15.05.2013 Views

saliteraturo Jurnali

saliteraturo Jurnali

saliteraturo Jurnali

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

<strong>saliteraturo</strong> <strong>Jurnali</strong><br />

daarsebulia<br />

1926 wels<br />

aRdgenilia<br />

1990 wels<br />

ganaxlebulia<br />

2008 wels<br />

3<br />

marti<br />

2011


edaqtori<br />

levan bregaZe<br />

redaqtoris moadgile<br />

zviad kvaracxelia<br />

saredaqcio jgufi<br />

maia kudava<br />

megi obolaSvili<br />

oliko JRenti<br />

nino sadRobelaSvili<br />

gvanca jobava<br />

koncefcia da dizaini:<br />

© paata nacvliSvili, 2008.<br />

gamomcemloba inteleqti<br />

0179, Tbilisi, ilia WavWavaZis gamziri #17 b<br />

25-05-22, 91-22-83, 8(99) 55-66-54<br />

faqsi: 25-05-22, 91-22-83<br />

www.intelekti.ge info@intelekti.ge<br />

redaqtori: 8(99) 90-37-22<br />

ISSN 1512 - 4444<br />

© gamomcemloba `inteleqti~, 2008.


poezia<br />

vano CxikvaZe. mgzavri<br />

gizo TavaZe. leqsebi<br />

daTo akriani. zRvidan okeaneSi<br />

mxatvruli proza<br />

irakli samsonaZe. mwyeri<br />

(nawyveti romanidan `gadafrena~)<br />

mixo mosuliSvili. didgoruli Canaxatebi<br />

eseistika/dokumenturi proza<br />

ilamaz miwiSvili. andre Jidis sabediswero stumroba<br />

didi mwerlis TvaliT danaxuli sabWoTa kavSiri<br />

kritika<br />

rostom CxeiZe. an der g ra un di dan: go gi ma i su ra Ze<br />

(ci xu ri no ve le bis qar Tu li rka li)<br />

qarTvelebi Sin da gareT<br />

lia ClaiZe. oTxi dRe TurqeTSi<br />

ori finjani<br />

`Cemi adamianebi... kargi adamianebi arian~<br />

(kato javaxiSvils esaubreba Temur Cxetiani)<br />

5<br />

7<br />

9<br />

12<br />

20<br />

32<br />

42<br />

50<br />

53


57<br />

63<br />

15<br />

66<br />

74<br />

75<br />

78<br />

79<br />

ukvdavi saxelebi<br />

maia cercvaZe. daviT WavWavaZe da misi<br />

ojaxi elisabed erisTavis mogonebebSi<br />

Strixebi portretisaTvis<br />

brenda naiTi. meri fabili – fermeris qaliSvili<br />

wignidan „bit Taobis qalebi“<br />

(inglisuridan Targmna salome beniZem)<br />

axali Targmanebi<br />

ingeborg baxmani. Tanamedrove poeziis problemebi<br />

realuri da moCvenebiTi SekiTxvebi<br />

(germanulidan Targmna Tamar kotrikaZem)<br />

elCin efendievi. vercxlisferi, narinjisferi,<br />

xaverdisferi...<br />

(azerbaijanulidan Targmna oqtai qazumovma)<br />

minaweri leqsze<br />

bela CekuriSvili. `poetebi nabijebs ar iTvlian~...<br />

(arCil fircxalavas `poetebi~)<br />

100 leqsis qveyana<br />

sandro lorTqifaniZe. viRacam guguliT bakurians<br />

gadaufrina (anu literaturuli eqspresi TovlSi da uTovlod...)<br />

prezentaciebi<br />

gvanca jobava. esma onianis „amouxsneli sityvebis“<br />

poezia<br />

rene kalandias `100 leqsi~ – `gansakuTrebuli movlena~


dagubda sivrce da dro gaCerda –<br />

caSi `boingis~ ruxi Rrubeli<br />

daekida da veliT saCvenos –<br />

miwisken rodis CaviwurebiT.<br />

roca imedi iwvis ReriviT,<br />

roca aRarsad aRar gelian, –<br />

maSin sicocxlec araferia,<br />

maSin sikvdilic araferia.<br />

gabruebuli ucxo motiviT,<br />

galiis Citi, caSi berdebi.<br />

zamTris ZeZviviT gadakortnila<br />

baRnari Cveni cru imedebis.<br />

erTxel xom mainc unda macalo,<br />

rom mogakvlio xelis cecebiT.<br />

vardad Tu eklad moxval<br />

marcvalo,<br />

Tuki miwaSi CaiTesebi...<br />

mec erTxel bedi unda mecada,<br />

gamomexeda Cemi cixedan,<br />

vnaxe:<br />

napirze midis devkaci,<br />

da misi Crdilic qviSas mixvetavs.<br />

midis da midis.<br />

is marTalia,<br />

rodesac mTeli samyaro cruobs.<br />

amRerebs kalams –<br />

furclis kalias,<br />

viRac CurCulebs: – uitmen uolt!..<br />

vici, mravaljer momelandeba<br />

ampartavani xidis profili.<br />

maradi zeca, Tavis sididiT<br />

ukidegano da kmayofili.<br />

qalaqis Tavze maRal TaRebad<br />

gadarkaluli, nairfrad brwyinavs.<br />

da reklamebis ferad saRebavs<br />

dRabnis bavSviviT brodveis wvima.<br />

vxedav, kenedis quCac aqvea –<br />

biZia Toma, SemTvrali brendiT,<br />

mobancalebs da kedlebs ahkvrian<br />

SemkrTali monro da streizandi.<br />

da mogugune axali romi,<br />

TavSesafari mravali tomis,<br />

jilagis – mdidris da upovaris,<br />

Tumca grZnobebis udabno aris,<br />

poezia<br />

vano CxikvaZe<br />

mgzavri<br />

wvimaSi erTi qolgis qveS dganan,<br />

madam tuso da madam bovari.<br />

muzeumis win cvilis figuras<br />

`ebaaseba~ vinme jenito,<br />

did ekranze ki qaqaniT misdevs<br />

xan tomi jers da xanac jeri toms.<br />

moCvenebiTi simSvidis miRma<br />

viRaca malavs TviTmkvlelis<br />

niRabs.<br />

da imuqreba<br />

isev seqtembriT<br />

(rom jojoxeTiT Secvlis<br />

samoTxes),<br />

roca savaWro centris kedlebi<br />

xmauriani baTqiT Camoxsnes.<br />

roca Caiqcnen caTambjenebi<br />

guguniT, sulis SemZvreli<br />

bluziT.<br />

manhetens kvamlis Crdili, veeba,<br />

daeca, rogorc gaWrili tuzi.<br />

vdgavar mdumare da nangrevebze<br />

viRac ucodvel sulebs ugalobs...<br />

Sen apatie,<br />

me ki mkvlelebis<br />

Sendobis Zala ar maqvs, ufalo!..<br />

ager, gaeroc –<br />

wyali dubela,<br />

Sesqelebuli lpobis simwvaniT –<br />

rodesac TavSi wamouberavs<br />

demokratiis `abebs~ gvigzavnis.<br />

fuWi laqlaqi Cirad ara Rirs,<br />

cxovreba isev `saamuria~ –<br />

urias mainc devnis arabi,<br />

an palestinels Cagravs uria.<br />

mainc gveZaxis axali romi,<br />

TavSesafari mravali tomis.<br />

mainc yvela gza aqeT moZvreba,<br />

vis xels upyria dRes kamertoni,<br />

mivxvdi, rogorc ki igrZnes<br />

borblebma,<br />

aeroportis cxeli betoni.<br />

vnaxe, movdivar.<br />

iq aRara var,<br />

№ 3 2011<br />

vano CxikvaZe daibada 1947<br />

wlis 5 oqtombers, goris raionis<br />

sofel kirbalSi.<br />

1972 wels daamTavra Tbilisis<br />

saxelmwifo universitetis<br />

filologiis fakulteti.<br />

sxvadasxva wlebSi muSaobda<br />

gazeT `norCi leninelis~ da<br />

`axalgazrda komunistis~ korespondentad,<br />

satelevizio Te ­<br />

atris redaqtorad, goris prefeqtis<br />

moadgiled.<br />

moswavleobis periodidan<br />

mo yolebuli misi nawarmoebe bi<br />

qveyndeba qarTul presaSi, literaturul<br />

periodikaSi. leqsebis<br />

pirveli wigni `naTdeba~<br />

gamovida 1973 wels.<br />

vano CxikvaZe avtoria sami<br />

romanisa: `Citebi zamTarSi~,<br />

`beberaSvilebis ambavi~ da `Su­<br />

Sebis omi~. es ukanaskneli 2008<br />

wlis agvistos movlenebs asaxavs.<br />

mis kalams ekuTvnis ormocamde<br />

poeturi da prozauli<br />

wigni, sabavSvo nawarmoebebis<br />

krebuli, avtoria mravali publicisturi<br />

da literaturuli<br />

werilis, sxvadasxva qveynebSi<br />

mogzaurobis STabeWdilebebis,<br />

Targmanebis.<br />

2002 wels saerTaSoriso aso ­<br />

ciacia `kvalis~ konkursSi gamarjvebuli<br />

misi piesa `ori<br />

mdinaris SesarTavTan...~ daidga<br />

goris g. erisTavis saxelobis<br />

TeatrSi da naCvenebi iqna<br />

amerikaSi `qarTuli kulturis<br />

dReze~.<br />

marti 5


№ 3 2011<br />

mwerlis novela `koxta Tamrom~<br />

daimsaxura literaturuli<br />

konkursis – `pen­maraToni<br />

2003~­is pirveli premia. amave<br />

wels Jurnal `omegas~ literaturul<br />

konkursSi `luarsab<br />

TaTqariZe~ mesame premia moipova<br />

misma novelam `iyo~.<br />

2006 wels vano CxikvaZis<br />

`zamTris wigns~ mieniWa wlis<br />

saukeTeso prozauli krebulis<br />

literaturuli premia `saba~,<br />

xolo novela `axa delebis<br />

rZalma~ gaimarjva portal<br />

`literatura.ge~­s mier Catarebul<br />

literaturul konkursSi –<br />

`wero~.<br />

2010 wels mieniWa mayvala<br />

mrevliSvilis premia da gadaeca<br />

medali.<br />

1997 wels dajildovda `Rirsebis<br />

ordeniT~, aris goris sapatio<br />

moqalaqe.<br />

6<br />

sad Semodgomis kari Wrialebs,<br />

da weroebis uwyvet qaravans<br />

samxreTis qari miafrialebs.<br />

sadac kazinos amaoebiT<br />

sunTqavs Zveli da marad axali,<br />

meqa, ucnaur sarwmunoebis –<br />

atlanta­siti da taj­mahali.<br />

vici, mravaljer momelandeba<br />

ampartavani xidis profili,<br />

maradi zeca, Tavis sididiT<br />

ukidegano da kmayofili.<br />

verezanoze kivis sacobi,<br />

Semdorebula transportis gube.<br />

qvemoT ki zanti hudsoni acxrobs<br />

louer­beis vnebian ubes.<br />

minda aq mainc aRar davfiqrde,<br />

ar gavigono Zaxili mxedris –<br />

atlanta­sitSi TeTri qafidan<br />

veRar gamodis keisris etli.<br />

vnaxe, movdivar.<br />

Cemi valia,<br />

SenTan da SenTvis viyo maradis,<br />

vidre sisxlian satevariviT<br />

caSi hkidia sityva – Ralati,<br />

ar SemiZlia mSvidad vuyuro,<br />

amden flidsa da amden fuRuros.<br />

amden Wartala enaCxvletias,<br />

axal Tavads da Zvel nabatonars –<br />

Turme samSoblos bedi rgebia,<br />

eseni raki mosxdnen patronad.<br />

aba, gauZel dardebs mowolils,<br />

roca garigebs Wkuas CoCori...<br />

eha, cxovreba finTi ramea,<br />

dRe ggonia da, Turme Ramea.<br />

marti<br />

ramdeni vnaxeT jogi axvarTa,<br />

cecxls rom anTebdnen<br />

gaRma­gamoRma,<br />

ramdeni `jixvis~ tyavi daxvavda,<br />

drois Robeze dalpa, Camoxma.<br />

isroles, Zarcves da iqaqanes,<br />

amogvadines yelSi naRveli.<br />

tyviebi wminda mkerdze dacales,<br />

mokles samSoblo xalxis saxeliT.<br />

RmerTo, ramdeni vnaxeT<br />

cru­gmiri,<br />

SemonTebuli tanze bugriviT,<br />

magram is erTi mainc sxva iyo,<br />

orjer movida,<br />

orjer aiRo<br />

taxti da lxini gardaqmna glovad,<br />

siciliT dgamda speqtakls<br />

sisxlians,<br />

rom eTamaSa eSmakis roli –<br />

qveyana kupris qvabad gviqcia...<br />

da ha, Svilebi, sxvaTa xiznebi,<br />

sxvis saxls aTboben,<br />

sxvis matyls CeCaven,<br />

aq, am SoreTSi ufro igrZnoba<br />

eg siZabune da sibeCave.<br />

isev glokaven cecxlis enebi,<br />

sazRvrebmoSlilo,<br />

saxlo – ukaro,<br />

Sen apatie,<br />

me ki mkvlelebis<br />

Sendobis Zala ar maqvs ufalo.<br />

movdivar. guli mainc ar mwydeba,<br />

verafers gavcvli<br />

oblis jvaloze.<br />

samSoblos cisartyelas nawyveti<br />

Cems simartoves uavgarozebs.


gizo TavaZe<br />

leqsebi<br />

iferflebodi, viT ikarosi...<br />

`mcnebas ver SemacvlevinebT,<br />

mozRvavebulis aviTa...~<br />

vaJa<br />

enkenisTveSi, roca tarosi,<br />

mxurvalebas da siTbos gvigzavnis,<br />

iferflebodi, viT ikarosi<br />

da kankalebdi, rogorc xizani.<br />

da kankalebdi umweo Cvili,<br />

enkenisTveSi da siSiSvleSi...<br />

axali mTvare mTebSi gaCrili,<br />

caze ekida – martorqis eSvi...<br />

terfebs giTbobda msuye barklebiT,<br />

TmebCamoSlili dali, – misani,<br />

gTenTavda siTbo aranaklebi<br />

adre da... sul sxva iyo mizani...<br />

aq, sulSi gedo TavSesafari<br />

da ar gxiblavda xorcis qaTqaTi,<br />

gasrulda Rame, rogorc zRapari,<br />

mosxipa Zala da araqaTi...<br />

adre bebo rom giTbobda fexebs<br />

da geZaxoda Wala aresis...<br />

dRes enkenisTvis unazes Sxefebs,<br />

krifav wrfeli da uankaresi...<br />

Tmebi – CanCqeri<br />

CanCqerSi Tmebi unda dagbano!<br />

CamogiSalo Tmebi – CanCqeri...<br />

niagaraa Seni abano,<br />

Tvalebi zRvaa, – roca Cagcqeri...<br />

xmelTaSua zRvis qrolavs zRvauri<br />

da qaTqaTeben marjnis rifebi<br />

da vilewebiT aurzauriT<br />

Cven, poetebi da arifebi...<br />

Toliebic ki gaxdnen morcxvebi,<br />

gialerseben roca talRebi,<br />

uZluri aris yvela moZRvreba,<br />

ro afeTqdeba mkerdze naRmebi...<br />

ver giurveben niavqarebi,<br />

rogorc kalmaxi gasxlti Cqar CqerSi...<br />

gbanT; me, zRvebi da niagarebi<br />

da Tan vixrCobiT TmaTa CanCqerSi...<br />

№ 3 2011<br />

gi zo Ta vaZe daibada 1959<br />

wlis 13 ian vars. 1976 wels daam<br />

Tav ra sa Su a lo sko la. 1978­80<br />

wlebSi msaxurobda sabWo Ta armi<br />

is ri gebSi, lit va Si. 1987 wels<br />

da am Tav ra in sti tu ti. pro fe siiT<br />

is to ri ko sia. 1988 wels qu­<br />

Ta is Si aar sebs ilia Wav Wa va Zis<br />

sa zo ga doebas. 1991 wli dan aris<br />

sa qar Tve los demog ra fi u li<br />

sa zo ga doebis, `ime re Tis sadro<br />

Sos~ Tavmjdo ma re. 1991 wels<br />

ga movida mi si pir ve li leq sebis<br />

krebuli `me siz mreba So re Ti~.<br />

1995 wli dan sa qar Tve los mweral<br />

Ta kav Si ris wev ria. 2003<br />

wels moTxrobebis krebuli saTvis<br />

– `ali fa Sas me o re Ra la ti~<br />

– mi e ni Wa no dar dumbaZis premia.<br />

2006 wels qu Ta i sis la do<br />

mesxiS vi lis Te at rSi da id ga misi<br />

pi e sa `ke Til Sobili mo ri e li<br />

– ba~. 2007 wels ki reJisor ma zaza<br />

ko le liS vil ma mi si sce na riT<br />

ga da i Ro fil mi `qu Ta i se li babua~.<br />

2007 wels mi e ni Wa Jur nal<br />

`oles~ pre mia. xolo 2008 wels<br />

wig ni saT vis `vin ir gebs Coxas~ –<br />

te ren ti gra ne lis pre mia.<br />

hyavs me uR le Tam Ta kvim saZe –<br />

fi zi ko si, Svi lebi Tu Tia da Tu­<br />

Taberi – mos wav leebi.<br />

marti 7


№ 3 2011<br />

8<br />

balada saTvaleze<br />

rogor makldebiT, mokle dReebo,<br />

ise gafrindiT, veRar dagTvaleT,<br />

Tqvenc SegparviaT xmoba, xeebo,<br />

celis sanacvlod, xelSi najaxiT,<br />

rom mogadgebaT vinme arTvali<br />

da Tqven iqnebiT camde marTali,<br />

vin SegibralebT, cecxlze dagdeben<br />

da iangleben banze agdebiT<br />

ian husze da vinme brunoze<br />

da Tu brunavs ca, da Tu brunavs mze,<br />

mkvdreTiT aRsdgebiT da ganedldebiT<br />

da ibruneben kvlav ganedebi...<br />

gafrindebian mokle dReebi,<br />

arc Cven viqnebiT, arc es xeebi<br />

da rogor vwuxvar, rom ver dagTvaleT,<br />

dRes me mWirdeba, kargo, saTvale!..<br />

mxolod dReebi ki ar makldeba,<br />

makldeba Rone da Tvalis Cini,<br />

vdardob, vaiTu ver daginaxo<br />

da amouSva boTlidan jini!..<br />

jini, romelic me viyav SenTvis,<br />

sunTqva, romelic Sens sunTqvas erTvis...<br />

rogor makldebiT, mokle dReebo<br />

da Tvalis Cino – dido naTelo...<br />

me...<br />

Soridan vismen elmavlis kivils,<br />

celqi bavSviviT viTvli vagonebs,<br />

me suli mtkiva da vuZleb tkivils,<br />

tkivils, romelic Sens Tavs magonebs...<br />

gamoveqeci mzis gaxelebas,<br />

roca gvalvebma suli daRares,<br />

me menatreba mkrTali xelebi,<br />

Cemma vnebebma rom ver daRales...<br />

elmavaliviT CemSic kioda<br />

sisxli: kolxuri, lazur, xeTuri...<br />

SenSi wveT­wveTad gadmovdiodiT:<br />

me, es Rame da ca qviSxeTuri...<br />

da ivseboda Seni sxeuli<br />

ciT, RameebiT, – rogorc orsuli...<br />

me firaliviT gamoqceuli,<br />

muxlze samTxvevlad viyav mosuli.<br />

Soridan vusmen elmavlis kivils,<br />

celqi bavSviviT viTvli vagonebs,<br />

me suli mtkiva da vuZleb tkivils,<br />

tkivils, romelic Sens Tavs magonebs....<br />

marti


daTo akriani<br />

zRvidan okeaneSi<br />

afeTqeba<br />

TiTqos usazRvrod xangrZlivdebodes<br />

dadgoma sulis april­maisis…...<br />

o, ra zrialiT Camoiqcnen im pawawina qoxis kedlebi,<br />

sad mSobelTa mSves,<br />

sadac unda mecxovra TiTqos me udrtvinvelad,<br />

da mivec Tavi uZiroTa uZiroebas –<br />

o, ra manZilebs, ra tramalebs vfarav wamebSi –<br />

o, ra sakvirvel SexebaTa mxurvalebas veamborebi –<br />

ra mewamuli naTebani aRxdebian<br />

am miwisZvris Jams<br />

Sors, ucxo da ukun horizonts –<br />

o, rogor feTqavs,<br />

rogor borgavs,<br />

rogor imRvreva­iwmindeba,<br />

ra Smag Rvarebad moigragvnis da moiqceva sisxli Cemi,<br />

aRarmsurveli Zvel kalapotis –<br />

o, ra cecxlebi ibnevian uricxv winwklebad,<br />

ra uxelTeblad crialeben,<br />

mesxurebian da ganmeltvian –<br />

ra eniTuTqmel,<br />

uzenaes,<br />

momlodine da sulcremlian kvalebs aWdeven<br />

RvarTqafad qceul Cems wiaRSi –<br />

o, ra mZleTamZle winaTgrZnoba ielvebs xanac<br />

da aciskrovnebs mTels aremares –<br />

ra arnaxuli afeTqeba gahkveTavs sulis usazRvrobas –<br />

viT idumali mRvime­qvabulis TaRis gardaxsna meyseuli –<br />

maSin mexeba azri rame galaqtikebis Semomkrebi...<br />

da myisve, kvalis utoveblad, ikargvis sadRac umowyalod –<br />

o, ra zrialiT Camoiqcnen im pawawina qoxis kedlebi,<br />

sad mSobelTa mSves,<br />

sadac unda mecxovra TiTqos me udrtvinvelad,<br />

da mivec Tavi uZiroTa uZiroebas –<br />

sinaTleebi<br />

Suqi mefina: TiTqos damyva qudbedi mcire,<br />

Semoqmedebis zRva ros vpove da – CaviZire:<br />

swored is Semxvda, uTuod rac unda menaxa,<br />

yovel talRaSi Camaluli mwife venaxad.<br />

∆<br />

bolos mivuxvdi, oqrosTevzi gamomegeba:<br />

is xarobs yvelgan, – xilva unda, mxolod Sexeba.<br />

№ 3 2011<br />

vagrZelebT daTo akrianis<br />

TxzulebaTa fragmentebis publi<br />

kacias saerTo epig ra fiT:<br />

`Semoqmedeba, rogorc gulis<br />

TviTganxorcieleba, rogorc<br />

sinaTlisaken amavali<br />

Semecnebis safexurebi~.<br />

pirveli fragmenti, `xme leTze<br />

da zRvaSi~, daibeWda 2010<br />

wlis seqtembris nomerSi.<br />

marti 9


№ 3 2011<br />

10<br />

sjulis ficari<br />

ganmartovdi da daagube Seni Zalebi,<br />

dagubdi da kaSxaliviT aivse,<br />

raTa erTxelac gadmoxeTqo.<br />

Tund arc icode, ras elodebi:<br />

zRvam TviTon icis, ras gamoriyavs,<br />

nakadi TviTon gaikvalavs gzas.<br />

ganmartovdi,<br />

raTa yvelaferi Tavidan daiwyo;<br />

raTa mTel Sen Zala­unarTa mokrebiT<br />

gairRves miwiereba­materiis<br />

bneli rkalebi<br />

da gardawydes samyaros gamocana;<br />

raTa Camodges maisi,<br />

ayvavdes baRi<br />

da aRarasdros gaudaburdes.<br />

am baRidan – Tu cota xniT mxrebze<br />

TviT cas itvirTeb –<br />

oqros vaSlebs gamogitanen.<br />

ganmartovdi,<br />

roca gafacicebul smenas Sensas<br />

moswvdeba kakuni miRmieri,<br />

yru da uxmovanesi:<br />

diadi feriscvalebis,<br />

mkvdreTiT aRdgomis,<br />

miwidan caSi gadasaxlebis macne.<br />

ganmartovdi ara udabnod,<br />

ara civ senakSi,<br />

aramed tyeebis, mdeloebis,<br />

nakadulebis siaxloves:<br />

isini cvrad epkurebian Sens<br />

gavarvarebul safeTqlebs<br />

da mswrafl mogegebebian,<br />

roca arsebis Senis mzardi mimoqceva<br />

saxeebs mogTxovs xorcSesasxmelad.<br />

ganmartovdi,<br />

raTa aRkazmo ulayi Seni,<br />

Tu floqv­naRverdlebi misi<br />

mouTmenlad scemen Sens mziswnuls<br />

da cecxlovani fafris enebi<br />

lokaven haers:<br />

aRkazmo,<br />

sasicocxlo naxtomiT asxlte<br />

miwidan da –<br />

ufskrulis Tavze,<br />

gulgamyinavi sicarielis gakveTiT,<br />

I<br />

Suqi mefina: veSvebodi stratosferodan,<br />

momiaxlovda SoriT gluvi Rrublis Taveli:<br />

agorgliliyo, qarafebi amozneqoda,<br />

male gavkveTdi, vfancqalebdi: `qveviT ra melis?~<br />

gavtacebulvar Cemsav, Turme, siRrmeSi yvinTviT:<br />

fskerze niJara meguleba mbrwyinavi tvirTiT.<br />

Suqi mefina: vtrialebdi miwis garSemo,<br />

susti, sneuli, dakarguli da dafleTili...<br />

kinaRam gawyda gulisZafi, odes garemo<br />

icvala uceb – avsxlti cisken, TiTqmis SeSlili...<br />

ixsneba janRi... cxreba Tavbru... ecema wneva...<br />

qanic klebulobs... sxva sivrceTa vynosav surnelebs...<br />

iq miwa brunavs – aq salbuni­sio irweva...<br />

maradiulSi viZirebi... dro svlas u­ne­lebs...<br />

Dda Sevicani, gaciskrovnda goneba maSin:<br />

fesvs ver ipovi miwis zurgze, eZie caSi.<br />

da sxivi kidev: im bilikze, me rom mivyevi,<br />

im mTvarianSi lokokinas movercxlil kvalze,<br />

ceceb­cecebiT rom vidodi, brma da meryevi,<br />

martodmarto sul – erTaderTsa da idumalze:<br />

aw, vercxlCafenils, TiTqos vamCnev aqa­iq xeebs<br />

ucnob moyvasTa danatovar niSnebs da Wdeebs.<br />

riJraJis bindi<br />

o, rogorc iqna, mexila Tvali,<br />

gasrulda Zrwola, bnelSi xeTqeba,<br />

TiTqos gamexsna me momavali,<br />

TiTqos vigrZeni, ra gza meqneba.<br />

o, rogorc iqna, aw ukve varCev,<br />

ra aris didi, ra aris mcire,<br />

TandaTanobiT Tvals aiss vaCvev,<br />

dakargulma ki bevri vitire.<br />

gavcdi amaos, wyals aRar vnayav,<br />

veswrafo uWknobs – Tavs mivec fici,<br />

oRond sad mival, ras davinaxav,<br />

xan vxvdebi TiTqos da xan ar vici.<br />

gaixsna ca da gaCnda mizani –<br />

zrda kviparosis es maradisi.<br />

Tavic naxevrad me Sevicani,<br />

fuWi ra mimaqvs da ra – vargisi.<br />

∆<br />

∆<br />

∆<br />

o, moqcevisas, ra Sor koncxebs Semovwer frTebiT,<br />

vxvdebi misaxvdens... Sors gabneuls Tavs vuyri rifebs...<br />

eh, me da SenRa, sacalfexov waSlilo, vrCebiT,<br />

Tu gverdi unda avuqcioT sawuTros myifes!<br />

marti


aTasi xerxis gWirdeba floba<br />

da momarjveba yvelasi erTad,<br />

rom gulis SeZlo cis kvirtze mynoba,<br />

uwylo frialos ar SerCe kentad.<br />

sxvisi karnaxi ver wagiZRveba,<br />

Seniv megzuri gyavdes maSvelad,<br />

oden misi xmis yru wabiZgeba<br />

riJraJis bindSi gixmobs savlelad.<br />

cisken wasuli cecxlis yvavili<br />

yvelaze mets ras SeiZleba elodo wignidan,<br />

anu dawerili sityvidan,<br />

anu raRac gardasulis an yovelwams mimdinaris anabeWdidan?<br />

ra SeiZleba Seinaxon da gadmogcen furclebma?<br />

sasicocxlod, sabediswerod arsebiTs Tu miiReb rames?<br />

Zvelebi didad ar dagidevdnen daweril sityvas:<br />

cocxal metyvelebas sxva Zala aqvso...<br />

da mainc, Tavis gvirgvinSi, ra Zalis SeiZleba iyos naperwkali,<br />

romliTac wigni dagmuxtavs?<br />

nuTu aravisgan gsmenia:<br />

am wignma Cemi cxovreba Secvalao?..<br />

maS, (ala)dasturi wigns!<br />

oRond frTxilad da gamorCeviT.<br />

Seni da Cemi dasturi wigns<br />

da ara qviSis marcvlebiviT momravlebul wignukebs!<br />

Cveni dasturi Tundac ukve momxdaris anarekls:<br />

mzes Tu ara, badr mTvares mainc,<br />

TviTon Tu ver gizgizebs, koconze mainc giambobs,<br />

giambobs zogjer ise, ukve briali da tkacatkuci Cagesmis,<br />

ukve Tav­pir­gul­RviZli getruseba...<br />

cecxli jer gelamuneba,<br />

mere gaxurebs,<br />

mere – Tu miecemi – egeb TavisaviT agabrialos<br />

da erT saswaulebriv dResac gaugonari ZaliT gibiZgos iqiT,<br />

saiTac TviTon miiwevs...<br />

mxolod iq aris mo-sve-ne-ba.<br />

es uwyis cecxlma, musikam da – saukeTeso wignebma.<br />

P.S. adamiani imisTvis ar gaCenila,<br />

rom gauTaveblad weros da ikiTxos.<br />

am yvelafers mxolod imdenad aqvs azri,<br />

ramdenadac adamis wyalobawarTmeul STamomavals<br />

pirvandeli sinaTlisa da Tavisuflebisken ubiZgebs.<br />

uamisod, yovelgvari Semoqmedeba sxva araferia,<br />

Tu ara fuCeCi, niWieri an uniWo,<br />

riTac sapatiod gamoirCeva dRevandeli literatura.<br />

№ 3 2011<br />

sinaTlis sxivze aRmatebuli<br />

anu absoluturi siswrafiT –<br />

ukanmouxedavad miaSuro<br />

varskvlavTa miRma molivlive<br />

TeTr sanapiros,<br />

saidanac –<br />

oqros mantiiT mxrebze da<br />

maradisobis almasiT gulSi –<br />

daubrundebi<br />

dedamiwis pepleb­yvavilebs.<br />

marti 11<br />

II<br />

ara sicocxle,<br />

ara sikvdili,<br />

aramed almasi ukveTeli.<br />

ara sikeTe,<br />

ara boroteba,<br />

aramed cecxli idumali.<br />

ara lirika,<br />

ara religia,<br />

ara filosofia Tu<br />

bunebismetyveleba,<br />

aramed<br />

samkvdro­sasicocxlo Sebma<br />

yru­usinaTlo ZalebTan,<br />

bolo monanieba da mokveTa<br />

udReuri warsulis,<br />

sakuTar sarecelSi<br />

Caferfvla da –<br />

aRdgoma did sicocxleSi.<br />

da raki erTimeoreSi<br />

CamlRvali guli da goneba<br />

kvazariviT feTqavs,<br />

lava ki, sxvadasxva Zalis<br />

spazmur talRebad amoRvrili,<br />

JamiJam<br />

qarvis amforebSic isxmeba,<br />

maSin:<br />

ara `xelovneba xalxisTvis~,<br />

ara `xelovneba<br />

xelovnebisTvis~,<br />

aramed saboloo gvirgvinSi:<br />

Semoqmedeba<br />

rogorc re-ligia,<br />

rogorc mTeli Seni arsebis<br />

erT birTvad Sekvra<br />

da –<br />

gatyorcna cisken.


