MOLUSKUEN LISERI-GURUINEKO EPITELIOAREN ... - Euskara

AUZIAREN EGOERA
Moluskuen liseri-guruina eraenketa metabolikoaren organo nagusia da. Horrela,
sistema immunean eta barne medioaren (pH, Ca-kontzentrazioa…) eraenketa
homeostatikoan parte hartzen du, eta elikagaien liseriketa intrazelular eta estrazelularraren
zein hondakinen jariapenaren arduradun nagusia da. Dena den, eta zati teorikoan azaldu
den moduan, moluskuen liseri-guruinaren epitelioa zelula-mota urriz osaturik dago, 2 edo
3 zelula-mota. Liseri-guruina, gainera, estres peko egoera desberdinetan modu
neurgarrian erantzuteko gai da, liseri-epitelioaren lodieraren murrizpenarekin edota liseri-
zelulen lisosomen tamaina eta osagaien aldaketarekin besteak beste. Hala ere, liseri-
guruineko epitelioan gertatutako aldaketen artean garrantzitsuena beharbada zelula-
moten ordezkapena da. Horrela, zelula basofilikoen dentsitate erlatiboa liseri-guruinean
liseri-zelularenaren gainetik emendatu egiten da. Dena den, prozesu hori liseri-zelulen
galera, zelula basofilikoen proliferazioa edo bi prozesuen elkarrekintzak sortua den argitu
beharra dago. Liseri-guruinaren antolakuntza-eredua desberdina da molusku espezie
desberdinen artean eta osaketa zelularra ere desberdina da. Horretaz gain, modelo
desberdinek erakusten duten plastikotasuna ere desberdina da, hori dela eta nagusiki
muskuilu itsastarrean deskribatu diren aldaketak beste molusku-ereduetan orokortu
daitezkeen ere ezagutzea komenigarria litzateke.
Ugaztunen epitelio-ehun desberdinetan kalteren baten eraginez, epitelio-zelulen
galera esanguratsua gertatzekotan, epitelioaren berreskurapena bi modu desberdinetan
ematen da nagusiki; epitelio-ehunen zelula amen zatiketaren bidez, edo oraindik ere
epitelioan darraiten zelula helduen zatiketen bidez. Moluskuen liseri-guruinean, hala ere,
zelula amen presentzia oraindik ere argitzeko dago, eta beraz beharrezkoa zaigu epitelio
honen berriztapena nola ematen den ulertzea, eta baita ere moluskuen bizi-zikloan zehar
berriztapena nola eraentzen den ezagutzea.
Hipotesi eta helburuak
Bestalde, moluskuak ingurugiro kutsaduraren organismo zentinela gisa aspaldi
erabiliak izan dira. Izan ere, beraien ehunetan kutsatzaileak metatzen dituzte, eta
kutsatzaileen aurrean modu neurgarrian erantzuteko gai dira. Erantzun neurgarri hauen
artean biomarkatzaileak ditugu. Biomarkatzaileak antolakuntza-maila xinpleetan ematen
diren aldaketen neurketak dira, beranduago eta antolakuntza-maila konplexuagoetan
gertatuko diren aldaketak aurresateko baliogarriak izango zaizkigunak. Hori dela eta,
organismo hauen gainean, eta batez ere beraien liseri-guruinean, hainbat neurketa
biologiko (biomarkatzaileak) zein kimiko (biometaketa) burutzen dira. Liseri-guruinean
gertatzen diren zelula-moten aldaketek, beraz, eragin zuzena eduki dezakete ingurugiro-
71