MOLUSKUEN LISERI-GURUINEKO EPITELIOAREN ... - Euskara

Zati Teorikoa
Radius) eta lumenaren kalibrearen adierazlea den MLR (ingelesezko Mean Luminal
Radius) parametroek ere informazio baliotsua eman dezakete, eta baita MLR/MET eta
MET/MDR parametro erlatiboek ere (Vega et al., 1989). Orokorrean, estresatutako
moluskuen MET eta MDR balioak baxuak eta MLR balioak altuak dira. Hala ere, aldaketa
morfologikoak ez dira beti espero bezala. Zenbait ikerlanetan, MET jaistearekin batera,
MDR mantendu edo igo daiteke (Cajaraville et al., 1991; Cajaraville et al., 1992). MDR,
batez ere, estres-iturri iraunkorren aurrean jaisten da esangarriki. Bestalde, marearteko
bibalbioen kasuan, liseriketa-jarduera fasikoek ere liseri-epitelioaren altueraren gain
eragina dute. I eta II motetako tubuluen morfologia duen liseri-epitelioa IV motetakoena
baino garaiagoa da (7. Ird.). Gainera, estres-egoeretan, MLR goratzearekin batera, IV
motako tubuluen morfologia duen epitelioaren hedapena ere emenda daiteke (Cajaraville
et al., 1991). Azkenik, zenbait egoera patologikotan, kasik epiteliorik gabeko tubulu
atrofikoei legokioken V motako epitelio-morfologia aurkitu da (Couch, 1984).
Halaber, muskuiluen liseri-guruinaren kasuan liseri-albeoloen morfologia eta
tamaina ere ingurumen-baldintzen arabera alda daitezke. Alde batetik, hatz itxurako
proiekzioen tamaina, itsasaldi-erregimenaren arabera desberdina izan daiteke. Bestalde,
egoera normaletan hatz itxurako proiekzioak nabarmenagoak diren bitartean, estres peko
egoeretan albeoloen proportziorik handiena ganbarari dagokio, 3D-berreraiketetan
oinarrituta frogatu den moduan (3. Ird.; Quincoces, 1995; Lekube 1997).
Oro har, ingurumen-baldintzen arabera suertatutako aldaketa morfologikoek,
epitelioaren masa, hots zelulen masa edo kopurua, oso aldakorra dela agerian utzi dute.
Gainera, aldaketak, itzulgarriak izanik, ordu gutxitan suertatzen dira gehienetan. Horri
esker, epitelio-zelulen berriztapenaren garrantziaz jabetu gara, nahiz eta, gerora azalduko
denez, epitelio honen berriztapenari buruz ezer gutxi dakigun.
1.4.2.- Zelula-moten ordezkapena
Morfologian ez ezik, liseri-guruineko epitelioa osatzen duten zelula-moten
presentzia erlatiboan ere aldakortasun esanguratsua aurkitu da. Oro har, egoera fisiologiko
eta patologiko jakin desberdinetan zelula basofilikoen presentzia erlatiboa areagotu
daitekeela deskribatu da. Erantzun hori orokorra da molusku espezien artean, xenobiotiko
organiko eta metal pean egondako magurio zein bibalbioetan (Rasmussen et al., 1983;
Lowe, 1988; Cajaraville et al., 1990; 1991; Marigómez et al., 1990; Soto et al., 1997, 2002),
eta metal pean egondako bareetan (Marigómez et al., 1986, 1996, 1998b) deskribatu den
bezala. Gainera, bestelako estres-egoeretan (adb., baraualdia eta bizkarroein presentzia)
22