saliteraturo Jurnali
saliteraturo Jurnali
saliteraturo Jurnali
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>saliteraturo</strong> <strong>Jurnali</strong><br />
daarsebulia<br />
1926 wels<br />
aRdgenilia<br />
1990 wels<br />
ganaxlebulia<br />
2008 wels<br />
3<br />
marti<br />
2011
edaqtori<br />
levan bregaZe<br />
redaqtoris moadgile<br />
zviad kvaracxelia<br />
saredaqcio jgufi<br />
maia kudava<br />
megi obolaSvili<br />
oliko JRenti<br />
nino sadRobelaSvili<br />
gvanca jobava<br />
koncefcia da dizaini:<br />
© paata nacvliSvili, 2008.<br />
gamomcemloba inteleqti<br />
0179, Tbilisi, ilia WavWavaZis gamziri #17 b<br />
25-05-22, 91-22-83, 8(99) 55-66-54<br />
faqsi: 25-05-22, 91-22-83<br />
www.intelekti.ge info@intelekti.ge<br />
redaqtori: 8(99) 90-37-22<br />
ISSN 1512 - 4444<br />
© gamomcemloba `inteleqti~, 2008.
poezia<br />
vano CxikvaZe. mgzavri<br />
gizo TavaZe. leqsebi<br />
daTo akriani. zRvidan okeaneSi<br />
mxatvruli proza<br />
irakli samsonaZe. mwyeri<br />
(nawyveti romanidan `gadafrena~)<br />
mixo mosuliSvili. didgoruli Canaxatebi<br />
eseistika/dokumenturi proza<br />
ilamaz miwiSvili. andre Jidis sabediswero stumroba<br />
didi mwerlis TvaliT danaxuli sabWoTa kavSiri<br />
kritika<br />
rostom CxeiZe. an der g ra un di dan: go gi ma i su ra Ze<br />
(ci xu ri no ve le bis qar Tu li rka li)<br />
qarTvelebi Sin da gareT<br />
lia ClaiZe. oTxi dRe TurqeTSi<br />
ori finjani<br />
`Cemi adamianebi... kargi adamianebi arian~<br />
(kato javaxiSvils esaubreba Temur Cxetiani)<br />
5<br />
7<br />
9<br />
12<br />
20<br />
32<br />
42<br />
50<br />
53
57<br />
63<br />
15<br />
66<br />
74<br />
75<br />
78<br />
79<br />
ukvdavi saxelebi<br />
maia cercvaZe. daviT WavWavaZe da misi<br />
ojaxi elisabed erisTavis mogonebebSi<br />
Strixebi portretisaTvis<br />
brenda naiTi. meri fabili – fermeris qaliSvili<br />
wignidan „bit Taobis qalebi“<br />
(inglisuridan Targmna salome beniZem)<br />
axali Targmanebi<br />
ingeborg baxmani. Tanamedrove poeziis problemebi<br />
realuri da moCvenebiTi SekiTxvebi<br />
(germanulidan Targmna Tamar kotrikaZem)<br />
elCin efendievi. vercxlisferi, narinjisferi,<br />
xaverdisferi...<br />
(azerbaijanulidan Targmna oqtai qazumovma)<br />
minaweri leqsze<br />
bela CekuriSvili. `poetebi nabijebs ar iTvlian~...<br />
(arCil fircxalavas `poetebi~)<br />
100 leqsis qveyana<br />
sandro lorTqifaniZe. viRacam guguliT bakurians<br />
gadaufrina (anu literaturuli eqspresi TovlSi da uTovlod...)<br />
prezentaciebi<br />
gvanca jobava. esma onianis „amouxsneli sityvebis“<br />
poezia<br />
rene kalandias `100 leqsi~ – `gansakuTrebuli movlena~
dagubda sivrce da dro gaCerda –<br />
caSi `boingis~ ruxi Rrubeli<br />
daekida da veliT saCvenos –<br />
miwisken rodis CaviwurebiT.<br />
roca imedi iwvis ReriviT,<br />
roca aRarsad aRar gelian, –<br />
maSin sicocxlec araferia,<br />
maSin sikvdilic araferia.<br />
gabruebuli ucxo motiviT,<br />
galiis Citi, caSi berdebi.<br />
zamTris ZeZviviT gadakortnila<br />
baRnari Cveni cru imedebis.<br />
erTxel xom mainc unda macalo,<br />
rom mogakvlio xelis cecebiT.<br />
vardad Tu eklad moxval<br />
marcvalo,<br />
Tuki miwaSi CaiTesebi...<br />
mec erTxel bedi unda mecada,<br />
gamomexeda Cemi cixedan,<br />
vnaxe:<br />
napirze midis devkaci,<br />
da misi Crdilic qviSas mixvetavs.<br />
midis da midis.<br />
is marTalia,<br />
rodesac mTeli samyaro cruobs.<br />
amRerebs kalams –<br />
furclis kalias,<br />
viRac CurCulebs: – uitmen uolt!..<br />
vici, mravaljer momelandeba<br />
ampartavani xidis profili.<br />
maradi zeca, Tavis sididiT<br />
ukidegano da kmayofili.<br />
qalaqis Tavze maRal TaRebad<br />
gadarkaluli, nairfrad brwyinavs.<br />
da reklamebis ferad saRebavs<br />
dRabnis bavSviviT brodveis wvima.<br />
vxedav, kenedis quCac aqvea –<br />
biZia Toma, SemTvrali brendiT,<br />
mobancalebs da kedlebs ahkvrian<br />
SemkrTali monro da streizandi.<br />
da mogugune axali romi,<br />
TavSesafari mravali tomis,<br />
jilagis – mdidris da upovaris,<br />
Tumca grZnobebis udabno aris,<br />
poezia<br />
vano CxikvaZe<br />
mgzavri<br />
wvimaSi erTi qolgis qveS dganan,<br />
madam tuso da madam bovari.<br />
muzeumis win cvilis figuras<br />
`ebaaseba~ vinme jenito,<br />
did ekranze ki qaqaniT misdevs<br />
xan tomi jers da xanac jeri toms.<br />
moCvenebiTi simSvidis miRma<br />
viRaca malavs TviTmkvlelis<br />
niRabs.<br />
da imuqreba<br />
isev seqtembriT<br />
(rom jojoxeTiT Secvlis<br />
samoTxes),<br />
roca savaWro centris kedlebi<br />
xmauriani baTqiT Camoxsnes.<br />
roca Caiqcnen caTambjenebi<br />
guguniT, sulis SemZvreli<br />
bluziT.<br />
manhetens kvamlis Crdili, veeba,<br />
daeca, rogorc gaWrili tuzi.<br />
vdgavar mdumare da nangrevebze<br />
viRac ucodvel sulebs ugalobs...<br />
Sen apatie,<br />
me ki mkvlelebis<br />
Sendobis Zala ar maqvs, ufalo!..<br />
ager, gaeroc –<br />
wyali dubela,<br />
Sesqelebuli lpobis simwvaniT –<br />
rodesac TavSi wamouberavs<br />
demokratiis `abebs~ gvigzavnis.<br />
fuWi laqlaqi Cirad ara Rirs,<br />
cxovreba isev `saamuria~ –<br />
urias mainc devnis arabi,<br />
an palestinels Cagravs uria.<br />
mainc gveZaxis axali romi,<br />
TavSesafari mravali tomis.<br />
mainc yvela gza aqeT moZvreba,<br />
vis xels upyria dRes kamertoni,<br />
mivxvdi, rogorc ki igrZnes<br />
borblebma,<br />
aeroportis cxeli betoni.<br />
vnaxe, movdivar.<br />
iq aRara var,<br />
№ 3 2011<br />
vano CxikvaZe daibada 1947<br />
wlis 5 oqtombers, goris raionis<br />
sofel kirbalSi.<br />
1972 wels daamTavra Tbilisis<br />
saxelmwifo universitetis<br />
filologiis fakulteti.<br />
sxvadasxva wlebSi muSaobda<br />
gazeT `norCi leninelis~ da<br />
`axalgazrda komunistis~ korespondentad,<br />
satelevizio Te <br />
atris redaqtorad, goris prefeqtis<br />
moadgiled.<br />
moswavleobis periodidan<br />
mo yolebuli misi nawarmoebe bi<br />
qveyndeba qarTul presaSi, literaturul<br />
periodikaSi. leqsebis<br />
pirveli wigni `naTdeba~<br />
gamovida 1973 wels.<br />
vano CxikvaZe avtoria sami<br />
romanisa: `Citebi zamTarSi~,<br />
`beberaSvilebis ambavi~ da `Su<br />
Sebis omi~. es ukanaskneli 2008<br />
wlis agvistos movlenebs asaxavs.<br />
mis kalams ekuTvnis ormocamde<br />
poeturi da prozauli<br />
wigni, sabavSvo nawarmoebebis<br />
krebuli, avtoria mravali publicisturi<br />
da literaturuli<br />
werilis, sxvadasxva qveynebSi<br />
mogzaurobis STabeWdilebebis,<br />
Targmanebis.<br />
2002 wels saerTaSoriso aso <br />
ciacia `kvalis~ konkursSi gamarjvebuli<br />
misi piesa `ori<br />
mdinaris SesarTavTan...~ daidga<br />
goris g. erisTavis saxelobis<br />
TeatrSi da naCvenebi iqna<br />
amerikaSi `qarTuli kulturis<br />
dReze~.<br />
marti 5
№ 3 2011<br />
mwerlis novela `koxta Tamrom~<br />
daimsaxura literaturuli<br />
konkursis – `penmaraToni<br />
2003~is pirveli premia. amave<br />
wels Jurnal `omegas~ literaturul<br />
konkursSi `luarsab<br />
TaTqariZe~ mesame premia moipova<br />
misma novelam `iyo~.<br />
2006 wels vano CxikvaZis<br />
`zamTris wigns~ mieniWa wlis<br />
saukeTeso prozauli krebulis<br />
literaturuli premia `saba~,<br />
xolo novela `axa delebis<br />
rZalma~ gaimarjva portal<br />
`literatura.ge~s mier Catarebul<br />
literaturul konkursSi –<br />
`wero~.<br />
2010 wels mieniWa mayvala<br />
mrevliSvilis premia da gadaeca<br />
medali.<br />
1997 wels dajildovda `Rirsebis<br />
ordeniT~, aris goris sapatio<br />
moqalaqe.<br />
6<br />
sad Semodgomis kari Wrialebs,<br />
da weroebis uwyvet qaravans<br />
samxreTis qari miafrialebs.<br />
sadac kazinos amaoebiT<br />
sunTqavs Zveli da marad axali,<br />
meqa, ucnaur sarwmunoebis –<br />
atlantasiti da tajmahali.<br />
vici, mravaljer momelandeba<br />
ampartavani xidis profili,<br />
maradi zeca, Tavis sididiT<br />
ukidegano da kmayofili.<br />
verezanoze kivis sacobi,<br />
Semdorebula transportis gube.<br />
qvemoT ki zanti hudsoni acxrobs<br />
louerbeis vnebian ubes.<br />
minda aq mainc aRar davfiqrde,<br />
ar gavigono Zaxili mxedris –<br />
atlantasitSi TeTri qafidan<br />
veRar gamodis keisris etli.<br />
vnaxe, movdivar.<br />
Cemi valia,<br />
SenTan da SenTvis viyo maradis,<br />
vidre sisxlian satevariviT<br />
caSi hkidia sityva – Ralati,<br />
ar SemiZlia mSvidad vuyuro,<br />
amden flidsa da amden fuRuros.<br />
amden Wartala enaCxvletias,<br />
axal Tavads da Zvel nabatonars –<br />
Turme samSoblos bedi rgebia,<br />
eseni raki mosxdnen patronad.<br />
aba, gauZel dardebs mowolils,<br />
roca garigebs Wkuas CoCori...<br />
eha, cxovreba finTi ramea,<br />
dRe ggonia da, Turme Ramea.<br />
marti<br />
ramdeni vnaxeT jogi axvarTa,<br />
cecxls rom anTebdnen<br />
gaRmagamoRma,<br />
ramdeni `jixvis~ tyavi daxvavda,<br />
drois Robeze dalpa, Camoxma.<br />
isroles, Zarcves da iqaqanes,<br />
amogvadines yelSi naRveli.<br />
tyviebi wminda mkerdze dacales,<br />
mokles samSoblo xalxis saxeliT.<br />
RmerTo, ramdeni vnaxeT<br />
crugmiri,<br />
SemonTebuli tanze bugriviT,<br />
magram is erTi mainc sxva iyo,<br />
orjer movida,<br />
orjer aiRo<br />
taxti da lxini gardaqmna glovad,<br />
siciliT dgamda speqtakls<br />
sisxlians,<br />
rom eTamaSa eSmakis roli –<br />
qveyana kupris qvabad gviqcia...<br />
da ha, Svilebi, sxvaTa xiznebi,<br />
sxvis saxls aTboben,<br />
sxvis matyls CeCaven,<br />
aq, am SoreTSi ufro igrZnoba<br />
eg siZabune da sibeCave.<br />
isev glokaven cecxlis enebi,<br />
sazRvrebmoSlilo,<br />
saxlo – ukaro,<br />
Sen apatie,<br />
me ki mkvlelebis<br />
Sendobis Zala ar maqvs ufalo.<br />
movdivar. guli mainc ar mwydeba,<br />
verafers gavcvli<br />
oblis jvaloze.<br />
samSoblos cisartyelas nawyveti<br />
Cems simartoves uavgarozebs.
gizo TavaZe<br />
leqsebi<br />
iferflebodi, viT ikarosi...<br />
`mcnebas ver SemacvlevinebT,<br />
mozRvavebulis aviTa...~<br />
vaJa<br />
enkenisTveSi, roca tarosi,<br />
mxurvalebas da siTbos gvigzavnis,<br />
iferflebodi, viT ikarosi<br />
da kankalebdi, rogorc xizani.<br />
da kankalebdi umweo Cvili,<br />
enkenisTveSi da siSiSvleSi...<br />
axali mTvare mTebSi gaCrili,<br />
caze ekida – martorqis eSvi...<br />
terfebs giTbobda msuye barklebiT,<br />
TmebCamoSlili dali, – misani,<br />
gTenTavda siTbo aranaklebi<br />
adre da... sul sxva iyo mizani...<br />
aq, sulSi gedo TavSesafari<br />
da ar gxiblavda xorcis qaTqaTi,<br />
gasrulda Rame, rogorc zRapari,<br />
mosxipa Zala da araqaTi...<br />
adre bebo rom giTbobda fexebs<br />
da geZaxoda Wala aresis...<br />
dRes enkenisTvis unazes Sxefebs,<br />
krifav wrfeli da uankaresi...<br />
Tmebi – CanCqeri<br />
CanCqerSi Tmebi unda dagbano!<br />
CamogiSalo Tmebi – CanCqeri...<br />
niagaraa Seni abano,<br />
Tvalebi zRvaa, – roca Cagcqeri...<br />
xmelTaSua zRvis qrolavs zRvauri<br />
da qaTqaTeben marjnis rifebi<br />
da vilewebiT aurzauriT<br />
Cven, poetebi da arifebi...<br />
Toliebic ki gaxdnen morcxvebi,<br />
gialerseben roca talRebi,<br />
uZluri aris yvela moZRvreba,<br />
ro afeTqdeba mkerdze naRmebi...<br />
ver giurveben niavqarebi,<br />
rogorc kalmaxi gasxlti Cqar CqerSi...<br />
gbanT; me, zRvebi da niagarebi<br />
da Tan vixrCobiT TmaTa CanCqerSi...<br />
№ 3 2011<br />
gi zo Ta vaZe daibada 1959<br />
wlis 13 ian vars. 1976 wels daam<br />
Tav ra sa Su a lo sko la. 197880<br />
wlebSi msaxurobda sabWo Ta armi<br />
is ri gebSi, lit va Si. 1987 wels<br />
da am Tav ra in sti tu ti. pro fe siiT<br />
is to ri ko sia. 1988 wels qu<br />
Ta is Si aar sebs ilia Wav Wa va Zis<br />
sa zo ga doebas. 1991 wli dan aris<br />
sa qar Tve los demog ra fi u li<br />
sa zo ga doebis, `ime re Tis sadro<br />
Sos~ Tavmjdo ma re. 1991 wels<br />
ga movida mi si pir ve li leq sebis<br />
krebuli `me siz mreba So re Ti~.<br />
1995 wli dan sa qar Tve los mweral<br />
Ta kav Si ris wev ria. 2003<br />
wels moTxrobebis krebuli saTvis<br />
– `ali fa Sas me o re Ra la ti~<br />
– mi e ni Wa no dar dumbaZis premia.<br />
2006 wels qu Ta i sis la do<br />
mesxiS vi lis Te at rSi da id ga misi<br />
pi e sa `ke Til Sobili mo ri e li<br />
– ba~. 2007 wels ki reJisor ma zaza<br />
ko le liS vil ma mi si sce na riT<br />
ga da i Ro fil mi `qu Ta i se li babua~.<br />
2007 wels mi e ni Wa Jur nal<br />
`oles~ pre mia. xolo 2008 wels<br />
wig ni saT vis `vin ir gebs Coxas~ –<br />
te ren ti gra ne lis pre mia.<br />
hyavs me uR le Tam Ta kvim saZe –<br />
fi zi ko si, Svi lebi Tu Tia da Tu<br />
Taberi – mos wav leebi.<br />
marti 7
№ 3 2011<br />
8<br />
balada saTvaleze<br />
rogor makldebiT, mokle dReebo,<br />
ise gafrindiT, veRar dagTvaleT,<br />
Tqvenc SegparviaT xmoba, xeebo,<br />
celis sanacvlod, xelSi najaxiT,<br />
rom mogadgebaT vinme arTvali<br />
da Tqven iqnebiT camde marTali,<br />
vin SegibralebT, cecxlze dagdeben<br />
da iangleben banze agdebiT<br />
ian husze da vinme brunoze<br />
da Tu brunavs ca, da Tu brunavs mze,<br />
mkvdreTiT aRsdgebiT da ganedldebiT<br />
da ibruneben kvlav ganedebi...<br />
gafrindebian mokle dReebi,<br />
arc Cven viqnebiT, arc es xeebi<br />
da rogor vwuxvar, rom ver dagTvaleT,<br />
dRes me mWirdeba, kargo, saTvale!..<br />
mxolod dReebi ki ar makldeba,<br />
makldeba Rone da Tvalis Cini,<br />
vdardob, vaiTu ver daginaxo<br />
da amouSva boTlidan jini!..<br />
jini, romelic me viyav SenTvis,<br />
sunTqva, romelic Sens sunTqvas erTvis...<br />
rogor makldebiT, mokle dReebo<br />
da Tvalis Cino – dido naTelo...<br />
me...<br />
Soridan vismen elmavlis kivils,<br />
celqi bavSviviT viTvli vagonebs,<br />
me suli mtkiva da vuZleb tkivils,<br />
tkivils, romelic Sens Tavs magonebs...<br />
gamoveqeci mzis gaxelebas,<br />
roca gvalvebma suli daRares,<br />
me menatreba mkrTali xelebi,<br />
Cemma vnebebma rom ver daRales...<br />
elmavaliviT CemSic kioda<br />
sisxli: kolxuri, lazur, xeTuri...<br />
SenSi wveTwveTad gadmovdiodiT:<br />
me, es Rame da ca qviSxeTuri...<br />
da ivseboda Seni sxeuli<br />
ciT, RameebiT, – rogorc orsuli...<br />
me firaliviT gamoqceuli,<br />
muxlze samTxvevlad viyav mosuli.<br />
Soridan vusmen elmavlis kivils,<br />
celqi bavSviviT viTvli vagonebs,<br />
me suli mtkiva da vuZleb tkivils,<br />
tkivils, romelic Sens Tavs magonebs....<br />
marti
daTo akriani<br />
zRvidan okeaneSi<br />
afeTqeba<br />
TiTqos usazRvrod xangrZlivdebodes<br />
dadgoma sulis aprilmaisis…...<br />
o, ra zrialiT Camoiqcnen im pawawina qoxis kedlebi,<br />
sad mSobelTa mSves,<br />
sadac unda mecxovra TiTqos me udrtvinvelad,<br />
da mivec Tavi uZiroTa uZiroebas –<br />
o, ra manZilebs, ra tramalebs vfarav wamebSi –<br />
o, ra sakvirvel SexebaTa mxurvalebas veamborebi –<br />
ra mewamuli naTebani aRxdebian<br />
am miwisZvris Jams<br />
Sors, ucxo da ukun horizonts –<br />
o, rogor feTqavs,<br />
rogor borgavs,<br />
rogor imRvrevaiwmindeba,<br />
ra Smag Rvarebad moigragvnis da moiqceva sisxli Cemi,<br />
aRarmsurveli Zvel kalapotis –<br />
o, ra cecxlebi ibnevian uricxv winwklebad,<br />
ra uxelTeblad crialeben,<br />
mesxurebian da ganmeltvian –<br />
ra eniTuTqmel,<br />
uzenaes,<br />
momlodine da sulcremlian kvalebs aWdeven<br />
RvarTqafad qceul Cems wiaRSi –<br />
o, ra mZleTamZle winaTgrZnoba ielvebs xanac<br />
da aciskrovnebs mTels aremares –<br />
ra arnaxuli afeTqeba gahkveTavs sulis usazRvrobas –<br />
viT idumali mRvimeqvabulis TaRis gardaxsna meyseuli –<br />
maSin mexeba azri rame galaqtikebis Semomkrebi...<br />
da myisve, kvalis utoveblad, ikargvis sadRac umowyalod –<br />
o, ra zrialiT Camoiqcnen im pawawina qoxis kedlebi,<br />
sad mSobelTa mSves,<br />
sadac unda mecxovra TiTqos me udrtvinvelad,<br />
da mivec Tavi uZiroTa uZiroebas –<br />
sinaTleebi<br />
Suqi mefina: TiTqos damyva qudbedi mcire,<br />
Semoqmedebis zRva ros vpove da – CaviZire:<br />
swored is Semxvda, uTuod rac unda menaxa,<br />
yovel talRaSi Camaluli mwife venaxad.<br />
∆<br />
bolos mivuxvdi, oqrosTevzi gamomegeba:<br />
is xarobs yvelgan, – xilva unda, mxolod Sexeba.<br />
№ 3 2011<br />
vagrZelebT daTo akrianis<br />
TxzulebaTa fragmentebis publi<br />
kacias saerTo epig ra fiT:<br />
`Semoqmedeba, rogorc gulis<br />
TviTganxorcieleba, rogorc<br />
sinaTlisaken amavali<br />
Semecnebis safexurebi~.<br />
pirveli fragmenti, `xme leTze<br />
da zRvaSi~, daibeWda 2010<br />
wlis seqtembris nomerSi.<br />
marti 9
№ 3 2011<br />
10<br />
sjulis ficari<br />
ganmartovdi da daagube Seni Zalebi,<br />
dagubdi da kaSxaliviT aivse,<br />
raTa erTxelac gadmoxeTqo.<br />
Tund arc icode, ras elodebi:<br />
zRvam TviTon icis, ras gamoriyavs,<br />
nakadi TviTon gaikvalavs gzas.<br />
ganmartovdi,<br />
raTa yvelaferi Tavidan daiwyo;<br />
raTa mTel Sen ZalaunarTa mokrebiT<br />
gairRves miwierebamateriis<br />
bneli rkalebi<br />
da gardawydes samyaros gamocana;<br />
raTa Camodges maisi,<br />
ayvavdes baRi<br />
da aRarasdros gaudaburdes.<br />
am baRidan – Tu cota xniT mxrebze<br />
TviT cas itvirTeb –<br />
oqros vaSlebs gamogitanen.<br />
ganmartovdi,<br />
roca gafacicebul smenas Sensas<br />
moswvdeba kakuni miRmieri,<br />
yru da uxmovanesi:<br />
diadi feriscvalebis,<br />
mkvdreTiT aRdgomis,<br />
miwidan caSi gadasaxlebis macne.<br />
ganmartovdi ara udabnod,<br />
ara civ senakSi,<br />
aramed tyeebis, mdeloebis,<br />
nakadulebis siaxloves:<br />
isini cvrad epkurebian Sens<br />
gavarvarebul safeTqlebs<br />
da mswrafl mogegebebian,<br />
roca arsebis Senis mzardi mimoqceva<br />
saxeebs mogTxovs xorcSesasxmelad.<br />
ganmartovdi,<br />
raTa aRkazmo ulayi Seni,<br />
Tu floqvnaRverdlebi misi<br />
mouTmenlad scemen Sens mziswnuls<br />
da cecxlovani fafris enebi<br />
lokaven haers:<br />
aRkazmo,<br />
sasicocxlo naxtomiT asxlte<br />
miwidan da –<br />
ufskrulis Tavze,<br />
gulgamyinavi sicarielis gakveTiT,<br />
I<br />
Suqi mefina: veSvebodi stratosferodan,<br />
momiaxlovda SoriT gluvi Rrublis Taveli:<br />
agorgliliyo, qarafebi amozneqoda,<br />
male gavkveTdi, vfancqalebdi: `qveviT ra melis?~<br />
gavtacebulvar Cemsav, Turme, siRrmeSi yvinTviT:<br />
fskerze niJara meguleba mbrwyinavi tvirTiT.<br />
Suqi mefina: vtrialebdi miwis garSemo,<br />
susti, sneuli, dakarguli da dafleTili...<br />
kinaRam gawyda gulisZafi, odes garemo<br />
icvala uceb – avsxlti cisken, TiTqmis SeSlili...<br />
ixsneba janRi... cxreba Tavbru... ecema wneva...<br />
qanic klebulobs... sxva sivrceTa vynosav surnelebs...<br />
iq miwa brunavs – aq salbunisio irweva...<br />
maradiulSi viZirebi... dro svlas unelebs...<br />
Dda Sevicani, gaciskrovnda goneba maSin:<br />
fesvs ver ipovi miwis zurgze, eZie caSi.<br />
da sxivi kidev: im bilikze, me rom mivyevi,<br />
im mTvarianSi lokokinas movercxlil kvalze,<br />
cecebcecebiT rom vidodi, brma da meryevi,<br />
martodmarto sul – erTaderTsa da idumalze:<br />
aw, vercxlCafenils, TiTqos vamCnev aqaiq xeebs<br />
ucnob moyvasTa danatovar niSnebs da Wdeebs.<br />
riJraJis bindi<br />
o, rogorc iqna, mexila Tvali,<br />
gasrulda Zrwola, bnelSi xeTqeba,<br />
TiTqos gamexsna me momavali,<br />
TiTqos vigrZeni, ra gza meqneba.<br />
o, rogorc iqna, aw ukve varCev,<br />
ra aris didi, ra aris mcire,<br />
TandaTanobiT Tvals aiss vaCvev,<br />
dakargulma ki bevri vitire.<br />
gavcdi amaos, wyals aRar vnayav,<br />
veswrafo uWknobs – Tavs mivec fici,<br />
oRond sad mival, ras davinaxav,<br />
xan vxvdebi TiTqos da xan ar vici.<br />
gaixsna ca da gaCnda mizani –<br />
zrda kviparosis es maradisi.<br />
Tavic naxevrad me Sevicani,<br />
fuWi ra mimaqvs da ra – vargisi.<br />
∆<br />
∆<br />
∆<br />
o, moqcevisas, ra Sor koncxebs Semovwer frTebiT,<br />
vxvdebi misaxvdens... Sors gabneuls Tavs vuyri rifebs...<br />
eh, me da SenRa, sacalfexov waSlilo, vrCebiT,<br />
Tu gverdi unda avuqcioT sawuTros myifes!<br />
marti
aTasi xerxis gWirdeba floba<br />
da momarjveba yvelasi erTad,<br />
rom gulis SeZlo cis kvirtze mynoba,<br />
uwylo frialos ar SerCe kentad.<br />
sxvisi karnaxi ver wagiZRveba,<br />
Seniv megzuri gyavdes maSvelad,<br />
oden misi xmis yru wabiZgeba<br />
riJraJis bindSi gixmobs savlelad.<br />
cisken wasuli cecxlis yvavili<br />
yvelaze mets ras SeiZleba elodo wignidan,<br />
anu dawerili sityvidan,<br />
anu raRac gardasulis an yovelwams mimdinaris anabeWdidan?<br />
ra SeiZleba Seinaxon da gadmogcen furclebma?<br />
sasicocxlod, sabediswerod arsebiTs Tu miiReb rames?<br />
Zvelebi didad ar dagidevdnen daweril sityvas:<br />
cocxal metyvelebas sxva Zala aqvso...<br />
da mainc, Tavis gvirgvinSi, ra Zalis SeiZleba iyos naperwkali,<br />
romliTac wigni dagmuxtavs?<br />
nuTu aravisgan gsmenia:<br />
am wignma Cemi cxovreba Secvalao?..<br />
maS, (ala)dasturi wigns!<br />
oRond frTxilad da gamorCeviT.<br />
Seni da Cemi dasturi wigns<br />
da ara qviSis marcvlebiviT momravlebul wignukebs!<br />
Cveni dasturi Tundac ukve momxdaris anarekls:<br />
mzes Tu ara, badr mTvares mainc,<br />
TviTon Tu ver gizgizebs, koconze mainc giambobs,<br />
giambobs zogjer ise, ukve briali da tkacatkuci Cagesmis,<br />
ukve TavpirgulRviZli getruseba...<br />
cecxli jer gelamuneba,<br />
mere gaxurebs,<br />
mere – Tu miecemi – egeb TavisaviT agabrialos<br />
da erT saswaulebriv dResac gaugonari ZaliT gibiZgos iqiT,<br />
saiTac TviTon miiwevs...<br />
mxolod iq aris mo-sve-ne-ba.<br />
es uwyis cecxlma, musikam da – saukeTeso wignebma.<br />
P.S. adamiani imisTvis ar gaCenila,<br />
rom gauTaveblad weros da ikiTxos.<br />
am yvelafers mxolod imdenad aqvs azri,<br />
ramdenadac adamis wyalobawarTmeul STamomavals<br />
pirvandeli sinaTlisa da Tavisuflebisken ubiZgebs.<br />
uamisod, yovelgvari Semoqmedeba sxva araferia,<br />
Tu ara fuCeCi, niWieri an uniWo,<br />
riTac sapatiod gamoirCeva dRevandeli literatura.<br />
№ 3 2011<br />
sinaTlis sxivze aRmatebuli<br />
anu absoluturi siswrafiT –<br />
ukanmouxedavad miaSuro<br />
varskvlavTa miRma molivlive<br />
TeTr sanapiros,<br />
saidanac –<br />
oqros mantiiT mxrebze da<br />
maradisobis almasiT gulSi –<br />
daubrundebi<br />
dedamiwis peplebyvavilebs.<br />
marti 11<br />
II<br />
ara sicocxle,<br />
ara sikvdili,<br />
aramed almasi ukveTeli.<br />
ara sikeTe,<br />
ara boroteba,<br />
aramed cecxli idumali.<br />
ara lirika,<br />
ara religia,<br />
ara filosofia Tu<br />
bunebismetyveleba,<br />
aramed<br />
samkvdrosasicocxlo Sebma<br />
yruusinaTlo ZalebTan,<br />
bolo monanieba da mokveTa<br />
udReuri warsulis,<br />
sakuTar sarecelSi<br />
Caferfvla da –<br />
aRdgoma did sicocxleSi.<br />
da raki erTimeoreSi<br />
CamlRvali guli da goneba<br />
kvazariviT feTqavs,<br />
lava ki, sxvadasxva Zalis<br />
spazmur talRebad amoRvrili,<br />
JamiJam<br />
qarvis amforebSic isxmeba,<br />
maSin:<br />
ara `xelovneba xalxisTvis~,<br />
ara `xelovneba<br />
xelovnebisTvis~,<br />
aramed saboloo gvirgvinSi:<br />
Semoqmedeba<br />
rogorc re-ligia,<br />
rogorc mTeli Seni arsebis<br />
erT birTvad Sekvra<br />
da –<br />
gatyorcna cisken.
№ 3 2011<br />
irakli samsonaZe daiba da<br />
1961 wels. daamTavra Tbilisis<br />
saxelmwifo universitetis<br />
<strong>Jurnali</strong>stikis fakulteti<br />
(19781983). 1985 wels Jurnal<br />
`xelovnebaSi~ gamoqveynda misi<br />
pirveli piesa `SuaRamisas~.<br />
19921996 wlebSi iyo almanax<br />
`dramaturgiis~ mTavari redaqtoris<br />
moadgile, xolo 199698<br />
wlebSi – amave almanaxis mTavari<br />
redaqtori. hyavs meuRle<br />
da ori Svili.<br />
gamocemuli wignebi: `triptiqi~<br />
(piesebi) – 2000 wels; `gareubani~<br />
(moTxrobebi), – 2003<br />
wels; `yurTbaliSi~ – 2004 wels.<br />
misi scenarebis mixedviT<br />
gadaRebuli filmebi: `etli<br />
Saragzaze~, 1989 (reJ. daviT<br />
qvarcxava); `doga doga~, 2006<br />
(reJ. d. qvarcxava);<br />
saqarTvelos TeatrebSi sxvadasxva<br />
drois daidga irakli<br />
samsonaZis piesebi: `SuaRamisas~,<br />
`bednieri bileTi~, `aRdgoma<br />
gauqmebul sasaflaoze~,<br />
`iq sadac Rvarad moedineba~,<br />
`vanilis motkbo, sevdiani surneli~,<br />
`bednieri bileTi~, `aRdgoma<br />
gauqmebul sasaflaoze~,<br />
`SuaRamisas~, `teleSou miwis<br />
Zvris sindromiT daavadebul<br />
TaTvis~, `abeSura – farnavazianTa<br />
ukanaskneli dedofali~<br />
da sxva.<br />
miniWebulia aqvs premiebi:<br />
saxelmwifo premia (2001), `kvali~<br />
(2002), `saba~ (2005), misma<br />
namuSevarma – „klinikuri qorwineba“<br />
– miiRo pirveli premia<br />
mixeil TumaniSvilis saxelobis<br />
fondis konkursze „axali qar<br />
Tuli piesa“ (2010).<br />
12<br />
mwyerma, raRa Tqma unda, ar icoda,<br />
sworedac rom mwyeri erqva kac<br />
TaTvis, magram arc isaa gasakviri,<br />
mwyrad Tu grZnobda Tavs, mxolod<br />
amitomac unda mimxvdariyo, albaT,<br />
rodis daiwyeboda didi gadafrena,<br />
mixvda kidec, Tumca erTob Taviseburad<br />
mixvda, hoda, amaze minda<br />
giamboT.<br />
SarSandeli meore nayarisa iyo.<br />
gana ki maSin, im oqtomberSi ar eZaxda<br />
Soreuli gza, magram ver moaswro<br />
mofrTianeba, ver moRonierda,<br />
Tbilisis zRvis maxlobeli seridan<br />
afrenili sxva mwyrebs CamorCa<br />
da Temqis dasaxlebis erTerTi<br />
korpusis Ria lojiaSi Sefrinda.<br />
mas aqeT erTad cxovrobdnen mwyeri<br />
da kaci, romelic miwas da xorbals<br />
uyrida Cits, drodadro wyals<br />
awvdida patara jamiT, fexsac<br />
moirTxamda xolme mis gverdiT<br />
da erT wertilze Tvalmibjenili<br />
grZel, sevdian ambavs hyveboda sa<br />
Tavisoze, sakacoze.<br />
erTi patara mwyeri iyo, ra unda<br />
gaego adamianis naubridan, magram<br />
amCnevda, icoda, rom zrunavdnen<br />
masze: mSrali, Tbili Tiva<br />
daufines oTaxis kuTxeSi; iq dafofinebda,<br />
iq amkvidrebda Tavis<br />
mwyrobas, zamTari ki minebs miRma<br />
darCa, verafers erCoda iqidan,<br />
xolo kacis xma ise maxloblad<br />
JRer da, rom uSfoTvel netareba<br />
Si etruneboda mwyers, xan ki, amdeni<br />
uSfoTvelobisgan sulSeZruli<br />
uaz rod datrialdeboda oTaxSi<br />
da `Tvali ar meces~, `Tvali ar mecesaviT~<br />
gaabamda – qviTkir, qviTkirsa.<br />
kacs xSirad gadausvia CitisTvis<br />
xeli, Tavze mohferebia, magram<br />
mTeli sxeuli daufaravs; kacis<br />
veeba xels qveS mSvidoba sufevda,<br />
minebs miRma zamTari ileoda, dilis<br />
cvarnams ki iyo mowyvetili,<br />
mxatvruli proza<br />
irakli samsonaZe<br />
mwyeri<br />
nawyveti romanidan `gadafrena~<br />
marti<br />
magram wyali ar aklda, arc siTbo<br />
da sakvebi, ra unda esurva meti,<br />
bednierebisgan acetdeboda xolme<br />
aseT wuTebSi, Tavis kuTxes gamoscdeboda<br />
da sruliad oTaxs<br />
modebuli mohyveboda aqeT Tu<br />
iqiT, aqeT Tu iqiT gamalebul sirbils.<br />
kaci skamze Camojdeboda,<br />
fexs fexze Semoidebda, idayvs muxlisTavs<br />
daayrdnobda, sanaxevrod<br />
momuWul xelisgulze Camoidebda<br />
nikaps da gaRimebuli, Signidan gam<br />
Tbari Seacqerdeboda Cits.<br />
aseT suraTs xSirad SeeswrebodiT<br />
im dausrulebel, umzeo<br />
zamTarSi, isic gagefiqrebodaT<br />
Zalauneburad, neta mwyers ufro<br />
sWirdeba kaci Tu kacs mwyerio;<br />
radgan gzaareuli Citisa ar iyos,<br />
uxeirod awowili kacic mogagonebdaT<br />
gunds CamorCenils.<br />
gangebisgan dawyvilebulebsa<br />
hgav dnen; gangeba sxva gadmosaxedidan<br />
xedavs, man ukeT icis, vis<br />
rogor waukras xeli, anda, vina ra<br />
gansacdelSi gamoataros; amas is<br />
malaparakebs, rac Semdeg gadaxdaT<br />
Tavs; simarTle iTqvas, es wignic<br />
maT bedzea.<br />
ho, zamTarSi kargi iyo, metad<br />
uxdebodnen erTmaneTs. kacs sam<br />
dReSi erTxel uwevda maxlobel<br />
avtofarexSi Ramis Teva. Sin mcireodeni<br />
produqtiTa da ufiltro<br />
sigaretis ramdenime kolofiT<br />
brundeboda. wyals gamoucvlida<br />
Cits, xorbals dauyrida, TviTon<br />
waixemsebda, cotas wauZinebda,<br />
gaRviZebuli Tavs moiwesrigebda,<br />
magidaze furclebs gaSlida, RumelSi<br />
cecxls gaaCaRebda, gaabolebda<br />
sigarets da weras Seudgeboda.<br />
am saqmesac rom moilevda,<br />
xan wignis kiTxviT, xanac televizoris<br />
cqeriT iqcevda Tavs.<br />
mwyerma kargad Seiswavla bina.<br />
iqiT, minebs miRma Ria lojia
iyo, sadac xSirad xedavda rafaze<br />
Camomsxdar beRurebsa da<br />
mtredebs. oTaxis kuTxeSi daCexili<br />
SeSa eyara, SeSasTan Rumeli<br />
idga, Rumelis mili Tunuqis<br />
gamoWril firfitaSi gadioda da<br />
roca kaci cecxls aagizgizebda,<br />
Ria lojiaSi TeTri kvamli gaifanteboda,<br />
Rumelidan ki moxSirebuli<br />
tkacatkuci ismoda. erT mxares<br />
samzareulo da saabazano iyo,<br />
meore mxares gamoketili oTaxi,<br />
sadac mwyerma vera da ver SeaRwia,<br />
radgan oTaxis kari ar gauRia. sxva<br />
ra, kuTxeSi sawoli idga, sawolis<br />
pirdapir Zveli televizori, SuaSi<br />
magida da sami skami, – sul es iyo.<br />
Tumca mwyrisTvis sasaxlec gaxldaT<br />
albaT, kacisTvis ki sakmarisi,<br />
an sakmarisze meti farTic, aki<br />
erTi oTaxi sulac gamoeketa, Tavis<br />
gverdiT ki CitisTvisac moeZebna<br />
momyudroebuli, patara kuTxe.<br />
gadaizamTres.<br />
martis Tvem katebis moxSirebul<br />
krutunTan erTad Camomdinari,<br />
notio sevda moitana. saRamoobiT<br />
gansakuTrebiT sagrZnobi iyo simartovis<br />
mwveli gancda da Tumc<br />
isev erTad iyvnen, civi zamTris<br />
saRamoebSi, TiTqos, metad exalisebodaT<br />
erTmaneTi.<br />
mwyers ar enaxa kata, magram gabmulad<br />
daWeril erT bgeraSic iolad<br />
igumana xifaTi; xifaTi haer<br />
Sic trialebda, xifaTi Tu daukmayofileblobis<br />
SegrZneba Tu<br />
raRac anCxli da gaugebari, rac<br />
gulis kovzTan wrialebs da viRacis<br />
monatrebas gavaldebulebs.<br />
siTboSi monatreba daZrwoda,<br />
magram mwyerma ar icoda, vin an ra<br />
unda monatreboda da swored es aSfoTebda.<br />
kaci skams gaitanda xolme Ria<br />
lojiaSi da daberil kvirtebs acqerdeboda<br />
xeebze. gazafxulis<br />
Tavbrudamxvev surnelSi mwyerma<br />
mometebulad igrZno, rom raRac<br />
Zalian mniSvnelovani daviwyeboda,<br />
guli mouvida Tavis Tavze, frTa<br />
frTas Semohkra, magram ezoSi ki ar<br />
gafrinda, lojiis kedels Seaskda<br />
da isev aqeT gamofrinda, lojiis<br />
meore kedlisken da isev Seaskda<br />
kedels; amiT ki, iqneb, isic aniSna<br />
kacs, rom Tavisuflad SeeZlo aqedan<br />
gadakargva, magram axsovda, ra<br />
usasood daexeTqa lojiis iataks,<br />
kacis amagic axsovda da mxolod es<br />
aCerebda masTan.<br />
– ra gemarTeba?! – mimarTa kacma<br />
mwyers da dakvirvebuli mzera<br />
Seavlo.<br />
ra unda epasuxa, is kaci iyo,<br />
es ki mwyeri, romelic Tavad ver<br />
garkveuliyo, ratom moitana notio,<br />
wvimianma gazafxulma aseTi<br />
Tavzardamcemi sevda.<br />
mere katis gabmuli knavili<br />
Semoesma ezodan da mixvda, rom is,<br />
viRac saSiSi da veragi arseba, axla<br />
sasiyvarulo TamaSs miscemoda.<br />
mwyerma Tavisi pirveli gazafxuli<br />
igrZno da saidanRac lorTqo<br />
jejilis suni moesma.<br />
ho, moesma, lorTqo jejilis<br />
suni Srialebda, svel miwaSi Wiayelebi<br />
dafuTfuTebdnen, matli peplad<br />
qceuliyo da meore pepelas<br />
peplavda, mzis sxivi winmswraf<br />
sxivs eweoda, qrolvaSive enaskveboda<br />
da erTianad almurasuli exeTqeboda<br />
miwas, miwidan balaxi modioda,<br />
balaxi mwvane iyo, mwvane da<br />
lbili da axali, yvelaferi axali<br />
iyo, – pirvelSobili, pirvelwveuli,<br />
pirvelad sasurveli, survils<br />
sevda mohqonda; sevda – saRamos,<br />
roca varskvlavs Soridan uyvars<br />
varskvlavi; dRisiT – siSlege,<br />
roca mzis erTimeoreze gadanaskvuli<br />
sxivebi ukanaskneli, gabmuli<br />
amoxvneSiT iSlebian notio<br />
miwaze; katac gabmulad iWerda erT<br />
bgeras: – aaaa, aaaa, aaaa – da katis<br />
awyvetili, gadamdebi vneba imas axsenebda,<br />
rom qveynad sxva mwyrebic<br />
arseboben, rom martoa axla, maT<br />
gareSe, am kacis amara darCenili.<br />
aRizianebda Tavisi martooba da<br />
beRurebTan Cxubs eSureboda. dakvirvebuli<br />
iyo, beRura pirispir<br />
Sexlas gaurboda, amitom gacxadebulad<br />
gaenTeboda xolme mowinaaRmdegisken<br />
da mopovebuli<br />
gamarjveba gulSi mowriale foriaqs<br />
ucxrobda droebiT. es erTgvar<br />
TamaSad, garTobad iqca mwyrisTvis,<br />
Tumca mware gakveTilic<br />
iwvnia. erTad Sejgufebuli beRurebisken<br />
gaenTo, ramdenime daaf<br />
⇒<br />
№ 3 2011<br />
ingeborg baxmani (19261973)<br />
XX saukunis erTerTi yvelaze<br />
cnobili avstrieli poetia;<br />
aseve novelebis, romanis, radiopiesebis,<br />
eseebis avtori;<br />
literaturul wreebSi Tavi<br />
daimkvidra rogorc `jguf 47~is<br />
wevrma. profesiiT filologi<br />
da filosofosi, baxmani ikvlevda<br />
haidegeris Semoqmedebas<br />
da muSaobda literaturis<br />
Teoriis ganxriT.<br />
im periodSi, rodesac 1959<br />
60 wlebis zamTris semestrSi<br />
frankfurtis universitetis<br />
poetikis kaTedraze leqciebis<br />
wasakiTxad miiwvies, baxmans<br />
ukve aRiarebdnen mniSvnelovan<br />
germanulenovan novator poetad,<br />
Tumca, amasTanave, is Tavisi<br />
lirikisagan gaucxovebas ganicdida<br />
da am droidan moyolebuli<br />
TiTqmis mTel dros prozasa<br />
da mecnierul kvlevas andomebda.<br />
Tanamedrove literaturis<br />
problemebisadmi miZRvnili<br />
misi xuTi leqciisagan Semdgari<br />
cikli SemdgomSi gamoica programuli<br />
saxelwodebiT `literatura<br />
rogorc utopia~. es<br />
leqciebi literaturul sferoSi<br />
gardaqmnebisa da axali<br />
orientirebisaken Semobrunebis<br />
epoqaSi iqna wakiTxuli.<br />
marti 13
№ 3 2011<br />
14<br />
rTxo, magram erTerTi gamorCa<br />
mxedvelobidan, swored is miuxta<br />
gverdidan da ramdenjerme mwared<br />
Cauniskarta TavSi, Semdeg mardad<br />
gaecala da gafrinda. galaxuli<br />
darCa, Tumca Wkua ki iswavla, mas<br />
aqeT gaurboda ramdenime beRuras<br />
Tan SebrZolebas.<br />
erT dRes kacma balaxebi da mindvris<br />
yvavilebi moitana polie<br />
Tilenis parkiT da es kargi iyo,<br />
radgan balaxebSi daklaknili Wia<br />
Rua ipova, wamiswamSi gadasansla,<br />
niskarti amayad gailesa qvis iatakze<br />
da Tavisi mwyrobis dasturad<br />
pawia klanWebi erTxel, orjer Tu<br />
samjer gausva balaxs; mocelili<br />
balaxidan raRac sxvac moixelTa<br />
da isev da isev gausva klanWebi, TaviTac<br />
gaeglisa, Cajda am surnelSi<br />
da mixvda, rom sxva mwyrebs gadmoefrinaT,<br />
aq iyvnen ukve, sadRac axlos<br />
edoT bina, xolo mamal mwyers<br />
yeli Sesqeleboda da daJinebiT<br />
uxmobda Tavisken.<br />
imdenad sayovelTao, yovlismomceli<br />
da daJinebuli iyo mamali<br />
mwyris Zaxili, rom sul aebna<br />
Tavgza, axali gasarTobi moigona<br />
TavisTvis, axali zne daiCema, – budis<br />
mowyobas Seudga, kacis moaxloebisas<br />
ki agresias vera, magram<br />
aSkara, daufarav ukmayofilebas<br />
amJRavnebda.<br />
– sulelo, – eRimeboda kacs, –<br />
Se sulelo, Cemo sulelo, patara<br />
Cito!<br />
ra eqna, mwyeri iyo da rac mwyrisgan<br />
iTqmeba, imas ambobda Taviseburad;<br />
anda, Tu ver ambobda,<br />
misi Secvlili zniTac xom unda<br />
mimxvdariyo, wesiT, kaci, rom sxva<br />
sadardels aetana Citi, sxva eforiaqeboda<br />
gulze da iqneb kacsac<br />
adanaSaulebda, bolomde rom ver<br />
grZnobda Tavs mwyrad, umTavresad<br />
mniSvnelovansa da arsebobis gamamarTlebels<br />
rom gamokleboda;<br />
vin icis, iqneb kacsac wyevlida da<br />
Tavsac iwyevlida aseTi bedisTvis,<br />
magram vis ra brali hqonda, es oxeri?!<br />
– SarSandeli oqtombris Sua<br />
ricxvebSi uRono, mimkvdarebuli<br />
mwyeri Semoufrinda Ria lojiaSi<br />
kacs, moasuliera, gadaazamTra,<br />
Tavis martoobaSi Semoiamxanaga,<br />
marti<br />
arc araferi mouklia am xnis ganmavlobaSi,<br />
amasobaSi mieCvia, karga<br />
xnis daxuruli guli gauxsna da<br />
iqneb imitomac gauxna, rom Tavad<br />
kaci iyo, xolo is, misi axali megobari<br />
– Citi, visTanac, albaT,<br />
imas ambobda, rac adamianisTvis<br />
saTqmelad ara Tu ver emeteboda;<br />
magram, ha, movida gazafxuli da<br />
Tavisi martoobiT SeduRabebulni<br />
Tvalsa da xels Sua gaanapira,<br />
gaaTiTova, xelaxla gaamartoxela.<br />
is SemTxveva iyo, roca aravinaa<br />
damnaSave, orives Tavisi simarTle<br />
karnaxobs saqcielsac da ganwyobasac.<br />
kacs erTi bavSvobis megobari<br />
Ra SerCenoda, is akiTxavda dro<br />
da dro, magram yoveldRiurobis<br />
uReli CitTan erTad ezida da amis<br />
mogonebac ki uyvarda ukve; xolo<br />
mwyers Tavisi mwyrobis dabruneba<br />
sWirdeboda, sWirdeboda gacdenili<br />
gazafxuli, roca Soreuli<br />
mogzaurobiT daRlili zustad<br />
igrZnob, sad, romeli jejilisTvis<br />
gadmoifrine amxela manZili;<br />
iq daivaneb, iq moiTqvam suls,<br />
imas moisamSobloeb, im jejils,<br />
im yanas, im miwas, sadac WiaRuebi<br />
dafuTfuTeben da gagirbian, gemalebian<br />
WiaRuebi, magram mainc<br />
moswavleebi niskartiT, miwis wiaRidanac<br />
gamoaZvren daklaknilsa<br />
da sasurvels da kmayofilebis<br />
niSnad klanWebs gailesav miwaze<br />
– erTxel, orjer, samjer, kidev<br />
da kidev, sanam sxva WiaRuas anda<br />
xoWos ar SeniSnav da axla imas gamoudgebi,<br />
jejili ki ise TvalnaTliv<br />
izrdeba, ise lamazad, ise<br />
yoCaRad, rom gesmis kidec Tbili<br />
miwidan amozrdili Reros xmali.<br />
miswimoswia patara beltebi, gamoaRwia,<br />
gamoscda, modis, jiutad<br />
moiwevs mzisken, romelic dRiTidRe<br />
Zlierdeba, mcxunvardeba, yanas<br />
amwifebs da ai, mzardi yan is<br />
romeliRac kuTxidan mamali mwyris<br />
yeldaberili Zaxili moatans;<br />
gaefonos unda am xmas, am Zaxils,<br />
yeldaburvas mamlisas; odnav, sul<br />
odnav unda Caujdes klanWebze,<br />
qedi wauxaros da damorCilebis<br />
netarebaSi miiRos, rac da rogorc<br />
dauwesa bunebam.
sWirdeboda, Zlier sWirdeboda<br />
es gacdenili gazafxuli da arc<br />
isaa gasakviri, rom Zveleburad ar<br />
exaliseboda am martoxela kacTan,<br />
romelic zamTris grZel saRamoebSi<br />
saTavisos yveboda; rom martia,<br />
ise martia, rom im kacTa ricxvidan<br />
aris, visac mxolod erTi qali<br />
uyvardeba, rom moukvda Tavisi<br />
siyvaruli da rom Wkuaze SeSala<br />
mwuxarebam...<br />
mwyers ki, mwyers Tavisi gas<br />
Wirvebia, saTaviso afiqrebs, mwyers<br />
gacdenili zafxulis dabruneba<br />
sWirdeba ukve, yanis bibini,<br />
simZimisgan dadrekili TavTavebi,<br />
Tavis dedoba, ho, dedoba, gogmani<br />
Tavis pawia CoCrebTan; mwyers<br />
is xifaTic ki sWirdeboda, rac<br />
Tan sdevs mwyrobas: – caSi mimino,<br />
daimaxsovreT, xifaTia! Tagvi<br />
sorodan amomZvrali, gaecaleT!<br />
mela, tura, kaci da ZaRli, – xifaTia,<br />
Cemo bartyebo, xifaTia!<br />
oRondac ki Tqven damezardeniT,<br />
oRondac ki Tqven...<br />
xolo kaci saTavisoze, sakacoze<br />
yveba CitTan: – rom veraferi<br />
gaugo am dros, rom dro misTvis<br />
Jamad iqca, rom xvedrad ergo mZime<br />
Jami, da rom...<br />
mwyeri ki isev saTavisoze fiqriT<br />
SeZruli: rom gazafxulTan erTad<br />
axla mwife zafxulic midis, rom<br />
qreba sadRac mwife zafxuli, da<br />
rom...<br />
mwyerma, raRa Tqma unda, arc is<br />
icoda, ras eZaxdnen adamianebi<br />
fericvalebas, magram swored 19<br />
agvistos, kacisgan mowvdili patara<br />
jamSi, wylis zedapirze cxadad<br />
da garkveviT dainaxa sxva kaci,<br />
– TeTri sudariT mosili, miwaze<br />
yurdabjenili, Zalian sevdiani<br />
TvalebiT. Cits Sescivda kacis<br />
sevdisgan da niskarti Cahkra wyals,<br />
Semdeg ki yeli aiRera, xolo<br />
rodesac wreebad gaSlil zedapirs<br />
daxeda, kaci veRar dainaxa,<br />
Tumca sicive isev igrZno da amiT<br />
gulmosulma isev Cahkra niskarti<br />
wyals da isev aiRira yeli.<br />
ar vici mwyris sizmari davarqva,<br />
ar vici – mwyris xilva, magram im<br />
dRidan meti SfoTva ahyva; uecrad<br />
wamoutivtivdeboda xolme erT<br />
maneTTan daukavSirebeli, an iqneb<br />
misi gonebisTvis miuwvdomeli suraTebi,<br />
romelSic iseve cxovrobda,<br />
rogorc aqamde icxovra am binaSi.<br />
albaT xilva ufro iyo mainc,<br />
radgan Tvalxiluli, Cveulebrivi<br />
cxovrebiT garTuli, uecrad gayuCdeboda,<br />
Tu arada, frTebis qnevas<br />
mohyveboda, anda dafeTebuli<br />
gaurboda raRacas Tu viRacas.<br />
fericvalebis saRamos udabno<br />
ixila mwyerma.<br />
sxva mwyrebTan erTad mifrinavs<br />
udabnos Tavze. CqarCqara frTebi,<br />
Tavisi frTebi, qvemoT ki miwa, uswormasworo<br />
miwa, aqaiq buCqebi<br />
miwaze. miwac, buCqebic ufro muqi,<br />
vidre saRamo. aqeT! aqeT! ara, –<br />
iqiT! ar icis, magram mihyveba sxva<br />
mwyrebs. saiTac gundi, isic iqiT.<br />
viRac marTavs, magram qrolvaSi<br />
sulerTia! swrafad, CqarCqara<br />
Tavisi frTebi da Sxx, Sxx, da mere<br />
xalxi, da karvebi, gamoSverili<br />
TiTebi maTken, SeZaxilebi, xolo<br />
mwyrebi mocimcime koconebisken,<br />
– Sxx! cecxli! cecxli! cecxli!<br />
rogor Wris Tvals, rogor iTrevs,<br />
rogor abrmavebs moTamaSe cecxli<br />
miwidan, gadascda kocons, – erTs,<br />
meores, magram iqiT didi cecxlia,<br />
Zalian didi, da xma cecxlis – guu,<br />
guu da tkactkucic da gafantuli<br />
naperwklebi aqeT da iqiT, cecxli<br />
ki – guu, guu, da cecxlisken dabrmavebuli,<br />
Tvalwagvrili, sxva<br />
mwyrebs Sexlili – he, miwisken,<br />
cecxlisken, gamowvdili xelisken<br />
– hai! Tavi, Tavi, wawyvetili mis<br />
sxeuls Tavi jer kide xedavs, kide<br />
fiqrobs, kide ganicdis, magram<br />
ganicdis sadRac iqidan, saiTac<br />
axla moisroles; ai, Turme, ra yofila,<br />
rogor yofila; ai, Turme,<br />
rogor SiaT misi xorci; ai, ai, ai,<br />
Turme, rogor aglejen sxeulze<br />
bumbuls; mSier xelebSi momwyvdeuli,<br />
damSeuli Tvalebisgan SeWmuli<br />
ukve; viRac kaci samadlobel<br />
sityvebs gahkivis; duJmoreuli<br />
dedaberi miwaze forTxavs; gasiebuli<br />
dedakaci laSebs ilokavs da:<br />
– xorci! xorci! – gaiZaxis, – momeciT<br />
Cemi wili xorci, me ise mSia!<br />
xolo mas, ase usasoos, ase martos<br />
Tavis sikvdilSi bolo bumbul<br />
№ 3 2011<br />
Tanamedrove poeziis<br />
problemebi<br />
realuri da moCvenebiTi<br />
SekiTxvebi<br />
qalbatonebo da batonebo!<br />
vgoneb, mecnoba is cnobismoyvareoba<br />
da interesi, ramac<br />
am darbazSi mogiyvanaT. orives<br />
badebs im sakiTxebis Sesaxeb<br />
raime damatebiTis gagebis survili,<br />
riTac dakavebulni varT,<br />
– maSasadame, iseTi ramis Sesaxeb<br />
gansjis, TvalsazrisTa,<br />
daskvnaTa mosmenis survili,<br />
rac, wesiT, TavisTavad, mxolod<br />
misave arsiT unda vikmaroT. ma<br />
Sasadame, es ufro susti, meorexarisxovani<br />
ram unda iyos,<br />
radganac yovelive, rac ki Sei<br />
Zleba Semoqmedebis Sesaxeb iTqvas,<br />
masze bevrad ufro susti<br />
gaxlavT. es kritikis udides<br />
miRwevebsac ki exeba da, maTTan<br />
erTad, yovelive principulsa<br />
da safuZvlians, risi Tqmis<br />
survilic dro da dro gviCndeboda<br />
da kvlavac gagviCndeba.<br />
am yvelafers gzis gakvlevis<br />
mizani amoZravebs da swored<br />
ase, saorientaciod, iTqmis<br />
kidec. Tavad mwerlebic arc<br />
Tu iSviaTad iCenen interess<br />
sxva SemoqmedTa aRiarebebis,<br />
dRiurebis, samuSao rveulebis,<br />
mimoweris da, bolo dros, aseve<br />
saqveynod gaTqmuli `profesiuli<br />
saidumloebebis~ mimarT.<br />
jer kidev ocdaaTi wlis winaT<br />
rusma poetma maiakovskim gamoacxada,<br />
mkiTxvels poetis<br />
SemoqmedebiT saidumloebebze<br />
sruli ufleba aqvso, am<br />
ukanasknelma ar SeiZleba isini<br />
Tan Caitanoso saflavSi. asea<br />
Tu ise, dRes amis saSiSroeba<br />
marti 15<br />
ingeborg baxmani 1<br />
1 Targmani Sesrulebulia daTo barbaqaZis<br />
proeqtisaTvis `XX saukunis<br />
avstriuli lirika. masalebi~.<br />
gagrZeleba me17e gverdze
№ 3 2011<br />
16<br />
sac Semoaclian, daniT kveTen da<br />
nawlavebi miwaze! sisxli! cecxl<br />
Si dawviT! cecxlSi, uwminduri<br />
nawilebi cecxls mieciT! gasiebuli<br />
dedakaci Tvals ayolebs mis<br />
Signeuls, romelic cecxlSi SeuZaxes<br />
da mere moTqmiT, gabmulad xavis;<br />
– xorci! xorci! momeciT Cemi<br />
wili xorci, me mSia xorci! – da ha,<br />
trusaven, wawyvetili Tavisi Tavi<br />
ki xedavs, rogor trusaven mis sxeuls<br />
cecxlze, xedavs da fiqrobs,<br />
jer isev fiqrobs; – ai, Turme, rogor<br />
yofila, ra yofila; ai, Turme,<br />
ai, ai,.. ZaRlis nerwyvi maRlidan<br />
dabla, ZaRlis xaxaSi, Zvlis tkacuni,<br />
mere wyvdiadi, iq damTavrda.<br />
udabnos garda sxva xilvac akiTxavda<br />
mwyers. is mxolod da mxolod<br />
erTi patara Citi iyo, saidan unda<br />
scodnoda saxelmwifoebisa da<br />
sazRvrebis arseboba, magram misi<br />
modgma didi xania dafrinavda sami<br />
qveynis Tavze. gazafxulisTvis<br />
mwyrebi iranis dablobidan aiyrebodnen,<br />
azerbaijans gadaufrendnen,<br />
saqarTveloSi saaprilod<br />
CamoaRwevdnen da Tbilisis maxlobel<br />
serebze budiandebodnen.<br />
aq iqceodnen erTi aTad, aqve iJu<br />
Jebodnen Tu kacisgan, Tu nadirfrinvelisgan,<br />
magram oqtombris<br />
Sua ricxvebisTvis mainc namatiT<br />
brundebodnen ukan; raTa iq gadaezamTraT,<br />
sadac meti mzea, Semdeg<br />
ki isev igive gza gadmoefrinaT da<br />
ase, saukunidan saukuneSi.<br />
mwyerma arc is icoda, Tuki winaprebis<br />
gza akiTxavda xilvaSi, is<br />
frenaSi xedavda Tavs da maRlidan<br />
dabla amCnevda miwas, xeebs, wyals,<br />
maRlidan tba, tbis zedapirze mTvaris<br />
anarekli, mosaRamovebulze<br />
miwa, xeebi, wyali – ufro Camuqebuli,<br />
vidre haeria, romelsac<br />
arRvevs qrolvaSi da frTebi,<br />
Tavisi frTebi swrafswrafad,<br />
raTa didxans iyos qrolvaSi, mere<br />
saxlebi, soflis saxlebi Camuqebul<br />
siluetebad, saxlebSi Suqis<br />
naperwkali, Cia varskvlavi, aeridos<br />
unda, gadascdes, iqiT, ase,<br />
maRlidan ki miwa, xeebi da boZebi,<br />
eleqtro boZebi, ar Seejaxos, ar<br />
Seejaxos, gverdiT mwyeri, iqiTac<br />
mwyeri, bevri mwyrebi, maT Soris<br />
marti<br />
isic, frTebi swrafswrafad, erT<br />
did gundad, da isev tbisken, mTvaris<br />
Suqi dacuravs wyalze, ise<br />
macdurad uxmobs Tavisken, ise<br />
TeTri, ise livliva, ar SeiZleba,<br />
gadaufrens, Zala eyofa, frTebi<br />
swrafswrafad, frTebi malimal,<br />
raTa didxans iyos qrolvaSi, mTvares<br />
mihyveba, pawawkintela varskvlavebiT<br />
moWedil caSi mzisken<br />
mifrinavs, ufro meti da cxeli<br />
mzisken, erT did gundad, sxva mwyrebTan<br />
erTad, – Sxxx, Sxxx, maRlidan<br />
dabla ki swrafi miwa, swrafi<br />
xeebi, swrafi anarekli patara wyalze,<br />
gadaufrens, Zala eyofa, da<br />
mere sadRac, romeliRac yanaSi,<br />
romelic ukve moimka, ho, yanaSi,<br />
romelic ukve moimka, ho, yanisken,<br />
romelic ukve moimka, daisveneben<br />
da Sxx, Sxx, yanisken, momkili yanisken<br />
erTad.<br />
patara iyo, tvinic patara hqonda,<br />
ra gasakviria, rom xilvebiTa<br />
da amdeni foriaqiT gatanjuliyo;<br />
TumcaRa mTavari saswauli win<br />
eloda Turme, – didi gadafrenis<br />
wina saRamos mwyerma adamianebis<br />
ena gaigo.<br />
duxWirsa da sisxlian droJams<br />
orniRa SerCenodnen bavSvobis<br />
samegobrodan, – uxeirod awowili<br />
kaci da is, visac binis patroni<br />
Semoklebuli gvariT mimarTavda,<br />
– samsona.<br />
samsonasac kai gvarianad maRali<br />
eTqmoda, magram Tavisi megobrisgan<br />
gansxvavebiT, xorci moesxa;<br />
loyebi da muceli safuZvlianad,<br />
kargad nagebi cixesimagris galavaniviT<br />
Semomkvidreboda Tu<br />
Semomrgvaleboda im sivrceze, ra<br />
sivrcec samsonam Tavis Tavs miuZ<br />
Rvna Tu miusaja. mokled, mosuli<br />
kaci iyo, maRali, erTob msuqani,<br />
guliani siciliTa da dardiani<br />
TvalebiT.<br />
movida samsona, moitana baduriT<br />
sanovage da sasmeli, savse badura<br />
magidaze Semodga, Rimili moeria<br />
da kacs mimarTa:<br />
– es mwyeri kide ar SegiWamia?!<br />
gamagebine, ras elodebi? ginda, me<br />
SevWam?<br />
mwyers SeeSinda, samzareuloSi<br />
gaiqca, sanagve urnis ukan daimala.
