MOLUSKUEN LISERI-GURUINEKO EPITELIOAREN ... - Euskara
MOLUSKUEN LISERI-GURUINEKO EPITELIOAREN ... - Euskara MOLUSKUEN LISERI-GURUINEKO EPITELIOAREN ... - Euskara
magnesio eta fosforoz (CaMgP2O7 moduan) osatuta dagoena (Howard et al., 1981; Mason & Simkiss, 1982; Janssen, 1985). Horregatik, pikor horiei kaltzio-esferula izena eman zaie, eta zelulei kaltzio-zelularena. Hala ere, beste zenbait elementu ere badaudela egiaztatu da, manganesoa, burdina, kobaltoa eta zinka, besteak beste (Simkiss, 1981; Mason & Simkiss, 1982, Recio et al., 1988). Kaltzio-zelularen funtzioari dagokionez, proposamen ezberdinak plazaratu dira. Ikertzaile batzuen arabera, barne-medioaren pH-a orekatzeko indargetzaile gisa funtzionatuko luke kaltzioak (Krigjsman, 1928). Beste autore batzuen aburuz, kaltzio-zelulek metabolismo orokorrean eta muki-ekoizpenean ezinbestekoa den kaltzio kantitate handien biltegi gisa funtzionatuko lukete (Walker, 1971). Iraizte-zelulek erpinaldean mikrobiloxka ugari dituzte, eta hauen azpian hainbat pikor eta mitokondrio, erretikulu endoplasmatikoa eta diktiosomak. Hala ere, zelula hauen ezaugarririk deigarriena zelularen bolumen gehiena betetzera irits daitekeen bakuolo handia da (Sumner, 1969; Walker 1969; Moya, 1973). Bakuoloaren edukina heterogeneoa da, eta batez ere lipofuszinez osatuta dago. Lehen aipatu den bezala, autore batzuen arabera, iraizte-zelulak liseri-zeluletatik eratorriak izan litezke (Walker, 1971), afera hori oraindik ere eztabaidan dagoen arren (Dimitriadis & Konstantinidou, 2002). 1.4.- Liseri-guruinaren plastikotasuna 1.4.1.- Epitelioaren aldaketa morfologikoak Moluskuen liseri-guruina Liseri-guruinaren egitura ez da egonkor mantentzen; aitzitik, egoera desberdinen aurrean plastikotasun handia erakusten du. Hainbat ikerlanek deskribatutakoaren arabera, ingurugiroaren estres-iturrien pean, estrusio apokrino/holokrino eta aufogafia prozesuen emendioa behatu da liseri-epitelioan (Soto et al., 1996). Izan ere, kutsatzaile organiko zein ez-organikoen pean egondako moluskuetan eta baita bestelako estres orokorreko egoeratan (adb., baraualdiaren ondorioz), liseri-epitelioan aldaketa morfologiko esanguratsuak behatu dira, epitelioaren altueraren murrizpena eta zelula-moten proportzioaren aldaketak, bestek beste (Lowe et al., 1981; Couch, 1984; Marigómez et al., 1986; 1993; 1996; 1998b; 2005; Recio et al., 1988; Vega et al., 1989; Cajaraville et al., 1991). Liseri-epitelioaren batez besteko lodiera adierazteko MET (ingelesezko Mean Epithelial Thickness) parametroa erabili da. Dena den, MET parametroak ezin du bere osotasunean liseri-guruineko epitelioak pairatutako aldaketa estruktural guztiak azaldu. Liseri-dibertikuluaren tamaina adierazten duen MDR (ingelesezko Mean Diverticular 21
Zati Teorikoa Radius) eta lumenaren kalibrearen adierazlea den MLR (ingelesezko Mean Luminal Radius) parametroek ere informazio baliotsua eman dezakete, eta baita MLR/MET eta MET/MDR parametro erlatiboek ere (Vega et al., 1989). Orokorrean, estresatutako moluskuen MET eta MDR balioak baxuak eta MLR balioak altuak dira. Hala ere, aldaketa morfologikoak ez dira beti espero bezala. Zenbait ikerlanetan, MET jaistearekin batera, MDR mantendu edo igo daiteke (Cajaraville et al., 1991; Cajaraville et al., 1992). MDR, batez ere, estres-iturri iraunkorren aurrean jaisten da esangarriki. Bestalde, marearteko bibalbioen kasuan, liseriketa-jarduera fasikoek ere liseri-epitelioaren