MOLUSKUEN LISERI-GURUINEKO EPITELIOAREN ... - Euskara
MOLUSKUEN LISERI-GURUINEKO EPITELIOAREN ... - Euskara
MOLUSKUEN LISERI-GURUINEKO EPITELIOAREN ... - Euskara
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
SARRERA<br />
Muskuiluen liseri-guruinaren epitelioa bi zelula-<br />
motez osaturik dago: liseri-zelulak eta zelula<br />
basofilikoak (Morton, 1983). Liseri-zelulek oso<br />
sistema endo-lisosomiko garatua dute, eta batez<br />
ere barne-liseriketaz arduratzen diren arren,<br />
kutsatzaileen metaketan eta detoxifikazioan ere<br />
parte har dezakete (Viarengo, 1989; Cajaraville et<br />
al., 1995). Zelula basofilikoek duten funtzioa<br />
momentuz argitzeke dago, baina liseriketa<br />
estrazelularrean parte har dezakete, horretarako<br />
beharrezkoak diren entzimak sortu eta jariatzen<br />
dituztelarik. Izan ere, beraien erretikulu<br />
endoplasmatiko pikortsua oso garatua dago, eta<br />
horrek beren basofilia bereizgarria emango lieke<br />
(Cajaraville et al., 1990a; Marigómez et al., 1998;<br />
Dimitriadis et al,. 2004). Egoera normaletan liseri-<br />
zelulak zelula basofilikoak baino ugariagoak dira;<br />
baina inguruneko estres-iturri desberdinek,<br />
kutsatzaileek sortutako estresak barne,<br />
epitelioaren osaketan aldaketak sortarazi ditzakete,<br />
zelula basofilikoen proportzio erlatiboa emendatuz<br />
(Thompson et al.,1974; Rasmussen et al., 1983;<br />
Cajaraville et al., 1990a; Marigómez et al., 1990a;<br />
Syasina et al., 1997; Marigómez et al., 1998).<br />
Estresak induzitutako alterazio hori, zelula-moten<br />
ordezkapena (CTR; ingeleraz, cell-type<br />
replacement) izenaz ezagutzen dena, liseri-zelulen<br />
galerak, zelula basofilikoen proliferazioak edo bi<br />
prozesu horien konbinaketak sortarazia izan<br />
daitekeela proposatu da (Marigómez et al., 1990a).<br />
Muskuiluen kasuan, N-nitroso konposatuek<br />
(Rasmussen et al., 1983), eta petrolioen eta olio<br />
Zelula-moten ordezkapena kutsatzaileen pean jarritako muskuiluen liseri-guruinean<br />
lubrifikatzailearen uretan egokitutako frakzioak<br />
(WAF; ingeleraz, water accomodated fraction;<br />
Cajaraville et al., 1990a) CTR induzi dezakete.<br />
Halaber, zelai-ikerketen arabera, metal-kutsadura<br />
duten lekuetako moluskuen liseri-guruinean ere<br />
CTR behatu da (Soto & Marigómez,1997a; Syasina<br />
et al., 1997).<br />
Zenbait metalek (Cd, Cu, Zn) eta konposatu<br />
organikok (benzo(a)pirenoa -BaP-), zein beren<br />
nahasketek CTR eragin dezaketen zehaztea dugu<br />
ikerlan honen lehengo helburu. Gainera,<br />
kutsatzaile bakoitzaren kontzentrazio eraginkorra<br />
zein den ere finkatu nahi dugu. Bestalde, CTR<br />
prozesuaren mekanismoak ezagutzeko nahian,<br />
estres-iturria eten ondoren prozesua itzulgarria<br />
denentz jakitea ere planteatu dugu. Azkenik, CTR<br />
pairatu duten muskuiluek (adb., zelaian leku<br />
kutsatuan jasotakoak) laborategian berriro metalen<br />
pean jarriz gero, CTRri dagokion<br />
erantzunkortasuna ere aztertu nahi izan dugu.<br />
Ingurumen-toxikologian, metal kutsatzaileen<br />
maila bioeskuragarrien (esposizioa) zein beren<br />
efektu biologikoak neurtzeko biomarkatzaileak<br />
deritzen neurketak aplikatu ohi dira (Cajaraville et<br />
al., 2000). Esposizio-biomarkatzaileen artean,<br />
zeluletan metatutako metalak kuantifikatzeko oso<br />
sentikorra den autometalografia (AMG) izeneko<br />
teknika histokimikoa dugu. Teknika horren<br />
ezaugarri nagusia, duen izugarrizko sentikortasuna<br />
da, seinale ikuskorra emateko hamar atomo<br />
katalitikoren presentzia nahikoa izan daitekeelarik<br />
(Danscher, 1984). Beraz, moluskuen ehunetan<br />
metalak argi-mikroskopioan lokalizatzeko nahiko<br />
erabilia izan da. AMG aplikatu ondoren, Cu, Zn, Hg<br />
81
Change language