iyo ase erTxans, guli gamalebiT<br />
ucemda, mere mixvda, rom sityvasityviT<br />
gaigo samsonas naTqvami,<br />
gaukvirda Zalian, SiSs sZlia da<br />
isev oTaxSi gamobrunda.<br />
megobrebi magidas usxdnen, svamdnen.<br />
– gaabamen axla Rreobas, – ifiqra<br />
mwyerma, – vai! – ifiqra iqve, – ra<br />
memarTeba?! – Seecada kacTa enaze<br />
amoeTqva Tavisi ukiduresi gaoceba,<br />
magram Zveleburad – qviTkiri,<br />
qviTkiri amocda yelidan da<br />
gaCumda.<br />
samsonam Tvali daabjina Cits.<br />
– mosuqebula! – Tqva samsonam,<br />
megobars gadaxeda da Tvalic<br />
Caukra.<br />
– ras gadamekida es samsona! –<br />
aforiaqda mwyeri.<br />
– gadafrena iwyeba, – Tqva kacma,<br />
– ukve karga xania SfoTavs.<br />
– suleli! – ifiqra mwyerma<br />
kacze, Semdeg ki isev ifiqra,^– aaa,<br />
gadafrena iwyeba?! es niSania!<br />
– Cvenc da es mwyeric erTnairad<br />
varsebobT uflis qveS, – Tqva samsonam,<br />
– dideba ufals! – da Sesva.<br />
kaci Wiqas Cascqeroda.<br />
– oTxi studenti vnaxe televizorSi,<br />
– Tqva kacma, – wre SeekraT,<br />
erTmaneTs afurTxebdnen; avangarduli<br />
xelovnebaao, – Cveni xnis<br />
kaci ki aqezebda.<br />
– Tefo xo ara? – ikiTxa samsonam.<br />
kacs ar upasuxia, isev Wiqas Cascqeroda.<br />
– sad miveqanebiT, – Tqva kacma<br />
cota xnis Semdeg, – ratom miveqanebiT<br />
aseTi aRtacebiT dasasrulisken?!<br />
– da manac Sesva.<br />
– droa aseTi, – Tqva samsonam, –<br />
Tu yuradRebis miqceva ginda, an<br />
sakuTari deda unda agino an megobars<br />
afurTxo TvalebSi, magaTi...<br />
– da Zalian mwared Seigina, Semdeg<br />
ki boTls moswvda da WiqaSi Caapirqvava.<br />
– uzrdeli, – ifiqra mwyerma samsonaze.<br />
– viTom Zalian Tavisuflebi arian?<br />
– ikiTxa kacma, – kide ramdeni<br />
unda vixetialoT udabnoSi, rom<br />
bolos da bolos gavigoT, ra aris<br />
namdvili Tavisufleba?!<br />
– ra aris namdvili Tavisufle<br />
ba? – kiTxa samsonam megobars.<br />
– ar vici, – gatanjuli RimiliT<br />
upasuxa kacma, mere Cafiqrda da<br />
Cailaparaka, – iqneb arc unda vicode,<br />
me xom im droSi gavizarde,<br />
roca `vremias~ gadmoscemdnen.<br />
– bevri megobari wagvarTva `vremiam~,<br />
– Tqva samsonam, – RmerTma<br />
gaanaTloT! – da Wiqa miitana tuC<br />
Tan.<br />
kacma usityvod Sesva es sadRegrZelo.<br />
– naxevarad demokratiuli qveynebis<br />
rigSi SevuyvanivarT, – Tqva<br />
samsonam.<br />
– politikaze ar melaparako, –<br />
Tqva kacma.<br />
– xval mitingiao, – Tqva samsonam.<br />
– xetiali, – gauswora kacma megobars,<br />
– mitingi ki ara, udabnoSi<br />
xetiali, jer kide udabnoSi davexetebiT,<br />
Jamia aseTi, roca amas mivxvdi,<br />
bolos da bolos isic gavige,<br />
TviTon me vin var am JamSi.<br />
– vin xar? – kiTxa samsonam kacs.<br />
– me... – Tqva kacma, cota xani<br />
Seyovnda, mere megobars TvalebSi<br />
Seacqerda da isev Tqva, – me Jam<br />
TaRmwereli var. `neta ras niSnavs<br />
JamTaRmwereli~, – ifiqra mwyerma.<br />
– Sen mwerali xar, JamTaRmwereli<br />
ki ara, – miugo kacs samsonam.<br />
kacma Tavi gadaaqnia.<br />
– mwerali Sen xar, – Tqva kacma, –<br />
me JamTaRmwereli var.<br />
– keTili, – Tqva samsonam, – iyavi<br />
JamTaRmwereli, Tuki ase gsurs. ar<br />
davlioT? – ikiTxa Semdeg.<br />
– ho, – daeTanxma kaci.<br />
– gagvimarjos, – Tqva samsonam.<br />
Sesves.<br />
– fsevdoTavisuflebis diqtatura!<br />
– Tqva kacma.<br />
– raa? – daekiTxa samsona.<br />
– udabnoSi fsevdoTavisuflebis<br />
diqtaturaa gamefebuli! –<br />
Tqva kacma.<br />
– aaa, – Tqva samsonam.<br />
– Tavisuflebas danatrebulebs<br />
sawovaras Crian pirSi, – Tqva kacma.<br />
– aki politikaze arao? – daekiTxa<br />
kacs samsona.<br />
– politikaze ki ara, udabnos<br />
Jamze gelaparakebi, – Tqva kacma,<br />
– udabnos Sxamian gvelebze, vis<br />
№ 3 2011<br />
namdvilad aRar arsebobs: gansakuTrebiT<br />
lirikosebi ar<br />
iSureben aRiarebebs, Tumca<br />
erTsulovneba mainc ar sufevs:<br />
leqss zogi `akeTebs~, sxva ki<br />
gumaniT wvdeba, kruxiviT Ceks,<br />
aSenebs anda amontaJebs.<br />
asea Tu ise, molodinisamebr<br />
uxvad dagasaCuqrebT aRiarebebiT,<br />
metic: iseT saidumloebsac<br />
ki gagandobT, sinamdvileSi<br />
idumalebisa araferi rom ar<br />
scxiaT. ramdenadac mravalferovania<br />
molodini, imdenad<br />
mravalferovani imedgacruebis<br />
safrTxe gvemuqreba da es,<br />
SesaZloa, Cveni gaumarTlebeli<br />
imedebis gamarTlebadac<br />
gamogvadges, mec xom, Cemis<br />
mxriv, guls im azriT vimagreb,<br />
rom Tuki am kaTedridan veravis<br />
davmoZRvrav, iqneb raRacis<br />
gamoRviZeba mainc SevZlo: es<br />
raRac im sasowarkveTisa da im<br />
imedebis Tanawvdomaa, riTac<br />
erTeulebi – an iqneb ukve mravalnic?<br />
– sakuTari Tavisa da<br />
Tanamedrove literaturis piris<br />
pir dganan.<br />
`Tanamedrove poeziis sakiTxebi~<br />
– Tavdapirvelad swored<br />
es saTauri SevarCie Cemi leqciebis<br />
seriisaTvis, magram mas<br />
Semdeg, rac muSaobis dawyeba<br />
vcade da xelmosaWidi kuTxe<br />
ver movuZebne am wamowyebas, Tavidanve<br />
raRaciT rom maSinebda,<br />
ai, maSin kidev erTxel Cavufiqrdi<br />
saTaurs. ra sakiTxebis<br />
ganxilvas vapireb aq: Tu saqme<br />
ukve dasmul sakiTxebTan<br />
gveqneba, maSin konkretulad<br />
ra sakiTxebia es, sad da vis<br />
mier dasmuli? an iqneb sulac<br />
pasuxebi iyos gasacemi? icnobT<br />
ki Tqven im avtoritetebs,<br />
vinc amgvar kiTxebs svams da<br />
pasuxobs kidec? endobiT maT<br />
gansjas? da, rac mTavaria: saxeldobr<br />
ra sakiTxebi SeiZleba<br />
iyos es? is, rasac yoveldRiuri<br />
gagrZeleba me19e gverdze<br />
marti 17<br />
vladimer maiakovski
№ 3 2011<br />
18<br />
ganac yovel dRe vigeslebiT! udabnoSi<br />
dagebul xafangebze, sadac<br />
yovel dRe gvicdeba fexi! fsevdo<br />
Tavisuflebis udabnoze gelaparakebi,<br />
sadac sikvdili gviweria!<br />
– viwuwunoT? – ikiTxa samsonam.<br />
– wuwuni fsevdoTavisuflebis<br />
udabnoSi cxeli sioa, – Tqva kacma.<br />
– maSin ar viwuwunoT, – Tqva samsonam.<br />
– ra aris namdvili Tavisufleba?<br />
– ikiTxa kacma.<br />
– ar vici, – gatanjuli RimiliT<br />
miugo samsonam, – modi, davlioT!<br />
– `bodiSi momiTxovia da~, – ifiqra<br />
mwyerma, – `bodiSi momiTxovia<br />
da, amaT S... S... SSS..., – veRar<br />
daasrula saSiSino sityva, azri<br />
sxvagvarad Camoayaliba, – `eseni<br />
magrad ureven, xo ici~! – mere<br />
erTxans gayuCda da raRac aukivlda<br />
TavSi, – `mwyrebs afrenen,<br />
mwyrebs! idiotebi! afreneno?!<br />
ra SuaSia, afreneno?! a, xo, xval<br />
didi gadafrena daiwyeba, mec gavfrindebi~!<br />
– ifiqra mwyerma, miRebuli<br />
gadawyvetilebis simtkicem<br />
daamSvida da Tvalebic mielula.<br />
karis gajaxunebis xmam gamoafxizla.<br />
kaci bancaliT uaxlovdeboda<br />
sawols. mere Camijda da mwyers miacqerda:<br />
– sulelo, Se sulelo, Cemo patara,<br />
sulelo Cito, – Tqva kacma,<br />
– Zalian Seicvale am bolo dros,<br />
marTla xom ar SemeWame, ha, Se<br />
sulelo?!<br />
mwyari mixvda, kaci xumrobda<br />
axla, magram mainc daiwyvita guli<br />
masze, Tavis fiqrSi niSnismogebiTac<br />
gaepasuxa:<br />
– xvalidan veRar mnaxav, am<br />
gadafrenas ar gavacden:<br />
da isev daiZina.<br />
***<br />
mwyerma, raRa Tqma unda, ar icoda,<br />
rom Jamidan Jamamde, mwyerTac<br />
da kacTac axali gzis Ziebis Jini<br />
aitanda xolme; arc is icoda, mwyerTa<br />
da kacTa gza rom emTxveoda<br />
dro da dro; arc is, ratom xdeboda<br />
ase da ras niSnavda mwyerTa<br />
da kacTa gzis damTxveva, – codvas,<br />
madls, msxverpls, TviTganwmendas,<br />
bedisweras, Tu madlsac da msxver<br />
marti<br />
plsac, an iqneb, codvasac da TviTganwmendasac<br />
erTdroulad; anda,<br />
mwyerTaTvis msxverpls, xolo kac<br />
TaTvis madls; an sulac kacTaTvis<br />
urwmunobis codvas, mwyerTaTvis<br />
ki mainc msxverpls.<br />
ho, ra Tqma unda, es yvelaferi<br />
mwyerma ar icoda, radgan asec da<br />
isec msxverpli is iyo; is, mwyeri,<br />
erT lukmad SesaWmeli xorci,<br />
romelsac frTebi gamoesxa, raTa<br />
Jamidan Jamamde raRacis niSnad,<br />
gafrTxilebad Tu Segonebad qceuliyo,<br />
rasac an Seismendnen an<br />
– ara, is ki mainc msxverpli iqneboda,<br />
mesame da SesaWmeli, mesame<br />
da ganwiruli, mesame da samizne,<br />
ho, samiznec, ganwirulica da SesaWmelic,<br />
magram samarTlianoba<br />
imis Tqmasac moiTxovs, rom didi<br />
gadafrenis win es patara Citi iseve<br />
miiltvoda Tavisuflebisken,<br />
rogorc nebismieri kaci, vinc Tavisi<br />
monoba gaacnobiera, Sercxva,<br />
SeRonda monuri yofiT, Semdeg<br />
Tavs SeuZaxa da axal gzas daadga.<br />
dilabnelze gaRviZebulma Citma<br />
zustad icoda, rom swored<br />
dRes iwyeboda didi gadafrena da<br />
swored dRes daibrunebda Tavis<br />
mwyrobas, amitomac iyo dadarajebuli,<br />
erTi suli hqonda, rodis<br />
gaaRebda kaci lojiis kars, raTa<br />
samudamod gascloda aqaurobas.<br />
kacs adre eRviZeboda xolme, magram<br />
wuxandeli loTobis Semdeg,<br />
Cveulebrivze gvian gaeRviZa. Tavi<br />
moiwesriga, cxeli Cai dalia, sigareti<br />
gaabola da weras Seudga.<br />
erTxel gavida lojiaSi, magram ise<br />
swrafad mixura kari, rom mwyerma<br />
ver moaswro Ria sivrcisken gaZroma.<br />
kaci isev magidas daubrunda.<br />
saferfle ufiltro sigaretis<br />
namwvavebiT ivseboda. oTaxSi mZime<br />
suni Camodga.<br />
weriT garTulma kacma rodisrodis<br />
igrZno, rom haeri unda<br />
gaewminda. wamodga, lojiis fanjara<br />
gaaRo, magram dasvretili<br />
farda Camoafara. Citma isic ki<br />
ifiqra, daviRupe, aRar meRirseba<br />
aqedan gaRwevao; Tumca, kacma<br />
karic SeaRo male da isev gavida<br />
lojiaSi. amjerad fexdafex mihyva,<br />
masTan erTad gamovida da gamale
iT aZgerebuli guli rom ar gaskdomoda,<br />
mohyva da mohyva Tavis<br />
qviTkiqviTkirs!<br />
kaci RimiliT daacqerda Cits.<br />
– rao, Se sule...<br />
aRar SeeZlo amis atana, naCqarevad<br />
Semohkra frTafrTas, kacis<br />
gaocebuli saxe SeniSna Tvalis<br />
kuTxiT, sivrceSi gaWrilma ki<br />
igrZno, rom Ria lojia zurgsukan<br />
moitova da frTebi, misi frTebi<br />
swrafswrafad, malimal frTebi,<br />
`egec Sen, egec Sen~! – fiqri pawia<br />
TavSi, qvemoT xe, saxli, quCa, manqana,<br />
kidev xeebi, manqanebi quCaSi<br />
ZaRli, eleqtroboZi, xifaTia,<br />
iqiT, ase, frTebi swrafswrafad,<br />
malimal frTebi, gulic swrafswrafad,<br />
yelTan, yelTan, win, win,<br />
win – vera, unda daisvenos, sadme<br />
daisvenos, sad? – aq.<br />
sanam qalaqis Suagulamde miaRwevda,<br />
samjer mouxda dasveneba,<br />
Tuki amas dasveneba hqvia saerTod.<br />
erTxel gverdiT Cavlilma manqanam<br />
daafrTxo, erTxel Wilyvavma,<br />
mere katasac gadaurCa, bolos<br />
ki, cirkTan, iaffasiani meZavebis<br />
birJaze, mtanjveli xilvebidan<br />
nacnobi, msuqani qalis fexebTan<br />
dalia suli.<br />
mkvdar mwyers birJisken mimavali<br />
pederasti zaqro SeniSnavs da saninspeqcias<br />
Seatyobinebs. movlen<br />
piraxveulebi, rezinis xelTaTmanebiT,<br />
specialur parkSi Caagdeben<br />
da laboratoriaSi gaaqaneben.<br />
gakveTis Semdeg darwmundebian,<br />
rom am Cits guli gauskda da frinvelis<br />
gripi arafer SuaSia. mu ras<br />
miugdeben, laboratoriis ezos<br />
miC veul ZaRls.<br />
ar iyo mzad gadafrenisTvis, zedmetad<br />
misCveoda kacis xels, isic<br />
sakiTxavia, raRa qalaqis Tavze<br />
moindoma gadafrena. Tumca, rogorc<br />
Cans, is Jami damdgariyo, roca<br />
mwyerTa da kacTa gza emTxveva.<br />
mosaRamovebulze, Tbilisis zRvis<br />
maxlobeli serebidan afrenili<br />
mwyerebic qalaqis Tavze apirebdnen<br />
gadafrenas.<br />
`inteleqti~ gTavazobT<br />
oTar CxeiZe<br />
`drodadro~<br />
ra hqvia dros, roca mwerali ubis wignakSi, an furcelze,<br />
an kedelze – fiqrs iniSnavs, naazrevs iwers?<br />
mocaleoba? Tu es vefxistyaosnuri mocaleobaa,<br />
maSin yvela namdvili mwerali mudmivad Seyvarebuli<br />
yofila – mxo lod siyvaruliT mobriale guli Tu gamostacebs<br />
yovel wams maradisobas.<br />
adamianis, samSoblos, RvTis siyvaruliT anTebuli<br />
guli.<br />
iqneb yovlad Cveuli mouclelobaa amis mizezi, an<br />
sulac siCume, an piriqiT – mxatvrul teqstSi verdateuli<br />
saTqmelis tkivili, fuTfuTi, Rriali Semoqmedis<br />
sulSi?!<br />
mokled, usaxelo procesia. samagierod, roca didi mwer lis Canawerebs<br />
kiTxulob, saqme sruliad gansakuTrebul SinaarsTan gaqvs.<br />
didi mwerlis Canawerebic, iseve, rogorc mTeli misi Semoqmedeba, misi<br />
cxovreba – misive qveynis biografiaa. didi matianea: Senive sinamdvile Tavidan<br />
geZleva – wlebiT, TveebiT moniSnuli, kiTxulob maT da gikvirs, ramdeni<br />
gicxovria, giomia, an amdeni tyuilis da marTlis Semdeg rogor gadar<br />
Cenilxar...<br />
xolo amqveynad yvela dawerili sityvis uflebiT ki didi mwerlis<br />
Canawerebs, yvelaze metad momavlis mizani axlavs. radgan dro borjRaliviT<br />
brunavs da drodadro yvela sityvas win gixvedrebs. Sen, momavalma, am<br />
maradiul trialSi namdvili da didebuli unda icno.<br />
Tqvens winaSea didi mwerlis – oTar CxeiZis Canawerebi.<br />
nino sadRobelaSvili<br />
№ 3 2011<br />
presa wamoisvris xolme dro da<br />
dro Tavis feletonebSi, an iqneb,<br />
is, rac akademiebsa da kongresebze<br />
ganixileba? an iqneb<br />
kidev ufro Sors wavideT da<br />
radiogamokiTxvebsa da saSobao<br />
literaturuli rubrikebis<br />
gamocanebsac gadavwvdeT? ai,<br />
am zRva SekiTxvidan zogierTi:<br />
`saWiroa Tu ara masalis civi<br />
gonebiT ganxilva?~, `marTlac<br />
mkvdaria Tu ara fsiqologiuri<br />
romani?~, `fardobiTobis<br />
Teoriis xanaSi kidev Tua SesaZlebeli<br />
romanis farglebSi<br />
qronologia?~ `nuTu aucilebelia<br />
axali poezia aseTi bundovani<br />
iyos?~, `dramaturgia<br />
SemTxvevidan SemTxvevamde~.<br />
iqneb yuradReba im naklebad<br />
gaxmaurebul da naklebad mimzidvel<br />
SekiTxvebs unda daeTmos,<br />
rasac literaturaTmcodneoba<br />
svams? SesaZlebelia Tu<br />
ara specialuri ganaTlebis gareSe<br />
am sferos imedi gvqondes?<br />
aq iseTi maSveli rgolebi Seiqmna,<br />
rogoricaa emociiT gajerebuli<br />
interpretacia, istorizmi,<br />
formalizmi, socialisturi<br />
realizmi. vin ar moisurvebs<br />
amgvar xsnas, Tanac, yvelasaTvis<br />
uvnebels! fsiqologia, fsiqoanalizi,<br />
egzistencfilosofia<br />
Tu sociologia agreTve ebmevian<br />
saqmeSi, literaturisaTvis<br />
dasasmeli SekiTxvebi ma<br />
Tac gauCndaT. yvelgan raRac<br />
fundamentursa da solidurs<br />
vawydebiT, yvelgan – Tvalsazrisebi,<br />
devizebi, humanitaruli<br />
cnebebi da gansazRvrebebi,<br />
romelTa miRmac gviwevs Zieba.<br />
mxolod im adamianisTvis mi<br />
Wirs ganmsazRvreli sityvis<br />
SerCeva, visac sakuTari sityvis<br />
Tqma Tavadve uwevs, visTvisac<br />
yvela nawarmoebi, yvela<br />
epoqa, TviT uaxlesic ki, raxania<br />
Cavlilia da vinc SiSobs,<br />
rom ganswavluloba ar eyofa<br />
da rom enisa da literaturad<br />
gagrZeleba 21e gverdze<br />
marti 19
№ 3 2011<br />
mixo mosuliSvili daibada<br />
1962 wels. 1986 wels daamTavra<br />
Tbilisis saxelmwifo universitetis<br />
geografiageologiis<br />
fakulteti. amasTan 19811984<br />
wlebSi swavlobda universitetis<br />
meorad fakultetze, specialobiT<br />
– kinodramaturgia<br />
(erlom axvledianis da daviT<br />
agiaSvilis saxelosno). pirveli<br />
moTxroba `tyis kaci~ gamoaqveyna<br />
Jurnal `ciskris~ damateba<br />
`nobaTSi~ 1984 wels. 19861991<br />
wlebSi muSaobda sa qarTvelos<br />
geologiurgeofi zikuri eqspediciaSi<br />
inJinergeologad.<br />
iyo gazeT `saqarTvelos~ korespondenti,<br />
gazeT `erisionis~<br />
mTavari redaqtoris moadgile.<br />
19941996 wlebSi msaxurobda<br />
saqarTvelos Sinagani jarebis<br />
mTavar sammarTveloSi ufrosi<br />
leintenantis wodebiT. 1996<br />
2004 ww. iyo Jurnal `ciskris~<br />
kritikis ganyofilebis gamge.<br />
Semdeg `imediholdingis~ Jurnal<br />
`imijis~ literaturuli<br />
TanamSromeli. amasTan sxvadasxva<br />
telekompaniebisTvis Targmnida<br />
mxatvrul filmebs rusulidan<br />
da inglisuridan. 20042009<br />
ww. Jurnal `literaturuli<br />
palitris~ mowveuli redaqtori.<br />
20092010 wlis ianvramde<br />
Tavdacvis saministros Jurnal<br />
`samxedros~ redaqtori.<br />
gamocemuli aqvs wignebi: `tyis<br />
kaci~ (1988); `mTvariani dRis<br />
freskebi~(1990); `gveli movkal<br />
uflisaTvis~(1993); `sivrce vertikalSi~<br />
(1997); `uJamo Jamis<br />
raindi~ (1999); `frena ukasrod~<br />
(2001); `bendela~ (2003); `gedebi<br />
TovlqveS~ (2004); `Ti T qmis pikaso<br />
da cota bosxi, marjvnidan~<br />
(2010).<br />
20<br />
1. sul sxva Jamkris im erTi cida<br />
wamisa...<br />
Jami raჲ wulilTa da<br />
ჴmelTa aRmofSჳnvaTaჲ warmodges,<br />
zari mefobisaჲ warჴdes<br />
da didebaჲ daSrtes,<br />
Suebani uqm iqmnnen,<br />
yvavilovnebaჲ daWnes,<br />
sxuaman miiRos skiptraჲ,<br />
sxuasa Seudgen spani,<br />
maSin Semiwyale, msajulo Cemo!<br />
daviT aRmaSenebeli –<br />
`galobani sinanulisani~<br />
marTla tyeebis mefe iyo da aki<br />
moswera kidec erTma samxreTelma<br />
gvirgvinosanma – Sen tyeTa mefe<br />
xaro...<br />
tyeTa mefe iyo da gulze mzemTvaresaviT<br />
esvena lixis qedis<br />
gaRmagamoRma saqarTvelo...<br />
sul sxva Jamkris wamebs daeZebda<br />
sanTelsakmevliT da rom ver poulobda<br />
am mrude wuTisofelSi, Tavada<br />
qmnida egeT wamebs...<br />
da maSinac Seqmna, maSinac, – didgorTan,<br />
tyeSi ganabuli imisi jari<br />
rom damdgara da xmas ar iRebs arc<br />
erTi...<br />
da am dros kidev nejm eddin il<br />
Razis zRvis kenWebze da cis maskvlavebzedac<br />
ki uricxvma laSqarma<br />
lamis Tavze daimxos mTeli didgori,<br />
– iseTi gniasi, Wixvini, yroyini<br />
da Carfuzana gaaqvs, – ra aris, ro<br />
SevaSinoT qarTvelebio...<br />
da Cumad ro arian eseni da marto<br />
TvalebSi dauxtiT naperwklebi.<br />
am naperwklebiT TuRa gavigebT,<br />
rogor mouWimavT TviToeuli<br />
kunTi da sakuTari Tavidan gamouxmiaT<br />
sul ukanaskneli sulieri<br />
Zalac ki, sanam Setevaze<br />
wavlen...<br />
da ro dganan aegre, gaCumebulebi,<br />
Tavis dedmamaze, colSvilze<br />
mixo mosuliSvili<br />
didgoruli Canaxatebi<br />
marti<br />
da axloblobze dafiqrebulni...<br />
erTi, sul erTi wamiT, sanam daviT<br />
mefe maRla aRmarTavas samklavian<br />
xelsa da mowyvetiT daiqnevs<br />
da sul pirveli is wava Setevaze...<br />
da TavianT mefes daedevnebian<br />
esenic, Tan veRarc gaarCeven, daviT<br />
mefea Tu wminda giorgi miuZRviT<br />
wina da gaaCqareben bedaurebsa,<br />
– ra aris, rom rogorme<br />
miaswron mtramdisa...<br />
axla ki dganan da mxedrebis es<br />
Cumi sikerpe ro gadasdebia imaT<br />
cxenebsaca, rasac mere dagvidgens<br />
da dagvizustebs vaJafSavela, ro<br />
imaTaca, kai mxedrebis cxenebsaca,<br />
lurja iqneba Tu Tafla, nisla<br />
iqneba Tu sulac saRari anda fexkavSa,<br />
yvelasa xo grZnoba aqvs,<br />
rogorc kacs, adamiansa da isinica<br />
grZnoben, ro sul sxva JamSi<br />
arian, – es iseTi Jamia Camamdgari,<br />
rom tyuilad kaci ar Saacvdebisa<br />
fuWs, crus da gautanels wuTisofelsa,<br />
aqa iseTi Jamkar datrialdeba<br />
male, rom yvela qarTveli<br />
gulze amoibeWdavs aemaTs saxelebsa,<br />
vinac didgorSi idga daviT<br />
mefesTana...<br />
aesa imisTana wamia, imisTana<br />
sul sxvanairi Jamkris erTi cida<br />
wami, ro ganatrebinebs kacsa, – netav,<br />
meac iqa vmdgariyav da gindac<br />
mtris pirvelive isars mavekalio...<br />
eg ari...<br />
vaJaimac xerxianad gamaxsena Tavi<br />
daviT mefis xsenebaze – aki isic<br />
vera poulobda da isic Tavad qmnida<br />
xolme sul sxvanairi Jamkris<br />
wamebs, roca im Tavis Sedevrebs<br />
werda...<br />
sul sxvanairi Jamkris wamebis<br />
Zebnam adre icis kacis sikvdili –<br />
daviT mefe xom ormocdaTormeti<br />
wlisa aResrula da amaze ori wliT<br />
metiRa icocxla vaJafSavelam...
2. siZe-simamrisa da oqros<br />
maniakisa<br />
(ciklidan: „aqa ambavi~)<br />
`da qalaqs slvisa gamomrCevelni<br />
mivides srasa. da movida mefe da mis<br />
winaSe laSqarni, savseni wyalobiTa<br />
RmrTisaTa, saxeliTa miuwdomeliTa da<br />
sargebeliTa gamouTqmeliTa. moiRes<br />
niWi, armaRani da ganZi auracxeli kaci<br />
(xelmwifeaznaurTa monamdis) Tormeti<br />
aTasi, avaza ormoci, cxeni oci aTasi,<br />
jori Svidi aTasi, aqlemi TxuTmeti<br />
aTasi. droSaTa sxuaTa, simravleTa<br />
saWurWleTa, oqroTa da larTa vinmca<br />
uZlo aRricxvad? iqmna Tamarisa Sewyaleba,<br />
romlisaTvis droSa igi xalifasi,<br />
romeli moiRo Salva axalcixelman,<br />
wargzavna ese monastersa didsa winaSe<br />
xaxulisa RmrTismSobelisasa, msgavsad<br />
mamis papisa maTisa: maSin mas waregzavna<br />
moZrcvili qedisagan dorbeze sadayais<br />
Zisa, JamTa didgorTa gaqcevisaTa maniaki<br />
oqrosa, Semkuli TualebiTa ZvirfasisaTa~.<br />
mefe Tamaris pirveli istorikosi<br />
– „istoriani da azmani<br />
SaravandedTani“.<br />
ra xdeba am Cven epigrafSi, saidan<br />
dabrunebula amdeni alafiTa<br />
da TviT sulTnis droSiT Tamaris<br />
laSqari?<br />
Samqoridan modian, Samqoridan,<br />
sadac 1195 wlis 1 ivniss sparseTs<br />
damorCilebuli azerbaijanis ma<br />
Sindeli aTabegis, abu baqris (1191<br />
1210) laSqars sul kudiT qva asrolines,<br />
qalaq ganZis baRebamdisa<br />
sdies da Tavad abu baqri saiT gaiqca<br />
kudamoZuebuli, veRar gaiges,<br />
– albaT, Tavis mfarvel, baRdadis<br />
ocdameToTxmete xalifa annasirlidin<br />
allahTan (1158-1225),<br />
romelmac am omis win aTasi oqro<br />
da Tavisi Zvirfasi TvlebiT Semkuli<br />
droSa gamougzavna.<br />
swored annasiris am droSas miarTmevs<br />
Salva axalcixeli Tamar<br />
mefes, romelic Tavis mxriv, mamamisis<br />
papasaviT, daviT aRmaSenebeliviT,<br />
– `maSin mas waregzavna<br />
moZrcvili qedisagan dorbeze<br />
sadayais Zisa, JamTa didgorTa<br />
gaqcevisaTa maniaki oqrosa, Semkuli<br />
TualebiTa ZvirfasisaTa~, –<br />
gelaTSi dasvenebul xaxulis xats<br />
Seswiravs am droSasac...<br />
***<br />
waxval saqarTvelos saxelmwifo<br />
muzumSi da xaxulis xats rom daakvirdebi,<br />
ukve veRar gamoarCev,<br />
romeli Zvirfasi Tvlebia dubies<br />
ibn sadayas oqros maniakidan da<br />
romeli kidev – baRdadis xalifa<br />
annasiris droSidan, iseTi didi<br />
ostatobiT CausvamT maSindel xelosnebs<br />
karedSi...<br />
ise, Tu kargad daakvirdebi, am<br />
Tvlebidan zogzogierTi mainc<br />
Taviseburad brWyvialebs da, –<br />
siZesimamrisa da oqros maniakis<br />
ambavs aTaserTi Ramis zRapariviT<br />
feradferadad hyveba...<br />
***<br />
seljukidebis dinastiis daqveiTeba<br />
eraySi aRiniSna arabuli<br />
tomebis mZlavri gamosvlebiT.<br />
am moZraobis saTaveSi benimaziadebis<br />
tomi idga, romelTac Tavis<br />
naTesav benidubeisis tomis<br />
xalxTan erTad, centraluri arabeTis<br />
udabnoebi miatova da Tavisi<br />
karvebi hilledan hitamde, baRdadis<br />
dasavleT mxareze dasca.<br />
meTerTmete saukunis pirvel<br />
naxevarSi benimaziadis tomis Seixebi<br />
aqtiurad ebrZodnen mezobel<br />
saxelmwifoebs.<br />
al basasiriam rom baRdads Seutia<br />
da iq myof ToRrul begs brZola<br />
gaumarTa, imis laSqarSi benimaziadebis<br />
razmic iyo Seix dubeisis<br />
meTaurobiT.<br />
ToRrul begma momxvdurebi daamarcxa,<br />
albasasiria brZolis<br />
velze daeca da, amis miuxedavad,<br />
dubeisma Seixis Tanamdeboba mainc<br />
miiRo ToRrul begisgan.<br />
***<br />
dubeisis SviliSvilma sadayam<br />
gaaerTiana orive monaTesave<br />
arabuli tomi, benimaziadi da<br />
benidubeisi, xolo babilonis<br />
nangrevebis maxloblad mdebare<br />
qalaqi hille jer Tavis rezidenciad<br />
da male sakmaod ayvavebul<br />
savaWro centrad gadaaqcia.<br />
mere Seixi sadaya maliq Sahis Svilebs<br />
Soris dawyebul taxtisaTvis<br />
№ 3 2011<br />
wodebuli qmnilebebis pirispir<br />
mxolod da mxolod sakuTari<br />
mwiri gamocdilebis anabarad<br />
rCeba. arada, xom swored gamocdilebaa<br />
am sakiTxebSi erTaderTi<br />
WeSmariti moZRvari. rac<br />
ar unda mcire iyos igi, mainc<br />
ukeT dagvarigebs, vidre usasrulod<br />
xelidan xelSi gadasuli,<br />
mravalnacadi da xSirad<br />
mcdaradac gamoyenebuli codna,<br />
droTa ganmavlobaSi rom<br />
cvdeba da ifiteba, Tuki axali<br />
gamocdilebiT ar gadaxalisda.<br />
mwerlisaTvis mxolod is<br />
SekiTxvebi arsebobs, aSkarad<br />
rom scildeba literaturis<br />
sazRvrebs; es imitomaa aSkara,<br />
rom literaturuli problematikis<br />
enaze maTi Targmna<br />
maT dakninebas da maTTvis<br />
simZafris CamorTmevas niSnavs;<br />
amgvari saxiT maT xSirad<br />
verc ki vamCnevT. es TavianTi<br />
simartiviT yovlad Semzaravi<br />
SekiTxvebia da nawarmoebi, romelic<br />
maT ar wamoWris, raime<br />
mniSvnelovanis mTqmeli arc<br />
aris.<br />
Tu gadavxedavT ganvlili<br />
ormocdaaTi weliwadis literaturas,<br />
dayofils naturalizmisa<br />
da simbolozmis, eqs presionizmis,<br />
siurealizmis, ima<br />
Jizmis, futurizmis, dadaizmis<br />
Tavebad da imgvari rameebis<br />
Semcvelsac, verc erT TavSi<br />
rom ver moTavsdeba, – gveqmneba<br />
STabeWdileba, rom literatura<br />
araCveulebrivad viTardeba,<br />
marTalia, cotaoden paradoqsulad,<br />
magram, mTlianobaSi,<br />
Zveleburad – `qariSxalsa da<br />
Semotevas~ klasika mosdevs,<br />
klasikas romantizmi da ase Semdeg,<br />
amis Taobaze rTuli rodia<br />
SeTanxmebis miRweva; mxolod<br />
Tanamedroveoba gamoiyureba<br />
gaurkvevlad, wesierad ar Cans,<br />
Tu ra da saiTken viTardeba,<br />
aranairi gezi an mimarTulebac<br />
ki ar gairCeva. igive ambavi<br />
gagrZeleba 23e gverdze<br />
marti 21
№ 3 2011<br />
22<br />
brZolaSi CaerTo. xan erT, xanac<br />
meore mxarisken mimxrobiT sadayam<br />
SeZlo Tavisi avtoritetis ise ama<br />
Rleba arabTa Soris, rom TandaTan<br />
sul ufro da ufro mniSvnelovani<br />
qalaqebi daimorCila: hiti, vasiti...<br />
daaxloebiT 1102 wels aiRo qalaqi<br />
bassoru, sadac is taxtze axlad<br />
asulma sulTanma muhamedma<br />
gaagzavna ajanyebis Casaqrobad.<br />
bassoruSi rom Sevida, sadayam<br />
jer Tavisi molaSqre beduinebi<br />
gauSva saonavrod da saalafod,<br />
mere ki mmarTvelad papamis dubeisis<br />
mameluki, altuntaSi daadgina.<br />
Semdeg wels sadayam daimorCila<br />
qalaqi tekriti mdinare tigrosze,<br />
baRdadidan CrdiloeTiT.<br />
mokled, am marjve da mamaci beduinis<br />
ZalauflebaSi moeqca erayis<br />
didi nawili, saidanac oci aTasi<br />
cxenosnis da ocdaaTi aTasi qveiTis<br />
saomrad gamoyvana SeeZlo.<br />
Seix sadayas sul ufro mzardma<br />
Zalam, bolosdabolos, sulTani<br />
muhamedic SeaSfoTa da imis momizezebiT,<br />
rom sadayam uari uTxra<br />
qalaq hileSi TavSesafarze saves<br />
olqis gamgebels, laSqriT daiZra<br />
Tavisi Tavgasuli vasalisken.<br />
1108 wels baRdadis maxloblad<br />
sisxlismRvreli brZola gaimarTa<br />
sulTan muhamedis da Seix sadayas<br />
jarebs Soris, sadac Seixi gmirulad<br />
daeca brZolis velze.<br />
***<br />
dubeis ibn sadaya, – Seixis Svili,<br />
romelsac papamisis saxeli<br />
erqva, tyved aiyvanes da sulTan<br />
muhamedis SinapatimrobaSi iyo<br />
misi mmarTvelobis ganmavlobaSi,<br />
mTeli aTi weliwadi da mxolod ma<br />
Sin ganTavisuflda, roca taxtze<br />
axali sulTani mahmudi avida 1118<br />
wels. ganTavisuflda da qalaq<br />
hiles gamgebladac dainiSna.<br />
dubeis ibn sadaya, arabuli<br />
Cveulebis mixedviT, mamis sisxlis<br />
SurismaZiebeli da seljukidebis<br />
Seurigebeli mteri gaxda, Tavisi<br />
cxovrebis miznad am dinastiis<br />
damxoba ganizraxa.<br />
SurisZiebiT anTebuli Seixi<br />
ukan araferze ixevda da sad Riad,<br />
marti<br />
sad intrigebiT moqmedebda mamamisis<br />
mkvlelis, sulTan muhamedis<br />
Svilebis dapirispirebaSi.<br />
dubeisma imdenic ki SeZlo, rom<br />
sulTanis SvilebisaTvis imaTi<br />
biZis, xorasnis mmarTvel sinjaris<br />
risxva daetexa, romelmac orjer<br />
ilaSqra Tavis ZmisSvilebis<br />
dasasjelad.<br />
***<br />
sanam didgoris omSi wamovidoda,<br />
erTi manamdeli cnoba qamal<br />
addin aladimis (1192–1262) im<br />
qronikebSi moiZieba, romlis saxelwodebaa<br />
`zubdat alhalab fi<br />
ta’arix halab~ (The cream of the history<br />
of Aleppo – `naRebi, moxdili alepos<br />
istoriidan~):<br />
`xolo mefe arabTa dubeis ibn<br />
sadaya alasadi iltvoda [baRdadidan]<br />
almustarSidisagan da<br />
sulTan mahmudisgan, da mivida<br />
jabaris cixeSi, sadac is pativiT<br />
miiRo najm addaula maliqma. Semdeg<br />
ilRazisken gaswia mardinSi,<br />
iman misca Tavisi qaliSvili colad,<br />
da akmayofilebda imis survilebs,<br />
da mfarvelobda. da misca<br />
ilRazim auracxeli simdidre da<br />
didi saCuqrebi~.<br />
***<br />
koaliciasTan erTad didgorisaken<br />
gzad momavali dubeis ibnsadaya<br />
ra gegmebs awyobda, amasac<br />
zemoT moxseniebuli arabi istorikosi<br />
gvauwyebs imave naSromSi:<br />
`xolo maliq ToRruli daxmarebas<br />
sTxovda ilRazi ibn arTuks<br />
gurjTa da maTi mefis, daviTis winaaRmdeg,<br />
da wavida igi (ilRazi)<br />
imasTan uamravi xalxiT da dubeis<br />
ibn sadayaTi. da gatexes isini<br />
(gurjebi) musulmanebma da gamoedevnen<br />
xeobaSi. xolo gurjebi xeobaSi<br />
Tavs daesxnen musulmanebs,<br />
da daamarcxes isini, da sdevnidnen,<br />
klavdnen da tyved ahyavdaT. xolo<br />
dubeisma dakarga [qoneba] samasi<br />
aTasi dinarisa, xolo Tavad saRsalamaTi<br />
dabrunda mardinSi najm<br />
eddin ilRazisTan erTad.<br />
suleimanis amboxi: ilRazim halebSi<br />
Tavis Svils, suleimans werili<br />
gaugzavna TxovniT, magram misma
[daaxloebulebma] Seuracxmyofelad<br />
CaTvales da am mizeziT aqezebdnen<br />
Tavisi mSoblis winaaRmdeg<br />
amboxisaken. da gamovida da gamoyara<br />
mmarTvelebi – sulTan Sahisa,<br />
ibrahimisa da sxvebisa, – halebidan,<br />
da isini jabaris cixisken gaemarTnen.<br />
da suleimanma halebis<br />
mcxovrebTaTvis qonebis warTmeva<br />
da maTTvis avisa da borotis Sem<br />
Txveva daiwyo.<br />
am amboxebis mizezze ambobdnen:<br />
`WeSmaritad, dubais ibn sadayam,<br />
roca is ilRazisTan erTad gurjebze<br />
wavida, hkiTxa ilRazis<br />
gzaSi, miscems Tu ara halebs, Tuki<br />
dubaisi gaiRebs asi aTas dinars iq<br />
TurqmenTa axali armiis Sesaqmenelad<br />
da miexmareba mas [ilRazis]<br />
antioqiis aRebaSi~. ilRazim miiRo<br />
es piroba da dubaiss xeli CamoarTva<br />
[Tanxmobis niSnad]~.<br />
mokled, urigod ara hyveba arabi<br />
istorikosi, – mardinSi ki dabrundnen<br />
siZesimamari, magram simamri<br />
rom TavSi mZimed iyo daWrili,<br />
amaze araferia naTqvami...<br />
***<br />
ukve waugiaT didgoris brZola<br />
da visac saiT SeuZlia, iqiT garbis<br />
TavgametebiT.<br />
erTi ukve mangliss gacdenili,<br />
Zvirfasad, sul brWyvialbrWyviala<br />
tanisamosiT Semosili mxedari<br />
gamalebiT miaWenebs arabul cxens.<br />
ukan yiJiniT misdeven cxenebdaoTxebuli<br />
qarTvelebi.<br />
mdevarTagan erTi kaci dawinaurdeba,<br />
gaqceul sardals qeCoSi<br />
waatanebs xels, magram kisramde<br />
uwvdens da xelSi oqros maniakiRa<br />
SerCeba. gakvirvebiT daxedavs mopovebul<br />
nivTs da amasobaSi dubeis<br />
ibn sadaya Tvals miefareba, – Tavisi<br />
winapari beduinebis gamocdileba<br />
Tu uSvelis...<br />
***<br />
qamal addin aladimi ki ase ganagrZobs<br />
Tavis qronikas:<br />
`xolo roca gurjTa winaaRmdeg<br />
laSqroba warumatebeli aRmoCnda,<br />
[ilRazim] Secvala Tavisi gadawyvetileba<br />
da saidumlod ubrZana<br />
Tavis Svil suleimans, rom viTom<br />
mamamisis winaaRmdeg ajanyda, raTa<br />
mizezi hqonoda dubaisTan dadebuli<br />
SeTanxmebis uaryofisa. magram<br />
ugunurebam suleimani iqmde<br />
miiyvana, rom namdvili amboxi daiwyo~.<br />
ilRazim Caaqro is amboxi da<br />
fexebSi CavardnilaqviTinebul i<br />
Svili ki Seiwyala, magram imis<br />
nazirvezirebs Savi dRe gauTendaawia:<br />
maki ibn karnass ena da<br />
quTuToebi daajglja, hajib nasirs<br />
cali Tvali amosTxara, xolo<br />
taxir ibn zairs koWebi daaWra...<br />
Semdeg ki, frankebTan omisas il<br />
Razis farsagi ambavi SeemTxvao,<br />
gvauwyebs aladimi:<br />
`da gaswia ilRazim navazisaken<br />
da imyofeboda iq sami dRe,<br />
frankebs utevda, xolo isini ar<br />
gamodiodnen udabnoSi. da ise<br />
moxda, rom ilRazim SeWama bevri<br />
gamomSrali xorci, mwvane kakali,<br />
sazamTro da xileuli. da gaibera<br />
misi stomaqi, da cudad gaxda. da<br />
gauaresda misi mdgomareoba, da<br />
gaswia halebisken, xolo misi avadmyofoba<br />
gaZlierda. xolo TugTegini<br />
wavida damaskoSi, xolo balak<br />
gazi – Tavis olqSi. da movida il<br />
Razi halebSi samkurnalod da sasaxleSi<br />
daivana, magram avadmyofoba<br />
ar uSvebda.<br />
...ramdenime dRis Semdeg misi<br />
avadmyofoba Sesustda, da man mardinisaken<br />
gaswia. mere gamovida<br />
iqidan, miiafarikinisken midioda,<br />
xolo gzaSi avadmyofoba gauZlierda,<br />
da mokvda miiafarakinis maxloblad,<br />
sofelSi, romelsac hqvia<br />
ajulini, xuTas Teqvsmeti wlis ramadanis<br />
Tvis dasawyisSi~.<br />
xuTas Teqvsmeti weli, – es hijriT<br />
da Cveneburad 1122 wels niSnavs,<br />
xolo ramadnis Tve sami noembridan<br />
or dekembramde grZeldeba<br />
xolme.<br />
***<br />
dubeis ibn sadaya ki ara tydeboda,<br />
kvlavac Tavis im ocnebas<br />
unanavebda, romelic eraySi damoukidebel<br />
arabul samefos Seqmnas<br />
Seexeboda.<br />
mTlad zustadac ver zomavda da<br />
metismetad gaTamamebulma orjer<br />
№ 3 2011<br />
gvWirs, rac uaxles istorias;<br />
vidre metismetad axlos varT,<br />
verafers varCevT, mxolod mas<br />
mere, rac ama Tu im drois gamoTqmebi<br />
xmarebidan gamodis,<br />
maSinRa vagnebT misi gadmocemisa<br />
da wvdomisTvis saWiro<br />
enas. droulad rom gvqonoda<br />
es sityva, es ena, maSin xom arc<br />
iaraRi dagvWirdeboda.<br />
rac Seexeba literaturas,<br />
Zneli araa imis gaxseneba, Tu<br />
dResdReobiT ufro xSirad<br />
raze davoben am sferoSi. erTi<br />
mxriv gamudmebiT gvesmis<br />
Civili Suagulis dakargvis<br />
Sesaxeb, Suagulis gareSe dar<br />
Cenil amgvar literaturas ki<br />
Semdegnair iarliyebs akraven:<br />
alogikuri, metismetad gaTvlili,<br />
iracionaluri, metismetad<br />
racionaluri, destruqciuli,<br />
antihumanisturi, – anu<br />
yvela SesaZlo uaryofiTi gansazRvrebiT<br />
amkoben. am terminebs<br />
Tanamedrove literaturis<br />
damcvelTa leqsikoni upirispirdeba,<br />
Tumca is sinamdvile<br />
Si Zalze hgavs da metwilad<br />
imeorebs kidec mas, negatiuri<br />
windebulebic SenarCunebulia,<br />
oRond ganwyobaa sapirispiro:<br />
diaxac, amboben isini, SevegeboT<br />
da xotba SevasxaT alogikurs,<br />
absurduls, groteskuls, yovelives,<br />
rasac anti, dis da de<br />
axlavs, gaumarjos destruqciasa<br />
da disharmonias! ukve<br />
arsebobs antidrama da antiromani,<br />
SesaZloa, male antileqsic<br />
ki mogvevlinos. amas gzadagza<br />
mohyveba ufro tradiciuli<br />
qmnilebebi, romelTac tradiciuli<br />
kritikac axlavs Tan,<br />
iseTi terminebiT aRWurvili,<br />
rogoricaa: srulyofili, SemoqmedebiTi,<br />
arsebiTi. am CamonaTvalis<br />
gagrZeleba ne bismieri<br />
variantebiT SeiZleba.<br />
uSualod omisSemdgomi, SfoTi<br />
Ta da imediT savse wlebidan<br />
aseTi cnebebic gvaxsovs: `kalS<br />
gagrZeleba 25e gverdze<br />
marti 23
№ 3 2011<br />
24<br />
warumateblad scada baRdadis<br />
aReba:<br />
pirvelad 1123 wels, roca nilis<br />
arxTan xalifatis jarebma daamarcxes,<br />
– samagierod, muntefikebTan<br />
erTad Tavs daesxa qalaq barsorus<br />
da sastikadac gaZarcva.<br />
meored, 1125 wels, sulTan mahmudis<br />
Zmis, ToRrulis mxardaWeriT,<br />
dubeis ibn sadayam kinaRam daipyro<br />
xalifatis dedaqalaqi baRdadi.<br />
am warumateblobis Semdeg dubeiss<br />
erayidan gaqceva mouwia da<br />
siriisken miemarTeboda, roca gza<br />
Si beniqelbis tomis beduinebma<br />
Seipyres da qalaq mosulis mmarTvels,<br />
imade eddins mihyides,<br />
romelic daexmara dubeiss, rom<br />
isev CarTuliyo sulTan mahmudis<br />
sikvdilis Semdeg dawyebul<br />
SinaomebSi. miuxedavad imisa, rom<br />
dubeisi am mZime da Ralatian dro<br />
Sic Cveuli energiiT da simarjviT<br />
irjeboda, mdgradi warmatebis<br />
miRweva mainc ver SeZlo da, bolosdabolos,<br />
axal sulTan masuds<br />
Cauvarda xelSi.<br />
1135 wels sulTanma masudma<br />
brZaneba gasca, Tavi gaegdebinebinaT<br />
seljukTa am dauZinebeli<br />
mtrisaTvis.<br />
rogorc istorikosebi amboben,<br />
Turme, dubeis ibn sadaya Tavisi<br />
epoqis imdenad SesaniSnavi figura<br />
gaxldaT, rom poetma haririm Tavis<br />
leqsebSi Seaqo, rogorc namdvili<br />
arabi gmiri...<br />
***<br />
dubeisis Svili da ilRazis<br />
SviliSvili, sadaya ibn dubeisi<br />
dauaxlovda sulTan masuds da imisi<br />
qaliSvilic ki SeirTo colad,<br />
magram bedi risxviT Semoutrialda<br />
da Savbedad gadaeqca.<br />
1137 wels, mamamisis sikvdilidan<br />
ori wlis Semdeg, sulTan masudisa<br />
da farsis, – xuzistanis gamgebels<br />
Soris gamaTul omSi sadaya ibn dubeisic<br />
mokles.<br />
***<br />
waxval saqarTvelos saxelmwifo<br />
muzumSi da xaxulis xats rom daakvirdebi,<br />
ukve veRar gamoarCev,<br />
marti<br />
romeli Zvirfasi Tvlebia dubeis<br />
inb sadayas oqros maniakidan da<br />
romeli kidev – baRdadis xalifa<br />
annasiris droSidan, iseTi didi<br />
ostatobiT CausvamT maSindel xelosnebs<br />
karedSi...<br />
ise, Tu kargad daakvirdebi, am<br />
Tvlebidan zogzogierTi mainc<br />
Taviseburad brWyvialebs da, –<br />
siZesimamrisa da oqros maniakis<br />
ambavs aTaserTi Ramis zRapariviT<br />
feradferadad hyveba...<br />
3. laSaris jvris madlisa,<br />
muxranis gzis samzRvarze<br />
Se moyrili yivCaRisa da<br />
sxvisas wasuli qalisa<br />
`Semomeyara yivCaRi<br />
samzRvarsa muxranisasa.<br />
puri mTxova da vaWmie,<br />
vurCevdi TavTuxisasa.<br />
xorci mTxova da vaWmie,<br />
vurCevdi xoxobisasa.<br />
Rvino mTxova da vasmie,<br />
vurCevdi badagisasa.<br />
coli mTxova da ver mivec,<br />
mimyavda sidedrisasa, –<br />
an ki cols rogor mivscemdi,<br />
Svilsa gazrdilsa sxvisasa.<br />
xeli mohkida, akoca,<br />
mozidna nawnavs Tmisasa.<br />
Sestira sabralo qalma:<br />
„vai, cols cudis ymisasa“.<br />
mec gulma veRar gamiZlo,<br />
movzidne vadas xmlisasa,<br />
umalve iman damaswro,<br />
elvasa hgvanda cisasa, –<br />
axla me Semovuqnie,<br />
vendve madls laSris jvrisasa.<br />
gavWeri cxeni da kaci,<br />
wveric vuwvdine qviSasa, –<br />
ar iyo Rirsi, moSorda<br />
cqeras wiTelis mzisasa.<br />
aqeT me vkvdebi, iqiT – is,<br />
qali wavida sxvisasa~.<br />
(xalxuri)<br />
adamianis am qveyanaze sicocxle<br />
iqneb sxva arc araferia, Tu ara ai,<br />
egre, safaTerakod Semoyrili yiv<br />
CaRi.<br />
muxranis gzis samzRvarze Semoxvedrili<br />
yivCaRi – egeba sikvdilic<br />
kia...<br />
ra ici?..<br />
kaiymas Tavisi coli sidedrisas<br />
mihyavs da muxranis gzis sazRvarze<br />
gadaeyrebaT yivCaRi.
