03.06.2013 Views

saqarTvelos istoria da sazogadoebrivi mecnierebebi sagamocdo ...

saqarTvelos istoria da sazogadoebrivi mecnierebebi sagamocdo ...

saqarTvelos istoria da sazogadoebrivi mecnierebebi sagamocdo ...

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

<strong>saqarTvelos</strong> <strong>istoria</strong> <strong>da</strong> <strong>sazogadoebrivi</strong> <strong>mecnierebebi</strong><br />

<strong>sagamocdo</strong> programa 1<br />

istoriuli welTaRricxvis sistemebi (<strong>da</strong>sabami<strong>da</strong>n, qoronikoni, Zveli<br />

welTaRricxva - qristes Sobamde, axali welTaRricxva - qristes Sobi<strong>da</strong>n).<br />

<strong>saqarTvelos</strong> istoriul-geografiuli mimoxilva.<br />

saqarTvelo uZvelesi droi<strong>da</strong>n antikur xanamde (qvisa <strong>da</strong> brinjaos<br />

xana; diaoxi <strong>da</strong> kolxa).<br />

saqarTvelo Zv.w. III s-<strong>da</strong>n ax.w. IV s-mde: Savi zRvis aRmosavleT<br />

sanapiros berZnuli kolonizacia <strong>da</strong> kolxeTis samefo. qarTlis samefos<br />

Camoyalibeba. pompeusis laSqroba, farsman II qveli. qarTuli<br />

warmarTuli panTeoni. socialuri <strong>da</strong> ekonomikuri mdgomareoba<br />

(meurneobis tradiciuli <strong>da</strong>rgebi, saqalaqo cxovreba).<br />

saqarTvelo IV-X ss-Si: qristianobis gavrceleba <strong>da</strong> misi<br />

saxelmwifo religiad gamocxadeba saqarTveloSi. vaxtang gorgaslis saeklesio<br />

reforma, brZola iranelTa winaaRmdeg.<br />

`didi omianoba~; mefobis gauqmeba <strong>da</strong> erismTavrobis <strong>da</strong>weseba<br />

qarTlSi.<br />

herakle keisrisa <strong>da</strong> xazarTa laSqroba qarTlSi, arabTa gamoCena<br />

<strong>da</strong> `<strong>da</strong>cvis sigelis~ <strong>da</strong>deba, murvan-yrusa <strong>da</strong> buRa Turqis laSqrobebi.<br />

<strong>da</strong>viT kurapalatisa <strong>da</strong> bagrat III-is brZola <strong>saqarTvelos</strong><br />

gaerTianebisaTvis, urTierToba bizantiasTan;<br />

qarTuli kultura IV-X ss-Si: literatura (iakob curtaveli, ioane<br />

sabanis Ze, giorgi merCule); saistorio mwerloba (`moqcevai qarTlisai~);<br />

mecniereba <strong>da</strong> ganaTleba (aTonis qarTvelTa monasteri, petre iberi);<br />

xuroTmoZRvreba (bolnisis sioni, Tbilisis anCisxati, mcxeTis jvari,<br />

ujarma, cixe-goji, gurjaanis yvelawmin<strong>da</strong>, bedia); oqromWedloba (bediis<br />

barZimi).<br />

socialuri <strong>da</strong> ekonomikuri mdgomareoba IV-X saukuneebSi (meurneobis<br />

tradiciuli <strong>da</strong>rgebi, saqalaqo cxovreba, socialuri urTierTobebi,<br />

mosaxleobis socialuri kategoriebi). erTiani qarTuli saxelmwifo XI-<br />

XIII ss-Si: giorgi I-is urTierToba bizantiasTan; bagrat IV-is brZola<br />

liparit baRvaSTan, urTierToba bizantiasa <strong>da</strong> Turq-selCukebTan; giorgi<br />

II-is urTierToba Turq-selCukebTan).<br />

<strong>da</strong>viT IV aRmaSenebeli (reformebi, brZola Turq-selCukTa<br />

winaaRmdeg, qveynis erTianobis aRdgena), demetre I <strong>da</strong> giorgi III<br />

