kultura da modernizacia - Center for Social Sciences

kultura da modernizacia - Center for Social Sciences kultura da modernizacia - Center for Social Sciences

07.06.2013 Views

muslimur sazogadoebebs garkveuli siZneleebi SexvdaT modernizaciis gzaze, amitom faipsi, im Tvalsazrisis dasasabuTeblad, rom vesternizacia modernizaciis aucilebeli pirobaa, miuTiTebs winaaRmdegobaze islamsa da Tanamedroveobas Soris ekonomikur sakiTxebSi, rogoricaa kapitaldabandeba, memkvidreobis kanoni da qalis Sromis ufleba. magram igi mainc eTanxmeba maqsin rodinsons imasTan dakavSirebiT, rom `ar arsebobs araviTari damajerebeli argumenti imisa, rom muslimurma religiam xeli SeuSala muslimur samyaros Tanamedrove kapitalizmis gziT ganviTarebaSi~. faipsi amtkicebs, rom islami da modernizacia arc sxva sakiTxebSi ewinaRmdegebian erTmaneTs. morwmune muslimebs ZaluZT ganaviTaron mecniereba, nayofierad imuSaon qarxnebSi an gamoiyenon daxvewili iaraRi. modernizacia ar moiTxovs aranair politikur ideologias an iseT institutebs, rogoricaa arCevnebi, saxelmwifo sazRvrebi, samoqalaqo organizaciebi. arc dasavluri cxovrebis sxva damaxasiaTebeli niSnebia aucilebeli ekonomikuri ganviTarebisaTvis. rogorc mrwamsi, islami akmayofilebs menejmentis konsultantsac da glexsac. SariaTi arafers ambobs modernizaciis Tanamdev iseT cvlilebebze rogorica gadasvla soflis meurneobidan mrewvelobaze, moZraoba soflidan qalaqisken Tu socialuri uZraobis socialuri mobilurobiT Secvla. igi ar exeba arc iseT sakiTxebs rogoricaa sayovelTao ganaTleba, komunikaciis daCqarebuli saSualebebi, transportis axali saxeobebi Tu jandacva. yvelaze radikali antivesternistebi da adgilobrivi kulturebis aRorZinebis momxreebic ki uyoymanod iyeneben Tanamedrove teqnikas _ eleqtronul fostas, kasetebs Tu televizias — sakuTari ideebis propagandisaTvis. erTi sityviT, modernizacia aucileblad ar niSnavs vesternizacias. aradasavlur sazogadoebebs SeuZliaT da SeZles kidec modernizeba sakuTari kulturis uaryofisa da yvela dasavluri Rirebulebis, institutisa Tu Cveulebis aTvisebis gareSe. es ukanaskneli, albaT, SeuZlebelicaa: ra dabrkolebebic ar unda Seuqmnan aradasavlurma kulturebma modernizacias, isini verc ki Seedreba im sirTuleebs, romlebic vesternizaciis process eRobeba. bavSvuri gulubryviloba iqneboda gvefiqra, aRniSnavs brodeli, rom modernizacia, anu `erTi civilizaciis triumfi~, SeiZleba, sawindari gaxdes istoriuli kulturebis mravalricxovnebis mospobisa, romlebic saukuneebis ganmavlobaSi xorcs isxamdnen msoflios did civilizaciebSi. amis nacvlad, modernizacia aZlierebs am kulturebs da amcirebs dasavleTis Zalas. msoflio xdeba sul ufro da ufro modernuli da naklebad dasavluri. Tema IX. `mcire kulturebi~ da modernizaciis problema. qarTuli kultura modernizaciis problemasTan mimarTebaSi rodesac mcire kulturebis modernizaciis sakiTxs vexebiT, dgeba tradiciis kategoriis gamoyenebis aucilebloba, radgan, umetes SemTxvevaSi mcire kulturebis modernizacia ganixileba rogorc am kulturaTa tradiciis dakninebis xarjze ganxorcielebuli procesi, rac am kulturaTa TavisTavadoebis dakargvas utoldeba. modernizaciam `antitradiciuli~ xasiaTi, albaT, aradasavluri kulturebis modernizaciis gaanalizebis Sedegad miiRo, radgan am sazogadoebaTa modernizacia, umetesad adgilobrivi tradiciebis daTrgunvis xarjze xdeboda. dasavlur sazogadoebis konsteqstSi ki modernizacia sworedac dasavluri tradiciis gagrZelebasa da ganviTarebas niSnavs. rac ar unda didi iyos kontrasti `tradiciulsa~ da `Tanamedrove~ sazogadoebebs Soris, warmatebuli modernizacia SeiZleba moxdes tradiciuli regulaciis zogierT 90