pursa sTxovs kaiymasa da Tav<br />
Tuxisas aWmevs isica.<br />
xorcs sTxovs da aWmevs imasac,<br />
Tan xoxbisas urCevs.<br />
Rvinos sTxovs da badagisas asmevs.<br />
mokled, kai gunebazea yivCaRi<br />
da am kaiymis colic mosvlia ukve<br />
TvalSi.<br />
Seni coli unda momceo! – axla<br />
colsa sTxovs da pasuxsac aRar<br />
ugdebs yurs, qals xels mohxvevs,<br />
Tmis nawnaviT moizidavs da akocebs<br />
kidevac...<br />
isic unda vifiqroT, cxenzec<br />
Semoisvams...<br />
da kaiyma Tavisi xmlis vadas mo<br />
Zebnis, magram arc yivCaRia uyuradRebod...<br />
***<br />
aqamde ratom miiyvana saqme kaiymam<br />
da imisi coli rom mosdioda<br />
TvalSi am TandaTanobiT Tavsgasul<br />
yivCaRs, ratom ar alagma Tavidanve?<br />
imitom ar gaaCera, rom stumari<br />
iyo da stumarmaspinZlobis wess<br />
ver gadavidoda verafriT...<br />
`an ki cols rogor mivcemdi,<br />
Svilsa gazrdilsa sxvisasa~.<br />
– am naTqvamma ar Segvacdinos, –<br />
ician fSavlebma egeTi laparaki.<br />
maspinZlobis wesze ari es naTqvami,<br />
– Sen stumari xar, Cemsas yvelafers<br />
mogcem, magram sxvisas – nuRar mom<br />
Txovo. am ironiuli fraziT aris<br />
dafaruli, rom kaiymas uyvars Tavisi<br />
coli, magram amas xmamaRla<br />
ar ityvis, – gulCviloba vaJkacis<br />
saqme ar aris da imitom...<br />
saidan Cans, rom kaiymas uyvars<br />
Tavisi coli? – rogor Tu saidan, im<br />
dRes Tavisi colis survilis aRmsrulebelia:<br />
sidedrisas, qalisTvis<br />
ki – mamissaxlSi mihyavs meuRle.<br />
***<br />
hoda, mozida Tavisi xmlis vadas<br />
kaiymam, magram yivCaRma daaswro<br />
cxenidan – aki magari meomari iyo<br />
isic! – da mxariRliv gadahkra xmali...<br />
gadahkra da wiTladac gadauReba<br />
Coxaaxaluxi...<br />
da mere Tavis am qveyanaze arsebobis<br />
saboloo gamarTlebas – xmlis<br />
saswauli ZaliT dartymas ukve<br />
sasikvdilod daWrili kaiyma asrulebs.<br />
laSaris jvris madls daendoba<br />
da...<br />
veRarc cxenze Sejdomas moaswrebda...<br />
dabla, qviSaze dgas, gulmkerdidan<br />
sisxli gasTqrialebs da ise<br />
upirebs xmliT av gamusaifebas<br />
cxen ze mjdomare yivCaRs...<br />
***<br />
cnobili ambavia, rom Cveni patara<br />
kaxi, mefe erekle meore ise gahkveTda<br />
xolme mopirdapires, rom<br />
is kaci cxenze isev cocxaliviT<br />
ijda da imisi Semxedvare ifiqrebda,<br />
arc araferi mosvliao.<br />
gaWenebuli cxeni rom romelime<br />
RrmulSi Cahkravda fexs da<br />
Setortmandeboda, im kacis erTi<br />
naxevari erT mxares gadavardeboda,<br />
meore naxevari kidev – meore<br />
mxares...<br />
ai, maSinRa mixvdebodnen xolme<br />
imasa, rac mefe erekles xmalze<br />
ewera:<br />
`me var avi musaifi kaxT batonis<br />
iraklisa~.<br />
***<br />
mecxramete saukunis bolo xanebisken<br />
mTel piriqiT da piraqeT<br />
xevsureTSi saxelganTqmul xmlis<br />
momxmares, veSagur liqokels ra<br />
Rac faTerakad pristavi Semohkvdomia.<br />
SeubiaT borkili da, cimbiri<br />
ukan moutovinebiaT, kunZul<br />
saxalinze cimcim gadausaxlebiaT<br />
– es `cimcim~ aqedan ari advili<br />
saTqmelada, Toro kai Sori<br />
gza, lamis naxevari dedamiwa unda<br />
etarebinaT iqamdina...<br />
hoda, imasac raRa eqna, yofila<br />
iqa da amasobaSi dawyebula iaponiaruseTis<br />
1905 wlis omi.<br />
omi kidev imisi omia, rom mtris<br />
razmebi unda Semovidnen Sens teritoriaze<br />
da iaponelebic Sesulan<br />
saxalinze da, erTi yazarmis garda,<br />
mTel kunZulze oxrad da dasatireblad<br />
daurCeniaT yvela.<br />
swored aim yazarmaSi gamagrebu<br />
№ 3 2011<br />
lagi~ (gakafuli tyeebis literatura),<br />
nulovani wertili,<br />
kaligrafia, egzistenciuri,<br />
yofierebis mdgomareobebi,<br />
wina plani da ukana plani; amas<br />
Tan, Cveni Taoba angaJirebul<br />
literaturasa da l’art pour l’art 1 <br />
s Soris brZolis gaCaRebasac<br />
Seeswro. es Sedegad mohyva<br />
germaniaSi momxdar politikur<br />
katastrofas, romelSic masTan<br />
erTad mezobeli qveynebic iqna<br />
CaTreuli, am yovelives ki momavali<br />
katastrofebis winaTgrZnoba<br />
amZafrebda.<br />
maSasadame, Tavisuflad Segi<br />
ZliaT airCioT, romeli mxare<br />
gakicxoT, romels miemxroT.<br />
iqneb Tqven imaSi garkvevas cdilobT,<br />
Tu frontis romel mxareze<br />
gaiZuleben brZolas, an<br />
iqneb fiqrobT, rom neitralur<br />
poziciaze dagtoveben, raTa<br />
arc mwvadi dawvaT, arc Samfuri.<br />
radgan mwerali mudam wyalobisa<br />
da Serisxvis, warmatebisa<br />
da xelmocarulobis badeSia<br />
gaxlarTuli da SeuZlebelia<br />
imaze Tvalis daxuWva, rom<br />
dRevandeli literatura sxva<br />
araferia, Tu ara birJa. magram<br />
es Sedareba arc me mekuTvnis,<br />
arc Cvens droebas, is hebelma,<br />
fridrih hebelma moaxdina 1849<br />
wels. am gagebiT epoqebi cvlilebas<br />
ar ganicdian.<br />
magram modiT davaneboT Tavi<br />
rogorc partiebad dayofas, ise<br />
neitralitets da mesame gamosavali<br />
gamovnaxoT: es unda iyos<br />
enaTa babilonuri aRrevidan<br />
urTulesi gziT Tavis daRweva.<br />
pirveli da urTulesi im<br />
SekiTxvaTagan, romelTa Sesaxeb<br />
mogaxseneT, mwerlis arsebobis<br />
gamarTlebas exeba. cxadia,<br />
sakuTari niWiT frTaSesxmuli<br />
calkeuli mwerali mas imTaviTve<br />
rodi acnobierebs, mxolod<br />
mogvianebiTRa usvams am<br />
1 `xelovneba xelovnebisaTvis~<br />
(frang.).<br />
gagrZeleba 27e gverdze<br />
marti 25<br />
fridrih hebeli
№ 3 2011<br />
26<br />
la veSagur liqokeli.<br />
Caurazavs Semosasvleli kari da<br />
jer TofiT igeriebda mters, sanam<br />
vaznebi Semoeleoda.<br />
amasobaSi iaponel jariskacebs,<br />
moriT iqneboda Tu ZalayinebiT,<br />
SeungreviaT yazarmis kari.<br />
mere vinac ki im yazarmis gasawmendad<br />
gauzavnia iaponelTa<br />
meTaurs, imaTgan erTic aRar gamosula<br />
gareT.<br />
ra Zala CauyenebiaT aqa rusebsa,<br />
rom veRar movrevivarTo, – gabrazebula<br />
is meTauri, Turme, da Tavis<br />
SaSxanebmomarjvebul oceul<br />
Tan erTaT Tavadac Sevardnila<br />
yazarmaSi.<br />
Sevardnilan da, Turme, amas ras<br />
hxedaven, – es WaRara, samocdaaT<br />
wlamdis kaci dgas sisxliani xmliTa<br />
da Zirs kidev nakafi meomrebi naWernaWer<br />
dacuraven sisxlis tbaSi...<br />
iaponelebis meTauri samuraebis<br />
kastidan gamosuli oficeri iqneboda,<br />
visac pataraobidanve ise<br />
aCvevdnen xmals, rom es iaraRi<br />
imisi sxeulis da sulis nawilad<br />
qceuliyo da rogorc ki TvalebSi<br />
Caxedavda veSagur liqokels, –<br />
aranairi laparaki da Tarjimani<br />
aRar dasWirdeboda, – egreve mixvdeboda,<br />
visTanac hqonda saqme.<br />
ho, swored xmlis ostati mdgara<br />
meTauris winaSe da imasac bevri<br />
aRar uyoymania, Tavisianebi xeliT<br />
SeuCerebia da elvisumal uSiSvlebia<br />
xmali – pirispir, erTi erTze<br />
brZolaSi gauwvevia da swored aq<br />
mosvlia gamousworebeli Secdoma,<br />
radgan male imisi sxeulis naWrebsac<br />
dauyia curva yazarmaSi damdgar<br />
sisxlis tbaSi...<br />
mere sxvadasxvas hyvebian, – zogi<br />
ambobs, veSagur liqokeli iqve<br />
dacxriles tyviebiTao da sxvebi<br />
amtkiceben, jer Seipyres da mere<br />
daxvriteso...<br />
aqve isic unda davZino, rom vinac<br />
`ubralo xevsur glexad~ moixseniebs<br />
veSagur liqokelsa, Zalian<br />
mwareda scdeba – xevsureTs ambad<br />
ar Tqmula da andrezada, rom<br />
iq Tavadaznauri gamoCeniliyos<br />
odesme da Tavis ymaglexad eqcios<br />
vinme.<br />
marto erTxel, sisxlis wvimebis<br />
marti<br />
JamSi, zurab aragvis erisTavma<br />
moundoma fSavxevsureTs daCoqeba<br />
da kai melac daiWira...<br />
***<br />
es ambavi kidev meCvidmete saukunis<br />
andrezebidan modis:<br />
erTi vinme saxelSemourCeneli<br />
afciauri da xirCla arabuli didxansa<br />
SuRlobdnen erTimeoresa.<br />
bolos is saxelSemourCeneli<br />
afciauri im bilikis mimdebare<br />
buCqebSi Casafrebula, sadac me<br />
SuRles yovelmizezgareSe unda<br />
gamoevlo.<br />
hoda, gabanuli zis, Turme, da gahyurebs<br />
bilikis bolosa...<br />
gahyurebs, gahyurebs, gascqeris<br />
TvalmouSoreblada da agera, amoCnda<br />
xirClaca Tavisi jvrebdaqarguli<br />
perangiTa.<br />
amoCnda da laRis nabijiT gamoagrZela<br />
gza saxelSemourCeneli<br />
afciauris samalaviskena, – aba,<br />
iman ra icis, rom buCqebSi meSuRle<br />
aris gatrunuli da magrada hbRujavs<br />
xmlis vadasa.<br />
modis, modis, Turme, da am dros,<br />
sad iyo da sad ara, Taviseburi<br />
mWaxe SeZaxiliT roWo ar wamoufrinda<br />
buCqebidana?! – xom warmogidgeniaT,<br />
rogor gaunZrevlad<br />
da ramdeni xani unda mjdariyo is<br />
saxelSemourCeneli afciauri iqa,<br />
rom roWos vera gaego ra imisi iq<br />
yofnisa da Segogmanebuliyo imave<br />
buCqebSia...<br />
Tvalis erT daxmaxamebaSi gauZvria<br />
xirCla arabuls Tavisi daviTferuli<br />
da is roWo ise gausxepavs<br />
Suaze, rom xmals sisxlis<br />
wveTic ki ar SerCenia...<br />
mere ise Caugia qarqaSSi Tavisi<br />
daviTferuli xirClasa, ise au<br />
Ria im roWos orive naWeri da ise<br />
Cahfarebia goraze qveqve gadamaval<br />
biliksa, rom buCqebSi ufro<br />
uaresad sulgaqanqul moSuRars<br />
Cqami veRar gauRia...<br />
***<br />
mefe ereklem xom TavisTavad da,<br />
sxva mTieli meomrebis ar iyos, am<br />
veSagur liqokelma da xirCla arabulma<br />
icodnen farikaobis iseTi<br />
ileTebi, rac am yivCaRTan dapiri
spirebulma laSaris jvris ymamac<br />
mSvenivrad uwyis...<br />
xmliT brZolis ra wesebi gaaCndaT<br />
laSarisa Tu gudanis<br />
jvrebis ymebsa, damaluli iyo da<br />
CvenTvis ucnobia. keWnaobaze rom<br />
giyvebian mTielebi, aucileblad<br />
gixseneben sxvadasxva Zalis dartymebs<br />
– majidan, idayvidan da mxaridan.<br />
keWnaobisas romelime moxmalaves<br />
rom Tavisi Tavi gahqceoda<br />
xelidana da majidan ki aRar, idayvidan<br />
daekra mopirdapiresTvis,<br />
maSinve aseTi SeZaxiliT Sewydeboda<br />
brZola – mSiSara yofilao!<br />
raki xatobebisas icodnen es<br />
keWnaobac, me vfiqrob, Tavad xevisberi<br />
arCevda xmlis damorCilebis<br />
niWiT gamorCeul axalgazrdebs da<br />
imaT kidev sxvanairad aswavlida.<br />
ise zrdida, rom imaTTvis xmali –<br />
sulis nawili iyo, sunTqva iyo...<br />
da TavianTi salocavi xatisagan<br />
madlmicemuli meomrebi iyvnen<br />
egeTebi...<br />
***<br />
ase rom, `vende madls laSris<br />
jvrisasa~o, tyuilubralod ar<br />
ambobs kaiyma, – amasa laSaris jvris<br />
madli aqvisa...<br />
am madliT Seasrula ukve sasikvdilod<br />
daWrilma es ukiduresi Zalis<br />
dartyma, – aki vTqvi, Tavisi am<br />
qveynad yofnis gamarTleba, radgan<br />
Tuki visme saxeli daugdia, es kaiymac<br />
imaTSia mosaxseniebeli da<br />
leqsiTac amad Semogvinaxa xalxma<br />
amisi sabediswero faTeraki...<br />
ai, egre aRasrula kaiymam Tavisi<br />
saamqveyno vali da imqveyanas wasvlamdis<br />
Suaze gadaWrili cxenkacic,<br />
qviSas dawvdenili sisxliani<br />
xmlis wverica da isic naxa, rom am<br />
yvelafris Semxedvare qali swored<br />
iqiT wavida, saiTac unda wasuliyo<br />
egeT SemTxvevaSi, – `sxvisasa~...<br />
da, – ver gasWrida cxenkacsao<br />
da es poeturi gazviadeba ariso,<br />
– es fiqri, modiT, skeptikosebs<br />
davutovoT, sokoebiviT rom mravldebian<br />
am bolo xanebSi...<br />
ai, egeTi ambavia momxdari da am<br />
leqsis im variantze, rom `coli<br />
sidedrsa mivgvare, is ki iqa sWams<br />
qviSasa~, – xmas ar amoviReb, WkuaSi<br />
ar momdis egeTi Happy ending da imitoma...<br />
***<br />
modiT, isica vTqvaT, sad `sxvisas~<br />
unda wasuliyo kaiymis coli.<br />
am qals xom or ojaxSi – qmrisaSi<br />
da Tavis mamissaxlSi miesvlebisa<br />
da `sxvisas~ raiRa unda?<br />
qmris ojaxs didxans ver SerCeboda<br />
daqvrivebuli qali, sakuTar<br />
ojaxSi mibrunebuls ki, – Tan rogori<br />
lamazia, rom egre gadaria is<br />
yivCaRi! – gaaTxovebdnen uTuoda<br />
da uTumcaoda. es mkacri da ulmobeli<br />
realobaa da am qalis siyvarulis<br />
xsovnas arc erT ojaxSi ar<br />
dauwyebdnen loliaobasa, da mar<br />
Tlebic iqnebodnen, – aki Tqmula,<br />
Tu magrad ar dauxvdi cxovrebasa,<br />
egre mogTelavs, rogorac didoeli<br />
leki nabadsao...<br />
mokled, sanam axlobelnaTesavebs<br />
gaugiaT kaiymis sikvdilis ambavi,<br />
`sxvisas~ miipareba es qali da,<br />
me sulac ara mgonia, rom es `sxvisas~<br />
sxva kacs gulisxmobs maincdamainc,<br />
– sxvisasa, rom yvelas Tvalidan<br />
gahqresa da am Tavisi kaiymis xsovna<br />
sikvdilamde Tan ataros...<br />
***<br />
Tumca egre ara, isev imiT unda<br />
davamTavro, riTac daviwye:<br />
adamianis am qveyanaze sicocxle<br />
iqneb sxva arc araferia, Tu ara ai,<br />
egre, safaTerakod Semoyrili yiv<br />
CaRi.<br />
muxranis gzis samzRvarze Semoxvedrili<br />
yivCaRi – egeba sikvdilic<br />
kia...<br />
ra ici?..<br />
4. jvar-xatisa da baruli<br />
sa marTlisa<br />
gia arganaSvils<br />
baris kanonebis gareSe datoves<br />
mTao, – ise ambob, TiTqos mTiuleTSi<br />
ar iyo dabadebulgazrdili<br />
da mTis cxovreba yurmokvriT<br />
icode...<br />
bagrationebi ki ara, yvela qveynis<br />
mefeebi rom erTad misdgomodnen<br />
baruli kanonis SemosaRebad, is<br />
№ 3 2011<br />
SekiTxvas sakuTar Tavs. risTvis<br />
vwero? ra azri aqvs amas?<br />
risTvis – Tuki zevidan aRar<br />
Camesmis aranairi mowodeba,<br />
brZaneba? visTvis vwero, Rirs<br />
ki am samyaroSi adamianebs gamovuTqva<br />
sakuTari grZnobebi,<br />
mosazrebebi? gana mas, vinc sxvebze<br />
metadaa mowyurebuli wvdomas,<br />
sazriss, ganmartebas, daakmayofilebs<br />
sxvisadmi mimar<br />
Tuli sakuTari ganmarteba an<br />
ubralo aRwera, ragind zustad<br />
moeCvenos is Tavad avtors? gana<br />
miseuli enobrivi Sefaseba, – is<br />
ki gamudmebiT, yoveli gansaz<br />
RvrebiT Sefasebas aniWebs sagnebsa<br />
da adamianebs, – gulgrili,<br />
mcdari, sulac uvargisi<br />
araa? da is amocana, romelsac<br />
sakuTari Tavis winaSe gaubedavad<br />
svams (xolo dRes mxolod<br />
Tavad Tu dauyenebs sakuTar<br />
Tavs raime amocanas), gana sruliad<br />
SemTxveviTi da ubadruki<br />
ar aris? gana, ragind ecados,<br />
mainc WeSmarite bis gamousyidvel<br />
movaled ar rCeba? gana mTeli<br />
misi qmedeba ugvano hibridi<br />
ar aris da gana yovelwuTs ar<br />
uwevs sakuTari Tavis, sakuTari<br />
miznis eWvqveS dayeneba? gamaognebelia,<br />
rom am sakiTxs ase karga<br />
xans mxolod maTi boigrafiisaTvis<br />
hqonda sasicocxlo<br />
mniSvneloba, vinc Tavi literaturas<br />
Seswira. radgan rodesac<br />
laparakia `Semoqmedebis<br />
aRsasrulze~, ro desac xdeba<br />
mis SesaZlebloba Ta sevdanarevi<br />
an mtrulad ganwyobili<br />
awondawonva, – gegoneba, Tavad<br />
Semoqmedebas undodes es aRsasruli,<br />
anda, es misi ukanaskneli<br />
Tema yofiliyos, – am dros<br />
SeuZlebelia, mxedvelobaSi ar<br />
viqonioT am aRsasrulis erTerTi<br />
mizezi, imTaviTve rom arsebobda.<br />
TviT Semoqmedni gvevlinebian<br />
am mizezad, – sakuTari<br />
TaviT maTi ukmayofileba, maTi<br />
sindisis qenjna. tolstoim<br />
gagrZeleba 29e gverdze<br />
marti 27
№ 3 2011<br />
xevsurebis warmomadgenlobis<br />
mimarTva amerikis<br />
mTavrobisadmi.<br />
28<br />
kanonebi orwyals zeviT mainc ver<br />
aaRwevda – mTa Tavis Wkuaze ivlida<br />
mainc.<br />
Temis samarTali awesrigebda<br />
fSavxevsureTSi yvelafers da,<br />
xSirad verc esa sWrida, – mkvlelobas<br />
rom alternativad gvaris<br />
amowyveta hqonda, esec veRar Sea<br />
Cerebda xolme ficx mTielebs, –<br />
imitom aris, rom misuraulebidan<br />
mxolod martiaRaa SemorCenili da<br />
isic mxolod am leqsSi:<br />
miTxos aldi sjob mamacad,<br />
mSavlebs sjob kukumauri,<br />
TuSebsa – luis luxumi,<br />
gudamayrelT – bubunauri,<br />
moxeveT – RuduSauri,<br />
xevsurebs – xoSurauli.<br />
xmlis qnevad, faris farebad –<br />
martia misurauli,<br />
amagis gverdis sadgomlad –<br />
imeda minanauri.<br />
cxvars vin mozveravs miTxosa? –<br />
axala Suqiauri,<br />
vin Cavas mozverul zeda? –<br />
gamaxelT Temrozauli.<br />
kacsa vin maxklavs miTxosa? –<br />
CaacveTs baburauli.<br />
xuTxuTs vin Caxxocs martoi? –<br />
ZaRlika ximikauri.<br />
vin gaRmetdebis laSqarTa? –<br />
Ruleli ariSauli.<br />
anda amave leqsSi naxsenebi ari<br />
Sauli, kukumauri, minanauri, ximikauri,<br />
baburauli da Temrozauli<br />
sad arian dRes, – da kidev ramdeni<br />
gvaria egre amowyvetili...<br />
daviT aRmaSenebeli rom dvaleT<br />
Si da ovseTSi laSqrobda, raTa iqidan<br />
aTraqa SaraRanisZis yivCaRebi<br />
gadmoeyvana, rogor ggonia, vis<br />
eyrdnoboda, vin idgnen imasTan,<br />
Tu ara fxovelebi?<br />
amoudgebodnen mxarSi fxovelebi,<br />
daviT mefes rom iq rom baruli<br />
kanonebis SemoReba daewyo?<br />
gana ver SemoiRebda, bolosdabolos,<br />
sul cecxliT da maxviliT<br />
gaavrcelebda, magram mefes arc<br />
imis mixvedra gauWirdeboda, rom<br />
mTeli fxovi zed Seakvdeboda imis<br />
laSqars da aRaravin darCeboda<br />
im baruli kanonebis amsrulebeli,<br />
– amitomac daviT mefes es ar<br />
gaukeTebia.<br />
amave mizeziT arc Tamar dedofals<br />
da arc laSagiorgis ucdiaT<br />
marti<br />
baruli kanonebis SemoReba mTaSi,<br />
piriqiT, erTic da meorec xatis<br />
moded da moZmed iyo xevisberebis<br />
sabWosgan da imaTi Tavxevisberisgan<br />
dasaxuli, fSavlebis xats imitomac<br />
Seerqva laSaris jvari.<br />
mefeebis gamocdileba es iyo da<br />
didi feodalebidan zurab aragvis<br />
erisTavma ramdenjerme scada<br />
mTis damorCileba, rasac baruli,<br />
batonymuri kanonebis SemoReba<br />
da jvarxatebis ganadgurebac mohyveboda,<br />
magram zurabi WrilobebiT<br />
da gawyvetili molaSqreebiT<br />
dabrunda ukan...<br />
laSaris xatSi wminda muxis moWra<br />
zed katis sisxlis wacxebiT,<br />
– metismeti mouvida zurab erisTavs...<br />
Tavisi jvarxatis Sebilwvas mTa<br />
aravis apatiebda. rac ar unda didi<br />
laSqriT misdgomodnen, mefeebi<br />
iqnebodnen Tu didi feodalebi,<br />
sul zed Seakvdebodnen da ar<br />
mouTmendnen amas.<br />
es erekle mefemac kargad icoda<br />
da, raki isic xatis moZmed daesaxa<br />
xevisbers, imitom Sedioda gudanis<br />
jvris xatSi, imitom gamoismoda<br />
xatis darbazidan patara kaxisa<br />
da jvris laparaki; imitom gamovidoda<br />
xolme iqidan mefe da, – xatma<br />
laSqroba brZanao, – etyoda xevisbersa<br />
da is kidev mTel saymos<br />
gamoucxadebda amas; imitom dahyvebodnen<br />
pirad mcvelebad xmalnaZmobi<br />
xevsurebi da Tavisuflad<br />
ekafiebodnen batoniSvilebsa da,<br />
– ar iwyinoTo, – sul egre arigebdaT<br />
xolme Tavis qaliSvilebs patara<br />
kaxi...<br />
imitom iyo, rom orwyalzeviT<br />
kidev ufro gansakuTrebulad<br />
uyvardaT mefe erekle da egre eferebodnen,<br />
–<br />
Cveni batoni erekle<br />
erTi patara kaxia,<br />
rkinis abjari Caacves,<br />
gahkra xeli da gaxia.<br />
da Tbilisis omSi, krwanisTan<br />
rad akvdeboda samasi aragveli<br />
TaTrebs, Tu es laSqroba jvarxatebisgan<br />
ar hqondaT nabrZanebi<br />
xevisberebis piriT da Tu ar icavd
nen xatis moZme mefe erekles?<br />
hoda, imitom vambob dabejiTebiT,<br />
rom verc bagrationebi da<br />
verc didi feodalebi baris<br />
kanonebs ver SemoiRebdnen mTaSi<br />
da Tundac moendomebinaT, mainc<br />
verafers gaxdebodnen, – mTa Tavisi<br />
wessamarTliT icxovrebda<br />
mainc...<br />
gaugebars zurab erisTavis gzas<br />
gauyenebdnen da bagrationebiviT<br />
gamgebi kidev – gaigebda...<br />
bolos, meoce saukuneSi mosuli<br />
komunistebi sxva risi mimxvedrgamgebebi<br />
iyvnen, rom mTisTvis<br />
gaegoT da xevsureTs asulebma<br />
rjulis akrZalva daiwyes, rasac<br />
pasuxad 1936 wlis 23 ivniss dawerili<br />
es werili mohyva:<br />
`amirikis dids mTavrobas xevsure<br />
Tis warmomadgenlobis Txova.<br />
Cveni xevsureTis xalxi Sewuxebul<br />
ars balSovikebiT. gvikrZalaven<br />
rjuls. undaT kolxozebis gakeTeba<br />
da bevris nalogebis gamorTmeva da<br />
modian, xSirad gveubnebian, magram<br />
Cven Tanaxma ara varT. manam srua davixocebiT,<br />
mTeli xevsureTi Tanaxmad<br />
ar viqnebiT. marTalia iaraRi ki ara<br />
gvaqv, magram xmliTa da xanjriT unda<br />
viomoT, magra amerikas gTxovT didis<br />
TxovniT, Zrielis saxelmwifo xarT da<br />
mogveSveleniT da daxmareba gagviwiveT,<br />
Tore codo varT. imedi gvaqvs, ro<br />
mogveSvelebiT Tu gviSveliT Tqven, Tu<br />
ara Cveni meSveli aRara ari. aba Zmebo<br />
ukanasknels dReSi iarT Cven.<br />
mTeli xevsureTis warmomadgenlebi.<br />
giga liqokeli.<br />
v. gorgilaSvili.<br />
23/VI36 w~.<br />
egeTi ramis dawera 1936 wels,<br />
roca represiebi da SiSi mZvinvarebs,<br />
lamis sigiJea da, – swored<br />
maSindel uSiSroebas Cauvarda<br />
es werili xelSi da dResRa gamoaqveynes...<br />
arad dagideven giga liqokeli<br />
da v. gorgilaSvili represiebs,<br />
Tavisas amboben mainc...<br />
da egrec unda – maameblebi ver<br />
iqnebodnen es kai ymebi da Seewirebodnen<br />
kidec im pirsisxlian<br />
`balSovikebs~, aRmadaRma ro<br />
gvixnavdnen qveyanas, – esec Tavisi<br />
jvarxatis dasacavad Tavis ga<br />
dadeba da mterze Sekvdomaa, rogorc<br />
me mgonia...<br />
5. darubandisa da ganZis<br />
karibWeebi rom airia<br />
erTimeoreSi...<br />
(Canaxati sam eskizad)<br />
eskizi pirveli:<br />
karibWe darubandisa<br />
erTxelac aris da, erTs qarTvels<br />
vaWars kaspiis zRvis zed<br />
karibWe alagze, Suagul daruband<br />
Si lekebi daecemian da tanisamossac<br />
aRar SearCenen, ise gascarcvaven.<br />
ra vqna, ra vuyoo da, lekebis<br />
beladTan miva is vaWari da SesCivlebs,<br />
– Cemi saqoneli damibruneT,<br />
rom marTalma samarTalma puri<br />
sWamosao.<br />
visi xar, vaWaro, Senao, –<br />
CaekiTxeba iribad momRimare lek<br />
Ta beladi, raxan icno, rom qarTuli<br />
kabajuba acvia iseva da imasac<br />
es ukvirs, – am galokili TiTiviT<br />
oxrad darCenilma kacma, netav,<br />
saidanRa iSovna egre saxeldaxelod<br />
es tanisamosio...<br />
visi var da, ar metyoba Cacmulobaze,<br />
rom daviT mefisa varo, – miugebs<br />
eseca amayada.<br />
hoda, rakiRa daviTisa xar, wadi<br />
da marTali samarTali daviT mefesa<br />
sTxoveo, – Zalian cudad Caicinebs<br />
lekTa beladi.<br />
vahmeo, – daidardebs gaZarcvuli<br />
qarTveli vaWari, – daviTs rom<br />
vuTxra, Zaan Savad geqneba saqmeo.<br />
Savada, Torema, imanac darubandis<br />
kari ar Camomixsnaso!.. – axarxardeba<br />
lekTa beladi, aiyoliebs<br />
Taviss daaxloebuls moxelekariskacebsa<br />
da sul egeTa<br />
sicilxarxariT gamoistumreben<br />
im vaWars Sina.<br />
daviT mefem ro es ambavi Seityo,<br />
kargaxans gaCumda, Turme; gaCumda<br />
da marto TvalebSi akiafebuli naperwklebiRa<br />
atyobinebda garSemo<br />
myofebs, rom kargs arafersa<br />
hfiqrobda darubandel lekebze<br />
im TavianTi beladianada da...<br />
№ 3 2011<br />
ukanasknel wlebSi yvelanairi<br />
Semoqmedeba dawyevla, sakuTari<br />
Tavic da yvela geniosic abuCad<br />
aigdo, sakuTar Tavsac da sxvebsac<br />
yovelgvari satanuri codva<br />
dasdo bralad: qedmaRloba,<br />
WeSmaritebisa da siyvarulis<br />
SebRalva, da Tavisi sulieri<br />
da zneobrivi dacema saqveynod<br />
ganacxada. gogolma `mkvdari<br />
sulebis~ gagrZeleba cecxls<br />
misca. klaistmac dawva `robert<br />
guiskardi~, ris Semdegac<br />
Tavi xelmocarulad CaTvala da<br />
sicocxle moiswrafa. mis erT<br />
werilSi vkiTxulobT: `udidesi<br />
swrafva dameufla, romlis aRsrulebis<br />
gareSec verasodes<br />
viqnebi bednieri; esaa raime kargis<br />
Seqmnis wyurvili~. an sxvas<br />
ras unda niSnavdes grilparceris<br />
Tu miorikes uecari SemoqmedebiTi<br />
dadumeba? cxovrebiseuli<br />
garemoebebiT amis axsna<br />
SeuZlebelia. anda brentanos<br />
gaqceva eklesiis wiaRSi, sadac<br />
man sasowarkveTilebiT Seafara<br />
Tavi yovelive mSveniers,<br />
rac manamde dawera? da yvela es<br />
uaryofa, protesti, dadumeba,<br />
TviTmkvleloba, SeSliloba,<br />
dumili da kvlavac dumili sakuTari<br />
codvilobis gancdiTaa<br />
ganpirobebuli, metafizikuri<br />
da adamianuri danaSaulis,<br />
sazogadoebisadmi gulgrilobis<br />
SegrZnebiT. ukmarisobis<br />
yovelgvari gamovlena imTaviTve<br />
Zevs Cvens epoqaSi. Cveni<br />
saukunis fonze dumilis ufskrulSi<br />
amgvari vardna, misi motivebi<br />
da dumilidan kvlav dabruneba<br />
enobrivi Semoqmedebis<br />
wvdomisaTvis umniSvnelovanes<br />
saSualebad imitom meCveneba,<br />
rom Cvens droSi mdgomareoba<br />
ukiduresadaa damZimebuli. Semoqmedis<br />
arsebobis orazrovnebas<br />
dRes kacobriobis istoriaSi<br />
pirvelad Seesabameba obieqturi<br />
pirobebis bundovaneba.<br />
sivrcisa da drois realiebma<br />
gagrZeleba 31e gverdze<br />
marti 29<br />
lev tolstoi
№ 3 2011<br />
30<br />
raRa bevri gavagrZelo, Tavis<br />
durglebs kidobnebi daamzadebina<br />
daviT mefem da jorebiT, cxenebiT<br />
da aqlemebiT Caitana darubandamde.<br />
mere TiTo egeTa kidobanSi<br />
TiTo SeiaraRebuli meomari Caasxmevina,<br />
aqeTiqidan gadaakidebina<br />
aqlemebze, vaWrulad gamowyobil<br />
spasalarebs is usamarTlod<br />
daCagruli vaWari dauyena win da<br />
egre gawyobili qaravani gaistumra<br />
qalaq darubandSi. Tanac Sikriki<br />
afrina lekTa beladTan, – ra<br />
aris, rom, viTomcda is vaWari uTvlida,<br />
– Cemi maSindeli wyena wyalma<br />
waiRo da aexla kideva uricxvi<br />
saqoneli momaqvs gasayidad, ormoci<br />
aqlemkidebulio.<br />
mogaqvs da moitaneo, – gahxarebiyo<br />
lekTa beladsa, – ormoci<br />
kidobankidebuli aqlemi xumroba<br />
saqme ar ari, raxan CvenTana TxuTmetoc<br />
aqlemiani qaravnebi iarebian<br />
ZiriTadad da ormoci aqlemi<br />
– Zaan qaravani iqnebisao da Cvenac<br />
aq yoCaRad dagixvdebiTao.<br />
da lekebmac TavianTi WkuiT saamurad<br />
datvirTul amTven aqlems<br />
farTod ganuxvnes rkiniT naWedi<br />
karibWe, – `auh, ra kargi gasacarcvia<br />
da auho, ormocdaTormeti<br />
aqlemi daviTvale ukveo...~, `Sena<br />
Tvla ar ici, Svilosa, sixarbiT<br />
mogdis, Torema ormocdaxuTsa wyali<br />
ar gauva, ormocdaxuTi aqlemia<br />
ari sula, ormocdaxuTio...~, –<br />
guSagebi daobdnen erTimeoreSia,<br />
Turme... iTvlidnen da verc iTvlidnen,<br />
Tavidan apirebdnen daTvlasa...<br />
mere rac moxdeboda, Zneli warmosadgeni<br />
aRar aris, – kidobnebkidebuli<br />
aqlemebis qaravani<br />
rom Sevida qalaqSi da mTavar<br />
moedanze SeCerda, im kidobnebidan<br />
sul darCeuli da taliktaliki<br />
vaJkacebi amovidnen, – xrmlisa da<br />
horolCuglugis Tavis nebisad<br />
momxmarebeli meomrebi, sul oTxmoci,<br />
albaTa, – ra vici, kacoo,<br />
imaTi guSagebis Semyureebsa, Cvenac<br />
ar agveriosa saTvlavi: ormoci<br />
aqlemi iyo, TiToze orori<br />
kidobani ekida da TiTo kidobanSi<br />
TiTo kaci imaleboda da ramdeni<br />
gamodis?.. ho, hoo, egre xo marT<br />
marti<br />
la oTxmoci darCeuli mebrZoli<br />
gamodis, oTxmoci da, – aba, imaT<br />
gauWirdebodaT, rom qviSis saa<br />
Tis erTi gadabrunebis Jamamde<br />
gareT Cadarajebuli ZiriTadi jarisTvis<br />
qalaqis karibWe gaeRoT<br />
da mere, TavianTi TanamebZolebis<br />
SematebiT gaZlierebulebs mTeli<br />
qalaqi cimcim aeRoT?<br />
aiRes da lekTa beladi mihgvares<br />
daviT mefesa sxva datyvevebul<br />
lekebTan erTada.<br />
miuyvanes da, – aba, rao, ras ambobdio?<br />
– CahkiTxvia daviT mefe,<br />
TvalebSi isev is naperwklebi uTamaSebda,<br />
romlebic kargs arafers<br />
uqadda iqaurebsa, – darubandis<br />
karibWe ar Camogixsna, arao?!<br />
hoo, egre Tqvao, – dasturi<br />
daucia gamxiarulebul vaWarsa.<br />
waiyvaneT exla esenio, – Tavisebs<br />
ubrZana daviT mefem, – CamahxseniT<br />
darubandis karibWe, ahkideT aema<br />
Ta da quTaiss CamogvitaneTo...<br />
rad ra gvinda, mefeoo? – gakvirvebuliyvnen<br />
daviTmefisebi da<br />
raki xelmwifis sabuTiani kritikac<br />
mosuli da waxalisebuli ambavi<br />
iyo daviT mefis karze, CahkiTxvodnen,<br />
– aemas ro eTqo, yurebze<br />
xaxvi ar damaWrasao, yurebi unda<br />
dagveWra da zed xaxvi mogveyarna,<br />
Cveni Zveli wesiTao?<br />
me vici, radac gvindao, –<br />
gascineboda daviT mefesa, ise<br />
gascineboda, rom TvalebSi mainc<br />
ver wahSloda bagrationTa maradiulad<br />
Tanamdevi sevda, – egeTi<br />
SesakuTrebuli sevda am erT svian<br />
gvarzed, egeTi, ro mematianeebi<br />
sweren – sevdianeb arian bagrativnebi,<br />
qal iqnebisa Tu kacio, da<br />
aRara eTqva ra, – marto saqarTvelos<br />
aRmosavleT mxareze monapire<br />
hereTelebi daedgina mecixovneebad<br />
darubandSia da gamobrunebuliyo<br />
Sina...<br />
bagrativnebisa ar iyves, gzasac<br />
xo maradiuli sevda sWirs, rakiRa<br />
droJamis monacvleobisa da JamTa<br />
siavisa ara icis ra, arc ras daiklebs<br />
Tavis savalsa da arc ras<br />
moimatebs, – hoda, darubandidan<br />
gelaTamde xom kai Sori gzasavali<br />
aris exlac da maSinac xo zustad<br />
egreve iqneboda da, – sul oxvra–
kvnesiT da vaiviSiT utarebiaT<br />
lekebs imsimZime karibWe gelaTis<br />
taZris ezomdina...<br />
ai, egre ilaSqra daviT aRmaSenebelma<br />
darubandis mxareze 1124<br />
welsa, TTuesa aprilisasa...<br />
modiT, isic vifiqroT, rom darubandis<br />
saamirom xarki xom TavisTavad<br />
da, politikuri Tanadgomis<br />
da mogzaurvaWarTaTvis<br />
mSvidobiani gzis micemis valdebulebebi<br />
ikisra saqarTvelos winaSe.<br />
hoda, swored amitom acxadebs<br />
daviT meoTxe aRmaSenebeli ander<br />
ZSi:<br />
`garna ganbWo marTladmsajulobaman<br />
RmrTisaman da, esera, miwoda<br />
me, da uwoda magas mefobaჲ, mamuli<br />
da axlad mogebuli RvawliTa Cemi<br />
Ta da TqveniTa: nikofsiTgan darubandisa<br />
zRvadmde da ovseTidgan<br />
soerad da aregawadmde~.<br />
eskizi meore:<br />
karibWe ganZisa<br />
11381139 wlebSi adarbadagansa<br />
da iranSi Zalian miwisZvra moxda,<br />
– marto sparseTisa ki ara, Cveni<br />
mezobeli azerbaijanis qalaqebi<br />
da maT Soris, – maSindeli ganZa<br />
da amJamindeli ganjac daangria.<br />
amiT isargebla demetre mefem, mimongreul<br />
qalaqze gailaSqra, gau<br />
Wirveblad aiRo da nadavliT dabrunda<br />
ukana.<br />
somexi istorikosi, kirakos gan<br />
Zakeci gvauwyebs, – gamarjvebulma<br />
mefe demetrem qalaq ganZas alayafis<br />
karibWe Camoxsna da saqarTveloSi<br />
waiRoo.<br />
wamoiRo da, mamamisis ar iyos,<br />
ganZis karibWe gelaTis monasters<br />
Seswira imanac...<br />
karibWeze amokveTili iyo arabuli<br />
warwera:<br />
`saxeliTa xvTisaTa yovlad<br />
mowyalisa da Semwyaleblisa! am<br />
karebis damzadeba brZana Cvenma<br />
mbrZanebelma amiram, saxelovanma<br />
said Savir hazlas Zem. RmerTma axangrZlivos<br />
misi mflobeloba! kadi<br />
abul faraj muhamedis, abdalahis<br />
Zis xelmZRvanelobiT. RmerTma axangrZlivos<br />
misi warmatebebi. namuSevari<br />
ibrahamisa, Zisa osmanisa,<br />
Zisa mWedlis anqavelhisa, welsa<br />
455sa~.<br />
455 hijriT aris da 1068 welsa<br />
hniSnavs Cveneburada.<br />
mefe demetres brZanebiT amukveTavT<br />
qarTuli warwerac...<br />
amJamad ukve waSlili es qar<br />
Tuli warwera Tavis droze mari<br />
broses amoukiTxavs da Tedo Jordanias<br />
Tavis `qronikebSi~ Seutania,<br />
– qarTulad ai, egre werebula<br />
ganZis karibWeze:<br />
`mefeman dimitri... nani daarRvia<br />
da es kari muniT (moitana) welsa<br />
mefobasa misisa ig: xolo dasabamiTgan<br />
(xR) m (b)~.<br />
`ig~ – niSnavs camets, demetre<br />
pirveli gamefda 1125 wels da,<br />
Tuki viyoCaRebT da, am TariRs camets<br />
davumatebT, ganZaze laSqrobis<br />
weliwadsac Seucdomelad gamo<br />
viTvliT...<br />
eskizi mesame: karibWeebi<br />
rom airia erTimeoreSi<br />
hoda, aes mefe demetres Camotanili<br />
ganZis karibWe daviT aRmaSeneblis<br />
saflavis qvis siaxloves,<br />
gelaTis taZris kedelze<br />
hyudav amJamada da, Turme, amas<br />
`darubandis karad~ didxans miiCnevda<br />
xalxi.<br />
imitom, rom aki daviT mefis<br />
brZanebiT gelaTsve iyo Sewiruli<br />
lekebis Camotanili `kari darubandisa~,<br />
magram, rogorc gamoirkva,<br />
ganZis karibWisgan gansxvavebiT,<br />
imas Cvenamde veRar mouRwevia, –<br />
rakiRa is ufro mZime iyo, gadaudniaT,<br />
rkinis masalad uqcevniaT da<br />
gelaTis monastris gansaaxleblad<br />
gamouyenebiaT xelosanostatebsa...<br />
№ 3 2011<br />
sazrisi dakarga, sinamdvile<br />
axal gansazRvrebebs elis,<br />
radgan mecnierebam igi mSral<br />
formulebad aqcia. `me~s, enasa<br />
da sagans Soris ndoba da urTierTkavSiri<br />
darRveulia. erT<br />
Temad qceuli TviTdaeWvebis,<br />
enisagan imedgacruebisa da<br />
mouxelTeblad qceul sagnebTan<br />
kavSiris gaqrobis pirvel<br />
werilobiT dokumentad gvevlineba<br />
hugo fon hofmansTalis<br />
`lord Cendosis werili~. amave<br />
dros, am weriliT hofmansTali<br />
uars ambobs Tavis adreul,<br />
wminda da momajadoebel leqsebze,<br />
maSasadame, – esTetizmze.<br />
`magram, darbaiselo megobaro,<br />
miwieri cnebebi zustad<br />
aseve misxlteba xelidan.<br />
rogor agiRweroT Cemi es sulieri<br />
tanjvawameba, rodesac nayofiT<br />
daxunZluli rtoebi SrialiT<br />
eSureba Cemi xelebisaTvis<br />
miuwvdomeli simaRlisaken,<br />
mobutbute wyaro ki gaurbis<br />
Cems mwurval bages?<br />
erTi sityviT, Cemi mdgomareoba<br />
aseTia: sruliad wamerTva<br />
nebismieri ramis Sesaxeb<br />
azriani fiqris Tu saubris unari.<br />
Tavidan CemTvis SeuZlebeli<br />
Seiqna amaRlebul an Tundac<br />
ganzogadebul Temaze msjelobisas<br />
imave sityvebis gamoyeneba,<br />
rasac yvela adamiani daufiqreblad<br />
mimarTavs yoveldRiuri<br />
laparakisas. yovlad auxsnel<br />
uxerxulobas vgrZnobdi ma<br />
Sinac ki, rodesac ubralod<br />
gamovTqvamdi sityvebs `suli~,<br />
`samSvinveli~, `sxeuli~. aRar<br />
SemeZlo samefo karis siaxleebis,<br />
parlamentSi momxdari<br />
movlenebis Tu sxva nebismieri<br />
Temis Sesaxeb azris gamoTqma.<br />
amis mizezi ar gaxldaT raime<br />
SiSi Tu ridi: mogexsenebaT, qarafSutobamde<br />
misuli gulwrfeloba<br />
maxasiaTebs. mizezi es<br />
iyo: is abstraqtuli sityvebi,<br />
gagrZeleba 33e gverdze<br />
marti 31<br />
hugo fon hofmansTali
№ 3 2011<br />
32<br />
andre Jidi<br />
eseistika/dokumenturi proza<br />
rostom CxeiZem, daimowma ra1 geronti qiqoZis `Tanamedrovis<br />
Canawerebi~ – `fran gi roma nistis andre<br />
Jidis stum robas ramdenime kaci<br />
Seewira saqarTveloSio~ – See cada<br />
sicxade Seetana am sakiTxSi da im<br />
dask vnamde mivida, rom am `sabediswero<br />
stum robas~ sul cota sami adamiani<br />
mainc emsxverpla: paolo iaSvili<br />
da tician ta bi Ze – rogorc uSualo<br />
maspinZlebi (avtori eyrdnoba irakli<br />
abaSiZis gamo naTq vams – `misi maspinZloba<br />
da gidoba paolosa da ticians<br />
TviTon mTavrobam daa va lao~)<br />
da, agreT ve, frangi mwer lisadmi miZ<br />
Rvnili statiis avtori – studen ti<br />
givi qiqoZe, Tumca aR niSnavs – paolosa<br />
da ticianisaTvis es stumroba<br />
ufro anga riSsworebis sababi iyo,<br />
ai, givi qiqoZe ki Jidis dRiurs emsxverplao.<br />
aseT mosazrebas ticianisa da paolos<br />
Sesaxeb gaston buaCiZec iziarebs:<br />
`Tbili sidan zRvispireTamde mas qarTvel<br />
mweralTa jgufi acilebda,<br />
maT Soris tician ta biZe da paolo<br />
iaSvili. rogorc ki es wigni gamoica,<br />
isini avtomaturad gadaiqcnen xalxis<br />
mtrebad. maSindeli logikiT, Tu Jidma<br />
sabWoTa kavSiri gaakri tika, maTi<br />
bra li iyo. aman imsxverpla ticiani da<br />
paolo~ 2 . am azrsve iziarebs qni lali<br />
avaliani werilSi – `yvelaze araadamianuri<br />
drois franguli anarekli:<br />
andre Jidis `dabru neba ssrkdan~ 3 ,<br />
romelSic pao losa da ticians isic<br />
Jidis `megzurebad~ moixseniebs.<br />
mkiTx vels minda am sakiTxTan dakavSi<br />
re buli Cemi we ri lidan4 mci re<br />
amo naridebi SevTavazo: `...cnobili<br />
faqtia, rom stalini msoflio sazogadoebriobis<br />
TvalSi avtoritetis dam<br />
1 `sabediswero stumroba~. `Cveni<br />
mwer loba~, № #9, 2009<br />
2 `mtkvarsa da luaras Soris~ (esaubra<br />
rusudan dar CiaSvili). `Week end~,<br />
2228.10. 2010, № 31, gv. 13<br />
3 `literaturuli palitra~, 2010 w.,<br />
ivlisi, #№ 7, gv. 168170<br />
4 `literaturuli saqar T velo~, 1999<br />
wlis 916 ivlisi, #№ 28, gv. 6<br />
ilamaz miwiSvili<br />
andre Jidis sabediswero stumroba<br />
didi mwerlis TvaliT danaxuli sabWoTa kavSiri<br />
marti<br />
kvidrebas did mniSvnelobas aniWebda.<br />
am mizniT man moiwvia cnobili frangi<br />
mwerali andre Jidi (rogorc amaze<br />
Tavad gvari miuTiTebs – warmoSobiT<br />
ebraeli)~.<br />
andre Jidi moskovSi Camovida<br />
1936 wlis 17 ivniss^ (gorkis gardacvalebis<br />
wina dRes da mis dakrZalvaze<br />
sityviTac gamovida) da sabWoTa<br />
kavSirSi dah yo 24 agvis tomde.<br />
Jidis mowveva, bunebrivia, SemTxveviTi<br />
ar iyo – mis maRal avtoritets<br />
angariSs, rogorc Cans, sabWoTa kavSirSic<br />
uwevdnen, rasac Tundac<br />
aseTi, erTi SexedviT um niSvnelo,<br />
faqtic adasturebs: saqarTvelos<br />
sare daq ciosagamo m cemlo sammarTve<br />
los Tematuri gegmiT 5 1934 wels,<br />
rubrikiT – `franguli mwerloba~<br />
– gaT valiswine buli yofila gamocema<br />
misi wignisa `mogzauroba kongos<br />
mxareSi 6 ~, Tumca, Tu ar vcdebi,<br />
es ganzraxva ar ganxorcielebula.<br />
Aase Ti pirov nebis jerovani daxvedra<br />
yve lam pativis saqmed miiCnia da, albaT,<br />
arc Cve nebs uRa latniaT Cveuli<br />
stumarTmoyva reobisaTvis. rogorc<br />
gazeTi `literaturu li saqar Tvelo~<br />
ityobineboda 7 , qarTvel mwerlebs<br />
misTvis Sex vedra 17 ivliss<br />
ZerJinskis saxelobis baRSi mouwyviaT.<br />
stu mars frangulad aristo<br />
WumbaZe misalmebia, xolo Jidis sapasuxo<br />
sityva qarTulad paolo iaSvils<br />
uTarg mnia. Mmeore dRes igi winandalsa<br />
da Telavs ewvia, 19Si siRnaRsa<br />
da nukrianSi iyo, 24Si gorsa<br />
da cxinvalSi (maSindel stalinirSi),<br />
25Si bor jomi moinaxula, iqidan ki<br />
soxumSi gaemg zavra.<br />
Msaxelmwifos mier mowveuli personis<br />
vizitis programa, Cveulebriv,<br />
winaswar igegmeba da Tanxmdeba xolme.<br />
5 lxcsa f. 49, aR.1, saq. 10, gv. 2<br />
6 es wigni im droisaTvis rusul<br />
enaze ukve gamocemuli iyo (Андре Жид<br />
– «Путешествие по Конго», М., 1931). rac<br />
Seexeba meore mogzaurobis amsaxvel<br />
wigns – «Возвращение из колонии Чад» – igi<br />
1934 wels gamoica.<br />
7 31 ivlisi, № 12, gv. 4
arc frangi stumris sabWoeTSi mogzaurobis<br />
SemTxveva iyo gamonaklisi.<br />
Semonaxulia aseTi mosawvevi baraTi<br />
(lxcsa, f. 8, aRw.1, saq. 544):<br />
`saqarTvelos sabWoTa mwerlebis<br />
kavSiri gTxovT daeswroT saqarTvelos<br />
mwer lebisa da xelovnebis mu<br />
SakTa Sexvedras safrangeTis gamoCenil<br />
mweral andre JidTan.<br />
Sexvedra Sedgeba a/w 16 ivliss saRamos<br />
9 saaTze ZerJinskis sax. klubSi<br />
(yofili `stella~).<br />
programa:<br />
1. mwerlebisa da xelovnebis muSak<br />
Ta misalmebani<br />
2. qarTveli poetebis gamosvla<br />
3. sakoncerto ganyofileba~.<br />
dakvirvebuli mkiTxveli erTdRian<br />
gansxvavebas SeamCnevs Tari<br />
REebs Soris, ris mizezic stumrebis<br />
nagvianevi Camosvla iyo da amisTvis<br />
Jidi bodiSs mouxdis kidec qarTvel<br />
maspinZel poetebs Tavis CanawerebSi.<br />
qarTvelma mwerlebma mas sazeimo<br />
sufrac mouwyves, Tu ar vcdebi,<br />
kojorSi. amas mafiqrebinebs is<br />
garemoeba, rom kojorSi iyo mweralTa<br />
dasasvenebeli saxli, sadac,<br />
vfiqrob, im zafxuls Cvenc visvenebdiT<br />
– xuTi wlis bavSvs Sors ver<br />
wamiyvanda. `mamaCems, rogorc Cans,<br />
amasTan dakavSirebiT raRac evaleboda,<br />
radgan, rogorc maxsovs, stumrebis<br />
mosvlamde cota xniT adre<br />
wveulebis samzadisis Sesamowmeblad<br />
gaeSura da mec wamiyvana. xeli<br />
rom aravisTvis SemeSala, kuTxeSi<br />
skamze damsves da kaklis murabiT<br />
gamimaspinZldnen. vijeqi da bavSvuri<br />
cnobismoyvareobiT vadevnebdi<br />
Tvals qaTqaTa sufragadafarebul<br />
grZel magidebs da maT Soris TeTrCaCian<br />
da TeTrsamosian momsaxure<br />
personalTan erTad energiulad mofusfuse<br />
mamas. maSin ra vicodi, rom<br />
es epizodi erTerT yvelaze Zvirfas<br />
mosagonrad damrCeboda~.<br />
Uunda vivaraudoT, rom qarTvelebis<br />
daxvedriT oficiozic<br />
kmayofili darCa. Aamis safuZvels<br />
gazeT `pravdaSi~ (9 seqtemberi, №<br />
244, gv. 3) gamoqveynebuli suraTic<br />
iZ le va, romelzedac andre Jidi<br />
aRbeWdilia qarTul garemocvaSi –<br />
ilo mosaSvili, akaki TaTara Svili,<br />
paolo iaSvili, beso JRenti.<br />
andre Jidi, rogorc Cans, gamWriaxi<br />
kaci aRmoCnda da am saCvenebeli Sexvedrebis<br />
miRma sabWouri wyobis WeS<br />
mariti arsi dainaxa – samSobloSi dabrunebulma,<br />
gamigia, metad uaryofi<br />
Ti Sefasebebiani wigni gamoaqveyna<br />
(piradad me igi ar wamikiTxavs da arc<br />
vinme Semxvedria misi wamkiTxveli).<br />
stalini, bunebrivia, ver Seegueboda<br />
aseTi warmodgenis damkvidrebas<br />
da axla lion foixtvangeri (aseve<br />
ebraeli) moiwvia. masac yvela piroba<br />
Seuqmnes `sabWouri sinamdvilis~<br />
gasacnobam. manac moiara ssrk,<br />
dabrunda Sin da dapirebuli wignis<br />
(`moskovi, 1937~) gamocema karga xans<br />
daagviana. swored am dros gavrcelda<br />
cnobili kalamburi – @Как бы этот<br />
еврей не обернулся Жидом!#~<br />
30ani wlebis represiuli saqmeebi<br />
savsea `bombeidan londonamde gvirabis<br />
gay va nis~ mcdelo bis msgavsi<br />
`mtkicebulobebiT~ da Tuki Jidis<br />
mogzaurobebis STabeW di lebebSi<br />
vinme simpatiiTaa moxseniebuli,<br />
`Ceka~ misTvis miwodebul aseT `sam <br />
xils~ xelidan rogor gauS vebda. ise,<br />
rom, zogadad, bni rostomis azrs<br />
sa ba bis Sesaxeb Zne lia ar daeTanxmo,<br />
Cven mxo lod dRiurTan dakavSirebiT<br />
gvinda zogi ramis da zusteba,<br />
miTumetes, rom igi Tavad svams kiTxvas<br />
– `aris ki andre Jidis mogzaurobis<br />
Canawe ebSi raRac msgavsi pasaJi?~<br />
(igulisxmeba miniS neba Jidis mier<br />
mixeil java xiSvilis mox eniebis SesaZleblobaze).<br />
rostom CxeiZe wers: `uSualod<br />
ra ewera im dRiurebSi, es aravin<br />
icoda, ra kiRa rki nis fardis miRma<br />
arsebuli Txzuleba sazRvrebs aqeT<br />
verafrisdide biT ver Se mo aRwevda,<br />
mag ram yvelasaTvis cnobili gaxdeboda,<br />
rom dRiuris im calkeuli<br />
pasa JebisTvis …gaukicxavT paolo iaSvili<br />
da gansakuTre biT tician tabi<br />
Ze, vinc frang mwerals sulac mowmed<br />
daesa xelebina~.<br />
Jidis mogzaurobebis STabeWdilebebs<br />
sabWoTa mkiTxveli pirvelad<br />
saJurna lo versiiT gaecno («Звезда»,<br />
1989 г., № 8), xolo ukve 1990 wels<br />
gamoica wigni, ro me lic rub rikiT –<br />
«Два взгляда изза рубежа» – sab WoTa<br />
kavSirSi orive mwerlis stum robis<br />
STa beWdi le bebs aer Tianebs: Андре<br />
Жид – «Возвра ще ние из СССР» da Лион<br />
Фейхт вангер – «Мос ква, 1937» (es wigni<br />
zemoT moSveliebuli Cveni werilis<br />
gamoqveynebis Semdeg Cagvivarda<br />
xelT). mkiT x vels pirvel maT ganze<br />
gvinda gavesaubroT, iqneb amiT mainc<br />
№ 3 2011<br />
azrTa gamoTqmisas bunebrivad<br />
rom unda dahyoloda Cems enas,<br />
pirSi fuye sokoebiviT mefSxvneboda~.<br />
ufro qvemoT ki vkiTxulobT:<br />
`TandaTanobiT es Semoteva<br />
mTel Cems arsebobas moedo<br />
JangiviT. saqme iqamde mivida,<br />
rom saojaxo, sayvelpuro saubrebic<br />
ki imdenad saeWvo da<br />
orazrovani meCveneboda, rom<br />
saerTod Sevwyvite raime mosazrebis<br />
gamoTqma. Zlivs vaxerxebdi,<br />
ar gamemJRavnebina Tavad<br />
CemTvisac auxsneli brazi,<br />
romelic, ai, amgvari mosazrebebis<br />
mosmenisas mipyrobda: es<br />
ambavi ama Tu im pirovnebisTvis<br />
cudad damTavrda; Serifi<br />
n.i cudi adamiania, pastori t.<br />
ki – kargi; arendatori m.i sibraluls<br />
imsaxurebs: misi vaJebi<br />
qonebas aniaveben; sxvas ki<br />
SesaSurad aqvs saqme, radganac<br />
misi qaliSvilebi kargi diasaxlisebi<br />
arian; mavani ojaxi<br />
Zlierdeba, sxva ki daqcevis<br />
pirasaa. es yovelive sruliad<br />
dausabuTeblad, yalbad da<br />
myifed mesaxeboda. Cemi suli<br />
maiZulebda, amgvar saubarSi<br />
naxsenebi TiToeuli sagani uaxloesi<br />
manZilidan ganmexila:<br />
erTxel gamadidebeli SuSiT<br />
rom Sevxede Cemi nekaTiTis kans,<br />
is RarebiTa da ormoebiT dafarul<br />
mindvrad meCvena. zustad<br />
ase momdioda axla adamianebsa<br />
da movlenebTan dakavSirebiT.<br />
aRar SemeZlo Cveulebrivi gamartivebuli<br />
mzeriT ganmesaja<br />
isini. mTliani nawilebad meSleboda,<br />
nawilebi – ufro mcire<br />
nawilebad da saxels Tu cnebas<br />
verafers vusadagebdi. calkeuli<br />
sityvebi tivtivebdnen Cems<br />
garSemo; daWyetili Tvalebis<br />
burTulebad ikvrebodnen da<br />
erTTavad me maSterdebodnen.<br />
mec monusxuliviT vuStereb<br />
Tvals: Tavbrudamxvad trialeben<br />
moreviviT da ufskrulSi<br />
gagrZeleba 35e gverdze<br />
marti 33
№ 3 2011<br />
andre Jidis wignis –<br />
`dabruneba sabWoTa kavSiridan~<br />
– erTerTi gamocemis garekani<br />
andre Jidis<br />
`dabruneba sabWoTa kavSiridan~<br />
– rusuli gamocemis<br />
garekani<br />
34<br />
Seivsos is nakli, rom dednidan qar<br />
Tul enaze Targmnili igi Cveni mkiTxve<br />
lisaTvis jer ar SeuTavaze biaT.<br />
Cveni es mcdeloba, iqneb, zedmetic<br />
aris, radgan, jer erTi, – qn lali<br />
avalianis naxseneb werilSi sakmaod<br />
naTladaa asaxuli wignis Seqmnis winapirobebi,<br />
daxasiaTebulia avtoris<br />
pirovneba da warmodgenilia wignis<br />
arsis zo gadi suraTi da, meore, –<br />
mkiTxveli, albaT, male miiRebs mis<br />
danapireb gamokvlevas – `andre GJidi<br />
saqarTveloSi~.<br />
Tavad wigni, romelic parizSi,<br />
1936 wlis noemberSi gamoica, sami<br />
nawilisagan Sed geba: ZiriTa di teqs<br />
ti (35 gv.), `damateba~ (8 gv.) da sakmao<br />
moculobis `Casworebani Cems<br />
`dabrunebaze sabWoTa kavSiridan~<br />
(55 gv.). `damateba~ xuTi mcire zomis<br />
nark vevisagan Sedgeba: antireligiuri<br />
brZola; ostrovski (Tavis<br />
droze Zalian cnobili wignis `rogor<br />
iwrToboda foladis~ avtori);<br />
kolmeurneoba; bolSevo; miusafarni).<br />
qvemoT gTavazobT Sesavalsa da<br />
mxo lod im amonaridebs, romlebic<br />
saqarTvelos See xeba. bareRam aqve<br />
aRv niSnav, rom ru suli gamocemis<br />
sakmaod vrceli (270 gver didan 60)<br />
da aranakleb saintereso wina Tqma<br />
ekuTv nis cnobil rus Jurna listsa<br />
da kri tikoss albert plut niks (rodis<br />
me, iqneb, masac gaecnos mkiT xveli).<br />
dabruneba sabWoTa<br />
kavSiridan 1<br />
eJen dabis xsovnas eZRvneba<br />
es furclebi<br />
– anarekli mis gverdiT da masTan erTad<br />
gan cdilisa da gaazrebulisa.<br />
demetras sadideblad homerosis<br />
mier aRvlenili himni mogviTxrobs<br />
1 msgavsi misiiT andre Jidi afrikis<br />
or qveyanaSi – kongosa da CadSi<br />
– imyofeboda da am mog zau robebisas<br />
miRebuli STabeWdilebebis wignebi<br />
asea dasaTaure buli – `mogzauroba<br />
kon goSi~ da `dab runeba Cadidan~. aqve<br />
gvinda ganvmartoT, rom ru sulisaTvis<br />
Cveuli abrevia turis – «СССР» – Sesabamisi<br />
`ssrk~s magivrad Cven, met<br />
SemTx vevaSi, qarTveli mkiTxvelisaTvis<br />
ufro misa Re bad `sab Wo Ta kav<br />
Siri~ an `sabWoeTi~ miviCnieT – mTargmn.<br />
marti<br />
imis Sesa xeb, Tu qaliSvilis saZebnelad<br />
gamo suli didi qalRmerTi<br />
rogor moxvda keleosis sasaxles<br />
Tan. ZiZad saxeSecvlili, igi veravin<br />
icno da dedofalma metaneiram<br />
mas ando axladSobili Cvili<br />
demofooni, romelsac Sem d gomSi<br />
trip tolemad – miwaT moq medebis<br />
mfarvel RmerTad – movlineba<br />
hqonda dawesebuli bedad.<br />
rodesac saxlis yvela kari irazeboda<br />
da misi binadarni Zils<br />
miecemodnen xolme, demetras<br />
fafuki akvnidan amohyavda demofooni<br />
da ucxo TvaliT damnaxvelisTvis<br />
gaugonari sisasti kiT,<br />
sinamdvileSi ki usazRvro siyvaruliT,<br />
nakarnaxeviT imis surviliT,<br />
rom bavSvi Rmer Tad qceuliyo,<br />
SiSvels awvenda gavarvarebul<br />
nak vercxlebze. war mo mid genia,<br />
rogor dafofinebda diadi demetra<br />
bavSvs – rogorc mo mavals<br />
kacob rio bisas. xedav da, rogor<br />
itanjeboda bavSvi ga varvarebuli<br />
nakvercx lebze, mag ram es gamocda<br />
aka Jebda mas. masSi yalibdeboda<br />
raRac zeadamianuri, Zli eri da<br />
jansaRi, ganmapiro bebe li momavali<br />
sidiadisa. da raoden dasanania,<br />
rom de met ram ver aRasrula<br />
Cana fiqri – legenda mogviTxrobs,<br />
rom, erTxelac, meta neiram Seixeda<br />
demetras oTax Si, dana xuliT SeSfoTebulma<br />
xelis kvriT CamoaSora<br />
demetra gavar varebul sarec els,<br />
mifantmofanta nakvercxlebi da,<br />
bavSvis gadar Cenis fasad – daRupa<br />
RmerTi.<br />
winasityvaoba<br />
sami wlis win me vlaparakobdi<br />
Cemi aRtacebis Sesaxeb sabWoTa kavSiriT,<br />
Cems siy va rulze misadmi.<br />
iq xorcieldeboda uprecedento<br />
eqsperimenti, romelic avseb da<br />
Cvens gulebs imediT, iqidan velodiT<br />
Cven diad progress, iq isaxeboda<br />
aRmaf rena, romelsac mTeli<br />
kacobriobis ayolieba SeeZlo. me<br />
vfiqrobdi, rom Rirda sicoc xle<br />
imisaTvis, rom mowmeni vyofiliyaviT<br />
am ganaxlebisa, am pro cesis<br />
SesaS veleblad sicocxlis gawirvac<br />
ki Rirda. sabWoTa kavSiris
naTel momavals Cven Cvens gulebsa<br />
da gonebaSi gadaWriT vukav<br />
SirebdiT Tavad kultu ris momavals.<br />
Cven es xSi rad gagvimeorebia<br />
da axlac gvinda gvqondes amis<br />
gameorebis SesaZlebloba.<br />
sabWoeTSi gamgzavreba ganvizraxeT<br />
imisaTvis, rom yvelaferi<br />
gve naxa sakuTa ri TvaliT, magram<br />
SexedulebaTa cvlis damadasturebelma<br />
im gadawyvetile bebma, iq<br />
rom miiRes gamgzavrebamde cota<br />
xnis win, Cveni SeSfoTeba gamoiwvia.<br />
maSin, 1935 wlis oqtomberSi, me<br />
vwerdi: `sabWoTa kavSirze Tavdasxmebis<br />
si su lele da upatiosnoba<br />
gvaiZulebs ufro meti<br />
sibejiTiT gamovideT mis dasacavad.<br />
rogorc ki Cven amis keTebas<br />
SevwyvetT, sabWoeTis dasacavad<br />
maSinve Tavs wamoyofen misi magineblebi.<br />
es moxdeba imitom, rom<br />
maTTvis mosawonia yvela daT moba<br />
da komp ro misi, romlebic maT miscems<br />
sababs wamogvaZaxon: `ai, xom<br />
xedavT axla!~ da romel Ta mizeziT<br />
sabWoeTi gadauxvevs dasaxul<br />
mizans. dae, am mi zanze koncentrirebulma<br />
Cvenma Sexedulebebma<br />
ar mogvcen sabWoeTisaTvis zur gis<br />
Seqcevis ufleba~@.<br />
isev ise darwmunebulma, magram<br />
ufro dawvrilebiTi cnobebis<br />
miRebamde ukve sakuTar TavSi<br />
daeWvebulma, moskovSi Casvlidan<br />
oTxi dRis Semdeg gorkis dakr<br />
Zal vasTan dakavSirebiT wiTel<br />
moedanze Cems gamosvlaSi me ganvacxade<br />
– `gone baSi Cven kulturis<br />
beds sabWoTa kavSirs vukavSirebT<br />
da Cven mas davicavT~.<br />
me yovelTvis vamtkicebdi, rom<br />
survilSi – iyo mudmivad sakuTari<br />
Tavis erT guli – xSirad imaleba<br />
imis saSiSroeba, rom SesaZloa uRalato<br />
gulwrfe lobas da mimaCnia,<br />
rom gansakuTrebiT mniSvnelovania<br />
iyo gulwrfeli swored maSin,<br />
rodesac saqme exeba mravali adamianis<br />
rwmenas, maT Soris sakuTriv<br />
Seni xalxisac.<br />
Tuki me dasawyisSive Sevcdi,<br />
yvelaze kargia, vaRiaro es rac<br />
SeiZleba male, radgan me pasuxismgebeli<br />
var imaT winaSe, vinc<br />
SeiZleba Cemi Secdomis msxverp li<br />
gaxdes. aseT SemTxvevaSi Tavmoyvareoba<br />
ar unda iyos xelSemSleli<br />
piro ba, TumcaRa me igi isedac<br />
cota maqvs – arsebobs raRaceebi,<br />
rac CemTvis ufro Rire bulia, vidre<br />
`me~, vidre sabWoTa kavSiri:<br />
esaa kacobrioba, misi bedi, misi<br />
kul tura.<br />
magram Sevcdi ki me Tavidanve?<br />
isini, vinc Tvals adevnebdnen<br />
ukanasknel wels sabWoeTSi ganviTarebul<br />
movlenebs, gansjian<br />
– vin Seicvala Cvens Soris: me Tu<br />
sab WoeTi? vgulisxmob imaT, vinc<br />
xelmZRvanelobs sabWoTa kavSirs.<br />
Cemze metad informirebulebi<br />
ityvian, – aris es cvlile bebi mxolod<br />
moCve nebiTi, Tu is, rac Cven<br />
gezidan gadaxvevad miviCnieT, aris<br />
fataluri Sedegi gark veuli winaswarganwyobisa.<br />
sabWoeTi `Sendeba~. mniSvnelovania,<br />
rom es mudam gvaxsovdes Cven.<br />
da maSin ama Relveblad saintereso<br />
iqneba yofna am ukidegano qveyana<br />
Si, romelic ganic dis mSo biarobis<br />
tkivils, TiTqos Tavad momavali<br />
ibadeba Cven Tvalwin.<br />
iq aris kargic da cudic. U ufro<br />
zustad: yvelaze kargi da yvelaze<br />
cudi. Yyve laze kargi xASirad warmoudgeneli<br />
mcdelobis fasad miiRweoda.<br />
Mmagram am mcdelo bebiT<br />
ara yvelgan da ara yovelTvis xerxdeboda<br />
sasurvelis miRweva. xandaxan<br />
SeiZ leba vifiqroT kidec:<br />
jerjerobiT. zogjer uaresi Tanxvdeba<br />
ukeTess, SeiZleba iT q vas –<br />
erTi gagrZelebaa meorisa. Dda kaSkaSa<br />
sinaTlidan ukuneTSi aseTi<br />
gadasvlebi – dam T r gunavad mkve<br />
Tria. Aamis gamoa, rom im mogzauris<br />
mexsie rebas, romelsac gark veuli<br />
TvalTaxedva gaaCnia, SemorCeba<br />
xolme mxolod an erTi, an meore.<br />
Zalian xSirad sabWoTa kavSiris<br />
megobrebi uars amboben cudis danaxvaze,<br />
an, ukeTes SemT xvevaSi, – mis<br />
aRiarebaze. Aamis gamoa, rom sabWo<br />
Ta kavSiris Sesaxeb sinamdvile arc<br />
Tu iSviaTad gamoiTqmis siZulviliT,<br />
sicrue ki – siyvaruliT.<br />
Mme ki iseTi gamaCina bunebam, rom<br />
ufro mkacri var imaT mimarT, vinc<br />
minda, rom miyvardes. bevrad ar<br />
Rirs is siyvaruli, romelic mx<br />
№ 3 2011<br />
CasanTqmelad momixmoben~.<br />
erTurTisagan absoluturad<br />
gansxvavebuli xilvebis safuZvelze<br />
igive gancdaze mowmobs<br />
rilkes `malte laurids briges<br />
Canawerebi~, muzilis zogierTi<br />
novela da benis `rione. eqimis<br />
Canawerebi~. magram, miuxedavad<br />
amisa, literaturaSi ar<br />
xdeba amgvari gamocdilebis<br />
urTierTgacvla. ufro swori<br />
iqneba, Tuki am movlenas<br />
calkeuli revoluciuri amofrqvevebis<br />
daxasiaTebas mivcemT.<br />
garkveuli movlenebi<br />
Tu ideebi, gavrcelebuli azrisamebr,<br />
haerSi trialebs. ara<br />
mgonia, rom marTlac ase Tavisuflad,<br />
yvelasaTvis xelmisawvdom<br />
simaRleze trialebdes.<br />
axal gamocdilebas, Tavad<br />
Tu ar SeiZine, haeridan ver<br />
aiReb. gamocdilebas sxvisgan<br />
mxolod is sesxulobs, visac<br />
Tavad araferi gamoucdia. Cemi<br />
azriT, sadac ar ismis aucilebeli<br />
saxadiviT mosaxdeli es<br />
maradiuli SekiTxvebi Semoqmedebis<br />
sazrisisa da miznis<br />
Sesaxeb (Tu gnebavT, danaSaulis<br />
Sesaxebac) da maTi Tanmxlebi<br />
sxva SekiTxvebi, sadac ar aris<br />
eWvi da, aqedan gamomdinare,<br />
arc SemoqmedebiTi problematika,<br />
– iq axali xelovnebis<br />
nimuSi ver Seiqmneba. es Sei<br />
Zleba paradoqsulad JRerdes,<br />
radgan manamde laparaki gqonda<br />
iZulebiT dumilze, rogorc<br />
Semoqmedis sakuTar TavTan<br />
da samyarosTan garTulebuli<br />
mimarTebisa, – im gasaWirze,<br />
romelmac axal droSi ubralod<br />
axali forma SeiZina. religiuri<br />
da metafizikuri konfliqtebi<br />
politikurma, socialurma da<br />
sazogadoebrivma konfliqtebma<br />
Secvala. magram yvela es konliqti<br />
mwerlisaTvis saboloo<br />
jamSi enasTan dapirispirebis<br />
saxes iRebs. radganac ukanasneli<br />
ormocdaaTiani wlebis<br />
gagrZeleba 37e gverdze<br />
marti 35<br />
rainer maria rilke
№ 3 2011<br />
andre Jidis<br />
Camosvla sabWoTa kavSirSi<br />
36<br />
olod qebadidebiT gamoixa teba<br />
da mimaCnia, rom did samsaxurs<br />
gavuweb sabWoeTsac da mis saqmesac,<br />
Tuki vila parakeb mis Sesaxeb<br />
gulwrfelad da ara pirmoTned.<br />
Cemi aRfrTovaneba sabWoTa kav<br />
SiriT, aRfrTovaneba mis mier ukve<br />
miRweuli warmatebebiT, maZlevs<br />
misi misamarTiT kri ti kis gamoTqmis<br />
uflebasac – masTan dakavSirebuli<br />
Cveni molodinebis saxe liT,<br />
gansakuTrebiT yovelive imis saxeliT,<br />
risi imedis uflebasac igi<br />
Tavad gvaZlevs.<br />
vinmes Tu SeuZlia srulad<br />
gansazRvros – ra iyo CvenTvis<br />
sabWoTa kavSiri? is iyo ara marto<br />
gamorCeuli qveyana, romelic<br />
iZleoda magaliTs, saxelmZRvanelos<br />
moq mede bi sas. Yyvelaferi,<br />
razedac Cven vocnebobdiT, rasac<br />
vafiqrianebdiT, ris kenac<br />
miisw rafodnen Cveni survilebi<br />
da risTvisac mzad viyaviT ar<br />
dagvezoga ZalRone, – yvelaferi<br />
es iyo iq. Ees iyo qveyana, sadac utopia<br />
gardaiqmneboda realobad.<br />
DaRsru le bulis sidiade gvisaxavda<br />
kidev ufro didis, grandiozulis<br />
imedebs.<br />
Yyvelaze Zneli, TiTqos, ukve ukan<br />
iyo motovebuli da Cven, gulgaxarebulebma<br />
virwmuneT is uvali<br />
gzebi, romlebic airCia sabWoeTma<br />
tanjuli kacobriobis saxe liT.<br />
Mmagram marcxis SemTxvevaSi ra<br />
donemde iqneboda gamarTlebuli<br />
Cveni rwmena? Tumca, marcxis Taobaze<br />
fiqric ki dauSvebelia.<br />
Tu zogi dapireba ver Sesrulda,<br />
raSi unda veZeboT amis mizezebi?<br />
iqneb unda CavTvaloT, rom<br />
amis mizezebi pirvel dekreteb<br />
Sia, an imaSi, rom isini jerovnad<br />
ver sruldeboda (riTac ar unda<br />
vcadoT Seusruleblobis gamar<br />
Tleba – ginda gadax rebiT, ginda<br />
darRvevebiT Tu mdgomareobebTan<br />
SemgueblobiT)?<br />
***<br />
Mme aq vsaubrob Cems pirad STabe<br />
Wdilebebze imis Sesaxeb, rasac me<br />
kanonieri siamayiT maCvenebdnen<br />
sabWoTa kavSirSi da risi naxvac<br />
Tavad SevZeli. sabWoeTis miRweve<br />
marti<br />
bi bevr rameSi SesaniSnavia. xandaxan<br />
imis warmodgenac SeiZleba, rom<br />
aq, TiT qos, bednierebac ki sufevs.<br />
nuTu isini, vinc kmayofilebiT<br />
Sexvda Cems mcdelobas kongoSi –<br />
yvelaferSi Tavad gavrkveuliyavi,<br />
rodesac uari vTqvi gubernatoris<br />
mier gamoyofil avtomo bilze<br />
da vcdilobdi gavbaasebodi yvela<br />
Semxvdurs, damadanaSauleben ima<br />
Si, rom sabWoTa kavSirSic vcdilobdi<br />
ar SemoeyaraT CemTvis TvalebSi<br />
nacari?<br />
eWvic ar mepareba, rom am wigniT<br />
isargebleben mowinaaRmdegeni,<br />
isi ni, visTvi sac `wesrigis siyvaruli<br />
Tavsebadia tiraniisadmi<br />
ganwyobisa~ 1 . nuTu amis gamo es wigni<br />
ar unda gamoqveyndes? Mmagram me<br />
xom darwmunebuli var, jer erTi,<br />
rom sabWoTa kavSiri gadalaxavs am<br />
siZneleebs, da, meore, rac yvelaze<br />
mniSvnelo vania, – erTi qvey nis Secdomebmac<br />
ki ver unda moaxdinon<br />
komprometireba im WeSma ritebisa,<br />
rome lic emsaxureba zogadsakacobrio,<br />
internacionalur saqmes.<br />
SeiZleba vinmes gamarT lebulad<br />
moeCvenos tyuilis miCumaTeba, an<br />
TavgamodebiT sicruis dac va, magram<br />
sinam dvileSi es xom mxolod<br />
mtrisTvis sargebelia, WeSmaritebiT<br />
miyenebuli Wri lo bebi ki, raoden<br />
mwarec ar unda iyos isini,<br />
gankurnebas emsaxureba 2 . (gv. 65 )<br />
A…...anda<br />
I<br />
***<br />
moulodneli stumroba<br />
borjomTan ganlagebul bavSvTa<br />
banaks – Zalian mokrZalebuls,<br />
TiTqmis ubadruks, Mmagram<br />
romelSic bavSvebi gasxivosnebulni<br />
iyvnen janm r Te lo biT, bednierebiT,<br />
TiTqos surdaT CemTvisac<br />
ewiladebinaT TavianTi sixaruli.<br />
ra unda vTqva? Znelia sityviT<br />
gamoxato es gulwrfeli da<br />
1 Aa. tokvili – `demokratiis Sesaxeb<br />
amerikaSi~ (Sesavali). sqolioebi da<br />
SeniSvnebi, Tu sxva ram miTiTebuli ar<br />
aris, avtoriseulia – mTargmn.<br />
2 aqamde Targmnili srulad Seesabameba<br />
wignis teqsts, Semdeg – mxolod<br />
amonaridebia, rusuli gamocemis gverdebis<br />
miTiTebiT – mTargmn.