(SeTqmulebebi demetre I-is winaaRmdeg, ganZaze laSqroba, brZola<br />

CrdiloeT somxeTis <strong>da</strong>sakaveblad, demna ufliswulisa <strong>da</strong> orbelTa<br />

ajanyeba), Tamar mefe (yuTlu-arslanis <strong>da</strong>sis gamosvla, Samqorisa <strong>da</strong><br />

basianis brZolebi, trapizonis imperiis Seqmna); saxelmwifo wyobileba<br />

1 <strong>sagamocdo</strong> programa Sedgenilia ganaTlebisa <strong>da</strong> mecnierebis saministros mier<br />

<strong>da</strong>mtkicebuli axali (e.w. sapilote) <strong>da</strong> Zveli saswavlo gegmebisa <strong>da</strong><br />

saxelmZRvaneloebis Sejerebis safuZvelze.<br />

1


(<strong>da</strong>rbazi, savaziro, erisTavebi). qarTuli kultura XI-XIII ss-Si:<br />

literatura (mose xoneli, SoTa rusTaveli), saistorio mwerloba<br />

(leonti mroveli, juanSeri, sumbat <strong>da</strong>viTis Ze, “matiane qarTlisai”,<br />

<strong>da</strong>viT aRmaSeneblis istorikosi, Tamar mefis istorikosebi), mecniereba<br />

<strong>da</strong> ganaTleba (aTonis qarTvelTa monasteri, petriwonis monasteri,<br />

ierusalimis jvris monasteri, giorgi mTawmindeli; gelaTis akademia, arsen<br />

iyalToeli, ioane petriwi), xuroTmoZRvreba (bagratis taZari,<br />

alaverdi, sveticxoveli, nikorwmin<strong>da</strong>, gelaTi, ikorTa, varZia),<br />

oqromWedloba (beqa <strong>da</strong> beSqen opizrebi, xaxulis xati). socialuri <strong>da</strong><br />

ekonomikuri mdgomareoba (meurneobis tradiciuli <strong>da</strong>rgebi, saqalaqo<br />

cxovreba, socialuri urTierTobebi, mosaxleobis socialuri<br />

kategoriebi).<br />

saqarTvelo XIII_XV saukuneebSi: monRolTa gamoCena saqarTveloSi;<br />

jalal ad-dinis Semosevebi; monRolTa mier <strong>saqarTvelos</strong> <strong>da</strong>pyroba;<br />

SeTqmuleba koxtas Tavs; ormefoba; <strong>da</strong>viT VII ulusa <strong>da</strong> demetre II Tav<strong>da</strong>debulis<br />

urTierToba monRolebTan. giorgi V brwyinvale (<strong>saqarTvelos</strong><br />

erTianobis aRdgena, kanonmdebloba, urTierToba monRolebTan <strong>da</strong><br />

evropasTan). Temur-lengis laSqrobebi. aleqsandre I (brZola<br />

<strong>saqarTvelos</strong> erTianobis SenarCunebisaTvis). erTiani samefos <strong>da</strong>Sla <strong>da</strong><br />

kaxeTis, qarTlis, imereTis samefoebisa <strong>da</strong> samcxis samTavros Seqmna.<br />

kultura: saistorio mwerloba (JamTaaRmwereli), sakanonmdeblo Zeglebi<br />

(`xelmwifis karis garigeba~, `Zeglis <strong>da</strong>deba~), xuroTmoZRvreba (safara,<br />

zarzma, Wule, gergetis sameba). socialuri <strong>da</strong> ekonomikuri mdgomareoba<br />

(meurneobis tradiciuli <strong>da</strong>rgebi, saqalaqo cxovreba, socialuri urTierTobebi,<br />

mosaxleobis socialuri kategoriebi).<br />

saqarTvelo XVI-XVIII saukuneebSi: luarsab I-isa <strong>da</strong> svimon I-is<br />

brZola iranisa <strong>da</strong> osmaleTis winaaRmdeg; kaxeTis mefis aleqsandre II-is<br />

urTierToba ruseTTan <strong>da</strong> iranTan; imereTis mefis bagrat III-is brZola<br />