elementze dayrdnobiT. es imas niSnavs, rom `Tanamedrove~ sazogadoebis warmatebuli funqcionireba didad aris damokidebuli Sesabamisi tradiciuli winapirobebis arsebobaze, Tanamedrove sistemaSi maT CarTvaze da gamoyenebaze. amitom aucilebelia: 1. gadaixedos tradiciisa da cvalebadobis Tanafardoba, Catardes mocemuli tradiciuli sazogadoebis im ZalTa/faqtorebis analizi, romlebic xels uwyoben cvlilebebis process da imaTic, romlebic abrkoleben mas. Sesabamisad unda gaanalizdes am faqtorTa adgili regulaciis zogad struqturul da kulturul sistemaSi; 2. gamovlindes gansxvaveba im cvlilebebs Soris, romlebic axasiaTebs/Tan axlavs Tavad tradiciul wesrigs da romlebic scildebian am farglebs da iwveven sazogadoebis ganaxlebas; 3. gamovlindes gansxvaveba im cvlilebebs Soris, romlebic xels uwyoben sazogadoebis Semdgom ganviTarebas da romlebic am unars Zirs uTxrian; 4. gamovlindes tradiciul sistemaze Tanamedrove cvlilebebis zemoqmedebis zogadi xasiaTi; 5. ganisazRvros, ramdenad SeuZlia sazogadoebas gamoimuSaos Tavis sakuTar memkvidreobaSi unari gadaWras es problemebi; an miaRwios amas axal pirobebTan adaptaciiT Tavisi centraluri institutebisa da faseulobiT-azrobriv sferoSi mniSvnelovani cvlilebebis gareSe (an maTi transformaciiT) (S.N. Eisenshtadt). qarTuli kultura modernizaciis problemasTan mimarTebaSi am leqciebze SevecdebiT kursis manZilze miRebuli informaciisa da codnis safuZvelze movaxdinoT qarTuli kulturis tipologiuri (tradiciuli Tu inovaciuri, individualisturi Tu koleqtivisturi) raobis gansazRvra; aseve qarTuli kulturis konteqstSi Tavs movuyriT miRebul codnas kulturaSi tradiciisa da modernizaciis urTierTqmedebis/proporciis Sesaxeb; modernizaciasTan mimarTebaSi qarTuli kulturis Taviseburebebis gaanalizebas wina (VIII) TemaSi motanili xuTi punqtis safuZvelze. vecdebiT gavarkvioT qarTuli sazogadoebis modernizebulobis xarisxi. amisaTvis, kursis interesebidan gamomdinare, mimovixilavT ukanaskneli ori saukunis saqarTvelos istorias; visaubrebT Tanamedrove msoflioSi mimdinare procesebis fonze qarTul kulturaSi momxdar (an mosalodnel) cvlilebebze. aqedan gamomdinare, davsaxavTT qarTuli kulturis ganviTarebis SesaZlo variantebs. qarTuli kulturis tipologiuri raobisa da civilizaciuri kuTvnilebis kvlevis zogierTi Tanamedrove mimarTuleba eTnologTa mier mopovebuli masalebiT didi xania cnobilia, rom sxvadasxva xalxi biologiur aqtebsac ki (Jestebi, Tavis daWeris manera, sakvebis miReba, moZraoba, avadmyofoba, sikvdili da a.S.) sxvadasxvagvarad ganaxorcielebs, da am gansxvavebaTa safuZveli kulturaa. arsebobs kulturaTa nairgvari klasifikacia, sxvadasxva kriteriumze dayrdnobiT SemoTavazebulia kulturaTa sxvadasxva tipologiuri modeli. Cveulebriv, kulturis raobaze msjeloben iseTi parametrebis mixedviT, rogoricaa gaxsniloba— karCaketiloba, originaluroba—imitaciuroba, tradiciuloba—inovaciuroba da a.S. ukanasknel wlebSi kulturuli identurobis problemis kvlevaSi, humanitarebTan erTad, aqtiurad CaerTnen fiziologebi, fsiqologebi, geografebi da neirobiologebi. 91

muslimur sazogadoebebs garkveuli siZneleebi Sexv<strong>da</strong>T modernizaciis gzaze,<br />

amitom faipsi, im Tvalsazrisis <strong>da</strong>sasabuTeblad, rom vesternizacia modernizaciis<br />

aucilebeli pirobaa, miuTiTebs winaaRmdegobaze islamsa <strong>da</strong> Tanamedroveobas Soris<br />

ekonomikur sakiTxebSi, rogoricaa kapital<strong>da</strong>bandeba, memkvidreobis kanoni <strong>da</strong> qalis<br />

Sromis ufleba. magram igi mainc eTanxmeba maqsin rodinsons imasTan <strong>da</strong>kavSirebiT, rom<br />

`ar arsebobs araviTari <strong>da</strong>majerebeli argumenti imisa, rom muslimurma religiam xeli<br />