alali grZnoba….<br />
... da ram deni iyo amis Semdeg msgavsi<br />
Sexvedra? qarTveli poetebi,<br />
studentebi, inte ligen cia,<br />
gansakuTrebiT muSebi, – savsebiT<br />
Seesabamebodnen Cems sulier<br />
ganwyo bas da Zalian vnanobdi, rom<br />
ar ga me ge boda maTi. maT RimilSi,<br />
maT gamoxedvaSi imdeni xalasi,<br />
utyuari guliTadoba iyo! Uunda<br />
iTqvas, rom me yvelgan warmadgendnen<br />
xolme, rogorc megobars<br />
da yvelgan vgrZnobdi Cems mimarT<br />
megobrul damokidebulebas. Mme<br />
mindoda vyofiliyavi Rirsi ufro<br />
meti megobrulobisa da esec mavaldebulebs,<br />
vi la parako (gv. 66).<br />
***<br />
asakTan erTad sul ufro mifermkrTaldeba<br />
interesi peizaJebis<br />
mimarT, ragind mimzidvelni ar<br />
iyvnen isini. CemSi ufro matulobs<br />
interesi adamianebis mimarT. Aadami<br />
anebi ki sabWoTa kavSirSi SesaniSnavni<br />
arian. Aasea saqarTveloSi<br />
– kaxeTSi, afxa zeTSi (me mxolod<br />
imaze vlaparakob, rac Tavad vnaxe)<br />
da, gansakuTrebiT, rogorc me<br />
meCveneba, – yirimsa da leningrad<br />
Si (gv. 68).<br />
II<br />
***<br />
Mme ukve vTqvi zemoT, rom naklebad<br />
mainteresebs peizaJebi...<br />
magram mainc minda mogiT xroT kavkasiis<br />
SesaniSnavi tyeebis Sesaxeb<br />
– kaxeTTan miaxlovebisas, baTumis<br />
SemogarenSi, gansakuTrebiT<br />
– bakurianSi, borjomTan, ufro<br />
sworad – borjomis Tav ze. U ufro<br />
lamazi tye me arc minaxavs da verc<br />
warmomedgina: tyis aqoCrili nayari<br />
ver Trgunavs uzarmazar xeebs,<br />
idumal mdeloebs mwuxri ufro<br />
adre hfaravs, vidre Tavdeba dRe<br />
da geCveneba, rom TiTqos swored<br />
sadRac aq aebna gza cero dena biQWs<br />
zRapridan. gadaviareT es zRapruli<br />
tye, aRmovCndiT mTebSi Cakarguli<br />
tbis piras, sadac agvix snes,<br />
rom ucxoelTagan Cven gvergo pativi,<br />
pirvelebs dagvedga aq fexi.<br />
Mmagram me uamisodac SevigrZeni<br />
aqauri adgilebis simSveniere.<br />
tbis piras ganla gebulia patara,<br />
ucnauri sofeli (tabawyuri) –<br />
igi weliwadSi cxra Tvis manZilze<br />
TovliT aris dafaruli – me mas<br />
simovnebiT aRvwerdi. Aafsus, ratom<br />
ar Ca movedi aq ubralo turistad<br />
an naturalistad, romelic<br />
aRtacebiT waawydeboda aq misTvis<br />
ucnob mcenareebs, maRalmTian<br />
platoze aRmoaCenda misi baRis<br />
binadar `kavkasiur skabio zas~...<br />
magram me xom amisTvis ar Camovsulvar<br />
sabWoTa kavSirSi. Yyvelaze<br />
mniS v nelovani aq CemTvis aris<br />
xalxi, adamiani, ra SeiZleba maTgan<br />
Seiqmnas da ra Sehqmnes maTgan.<br />
tye, romelmac me sabWoeTSi momizida,<br />
Semzaravad gauvalia da is,<br />
ro mel Siac me amJamad davexetebi<br />
– socialuri sakiTxebia. sabWoTa<br />
kavSirSi es sa kiT xebi RaRadeben,<br />
gevedrebian da yoveli mxridan<br />
Tavs gatydebian (gv. 71).<br />
***<br />
Rvino, zogadad, kargia (magondeba,<br />
kerZod, mSvenieri winandali<br />
kaxeTSi). (gv. 74).<br />
***<br />
soxumis SemogarenSi samagaliTo<br />
sabWoTa meurneoba movinaxuleT.<br />
igi eqvsi wli saa. pirvel xanebSi<br />
Zlivs irCenda Tavs, amJamad ki<br />
erTerTi warmatebulia, mas `mili<br />
onerad~ ixsenieben. yvelgan<br />
Cans SeZlebuloba. kolmeurneobas<br />
Zalian didi far Tobi ukavia.<br />
klimati xelsayrelia, yvelaferi<br />
swrafad xarobs.<br />
Zelebze Semdgari, miwas mocilebuli<br />
xis saxlebi mSvenieri<br />
da xatovania, maT gars xexilis<br />
didi baRebi artyams, xeebs Soris<br />
ki yvavilebi, bostneulia. wina<br />
wels kol meurneobas didi Semosavali<br />
hqonia, ramac mas didi danagrovebi<br />
SesZina da saSu aleba<br />
misca SromadRis sargo dReSi Teqvsmet<br />
maneTamde gaezarda. rogor<br />
mo xer xda es? zustad ise, rogorc<br />
moxdeboda, kolmeurneoba<br />
kapitalisturi sasoflosameur<br />
neo warmoeba rom yofiliyo<br />
da Semosavali aqcionerebs Soris<br />
Tanabrad gae nawilebina. es asea,<br />
№ 3 2011<br />
miRwevebi, romelmac axali<br />
literatura warmoaCina, imis<br />
Sedegad rodi mogvevlina, rom<br />
Semoqmedebs axalaxali stiliT<br />
eqsperimentireba, saTqmelis<br />
sxvadasxvagvarad gamoxatva da<br />
Tanamedroved yofna surdaT: es<br />
miRwevebi mudam iq iCenda Tavs,<br />
sadac denTiviT afeTqebuli axali<br />
azrovneba umZlavres biZgs<br />
aZlevda axal wvdomas, – sadac<br />
axali moralis Camoyalibebas<br />
axali moraluri miswrafeba<br />
uswrebda win, sadac axladmomwifebuli<br />
zneobrivi SesaZleblobis<br />
gaazreba iyo saWiro.<br />
amdenad, arc im azrs veTanxmebi,<br />
TiTqos dRes moCvenebiTi, Tavsmoxveuli<br />
problemebis winaSe<br />
vidgeT: samwuxarod, yvelani<br />
am problemebis gazviadebis,<br />
maT Sesaxeb laybobis cdunebas<br />
davyeviT. arc is mgonia swori,<br />
rom amdeni formaluri aRmoCenaTavgadasavlis<br />
Semdgom, rac<br />
am saukuneSi (metwilad – am<br />
saukunis dasawyisSi) gadagvxvda<br />
Tavs, sxva aRaraferi<br />
dagvrCenia, Tu ara epigonoba,<br />
Tuki, cxadia, ar SevecadeT,<br />
siurealistebs vajoboT siurealizmSi,<br />
eqspresionistebs<br />
ki – eqspresionizmSi, da rom<br />
gvsurs es Tu ara, mogviwevs<br />
joisisa da prustis, kafkasa<br />
da muzilis monapovris gamoyeneba.<br />
saqme isaa, rom joissa da<br />
prusts, kafkasa da muzils arc<br />
Tavad miumarTiaT vinmesagan<br />
memkvidreobiT miRebuli gamocdilebisaTvis,<br />
xolo rasac<br />
mimarTes da rac maTi Seswavlisas<br />
samecniero naSromebsa<br />
da disertaciebSi warmoCinda,<br />
maTi Rvawlis mcire, umniSvnelo<br />
nawilia, – zedapiruli,<br />
garedan mitmasnuli. sinamdvilis<br />
am yavlgasul gansazRvrebaTa,<br />
am guSindel WeSmaritebaTa<br />
brma gadmoRebas Sedegad<br />
mxolod mimbaZveloba, didi<br />
Semoqmedebis uniaTo gameo<br />
gagrZeleba 39e gverdze<br />
marti 37<br />
robert muzili
№ 3 2011<br />
1936 wlis 23 ivniss moskovSi,<br />
wiTel moedanze,<br />
maqsim gorkis dakrZalvisas.<br />
marcxnidan: aleqsei<br />
tolstoi, mixail kolcovi,<br />
anastas miqoiani, nikita<br />
xruSCovi, nikolai bulganini,<br />
andre Jidi,<br />
viaCeslav molotovi,<br />
ioseb stalini.<br />
38<br />
radgan rCeba ucilobel faqtad<br />
– sabWoTa kavSirSi umcireso bis<br />
mxridan umravlesobis eqspluatacias<br />
adgili ukve aRara aqvs! es<br />
udidesi miR wevaa. `aq Cvens Soris<br />
aqcionerebi ukve aRar arian. Semosavals,<br />
saxelmwifosaTvis yovelgvari<br />
anaricxebis gareSe, erTmaneTSi<br />
Tavad mSromelebi anawileben<br />
(igu lis x mebian, rasakvirvelia,<br />
kolmeurneebi)~ 1 . es saucxoo iqneboda<br />
Tu ar iarsebebdnen sxva – Raribi<br />
– kolmeurneobebi, romlebic<br />
Tavis Senaxvas ver axer xeben. amas<br />
imitom vambob, rom, ramdenadac me<br />
gavige, kolmeurneobebi sruliad<br />
avto nomiurebi arian da maT Soris<br />
raime urTierTdaxmareba ar arsebobs.<br />
iqneb me vcdebi? netamc ase<br />
iyos 2 .<br />
1 yovel SemTxvevaSi, me ase meubnebodnen.<br />
magram me yvela aseTi Seumowmebeli<br />
`monacemi~, kolo niebidan<br />
mowodebulebis msgavsad, saeWvod meCveneba.<br />
Znelad Tu davijereb am kolmeurneobis<br />
privi legiurobas, rac<br />
yvela danarCeni kolmeurneobebisaTvis<br />
savaldebulo wliuri Semosavlis<br />
7 procen tis argadaxdaSi gamoixateba,<br />
rom aRaraferi vTqvaT TiToeul kacze<br />
35dan 39 maneTamde individua lur gadasaxadze.<br />
2 danarTSi (igulisxmeba a. Jidis am<br />
wignis danarTi – mTargmn.) moyvanilia<br />
zogierTi ufro zusti monacemi. xelT<br />
bevri sxvac gamaCnia, magram me cifrebSi<br />
jerovnad ver verkvevi da ekonomikur<br />
sakiT xebSi ar vTvli Tavs sakmarisad<br />
kompetenturad. asec ar iyos,<br />
miuxedavad imisa, rom es cifrebi Tavad<br />
Cem mier aris mopovebuli, maT sandoobaze<br />
Tavs ver davdeb. koloniebSi<br />
marti<br />
me am warmatebuli kolmeurneobis<br />
bevri kolmeurnis ojaxSi<br />
var namyofi... 3 minda gamovxato<br />
Cemi ucnauri da sevdiani STabe<br />
Wdileba, romelic maTi saxlebis<br />
inte rierebma dastoves CemSi: es<br />
aris STabeWdileba absoluturi<br />
usaxuro bisa. YYyovel<br />
saxlSi erTnairADADad<br />
uxeSi aveji, yovel saxlSi<br />
stalinis por treti – da meti<br />
araferi. arc erTi iseTi nivTi, an<br />
arc erTi iseTi sagani, romelic<br />
saxlis pat ronis pirov nebaze<br />
miuTiTebdes. sacxovrisebi im<br />
zomamde urTierSemanacvlebelia,<br />
rom erTis magivrad meoreSi<br />
moxvedril kolmeurneebs (romlebic,<br />
aseve, urTierT Semanacvlebleblad<br />
geC venebian) SeiZleba<br />
verc ki SeemCniaT es. 4 rasak virvelia,<br />
aseTi xerxiT bednierebis<br />
miRweva ufro advilia – rogorc<br />
me meubne bodnen, maT sixarulic<br />
saer To aqvT. ada mians sakuTari<br />
oTaxi mxolod ZilisaTvis sWirdeba,<br />
danarCenma yvela ferma gadainacvla<br />
klubSi, kulturisa da<br />
dasvenebis parkSi, Sekre bebis adgilebSi.<br />
ukeTesi meti raRa unda<br />
isurvo? sayovelao bednie reba<br />
miiRweva TiToeulis bed nierebis<br />
xarjze. iyaviT rogorc yvela, Tu<br />
gindaT iyoT bednierni (gv. 76).<br />
SeZenilma gamocdilebam maswavla undobloba<br />
`monacemebisadmi~. da bolos,<br />
rac yvelaze mTavaria, – am sakiTxebze<br />
Tavisi azri ukve gamosTqves specialistebma<br />
da amas me aRar davubrundebi.<br />
3 bevr sxva kolmeurneobaSi individualur<br />
sacxovrebelze laparakic ki ar<br />
aris. xalxs sZinavs saerTo saZinebel<br />
Si, cxovroben saerTo sacxovreblebSi.<br />
4 aseTi depersonalizacia imis daSvebis<br />
saSualebasac ki iZleva, rom adamianebs,<br />
romlebsac sZinavT saerTo<br />
saZineblebSi, awuxebT promiskuiteti<br />
(laTinuridan – promiscuus – Sereuli,<br />
saerTo. savaraudod, ojaxisa da qorwinebis<br />
Sesaxeb raime normebis SemoRebis<br />
winare, sqesTa Soris SeuzRudavi<br />
urTierTobis stadia – mTarg.),<br />
ufro metad itanjebian ganmartovebis<br />
SeuZleblobiT, vidre im SemTxvevaSi<br />
maT individualobis SenarCunebis<br />
SesaZlebloba rom hqonodaT. da gana<br />
pirovnuli sawyisis dakargvis es,<br />
sabWo eTisaTvis saerTo ten dencia<br />
SeiZleba ganxilul iqnes rogorc progresi?<br />
rac Semexeba me, me ar SemiZlia es<br />
davijero.
IV<br />
***<br />
stalinis gamosaxuleba gvxvdeba<br />
yovel nabijze, misi saxeli<br />
yvelas pirze akeria, misi dideba<br />
yvela gamosvlaSi ismis. ase, magaliTad,<br />
saqarTveloSi, nebismier<br />
sacxov rebelSi, Tundac yvelaze<br />
ubadruksa da SesabralisSi, Tqven<br />
aucileblad naxavT stalinis portrets<br />
im adgilas, sadac winaT<br />
xati ekida. me ar vici, ras gamoxatavs<br />
es: gaR merTebas, siyvaruls,<br />
SiSs, magram faqtia – is yvelgan da<br />
yovelTvis aris.<br />
Tbilisidan baTumSi mimavalT,<br />
gzad gaviareT patara qalaqi gori,<br />
sadac daibada stalini. me vifiqre,<br />
rom es iqneboda yvelaze xelsayreli<br />
SemTxveva, gamegzavna misTvis<br />
depeSa madlierebis niSnad im<br />
daxvedrisa, sabWoTa kavSirSi rom<br />
mogviwyves – Cven yvelgan Zalian<br />
Tbilad gviRebdnen, avlendnen<br />
Cvens mimarT siTbosa da yurad<br />
Rebas. vifiqre, rom ukeTesi Sem<br />
Txveva ar meqneboda. manqana fostasTan<br />
gavaCerebine da gavu wode<br />
telegramis teqsti. misi Sinaarsi<br />
daaxloebiT aseTi iyo: `vimyofebi<br />
ra gorSi, sabWoTa kavSirSi gasaocari<br />
mogzaurobisas, ganvicdi guliTad<br />
survils ga movTqva Tqvens<br />
mimarT...~<br />
am adgilas Tarjimani iSmuSneba:<br />
aseTi formulireba ar varga. ar<br />
aris sakmarisi `Tqvens mimarT~<br />
stalinTan mimarTebaSi. aramcTu<br />
sakmarisi ar aris, es – SeuZlebelia.<br />
raRacis damatebaa saWiro.<br />
Cemi dabneulobis Semxedvare damswreebma<br />
TaTbiri gamarTes da SemomTavazes:<br />
`Tqven, mSromelebis<br />
winamZRols~, an – `xalxTa belads~,<br />
anda…... aRarc maxsovs kidev<br />
ra 1 . me es absurdad momeCvena,<br />
gava proteste da gan vacxade, rom<br />
1 geCvenebaT, rom vigoneb, ara? samwuxarod,<br />
ara! da nuravin ecdeba Cems<br />
dajerebas imaSi, rom saqme mxolod<br />
romeliRac arc Tu gonieri Cinovnikis<br />
uxerxul TavgamodebaSia. sruliadac<br />
ara, iq iyo sakmaod maRali Tanamdebobis,<br />
yovel SemTxvevaSi aseT saqmeebSi<br />
kargad gamocdili, bevri adamiani.<br />
stalini am mliqvnelobis yovelive<br />
gamovlinebaze maR la dgas.<br />
Cemi mcdeloba amao iyo. meti ra<br />
gamosavali damrCenoda. telegramas<br />
ar miiRebdnen, Tu me Semo<br />
Tavazebul damatebas ar davTanxmdebodi.<br />
radgan saqme exeboda<br />
Targmans, ro mel sac me ver Sevamowmebdi,<br />
Seupovari winaaRmdegobis<br />
Semdeg davTanx mdi im dama<br />
Ronebeli fiqriT, rom yvelaferi<br />
es hqmnis SemaZrwunebel ufskruls<br />
stalinsa da xalxs Soris, da<br />
radgan me ukve mivaqcie yuradeba<br />
sabWoTa kavSirSi Cemi gamosvlebis<br />
TargmanSi msgavsi damatebebisa<br />
da dazustebebis SemTxvevebs<br />
2 , me maSinve ganvacxade, rom<br />
uars vacxadeb yvelaferze, rac ki<br />
Cemi saxeliT gamoqveynebula sab<br />
WoTa kav SirSi 3 Cemi yofnis dros<br />
da rom me amis Sesaxeb ganvacxadeb.<br />
ai, swored amas vakeTeb axla.<br />
eSmakma dalaxvros, yvela am<br />
mcdelobis iqiT, romelTaganac<br />
umetesoba, albaT, une buria, me<br />
ar minda davinaxo fexis dadebis<br />
raime mcdeloba, es ufro, albaT,<br />
survilia, ubralod daexmaro adamians,<br />
romelic ar icnobs adgilobriv<br />
Cvevebs da romlisTvisac<br />
ukeTesia dageTanxmos da Sesabamisad<br />
SearCios gamonaTqvamebi da<br />
gamoTqvas azri (gv. 88).<br />
V<br />
***<br />
TbilisSi me daveswari Tanamedrove<br />
ferweris gamofenas – Tu<br />
2 Xma (aseTad daSifrul pirovnebas<br />
a. Jidi Tavis wignSi xSirad axsenebs,<br />
Tumca arsad ar amxels mis vinaobas!<br />
– mTargmn.) ganmimarta, rom sityva<br />
`beds~, romelsac me sabWoeTze laparakisas<br />
vxmarob, unda daematos raime<br />
ganmarteba. me SevTavaze: `didebuli~<br />
(`славная~ – mTargmn.). mas moewona Cemi<br />
SeTavazeba da miTxra, rom es sityva<br />
yvelas daakmayofilebs. meore mxriv,<br />
manve mirCia ar vixmaro sityva `didi~<br />
(`великий~ – mTargmn.), roca laparakia<br />
monarqze. monarqi ar SeiZleba iyos<br />
`didi~.<br />
3 gana ar maZalebdnen ganmecxadebina,<br />
rom frang axalgazrdobas Cemi ar esmoda,<br />
rom maT me ar vuyvardi, rom me<br />
valdebulebas viReb amas iqiT vwero<br />
mxolod mSromelTa klasisaTvis da a. S.<br />
№ 3 2011<br />
reba da amiT misi gaufasureba<br />
mosdevs. Zvelis gagrZeleba da<br />
sakuTari gamocdilebis gareSe<br />
eqsperimentireba rom erTaderTi<br />
SesaZlo gamosavali iyos,<br />
maSin dResdReobiT axalgazrda<br />
mwerlebisadmi mimarTuli zogierTi<br />
braldeba vinZlo gamar<br />
Tlebulic iyos. magram, ai, ukve<br />
saxuravis koWebs gaudiT tkacatkuci,<br />
Ramis bindbundSi ga<br />
CaRebuli xanZari ganTiadamde<br />
anaTebs wyvdiads.<br />
sinamdvilis ganaxlebul enas<br />
Tan Sexvedras mudam iq aqvs<br />
adgili, sadac gamocxadebis<br />
mgavsi moraluri aRmoCena<br />
gvatydeba Tavs, da ara iq, sadac<br />
vcdilobT, SevcvaloT ena<br />
rogorc aseTi, TiTqos enas<br />
SeeZlos axali wvdoma mogvani<br />
Wos da gangvacdevinos, rac<br />
arasodes gamogvicdia. eniT<br />
ubralo manipulirebisas, misi<br />
axleburad Semobrunebis mcdelobisas<br />
ena aucileblad Surs<br />
iZiebs da am uRirs Canafiqrs<br />
gamoamJRavnebs. axal enas axali<br />
mixvramoxvrac unda gaaCndes,<br />
es ki mxolod maSinaa SesaZlebeli,<br />
Tuki masSi axali suli<br />
daivanebs. gvgonia, rom enas<br />
yvelani vicnobT, aki yovelwu<br />
Tierad viyenebT kidec; yvelani<br />
viyenebT, garda mwerlisa: mas<br />
igi xelidan ecleba, aSinebs,<br />
arasodes evlineba TavisTavad<br />
cxad movlenad: ena xom literaturamde<br />
arsebobda da kvlavac<br />
iarsebebs, ena im saarsebo<br />
process emsaxureba, romelSic<br />
mwerali veras gaxdeba. misTvis<br />
ena ar aris uSreti maragi,<br />
romelsac usasrulod daesesxeba,<br />
arc socialuri obieqti<br />
gaxlavT, yvela adamians<br />
Tanabrad rom ergo wilad. saimisod,<br />
rac xelovans surs moimoqmedos<br />
enis saSualebiT, ena<br />
jerac ar aris sakmaod daculi;<br />
Tavis sazRvrebSi moqceuli<br />
Semoqmedi enobriv niSnebs afiq<br />
gagrZeleba 41e gverdze<br />
marti 39<br />
jeimz joisi
№ 3 2011<br />
40<br />
lion foixtvangeri da<br />
ioseb stalini<br />
gulmowyaleni viqnebodiT, jobda<br />
saerTod ar gvexsenebina igi, magram<br />
sabolood mxatvrebma miaRwies<br />
dasaxul mizans, romelic ima<br />
Si mdgomareobda, rom xalxs aswavlon<br />
Wkua (Tval saCino mxatvruli<br />
saxeebis meSveobiT), daarwmunon,<br />
gaaerTianon (ilustraciebad gamoyenebuli<br />
iyo epizodebi stalinis<br />
cxovrebidan). isini, rasakvirvelia,<br />
ar iyvnen `formalistebi~,<br />
magram, sawuxarod, arc mxatvrebi<br />
iyvnen. maT maiZules gamxsenebo da<br />
apoloni, romel mac, admetisaTvis<br />
rom esiamovnebina, Caaqro mzis sxivebi,<br />
magram mainc ver uSvela mas<br />
(gv. 94).<br />
Casworebani Cems<br />
`dabrunebaze sabWoTa<br />
kavSiridan~<br />
Tanamgzavrebi<br />
I<br />
***<br />
leningradidan, sadac pier lebari<br />
da me davxvdiT gemiT Camosul<br />
giius, Sif rins, lastsa da dabis,<br />
yvela erTad gavemgzavreT moskovSi<br />
specialuri vago niT. ramdenime<br />
dRis Semdeg imave vagoniT<br />
gavemgzavreT orjonikiZeSi. Semdeg<br />
sami kom fortuli avtomanqaniT<br />
CaviareT kavkasia da erTi dRis<br />
Semdeg aRmovCndiT Tbilis Si. saqarTvelos<br />
dedaqalaqSi erTi dRis<br />
dagvianebiT CavediT. amis gamo<br />
Cvens Se saxvedrad gamomgzavre<br />
marti<br />
buli, Tavaziani qarT veli poetebi<br />
iZulebuli gaxdnen erTi dRe dagvlodebodnen<br />
mTebSi ganlagebul<br />
sasazRvro punqtSi. vsargeblob<br />
SemTx veviT da minda aRvniSno, rom<br />
gulaCuyebuli davrCi maTi miRebiT,<br />
maTi Tavaziano biT, daxvewili<br />
zrdilobiT, yuradRebis mudmivi<br />
gamoCe niTa da yoveli sur vilis<br />
winaswar mixvedrilobiT. Tu vinicobaa,<br />
raime saswauliT es wigni<br />
maT xelSi Cauvar daT, icodnen, rom<br />
maT mimarT me – rac ar unda uTxran<br />
Cemze – SevinarCuneb maTdami uRrmesi<br />
madlierebis grZnobas (gv.<br />
140).<br />
II<br />
Tbilisi, romelmac Tavdapirvelad<br />
didi imedgacrueba gamoiwvia,<br />
dRiTiDdRe uf ro da ufro<br />
gvxiblavda. Cven iq ori kvira davyovndiT<br />
da iqidan kaxeTSi gavemgzavreT<br />
oTxdRiani – yovelmxriv<br />
saintereso da SesaniSnavi mogzaurobiT,<br />
romel mac, meore mxriv,<br />
Cveni Zalebis arc Tu mcire nawili<br />
Seiwira – mogzaurobebis siZneleebTan<br />
Seuguebelma Sifrinma<br />
da giiomma bolos ganacxades, rom<br />
Zalian dai Ralnen amdeni STabeWdilebebisagan,<br />
emociebisagan da<br />
gamoTqves safrangeTSi dab ru nebis<br />
survili.<br />
Cven didi sinanuliT daveTxoveT<br />
maT – isini mSvenieri saucxoo<br />
Tanamgzavrebi iyvnen – Tumca Semdgom,<br />
rodesac sicxe autaneli<br />
gaxda, maT magivrad gavixareT.<br />
meore mxriv, Cveni mogzaurobis<br />
meore nawili ufro Wkuis saswavlebeli<br />
aRmoCnda – Cven ufro Tavisuflad<br />
vigrZeniT Tavi, adamianebTan<br />
uSualo urTierTobis Sesa Zleb<br />
loba mogveca, ufro naklebad<br />
vtyuvdebodiT da sinamdvileze<br />
Tvalebi ufro metad agvexila (gv.<br />
141).<br />
ubis wignakidan<br />
***<br />
avtomanqanaSi, gzad baTumisaken,<br />
Cemi Tanamgzavrebi aRfrTovanebas<br />
ver malaven gzis orive mxares<br />
axlaxan darguli xeebis Semxed
vare, ramdenime wlis mere isini xom<br />
Crdils mohfenen aremares. da gana<br />
Rirs imaze maTi yuradRebis mipyroba,<br />
rom am xeebs Soris arc erTi<br />
ar aris cocxali. eWvs ar iwvevs,<br />
rom isini darges udroo dros, anu<br />
ara im sezonSi, rodesac isini gaixarebdnen.<br />
unda viva raudoT, rom<br />
xalxma ver gabeda SewinaaRmdegeboda<br />
zemodan mosul brZanebas da,<br />
ubralod, Seasrules is. bunebac<br />
unda dagemorCilos, ara aqvs mniSvneloba<br />
adamianzea laparaki, Tu<br />
xeze.<br />
voronovis acrebsa Tu sxva eqsperimentebTan<br />
dakavSirebiT soxumSi<br />
arsebobs mai mu nebis didi<br />
sanaSene. me movindome gamerkvia<br />
Tu saidan SemohyavT cxovelebi,<br />
magram SeveCexe imasve – aq iseTive<br />
mravalsityvian da winaaRmdegobriobiT<br />
aRsavse ganmar tebebs iZle<br />
vian, rogorc zRvisiqiTa koloniebSi.<br />
ise ki, arian adaminebi,<br />
romelTac uSinaarso mravalsityviereba<br />
axasiaTebT. ai, magali<br />
Tad, momxiblavi amxa nagi bolia<br />
(gvaria – mTargmn.), gamyolad da<br />
Tarjimnad rom aris CvenTan momagrebuli.<br />
mas araferi acbunebs,<br />
igi nebismier kiTxvaze gagcemT<br />
pasuxs. Tanac, rac ufro naklebad<br />
icnobs sakiTxs, miT ufro damajereblad<br />
laparakobs. igi ver<br />
acnobierebs Tavis umecrebas, rasac<br />
im daskvnamde mivyavarT, rom<br />
gauTviYcnobierebuli umecreb a<br />
Se iZ leba iyos mizezi ragind yvelaze<br />
mtkice mtkicebebisa. aseTia<br />
am xalxis Tavisebu reba, asea mowyobili<br />
maTi tvini, romelic kmayofildeba<br />
gaurkvevlobiT, miaxlove<br />
bu l obiT, mxo lod garegnuli<br />
niSnebiT:<br />
– SeiZleba gavigo, saidan arian<br />
Camoyvanili maimunebi, romlebic<br />
aq binadroben?<br />
– rasakvirvelia. es Zalian martivia<br />
(aq Tarjimani, Tavis mxriv,<br />
mimarTavs Cvens Tanmxleb pirovnebas).<br />
– maimunebis umetesoba aq daibada.<br />
diax, TiTqmis yvela maimuni aq<br />
aris dabade buli.<br />
– ki magram, Cven gviTxres, rom am<br />
mxareSi maimunebi ar binadroben.<br />
aqedan gamom dinare, odesRac isini<br />
aq saidanRacidan unda CamoeyvanaT.<br />
– diax, marTali brZandebiT.<br />
– maS, mainc, – saidan arian isini<br />
Camoyvanili?<br />
aq ki, ise rom daxmarebisaTvis<br />
aravisaTvis miumarTavs, igi sazriani<br />
Tavdajere bulo biT gvpasuxobs:<br />
– cotcota yvela mxridan.<br />
Cveni momxiblavi Tarjimani Zalian<br />
keTilganwyobili, Cinebuli,<br />
keTilmosurne adamiania. magram ai<br />
ra aris masSi, cota ar iyos, dam<br />
Rleli: Tu mis mier mowodebuli<br />
monacemebi zustia, es imas niSnavs,<br />
rom isini arasworia. (gv. 152)<br />
mTargmnelisagan<br />
amiT, SeiZleba iTqvas, Cemi misia<br />
amoiwura. Tavs uflebas mivcem da<br />
daskvnis magier moviyvan ramdenime<br />
sityvas a. plutnikis winasityvaobidan<br />
– `esoden gansxva vebuli Sexedulebebis<br />
anatomia~ – `mwerlebi,<br />
romlebmac erTsa da imave dros<br />
moina xules Cveni qveyana, did gansxvavebulobas<br />
avlenen masSi mimdinare<br />
movlenebisa da mTavar moqmed pirTa<br />
Sefasebisas~. da, aseve, – `erTi ki<br />
ucilobelia: TviTmxilvelTa Cvenebebi,<br />
Tavisi isto riuli faseulobiT,<br />
ganuzomlad ufro niSnadia,<br />
vidre STa moma valTa bevri sxva gviandeli<br />
daskvna~.<br />
№ 3 2011<br />
sirebs, raTa kvlavac sicocxle<br />
Caberos, SesZinos iseTi moZraobebi,<br />
rogoric enas literaturuli<br />
nawarmoebis garda<br />
arsad gaaCnia. aq, marTalia,<br />
gveZleva misi mSvenierebiT tkbobis<br />
saSualeba, magram is mainc<br />
uzenaes cvalebadobas emor<br />
Cileba, romelsac esTetikuri<br />
dakmayofileba ki ar sWirdeba,<br />
aramed gamoxatvis axali Zala.<br />
saubaria iseT aucilebel<br />
swrafvaze, romelic mxolod<br />
Semdegnairad SemiZlia davaxasiaTo:<br />
esaa yvelanairi moralis<br />
uwinaresi moraluri<br />
moTxovnileba; es Zala iseTi<br />
axali azrovnebisaken gvibi<br />
Zgebs, jerac rom ar adardebs<br />
gezi da mimarTuleba, mxolod<br />
enis saSualebiT raRacis wvdoma<br />
da moxelTeba wyuria. modiT,<br />
droebiT am raRacas realoba<br />
vuwodoT.<br />
erTxel da samudamod ar<br />
Ceuli es gezi, – romelic arc<br />
filosofiuria, arc literaturuli,<br />
– TiTeul Semoqmeds<br />
axalaxali mimarTulebiT Semoabrunebs.<br />
hofmansTals man<br />
georgesgan sruliad gansxvavebul<br />
gzaze gadaaxvevina, sul<br />
sxva gziT atara rilke, kafkasTvis<br />
kidev sul sxva mimarTulebas<br />
niSnavda; muzilsa da brexts<br />
sruliad gansxvavebuli gzebi<br />
arguna. ase irCeven mimarTulebas,<br />
romelic Semdgom Tavadve<br />
gadastyorcnis maT im kalapot<br />
Si, saidanac veRar dagauxveven,<br />
sadac adgili ar aqvs SemTxveviT<br />
sityvebs Tu movlenebs; masSi<br />
Caivlis maTi uxvi Wirnaxulic<br />
da Wknobis droebac... amis momswreni<br />
bevrad mets vgebulobT<br />
maTi Semoqmedebis auTenturobaze,<br />
vidre maT nawarmoebebSi<br />
iRbliani mignebebis Zebnisas<br />
da maTi xarisxis Sefasebisas.<br />
xarisxi xom mudam saeWvo, sakamaTo,<br />
zogan miuRebelic aris.<br />
xarisxs xom xSirad saSualo<br />
gagrZeleba 43e gverdze<br />
marti 41<br />
franc kafka
№ 3 2011<br />
42<br />
– pa tim ris xved ri su li e ri marto<br />
o baa, – ity vis mur man le ba ni Ze<br />
Wa bua ami re jib Tan li te ra tu ruli<br />
di a lo gi sas da ga ix se nebs, Tu<br />
ro gor da a pa tim res po li ti kur<br />
da na Sa ul ze ori Zma, mi si me gob rebi<br />
– er Ti Teq v s me ti wli sa da me o re<br />
– Cvid me tis. Tvi Ton im xa nad om Si imyo<br />
fe bo da da zus tad ver mo u go nebia<br />
we li, TiT qos 1943Si. um c ross<br />
kar gi po e tis per s peq ti va uCan da,<br />
uf ross – kar gi fex bur Te lis. um cro<br />
si pa tim ro ba Si gar da ic v le bo da,<br />
uf ro si ki, ro mel sac siy maw vi le Si<br />
mwer lo ba ze arc ufiq ria, rva wlis<br />
Sem deg ro ma ne biT dab run de bo da patim<br />
ro bi dan.<br />
esec yve la ze mka fio da da ma je rebe<br />
li da das tu re ba im fsi qo lo gi uri<br />
dak vir ve bi sa:<br />
– ai, ra icis mar to o bam...<br />
ise mox de bo da, rom uf ross mo uwev<br />
da si Wa bu ke Si ve da Ru pu li Zmis<br />
bi og ra fi is Sed ge na la mis na xe va ri<br />
sa u ku nis Sem d gom, imis po e tu ri krebu<br />
li saT vis wi na sity va o bad gan z raxu<br />
li, da ara erT sa gu lis x mo cno basac<br />
Se mo u na xav da STa mo mav lo bas da<br />
fsi qo lo gi ur por t ret sac war mosa<br />
xav da gu lan Te bu li ymaw vil ka cisas,<br />
vi sac ger ma niasab Wo Ta kav Siris<br />
omis aty do mis Ta na ve sa fiq ra li<br />
ga uC n de bo da, ra gzas dad go mo da<br />
qa o tu ri re a lo bis wi na Se mdga ri<br />
– xom ar Se iZ le bo da am uaR re sad<br />
mwva ve vi Ta re bis ga mo ye ne ba an tisab<br />
Wo Ta saq mi a no bi saT vis?!.<br />
es fiq ri mi iy van da im iatak q ve Sa<br />
jguf Si, ro me lic 1718 axal gaz rdas<br />
aer Ti a neb da da samoTx Tves<br />
gas tan da ma Ti mcde lo ba. Ta na moaz<br />
re Ta es jgu fi da u ax lov de bo da<br />
tye Si ga sul gom bo rel xev su rebs,<br />
maT me Ta urs irak li gi ga urs da<br />
Se i a ra Re bu li ajan ye bis T vi sac ganewyo<br />
bod nen Se sa fe ri si pi ro be bis<br />
mo lo din Si. xmas Ca mo eR wia, ger manul<br />
ar mi as Tan moh y ve ba qar T vel<br />
kritika<br />
rostom CxeiZe<br />
an der g ra un di dan: go gi ma i su ra Ze<br />
(ci xu ri no ve le bis qar Tu li rka li)<br />
marti<br />
Ta sam xed ro na wi le bio, da maT Tan<br />
da kav Si re bis ime di hqon daT germa<br />
nel Ta Se mos v lis Ta na ve... mag ram<br />
Sewy de bo da Tu ara ma Ti Zle va mo sili<br />
win s v la da ukan da xe vas da iwyebd<br />
nen, iatak q ve Sel Ta es jgu fi ki dec<br />
Sewy vet da ar se bo bas.<br />
TiT qos saf r Txe Cav li li yo protes<br />
tan te bi saT vis, mag ram swo red<br />
ma Sin mow v de bo daT Ce kis te bis xe li<br />
da oTar ma i su ra Zec sa pa tim ro Si<br />
amoh yof da Tavs, mi si Zma go gic, da<br />
sxva nic... da sam xed ro tri bu na li<br />
Tor met pat ri ots rom ga a sa mar Tleb<br />
da da rvas dax v re tas mi us ji da,<br />
sams – aT we li wads, erTs ki – Svid<br />
we li wads, oTa ri da sax v ret Ta si a Si<br />
aR moC n de bo da, xo lo mi si Zma – ga dasax<br />
le bul Ta.<br />
ma Ti ma mi saT vis es sas ti ki ga dawyve<br />
ti le ba – mwu xa re bas Tan er Tad<br />
– sa a ma yoc iq ne bo da: Cem ma Svi leb ma<br />
ma inc ga be des is, rac me ver gav bedeo.<br />
ise Rvi nos da lev da Tu ara, yovel<br />
T vis qa qu ca Co lo yaS vi lis saxe<br />
li eke ra pir ze. er Tad em sa xu raT<br />
ge ne ral Wav Wa va Zis cxe no san jar<br />
Si, qa qu cas – ofic rad, amas ki vaxmis<br />
t rad, da Tur qe Tis fron t zec<br />
mo u wev daT mxar dam xar brZo la.<br />
am sa xe lis ga re moc va Si rom izr<br />
de bod nen Zme bi, ra ga sak vi ria,<br />
oTars vrce li moTx ro bis si u Je turi<br />
qar ga qa qu cas sa xis STa go ne biT<br />
Se eTx za – vi Tom da erT Wa buks ci xe<br />
Si Se etyo par ti zan Ta be la dis ar sebo<br />
bis Ta o ba ze da sur vi lic gas Ceno<br />
da, rom mi si me Ta u ro biT eb r Zola.<br />
ro de sac Se fi cul ni, ajan ye bis<br />
da mar cxe bis Sem deg, Tur qe Ti sa ken<br />
da ad ge bod nen dra ma tul gzas, es<br />
ci xi dan ve Rar da e we o daT, rad ga nac<br />
me sazR v re e bi mok lav d nen.<br />
da um Tav re be li dar Ce bo da es<br />
moTx ro ba.<br />
da um Tav re be li dar Ce bo da sa i medo<br />
po e tu ri wa mowye bac.