osmaleTis winaaRmdeg; taSiskaris brZola, Sah-abasis laSqrobebi, martyofis,<br />

marabdisa <strong>da</strong> bazaleTis brZolebi; Teimuraz I <strong>da</strong> rostom xani; nikifore<br />

irbaxis elCoba evropaSi; baxtrionis ajanyeba; vaxtang VI (kanonmdebloba,<br />

kulturul-saganmanaTleblo moRvaweoba, urTierToba iranTan<br />

<strong>da</strong> ruseTTan); sulxan-saba orbelianis elCoba evropaSi; qarTl-kaxeTis<br />

samefo XVIII s-is II naxevarSi: Teimuraz II-is elCoba ruseTSi, SeTqmuleba<br />

erekle II-is winaaRmdeg, 1768-1774 wlebis ruseT-TurqeTis omi <strong>da</strong> qarTlkaxeTi,<br />

aspinZis brZola, `morige jari~, georgievskis traqtati, aRamahmad-xanis<br />

Semoseva, ruseTis mier qarTl-kaxeTis samefos gauqmeba; <strong>da</strong>savleT<br />

saqarTvelo XVIII s-is II naxevarSi: xresilis brZola, 1768-1774<br />

wlebis ruseT-TurqeTis omi <strong>da</strong> <strong>da</strong>savleT saqarTvelo, ruseTis mier<br />

<strong>da</strong>savleT <strong>saqarTvelos</strong> <strong>da</strong>kaveba; kultura: literatura (Teimuraz I, mefe<br />

arCili, sulxan-saba orbeliani, <strong>da</strong>viT guramiSvili, besiki), saistorio<br />

mwerloba (`swavlul kacTa komisia~, vaxuSti batoniSvili), mecniereba <strong>da</strong><br />

ganaTleba (Tbilisisa <strong>da</strong> Telavis sasuliero seminariebi, anton I), xuroTmoZRvreba<br />

(axali SuamTa, gremi, ananuri). socialuri <strong>da</strong> ekonomikuri<br />

mdgomareoba (meurneobis tradiciuli <strong>da</strong>rgebi, saqalaqo cxovreba, socialuri<br />

urTierTobebi, mosaxleobis socialuri kategoriebi).<br />

saqarTvelo XIX_XX saukuneebSi. saqarTvelo ruseTis imperiis SemadgenlobaSi<br />

(rusuli mmarTvelobis <strong>da</strong>myareba saqarTveloSi, 1804, 1812,<br />

1819-1820 wlebis ajanyebebi; 1832 wlis SeTqmuleba; 1828-1829, 1877-1878<br />

wlebis ruseT-TurqeTis omebi <strong>da</strong> saqarTvelo; guriis, samegrelos, svaneTisa<br />

<strong>da</strong> afxazeTis samTavroebis gauqmeba; batonymobis gauqmeba <strong>da</strong> 60-70-<br />

2


iani wlebis reformebi; Terg<strong>da</strong>leulTa erovnul-ganmaTavisuflebeli <strong>da</strong><br />

kulturul-saganmanaTleblo moRvaweoba; saqarTvelo amierkavkasiis<br />

gansakuTrebuli komitetis - `ozakomis~, amierkavkasiis komisariatisa <strong>da</strong><br />

seimis periodSi; <strong>saqarTvelos</strong> <strong>da</strong>moukideblobis gamocxadeba 1918 wlis 26<br />

maiss; <strong>saqarTvelos</strong> demokratiuli respublikis erovnulsaxelmwifoebrivi<br />

mSenebloba; brZola teritoriuli mTlianobis SenarCunebisaTvis;<br />

urTierToba germaniasTan, ruseTTan, inglisTan, `erTa<br />

ligasTan~; sabWoTa ruseTis mier <strong>saqarTvelos</strong> okupacia; erovnulganmaTavisuflebeli<br />

moZraoba 1922-1924 wlebSi <strong>da</strong> 1924 wlis ajanyeba;<br />

erovnul-ganmaTavisuflebeli moZraoba XX saukunis 70-80-ian wlebSi <strong>da</strong><br />

ssrk-is <strong>da</strong>Sla; <strong>saqarTvelos</strong> <strong>da</strong>moukideblobis aRdgena 1991 wlis 9 aprils;<br />