altueraren gain eragina dute. I eta II motetako tubuluen morfologia duen liseri-epitelioa IV motetakoena baino garaiagoa da (7. Ird.). Gainera, estres-egoeretan, MLR goratzearekin batera, IV motako tubuluen morfologia duen epitelioaren hedapena ere emenda daiteke (Cajaraville et al., 1991). Azkenik, zenbait egoera patologikotan, kasik epiteliorik gabeko tubulu atrofikoei legokioken V motako epitelio-morfologia aurkitu da (Couch, 1984). Halaber, muskuiluen liseri-guruinaren kasuan liseri-albeoloen morfologia eta tamaina ere ingurumen-baldintzen arabera alda daitezke. Alde batetik, hatz itxurako proiekzioen tamaina, itsasaldi-erregimenaren arabera desberdina izan daiteke. Bestalde, egoera normaletan hatz itxurako proiekzioak nabarmenagoak diren bitartean, estres peko egoeretan albeoloen proportziorik handiena ganbarari dagokio, 3D-berreraiketetan oinarrituta frogatu den moduan (3. Ird.; Quincoces, 1995; Lekube 1997). Oro har, ingurumen-baldintzen arabera suertatutako aldaketa morfologikoek, epitelioaren masa, hots zelulen masa edo kopurua, oso aldakorra dela agerian utzi dute. Gainera, aldaketak, itzulgarriak izanik, ordu gutxitan suertatzen dira gehienetan. Horri esker, epitelio-zelulen berriztapenaren garrantziaz jabetu gara, nahiz eta, gerora azalduko denez, epitelio honen berriztapenari buruz ezer gutxi dakigun. 1.4.2.- Zelula-moten ordezkapena Morfologian ez ezik, liseri-guruineko epitelioa osatzen duten zelula-moten presentzia erlatiboan ere aldakortasun esanguratsua aurkitu da. Oro har, egoera fisiologiko eta patologiko jakin desberdinetan zelula basofilikoen presentzia erlatiboa areagotu daitekeela deskribatu da. Erantzun hori orokorra da molusku espezien artean, xenobiotiko organiko eta metal pean egondako magurio zein bibalbioetan (Rasmussen et al., 1983; Lowe, 1988; Cajaraville et al., 1990; 1991; Marigómez et al., 1990; Soto et al., 1997, 2002), eta metal pean egondako bareetan (Marigómez et al., 1986, 1996, 1998b) deskribatu den bezala. Gainera, bestelako estres-egoeretan (adb., baraualdia eta bizkarroein presentzia) 22
- Page 1 and 2: Jakintza-arloa: Natur Zientziak MOL
- Page 3: ZOOLOGIA ETA ANIMALI ZELULEN BIOLOG
- Page 7 and 8: ZOOLOGIA ETA ANIMALI ZELULEN BIOLOG
- Page 9 and 10: II.- AUZIAREN EGOERA, HIPOTESIA ETA
- Page 11 and 12: Zati Teorikoa Bigarren atalean, epi
- Page 13 and 14: Zati Teorikoa 1998). Ehun konektibo
- Page 15 and 16: Zati Teorikoa 3. Irudia: Mytilus ga
- Page 17 and 18: Zati Teorikoa 5. Irudia: Liseri-zel
- Page 19 and 20: Zati Teorikoa horretan, III motako
- Page 21 and 22: Zati Teorikoa da (8. Ird., Marigóm
- Page 23 and 24: Zati Teorikoa Zelula basofilikoa, (
- Page 25 and 26: Zati Teorikoa Liseri-konduktuen zei
- Page 27: Zati Teorikoa 15. Irudia: Liseri-ze
- Page 31 and 32: Zati Teorikoa behatu dira (Lekube e
- Page 33 and 34: Zati Teorikoa Atal honetan, epiteli
- Page 35 and 36: Zati Teorikoa 1987; Endl & Gerdes,
- Page 37 and 38: Zati Teorikoa antigorputzak erabili
- Page 39 and 40: Zati Teorikoa PCNA (Proliferating C
- Page 41 and 42: Zati Teorikoa 20. Irudia: Ziklina d
- Page 43 and 44: Zati Teorikoa zehar areagotuz doa,
- Page 45 and 46: Zati Teorikoa 21. Irudia: Epidermis
- Page 47 and 48: Zati Teorikoa integrinen gisako fak
- Page 49 and 50: Zati Teorikoa migratzen duten zelul
- Page 51 and 52: Zati Teorikoa prozesu luzea pairatu
- Page 53 and 54: Zati Teorikoa dira, esaterako: 1) a