№ 3 2011<br />

irakli samsonaZe daiba da<br />

1961 wels. daamTavra Tbilisis<br />

saxelmwifo universitetis<br />

<strong>Jurnali</strong>stikis fakulteti<br />

(1978­1983). 1985 wels Jurnal<br />

`xelovnebaSi~ gamoqveynda misi<br />

pirveli piesa `SuaRamisas~.<br />

1992­1996 wlebSi iyo almanax<br />

`dramaturgiis~ mTavari redaqtoris<br />

moadgile, xolo 1996­98<br />

wlebSi – amave almanaxis mTavari<br />

redaqtori. hyavs meuRle<br />

da ori Svili.<br />

gamocemuli wignebi: `triptiqi~<br />

(piesebi) – 2000 wels; `gareubani~<br />

(moTxrobebi), – 2003<br />

wels; `yurTbaliSi~ – 2004 wels.<br />

misi scenarebis mixedviT<br />

gadaRebuli filmebi: `etli<br />

Saragzaze~, 1989 (reJ. daviT<br />

qvarcxava); `doga doga~, 2006<br />

(reJ. d. qvarcxava);<br />

saqarTvelos TeatrebSi sxvadasxva<br />

drois daidga irakli<br />

samsonaZis piesebi: `SuaRamisas~,<br />

`bednieri bileTi~, `aRdgoma<br />

gauqmebul sasaflaoze~,<br />

`iq sadac Rvarad moedineba~,<br />

`vanilis motkbo, sevdiani surneli~,<br />

`bednieri bileTi~, `aRdgoma<br />

gauqmebul sasaflaoze~,<br />

`SuaRamisas~, `teleSou miwis­<br />

Zvris sindromiT daavadebul­<br />

TaTvis~, `abeSura – farnavazianTa<br />

ukanaskneli dedofali~<br />

da sxva.<br />

miniWebulia aqvs premiebi:<br />

saxelmwifo premia (2001), `kvali~<br />

(2002), `saba~ (2005), misma<br />

namuSevarma – „klinikuri qorwineba“<br />

– miiRo pirveli premia<br />

mixeil TumaniSvilis saxelobis<br />

fondis konkursze „axali qar­<br />

Tuli piesa“ (2010).<br />

12<br />

mwyerma, raRa Tqma unda, ar icoda,<br />

sworedac rom mwyeri erqva kac­<br />

TaTvis, magram arc isaa gasakviri,<br />

mwyrad Tu grZnobda Tavs, mxolod<br />

amitomac unda mimxvdariyo, albaT,<br />

rodis daiwyeboda didi gadafrena,<br />

mixvda kidec, Tumca erTob Taviseburad<br />

mixvda, hoda, amaze minda<br />

giamboT.<br />

SarSandeli meore nayarisa iyo.<br />

gana ki maSin, im oqtomberSi ar eZaxda<br />

Soreuli gza, magram ver moaswro<br />

mofrTianeba, ver moRonierda,<br />

Tbilisis zRvis maxlobeli seridan<br />

afrenili sxva mwyrebs CamorCa<br />

da Temqis dasaxlebis erT­erTi<br />

korpusis Ria lojiaSi Sefrinda.<br />

mas aqeT erTad cxovrobdnen mwyeri<br />

da kaci, romelic miwas da xorbals<br />

uyrida Cits, drodadro wyals<br />

awvdida patara jamiT, fexsac<br />

moirTxamda xolme mis gverdiT<br />

da erT wertilze Tvalmibjenili<br />

grZel, sevdian ambavs hyveboda sa­<br />

Tavisoze, sakacoze.<br />

erTi patara mwyeri iyo, ra unda<br />

gaego adamianis naubridan, magram<br />

amCnevda, icoda, rom zrunavdnen<br />

masze: mSrali, Tbili Tiva<br />

daufines oTaxis kuTxeSi; iq dafofinebda,<br />

iq amkvidrebda Tavis<br />

mwyrobas, zamTari ki minebs miRma<br />

darCa, verafers erCoda iqidan,<br />

xolo kacis xma ise maxloblad<br />

JRer da, rom uSfoTvel netareba­<br />

Si etruneboda mwyers, xan ki, amdeni<br />

uSfoTvelobisgan sulSeZruli<br />

uaz rod datrialdeboda oTaxSi<br />

da `Tvali ar meces~, `Tvali ar mecesaviT~<br />

gaabamda – qviTkir, qviTkirsa.<br />

kacs xSirad gadausvia CitisTvis<br />

xeli, Tavze mohferebia, magram<br />

mTeli sxeuli daufaravs; kacis<br />

veeba xels qveS mSvidoba sufevda,<br />

minebs miRma zamTari ileoda, dilis<br />

cvar­nams ki iyo mowyvetili,<br />

mxatvruli proza<br />

irakli samsonaZe<br />

mwyeri<br />

nawyveti romanidan `gadafrena~<br />

marti<br />

magram wyali ar aklda, arc siTbo<br />

da sakvebi, ra unda esurva meti,<br />

bednierebisgan acetdeboda xolme<br />

aseT wuTebSi, Tavis kuTxes gamoscdeboda<br />

da sruliad oTaxs<br />

modebuli mohyveboda aqeT Tu<br />

iqiT, aqeT Tu iqiT gamalebul sirbils.<br />

kaci skamze Camojdeboda,<br />

fexs fexze Semoidebda, idayvs muxlisTavs<br />

daayrdnobda, sanaxevrod<br />

momuWul xelisgulze Camoidebda<br />

nikaps da gaRimebuli, Signidan gam­<br />

Tbari Seacqerdeboda Cits.<br />

aseT suraTs xSirad SeeswrebodiT<br />

im dausrulebel, umzeo<br />

zamTarSi, isic gagefiqrebodaT<br />

Zalauneburad, neta mwyers ufro<br />

sWirdeba kaci Tu kacs mwyerio;<br />

radgan gzaareuli Citisa ar iyos,<br />

uxeirod awowili kacic mogagonebdaT<br />

gunds CamorCenils.<br />

gangebisgan dawyvilebulebsa<br />

hgav dnen; gangeba sxva gadmosaxedidan<br />

xedavs, man ukeT icis, vis<br />

rogor waukras xeli, anda, vina ra<br />

gansacdelSi gamoataros; amas is<br />

malaparakebs, rac Semdeg gadaxdaT<br />

Tavs; simarTle iTqvas, es wignic<br />

maT bedzea.<br />

ho, zamTarSi kargi iyo, metad<br />

uxdebodnen erTmaneTs. kacs sam<br />

dReSi erTxel uwevda maxlobel<br />

avtofarexSi Ramis Teva. Sin mcireodeni<br />

produqtiTa da ufiltro<br />

sigaretis ramdenime kolofiT<br />

brundeboda. wyals gamoucvlida<br />

Cits, xorbals dauyrida, TviTon<br />

waixemsebda, cotas wauZinebda,<br />

gaRviZebuli Tavs moiwesrigebda,<br />

magidaze furclebs gaSlida, RumelSi<br />

cecxls gaaCaRebda, gaabolebda<br />

sigarets da weras Seudgeboda.<br />

am saqmesac rom moilevda,<br />

xan wignis kiTxviT, xanac televizoris<br />

cqeriT iqcevda Tavs.<br />

mwyerma kargad Seiswavla bina.<br />

iqiT, minebs miRma Ria lojia


iyo, sadac xSirad xedavda rafaze<br />

Camomsxdar beRurebsa da<br />

mtredebs. oTaxis kuTxeSi daCexili<br />

SeSa eyara, SeSasTan Rumeli<br />

idga, Rumelis mili Tunuqis<br />

gamoWril firfitaSi gadioda da<br />

roca kaci cecxls aagizgizebda,<br />

Ria lojiaSi TeTri kvamli gaifanteboda,<br />

Rumelidan ki moxSirebuli<br />

tkaca­tkuci ismoda. erT mxares<br />

samzareulo da saabazano iyo,<br />

meore mxares gamoketili oTaxi,<br />

sadac mwyerma vera da ver SeaRwia,<br />

radgan oTaxis kari ar gauRia. sxva<br />

ra, kuTxeSi sawoli idga, sawolis<br />

pirdapir Zveli televizori, SuaSi<br />

magida da sami skami, – sul es iyo.<br />

Tumca mwyrisTvis sasaxlec gaxldaT<br />

albaT, kacisTvis ki sakmarisi,<br />

an sakmarisze meti farTic, aki<br />

erTi oTaxi sulac gamoeketa, Tavis<br />

gverdiT ki CitisTvisac moeZebna<br />

momyudroebuli, patara kuTxe.<br />

gadaizamTres.<br />

martis Tvem katebis moxSirebul<br />

krutunTan erTad Camomdinari,<br />

notio sevda moitana. saRamoobiT<br />

gansakuTrebiT sagrZnobi iyo simartovis<br />

mwveli gancda da Tumc<br />

isev erTad iyvnen, civi zamTris<br />

saRamoebSi, TiTqos, metad exalisebodaT<br />

erTmaneTi.<br />

mwyers ar enaxa kata, magram gabmulad<br />

daWeril erT bgeraSic iolad<br />

igumana xifaTi; xifaTi haer­<br />

Sic trialebda, xifaTi Tu daukmayofileblobis<br />

SegrZneba Tu<br />

raRac anCxli da gaugebari, rac<br />

gulis kovzTan wrialebs da viRacis<br />

monatrebas gavaldebulebs.<br />

siTboSi monatreba daZrwoda,<br />

magram mwyerma ar icoda, vin an ra<br />

unda monatreboda da swored es aSfoTebda.<br />

kaci skams gaitanda xolme Ria<br />

lojiaSi da daberil kvirtebs acqerdeboda<br />

xeebze. gazafxulis<br />

Tavbrudamxvev surnelSi mwyerma<br />

mometebulad igrZno, rom raRac<br />

Zalian mniSvnelovani daviwyeboda,<br />

guli mouvida Tavis Tavze, frTa<br />

frTas Semohkra, magram ezoSi ki ar<br />

gafrinda, lojiis kedels Seaskda<br />

da isev aqeT gamofrinda, lojiis<br />

meore kedlisken da isev Seaskda<br />

kedels; amiT ki, iqneb, isic aniSna<br />

kacs, rom Tavisuflad SeeZlo aqedan<br />

gadakargva, magram axsovda, ra<br />

usasood daexeTqa lojiis iataks,<br />

kacis amagic axsovda da mxolod es<br />

aCerebda masTan.<br />

– ra gemarTeba?! – mimarTa kacma<br />

mwyers da dakvirvebuli mzera<br />

Seavlo.<br />

ra unda epasuxa, is kaci iyo,<br />

es ki mwyeri, romelic Tavad ver<br />

garkveuliyo, ratom moitana notio,<br />

wvimianma gazafxulma aseTi<br />

Tavzardamcemi sevda.<br />

mere katis gabmuli knavili<br />

Semoesma ezodan da mixvda, rom is,<br />

viRac saSiSi da veragi arseba, axla<br />

sasiyvarulo TamaSs miscemoda.<br />

mwyerma Tavisi pirveli gazafxuli<br />

igrZno da saidanRac lorTqo<br />

jejilis suni moesma.<br />

ho, moesma, lorTqo jejilis<br />

suni Srialebda, svel miwaSi Wiayelebi<br />

dafuTfuTebdnen, matli peplad<br />

qceuliyo da meore pepelas<br />

peplavda, mzis sxivi winmswraf<br />

sxivs eweoda, qrolvaSive enaskveboda<br />

da erTianad almurasuli exeTqeboda<br />

miwas, miwidan balaxi modioda,<br />

balaxi mwvane iyo, mwvane da<br />

lbili da axali, yvelaferi axali<br />

iyo, – pirvelSobili, pirvelwveuli,<br />

pirvelad sasurveli, survils<br />

sevda mohqonda; sevda – saRamos,<br />

roca varskvlavs Soridan uyvars<br />

varskvlavi; dRisiT – siSlege,<br />

roca mzis erTi­meoreze gadanaskvuli<br />

sxivebi ukanaskneli, gabmuli<br />

amoxvneSiT iSlebian notio<br />

miwaze; katac gabmulad iWerda erT<br />

bgeras: – aaaa, aaaa, aaaa – da katis<br />

awyvetili, gadamdebi vneba imas axsenebda,<br />

rom qveynad sxva mwyrebic<br />

arseboben, rom martoa axla, maT<br />

gareSe, am kacis amara darCenili.<br />

aRizianebda Tavisi martooba da<br />

beRurebTan Cxubs eSureboda. dakvirvebuli<br />

iyo, beRura pirispir<br />

Sexlas gaurboda, amitom gacxadebulad<br />

gaenTeboda xolme mowinaaRmdegisken<br />

da mopovebuli<br />

gamarjveba gulSi mowriale foriaqs<br />

ucxrobda droebiT. es erTgvar<br />

TamaSad, garTobad iqca mwyrisTvis,<br />

Tumca mware gakveTilic<br />

iwvnia. erTad Sejgufebuli beRurebisken<br />

gaenTo, ramdenime daaf­<br />

⇒<br />

№ 3 2011<br />

ingeborg baxmani (1926­1973)<br />

XX saukunis erT­erTi yvelaze<br />

cnobili avstrieli poetia;<br />

aseve novelebis, romanis, radiopiesebis,<br />

eseebis avtori;<br />

literaturul wreebSi Tavi<br />

daimkvidra rogorc `jguf 47~is<br />

wevrma. profesiiT filologi<br />

da filosofosi, baxmani ikvlevda<br />

haidegeris Semoqmedebas<br />

da muSaobda literaturis<br />

Teoriis ganxriT.<br />

im periodSi, rodesac 1959­<br />

60 wlebis zamTris semestrSi<br />

frankfurtis universitetis<br />

poetikis kaTedraze leqciebis<br />

wasakiTxad miiwvies, baxmans<br />

ukve aRiarebdnen mniSvnelovan<br />

germanulenovan novator poetad,<br />

Tumca, amasTanave, is Tavisi<br />

lirikisagan gaucxovebas ganicdida<br />

da am droidan moyolebuli<br />

TiTqmis mTel dros prozasa<br />

da mecnierul kvlevas andomebda.<br />

Tanamedrove literaturis<br />

problemebisadmi miZRvnili<br />

misi xuTi leqciisagan Semdgari<br />

cikli SemdgomSi gamoica programuli<br />

saxelwodebiT `literatura<br />

rogorc utopia~. es<br />

leqciebi literaturul sferoSi<br />

gardaqmnebisa da axali<br />

orientirebisaken Semobrunebis<br />

epoqaSi iqna wakiTxuli.<br />

marti 13


№ 3 2011<br />

14<br />

rTxo, magram erT­erTi gamorCa<br />

mxedvelobidan, swored is miuxta<br />

gverdidan da ramdenjerme mwared<br />

Cauniskarta TavSi, Semdeg mardad<br />

gaecala da gafrinda. galaxuli<br />

darCa, Tumca Wkua ki iswavla, mas<br />

aqeT gaurboda ramdenime beRuras­<br />

Tan SebrZolebas.<br />

erT dRes kacma balaxebi da mindvris<br />

yvavilebi moitana polie­<br />

Tilenis parkiT da es kargi iyo,<br />

radgan balaxebSi daklaknili Wia­<br />

Rua ipova, wamiswamSi gadasansla,<br />

niskarti amayad gailesa qvis iatakze<br />

da Tavisi mwyrobis dasturad<br />

pawia klanWebi erTxel, orjer Tu<br />

samjer gausva balaxs; mocelili<br />

balaxidan raRac sxvac moixelTa<br />

da isev da isev gausva klanWebi, TaviTac<br />

gaeglisa, Cajda am surnelSi<br />

da mixvda, rom sxva mwyrebs gadmoefrinaT,<br />

aq iyvnen ukve, sadRac axlos<br />

edoT bina, xolo mamal mwyers<br />

yeli Sesqeleboda da daJinebiT<br />

uxmobda Tavisken.<br />

imdenad sayovelTao, yovlismomceli<br />

da daJinebuli iyo mamali<br />

mwyris Zaxili, rom sul aebna<br />

Tavgza, axali gasarTobi moigona<br />

TavisTvis, axali zne daiCema, – budis<br />

mowyobas Seudga, kacis moaxloebisas<br />

ki agresias vera, magram<br />

aSkara, daufarav ukmayofilebas<br />

amJRavnebda.<br />

– sulelo, – eRimeboda kacs, –<br />

Se sulelo, Cemo sulelo, patara<br />

Cito!<br />

ra eqna, mwyeri iyo da rac mwyrisgan<br />

iTqmeba, imas ambobda Taviseburad;<br />

anda, Tu ver ambobda,<br />

misi Secvlili zniTac xom unda<br />

mimxvdariyo, wesiT, kaci, rom sxva<br />

sadardels aetana Citi, sxva eforiaqeboda<br />

gulze da iqneb kacsac<br />

adanaSaulebda, bolomde rom ver<br />

grZnobda Tavs mwyrad, umTavresad<br />

mniSvnelovansa da arsebobis gamamarTlebels<br />

rom gamokleboda;<br />

vin icis, iqneb kacsac wyevlida da<br />

Tavsac iwyevlida aseTi bedisTvis,<br />

magram vis ra brali hqonda, es oxeri?!<br />

– SarSandeli oqtombris Sua<br />

ricxvebSi uRono, mimkvdarebuli<br />

mwyeri Semoufrinda Ria lojiaSi<br />

kacs, moasuliera, gadaazamTra,<br />

Tavis martoobaSi Semoiamxanaga,<br />

marti<br />

arc araferi mouklia am xnis ganmavlobaSi,<br />

amasobaSi mieCvia, karga<br />

xnis daxuruli guli gauxsna da<br />

iqneb imitomac gauxna, rom Tavad<br />

kaci iyo, xolo is, misi axali megobari<br />

– Citi, visTanac, albaT,<br />

imas ambobda, rac adamianisTvis<br />

saTqmelad ara Tu ver emeteboda;<br />

magram, ha, movida gazafxuli da<br />

Tavisi martoobiT SeduRabebulni<br />

Tvalsa da xels Sua gaanapira,<br />

gaaTiTova, xelaxla gaamartoxela.<br />

is SemTxveva iyo, roca aravinaa<br />

damnaSave, orives Tavisi simarTle<br />

karnaxobs saqcielsac da ganwyobasac.<br />

kacs erTi bavSvobis megobari­<br />

Ra SerCenoda, is akiTxavda dro<br />

da dro, magram yoveldRiurobis<br />

uReli CitTan erTad ezida da amis<br />

mogonebac ki uyvarda ukve; xolo<br />

mwyers Tavisi mwyrobis dabruneba<br />

sWirdeboda, sWirdeboda gacdenili<br />

gazafxuli, roca Soreuli<br />

mogzaurobiT daRlili zustad<br />

igrZnob, sad, romeli jejilisTvis<br />

gadmoifrine amxela manZili;<br />

iq daivaneb, iq moiTqvam suls,<br />

imas moisamSobloeb, im jejils,<br />

im yanas, im miwas, sadac WiaRuebi<br />

dafuTfuTeben da gagirbian, gemalebian<br />

WiaRuebi, magram mainc<br />

moswavleebi niskartiT, miwis wiaRidanac<br />

gamoaZvren daklaknilsa<br />

da sasurvels da kmayofilebis<br />

niSnad klanWebs gailesav miwaze<br />

– erTxel, orjer, samjer, kidev<br />

da kidev, sanam sxva WiaRuas anda<br />

xoWos ar SeniSnav da axla imas gamoudgebi,<br />

jejili ki ise TvalnaTliv<br />

izrdeba, ise lamazad, ise<br />

yoCaRad, rom gesmis kidec Tbili<br />

miwidan amozrdili Reros xmali.<br />

miswi­moswia patara beltebi, gamoaRwia,<br />

gamoscda, modis, jiutad<br />

moiwevs mzisken, romelic dRiTidRe<br />

Zlierdeba, mcxunvardeba, yanas<br />

amwifebs da ai, mzardi yan is<br />

romeliRac kuTxidan mamali mwyris<br />

yeldaberili Zaxili moatans;<br />

gaefonos unda am xmas, am Zaxils,<br />

yeldaburvas mamlisas; odnav, sul<br />

odnav unda Caujdes klanWebze,<br />

qedi wauxaros da damorCilebis<br />

netarebaSi miiRos, rac da rogorc<br />

dauwesa bunebam.


