MOLUSKUEN LISERI-GURUINEKO EPITELIOAREN ... - Euskara
MOLUSKUEN LISERI-GURUINEKO EPITELIOAREN ... - Euskara MOLUSKUEN LISERI-GURUINEKO EPITELIOAREN ... - Euskara
1.- MOLUSKUEN LISERI-GURUINA Moluskuen liseri-guruina heste ertaineko egitura da, eta elikagaiak xurgatu egiten direneko adarkatutako dibertikuluz osatuta dago. Nahiz eta molusku talde desberdinen artean aldakortasun handia egon, eskuarki organo handia da oso. Dibertikuluetan liseriketa intrazelularra gauzatzen da. Halaber, liseriketa estrazelularrean parte hartzen duten entzima batzuen sintesia ere bertan burutzen da. Oro har, elikagaien liseriketaz gain bestelako hainbat funtzio betetzen ditu, organismoaren eraenketa metabolikoa eta homeostasiaren arduradun nagusia izatea, besteak beste. Liseri-guruinak, ikerketa esparru desberdinetan interes handia piztu du. Izan ere, animali talde desberdinen liseri-traktuaren eboluzio orokorra ulertu ahal izateko gakoorganoa da. Alde batetik, liseriketa intrazelular (berezkoa izaki primitiboetan) eta estrazelularraren (berezkoa izaki eboluzionatuetan) arteko bidegurutze ebolutiboa da. Bestalde, liseri-traktu ertainari asoziaturiko guruin primitiboenetakoa dugu. Ikerlan honetan zehar erabilitako hiru molusku espezietan liseri-guruinaren antolakuntza morfofuntzionalean hiru eredu desberdin bereiz ditzakegu, zehaztasun gehiagoz banan-banan jarraian azalduko direnak. 1.1.- Bibalbioak (Mytilus eredua) Moluskuen liseri-guruina Mytilus galloprovincialis muskuilua bibalbio janari-iragazlea dugu. Iragazi beharreko partikulak, mukiaren bitartez bildu eta ezpai-palpoetarantz, eta ondoren ahorantz, garraiatzen dira. Gerora, hestegorri laburra igaro ondoren, iragazitako partikulak konplexua den urdailera heltzen dira (Salvini-Plawen, 1988). Behin urdailean, partikulak estilo kristalinoaren eraginaren ondorioz birrindu egiten dira, urdailean dauden entzima hidrolitikoek lehendabiziko liseriketa estrazelularra burutuz. Urdaila traktu ziliatu desberdinetan banatuta dago. Bertan, partikulak euren tamainaren arabera sailkatu eta banandu ondoren, liseri-guruineko dibertikuluetarantz bideratzen dira, liseri-konduktuen sistematik. Liseri-konduktu primarioak urdailetik abiatzen dira, eta beraietatik adarkatzen diren kalibre txikiagoko liseri-konduktu sekundarioak liseri-guruineko dibertikuluetara iristen dira (Morton, 1983). Liseri-guruina, anatomikoki bereizgarriak diren bi lobuluz osatuta dago, ezkerraldekoa eta eskubialdekoa, hain zuzen (Owen, 1966). Antolakuntza histologikoari dagokionez, hierarkizatutako antolakuntza lobularra ere antzeman da (1. Ird.; Basalo, 5
Zati Teorikoa 1998). Ehun konektibo dentsozko kapsula liseri-guruinaren bi lobuluak inguratzen ditu. Kapsula horrek loditze-gune nabarmen batzuk agertzen ditu, zeintzuetatik urdaila enkapsulatzen duen ehun konektibo dentsozko kapsularekin bat egin arte trenkada sendoak proiektatzen baitira. Horrela, dibertikuluen multzoak trenkada sendoen artean murgilduta agertu dira (lobulutxo primarioak). Lobulutxo primario bakoitza konduktu primario baten inguruan antolatuta dago. Lobulutxo primarioen barruan ehun konektibozko xaflek inguratutako lobulutxo sekundarioen taldekapenak bereizi dira. Horrela lobulutxo sekundario bakoitzean 5-10 dibertikulu daude, konduktu sekundario berari lotuta daudenak (Basalo, 1998). Urdaila zein konduktu primarioen inguruan muskulu leuna dago; konduktu sekundario eta dibertikuluetan, ordea, gero eta muskulu gutxiago agertzen da. Izatez, dibertikuluetan ez da muskulu leunaren zantzu esangarririk aurkitu (Basalo, 1998). Gaur egun molusku bibalbioentzat onartuta dagoen liseri-guruinaren eredua Mortonek proposatu zuen 1983. urtean. Eredu horren arabera, liseri-guruina, urdailetik abiatutako konduktu (primario eta sekundario) adarkatuen bitartez konektaturik dauden 6 1. Irudia: Masson-Golder tindaketa trikromikoaz tindatutako muskuiluaren liseriguruinaren ebakien irudiak. (A) Muskulu-ehun eta ehun konektibozko trenkada bat ikus daiteke. Gezi estuek muskulu-zelulak adierazten dituzte. Gezi lodiek trenkadaren zatirik zabalena adierazten dute. Izarrek, ehun konektibotan joriak diren trenkadaren zatirik estuenak adierazten dituzte. (B) eta (C) irudiek lagin baten gune beretsuan mikrometro batzuen distantzian hartutako bi ebakin erakusten dituzte. Geziek trenkadak adierazten dituzte. Eskala-marra: 100 μm. (Basalo-tik (1998) hartua).