da da um Tav re be li bi og ra fi i Tac<br />
Ser Ce bo da sa zo ga do eb rivpo li tiku<br />
ri cxov re bis is to ri as – dax v reta<br />
ma sac ga da sax le biT Se ec v le boda,<br />
mag ram av sens em s x ver p le bo da.<br />
leq se bis nam s x v re ve bi ma inc mo iyri<br />
da Tavs, ro gorc saf lav ze mi tani<br />
li yva vi li, kre bu li saT vis wam ZRva<br />
re bu li wi naT q ma ki go gi ma i su ra<br />
Zis ci xu ri Ca na we re bis ga mo ce ma sac<br />
da er T vo da win, ro gorc Zmis bi ogra<br />
fi as Tan er Tad sa ku Ta ri av to biog<br />
ra fi ac.<br />
no ve le bis am cik l Si ma sac no vela<br />
da er q me o da, Tumc ga mom ce me li<br />
– da viT bu a Ze – mxo lod pi ro bi Tad<br />
mo ix se ni eb da am teqsts moTx ro bad.<br />
mi u xe da vad ami sa, ma inc am Jan robriv<br />
gan sazR v re bas am jo bi neb d nen,<br />
ra ki Ra Te ma tu rad ara mar to esa dage<br />
bo da am Ca na we rebs, ara med gzamk<br />
v le vad ga mo ad ge bo da mkiTx vels,<br />
Tu ra mi ze ziT mox ved ri li yo go gi<br />
ma i su ra Ze msjav r de bul Ta So ris da<br />
am de ni tan j vawva le bac ga da e ta na.<br />
am ya i dis bi og ra fia ara er Ti Seg xv<br />
de baT var lam Sa la mo vis ko li muri<br />
no ve le bis cik l Si. da maT swo redac<br />
moTx ro be bi hqvi aT yo vel g va ri<br />
Se Ra va Tis ga re Se. da es imi tom, rom<br />
Tvi Te u lis fi nal Si usa Tu od ga iel<br />
vebs ise Ti fra za, rac TiT qos da<br />
oq mur Ca na wers sul sxva Tva liT<br />
Se ga xe debs da no ve la sa viT hkravs<br />
sul ram de ni me fur cels.<br />
go gi ma i su ra Zes ase Ti da niS nu leba<br />
ar mi u ni We bia Zmis bi og ra fi u li<br />
qar gi saT vis – sta ti ad Ca e fiq re bi na<br />
da sta ti is kva lo ba zec ga mar Tav da.<br />
ise, ci xu ri cik lis na wi lad rom<br />
egu lis x ma, ne ta mo a xer xeb da Sa lamo<br />
vi viT im mo u lod ne li da mravlis<br />
mety ve li fra zis mig ne bas, rac<br />
Zmis gax se ne bas moTx ro bad ga da aqce<br />
vi neb da?<br />
mi si mwer lu ri una ri gvi das turebs,<br />
rom am g va ri gan z rax vi sas uTuod<br />
ipov ni da Se sa fe ris da bo lo e bas,<br />
ise ve, ro gorc mTe li es ci xu ri cikli<br />
dRi u ri sa da pro zis zRvar ze<br />
mim di na re obs, er Ti Se xed viT verc<br />
ki am C nev mis mxat v rul qso vils da<br />
geC ve ne ba do ku men tur Ca na we re bad,<br />
uaR re sad dra ma tu li ga re mos uSu alo<br />
aR we rad, pa ti mar Ta am be bis pirda<br />
pir gad mo ta nad fur cel ze.<br />
ara da, es swo red is sti lu ri ma neraa,<br />
rac ni San dob li via var lam Sa<br />
la mo vi saT vis, vinc Ta vis ko li mur<br />
Ca na we rebs moTx ro be bad arc mi iCnev<br />
da, yo vel Sem Tx ve va Si kla si ku ri<br />
be let ris tu li ni mu Se bis gver diT<br />
ar aye neb da da we ris am ya i das epo qis<br />
Ta vi se bu re biT xsni da, TiT qos da<br />
wa su li yo mxat v ru li ga mo na go nis<br />
dro da mwer lis er Ta derT mo va leo<br />
bad rCe bo da re a lo bis gad mo ta na<br />
do ku men tu ri si zus tiT, ara mar toden<br />
gaR r ma ve ba do ku men tu ri foni<br />
sa, ara med mxat v ru lo bis sru li<br />
gan dev na axa li dro is pro zi dan, rogorc<br />
gu lub r y vi lo bi sa da Txro bisaT<br />
vis da mam Zi me be li ba las tis.<br />
Tumc er Tia mwer lis Te o ri u li<br />
Se xe du le ba ni da me o re – Tvi Ton<br />
na we ri. es ori mxa re ki yo vel T vis<br />
ar em Tx ve va er Ti me o res, is ki ara,<br />
uf ro xSi rad ar em Tx ve va, ra ki Ra<br />
Txro ba ase ad vi lad ar em wy v de va<br />
gar k ve ul Car Co eb Si da, mwer lis talan<br />
tis Se sa fe ri sad, cdi lobs Ta vi<br />
da aR wi os Sem zRud vel ar ta xebs.<br />
var lam Sa la mo vis ko li mu ri ciklic<br />
am vi Ta re bis Tval naT li vi dadas<br />
tu re baa.<br />
ne ta go gi ma i su ra Zec Tu ama ve<br />
Tval saz ri si sa gax l daT Ta na medro<br />
ve pro zi sa sa er Tod da ker Zod<br />
mi si ci xu ri gan S to e bis Ta o ba ze? iqneb<br />
mar to Tvi Ton ki ar am jo bi neb da<br />
am sti lur ma ne ras, ara med sxve bisga<br />
nac ver war mo ed gi na, ra tom un da<br />
dam S v ra liy v nen si u Jet Ta ga mo gone<br />
ba sa da kre bi Ti xa si a Te bis Se saqm<br />
ne lad, Tu ki axa li dro is pro za<br />
aRarc mo iTxov da war mo sax vis amu<br />
Sa ve ba sa Tu fan ta zi is ga qa ne bas da<br />
Tvi Ton ve gi biZ geb da re a lu ri ambe<br />
bi sa da xa si a Te bis gad mo sa xa tad<br />
yo vel g va ri Ca re vis, fe ru ma ri lis<br />
wacxe bis ga re Se?<br />
gind asec efiq ra da gind Te o riu<br />
li sa fa ne li arc hqo no da Se mu Save<br />
bu li, mi si Ca na we re bi – ko li mu ri<br />
no ve le bi sa ar iyos – Zal da u ta neblad<br />
ar R ve ven yo fi To bis ar ta xebs<br />
da mar j ved mo Zeb ni li for mis wyalo<br />
biT mxat v rul ni mu Se bad gvevli<br />
ne bi an, mkveT ri do ku men tu ri<br />
fo ni rom gas devT da is to ri kos Ta<br />
da so ci o log TaT vi sac ara nak leb<br />
sa gu lis x mo ni ari an saT val sa Ci no<br />
ma sa le bis da mow me bi sas, vid re lite<br />
ra tu ris mkvle var Ta da kri tikos<br />
TaT vis.<br />
№ 3 2011<br />
adamianis leqsSic ki ipoviT,<br />
karg moTxrobaSi, gulwrfel,<br />
Wkvianur romanSi. es xdeba xolme.<br />
marjve ostatTa nakleboba<br />
arc dResaa. maT garda arian<br />
iseTebi, SemTxveviT, brmad rom<br />
axvedreben mizanSi. arsebobs<br />
kidev ganapiras mdgomi ucnauri<br />
SemTxvevebi, romlebmac<br />
SeiZleba piradad Cveni guli<br />
moigos. magram mwerals SeuRwevad<br />
simaRleze ayenebs mxolod<br />
gezi, mticed dasmuli problemis<br />
manifestacia, miseuli enis,<br />
formebis, konfliqtebis samyaros<br />
TviTmyofadoba, Seucdomlad<br />
rom amoicnoba. mis<br />
arsebobas swored misi es gezi<br />
ganapirobebs, romelsac ise<br />
mihyveba, rogorc erTaderT<br />
SesaZlo gzas, am gzaze zidavs<br />
Tavis jvars, sasowarkveTili<br />
cdilobs, aRasrulos Tavisi<br />
vali da mTeli samyaro sakuTar<br />
Sinagan samyarod aqcios, saku<br />
Tari utifrobiT itanjeba, rakiRa<br />
mTeli samyaros sityviT<br />
saxeldeba ganizraxa. raki icis,<br />
veravin gadamiWriso gzas da<br />
rakiRa Tavadac ar ZaluZs gzidan<br />
gadaxveva, – swored amitom<br />
gamoecxadeba misi davaleba.<br />
rac ufro cxadi xdeba misTvis<br />
es davaleba, miT ufro metad<br />
imsWvaleba misi nawarmoebebi<br />
Sefaruli Tu gamoTqmuli Teoriuli<br />
gansjiT. xSirad gvesmis,<br />
rom, marTalia, rilke didi poetia,<br />
magram misi poeziis msoflmxedveluri<br />
Sinaarsi Cven<br />
aras gvargebs, metic: zedmeti,<br />
xelisSemSleli danamatia. mniSvneloba<br />
mxolod calkeul srulyofilad<br />
daweril leqss Tu<br />
sulac pwkars aqvso, ase amboben.<br />
gvesmis isic, rom, marTalia,<br />
brexti didi poeti iyo, Cveni<br />
erTerTi udidesi dramaturgi,<br />
magram Semwynareblurad gviwevs<br />
imis daviwyeba – an didi<br />
sinanuliT moxsenieba, – rom igi<br />
komunisti iyo. uxeSad rom vTq<br />
vaT: mTavari lamazi sityvebia,<br />
ma sa la ki mar T lac ux va daa am cik gagrZeleba 45e gverdze<br />
marti 43<br />
bertold brexti
№ 3 2011<br />
44<br />
konstantine gamsaxurdia<br />
levan goTua<br />
l Si. ise Ti ni u an se bi da de ta le bia<br />
mik v le u li da Se mo na xu li, rac iq neb<br />
sru li ad da kar gu li yo, an da pir wmin<br />
dad do ku men tur wya ro eb Si ver<br />
mig veq cia Se sa fe ri si yu radRe ba, axla<br />
ki aRar ga mog v r Ce ba, ra ki Ra go gi<br />
ma i su ra Zis no ve leb sa da moTx robeb<br />
Si mrav lis mety ve lad war moC n da<br />
an Tund ga i el va, oRond da sa max sovreb<br />
lad.<br />
go gi ma i su ra Ze var lam Sa la mo vis<br />
sko lis mim de va ria?<br />
iyo dro, ro de sac am g va ri mtkice<br />
ba ni auci le be lic gax l daT, ra Ta<br />
qar T ve li mwer lis na wers mniS v nelo<br />
ba mi ni We bo da – ru sis mo wa fed<br />
un da ga mocxa de bu li yo, imi si idee<br />
bis mim dev rad, imi si mxat v ru li<br />
me To dis gam me o reb lad, da aRarc<br />
da gi dev d nen, ga reg nu li sa er To Tu<br />
ma inc das tur de bo da maT So ris, gareg<br />
nu li, moC ve ne bi Ti ma inc, To rem<br />
su li e ri Sex ved ris niS ne bi rom ar<br />
mo i po ve bo da da ide u ri mrwam siT<br />
su lac sa pi ris pi ro po lus ze idg<br />
nen, amis aR niS v na arc un da mogveTxo<br />
va.<br />
am Ja mad amis auci leb lo ba aRa raa,<br />
sa xel m wi fo eb riv ma da mo u ki deb lobam<br />
es uf le bac dag vi nar Cu na, rom<br />
arar se bu li gav le ne bi ara vin mogvax<br />
vi os Tavs – ru su li iq ne ba Tu<br />
ame ri ku li... da Tu mwer lu ri ma neris<br />
msgav se bas vam C nevT er Ti mxriv<br />
aRi a re bul rus mwe ral sa da me o re<br />
mxriv nak le bad cno bil qar T vel<br />
pro za i koss So ris, xe la Re biT nu ki<br />
ga mo vacxa debT go gi ma i su ra Zes varlam<br />
Sa la mo vis mim dev rad, ara med<br />
da vuk vir deT qar Tu li no ve le bis<br />
da we ris Ta ri Rebs – es ni mu Se bi xom<br />
ma Sin iq m ne bo da, ro de sac Sa la movis<br />
ko li mu ri cik li xel mi uw v do meli<br />
gax l daT da verc go gi ma i su ra Ze<br />
isar geb leb da Ta vi si mwer lu ri mane<br />
ris Se mu Sa ve bi sas.<br />
Za li an ki dag vi an da mi si ci xu ri<br />
Ca na we re bis ga mo ce ma. upa ti e be lia<br />
ase Ti li te ra tu ru li si be ce da gular<br />
xe i no ba, rom am ran gis iatak qve<br />
Sa moTx ro be bi mo ge po ve bo des da<br />
cen zu ris ga uq me bi sa da ta bus ax s nidan<br />
oci wlis Tav ze Ra eRir sos wignad<br />
akin Z va.<br />
ki dev uf ro ga da i va deb da, rom<br />
ara da viT bu a Zis Tav ga mo de ba, vinc<br />
ara mar to Se mo i tan da am mi fa re bul<br />
moTx ro bebs sa li te ra tu ro mi moq<br />
marti<br />
ce va Si, ara med Ci ne bul wi na sity vao<br />
ba sac wa um ZR va reb da, be let ristu<br />
li dak vir ve be bi Ta da Stri xe biT<br />
sav ses, rac am ram de ni me gverds gogi<br />
ma i su ra Zis re li e fur por t retad<br />
aq cevs.<br />
`kac ri el TuT be ri Zis sax le ulni~,<br />
ve e ba ro ma ni, ri Tac sca da damk<br />
vid re ba pa tim ro ba ga mov lil ma da<br />
ma nam de mwer lo ba ze arc ki me oc nebe<br />
di si den t ma sa li te ra tu ro as parez<br />
ze, ma in c da ma inc ver da i qad ni da<br />
mxat v ru li Za liT da iolad Se e reo<br />
da nac ris fer na kads – arc ma Sin<br />
moh yo lia kri ti ki sa gan ga mam x ne vebe<br />
li sity va da dRe sac nak leb mo salod<br />
ne lia, rom sa gan ge bod da in teres<br />
des vin me am ro ma niT, Tu ci xu ri<br />
no ve le bis xaT riT ar ga da av lo Tvali.<br />
`ker pi da jva ric~, me o re ro ma ni,<br />
ase ve mi i kar ge bo da.<br />
da Tu mur man le ba ni Ze ke Til ganwyo<br />
biT mi a niS neb da am ori ro ma nis<br />
ar se bo bas, isic imi tom, rom na pa timral<br />
kacs is ga u te xe lo ba Se mor Ca,<br />
rom am Janrs Seb mo da da Ta vis T vis<br />
ma inc epov na su li e ri Tav Se sa fa ri.<br />
mag ram, ai, ci xi sa da sa kon cen t racio<br />
ba na kis STa beW di le beb sac un da<br />
ga ek va la gza da ki dec mo e po ve bi na<br />
av to ri saT vis is ad gi li Cvens samwer<br />
lo cxov re ba Si, ad vi lad rom<br />
ve Rar da i viwyeb – xo lo am cik lis<br />
an der g ra un do ba ki dev cal kea da safa<br />
se be li.<br />
go gi ma i su ra Zis no ve leb ma ci xeba<br />
na kis Te ma ti ka Si mi aR wia im rangs,<br />
rom auci leb lad un da Se ir Ces ma Ti<br />
uke Te si ni mu Se bi ucxo e Tis T vi sac,<br />
To rem aq xom aS ka ra aRe ma ta kon stan<br />
ti ne gam sa xur di a sa da le van<br />
go Tu as no ve lebs, ama ve si nam d viliT<br />
STa go ne buls – `mtre bis me gobro<br />
ba sa~ da `ime dis sa ner ges~.<br />
ci xeba na kis sim wa re kon s tan ti ne<br />
gam sa xur di a mac ga mos ca da er Txans,<br />
To rem le van go Tua su lac 22 we liwads<br />
ewa ma ka tor Ra Si, mag ram rac ma<br />
Ti Te ma ar iyo, verc da a mu Sa veb d nen<br />
Cve u li xe lov ne biT.<br />
ro gorc `mtre bis me gob ro baa~<br />
yve la ze sus ti kon s tan ti ne gam saxur<br />
di as no ve lebs So ris, ise `imedis<br />
sa ner ge~ le van go Tu as no ve listi<br />
ka Si. maT am be let ris tul mcdelo<br />
bebs fsi qo lo gi u ri mniS v ne lo ba<br />
Tu eni We ba da mkvle var TaT vis uf
oa sa gu lis x mo, vid re mkiTx ve lisaT<br />
vis.<br />
da er T ba Sad am de ni Ci ne bu li nove<br />
lis ga mo Ce na Ta vi se bu ri mov lenaa<br />
Cvens sa zo ga do eb rivli te ratu<br />
rul si nam d vi le Si.<br />
mkveT ri do ku men ta liz mi sa ken<br />
swr af va mi iy van da go gi ma i su ra Zes<br />
iq am de, rom mo za i ku rad da la ge bul<br />
tu saR Ta si lu e tebs pir van del iers<br />
Se u nar Cu neb da – yve las Tav Ta vi si<br />
xa si a Ti Ta Tu Tvi se be biT Se mo iy vanda<br />
Txro ba Si da sa xe leb sac da u toveb<br />
da da gva re bis ini ci a leb sac.<br />
do ku men ta lu ri fo nis gam k veTre<br />
ba Tvi Ton mos Txov da, rom mxatv<br />
ru lo ba kom po zi ci u ri qar gis Semo<br />
xaz va sa da si u Je tis di na mi ka Si<br />
eZia, pi rov nul xa si aT Ta Ser Ce va sa<br />
da wer ti lis dro u lad das mis xelov<br />
ne ba Si, es yo ve li ve ki Ta vi siT<br />
ga uZR ve bo da im gan zo ga de bi sa ken,<br />
urom li so dac mxat v ru li qmni le ba<br />
Jur na lis tur re por ta Jam de qve iTde<br />
ba.<br />
am mxriv go gi ma i su ra Zis ci xu ri<br />
cik lic sru luf le bi a ni na wi lia im<br />
mid re ki le bi sa qar Tul no ve lis tika<br />
Si, rac aqam de um Tav re sad da viT<br />
vaC na Zi sa da oTar Cxe i Zis sa xe lebs<br />
ukav Sir de bo da, ma nam de ki gar k ve ulad<br />
aleq san d re or be li a nis na wereb<br />
Sic eCi na Ta vi, Tumc mas Ta vi si<br />
Txzu le be bis Jan rob ri vi gan sazRv<br />
ra arc uc dia. es rom ga nez ra xa,<br />
war ma te bi Tac Se as xam da xorcs da<br />
swo red igi Seq m ni da qar Tu li do kumen<br />
tu ri no ve lis kla si kur sa xes da<br />
mTel cik l sac dag vi to veb da. am jerad<br />
ki am mid re ki le bis wi na mor bedad<br />
war mod ge ba.<br />
ro de sac go gi ma i su ra Ze am ma neras<br />
ga mo Zeb ni da andergraundu li<br />
Ca na we re bi saT vis, miy ru e bu li yo<br />
aleq sandre or be li a nis Txzu le bani<br />
da xel mi uw v do me li gax l daT daviT<br />
vaC na Zis no ve le bi, oTar Cxe i Zis<br />
no ve lis ti ka Si ki jer ase mkveT rad<br />
ar eCi na Ta vi do ku men tur fon sa<br />
Tu per so naJ Ta Ta vi an Ti ve gvarsaxe<br />
liT Se moy va nis ma ne ras, ase rom,<br />
ci xu ri cik lis av to ri Ta vi siT miak<br />
v lev da am sti lur me Tods, da<br />
ami tom sav se biT bu neb ri vad Cnde ba<br />
erTerT ni muS Si (`Rrma Re lis pa timarTa<br />
ba nak Si~) Sal va nu cu bi Zec,<br />
es ma Sin, ro de sac tu sa Re bi av Wa lisa<br />
da glda nis gza ga sa yar Tan ax los<br />
sacxov re bel saxls aSe ne ben da kaci<br />
da aTiTor me ti wlis bi Wi mi uax<br />
lov de baT. ka ci da in te res de ba:<br />
ras aSe neb To? – da go gi ma i su ra Zem<br />
ier ze un da ic nos mec ni e ri, rom lis<br />
naR va wi da nac upir ve le sad ax sen deba<br />
`vefxis tya os nis~ ru su li Targ<br />
ma ni, ra ki Ra am Tar g man ma ga mo ixs<br />
na igi sa kon cen t ra cio ba na ki dan,<br />
axal gaz r deb ma ki es am ba vi Se ityes<br />
mwe ral Ta sa sax le Si, sa dac xSi rad<br />
da di od nen da sxvac bev ri ram Se isru<br />
tes iqa u ri sa ja ro ga mos v le bidan<br />
Tu mZaf ri dis ku si e bi dan.<br />
mec ni ers gldan Si aga ra ki hqon da<br />
da Sem Tx ve viT rom ga da awy de bo da<br />
mSe neb lo ba ze ga moy va nil pa timrebs,<br />
gu li ar mo uT men da, rom ar<br />
ga mo la pa ra ke bo daT. ser Jan ti ne bas<br />
dar Tav da da pro fe so ris pir ve li<br />
fra za da na ne bi sa iq ne bo da:<br />
– Tqven ax la STa mo mav lo bas un da<br />
qmni deT.<br />
me re ki ori od sity viT un da ga ixse<br />
nos cim bi ri dan mos kov Si Ca moy vanis<br />
epi zo di da iq lav ren ti be ri as<br />
Tan Sex ved ra, vinc be la dis naT q vams<br />
am c nobs: `vefxis tya o sa ni~ da as rule<br />
bi ne To, – sa qa Ral de Si Cawyo bil<br />
xel na we rebs da ub ru nebs da Si na gan<br />
ci xe Si cal ke oTax sac ga mo u yofs<br />
sa mu Sa od.<br />
– mew via ra Rac sa o ca ri STa go neba<br />
da aR f r To va ne ba, rom lis msgav si<br />
aras d ros ar mig r Z v nia.<br />
ew ve o da, aba, ra iq ne bo da, rad ganac<br />
mix v da, uk ve ga dar Ce ni li va ro.<br />
da ase caa – Tar g ma ni mo Tav de ba Tu<br />
ara, ma Sin ve da ub run de ba sa mo qa laqo<br />
cxov re bas.<br />
oRond, cxa dia, tu sa Reb Tan ar gaum<br />
xe lia, ro gor mi a wo da xel na we ri<br />
sta lins sa kon cen t ra cio ba nak Si<br />
myof ma. amis Ta o ba ze arc sxva gan mou<br />
yo lia da da fa ru li rCe ba da egaa<br />
mi si ma ri fa Ti a no ba im um w va ves yofa<br />
Si – jer rom mo i fiq ra, ra xer xi<br />
ajo beb da sab Wo Ta im pe ra tor Tan<br />
da sa kav Si reb lad, me re ki Ca na fiq ri<br />
ki dec aRas ru la.<br />
– wa wo lis po li ti kam ga a mar T la?<br />
– un da hkiTxos go gim, ra ki Ra smeno<br />
da, Tu ro gor ga mo su la Sal va<br />
nu cu bi Ze uni ver si te tis stu den t<br />
Ta wi na Se 1921 wels, sa qar T ve los<br />
ga sab Wo e bis Ta na ve, da ga ux se ne bia<br />
mu xi sa da ler w mis ara ki – ro gor<br />
№ 3 2011<br />
poeziaa, es kargia, es mogvwons,<br />
gansakuTrebiT – qliavis xeebi<br />
da patara TeTri Rrubeli. –<br />
hofmansTalis Zalisxmeva, romelic<br />
man Tavisi nawarmoebebiT<br />
evropis ganadgurebuli<br />
sulieri tradiciis aRorZinebas<br />
miaxarja, maSin rodesac<br />
swored am tradiciis adgili<br />
vakuumma daikava, mavans fuW<br />
garjad esaxeba, magram am fiqtiur<br />
mimarTebaTa gareSe verc<br />
misi Teatri iarsebebda da verc<br />
mis eseebs eqneboda gansjis<br />
simwvave. – prusti `dakarguli<br />
drois Ziebis~ ukanasknel tom<br />
Si lamis erTi TeoriiT ecada<br />
mTeli nawarmoebis `dazRvevas~,<br />
misi warmoSobis Sesaxeb msjelobiT<br />
surda Tavisi qmnilebis<br />
gamarTleba. SeiZleboda gvekiTxa:<br />
gana es aucilebeli iyo?<br />
me vfiqob, rom iyo. erTxel ase<br />
Ti mosazrebac movismine: ratom<br />
ar agvaridao gotfrid benma<br />
Tavisi radikaluri esTetizmis<br />
formulireba, rad mogvaxvia<br />
Tavs gamoxatvis saSualebaTa<br />
mTeli Tavisi samyaro, es fanatikuri<br />
termilebi: Troba,<br />
gamZafreba, monologuri `me~?<br />
magram gana amis gareSe SeZlebda<br />
im oriod leqsis daweras,<br />
riTac SekiTxvis avtoris mowoneba<br />
daimsaxura? – gana muzilis<br />
`uTvisebo kacis~ eseisturi<br />
pasaJebi romanis srulfasovan<br />
nawils ar warmoadgens? es romani<br />
xom warmoudgenelia imTaviTve<br />
marcxisaTvis ganwiruli<br />
utopiis anda `dResaviT naTeli<br />
musikis~ Ziebis gareSe. gana mxolod<br />
es saazrovno cdebi ar<br />
aqcevs wigns imad, rasac is warmoadgens?<br />
am yovelives imisTvis rodi<br />
movixsenieb, raTa ar davuSva<br />
calkeuli mwerlebis, maTi<br />
cdomilebebisa da calsaxobis<br />
gakritikeba. amas imitom vsCadi,<br />
raTa dRevandeli dezorientaciis<br />
pirobebSi SegaxsenoT,<br />
ixib le bo da ler wa mi mu xis Zli e re gagrZeleba 47e gverdze<br />
marti 45<br />
marsel prusti
№ 3 2011<br />
46<br />
varlam Salamovi<br />
Salva nucubiZe<br />
biT, mag ram er Txe lac amo var d ni la<br />
qa riS xa li, ro mel sac mu xa mZlav ri<br />
to te biT ige ri eb da, ler wa mi ki miwa<br />
ze wa uw ve bo da, da ro de sac griga<br />
li Cad ge bo da da ler wa mi Tavs wamo<br />
yof da, da i na xav da, rom qa ra Sots<br />
mu xa Zir fes vi a nad amo eTxa ra.<br />
gam Wir va le gax l daT ara kis deda<br />
az ric da pro fe so ris mi er mi si<br />
da mow me bis gan z rax vac, am gzas rom<br />
ur Cev da sa ku Tar Tav sac da axal gazr<br />
deb sac: qa riS xal Si varT mo yo lilni<br />
da pir da pir Se ta ke ba sa da zed Sems<br />
x v re vas ler wa mi viT moq me de ba ajobebs,<br />
gri ga li Cad ge ba Tu ara, kvlav<br />
sam ze o ze rom amov yofT Tav so.<br />
wa wo lis po li ti ka Se er q me o da am<br />
Se go ne ba sac da am gzis ar Ce va sac,<br />
da oci wlis Cav lis Sem deg, ra ga sakvi<br />
ria, axal gaz r da ka ci da in te rese<br />
bu li yo, am ga da sa xe di dan ro gor<br />
uyu reb da sa xel mox ve Wi li mkvleva<br />
ri am g var ar Ce vans, kvla vac izi areb<br />
da, ki dev uf ro dar w mu ne bu li yo<br />
mis sis wo re Si Tu gu li eTa naR re boda,<br />
sxva ga dawy ve ti le ba – mkveT ri<br />
da pi ris pi re ba – sjob dao?<br />
Se kiTx va kar ga xans Ca a fiq rebs<br />
Sal va nu cu bi Zes da pa su xad amas aTq<br />
me vi nebs:<br />
– ga a mar T la? iqi dan ise Can da,<br />
TiT qos... ax la aRar vi ci..<br />
uf ro cxad liv Tqmas mo e ri de boda,<br />
Tumc gam W vir va lea mi niS ne ba,<br />
rom ma in c da ma inc kma yo fi li ar aris<br />
`wa wo lis po li ti kiT~ da su lac ar<br />
esa xe ba mar j ve ga dawy ve ti le bad.<br />
iqi dan ise Can dao...<br />
im wu Tas Tav Se sa fars eZi eb da, gadar<br />
Ce na ze zru nav da, gri gal Tan Seja<br />
xe bas ga ur bo da da ler w mis simbo<br />
li ka una Teb da gza sa vals, mag ram<br />
ori aTe u li we li rom ga da i ke cebo<br />
da, dar w mun de bo da, ga mo sa va li<br />
esec ar yo fi lao – ga dar Ce na gadar<br />
Ce nad, mag ram ar se bo bis Se nar<br />
Cu ne ba ga na ra ise Ti war ma te bu li<br />
na bi ji iyo, ro de sac Tval daT val<br />
ir R ve o da sa zo ga do eb ri vi mo ra li,<br />
erov nu li TviT m yo fa do ba, ikar gebo<br />
da su li e ri sim x ne ve da yo ve li ve<br />
Se u Ce reb liv mi e qa ne bo da uf s k ruli<br />
sa ken.<br />
zurgs ukan qa qu ca Co lo yaS vi li sa<br />
da mis Se fi cul Ta Tav gan wir va rom<br />
ar da e gu le bi naT, he ro i ku li Ja mis<br />
mo lan de bas rom ar ga da eq ro la ma<br />
Ti ga mob r wyi ne biT da mu xac zed ar<br />
marti<br />
Se lew vo da am usas ti kes po li tikur<br />
re Jims, Tav q ve svla ki dev uf ro<br />
swra fi iq ne bo da.<br />
Tumc vis ro gor – dae yve las saku<br />
Ta ri fsi qo lo gi u ri wyo bi sa da<br />
ide ureTi ku ri mrwam sis kva lad<br />
aer Cia cxov re bis sti li, ro me lic<br />
bo los da bo los imiT fa sobs, rom<br />
mra val g va rad ito te ba da he ro i kis<br />
gver diT wa wo lac ar se bobs, er Ti meo<br />
res rom av se ben. asea, ase – Tu yvela<br />
Tav gan wir viT Se e nar cxe ba Zalmom<br />
re o bas, ers say r de ni sru li ad<br />
ga mo ec le ba, ise ve, ro gorc yve las<br />
qe dis mod re ka da a kar g vi nebs qve yanas<br />
sa ku Tar sa xe sa da im erov nul<br />
Ta vi se bu re bebs, urom li so dac mo<br />
Za la de qvey nis pro vin ci ad dar Ce ba<br />
sa mu da mod, Tan da Tan su lac mo nobis<br />
kma yo fi le ba Si Ca Zi ru li.<br />
sa gu lis x moa Tund es pa sa Ji Ta visi<br />
siR r miT, pi rov nu li xa si a Ti sa da<br />
epo qis zo ga di Si na ar sis xel Se saxe<br />
bi war mo Ce niT, da amis Ta na pa sa Ji<br />
er Ti da ori ar Seg x v de baT ci xu ri<br />
Ca na we re bis am cik l Si.<br />
gan sa kuT re biT ma inc is fra za<br />
da a max sov r de ba mkiTx vels no veli<br />
dan `gzad ci xeci xe~, ro de sac<br />
po lit pa tim re bi Zvel bol Se vi kebs<br />
niSns uge ben, ar pa ti o ben men Se vik<br />
Ta augad xse ne bas da was Za xe ben: noe<br />
Jor da nia Tqven sa viT sis x lis m s meli<br />
ma inc ar yo fi lao.<br />
pa ti mar Ta So ris myo fi mo ma va li<br />
mwe ra li Ta vis mxriv das Zens:<br />
– le ni ni ve ge ta ri a nels eZax da,<br />
vi Tom sis x lis R v ra rom ar sur da,<br />
imi tom.<br />
sxva sa is to ri Tu me mu a ruldoku<br />
men tu ri wya ro ar gvam c nobs noe<br />
Jor da ni as am met sa xels – ve ge ta ria<br />
ne li – da no ve lis `gzad ci xecixe~<br />
am pa saJs swo re dac do ku men tur<br />
cno bad ga mo i ye ne ben mkvle va re bi.<br />
xo lo no ve la Si `sa sik v di lo saka<br />
ni~ arek li lia uni ver si te tis<br />
jgu fi sa da sa ma nel Ta tra gi ku li<br />
xve d ri – uni ver si te tel Ta Sepy robadax<br />
v re tiT rom su lac ar mo Ta vebu<br />
la es Tav gan wi ru li gab r Zo le ba<br />
da mi si uSu a lo gag r Ze le ba aR moC nde<br />
bo da Se i a ra Re bu li me am bo xe e bis<br />
gas v la Tu Se Tis tye eb Si, er Txans<br />
war ma te ba sac rom mi aR wev d nen, magram<br />
sas ti ki sa xel m wi fo man qa na bolos<br />
ma inc sis x l Si Ca ax Sob da Ta visuf<br />
le bis am wyur vil sac.
mus ta fa Se li as mok v la caa gaxse<br />
ne bu li or m x ri vi sro li sas da am<br />
saq me ze mjda ri ami ran mZis si lu etic<br />
ga i el vebs. es kvlav is no ve laa<br />
– `Rrma Re lis pa ti mar Ta ba nak Si~,<br />
ro mel Sic na tu ra lis tur da, amav dro<br />
u lad, sim bo lur su ra Tad war moi<br />
sa xe ba, Tu ro gor amoTx ris mi wi dan<br />
ko kis pi ru li wvi ma ze da pir ze ve saxel<br />
da xe lod Cay ril pa ti mar Ta gvamebs<br />
da gza ze da a qa nebs.<br />
ra aris es – koS ma ru li xil vis gasag<br />
ne ba Tu is re a lo ba, ro mel sac<br />
mwer lu ri fan ta zi is miS ve le ba arc<br />
sWir de ba, Tvi Ton ve gan zo gad de ba<br />
sab Wo u ri yo fis, ko mu niz mis aRaJ<br />
Ra Je bu li mwver va le bi sa ken mi ma vali<br />
gzat ke ci lis xel Se sa xeb xa tad?!.<br />
uSu a lod am moTx ro ba Si ki Cndeba<br />
er Ti da ma fiq re be li per so na Jic<br />
da mi si uc na u ri xved ric, ris T vi sac<br />
mwe rals sxva gan sazR v re ba ver Seur<br />
Ce via, gar da `axi re bu lad da da na<br />
Sa u le bu li sa~.<br />
es per so na Ji ze mo i me re li qviTxuro<br />
Sal va WaZea, vinc da ba qa laq Si<br />
mo e dan ze Ta na mo qa la qe eb Tan er Tad<br />
us men da ra di os, ro de sac sa o ma ri<br />
in for ma ci is gad mo ce mi sas diq tors<br />
es cno bac euwye bi na: Cven ma jar ma qala<br />
qi ta gan ro gi da to vao. ima ve Rames<br />
da a pa tim reb d nen qviTxu ros da<br />
bral de bad wa u ye neb d nen: ro de sac<br />
ga mocxad da sab Wo Ta ar mi is mi er tagan<br />
ro gis da to ve ba, Sen ul va Seb Si<br />
Ca ge Ri mao. Sal va uar yof da Ca Ri mebas:<br />
ti ri li Ri mils mi gavs, iq neb Came<br />
ti rao. ga mom Zi e be li Ca e Zi e bo da:<br />
Ca Ri me bi sas ra Ca i la pa ra keo? – da<br />
sa sur vel pa suxs rom ver mo is menda,<br />
mow me ebs, uf ro zus tad, crumow<br />
me ebs, da a ye neb da pir ze, TiT qos<br />
qviTxu ros esec eT q vams: eg er Ti da<br />
sxva aTa sio.<br />
ase mi us jid nen agi ta cialay bo bisaT<br />
vis aT we li wads.<br />
ra ki Ra koW lob da, So re ul etap Si<br />
ar gag zav nid nen da sas jels Rrma Relis<br />
ba nak Si mo ax de vi neb d nen. iq rom<br />
zog jer ga e xum re bod nen: mag Ri milma<br />
dag Ru pa da ki dev iRi me bi? mo ipar<br />
se eg ul va Se bio. – ar vi Ri me bi, ra<br />
vqna, ase Can so, – ir w mu ne bo da Sal va.<br />
es xa si a Ti da e na ne bo da mwe rals<br />
mo za i kur su raT Si Ca sa to veb lad<br />
da kvlav da ub run de bo da no ve la Si<br />
`Rrma Re lis ba na ki~, sa dac per sonaJs<br />
ka cia mRi ma ra Zis gvarsa xe liT<br />
ga mo xa tav da, da ra Ta xal xos nuri<br />
we ris ma ne ri saT vis mi baZ vad ar<br />
Ca mo er T mi aT gva riT mi niS ne bu li<br />
ten den cia, aseT ax s nas Ca ur Tav da:<br />
sa o ca ria, mag ram asea, ka cis gvari<br />
an sa xe li zog jer em Tx ve va mi si<br />
pat ro nis sa be dis we ro xa si aTs, an<br />
pir da pir mi u Ti Tebs bed sa Tu ubedo<br />
ba ze. an ga mo xa tavs mi si cxov rebi<br />
sa Tu yo fis bu ne bas, ra Rac mis<br />
Tav s ga dam x dar am bavs, an pir da pir,<br />
an sa wi na aR m de god, an da zog jer afr<br />
Txi lebs an mo u wo deb so.<br />
mwe ra li fsi qo lo gis Tva liT ukvir<br />
de ba per so na Jis am uc na ur gamo<br />
mety ve le bas, sa be dis we rod rom<br />
ga da eq ca (`me ma inc ver ga vi ge, es<br />
`tok va~ da pa tim re bam de sWir da,<br />
rac ul va Seb Si Ca Ri me bad da i na xes<br />
Tu da pa tim re bis Sem d gom da e mar Ta<br />
dam Rup ve li `ul va Seb Si Ca Ri me bis~<br />
ak vi a te biT, rac bral de bis uar yofis<br />
biofsi qo lo gi u ri re aq cia iqne<br />
bo da. an da es tok va iyo mxo lod da<br />
mxo lod si mu la cia mar Ta li Ca Ri mebis<br />
uar sa yo fad~), ra Ta gro tes kuli<br />
su ra Ti da vi Ta re ba da be ji TebiT<br />
Ca u beW dos mkiTx vels, ro gorc<br />
sab Wo u ri ab sur dis – yi ra ze dam dga<br />
ri re a lo bis – ase ri gad mety ve li<br />
da sa xi e ri ni mu Si.<br />
ka cia mRi ma ra Ze am me o re no ve lis<br />
mTa var gmi rad war mod ge ba da es gare<br />
mo e bac, si u Je tu ri qar ga mis irg<br />
v liv rom ik v ris, xel Se sa xe bad gamok<br />
veTs sab Wo u ri si nam d vi lis arss.<br />
sa xis ga mo mety ve le bis sa be dis wero<br />
o ba Te mad da si u Je ta daa ga mo yene<br />
bu li ha in rix bi o lis no ve la Si<br />
`Cemi naR v li a ni sa xe~.<br />
per so na Ji nav sad gur Si dgas da<br />
mo far fa te To li ebs gas c qe ris –<br />
yov lad mSvi di, uwyi na ri su ra Tia,<br />
mag ram ub nis mo ri ge po li ci el ma<br />
ofi ci a lu rad un da da a dos mxar ze<br />
xe li da ub r Za nos: ga mom ye vi To. mize<br />
zi? Tur me ar se bobs ka no ni, romlis<br />
mi xed vi Tac yve la mo qa la qe bedni<br />
e ri un da iyos. – me bed ni e ri var,<br />
– ir w mu ne ba per so na Ji, mag ram poli<br />
ci e lis motyu e ba ad vi li ar aris:<br />
maS ras niS navs Tqve ni naR v li a ni saxe?<br />
– mar Ta lia ka no ni axa lia, oc da<br />
Teq v s me ti sa a Tia, rac ga moq vey n da,<br />
mag ram ra ki Ra yo ve li ka no ni Za la<br />
Si Se dis ga moq vey ne bi dan oc da oTxi<br />
sa a Tis Sem deg, naR v li a ni sa xe uk ve<br />
№ 3 2011<br />
Tu riTi amoicnoba WeSmariti<br />
Semoqmedis da zogadad Semoqmedebis<br />
gamoCena. misi amocnoba<br />
SesaZlebelia axali yovlismomcveli<br />
definiciiT, axali<br />
kanonebis damkvidrebiT, Seucdomeli<br />
azrovnebis idumali Tu<br />
sityvieri gamocxadebiT.<br />
maradiuli xom mxolod<br />
suraTxatebia. azrovneba ki<br />
droiTia da amitomac drois<br />
msxverpli xdeba. magram swored<br />
misi warmavalobis gamo unda<br />
eswrafos Cveni azrovneba ganaxlebisken,<br />
Tuki gulwrfeloba<br />
da misi meoxebiT raimes<br />
Secvla gvsurs.<br />
xom TavSi ar mogiva, CavebRauWoT<br />
klasikis an romelime<br />
sxva epoqis ideebs, radgan isini<br />
CvenTvis ganmsazRvreli ve<br />
Rar iqneba; Cveni sinamdvilec<br />
da Cveni kamaTic ucxoa maTTvis.<br />
raoden brwyinvaled unda<br />
gveCvenos gardasuli droidan<br />
Cvenamde mosuli calkeuli<br />
aforizmebi, Cven maT dRevandeli<br />
safiqralis dasturad<br />
viyenebT. arc imis gafiqreba<br />
gvepatieba, aqaoda, yvelaferi<br />
ukve miRweulia, rakiRa qveyanas<br />
4050 wlis winaT ramdenime<br />
didi moazrovne moevlina. aras<br />
gvargebs, maT, rogorc amoCemebul<br />
varskvlavebs, dRevandeli<br />
azrovneba mivandoT. arc<br />
is mogvitans raime sargebels,<br />
Tuki im saocar qmnilebebs daveyrdnobiT,<br />
gasul aTwleuleb<br />
Si rom Seqmna kacobriobam. maTgan<br />
mxolod imis swavla Segvi<br />
Zlia, rom imave safrTxisgan,<br />
maT rom emuqreboda, arc Cven<br />
varT dazRveulni. xelovnebaSi<br />
ar arsebobs horizontuli<br />
winsvla, – mxolod marad ganaxlebuli<br />
vertikaluri naxtomiT<br />
sivrcis gapoba. winsvlis<br />
iluzias mxolod xelovnebis<br />
teqnikuri saSualebani gviqmnis.<br />
sinamdvileSi ki mxolod<br />
saxecvlaa SesaZlebeli. da is<br />
da na Sa u lad cxad de ba. mi Tu me tes, gagrZeleba 49e gverdze<br />
marti 47
№ 3 2011<br />
48<br />
ka no ni ra di o Tic euwya mo sax le o bas<br />
da ga ze Tis fur c le bi da nac, xo lo<br />
maT T vis, vinc pre si Ta da ra di o Ti<br />
ar sar geb lobs, qu Ceb Si mi mo fan tes<br />
sa gan ge bo fur c le bi.<br />
Tur me per so na Ji axa li ga Ta visuf<br />
le bu lia pa tim ro bi dan, da rode<br />
sac po li ci is gan yo fi le ba Si mos<br />
Txo ven aRi a ros ma Sin de li bral deba,<br />
am c nobT: Ce mi mxi a ru li sa xeo.<br />
Tur me sa yo vel Tao glo vis dRes,<br />
umaR le si mmar T ve lis gar dac va lebi<br />
sas po li ci els Tval Si mox ved ria<br />
mi si mxi a ru li sa xe da xu Ti we lic<br />
ami tom mi u sa jes.<br />
am je rad mowye ni li sa xi saT vis aTw<br />
li an pa tim ro bas Se u far de ben.<br />
sas je lis mox dis Sem deg ra gzas<br />
Se iZ le ba da ad ges?<br />
sxva ga mo sa vals ver po u lobs,<br />
gar da imi sa, rom:<br />
– un da ve ca do, ara vi Ta ri sa xe ar<br />
vi qo nio, Tu ki es Sev Ze li, aTi wlis<br />
Sem deg, bed ni e re bi sa da ux vi sap ni ano<br />
bis pi ro beb Si...<br />
Tav zar dam ce mi re a lo baa – grotes<br />
ki uki du re so bas aR wevs... oRond<br />
is, rac ger ma ne li mwer lis no ve la<br />
Si mxat v ru li war mo sax vis na yo fia,<br />
koS ma ru li si nam d vi lis Ta vi se bu ri<br />
ga az re ba, qar T ve li pro za i ko si saTvis<br />
uSu a lo re a lo baa, na tu ra lizmic<br />
ki... da swo red na tu ra lis tu ri<br />
su ra Ti em g va ne ba gro tesks Ta vi si<br />
uC ve u lo bi Ta da da u je reb lo biT.<br />
* * *<br />
da e na ne bo da mo za i kur su raT Si<br />
Ca sa to veb la do...<br />
mwe rals TiT qos arc sje ro da, Tu<br />
ci xeka tor Ris Te ma ze mTel cikls<br />
Seq m ni da da la mob da bev ri ram Cae<br />
tia Rrma Re lis pa ti mar Ta ba na kis<br />
aR we ra Si, da wu ru lad war mo e Ci na<br />
tu saR Ta por t re te bi da mwa re xvedri.<br />
da Tu das cal de bo da, si u Jet Ta<br />
gaS la me rec Se iZ le bo da.<br />
– ka ci ise ar sad ar ic no ba, rogorc<br />
pa tim ro ba Si, – acxa debs perso<br />
na Jis pi riT (`tan ju li~). da Tu<br />
er Ti mxriv es ga re mo e ba amar ti vebs<br />
per so naJ Ta mxat v rul xor c Ses x mas,<br />
ra ki Ra ze da pir ze vea ma Ti xa si a Tebi,<br />
me o re mxriv ki dec ar Tu lebs, ra<br />
Ta ze da pir ze ma inc sa er To Tvi se bani<br />
mo tiv ti vebs, uke Tu ro ba ni uf ro<br />
amoC n de ba, da pi rov nu li Ta vi sebu<br />
re ba ni, ase ri gad mniS v ne lo va ni<br />
marti<br />
mwer lo bi saT vis, sadRac iC q ma le ba.<br />
miC q ma luls ki Sem C ne va da war mosax<br />
va esa Wi ro e ba.<br />
ase war mod ge ba go gi ma i su ra Zis<br />
moTx ro be bi sa da no ve le bis cik l Si<br />
per so naJ Ta mra val fe ro va ni ga lerea<br />
– dawye bu li Rir se bi sa da me obis<br />
ga dar Ce ni saT vis Tav gan wi ru li<br />
mcde lo biT da dam Tav re bu li gaqce<br />
ul Ta mi er erTer Ti Ta nam z raxve<br />
lis miC ne viT `zva ra kad, cocxal<br />
ulu fad~, ra Ta mi si SeW miT mo iT q van<br />
su li sa no va gis ga Ta ve bis Sem deg.<br />
ci xe imis ci xea da `kon c la ge ric~<br />
imis `kon c la ge ria~, rom si ve luris<br />
ara na i ri ga mov li ne ba aRar un da<br />
gik vir des... da dae es yo ve li ve dau<br />
fa ra vad, ga SiS v le bu lad Se mo i naxos<br />
mwer lo bam, mi Tu me tes, sab Wo Ta<br />
sas je laR s ru le bi Ti sis te ma, romlis<br />
Zal mom re o ba sa da ga nu kiTxa oba<br />
sac ver uZ leb d nen TviT is ada mia<br />
ne bic, ro mel Tac me fis d ro in del<br />
ru se Tis im pe ri a Si aTi da me ti we li<br />
ga e ta re bi naT pa tim ro ba Si da su lier<br />
ga nad gu re bas ma in c da ma inc ar<br />
uCi od nen.<br />
sa na to ri um Si arc isi ni yo fi lan,<br />
mag ram xom ar se bobs ra Rac zRvari,<br />
rom lis iqi Tac aRar grZel de ba<br />
ada mi a nu ri dam ci re ba da mo ra lu ri<br />
wne xi.<br />
sab Wo Ta si nam d vi le Si ase Ti zRvari<br />
ar ar se bob da.<br />
am tra gi ku li vi Ta re bis saT valsa<br />
Ci no ni muS Ta So ris go gi ma i su ra<br />
Zis no ve le bi da moTx ro be bic gvegu<br />
le ba – san do gzam k v le vad Sem zarav<br />
gzeb ze.<br />
* * *<br />
ci xu ri Ca na we re bis sa xel wo de bis<br />
qveS rom mo aq cev da am cikls, sxva<br />
sa Ta urs isev am Jan rob riv Tu Tema<br />
tur gan sazR v re bas am jo bi neb da...<br />
mag ram ga mom ce mels ar da ak ma yo fileb<br />
da wig nis sa Ta u rad Jan ris gamo<br />
ta na da go gi ma i su ra Zis erTerT<br />
sa u ke Te so no ve lis sa xel wo de bas<br />
Se ur Cev da wigns – `yu di e ras~, rogorc<br />
uf ro ori gi na lur sa da efeqturs.<br />
Jan rob ri vi da zus te ba ki dae<br />
qve sa Ta u rad wa we ro da wigns.<br />
yu di e ra mo xu ci de da ka cia, arafris<br />
di de biT rom ar da Tan x m da na<br />
Te sa veb sa da me zob lebs, ra Ta maT<br />
Tan er Tad Ca mo sax le bu li yo ba rad<br />
cxra bur ja Wi ux ze or bis bu de sa viT
Se fe ni li sof li dan, aw uk ve na sofla<br />
ri dan. da Ser Ce nia iqa u ro bas, vai<br />
Tu sa kon cen t ra cio ba na ki dan dabru<br />
ne bul ma Svil ma Cems asa valda savals<br />
ve Rar mi ag no so.<br />
mar to o bi sa da mo lo di nis mo tivs<br />
oTar Cxe i Ze rom mi mar Tav da 40iani<br />
wle bis da sawyis Si, es mxat v ru li<br />
xer xi Se maS fo Te be li aR moC n debo<br />
da re daq ci i saT vis, ofi ci a lur<br />
moTxov na Ta gan mkeTr ga dax ve vad,<br />
rad ga nac de da sab Wo Ta xe li suf lebas<br />
Se uZ le be lia da e to ve bi na mwu xare<br />
gan c de bis ama ra. ko leq tivs sas wra<br />
fod un da ga mo e Ro xe li da sa er<br />
To fer xul Si Cab mul qals iolad<br />
ga day ro da yo vel g va ri dar di.<br />
me re mo lo di ni auci le be li moti<br />
vic Se iq ne bo da sab Wo Ta epo qis<br />
li te ra tu ri saT vis – es mas Sem deg,<br />
rac did sa ma mu lo omad mo naT luli<br />
qar te xi li ga da iv li da da de debi<br />
Tu co le bi mo uT men lad elod nen<br />
sab Wo Ta ar mi el Ta Sin dab ru ne bas.<br />
gawyal de bo da, gac v de bo da dak ve<br />
Ti li mo lo di ni da Tan da Tan gaq rebo<br />
da TviT med ro u li mwer lo bi dan.<br />
mag ram na ka tor Ra lis mo lo di ni?<br />
de dis mar to o ba da gzi sa ken gulaT<br />
r To le bu li cqe ra wle bis man<br />
Zil ze, na pa tim ra li Svi li ro dis gamo<br />
mecxa de bao?<br />
am gan c diT swo red `yu di e raa~<br />
gan m s W va lu li da Ta vi se bu ra dac<br />
mo Cans am ga da sa xe di dan sa er To lite<br />
ra tu rul fon ze – an der g ra un dma<br />
am je ra dac ga a mar T la da di di suli<br />
e ri tra giz mi de dis sa xed Se niv<br />
T da, im de dis, rom lis mxat v ru li<br />
war mo Ce nac mkac rad ik r Za le bo da<br />
sab Wo u ri ide o lo gi is mi er.<br />
yu di e ra am saq ci e lis – mar toS<br />
Te ni lo bis, da yu de bu lo bis – ga mo<br />
Se er q me va met sa xe lad, da es metsa<br />
xe li ki mTe li im mxa ris xsov na Si<br />
ina xavs ga da kar gu li ka cis sa xe bas,<br />
vinc So re u li gze biT ad re Tu gvi an<br />
ma inc un da mo aR wi os sam Sob lom de,<br />
sa dac – de dis wya lo biT – an Te bu li<br />
ke ra elo de ba.<br />
yu di e ro ba su li e ri ga u te xe lobaa.<br />
yu di e ro ba gan ge bis ga na Ce nis molo<br />
di nia.<br />
yu di e ro ba im gar du va lo bas Tan<br />
Sex ved ris nat v raa, be di sa gan ganwi<br />
rul ni uf lis kal Tam rom un da<br />
da i fa ros da sa tan j vel Si ga mo ta<br />
re bu li Ta vi suf le bis naR ver da li<br />
kvla vac Ca um q ra li Se mo u na xos STamo<br />
mav lo bas.<br />
go gi ma i su ra Ze sac Se iZ le bo da es<br />
sa xe li Ser q me o da.<br />
isic am gam Tan ga vi mo lo di niT<br />
rom ar yo fi li yo aR v si li – sab Wo<br />
Ta im pe ri as auci leb lad da ud ge ba<br />
dan g re vis Ja mi da ko mu nis tu ri doqt<br />
ri nac sa mu da mod Ca bar de ba is tori<br />
a so, aram c Tu ci xu ri Ca na we re bis<br />
cikls, erT ni muS sac ar da wer da am<br />
Te ma ze – vis T vis, ris T vis?..<br />
ara da, or wig na dac ki eva ra u da da<br />
qro no lo gi u ra dac da e la ge bi na –<br />
pir vel na wil Si 13 ni mu Si da me o re Si<br />
– 6, rac ga mom ce mels afiq re bi neb da,<br />
am na wils uTu od Se av seb dao. egaa,<br />
rva moTx ro ba jer je ro biT ar sad<br />
mo i Zi e ba – ma Ti mxo lod sa Ta u re bi<br />
da da we ris Ta ri Re bi vi ciT mwer lis<br />
mi er Sed ge ni li nus xis mi xed viT.<br />
jer dal xi ne bu li qve ya na ver unda<br />
egu e bo des aseT da na kargs da<br />
Cven T vis xom me tad da me tad gulsat<br />
ke ni iq ne ba, Tu ki verc ve ra so des<br />
mi vak v levT.<br />
Cvens Tval win ase ro gor un da gamq<br />
ra li yo rva ni mu Si im Te ma ti ka ze<br />
da im Jan ri sa, uke Te si rom arc mogve<br />
po ve ba.<br />
Tumc rac xelT gvaqvs, imas mainc<br />
nu Ra mi viC nevT ri giT mov le nad<br />
da ugu lis yu rod nu ga da va ta rebT,<br />
TiT qos Tav ze ga dag v di o des sab Wou<br />
ri ci xi sa da sa kon cen t ra cio ba nake<br />
bis cxov re bis Ci ne bu lad war mo saxu<br />
li su ra Te bi da ve Rar avu di o deT<br />
maT kiTx va sa da ana li ti kur gan s jas.<br />
* * *<br />
jer isic ar vi ciT, ki dev ras gvimza<br />
debs qar Tu li an der g ra un di, ra<br />
Se mo u na xavs, ra axal kuTxes Seg va xedebs,<br />
ra axa li sa xe liT gag va o cebs<br />
Tu Tval sa Ci no mwer lis ro mel dakar<br />
gul xel na wers mig vag ne bi nebs.<br />
qar Tu li an der g ra un di – je rac<br />
da u fa se be li da ara er Txel iolad<br />
xel wa mok ru lic Cve ni da be Ca ve buli<br />
qve ya na sa viT, yru Za xi lad rom<br />
Cag ves mis Ja mi dan Ja mad ni ko lor Tqi<br />
fa ni Zis ved re ba: mo u a reT sa qar<br />
T ve los!.. mo u a reT sa qar T ve los!..<br />
mo u a reT sa qar T ve los!..<br />
– mo u a reT qar Tul an der g raunds!<br />
– esec im Se go ne bis Ta vi se bu<br />
№ 3 2011<br />
Semcvleli gavlena, axal qmnilebaTagan<br />
rom modis, gvani<br />
Webs samyaros axlebur aRqmas,<br />
axal SegrZnebebs, ganaxlebul<br />
cnobierebas.<br />
rogorc ki axal SesaZleblobebs<br />
moixelTebs, xelovneba<br />
saSualebas gvaZlevs ganvWvritoT,<br />
Tu rani varT da rani<br />
SeiZleba vyofiliyaviT, ra<br />
bedi gveweva da ra bedi Sei<br />
Zleba gvweoda. misi monaxazebi<br />
xom arasodes Cndeba sicarielidan.<br />
dRes ukve veRaravis<br />
davajerebT, TiTqos literaturuli<br />
nawarmoebi istoriuli<br />
garemoebisagan damoukideblad<br />
iTxzvebodes, TiTqos arsebobdes<br />
Tundac erTi mwerali,<br />
romlis amosavali mdgomareoba<br />
droiTi mocemulobiT ar iyos<br />
ganpirobebuli. saukeTeso Sem<br />
TxvevaSi man SeiZleba ori ram<br />
ganaxorcielos: iyos Tavisi<br />
drois warmomadgeneli da, amas<br />
Tanave, Tavis epoqas warmoudginos<br />
iseTi ram, risi droc jerac<br />
ar damdgara. marTalia, aris<br />
SemTxvevebi, rodesac erTi Semoqmedi<br />
Soridan akvesebs naperwklebs<br />
maTTvis, visac sxvisagan<br />
sWirdeba sulieri energiis<br />
miReba da vinc misi naTelisaken<br />
iSvers xelebs. mTeli TaobisaTvis<br />
aseT mnaTobad nicSe<br />
qceuliyo, man gadasca naperwkali<br />
andre Jids, Tomas mans,<br />
gotfrid bensa da mraval sxvas.<br />
brextisTvis es roli marqsma<br />
Seasrula, kafkasTvis kirkegorma;<br />
joisi vikos istoriosofiis<br />
gavleniT aenTo, uricxvi<br />
SemoqmedebiTi impulsi gastyorcna<br />
froidma, ukanasknel<br />
droSi ki igive rols haidegeri<br />
asrulebs.<br />
rogor, saidan moxdeba axalaxali<br />
dakvesebebi? Zne li<br />
saTqmelia. specialistebi, eqspertebi<br />
Zalze momravldnen.<br />
moazrovneni ki arsad Canan.<br />
SesaZloa, garkveuli gavlena<br />
vitgenStainma moaxdinos. Sesari<br />
pe rif ra zi. gagrZeleba 55e gverdze<br />
marti 49<br />
fridrih nicSe
№ 3 2011<br />
gamoCenili mwerali, rusTavelis<br />
premiis laureati Tamaz<br />
WilaZe wels 80 wlis gaxda.<br />
ganuzomelia Tamaz WilaZis<br />
damsaxureba meore msoflio<br />
omis Semdgomi qarTuli literaturis<br />
Zireuli ganaxlebis<br />
saqmeSi. man axali ideebiT,<br />
TemebiT, mxatvrulgamomsax<br />
ve lobiTi saSualebebiT<br />
ga am didra uaxlesi qarTuli<br />
mwer loba. Znelad moiZebneba<br />
mwe rali, romelsac, Tamaz<br />
Wi laZis msgavsad, erTnairi<br />
warmatebiT eRvawos poeziis,<br />
prozis, dramaturgiisa da eseistikis<br />
sferoebSi. oTxive es<br />
samwerlo dargi man mravali<br />
SedevriT gaamdidra, romlebic<br />
Tanamedrove qarTveli<br />
mkiTxvelis erTerT mTAavar<br />
sulier sazrdos warmoadgens<br />
ager ukve naxevar saukuneze<br />
metia.<br />
⇒<br />
Tamaz WilaZe, lia ClaiZe da<br />
oTar WilaZe qarTvel mamaTa<br />
savaneSi. stamboli, 1996.<br />
50<br />
qarTvelebi Sin da gareT<br />
`bednieri viqnebi, Tu Cems nawarmoebebs<br />
waikiTxaven TurqeTis qarTvelebi~<br />
– brZana Tamaz Wila<br />
Zem, roca gaigo, rom hasan Celiqi<br />
(meliqiSvili) misi nawarmoebebis<br />
Targmnas apirebda.<br />
`mTeli cxovreba vocnebobdi<br />
TurqeTis qarTvelebTan miaxloebas<br />
da ver movaxerxe, mixaria,<br />
Tu Cemi leqsebi mivlen maT<br />
Tan~, – brZana oTar WilaZem, roca<br />
TurqulqarTvelovan Jurnal<br />
`Cve neburebSi~ dabeWdili Tavisi<br />
leqsebis Targmanebi ixila.<br />
`gvixaria, Tu amxela mwerlebs<br />
Cveni gacnoba undaT~, – Tqves<br />
stambolis, izmiris, bursas qarTvelebma<br />
da TurqeTSi miiwvies<br />
saxelovani Zmebi.<br />
1996 wlis 27 oqtombers trapizonSi<br />
saqarTvelos sakonsulos<br />
TanamSromlebis, Cveni megobris,<br />
waTe bawaSis manqaniT Tbilisidan<br />
gavediT.<br />
rikoTis uReltexilidan ayolilma<br />
wvimam da qarma xofamde<br />
gvdia. zRvis talRebi manqanaze<br />
gadadioda. `gemiT mimyavxarTo~, –<br />
xumrobda waTe.<br />
lia ClaiZe<br />
oTxi dRe TurqeTSi<br />
marti<br />
oTars Zvirad daujda qobuleT<br />
Si manqanidan cota xniT gadmosvla,<br />
isedac SeuZlod iyo da axla<br />
gaciebac daemata.<br />
qobuleTSi gviTxres, `mTels<br />
sanapiroze aseTi amindiao~. vwuxar,<br />
vaiTu, amindma CagvaSxamos is<br />
aTiode dRe, romelic TurqeTSi<br />
unda gavataroT.<br />
rac `sarfis kari~ gaviareT,<br />
Tamazs xma ar amouRia. fiqrobs Tu<br />
awuxebs rame?<br />
waTes araferi gamoepareba da<br />
ai, trapizonSi Sesvlamde manqanam<br />
gzidan gauxvia da soflis orRobes<br />
Seuyva. lamaz lazur sofelSi koxta<br />
odas mivadeqiT, gaiSala sufra,<br />
Seisva im miwawylis sadRegrZelo.<br />
`SemZra aqaurobis xilvam. ara, batono,<br />
aravin miTxras, taoklarjeTSi<br />
wamodio – ambobs Tamazi.<br />
nacnobi gancdaa! ai, Turme, ratom<br />
iyo cud xasiaTze!<br />
trapizonSi Rame gavaTieT da gavudeqiT<br />
gzas stambolisaken, grZelia<br />
da momqancveli es gza. iZulebuli<br />
varT, erTi RamiT adafazarSi<br />
SevCerdeT. meore dRe – 29 oqtomberi<br />
– `respublikis dResaswauli~<br />
– xmauriT, aRlumiT gaTenda.<br />
Cveni megobari mustafa iaquTi<br />
(guram ximSiaSvili) izmiTSi (Zveli<br />
nikomedia) Segvegeba da gagvyva<br />
stambols, raTa gza ar agvreoda.<br />
es arcTu moulodnelia 12milionian<br />
qalaqSi.<br />
araCveulebrivi amindi dgas stambolSi.<br />
axali `faTihis xidiT~<br />
gadavdivarT mziT abrWyvilebul<br />
bosfroze. merCia, Zveli,<br />
`aTaTurqis xidiT~ gadavsuliyaviT,<br />
iqidan ufro lamazi xedia.<br />
Cvens stumrebs aqedanac xiblavs<br />
stamboli.<br />
oTxvarsklaviani sastumro stambolis<br />
centrSi, SexvedrebiT, STabeWdilebebiT<br />
aRsavse oTxi dRe....<br />
`parizSi Seveswari Tqveni `rki
nis Teatris~ prezentacias, vnaxe,<br />
rogor aRafrTovana yovlismnaxveli<br />
frangebi am romanma. vifiqre,<br />
aseTi ra dawera qarTvelma mweralmameTqi,<br />
viyide, wavikiTxe, mec<br />
gavgiJdi, CamoviWeri TurqeTSi da<br />
daviwye Targmnao~, – uTxra oTar<br />
WilaZes cnobilma mTargmnelma ismail<br />
ierguzma, romelmac meore<br />
dResve moakiTxa sastumroSi. aqvea<br />
Saban Tabani (warmoSobiT qarTveli),<br />
romelic soliduri gamomcemlobis<br />
patronia. gamomcemlobisaTvis<br />
qarTuli saxeli `sinaTle~<br />
daurqmevia, `sul qarTuli wignebi<br />
unda gamovceo~ – ambobs da Tamaz<br />
da oTar WilaZeebis wignebiT<br />
iwyebs.<br />
30 oqtombers qarTveli mwerlebi<br />
`TurqeTis mweralTa sindikatSi~<br />
miiwvies.<br />
– Господа, я же знаю вас! – am sityvebiT<br />
Seegeba stumrebs sindikatis<br />
Tavmjdomare, cnobili poeti aTaol<br />
behramoRlu, romelic rusuli literaturis<br />
specialistia. `kargad<br />
vicnob pasternakis Semoqmedebas da<br />
iqidan vici, ra Rirebulebisaa qar<br />
Tuli poeziao~. bevri qarTveli mwerali<br />
waukiTxavs rusul TargmanSi,<br />
maT Soris WilaZeebic.<br />
Tbil, megobrul atmosferoSi,<br />
`Wiqa Caize~, qarTveli da Turqi<br />
mwerlebi saubroben literaturaze,<br />
literaturul urTierTobebze,<br />
kiT xuloben Tamaz WilaZisa da<br />
oTar WilaZis leqsebis hasan Celiqiseul<br />
Targmanebs.<br />
Tamazma madloba gadauxada<br />
mas pinZlebs, ilaparaka qarTul<br />
Turquli kulturuli urTier<br />
Tobebis perspeqtivebze, `Tqvens<br />
Rimils Tan waviReb Cems samSobloSio~,<br />
– uTxra Turq poetebs.<br />
gamomSvidobebisas aTaol behramoRlum<br />
erTxel kidev aama stumrebs:<br />
`Cven axla firosmanis ocneba<br />
SevasruleT, oRond samovari<br />
gvakliao~ (saubari mrgvali magidis<br />
garSemo mimdinareobda).<br />
`bednieri var aqauri qarTvelebis<br />
gacnobiT. vxedav, rom Cveni<br />
aqauri Zmebi TurqeTis sazogadoebaSi<br />
kargad cxovroben. diax, Cven,<br />
qarTvelebi varT Tu Turqebi,<br />
u pirvelesad yovlisa, adamianebi<br />
varT. es ar unda dagvaviwydes da<br />
ukeTesad cxovrebis gzebi unda<br />
moviZioT~. am sityvebiT daasrula<br />
Tamaz WilaZem Tavisi gamosvla<br />
`SevardnaZis fondis~ stambolis<br />
filialSi gamarTul preskonferenciaze,<br />
sadac Tavi moiyares<br />
<strong>Jurnali</strong>stebma da mwerlebma, stambulelma<br />
qarTvelebma. preskonferencias<br />
cnobili Teatrmcodne,<br />
qarTuli kulturis didi damfasebeli,<br />
lazi haiaTi asiliaziji uZ<br />
Rveboda.<br />
izmiTeli qarTvelebi sastumroSi<br />
elodebian stumrebs –<br />
lamazi, moxdenili, kargi moqar<br />
Tule zrdili Wabukebi.<br />
– nuTu TurqeTis qarTvelebi<br />
yvelani aseTi kargebi arian?! –<br />
aRfTovanebulia oTari, gansakuTrebiT<br />
gaixara guram ximSiaSvilis<br />
Svilebis – levanisa da mixos<br />
naxviT.<br />
– levan ximSiaSvili?! iciT, es ra<br />
saxelia?!<br />
– rom viciT, swored imitom<br />
hqvia, – iyo pasuxi.<br />
– waiyvaneT es biWi da Tqven gazardeTo,<br />
– miTxra bnma Tamazma<br />
mixoze, roca dainaxa, rogor gviyvars<br />
me da mixos erTmaneTi.<br />
mixo jer pataraa, dedasTan<br />
unda, skolas rom daamTavrebs, ma<br />
Sin vnaxoT.<br />
izmirsa da mis SemogarenSi XIX<br />
saukunis 70ian wlebSi aWaridan<br />
wasul muhajirTa STamomavlebi<br />
cxovroben. kargad SemounaxavT<br />
ena. qalaqi or raionad aris dayo<br />
№ 3 2011<br />
oTar WilaZe, haiaTi<br />
asiliaziji, lia ClaiZe da<br />
Tamaz WilaZe<br />
Tamaz WilaZe, zusti poeturi<br />
xedvis mqone lirikosi,<br />
prozis ostati, dramatuli<br />
cxovrebiseuli situaciebis<br />
SemCnevisa da piesis formiT<br />
maTi gadmocemis xelovnebiT<br />
gamorCeuli Semoqmedi, Rrmad<br />
Caswvda TAavisi Tanamedrove<br />
axalgazrdobis sulier miswrafebebs<br />
da STambeWdavad<br />
mogviTxro maT Sesaxeb.<br />
gansakuTrebulia Tamaz Wila<br />
Zis moRvaweoba eseistikis<br />
sferoSi. klasikuri qarTuli<br />
literaturis Sesaxeb dawerili<br />
misi eseebi originalurobiT,<br />
siaxliT, mkiTxvelisTvis<br />
kargad nacnobi Sedevrebis<br />
axleburad wakiTxvagaazrebiT<br />
rom gamoirCeva, azris<br />
gacxovelebul moZraobas iwvevs,<br />
acocxlebs Cvens literaturul<br />
cxovrebas, xelaxla<br />
migvapyrobinebs mzeras<br />
TiTqosda yvelasaTvis kargad<br />
cnobili mxatvruli samyaroebisadmi<br />
da moulodneli kuTxiT<br />
warmogviCens maT.<br />
Jurnal `qarTuli mwerlobis~<br />
redaqcia janmrTelobas,<br />
didxans sicocxles da axal<br />
SemoqmedebiT warmatebebs us <br />
urvebs mwerals, romlis gamoc<br />
dileba, ostatoba, sibrZne<br />
da gulisxmiereba Cvens sazogadoebas<br />
metismetad sWir deba<br />
swored dRes arcTu saxarbielo<br />
awmyodan Rirseuli momavlisaken<br />
gzebis Ziebisas.<br />
marti 51
№ 3 2011<br />
Tamaz WilaZe, fahreTin<br />
CiloRlu da oTar WilaZe<br />
* * *<br />
sami dRea stambolSi varT.<br />
`aia sofia~ yvelaze didi STabe<br />
Wdilebaa. TanagrZnobaze metad<br />
aRSfoTebas iwvevs – mezobel<br />
qristian qveynebs upirebda Caylapvas<br />
da TviTon etira deda!<br />
muhamedma sisxliani xelis anabeWdi<br />
Seatova samudamod...<br />
* * *<br />
ra SemiZlia vTqva TurqeTze?<br />
upirveles yovlisa, rasakvirvelia,<br />
ar unda wamovsuliyavi<br />
avadmyofi... amave dros, es albaT<br />
erTaderTi SesaZlebloba<br />
iyo, saerTod, TurqeTis naxvisa.<br />
xom unda mcodnoda, bolos<br />
da bolos, vin damangria da<br />
damasaxiCra samudamod?! miuxedavad,<br />
evropisken [...] ltolvisa<br />
(mimbaZvelobisa), ufro aziuri<br />
(Cemi gagebiT) qveyana, mainc<br />
Zneli warmosadgenia. sabralo<br />
saqarTvelo aqaurebTan SedarebiT<br />
– safrangeTia.<br />
52<br />
oTar WilaZe – `ca miwidan<br />
iwyeba~ (Canawerebi),<br />
`inteleqti~, 2010<br />
fili TiToeuls Tavis meri hyavs.<br />
orive meri, vicemerebi – yvelani<br />
qarTvelebi arian. kargad gvimaspinZles.<br />
Tamazi q. goljuqis<br />
`Tamaz WilaZis piesebi – `bude mecxre sarTulze~ da `roca Suqi qreba~ Tanamedrove<br />
msoflio dramaturgiis brwyinvale nimuSebia. orive piesa saxelmwifo<br />
Teatrs warvudgine. erTerTs ueWvelad dadgamen. Tamaz WilaZis sxva piesebic<br />
gvainteresebs. qalbatonma ha jer oskanma (eka iremaZe) zogierTi maTgani<br />
wamikiTxa da Zalian davinteresdi. `roca Suqi qrebaze~ muSaobisas bevri vitire.<br />
visurvebdi, piesis premieraze stambolSi Sevxvedrodi avtors. batono Tamaz,<br />
Tqven msoflio mniSvnelobisa xarT, Tvalsawiers gvifarTovebT.<br />
pativiscemiT,<br />
Tunjer jujenoRlu~ (1997 w.).<br />
1990 wlis Semodgoma iyo. Cvens qveyanas mZime dReebi edga. rusTavelis prospeqtze,<br />
`saunjeSi~ var. rogorc yovelTvis, aq xalxmravlo baa. aTasi simZimiT daRlil<br />
suls `saunjeSi~ ibrunebdnen Tbiliselebi. daxlTan vdgavar da wignebs vaTvaliereb.<br />
erTbaSad momesma, rom viRac Cems gverdiT mdgarma ymawvilma oTar Wila<br />
Zis leqsebis krebuli moikiTxa. uari rom miiRo, Zalian Sewuxda, Tvalebi cremliT<br />
aevso. gamikvirda, visac oTar WilaZe uyvars, icis, rom misi nawarmoebebi gamosvlidan<br />
ramdenime dReSi daxlze aRar devs. is ki wlebis winaT gamocemul wigns eZebda.<br />
iqneb icoda kidec, rom ver iSovida, magram mainc eZebda. Zalian undoda da imitom<br />
eZebda. misi suli gangaSis zarebs arisxebda da ymawvils Tavis gadarCenis gza batoni<br />
oTaris leqsebSi eguleboda.<br />
lia ClaiZis gamosvlidan stambolis mweralTa kavSirSi (1996 w.).<br />
marti<br />
qarTvelebs Sexvda. kmayofili iyo.<br />
avCqardiT. bursas mivdivarT. magram<br />
iq, rogorc guram ximSiaSvili<br />
ityoda, `mTeli programa Tavdayira<br />
dgeba~. veRarc inegolSi mivdivarT,<br />
veRarc qarTul sofleb<br />
Si, veRarc ankaraSi.<br />
– ras hqvia, ar modixarTo? – rekaven<br />
xan saidan, xan saidan.<br />
saqarTvelodan saelCo manqanas<br />
gvigzavnis da vbrundebiT saqarTveloSi.<br />
vici, gava dro, Tan waiRebs avadmyofobas,<br />
daRlas, wvrilman diskomforts.<br />
yvela mogzaurobas rom<br />
axlavs da darCeba sasiamovno mogoneba<br />
saocar stambolze, `mwvane<br />
bursaze~. iq mcxovreb Cveneburebze,<br />
uSurvelad rom gascemen siTbosa<br />
da siyvaruls, `memleqeTidan<br />
mosul didrvan kacobaze~. darCeba<br />
Turqulad Targmnili qarTvel<br />
dramaturgTa piesebi. Tamaz Wila<br />
Zis piesebis krebuli, oTar Wila<br />
Zis `rkinis Teatri~.
