01.06.2013 Views

Dizionario di erudizione storico-ecclesiastica 79.pdf - Bibliotheca ...

Dizionario di erudizione storico-ecclesiastica 79.pdf - Bibliotheca ...

Dizionario di erudizione storico-ecclesiastica 79.pdf - Bibliotheca ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

56 T O V'<br />

non è tll pietra, deve esservi almeno la<br />

pietra sagra. L'altare devees*iere coperto<br />

<strong>di</strong> tre bianche tovaglie benedette dai ve-<br />

scovo, o da altri che abbiano l'autorità<br />

<strong>di</strong> bene<strong>di</strong>re. La tovaglia superiore deve<br />

essere hniga, ed arrivare (da'due lati) si»<br />

DO a terra, e le due altre più brevi; pò.<br />

tendo anche bastare una sola, purché sia<br />

laddoppiata.Quind in<strong>di</strong>ce antico il costume<br />

delle tovaglie sopra gli altari, ondeOltato<br />

Milevitano (fiorilo nel 370) lasciò scritto:<br />

Quisfidclium nescit, in peraccudìs my -<br />

stenis ipsa ligua^ cioè gli altari ch'erano<br />

<strong>di</strong> legno nell'Africa, linteamine operiri?<br />

Inter ipsa Sacramenta Velamen<br />

potiùt tangì,non lignum . E Vitlored' li-<br />

tica nel lib.i.° della Persecuzione Africana<br />

riferisce, che certo Proculo mandato<br />

contro i cattolici dall'eujpio Genserico<br />

(re de' vandali del 4*^7 )> ^o" mano<br />

rapace devastò tutto, e delle tovaglie deb<br />

l'altare si fececamiscie e brache. Ed in<br />

un concilio <strong>di</strong> Reims, allegato da Ivone,<br />

nella 1." parte del decreto al cap. iZi così<br />

'«'iene stabilito: Ut Mensa Chris ti, idest<br />

Altare^ ubi Corpus Doniinicuni con*<br />

secratur, uhi Sanguis ejus hauritur,<br />

uhi Sanctorum Reliquiae reconduntur^<br />

uhi preces et vota populi in cospectu<br />

Dei a Sacerdote offeruntuTyCmn oninive-<br />

neratione honoretur yCt niun<strong>di</strong>ssimis /m-<br />

teis etpallis <strong>di</strong>ligentissimecooperiaiury<br />

nihilque super eo ponatur, nisi Capsae<br />

cuni Sanctorum Reliquiis, et quatuor<br />

Evangelia, Queste tovaglie debbono es-<br />

sere tre, come si deduce dall'antico cano'<br />

ne, Si per negligenliam de consecrat.<br />

<strong>di</strong>si. 4, ove s'impone una grave pena a chi<br />

versa il Sangue <strong>di</strong> Cristo, ch'è nel calice,<br />

e si prescrive ciò che deve farsi, se arri-<br />

va alla 4/ tovaglia, valutandosi peri. "to-<br />

vaglia il Corporale, sotto cui sono le al-<br />

tre 3 tovaglie dell'altare. Sindoni (F.) sono<br />

chiamate queste tovaglie negli atti del-<br />

JaChiesa <strong>di</strong> Milano; e Substratorium vien<br />

detta la tovaglia dell'altare, sopra cui si<br />

stende il coi porale. Stefano vescovo Edu-<br />

nese, />« Sacramento Altari, ai cap, 5,<br />

TO V<br />

ove pnria de'<strong>di</strong>nconi, così scrive: Horum<br />

est ministerium Epistola legere, Levitis<br />

ministrare. Aitarla componerCy Sub'<br />

stratoria , Pallas, Corporalia lavare.<br />

E leggendosi in alcuni co<strong>di</strong>ci del WhvoPon-<br />

tificale nella vita <strong>di</strong> s. Ormisda Papa del<br />

5 1 4, che regalò Clamydem imperialem.,<br />

et Subsutorium sub Confessione b. Pe-><br />

triApostoli. Il Du Gange naìGlossarium,<br />

alla parola Substratorium, <strong>di</strong>ce non doversi<br />

leggere Substorium, ma bensì Sub-<br />

stratorium. Dice inoltre il Lambertinì,<br />

che non vi è cosa veruna <strong>di</strong> particolare<br />

circa il fazzoletto ossia Manutergio, e che<br />

nel Pontificale Romanum {anche nel Ri-<br />

tuale Romanum, ed il Catalani nel Ri-<br />

tuale Romanum Commentariis cap. 28:<br />

Bene<strong>di</strong>ctio Mapparum, seu Linteaminum<br />

Altaris) è la formola della bene<strong>di</strong>-<br />

zione delle tovaglie , cioè la Bene<strong>di</strong>ctio<br />

Mapparum, sive Liiiteamìnum Altaris.<br />

li iVlacri al vocabolo Substratorium <strong>di</strong>-<br />

ce ch'era la tovaglia più grossa, colla cpia-<br />

le si copriva l'altare, sopra <strong>di</strong> essa polsi<br />

stendevano l'altre due più sottili, còme si<br />

legge nel Sagramentario <strong>di</strong> s. Gregorio<br />

I, mentre si parla dell'or<strong>di</strong>nazionedel sud-<br />

<strong>di</strong>acono: Pallae, quae sunt in Substra-<br />

torio in alio vase debent lavari, in alio<br />

corporales pallae (a tempo <strong>di</strong> s. Gregorio<br />

1 del 590 , in detto Sagramentario<br />

si <strong>di</strong>ce: His temporibus ires Mappae, seu<br />

Linteamina, sive, uti ho<strong>di</strong>e loquuntur,<br />

tres Tobaleae , quae prius per bene<strong>di</strong>'<br />

ctionem, de qua mox infra, consecrataefuerint,<br />

requirunt, aut saltem duae,<br />

quaruni una simplex sii, altera vero sic<br />

complicata , ut duarum locum teneat).<br />

E nel vocabolo Manutergiuni io spiega<br />

asciugamano: Ubi cuni ventum fuerit,<br />

et Episcopus sedem petierit antecedant<br />

duo acolyti cum Manutergio, et genu-<br />

Jlexi ante eum totum illi sinum eodem<br />

cooperiant, ne lavans manus aqua casulam<br />

aspergat, come si legge nell'Or-<br />

<strong>di</strong>ne Romano, ivi ragionandosi dell'or-<br />

<strong>di</strong>nuzione de'sud<strong>di</strong>aconi si <strong>di</strong>ce: Hi igitur<br />

cum or<strong>di</strong>iiaritur sicut saccrdotes, et levi^

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!