sWirdeboda, Zlier sWirdeboda<br />

es gacdenili gazafxuli da arc<br />

isaa gasakviri, rom Zveleburad ar<br />

exaliseboda am martoxela kacTan,<br />

romelic zamTris grZel saRamoebSi<br />

saTavisos yveboda; rom martia,<br />

ise martia, rom im kacTa ricxvidan<br />

aris, visac mxolod erTi qali<br />

uyvardeba, rom moukvda Tavisi<br />

siyvaruli da rom Wkuaze SeSala<br />

mwuxarebam...<br />

mwyers ki, mwyers Tavisi gas­<br />

Wirvebia, saTaviso afiqrebs, mwyers<br />

gacdenili zafxulis dabruneba<br />

sWirdeba ukve, yanis bibini,<br />

simZimisgan dadrekili TavTavebi,<br />

Tavis dedoba, ho, dedoba, gogmani<br />

Tavis pawia CoCrebTan; mwyers<br />

is xifaTic ki sWirdeboda, rac<br />

Tan sdevs mwyrobas: – caSi mimino,<br />

daimaxsovreT, xifaTia! Tagvi<br />

sorodan amomZvrali, gaecaleT!<br />

mela, tura, kaci da ZaRli, – xifaTia,<br />

Cemo bartyebo, xifaTia!<br />

oRondac ki Tqven damezardeniT,<br />

oRondac ki Tqven...<br />

xolo kaci saTavisoze, sakacoze<br />

yveba CitTan: – rom veraferi<br />

gaugo am dros, rom dro misTvis<br />

Jamad iqca, rom xvedrad ergo mZime<br />

Jami, da rom...<br />

mwyeri ki isev saTavisoze fiqriT<br />

SeZruli: rom gazafxulTan erTad<br />

axla mwife zafxulic midis, rom<br />

qreba sadRac mwife zafxuli, da<br />

rom...<br />

mwyerma, raRa Tqma unda, arc is<br />

icoda, ras eZaxdnen adamianebi<br />

fericvalebas, magram swored 19<br />

agvistos, kacisgan mowvdili patara<br />

jamSi, wylis zedapirze cxadad<br />

da garkveviT dainaxa sxva kaci,<br />

– TeTri sudariT mosili, miwaze<br />

yurdabjenili, Zalian sevdiani<br />

TvalebiT. Cits Sescivda kacis<br />

sevdisgan da niskarti Cahkra wyals,<br />

Semdeg ki yeli aiRera, xolo<br />

rodesac wreebad gaSlil zedapirs<br />

daxeda, kaci veRar dainaxa,<br />

Tumca sicive isev igrZno da amiT<br />

gulmosulma isev Cahkra niskarti<br />

wyals da isev aiRira yeli.<br />

ar vici mwyris sizmari davarqva,<br />

ar vici – mwyris xilva, magram im<br />

dRidan meti SfoTva ahyva; uecrad<br />

wamoutivtivdeboda xolme erT­<br />

maneTTan daukavSirebeli, an iqneb<br />

misi gonebisTvis miuwvdomeli suraTebi,<br />

romelSic iseve cxovrobda,<br />

rogorc aqamde icxovra am binaSi.<br />

albaT xilva ufro iyo mainc,<br />

radgan Tvalxiluli, Cveulebrivi<br />

cxovrebiT garTuli, uecrad gayuCdeboda,<br />

Tu arada, frTebis qnevas<br />

mohyveboda, anda dafeTebuli<br />

gaurboda raRacas Tu viRacas.<br />

fericvalebis saRamos udabno<br />

ixila mwyerma.<br />

sxva mwyrebTan erTad mifrinavs<br />

udabnos Tavze. Cqar­Cqara frTebi,<br />

Tavisi frTebi, qvemoT ki miwa, uswormasworo<br />

miwa, aqa­iq buCqebi<br />

miwaze. miwac, buCqebic ufro muqi,<br />

vidre saRamo. aqeT! aqeT! ara, –<br />

iqiT! ar icis, magram mihyveba sxva<br />

mwyrebs. saiTac gundi, isic iqiT.<br />

viRac marTavs, magram qrolvaSi<br />

sulerTia! swrafad, Cqar­Cqara<br />

Tavisi frTebi da Sxx, Sxx, da mere<br />

xalxi, da karvebi, gamoSverili<br />

TiTebi maTken, SeZaxilebi, xolo<br />

mwyrebi mocimcime koconebisken,<br />

– Sxx! cecxli! cecxli! cecxli!<br />

rogor Wris Tvals, rogor iTrevs,<br />

rogor abrmavebs moTamaSe cecxli<br />

miwidan, gadascda kocons, – erTs,<br />

meores, magram iqiT didi cecxlia,<br />

Zalian didi, da xma cecxlis – guu,<br />

guu da tkactkucic da gafantuli<br />

naperwklebi aqeT da iqiT, cecxli<br />

ki – guu, guu, da cecxlisken dabrmavebuli,<br />

Tvalwagvrili, sxva<br />

mwyrebs Sexlili – he, miwisken,<br />

cecxlisken, gamowvdili xelisken<br />

– hai! Tavi, Tavi, wawyvetili mis<br />

sxeuls Tavi jer kide xedavs, kide<br />

fiqrobs, kide ganicdis, magram<br />

ganicdis sadRac iqidan, saiTac<br />

axla moisroles; ai, Turme, ra yofila,<br />

rogor yofila; ai, Turme,<br />

rogor SiaT misi xorci; ai, ai, ai,<br />

Turme, rogor aglejen sxeulze<br />

bumbuls; mSier xelebSi momwyvdeuli,<br />

damSeuli Tvalebisgan SeWmuli<br />

ukve; viRac kaci samadlobel<br />

sityvebs gahkivis; duJmoreuli<br />

dedaberi miwaze forTxavs; gasiebuli<br />

dedakaci laSebs ilokavs da:<br />

– xorci! xorci! – gaiZaxis, – momeciT<br />

Cemi wili xorci, me ise mSia!<br />

xolo mas, ase usasoos, ase martos<br />

Tavis sikvdilSi bolo bumbul­<br />

№ 3 2011<br />

Tanamedrove poeziis<br />

problemebi<br />

realuri da moCvenebiTi<br />

SekiTxvebi<br />

qalbatonebo da batonebo!<br />

vgoneb, mecnoba is cnobismoyvareoba<br />

da interesi, ramac<br />

am darbazSi mogiyvanaT. orives<br />

badebs im sakiTxebis Sesaxeb<br />

raime damatebiTis gagebis survili,<br />

riTac dakavebulni varT,<br />

– maSasadame, iseTi ramis Sesaxeb<br />

gansjis, TvalsazrisTa,<br />

daskvnaTa mosmenis survili,<br />

rac, wesiT, TavisTavad, mxolod<br />

misave arsiT unda vikmaroT. ma­<br />

Sasadame, es ufro susti, meorexarisxovani<br />

ram unda iyos,<br />

radganac yovelive, rac ki Sei­<br />

Zleba Semoqmedebis Sesaxeb iTqvas,<br />

masze bevrad ufro susti<br />

gaxlavT. es kritikis udides<br />

miRwevebsac ki exeba da, maTTan<br />

erTad, yovelive principulsa<br />

da safuZvlians, risi Tqmis<br />

survilic dro da dro gviCndeboda<br />

da kvlavac gagviCndeba.<br />

am yvelafers gzis gakvlevis<br />

mizani amoZravebs da swored<br />

ase, saorientaciod, iTqmis<br />

kidec. Tavad mwerlebic arc<br />

Tu iSviaTad iCenen interess<br />

sxva SemoqmedTa aRiarebebis,<br />

dRiurebis, samuSao rveulebis,<br />

mimoweris da, bolo dros, aseve<br />

saqveynod gaTqmuli `profesiuli<br />

saidumloebebis~ mimarT.<br />

jer kidev ocdaaTi wlis winaT<br />

rusma poetma maiakovskim gamoacxada,<br />

mkiTxvels poetis<br />

SemoqmedebiT saidumloebebze<br />

sruli ufleba aqvso, am<br />

ukanasknelma ar SeiZleba isini<br />

Tan Caitanoso saflavSi. asea<br />

Tu ise, dRes amis saSiSroeba<br />

marti 15<br />

ingeborg baxmani 1<br />

1 Targmani Sesrulebulia daTo barbaqaZis<br />

proeqtisaTvis `XX saukunis<br />

avstriuli lirika. masalebi~.<br />

gagrZeleba me­17­e gverdze


№ 3 2011<br />

16<br />

sac Semoaclian, daniT kveTen da<br />

nawlavebi miwaze! sisxli! cecxl­<br />

Si dawviT! cecxlSi, uwminduri<br />

nawilebi cecxls mieciT! gasiebuli<br />

dedakaci Tvals ayolebs mis<br />

Signeuls, romelic cecxlSi SeuZaxes<br />

da mere moTqmiT, gabmulad xavis;<br />

– xorci! xorci! momeciT Cemi<br />

wili xorci, me mSia xorci! – da ha,<br />

trusaven, wawyvetili Tavisi Tavi<br />

ki xedavs, rogor trusaven mis sxeuls<br />

cecxlze, xedavs da fiqrobs,<br />

jer isev fiqrobs; – ai, Turme, rogor<br />

yofila, ra yofila; ai, Turme,<br />

ai, ai,.. ZaRlis nerwyvi maRlidan<br />

dabla, ZaRlis xaxaSi, Zvlis tkacuni,<br />

mere wyvdiadi, iq damTavrda.<br />

udabnos garda sxva xilvac akiTxavda<br />

mwyers. is mxolod da mxolod<br />

erTi patara Citi iyo, saidan unda<br />

scodnoda saxelmwifoebisa da<br />

sazRvrebis arseboba, magram misi<br />

modgma didi xania dafrinavda sami<br />

qveynis Tavze. gazafxulisTvis<br />

mwyrebi iranis dablobidan aiyrebodnen,<br />

azerbaijans gadaufrendnen,<br />

saqarTveloSi saaprilod<br />

CamoaRwevdnen da Tbilisis maxlobel<br />

serebze budiandebodnen.<br />

aq iqceodnen erTi aTad, aqve iJu­<br />

Jebodnen Tu kacisgan, Tu nadirfrinvelisgan,<br />

magram oqtombris<br />

Sua ricxvebisTvis mainc namatiT<br />

brundebodnen ukan; raTa iq gadaezamTraT,<br />

sadac meti mzea, Semdeg<br />

ki isev igive gza gadmoefrinaT da<br />

ase, saukunidan saukuneSi.<br />

mwyerma arc is icoda, Tuki winaprebis<br />

gza akiTxavda xilvaSi, is<br />

frenaSi xedavda Tavs da maRlidan<br />

dabla amCnevda miwas, xeebs, wyals,<br />

maRlidan tba, tbis zedapirze mTvaris<br />

anarekli, mosaRamovebulze<br />

miwa, xeebi, wyali – ufro Camuqebuli,<br />

vidre haeria, romelsac<br />

arRvevs qrolvaSi da frTebi,<br />

Tavisi frTebi swraf­swrafad,<br />

raTa didxans iyos qrolvaSi, mere<br />

saxlebi, soflis saxlebi Camuqebul<br />

siluetebad, saxlebSi Suqis<br />

naperwkali, Cia varskvlavi, aeridos<br />

unda, gadascdes, iqiT, ase,<br />

maRlidan ki miwa, xeebi da boZebi,<br />

eleqtro boZebi, ar Seejaxos, ar<br />

Seejaxos, gverdiT mwyeri, iqiTac<br />

mwyeri, bevri mwyrebi, maT Soris<br />

marti<br />

isic, frTebi swraf­swrafad, erT<br />

did gundad, da isev tbisken, mTvaris<br />

Suqi dacuravs wyalze, ise<br />

macdurad uxmobs Tavisken, ise<br />

TeTri, ise livliva, ar SeiZleba,<br />

gadaufrens, Zala eyofa, frTebi<br />

swraf­swrafad, frTebi mali­mal,<br />

raTa didxans iyos qrolvaSi, mTvares<br />

mihyveba, pawawkintela varskvlavebiT<br />

moWedil caSi mzisken<br />

mifrinavs, ufro meti da cxeli<br />

mzisken, erT did gundad, sxva mwyrebTan<br />

erTad, – Sxxx, Sxxx, maRlidan<br />

dabla ki swrafi miwa, swrafi<br />

xeebi, swrafi anarekli patara wyalze,<br />

gadaufrens, Zala eyofa, da<br />

mere sadRac, romeliRac yanaSi,<br />

romelic ukve moimka, ho, yanaSi,<br />

romelic ukve moimka, ho, yanisken,<br />

romelic ukve moimka, daisveneben<br />

da Sxx, Sxx, yanisken, momkili yanisken<br />

erTad.<br />

patara iyo, tvinic patara hqonda,<br />

ra gasakviria, rom xilvebiTa<br />

da amdeni foriaqiT gatanjuliyo;<br />

TumcaRa mTavari saswauli win<br />

eloda Turme, – didi gadafrenis<br />

wina saRamos mwyerma adamianebis<br />

ena gaigo.<br />

duxWirsa da sisxlian dro­Jams<br />

orniRa SerCenodnen bavSvobis<br />

samegobrodan, – uxeirod awowili<br />

kaci da is, visac binis patroni<br />

Semoklebuli gvariT mimarTavda,<br />

– samsona.<br />

samsonasac kai gvarianad maRali<br />

eTqmoda, magram Tavisi megobrisgan<br />

gansxvavebiT, xorci moesxa;<br />

loyebi da muceli safuZvlianad,<br />

kargad nagebi cixe­simagris galavaniviT<br />

Semomkvidreboda Tu<br />

Semomrgvaleboda im sivrceze, ra<br />

sivrcec samsonam Tavis Tavs miuZ­<br />

Rvna Tu miusaja. mokled, mosuli<br />

kaci iyo, maRali, erTob msuqani,<br />

guliani siciliTa da dardiani<br />

TvalebiT.<br />

movida samsona, moitana baduriT<br />

sanovage da sasmeli, savse badura<br />

magidaze Semodga, Rimili moeria<br />

da kacs mimarTa:<br />

– es mwyeri kide ar SegiWamia?!<br />

gamagebine, ras elodebi? ginda, me<br />

SevWam?<br />

mwyers SeeSinda, samzareuloSi<br />

gaiqca, sanagve urnis ukan daimala.


iyo ase erTxans, guli gamalebiT<br />

ucemda, mere mixvda, rom sityvasityviT<br />

gaigo samsonas naTqvami,<br />

gaukvirda Zalian, SiSs sZlia da<br />

isev oTaxSi gamobrunda.<br />

megobrebi magidas usxdnen, svamdnen.<br />

– gaabamen axla Rreobas, – ifiqra<br />

mwyerma, – vai! – ifiqra iqve, – ra<br />

memarTeba?! – Seecada kacTa enaze<br />

amoeTqva Tavisi ukiduresi gaoceba,<br />

magram Zveleburad – qviTkiri,<br />

qviTkiri amocda yelidan da<br />

gaCumda.<br />

samsonam Tvali daabjina Cits.<br />

– mosuqebula! – Tqva samsonam,<br />

megobars gadaxeda da Tvalic<br />

Caukra.<br />

– ras gadamekida es samsona! –<br />

aforiaqda mwyeri.<br />

– gadafrena iwyeba, – Tqva kacma,<br />

– ukve karga xania SfoTavs.<br />

– suleli! – ifiqra mwyerma<br />

kacze, Semdeg ki isev ifiqra,^– aaa,<br />

gadafrena iwyeba?! es niSania!<br />

– Cvenc da es mwyeric erTnairad<br />

varsebobT uflis qveS, – Tqva samsonam,<br />

– dideba ufals! – da Sesva.<br />

kaci Wiqas Cascqeroda.<br />

– oTxi studenti vnaxe televizorSi,<br />

– Tqva kacma, – wre SeekraT,<br />

erTmaneTs afurTxebdnen; avangarduli<br />

xelovnebaao, – Cveni xnis<br />

kaci ki aqezebda.<br />

– Tefo xo ara? – ikiTxa samsonam.<br />

kacs ar upasuxia, isev Wiqas Cascqeroda.<br />

– sad miveqanebiT, – Tqva kacma<br />

cota xnis Semdeg, – ratom miveqanebiT<br />

aseTi aRtacebiT dasasrulisken?!<br />

– da manac Sesva.<br />

– droa aseTi, – Tqva samsonam, –<br />

Tu yuradRebis miqceva ginda, an<br />

sakuTari deda unda agino an megobars<br />

afurTxo TvalebSi, magaTi...<br />

– da Zalian mwared Seigina, Semdeg<br />

ki boTls moswvda da WiqaSi Caapirqvava.<br />

– uzrdeli, – ifiqra mwyerma samsonaze.<br />

– viTom Zalian Tavisuflebi arian?<br />

– ikiTxa kacma, – kide ramdeni<br />

unda vixetialoT udabnoSi, rom<br />

bolos da bolos gavigoT, ra aris<br />

namdvili Tavisufleba?!<br />

– ra aris namdvili Tavisufle­<br />

ba? – kiTxa samsonam megobars.<br />

– ar vici, – gatanjuli RimiliT<br />

upasuxa kacma, mere Cafiqrda da<br />

Cailaparaka, – iqneb arc unda vicode,<br />

me xom im droSi gavizarde,<br />

roca `vremias~ gadmoscemdnen.<br />

– bevri megobari wagvarTva `vremiam~,<br />

– Tqva samsonam, – RmerTma<br />

gaanaTloT! – da Wiqa miitana tuC­<br />

Tan.<br />

kacma usityvod Sesva es sadRegrZelo.<br />

– naxevarad demokratiuli qveynebis<br />

rigSi SevuyvanivarT, – Tqva<br />

samsonam.<br />

– politikaze ar melaparako, –<br />

Tqva kacma.<br />

– xval mitingiao, – Tqva samsonam.<br />

– xetiali, – gauswora kacma megobars,<br />

– mitingi ki ara, udabnoSi<br />

xetiali, jer kide udabnoSi davexetebiT,<br />

Jamia aseTi, roca amas mivxvdi,<br />

bolos da bolos isic gavige,<br />

TviTon me vin var am JamSi.<br />

– vin xar? – kiTxa samsonam kacs.<br />

– me... – Tqva kacma, cota xani<br />

Seyovnda, mere megobars TvalebSi<br />

Seacqerda da isev Tqva, – me Jam­<br />

TaRmwereli var. `neta ras niSnavs<br />

JamTaRmwereli~, – ifiqra mwyerma.<br />

– Sen mwerali xar, JamTaRmwereli<br />

ki ara, – miugo kacs samsonam.<br />

kacma Tavi gadaaqnia.<br />

– mwerali Sen xar, – Tqva kacma, –<br />

me JamTaRmwereli var.<br />

– keTili, – Tqva samsonam, – iyavi<br />

JamTaRmwereli, Tuki ase gsurs. ar<br />

davlioT? – ikiTxa Semdeg.<br />

– ho, – daeTanxma kaci.<br />

– gagvimarjos, – Tqva samsonam.<br />

Sesves.<br />

– fsevdoTavisuflebis diqtatura!<br />

– Tqva kacma.<br />

– raa? – daekiTxa samsona.<br />

– udabnoSi fsevdoTavisuflebis<br />

diqtaturaa gamefebuli! –<br />

Tqva kacma.<br />

– aaa, – Tqva samsonam.<br />

– Tavisuflebas danatrebulebs<br />

sawovaras Crian pirSi, – Tqva kacma.<br />

– aki politikaze arao? – daekiTxa<br />

kacs samsona.<br />

– politikaze ki ara, udabnos<br />

Jamze gelaparakebi, – Tqva kacma,<br />

– udabnos Sxamian gvelebze, vis­<br />

№ 3 2011<br />

namdvilad aRar arsebobs: gansakuTrebiT<br />

lirikosebi ar<br />

iSureben aRiarebebs, Tumca<br />

erTsulovneba mainc ar sufevs:<br />

leqss zogi `akeTebs~, sxva ki<br />

gumaniT wvdeba, kruxiviT Ceks,<br />

aSenebs anda amontaJebs.<br />

asea Tu ise, molodinisamebr<br />

uxvad dagasaCuqrebT aRiarebebiT,<br />

metic: iseT saidumloebsac<br />

ki gagandobT, sinamdvileSi<br />

idumalebisa araferi rom ar<br />

scxiaT. ramdenadac mravalferovania<br />

molodini, imdenad<br />

mravalferovani imedgacruebis<br />

safrTxe gvemuqreba da es,<br />

SesaZloa, Cveni gaumarTlebeli<br />

imedebis gamarTlebadac<br />

gamogvadges, mec xom, Cemis<br />

mxriv, guls im azriT vimagreb,<br />

rom Tuki am kaTedridan veravis<br />

davmoZRvrav, iqneb raRacis<br />

gamoRviZeba mainc SevZlo: es<br />

raRac im sasowarkveTisa da im<br />

imedebis Tanawvdomaa, riTac<br />

erTeulebi – an iqneb ukve mravalnic?<br />

– sakuTari Tavisa da<br />

Tanamedrove literaturis piris<br />

pir dganan.<br />

`Tanamedrove poeziis sakiTxebi~<br />

– Tavdapirvelad swored<br />

es saTauri SevarCie Cemi leqciebis<br />

seriisaTvis, magram mas<br />

Semdeg, rac muSaobis dawyeba<br />

vcade da xelmosaWidi kuTxe<br />

ver movuZebne am wamowyebas, Tavidanve<br />

raRaciT rom maSinebda,<br />

ai, maSin kidev erTxel Cavufiqrdi<br />

saTaurs. ra sakiTxebis<br />

ganxilvas vapireb aq: Tu saqme<br />

ukve dasmul sakiTxebTan<br />

gveqneba, maSin konkretulad<br />

ra sakiTxebia es, sad da vis<br />

mier dasmuli? an iqneb sulac<br />

pasuxebi iyos gasacemi? icnobT<br />

ki Tqven im avtoritetebs,<br />

vinc amgvar kiTxebs svams da<br />

pasuxobs kidec? endobiT maT<br />

gansjas? da, rac mTavaria: saxeldobr<br />

ra sakiTxebi SeiZleba<br />

iyos es? is, rasac yoveldRiuri<br />

gagrZeleba me­19­e gverdze<br />

marti 17<br />

vladimer maiakovski


№ 3 2011<br />

18<br />

ganac yovel dRe vigeslebiT! udabnoSi<br />

dagebul xafangebze, sadac<br />

yovel dRe gvicdeba fexi! fsevdo­<br />

Tavisuflebis udabnoze gelaparakebi,<br />

sadac sikvdili gviweria!<br />

– viwuwunoT? – ikiTxa samsonam.<br />

– wuwuni fsevdoTavisuflebis<br />

udabnoSi cxeli sioa, – Tqva kacma.<br />

– maSin ar viwuwunoT, – Tqva samsonam.<br />

– ra aris namdvili Tavisufleba?<br />

– ikiTxa kacma.<br />

– ar vici, – gatanjuli RimiliT<br />

miugo samsonam, – modi, davlioT!<br />

– `bodiSi momiTxovia da~, – ifiqra<br />

mwyerma, – `bodiSi momiTxovia<br />

da, amaT S... S... SSS..., – veRar<br />

daasrula saSiSino sityva, azri<br />

sxvagvarad Camoayaliba, – `eseni<br />

magrad ureven, xo ici~! – mere<br />

erTxans gayuCda da raRac aukivlda<br />

TavSi, – `mwyrebs afrenen,<br />

mwyrebs! idiotebi! afreneno?!<br />

ra SuaSia, afreneno?! a, xo, xval<br />

didi gadafrena daiwyeba, mec gavfrindebi~!<br />

– ifiqra mwyerma, miRebuli<br />

gadawyvetilebis simtkicem<br />

daamSvida da Tvalebic mielula.<br />

karis gajaxunebis xmam gamoafxizla.<br />

kaci bancaliT uaxlovdeboda<br />

sawols. mere Camijda da mwyers miacqerda:<br />

– sulelo, Se sulelo, Cemo patara,<br />

sulelo Cito, – Tqva kacma,<br />

– Zalian Seicvale am bolo dros,<br />

marTla xom ar SemeWame, ha, Se<br />

sulelo?!<br />

mwyari mixvda, kaci xumrobda<br />

axla, magram mainc daiwyvita guli<br />

masze, Tavis fiqrSi niSnismogebiTac<br />

gaepasuxa:<br />

– xvalidan veRar mnaxav, am<br />

gadafrenas ar gavacden:<br />

da isev daiZina.<br />

***<br />

mwyerma, raRa Tqma unda, ar icoda,<br />

rom Jamidan Jamamde, mwyerTac<br />

da kacTac axali gzis Ziebis Jini<br />

aitanda xolme; arc is icoda, mwyerTa<br />

da kacTa gza rom emTxveoda<br />

dro da dro; arc is, ratom xdeboda<br />

ase da ras niSnavda mwyerTa<br />

da kacTa gzis damTxveva, – codvas,<br />

madls, msxverpls, TviTganwmendas,<br />

bedisweras, Tu madlsac da msxver­<br />

marti<br />

plsac, an iqneb, codvasac da TviTganwmendasac<br />

erTdroulad; anda,<br />

mwyerTaTvis msxverpls, xolo kac­<br />

TaTvis madls; an sulac kacTaTvis<br />

urwmunobis codvas, mwyerTaTvis<br />

ki mainc msxverpls.<br />

ho, ra Tqma unda, es yvelaferi<br />

mwyerma ar icoda, radgan asec da<br />

isec msxverpli is iyo; is, mwyeri,<br />

erT lukmad SesaWmeli xorci,<br />

romelsac frTebi gamoesxa, raTa<br />

Jamidan Jamamde raRacis niSnad,<br />

gafrTxilebad Tu Segonebad qceuliyo,<br />

rasac an Seismendnen an<br />

– ara, is ki mainc msxverpli iqneboda,<br />

mesame da SesaWmeli, mesame<br />

da ganwiruli, mesame da samizne,<br />

ho, samiznec, ganwirulica da SesaWmelic,<br />

magram samarTlianoba<br />

imis Tqmasac moiTxovs, rom didi<br />

gadafrenis win es patara Citi iseve<br />

miiltvoda Tavisuflebisken,<br />

rogorc nebismieri kaci, vinc Tavisi<br />

monoba gaacnobiera, Sercxva,<br />

SeRonda monuri yofiT, Semdeg<br />

Tavs SeuZaxa da axal gzas daadga.<br />

dila­bnelze gaRviZebulma Citma<br />

zustad icoda, rom swored<br />

dRes iwyeboda didi gadafrena da<br />

swored dRes daibrunebda Tavis<br />

mwyrobas, amitomac iyo dadarajebuli,<br />

erTi suli hqonda, rodis<br />

gaaRebda kaci lojiis kars, raTa<br />

samudamod gascloda aqaurobas.<br />

kacs adre eRviZeboda xolme, magram<br />

wuxandeli loTobis Semdeg,<br />

Cveulebrivze gvian gaeRviZa. Tavi<br />

moiwesriga, cxeli Cai dalia, sigareti<br />

gaabola da weras Seudga.<br />

erTxel gavida lojiaSi, magram ise<br />

swrafad mixura kari, rom mwyerma<br />

ver moaswro Ria sivrcisken gaZroma.<br />

kaci isev magidas daubrunda.<br />

saferfle ufiltro sigaretis<br />

namwvavebiT ivseboda. oTaxSi mZime<br />

suni Camodga.<br />

weriT garTulma kacma rodisrodis<br />

igrZno, rom haeri unda<br />

gaewminda. wamodga, lojiis fanjara<br />

gaaRo, magram dasvretili<br />

farda Camoafara. Citma isic ki<br />

ifiqra, daviRupe, aRar meRirseba<br />

aqedan gaRwevao; Tumca, kacma<br />

karic SeaRo male da isev gavida<br />

lojiaSi. amjerad fexdafex mihyva,<br />

masTan erTad gamovida da gamale­


iT aZgerebuli guli rom ar gaskdomoda,<br />

mohyva da mohyva Tavis<br />

qviTki­qviTkirs!<br />

kaci RimiliT daacqerda Cits.<br />

– rao, Se sule...<br />

aRar SeeZlo amis atana, naCqarevad<br />

Semohkra frTa­frTas, kacis<br />

gaocebuli saxe SeniSna Tvalis<br />

kuTxiT, sivrceSi gaWrilma ki<br />

igrZno, rom Ria lojia zurgsukan<br />

moitova da frTebi, misi frTebi<br />

swraf­swrafad, mali­mal frTebi,<br />

`egec Sen, egec Sen~! – fiqri pawia<br />

TavSi, qvemoT xe, saxli, quCa, manqana,<br />

kidev xeebi, manqanebi quCaSi<br />

ZaRli, eleqtroboZi, xifaTia,<br />

iqiT, ase, frTebi swraf­swrafad,<br />

mali­mal frTebi, gulic swrafswrafad,<br />

yelTan, yelTan, win, win,<br />

win – vera, unda daisvenos, sadme<br />

daisvenos, sad? – aq.<br />

sanam qalaqis Suagulamde miaRwevda,<br />

samjer mouxda dasveneba,<br />

Tuki amas dasveneba hqvia saerTod.<br />

erTxel gverdiT Cavlilma manqanam<br />

daafrTxo, erTxel Wilyvavma,<br />

mere katasac gadaurCa, bolos<br />

ki, cirkTan, iaffasiani meZavebis<br />

birJaze, mtanjveli xilvebidan<br />

nacnobi, msuqani qalis fexebTan<br />

dalia suli.<br />

mkvdar mwyers birJisken mimavali<br />

pederasti zaqro SeniSnavs da saninspeqcias<br />

Seatyobinebs. movlen<br />

piraxveulebi, rezinis xelTaTmanebiT,<br />

specialur parkSi Caagdeben<br />

da laboratoriaSi gaaqaneben.<br />

gakveTis Semdeg darwmundebian,<br />

rom am Cits guli gauskda da frinvelis<br />

gripi arafer SuaSia. mu ras<br />

miugdeben, laboratoriis ezos<br />

miC veul ZaRls.<br />

ar iyo mzad gadafrenisTvis, zedmetad<br />

misCveoda kacis xels, isic<br />

sakiTxavia, raRa qalaqis Tavze<br />

moindoma gadafrena. Tumca, rogorc<br />

Cans, is Jami damdgariyo, roca<br />

mwyerTa da kacTa gza emTxveva.<br />

mosaRamovebulze, Tbilisis zRvis<br />

maxlobeli serebidan afrenili<br />

mwyerebic qalaqis Tavze apirebdnen<br />

gadafrenas.<br />

`inteleqti~ gTavazobT<br />

oTar CxeiZe<br />

`drodadro~<br />

ra hqvia dros, roca mwerali ubis wignakSi, an furcelze,<br />

an kedelze – fiqrs iniSnavs, naazrevs iwers?<br />

mocaleoba? Tu es vefxistyaosnuri mocaleobaa,<br />

maSin yvela namdvili mwerali mudmivad Seyvarebuli<br />

yofila – mxo lod siyvaruliT mobriale guli Tu gamostacebs<br />

yovel wams maradisobas.<br />

adamianis, samSoblos, RvTis siyvaruliT anTebuli<br />

guli.<br />

iqneb yovlad Cveuli mouclelobaa amis mizezi, an<br />

sulac siCume, an piriqiT – mxatvrul teqstSi verdateuli<br />

saTqmelis tkivili, fuTfuTi, Rriali Semoqmedis<br />

sulSi?!<br />

mokled, usaxelo procesia. samagierod, roca didi mwer lis Canawerebs<br />

kiTxulob, saqme sruliad gansakuTrebul SinaarsTan gaqvs.<br />

didi mwerlis Canawerebic, iseve, rogorc mTeli misi Semoqmedeba, misi<br />

cxovreba – misive qveynis biografiaa. didi matianea: Senive sinamdvile Tavidan<br />

geZleva – wlebiT, TveebiT moniSnuli, kiTxulob maT da gikvirs, ramdeni<br />

gicxovria, giomia, an amdeni tyuilis da marTlis Semdeg rogor gadar­<br />

Cenilxar...<br />

xolo amqveynad yvela dawerili sityvis uflebiT ki didi mwerlis<br />

Canawerebs, yvelaze metad momavlis mizani axlavs. radgan dro borjRaliviT<br />

brunavs da drodadro yvela sityvas win gixvedrebs. Sen, momavalma, am<br />

maradiul trialSi namdvili da didebuli unda icno.<br />

Tqvens winaSea didi mwerlis – oTar CxeiZis Canawerebi.<br />

nino sadRobelaSvili<br />

№ 3 2011<br />

presa wamoisvris xolme dro da<br />

dro Tavis feletonebSi, an iqneb,<br />

is, rac akademiebsa da kongresebze<br />

ganixileba? an iqneb<br />

kidev ufro Sors wavideT da<br />

radio­gamokiTxvebsa da saSobao<br />

literaturuli rubrikebis<br />

gamocanebsac gadavwvdeT? ai,<br />

am zRva SekiTxvidan zogierTi:<br />

`saWiroa Tu ara masalis civi<br />

gonebiT ganxilva?~, `marTlac<br />

mkvdaria Tu ara fsiqologiuri<br />

romani?~, `fardobiTobis<br />

Teoriis xanaSi kidev Tua SesaZlebeli<br />

romanis farglebSi<br />

qronologia?~ `nuTu aucilebelia<br />

axali poezia aseTi bundovani<br />

iyos?~, `dramaturgia<br />

SemTxvevidan SemTxvevamde~.<br />

iqneb yuradReba im naklebad<br />

gaxmaurebul da naklebad mimzidvel<br />

SekiTxvebs unda daeTmos,<br />

rasac literaturaTmcodneoba<br />

svams? SesaZlebelia Tu<br />

ara specialuri ganaTlebis gareSe<br />

am sferos imedi gvqondes?<br />

aq iseTi maSveli rgolebi Seiqmna,<br />

rogoricaa emociiT gajerebuli<br />

interpretacia, istorizmi,<br />

formalizmi, socialisturi<br />

realizmi. vin ar moisurvebs<br />

amgvar xsnas, Tanac, yvelasaTvis<br />

uvnebels! fsiqologia, fsiqoanalizi,<br />

egzistencfilosofia<br />

Tu sociologia agreTve ebmevian<br />

saqmeSi, literaturisaTvis<br />

dasasmeli SekiTxvebi ma­<br />

Tac gauCndaT. yvelgan raRac<br />

fundamentursa da solidurs<br />

vawydebiT, yvelgan – Tvalsazrisebi,<br />

devizebi, humanitaruli<br />

cnebebi da gansazRvrebebi,<br />

romelTa miRmac gviwevs Zieba.<br />

mxolod im adamianisTvis mi­<br />

Wirs ganmsazRvreli sityvis<br />

SerCeva, visac sakuTari sityvis<br />

Tqma Tavadve uwevs, visTvisac<br />

yvela nawarmoebi, yvela<br />

epoqa, TviT uaxlesic ki, raxania<br />

Cavlilia da vinc SiSobs,<br />

rom ganswavluloba ar eyofa<br />

da rom enisa da literaturad<br />

gagrZeleba 21­e gverdze<br />

marti 19


№ 3 2011<br />

mixo mosuliSvili daibada<br />

1962 wels. 1986 wels daamTavra<br />

Tbilisis saxelmwifo universitetis<br />

geografia­geologiis<br />

fakulteti. amasTan 1981­1984<br />

wlebSi swavlobda universitetis<br />

meorad fakultetze, specialobiT<br />

– kinodramaturgia<br />

(erlom axvledianis da daviT<br />

agiaSvilis saxelosno). pirveli<br />

moTxroba `tyis kaci~ gamoaqveyna<br />

Jurnal `ciskris~ damateba<br />

`nobaTSi~ 1984 wels. 1986­1991<br />

wlebSi muSaobda sa qarTvelos<br />

geologiur­geofi zikuri eqspediciaSi<br />

inJiner­geologad.<br />

iyo gazeT `saqarTvelos~ korespondenti,<br />

gazeT `erisionis~<br />

mTavari redaqtoris moadgile.<br />

1994­1996 wlebSi msaxurobda<br />

saqarTvelos Sinagani jarebis<br />

mTavar sammarTveloSi ufrosi<br />

leintenantis wodebiT. 1996­<br />

2004 ww. iyo Jurnal `ciskris~<br />

kritikis ganyofilebis gamge.<br />

Semdeg `imedi­holdingis~ Jurnal<br />

`imijis~ literaturuli<br />

TanamSromeli. amasTan sxvadasxva<br />

telekompaniebisTvis Targmnida<br />

mxatvrul filmebs rusulidan<br />

da inglisuridan. 2004­2009<br />

ww. Jurnal `literaturuli<br />

palitris~ mowveuli redaqtori.<br />

2009­2010 wlis ianvramde<br />

Tavdacvis saministros Jurnal<br />

`samxedros~ redaqtori.<br />

gamocemuli aqvs wignebi: `tyis<br />

kaci~ (1988); `mTvariani dRis<br />

freskebi~(1990); `gveli movkal<br />

uflisaTvis~(1993); `sivrce vertikalSi~<br />

(1997); `uJamo Jamis<br />

raindi~ (1999); `frena ukasrod~<br />

(2001); `bendela~ (2003); `gedebi<br />

TovlqveS~ (2004); `Ti T qmis pikaso<br />

da cota bosxi, marjvnidan~<br />

(2010).<br />

20<br />

1. sul sxva Jamkris im erTi cida<br />

wamisa...<br />

Jami raჲ wulilTa da<br />

ჴmelTa aRmofSჳnvaTaჲ warmodges,<br />

zari mefobisaჲ warჴdes<br />

da didebaჲ daSrtes,<br />

Suebani uqm iqmnnen,<br />

yvavilovnebaჲ daWnes,<br />

sxuaman miiRos skiptraჲ,<br />

sxuasa Seudgen spani,<br />

maSin Semiwyale, msajulo Cemo!<br />

daviT aRmaSenebeli –<br />

`galobani sinanulisani~<br />

marTla tyeebis mefe iyo da aki<br />

moswera kidec erTma samxreTelma<br />

gvirgvinosanma – Sen tyeTa mefe<br />

xaro...<br />

tyeTa mefe iyo da gulze mzemTvaresaviT<br />

esvena lixis qedis<br />

gaRma­gamoRma saqarTvelo...<br />

sul sxva Jamkris wamebs daeZebda<br />

sanTel­sakmevliT da rom ver poulobda<br />

am mrude wuTisofelSi, Tavada<br />

qmnida egeT wamebs...<br />

da maSinac Seqmna, maSinac, – didgorTan,<br />

tyeSi ganabuli imisi jari<br />

rom damdgara da xmas ar iRebs arc<br />

erTi...<br />

da am dros kidev nejm ed­din il­<br />

Razis zRvis kenWebze da cis maskvlavebzedac<br />

ki uricxvma laSqarma<br />

lamis Tavze daimxos mTeli didgori,<br />

– iseTi gniasi, Wixvini, yroyini<br />

da Carfuzana gaaqvs, – ra aris, ro<br />

SevaSinoT qarTvelebio...<br />

da Cumad ro arian eseni da marto<br />

TvalebSi dauxtiT naperwklebi.<br />

am naperwklebiT TuRa gavigebT,<br />

rogor mouWimavT TviToeuli<br />

kunTi da sakuTari Tavidan gamouxmiaT<br />

sul ukanaskneli sulieri<br />

Zalac ki, sanam Setevaze<br />

wavlen...<br />

da ro dganan aegre, gaCumebulebi,<br />

Tavis ded­mamaze, col­Svilze<br />

mixo mosuliSvili<br />

didgoruli Canaxatebi<br />

marti<br />

da axloblobze dafiqrebulni...<br />

erTi, sul erTi wamiT, sanam daviT<br />

mefe maRla aRmarTavas samklavian<br />

xelsa da mowyvetiT daiqnevs<br />

da sul pirveli is wava Setevaze...<br />

da TavianT mefes daedevnebian<br />

esenic, Tan veRarc gaarCeven, daviT<br />

mefea Tu wminda giorgi miuZRviT<br />

wina da gaaCqareben bedaurebsa,<br />

– ra aris, rom rogorme<br />

miaswron mtramdisa...<br />

axla ki dganan da mxedrebis es<br />

Cumi sikerpe ro gadasdebia imaT<br />

cxenebsaca, rasac mere dagvidgens<br />

da dagvizustebs vaJa­fSavela, ro<br />

imaTaca, kai mxedrebis cxenebsaca,<br />

lurja iqneba Tu Tafla, nisla<br />

iqneba Tu sulac saRari anda fexkavSa,<br />

yvelasa xo grZnoba aqvs,<br />

rogorc kacs, adamiansa da isinica<br />

grZnoben, ro sul sxva JamSi<br />

arian, – es iseTi Jamia Camamdgari,<br />

rom tyuilad kaci ar Saacvdebisa<br />

fuWs, crus da gautanels wuTisofelsa,<br />

aqa iseTi Jamkar datrialdeba<br />

male, rom yvela qarTveli<br />

gulze amoibeWdavs aemaTs saxelebsa,<br />

vinac didgorSi idga daviT<br />

mefesTana...<br />

aesa imisTana wamia, imisTana<br />

sul sxvanairi Jamkris erTi cida<br />

wami, ro ganatrebinebs kacsa, – netav,<br />

meac iqa vmdgariyav da gindac<br />

mtris pirvelive isars mavekalio...<br />

eg ari...<br />

vaJaimac xerxianad gamaxsena Tavi<br />

daviT mefis xsenebaze – aki isic<br />

vera poulobda da isic Tavad qmnida<br />

xolme sul sxvanairi Jamkris<br />

wamebs, roca im Tavis Sedevrebs<br />

werda...<br />

sul sxvanairi Jamkris wamebis<br />

Zebnam adre icis kacis sikvdili –<br />

daviT mefe xom ormocdaTormeti<br />

wlisa aResrula da amaze ori wliT<br />

metiRa icocxla vaJa­fSavelam...