ori finjani<br />
`Cemi adamianebi... kargi adamianebi arian~<br />
kato javaxiSvils esaubreba Temur Cxetiani<br />
– marTalia, Cveni saubari virtualuria,<br />
magram modi, tradicias<br />
nu davarRvevT da raime cxeli<br />
mivirTvaT. miT ufro, rom gareT<br />
qariani Tebervalia da saxl<br />
Sic ki Zvlamde atans zamTris<br />
sicive.<br />
– zustad amitom, gareT rom qariani<br />
Tebervalia, Cais WaWa mirCevnia,<br />
Cveneburi. isedac, yovel diliT<br />
100 grami maqvs gamowerili.<br />
– babuaCemi svamda xolme koniaks<br />
uzmoze. sasargebloao – ambobda.<br />
ise, Tqveneburi WaWa bombiviT<br />
aris, kaxeTSi stumrobisas<br />
davagemovne da erT WiqaSi ise<br />
gamabrua, yvelaferi trialebda<br />
irgvliv. me mwvane Cais davlev,<br />
guriidan Camomitanes, namdvili,<br />
iseTi ki ara, aq rom iyideba. modi,<br />
momiyevi rame Sens vaCnaZianze.<br />
rogori sofelia?<br />
– Cveulebrivi sofelia kaxeTSi.<br />
xalxic ubralo, mSromeli da erTmaneTis<br />
mimxedavi. ZirZvel vaCnaZianelebTan<br />
erTad vcxovrobT<br />
aq Camosaxlebulebic – leCxumidan,<br />
imereTidan. Cemi mamapapa 1936<br />
wels dasaxlebula aq da mas Semdeg<br />
movdivarT ase.<br />
– sul mgonia, visac sofelTan<br />
xanmokle Sexeba mainc hqonia, sxvanairad<br />
icis miwis fasi. yvelani<br />
xom isedac miwis varT, magram asfaltizaciam<br />
TiTqos empiria dagvakargina<br />
adamianebs. gagvauxeSa.<br />
– ar vici, kato... SeiZleba ase imitom<br />
Cans, rom soflel adamians naklebad<br />
an gvian exeba civilizaciis<br />
da drois uaryofiTi movlenebi;<br />
miwasTan siaxlovec raRacnairad<br />
unarCunebs pirvandel xibls da<br />
ubraloebas. miwa bevrs moiTxovs<br />
adamianisgan da mas sxva rameebisTvis<br />
dro naklebad rCeba. yovel<br />
SemTxvevaSi, ase iyo meoce saukunis<br />
bolomde. axla internetis<br />
epoqa rogor imoqmedebs sofelze<br />
da soflel adamianze, amasაც dro<br />
gviCvenebs.<br />
– am surogatebiT gaJRenTil<br />
da uhaero sivrceSi sofeli<br />
mainc TavSesafrad rCeba haeris<br />
moyvaruli adamianisaTvis. diliT,<br />
Tvalis gaxelis Semdeg, Cemi<br />
uZilo Tvalebis fokusSi saavadmyofos<br />
maRali kedeli eqceva<br />
xolme, romelic yovel diliT<br />
mimalavs mzes da mere mTeli dRe<br />
damaqvs es SegrZneba umzeobis.<br />
Caketvis. uhaerobis.<br />
– aq gareT mzea, magram civi qaria<br />
da Sin jdoma sjobs. sarkmlis<br />
gadaRma wynari quCaa – manqanebic<br />
dadian, magram maTi xmauri ar<br />
mawuxebs. quCis iqiTa mxares isev is<br />
saxlia... saxli, romelic naxsenebi<br />
maqvs leqsSi `saxli quCis gadaRma~.<br />
– `gaixedav da mkafio Cans:<br />
mxolod kedlebi<br />
da saxuravi SemorCenia~...<br />
TiTqos iqiT gaxedvisac ki ge<br />
Sinia adamians... amaswinaT, me da<br />
giorgi kekeliZe vsaubrobdiT.<br />
saubrisas aRvniSneT, rom Cveni<br />
bavSvobis umetesi nawili wav<br />
SaleT sakuTari cnobierebidan,<br />
cxovrebidan, momavlidanac ki.<br />
uceb, am saxliviT warmomidga win<br />
Cveni bavSvoba.<br />
– es sakmaod mtkivneuli Temaa<br />
CemTvis, magram SenTan mainc visaubreb.<br />
CemTvis bavSvobaSi dasmuli<br />
diagnozi – cerebraluri<br />
dambla – erTgvari ganaCeni iyo:<br />
me TiTqos Tavidanve ganwiruli<br />
viyavi... fexi 5 wlisam avidgi. mere<br />
6dan 13 wlamde sanatoriumSi vizrdebodi<br />
– suramSi. swavlac iq daviwye.<br />
me7 klasidan ukve soflis<br />
skolaSi gavagrZele swavla. mi<br />
Wirda siaruli, metyvelebac, magram<br />
maswavlebelTa keTilganwyobiT<br />
da TanaklaselTa TanadgomiT<br />
swavla ar gamWirvebia. wigni da<br />
kiTxva imTaviTve miyvarda, Tumca<br />
№ 3 2011<br />
dRes ucnauri saRamo maqvs.<br />
Cemi stumari poeti Temur Cxetiania.<br />
Aadamiani, romelmac Wadrakis<br />
dafaze gaaTamaSa Tavisi<br />
cxovrebis drama da zedized<br />
bevri partia moigo. me is arasdros<br />
minaxavs, Tumca ki didi<br />
xania vicnob. danarCens ki, Cveni<br />
dialogidan SeityobT...<br />
marti 53
№ 3 2011<br />
leqsebs, saerTod, iSvia<br />
Tad vwer. leqsidan leqsamde<br />
Sualedi... vCerdebi da isev<br />
pauza... isev molodini. mere<br />
SeiZleba ramdenime leqsic<br />
dameweros miyolebiT, magram<br />
es didxans ar grZeldeba. am<br />
Jamadac asea: isev velodebi<br />
rodis momifrindeba saTqmeli<br />
ise, rom misi leqsad qceva Sei<br />
Zlebodes. Znelia ase lodini.<br />
Znelia aseT sicarieleSi yofna<br />
da unda Sevecado, Sevavso raimeTi.<br />
gadavwyvite daviwyo patarpatara<br />
Canawerebis keTeba<br />
– ubralod, rac TavSi momiva an<br />
wamomagondeba, imas moviniSnav.<br />
amis gamocdileba maqvs. Tavis<br />
droze rveulebSi viwerdi ra<br />
RacraRacebs. mogvianebiT im<br />
Canawerebidan zogi leqsebadac<br />
gardaisaxa... ase, rom vweroT es<br />
„raRacraRacebi“ da davelodoT<br />
leqsebs!..<br />
Temur Cxetiani<br />
54<br />
leqss da poezias mxolod skolis<br />
damTavrebis Semdeg, studentobis<br />
wlebSi gavuge gemo. universitetis<br />
saaRricxvoekonomiuri<br />
fakulteti davamTavre 1978 wels.<br />
profesiiT mxolod mcire xniT<br />
vmuSaobdi. ar mizidavda Cemi saqme<br />
da sazogadoebasTan urTierTobac<br />
gamiZnelda. hoda, SeveSvi...<br />
– am yvelafris miuxedavad, amxela<br />
adamianuri Tu literaturuli<br />
resursi Zalian didi gmirobaa,<br />
Temur... cxovreba saomari<br />
adgilia, sadac xSirad Wurvebi<br />
cviva da Cven, frTamotexilebs<br />
gviwevs gadarCenisTvis brZola.<br />
napoleons aqvs aseTi fraza:<br />
`saomari moqmedebebis adgili<br />
aris generlis Wadrakis dafa,<br />
swored misi arCeva avlens mxedarTmTavris<br />
niWs an ugunurobas~.<br />
yvelas xom CvenCveni gvaqvs<br />
es dafa da masze xSirad dramac<br />
TamaSdeba da komediac.<br />
– Wadraki Cemi ymawvilobisdroindeli<br />
gatacebaa. ver vityvi, rom<br />
saTanado niWi mqondes, magram<br />
Wadrakisadmi siyvaruls ukvalod<br />
ar Cauvlia da mogvianebiT kompoziciaSi<br />
Cemi muSaobiT gamoixata.<br />
Sedegad – 200ze meti publikacia<br />
msoflios saWadrako gamocemebSi<br />
da adgili saqarTvelos<br />
nakrebSi... Wadraki mxolod mis<br />
armcodneTaTvisaa SavTeTri. vinc<br />
icis, is dameTanxmeba, rom ase araa<br />
da am samyaroSic Taviseburi ferebia.<br />
cxovrebaSi ki imdeni feria,<br />
ramdenis aRqma da warmodgenac<br />
adamians SeuZlia. am sferoTi bevri<br />
literatori iyo dainteresebuli.<br />
arsebobs termini `miuses Sama<br />
Ti~; vladimer nabokovs aqvs wigni,<br />
sadac misi leqsebi da saWadrako<br />
amocanebi erTadaa Tavmoyrili.<br />
saWadrako kompozicias saWadrako<br />
poeziasac uwodeben.<br />
– aris WadrakSi poezia, ra Tqma<br />
unda. da ara marto. cxovrebac.<br />
is ki mravallabirinTiani derefania,<br />
saidanac gamosasvleli<br />
karis Zebnisas yovelTvis sxvadasxva<br />
oTaxebSi vxvdebi. da ra<br />
Rac ar mgonia, es Cemi arCevani<br />
iyos.<br />
– adamians aqvs arCevanis ufleba.<br />
marti<br />
ki, arsebobs gangeba da bediswera,<br />
magram TviTon adamiansac mianiWa<br />
RmerTma neba da ufleba gzis ar<br />
Cevisa. gaxsovs frostis leqsi ori<br />
gzis Sesaxeb? da daskvnasaviT: me<br />
imitom var dRes aseTi, rom maSin<br />
maincdamainc es gza avirCieo. Sei<br />
Zleba vifiqroT, rom poezia Cveni<br />
arCevania, magram bedniereba iqneba,<br />
Tu gairkveva da dadasturdeba,<br />
rom swored poeziam agvirCia Cven.<br />
CemTan es arCevani cota gvian moxda<br />
– leqsebis wera faqtobrivad 26<br />
wlis asakSi daviwye (studentobis<br />
droindel oriode ususur cdas ar<br />
vTvli). sxvaTa Soris, mere rilkes<br />
werilebSi rom vnaxe aseTi fraza:<br />
`ar SecdeT da ar daiwyoT Zalian<br />
adre~, meniSna da gamixarda. es naTqvami<br />
albaT imasac gulisxmobs, rom<br />
arc calkeuli leqsi ar unda daiwyos<br />
avtorma Zalian adre da rom<br />
leqsis impulsidan mis daweramde<br />
raRac dro unda gavides. raRacis<br />
moniSvna, cxadia, SeiZleba.<br />
– ra Tqma unda. Tumca me mainc<br />
mgonia, rom iseTi kazusic arsebobs,<br />
romelTanac gangeba xSirad<br />
Tavad iqceva SemTxvevad da adamians<br />
arCevanis uflebas arTmevs.<br />
samyaros Cveneuli aRqma iqneba<br />
sulac ar Seefereba sinamdviles...<br />
iqneb samyaro sulac Cveni<br />
sizmari aris da maSin, roca Cven<br />
namdvilad gagveRviZeba, aRarc<br />
ki dagvxvdes.<br />
– arian adamianebi, visTvisac<br />
poezia verc verafers gaarTulebs<br />
da verc verafers gaamartivebs –<br />
es poeziis gareT myofi xalxia da,<br />
ra gaewyoba? rac Segvexeba Cven,<br />
vinc erTxel `movwamlulvarT~ am<br />
ulamazesi sawamlaviT (ela goCiaSvils<br />
davesesxebi) da veRar SeveSvebiT,<br />
gana cxadi araa, rom es Cveni<br />
masuldgmulebelia, Cveni meore<br />
sinamdvilea, uromlisodac Zalian<br />
gagviWirdeboda?! CemTvis sinamdvilea<br />
yvelaferi, rac garSemoa da<br />
Cemze zemoqmedebis unari gaaCnia.<br />
iqneba es erTi Cveulebrivi dRe Tu<br />
xsovnidan wamofrenili melodia<br />
an leqsis striqoni. mTavaria, me<br />
vgrZnobde am dRes, am melodias, am<br />
sityvebs. cxovreba ki... cxovreba<br />
isedac rTulia, poeziiT mas ve
Rar gavarTulebT. poeziiT Cven<br />
uflebas vitovebT, gvqondes sxva<br />
samyaro, dae, iluzoruli Tu virtualuri,<br />
magram iseTi, romelsac<br />
ver Segvecilebian.<br />
– da kidev kargi, rom es samyaro<br />
arsebobs. xSirad adamianebs vuyureb,<br />
vusmen da vfiqrob, rogori<br />
ar unda viyo me, rogor ar unda<br />
vfiqrobde, rogor ar unda viqceode,<br />
rom ramenairad gadavrCe.<br />
Cemi sruliad arapoeturi samsaxuri<br />
erTerTi is adgilia, sadac<br />
Cemi poezia iseTive zedmetia,<br />
rogorc poeziaSi SeiZleba<br />
eleqtrooba iyos. Tumca, aseve is<br />
adgilic aris, sadac adamianebi<br />
gadarCenisTvis ibrZvian. Dda am<br />
orive samyaros, Tavisi uamravi<br />
tkiviliTa Tu sixaruliT, adamianebi<br />
abalanseben. Aadamianebi,<br />
romlebzec vzrunavT, gviyvars,<br />
gvWirdebian...<br />
– amaze usasrulod SemiZlia vilaparako...<br />
ojaxis wevrebidan da<br />
skolis merxis megobriT dawyebuli,<br />
ager feisbuqel megobrebamde. Cemi<br />
adamianebi... kargi adamianebi arian.<br />
mTavari mainc siyvarulia. myavs da,<br />
nino da Zma zurabi. rZali Nnunu da<br />
gadasarevi ZmisSvilebi: rusiko da<br />
irakli. zamTars maTTan vatareb<br />
xolme. myavs kargi mezoblebi<br />
sofelSi – bevri maTgani namdvili<br />
koloritia!.. rac SeexebaT megobrebs,<br />
bevri kargi megobari myavs:<br />
bavSvobidan da soflidan moyolebuli,<br />
literatori megobrebiT<br />
damTavrebuli. realoba arcTu mravalferovani<br />
maqvs da internetiT<br />
gacnobili adamianebi lamis realurebi<br />
gaxdnen CemTvis. bevri maTgani<br />
gulwrfelad miyvars. Seni? vin<br />
arian Seni megobrebi?<br />
– megobrebi? megobrebi is adamianebi<br />
arian, romlebic vici, miyudebisas<br />
rom ar Camoingrevian...<br />
Cemi kedlebi. modi, Sens wignebze<br />
momiyevi, maT dabadebaze…. me<br />
ki amasobaSi kidev erT finjan<br />
mwvane Cais movitan.<br />
– kargi. Cemi pirveli wigni `saRamos<br />
fosta~ 1987 wels gamoica. wigni<br />
erqva da garekanzec ase ewera:<br />
`mwerlis pirveli wigni~, magram ra<br />
wigni is iyo? – rotaprintze dabe<br />
Wdili da saxeldaxelod akinZuli<br />
ramdenime furceli. mainc gamixarda.<br />
sainteresoa, rom honorari<br />
mxolod am wignisTvis maqvs miRebuli.<br />
Cemi meore da mesame krebulebic<br />
gamomcemloba `meranma~<br />
dastamba. maSin direqtori guram<br />
gverdwiTeli gaxldaT, mTavari<br />
redaqtori ki givi alxaziSvili.<br />
orive am krebulis redaqtori<br />
zviad ratiania. maSin daiwyo Cveni<br />
megobrobac. Tu es krebulebi ramenairad<br />
kargia, amaSi TavianTi wvlili<br />
am adamianebsac miuZRviT. gamomcemloba<br />
`diogenem~ 2006 wels<br />
gamosca `foTlebis pasiansi~. Sar<br />
San, `diogeneSive~ daibeWda Cemi<br />
mexuTe krebuli `uadresatod~...<br />
am krebulebis redaqtori ana WabaSvili<br />
gaxlavT – araCveulebrivi<br />
qalbatoni da literatori. wigni<br />
impulsurad iwereboda. leqsidan<br />
leqsamde sakmao pauzebic mqonda<br />
da bolomde ar vicodi, rogor saxes<br />
miiRebda. mere... moxda raRac,<br />
ramac ramdenime leqsis dabadeba<br />
ganapiroba da am yvelaferma wignis<br />
saxe miiRo.<br />
– da araCveulebrivi wignisac,<br />
Cems Taroze sapatio adgili rom<br />
uWiravs...<br />
– kato, es xom dialogia da aqve<br />
minda gkiTxo: ras ityvis poeti<br />
kato javaxiSvili qarTul Tanamedrove<br />
poeziaze da wina Taobis poetTa<br />
Sesaxeb?<br />
– Cven, 2000elebis Taobas, sakmaod<br />
kargi da myari niadagi dagvxvda<br />
literaturuli TvalsazrisiT.<br />
60ianelebidan dawyebuli, Zalian<br />
bevri kargi poeti dabada meoce<br />
saukunis miwurulma. literaturuli<br />
gardatexebis periodia,<br />
kataklizmebis. bevri ram gadafasdeba<br />
da maradiuli Temebis<br />
axleburi, inovaciuri interpretirebis<br />
sakiTxi, mgonia, rom ufro<br />
aqtiurad iqneba dasmuli.<br />
– miuxedavad mZime politikuri<br />
da socialuri fonisa, mec mimaCnia,<br />
rom Tanamedrove qarTuli<br />
literatura mainc maRali donisaa.<br />
gansakuTrebiT mixaria is,<br />
rom axal TaobaSi aseTi xalxmravlobaa<br />
– bevri saintereso saxe da<br />
saxelia Cvens winaSe prozaSic da<br />
№ 3 2011<br />
Zloa, ernst bloxmac. es wminda<br />
varaudebia.<br />
xelovneba gvcvlis?.. `cvlileba~<br />
saerTod is sakiTxia,<br />
upirveles, yovlad saeWvo da<br />
sazarel SekiTxvaTa ricxvs<br />
rom ekuTvnis. ras vgulisxmobT<br />
cvlilebis cnebiT da ratom<br />
viTxovT cvlilebas xelovnebisagan?<br />
radgan, raRacas rom<br />
viTxovT, es naTelia. xelovnebam<br />
xom ukve imdenjer gamoicvala<br />
bina, RvTis saxlidan idealTa<br />
sacxovrisSi gadainacvla,<br />
house beautiful 1 idan bateau ivre 2 -ze<br />
avida, iqidan gzispira TxrilSi<br />
gadaeSva, – SiSvel sinamdvile<br />
Si, rogorc amas uwodebdnen,<br />
Semdeg kvlavac daubrunda<br />
ocnebis savanesa da kidul<br />
baRnarTa taZars, sisxlisa da<br />
niadagis surneliT gajerebul<br />
fsevdomistikur haers, bolos<br />
ki humanurobis saxlsa da politikis<br />
Stabbinas miaSura. gegoneba,<br />
versad poulobso simSvides,<br />
verc erT TavSesafars<br />
ver guobs. erTxans yurs ugdebs<br />
da asrulebs kidec brZanebebs,<br />
erT mSvenier dRes ki axal moxmobas<br />
mihyveba. esaa misi ucnauri<br />
svla, misi moZraoba.<br />
ramdeni xelewifeba xelovans,<br />
visac raRacis Secvla swadia?<br />
ai, kidev erTi SekiTxva. misi<br />
drama mxolod dResdReobiT<br />
gamoCnda srulad: rakiRa adamianebisa<br />
da samyaros mTel Wirvarams<br />
mzeriT moicavs, SeiZleba<br />
kidec gveCvenos, rom am ubedurebas<br />
miesalmeba da ganzraxvis<br />
aRsrulebas gangeb ayovnebs.<br />
is windawinve xelmocarulia,<br />
TiTqos rasac cvlis, yovelive<br />
ucvlelad rCeba. vxedavT,<br />
pirze duJmomdgari rogor iRvwis<br />
da mdumared vukravT taSs.<br />
araviTari cvlileba – garda am<br />
sabediswero taSisa. me mgonia,<br />
ase, TamaSTamaSiT xelovanma<br />
1 `mSvenieri saxli~ (ingl.).<br />
2 `mTvrali xomaldi~ (frang.).<br />
gagrZeleba 59e gverdze<br />
marti 55<br />
ernst bloxi
№ 3 2011<br />
56<br />
poeziaSic. me imedi maqvs, Tqveni<br />
Taoba bevrs da Rirebuls SesZens<br />
qarTul literaturas.<br />
– vnaxoT, dro gava, an Cven gadagvageben<br />
gzad masze, an Tavad<br />
gadagvegeba asfaltad.<br />
– dro iqneb uzarmazari firfitaa,<br />
sadac yvelaferia Cawerili<br />
da Cveni awmyo mxolod pawia nemsia,<br />
axla rom firfitis raRac wertil<br />
Sia da dRevandel xmebs gamoscems...<br />
– am Zafs Tu gavyvebiT, Sei<br />
Zleba isic ki vifiqroT, rom es<br />
yvelaferi absurdia da awmyo,<br />
rogorc drois gansazRvreba,<br />
saerTodac ar arsebobs cnobierebaSi.<br />
xSirad mifiqria, ar<br />
Cevanis ufleba rom mqonoda, sad<br />
davibadebodi, vin viqnebodi...<br />
– iqneb erTi Seni fiqrTagani gamimxilo<br />
amaze da mec Sevecdebi gipasuxo.<br />
– mifiqria, vyofiliyavi boSa,<br />
gavyolodi qaravans, fexSiSveli<br />
da saerTod ar mefiqra imaze, Tu<br />
ra iqneboda xval, magram awmyo,<br />
es pawia nemsi, ufro Zlieria vidre<br />
nebismieri Teoria da iluzoruli<br />
warmosaxva droSi mogzaurobaze.<br />
– ratom maincdamainc boSa da<br />
ara, vTqvaT, kleopatra an mariam<br />
stiuarti?<br />
– albaT imitom, rom valdebulebebs<br />
gavurbivar.<br />
`inteleqti~ gTavazobT<br />
irakli javaxaZe<br />
`sami Zveli moTxroba~<br />
marti<br />
– da Tavis mokveTisac geSinia. me<br />
ar vici, romel droSi da vis gverdiT<br />
visurvebdi yofnas. bevri imdenad<br />
Zvirfasi adamiani Semxvda<br />
cxovrebaSi, rom maT ubralod ver<br />
Sevelevi. bedia Tu bediswera, es<br />
Cemi droa, Tumca am droSic albaT<br />
mqonda arCevani da ver gamoviyene.<br />
– Cven, adamianebs. namcecebi<br />
gvxvdeba im mware Sokoladis<br />
tortidan, romelsac cxovreba<br />
hqvia. zogs ufro meti, zogs naklebi.<br />
zogisTvis is cotac sakmarisia<br />
da zogierTs ki bevric ar<br />
yofnis. ai, magaliTad, is, rac Cem<br />
Tvis bednierebaa, iqneb sxvisTvis<br />
erTi umniSvnelo cxovrebiseuli<br />
epizodi aRmoCndes. rogoria<br />
Seni bedniereba, Temur?<br />
– Cemi bedniereba bednierebaze<br />
fiqri da misken swrafvaa, kato. Zneli<br />
gzaa da bevri tkivilic mxvdeba<br />
am gzaze, magram ras vizam?.. ise,<br />
bednierebis gancda mainc pirovnulia,<br />
ra Tqma unda. bednierebaa sayvarel<br />
adamianTan yofnac da kargi<br />
musikis mosmeნac... bednieri var,<br />
roca leqsi ukve arsebobs CemSi da<br />
droa sawer magidasTan davjde da<br />
davwero... geTanxmebi, Cven, adamianebs<br />
albaT mxolod namcecebi Tu<br />
gxvdeba im dakarguli bednierebidan,<br />
romelsac samoTxe erqva. vin<br />
icis, bedniereba iqneb swored samoTxis<br />
xsovnaa da sxva araferi...<br />
irakli javaxaZis moTxrobebs mkiTxveli kargad icnobs. am mweralma gamo<br />
CenisTanave miipyro yuradReba da mkiTxvels Tavi namdvili, adamianuri ambebis<br />
TxrobiT daamaxsovra.<br />
krebulSi Sesulia moTxrobebi: `kolia~, `Tavidan bolomde mogonili ambavi~<br />
da `adamiani zero~.<br />
Aam moTxrobebis gmirebSi nebismierma Cvenganma SeiZleba amoicnos Tavi,<br />
nacnobi tkivilebiT, marcxiTa da gamarjvebebiT, siyvaruliTa da usiyvarulobiT.<br />
irakli javaxaZe kargi mTxrobelia, misi ambis Sinagani energia mudam<br />
gadamdebia da STambeWdavi.
ukvdavi saxelebi<br />
maia cercvaZe<br />
daviT WavWavaZe da misi ojaxi elisabed<br />
erisTavis mogonebebSi<br />
mogoneba e. e. erisTavisa 13258x<br />
Cemo gacnoba biZa[+]Cemi[s] daviT WavWavaZisa da misi saxlobisa.<br />
ra bednieraT vsaxamdi Cem[s] Tavs[,] rom veRirsebodi mami[+]Cemis<br />
guliT da suliT sayvarel[i] biZis 1 saxlobis gacnobas. rasakvirvelia[,]<br />
ramdonime dRis Semdeg biZa[+]Cemi 2 Tavis qalebiT 3 [,] Cemi da nina<br />
qobulaSvilisa 4 da misi qmari 5 wavediT winandals. ra mSvenieri mdebareoba<br />
aqvs winandals da gansakuTrebiT biZi[+]Cemis sasaxles[,] baRs<br />
da venaxs. Eexlandeli sasaxle[,] rasakvirvelia[,] Samilma 6 rom dawva[,]<br />
imis nangrev[e]vze iy[o] aSenebuli 7 . Aanna iliniSnam 8 da biZa[+]Cemma Zalian<br />
siamovnebiT migviRes da maSinaTve vualebi mogvxnes[,] aba[,] kargaT<br />
ga[g]SinjoTo[,] rogorebi xarTo. sadilaTac ar gamogviSves. didaT<br />
gamxiarulda biZa[+]Cemi da Cvenc visiamovneT imaTi xilviT. imaT<br />
SvilebSi winandalSi iyvnen kako 9 [,] nastinka 10 [,] sandro 11 da iliko 12 [,]<br />
danarCenebi 13 [_] TbilisSi. kako[,] zaqaria WavWavaZis 14 meuRle[,] didi<br />
Wkuis patroni[,] didi sasiamovno adamiani[a]. nastinka[,] SemdegSi kiko<br />
CalayaSvilis 15 coli[,] erastis 16 Zmisa[,] saxe mSvenieri rame. iliko Zalian<br />
lamazi[,] mSvenieri momRerali. aleqsandre vaJkacuri Sexedulobisa[,]<br />
mosuli[,] Savgremani[,] mSvenivraT gaz[r]dili safrangeTSi.<br />
dedam waiyvana didi avaTmyofi[,] ar egona[,] rom rodisme is adamianaT<br />
iqceoda[,] ma[g]ram ro[m] movida[,] verc ki veravin SeamCnevda[,] rom es<br />
kaci didi avaTmyofi iyo. Cvensa xSiraT daiareboda[,] Cem[s] das ninas<br />
SaxmaTs eTamaSeboda xolme. Онъ был законодателем моды: mSvenivraT icmamda[,]<br />
Savi Cerkeska[,] TeTri arxaluxi da qarTuli xmali suyovelTvis<br />
ertya da etyoda xolme: ymawvilebo[,] qarTuli xmali yovelTvis<br />
gerty[a]T[,] mxoloT saxlSi moixseniT[o]. Bbolos SeirTo colaT Saqro<br />
magalovis 17 da Tiko 18 . sadili aivanze vWameT[,] romelic iy[o] g[r]<br />
Zeli da Zalian ganieri. sadil[is] Semdeg biZa[+]Cemma mimiyvana Tavis<br />
SkafTan da maCvena Tavisi biblioteka[.] aio[,] wignebi[,] ramdenic ginda[,]<br />
waiRe xolmeo. biZaCemi dRiTidRe eloda peterburRidgan ambavs<br />
[_] winandlis gayidvis gadawyvetilobaze ambavs 19 . ra[+]sakvirvelia[,]<br />
didi Sesawuxari iyo amis ambis gadawyvetiloba[,] ma[g]ram ra<br />
gaewyoboda[,] mdgomareoba iyo imisTana[,] rom iZulebulebi iyvnen[,]<br />
gaeyidnaT[.] valebi bevri hqondaT[.] amasTan T[v]iTonac grZnobda[,]<br />
rom male misi axsasrulic movidoda da Svilebsac undoda dabinaveba.<br />
im zafxuls ramdenjerme vnaxe biZa[+]Cemi da mere rom davbrundi<br />
gorSi[,] im zamTars gardaicvala 20 . winandlis gayidva damTavrda kargaT[.]<br />
valebi gaistumres[.] Svilebmac miiRes TiTom 50,000 da ilikom<br />
ki iyida diliJanSi mSvenieri ferma ganuseviCisa[,] baRiT[,] tyiT da<br />
yovlisfriv Semku[l]i da anna iliniSna [T]avisi rZliT[,] ilikoTi da<br />
ori SviliSvilebiT gadavidnen iq sacxovreb[lad.]<br />
erTxel grafi salagubi 21 ewvia biZaCems[.] didxans iyo[.] kargaT<br />
isiamovna[.] mere qobulaa[n]T dahpatiJes da rom gamovida aivanze da<br />
alaznis velebs gadaxeda[,] sTqva:<br />
№ 3 2011<br />
saqarTvelos giorgi leoniZis<br />
saxelobis qarTuli literaturis<br />
saxelmwifo muzeumis<br />
xelnawerTa koleqciaSi daculia<br />
1832 wlis SeTqmulebis<br />
erTerTi meTauris, elizbar<br />
erisTavis umcrosi qaliSvilis,<br />
elisabed erisTavis (18641849)<br />
saintereso memuarebi. isini<br />
mniSvnelovan wyarod gvesaxeba<br />
me19 saukunis meore naxevrisa<br />
da me20 saukunis pirveli<br />
naxevris qarTuli sazogadoebis<br />
istoriis SeswavlisaTvis.<br />
mogonebaTa avtori ixsenebs<br />
xuTasamde pirs, qarTuli aristokratiisa<br />
da inteligenciis<br />
TvalsaCino warmomadgenlebs,<br />
romelTa wreSic uxdeboda mas<br />
cxovreba da romlebic did<br />
rols TamaSobdnen qveynis<br />
sazogadoebrivpolitikur<br />
cxovrebaSi. am pirTa Sorisaa<br />
aleqsandre WavWavaZis vaJi daviT<br />
WavWavaZec.<br />
DdaviT WavWavaZe daibada 1817<br />
wlis 15 agvistos. erTaderT<br />
vaJs mSoblebma saTanado samxedro<br />
ganaTleba misces. Mman<br />
peterburgis podpraporSCikTa<br />
skola daamTavra. 1834 wels<br />
ulanTa polkis unteroficeria.<br />
1838 wels, 21 wlis asak<br />
Si, gaxda oficeri. 18391840<br />
wlebSi msaxurobda fskovis<br />
kirasirTa polkSi. 1840 wlidan<br />
msaxurobs kavkasiaSi, generalmaior<br />
n. raevskis razmSi, 1841<br />
wlidan – niJegorodis dragun<br />
Ta polkSi. 1843 wels monawileobs<br />
Samilis winaaRmdeg mowy<br />
marti 57
№ 3 2011<br />
obil eqspediciaSi. 1844 wels<br />
dainiSna Stabs kapitnad, 1847<br />
wels kavkasiis mTavarsardlisa<br />
da mefisnacvlis m. voroncovis<br />
adiutanti gaxda. 1851 wels<br />
mcvelTa grenaderTa polkSi<br />
gadaiyvanes. 1854 wels gaxda kavaleriisleitenantpolkovniki.<br />
Yyirimis omis dros 18531856<br />
wlebSi xelmZRvanelobda kaxeTis<br />
dacvas Samilis razmebisagan.<br />
Tavi gamoiCina Sildis<br />
dacvis dros 1854 wlis ivlisSi,<br />
risTvisac polkovnikis da mefis<br />
fligeladiutantis wodeba<br />
miiRo. 1856 wlidan Tbilisis<br />
egerTa polkSi msaxurobs,<br />
1861 wlidan generalmaioria,<br />
Semdgom imperatoris amalaSia.<br />
Tavdadebuli samsaxurisaTvis<br />
daeniSna pensia 12 wlis vadiT<br />
da gadaeca uamravi jildo.<br />
samxedro samsaxuridan gadadgomis<br />
Semdeg daviTma ojaxuri<br />
saqmeebis marTva da sagvareulo<br />
tradiciebis gagrZeleba gadawyvita.<br />
daviTi, rogorc mamamisis<br />
erTaderTi memkvidre mTlianad<br />
ganagebda aleqsandres mamuls<br />
da mudmiv sacxovreblad winandali<br />
aerCia.<br />
dasasruli me60 gverdze<br />
58<br />
Вот Алазанъ долина, скалы,<br />
Кругомъ леса и чудный видъ[,]<br />
А тамъ направо Цинандали[,]<br />
Где блаженствует Давидъ!.<br />
bolos xanebSi mwuxarebiT Sevyurebdi xolme riyes da winandlis<br />
xevis napirebs[,] sadac idga saydari[,] romelSiac daiwera jvari nina<br />
gribaedovam 22 [,] rogor nel[]nela ingreoda. zafxuli gavatare kaxeTSi.<br />
Camovedi TbilisSi Cem[s] deida sofio orbelianTan 23 , romelmac<br />
miTxra[,] mTavrinao[,] mamidaSeni ekaterina dadianisao 24 Camob[r].<br />
Zanebulao da waval[,] vnaxamo da mere Senc wagiyvano. DdeidaCemi wavida.<br />
ro[m] dabrunda[,] didi Sewuxebuli iyo. ekaterine vnaxeo[,] Zalian<br />
gamocvlili[,] didi avaTmyofio[,] kon[s]uliumi aqvTo eqimebsao[.]<br />
me didaT Sevwuxdi[,] rasakvirvelia[.] aRar meRirsa misi naxva da mec<br />
male davbrundi gorSi[,] sadac melodeboda Cemi mSobeli da bevrni<br />
Cemi suliT da guliT megobarni biZaSvilebi[,] Cemi bednieri dReebis<br />
da siymawvilis megobarni.<br />
Eelisabed elizbaris asuli erisTavis mogonebani 13265x<br />
(fragmenti)<br />
`... meore dRes wavediT winandalSi biZa[+]Cem daviT WavWavaZesTan.<br />
Ees didi kaci idga marTla dideburaT. biZa Cem[m]a da anna iliniSnam<br />
siamovnebiT migviRes. biZa[+]Cemma gvib[r]Zana[:] aba[,] qaleb[o,] [v]<br />
ualebi moisxeniTo[,] ga[g]SinjoT[,] rogorebi xarTo[.] rasakvirvelia[,]<br />
imitom ufro[,] rom davrCeniliyaviT imaTTan sadilaT. Bbevri<br />
ram gamog[v]kiTxa swavlaze[,] Cven[s] cxovrebaze[,] mere wamiyvana[,]<br />
Tavisi biblioteka maCvena[.] roca gaigo[,] rom me mTeli zafxuliT<br />
Cem[s] dasTan davrCebodi da miTxra[,] aio[,] ramdenic ginda[,] wignebi<br />
waiReo da ikiTxeo. Mmisi Svilebi iq iyvnen[:] ilik[o], nastinka, da nina 25<br />
da sandro[,] yvelani didaT aRz[r]dilni da lamazebi. me didi bednieri<br />
viyavi imaT[i] gacnobiT. danarCeni Svilebi gavicani Tbilis<br />
Si[,] e.i[.] salome osten sakinisa[,] 26 kako WavWavaZisa[,] astafievisa 27<br />
da Tamara gruzinskisa. 28 Tamari rom daqvrivda[,] erTi ori wlis<br />
Semdeg[,] rogorc ap[ek]unma da biZama baron nikolaim 29 urCia Tamaras[,]<br />
Tavisi qalebi waeyvana samZRvargareT da iq mieca swavla[]ganaTleba.<br />
pirvelaT Tamari wavida drez[d]enSi da didaT iyo miRebuli<br />
iqauri mflobelisagan da mis[i] ojaxobisagan. Mme rom kaxeTidam<br />
davbrundi TbilisSi deida[+]Cem sofiosTan[,] Ddeida[+]Cemma miTxra:<br />
~dResao mTavrina ekaterina dadianisa Camosula avaTmyofi[,] biZa[+]<br />
Cem grigolTan 30 Camoxtao[,] wavalo imis sanaxavaTao da mereo Senc<br />
wagiyvan mamidaSenis sanaxavaTao; ma[g]ram[,] Cemda samwuxaroT[,] ar<br />
meRirsa imisi naxva. radganac deida[+]Cemi dabrunda didi Sewuxebuli<br />
da namtiralevi[.] miTxra[,] ekaterire didi avaTmyofi ariso da<br />
exla konsiliumi eqnebaTo eqimebsao. Aase rom[,] me male wavedi gorSi<br />
da iqidam karaleTSi[,] sadac melodnen Cemi Zvirfasi megobrebi da<br />
biZaSvilebi. miT umetas[,] rom ufrosi qali da sikvdilamdin Cemi megobari<br />
31 Txovdeboda dimitri amilaxvarz[e,] 32 xe[l]mwifi[s] kanvoi[s]<br />
naCalnikze. Tamara gruzinskisa[m] aTi weliwadi icxovra veneciaSi[.]<br />
roca qalebma gaaTaves parisSi brwyinvaleT sakrekveris instituti[,]<br />
sadac elisab[ed] iraklis asuli 33 iyo marmarilos aspidze varayiT<br />
Cawerili[,] rogorc upirvel[e]si mowafe[,] gaTavebis umalve venecia<br />
marti
Sia aTi wliT dasaxldnen. aTi wlis Semdeg aq Camovidnen. sazogadoebam<br />
axtacebiT miiRes[,] mTelima sazogadoebam. Yyovel dRe veCerebi[,]<br />
sadilebi imarTeboda[,] rom esiamovnaT. pirveli veCeri T[v]iTon Tamarma<br />
gamarTa[.] ra siamovneba da aRtaceba iyo[,] rodesac Tamarma T[v]<br />
iTon daukra daira da kakom 34 mSvenieri lekuri iTamaSa. Yyvela ymawvili<br />
kacebi aRtacebaSi iyvnen da didaT moswonda[T] oriv qalebi[.] bolos<br />
T[v]iTon a[i]rCies TavianTi saqmroebi[,] erTi[,] ese igi e. iraklis<br />
asu[l]ma SeirTo mamuka orbeliani[,] 35 maSindel[i] droisTvis didi<br />
mdidari da meorem [_] ivane ratiSvili[,] 36 Zalian mSvenieri saxiTac<br />
da aRz[r]dili ymawvili kaci[.] ratiSvils daqvrivebuls erTi qali 37<br />
da erTi SviliSvili[,] 38 patara qali [darCa.]<br />
e. elizbaris asuli erisTavisa.<br />
rodesac mwerali da poeti g. salagubi mobZanda TbilisSi[,]<br />
ramdenime xnis Semdeg geemgzavra winandalSi daviT WavWavaZisa da<br />
misi saxlobis sanaxavaT[.] didxans darCa iqa[.] vis ar esiamovneboda<br />
amisTana kulturul da mSvenier saxlobaSiD dro gaetarebina. Dda<br />
ra[+]sakvirvelia[,] gaimarTeboda sxvadasxva qarTveluri mejliSebi.<br />
kisisxevSi qobula[a]nTac dapatiJes. sadilSemdeg grafi salagubi<br />
rom gamobZanda aivanze da gadaxeda alazans, warmosTqva:<br />
Вот Алазанъ долина, скалы,<br />
Кругомъ леса и чудный видъ[,]<br />
А тамъ направо Цинандали[,]<br />
Где блаженствует Давидъ!<br />
Cemda samwuxaroT[,] bevrs veras vityvi biZaCem aleqsandre WavWavaZeze[,]<br />
39 radganac me ver moveswari, ma[g]ram Cems siymawvilis gare<br />
Semo suyovelTvis aRtacebuli azri [mesmoda] aleqsandreze[,] mis<br />
saxlobaze[,] imis simSveniereze[,] imis aRz[r]dazed Dda imis leqsebze.<br />
mamaCems xom gatacebiT uyvarda Tavisi biZa. Yyovlis mxriv amtkicebs.<br />
1832 wels[,] rodesac Cveni yvela dekabristebi 40 datusaRebulebi<br />
iyvnen[,] mamaCemi Zalian stanjes[,] undodaT eTqmevin[ebin]aT[,]<br />
aleqsandre eria imaT Soris Tu ara? Mma[g]ram mamaCemi gamcemi ki ar<br />
iyo[,] rom vinme geeca[,] aram[c]Tu Tavisi sayvareli biZa aleqsandre<br />
WavWavaZe...~<br />
e. e. erisTavi<br />
SeniSvnebi<br />
1 daviT WavWavaZe biZad ergeboda<br />
elisabed erisTavs. elisabed<br />
erisTavis mama – elizbar SanSes Ze<br />
erisTavi (18101872) iyo aleqsandre<br />
WavWavaZis (17861846) Svilebis<br />
deidaSvili – aleqsandre WavWava<br />
Zis meuRle salome (17951847) da<br />
elizbar erisTavis deda, SanSe qsnis<br />
erisTavis (17651831) meuRle elene<br />
(17851817) iyvnen RviZli debi, sardal<br />
ioane orbelianis (17651808)<br />
asulni.<br />
2 igulisxmeba elisabed erisTavis<br />
biZa dedis – qeTevan erisTavis (1819<br />
1906) – mxridan – revaz Salvas Ze<br />
erisTavi (18281899), poeti da ko<br />
zlovis `SeSlilis~ qarTul enaze<br />
mTargmneli, romlis diskusiam ilia<br />
WavWavaZesTan saTave daudo `mamaTa~<br />
da `SvilTa~ brZolas.<br />
3 igulisxmebian revaz erisTavis<br />
(18281899) qaliSvilebi anastasia<br />
(18631942), elisabed (1866daax.1942)<br />
da ekaterine (18671940 w.mde) erisTavebi.<br />
4 nino qobulaSvilisa – nino<br />
elizbaris asuli erisTavi (1860?),<br />
1832 wlis SeTqmulebis erTerTi<br />
meTauris elizbaris erisTavis (1810<br />
1872) asuli, elisabed erisTavis da.<br />
5 nino elizbaris asuli erisTavi<br />
gaTxovili iyo Tekle batoniSvilis<br />
(17761846) SviliSvilis Svilze, ev<br />
№ 3 2011<br />
ukve imdenjer moaxerxa publikis<br />
Sokireba, rom am uanasknels<br />
emCneva Cveva Tu grZnobaTa<br />
dadamblaveba, narkotikis msgavsad,<br />
mudmivi Sokis gancdac<br />
ukve moTxovnilebad eqca. dRes<br />
mxolod Rrma seriozuloba da<br />
Zvelad gancdili didi satanjvelis<br />
gayalbebis winaaRmdeg<br />
brZola Tu gadagvarCens, mxolod<br />
es Tu gamogvaRviZebs letargiuli<br />
Zilidan. `xalxs poezia<br />
puriviT sWirdeba~, – es gulisamaCuyebeli<br />
fraza, – ufro<br />
natvra – zimone vailma gamoTqva.<br />
sinamdvileSi dRevandel<br />
xalxs kino da ilustrirebuli<br />
<strong>Jurnali</strong> sWirdeba aTqvefili<br />
naRebiviT, xolo ufro maRalgemovnebiani<br />
moTxovnilebebis<br />
adamianebs (romlebsac, ra Tqma<br />
unda, Cvenc vekuTvniT) cotaodeni<br />
Soki sWirdebaT, cota<br />
ionesko an bitnikebis ymuili,<br />
raTa saerTod yvelafris mada<br />
ar daekargoT. poezia puriviT?<br />
es puri, albaT, kbilebs Soris<br />
xraSunobs da, vidre dagvanayrebdes,<br />
ufro uares SimSils<br />
aRgviZravs. am poeziam umZafresi<br />
wvdoma da umwaresi ltolva<br />
unda mogvitanos, raTa mZinare<br />
adamianebi SeajanjRaros. Cven<br />
xom Tavi maradiul Zilburans<br />
miveciT, radgan Cveni Tavisa<br />
da samyarosaTvis Tvalis gasworebisa<br />
gveSinia.<br />
Cven erTurTisagan sruliad<br />
gaTiSuli uricxvi realobis<br />
gadakveTaze varsebobT, am realobebSi<br />
ki sruliad urTier<br />
Tgamomricxavi faseulobebi<br />
da va nebulan. Tqvens sakuTar<br />
oTx kedelSi SegiZliaT patriarqaluri<br />
ojaxuri bedniereba<br />
gaiTamaSoT anda anarqiis ideebi<br />
iqadagoT, magram rogorc ki<br />
zRurbls gadaabijebT, maSinve<br />
sargeblis gamommuSavebeli<br />
funqciuri samyaros WanWikad<br />
iqceviT, sul sxva warmodgenebi<br />
rom aqvs sinamdvileze.<br />
geni daviTis Ze qobulaSvilze (1856 gagrZeleba 61e gverdze<br />
marti 59<br />
eJen ionesko
№ 3 2011<br />
daviT WavWavaZes colad hyavda<br />
ana bagrationi, qarTlkaxe<br />
Tis ukanasknelis mefis – giorgi<br />
meTormetes SviliSvili. maT<br />
cxra Svili – eqvsi qaliSvili da<br />
sami vaJiSvili darCaT.<br />
igi elisabed erisTavis na<br />
Tesavi iyo, biZad ergeboda mas.<br />
memuaristi siyvaruliT igonebs<br />
daviTis gacnobas, masTan stumrobas<br />
winandalSi, mis meuRles,<br />
daviTis Svilebs, ojaxis sxva<br />
wevrebs, winandlis sasaxlesa<br />
da sanaxebs.<br />
vfiqrobT, mkiTxveli interesiT<br />
gaecnoba mogonebaTa teqsts.<br />
avtoriseul stils da or<br />
Tografias ucvlelad vtovebT.<br />
cnobebi daviT WavWavaZis<br />
saxlobaze Tavmoyrilia or<br />
xelnawer mogonebaSi: pirveli<br />
13258x mTlianad mas eZRvneba,<br />
xolo meoridan 13265x amovi<br />
ReT Sesabamisi fragmenti. Aam or<br />
teqstSi, romlebic erTsa da<br />
imave cnobebsac imeorebs, aris<br />
gansxvavebanic, amitom vaqveynebT<br />
orive maTgans.<br />
60<br />
1915), aleqsandre orbelianis (1801<br />
1869) qaliSvilis darias (18281884)<br />
Svilze.<br />
6 Samili – (17971871) kavkasieli<br />
mTielebis saero da sasuliero<br />
winamZRoli, imami, Teokratiuli<br />
sa xelmwifos – imamatis (daRestani,<br />
CeC neTi) meTauri. energiulad<br />
ibrZo da ruseTis mier kavkasiis damorCilebis<br />
winaaRmdeg, daatyveva<br />
bariatinskim RunibSi 1959 w. gadaasaxles<br />
kalugaSi, bolos neba misces<br />
meqaSi momlocvelad wasuliyo, sadac<br />
gardaicvala kidec.<br />
7 rogorc cnobilia, 1854 wlis 4<br />
ivliss Samilis razmebma aleqsandre<br />
WavWavaZis mier 1818 wels aSenebuli<br />
winandlis sasaxle da mamuli, romelic<br />
1846 wels mamis gardacvalebis<br />
Semdeg memkvidreobiT gadaeca<br />
mis vaJs daviTs, daarbies, gadawves<br />
da mZevlad waiyvanes daviT WavWava<br />
Zis meuRle bavSvebiTa da ZiZiT, misi<br />
da, ilia orbelianis (18151853) qvrivi<br />
barbare (18311884) SviliT – GgiorgiT<br />
(18531924) da muliSviliT, poet<br />
nikoloz baraTaSvilis diT – nino<br />
baraTaSviliT (18281906), agreTve<br />
frangi aRmzrdeli ana dranse,<br />
romelmac aRwera SamilTan tyveobis<br />
istoria. am Tavdasxmis dros<br />
daiRupa daviT WavWavaZis umcrosi<br />
Svili, ramdenime Tvis lidia. Ggatacebuli<br />
tyveebis sanacvlod Samili<br />
iTxovda Tavisi ufrosi vaJis – jemal<br />
eddinis dabrunebas ruseTidan,<br />
romelic 1839 wels eqvsi wlis<br />
asakSi axulgos aRebis win rusebma<br />
tyved aiyvanes. tyveTa gacvla Sedga<br />
1855 wlis 10 marts, mdinare miCikis<br />
velze, kurinskis simagreSi. (dawvrilebiT<br />
ix. ana dranse. `Samilis tyve<br />
qalebi~. Targmna, SeniSvnebi da fotomasala<br />
daurTo murman TavdiSvilma.<br />
`artanuji~. Tbilisi. 2010 w,<br />
agreTve Е. Вердеревский. Кавказские<br />
пленницы, или Плен у Шамиля. С.-Пб, 1856.<br />
da Mmariam daviTis asul WavWavaZis<br />
STamomavlis, amerikaSi mcxovrebi<br />
pavle WavWavaZis (18991971) inglisur<br />
enaze dawerili romani `mTebi<br />
alahisa~ (1952), romelSic aRwerilia<br />
winandlel tyveTa Tavgadasavali<br />
gatacebidan gamoxsnamde. dasaxelebuli<br />
romanis fragmentebi, qarTulad<br />
Targmnili Tamaz natroSvilis<br />
mier, gamoqveynda qarTul periodikaSi:<br />
`winandlidan vedenosken~, <strong>Jurnali</strong><br />
`Cveni mwerloba~ #17(69), 10<br />
noemberi, 2009 w., agreTve `Samili da<br />
kneinebi~, `literaturuli gazeTi~,<br />
#29, 25 ivnisi8 ivlisi, 2010w.).<br />
8 anna iliniSna – ana bagrationigruzinskaia<br />
(1828–1905), qarTl–kaxeTis<br />
ukanaskneli mefis giorgi XIIis<br />
(1746 – 1800) da mariam dedoflis<br />
(1768 – 1850) vaJis ilia batoniSvi<br />
marti<br />
lis (17901854) qaliSvili, daviT<br />
aleqsandres Ze WavWavaZis meuRle.<br />
`ilia batoniSvilis qalze (igulisxmeba<br />
ana batoniSvili) daviTis<br />
daniSvna Zalian miama. diax aqeben<br />
qalsa, RmerTma bedniereba misces~<br />
– swers grigol orbeliani Tavis<br />
rZals qeTevan orbelians 1847 wlis<br />
10 Tebervals junguTaidan (gr.<br />
orbeliani. werilebi. `saxelmwifo<br />
gamomcemloba~. 1936 w. t. 1. gv.145).<br />
ana batoniSvils mouxiblavs saqarTveloSi<br />
myofi al. diuma, romelic<br />
Semdegnairad agviRwers mis garegnobas:<br />
`Tavad WavWavaZis meuRle<br />
saqarTveloSi, am lamazi TvalebiT<br />
saxelganTqmul qveyanaSi, cnobilia,<br />
rogorc ulamazesi Tvalebis<br />
mandilosani, magram SexedvisTanave<br />
gagaocebT misi wminda berZnuli<br />
profili, ukeT rom vTqvaT, misi<br />
wminda qarTuli profili, raica gulisxmobs<br />
berZnul siwmindes, Tu mas<br />
sicocxle mivumateT... am saucxoo<br />
profilidan Tavadis meuRlis saxes<br />
Rrma sevdis ieri gadahkravs~. (al.<br />
diuma. `kavkasia~. `merani.~ Tbilisi.<br />
1970w, gv. 299). ana bagrationi erTguli<br />
coli da deda aRmoCnda, is Cinebulad<br />
uZRveboda mravalSvilian<br />
ojaxs da sazogado saqmeebisTvisac<br />
iclida. 1867 wels man gaxsna pirveli<br />
qalTa skola TelavSi, ori wlis Semdeg<br />
ki – msgavsi skola winandalSic.<br />
9 kako – mariam (kako) daviTis asuli<br />
WavWavaZe (18491921), imyofeboda Samilis<br />
tyveobaSi ojaxis sxva wevreb<br />
Tan erTad. iyo kargi cxenosani. 1869<br />
wels misTxovda daqvrivebul kavaleriis<br />
generals zaqaria gulbaaTis<br />
Ze WavWavaZes (18241905). SeeZinaT<br />
ori qaliSvili da ori vaJiSvili.<br />
misi SviliSvilia amerikeli mwerali<br />
pavle aleqsandres Ze WavWavaZe<br />
(18991971).<br />
10 nastinka – anastasia (nastenka)<br />
daviTis asuli WavWavaZe (18561927),<br />
gaTxovili iyo Tavad nikoloz (kiko)<br />
zaalis Ze ColoyaSvilze (18401906),<br />
hyavdaT qalvaJi.<br />
11 sandro – aleqsandre daviTis<br />
Ze WavWavaZe (18531900), imyofeboda<br />
Samilis tyveobaSi ojaxis sxva wevrebTan<br />
erTad. colad hyavda Tina<br />
Tin aleqsandres asuli maRalaSvili<br />
(18601931), luarsab (Saqro) maRalaSvilis<br />
(1843?) da. dakrZalulia<br />
didubis eklesiis galavanSi.<br />
12 iliko – ilia daviTis Ze WavWava<br />
Ze (18601921), yazaxis mazris momrigebeli<br />
Suamavali. 1888 wels daqorwinda<br />
barbare (vera) aslanis asul<br />
vaCnaZeze (18661942). hyavdaT ori<br />
qaliSvili da erTi vaJi.<br />
13 igulisxmebian daviT WavWavaZis<br />
danarCeni Svilebi: salome ostensakenisa<br />
(18481919), elene astafievisa
(18501929), Tamar bagrationigruzinskisa<br />
(18521933), nino jorjaZisa<br />
(18591936) da arCili (18601921).<br />
14 zaqaria WavWavaZe – zaqaria gulbaaTis<br />
(panteleimonis) Ze WavWavaZe<br />
(18241905), me19 saukunis meore naxevris<br />
gamoCenili mxedarTmTavari,<br />
kavaleriis generali, kavkasiuri<br />
omebis monawile. daviT WavWavaZis qaliSvili<br />
mariami (kako) iyo misi meore<br />
meuRle (1869 wlidan). dakrZalulia<br />
winandalSi, sagvareulo sasaflaoze.<br />
15 kiko CalayaSvili – nikoloz<br />
(kiko) zaalis Ze ColoyaSvili (1840<br />
1906), kaxeli (s. matani) Tavadi, polkovniki.<br />
16 erasti – erasti (tato) zaalis<br />
Ze ColoyaSvili (18301893), kaxeli<br />
(s.matani) Tavadi, nikoloz (kiko) ColoyaSvilis<br />
Zma.<br />
17 Saqro magalovi – luarsab (Saqro)<br />
aleqsandres Ze maRalaSvili<br />
(1843?), Tbilisisa da goris mazrebis<br />
memamule, saxelmwifo da sazogado<br />
moRvawe, kamerheri, samoqalaqo<br />
mrCeveli, msaxurobda kavkasiis samefisnacvloSi.<br />
1879 wlidan ramdenjerme<br />
(1882, 1885, 1888 ww. Dda Semdeg)<br />
arCeuli iyo Tbilisis mazris da Tbilisis<br />
guberniis Tavadaznaurobis<br />
winamZRolad. colad hyavda mariam<br />
dimitris (yorxmazis) Ze meliqiSvili<br />
(1848?).<br />
18 Tiko – TinaTin (Tiko) aleqsandres<br />
asuli maRalaSvili (18601931),<br />
luarsab (Saqro) aleqsandres Ze ma<br />
RalaSvilis (1843?) da.<br />
19 daviTma SeZlebisdagvarad aRadgina<br />
gadamwvari sasaxle winandalSi.<br />
Mmamis msgavsad ojaxuri meurneobis<br />
dasafinanseblad igi sesxs iRebda<br />
bankebidan, magram, samwuxarod,<br />
meurnis mamiseuli niWi da alRo ar<br />
aRmoaCnda. Mmas daedo auracxeli<br />
vali, romlis gadaxdac ver SesZlo.<br />
misi piradi qonebis marTvaSi ruse<br />
Tis imperia Caeria: WavWavaZeTa sagvareulo<br />
miwebi gaiyida, xolo winandlis<br />
mamulis ZiriTadi nawili<br />
gadaeca ruseTis mTavrobas, 1886<br />
wels igi saufliswulo mamulebis<br />
departamentis mflobelobaSi gadavida<br />
da daiwyo misi rekonstruqcia.<br />
20 daviT WavWavaZe gardaicvala<br />
1884 wlis 15 noembers TbilisSi.<br />
dakrZales kaxeTSi, SuamTis dedaTa<br />
monasterSi.M misi gardacvalebis TariRis<br />
mixedviT SeiZleba dadgindes<br />
elisabed erisTavis mogonebaSi aRwerili<br />
winandalSi stumrobis Tari<br />
Ric. savaraudod, es stumroba unda<br />
Semdgariyo amave wlis zafxulSi.<br />
21 grafi salagubi – grafi vladimer<br />
aleqsandres Ze sologubi (1814<br />
1882), rusi mwerali, <strong>Jurnali</strong>sti,<br />
istorikosi, avtori cnobili wig<br />
nisa `tarantasi~. Mme19 saukunis<br />
ormocdaaTian wlebSi cxovrobda<br />
TbilisSi da xelmZRvanelobda aqaur<br />
rusul Teatrs, aseve TanamSromlobda<br />
gazeT `kavkazSi~.<br />
22 nina gribaedova – nino aleqsandres<br />
asuli WavWavaZe (18121857),<br />
Npoet aleqsandre WavWavaZis ufrosi<br />
asuli, grigol orbelianis poeturi<br />
muza da leqsebis adresati, cnobili<br />
rusi diplomatisa da mwerlis aleqsandre<br />
sergeis Ze griboedovis (1795<br />
1829) meuRle. Nnino WavWavaZem da<br />
aleqsandre griboedovma jvari daiweres<br />
TbilisSi, sionis taZarSi 1828<br />
wlis 22 agvistos. rac Seexeba winandals,<br />
is usayvarlesi adgili iyo<br />
griboedovisaTvis. mwerali ocnebobda<br />
iq damkvidrebaze. winandalSi<br />
bevri ram dakavSirebulia mis saxel<br />
Tan – fanCaturi, sadac mas uyvarda<br />
dasveneba, samlocvelos nangrevebi<br />
da didi gantotebuli muxa.<br />
nino WavWavaZe gardaicvala TbilisSi<br />
qoleriT. dakrZalulia mTawmindaze,<br />
meuRlis gverdiT. (dawvrilebiT<br />
ixile i. balaxaSvilis `griboedovi<br />
da nino WavWavaZe~, `sabWoTa<br />
saqarTvelo~, Tbilisi, 1966).<br />
23 sofio orbeliani – sofio<br />
Salvas asuli erisTavi (18321887),<br />
elisabed erisTavis deida, Salva<br />
erisTavisa (17981854) da ekaterine<br />
orbelianis (18121877) asuli, gaTxovili<br />
iyo ivane daviTis Ze orbelianze<br />
(18241893), manana orbelianis<br />
(18081870) Svilze.<br />
24 ekaterine dadianisa – ekaterine<br />
aleqsandres asuli WavWavaZe<br />
(18151882), poet aleqsandre WavWavaZis<br />
asuli, Nnikoloz baraTaSvilis<br />
poeturi muza da leqsebis adresati.<br />
1838 wels misTxovda samegrelos<br />
ukanasknel mTavars daviT levanis<br />
Ze dadians (18121853). Mmis arqivSi<br />
aRmoCnda n. baraTaSvilis araerTi<br />
avtografi. dakrZalulia martvilis<br />
monasterSi.<br />
25 nina – nino daviTis asuli WavWavaZe<br />
(18591936), eniseleli Tavadis<br />
daviT giorgis Ze jorjaZis (1867<br />
1928) meuRle, kinoreJisor merab kokoCaSvilis<br />
bebia. DdakrZalulia vakis<br />
Zvel sasaflaoze.<br />
26 salome osten sakinisa – salome<br />
daviTis asuli WavWavaZe (1848<br />
1919), imyofeboda Samilis tyveobaSi<br />
ojaxis sxva wevrebTan erTad. baron<br />
maqsimilian aleqsandres Ze fon der<br />
ostensakenis meuRle. hyavdaT xuTi<br />
Svili.G gardaicvala petrogradSi,<br />
inva lidebis saxlSi.<br />
27 astafievisa – elene daviTis asuli<br />
WavWavaZe (18501929), general nikoloz<br />
aleqsis Ze astafievis (1842?)<br />
meuRle. hyavdaT ori qaliSvili da<br />
№ 3 2011<br />
SeiZleba crumorwmune iyoT da<br />
xeze akakunoT da, amasTanave,<br />
samecniero angariSebisa da SeiaraRebis<br />
uaxlesi monacemebis<br />
imedze iyoT, Tqvens simSvidesa<br />
da Tavisuflebas rom uzrunvelyofs.<br />
SegiZliaT sulis ukvdaveba<br />
irwmunoT da samyaroze<br />
Tqveneuli warmodgena SeiqmnaT,<br />
gareT ki sul sxva warmodgenebiT<br />
dagixvdebian: iq yovelives<br />
wyvets testebi, uwyebani,<br />
biznesi, iq gafaseben rogorc<br />
janmrTels an avadmyofs, kvalificiurs<br />
Tu arakompetenturs.<br />
vTqvaT, moCvenebebs xedavT, anda<br />
mogebas naxulobT, – isic da<br />
isic yvela droSi mravlad moi<br />
Zebneba, – orives SegiZlia mSvidad<br />
endoT, mTavaria, praqtikaSi<br />
yovelives mkacri gamijnva<br />
da daxarisxeba SeZloT. ar Sege<br />
SaloT: aqeT – Sinagani samyaro,<br />
grZnobebi, sindisi da ocneba,<br />
iqiT ki – sasargeblo funqciebi,<br />
azrsmoklebuli arseboba<br />
da usityvo Zaladoba. saxifa<br />
Toa, Tuki Tqveni azrovneba erT<br />
safuZvels eyrdnoba, – mraval<br />
safuZvels unda daeyrdnoT.<br />
amdeni kompromisi, albaT,<br />
male im mdgomareobamde migviyvans,<br />
rodesac marTlac aqtualobas<br />
SeiZens herman broxis radikaluri<br />
gancxadeba: `morali<br />
moralia, biznesi biznesia, omi<br />
omia da xelovneba xelovnebaa~.<br />
Tuki am `xelovneba xelovnebaa~s<br />
moviTmenT da miviRebT,<br />
misi damcinavi kiloTi, – da<br />
Tuki amas mwerlebic aitanen<br />
da waaqezeben kidevac TavianTi<br />
araseriozulobiT, sazogadoebasTan<br />
mudam garTulebuli<br />
urTierTobis saboloo gawyvetiT,<br />
– Tuki sazogadoebac<br />
zurgs Seaqcevs xelovnebis<br />
yvela im gamovlenas, rasac<br />
seriozuli da cvlilebaTa<br />
msurveli suli amoZravebs, ma<br />
Sin SegviZlia Tavi bankrotad<br />
gamovacxadoT.<br />
mxolod imisTvis, raTa zo<br />
erTi vaJi. dasasruli 65e gverdze<br />
marti 61<br />
herman broxi
№ 3 2011<br />
62<br />
28 Tamara gruzinskisa – Tamar daviTis<br />
asuli WavWavaZe (18521933),<br />
freilina, gamoCenili sazogado<br />
moRvawe, qarTvelTa Soris werakiTxvis<br />
gamavrcelebeli sazogadoebis<br />
wevri, TavadaznaurTa gimnaziis<br />
mzrunvelTa komitetis wevri.<br />
veneciaSi, sakuTar vilaSi moawyo<br />
qarTuli kulturis muzeumi.M misi<br />
meuRle iyo mefe erekle IIis SviliSvili,<br />
uganaTlebulesi Tavadi<br />
irakli aleqsandres Ze bagrationgruzinski<br />
(18271882). Hhyavda ori<br />
qaliSvili. dakrZalulia mcxeTaSi,<br />
sveticxovelSi.<br />
29 baron nikolai – baroni aleqsandre<br />
pavles Ze nikolai (1821–1899),<br />
rusi saxelmwifo moRvawe. 1848 wlidan<br />
kavkasiis mefisnacvlis salaSqro<br />
kancelariis direqtori, 1852<br />
wlidan kavkasiis mxaris mTavari sammarTvelos<br />
sabWos wevri da saswavlo<br />
olqis mzrunveli, SemdgomSi saxelmwifo<br />
sabWos wevri da ganaTlebis<br />
ministri. colad hyavda aleqsandre<br />
WavWavaZis umcrosi qaliSvili sofio<br />
(18331862).<br />
30 Ggrigoli – igulisxmeba grigol<br />
zurabis (dimitris) Ze orbeliani<br />
(18041883), cnobili qarTveli romantikosi<br />
poeti, generaladiutanti.<br />
31 igulisxmeba anastasia revazis<br />
asuli erisTavi (ix. SeniSvna 3).<br />
32 dimitri amilaxvari – Tavadi<br />
dimitri ivanes Ze amilaxvari (1840<br />
1915).<br />
33 elisabed iraklis asuli – elisabed<br />
iraklis asuli bagrationiorbelianisa<br />
(18701942), irakli<br />
gruzinskisa (18271882) da Tamar<br />
WavWavaZis (18521933) qaliSvili, mamuka<br />
ivanes Ze orbelianis (18731924)<br />
meuRle. iyo poeti, mTargmneli, ganaTleba<br />
miiRo parizSi. cxovrobda<br />
italiasa da SveicariaSi. Ffrangulad<br />
gamosca leqsebis krebuli fsevdonimiT<br />
`sazandari~, redaqtorobda<br />
gazeTebs `Tavisufali saqarTvelo~<br />
da `saqarTvelos respublika~<br />
(frangul enaze). Ffrangulad Targmna<br />
`vefxistyaosani~ (gamoica 1877<br />
wels), agreTve qarTvel klasikosTa<br />
Txzulebebi.<br />
marti<br />
34 kako – igulisxmeba mariam (kako) daviTis<br />
asuli WavWavaZe. (ix. SeniSvna 9)<br />
35 mamuka orbeliani – mamuka (makar)<br />
ivanes Ze orbeliani (18731924),<br />
mdidari memamule, borCalos miwis<br />
mflobeli, mefis armiis oficeri,<br />
`qarTuli druJinis~ erTerTi organizatori.<br />
36 ivane ratiSvili – ivane dimitris<br />
Ze ratiSvili (18681958), polkovniki,<br />
1890 wlidan msaxurobda<br />
niJegorodis 44e dragunTa polk<br />
Si, romelic idga saqarTveloSi.<br />
1907 wels gadadga samxedro samsaxuridan.<br />
daamTavra parizis natif<br />
xelovnebaTa akademia. 1896 wels<br />
daqorwinda ekaterine iraklis asul<br />
bagrationze (18721917), aleqsandre<br />
batoniSvilis (17701844) SviliSvilsa<br />
da mefe erekle IIis (17201798)<br />
SvilTaSvilze. 1917 wlidan msaxurobda<br />
zamTris sasaxlis sammarTvelos<br />
ufrosad. 1917 wlis oqtombris<br />
gadatrialebis dros ixmara yoveli<br />
Rone, raTa Zarcvisagan gadaerCina<br />
sasaxle. 1917 wlis noembridan<br />
dainiSna zamTris sasaxlisa da petrogradis<br />
raionis yvela saxelmwifo<br />
sasaxlisa da muzeumis mTavar komendantad.<br />
19201930 wlebSi msaxurobda<br />
Tarjimnad moskovis sxvadasxva<br />
dawesebulebebSi. 1931 wels gadmovida<br />
TbilisSi. dakrZalulia vakis<br />
sasaflaoze.<br />
37 igulisxmeba olga ivanes asuli<br />
ratiSvili (19021987), gaTxovili<br />
iyo inJiner Tavad iuri sergeis Ze<br />
lvovze (18981937). 1937 wels misi<br />
meuRle daxvrites, xolo Oolga ivanes<br />
asuli gadaasaxles. dakrZalulia<br />
moskovis donis monasterSi.<br />
38 igulisxmeba ekaterine (eka) iuris<br />
asuli lvova (dab. 1934w.), fizikosi.<br />
gaTxovilia fizikamaTematikis mecnierebaTa<br />
doqtor, leninuri premiis<br />
laureat vladimer nikolozis<br />
Ze roiniSvilze (dab.1932).<br />
39 aleqsandre WavWavaZe – aleqsandre<br />
garsevanis Ze WavWavaZe (1786<br />
1846), cnobili qarTveli romantikosi<br />
poeti, ruseTis armiis generalleitenanti.<br />
40 igulisxmebian 1832 wlis SeTqmulebis<br />
monawileni.