- Page 1 and 2: Jakintza-arloa: Natur Zientziak MOL
- Page 3: ZOOLOGIA ETA ANIMALI ZELULEN BIOLOG
- Page 7 and 8: ZOOLOGIA ETA ANIMALI ZELULEN BIOLOG
- Page 9 and 10: II.- AUZIAREN EGOERA, HIPOTESIA ETA
- Page 11: Zati Teorikoa Bigarren atalean, epi
- Page 15 and 16: Zati Teorikoa 3. Irudia: Mytilus ga
- Page 17 and 18: Zati Teorikoa 5. Irudia: Liseri-zel
- Page 19 and 20: Zati Teorikoa horretan, III motako
- Page 21 and 22: Zati Teorikoa da (8. Ird., Marigóm
- Page 23 and 24: Zati Teorikoa Zelula basofilikoa, (
- Page 25 and 26: Zati Teorikoa Liseri-konduktuen zei
- Page 27 and 28: Zati Teorikoa 15. Irudia: Liseri-ze
- Page 29 and 30: Zati Teorikoa Radius) eta lumenaren
- Page 31 and 32: Zati Teorikoa behatu dira (Lekube e
- Page 33 and 34: Zati Teorikoa Atal honetan, epiteli
- Page 35 and 36: Zati Teorikoa 1987; Endl & Gerdes,
- Page 37 and 38: Zati Teorikoa antigorputzak erabili
- Page 39 and 40: Zati Teorikoa PCNA (Proliferating C
- Page 41 and 42: Zati Teorikoa 20. Irudia: Ziklina d
- Page 43 and 44: Zati Teorikoa zehar areagotuz doa,
- Page 45 and 46: Zati Teorikoa 21. Irudia: Epidermis
- Page 47 and 48: Zati Teorikoa integrinen gisako fak
- Page 49 and 50: Zati Teorikoa migratzen duten zelul
- Page 51 and 52: Zati Teorikoa prozesu luzea pairatu
- Page 53 and 54: Zati Teorikoa dira, esaterako: 1) a
- Page 55 and 56: Zati Teorikoa area-polipeptidoa eta
- Page 57 and 58: Zati Teorikoa Timidina tritiatuaz m
- Page 59 and 60: Zati Teorikoa Hepatozitoen prolifer
- Page 61 and 62: Zati Teorikoa 3. Taula: Desberdintz
1.- <strong>MOLUSKUEN</strong> <strong>LISERI</strong>-GURUINA<br />
Moluskuen liseri-guruina heste ertaineko egitura da, eta elikagaiak xurgatu egiten<br />
direneko adarkatutako dibertikuluz osatuta dago. Nahiz eta molusku talde desberdinen<br />
artean aldakortasun handia egon, eskuarki organo handia da oso. Dibertikuluetan<br />
liseriketa intrazelularra gauzatzen da. Halaber, liseriketa estrazelularrean parte hartzen<br />
duten entzima batzuen sintesia ere bertan burutzen da. Oro har, elikagaien liseriketaz gain<br />
bestelako hainbat funtzio betetzen ditu, organismoaren eraenketa metabolikoa eta<br />
homeostasiaren arduradun nagusia izatea, besteak beste.<br />
Liseri-guruinak, ikerketa esparru desberdinetan interes handia piztu du. Izan ere,<br />
animali talde desberdinen liseri-traktuaren eboluzio orokorra ulertu ahal izateko gakoorganoa<br />
da. Alde batetik, liseriketa intrazelular (berezkoa izaki primitiboetan) eta<br />
estrazelularraren (berezkoa izaki eboluzionatuetan) arteko bidegurutze ebolutiboa da.<br />
Bestalde, liseri-traktu ertainari asoziaturiko guruin primitiboenetakoa dugu.<br />
Ikerlan honetan zehar erabilitako hiru molusku espezietan liseri-guruinaren<br />
antolakuntza morfofuntzionalean hiru eredu desberdin bereiz ditzakegu, zehaztasun<br />
gehiagoz banan-banan jarraian azalduko direnak.<br />
1.1.- Bibalbioak (Mytilus eredua)<br />
Moluskuen liseri-guruina<br />
Mytilus galloprovincialis muskuilua bibalbio janari-iragazlea dugu. Iragazi<br />
beharreko partikulak, mukiaren bitartez bildu eta ezpai-palpoetarantz, eta ondoren<br />
ahorantz, garraiatzen dira. Gerora, hestegorri laburra igaro ondoren, iragazitako partikulak<br />
konplexua den urdailera heltzen dira (Salvini-Plawen, 1988). Behin urdailean, partikulak<br />
estilo kristalinoaren eraginaren ondorioz birrindu egiten dira, urdailean dauden entzima<br />
hidrolitikoek lehendabiziko liseriketa estrazelularra burutuz. Urdaila traktu ziliatu<br />
desberdinetan banatuta dago. Bertan, partikulak euren tamainaren arabera sailkatu eta<br />
banandu ondoren, liseri-guruineko dibertikuluetarantz bideratzen dira, liseri-konduktuen<br />
sistematik. Liseri-konduktu primarioak urdailetik abiatzen dira, eta beraietatik adarkatzen<br />
diren kalibre txikiagoko liseri-konduktu sekundarioak liseri-guruineko dibertikuluetara<br />
iristen dira (Morton, 1983).<br />
Liseri-guruina, anatomikoki bereizgarriak diren bi lobuluz osatuta dago,<br />
ezkerraldekoa eta eskubialdekoa, hain zuzen (Owen, 1966). Antolakuntza histologikoari<br />
dagokionez, hierarkizatutako antolakuntza lobularra ere antzeman da (1. Ird.; Basalo,<br />
5
Change language