- Page 55 and 56: Zati Teorikoa area-polipeptidoa eta
- Page 57 and 58: Zati Teorikoa Timidina tritiatuaz m
- Page 59 and 60: Zati Teorikoa Hepatozitoen prolifer
- Page 61 and 62: Zati Teorikoa 3. Taula: Desberdintz
- Page 63 and 64: Zati Teorikoa BIBLIOGRAFIA Abrahams
- Page 65 and 66: Zati Teorikoa Chepko G, Dickson RB
- Page 67 and 68: Zati Teorikoa Camplejohn R, Dover R
- Page 69 and 70: Zati Teorikoa antigen expression in
- Page 71 and 72: Zati Teorikoa Morton BS (1971) The
- Page 73 and 74: Zati Teorikoa Trueman ER & Clarke M
- Page 75 and 76: Zati Teorikoa Voltzow J (1994) Gast
- Page 77 and 78: Hipotesi eta helburuak kalitatearen
magnesio eta fosforoz (CaMgP2O7 moduan) osatuta dagoena (Howard et al., 1981; Mason<br />
& Simkiss, 1982; Janssen, 1985). Horregatik, pikor horiei kaltzio-esferula izena eman zaie,<br />
eta zelulei kaltzio-zelularena. Hala ere, beste zenbait elementu ere badaudela egiaztatu<br />
da, manganesoa, burdina, kobaltoa eta zinka, besteak beste (Simkiss, 1981; Mason &<br />
Simkiss, 1982, Recio et al., 1988). Kaltzio-zelularen funtzioari dagokionez, proposamen<br />
ezberdinak plazaratu dira. Ikertzaile batzuen arabera, barne-medioaren pH-a orekatzeko<br />
indargetzaile gisa funtzionatuko luke kaltzioak (Krigjsman, 1928). Beste autore batzuen<br />
aburuz, kaltzio-zelulek metabolismo orokorrean eta muki-ekoizpenean ezinbestekoa den<br />
kaltzio kantitate handien biltegi gisa funtzionatuko lukete (Walker, 1971).<br />
Iraizte-zelulek erpinaldean mikrobiloxka ugari dituzte, eta hauen azpian hainbat<br />
pikor eta mitokondrio, erretikulu endoplasmatikoa eta diktiosomak. Hala ere, zelula hauen<br />
ezaugarririk deigarriena zelularen bolumen gehiena betetzera irits daitekeen bakuolo<br />
handia da (Sumner, 1969; Walker 1969; Moya, 1973). Bakuoloaren edukina heterogeneoa<br />
da, eta batez ere lipofuszinez osatuta dago. Lehen aipatu den bezala, autore batzuen<br />
arabera, iraizte-zelulak liseri-zeluletatik eratorriak izan litezke (Walker, 1971), afera hori<br />
oraindik ere eztabaidan dagoen arren (Dimitriadis & Konstantinidou, 2002).<br />
1.4.- Liseri-guruinaren plastikotasuna<br />
1.4.1.- Epitelioaren aldaketa morfologikoak<br />
Moluskuen liseri-guruina<br />
Liseri-guruinaren egitura ez da egonkor mantentzen; aitzitik, egoera desberdinen<br />
aurrean plastikotasun handia erakusten du. Hainbat ikerlanek deskribatutakoaren arabera,<br />
ingurugiroaren estres-iturrien pean, estrusio apokrino/holokrino eta aufogafia prozesuen<br />
emendioa behatu da liseri-epitelioan (Soto et al., 1996). Izan ere, kutsatzaile organiko zein<br />
ez-organikoen pean egondako moluskuetan eta baita bestelako estres orokorreko<br />
egoeratan (adb., baraualdiaren ondorioz), liseri-epitelioan aldaketa morfologiko<br />
esanguratsuak behatu dira, epitelioaren altueraren murrizpena eta zelula-moten<br />
proportzioaren aldaketak, bestek beste (Lowe et al., 1981; Couch, 1984; Marigómez et al.,<br />
1986; 1993; 1996; 1998b; 2005; Recio et al., 1988; Vega et al., 1989; Cajaraville et al.,<br />
1991).<br />
Liseri-epitelioaren batez besteko lodiera adierazteko MET (ingelesezko Mean<br />
Epithelial Thickness) parametroa erabili da. Dena den, MET parametroak ezin du bere<br />
osotasunean liseri-guruineko epitelioak pairatutako aldaketa estruktural guztiak azaldu.<br />
Liseri-dibertikuluaren tamaina adierazten duen MDR (ingelesezko Mean Diverticular<br />
21
Change language