Strixebi portretisaTvis<br />
„da vfiqrob, netav ras ityvis igi,<br />
sanfranciskoSi ugzoukvlod<br />
dakargul poetebze...“<br />
meri fabili, ivlisi, 1989<br />
bit Taobis xmaursa da grgvinvaSi<br />
meri fabilis xma SedarebiT Cumad<br />
ismis. is leqsebs werda, Tumca bitnikebis<br />
ayvavebis xanaSi Tavisi poezia<br />
sajarod arasodes waukiTxavs.<br />
miuxedavad amisa, misi Semoqmedeba<br />
STagonebis wyarod iqca iseTi cnobili<br />
poetebisaTvis, rogoric iyo<br />
robert dunkani, fabilis didi gul<br />
Sematkivari.<br />
italieli emigranti poetis qaliSvili,<br />
meri fabili, poeziamde<br />
instiqtma miiyvana. ganaTlebam<br />
mis nawerebze mxolod umniSvnelo<br />
gavlena iqonia. bavSvobaSi meri<br />
cdilobda, Tavisi disTvis, JozefinisTvis<br />
miebaZa da misi leqsebis<br />
gadaweriT xSirad iyo dakavebuli.<br />
Teqvsmeti wlis asakSi man pelgreivis<br />
„oqros saganZuri“ SeiZina<br />
da am leqsebis SeswavliT isic iswavla,<br />
Tu rogor iqmneba poezia. mis<br />
sayvarel poetebs Soris, rogorc<br />
TviTon ambobs, iyvnen: „emili dikinsoni,<br />
aseve Seli, kitsi, baironi. momwons<br />
inglisuri poezia“.<br />
meri 1914 wlis 16 Tebervals<br />
daibada niu meqsikos StatSi, patara<br />
qalaq gardinerSi. misi mSoblebi<br />
warmoSobiT italiidan iyvnen, romis<br />
aRmosavleTiT, mTebSi mdebare<br />
patara qalaq paCentrodan. isini<br />
amerikaSi rokfeleris qvanaxSiris<br />
sabadoebsa da koqsis RumelebTan<br />
samuSaod Camovidnen. mogvianebiT<br />
ojaxi jer koloradoSi, Semdeg ki<br />
pensilvaniaSi gadasaxlda, sadac<br />
merim skolaSi daiwyo siaruli.<br />
meri jer kidev dawyebiT klasebSi<br />
swavlobda, roca mamamisma gadawyvita,<br />
rom ojaxSi paCentroSi unda<br />
dabrunebuliyo da mSobliuri qalaqi<br />
moenaxulebina. samSobloSi<br />
dabrunebulma meris mamam ital<br />
brenda naiTi<br />
meri fabili – fermeris qaliSvili<br />
wignidan „bit Taobis qalebi“<br />
iaSi darCena moindoma, rasac meris<br />
dedis protesti mohyva. protests<br />
mizezad italiuri da amerikuli saganmanaTleblo<br />
sistemis erTmaneT<br />
Tan Seusabamoba daedo – dedam Tqva,<br />
rom italiur sofelSi miRebuli ganaTleba<br />
verafriT gautoldeboda<br />
amerikul sajaro skolaSi miRebul<br />
codnas. meris mamis survilis sawinaaRmdegod,<br />
ojaxi amerikaSi dabrunda.<br />
italiaSi yofnis periodma mamas<br />
ufro metad gaumZafra samSoblos<br />
siyvaruli. man gadawyvita, Tavis<br />
saqmianobas – fermerobas dabruneboda<br />
da kaliforniaSi, delanodan<br />
aTi metris moSorebiT Tormetakriani<br />
ferma iyida. kidev erTi „gadasaxlebis“<br />
gamo merim, misma Zmam<br />
da samma dam kidev erTi skola<br />
Seicvales.<br />
skolis damTavrebis Semdeg merim<br />
visaliaSi, biblioTekaSi daiwyo<br />
muSaoba, rom kolejSi swavlisTvis<br />
fuli Seegrovebina. roca misi umcrosi<br />
da, liliani, berklis studenti<br />
gaxda da samuSaoc miiRo,<br />
meric mis nakvalevs mihyva Tavisi<br />
bolo Tvis xelfasiT – 62 dolariT<br />
da berkliSi Caabara.<br />
sanfranciskoSi meris pirveli<br />
samuSao adgili axalgazrdobis<br />
erovnul administraciaSi mis ces. es<br />
iyo proeqti, romelsac safuZveli<br />
prezidentma ruzvel tma Cauyara da<br />
romelsac mTavroba afinansebda.<br />
merim kalifor niis universitetSi<br />
xelovne bis gakveTilebic aiRo.<br />
berkliSi cxov rebam mas bevri axali<br />
megobari Ses Zina, maT Soris mxatvari<br />
virjinia admirali, romelTan<br />
erTadac is mogvianebiT oTaxs<br />
iyofda. is aseve Sexvda axalgazrda<br />
poets, robert dunkans, romelmac<br />
is sanfranciskos renesanss da bit<br />
Semoqmedebas aziara.<br />
depresiis gamo meris kolejis<br />
droebiT datoveba mouxda. man axa<br />
№ 3 2011<br />
`Tuki gsurT, bit Taobis qalebis<br />
Sesaxeb gaigoT, SegiZliaT<br />
warmoidginoT, rom swored<br />
Cven viyaviT gardamavali safexuri<br />
– xidi Sedegi 60iani<br />
wlebis TaobisTvis, romlisTvisac<br />
qalis saxlidan gasvla<br />
ukve aRar warmoadgenda aqtualur<br />
sakiTxs. swored Cven davayeneT<br />
eWvqveS bevri akrZalva,<br />
romelic qalebs zRudavda da<br />
daviwyeT grZeli, dausrulebeli<br />
Sroma qalisa da mamakacis<br />
urTierTobebis Sesacvlelad“<br />
– werda jois jonsoni bit Taobis<br />
qalebis Sesaxeb.<br />
brenda naiTis wigni „bit Taobis<br />
qalebi“ bevrma kritikosma<br />
moixsenia, rogorc uprecendento<br />
naSromi, romelmac Tavi<br />
mouyara bit Taobis mwerali, mxatvari,<br />
ideis mimcemi da mamoZravebeli<br />
qalebis biografiebsa<br />
da nawarmoebebs. rogorc Tavad<br />
brenda naiTi ambobs, es aris<br />
wigni niWieri meamboxeebis Sesaxeb,<br />
romlebic riskavdnen, uSvebdnen<br />
Secdomebs, uyvardaT,<br />
werdnen da TavianTi cxovrebiT<br />
istoria Seqmnes – maT Taobebis<br />
azrovneba Secvales.<br />
„qarTuli mwerlobis“ mkiTxveli<br />
pirveli gaecnoba qar<br />
Tul enaze Targmnil bit Taobis<br />
qalebis cxovrebis istoriebis<br />
brenda naiTiseul versias da<br />
maT nawarmoebebs.<br />
marti 63
№ 3 2011<br />
brenda naiTis wignis –<br />
„bit Taobis qalebi“ –<br />
erTerTi gamocemis garekani<br />
64<br />
li samuSao miiRo ouklendSi, sadac<br />
weliwadnaxevari gaatara imisTvis,<br />
rom swavlis Tanxa Seegrovebina<br />
da kolejSi dabrunebuliyo. sabolood,<br />
man 1941 wels mainc daam<br />
Tavra berkli xelovnebis bakalavris<br />
xarisxiT da inglisuri enis meoradi<br />
specialobiT. man swavlis man<br />
Zlze poeziis mxolod erTi kursi<br />
aiRo, romelic bit Taobis mentors,<br />
doqtor jozefin mailss mihyavda.<br />
„Zalian sasiamovno adamiani iyo“ –<br />
ixsenebs meri – „kargi maswavlebeli.<br />
im droisTvis iseTi dauZlurebuli<br />
iyo, leqciaze SemohyavdaT da gahyavdaT“.<br />
meore msoflio omis dawyebis<br />
Semdeg, merim orweliwadnaxevari<br />
imuSava kaizeris gemTmSenebel qarxanaSi<br />
foladis Semmowmeblad. is<br />
Tavis samuSaos kabis Targebis Seqmnas<br />
adarebs. mis movaleobaSi gemze<br />
nawilebis ganTavseba, aviameqanikosebisa<br />
da mZRolebis saWiro teqnikiT<br />
momarageba warmoadgenda.<br />
mas unda aReniSna, qarxanaSi romeli<br />
nawili sad iyo moTavsebuli.<br />
es sakmaod mZime samuSao iyo. meri<br />
xSirad gamyinav susxSi muSaobda danadgarebTan<br />
da urTules pirobebSi<br />
foladis grovis daxarisxebas cdilobda.<br />
omis dasrulebis Semdeg meri virjinia<br />
admirals estumra niuiorkSi.<br />
beiSi dabrunebulma merim berkliSi,<br />
bentlis skolaSi xelovnebis maswavleblad<br />
daiwyo muSaoba. is ouklend<br />
Sic aswavlida mozrdilebs, Semdeg<br />
ki „East Bay Labor Journal~Si aiyvanes.<br />
meris Semdegi samuSao misi karieris<br />
dasawyisad iqca. gamocdis Cabarebis<br />
Semdeg mas meToTxmete quCa ze,<br />
meritis tbis maxloblad mdeba re<br />
ouklendis muzeumSi SesTavazes<br />
sam saxuri. is maswavleblad da leqtorad<br />
muSaobda da rogorc bavSvebs,<br />
aseve mozrdilebs, xelovnebas<br />
aswavlida zafxulis ganmavlobaSi.<br />
saswavlo wlis manZilze is aRmosavleT<br />
StatebSi kolonializmisa da<br />
kaliforniis istoriis leqciebsac<br />
atarebda. leqciebis dros is studentebs<br />
qsovasa da Tofis datenasac<br />
ki aswavlida.<br />
roca axali muzeumi gaixsna, meri<br />
muzeumis istoriis departamentis<br />
asocirebul kuratorad gadaiyvanes,<br />
kaliforniis meqsikuri da<br />
marti<br />
espanuri periodebis da meoce saukunis<br />
Sromisa da politikis specializaciiT.<br />
merim muzeumSi 1977<br />
wlamde, pensiaze gasvlamde imuSava.<br />
miuxedavad imisa, rom samsaxuri sa<br />
Sualebas aZlevda, gaeerTianebina<br />
Tavisi orive interesi – xelovneba<br />
da literatura, meris samuSaos<br />
mis poeziaze arasodes umoqmedia.<br />
„poezia CemTvis yovelTvis mniSvnelovani<br />
iyo. me miyvars poezia,<br />
magram aucileblad unda mepovna<br />
gzebi imisTvis, rom mesazrdova“.<br />
mas arasodes gauzomavs sakuTari<br />
warmateba gamoqveynebuli publikaciebis<br />
raodenobis mixedviT. „Cemi<br />
poezia ar aris politikurad koreqtuli“<br />
– ganacxada man.<br />
miuxedavad amisa, is sakmaod xSirad<br />
ibeWdeboda. misi yvelaze vrceli<br />
naSromi 1981 wels gamocemuli an<br />
Tologiaa – leqsebi 19671981. masSi<br />
Sesulia rogorc mokle da daum<br />
Tavrebeli leqsebi, aseve sakmaod<br />
didi moculobis leqsebi ciklidan<br />
„avrora blai“. misi naSromebi aseve<br />
intensiurad ibeWdeboda „Oyez“Si,<br />
romelic robert da doroTea houlim<br />
daaarses. garda mcire zomis<br />
pamfletebisa, romlebic mogvianebiT<br />
dasaTaurda, rogorc „Zvelebi“,<br />
meris yvelaze mniSvnelovani<br />
leqsebi dunkanis literaturul<br />
JurnalSi „Epitaph“ ibeWdeboda.<br />
misi yvelaze intensiuri urTier<br />
Toba sanfranciskoel bitnikebTan<br />
ukavSirdeba meris qorwinebas uiliam<br />
eversonTan, adgilobriv bitnik<br />
poetTan. uiliami mas werisken<br />
ubiZgebda. meris linoliumblok<br />
stilSi Sesrulebuli naxatebi ki<br />
axlavs mis or leqss: „triptixi sicocxlisaTvis“<br />
da „zeciuri qalaqi,<br />
miwieri qalaqi“. merim, rogorc Tavdadebulma<br />
kaTolikem, eversons<br />
wminda avgustines „aRsarebani“<br />
aCuqa, ramac ise CaiTria eversoni,<br />
rom man kaTolikoba miiRo, cols<br />
gaeyara da dominikeli berebis ordens<br />
SeuerTda. man ordeni 1969 wels<br />
datova da 1984 wels gardaicvala.<br />
1977 wels muzeumis datovebisa<br />
da pensiaze gasvlis Semdeg merim<br />
TiTqmis sruliad miuZRvna Tavi mxatvrobasa<br />
da poezias. is mudmivad<br />
ibeWdeboda literaturul JurnalebSi.<br />
poezia isev da isev iyo meris
arCevani sakuTari Tavis gamosaxatad.<br />
mwerlobis dasawyisSi man romanis<br />
weras mohkida xeli, magram sami<br />
Tavis dasrulebis Semdeg naweri<br />
gverdze gadado da aRarasodes<br />
dausrulebia. misi bolo prozauli<br />
leqsi, „werili avrora blais“, „Sierra<br />
Journal 96~Si daibeWda.<br />
misi Semoqmedeba kaTolicizmis<br />
mkveTri gavleniT gamoirCeva. bevri<br />
religiuri Tema Sefarulad, magram<br />
mainc yovelTvis arsebobs meris<br />
gaelveba<br />
guSinac wvimda, dResac wvimaa,<br />
wvima, musika.<br />
indieli ki gveubneba:<br />
„vici, davrCebi xval martodmarto...<br />
nu mTxovT, vimRero,<br />
sakmarisze meti wvimaa“.<br />
Cven ki misgan mainc viTxovT<br />
sxva simRerebs.<br />
„gimRerebT Tovlze“<br />
leqsebSi. „SeiZleba Zebna dagWirdeT,<br />
magram Cems siyvaruls RmerTisadmi<br />
Cems leqsebSi yovelTvis ipoviT“<br />
– ambobs is.<br />
saintereso faqtia is, rom meri<br />
fabilis Semoqmedebas ufro meti<br />
saerTo misi megobris, robert<br />
dunkanis SemoqmedebasTan aqvs, vidre<br />
sakuTari qmris, uiliam eversonis<br />
nawerebTan. misi poezia bnel<br />
intimurobas iwvevs, rasac dunkani<br />
„aRtacebul pesimizms“ eZaxda.<br />
werili roberts<br />
Cven, vinc sikvdili davamarcxeT, aRvdeqiT isev,<br />
da derefnebSi davabijebT zecis kibis qveS,<br />
Cveni Crdilidan mze arasdros wasula cisken,<br />
Cvens miznebTan da survilebTan arc ki migviSves.<br />
Cveni fiqrebi gavarideT qiliks, av enebs,<br />
Zvlebs vgrZnobdiT myifes, Cveni xeliT roca vicavdiT,<br />
am TvalTmaqcobas ra dafaravs, gzas vin gvaCvenebs,<br />
axla, rodesac tvini Jonavs Zvlidan miwamde?<br />
yuri ugde da gaigoneb, matyuarebi<br />
rogor garbian, bnel kunWulebs rom moefaron,<br />
gzas rCeba maTi TiTebisgan naiarevi,<br />
Cven ki sikvdils da mis gisosebs gamovepareT.<br />
gadaviviwyeT bindis rweva Cvens sawolebTan,<br />
maT ki amoxsnes Cveni sibrZne, Cveni goneba,<br />
morwmuneTac da urwmunoTac, uZvlo mZorebma,<br />
ar surdaT radgan Cveni kvnesis maT gagoneba,<br />
kari ZafebiT gadaketes da Cven ki, mkvdrebi,<br />
vucqerT da vtkbebiT da sicocxles aRarc daveZebT,<br />
bavSvebi rogor TamaSoben Cvenive ZvlebiT,<br />
bavSvebi rogor TamaSoben Cvens saflavebze.<br />
(aseTia Tanamedrove viTarebac msoflioSi – ase ar aris?)<br />
Tovlze, romelic naZvebs edeba<br />
arizonas uRran tyeebSi,<br />
Tovlze, romelic zionSic cviva,<br />
sanam ucxo da ucnob miwas<br />
ugaloben angelozebi<br />
mSvidobasa da siyvarulze –<br />
yrmaze, romelic CvenTvis gaCnda,<br />
oriaTasi wlis Semdegac mas eZRvneba<br />
yvela mesa, yvela simRera.<br />
dekembris saRamo<br />
nislia,<br />
wvima,<br />
vinilis xe dgas saSobao<br />
mezobeli fanjris rafaze.<br />
argentinuli tangos hangebi<br />
dasrialebs Cems oTaxSi,<br />
xmauriani, uvnebeli,<br />
Tvinieri piToniviT.<br />
nisli, musika,<br />
wvimisa da haeris xmebi,<br />
gzaabneuli TviTmfrinavi<br />
WeqaquxilSi...<br />
(dRes, SuadRisas,<br />
damfrTxalma katam<br />
zamTris balaxze dalia suli).<br />
inglisuridan Targmna<br />
salome beniZem<br />
№ 3 2011<br />
gierTma rTulma qmnilebam<br />
mavans esTetikuri siamovneba<br />
mianiWos, raTa gaadvildes<br />
Semoqmedebis wvdoma, – anu<br />
misi gauvnebelyofa, – sulac<br />
ar Rirs am saqmisaTvis xelis<br />
mokideba. aseT arasaxarbielo<br />
pirobebebSi sul aRarafrad<br />
gviRirs erTmaneTi: arc adamianebs<br />
– xelovneba da arc xelovnebas<br />
– adamianebi. da maSin<br />
aRarc SekiTxvebs davsvamT.<br />
magram, modiT, miuxedavad<br />
yvelafrisa, mainc davsvaT es<br />
SekiTxvebi. Tanac, davsvaT ise,<br />
rom maT kvlavac sargebeli<br />
mogvitanon.<br />
germanulidan Targmna<br />
Tamar kotrikaZem<br />
marti 65
№ 3 2011<br />
EelCin efendievi azerbaijanis<br />
saxalxo mwerali, xelovne<br />
bis damsaxurebuli moRva we,<br />
filologiur mecniereba Ta<br />
doq tori, profesori, Tanamedrove<br />
azerbaijanuli literaturis<br />
erTerTi yvelaze<br />
gamorCeuli figuraa. daibada<br />
1943 wlis 13 maiss qalaq baqo<br />
Si, XX saukunis azerbaijanuli<br />
literaturis erTerTi<br />
yvelaze didi warmomadgenlis,<br />
ilias efendievis ijaxSi.<br />
pirveli moTxroba 16 wlisam<br />
gamoaqveyna. misi pirveli wigni<br />
saTauriT `aTas erTi Ramidan<br />
erTerTi~ 1965 wels daibeWda.<br />
misi nawarmoebebi Targmnilia<br />
inglisur, Turqul, rusul,<br />
frangul, germanul, arabul,<br />
Cinur, sparsul, polonur da<br />
sxva enebze.<br />
oqtai qazumovs gadawyvetili<br />
aqvs elCin efendievis novelebis<br />
mTeli ciklis Targmna.<br />
maTgan erTi – `talaveri~ – Jurnal<br />
`mravalsaxovan qveyanaSi~<br />
daibeWda, meore – `xuTkapikiani<br />
motocikleti~ `Cvens mwerlobaSi~.<br />
gTavazobT kidev erT nimuSs<br />
am ciklidan.<br />
66<br />
mamlis bolo yivilidan cota xnis<br />
Semdeg, yaSami ezoSi Cavida. naxa,<br />
rom isev cris da Tanac gvarianad<br />
civa. Semdeg minaSenSi Sebrunda,<br />
omisgan SemorCenili Sineli TeTr<br />
maisurnifxavzeve moigdo, gulianad<br />
daamTqnara da Semcivneba<br />
SemcivnebiT ezos meore bolosken<br />
aCqarda.<br />
wels Semodgoma gvian, magram<br />
gvarianad mosuliyo. oTxi dRe<br />
iyo sofelSi ar gamoedara – miwyiv<br />
wvrilwvrilad crida, erTs<br />
kokispirulad ar uSenda, rom er<br />
Tianad moeTavebina da kacs gulSvebiT<br />
amoesunTqa; dResac etyoba ase<br />
iqneboda.<br />
ainac minaSenSi gamovida, ezoSi<br />
mimoixeda da gulSi amindi manac<br />
Serisxa. Tumca am wuTas saxlSi er<br />
Tic iyo, romelsac es dagvianebuli<br />
Semodgomac, es zahliswamRebi<br />
nislic sul arafrad anaRvlebda,<br />
radgan am adamians – alahverdis<br />
– axla Tavis Tbil sabangobanSi<br />
gemoze nebierad eZina. Tanac sizmars<br />
xedavda, xedavda, rom axali<br />
fexsacmelebi Caucvams, axali kostumi<br />
mouxdenia, yelzec halstuxi<br />
gaukvanZavs da raionis centrSi, saparikmaxeros<br />
win damdgara. Tavzec<br />
qalaqidan Camosuli kinooperatoris<br />
qudis msgavsi qudic axuravs.<br />
yvela gaocebiT xan alahverdis uyurebs<br />
da xanac mis ucnaur quds acqerdeba.<br />
sizmarSi TviTon alahverdic<br />
icinoda Tavis qudze, magram<br />
siamayiTac ivseboda amavdroulad.<br />
xedavs mamamiss bazridan misken gamouwevia.<br />
Dda marTlac, vaJTan mivida<br />
Tu ara, yaSami jer mis quds<br />
daaCerda da mere misTvis Cveuli<br />
gorozi xmiT, mZimed ikiTxa:<br />
– eg ra aris biWo, Tavze rom<br />
dagixuravs?<br />
alahverdim piris gaRebac ver<br />
moaswro, rom mamamisma kidev raRac<br />
dauyvira.<br />
yaSamma minaSenidan alahverdis<br />
sawol oTaxSi kidev erTxel gasZaxa:<br />
axali Targmanebi<br />
elCin efendievi<br />
vercxlisferi, narinjisferi, xaverdisferi...<br />
marti<br />
– biWo alahverdi, SuadRem moawia,<br />
ade raRa!<br />
alahverdic Zalianac Seecada<br />
raionis centrSi mdebare saparikmaxerodan<br />
arsad wasuliyo, magram<br />
ver moaxerxa, radgan yaSamma ukve<br />
cxadaSkarad, damaSineblad dauyvira:<br />
– e, alahverdi!<br />
Aalahverdimac Tvalgauxelelad<br />
Tbil qveSagebSi am dilas bolojer<br />
gaizmora – icoda, rom cota xanSi<br />
am siTbosac, Zilsac ezoSi nacrisferi<br />
Semodgoma Secvlida – mere<br />
Tvalebi gaaxila da Sindisfrad<br />
SeRebil Tavans aacqerda, Tanac<br />
zarmacad ikiTxa:<br />
– ra iyo?<br />
ra Tqma unda, alahverdis kargad<br />
moexseneboda Tu raSic iyo saqme:<br />
rogorc yovelTvis, jer lurja cxens<br />
gamoiyvanda boslidan da dasarwyuleblad<br />
waiyvanda, mere wiTela<br />
unda mieyvana naxirSi, Semdeg erTiori<br />
dasta SeSa daeCexa, cxel rZesTan<br />
puri da yveli mietanebina da bolos,<br />
skolaSi wasuliyo. yvelaferi es<br />
kargad icoda alahverdim, magram<br />
yovelcismare dRes skolamde ori<br />
saaTiT adre wamodgoma mainc autaneli<br />
iyo misTvis, Tanac Semodgomis<br />
am nislwvimian amindSi.<br />
arauSavs, kidev cotac da... kidev<br />
mcire xani aSorebda baqoSi Casvlasa<br />
da institutSi Cabarebas. zamTari<br />
gaivlida, gamogazafxuldeboda,<br />
me re zafxulic moawevda – gamocda<br />
gamocdas miewyoboda mielageboda<br />
da mere naxvamdis, lurjav, mSvidobiT,<br />
wiTelav, bednierad, ifnistariano<br />
culo. gamocdebi rTuli<br />
rom iqneboda, amas ra ficimtkici<br />
undoda, magram rac ar unda rTuli<br />
iyos, dilauTenia Tbili qveSagebidan<br />
gulamovardniT wamoxtomaze<br />
da pirdapir Semodgomis nislburanSi<br />
Tavis durTvaze aTaswil<br />
ioli iqneba mainc.<br />
yaSams moTmineba mTlad gamoelia:
– hoe, ra iqeni!<br />
– avdeqi, ho, avdeqi! – alahverdim<br />
sabani gadaiZro da loginze<br />
wamojda, erTxans didroni fexebis<br />
qveS gafenil noxze jeirnebis amoqargul<br />
jogs daacqerda, mere<br />
SewiTlebuli Tvalebis axamxamebiT<br />
Cacmas Seudga.<br />
yaSamma boslidan wiTela gamoiyvana<br />
da minaSenis kibis qveS daaba. wiTelas<br />
xboc kudis qanavqanaviT, didi<br />
gulmodginebiT gamoudga dedas.<br />
minaSenis xelpiris sabanSi SemcivnebaSemcivnebiT,<br />
xaTrisTvis<br />
xelpiris mban alahverdis boCola<br />
Seecoda da Tan gulSi Tqva, Se<br />
sacodavo, gana ra daaSave aseTi,<br />
rom bajaRlosaviT bosels toveb<br />
da am siciveSi gamodixaro.<br />
yaSamma boCola wiTelas wina<br />
fexze miaba, alahverdis dedam – ainam<br />
ki vedro or muxlSua daikava da<br />
wvelas Seudga.<br />
alahverdi duned Camovida da<br />
usalamqalmod boslisken gaemar<br />
Ta. lurja gamoxsna, sadave wamoacva,<br />
qaCavqaCaviT ezoSi gamoiyvana,<br />
mere WiSkari gamoaRo da cxenis SiSvel<br />
zurgs moaxta: axalgazrda da<br />
janmrTelma cxenma Tavisi gza da<br />
savali kargad icoda.<br />
Aalahverdis klaseli anu alahverdisTan<br />
erTad soflis skolis<br />
meaTe klasis moswavle maliqic<br />
Cveulebisamebr mTqnarebamTqnarebiT<br />
ijda TavianTi wabla faSatis<br />
zurgze da faSatic arxidan arxeinad<br />
svamda wyals, fexkavSa kvicic<br />
Tan axlda. alahverdi dainaxa Tu<br />
ara, maliqis pirveli sityva is iyo,<br />
rom maswavlebeli safTari avad<br />
gaxda, skolaSi ar movao.<br />
ZilmouSuSeblad wamomdgarma<br />
da amis gamo Sublgauxsnelma alahverdim<br />
Tvalebis faxuliT – `vaao~<br />
– wamoiZaxa da Tan gaifiqra, – aba ra<br />
unda qnas sacodavma safTar maswavlebelma,<br />
aseT sulelur aminds ra<br />
revmatizmi gauZlebs? – revmatizmi<br />
awuxebs?<br />
`hoo~o – amoamTqnara maliqma.<br />
maswavlebeli safTari maliqis<br />
karis mezobeli iyo. fizikas aswavlida<br />
da raRai dRes pirvel<br />
gakveTilad fizika hqondaT, e. i.<br />
gaucdebodaT da eg ari.<br />
wablisferma faSatma wylis smiT<br />
rom ijera guli, Tavi aaRira da<br />
jer, erTxans arxis meore mxares,<br />
komSis xeebs gaxeda brZnulad,<br />
mere kvlav waikisra da axla arxis<br />
gaswvriv, Semodgomis axladamozrdil<br />
lorqo balaxs dauwyo wiwkna.<br />
maliqma sadave moqaCa.<br />
– jafari raionSi midis, saRamosTvis<br />
films amoitans.<br />
alahverdim kvlavac:<br />
– va? – amoTqva da lurjas wylis<br />
ylurwvas daacqerda.<br />
jafari maliqis ufrosi Zma<br />
iyo, kinomeqanikosad muSaobda.<br />
Oorsam dReSi erTxel raionidan<br />
filmi Camohqonda da saRamoobiT<br />
klubSi aCvenebda. kinomeqanikosi<br />
jafari soflis axalgazrdobaSi<br />
pativcemuli piri iyo, magram rac<br />
es ucnaurqudiani baqoeli kinooperatori<br />
gamoCnda, jafaris popularobas<br />
cotaTi Crdili miadga,<br />
radgan gacxadda, rom Turme spilo<br />
aqlemze didi yofila e. i. erTia,<br />
rom qSenaqSeniT velosipediT Caxvide<br />
raionSi, mere iqidan aseve qSenaqSeniT<br />
filmi amoitano da sul<br />
sxvaa, roca kaSkaSa aparats Tavad<br />
iReb xelSi da Tavadve iwyeb filmis<br />
gadaRebasac.<br />
baqodan Camosuli konooperatori<br />
oTxi dRe iyo, rac sofelSi<br />
imyofeboda, Tanac alahverdisgan<br />
ori saxliT zemoT, salmanaanTsas<br />
rCeboda. oTxi dRe ki iyo aq, magram<br />
veraferic gadaeRo, ambobda, cudi<br />
amindia, unda gamoidaroso.<br />
alahverdis kinooperatoris is<br />
qudi gaaxsenda da weRandeli sizmaric<br />
wamoagonda, gaifiqra, neta<br />
raRatom unda daexura eg qudi da<br />
raionis saparikmaxeros win ratomRa<br />
unda mdgariyo? Tan isic<br />
gaifiqra, rom am bolo dros sul<br />
aseT sulelur sizmrebs xedavs.<br />
alahverdi ezoSi rom dabrunda,<br />
ainas boCola gamoeSva da isic sulmouTqmelad<br />
dawafoda dedis curs.<br />
am dros TviTonac minaSenis qveS,<br />
wiTeli agurisagan nageb keriaSi<br />
cecxli daenTo da spilenZis qvabiT<br />
rZe Semoedga.<br />
yaSamsac boslidan funa gamoexveta.<br />
alahverdi CamoqveiTda, cxeni<br />
boselSi Seiyvana da samurveliT<br />
daurvebas Seudga.<br />
yaSamma ki saceridan gatarebuli<br />
xuTieqvsi wyvili muWa qeri bagaSi<br />
№ 3 2011<br />
`inteleqti~ gTavazobT<br />
nobelis premiis laureatebi<br />
marti 67
№ 3 2011<br />
68<br />
Cayara da bzes Seuria. Semdeg alahverdis<br />
rkinis samurveli gamoarTva<br />
da:<br />
– wadi, erTiori iRlia SeSa<br />
daCexeo – uTxra.<br />
alahverdi boslidan gamovida,<br />
minaSenis qveS erTgan dawyobili<br />
SeSidan kai mozrdili dasta amoiiRliava<br />
da Sua ezoSi mdgar kun<br />
ZTan daCexvas Seudga. ifnistariani<br />
culis qneviT da SeSis CexvaCexviT<br />
tanSi TandaTan siTbo Caudga, nelnela<br />
gzneba SemoenTo da am nisliani<br />
Semodgomis gulisgamawvrilebeli<br />
ganwyobac Tavis gzas gaudga.<br />
Aalahverdim korZiani muxis kunZs<br />
culi mTeli ZaliT Cascxo da oxSivaradenilma<br />
Tqva:<br />
– maswavlebeli safTari avad<br />
gamxdara, dRes pirveli gakveTili<br />
gagvicdeba.<br />
minaSenis filaqanze mjdomma da<br />
cariel kuWze papirosis mwevelma<br />
yaSamma, wiTelas qveS moxvancale<br />
xbosTvis TvalmouSoreblad:<br />
– fexis qari awuxebs isev? –<br />
ikiTxa.<br />
– ho – alahverdim muxis naWeri<br />
zustad orad gaapo da Tan gaifiqra,<br />
rom aseTia ra soflis cxovreba,<br />
yvela yvelas icnobs, yvelam yvelas<br />
satkivarisa uwyis.<br />
alahverdis qalaquri cxovreba<br />
ar enaxa anu mamamisTan erTad baqo<br />
Si Casuli, orsam dReze metxans<br />
ar darCeniliyo biZamisTan. Aalahverdi<br />
xSirad warmoidgenda xolme<br />
TavisTavs baqoSi. dilaobiT yavaxanaSi<br />
sosiss miirTmevda, SuadRisiT<br />
stadionze midioda fexburTis<br />
sayureblad, saRamoxans bulvarze<br />
gadioda da ucnob adamianebs Soris<br />
daseirnobda.<br />
yoveldRe axalaxali adamianebis<br />
naxvaze ukeTesi ra unda iyos?<br />
Aanu ra unda iyos imaze magari, rom<br />
yoveldRe gamoiRviZo da aqamde<br />
arasodes nanax adamianebs Sexvde.<br />
winaT, samioTxi wlis win, baqodan<br />
momavali asfaltis gza alahverdis<br />
soflis gverdiT gadioda.<br />
alahverdic da soflis danarCeni<br />
bavSvebic gzispiras ikribebodnen<br />
yovelTvis da saaTobiT baqodan momaval<br />
Tu baqoSi mimaval manqanebs<br />
aTvalierebdnen.<br />
zogjer xdeboda, rom romelime<br />
manqana Cerdeboda, mZRoli fanjri<br />
marti<br />
dan Tavs wamohyofda da raRacas<br />
hkiTxavda maT – es gza iqamde midis?<br />
am sofels ra hqvia? iqamde ramdeni<br />
kilometria?.. da isinic didi mondomebiT,<br />
erTmaneTisaTvis sityvis<br />
dauclelad pasuxobdnen, uxsnidnen.<br />
an zogjer raRac iyo saWiro,<br />
magaliTad mZRols wyali esaWiroeboda.<br />
bavSvebi myisve wylisTvis garbodnen,<br />
yvelas undoda, rom Zveli<br />
kamerebidan damzadebuli rezinis<br />
vedro pirvels mietana da swored<br />
misi mitanili wyali CaesxaT manqana<br />
Si; yvela – alahverdis gamoklebiT.<br />
Aalahverdi arsad garboda. idga<br />
gzispiras da manqanaSi msxdomT<br />
aTvalierebda. mere naxuli RamiT<br />
esizmreboda. Nnairnair sizmrebs<br />
xedavda alahverdi: xan TviTon<br />
midioda manqaniT, Termosidan Cais<br />
TviTon isxamda, Tavad ecva qalaqeli<br />
bavSvebis feradferadi tansacmeli.<br />
samioTxi wlis win axali gza gaiyvanes<br />
da es gza alahverdis soflis<br />
gverdiT ki ara, pirdapir raionis<br />
centrSi gadioda. bavSvebi gzispiras<br />
ukve aRar ikribebodnen, radgan<br />
am gzaze manqana aRar dadioda; Tu<br />
midioda, isev raionidan da mere<br />
ukanve brundeboda...<br />
alahverdim dapobili SeSa keriasTan<br />
daawyo, yaSammac papirosis<br />
namwvi cecxlSi Seagdo da uTxra:<br />
axla saqoneli naxirSi waiyvane.<br />
yaSami yovelTvis brZanebebs gascemda,<br />
TiTqos alahverdim Tavisi<br />
saqmisa ara uwyoda ra – yvelaferi<br />
es yoveldRiuri saqmeebi iyo da es<br />
dReebic alahverdisTvis erTmaneTs<br />
sarkesaviT ireklavdnen.<br />
Aainam boCola Zroxas moacila,<br />
raTa soflis xborebTan erTad<br />
saZovarze gaeSva. alahverdimac wi<br />
Tela WiSkars gadaacila da soflis<br />
saurme gzas Tavqve gauyena. Tanac<br />
weRandeli sizmaric gaixsena, xelaxla<br />
gaifiqra, rom im qalaqeli<br />
kinooperatoris qudi neta ras<br />
Tan dakavSirebiT unda daexura da<br />
raionis saparikmaxeros win ratom<br />
unda mdgariyo?<br />
Eesec saTqmelia, rom alahverdi<br />
safiqrals sanaxevrod ar miatovebdaxolme,<br />
ZirisZiramde unda Casdevneboda<br />
da axlac, saqonelis TavianTi<br />
ezodan gamomyvan, erTurTis<br />
momkiTxav Tu mooxunje Tanasofle
ebisTvis yuradRebis miuqcevlad,<br />
karga xnis aRebdaRebis Semdeg,<br />
alahverdi bolos im daskvnamde<br />
mivida, rom sizmarSi is ucnauri,<br />
xaverdis wiTeli qudi imitom exura<br />
da raionis centrSi mdebare saparikmaxeros<br />
win imitomac idga, rom am<br />
quds sxvebi dacinviT ki ara, gulis<br />
siRrmeSi SenatvriTac uyurebdnen.<br />
Aase gadawyvita alahverdim da<br />
aman ratomRac uguneboba mohgvara.<br />
weRandeli, SeSis Cexvisgan mogvrili<br />
siTboc nelnela gauqra, xelaxla<br />
Secivda da gulSi amindi xelaxla<br />
gamolanZRa.<br />
uknidan Semoexmiannen:<br />
– biWo, alahverdi!<br />
alahverdi Semobrunda da kameCTan<br />
erTad misken momaval<br />
salmans Sexeda.<br />
– ra iyo?<br />
– Suquris gogo SenTan swavlobs?<br />
alahverdis gulma reCxi uyo.<br />
– ho – upasuxa.<br />
– kinoSi gadaiReben magas.<br />
alahverdim yurebs ar daujera:<br />
– ra?<br />
– kinoSi gadaiReben magasTqo.<br />
nadiri gadaiRebs. ambobs, Zalian<br />
kinoSi gadasaRebi gogoao.<br />
nadiri is ucnaurqudiani kinooperatori<br />
iyo. salmanis baqoSi<br />
mcxovreb biWs emegobreboda da amitomac<br />
rCeboda salmanTan. salmani<br />
ki stumris saxels yovelTvis siamayiT<br />
moixseniebdaxolme, Tumca<br />
is wiTeli qudi masac eCoTireboda<br />
cotaTi.<br />
alahverdim icoda, rom salmani<br />
misi toliswori ar iyo da ar xumrobda,<br />
magram esec saTqmelia, Zalianac<br />
moulodneli ambavi ki iyo.<br />
– filmSi ranairad gadaiRebs?<br />
– Suquris gogo mxarze Tungs<br />
Semoidebs da wyarodan wyals amoitans.<br />
nadiric gadaiRebs – mere<br />
salmanma mundStukidan erTi Rrmad<br />
moqaCaA da isev ganagrZo, – ambobs<br />
Zalian kinoSi gadasaRebi gogoao<br />
– Tanac xelic gadaiqngadmoiqnia<br />
salmanma da Tvalebis mowkurviTac<br />
gaiRima.<br />
alahverdi myisve miuxvda – ucnauri<br />
xalxia es qalaqelebi, amxela<br />
sofelSi qali ver naxa da maincdamainc<br />
Suquris kafandara gogos miadgao.<br />
salmanisgan `Suquris gogod~ nax<br />
seneb gogos sadafi erqva da sadafi<br />
pirveli klasidan moyolebuli<br />
aqamde alahverdisTan erTad swavlobda.<br />
winaT, bavSvobisas mezobeli<br />
soflis skolaSi dadiodnen,<br />
mere TavianT sofelSic auSenes da<br />
axlac, am skolaSi swavlobdnen.<br />
sadafi arc friadosani iyo da<br />
arc lamazi. is ki ara da, cotaTi<br />
uswormasworoc eTqmoda. alahverdi<br />
moulodnelad Setyobil ambavs<br />
verafriT ijerebda, salmanisTvis<br />
xelmeored rom araferi ekiTxa,<br />
Tavi Zlivs Seikava.<br />
saqme is iyo, rom sadafi alahverdize<br />
dardiT Wkuaze ver iyo.<br />
alahverdi uyvarda sadafs. magram<br />
alahverdis garda, es aravin icoda,<br />
radgan am zafxuls, erT mSvenier<br />
dRes, sadafma mas werili gadasca<br />
da alahverdisac wakiTxvis Semdeg<br />
krinti aravisTan dauZravs.<br />
alahverdi wiTelas mihyveboda<br />
ukan. axal ambavze fiqrobda da Tan<br />
aRarc scioda. Ffiqrobda, fiqrobda<br />
da Tan cxadaSkarad ukvirda.<br />
gulzec raRac awveboda, romlis<br />
mizezic ver gaego Tu ratom.<br />
salmanis weRandeli naTqvami kvlavac<br />
yurebSi Caesmoda – `ambobs<br />
Zalian kinoSi gadasaRebi gogoao”.<br />
ufro sworad, TiTqos am sityvebs<br />
Tavad kinooperatorisagan igebda:<br />
`Zalze fotogenuri gogoa~. zustad<br />
ase Caesmoda, radgan am oTxi dRis<br />
manZilze sityva `fotogenuri~ kinooperatoris<br />
enas ar moSoreboda<br />
da alahverdisac misi mniSvneloba<br />
leqsikonidan amoekiTxa.<br />
bolosdabolos, fotogenuri gogosTvis<br />
miugnia kinooperators.<br />
TiTqos am yvelafris garda –<br />
`qalaqSi rom ecxovra, filmSi gadasaRebi<br />
pirveli gogo iqneboda<br />
sadafio~ – CasCurCulebda alahverdis.<br />
sadafis Savgvremani pirisaxis,<br />
gamxdari tanis, yaryativiT fexebiviT<br />
grZeli fexebis warmomdgen<br />
alahverdis ki veraferi gaego<br />
mainc.<br />
roca alahverdi saxlSi mobrunda,<br />
yaSams saqaTme gaeRo da wiwilebi,<br />
qaTmebi, indaurebi ezoSi mimofantuliyvnen,<br />
axla ki sardafidan<br />
amotanili sapoxiT sapirfareSos<br />
karis anjamebs apoxierebda, raTa<br />
gaRebamixurvisas ar eWriala.<br />
№ 3 2011<br />
`inteleqti~ gTavazobT<br />
nobelis premiis laureatebi<br />
marti 69
№ 3 2011<br />
mis.: rusTavelis gamz. 17<br />
tel.: 72 68 68<br />
www.rustavelitheatre.ge<br />
1 marti<br />
roland Simelpfenigi<br />
qali warsulidan<br />
reJ.: maka nacvliSvli<br />
erT moqmedebad<br />
mcire scena. das.: 19:45<br />
fasi: 8, 10 lari<br />
2 marti<br />
zurab antonovi<br />
mzis dabneleba<br />
saqarTveloSi<br />
reJ.: goCa kapanaZe<br />
drama or moqmedebad<br />
mcire scena. das.: 19:45<br />
fasi: 8, 10 lari<br />
3, 29 marti<br />
vaJa-fSavela<br />
stumar-maspinZeli<br />
reJ.: goSa gorgoSiZe<br />
erT moqmedebad<br />
mcire scena. das.: 19:45<br />
fasi: 8, 10 lari<br />
3 marti (premiera)<br />
piter turini<br />
rogorc iqna<br />
reJ.: ioseb bakuraZe<br />
mono-speqtakli erT moqmedebad<br />
me-4 sarepeticio. das.: 19:45<br />
fasi: 10 lari<br />
4 marti<br />
maqs friSi<br />
bidermani da<br />
cecxliswamkidebelni<br />
reJ.: robert sturua<br />
komedia erT moqmedebad moralis<br />
gareSe<br />
didi scena. das.: 19:45<br />
fasi: 6, 7, 8, 10, 12 lari<br />
5 marti<br />
rejinald rouzi<br />
Tormeti ganrisxebuli<br />
mamakaci<br />
reJ.: robert sturua, revaz CxaiZe<br />
erT moqmedebad<br />
didi scena. das.: 19:45<br />
fasi: 6, 7, 8, 10, 12 lari<br />
6 marti<br />
arCil sulakauri<br />
salamura<br />
reJ.: robet sturua, revaz CxaiZe,<br />
daviT kvircxalia<br />
zRapari or moqmedebad<br />
didi scena. das.: 17:00<br />
fasi: 6, 7, 8, 10, 12 lari<br />
70<br />
Aaina minaSenis qveS samovars<br />
aduRebda.<br />
alahverdi zemoT avida da Tmis<br />
gamSralebas Seudga, Tumca mxolod<br />
Tmas ar imSralebda, Tavsac iqnevda<br />
aqeTiqiT.<br />
saqme is iyo, rom mTeli Tavisi<br />
cxovrebis manZilze, alahverdis<br />
pirvelad surda ar efiqra, undoda<br />
rom fiqrebi moSoreboda.<br />
pirsaxoci xelpiris sabanTan Ca<br />
We debul lursmanze Camokida, mere<br />
qvemoT Camoixeda da samovarTan<br />
mofusfuse dedamiss gajavrebiT<br />
CasZaxa:<br />
– eg bolsadeni mainc Camoaxure,<br />
Tvalebi aRar SegvarCina da!..<br />
yaSamma Svils almacerad axeda<br />
da alahverdic sityvisuTqmelad<br />
Sebrunda oTaxSi. wignebisa da<br />
rveulebis Sesanax karadasTan mivida,<br />
magram gaaxsenda, rom dRes<br />
pirveli gakveTili ar Catardeboda<br />
– aCqareba ar iyo saWiro; mcirexans<br />
ase utyvuTqmelad idgomila, mere<br />
karadis bolo ujra gamoswia da<br />
sul boloSi, qaRaldebis qveS Semalul<br />
werils daswvda.<br />
ramdenimexans kvlavac umoqmedod<br />
rveulis oTxkuTxad dakecil,<br />
ujrian qaRalds daacqerda, mere<br />
gaSala da sadafis werili kidev<br />
erTxel waikiTxa gulSi.<br />
`mxurvale werili!<br />
am werils Sen gwer alahverdi!<br />
Aalahverdi, Cems sicocxleSi<br />
werili aravisTvis mimiweria, es<br />
Cemi pirveli werilia, alahverdi.<br />
roca waikiTxav, nuravis etyvi.<br />
werilic daxie, dawvi. dae danacrdes<br />
ise, rogorc me viferflebi.<br />
yovelTvis sizmrad gxedav. goneba<br />
merTmeva. icode, ar gegonos, rom<br />
yvela biWs werils vugzavnide,<br />
ara, mxolod Sen gwer, alahverdi,<br />
mxolod Sen. Tu mogvixerxdeba da<br />
davilaparakebT, yvelafers getyvi.<br />
ai, Tvalebi isev amicremlda,<br />
alahverdi. momwere.<br />
Oo, rac gixile me imis aqeT,<br />
gulSi mxolod Sen gadide, gaqe.<br />
me uSenod veRar vivli, o, mSveniero<br />
alahverdi.<br />
nu daiviwyeb, rac giTxar aqve.<br />
ar damcino, alahverdi. nurc<br />
nuravis etyvi, rom maTi dasacini<br />
gavxde. es werilic dawvi~.<br />
nawerze wveTic dacemuliyo –<br />
marti<br />
erTi wveTi cremli – da lurji<br />
melniT naweri xuTieqvsi asoc SeedRabna,<br />
Tumca ikiTxeboda – cremlis<br />
mxolod kvaliRa darCeniliyo.<br />
Tavidan alahverdim ifiqra, rom<br />
sadafma is wveTi gangeb awveTa werils,<br />
rom es mxolod wylis wveTia<br />
da meti araferi; magram rac dRe gadioda<br />
da alahverdic werils xSirxSirad<br />
kiTxulobda, rwmundeboda,<br />
rom es marTlac cremli iyo.<br />
am werilis miRebamde, aq gacxadebuli<br />
ambavi alahverdis azradac<br />
ar mouvidoda. marTalia, sadafi<br />
mas zogjer ise uyurebda rogorc<br />
aravin sxva; marTalia, rom sadafi<br />
masTan Sexvedrisas wiTldeboda<br />
da TiTqos Tavsac kargavda, magram<br />
alahverdi verafriT warmoidgenda,<br />
saqmeambavi aqamde Tu misuliyo.<br />
werilis Taobaze alahverdis<br />
krinti aravisTan dauZravs da aqamdec<br />
araferi UuTqvams. werilic ki ar<br />
gaugzavnia sadafisTvis, magram arc<br />
es dauwvavs. erTiori dRe jibiT<br />
dahqonda, ver gadaewyvita Tu rogor<br />
moqceoda, mere karadis sul qvemo<br />
ujraSi qaRaldebis qveS Semala.<br />
werilis wakiTxvis Semdeg sadafisTvis<br />
sityvac ar gaumetebia. meore<br />
dRes rom Sexvda, Tavi ise moaCvena,<br />
TiTqos arc araferi momxdariyos.<br />
sadafic cotaTi ailewa, Torem<br />
kiTxviT araferi ukiTxavs da, mas<br />
mere alahverdi da sadafi, SeiZleba<br />
iTqvas, erTmaneTs arc elaparakebodnen.<br />
zogjer TiToorola sityvas,<br />
isic mxolod gakveTilis dros<br />
Tu gaimetebdnen erTimeorisTvis<br />
da meti araferi.<br />
werilis wakiTxvis mere, Tavidan<br />
alahverdi daibna, Semdeg ki TandaTan<br />
sibraze SemoenTo da gulSi<br />
sadafi CerCetad miiCnia.<br />
ramdenimexans ase gabrazebulma<br />
iara alahverdim, magram erT dResac,<br />
ufro sworad, RamiT, alahverdis<br />
ratomRac Zili ar miekara da<br />
wamodga, ujra gamoaRo, sadafis<br />
werili gamoiRo da kvlav loginSi<br />
Sebrunda. saxlSi rom ar SeetyoT,<br />
naTura ar aunTia. xelis farnis<br />
Suqzeve waikiTxa is werili,<br />
mere xelmeored, Tumca amjerad<br />
xmadablad da sibrazem gauara alahverdis;<br />
werili nelnela gautkba<br />
kidevac. Mmagram gulSi mousvenro
ac, wrialic Seudga moulodnelad.<br />
Tumca arc es mousvenroba da<br />
arc es wriali ar boWavda, ar sresda<br />
mas, piriqiT, raRacnairi gulCviloba<br />
moegvara misTvis im wuTas;<br />
werilis kiTxva TandaTan siTbos<br />
uRvrida sulSi, elamuneboda ra<br />
Racnairad.<br />
SemdgomSi alahverdi zogjer xelaxla<br />
gadaikiTxavdaxolme am werils<br />
da rac kiTxulobda, miT ufro<br />
uxerxuloba eZaleboda. Tumca ara<br />
imitom, rom sadafs ainunSic ar agdebda,<br />
magram misi weriliT tkbeboda<br />
farulad. Aara, imitom, rom es sasacilo<br />
striqonebi guls ufonebda.<br />
Aaina minaSenidan alahverdis Seexmiana,<br />
rom esauzma. alahverdimac<br />
sadafis werili saswrafod gadamala<br />
da oTaxidan gavida. aRar crida,<br />
Tumca arc gamoedara da alahverdis<br />
TiTqos baqoeli kinooperatoris<br />
sityvebi xelaxla moesma: – `warmogidgenia?<br />
oTxi dRea mze ar gamosula,<br />
rom Cemi smoika gadaviRo...~<br />
mze gamova. igi, kaSkaSa aparatiT<br />
firze aRbeWdavs sadafs. mTeli<br />
qveyana naxavs Tu rogor amoaqvs wyarodan<br />
wyali sadafs da aravis ecodineba,<br />
rom es gogo alahverdize<br />
Wkuas kargavs.<br />
alahverdis kinooperatoris sityvebi<br />
kidev erTxel moeyura: `magari<br />
fotogenuri gogoa~. alahverdim<br />
igrZno, rom cotaTi dasevdianda, magram<br />
siamayiTac aevso guli.<br />
aRmoCnda, rom sadafis filmSi<br />
gadaRebis ambavi skolaSi yvelas<br />
Seetyo. bavSvebi ganuwyvetliv amaze<br />
laparakobdnen da am axal ambavsac<br />
saklaso oTaxSi raRacnairi<br />
sixalase Semoetana. marto alahverdi<br />
ar iRebda xmas.<br />
Mmale sadafic gamoCnda da misi<br />
danaxvisas bavSvebi wamierad daibnen:<br />
sadafi ise galamazebuliyo,<br />
ise gamowyobiliyo, rom raRa...<br />
Tanac sixarulisagan asafrenad<br />
marto frTebiRa aklda. Semdeg<br />
bavSvebi moegnen gons, JriamuliT<br />
ecnen sadafs da kiTxvebi daayares.<br />
sadafic iadoniviT galobda, Tqva,<br />
rom guSin kinooperatori maT<br />
Tan misula da didixnis sjabaasis<br />
Semdeg mamamisi sadafis filmSi<br />
gadaRebaze dauTanxmebia.<br />
sadafi laparakisas merxTan, viTom<br />
aqaoda, me raSi menaRvlebao, mjdom<br />
alahverdis Tvalis kidiT gaxedavdaxolme<br />
da Tanac ise, TiTqos werilSi<br />
miwerils xelaxla umeorebda, magram<br />
imdRevandeliviT sawyaloblad ki<br />
ara, ukve siamayiTac.<br />
meore gakveTilad trigonometria<br />
hqondaT da zaris darekvisTanave<br />
gulsum maswavlebelic<br />
Semovida.<br />
klasSi yvela bavSvze ori mtkaveliT<br />
maRali alahverdi pirveli<br />
rigis sul bolo merxze ijda.<br />
sadafi ki meore rigis Sua merxze.<br />
gulsum maswavlebeli gakveTils<br />
atarebda, Tumca alahverdis araferi<br />
Caesmoda, arc araferze fiqrobda.<br />
mere alahverdi mixvda, rom<br />
dilis aqeTia sadafs gahyurebs.<br />
sadafs Savi Tvalebi, Savi Tma,<br />
msxvili nawnavebi hqonda da alahverdis<br />
sadafi aseTi arasodes<br />
exila. sadafis Tvalebic igiveni<br />
iyvnen, nawnavebic, magram alahverdi<br />
maT pirvelad xedavda. mar<br />
Talia, sadafi Zalian gamxdari iyo,<br />
magram samagierod, mkerdi hqonda<br />
savse. Savgvremani pirisaxe hqonda<br />
sadafs da axla alahverdi Tvals<br />
ver aSorebda mas. sakuTar Tavs uwyreboda,<br />