2. siZe-simamrisa da oqros<br />

maniakisa<br />

(ciklidan: „aqa ambavi~)<br />

`da qalaqs slvisa gamomrCevelni<br />

mivides srasa. da movida mefe da mis<br />

winaSe laSqarni, savseni wyalobiTa<br />

RmrTisaTa, saxeliTa miuwdomeliTa da<br />

sargebeliTa gamouTqmeliTa. moiRes<br />

niWi, armaRani da ganZi auracxeli kaci<br />

(xelmwife­aznaurTa monamdis) Tormeti<br />

aTasi, avaza ormoci, cxeni oci aTasi,<br />

jori Svidi aTasi, aqlemi TxuTmeti<br />

aTasi. droSaTa sxuaTa, simravleTa<br />

saWurWleTa, oqroTa da larTa vinmca<br />

uZlo aRricxvad? iqmna Tamarisa Sewyaleba,<br />

romlisaTvis droSa igi xalifasi,<br />

romeli moiRo Salva axalcixelman,<br />

wargzavna ese monastersa didsa winaSe<br />

xaxulisa RmrTismSobelisasa, msgavsad<br />

mamis papisa maTisa: maSin mas waregzavna<br />

moZrcvili qedisagan dorbeze sadayais<br />

Zisa, JamTa didgorTa gaqcevisaTa maniaki<br />

oqrosa, Semkuli TualebiTa ZvirfasisaTa~.<br />

mefe Tamaris pirveli istorikosi<br />

– „istoriani da azmani<br />

SaravandedTani“.<br />

ra xdeba am Cven epigrafSi, saidan<br />

dabrunebula amdeni alafiTa<br />

da TviT sulTnis droSiT Tamaris<br />

laSqari?<br />

Samqoridan modian, Samqoridan,<br />

sadac 1195 wlis 1 ivniss sparseTs<br />

damorCilebuli azerbaijanis ma­<br />

Sindeli aTabegis, abu baqris (1191­<br />

1210) laSqars sul kudiT qva asrolines,<br />

qalaq ganZis baRebamdisa<br />

sdies da Tavad abu baqri saiT gaiqca<br />

kudamoZuebuli, veRar gaiges,<br />

– albaT, Tavis mfarvel, baRdadis<br />

ocdameToTxmete xalifa an­nasir­li­din<br />

allahTan (1158-1225),<br />

romelmac am omis win aTasi oqro<br />

da Tavisi Zvirfasi TvlebiT Semkuli<br />

droSa gamougzavna.<br />

swored an­nasiris am droSas miarTmevs<br />

Salva axalcixeli Tamar<br />

mefes, romelic Tavis mxriv, mamamisis<br />

papasaviT, daviT aRmaSenebeliviT,<br />

– `maSin mas waregzavna<br />

moZrcvili qedisagan dorbeze<br />

sadayais Zisa, JamTa didgorTa<br />

gaqcevisaTa maniaki oqrosa, Semkuli<br />

TualebiTa ZvirfasisaTa~, –<br />

gelaTSi dasvenebul xaxulis xats<br />

Seswiravs am droSasac...<br />

***<br />

waxval saqarTvelos saxelmwifo<br />

muzumSi da xaxulis xats rom daakvirdebi,<br />

ukve veRar gamoarCev,<br />

romeli Zvirfasi Tvlebia dubies<br />

ibn sadayas oqros maniakidan da<br />

romeli kidev – baRdadis xalifa<br />

an­nasiris droSidan, iseTi didi<br />

ostatobiT CausvamT maSindel xelosnebs<br />

karedSi...<br />

ise, Tu kargad daakvirdebi, am<br />

Tvlebidan zog­zogierTi mainc<br />

Taviseburad brWyvialebs da, –<br />

siZe­simamrisa da oqros maniakis<br />

ambavs aTaserTi Ramis zRapariviT<br />

ferad­feradad hyveba...<br />

***<br />

seljukidebis dinastiis daqveiTeba<br />

eraySi aRiniSna arabuli<br />

tomebis mZlavri gamosvlebiT.<br />

am moZraobis saTaveSi beni­maziadebis<br />

tomi idga, romelTac Tavis<br />

naTesav beni­dubeisis tomis<br />

xalxTan erTad, centraluri arabeTis<br />

udabnoebi miatova da Tavisi<br />

karvebi hilledan hitamde, baRdadis<br />

dasavleT mxareze dasca.<br />

meTerTmete saukunis pirvel<br />

naxevarSi beni­maziadis tomis Seixebi<br />

aqtiurad ebrZodnen mezobel<br />

saxelmwifoebs.<br />

al basasiriam rom baRdads Seutia<br />

da iq myof ToRrul begs brZola<br />

gaumarTa, imis laSqarSi benimaziadebis<br />

razmic iyo Seix dubeisis<br />

meTaurobiT.<br />

ToRrul begma momxvdurebi daamarcxa,<br />

al­basasiria brZolis<br />

velze daeca da, amis miuxedavad,<br />

dubeisma Seixis Tanamdeboba mainc<br />

miiRo ToRrul begisgan.<br />

***<br />

dubeisis SviliSvilma sadayam<br />

gaaerTiana orive monaTesave<br />

arabuli tomi, beni­maziadi da<br />

beni­dubeisi, xolo babilonis<br />

nangrevebis maxloblad mdebare<br />

qalaqi hille jer Tavis rezidenciad<br />

da male sakmaod ayvavebul<br />

savaWro centrad gadaaqcia.<br />

mere Seixi sadaya maliq Sahis Svilebs<br />

Soris dawyebul taxtisaTvis<br />

№ 3 2011<br />

wodebuli qmnilebebis pirispir<br />

mxolod da mxolod sakuTari<br />

mwiri gamocdilebis anabarad<br />

rCeba. arada, xom swored gamocdilebaa<br />

am sakiTxebSi erTaderTi<br />

WeSmariti moZRvari. rac<br />

ar unda mcire iyos igi, mainc<br />

ukeT dagvarigebs, vidre usasrulod<br />

xelidan xelSi gadasuli,<br />

mravalnacadi da xSirad<br />

mcdaradac gamoyenebuli codna,<br />

droTa ganmavlobaSi rom<br />

cvdeba da ifiteba, Tuki axali<br />

gamocdilebiT ar gadaxalisda.<br />

mwerlisaTvis mxolod is<br />

SekiTxvebi arsebobs, aSkarad<br />

rom scildeba literaturis<br />

sazRvrebs; es imitomaa aSkara,<br />

rom literaturuli problematikis<br />

enaze maTi Targmna<br />

maT dakninebas da maTTvis<br />

simZafris CamorTmevas niSnavs;<br />

amgvari saxiT maT xSirad<br />

verc ki vamCnevT. es TavianTi<br />

simartiviT yovlad Semzaravi<br />

SekiTxvebia da nawarmoebi, romelic<br />

maT ar wamoWris, raime<br />

mniSvnelovanis mTqmeli arc<br />

aris.<br />

Tu gadavxedavT ganvlili<br />

ormocdaaTi weliwadis literaturas,<br />

dayofils naturalizmisa<br />

da simbolozmis, eqs presionizmis,<br />

siurealizmis, ima­<br />

Jizmis, futurizmis, dadaizmis<br />

Tavebad da imgvari rameebis<br />

Semcvelsac, verc erT TavSi<br />

rom ver moTavsdeba, – gveqmneba<br />

STabeWdileba, rom literatura<br />

araCveulebrivad viTardeba,<br />

marTalia, cotaoden paradoqsulad,<br />

magram, mTlianobaSi,<br />

Zveleburad – `qariSxalsa da<br />

Semotevas~ klasika mosdevs,<br />

klasikas romantizmi da ase Semdeg,<br />

amis Taobaze rTuli rodia<br />

SeTanxmebis miRweva; mxolod<br />

Tanamedroveoba gamoiyureba<br />

gaurkvevlad, wesierad ar Cans,<br />

Tu ra da saiTken viTardeba,<br />

aranairi gezi an mimarTulebac<br />

ki ar gairCeva. igive ambavi<br />

gagrZeleba 23­e gverdze<br />

marti 21


№ 3 2011<br />

22<br />

brZolaSi CaerTo. xan erT, xanac<br />

meore mxarisken mimxrobiT sadayam<br />

SeZlo Tavisi avtoritetis ise ama­<br />

Rleba arabTa Soris, rom TandaTan<br />

sul ufro da ufro mniSvnelovani<br />

qalaqebi daimorCila: hiti, vasiti...<br />

daaxloebiT 1102 wels aiRo qalaqi<br />

bassoru, sadac is taxtze axlad<br />

asulma sulTanma muhamedma<br />

gaagzavna ajanyebis Casaqrobad.<br />

bassoruSi rom Sevida, sadayam<br />

jer Tavisi molaSqre beduinebi<br />

gauSva saonavrod da saalafod,<br />

mere ki mmarTvelad papamis dubeisis<br />

mameluki, altuntaSi daadgina.<br />

Semdeg wels sadayam daimorCila<br />

qalaqi tekriti mdinare tigrosze,<br />

baRdadidan CrdiloeTiT.<br />

mokled, am marjve da mamaci beduinis<br />

ZalauflebaSi moeqca erayis<br />

didi nawili, saidanac oci aTasi<br />

cxenosnis da ocdaaTi aTasi qveiTis<br />

saomrad gamoyvana SeeZlo.<br />

Seix sadayas sul ufro mzardma<br />

Zalam, bolosdabolos, sulTani<br />

muhamedic SeaSfoTa da imis momizezebiT,<br />

rom sadayam uari uTxra<br />

qalaq hileSi TavSesafarze saves<br />

olqis gamgebels, laSqriT daiZra<br />

Tavisi Tavgasuli vasalisken.<br />

1108 wels baRdadis maxloblad<br />

sisxlismRvreli brZola gaimarTa<br />

sulTan muhamedis da Seix sadayas<br />

jarebs Soris, sadac Seixi gmirulad<br />

daeca brZolis velze.<br />

***<br />

dubeis ibn sadaya, – Seixis Svili,<br />

romelsac papamisis saxeli<br />

erqva, tyved aiyvanes da sulTan<br />

muhamedis SinapatimrobaSi iyo<br />

misi mmarTvelobis ganmavlobaSi,<br />

mTeli aTi weliwadi da mxolod ma­<br />

Sin ganTavisuflda, roca taxtze<br />

axali sulTani mahmudi avida 1118<br />

wels. ganTavisuflda da qalaq<br />

hiles gamgebladac dainiSna.<br />

dubeis ibn sadaya, arabuli<br />

Cveulebis mixedviT, mamis sisxlis<br />

SurismaZiebeli da seljukidebis<br />

Seurigebeli mteri gaxda, Tavisi<br />

cxovrebis miznad am dinastiis<br />

damxoba ganizraxa.<br />

SurisZiebiT anTebuli Seixi<br />

ukan araferze ixevda da sad Riad,<br />

marti<br />

sad intrigebiT moqmedebda mamamisis<br />

mkvlelis, sulTan muhamedis<br />

Svilebis dapirispirebaSi.<br />

dubeisma imdenic ki SeZlo, rom<br />

sulTanis SvilebisaTvis imaTi<br />

biZis, xorasnis mmarTvel sinjaris<br />

risxva daetexa, romelmac orjer<br />

ilaSqra Tavis ZmisSvilebis<br />

dasasjelad.<br />

***<br />

sanam didgoris omSi wamovidoda,<br />

erTi manamdeli cnoba qamal<br />

ad­din al­adimis (1192–1262) im<br />

qronikebSi moiZieba, romlis saxelwodebaa<br />

`zubdat al­halab fi<br />

ta’arix halab~ (The cream of the history<br />

of Aleppo – `naRebi, moxdili alepos<br />

istoriidan~):<br />

`xolo mefe arabTa dubeis ibn<br />

sadaya al­asadi iltvoda [baRdadidan]<br />

al­mustarSidisagan da<br />

sulTan mahmudisgan, da mivida<br />

jabaris cixeSi, sadac is pativiT<br />

miiRo najm ad­daula maliqma. Semdeg<br />

il­Razisken gaswia mardinSi,<br />

iman misca Tavisi qaliSvili colad,<br />

da akmayofilebda imis survilebs,<br />

da mfarvelobda. da misca<br />

il­Razim auracxeli simdidre da<br />

didi saCuqrebi~.<br />

***<br />

koaliciasTan erTad didgorisaken<br />

gzad momavali dubeis ibnsadaya<br />

ra gegmebs awyobda, amasac<br />

zemoT moxseniebuli arabi istorikosi<br />

gvauwyebs imave naSromSi:<br />

`xolo maliq ToRruli daxmarebas<br />

sTxovda il­Razi ibn arTuks<br />

gurjTa da maTi mefis, daviTis winaaRmdeg,<br />

da wavida igi (il­Razi)<br />

imasTan uamravi xalxiT da dubeis<br />

ibn sadayaTi. da gatexes isini<br />

(gurjebi) musulmanebma da gamoedevnen<br />

xeobaSi. xolo gurjebi xeobaSi<br />

Tavs daesxnen musulmanebs,<br />

da daamarcxes isini, da sdevnidnen,<br />

klavdnen da tyved ahyavdaT. xolo<br />

dubeisma dakarga [qoneba] samasi<br />

aTasi dinarisa, xolo Tavad saRsalamaTi<br />

dabrunda mardinSi najm<br />

ed­din il­RazisTan erTad.<br />

suleimanis amboxi: il­Razim halebSi<br />

Tavis Svils, suleimans werili<br />

gaugzavna TxovniT, magram misma


[daaxloebulebma] Seuracxmyofelad<br />

CaTvales da am mizeziT aqezebdnen<br />

Tavisi mSoblis winaaRmdeg<br />

amboxisaken. da gamovida da gamoyara<br />

mmarTvelebi – sulTan Sahisa,<br />

ibrahimisa da sxvebisa, – halebidan,<br />

da isini jabaris cixisken gaemarTnen.<br />

da suleimanma halebis<br />

mcxovrebTaTvis qonebis warTmeva<br />

da maTTvis avisa da borotis Sem­<br />

Txveva daiwyo.<br />

am amboxebis mizezze ambobdnen:<br />

`WeSmaritad, dubais ibn sadayam,<br />

roca is il­RazisTan erTad gurjebze<br />

wavida, hkiTxa il­Razis<br />

gzaSi, miscems Tu ara halebs, Tuki<br />

dubaisi gaiRebs asi aTas dinars iq<br />

TurqmenTa axali armiis Sesaqmenelad<br />

da miexmareba mas [il­Razis]<br />

antioqiis aRebaSi~. il­Razim miiRo<br />

es piroba da dubaiss xeli CamoarTva<br />

[Tanxmobis niSnad]~.<br />

mokled, urigod ara hyveba arabi<br />

istorikosi, – mardinSi ki dabrundnen<br />

siZe­simamari, magram simamri<br />

rom TavSi mZimed iyo daWrili,<br />

amaze araferia naTqvami...<br />

***<br />

ukve waugiaT didgoris brZola<br />

da visac saiT SeuZlia, iqiT garbis<br />

TavgametebiT.<br />

erTi ukve mangliss gacdenili,<br />

Zvirfasad, sul brWyvial­brWyviala<br />

tanisamosiT Semosili mxedari<br />

gamalebiT miaWenebs arabul cxens.<br />

ukan yiJiniT misdeven cxenebdaoTxebuli<br />

qarTvelebi.<br />

mdevarTagan erTi kaci dawinaurdeba,<br />

gaqceul sardals qeCoSi<br />

waatanebs xels, magram kisramde<br />

uwvdens da xelSi oqros maniakiRa<br />

SerCeba. gakvirvebiT daxedavs mopovebul<br />

nivTs da amasobaSi dubeis<br />

ibn sadaya Tvals miefareba, – Tavisi<br />

winapari beduinebis gamocdileba<br />

Tu uSvelis...<br />

***<br />

qamal ad­din al­adimi ki ase ganagrZobs<br />

Tavis qronikas:<br />

`xolo roca gurjTa winaaRmdeg<br />

laSqroba warumatebeli aRmoCnda,<br />

[il­Razim] Secvala Tavisi gadawyvetileba<br />

da saidumlod ubrZana<br />

Tavis Svil suleimans, rom viTom<br />

mamamisis winaaRmdeg ajanyda, raTa<br />

mizezi hqonoda dubaisTan dadebuli<br />

SeTanxmebis uaryofisa. magram<br />

ugunurebam suleimani iqmde<br />

miiyvana, rom namdvili amboxi daiwyo~.<br />

il­Razim Caaqro is amboxi da<br />

fexebSi Cavardnil­aqviTinebul i<br />

Svili ki Seiwyala, magram imis<br />

nazir­vezirebs Savi dRe gauTendaawia:<br />

maki ibn karnass ena da<br />

quTuToebi daajglja, hajib nasirs<br />

cali Tvali amosTxara, xolo<br />

taxir ibn zairs koWebi daaWra...<br />

Semdeg ki, frankebTan omisas il­<br />

Razis farsagi ambavi SeemTxvao,<br />

gvauwyebs al­adimi:<br />

`da gaswia il­Razim navazisaken<br />

da imyofeboda iq sami dRe,<br />

frankebs utevda, xolo isini ar<br />

gamodiodnen udabnoSi. da ise<br />

moxda, rom il­Razim SeWama bevri<br />

gamomSrali xorci, mwvane kakali,<br />

sazamTro da xileuli. da gaibera<br />

misi stomaqi, da cudad gaxda. da<br />

gauaresda misi mdgomareoba, da<br />

gaswia halebisken, xolo misi avadmyofoba<br />

gaZlierda. xolo TugTegini<br />

wavida damaskoSi, xolo balak<br />

gazi – Tavis olqSi. da movida il­<br />

Razi halebSi samkurnalod da sasaxleSi<br />

daivana, magram avadmyofoba<br />

ar uSvebda.<br />

...ramdenime dRis Semdeg misi<br />

avadmyofoba Sesustda, da man mardinisaken<br />

gaswia. mere gamovida<br />

iqidan, miiafarikinisken midioda,<br />

xolo gzaSi avadmyofoba gauZlierda,<br />

da mokvda miiafarakinis maxloblad,<br />

sofelSi, romelsac hqvia<br />

ajulini, xuTas Teqvsmeti wlis ramadanis<br />

Tvis dasawyisSi~.<br />

xuTas Teqvsmeti weli, – es hijriT<br />

da Cveneburad 1122 wels niSnavs,<br />

xolo ramadnis Tve sami noembridan<br />

or dekembramde grZeldeba<br />

xolme.<br />

***<br />

dubeis ibn sadaya ki ara tydeboda,<br />

kvlavac Tavis im ocnebas<br />

unanavebda, romelic eraySi damoukidebel<br />

arabul samefos Seqmnas<br />

Seexeboda.<br />

mTlad zustadac ver zomavda da<br />

metismetad gaTamamebulma orjer<br />

№ 3 2011<br />

gvWirs, rac uaxles istorias;<br />

vidre metismetad axlos varT,<br />

verafers varCevT, mxolod mas<br />

mere, rac ama Tu im drois gamoTqmebi<br />

xmarebidan gamodis,<br />

maSinRa vagnebT misi gadmocemisa<br />

da wvdomisTvis saWiro<br />

enas. droulad rom gvqonoda<br />

es sityva, es ena, maSin xom arc<br />

iaraRi dagvWirdeboda.<br />

rac Seexeba literaturas,<br />

Zneli araa imis gaxseneba, Tu<br />

dResdReobiT ufro xSirad<br />

raze davoben am sferoSi. erTi<br />

mxriv gamudmebiT gvesmis<br />

Civili Suagulis dakargvis<br />

Sesaxeb, Suagulis gareSe dar­<br />

Cenil amgvar literaturas ki<br />

Semdegnair iarliyebs akraven:<br />

alogikuri, metismetad gaTvlili,<br />

iracionaluri, metismetad<br />

racionaluri, destruqciuli,<br />

antihumanisturi, – anu<br />

yvela SesaZlo uaryofiTi gansazRvrebiT<br />

amkoben. am terminebs<br />

Tanamedrove literaturis<br />

damcvelTa leqsikoni upirispirdeba,<br />

Tumca is sinamdvile­<br />

Si Zalze hgavs da metwilad<br />

imeorebs kidec mas, negatiuri<br />

windebulebic SenarCunebulia,<br />

oRond ganwyobaa sapirispiro:<br />

diaxac, amboben isini, SevegeboT<br />

da xotba SevasxaT alogikurs,<br />

absurduls, groteskuls, yovelives,<br />

rasac anti­, dis­ da de­<br />

axlavs, gaumarjos destruqciasa<br />

da disharmonias! ukve<br />

arsebobs antidrama da antiromani,<br />

SesaZloa, male antileqsic<br />

ki mogvevlinos. amas gzadagza<br />

mohyveba ufro tradiciuli<br />

qmnilebebi, romelTac tradiciuli<br />

kritikac axlavs Tan,<br />

iseTi terminebiT aRWurvili,<br />

rogoricaa: srulyofili, SemoqmedebiTi,<br />

arsebiTi. am CamonaTvalis<br />

gagrZeleba ne bismieri<br />

variantebiT SeiZleba.<br />

uSualod omisSemdgomi, SfoTi­<br />

Ta da imediT savse wlebidan<br />

aseTi cnebebic gvaxsovs: `kalS­<br />

gagrZeleba 25­e gverdze<br />

marti 23


№ 3 2011<br />

24<br />

warumateblad scada baRdadis<br />

aReba:<br />

pirvelad 1123 wels, roca nilis<br />

arxTan xalifatis jarebma daamarcxes,<br />

– samagierod, muntefikebTan<br />

erTad Tavs daesxa qalaq bar­sorus<br />

da sastikadac gaZarcva.<br />

meored, 1125 wels, sulTan mahmudis<br />

Zmis, ToRrulis mxardaWeriT,<br />

dubeis ibn sadayam kinaRam daipyro<br />

xalifatis dedaqalaqi baRdadi.<br />

am warumateblobis Semdeg dubeiss<br />

erayidan gaqceva mouwia da<br />

siriisken miemarTeboda, roca gza­<br />

Si beni­qelbis tomis beduinebma<br />

Seipyres da qalaq mosulis mmarTvels,<br />

imade ed­dins mihyides,<br />

romelic daexmara dubeiss, rom<br />

isev CarTuliyo sulTan mahmudis<br />

sikvdilis Semdeg dawyebul<br />

SinaomebSi. miuxedavad imisa, rom<br />

dubeisi am mZime da Ralatian dro­<br />

Sic Cveuli energiiT da simarjviT<br />

irjeboda, mdgradi warmatebis<br />

miRweva mainc ver SeZlo da, bolosdabolos,<br />

axal sulTan masuds<br />

Cauvarda xelSi.<br />

1135 wels sulTanma masudma<br />

brZaneba gasca, Tavi gaegdebinebinaT<br />

seljukTa am dauZinebeli<br />

mtrisaTvis.<br />

rogorc istorikosebi amboben,<br />

Turme, dubeis ibn sadaya Tavisi<br />

epoqis imdenad SesaniSnavi figura<br />

gaxldaT, rom poetma haririm Tavis<br />

leqsebSi Seaqo, rogorc namdvili<br />

arabi gmiri...<br />

***<br />

dubeisis Svili da il­Razis<br />

SviliSvili, sadaya ibn dubeisi<br />

dauaxlovda sulTan masuds da imisi<br />

qaliSvilic ki SeirTo colad,<br />

magram bedi risxviT Semoutrialda<br />

da Savbedad gadaeqca.<br />

1137 wels, mamamisis sikvdilidan<br />

ori wlis Semdeg, sulTan masudisa<br />

da farsis, – xuzistanis gamgebels<br />

Soris gamaTul omSi sadaya ibn dubeisic<br />

mokles.<br />

***<br />

waxval saqarTvelos saxelmwifo<br />

muzumSi da xaxulis xats rom daakvirdebi,<br />

ukve veRar gamoarCev,<br />

marti<br />

romeli Zvirfasi Tvlebia dubeis<br />

inb sadayas oqros maniakidan da<br />

romeli kidev – baRdadis xalifa<br />

an­nasiris droSidan, iseTi didi<br />

ostatobiT CausvamT maSindel xelosnebs<br />

karedSi...<br />

ise, Tu kargad daakvirdebi, am<br />

Tvlebidan zog­zogierTi mainc<br />

Taviseburad brWyvialebs da, –<br />

siZe­simamrisa da oqros maniakis<br />

ambavs aTaserTi Ramis zRapariviT<br />

ferad­feradad hyveba...<br />

3. laSaris jvris madlisa,<br />

muxranis gzis samzRvarze<br />

Se moyrili yivCaRisa da<br />

sxvisas wasuli qalisa<br />

`Semomeyara yivCaRi<br />

samzRvarsa muxranisasa.<br />

puri mTxova da vaWmie,<br />

vurCevdi TavTuxisasa.<br />

xorci mTxova da vaWmie,<br />

vurCevdi xoxobisasa.<br />

Rvino mTxova da vasmie,<br />

vurCevdi badagisasa.<br />

coli mTxova da ver mivec,<br />

mimyavda sidedrisasa, –<br />

an ki cols rogor mivscemdi,<br />

Svilsa gazrdilsa sxvisasa.<br />

xeli mohkida, akoca,<br />

mozidna nawnavs Tmisasa.<br />

Sestira sabralo qalma:<br />

„vai, cols cudis ymisasa“.<br />

mec gulma veRar gamiZlo,<br />

movzidne vadas xmlisasa,<br />

umalve iman damaswro,<br />

elvasa hgvanda cisasa, –<br />

axla me Semovuqnie,<br />

vendve madls laSris jvrisasa.<br />

gavWeri cxeni da kaci,<br />

wveric vuwvdine qviSasa, –<br />

ar iyo Rirsi, moSorda<br />

cqeras wiTelis mzisasa.<br />

aqeT me vkvdebi, iqiT – is,<br />

qali wavida sxvisasa~.<br />

(xalxuri)<br />

adamianis am qveyanaze sicocxle<br />

iqneb sxva arc araferia, Tu ara ai,<br />

egre, safaTerakod Semoyrili yiv­<br />

CaRi.<br />

muxranis gzis samzRvarze Semoxvedrili<br />

yivCaRi – egeba sikvdilic<br />

kia...<br />

ra ici?..<br />

kaiymas Tavisi coli sidedrisas<br />

mihyavs da muxranis gzis sazRvarze<br />

gadaeyrebaT yivCaRi.