<strong>saqarTvelos</strong> sakanonmdeblo <strong>da</strong> aRmasrulebeli xelisufleba<br />

(parlamenti, prezidenti, mTavroba); <strong>saqarTvelos</strong> sasamarTlo organoebi;<br />

saxelmwifo xelisuflebisa <strong>da</strong> mmarTvelobis adgilobrivi organoebi);<br />

kultura: literatura (aleqsandre WavWavaZe, grigol orbeliani,<br />

nikoloz baraTaSvili, ilia WavWavaZe, akaki wereTeli, vaJa-fSavela,<br />

aleqsandre yazbegi, galaqtion tabiZe, mixeil javaxiSvili, konstantine<br />

gamsaxurdia), mecniereba <strong>da</strong> ganaTleba (Tbilisis saxelmwifo<br />

universiteti, ivane javaxiSvili, ivane TarxniSvili, petre meliqiSvili,<br />

eqvTime TayaiSvili), Teatri, kino, mxatvroba, qan<strong>da</strong>keba, musika (qarTuli<br />

Teatris <strong>da</strong>arseba 1850 wels, dramatuli sazogadoebis Seqmna <strong>da</strong> qarTuli<br />

Teatri XIX saukunis 80-90-ian wlebSi; pirveli qarTuli dokumenturi <strong>da</strong><br />

mxatvruli filmebi; niko firosmani, gigo gabaSvili, lado gudiaSvili,<br />

<strong>da</strong>viT kakabaZe, iakob nikolaZe; zaqaria faliaSvili, viqtor doliZe,<br />

dimitri arayiSvili).<br />

zemoTmoyvanili faqtobrivi masala (qronologiurad <strong>da</strong>lagebuli)<br />

SesaZloa Seswavlili iyos Semdegi Tematuri principiT:<br />

I. istoriuli welTaRricxvis sistemebi (<strong>da</strong>sabami<strong>da</strong>n, qoronikoni, Zveli<br />

welTaRricxva - qristes Sobamde, axali welTaRricxva - qristes Sobi<strong>da</strong>n).<br />

II. <strong>saqarTvelos</strong> istoriul-geografiuli mimoxilva.<br />

III. saqarTvelo uZvelesi droi<strong>da</strong>n antikur xanamde (qvisa <strong>da</strong> brinjaos xana;<br />

diaoxi <strong>da</strong> kolxa).<br />

IV. antikur xanasa <strong>da</strong> Sua saukuneebSi <strong>saqarTvelos</strong> teritoriaze centralizebuli<br />

saxelmwifos Camoyalibeba; gaZliereba-ganmtkiceba <strong>da</strong> brZola<br />

erTianobis SenarCunebisaTvis (farnavazi, vaxtang gorgasali, <strong>da</strong>viT<br />

kurapalati, bagrat III, bagrat IV, <strong>da</strong>viT aRmaSenebeli, demetre I, giorgi<br />

III, Tamari, giorgi V, aleqsandre I).<br />

V. calkeuli samefo-samTavroebis Camoyalibeba <strong>saqarTvelos</strong> teritoriaze<br />

(afxazeTis, tao-klarjeTis, hereTis samefoebi, kaxeTis<br />

saqorepiskoposo <strong>da</strong> Tbilisis saamiro; kaxeTis, qarTlis, imereTis<br />

samefoebi <strong>da</strong> samcxis samTavro).<br />

VI. brZola samefo xelisuflebis winaaRmdeg (bagrat IV <strong>da</strong> liparit<br />

baRvaSi, demna ufliswulisa <strong>da</strong> orbelTa ajanyeba giorgi III-is<br />

winaaRmdeg, <strong>da</strong>viT VI narinisa <strong>da</strong> <strong>da</strong>viT VII ulus <strong>da</strong>pirispireba,<br />

SeTqmuleba erekle II-is winaaRmdeg).<br />

VII. saqarTveloSi, antikur xanasa <strong>da</strong> Sua saukuneebSi ganxorcielebuli<br />

saxelmwifoebrivi reformebi, cvlilebebi, saxelmwifo mmarTvelobis sistema<br />

<strong>da</strong> misi Secvlis mcdelobebi (farnavazis administraciuli refor-<br />

