documento programmatico - PNV. Press News Veneto

El boom economico veneto el ga tacà ntei ani ’70 e ’80. Se tratava de fabrikete naseste
drio caxa grasie a l’ingenio veneto e el marcà europeo (se ndava vendar in Germania,
miga in Toscana o in Canpania).
L’industria ke se gà sviłupà ła xera parfeta par kei ani: prodoti de cuałità, ma in setori,
dixemo, low-skilled. No gavemo prodoto microprocesori o software, roba high-skilled da
Silicon Valley, ma gavemo laorà sul tesiłe, sul corame, fato scarpe, legno, metałi,
makinari…
A se gavémo speciałixà su setori adati pai laoratori de keła generasion: tanti operai, poki
ingegneri, e on misioto de intełigensa e voja de far.
Dopo ghe xe stà i ani ’90, on periodo de falsa cresita parké se gà sevità far skei par via de
l’enorme svałutasion deła lira (ntel ’92 ła ga perso el 50% de vałor in poki mexi). Se
faxeva skei parké se vendeva i prodoti in lire, ke i xera senpre cuei a pì bon marcà.
L’euro ga meso fine a sta economia drogà, e ła fine deła goera freda ła ga verto a tuto
l’Est europeo łe stese oportunità ke ga vuo i nostri inprenditori 40 ani fa. Cina e India łe
ga conpletà el cuadreto: col mondo globałe, tuti sti mestieri low-skilled se pol far par tanto
manco da altre bande.
Par tante dełe nostre inprexe ła globałixasion xe stà na gran oportunità. Se gà tacà produr
fora dała Venetia par manco, mantegnendo łe reti de vendita. Łe alternative łe xera do: o
se se ingrandiva (produxendo a l’estero, parké kive no convien pì gnanca morti), o se
sarava. E tante inprexe picenine łe ga tirà vanti fin ke no xe rivà el colpo de grasia de sta
crixi finansiaria.
Pasà sta crixi se trovaremo co on numaro ridoto de dite, ke magari ntei ani łe xe deventà
anca dełe multinasionałi ke dà laoro a managers veneti, ma ereditemo on mondo difarente
dai ani ’70 e ’80. Ła magior parte dei toxi de ancó i xe laureà e no ghe xe mia ła stesa
cuantità de posti da manager come ke ghe xera na olta pai operai.
A ghe vol na svolta par no deventar ła nova Albania, e de sto paso ghe rivemo fra na
diexena d’ani a esar i pì poareti d’Europa. No podemo mia incontentarse dełe
industrie low-tech ke gavemo concuistà co ła generasion pasà. Ła nostra generasion ła ga
da butarse su łe industriehigh-tech, par dar laoro e on futuro ai nostri xovani, parké no
ghe xe pì veneti soło contadini e operai.
Come rivarghe? No basta mia ła bona vołontà. Se vardemo dove ke łe nase łe dite
tenołogike, de hardware, software, e de nano-medicina, vedemo ke łe vien tute fora in
tandem co anbienti universitari de prima categoria.
L’anbiente universitario no serve mia soło par sfornar titołi de studio, ma el ga da esar on
centro de ricerca, l’ingrediente ała baxe de na industriahigh-tech. Co ke łe università
funsiona, łe xe łe dite stese a finansiarle. Łe università taliane łe ga fato l’oposto par ła
nostra economia, na forsa centrifuga statałista ke ga fato scanpar i nostri mejo servèi.
Donca, serve dite high-tech par finansiar ricerca de cuałità, e serve ricerca de cuałità par
far naser dite high-tech. Ne riva prima el vovo o ła gałina? Rento el contenitor Italia,
Pag. 60 di 133