pursa sTxovs kaiymasa da Tav­<br />

Tuxisas aWmevs isica.<br />

xorcs sTxovs da aWmevs imasac,<br />

Tan xoxbisas urCevs.<br />

Rvinos sTxovs da badagisas asmevs.<br />

mokled, kai gunebazea yivCaRi<br />

da am kaiymis colic mosvlia ukve<br />

TvalSi.<br />

Seni coli unda momceo! – axla<br />

colsa sTxovs da pasuxsac aRar<br />

ugdebs yurs, qals xels mohxvevs,<br />

Tmis nawnaviT moizidavs da akocebs<br />

kidevac...<br />

isic unda vifiqroT, cxenzec<br />

Semoisvams...<br />

da kaiyma Tavisi xmlis vadas mo­<br />

Zebnis, magram arc yivCaRia uyuradRebod...<br />

***<br />

aqamde ratom miiyvana saqme kaiymam<br />

da imisi coli rom mosdioda<br />

TvalSi am TandaTanobiT Tavsgasul<br />

yivCaRs, ratom ar alagma Tavidanve?<br />

imitom ar gaaCera, rom stumari<br />

iyo da stumar­maspinZlobis wess<br />

ver gadavidoda verafriT...<br />

`an ki cols rogor mivcemdi,<br />

Svilsa gazrdilsa sxvisasa~.<br />

– am naTqvamma ar Segvacdinos, –<br />

ician fSavlebma egeTi laparaki.<br />

maspinZlobis wesze ari es naTqvami,<br />

– Sen stumari xar, Cemsas yvelafers<br />

mogcem, magram sxvisas – nuRar mom­<br />

Txovo. am ironiuli fraziT aris<br />

dafaruli, rom kaiymas uyvars Tavisi<br />

coli, magram amas xmamaRla<br />

ar ityvis, – gulCviloba vaJkacis<br />

saqme ar aris da imitom...<br />

saidan Cans, rom kaiymas uyvars<br />

Tavisi coli? – rogor Tu saidan, im<br />

dRes Tavisi colis survilis aRmsrulebelia:<br />

sidedrisas, qalisTvis<br />

ki – mamissaxlSi mihyavs meuRle.<br />

***<br />

hoda, mozida Tavisi xmlis vadas<br />

kaiymam, magram yivCaRma daaswro<br />

cxenidan – aki magari meomari iyo<br />

isic! – da mxariRliv gadahkra xmali...<br />

gadahkra da wiTladac gadauReba<br />

Coxa­axaluxi...<br />

da mere Tavis am qveyanaze arsebobis<br />

saboloo gamarTlebas – xmlis<br />

saswauli ZaliT dartymas ukve<br />

sasikvdilod daWrili kaiyma asrulebs.<br />

laSaris jvris madls daendoba<br />

da...<br />

veRarc cxenze Sejdomas moaswrebda...<br />

dabla, qviSaze dgas, gul­mkerdidan<br />

sisxli gasTqrialebs da ise<br />

upirebs xmliT av gamusaifebas<br />

cxen ze mjdomare yivCaRs...<br />

***<br />

cnobili ambavia, rom Cveni patara<br />

kaxi, mefe erekle meore ise gahkveTda<br />

xolme mopirdapires, rom<br />

is kaci cxenze isev cocxaliviT<br />

ijda da imisi Semxedvare ifiqrebda,<br />

arc araferi mosvliao.<br />

gaWenebuli cxeni rom romelime<br />

RrmulSi Cahkravda fexs da<br />

Setortmandeboda, im kacis erTi<br />

naxevari erT mxares gadavardeboda,<br />

meore naxevari kidev – meore<br />

mxares...<br />

ai, maSinRa mixvdebodnen xolme<br />

imasa, rac mefe erekles xmalze<br />

ewera:<br />

`me var avi musaifi kaxT batonis<br />

iraklisa~.<br />

***<br />

mecxramete saukunis bolo xanebisken<br />

mTel piriqiT da piraqeT<br />

xevsureTSi saxelganTqmul xmlis<br />

momxmares, veSagur liqokels ra­<br />

Rac faTerakad pristavi Semohkvdomia.<br />

SeubiaT borkili da, cimbiri<br />

ukan moutovinebiaT, kunZul<br />

saxalinze cimcim gadausaxlebiaT<br />

– es `cimcim~ aqedan ari advili<br />

saTqmelada, Toro kai Sori<br />

gza, lamis naxevari dedamiwa unda<br />

etarebinaT iqamdina...<br />

hoda, imasac raRa eqna, yofila<br />

iqa da amasobaSi dawyebula iaponia­ruseTis<br />

1905 wlis omi.<br />

omi kidev imisi omia, rom mtris<br />

razmebi unda Semovidnen Sens teritoriaze<br />

da iaponelebic Sesulan<br />

saxalinze da, erTi yazarmis garda,<br />

mTel kunZulze oxrad da dasatireblad<br />

daurCeniaT yvela.<br />

swored aim yazarmaSi gamagrebu­<br />

№ 3 2011<br />

lagi~ (gakafuli tyeebis literatura),<br />

nulovani wertili,<br />

kaligrafia, egzistenciuri,<br />

yofierebis mdgomareobebi,<br />

wina plani da ukana plani; amas­<br />

Tan, Cveni Taoba angaJirebul<br />

literaturasa da l’art pour l’art 1 ­<br />

s Soris brZolis gaCaRebasac<br />

Seeswro. es Sedegad mohyva<br />

germaniaSi momxdar politikur<br />

katastrofas, romelSic masTan<br />

erTad mezobeli qveynebic iqna<br />

CaTreuli, am yovelives ki momavali<br />

katastrofebis winaTgrZnoba<br />

amZafrebda.<br />

maSasadame, Tavisuflad Segi­<br />

ZliaT airCioT, romeli mxare<br />

gakicxoT, romels miemxroT.<br />

iqneb Tqven imaSi garkvevas cdilobT,<br />

Tu frontis romel mxareze<br />

gaiZuleben brZolas, an<br />

iqneb fiqrobT, rom neitralur<br />

poziciaze dagtoveben, raTa<br />

arc mwvadi dawvaT, arc Samfuri.<br />

radgan mwerali mudam wyalobisa<br />

da Serisxvis, warmatebisa<br />

da xelmocarulobis badeSia<br />

gaxlarTuli da SeuZlebelia<br />

imaze Tvalis daxuWva, rom<br />

dRevandeli literatura sxva<br />

araferia, Tu ara birJa. magram<br />

es Sedareba arc me mekuTvnis,<br />

arc Cvens droebas, is hebelma,<br />

fridrih hebelma moaxdina 1849<br />

wels. am gagebiT epoqebi cvlilebas<br />

ar ganicdian.<br />

magram modiT davaneboT Tavi<br />

rogorc partiebad dayofas, ise<br />

neitralitets da mesame gamosavali<br />

gamovnaxoT: es unda iyos<br />

enaTa babilonuri aRrevidan<br />

urTulesi gziT Tavis daRweva.<br />

pirveli da urTulesi im<br />

SekiTxvaTagan, romelTa Sesaxeb<br />

mogaxseneT, mwerlis arsebobis<br />

gamarTlebas exeba. cxadia,<br />

sakuTari niWiT frTaSesxmuli<br />

calkeuli mwerali mas imTaviTve<br />

rodi acnobierebs, mxolod<br />

mogvianebiTRa usvams am<br />

1 `xelovneba xelovnebisaTvis~<br />

(frang.).<br />

gagrZeleba 27­e gverdze<br />

marti 25<br />

fridrih hebeli


№ 3 2011<br />

26<br />

la veSagur liqokeli.<br />

Caurazavs Semosasvleli kari da<br />

jer TofiT igeriebda mters, sanam<br />

vaznebi Semoeleoda.<br />

amasobaSi iaponel jariskacebs,<br />

moriT iqneboda Tu ZalayinebiT,<br />

SeungreviaT yazarmis kari.<br />

mere vinac ki im yazarmis gasawmendad<br />

gauzavnia iaponelTa<br />

meTaurs, imaTgan erTic aRar gamosula<br />

gareT.<br />

ra Zala CauyenebiaT aqa rusebsa,<br />

rom veRar movrevivarTo, – gabrazebula<br />

is meTauri, Turme, da Tavis<br />

SaSxanebmomarjvebul oceul­<br />

Tan erTaT Tavadac Sevardnila<br />

yazarmaSi.<br />

Sevardnilan da, Turme, amas ras<br />

hxedaven, – es WaRara, samocdaaT<br />

wlamdis kaci dgas sisxliani xmliTa<br />

da Zirs kidev nakafi meomrebi naWernaWer<br />

dacuraven sisxlis tbaSi...<br />

iaponelebis meTauri samuraebis<br />

kastidan gamosuli oficeri iqneboda,<br />

visac pataraobidanve ise<br />

aCvevdnen xmals, rom es iaraRi<br />

imisi sxeulis da sulis nawilad<br />

qceuliyo da rogorc ki TvalebSi<br />

Caxedavda veSagur liqokels, –<br />

aranairi laparaki da Tarjimani<br />

aRar dasWirdeboda, – egreve mixvdeboda,<br />

visTanac hqonda saqme.<br />

ho, swored xmlis ostati mdgara<br />

meTauris winaSe da imasac bevri<br />

aRar uyoymania, Tavisianebi xeliT<br />

SeuCerebia da elvisumal uSiSvlebia<br />

xmali – pirispir, erTi erTze<br />

brZolaSi gauwvevia da swored aq<br />

mosvlia gamousworebeli Secdoma,<br />

radgan male imisi sxeulis naWrebsac<br />

dauyia curva yazarmaSi damdgar<br />

sisxlis tbaSi...<br />

mere sxvadasxvas hyvebian, – zogi<br />

ambobs, veSagur liqokeli iqve<br />

dacxriles tyviebiTao da sxvebi<br />

amtkiceben, jer Seipyres da mere<br />

daxvriteso...<br />

aqve isic unda davZino, rom vinac<br />

`ubralo xevsur glexad~ moixseniebs<br />

veSagur liqokelsa, Zalian<br />

mwareda scdeba – xevsureTs ambad<br />

ar Tqmula da andrezada, rom<br />

iq Tavad­aznauri gamoCeniliyos<br />

odesme da Tavis yma­glexad eqcios<br />

vinme.<br />

marto erTxel, sisxlis wvimebis<br />

marti<br />

JamSi, zurab aragvis erisTavma<br />

moundoma fSav­xevsureTs daCoqeba<br />

da kai melac daiWira...<br />

***<br />

es ambavi kidev meCvidmete saukunis<br />

andrezebidan modis:<br />

erTi vinme saxelSemourCeneli<br />

afciauri da xirCla arabuli didxansa<br />

SuRlobdnen erTimeoresa.<br />

bolos is saxelSemourCeneli<br />

afciauri im bilikis mimdebare<br />

buCqebSi Casafrebula, sadac me­<br />

SuRles yovelmizezgareSe unda<br />

gamoevlo.<br />

hoda, gabanuli zis, Turme, da gahyurebs<br />

bilikis bolosa...<br />

gahyurebs, gahyurebs, gascqeris<br />

TvalmouSoreblada da agera, amoCnda<br />

xirClaca Tavisi jvrebdaqarguli<br />

perangiTa.<br />

amoCnda da laRis nabijiT gamoagrZela<br />

gza saxelSemourCeneli<br />

afciauris samalaviskena, – aba,<br />

iman ra icis, rom buCqebSi meSuRle<br />

aris gatrunuli da magrada hbRujavs<br />

xmlis vadasa.<br />

modis, modis, Turme, da am dros,<br />

sad iyo da sad ara, Taviseburi<br />

mWaxe SeZaxiliT roWo ar wamoufrinda<br />

buCqebidana?! – xom warmogidgeniaT,<br />

rogor gaunZrevlad<br />

da ramdeni xani unda mjdariyo is<br />

saxelSemourCeneli afciauri iqa,<br />

rom roWos vera gaego ra imisi iq<br />

yofnisa da Segogmanebuliyo imave<br />

buCqebSia...<br />

Tvalis erT daxmaxamebaSi gauZvria<br />

xirCla arabuls Tavisi daviTferuli<br />

da is roWo ise gausxepavs<br />

Suaze, rom xmals sisxlis<br />

wveTic ki ar SerCenia...<br />

mere ise Caugia qarqaSSi Tavisi<br />

daviTferuli xirClasa, ise au­<br />

Ria im roWos orive naWeri da ise<br />

Cahfarebia goraze qve­qve gadamaval<br />

biliksa, rom buCqebSi ufro<br />

uaresad sulgaqanqul moSuRars<br />

Cqami veRar gauRia...<br />

***<br />

mefe ereklem xom TavisTavad da,<br />

sxva mTieli meomrebis ar iyos, am<br />

veSagur liqokelma da xirCla arabulma<br />

icodnen farikaobis iseTi<br />

ileTebi, rac am yivCaRTan dapiri­


spirebulma laSaris jvris ymamac<br />

mSvenivrad uwyis...<br />

xmliT brZolis ra wesebi gaaCndaT<br />

laSarisa Tu gudanis<br />

jvrebis ymebsa, damaluli iyo da<br />

CvenTvis ucnobia. keWnaobaze rom<br />

giyvebian mTielebi, aucileblad<br />

gixseneben sxvadasxva Zalis dartymebs<br />

– majidan, idayvidan da mxaridan.<br />

keWnaobisas romelime moxmalaves<br />

rom Tavisi Tavi gahqceoda<br />

xelidana da majidan ki aRar, idayvidan<br />

daekra mopirdapiresTvis,<br />

maSinve aseTi SeZaxiliT Sewydeboda<br />

brZola – mSiSara yofilao!<br />

raki xatobebisas icodnen es<br />

keWnaobac, me vfiqrob, Tavad xevisberi<br />

arCevda xmlis damorCilebis<br />

niWiT gamorCeul axalgazrdebs da<br />

imaT kidev sxvanairad aswavlida.<br />

ise zrdida, rom imaTTvis xmali –<br />

sulis nawili iyo, sunTqva iyo...<br />

da TavianTi salocavi xatisagan<br />

madlmicemuli meomrebi iyvnen<br />

egeTebi...<br />

***<br />

ase rom, `vende madls laSris<br />

jvrisasa~­o, tyuil­ubralod ar<br />

ambobs kaiyma, – amasa laSaris jvris<br />

madli aqvisa...<br />

am madliT Seasrula ukve sasikvdilod<br />

daWrilma es ukiduresi Zalis<br />

dartyma, – aki vTqvi, Tavisi am<br />

qveynad yofnis gamarTleba, radgan<br />

Tuki visme saxeli daugdia, es kaiymac<br />

imaTSia mosaxseniebeli da<br />

leqsiTac amad Semogvinaxa xalxma<br />

amisi sabediswero faTeraki...<br />

ai, egre aRasrula kaiymam Tavisi<br />

saamqveyno vali da imqveyanas wasvlamdis<br />

Suaze gadaWrili cxenkacic,<br />

qviSas dawvdenili sisxliani<br />

xmlis wverica da isic naxa, rom am<br />

yvelafris Semxedvare qali swored<br />

iqiT wavida, saiTac unda wasuliyo<br />

egeT SemTxvevaSi, – `sxvisasa~...<br />

da, – ver gasWrida cxen­kacsao<br />

da es poeturi gazviadeba ariso,<br />

– es fiqri, modiT, skeptikosebs<br />

davutovoT, sokoebiviT rom mravldebian<br />

am bolo xanebSi...<br />

ai, egeTi ambavia momxdari da am<br />

leqsis im variantze, rom `coli<br />

sidedrsa mivgvare, is ki iqa sWams<br />

qviSasa~, – xmas ar amoviReb, WkuaSi<br />

ar momdis egeTi Happy ending da imitoma...<br />

***<br />

modiT, isica vTqvaT, sad `sxvisas~<br />

unda wasuliyo kaiymis coli.<br />

am qals xom or ojaxSi – qmrisaSi<br />

da Tavis mamissaxlSi miesvlebisa<br />

da `sxvisas~ raiRa unda?<br />

qmris ojaxs didxans ver SerCeboda<br />

daqvrivebuli qali, sakuTar<br />

ojaxSi mibrunebuls ki, – Tan rogori<br />

lamazia, rom egre gadaria is<br />

yivCaRi! – gaaTxovebdnen uTuoda<br />

da uTumcaoda. es mkacri da ulmobeli<br />

realobaa da am qalis siyvarulis<br />

xsovnas arc erT ojaxSi ar<br />

dauwyebdnen loliaobasa, da mar­<br />

Tlebic iqnebodnen, – aki Tqmula,<br />

Tu magrad ar dauxvdi cxovrebasa,<br />

egre mogTelavs, rogorac didoeli<br />

leki nabadsao...<br />

mokled, sanam axlobel­naTesavebs<br />

gaugiaT kaiymis sikvdilis ambavi,<br />

`sxvisas~ miipareba es qali da,<br />

me sulac ara mgonia, rom es `sxvisas~<br />

sxva kacs gulisxmobs maincdamainc,<br />

– sxvisasa, rom yvelas Tvalidan<br />

gahqresa da am Tavisi kaiymis xsovna<br />

sikvdilamde Tan ataros...<br />

***<br />

Tumca egre ara, isev imiT unda<br />

davamTavro, riTac daviwye:<br />

adamianis am qveyanaze sicocxle<br />

iqneb sxva arc araferia, Tu ara ai,<br />

egre, safaTerakod Semoyrili yiv­<br />

CaRi.<br />

muxranis gzis samzRvarze Semoxvedrili<br />

yivCaRi – egeba sikvdilic<br />

kia...<br />

ra ici?..<br />

4. jvar-xatisa da baruli<br />

sa marTlisa<br />

gia arganaSvils<br />

baris kanonebis gareSe datoves<br />

mTao, – ise ambob, TiTqos mTiuleTSi<br />

ar iyo dabadebul­gazrdili<br />

da mTis cxovreba yurmokvriT<br />

icode...<br />

bagrationebi ki ara, yvela qveynis<br />

mefeebi rom erTad misdgomodnen<br />

baruli kanonis SemosaRebad, is<br />

№ 3 2011<br />

SekiTxvas sakuTar Tavs. risTvis<br />

vwero? ra azri aqvs amas?<br />

risTvis – Tuki zevidan aRar<br />

Camesmis aranairi mowodeba,<br />

brZaneba? visTvis vwero, Rirs<br />

ki am samyaroSi adamianebs gamovuTqva<br />

sakuTari grZnobebi,<br />

mosazrebebi? gana mas, vinc sxvebze<br />

metadaa mowyurebuli wvdomas,<br />

sazriss, ganmartebas, daakmayofilebs<br />

sxvisadmi mimar­<br />

Tuli sakuTari ganmarteba an<br />

ubralo aRwera, ragind zustad<br />

moeCvenos is Tavad avtors? gana<br />

miseuli enobrivi Sefaseba, – is<br />

ki gamudmebiT, yoveli gansaz­<br />

RvrebiT Sefasebas aniWebs sagnebsa<br />

da adamianebs, – gulgrili,<br />

mcdari, sulac uvargisi<br />

araa? da is amocana, romelsac<br />

sakuTari Tavis winaSe gaubedavad<br />

svams (xolo dRes mxolod<br />

Tavad Tu dauyenebs sakuTar<br />

Tavs raime amocanas), gana sruliad<br />

SemTxveviTi da ubadruki<br />

ar aris? gana, ragind ecados,<br />

mainc WeSmarite bis gamousyidvel<br />

movaled ar rCeba? gana mTeli<br />

misi qmedeba ugvano hibridi<br />

ar aris da gana yovelwuTs ar<br />

uwevs sakuTari Tavis, sakuTari<br />

miznis eWvqveS dayeneba? gamaognebelia,<br />

rom am sakiTxs ase karga<br />

xans mxolod maTi boigrafiisaTvis<br />

hqonda sasicocxlo<br />

mniSvneloba, vinc Tavi literaturas<br />

Seswira. radgan rodesac<br />

laparakia `Semoqmedebis<br />

aRsasrulze~, ro desac xdeba<br />

mis SesaZlebloba Ta sevdanarevi<br />

an mtrulad ganwyobili<br />

awon­dawonva, – gegoneba, Tavad<br />

Semoqmedebas undodes es aRsasruli,<br />

anda, es misi ukanaskneli<br />

Tema yofiliyos, – am dros<br />

SeuZlebelia, mxedvelobaSi ar<br />

viqonioT am aRsasrulis erTerTi<br />

mizezi, imTaviTve rom arsebobda.<br />

TviT Semoqmedni gvevlinebian<br />

am mizezad, – sakuTari<br />

TaviT maTi ukmayofileba, maTi<br />

sindisis qenjna. tolstoim<br />

gagrZeleba 29­e gverdze<br />

marti 27


№ 3 2011<br />

xevsurebis warmomadgenlobis<br />

mimarTva amerikis<br />

mTavrobisadmi.<br />

28<br />

kanonebi orwyals zeviT mainc ver<br />

aaRwevda – mTa Tavis Wkuaze ivlida<br />

mainc.<br />

Temis samarTali awesrigebda<br />

fSav­xevsureTSi yvelafers da,<br />

xSirad verc esa sWrida, – mkvlelobas<br />

rom alternativad gvaris<br />

amowyveta hqonda, esec veRar Sea­<br />

Cerebda xolme ficx mTielebs, –<br />

imitom aris, rom misuraulebidan<br />

mxolod martiaRaa SemorCenili da<br />

isic mxolod am leqsSi:<br />

miTxos aldi sjob mamacad,<br />

mSavlebs sjob kukumauri,<br />

TuSebsa – luis luxumi,<br />

gudamayrelT – bubunauri,<br />

moxeveT – RuduSauri,<br />

xevsurebs – xoSurauli.<br />

xmlis qnevad, faris farebad –<br />

martia misurauli,<br />

amagis gverdis sadgomlad –<br />

imeda minanauri.<br />

cxvars vin mozveravs miTxosa? –<br />

axala Suqiauri,<br />

vin Cavas mozverul zeda? –<br />

gamaxelT Temrozauli.<br />

kacsa vin maxklavs miTxosa? –<br />

CaacveTs baburauli.<br />

xuT­xuTs vin Caxxocs martoi? –<br />

ZaRlika ximikauri.<br />

vin gaRmetdebis laSqarTa? –<br />

Ruleli ariSauli.<br />

anda amave leqsSi naxsenebi ari­<br />

Sauli, kukumauri, minanauri, ximikauri,<br />

baburauli da Temrozauli<br />

sad arian dRes, – da kidev ramdeni<br />

gvaria egre amowyvetili...<br />

daviT aRmaSenebeli rom dvaleT­<br />

Si da ovseTSi laSqrobda, raTa iqidan<br />

aTraqa SaraRanisZis yivCaRebi<br />

gadmoeyvana, rogor ggonia, vis<br />

eyrdnoboda, vin idgnen imasTan,<br />

Tu ara fxovelebi?<br />

amoudgebodnen mxarSi fxovelebi,<br />

daviT mefes rom iq rom baruli<br />

kanonebis SemoReba daewyo?<br />

gana ver SemoiRebda, bolosdabolos,<br />

sul cecxliT da maxviliT<br />

gaavrcelebda, magram mefes arc<br />

imis mixvedra gauWirdeboda, rom<br />

mTeli fxovi zed Seakvdeboda imis<br />

laSqars da aRaravin darCeboda<br />

im baruli kanonebis amsrulebeli,<br />

– amitomac daviT mefes es ar<br />

gaukeTebia.<br />

amave mizeziT arc Tamar dedofals<br />

da arc laSa­giorgis ucdiaT<br />

marti<br />

baruli kanonebis SemoReba mTaSi,<br />

piriqiT, erTic da meorec xatis<br />

moded da moZmed iyo xevisberebis<br />

sabWosgan da imaTi Tavxevisberisgan<br />

dasaxuli, fSavlebis xats imitomac<br />

Seerqva laSaris jvari.<br />

mefeebis gamocdileba es iyo da<br />

didi feodalebidan zurab aragvis<br />

erisTavma ramdenjerme scada<br />

mTis damorCileba, rasac baruli,<br />

baton­ymuri kanonebis SemoReba<br />

da jvar­xatebis ganadgurebac mohyveboda,<br />

magram zurabi WrilobebiT<br />

da gawyvetili molaSqreebiT<br />

dabrunda ukan...<br />

laSaris xatSi wminda muxis moWra<br />

zed katis sisxlis wacxebiT,<br />

– metismeti mouvida zurab erisTavs...<br />

Tavisi jvar­xatis Sebilwvas mTa<br />

aravis apatiebda. rac ar unda didi<br />

laSqriT misdgomodnen, mefeebi<br />

iqnebodnen Tu didi feodalebi,<br />

sul zed Seakvdebodnen da ar<br />

mouTmendnen amas.<br />

es erekle mefemac kargad icoda<br />

da, raki isic xatis moZmed daesaxa<br />

xevisbers, imitom Sedioda gudanis<br />

jvris xatSi, imitom gamoismoda<br />

xatis darbazidan patara kaxisa<br />

da jvris laparaki; imitom gamovidoda<br />

xolme iqidan mefe da, – xatma<br />

laSqroba brZanao, – etyoda xevisbersa<br />

da is kidev mTel saymos<br />

gamoucxadebda amas; imitom dahyvebodnen<br />

pirad mcvelebad xmalnaZmobi<br />

xevsurebi da Tavisuflad<br />

ekafiebodnen batoniSvilebsa da,<br />

– ar iwyinoTo, – sul egre arigebdaT<br />

xolme Tavis qaliSvilebs patara<br />

kaxi...<br />

imitom iyo, rom orwyalzeviT<br />

kidev ufro gansakuTrebulad<br />

uyvardaT mefe erekle da egre eferebodnen,<br />

–<br />

Cveni batoni erekle<br />

erTi patara kaxia,<br />

rkinis abjari Caacves,<br />

gahkra xeli da gaxia.<br />

da Tbilisis omSi, krwanisTan<br />

rad akvdeboda samasi aragveli<br />

TaTrebs, Tu es laSqroba jvarxatebisgan<br />

ar hqondaT nabrZanebi<br />

xevisberebis piriT da Tu ar icavd


nen xatis moZme mefe erekles?<br />

hoda, imitom vambob dabejiTebiT,<br />

rom verc bagrationebi da<br />

verc didi feodalebi baris<br />

kanonebs ver SemoiRebdnen mTaSi<br />

da Tundac moendomebinaT, mainc<br />

verafers gaxdebodnen, – mTa Tavisi<br />

wes­samarTliT icxovrebda<br />

mainc...<br />

gaugebars zurab erisTavis gzas<br />

gauyenebdnen da bagrationebiviT<br />

gamgebi kidev – gaigebda...<br />

bolos, meoce saukuneSi mosuli<br />

komunistebi sxva risi mimxvedrgamgebebi<br />

iyvnen, rom mTisTvis<br />

gaegoT da xevsureTs asulebma<br />

rjulis akrZalva daiwyes, rasac<br />

pasuxad 1936 wlis 23 ivniss dawerili<br />

es werili mohyva:<br />

`amirikis dids mTavrobas xevsure­<br />

Tis warmomadgenlobis Txova.<br />

Cveni xevsureTis xalxi Sewuxebul<br />

ars balSovikebiT. gvikrZalaven<br />

rjuls. undaT kolxozebis gakeTeba<br />

da bevris nalogebis gamorTmeva da<br />

modian, xSirad gveubnebian, magram<br />

Cven Tanaxma ara varT. manam srua davixocebiT,<br />

mTeli xevsureTi Tanaxmad<br />

ar viqnebiT. marTalia iaraRi ki ara<br />

gvaqv, magram xmliTa da xanjriT unda<br />

viomoT, magra amerikas gTxovT didis<br />

TxovniT, Zrielis saxelmwifo xarT da<br />

mogveSveleniT da daxmareba gagviwiveT,<br />

Tore codo varT. imedi gvaqvs, ro<br />

mogveSvelebiT Tu gviSveliT Tqven, Tu<br />

ara Cveni meSveli aRara ari. aba Zmebo<br />

ukanasknels dReSi iarT Cven.<br />

mTeli xevsureTis warmomadgenlebi.<br />

giga liqokeli.<br />

v. gorgilaSvili.<br />

23/VI­36 w~.<br />

egeTi ramis dawera 1936 wels,<br />

roca represiebi da SiSi mZvinvarebs,<br />

lamis sigiJea da, – swored<br />

maSindel uSiSroebas Cauvarda<br />

es werili xelSi da dResRa gamoaqveynes...<br />

arad dagideven giga liqokeli<br />

da v. gorgilaSvili represiebs,<br />

Tavisas amboben mainc...<br />

da egrec unda – maameblebi ver<br />

iqnebodnen es kai ymebi da Seewirebodnen<br />

kidec im pirsisxlian<br />

`balSovikebs~, aRma­daRma ro<br />

gvixnavdnen qveyanas, – esec Tavisi<br />

jvar­xatis dasacavad Tavis ga­<br />

dadeba da mterze Sekvdomaa, rogorc<br />

me mgonia...<br />

5. darubandisa da ganZis<br />

karibWeebi rom airia<br />

erTimeoreSi...<br />

(Canaxati sam eskizad)<br />

eskizi pirveli:<br />

karibWe darubandisa<br />

erTxelac aris da, erTs qarTvels<br />

vaWars kaspiis zRvis zed<br />

karibWe alagze, Suagul daruband­<br />

Si lekebi daecemian da tanisamossac<br />

aRar SearCenen, ise gascarcvaven.<br />

ra vqna, ra vuyoo da, lekebis<br />

beladTan miva is vaWari da SesCivlebs,<br />

– Cemi saqoneli damibruneT,<br />

rom marTalma samarTalma puri<br />

sWamosao.<br />

visi xar, vaWaro, Senao, –<br />

CaekiTxeba iribad momRimare lek­<br />

Ta beladi, raxan icno, rom qarTuli<br />

kaba­juba acvia iseva da imasac<br />

es ukvirs, – am galokili TiTiviT<br />

oxrad darCenilma kacma, netav,<br />

saidanRa iSovna egre saxeldaxelod<br />

es tanisamosio...<br />

visi var da, ar metyoba Cacmulobaze,<br />

rom daviT mefisa varo, – miugebs<br />

eseca amayada.<br />

hoda, rakiRa daviTisa xar, wadi<br />

da marTali samarTali daviT mefesa<br />

sTxoveo, – Zalian cudad Caicinebs<br />

lekTa beladi.<br />

vahmeo, – daidardebs gaZarcvuli<br />

qarTveli vaWari, – daviTs rom<br />

vuTxra, Zaan Savad geqneba saqmeo.<br />

Savada, Torema, imanac darubandis<br />

kari ar Camomixsnaso!.. – axarxardeba<br />

lekTa beladi, aiyoliebs<br />

Taviss daaxloebuls moxele­kariskacebsa<br />

da sul egeTa<br />

sicil­xarxariT gamoistumreben<br />

im vaWars Sina.<br />

daviT mefem ro es ambavi Seityo,<br />

kargaxans gaCumda, Turme; gaCumda<br />

da marto TvalebSi akiafebuli naperwklebiRa<br />

atyobinebda garSemo<br />

myofebs, rom kargs arafersa<br />

hfiqrobda darubandel lekebze<br />

im TavianTi beladianada da...<br />

№ 3 2011<br />

ukanasknel wlebSi yvelanairi<br />

Semoqmedeba dawyevla, sakuTari<br />

Tavic da yvela geniosic abuCad<br />

aigdo, sakuTar Tavsac da sxvebsac<br />

yovelgvari satanuri codva<br />

dasdo bralad: qedmaRloba,<br />

WeSmaritebisa da siyvarulis<br />

SebRalva, da Tavisi sulieri<br />

da zneobrivi dacema saqveynod<br />

ganacxada. gogolma `mkvdari<br />

sulebis~ gagrZeleba cecxls<br />