3


ma <strong>da</strong> <strong>da</strong>mwerlobis Seqmnis sakiTxi; vaxtang gorgaslis saeklesio reforma;<br />

mefobis gauqmeba qarTlSi <strong>da</strong> erismTavrobis <strong>da</strong>weseba; <strong>da</strong>viT aRmaSeneblis<br />

reformebi; yuTlu-arslanis <strong>da</strong>sis gamosvla; <strong>da</strong>rbazi, savaziro,<br />

erisTavebi; erekle II-is mier `morige jaris~ Seqmna).<br />

VIII. saqarTvelo <strong>da</strong> gare samyaro:<br />

1. saqarTvelo <strong>da</strong> kavkasiis sxva xalxebi (vaxtang gorgasli, <strong>da</strong>viT aRmaSenebeli,<br />

demetre I, giorgi III, Tamari, erekle II, amierkavkasiis<br />

gansakuTrebuli komiteti - `ozakomi~, amierkavkasiis komisariati <strong>da</strong><br />

seimi).<br />

2. saqarTvelo <strong>da</strong> antikuri samyaro (Savi zRvis berZnuli kolonizacia,<br />

pompeusis laSqroba, farsman qvelis urTierToba romTan).<br />

3. saqarTvelo <strong>da</strong> bizantia (`didi omianoba~, herakle keisrisa <strong>da</strong> xazarTa<br />

laSqroba, <strong>da</strong>viT kurapalati, bagrat III, giorgi I, bagrat IV, <strong>da</strong>viT<br />

aRmaSenebeli, Tamari).<br />

4. saqarTvelo <strong>da</strong> <strong>da</strong>savleT evropa (giorgi V, nikifore irbaxi, sulxansaba<br />

orbeliani, <strong>saqarTvelos</strong> pirveli demokratiuli respublikis<br />

urTierToba germaniasTan, inglisTan, `erTa ligasTan~ 1918-1921 wlebSi).<br />

5. saqarTvelo <strong>da</strong> arabebi (`<strong>da</strong>cvis sigeli~, murvan-yrusa <strong>da</strong> buRa-<br />

Turqis laSqrobebi).<br />

6. saqarTvelo <strong>da</strong> Sua <strong>da</strong> centraluri azia (urTierToba Turq-selCukebTan<br />

_ bagrat IV, giorgi II, <strong>da</strong>viT aRmaSenebeli; urTierToba monRoleb-<br />

Tan _ giorgi IV, rusu<strong>da</strong>ni, SeTqmuleba koxtasTavs, <strong>da</strong>viT VII ulu, demetre<br />

II, giorgi V; jalal ad-dinisa <strong>da</strong> Temur-lengis laSqrobebi).<br />

7. saqarTvelo <strong>da</strong> yizilbaSuri irani (luarsab I, svimon I, kaxeTis mefe<br />

aleqsandre II, Sah-abasis laSqrobebi, martyofisa <strong>da</strong> marabdis brZolebi,<br />

Teimuraz I, rostom xani, baxtrionis ajanyeba, vaxtang VI, Teimuraz II, erekle<br />

II).<br />

8. saqarTvelo <strong>da</strong> osmaleTi (imereTis mefe bagrat III, luarsab I, svimon<br />

I, taSiskaris brZola, solomon I).<br />

9. saqarTvelo <strong>da</strong> ruseTi (kaxeTis mefe aleqsandre II, Teimuraz I, vaxtang<br />

VI, Teimuraz II, erekle II, giorgi XII, solomon I, solomon II).<br />

IX. saqarTvelo ruseTis imperiisa <strong>da</strong> ssrk-is SemadgenlobaSi (rusuli<br />

mmarTvelobis <strong>da</strong>myareba saqarTveloSi, 1804, 1812, 1819-1820 wlebis ajanyebebi;<br />