SeuSala muslimur samyaros Tanamedrove kapitalizmis gziT ganviTarebaSi~. faipsi<br />

amtkicebs, rom islami <strong>da</strong> <strong>modernizacia</strong> arc sxva sakiTxebSi ewinaRmdegebian<br />

erTmaneTs. morwmune muslimebs ZaluZT ganaviTaron mecniereba, nayofierad imuSaon<br />

qarxnebSi an gamoiyenon <strong>da</strong>xvewili iaraRi. <strong>modernizacia</strong> ar moiTxovs aranair<br />

politikur ideologias an iseT institutebs, rogoricaa arCevnebi, saxelmwifo<br />

sazRvrebi, samoqalaqo organizaciebi. arc <strong>da</strong>savluri cxovrebis sxva <strong>da</strong>maxasiaTebeli<br />

niSnebia aucilebeli ekonomikuri ganviTarebisaTvis. rogorc mrwamsi, islami<br />

akmayofilebs menejmentis konsultantsac <strong>da</strong> glexsac. SariaTi arafers ambobs<br />

modernizaciis Tanamdev iseT cvlilebebze rogorica ga<strong>da</strong>svla soflis meurneobi<strong>da</strong>n<br />

mrewvelobaze, moZraoba sofli<strong>da</strong>n qalaqisken Tu socialuri uZraobis socialuri<br />

mobilurobiT Secvla. igi ar exeba arc iseT sakiTxebs rogoricaa sayovelTao<br />

ganaTleba, komunikaciis <strong>da</strong>Cqarebuli saSualebebi, transportis axali saxeobebi Tu<br />

jan<strong>da</strong>cva.<br />

yvelaze radikali antivesternistebi <strong>da</strong> adgilobrivi kulturebis aRorZinebis<br />

momxreebic ki uyoymanod iyeneben Tanamedrove teqnikas _ eleqtronul fostas,<br />

kasetebs Tu televizias — sakuTari ideebis propagandisaTvis.<br />

erTi sityviT, <strong>modernizacia</strong> aucileblad ar niSnavs vesternizacias. ara<strong>da</strong>savlur<br />

sazogadoebebs SeuZliaT <strong>da</strong> SeZles kidec modernizeba sakuTari kulturis uaryofisa<br />

<strong>da</strong> yvela <strong>da</strong>savluri Rirebulebis, institutisa Tu Cveulebis aTvisebis gareSe. es<br />

ukanaskneli, albaT, SeuZlebelicaa: ra <strong>da</strong>brkolebebic ar un<strong>da</strong> Seuqmnan<br />

ara<strong>da</strong>savlurma kulturebma <strong>modernizacia</strong>s, isini verc ki Seedreba im sirTuleebs,<br />

romlebic vesternizaciis process eRobeba. bavSvuri gulubryviloba iqnebo<strong>da</strong><br />

gvefiqra, aRniSnavs brodeli, rom <strong>modernizacia</strong>, anu `erTi civilizaciis triumfi~,<br />

SeiZleba, sawin<strong>da</strong>ri gaxdes istoriuli kulturebis mravalricxovnebis mospobisa,<br />

romlebic saukuneebis ganmavlobaSi xorcs isxamdnen msoflios did civilizaciebSi.<br />

amis nacvlad, <strong>modernizacia</strong> aZlierebs am kulturebs <strong>da</strong> amcirebs <strong>da</strong>savleTis Zalas.<br />

msoflio xdeba sul ufro <strong>da</strong> ufro modernuli <strong>da</strong> naklebad <strong>da</strong>savluri.<br />

Tema IX. `mcire kulturebi~ <strong>da</strong> modernizaciis problema.<br />

qarTuli <strong>kultura</strong> modernizaciis problemasTan mimarTebaSi<br />

rodesac mcire kulturebis modernizaciis sakiTxs vexebiT, dgeba tradiciis<br />

kategoriis gamoyenebis aucilebloba, radgan, umetes SemTxvevaSi mcire kulturebis<br />

<strong>modernizacia</strong> ganixileba rogorc am <strong>kultura</strong>Ta tradiciis <strong>da</strong>kninebis xarjze<br />

ganxorcielebuli procesi, rac am <strong>kultura</strong>Ta TavisTavadoebis <strong>da</strong>kargvas utoldeba.<br />

<strong>modernizacia</strong>m `antitradiciuli~ xasiaTi, albaT, ara<strong>da</strong>savluri kulturebis<br />

modernizaciis gaanalizebis Sedegad miiRo, radgan am sazogadoebaTa <strong>modernizacia</strong>,<br />

umetesad adgilobrivi tradiciebis <strong>da</strong>Trgunvis xarjze xdebo<strong>da</strong>.<br />

<strong>da</strong>savlur sazogadoebis konsteqstSi ki <strong>modernizacia</strong> swore<strong>da</strong>c <strong>da</strong>savluri<br />

tradiciis gagrZelebasa <strong>da</strong> ganviTarebas niSnavs.<br />

rac ar un<strong>da</strong> didi iyos kontrasti `tradiciulsa~ <strong>da</strong> `Tanamedrove~ sazogadoebebs<br />

Soris, warmatebuli <strong>modernizacia</strong> SeiZleba moxdes tradiciuli regulaciis zogierT<br />

90

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!