misca. klaistmac dawva `robert<br />

guiskardi~, ris Semdegac<br />

Tavi xelmocarulad CaTvala da<br />

sicocxle moiswrafa. mis erT<br />

werilSi vkiTxulobT: `udidesi<br />

swrafva dameufla, romlis aRsrulebis<br />

gareSec verasodes<br />

viqnebi bednieri; esaa raime kargis<br />

Seqmnis wyurvili~. an sxvas<br />

ras unda niSnavdes grilparceris<br />

Tu miorikes uecari SemoqmedebiTi<br />

dadumeba? cxovrebiseuli<br />

garemoebebiT amis axsna<br />

SeuZlebelia. anda brentanos<br />

gaqceva eklesiis wiaRSi, sadac<br />

man sasowarkveTilebiT Seafara<br />

Tavi yovelive mSveniers,<br />

rac manamde dawera? da yvela es<br />

uaryofa, protesti, dadumeba,<br />

TviTmkvleloba, SeSliloba,<br />

dumili da kvlavac dumili sakuTari<br />

codvilobis gancdiTaa<br />

ganpirobebuli, metafizikuri<br />

da adamianuri danaSaulis,<br />

sazogadoebisadmi gulgrilobis<br />

SegrZnebiT. ukmarisobis<br />

yovelgvari gamovlena imTaviTve<br />

Zevs Cvens epoqaSi. Cveni<br />

saukunis fonze dumilis ufskrulSi<br />

amgvari vardna, misi motivebi<br />

da dumilidan kvlav dabruneba<br />

enobrivi Semoqmedebis<br />

wvdomisaTvis umniSvnelovanes<br />

saSualebad imitom meCveneba,<br />

rom Cvens droSi mdgomareoba<br />

ukiduresadaa damZimebuli. Semoqmedis<br />

arsebobis orazrovnebas<br />

dRes kacobriobis istoriaSi<br />

pirvelad Seesabameba obieqturi<br />

pirobebis bundovaneba.<br />

sivrcisa da drois realiebma<br />

gagrZeleba 31­e gverdze<br />

marti 29<br />

lev tolstoi


№ 3 2011<br />

30<br />

raRa bevri gavagrZelo, Tavis<br />

durglebs kidobnebi daamzadebina<br />

daviT mefem da jorebiT, cxenebiT<br />

da aqlemebiT Caitana darubandamde.<br />

mere TiTo egeTa kidobanSi<br />

TiTo SeiaraRebuli meomari Caasxmevina,<br />

aqeT­iqidan gadaakidebina<br />

aqlemebze, vaWrulad gamowyobil<br />

spasalarebs is usamarTlod<br />

daCagruli vaWari dauyena win da<br />

egre gawyobili qaravani gaistumra<br />

qalaq darubandSi. Tanac Sikriki<br />

afrina lekTa beladTan, – ra<br />

aris, rom, viTomcda is vaWari uTvlida,<br />

– Cemi maSindeli wyena wyalma<br />

waiRo da aexla kideva uricxvi<br />

saqoneli momaqvs gasayidad, ormoci<br />

aqlemkidebulio.<br />

mogaqvs da moitaneo, – gahxarebiyo<br />

lekTa beladsa, – ormoci<br />

kidobankidebuli aqlemi xumroba<br />

saqme ar ari, raxan CvenTana TxuTmet­oc<br />

aqlemiani qaravnebi iarebian<br />

ZiriTadad da ormoci aqlemi<br />

– Zaan qaravani iqnebisao da Cvenac<br />

aq yoCaRad dagixvdebiTao.<br />

da lekebmac TavianTi WkuiT saamurad<br />

datvirTul amTven aqlems<br />

farTod ganuxvnes rkiniT naWedi<br />

karibWe, – `auh, ra kargi gasacarcvia<br />

da auho, ormocdaTormeti<br />

aqlemi daviTvale ukveo...~, `Sena<br />

Tvla ar ici, Svilosa, sixarbiT<br />

mogdis, Torema ormocdaxuTsa wyali<br />

ar gauva, ormocdaxuTi aqlemia<br />

ari sula, ormocdaxuTio...~, –<br />

guSagebi daobdnen erTimeoreSia,<br />

Turme... iTvlidnen da verc iTvlidnen,<br />

Tavidan apirebdnen daTvlasa...<br />

mere rac moxdeboda, Zneli warmosadgeni<br />

aRar aris, – kidobnebkidebuli<br />

aqlemebis qaravani<br />

rom Sevida qalaqSi da mTavar<br />

moedanze SeCerda, im kidobnebidan<br />

sul darCeuli da talik­taliki<br />

vaJkacebi amovidnen, – xrmlisa da<br />

horol­Cuglugis Tavis nebisad<br />

momxmarebeli meomrebi, sul oTxmoci,<br />

albaTa, – ra vici, kacoo,<br />

imaTi guSagebis Semyureebsa, Cvenac<br />

ar agveriosa saTvlavi: ormoci<br />

aqlemi iyo, TiToze or­ori<br />

kidobani ekida da TiTo kidobanSi<br />

TiTo kaci imaleboda da ramdeni<br />

gamodis?.. ho, hoo, egre xo marT­<br />

marti<br />

la oTxmoci darCeuli mebrZoli<br />

gamodis, oTxmoci da, – aba, imaT<br />

gauWirdebodaT, rom qviSis saa­<br />

Tis erTi gadabrunebis Jamamde<br />

gareT Cadarajebuli ZiriTadi jarisTvis<br />

qalaqis karibWe gaeRoT<br />

da mere, TavianTi TanamebZolebis<br />

SematebiT gaZlierebulebs mTeli<br />

qalaqi cimcim aeRoT?<br />

aiRes da lekTa beladi mihgvares<br />

daviT mefesa sxva datyvevebul<br />

lekebTan erTada.<br />

miuyvanes da, – aba, rao, ras ambobdio?<br />

– CahkiTxvia daviT mefe,<br />

TvalebSi isev is naperwklebi uTamaSebda,<br />

romlebic kargs arafers<br />

uqadda iqaurebsa, – darubandis<br />

karibWe ar Camogixsna, arao?!<br />

hoo, egre Tqvao, – dasturi<br />

daucia gamxiarulebul vaWarsa.<br />

waiyvaneT exla esenio, – Tavisebs<br />

ubrZana daviT mefem, – CamahxseniT<br />

darubandis karibWe, ahkideT aema­<br />

Ta da quTaiss CamogvitaneTo...<br />

rad ra gvinda, mefeoo? – gakvirvebuliyvnen<br />

daviTmefisebi da<br />

raki xelmwifis sabuTiani kritikac<br />

mosuli da waxalisebuli ambavi<br />

iyo daviT mefis karze, CahkiTxvodnen,<br />

– aemas ro eTqo, yurebze<br />

xaxvi ar damaWrasao, yurebi unda<br />

dagveWra da zed xaxvi mogveyarna,<br />

Cveni Zveli wesiTao?<br />

me vici, radac gvindao, –<br />

gascineboda daviT mefesa, ise<br />

gascineboda, rom TvalebSi mainc<br />

ver wahSloda bagrationTa maradiulad<br />

Tanamdevi sevda, – egeTi<br />

SesakuTrebuli sevda am erT svian<br />

gvarzed, egeTi, ro mematianeebi<br />

sweren – sevdianeb arian bagrativnebi,<br />

qal iqnebisa Tu kacio, da<br />

aRara eTqva ra, – marto saqarTvelos<br />

aRmosavleT mxareze monapire<br />

hereTelebi daedgina mecixovneebad<br />

darubandSia da gamobrunebuliyo<br />

Sina...<br />

bagrativnebisa ar iyves, gzasac<br />

xo maradiuli sevda sWirs, rakiRa<br />

dro­Jamis monacvleobisa da JamTa<br />

siavisa ara icis ra, arc ras daiklebs<br />

Tavis savalsa da arc ras<br />

moimatebs, – hoda, darubandidan<br />

gelaTamde xom kai Sori gza­savali<br />

aris exlac da maSinac xo zustad<br />

egreve iqneboda da, – sul oxvra–


kvnesiT da vai­viSiT utarebiaT<br />

lekebs imsimZime karibWe gelaTis<br />

taZris ezomdina...<br />

ai, egre ilaSqra daviT aRmaSenebelma<br />

darubandis mxareze 1124<br />

welsa, TTuesa aprilisasa...<br />

modiT, isic vifiqroT, rom darubandis<br />

saamirom xarki xom TavisTavad<br />

da, politikuri Tanadgomis<br />

da mogzaur­vaWarTaTvis<br />

mSvidobiani gzis micemis valdebulebebi<br />

ikisra saqarTvelos winaSe.<br />

hoda, swored amitom acxadebs<br />

daviT meoTxe aRmaSenebeli ander­<br />

ZSi:<br />

`garna ganbWo marTladmsajulobaman<br />

RmrTisaman da, esera, miwoda<br />

me, da uwoda magas mefobaჲ, mamuli<br />

da axlad mogebuli RvawliTa Cemi­<br />

Ta da TqveniTa: nikofsiTgan darubandisa<br />

zRvadmde da ovseTidgan<br />

soerad da aregawadmde~.<br />

eskizi meore:<br />

karibWe ganZisa<br />

1138­1139 wlebSi adarbadagansa<br />

da iranSi Zalian miwisZvra moxda,<br />

– marto sparseTisa ki ara, Cveni<br />

mezobeli azerbaijanis qalaqebi<br />

da maT Soris, – maSindeli ganZa<br />

da amJamindeli ganjac daangria.<br />

amiT isargebla demetre mefem, mimongreul<br />

qalaqze gailaSqra, gau­<br />

Wirveblad aiRo da nadavliT dabrunda<br />

ukana.<br />

somexi istorikosi, kirakos gan­<br />

Zakeci gvauwyebs, – gamarjvebulma<br />

mefe demetrem qalaq ganZas alayafis<br />

karibWe Camoxsna da saqarTveloSi<br />

waiRoo.<br />

wamoiRo da, mamamisis ar iyos,<br />

ganZis karibWe gelaTis monasters<br />

Seswira imanac...<br />

karibWeze amokveTili iyo arabuli<br />

warwera:<br />

`saxeliTa xvTisaTa yovlad<br />

mowyalisa da Semwyaleblisa! am<br />

karebis damzadeba brZana Cvenma<br />

mbrZanebelma amiram, saxelovanma<br />

said Savir hazlas Zem. RmerTma axangrZlivos<br />

misi mflobeloba! kadi<br />

abul faraj muhamedis, abd­alahis<br />

Zis xelmZRvanelobiT. RmerTma axangrZlivos<br />

misi warmatebebi. namuSevari<br />

ibrahamisa, Zisa osmanisa,<br />

Zisa mWedlis anqavelhisa, welsa<br />

455­sa~.<br />

455 hijriT aris da 1068 welsa<br />

hniSnavs Cveneburada.<br />

mefe demetres brZanebiT amukveTavT<br />

qarTuli warwerac...<br />

amJamad ukve waSlili es qar­<br />

Tuli warwera Tavis droze mari<br />

broses amoukiTxavs da Tedo Jordanias<br />

Tavis `qronikebSi~ Seutania,<br />

– qarTulad ai, egre werebula<br />

ganZis karibWeze:<br />

`mefeman dimitri... nani daarRvia<br />

da es kari muniT (moitana) welsa<br />

mefobasa misisa ig: xolo dasabamiTgan<br />

(xR) m (b)~.<br />

`ig~ – niSnavs camets, demetre<br />

pirveli gamefda 1125 wels da,<br />

Tuki viyoCaRebT da, am TariRs camets<br />

davumatebT, ganZaze laSqrobis<br />

weliwadsac Seucdomelad gamo<br />

viTvliT...<br />

eskizi mesame: karibWeebi<br />

rom airia erTimeoreSi<br />

hoda, aes mefe demetres Camotanili<br />

ganZis karibWe daviT aRmaSeneblis<br />

saflavis qvis siaxloves,<br />

gelaTis taZris kedelze<br />

hyudav amJamada da, Turme, amas<br />

`darubandis karad~ didxans miiCnevda<br />

xalxi.<br />

imitom, rom aki daviT mefis<br />

brZanebiT gelaTsve iyo Sewiruli<br />

lekebis Camotanili `kari darubandisa~,<br />

magram, rogorc gamoirkva,<br />

ganZis karibWisgan gansxvavebiT,<br />

imas Cvenamde veRar mouRwevia, –<br />

rakiRa is ufro mZime iyo, gadaudniaT,<br />

rkinis masalad uqcevniaT da<br />

gelaTis monastris gansaaxleblad<br />

gamouyenebiaT xelosan­ostatebsa...<br />

№ 3 2011<br />

sazrisi dakarga, sinamdvile<br />

axal gansazRvrebebs elis,<br />

radgan mecnierebam igi mSral<br />

formulebad aqcia. `me~­s, enasa<br />

da sagans Soris ndoba da urTierTkavSiri<br />

darRveulia. erT<br />

Temad qceuli TviTdaeWvebis,<br />

enisagan imedgacruebisa da<br />

mouxelTeblad qceul sagnebTan<br />

kavSiris gaqrobis pirvel<br />

werilobiT dokumentad gvevlineba<br />

hugo fon hofmansTalis<br />

`lord Cendosis werili~. amave<br />

dros, am weriliT hofmansTali<br />

uars ambobs Tavis adreul,<br />

wminda da momajadoebel leqsebze,<br />

maSasadame, – esTetizmze.<br />

`magram, darbaiselo megobaro,<br />

miwieri cnebebi zustad<br />

aseve misxlteba xelidan.<br />

rogor agiRweroT Cemi es sulieri<br />

tanjva­wameba, rodesac nayofiT<br />

daxunZluli rtoebi SrialiT<br />

eSureba Cemi xelebisaTvis<br />

miuwvdomeli simaRlisaken,<br />

mobutbute wyaro ki gaurbis<br />

Cems mwurval bages?<br />

erTi sityviT, Cemi mdgomareoba<br />

aseTia: sruliad wamerTva<br />

nebismieri ramis Sesaxeb<br />

azriani fiqris Tu saubris unari.<br />

Tavidan CemTvis SeuZlebeli<br />

Seiqna amaRlebul an Tundac<br />

ganzogadebul Temaze msjelobisas<br />

imave sityvebis gamoyeneba,<br />

rasac yvela adamiani daufiqreblad<br />

mimarTavs yoveldRiuri<br />

laparakisas. yovlad auxsnel<br />

uxerxulobas vgrZnobdi ma­<br />

Sinac ki, rodesac ubralod<br />

gamovTqvamdi sityvebs `suli~,<br />

`samSvinveli~, `sxeuli~. aRar<br />

SemeZlo samefo karis siaxleebis,<br />

parlamentSi momxdari<br />

movlenebis Tu sxva nebismieri<br />

Temis Sesaxeb azris gamoTqma.<br />

amis mizezi ar gaxldaT raime<br />

SiSi Tu ridi: mogexsenebaT, qarafSutobamde<br />

misuli gulwrfeloba<br />

maxasiaTebs. mizezi es<br />

iyo: is abstraqtuli sityvebi,<br />

gagrZeleba 33­e gverdze<br />

marti 31<br />

hugo fon hofmansTali


№ 3 2011<br />

32<br />

andre Jidi<br />

eseistika/dokumenturi proza<br />

rostom CxeiZem, daimowma ra1 geronti qiqoZis `Tanamedrovis<br />

Canawerebi~ – `fran gi roma nistis andre<br />

Jidis stum robas ramdenime kaci<br />

Seewira saqarTveloSio~ – See cada<br />

sicxade Seetana am sakiTxSi da im<br />

dask vnamde mivida, rom am `sabediswero<br />

stum robas~ sul cota sami adamiani<br />

mainc emsxverpla: paolo iaSvili<br />

da tician ta bi Ze – rogorc uSualo<br />

maspinZlebi (avtori eyrdnoba irakli<br />

abaSiZis gamo naTq vams – `misi maspinZloba<br />

da gidoba paolosa da ticians<br />

TviTon mTavrobam daa va lao~)<br />

da, agreT ve, frangi mwer lisadmi miZ­<br />

Rvnili statiis avtori – studen ti<br />

givi qiqoZe, Tumca aR niSnavs – paolosa<br />

da ticianisaTvis es stumroba<br />

ufro anga riSsworebis sababi iyo,<br />

ai, givi qiqoZe ki Jidis dRiurs emsxverplao.<br />

aseT mosazrebas ticianisa da paolos<br />

Sesaxeb gaston buaCiZec iziarebs:<br />

`Tbili sidan zRvispireTamde mas qarTvel<br />

mweralTa jgufi acilebda,<br />

maT Soris tician ta biZe da paolo<br />

iaSvili. rogorc ki es wigni gamoica,<br />

isini avtomaturad gadaiqcnen xalxis<br />

mtrebad. maSindeli logikiT, Tu Jidma<br />

sabWoTa kavSiri gaakri tika, maTi<br />

bra li iyo. aman imsxverpla ticiani da<br />

paolo~ 2 . am azrsve iziarebs q­ni lali<br />

avaliani werilSi – `yvelaze araadamianuri<br />

drois franguli anarekli:<br />

andre Jidis `dabru neba ssrk­dan~ 3 ,<br />

romelSic pao losa da ticians isic<br />

Jidis `megzurebad~ moixseniebs.<br />

mkiTx vels minda am sakiTxTan dakavSi<br />

re buli Cemi we ri lidan4 mci re<br />

amo naridebi SevTavazo: `...cnobili<br />

faqtia, rom stalini msoflio sazogadoebriobis<br />

TvalSi avtoritetis dam­<br />

1 `sabediswero stumroba~. `Cveni<br />

mwer loba~, № #9, 2009<br />

2 `mtkvarsa da luaras Soris~ (esaubra<br />

rusudan dar CiaSvili). `Week end~,<br />

22­28.10. 2010, № 31, gv. 13<br />

3 `literaturuli palitra~, 2010 w.,<br />

ivlisi, #№ 7, gv. 168­170<br />

4 `literaturuli saqar T velo~, 1999<br />

wlis 9­16 ivlisi, #№ 28, gv. 6<br />

ilamaz miwiSvili<br />

andre Jidis sabediswero stumroba<br />

didi mwerlis TvaliT danaxuli sabWoTa kavSiri<br />

marti<br />

kvidrebas did mniSvnelobas aniWebda.<br />

am mizniT man moiwvia cnobili frangi<br />

mwerali andre Jidi (rogorc amaze<br />

Tavad gvari miuTiTebs – warmoSobiT<br />

ebraeli)~.<br />

andre Jidi moskovSi Camovida<br />

1936 wlis 17 ivniss^ (gorkis gardacvalebis<br />

wina dRes da mis dakrZalvaze<br />

sityviTac gamovida) da sabWoTa<br />

kavSirSi dah yo 24 agvis tomde.<br />

Jidis mowveva, bunebrivia, SemTxveviTi<br />

ar iyo – mis maRal avtoritets<br />

angariSs, rogorc Cans, sabWoTa kavSirSic<br />

uwevdnen, rasac Tundac<br />

aseTi, erTi SexedviT um niSvnelo,<br />

faqtic adasturebs: saqarTvelos<br />

sare daq cio­sagamo m cemlo sammarTve<br />

los Tematuri gegmiT 5 1934 wels,<br />

rubrikiT – `franguli mwerloba~<br />

– gaT valiswine buli yofila gamocema<br />

misi wignisa `mogzauroba kongos<br />

mxareSi 6 ~, Tumca, Tu ar vcdebi,<br />

es ganzraxva ar ganxorcielebula.<br />

Aase Ti pirov nebis jerovani daxvedra<br />

yve lam pativis saqmed miiCnia da, albaT,<br />

arc Cve nebs uRa latniaT Cveuli<br />

stumarTmoyva reobisaTvis. rogorc<br />

gazeTi `literaturu li saqar Tvelo~<br />

ityobineboda 7 , qarTvel mwerlebs<br />

misTvis Sex vedra 17 ivliss<br />

ZerJinskis saxelobis baRSi mouwyviaT.<br />

stu mars frangulad aristo<br />

WumbaZe misalmebia, xolo Jidis sapasuxo<br />

sityva qarTulad paolo iaSvils<br />

uTarg mnia. Mmeore dRes igi winandalsa<br />

da Telavs ewvia, 19­Si siRnaRsa<br />

da nukrianSi iyo, 24­Si gorsa<br />

da cxinvalSi (maSindel stalinirSi),<br />

25­Si bor jomi moinaxula, iqidan ki<br />

soxumSi gaemg zavra.<br />

Msaxelmwifos mier mowveuli personis<br />

vizitis programa, Cveulebriv,<br />

winaswar igegmeba da Tanxmdeba xolme.<br />

5 lxcsa f. 49, aR.1, saq. 10, gv. 2<br />

6 es wigni im droisaTvis rusul<br />

enaze ukve gamocemuli iyo (Андре Жид<br />

– «Путешествие по Конго», М., 1931). rac<br />

Seexeba meore mogzaurobis amsaxvel<br />

wigns – «Возвращение из колонии Чад» – igi<br />

1934 wels gamoica.<br />

7 31 ivlisi, № 12, gv. 4


arc frangi stumris sabWoeTSi mogzaurobis<br />

SemTxveva iyo gamonaklisi.<br />

Semonaxulia aseTi mosawvevi baraTi<br />

(lxcsa, f. 8, aRw.1, saq. 544):<br />

`saqarTvelos sabWoTa mwerlebis<br />

kavSiri gTxovT daeswroT saqarTvelos<br />

mwer lebisa da xelovnebis mu­<br />

SakTa Sexvedras safrangeTis gamoCenil<br />

mweral andre JidTan.<br />

Sexvedra Sedgeba a/w 16 ivliss saRamos<br />

9 saaTze ZerJinskis sax. klubSi<br />

(yofili `stella~).<br />

programa:<br />

1. mwerlebisa da xelovnebis muSak­<br />

Ta misalmebani<br />

2. qarTveli poetebis gamosvla<br />

3. sakoncerto ganyofileba~.<br />

dakvirvebuli mkiTxveli erTdRian<br />

gansxvavebas SeamCnevs Tari­<br />

REebs Soris, ris mizezic stumrebis<br />

nagvianevi Camosvla iyo da amisTvis<br />

Jidi bodiSs mouxdis kidec qarTvel<br />

maspinZel poetebs Tavis CanawerebSi.<br />

qarTvelma mwerlebma mas sazeimo<br />

sufrac mouwyves, Tu ar vcdebi,<br />

kojorSi. amas mafiqrebinebs is<br />

garemoeba, rom kojorSi iyo mweralTa<br />

dasasvenebeli saxli, sadac,<br />

vfiqrob, im zafxuls Cvenc visvenebdiT<br />

– xuTi wlis bavSvs Sors ver<br />

wamiyvanda. `mamaCems, rogorc Cans,<br />

amasTan dakavSirebiT raRac evaleboda,<br />

radgan, rogorc maxsovs, stumrebis<br />

mosvlamde cota xniT adre<br />

wveulebis samzadisis Sesamowmeblad<br />

gaeSura da mec wamiyvana. xeli<br />

rom aravisTvis SemeSala, kuTxeSi<br />

skamze damsves da kaklis murabiT<br />

gamimaspinZldnen. vijeqi da bavSvuri<br />

cnobismoyvareobiT vadevnebdi<br />

Tvals qaTqaTa sufragadafarebul<br />

grZel magidebs da maT Soris TeTrCaCian<br />

da TeTrsamosian momsaxure<br />

personalTan erTad energiulad mofusfuse<br />

mamas. maSin ra vicodi, rom<br />

es epizodi erT­erT yvelaze Zvirfas<br />

mosagonrad damrCeboda~.<br />

Uunda vivaraudoT, rom qarTvelebis<br />

daxvedriT oficiozic<br />

kmayofili darCa. Aamis safuZvels<br />

gazeT `pravdaSi~ (9 seqtemberi, №<br />

244, gv. 3) gamoqveynebuli suraTic<br />

iZ le va, romelzedac andre Jidi<br />

aRbeWdilia qarTul garemocvaSi –<br />

ilo mosaSvili, akaki TaTara Svili,<br />

paolo iaSvili, beso JRenti.<br />

andre Jidi, rogorc Cans, gamWriaxi<br />

kaci aRmoCnda da am saCvenebeli Sexvedrebis<br />

miRma sabWouri wyobis WeS­<br />

mariti arsi dainaxa – samSobloSi dabrunebulma,<br />

gamigia, metad uaryofi­<br />

Ti Sefasebebiani wigni gamoaqveyna<br />

(piradad me igi ar wamikiTxavs da arc<br />

vinme Semxvedria misi wamkiTxveli).<br />

stalini, bunebrivia, ver Seegueboda<br />

aseTi warmodgenis damkvidrebas<br />

da axla lion foixtvangeri (aseve<br />

ebraeli) moiwvia. masac yvela piroba<br />

Seuqmnes `sabWouri sinamdvilis~<br />

gasacnobam. manac moiara ssrk,<br />

dabrunda Sin da dapirebuli wignis<br />

(`moskovi, 1937~) gamocema karga xans<br />

daagviana. swored am dros gavrcelda<br />

cnobili kalamburi – @Как бы этот<br />

еврей не обернулся Жидом!#~<br />

30­ani wlebis represiuli saqmeebi<br />

savsea `bombeidan londonamde gvirabis<br />

gay va nis~ mcdelo bis msgavsi<br />

`mtkicebulobebiT~ da Tuki Jidis<br />

mogzaurobebis STabeW di lebebSi<br />

vinme simpatiiTaa moxseniebuli,<br />

`Ceka~ misTvis miwodebul aseT `sam ­<br />

xils~ xelidan rogor gauS vebda. ise,<br />

rom, zogadad, b­ni rostomis azrs<br />

sa ba bis Sesaxeb Zne lia ar daeTanxmo,<br />

Cven mxo lod dRiurTan dakavSirebiT<br />

gvinda zogi ramis da zusteba,<br />

miTumetes, rom igi Tavad svams kiTxvas<br />

– `aris ki andre Jidis mogzaurobis<br />

Canawe ebSi raRac msgavsi pasaJi?~<br />

(igulisxmeba miniS neba Jidis mier<br />

mixeil java xiSvilis mox eniebis SesaZleblobaze).<br />

rostom CxeiZe wers: `uSualod<br />

ra ewera im dRiurebSi, es aravin<br />

icoda, ra kiRa rki nis fardis miRma<br />

arsebuli Txzuleba sazRvrebs aqeT<br />

verafrisdide biT ver Se mo aRwevda,<br />

mag ram yvelasaTvis cnobili gaxdeboda,<br />

rom dRiuris im calkeuli<br />

pasa JebisTvis …gaukicxavT paolo iaSvili<br />

da gansakuTre biT tician tabi­<br />

Ze, vinc frang mwerals sulac mowmed<br />

daesa xelebina~.<br />

Jidis mogzaurobebis STabeWdilebebs<br />

sabWoTa mkiTxveli pirvelad<br />

saJurna lo versiiT gaecno («Звезда»,<br />

1989 г., № 8), xolo ukve 1990 wels<br />

gamoica wigni, ro me lic rub rikiT –<br />

«Два взгляда из­за рубежа» – sab WoTa<br />

kavSirSi orive mwerlis stum robis<br />

STa beWdi le bebs aer Tianebs: Андре<br />

Жид – «Возвра ще ние из СССР» da Лион<br />

Фейхт вангер – «Мос ква, 1937» (es wigni<br />

zemoT moSveliebuli Cveni werilis<br />

gamoqveynebis Semdeg Cagvivarda<br />

xelT). mkiT x vels pirvel maT ganze<br />

gvinda gavesaubroT, iqneb amiT mainc<br />

№ 3 2011<br />

azrTa gamoTqmisas bunebrivad<br />

rom unda dahyoloda Cems enas,<br />

pirSi fuye sokoebiviT mefSxvneboda~.<br />

ufro qvemoT ki vkiTxulobT:<br />

`TandaTanobiT es Semoteva<br />

mTel Cems arsebobas moedo<br />

JangiviT. saqme iqamde mivida,<br />

rom saojaxo, sayvelpuro saubrebic<br />

ki imdenad saeWvo da<br />

orazrovani meCveneboda, rom<br />

saerTod Sevwyvite raime mosazrebis<br />

gamoTqma. Zlivs vaxerxebdi,<br />

ar gamemJRavnebina Tavad<br />

CemTvisac auxsneli brazi,<br />

romelic, ai, amgvari mosazrebebis<br />

mosmenisas mipyrobda: es<br />

ambavi ama Tu im pirovnebisTvis<br />

cudad damTavrda; Serifi<br />

n.­i cudi adamiania, pastori t.<br />

ki – kargi; arendatori m.­i sibraluls<br />

imsaxurebs: misi vaJebi<br />

qonebas aniaveben; sxvas ki<br />

SesaSurad aqvs saqme, radganac<br />

misi qaliSvilebi kargi diasaxlisebi<br />

arian; mavani ojaxi<br />

Zlierdeba, sxva ki daqcevis<br />

pirasaa. es yovelive sruliad<br />

dausabuTeblad, yalbad da<br />

myifed mesaxeboda. Cemi suli<br />

maiZulebda, amgvar saubarSi<br />

naxsenebi TiToeuli sagani uaxloesi<br />

manZilidan ganmexila:<br />

erTxel gamadidebeli SuSiT<br />

rom Sevxede Cemi nekaTiTis kans,<br />

is RarebiTa da ormoebiT dafarul<br />

mindvrad meCvena. zustad<br />

ase momdioda axla adamianebsa<br />

da movlenebTan dakavSirebiT.<br />

aRar SemeZlo Cveulebrivi gamartivebuli<br />

mzeriT ganmesaja<br />

isini. mTliani nawilebad meSleboda,<br />

nawilebi – ufro mcire<br />

nawilebad da saxels Tu cnebas<br />

verafers vusadagebdi. calkeuli<br />

sityvebi tivtivebdnen Cems<br />

garSemo; daWyetili Tvalebis<br />

burTulebad ikvrebodnen da<br />

erTTavad me maSterdebodnen.<br />

mec monusxuliviT vuStereb<br />

Tvals: Tavbrudamxvad trialeben<br />

moreviviT da ufskrulSi<br />

gagrZeleba 35­e gverdze<br />

marti 33


№ 3 2011<br />

andre Jidis wignis –<br />

`dabruneba sabWoTa kavSiridan~<br />

– erT­erTi gamocemis garekani<br />

andre Jidis<br />

`dabruneba sabWoTa kavSiridan~<br />

– rusuli gamocemis<br />

garekani<br />

34<br />

Seivsos is nakli, rom dednidan qar­<br />

Tul enaze Targmnili igi Cveni mkiTxve<br />

lisaTvis jer ar SeuTavaze biaT.<br />

Cveni es mcdeloba, iqneb, zedmetic<br />

aris, radgan, jer erTi, – q­n lali<br />

avalianis naxseneb werilSi sakmaod<br />

naTladaa asaxuli wignis Seqmnis winapirobebi,<br />

daxasiaTebulia avtoris<br />

pirovneba da warmodgenilia wignis<br />

arsis zo gadi suraTi da, meore, –<br />

mkiTxveli, albaT, male miiRebs mis<br />

danapireb gamokvlevas – `andre GJidi<br />

saqarTveloSi~.<br />

Tavad wigni, romelic parizSi,<br />

1936 wlis noemberSi gamoica, sami<br />

nawilisagan Sed geba: ZiriTa di teqs<br />

ti (35 gv.), `damateba~ (8 gv.) da sakmao<br />

moculobis `Casworebani Cems<br />

`dabrunebaze sabWoTa kavSiridan~<br />

(55 gv.). `damateba~ xuTi mcire zomis<br />

nark vevisagan Sedgeba: antireligiuri<br />

brZola; ostrovski (Tavis<br />

droze Zalian cnobili wignis `rogor<br />

iwrToboda foladis~ avtori);<br />

kolmeurneoba; bolSevo; miusafarni).<br />

qvemoT gTavazobT Sesavalsa da<br />

mxo lod im amonaridebs, romlebic<br />

saqarTvelos See xeba. bareRam aqve<br />

aRv niSnav, rom ru suli gamocemis<br />

sakmaod vrceli (270 gver didan 60)<br />

da aranakleb saintereso wina Tqma<br />

ekuTv nis cnobil rus Jurna listsa<br />

da kri tikoss albert plut niks (rodis<br />