1832 wlis SeTqmuleba; 1828-1829, 1877-1878 wlebis ruseT-TurqeTis<br />

omebi <strong>da</strong> saqarTvelo; guriis, samegrelos, svaneTisa <strong>da</strong> afxazeTis samTavroebis<br />

gauqmeba; batonymobis gauqmeba saqarTveloSi <strong>da</strong> 60-70-iani<br />

wlebis reformebi; Terg<strong>da</strong>leulTa moRvaweoba; erovnulganmaTavisuflebeli<br />

moZraoba XIX s-is II nax-Si; sabWoTa ruseTis mier<br />

<strong>saqarTvelos</strong> okupacia; erovnul-ganmaTavisuflebeli moZraoba 1922-1924<br />

wlebSi <strong>da</strong> 1924 wlis ajanyeba; erovnul-ganmaTavisuflebeli moZraoba XX<br />

saukunis 70-80-ian wlebSi <strong>da</strong> ssrk-is <strong>da</strong>Sla).<br />

X. <strong>saqarTvelos</strong> <strong>da</strong>moukidebeli saxelmwifos mSenebloba XX saukunesa <strong>da</strong><br />

XXI saukunis <strong>da</strong>sawyisSi (<strong>saqarTvelos</strong> <strong>da</strong>moukideblobis gamocxadeba 1918<br />

wlis 26 maiss; <strong>saqarTvelos</strong> demokratiuli respublikis erovnul-saxelmwifoebrivi<br />

mSenebloba; brZola teritoriuli erTianobis SenarCunebisa-<br />

Tvis 1918-1921 wlebSi; <strong>saqarTvelos</strong> <strong>da</strong>moukideblobis aRdgena 1991 wlis 9<br />

aprils; Tanamedrove <strong>saqarTvelos</strong> sakanonmdeblo <strong>da</strong> aRmasrulebeli<br />

xelisufleba (parlamenti, prezidenti, mTavroba); <strong>saqarTvelos</strong><br />

sasamarTlo organoebi; saxelmwifo xelisuflebisa <strong>da</strong> mmarTvelobis<br />

adgilobrivi organoebi).<br />

4


XI. sofeli <strong>da</strong> qalaqi (meurneobis tradiciuli <strong>da</strong>rgebi, saqalaqo cxovreba,<br />

socialuri urTierTobebi, mosaxleobis socialuri kategoriebi)<br />

XII. religia, kultura <strong>da</strong> <strong>sazogadoebrivi</strong> azrovneba saqarTveloSi<br />

1. religia: qarTuli warmarTuli panTeoni, qristianobis gavrceleba <strong>da</strong><br />

saxelmwifo religiad gamocxadeba.<br />

2. qarTuli <strong>da</strong>mwerlobis saxeebi <strong>da</strong> literatura (iakob curtaveli, ioane<br />

sabanis Ze, giorgi merCule, giorgi mTawmindeli, mose xoneli, SoTa<br />

rusTaveli, Teimuraz I, mefe arCili, sulxan-saba orbeliani, <strong>da</strong>viT guramiSvili,<br />

aleqsandre WavWavaZe, grigol orbeliani, nikoloz baraTaSvili,<br />

ilia WavWavaZe, akaki wereTeli, vaJa-fSavela, aleqsandre yazbegi,<br />

galaqtion tabiZe, mixeil javaxiSvili, konstantine gamsaxurdia).<br />

3. saistorio mwerloba (`moqcevai qarTlisai~, leonti mroveli, juan-<br />

Seri, sumbat <strong>da</strong>viTis Ze, `matiane qarTlisai~, <strong>da</strong>viT aRmaSeneblis istorikosi,<br />

Tamar mefis istorikosebi, JamTaaRmwereli, vaxuSti batoniSvili).<br />

4. kanonmdebloba (`xelmwifis karis garigeba~, `Zeglis <strong>da</strong>deba~, `<strong>da</strong>sturlamali~,<br />

vaxtang VI-is samarTali).<br />

5. kulturul-saganmanaTleblo centrebi, ganaTleba <strong>da</strong> mecniereba<br />