ar undoda Seexeda misTvis,<br />
magram araferi gamosdioda.<br />
bavSvobaSi erTad TamaSobani,<br />
waCxubebebi, skolaSi siaruli, wlebis<br />
ganmavlobaSi erTad swavla agondeboda<br />
alahverdis da verafriT<br />
ijerebda, rom Tvalwin warmomdgari<br />
is gogo sadafia. eCveneboda,<br />
rom odesRac misTvis sityvisSeubruneblad<br />
aqaiq dagzavnili gogo<br />
axla Sorsaa, aRar arsebobs. es ki<br />
sul sxva sadafia.<br />
mere alahverdim gaifiqra... gaifiqra<br />
da myisve Jruantelmac<br />
dauara, egeb saxlSi karadis qvemo<br />
ujraSi gadamaluli werili<br />
sadafs sulac ar mouweria, misTvis<br />
moridebiT ar gadmoucia, es sxvam<br />
gaakeTa? ver ijerebda, rom werilze<br />
lurji melniT gamoyvanil asoebze<br />
dacemuli is oboli wveTi misi<br />
gulisTvis warmodenila.<br />
Aamis gafiqrebam guli CauTuTqa<br />
alahverdis, auwva da Seecada yuradReba<br />
gulsum maswavleblis mier<br />
axsnil Teoremaze gadaetana, Tumca<br />
amaod. kvlav sadafs ucqerda da<br />
mxolod axla gaiazra, rom sadafic<br />
mas Sehyurebs. myisve Tvali mis<br />
№ 3 2011<br />
6 marti<br />
murman jinoria<br />
„qari mwyuria me<br />
pirdapiri“<br />
reJ.: murman jinoria<br />
erT moqmedebad<br />
eqsperimentuli scena. das.: 19:45<br />
fasi: 6, 7 lari<br />
8, 9 marti (premiera)<br />
lela kodalaSvili<br />
qalebi, Ralati...<br />
reJ.: paata cikolia<br />
drama erT moqmedebad<br />
eqsperimentuli scena. das.: 19:45<br />
fasi: 6, 8 lari<br />
10 marti<br />
aleki blaiti<br />
„vgavarT axla Cven<br />
ltolvilebs?!“<br />
reJ.: aleki blaiti<br />
erT moqmedebad<br />
eqsperimentuli scena. das.: 19:45<br />
fasi: 6, 7 lari<br />
11 marti<br />
irakli samsonaZe, giorgi TavaZe<br />
dabolili mTvare<br />
reJ.: giorgi TavaZe<br />
komikuri igavi erT moqmedebad<br />
didi scena das.: 19:45<br />
fasi: 6, 7, 8, 10, 12 lari<br />
12 marti<br />
daviT kldiaSvili<br />
darispanis gasaWiri<br />
reJ.: robert sturua, zaza<br />
papuaSvili<br />
erT moqmedebad<br />
didi scena. das.: 19:45<br />
fasi: 6, 7, 8, 10, 12 lari<br />
13 marti<br />
oskar uaildi<br />
varskvlavbiWuna<br />
reJ.: robet sturua, daTo<br />
mRebriSvili<br />
zRapari erT moqmedebad<br />
didi scena. das.: 17:00<br />
fasi: 6, 7, 8, 10, 12 lari<br />
15, 24 marti (premiera)<br />
piter turini<br />
rogorc iqna<br />
reJ.: ioseb bakuraZe<br />
mono-speqtakli erT moqmedebad<br />
me-4 sarepeticio. das.: 19:45<br />
fasi: 10 lari<br />
marti 71
№ 3 2011<br />
16 marti<br />
ronald harvudi<br />
moxuci jambazebi<br />
reJ.: goCa kapanaZe<br />
or moqmedebad<br />
mcire scena. das.: 19:45<br />
fasi: 15, 20 lari<br />
17 marti<br />
Teatraluri kompania<br />
moaxleebi<br />
Racine de deux (safrangeTi)<br />
Jan Jene<br />
reJ.: pieranjelo suma<br />
erT moqmedebad<br />
eqsperimentuli scena. das.: 19:45<br />
fasi: 10 lari<br />
18 marti<br />
gio mgelaZe<br />
gaiRimeT, Citi<br />
gamofrindeba<br />
reJ.: gio mgelaZe<br />
erT moqmedebad<br />
eqsperimentuli scena. das.: 19:45<br />
fasi: 6, 7 lari<br />
19 marti<br />
Crdilebis Teatri<br />
ra saocari dRea<br />
reJ.: gela kandelaki<br />
erT moqmedebad<br />
mcire scena. das.: 19:45<br />
fasi: 7, 8 lari<br />
19 marti<br />
erik-emanuel Smiti<br />
stumari<br />
reJ.: goSa gorgoSiZe<br />
erT moqmedebad<br />
eqsperimentuli scena. das.: 19:45<br />
fasi: 6, 7 lari<br />
20 marti<br />
ameli notomi<br />
mtris niRabi<br />
reJ.: robert sturua<br />
erT moqmedebad<br />
mcire scena. das.: 19:45<br />
fasi: 8, 10 lari<br />
23 marti<br />
nedialko iordanovi<br />
gonzagos mkvleloba<br />
reJ.: gaga goSaZe<br />
drama or moqmedebad<br />
mcire scena. das.: 19:45<br />
fasi: 8, 10 lari<br />
72<br />
Savgvreman saxes moacila da mzera<br />
formulebiT aWrelebul Sav dafas<br />
Caaso.<br />
Uuyurebda alahverdi am formulebs,<br />
sityvebs ismenda kidevac da<br />
sadafis mzerasac grZnobda saxeze.<br />
bolos veRar moiTmina da isev<br />
sadafisken gaixeda. amjerad sadafma<br />
moarida Tvali.<br />
Aalahverdim igrZno, rom saxe<br />
ewvoda.<br />
Sesvenebaze yvela isev sadafs<br />
miawyda da sadafmac uwindeburad<br />
ititina. mTeli Tavis sicocxlis<br />
manZilze misken arasodes mipyrobiliyo<br />
amdeni Tvali, arasodes<br />
dalodebian mis sityvas aseTi mouTmenlobiT,<br />
arasodes aRbeWdila am<br />
TvalebSi esodeni aRtaceba da aRfrTovaneba.<br />
sadafs sixarulisgan<br />
Tavbru esxmoda, radgan aseTi gaxarebuli<br />
arasodes yofila sadafi.<br />
gakveTilebma da Sesvenebebmac<br />
ase Caiares saTiTaod.<br />
kvlavac mowvima, Sewyda, mere isev<br />
daiwyo da mTeli dReE alahverdi sakuTar<br />
Tavs ar ekuTvnoda. skolidan<br />
dabrunebis Semdeg oTaxidan<br />
fexi ar gamoudgams.<br />
yaSami raRac saqmeze raionSi wasuliyo<br />
lurjaTi.<br />
aina fexmorTxmiT ijda da Saqars<br />
texda.<br />
alahverdi ki SigniT, fanjaras<br />
Tan ijda da nacrisfer Semodgomas<br />
gascqeroda. ferdobi erTTavad<br />
komSnari iyo da yovel komSis xeze<br />
SoSiebi gundgundad Camomsxdariyvnen.<br />
maTi Jivilxivili am rux<br />
Semodgomas akompanimentad gasdevda<br />
da raRacnairi sevdac Semohqonda<br />
SigniT.<br />
ferdobis Ziras saxli rom moCanda,<br />
salmanis saxli iyo da uecrad,<br />
alahverdis salmani Seejavra – am<br />
diliT xelebi ise ratom gadaiqngadmoiqniao.<br />
alahverdi verc wigns kiTxulobda,<br />
verc gakveTils amzadebda<br />
da arc sofelSi gavla undoda.<br />
TiTqos sakuTar Tavs garedan umzerdao<br />
da EeCveneboda, rom uwindeli<br />
alahverdi aRar aris. ratom eCveneboda,<br />
ratom fiqrobda ase? – ver<br />
aexsna. cxadi iyo, rom mas kvlavac<br />
alahverdi erqva, Tavic, xelebic,<br />
fexebic uwindeli eba, magram am<br />
saxeliT, TaviT, xelebiT, fexebiT<br />
marti<br />
Zveli alahverdi ratomRa ar iyo,<br />
ver mimxvdariyo.<br />
man Tvalebi uferul Semodgomas<br />
moacila, xis skamidan wamodga<br />
da patara karadis bolo ujra gamoaRo.<br />
qaRaldwayrili werili<br />
aiRo, Tumca ar waukiTxavs, radgan<br />
uecrad mixvda, rom yoveli sityva<br />
zepirad scodnia Turme. gulSi Tavisdauneburad<br />
sadafis mowerili<br />
winadadebebis gameorebas Seudga.<br />
alahverdi verafriT daijerebda,<br />
rom werili ase brwyinvaled<br />
gauzepirebia.<br />
RamiT dawolisas alahverdim<br />
igumana, rom dilamde Tvals ver<br />
moxuWavda, magram iZina alahverdim,<br />
iZina da Tan mTeli sicocxlis<br />
manZilze pirvelad naxa feradi<br />
sizmari: imdeni feri iyo, rom...<br />
alahverdis amdeni feri ar enaxa<br />
– vercxlisferi, narinjisferi,<br />
xa verdisferi... sxvadasxvagvarad<br />
brwyinavdnen ferebi, sxivebad ecemodnen<br />
garSemo. Aalahverdic maT<br />
Soris imyofeboda, imsWvaleboda<br />
maTiT.<br />
alahverdim icoda, rom es sizmari<br />
iyo da isic icoda, rom sadafis<br />
sizmari iyo es. sadafi TviTon ar<br />
Canda, magram alahverdi xvdeboda,<br />
rom mTeli es feradoba sadafis<br />
gamo iyo da sinamdvileSi, es ferebi<br />
TviTon sadafi iyvnen.<br />
Mda yaSamis xma kvlavac moisma:<br />
– e, alahverdi, SuadRem moawia,<br />
adeqi raRa!<br />
Aalahverdis sizmarSic eSinoda,<br />
rom am xmas gaigonebda; eSinoda,<br />
rom ferebi gaqrebodnen – vercxlisferi,<br />
narinjisferi, xaverdisferi...<br />
– e, alahverdi!<br />
Aalahverdim Tvalebi gaaxila da<br />
TiTqos wamierad weRandeli ferebi<br />
oTaxSic SemoiWrnen da mere nelnela<br />
kedlebs, iataks, Tavans SeeTvisnen;<br />
wamierad alahverdis egona,<br />
rom dilam sagazafxulo dResaswaulis<br />
Tenebas miatana, rom gazafxulis<br />
dResaswaulia dRes.<br />
– biWo, ra iqeni?<br />
– vdgebi!..<br />
alahverdi ezoSi Cavida. aina wi<br />
Telas wvelida, Zroxa minaSenis<br />
qveS eba, gareT isev crida. boColac<br />
gametebiT iwevda dedisken, raTa<br />
rZe moewova da Tavs curis qveS
durTavda malimal.<br />
crida, magram es ar amZimebda<br />
alahverdis, arc scioda da roca<br />
man lurja boslidan gamoiyvana,<br />
yaSamma Svils gakvirvebiT gaxeda<br />
– Zilgamoumcxvarad wamomdgar da<br />
amis gamo cxenis dasarwyuleblad<br />
yovelTvis buzRuniT wamyvan alahverdis,<br />
dRes guneba aSkarad gaxsnili<br />
hqonda.<br />
maliqis wabla faSati kvlavac<br />
arxis ganapiras idga, fexkavSa kvicic<br />
gverdiT dakuntruSobda. alahverdis<br />
mohkra Tu ara Tvali, maliqma<br />
alagalag mTqnarebiT ikiTxa:<br />
– guSin ... kinoSi ratom... ar iyavi?<br />
alahverdis mxolod axla moagonda,<br />
rom jafars guSin saRamos<br />
filmi unda eCvenebina da mas rac ki<br />
am sofelSi fexi audgams, pirvelad<br />
daviwyebia es. Tumca amis gamo arc<br />
damwuxrebula alahverdi, radgan<br />
yvelafris Tavis klanWebSi momqcevi<br />
am ruxi Semodgomis iqiT, ukve sxva<br />
samyaro hqonda mas da es samyaroc<br />
feradovani iyo – ver cxlisferi,<br />
narinjisferi, xaverdisferi...<br />
alahverdi cxeniT ezoSi rom mobrunda,<br />
yaSamma kvlavac gakvirvebiT<br />
gaxeda vaJs da amjerad zustad<br />
daibejiTa, rom alahverdis am ezodan,<br />
saxlidan, am meurneobidan gareTa<br />
cxovrebaSi Zirfesviani cvlileba<br />
momxdara; yaSamma isic igrZno,<br />
rom es gardatexa axalgazrdobas<br />
Tanaa dakavSirebuli.<br />
mere Svilis Sarvlis koWebszemoT<br />
Zlivs momwvdar totebs daxeda<br />
da gaifiqra, rom axali Sarvali<br />
unda uyidon alahverdis – Zalian<br />
gazrdila biWi.<br />
ra Tqma unda, alahverdim mamis<br />
fiqrebisa ara uwyoda ra, amitom<br />
Zroxa didi xalisiT gaigdo win da<br />
ezodan xelmeored gavida.<br />
alahverdi soflis saurme gzaze<br />
Tavqve miabijebda da uceb romeliRac<br />
sacekvao melodiis stvenas<br />
Seudga, mixvda, rom dilis aqeT<br />
gulSi sul am melodias imeorebda.<br />
imasac mixvda, rom es melodia wuxandeli<br />
sizmris gagrZeleba iyo.<br />
Uukan Caaxveles da alahverdim<br />
mobrunebisas salmani dainaxa – Tavisi<br />
kameCi mohyavda. TiTqos alahverdis<br />
mixedvasRa elodao, maSinve<br />
amindze wuwuns mohyva salmani:<br />
– kaco, aseTi amindi gagonila?!<br />
– mere am naTqvams erTiori salan<br />
ZRavi sityvac daayola da Tqva –<br />
nadiric wavida.<br />
Aalahverdi SeCerda, igrZno, rom<br />
suTqva ekvroda, mere pasuxi imTaviTve<br />
isedac naTeli rom iyo, iseTi<br />
ram hkiTxa:<br />
– rogor, films ar gadaiRebs?<br />
– ra filmi, ris filmi? aseT<br />
amindSi filmi gadaiReba? – salmanma<br />
mcodne kaciviT aiqnia xeli da<br />
erTiori xoSiani sityvac kidev<br />
miayola – Cava da barSi gadaiRebs.<br />
Aambobs weliwadi da Tormeti Tve am<br />
mTis mwvervalze amindis lodinSi<br />
ver gavatarebo... marTals ambobs<br />
da ras erCi?<br />
Aalahverdim Tavi Zlivs Seikava<br />
rom ar ekiTxa `da sadafi?~<br />
magram araferi ukiTxavs alahverdis,<br />
radgan yvelaferi cxadi<br />
iyo isedac: am Semodgomas balaxic<br />
kargi iqneboda da puric, magram<br />
mxarze TungSemodebul, wyarodan<br />
momaval sadafs filmSi aRar gadaiRebdnen.<br />
Aalahverdim sadafi warmoidgina,<br />
sadafis moqufruli saxe warmoidgina,<br />
guSindeli sixarulis Semdeg<br />
sadafis imedgacrueba daudga<br />
Tvalwin da misma umweobam guli<br />
Caufufqa. Tavi Zlivs Seikava, rom<br />
salmanisTvis ukadrisi ar ekadra,<br />
misi stumari ar gaeTaTxa, ubrad<br />
araferi eTqva.<br />
Aalahverdi xvdeboda, rom sadafs<br />
raRac sanugeSo unda uTxras, guneba<br />
gamoukeTos da es yvelaferi alahverdim<br />
TviTon unda qnas. imasac mixvda,<br />
rom es Zneli iqneboda, radgan<br />
alahverdis rcxvenoda sadafis.<br />
Aalahverdim erTi gafiqrebiT<br />
gaifiqra, rom egeb werili misweros<br />
sadafs da rac gulSi aqvs, pirdapir<br />
werilSi CaRvaros anu es werilic<br />
feradi iyos – vercxlisferi,<br />
narinjisferi, xaverdisferi... magram<br />
igrZno, rom werilis sadafisTvis<br />
gadacemasac ver gabedavda.<br />
Mmere gadawyvita, rom am werils<br />
baqodan moiwers, institutSi rom<br />
Caabarebs mere. Tumca isic dainamdvila,<br />
rom baqoSi wasvlac gauZneldeboda,<br />
gauWirdeboda, radgan<br />
guli darCeboda aq – sadafTan.<br />
azerbaijanulidan Targmna<br />
oqtai qazumovma<br />
№ 3 2011<br />
24 marti<br />
irakli samsonaZe<br />
yofilebis sareceli<br />
reJ.: nino lipartiani<br />
erT moqmedebad<br />
eqsperimentuli scena. das.: 19:45<br />
fasi: 6, 7 lari<br />
25 marti<br />
uiliam Seqspiri<br />
hamleti<br />
reJ.: robet sturua<br />
or moqmedebad<br />
didi scena. das.: 19:45<br />
fasi: 6, 7, 8, 10, 12 lari<br />
26 marti<br />
fridrix durenmati<br />
vTamaSobT sTrindbergs<br />
reJ.: robert sturua, andro<br />
enuqiZe<br />
erT moqmedebad<br />
didi scena das.: 19:45<br />
fasi: 10 lari<br />
26 marti<br />
Crdilebis Teatri<br />
weliwadis oTxi dro<br />
reJ.: gela kandelaki<br />
erT moqmedebad<br />
mcire scena. das.: 19:45<br />
fasi: 7, 8 lari<br />
27 marti<br />
laSa buRaZe<br />
jariskaci, siyvaruli,<br />
dacvis biWi da...<br />
prezidenti<br />
reJ.: robert sturua<br />
or moqmedebad<br />
didi scena. das.: 19:45<br />
fasi: 6, 7, 8, 10, 12 lari<br />
30 marti<br />
aleki blaiti<br />
„vgavarT axla Cven<br />
ltolvilebs?“<br />
reJ.: aleki blaiti<br />
erT moqmedebad<br />
eqsperimentuli scena. das.: 19:45<br />
fasi: 6, 7 lari<br />
marti 73
№ 3 2011<br />
74<br />
minaweri leqsze<br />
arCil fircxalavas is leqsi maxsendeba, `poetebi~ rom hqvia:<br />
poetebs nabijebs ar uTvlian,<br />
maT xSirad eSlebaT nabijebi,<br />
qmnian yoveldRiur ariTmias<br />
da xmebs xarebiviT agiJeben.<br />
Srialebs aTasi berzviada,<br />
xma – TiTqos grigalSi muxnaria,<br />
poetis sicocxle leqsia da<br />
sicocxlec leqsiviT uxaria.<br />
poeti zecidan gadmovarda,<br />
aq mxolod saflavi moizoma,<br />
icani, es Cveni ladoa da<br />
yelidan yayaCo moisrola.<br />
sisxlo, sxeulSi rom ar gvetevi,<br />
Tvalwin codvamadli gvilagia,<br />
aq ra SuaSia `angleteri~,<br />
aq naRdi poetis jilagia.<br />
bela CekuriSvili<br />
`poetebi nabijebs ar iTvlian~...<br />
mainc ras iTvlian namdvili poetebi?<br />
isini iTvlian striqonebs da sityvebs striqonebSi da marcvlebs sityvebSi.<br />
iTvlian, sad SeCerdnen, Seisvenon, suli moiTqvan, daiCivlon,<br />
amoikvneson, gaormagdnen, saxe icvalon.<br />
iTvlian da zomaven, rogorc antikuri xuroTmoZRvrebi, Sua saukuneTa<br />
alqimikosebi, ebraeli mevaxSeebi, meidneli CarCebi, sadazRvevo<br />
kompaniis oficrebi, TerZebi.<br />
isini iTvlian emociebs, vnebebs, qarizmebs, TviTmkvlelobebs, megobrebs,<br />
kaxpebs, mniSvnelovan da umniSvnelo adamianebs, quCis dReebs,<br />
saxlis Rameebs.<br />
iTvlian da zomaven rogorc kenWebs, riyis qvebs, naTal lodebs, marmarilos,<br />
granits, agurebs, rom mere zustad moargon da amoaSenon –<br />
TavSesafrebi, taZrebi da simagreebi, gasaqcevad, dasaxuWad, dasamalad,<br />
saaRmsareblod...<br />
mere ki, zogjer, ise xdeba, maTi taZrebi, saxlebi da simagreebi sxvebisTvisac<br />
TavSesafrad iqceva xolme, maSin ukve aRaravis axsendeba sam<br />
Seneblo masalad rom gamoiyenes, daWres, garandes, gaTales Tu Caadu<br />
Rabes...…<br />
saskolo qrestomaTiebSi am yve lafris ganmartebad weria – leqsi.<br />
marti<br />
irgvliv TasmebiviT gvevlebian<br />
mtrebi, Cveniv leqsiT gamowvrTnilni,<br />
aq naRdi poetis genebia<br />
saukuneebSi amozrdili.<br />
iqiT – saocari miTebia,<br />
aqeT – TvalTmaqcuri monetebi,<br />
poetebi leqsebiT iTvrebian,<br />
loTebi hgoniaT poetebi.<br />
gadaTqeraven da gadekidebian<br />
qalebi macdurebi lornetebiT,<br />
poetebis colebi adre qvrivdebian,<br />
adre gvikvdebian poetebi.<br />
jandabas yovelgvari ariTmia,<br />
qveyanas Cven mainc movedebiT,<br />
poetebi nabijebs ar iTvlian,<br />
ZmabiWebs iTvlian poetebi.
100 leqsis qveyana<br />
sandro lorTqifaniZe<br />
viRacam guguliT bakurians gadaufrina<br />
anu literaturuli eqspresi TovlSi da uTovlod...<br />
iciT yvelaferi saidan daiwyo?<br />
sayovelTao uZilobidan, diax!<br />
Tumca es uZiloba arc poeturi<br />
bohemis brali yofila da arc muzaTa<br />
moWarbebis, ubralod, rogorc<br />
aRmoCnda, Tbilisidan borjomisken<br />
mimavali matarebeli uRmerTod<br />
adre, 7 saaTze iRebs gezs<br />
da, ra Tqma unda, ar enaRvleba,<br />
rom leqsebis werisgan gadaRlil<br />
poetebs ZilisTvis gamoyofil<br />
oriod saaTsac arTmevs. asea Tu<br />
ise, `dilis 7 saaTze yvelaferi<br />
genialurad iyo~, matareblis<br />
baqanze axalgazrda poetebi SevgrovdiT.<br />
is poeti ra poetia, wigni<br />
Tu ar udevs jibeSio, naTqvamia da<br />
Cvenc leqsebiT jibeamotenilebi<br />
mivadeqiT matarebels, romlis<br />
arapoet mgzavrebsac, erTi SexedviT,<br />
maincadamainc ar epitnavaT<br />
amdeni sityviT Sepyrobili adamianis<br />
erTad xilva. Cven mainc Cveni<br />
gavitaneT da erTerTi vagoni poeturi<br />
SturmiT aviReT, raTa mTeli<br />
gzis ganmavlobaSi kulturuli<br />
terori mogvewyo im SemTxveviTi<br />
TanamgzavrebisaTvis, romlebmac<br />
ramdenime saaTis gasvlis Semdeg,<br />
Cvenda sasixarulod, Zils isev<br />
leqsebis mosmena amjobines.<br />
yursasmenebs vikeTeb, savarZelSi<br />
komfortulad vkalaTdebi<br />
da vcdilob Zilisgan nasesxebi<br />
saaTebi musikis mosmeniT avanaz<br />
Rauro, musika ki... musikas albaT<br />
Cemze metad eZineba, amitom Cemi<br />
gancxromis risxvad Cemive Semoqmedebas<br />
mivlens, aba rogor?! is<br />
teroristi ra teroristia, Tu<br />
sakuTari miznis misaRwevad mzad<br />
araa daTmos gancxromis wuTebi,<br />
mec davTme... daTmoba ara marto<br />
me, aramed TiToeul iq myof poetsac<br />
mouwia. ucnauri kadria Cems<br />
mexsierebaSi: Cven gavdivarT mezobel<br />
v a gonSi, viwyebT leqsebis kiT<br />
xvas, iq ZiriTadad Savi feris suni<br />
dgas, yvela Camuqebulia, Cven ki<br />
vcdilobT sakuTari leqsebi vikiTxoT<br />
da gavaferadoT iqauroba,<br />
rTulia, ara? Cvenc gagviWirda,<br />
magram SevZeliT. sxvaTa Soris,<br />
aRsaniSnavia, rom gamomcemloba<br />
`inteleqtis~ mier mofiqrebuli am<br />
proeqtisadmi interesi sagrZnoblad<br />
gaizarda. Tu adre baTumisken<br />
mimaval matarebels mxolod<br />
Cven SevesieT, amjerad misia borjomibakurianisaken<br />
bevrad ufro<br />
xalxmravali aRmoCnda. Tbilisidan<br />
gamogvyvnen rogorc poeziis<br />
moyvaruli nacnobmegobrebi,<br />
ise sruliad ucnobi adamianebi.<br />
mogvyvebodnen da fiqrobdnen albaT,<br />
rom poeziis saxeliT poetis<br />
yvela xuSturis atana SeiZleba,<br />
Cven ki am gulmarTali da alali<br />
adamianebis Semxedvare, xuSturebi<br />
sul gadagvaviwyda da gavTbiT. imedi<br />
mogveca, rom gaTbnen mezobel<br />
vagonebSi Sekrebili adamianebic,<br />
romlebic matareblis xmaurSi<br />
gafacicebulebi usmendnen Cvens<br />
leqsebs... ara, raRa Tqma unda, is<br />
№ 3 2011<br />
Tamila woworia,<br />
giorgi SalamberiZe,<br />
nino sadRobelaSvili da<br />
kato javaxiSvili<br />
borjomis biblioTekaSi<br />
marti 75
№ 3 2011<br />
76<br />
sandro lorTqifaniZe<br />
eTebic iyvnen, borjomSi Casvlisas<br />
rom ikiTxes, ra leqsebi, ris leqsebi,<br />
egeTi araferi gvsmeniao, magram<br />
xom gagigoniaT, mTavari xarisxia<br />
da ara raodenoba, hoda xarisxobrivad<br />
ki im TiToorola adamianis<br />
gulisxmieri Rimilic sakmarisia<br />
poetisaTvis, raTa axalaxali<br />
leqsebis daweris stimuli mieces.<br />
literaturuli eqspresi axali,<br />
magram aw ukve daWaSnikebuli<br />
proeqtia. arsi martivia – poet<br />
Ta garkveuli jgufi mgzavrobs<br />
arapoetebTan erTad, erTsa da<br />
imave vagonSi da mTeli gzis ganmavlobaSi<br />
sakuTari leqsebiT<br />
umaspinZldeba maT. gamomcemloba<br />
`inteleqtis~ mier `100 leqsis~<br />
seriiT gamocemul wignebs Soris<br />
jerjerobiT yvelaze metad mainc<br />
Cven vaqtiurobT, axalgazrdebi,<br />
anu Tanamedrove poeziis measleqseebi.<br />
aba, rogor ar iaqtiureb,<br />
moulodnelad iseT lamaz adgilebSi<br />
rom aRmoaCen Tavs, rogorebic<br />
araerTxel Segvxvda borjomisa<br />
Tu bakurianisaken mimaval<br />
gzaze. garemo TandaTan TeTrdeba,<br />
Cven xan erTad vikribebiT, xan<br />
sakuTar TavTan vmartovdebiT.<br />
vfiqrobT yvelaferze, Tovlze,<br />
leqsebze, im muqsamosian adamianebze,<br />
vfiqrobT imaze, rom samyaro<br />
Zalian pataraa Cveni kompleqsebis<br />
asatanad, amitom moridebas<br />
vZlevT da isev da isev vukiTxavT<br />
leqsebs Tanamgzavrebs. mere... mere<br />
marti<br />
ki saerTo Jriamuls erTi tradicia<br />
iwvevs: saerTo leqsi! ai, aq ki<br />
ukve saqme cudadaa... ganmartoebiT<br />
weras miCveuli poetebi ver eguebian<br />
aseT xalxmravlobaSi muzebis<br />
moxmobas da iwereba leqsi, romelic<br />
nebismier Cvenamde arsebul<br />
poets gadaatrialebda saflavSi.<br />
vkiTxulobT ra am leqss, vTvliT,<br />
rom am wams mTeli dedamiwa gadatrialda,<br />
vkiTxulobT isev da<br />
vTvliT, rom es meore wakiTxva namdvilad<br />
zedmeti iyo... ho, xumroba<br />
iqiT iyos da, saxalisoa es procesi,<br />
TiTo poeti – TiTo striqons<br />
wers – Sedegi kidev erTi mtkicebulebaa<br />
imisa, rom TiToeuli poeti<br />
individia da verasodes moaxerxebs<br />
saerTo maraqaSi garevas. Cven es individualizmi<br />
gvixaria.<br />
CavdivarT borjomSi. rogor<br />
mog vnatrebia daTovlili quCebi...<br />
aq cota xans unda gavCerdeT, Semdeg<br />
bakurianisaken mimavali e. w.<br />
`kukuSka~ gvelodeba. vgundaobT,<br />
yovelgvari poziorobisa da poeziorobis<br />
gareSe, vgundaobT patara<br />
bavSvebiviT, Semdeg ki TovlSi amoganglulebi<br />
vTavsdebiT patara,<br />
sayvarel `kukuSkaSi~. Cveni mgzavrobis<br />
meore etapi da Cveni poeturi<br />
teroris morigi msxverplni.<br />
`kukuSkis~ mgzavrebi ufro metad<br />
feradebi arian, etyobaT Tovlis<br />
sispetake sulamde miswvdaT.<br />
vkiTxulobT, vmReriT, vsaubrobT<br />
gauTaveblad. buzs Zalianac unda,<br />
rom misi gafrenis xma gavigoT, magram<br />
amaod. ai, guli raze dagvwyda?<br />
imaze, rom bakurians monatrebul<br />
qalaqelebs iq gaCereba<br />
mxolod ociode wuTiT mogvixda,<br />
magram amasac xom Tavisi mizezi<br />
aqvs? borjomSi poeziis momlodine<br />
sazogadoeba gulanTebuli<br />
zis qalaqis biblioTekaSi da cdilobs<br />
uferul kalendarSi es erTi<br />
dRe lamazi ferebiT aRniSnos. Cven<br />
ki am dros... ai, gundaoba bakurianSi<br />
unda genaxaT, ver davikvexni,<br />
gundas gundaSi vajenmeTqi, magram<br />
arc mTlad CamorCenili var<br />
am ambavSi... poetebi cdiloben,<br />
gamoyofili oci wuTi mTlianad<br />
gamoiyenon... seirnoben cxeniT,<br />
wvebian TovlSi, iReben fotoebs...
orjomSi xalxi gvelodeba! Cqara!<br />
poetebi Camodian cxenidan, ifer<br />
Txaven Tovls, inaxaven fotoaparatebs...<br />
gvagviandeba! poetebi<br />
swrafad adian `kukuSkaSi~, naxvamdis,<br />
bakuriano...<br />
ra ucnauria buneba, borjomSi<br />
dabrunebulebs Tovli TiTqmis<br />
bolomde damdnari gvxvdeba, jgufebad<br />
viyofiT da qalaqis biblioTekisaken<br />
mivdivarT. ai, iq<br />
ki namdvilad bevri xalxia. rac<br />
yvelaze gasakviria, sruli asakobrivi<br />
mravalferovnebaa, dawyebiTi<br />
klasebis asakidan moxucebamde...<br />
didi pasuxismgeblobaa.<br />
amdeni xalxi mxolod Sens mosasmenad<br />
movida am patara darbazSi,<br />
unda Seecado da imedi ar gaucruo,<br />
Cvenc vcdilobT, Cveneburad, rogorc<br />
SegviZlia... ovaciebi... – me<br />
mgoni moswonT... gaRimebuli saxeebi...<br />
– ara, namdvilad moswonT!..<br />
ai, ramdenime maTgani, saRamos dasrulebis<br />
Semdeg, xelsac gvarTmevs<br />
da sakuTar azrs gviziarebs... ho,<br />
namdvilad moewonaT... kmayofilebi<br />
varT da biblioTekidan gamosulebi<br />
erTmaneTis leqsebs vimeorebT...<br />
poetic adamianiao, xSirad ityvian<br />
xolme. udavod asea... poetsac<br />
unda Zili, miTumetes aseTi<br />
damRleli dRis Semdeg, magram ra<br />
aris ucnauri, iciT? TiTqmis aravis<br />
gagvCenia survili dagveZina<br />
im RamiT... ratom? nuTu imitom,<br />
rom vcdilobdiT erTad yofniT<br />
gamowveuli sixaruli yovelwamierad<br />
gagvexangrZlivebina da es<br />
dro optimalurad gamogveyenebina?<br />
an iqneb imitom, rom maincadamainc<br />
Zilis sasargeblod ver<br />
gadavwyviteT Cvens SigniT dava?<br />
faqti erTia, borjombakuriandaisevborjomgamovlil,<br />
daRlil<br />
poetebs ar dauZiniaT, aramed isxdnen<br />
erTad, erT patara da Tbil<br />
oTaxSi da saubrobdnen aTas sisuleleze.<br />
aba es yvelaferi mkiTxvels<br />
raSi unda ainteresebdes, poeti<br />
xom zeciuri movlenaa, magram<br />
arc mTlad ase yofila Turme...<br />
`eqvsi saaTia, gasvlis droa, gaiRviZe!~<br />
– momkaliT da zustad ar<br />
maxsovs, am sityvebiT vin gamomaf<br />
xizla, adresati ki namdvilad me<br />
viyavi, vai, sircxvilo, CamZinebia,<br />
ras ifiqreben poetebi, maT xom ar<br />
uZiniaT mTeli Rame, me ki CameZina...<br />
Tvals vaxel da ramdenime wamSi<br />
yvelaferi naTelia, me marto ar<br />
var, diax, sxvebsac CasZinebiaT, ara<br />
ra, raRac Secdomaa, me mgoni, mar<br />
Talia, rom poetic adamiania...<br />
sanam Tbilisisaken momaval mata<br />
rebelSi movTavsdebo deT, bor <br />
jomis sadgurSi viyriT Ta vs, yvelani<br />
aq varT da aravinaa Cvens garda<br />
sxva... miwa TovliTaa dafaruli,<br />
`ra gavakeTo matareblis mosvlamde?~<br />
– vfiqrob. mere vdgebi,<br />
TovliT dafarul erT sufTa da<br />
did adgils vnaxulob da nabijnabij<br />
vxatav miwaze mSvidobis<br />
niSans. da ara marto me... asea albaT.<br />
yvela poets... ara, ara... yvela<br />
adamians uyvars mSvidoba, ra Tqma<br />
unda, albaT amitomac `vaterorebdiT~<br />
wina dRes mgzavrebs Cveni<br />
leqsebiT, bolosdabolos, isinic<br />
xom mSvidobisTvis iwerebian... ho,<br />
asea, namdvilad.<br />
№ 3 2011<br />
gio arabuli, giorgi SalamberiZe,<br />
giorgi kekeliZe, salome beniZe<br />
marti 77
№ 3 2011<br />
78<br />
cagerisa da lentexis mTavarepiskoposis,<br />
meufe stefanes TaosnobiT<br />
safuZveli Caeyara literaturul saRamoebsa<br />
da Sexvedrebs xelovnebis sxvadasxva<br />
sferos warmomadgenlebTan.<br />
am tradiciad damkvidrebul saRamoebs,<br />
romlebic sapatriarqos axalgazrdul<br />
centrSi xuTSabaTobiT imarTeba,<br />
poeti erekle saRliani uZRveba. centrma<br />
ukve umaspinZla Tengiz arCvaZes,<br />
manana CitiSvils, tariel xarxelaursa<br />
da xelovnebis sxvadasxva dargis<br />
mraval warmomadgenels. 3 Tebervals<br />
ki sapatriarqos axalgazrdul centrSi<br />
poetisa da mxatvris esma onianis<br />
Semoqmedebis moyvarulebma moiyares<br />
Tavi. „vatyob, nelnela yalibdeba esma<br />
onianis ordeni... dResdReisobiT esmas<br />
hyavs Tavisi mkiTxveli da Tavisi literaturuli<br />
patroni, romelic yovel<br />
Semoqmeds aucileblad unda hyavdes.<br />
isini xedaven mis teqstebSi im yovelives,<br />
rasac poetis Tanamedroveni ver<br />
xedavdnen da maTTvis esma Tavisi problemebiT<br />
da esTetikiT aqtualuri da<br />
Tanamedrovea“, – ganacxada kritikosma<br />
koba imedaSvilma, rodesac damswre<br />
sazogadoebaSi mravlad aRmoaCina nacnobi<br />
saxeebi, romlebic mudmivad eswrebian<br />
esma onianis Semoqmedebisadmi<br />
miZRvnil TiTqmis yvela saRamos.<br />
sapatriarqos axalgazrdul centrSi<br />
gamarTul saRamos gansakuTrebuli<br />
elferi SesZina esma onianis naxatebma,<br />
romlebic mravlad gamoifina<br />
centris darbazSi. „gansxvavebulia<br />
dRevandeli saRamo, jer marto am<br />
saocari intimiT“, – ganacxada poetma<br />
erekle saRlianma, romelic pirveli<br />
miesalma damswre sazogadoebas.<br />
saRamoze daisva kiTxva, romelic<br />
isedac mudmivi davis sagania: romeli<br />
ufro metia, esma oniani – rogorc<br />
mxatvari, Tu esma oniani – rogorc<br />
poeti? erekle saRlianma SekiTxvas<br />
amgvari pasuxi gasca: „rom ara poeti<br />
esma oniani, ar gveyoleboda mxatvari<br />
esma oniani da rom ara mxatvari esma<br />
oniani, ar gveyoleboda poeti esma<br />
oniani. CemTvis miuRebelia, roca adamians<br />
martiv mamravlebad Slian xolme.<br />
me esmas ganvixilav, rogorc erT did<br />
mTlianobas, misi mxatvroba iqneba<br />
es Tu misi poezia. isini ar arsebo<br />
prezentaciebi<br />
gvanca jobava<br />
esma onianis „amouxsneli sityvebis“ poezia<br />
marti<br />
ben erTmaneTis gareSe. gverdigverd<br />
dganan, xelCakidebuli dadian, erT<br />
haers sunTqaven da erTi fiqriT arian<br />
gajerebuli“. igive sakiTxs Seexo poeti<br />
rene kalandiac: „Zalian Znelia<br />
isaubro iseT did pirovnebaze, rogoric<br />
esma oniania. aris aseTi sakiTxi:<br />
mxatvari esma oniani jobda, poeti Tu<br />
eseisti? mjobnis principi modis ufro<br />
sportidan, xelovanTa Soris ki is gansxvavebaa,<br />
rom erTi xedavs sxva kuTxiT<br />
am samyaros, Tavisi silamaziT Tu sibinZuriT,<br />
meore kidev – sxva kuTxiT“.<br />
TiTqmis yvela gamomsvlelma gaamaxvila<br />
yuradReba esma onianze, rogorc<br />
RvTismosav adamianze, rac pirdapirproporciulad<br />
asaxulia mis SemoqmedebaSi,<br />
mxatvroba iqneba es Tu<br />
poezia. „iseTi adamianebi, rogoric<br />
gaxldaT esma oniani SesaZlebelia am<br />
saukuneSi mxolod erTi daibados...<br />
mainc ra gvizidavs Cven mis SemoqmedebaSi?<br />
es aris siRrmiseuli azrovneba.<br />
es didi qalbatoni eZebs Sors mimaval<br />
kavSirebs da ar ifargleba arc zedapiruli<br />
analiziT da arc zedapiruli<br />
emociiT. midis siRrmeSi da Semdgom<br />
ukve iqidan saubrobs. mivaqcioT yuradReba<br />
mis mier Seqmnil portretebs.<br />
es ar aris mxolod garegnuli xati,<br />
saxe im adamianisa, romlis portretsac<br />
qalbatoni esma qmnis. igi Sedis mis<br />
sulSi, mkvidrdeba da Semdgom iqidan<br />
gvesaubreba. aq did niWierebasTan er<br />
Tad, didi qristianuli gancdac Cans,<br />
moyvasisadmi didi siyvaruli... da roca<br />
am naxatebs uyureb, iqmneba warmodgena,<br />
rom mxatvrisaTvis mTeli samyaro<br />
cocxalia. ar arsebobs misTvis sagani.<br />
yvelafers aqvs suli da yvelaferi<br />
aris cocxali“, – ganacxada erekle<br />
saRlianma. mama elizbaris sityvebiT<br />
ki, romelmac damswre sazogadoeba daloca:<br />
„is adamiani, is xeli, romelmac<br />
Cven TvalebSi sinaTle mogvitana, ar<br />
SeiZleba bnelSi amyofos ufalma“.<br />
imave Temas Seexo koba imedaSvilic:<br />
„kmayofilebas gamovTqvam imis gamo,<br />
rom esmas saRamo swored aq tardeba,<br />
uflis did saxlSi. radgan igi RvTismosavi<br />
adamiani iyo. swored rwmena gaxda<br />
is safuZveli, romelsac daeyrdno<br />
misi poezia. magram marto RvTismosaoba<br />
ar iyo esmas Rirseba. mas hqonda
RvTiT mocemuli niWi mxatvrobisa,<br />
mwerlobisa da am niWis movlis didi,<br />
SesaSuri unari. esma onianis teqstebi<br />
Zvirfasi sasmeliviTaa, rac dro gadis,<br />
miT ufro natifi, idumali da sasiamovno<br />
xdeba. eqvs Tveze meti movandome<br />
mis xelovnebaze im werilis daweras,<br />
romelic „Cvens mwerlobaSi“ daibeWda.<br />
megona CemTvis amoiwura am teqstebis<br />
saTqmeli, magram garkveuli drois<br />
gasvlis Semdeg rom vkiTxulob esmas<br />
poezias, TiTqos arc araferi dameweros,<br />
imdeni sinaTle Semomafrqvies<br />
nacnobma leqsebma, imdeni vermosmenili<br />
bgera, imdeni amouxsneli sityva,<br />
imdeni ganucdeli vneba... vfiqrob,<br />
dadga dro ara marto Cvens literaturis<br />
istoriaSi, aramed Cvens istoriasa<br />
da xelovnebis memkvidreobaSi zogi ram<br />
gadafasdes, daerqvas Tavisi saxeli.<br />
marTalia, yvelafers dro afasebs, magram<br />
Cvenc unda vTqvaT Cveni saTqmeli:<br />
me darwmunebuli var, rom axal literaturis<br />
istoriaSi esma oniani daikavebs<br />
Tavis umaRles adgils!“.<br />
aqve aRniSvnis Rirsia bolo dros<br />
momravlebuli kritikuli werilebi,<br />
romlebic esma onianis Semoqmedebas<br />
eZRvneba. maT Soris poetma rene kalandiam<br />
gansakuTrebuli sixaruliT<br />
gamoyo axalgazrda prozaikosisa da<br />
poetis – nino sadRobelaSvilis werili<br />
„dumilis bwkaredi“, romelic Jurnal<br />
„qarTuli mwerlobis“ Tebervlis<br />
nomerSi gamoqveynda: „es mSvenieri esei<br />
dasturia imisa, rom niWieri axalgazrdebi,<br />
romlebic seriozulad modian<br />
qarTul mwerlobaSi, ufro da ufro<br />
interesdebian esmaTi“.<br />
saRamoze isaubra samxatvro akademiis<br />
profesorma gogi xoStariam, romlis<br />
TqmiTac „esmas SemoqmedebaSi aris<br />
swored is muxti da energetika, romelic<br />
WeSmarit xelovnebas axasiaTebs.<br />
igi gaZlevs imeds, rom Sen cocxali<br />
xar, arsebob da tyuilad ar dadixar am<br />
qveyanaze“. esmas Semoqmedebis piruTvnelma<br />
Semfasebelma, mxatvarma gogi<br />
wereTelma ki gansakuTrebulad gamoyo<br />
esma onianis dis, qalbaton irina onianis<br />
gamorCeuli Rvawli dis saxelis<br />
ukvdavsayofad da samomavlo gegmebzec<br />
isaubra. aRmoCnda, rom Cafiqrebulia<br />
esmas ortomeulis gamocema, sadac poetis<br />
leqsebi da eseebi sruli saxiT<br />
Seva. poetma naTia avsajaniSvilma esma<br />
onianisadmi udidesi pativiscema saku<br />
Tari leqsiT gamoxata.<br />
saRamo, romelsac musikalurad xalxuri<br />
simRerebis ansambli „kviria“<br />
aformebda, daasrula axalgazrda mweralma<br />
zviad kvaracxeliam: „is gamor<br />
Ceuli Tviseba, rac esma onianSi gvxiblavs,<br />
aris misi uSeRavaToba, ukompromisoba<br />
– pirvel rigSi sakuTari Tavis<br />
mimarT. misi leqsebi iolad ar ikiTxeba,<br />
magram arc iolad iwereboda... sxvaTa<br />
Soris, arc iolad ibeWdeboda, radgan<br />
poets koniunqturisTvis arasdros<br />
gauwevia angariSi da mTeli SemoqmedebiTi<br />
cxovreba simartoveSi gaatara.<br />
swored am martoobidan amoizarda esma<br />
onianis namdvili da uaRresad TviTmyofadi<br />
poezia“.<br />
rene kalandias `100 leqsi~ – `gansakuTrebuli movlena~<br />
gamomcemloba `inteleqtma~ `100<br />
leqsis~ seriis morigi, 54e tomi gamosca,<br />
sadac rene kalandias asma rCeulma<br />
leqsma moiyara Tavi. krebulis<br />
wardgineba gamomcemlobaSi gaimarTa.<br />
saRamo `inteleqtis~ direqtorma<br />
kaxmeg kudavam gaxsna. Tavdapirvelad,<br />
isaubra ra seriis Sesaxeb, aRniSna,<br />
rom tomebis numeracia pirobiTia da<br />
mas gansakuTrebuli mniSvneloba ar<br />
aqvs. Semdeg ki `100 leqsis~ farglebSi<br />
dagegmili ori krebulis Sesaxebac ganacxada:<br />
qarTuli poezia male Turqul<br />
da frangul enebze gamoicema.<br />
rene kalandia `100 leqsis~ seriiT<br />
gamocemuli ramdenime tomis Semdgeneli<br />
da winasityvaobis avtoria da batoni<br />
kaxmegis TqmiT, dadga dro, rom am seriaSi<br />
ukve Tavisi leqsebic warmoedgina.<br />
sxva krebulebisgan gansxvavebiT, am<br />
tomSi arc erT leqss ar aqvs TariRi<br />
miTiTebuli da, Sesabamisad, maTi dalagebac<br />
wlebis mixedviT ar momxdara.<br />
krebulis winasityvaoba kritikos<br />
ivane amirxanaSvils ekuTvnis. `rene<br />
kalandia momavlis poetia. es ar niSnavs<br />
imas, rom igi Zneli gasagebia. piriqiT,<br />
`advili~ poetia, misi leqsi savsebiT<br />
Seesabameba Tanamedrove gemovnebasa da<br />
ganwyobilebas. zustad asaxavs dros da<br />
amitomac ekuTvnis momavals, rogorc<br />
Tanadroulobis poeturi dokumenti~,<br />
– vkiTxulobT krebulis Sesaval werilSi.<br />
amave sakiTxs Seexo Tavis gamosvlaSi<br />
rostom CxeiZec, romelmac ganacxada,<br />
rom rene kalandia `momavlis<br />
poetia imdenad, ramdenadac momavals<br />
utovebs srul angariSs imisa, Tu ra<br />
xdeboda dRes~.<br />
poets krebuli nodar tabiZemac<br />
№ 3 2011<br />
marti 79
№ 3 2011<br />
80<br />
rene kalandia<br />
miuloca, romelic aseve Semdgenelia<br />
`asi leqsis~ seriis ori tomisa, saqebari<br />
sityvebi ar daiSura da pativiscemis<br />
gamosaxatavad galaktionis wignic<br />
usaxsovra.<br />
ivane amirxanaSvilma Tavis gamosvlaSi<br />
Tamaz baZaRuas qorwilSi rene kalandiasTan<br />
pirveli Sexvedra gaixsena.<br />
igi ar aRiarebda konvenciur leqss;<br />
savaraudod, es poetisTvis Cveulebrivi<br />
Ziebis periodi iyoo. `rene aris is<br />
poeti, romelsac SeuZlia siaxleebis<br />
araTu miReba, aramed Tavisad gamocxadeba.<br />
is dabadebulia im tipis<br />
poetad, romelic drois suls gamoxatavs,<br />
suliskveTebas da misi poezia<br />
modis droidan, garemodan, socialuri<br />
garemo iqneba es Tu klasikuri garemo.<br />
me meamayeba, rom Cven Sekrebili varT<br />
erTerTi SesaniSnavi poetis prezentaciaze~,<br />
– ganacxada man.<br />
rostom CxeiZem yuradReba gaamaxvila<br />
gamomcemloba `inteleqtis~<br />
damsaxurebaze: `gamomcemloba `inteleqti~<br />
aris erTi saukeTeso burji,<br />
marTlac sayrdeni da warmmarTveli<br />
bevri ramisa Cvens <strong>saliteraturo</strong><br />
cxovrebaSi. es da sxva seriebic, rasac<br />
aq xels mokideben – yvelaferi aris<br />
mniSvnelovani, faseuli, mimarTuli<br />
qarTuli mwerlobis ukeTesi dRisaTvis.<br />
manve rene kalandias `100 leqss~<br />
`gansakuTrebuli movlena~ uwoda<br />
da aRniSna, rom `poetis moRvaweobis<br />
manZilze SeimCneoda garkveuli<br />
uTanabroba, Tumca am krebuliT igi<br />
sruliad axleburad, WeSmariti saxiT<br />
warmoCnda. amaSi ki udidesi damsaxureba<br />
wignis Semdgenels miuZRvis.<br />
mTliani krebuli gvxiblavs imiT, rom<br />
Cavardna ar aris. agebulia Tavidan bolomde<br />
da yofiTobidan amodis, tkivilebidan,<br />
Civilidan, magram es ar aris<br />
pirovnuli tkivili, is ganzogadebulia.<br />
bedisweris donezea ayvanili. aq<br />
ukiduresi simwvaviTa da gulgadaxsnilobiT<br />
eris tragediaa gamoxatuli~.<br />
gamomsvlelebma sakuTari surviliT<br />
rene kalandias `100 leqsidan~ maTTvis<br />
sayvareli leqsebi waikiTxes. rostom<br />
CxeiZem `Tivisa da gogos balada~ da<br />
baCana bregvaZisadmi miZRvnili `zugdidi:<br />
wignis maRazia, 16 aprili~ gamoarCia.<br />
poetis leqsebi waikiTxa aseve<br />
kaxmeg kudavamac: `kentavris wuxili~,<br />
`gamoTxoveba soxumTan~, `poeti~, romelic<br />
poetis Zmebs, geno da zaur kalandiebs<br />
eZRvnebaT.<br />
marti<br />
axalgazrda mweralma zviad kvaracxeliam<br />
zugdidSi Tanaqalaqel<br />
poetTan pirveli Sexvedra gaixsena:<br />
`maSin albaT mecxre klasSi viyavi, mis<br />
saxls rom mivadeqi, gaufrTxileblad<br />
da daubareblad, quTaisis quCaze.<br />
arasdros damaviwydeba batoni renes<br />
megobruli daxvedra... sadRac gaqra<br />
daZabuloba da asakobrivi zRvaric<br />
waiSala~. aseve gagvimxila, rogor<br />
gaaoca misma samuSao oTaxma, sadac<br />
folkneris, zviad gamsaxurdias,<br />
merab kostavas, oTar WilaZisa da ana<br />
kalandaZis fotoebi gverdigverd iyo<br />
gamofenili. amdens rom kiTxulobT,<br />
weras rodisRa aswrebTo? – ukiTxavs.<br />
pasuxi amgvari miuRia: `me an vwer, an<br />
vkiTxulob, an vloTob~.<br />
oriod sityviT poets manana amirejibmac<br />
mimarTa. man ganacxada, rom<br />
10 wlis win, rodesac ar icnobda rene<br />
kalandias, magram kiTxulobda mis<br />
leqsebs, moxibla iman, rom maSin, roca<br />
filosofosebic ki iSviaTad exebian<br />
suls, misi Semoqmedeba mTlianad suls<br />
dastrialebda. `mogvianebiT vuTxari:<br />
vinmem disertacia rom daicvas sulze,<br />
Tqveni wignebi aucileblad unda<br />
gamoiyenosmeTqi~.<br />
erekle saRlianis TqmiT, `rene kalandia<br />
aris poeti, romelic ar dasjerda<br />
imas, rac qarTul poeziaSi<br />
iyo. scada axali sityvis Semotana da<br />
keTilsindisierad SeZlo es. Rirseulad<br />
atara uReli, romelsac poeti<br />
unda atarebdes~. gansakuTrebulad<br />
aRniSna is jojoxeTuri Sromac, romelic<br />
man baltiispireTis literaturis<br />
TargmnisaTvis gaswia.<br />
poetisadmi didi siyvaruli gamoxates<br />
aseve rezo adamiam da esma onianis<br />
dam, irina onianma. poetis Zmam, geno<br />
kalandiam ki isaubra mamaze, vladimer<br />
kalandiaze, erT durgal kacze,<br />
romelmac 50 wlis win calke saxli aaSena<br />
saojaxo biblioTekisTvis, raTa misi<br />
Svilebis garda mosuliyvnen sxvebic da<br />
waekiTxaT.<br />
dasasrul poetma ramdenime leqsi<br />
Tavad waikiTxa, maT Soris erTerTi<br />
colisadmi miZRvnili, riTac kidev<br />
erTxel gadauxada madloba erTgulad<br />
gverdSi dgomisTvis da sazogadoebas<br />
Semdegi sityvebiT daemSvidoba: `didi<br />
madloba yvela Tqvengans. mZime tvirTia<br />
Tqveni siyvaruli CemTvis. amxela kaci<br />
var ukve da awi ra unda damemarTos iseTi,<br />
rom es siyvaruli ar davafaso...~