me, iqneb, masac gaecnos mkiT xveli).<br />

dabruneba sabWoTa<br />

kavSiridan 1<br />

eJen dabis xsovnas eZRvneba<br />

es furclebi<br />

– anarekli mis gverdiT da masTan erTad<br />

gan cdilisa da gaazrebulisa.<br />

demetras sadideblad homerosis<br />

mier aRvlenili himni mogviTxrobs<br />

1 msgavsi misiiT andre Jidi afrikis<br />

or qveyanaSi – kongosa da CadSi<br />

– imyofeboda da am mog zau robebisas<br />

miRebuli STabeWdilebebis wignebi<br />

asea dasaTaure buli – `mogzauroba<br />

kon goSi~ da `dab runeba Cadidan~. aqve<br />

gvinda ganvmartoT, rom ru sulisaTvis<br />

Cveuli abrevia turis – «СССР» – Sesabamisi<br />

`ssrk~­s magivrad Cven, met<br />

SemTx vevaSi, qarTveli mkiTxvelisaTvis<br />

ufro misa Re bad `sab Wo Ta kav­<br />

Siri~ an `sabWoeTi~ miviCnieT – mTargmn.<br />

marti<br />

imis Sesa xeb, Tu qaliSvilis saZebnelad<br />

gamo suli didi qalRmerTi<br />

rogor moxvda keleosis sasaxles­<br />

Tan. ZiZad saxeSecvlili, igi veravin<br />

icno da dedofalma metaneiram<br />

mas ando axladSobili Cvili<br />

demofooni, romelsac Sem d gomSi<br />

trip tolemad – miwaT moq medebis<br />

mfarvel RmerTad – movlineba<br />

hqonda dawesebuli bedad.<br />

rodesac saxlis yvela kari irazeboda<br />

da misi binadarni Zils<br />

miecemodnen xolme, demetras<br />

fafuki akvnidan amohyavda demofooni<br />

da ucxo TvaliT damnaxvelisTvis<br />

gaugonari sisasti kiT,<br />

sinamdvileSi ki usazRvro siyvaruliT,<br />

nakarnaxeviT imis surviliT,<br />

rom bavSvi Rmer Tad qceuliyo,<br />

SiSvels awvenda gavarvarebul<br />

nak vercxlebze. war mo mid genia,<br />

rogor dafofinebda diadi demetra<br />

bavSvs – rogorc mo mavals<br />

kacob rio bisas. xedav da, rogor<br />

itanjeboda bavSvi ga varvarebuli<br />

nakvercx lebze, mag ram es gamocda<br />

aka Jebda mas. masSi yalibdeboda<br />

raRac zeadamianuri, Zli eri da<br />

jansaRi, ganmapiro bebe li momavali<br />

sidiadisa. da raoden dasanania,<br />

rom de met ram ver aRasrula<br />

Cana fiqri – legenda mogviTxrobs,<br />

rom, erTxelac, meta neiram Seixeda<br />

demetras oTax Si, dana xuliT SeSfoTebulma<br />

xelis kvriT CamoaSora<br />

demetra gavar varebul sarec els,<br />

mifant­mofanta nakvercxlebi da,<br />

bavSvis gadar Cenis fasad – daRupa<br />

RmerTi.<br />

winasityvaoba<br />

sami wlis win me vlaparakobdi<br />

Cemi aRtacebis Sesaxeb sabWoTa kavSiriT,<br />

Cems siy va rulze misadmi.<br />

iq xorcieldeboda uprecedento<br />

eqsperimenti, romelic avseb da<br />

Cvens gulebs imediT, iqidan velodiT<br />

Cven diad progress, iq isaxeboda<br />

aRmaf rena, romelsac mTeli<br />

kacobriobis ayolieba SeeZlo. me<br />

vfiqrobdi, rom Rirda sicoc xle<br />

imisaTvis, rom mowmeni vyofiliyaviT<br />

am ganaxlebisa, am pro cesis<br />

SesaS veleblad sicocxlis gawirvac<br />

ki Rirda. sabWoTa kavSiris


naTel momavals Cven Cvens gulebsa<br />

da gonebaSi gadaWriT vukav­<br />

SirebdiT Tavad kultu ris momavals.<br />

Cven es xSi rad gagvimeorebia<br />

da axlac gvinda gvqondes amis<br />

gameorebis SesaZlebloba.<br />

sabWoeTSi gamgzavreba ganvizraxeT<br />

imisaTvis, rom yvelaferi<br />

gve naxa sakuTa ri TvaliT, magram<br />

SexedulebaTa cvlis damadasturebelma<br />

im gadawyvetile bebma, iq<br />

rom miiRes gamgzavrebamde cota<br />

xnis win, Cveni SeSfoTeba gamoiwvia.<br />

maSin, 1935 wlis oqtomberSi, me<br />

vwerdi: `sabWoTa kavSirze Tavdasxmebis<br />

si su lele da upatiosnoba<br />

gvaiZulebs ufro meti<br />

sibejiTiT gamovideT mis dasacavad.<br />

rogorc ki Cven amis keTebas<br />

SevwyvetT, sabWoeTis dasacavad<br />

maSinve Tavs wamoyofen misi magineblebi.<br />

es moxdeba imitom, rom<br />

maTTvis mosawonia yvela daT moba<br />

da komp ro misi, romlebic maT miscems<br />

sababs wamogvaZaxon: `ai, xom<br />

xedavT axla!~ da romel Ta mizeziT<br />

sabWoeTi gadauxvevs dasaxul<br />

mizans. dae, am mi zanze koncentrirebulma<br />

Cvenma Sexedulebebma<br />

ar mogvcen sabWoeTisaTvis zur gis<br />

Seqcevis ufleba~@.<br />

isev ise darwmunebulma, magram<br />

ufro dawvrilebiTi cnobebis<br />

miRebamde ukve sakuTar TavSi<br />

daeWvebulma, moskovSi Casvlidan<br />

oTxi dRis Semdeg gorkis dakr­<br />

Zal vasTan dakavSirebiT wiTel<br />

moedanze Cems gamosvlaSi me ganvacxade<br />

– `gone baSi Cven kulturis<br />

beds sabWoTa kavSirs vukavSirebT<br />

da Cven mas davicavT~.<br />

me yovelTvis vamtkicebdi, rom<br />

survilSi – iyo mudmivad sakuTari<br />

Tavis erT guli – xSirad imaleba<br />

imis saSiSroeba, rom SesaZloa uRalato<br />

gulwrfe lobas da mimaCnia,<br />

rom gansakuTrebiT mniSvnelovania<br />

iyo gulwrfeli swored maSin,<br />

rodesac saqme exeba mravali adamianis<br />

rwmenas, maT Soris sakuTriv<br />

Seni xalxisac.<br />

Tuki me dasawyisSive Sevcdi,<br />

yvelaze kargia, vaRiaro es rac<br />

SeiZleba male, radgan me pasuxismgebeli<br />

var imaT winaSe, vinc<br />

SeiZleba Cemi Secdomis msxverp li<br />

gaxdes. aseT SemTxvevaSi Tavmoyvareoba<br />

ar unda iyos xelSemSleli<br />

piro ba, TumcaRa me igi isedac<br />

cota maqvs – arsebobs raRaceebi,<br />

rac CemTvis ufro Rire bulia, vidre<br />

`me~, vidre sabWoTa kavSiri:<br />

esaa kacobrioba, misi bedi, misi<br />

kul tura.<br />

magram Sevcdi ki me Tavidanve?<br />

isini, vinc Tvals adevnebdnen<br />

ukanasknel wels sabWoeTSi ganviTarebul<br />

movlenebs, gansjian<br />

– vin Seicvala Cvens Soris: me Tu<br />

sab WoeTi? vgulisxmob imaT, vinc<br />

xelmZRvanelobs sabWoTa kavSirs.<br />

Cemze metad informirebulebi<br />

ityvian, – aris es cvlile bebi mxolod<br />

moCve nebiTi, Tu is, rac Cven<br />

gezidan gadaxvevad miviCnieT, aris<br />

fataluri Sedegi gark veuli winaswarganwyobisa.<br />

sabWoeTi `Sendeba~. mniSvnelovania,<br />

rom es mudam gvaxsovdes Cven.<br />

da maSin ama Relveblad saintereso<br />

iqneba yofna am ukidegano qveyana­<br />

Si, romelic ganic dis mSo biarobis<br />

tkivils, TiTqos Tavad momavali<br />

ibadeba Cven Tvalwin.<br />

iq aris kargic da cudic. U ufro<br />

zustad: yvelaze kargi da yvelaze<br />

cudi. Yyve laze kargi xASirad warmoudgeneli<br />

mcdelobis fasad miiRweoda.<br />

Mmagram am mcdelo bebiT<br />

ara yvelgan da ara yovelTvis xerxdeboda<br />

sasurvelis miRweva. xandaxan<br />

SeiZ leba vifiqroT kidec:<br />

jerjerobiT. zogjer uaresi Tanxvdeba<br />

ukeTess, SeiZleba iT q vas –<br />

erTi gagrZelebaa meorisa. Dda kaSkaSa<br />

sinaTlidan ukuneTSi aseTi<br />

gadasvlebi – dam T r gunavad mkve­<br />

Tria. Aamis gamoa, rom im mogzauris<br />

mexsie rebas, romelsac gark veuli<br />

TvalTaxedva gaaCnia, SemorCeba<br />

xolme mxolod an erTi, an meore.<br />

Zalian xSirad sabWoTa kavSiris<br />

megobrebi uars amboben cudis danaxvaze,<br />

an, ukeTes SemT xvevaSi, – mis<br />

aRiarebaze. Aamis gamoa, rom sabWo­<br />

Ta kavSiris Sesaxeb sinamdvile arc<br />

Tu iSviaTad gamoiTqmis siZulviliT,<br />

sicrue ki – siyvaruliT.<br />

Mme ki iseTi gamaCina bunebam, rom<br />

ufro mkacri var imaT mimarT, vinc<br />

minda, rom miyvardes. bevrad ar<br />

Rirs is siyvaruli, romelic mx­<br />

№ 3 2011<br />

CasanTqmelad momixmoben~.<br />

erTurTisagan absoluturad<br />

gansxvavebuli xilvebis safuZvelze<br />

igive gancdaze mowmobs<br />

rilkes `malte laurids briges<br />

Canawerebi~, muzilis zogierTi<br />

novela da benis `rione. eqimis<br />

Canawerebi~. magram, miuxedavad<br />

amisa, literaturaSi ar<br />

xdeba amgvari gamocdilebis<br />

urTierTgacvla. ufro swori<br />

iqneba, Tuki am movlenas<br />

calkeuli revoluciuri amofrqvevebis<br />

daxasiaTebas mivcemT.<br />

garkveuli movlenebi<br />

Tu ideebi, gavrcelebuli azrisamebr,<br />

haerSi trialebs. ara<br />

mgonia, rom marTlac ase Tavisuflad,<br />

yvelasaTvis xelmisawvdom<br />

simaRleze trialebdes.<br />

axal gamocdilebas, Tavad<br />

Tu ar SeiZine, haeridan ver<br />

aiReb. gamocdilebas sxvisgan<br />

mxolod is sesxulobs, visac<br />

Tavad araferi gamoucdia. Cemi<br />

azriT, sadac ar ismis aucilebeli<br />

saxadiviT mosaxdeli es<br />

maradiuli SekiTxvebi Semoqmedebis<br />

sazrisisa da miznis<br />

Sesaxeb (Tu gnebavT, danaSaulis<br />

Sesaxebac) da maTi Tanmxlebi<br />

sxva SekiTxvebi, sadac ar aris<br />

eWvi da, aqedan gamomdinare,<br />

arc SemoqmedebiTi problematika,<br />

– iq axali xelovnebis<br />

nimuSi ver Seiqmneba. es Sei­<br />

Zleba paradoqsulad JRerdes,<br />

radgan manamde laparaki gqonda<br />

iZulebiT dumilze, rogorc<br />

Semoqmedis sakuTar TavTan<br />

da samyarosTan garTulebuli<br />

mimarTebisa, – im gasaWirze,<br />

romelmac axal droSi ubralod<br />

axali forma SeiZina. religiuri<br />

da metafizikuri konfliqtebi<br />

politikurma, socialurma da<br />

sazogadoebrivma konfliqtebma<br />

Secvala. magram yvela es konliqti<br />

mwerlisaTvis saboloo<br />

jamSi enasTan dapirispirebis<br />

saxes iRebs. radganac ukanasneli<br />

ormocdaaTiani wlebis<br />

gagrZeleba 37­e gverdze<br />

marti 35<br />

rainer maria rilke


№ 3 2011<br />

andre Jidis<br />

Camosvla sabWoTa kavSirSi<br />

36<br />

olod qeba­didebiT gamoixa teba<br />

da mimaCnia, rom did samsaxurs<br />

gavuweb sabWoeTsac da mis saqmesac,<br />

Tuki vila parakeb mis Sesaxeb<br />

gulwrfelad da ara pirmoTned.<br />

Cemi aRfrTovaneba sabWoTa kav­<br />

SiriT, aRfrTovaneba mis mier ukve<br />

miRweuli warmatebebiT, maZlevs<br />

misi misamarTiT kri ti kis gamoTqmis<br />

uflebasac – masTan dakavSirebuli<br />

Cveni molodinebis saxe liT,<br />

gansakuTrebiT yovelive imis saxeliT,<br />

risi imedis uflebasac igi<br />

Tavad gvaZlevs.<br />

vinmes Tu SeuZlia srulad<br />

gansazRvros – ra iyo CvenTvis<br />

sabWoTa kavSiri? is iyo ara marto<br />

gamorCeuli qveyana, romelic<br />

iZleoda magaliTs, saxelmZRvanelos<br />

moq mede bi sas. Yyvelaferi,<br />

razedac Cven vocnebobdiT, rasac<br />

vafiqrianebdiT, ris kenac<br />

miisw rafodnen Cveni survilebi<br />

da risTvisac mzad viyaviT ar<br />

dagvezoga Zal­Rone, – yvelaferi<br />

es iyo iq. Ees iyo qveyana, sadac utopia<br />

gardaiqmneboda realobad.<br />

DaRsru le bulis sidiade gvisaxavda<br />

kidev ufro didis, grandiozulis<br />

imedebs.<br />

Yyvelaze Zneli, TiTqos, ukve ukan<br />

iyo motovebuli da Cven, gulgaxarebulebma<br />

virwmuneT is uvali<br />

gzebi, romlebic airCia sabWoeTma<br />

tanjuli kacobriobis saxe liT.<br />

Mmagram marcxis SemTxvevaSi ra<br />

donemde iqneboda gamarTlebuli<br />

Cveni rwmena? Tumca, marcxis Taobaze<br />

fiqric ki dauSvebelia.<br />

Tu zogi dapireba ver Sesrulda,<br />

raSi unda veZeboT amis mizezebi?<br />

iqneb unda CavTvaloT, rom<br />

amis mizezebi pirvel dekreteb­<br />

Sia, an imaSi, rom isini jerovnad<br />

ver sruldeboda (riTac ar unda<br />

vcadoT Seusruleblobis gamar­<br />

Tleba – ginda gadax rebiT, ginda<br />

darRvevebiT Tu mdgomareobebTan<br />

SemgueblobiT)?<br />

***<br />

Mme aq vsaubrob Cems pirad STabe­<br />

Wdilebebze imis Sesaxeb, rasac me<br />

kanonieri siamayiT maCvenebdnen<br />

sabWoTa kavSirSi da risi naxvac<br />

Tavad SevZeli. sabWoeTis miRweve­<br />

marti<br />

bi bevr rameSi SesaniSnavia. xandaxan<br />

imis warmodgenac SeiZleba, rom<br />

aq, TiT qos, bednierebac ki sufevs.<br />

nuTu isini, vinc kmayofilebiT<br />

Sexvda Cems mcdelobas kongoSi –<br />

yvelaferSi Tavad gavrkveuliyavi,<br />

rodesac uari vTqvi gubernatoris<br />

mier gamoyofil avtomo bilze<br />

da vcdilobdi gavbaasebodi yvela<br />

Semxvdurs, damadanaSauleben ima­<br />

Si, rom sabWoTa kavSirSic vcdilobdi<br />

ar SemoeyaraT CemTvis TvalebSi<br />

nacari?<br />

eWvic ar mepareba, rom am wigniT<br />

isargebleben mowinaaRmdegeni,<br />

isi ni, visTvi sac `wesrigis siyvaruli<br />

Tavsebadia tiraniisadmi<br />

ganwyobisa~ 1 . nuTu amis gamo es wigni<br />

ar unda gamoqveyndes? Mmagram me<br />

xom darwmunebuli var, jer erTi,<br />

rom sabWoTa kavSiri gadalaxavs am<br />

siZneleebs, da, meore, rac yvelaze<br />

mniSvnelo vania, – erTi qvey nis Secdomebmac<br />

ki ver unda moaxdinon<br />

komprometireba im WeSma ritebisa,<br />

rome lic emsaxureba zogadsakacobrio,<br />

internacionalur saqmes.<br />

SeiZleba vinmes gamarT lebulad<br />

moeCvenos tyuilis miCumaTeba, an<br />

TavgamodebiT sicruis dac va, magram<br />

sinam dvileSi es xom mxolod<br />

mtrisTvis sargebelia, WeSmaritebiT<br />

miyenebuli Wri lo bebi ki, raoden<br />

mwarec ar unda iyos isini,<br />

gankurnebas emsaxureba 2 . (gv. 65 )<br />

A…...anda<br />

I<br />

***<br />

moulodneli stumroba<br />

borjomTan ganlagebul bavSvTa<br />

banaks – Zalian mokrZalebuls,<br />

TiTqmis ubadruks, Mmagram<br />

romelSic bavSvebi gasxivosnebulni<br />

iyvnen janm r Te lo biT, bednierebiT,<br />

TiTqos surdaT CemTvisac<br />

ewiladebinaT TavianTi sixaruli.<br />

ra unda vTqva? Znelia sityviT<br />

gamoxato es gulwrfeli da<br />

1 Aa. tokvili – `demokratiis Sesaxeb<br />

amerikaSi~ (Sesavali). sqolioebi da<br />

SeniSvnebi, Tu sxva ram miTiTebuli ar<br />

aris, avtoriseulia – mTargmn.<br />

2 aqamde Targmnili srulad Seesabameba<br />

wignis teqsts, Semdeg – mxolod<br />

amonaridebia, rusuli gamocemis gverdebis<br />

miTiTebiT – mTargmn.


alali grZnoba….<br />

... da ram deni iyo amis Semdeg msgavsi<br />

Sexvedra? qarTveli poetebi,<br />

studentebi, inte ligen cia,<br />

gansakuTrebiT muSebi, – savsebiT<br />

Seesabamebodnen Cems sulier<br />

ganwyo bas da Zalian vnanobdi, rom<br />

ar ga me ge boda maTi. maT RimilSi,<br />

maT gamoxedvaSi imdeni xalasi,<br />

utyuari guliTadoba iyo! Uunda<br />

iTqvas, rom me yvelgan warmadgendnen<br />

xolme, rogorc megobars<br />

da yvelgan vgrZnobdi Cems mimarT<br />

megobrul damokidebulebas. Mme<br />

mindoda vyofiliyavi Rirsi ufro<br />

meti megobrulobisa da esec mavaldebulebs,<br />

vi la parako (gv. 66).<br />

***<br />

asakTan erTad sul ufro mifermkrTaldeba<br />

interesi peizaJebis<br />

mimarT, ragind mimzidvelni ar<br />

iyvnen isini. CemSi ufro matulobs<br />

interesi adamianebis mimarT. Aadami<br />

anebi ki sabWoTa kavSirSi SesaniSnavni<br />

arian. Aasea saqarTveloSi<br />

– kaxeTSi, afxa zeTSi (me mxolod<br />

imaze vlaparakob, rac Tavad vnaxe)<br />

da, gansakuTrebiT, rogorc me<br />

meCveneba, – yirimsa da leningrad­<br />

Si (gv. 68).<br />

II<br />

***<br />

Mme ukve vTqvi zemoT, rom naklebad<br />

mainteresebs peizaJebi...<br />

magram mainc minda mogiT xroT kavkasiis<br />

SesaniSnavi tyeebis Sesaxeb<br />

– kaxeTTan miaxlovebisas, baTumis<br />

SemogarenSi, gansakuTrebiT<br />

– bakurianSi, borjomTan, ufro<br />

sworad – borjomis Tav ze. U ufro<br />

lamazi tye me arc minaxavs da verc<br />

warmomedgina: tyis aqoCrili nayari<br />

ver Trgunavs uzarmazar xeebs,<br />

idumal mdeloebs mwuxri ufro<br />

adre hfaravs, vidre Tavdeba dRe<br />

da geCveneba, rom TiTqos swored<br />

sadRac aq aebna gza cero dena biQWs<br />

zRapridan. gadaviareT es zRapruli<br />

tye, aRmovCndiT mTebSi Cakarguli<br />

tbis piras, sadac agvix snes,<br />

rom ucxoelTagan Cven gvergo pativi,<br />

pirvelebs dagvedga aq fexi.<br />

Mmagram me uamisodac SevigrZeni<br />

aqauri adgilebis simSveniere.<br />

tbis piras ganla gebulia patara,<br />

ucnauri sofeli (tabawyuri) –<br />

igi weliwadSi cxra Tvis manZilze<br />

TovliT aris dafaruli – me mas<br />

simovnebiT aRvwerdi. Aafsus, ratom<br />

ar Ca movedi aq ubralo turistad<br />

an naturalistad, romelic<br />

aRtacebiT waawydeboda aq misTvis<br />

ucnob mcenareebs, maRalmTian<br />

platoze aRmoaCenda misi baRis<br />

binadar `kavkasiur skabio zas~...<br />

magram me xom amisTvis ar Camovsulvar<br />

sabWoTa kavSirSi. Yyvelaze<br />

mniS v nelovani aq CemTvis aris<br />

xalxi, adamiani, ra SeiZleba maTgan<br />

Seiqmnas da ra Sehqmnes maTgan.<br />

tye, romelmac me sabWoeTSi momizida,<br />

Semzaravad gauvalia da is,<br />

ro mel Siac me amJamad davexetebi<br />

– socialuri sakiTxebia. sabWoTa<br />

kavSirSi es sa kiT xebi RaRadeben,<br />

gevedrebian da yoveli mxridan<br />

Tavs gatydebian (gv. 71).<br />

***<br />

Rvino, zogadad, kargia (magondeba,<br />

kerZod, mSvenieri winandali<br />

kaxeTSi). (gv. 74).<br />

***<br />

soxumis SemogarenSi samagaliTo<br />

sabWoTa meurneoba movinaxuleT.<br />

igi eqvsi wli saa. pirvel xanebSi<br />

Zlivs irCenda Tavs, amJamad ki<br />

erT­erTi warmatebulia, mas `mili<br />

onerad~ ixsenieben. yvelgan<br />

Cans SeZlebuloba. kolmeurneobas<br />

Zalian didi far Tobi ukavia.<br />

klimati xelsayrelia, yvelaferi<br />

swrafad xarobs.<br />

Zelebze Semdgari, miwas mocilebuli<br />

xis saxlebi mSvenieri<br />

da xatovania, maT gars xexilis<br />

didi baRebi artyams, xeebs Soris<br />

ki yvavilebi, bostneulia. wina<br />

wels kol meurneobas didi Semosavali<br />

hqonia, ramac mas didi danagrovebi<br />

SesZina da saSu aleba<br />

misca SromadRis sargo dReSi Teqvsmet<br />

maneTamde gaezarda. rogor<br />

mo xer xda es? zustad ise, rogorc<br />

moxdeboda, kolmeurneoba<br />

kapitalisturi sasoflo­sameur<br />

neo warmoeba rom yofiliyo<br />

da Semosavali aqcionerebs Soris<br />

Tanabrad gae nawilebina. es asea,<br />

№ 3 2011<br />

miRwevebi, romelmac axali<br />

literatura warmoaCina, imis<br />

Sedegad rodi mogvevlina, rom<br />

Semoqmedebs axal­axali stiliT<br />

eqsperimentireba, saTqmelis<br />

sxvadasxvagvarad gamoxatva da<br />

Tanamedroved yofna surdaT: es<br />

miRwevebi mudam iq iCenda Tavs,<br />

sadac denTiviT afeTqebuli axali<br />

azrovneba umZlavres biZgs<br />

aZlevda axal wvdomas, – sadac<br />

axali moralis Camoyalibebas<br />

axali moraluri miswrafeba<br />

uswrebda win, sadac axladmomwifebuli<br />

zneobrivi SesaZleblobis<br />

gaazreba iyo saWiro.<br />

amdenad, arc im azrs veTanxmebi,<br />

TiTqos dRes moCvenebiTi, Tavsmoxveuli<br />

problemebis winaSe<br />

vidgeT: samwuxarod, yvelani<br />

am problemebis gazviadebis,<br />

maT Sesaxeb laybobis cdunebas<br />

davyeviT. arc is mgonia swori,<br />

rom amdeni formaluri aRmoCena­Tavgadasavlis<br />

Semdgom, rac<br />

am saukuneSi (metwilad – am<br />

saukunis dasawyisSi) gadagvxvda<br />

Tavs, sxva aRaraferi<br />

dagvrCenia, Tu ara epigonoba,<br />

Tuki, cxadia, ar SevecadeT,<br />

siurealistebs vajoboT siurealizmSi,<br />

eqspresionistebs<br />

ki – eqspresionizmSi, da rom<br />

gvsurs es Tu ara, mogviwevs<br />

joisisa da prustis, kafkasa<br />

da muzilis monapovris gamoyeneba.<br />

saqme isaa, rom joissa da<br />

prusts, kafkasa da muzils arc<br />

Tavad miumarTiaT vinmesagan<br />

memkvidreobiT miRebuli gamocdilebisaTvis,<br />

xolo rasac<br />

mimarTes da rac maTi Seswavlisas<br />

samecniero naSromebsa<br />

da disertaciebSi warmoCinda,<br />

maTi Rvawlis mcire, umniSvnelo<br />

nawilia, – zedapiruli,<br />

garedan mitmasnuli. sinamdvilis<br />

am yavlgasul gansazRvrebaTa,<br />

am guSindel WeSmaritebaTa<br />

brma gadmoRebas Sedegad<br />

mxolod mimbaZveloba, didi<br />

Semoqmedebis uniaTo gameo­<br />

gagrZeleba 39­e gverdze<br />

marti 37<br />

robert muzili


№ 3 2011<br />

1936 wlis 23 ivniss moskovSi,<br />

wiTel moedanze,<br />

maqsim gorkis dakrZalvisas.<br />

marcxnidan: aleqsei<br />

tolstoi, mixail kolcovi,<br />

anastas miqoiani, nikita<br />

xruSCovi, nikolai bulganini,<br />

andre Jidi,<br />

viaCeslav molotovi,<br />

ioseb stalini.<br />

38<br />

radgan rCeba ucilobel faqtad<br />

– sabWoTa kavSirSi umcireso bis<br />

mxridan umravlesobis eqspluatacias<br />

adgili ukve aRara aqvs! es<br />

udidesi miR wevaa. `aq Cvens Soris<br />

aqcionerebi ukve aRar arian. Semosavals,<br />

saxelmwifosaTvis yovelgvari<br />

anaricxebis gareSe, erTmaneTSi<br />

Tavad mSromelebi anawileben<br />

(igu lis x mebian, rasakvirvelia,<br />

kolmeurneebi)~ 1 . es saucxoo iqneboda<br />

Tu ar iarsebebdnen sxva – Raribi<br />

– kolmeurneobebi, romlebic<br />

Tavis Senaxvas ver axer xeben. amas<br />

imitom vambob, rom, ramdenadac me<br />

gavige, kolmeurneobebi sruliad<br />

avto nomiurebi arian da maT Soris<br />

raime urTierTdaxmareba ar arsebobs.<br />

iqneb me vcdebi? netamc ase<br />

iyos 2 .<br />

1 yovel SemTxvevaSi, me ase meubnebodnen.<br />

magram me yvela aseTi Seumowmebeli<br />

`monacemi~, kolo niebidan<br />

mowodebulebis msgavsad, saeWvod meCveneba.<br />

Znelad Tu davijereb am kolmeurneobis<br />

privi legiurobas, rac<br />

yvela danarCeni kolmeurneobebisaTvis<br />

savaldebulo wliuri Semosavlis<br />

7 procen tis argadaxdaSi gamoixateba,<br />

rom aRaraferi vTqvaT TiToeul kacze<br />

35­dan 39 maneTamde individua lur gadasaxadze.<br />

2 danarTSi (igulisxmeba a. Jidis am<br />

wignis danarTi – mTargmn.) moyvanilia<br />

zogierTi ufro zusti monacemi. xelT<br />

bevri sxvac gamaCnia, magram me cifrebSi<br />

jerovnad ver verkvevi da ekonomikur<br />

sakiT xebSi ar vTvli Tavs sakmarisad<br />

kompetenturad. asec ar iyos,<br />

miuxedavad imisa, rom es cifrebi Tavad<br />

Cem mier aris mopovebuli, maT sandoobaze<br />

Tavs ver davdeb. koloniebSi<br />

marti<br />

me am warmatebuli kolmeurneobis<br />

bevri kolmeurnis ojaxSi<br />

var namyofi... 3 minda gamovxato<br />

Cemi ucnauri da sevdiani STabe­<br />

Wdileba, romelic maTi saxlebis<br />

inte rierebma dastoves CemSi: es<br />

aris STabeWdileba absoluturi<br />

usaxuro bisa. YYyovel<br />

saxlSi erTnairADADad<br />

uxeSi aveji, yovel saxlSi<br />

stalinis por treti – da meti<br />

araferi. arc erTi iseTi nivTi, an<br />

arc erTi iseTi sagani, romelic<br />

saxlis pat ronis pirov nebaze<br />

miuTiTebdes. sacxovrisebi im<br />

zomamde urTierSemanacvlebelia,<br />

rom erTis magivrad meoreSi<br />

moxvedril kolmeurneebs (romlebic,<br />

aseve, urTierT Semanacvlebleblad<br />

geC venebian) SeiZleba<br />

verc ki SeemCniaT es. 4 rasak virvelia,<br />

aseTi xerxiT bednierebis<br />

miRweva ufro advilia – rogorc<br />

me meubne bodnen, maT sixarulic<br />

saer To aqvT. ada mians sakuTari<br />

oTaxi mxolod ZilisaTvis sWirdeba,<br />

danarCenma yvela ferma gadainacvla<br />

klubSi, kulturisa da<br />

dasvenebis parkSi, Sekre bebis adgilebSi.<br />

ukeTesi meti raRa unda<br />

isurvo? sayovelao bednie reba<br />

miiRweva TiToeulis bed nierebis<br />

xarjze. iyaviT rogorc yvela, Tu<br />

gindaT iyoT bednierni (gv. 76).<br />

SeZenilma gamocdilebam maswavla undobloba<br />

`monacemebisadmi~. da bolos,<br />

rac yvelaze mTavaria, – am sakiTxebze<br />

Tavisi azri ukve gamosTqves specialistebma<br />

da amas me aRar davubrundebi.<br />

3 bevr sxva kolmeurneobaSi individualur<br />

sacxovrebelze laparakic ki ar<br />

aris. xalxs sZinavs saerTo saZinebel­<br />

Si, cxovroben saerTo sacxovreblebSi.<br />

4 aseTi depersonalizacia imis daSvebis<br />

saSualebasac ki iZleva, rom adamianebs,<br />

romlebsac sZinavT saerTo<br />

saZineblebSi, awuxebT promiskuiteti<br />

(laTinuridan – promiscuus – Sereuli,<br />

saerTo. savaraudod, ojaxisa da qorwinebis<br />

Sesaxeb raime normebis SemoRebis<br />

winare, sqesTa Soris SeuzRudavi<br />

urTierTobis stadia – mTarg.),<br />

ufro metad itanjebian ganmartovebis<br />

SeuZleblobiT, vidre im SemTxvevaSi<br />

maT individualobis SenarCunebis<br />

SesaZlebloba rom hqonodaT. da gana<br />

pirovnuli sawyisis dakargvis es,<br />

sabWo eTisaTvis saerTo ten dencia<br />

SeiZleba ganxilul iqnes rogorc progresi?<br />

rac Semexeba me, me ar SemiZlia es<br />

davijero.