(aTonis qarTvelTa monasteri, petriwonis monasteri, ierusalimis jvris<br />

monasteri, gelaTis akademia, Tbilisisa <strong>da</strong> Telavis sasuliero<br />

seminariebi, Tbilisis saxelmwifo universiteti; petre iberi, giorgi<br />

mTawmindeli, arsen iyalToeli, ioane petriwi, anton I, ivane javaxiSvili,<br />

ivane TarxniSvili, petre meliqiSvili, eqvTime TayaiSvili).<br />

6. Teatri, kino, mxatvroba, qan<strong>da</strong>keba, musika (qarTuli Teatris <strong>da</strong>arseba<br />

1850 wels, dramatuli sazogadoebis Seqmna <strong>da</strong> qarTuli Teatri XIX<br />

saukunis 80-90-ian wlebSi; pirveli qarTuli dokumenturi <strong>da</strong> mxatvruli<br />

filmebi; niko firosmani, gigo gabaSvili, lado gudiaSvili, <strong>da</strong>viT kakabaZe<br />

iakob nikolaZe; zaqaria faliaSvili, viqtor doliZe, dimitri arayi-<br />

Svili).<br />

7. xuroTmoZRvreba (bolnisis sioni, Tbilisis anCisxati, mcxeTis jvari,<br />

ujarma, gurjaanis yvelawmin<strong>da</strong>, bedia, bagratis taZari, alaverdi,<br />

sveticxoveli, nikorwmin<strong>da</strong>, gelaTi, varZia, safara, zarzma, Wule,<br />

gergetis sameba, axali SuamTa, gremi, ananuri).<br />

8. oqromWedloba (bediis barZimi, beqa <strong>da</strong> beSqen opizrebi, xaxulis<br />

xati).<br />

gegmis, rukisa (<strong>saqarTvelos</strong>, kavkasiis <strong>da</strong> msoflios fizikurgeografiuli<br />

<strong>da</strong> politikuri rukebi) <strong>da</strong> atlasis gamoyeneba: legendis<br />

saSualebiT maTi kiTxva, orientireba, saWiro obieqtis moZieba <strong>da</strong><br />

movlenis gavrcelebis gansazRvra, saWiro informaciis moZieba <strong>da</strong><br />

interpretacia, masStabis gamoyenebiT gazomvebis Catareba, geografiuli<br />

koordinatebis gansazRvra, savarjiSoebis Sesruleba adgilis gegmis<br />

gamoyenebiT, mocemuli informaciis sxva saxiT (gansxvavebul formatSi)<br />

gamoxatva.<br />

sxva<strong>da</strong>sxva tipis geografiuli saSualebebis (cxrilebi, diagramebi,<br />

grafikebi) gamoyeneba, informaciis analizi (informaciis wakiTxva,<br />

saWiro informaciis moZieba, informaciis transformacia, informaciis<br />

Se<strong>da</strong>reba) <strong>da</strong> martivi analogebis Seqmna.<br />

gamoCenili qarTveli geografi vaxuSti bagrationi.<br />

<strong>saqarTvelos</strong> <strong>da</strong> kavkasiis teritoria, sazRvrebi,<br />

zogadgeografiuli mdebareoba, satransporto-geografiuli mdebareoba,<br />

5


geopolitikuri mdebareoba, fizikur-geografiuli mdebareoba, fizikurgeografiuli<br />

<strong>da</strong>yofa, politikur-administraciuli <strong>da</strong>yofa. evropa-azias<br />

Soris sazRvris gatarebis problemebi; Savi zRva <strong>da</strong> garemos<strong>da</strong>cviTi<br />

problemebi; saqarTvelo msoflios fonze (farTobi, mdebareoba,<br />

mosaxleoba, sazRvrebi);<br />

<strong>saqarTvelos</strong>a <strong>da</strong> msoflios fizikur-geografiuli nomenklatura _<br />

msoflio okeanis nawilebi, kontinentebi, reliefis ZiriTadi formebi,<br />

Si<strong>da</strong> wylebi;<br />

<strong>saqarTvelos</strong> bunebis komponentebi _ reliefis ZiriTadi formebi <strong>da</strong><br />

tipebi, reliefTan <strong>da</strong>kavSirebuli problemebi, atmosferos cirkulaciis<br />

