MOLUSKUEN LISERI-GURUINEKO EPITELIOAREN ... - Euskara
MOLUSKUEN LISERI-GURUINEKO EPITELIOAREN ... - Euskara
MOLUSKUEN LISERI-GURUINEKO EPITELIOAREN ... - Euskara
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Zelula-moten ordezkapen itzulgarria kadmio pean jarritako Littorina littorea molusku itsastarraren liseri-guruinean.<br />
SARRERA<br />
Moluskuen liseri-guruina ingurumen-toxikologia<br />
ikerketetarako itu-organoa da; izan ere<br />
,kutsatzaileen metaketa eta detoxifikazioan parte<br />
hartzen du (Marigómez et al., 2002). Orokorrean,<br />
molusku gehienen liseri-guruina antzeko<br />
antolaketa-eredua aurkezten du; hots, liseri-<br />
dibertikulua epitelio bakun batez osaturik dago eta<br />
bertan bi zelula-mota agertzen dira, liseri-zelula eta<br />
zelula basofilikoa, alegia (Morton, 1983). Liseri-<br />
zelulek, elikagaien liseriketa intrazelularrean parte<br />
hartzen dute, eta oso sistema endo-lisosomiko<br />
garatua dute; zelula basofilikoak, bestalde, zelula<br />
jariatzaileak dira, eta gastropodotan pikor<br />
mineralizatu zitoplasmatikoak izan ditzakete<br />
(Mason, 1983). Baldintza fisiologiko normaletan,<br />
liseri-zelulak zelula basofilikoak baino ugariagoak<br />
dira, baina estres-egoera desbedinetan, zelula<br />
basofilikoen proportzio erlatiboa emendatzen da,<br />
fenomeno hau zelula-moten ordezkapena (CTR;<br />
ingeleraz, cell type replacement) izenarekin<br />
ezaguna delarik (Cajaraville et al., 1990a;<br />
Marigómez et al., 1990). Zelula-moten<br />
ordezkapena, kutsatzaileen eragin pean egondako<br />
taxon desberdineko eta habitat desberdineko<br />
moluskuetan ematen den fenomeno orokorra da<br />
(Widdows et al., 1984; Lowe & Clarke, 1989;<br />
Cajaraville et al., 1990a; 1990b; Marigómez et al.,<br />
1990; 1996). Kutsatzaile organiko (Cajaraville et<br />
al., 1990a) zein metaliko (Soto & Marigómez,<br />
1997a; 1997b) desberdinen kontzentrazio<br />
subletalen pean jarritako bibalbioek, nagusiki zelula<br />
basofilikoz osatutako liseri-guruina aurkezten dute.<br />
Modu berean, laborategian Cd pean jarritako<br />
gastropodo itsastarrek, zelula basofiliko<br />
hipertrofiatuz osatutako liseri-tubuluak aurkezten<br />
dituzte (Marigómez et al., 1990). Zelula<br />
basofilikoen kopuru erlatiboaren igoera esangarria<br />
hidrokarburo aromatikoen pean jarritako<br />
gastropodo itsastarretan ere behatu da (Cajaraville<br />
et al., 1990b).<br />
Zelula-moten ordezkapena, liseri-zelulen<br />
kopuruaren murrizpenarekin zuzenean edo, zelula<br />
basofilikoen proliferazioarekin erlazionatuta<br />
dagoen erantzun beharra dago. Oraintsu, gure<br />
taldeak muskuiluen liseri-guruineko liseri-zelulak<br />
zein zelula jariatzaileak PCNA eta BrdUren<br />
immunohistokimikarekiko erreaktiboak direla<br />
erakutsi du (Marigómez et al., 1999, Zaldibar et al.,<br />
2004). Beraz, zelula-mota bakoitzak ziklo zelularra<br />
bere aldetik burutzen du . Bestalde, 1.25 mg Cd/l<br />
itsas-ur kotzentrazioak, magurioen liseri-guruineko<br />
zelula basofilikoen proportzio erlatiboen igoera<br />
esangarria sorterazten duela deskribatu da<br />
(Marigómez et al., 1990). Ekarpen horiek kontuan<br />
hartuta, ikerlan honen helburua, zelula-moten<br />
ordezkapena prozesu itzulgarria ote den, eta<br />
zelula basofilikoen proliferazioa edo liseri-zelulen<br />
galera dela medio ematen ote den argitzea da.<br />
Gainera, prozesua itzulgarria izatekotan zelula-<br />
moten ratio normalera itzultzea liseri-zelulen<br />
proliferazioaren areagotze batek eragin ote duen<br />
finkatu behar da. Helburu horiek betetzeko,<br />
magurioak 1.25 mg Cd/l itsas-ur kontzentrazio<br />
pean jarri ziren 3 astez, baldintza esperimental<br />
horietan zelula-moten ordezkapena sortaraz<br />
zitekeela bagenekielako (Marigómez et al., 1990),<br />
143
Change language