ZiriTadi Taviseburebebi, havis ZiriTadi elementebi, havis tipebi, Si<strong>da</strong><br />

wylebi, flora <strong>da</strong> fauna, nia<strong>da</strong>gebi;<br />

<strong>saqarTvelos</strong> <strong>da</strong>maxasiaTebeli bunebriv-katastrofuli movlenebi <strong>da</strong><br />

garemos<strong>da</strong>cviTi problemebi _ miwisZvra, zvavi, mewyeri, Rvarcofi,<br />

erozia, qvaTacvena, tyeebTan <strong>da</strong>kavSirebuli problemebi, klimati <strong>da</strong><br />

soflis meurneobasTan <strong>da</strong>kavSirebuli problemebi, garemos<strong>da</strong>cviTi<br />

problemebi, <strong>da</strong>culi teritoriebi, wiTeli wigni.<br />

<strong>saqarTvelos</strong> teritoriis formireba: <strong>saqarTvelos</strong> teritoria<br />

uZvelesi droi<strong>da</strong>n ax. w. V saukunemde; <strong>saqarTvelos</strong> teritoria VI-XII<br />

saukuneebSi; <strong>saqarTvelos</strong> teritoria XIII-XVIII saukuneebSi; <strong>saqarTvelos</strong><br />

teritoria XIX-XX saukuneebSi.<br />

<strong>saqarTvelos</strong> meurneobis struqtura <strong>da</strong> politikuri mowyoba<br />

(administraciuli-teritoriul mowyoba, mmarTvelobis forma). qveynebis<br />

klasifikacia mmarTvelobis formebis <strong>da</strong> administraciul- teritoriuli<br />

mowyobis mixedviT. socialur-ekonomikuri maCveneblebi (erTiani<br />

erovnuli produqti, erTiani Si<strong>da</strong> produqti, samomxmareblo kalaTa <strong>da</strong><br />

saarsebo minimumi, cxovrebis done);<br />

<strong>saqarTvelos</strong> bunebrivi resursebi: bunebrivi resursebis<br />

klasifikacia <strong>da</strong> geografia; <strong>saqarTvelos</strong> mniSvnelovani resursebi<br />

(saTbob-energetikuli, Savi <strong>da</strong> feradi liTonebi, samTo-qimiuri<br />

resursebi, aramadneuli wiaRiseuli, saSeni masalebi, ze<strong>da</strong>piruli,<br />

miwisqveSa mineraluri <strong>da</strong> Termuli wylebi, energiis aratradiciuli<br />

saxeebi, biologiuri resursebi, miwis resursebi).<br />

<strong>saqarTvelos</strong> mosaxleobis geografia: mosaxleobis raodenoba,<br />

teritoriuli ganlageba <strong>da</strong> dinamika; qalaqebisa <strong>da</strong> soflebis geografia;<br />

urbanizacia; demografiuli <strong>da</strong> migraciuli procesebi; mosaxleobis<br />

struqtura (sqesobriv-asakobrivi, erovnuli, eTnikuri, religiuri,<br />

socialuri, <strong>da</strong>saqmebisa).<br />

<strong>saqarTvelos</strong> ekonomika XIX saukuneSi; <strong>saqarTvelos</strong> ekonomika XX<br />

saukunis <strong>da</strong>sawyisSi; <strong>saqarTvelos</strong> ekonomika socializmis periodSi;<br />

<strong>saqarTvelos</strong> ekonomika Tanamedrove epoqaSi (struqtura, geografia,<br />

problemebi, perspeqtivebi). socialuri geografiis struqtura.<br />

saqarTvelo <strong>da</strong> saerTaSoriso organizaciebi. saerTaSoriso<br />

organizaciebis funqciebi, miznebi <strong>da</strong> amocanebi;<br />

<strong>saqarTvelos</strong> politikur-administraciuli <strong>da</strong>yofa, regionebi<br />

(Tbilisi, kaxeTi, samegrelo zemo svaneTi, qvemo qarTli, mcxeTa-mTianeTi,<br />

imereTi, samcxe-javaxeTi, raWa-leCxumi <strong>da</strong> qvemo svaneTi, Si<strong>da</strong> qarTli,<br />

guria aWara, afxazeTi), mdebareoba, teritoria, sazRvrebi, bunebrivi<br />

pirobebi <strong>da</strong> resursebi, mosaxleoba, ekonomika, RirSesaniSnaobebi,<br />

problemebi <strong>da</strong> ganviTarebis perspeqtivebi.<br />

6

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!