IV<br />

***<br />

stalinis gamosaxuleba gvxvdeba<br />

yovel nabijze, misi saxeli<br />

yvelas pirze akeria, misi dideba<br />

yvela gamosvlaSi ismis. ase, magaliTad,<br />

saqarTveloSi, nebismier<br />

sacxov rebelSi, Tundac yvelaze<br />

ubadruksa da SesabralisSi, Tqven<br />

aucileblad naxavT stalinis portrets<br />

im adgilas, sadac winaT<br />

xati ekida. me ar vici, ras gamoxatavs<br />

es: gaR merTebas, siyvaruls,<br />

SiSs, magram faqtia – is yvelgan da<br />

yovelTvis aris.<br />

Tbilisidan baTumSi mimavalT,<br />

gzad gaviareT patara qalaqi gori,<br />

sadac daibada stalini. me vifiqre,<br />

rom es iqneboda yvelaze xelsayreli<br />

SemTxveva, gamegzavna misTvis<br />

depeSa madlierebis niSnad im<br />

daxvedrisa, sabWoTa kavSirSi rom<br />

mogviwyves – Cven yvelgan Zalian<br />

Tbilad gviRebdnen, avlendnen<br />

Cvens mimarT siTbosa da yurad­<br />

Rebas. vifiqre, rom ukeTesi Sem­<br />

Txveva ar meqneboda. manqana fostasTan<br />

gavaCerebine da gavu wode<br />

telegramis teqsti. misi Sinaarsi<br />

daaxloebiT aseTi iyo: `vimyofebi<br />

ra gorSi, sabWoTa kavSirSi gasaocari<br />

mogzaurobisas, ganvicdi guliTad<br />

survils ga movTqva Tqvens<br />

mimarT...~<br />

am adgilas Tarjimani iSmuSneba:<br />

aseTi formulireba ar varga. ar<br />

aris sakmarisi `Tqvens mimarT~<br />

stalinTan mimarTebaSi. aramcTu<br />

sakmarisi ar aris, es – SeuZlebelia.<br />

raRacis damatebaa saWiro.<br />

Cemi dabneulobis Semxedvare damswreebma<br />

TaTbiri gamarTes da SemomTavazes:<br />

`Tqven, mSromelebis<br />

winamZRols~, an – `xalxTa belads~,<br />

anda…... aRarc maxsovs kidev<br />

ra 1 . me es absurdad momeCvena,<br />

gava proteste da gan vacxade, rom<br />

1 geCvenebaT, rom vigoneb, ara? samwuxarod,<br />

ara! da nuravin ecdeba Cems<br />

dajerebas imaSi, rom saqme mxolod<br />

romeliRac arc Tu gonieri Cinovnikis<br />

uxerxul TavgamodebaSia. sruliadac<br />

ara, iq iyo sakmaod maRali Tanamdebobis,<br />

yovel SemTxvevaSi aseT saqmeebSi<br />

kargad gamocdili, bevri adamiani.<br />

stalini am mliqvnelobis yovelive<br />

gamovlinebaze maR la dgas.<br />

Cemi mcdeloba amao iyo. meti ra<br />

gamosavali damrCenoda. telegramas<br />

ar miiRebdnen, Tu me Semo­<br />

Tavazebul damatebas ar davTanxmdebodi.<br />

radgan saqme exeboda<br />

Targmans, ro mel sac me ver Sevamowmebdi,<br />

Seupovari winaaRmdegobis<br />

Semdeg davTanx mdi im dama­<br />

Ronebeli fiqriT, rom yvelaferi<br />

es hqmnis SemaZrwunebel ufskruls<br />

stalinsa da xalxs Soris, da<br />

radgan me ukve mivaqcie yuradeba<br />

sabWoTa kavSirSi Cemi gamosvlebis<br />

TargmanSi msgavsi damatebebisa<br />

da dazustebebis SemTxvevebs<br />

2 , me maSinve ganvacxade, rom<br />

uars vacxadeb yvelaferze, rac ki<br />

Cemi saxeliT gamoqveynebula sab­<br />

WoTa kav SirSi 3 Cemi yofnis dros<br />

da rom me amis Sesaxeb ganvacxadeb.<br />

ai, swored amas vakeTeb axla.<br />

eSmakma dalaxvros, yvela am<br />

mcdelobis iqiT, romelTaganac<br />

umetesoba, albaT, une buria, me<br />

ar minda davinaxo fexis dadebis<br />

raime mcdeloba, es ufro, albaT,<br />

survilia, ubralod daexmaro adamians,<br />

romelic ar icnobs adgilobriv<br />

Cvevebs da romlisTvisac<br />

ukeTesia dageTanxmos da Sesabamisad<br />

SearCios gamonaTqvamebi da<br />

gamoTqvas azri (gv. 88).<br />

V<br />

***<br />

TbilisSi me daveswari Tanamedrove<br />

ferweris gamofenas – Tu<br />

2 X­ma (aseTad daSifrul pirovnebas<br />

a. Jidi Tavis wignSi xSirad axsenebs,<br />

Tumca arsad ar amxels mis vinaobas!<br />

– mTargmn.) ganmimarta, rom sityva<br />

`beds~, romelsac me sabWoeTze laparakisas<br />

vxmarob, unda daematos raime<br />

ganmarteba. me SevTavaze: `didebuli~<br />

(`славная~ – mTargmn.). mas moewona Cemi<br />

SeTavazeba da miTxra, rom es sityva<br />

yvelas daakmayofilebs. meore mxriv,<br />

manve mirCia ar vixmaro sityva `didi~<br />

(`великий~ – mTargmn.), roca laparakia<br />

monarqze. monarqi ar SeiZleba iyos<br />

`didi~.<br />

3 gana ar maZalebdnen ganmecxadebina,<br />

rom frang axalgazrdobas Cemi ar esmoda,<br />

rom maT me ar vuyvardi, rom me<br />

valdebulebas viReb amas iqiT vwero<br />

mxolod mSromelTa klasisaTvis da a. S.<br />

№ 3 2011<br />

reba da amiT misi gaufasureba<br />

mosdevs. Zvelis gagrZeleba da<br />

sakuTari gamocdilebis gareSe<br />

eqsperimentireba rom erTaderTi<br />

SesaZlo gamosavali iyos,<br />

maSin dResdReobiT axalgazrda<br />

mwerlebisadmi mimarTuli zogierTi<br />

braldeba vinZlo gamar­<br />

Tlebulic iyos. magram, ai, ukve<br />

saxuravis koWebs gaudiT tkacatkuci,<br />

Ramis bindbundSi ga­<br />

CaRebuli xanZari ganTiadamde<br />

anaTebs wyvdiads.<br />

sinamdvilis ganaxlebul enas<br />

Tan Sexvedras mudam iq aqvs<br />

adgili, sadac gamocxadebis<br />

mgavsi moraluri aRmoCena<br />

gvatydeba Tavs, da ara iq, sadac<br />

vcdilobT, SevcvaloT ena<br />

rogorc aseTi, TiTqos enas<br />

SeeZlos axali wvdoma mogvani­<br />

Wos da gangvacdevinos, rac<br />

arasodes gamogvicdia. eniT<br />

ubralo manipulirebisas, misi<br />

axleburad Semobrunebis mcdelobisas<br />

ena aucileblad Surs<br />

iZiebs da am uRirs Canafiqrs<br />

gamoamJRavnebs. axal enas axali<br />

mixvra­moxvrac unda gaaCndes,<br />

es ki mxolod maSinaa SesaZlebeli,<br />

Tuki masSi axali suli<br />

daivanebs. gvgonia, rom enas<br />

yvelani vicnobT, aki yovelwu­<br />

Tierad viyenebT kidec; yvelani<br />

viyenebT, garda mwerlisa: mas<br />

igi xelidan ecleba, aSinebs,<br />

arasodes evlineba TavisTavad<br />

cxad movlenad: ena xom literaturamde<br />

arsebobda da kvlavac<br />

iarsebebs, ena im saarsebo<br />

process emsaxureba, romelSic<br />

mwerali veras gaxdeba. misTvis<br />

ena ar aris uSreti maragi,<br />

romelsac usasrulod daesesxeba,<br />

arc socialuri obieqti<br />

gaxlavT, yvela adamians<br />

Tanabrad rom ergo wilad. saimisod,<br />

rac xelovans surs moimoqmedos<br />

enis saSualebiT, ena<br />

jerac ar aris sakmaod daculi;<br />

Tavis sazRvrebSi moqceuli<br />

Semoqmedi enobriv niSnebs afiq­<br />

gagrZeleba 41­e gverdze<br />

marti 39<br />

jeimz joisi


№ 3 2011<br />

40<br />

lion foixtvangeri da<br />

ioseb stalini<br />

gulmowyaleni viqnebodiT, jobda<br />

saerTod ar gvexsenebina igi, magram<br />

sabolood mxatvrebma miaRwies<br />

dasaxul mizans, romelic ima­<br />

Si mdgomareobda, rom xalxs aswavlon<br />

Wkua (Tval saCino mxatvruli<br />

saxeebis meSveobiT), daarwmunon,<br />

gaaerTianon (ilustraciebad gamoyenebuli<br />

iyo epizodebi stalinis<br />

cxovrebidan). isini, rasakvirvelia,<br />

ar iyvnen `formalistebi~,<br />

magram, sawuxarod, arc mxatvrebi<br />

iyvnen. maT maiZules gamxsenebo da<br />

apoloni, romel mac, admetisaTvis<br />

rom esiamovnebina, Caaqro mzis sxivebi,<br />

magram mainc ver uSvela mas<br />

(gv. 94).<br />

Casworebani Cems<br />

`dabrunebaze sabWoTa<br />

kavSiridan~<br />

Tanamgzavrebi<br />

I<br />

***<br />

leningradidan, sadac pier lebari<br />

da me davxvdiT gemiT Camosul<br />

giius, Sif rins, lastsa da dabis,<br />

yvela erTad gavemgzavreT moskovSi<br />

specialuri vago niT. ramdenime<br />

dRis Semdeg imave vagoniT<br />

gavemgzavreT orjonikiZeSi. Semdeg<br />

sami kom fortuli avtomanqaniT<br />

CaviareT kavkasia da erTi dRis<br />

Semdeg aRmovCndiT Tbilis Si. saqarTvelos<br />

dedaqalaqSi erTi dRis<br />

dagvianebiT CavediT. amis gamo<br />

Cvens Se saxvedrad gamomgzavre­<br />

marti<br />

buli, Tavaziani qarT veli poetebi<br />

iZulebuli gaxdnen erTi dRe dagvlodebodnen<br />

mTebSi ganlagebul<br />

sasazRvro punqtSi. vsargeblob<br />

SemTx veviT da minda aRvniSno, rom<br />

gulaCuyebuli davrCi maTi miRebiT,<br />

maTi Tavaziano biT, daxvewili<br />

zrdilobiT, yuradRebis mudmivi<br />

gamoCe niTa da yoveli sur vilis<br />

winaswar mixvedrilobiT. Tu vinicobaa,<br />

raime saswauliT es wigni<br />

maT xelSi Cauvar daT, icodnen, rom<br />

maT mimarT me – rac ar unda uTxran<br />

Cemze – SevinarCuneb maTdami uRrmesi<br />

madlierebis grZnobas (gv.<br />

140).<br />

II<br />

Tbilisi, romelmac Tavdapirvelad<br />

didi imedgacrueba gamoiwvia,<br />

dRiTiDdRe uf ro da ufro<br />

gvxiblavda. Cven iq ori kvira davyovndiT<br />

da iqidan kaxeTSi gavemgzavreT<br />

oTxdRiani – yovelmxriv<br />

saintereso da SesaniSnavi mogzaurobiT,<br />

romel mac, meore mxriv,<br />

Cveni Zalebis arc Tu mcire nawili<br />

Seiwira – mogzaurobebis siZneleebTan<br />

Seuguebelma Sifrinma<br />

da giiomma bolos ganacxades, rom<br />

Zalian dai Ralnen amdeni STabeWdilebebisagan,<br />

emociebisagan da<br />

gamoTqves safrangeTSi dab ru nebis<br />

survili.<br />

Cven didi sinanuliT daveTxoveT<br />

maT – isini mSvenieri saucxoo<br />

Tanamgzavrebi iyvnen – Tumca Semdgom,<br />

rodesac sicxe autaneli<br />

gaxda, maT magivrad gavixareT.<br />

meore mxriv, Cveni mogzaurobis<br />

meore nawili ufro Wkuis saswavlebeli<br />

aRmoCnda – Cven ufro Tavisuflad<br />

vigrZeniT Tavi, adamianebTan<br />

uSualo urTierTobis Sesa Zleb<br />

loba mogveca, ufro naklebad<br />

vtyuvdebodiT da sinamdvileze<br />

Tvalebi ufro metad agvexila (gv.<br />

141).<br />

ubis wignakidan<br />

***<br />

avtomanqanaSi, gzad baTumisaken,<br />

Cemi Tanamgzavrebi aRfrTovanebas<br />

ver malaven gzis orive mxares<br />

axlaxan darguli xeebis Semxed


vare, ramdenime wlis mere isini xom<br />

Crdils mohfenen aremares. da gana<br />

Rirs imaze maTi yuradRebis mipyroba,<br />

rom am xeebs Soris arc erTi<br />

ar aris cocxali. eWvs ar iwvevs,<br />

rom isini darges udroo dros, anu<br />

ara im sezonSi, rodesac isini gaixarebdnen.<br />

unda viva raudoT, rom<br />

xalxma ver gabeda SewinaaRmdegeboda<br />

zemodan mosul brZanebas da,<br />

ubralod, Seasrules is. bunebac<br />

unda dagemorCilos, ara aqvs mniSvneloba<br />

adamianzea laparaki, Tu<br />

xeze.<br />

voronovis acrebsa Tu sxva eqsperimentebTan<br />

dakavSirebiT soxumSi<br />

arsebobs mai mu nebis didi<br />

sanaSene. me movindome gamerkvia<br />

Tu saidan SemohyavT cxovelebi,<br />

magram SeveCexe imasve – aq iseTive<br />

mravalsityvian da winaaRmdegobriobiT<br />

aRsavse ganmar tebebs iZle<br />

vian, rogorc zRvisiqiTa koloniebSi.<br />

ise ki, arian adaminebi,<br />

romelTac uSinaarso mravalsityviereba<br />

axasiaTebT. ai, magali­<br />

Tad, momxiblavi amxa nagi bolia<br />

(gvaria – mTargmn.), gamyolad da<br />

Tarjimnad rom aris CvenTan momagrebuli.<br />

mas araferi acbunebs,<br />

igi nebismier kiTxvaze gagcemT<br />

pasuxs. Tanac, rac ufro naklebad<br />

icnobs sakiTxs, miT ufro damajereblad<br />

laparakobs. igi ver<br />

acnobierebs Tavis umecrebas, rasac<br />

im daskvnamde mivyavarT, rom<br />

gauTviYcnobierebuli umecreb a<br />

Se iZ leba iyos mizezi ragind yvelaze<br />

mtkice mtkicebebisa. aseTia<br />

am xalxis Tavisebu reba, asea mowyobili<br />

maTi tvini, romelic kmayofildeba<br />

gaurkvevlobiT, miaxlove<br />

bu l obiT, mxo lod garegnuli<br />

niSnebiT:<br />

– SeiZleba gavigo, saidan arian<br />

Camoyvanili maimunebi, romlebic<br />

aq binadroben?<br />

– rasakvirvelia. es Zalian martivia<br />

(aq Tarjimani, Tavis mxriv,<br />

mimarTavs Cvens Tanmxleb pirovnebas).<br />

– maimunebis umetesoba aq daibada.<br />

diax, TiTqmis yvela maimuni aq<br />

aris dabade buli.<br />

– ki magram, Cven gviTxres, rom am<br />

mxareSi maimunebi ar binadroben.<br />

aqedan gamom dinare, odesRac isini<br />

aq saidanRacidan unda CamoeyvanaT.<br />

– diax, marTali brZandebiT.<br />

– maS, mainc, – saidan arian isini<br />

Camoyvanili?<br />

aq ki, ise rom daxmarebisaTvis<br />

aravisaTvis miumarTavs, igi sazriani<br />

Tavdajere bulo biT gvpasuxobs:<br />

– cot­cota yvela mxridan.<br />

Cveni momxiblavi Tarjimani Zalian<br />

keTilganwyobili, Cinebuli,<br />

keTilmosurne adamiania. magram ai<br />

ra aris masSi, cota ar iyos, dam­<br />

Rleli: Tu mis mier mowodebuli<br />

monacemebi zustia, es imas niSnavs,<br />

rom isini arasworia. (gv. 152)<br />

mTargmnelisagan<br />

amiT, SeiZleba iTqvas, Cemi misia<br />

amoiwura. Tavs uflebas mivcem da<br />

daskvnis magier moviyvan ramdenime<br />

sityvas a. plutnikis winasityvaobidan<br />

– `esoden gansxva vebuli Sexedulebebis<br />

anatomia~ – `mwerlebi,<br />

romlebmac erTsa da imave dros<br />

moina xules Cveni qveyana, did gansxvavebulobas<br />

avlenen masSi mimdinare<br />

movlenebisa da mTavar moqmed pirTa<br />

Sefasebisas~. da, aseve, – `erTi ki<br />

ucilobelia: TviTmxilvelTa Cvenebebi,<br />

Tavisi isto riuli faseulobiT,<br />

ganuzomlad ufro niSnadia,<br />

vidre STa moma valTa bevri sxva gviandeli<br />

daskvna~.<br />

№ 3 2011<br />

sirebs, raTa kvlavac sicocxle<br />

Caberos, SesZinos iseTi moZraobebi,<br />

rogoric enas literaturuli<br />

nawarmoebis garda<br />

arsad gaaCnia. aq, marTalia,<br />

gveZleva misi mSvenierebiT tkbobis<br />

saSualeba, magram is mainc<br />

uzenaes cvalebadobas emor­<br />

Cileba, romelsac esTetikuri<br />

dakmayofileba ki ar sWirdeba,<br />

aramed gamoxatvis axali Zala.<br />

saubaria iseT aucilebel<br />

swrafvaze, romelic mxolod<br />

Semdegnairad SemiZlia davaxasiaTo:<br />

esaa yvelanairi moralis<br />

uwinaresi moraluri<br />

moTxovnileba; es Zala iseTi<br />

axali azrovnebisaken gvibi­<br />

Zgebs, jerac rom ar adardebs<br />

gezi da mimarTuleba, mxolod<br />

enis saSualebiT raRacis wvdoma<br />

da moxelTeba wyuria. modiT,<br />

droebiT am raRacas realoba<br />

vuwodoT.<br />

erTxel da samudamod ar­<br />

Ceuli es gezi, – romelic arc<br />

filosofiuria, arc literaturuli,<br />

– TiTeul Semoqmeds<br />

axal­axali mimarTulebiT Semoabrunebs.<br />

hofmansTals man<br />

georgesgan sruliad gansxvavebul<br />

gzaze gadaaxvevina, sul<br />

sxva gziT atara rilke, kafkasTvis<br />

kidev sul sxva mimarTulebas<br />

niSnavda; muzilsa da brexts<br />

sruliad gansxvavebuli gzebi<br />

arguna. ase irCeven mimarTulebas,<br />

romelic Semdgom Tavadve<br />

gadastyorcnis maT im kalapot­<br />

Si, saidanac veRar dagauxveven,<br />

sadac adgili ar aqvs SemTxveviT<br />

sityvebs Tu movlenebs; masSi<br />

Caivlis maTi uxvi Wirnaxulic<br />

da Wknobis droebac... amis momswreni<br />

bevrad mets vgebulobT<br />

maTi Semoqmedebis auTenturobaze,<br />

vidre maT nawarmoebebSi<br />

iRbliani mignebebis Zebnisas<br />

da maTi xarisxis Sefasebisas.<br />

xarisxi xom mudam saeWvo, sakamaTo,<br />

zogan miuRebelic aris.<br />

xarisxs xom xSirad saSualo<br />

gagrZeleba 43­e gverdze<br />

marti 41<br />

franc kafka


№ 3 2011<br />

42<br />

– pa tim ris xved ri su li e ri marto<br />

o baa, – ity vis mur man le ba ni Ze<br />

Wa bua ami re jib Tan li te ra tu ruli<br />

di a lo gi sas da ga ix se nebs, Tu<br />

ro gor da a pa tim res po li ti kur<br />

da na Sa ul ze ori Zma, mi si me gob rebi<br />

– er Ti Teq v s me ti wli sa da me o re<br />

– Cvid me tis. Tvi Ton im xa nad om Si imyo<br />

fe bo da da zus tad ver mo u go nebia<br />

we li, TiT qos 1943­Si. um c ross<br />

kar gi po e tis per s peq ti va uCan da,<br />

uf ross – kar gi fex bur Te lis. um cro<br />

si pa tim ro ba Si gar da ic v le bo da,<br />

uf ro si ki, ro mel sac siy maw vi le Si<br />

mwer lo ba ze arc ufiq ria, rva wlis<br />

Sem deg ro ma ne biT dab run de bo da patim<br />

ro bi dan.<br />

esec yve la ze mka fio da da ma je rebe<br />

li da das tu re ba im fsi qo lo gi uri<br />

dak vir ve bi sa:<br />

– ai, ra icis mar to o bam...<br />

ise mox de bo da, rom uf ross mo uwev<br />

da si Wa bu ke Si ve da Ru pu li Zmis<br />

bi og ra fi is Sed ge na la mis na xe va ri<br />

sa u ku nis Sem d gom, imis po e tu ri krebu<br />

li saT vis wi na sity va o bad gan z raxu<br />

li, da ara erT sa gu lis x mo cno basac<br />

Se mo u na xav da STa mo mav lo bas da<br />

fsi qo lo gi ur por t ret sac war mosa<br />

xav da gu lan Te bu li ymaw vil ka cisas,<br />

vi sac ger ma nia­sab Wo Ta kav Siris<br />

omis aty do mis Ta na ve sa fiq ra li<br />

ga uC n de bo da, ra gzas dad go mo da<br />

qa o tu ri re a lo bis wi na Se mdga ri<br />

– xom ar Se iZ le bo da am uaR re sad<br />

mwva ve vi Ta re bis ga mo ye ne ba an tisab<br />

Wo Ta saq mi a no bi saT vis?!.<br />

es fiq ri mi iy van da im iatak q ve Sa<br />

jguf Si, ro me lic 17­18 axal gaz rdas<br />

aer Ti a neb da da sam­oTx Tves<br />

gas tan da ma Ti mcde lo ba. Ta na moaz<br />

re Ta es jgu fi da u ax lov de bo da<br />

tye Si ga sul gom bo rel xev su rebs,<br />

maT me Ta urs irak li gi ga urs da<br />

Se i a ra Re bu li ajan ye bis T vi sac ganewyo<br />

bod nen Se sa fe ri si pi ro be bis<br />

mo lo din Si. xmas Ca mo eR wia, ger manul<br />

ar mi as Tan moh y ve ba qar T vel­<br />

kritika<br />

rostom CxeiZe<br />

an der g ra un di dan: go gi ma i su ra Ze<br />

(ci xu ri no ve le bis qar Tu li rka li)<br />

marti<br />

Ta sam xed ro na wi le bio, da maT Tan<br />

da kav Si re bis ime di hqon daT germa<br />

nel Ta Se mos v lis Ta na ve... mag ram<br />

Sewy de bo da Tu ara ma Ti Zle va mo sili<br />

win s v la da ukan da xe vas da iwyebd<br />

nen, iatak q ve Sel Ta es jgu fi ki dec<br />

Sewy vet da ar se bo bas.<br />

TiT qos saf r Txe Cav li li yo protes<br />

tan te bi saT vis, mag ram swo red<br />

ma Sin mow v de bo daT Ce kis te bis xe li<br />

da oTar ma i su ra Zec sa pa tim ro Si<br />

amoh yof da Tavs, mi si Zma go gic, da<br />

sxva nic... da sam xed ro tri bu na li<br />

Tor met pat ri ots rom ga a sa mar Tleb<br />

da da rvas dax v re tas mi us ji da,<br />

sams – aT we li wads, erTs ki – Svid<br />

we li wads, oTa ri da sax v ret Ta si a Si<br />

aR moC n de bo da, xo lo mi si Zma – ga dasax<br />

le bul Ta.<br />

ma Ti ma mi saT vis es sas ti ki ga dawyve<br />

ti le ba – mwu xa re bas Tan er Tad<br />

– sa a ma yoc iq ne bo da: Cem ma Svi leb ma<br />

ma inc ga be des is, rac me ver gav bedeo.<br />

ise Rvi nos da lev da Tu ara, yovel<br />

T vis qa qu ca Co lo yaS vi lis saxe<br />

li eke ra pir ze. er Tad em sa xu raT<br />

ge ne ral Wav Wa va Zis cxe no san jar­<br />

Si, qa qu cas – ofic rad, amas ki vaxmis<br />

t rad, da Tur qe Tis fron t zec<br />

mo u wev daT mxar dam xar brZo la.<br />

am sa xe lis ga re moc va Si rom izr<br />

de bod nen Zme bi, ra ga sak vi ria,<br />

oTars vrce li moTx ro bis si u Je turi<br />

qar ga qa qu cas sa xis STa go ne biT<br />

Se eTx za – vi Tom da erT Wa buks ci xe­<br />

Si Se etyo par ti zan Ta be la dis ar sebo<br />

bis Ta o ba ze da sur vi lic gas Ceno<br />

da, rom mi si me Ta u ro biT eb r Zola.<br />

ro de sac Se fi cul ni, ajan ye bis<br />

da mar cxe bis Sem deg, Tur qe Ti sa ken<br />

da ad ge bod nen dra ma tul gzas, es<br />

ci xi dan ve Rar da e we o daT, rad ga nac<br />

me sazR v re e bi mok lav d nen.<br />

da um Tav re be li dar Ce bo da es<br />

moTx ro ba.<br />

da um Tav re be li dar Ce bo da sa i medo<br />

po e tu ri wa mowye bac.


da da um Tav re be li bi og ra fi i Tac<br />

Ser Ce bo da sa zo ga do eb riv­po li tiku<br />

ri cxov re bis is to ri as – dax v reta<br />

ma sac ga da sax le biT Se ec v le boda,<br />

mag ram av sens em s x ver p le bo da.<br />

leq se bis nam s x v re ve bi ma inc mo iyri<br />

da Tavs, ro gorc saf lav ze mi tani<br />

li yva vi li, kre bu li saT vis wam ZRva<br />

re bu li wi naT q ma ki go gi ma i su ra­<br />

Zis ci xu ri Ca na we re bis ga mo ce ma sac<br />

da er T vo da win, ro gorc Zmis bi ogra<br />

fi as Tan er Tad sa ku Ta ri av to biog<br />

ra fi ac.<br />

no ve le bis am cik l Si ma sac no vela<br />

da er q me o da, Tumc ga mom ce me li<br />

– da viT bu a Ze – mxo lod pi ro bi Tad<br />

mo ix se ni eb da am teqsts moTx ro bad.<br />

mi u xe da vad ami sa, ma inc am Jan robriv<br />

gan sazR v re bas am jo bi neb d nen,<br />

ra ki Ra Te ma tu rad ara mar to esa dage<br />

bo da am Ca na we rebs, ara med gzamk<br />

v le vad ga mo ad ge bo da mkiTx vels,<br />

Tu ra mi ze ziT mox ved ri li yo go gi<br />

ma i su ra Ze msjav r de bul Ta So ris da<br />

am de ni tan j va­wva le bac ga da e ta na.<br />

am ya i dis bi og ra fia ara er Ti Seg xv<br />

de baT var lam Sa la mo vis ko li muri<br />

no ve le bis cik l Si. da maT swo redac<br />

moTx ro be bi hqvi aT yo vel g va ri<br />

Se Ra va Tis ga re Se. da es imi tom, rom<br />

Tvi Te u lis fi nal Si usa Tu od ga iel<br />

vebs ise Ti fra za, rac TiT qos da<br />

oq mur Ca na wers sul sxva Tva liT<br />

Se ga xe debs da no ve la sa viT hkravs<br />

sul ram de ni me fur cels.<br />

go gi ma i su ra Zes ase Ti da niS nu leba<br />

ar mi u ni We bia Zmis bi og ra fi u li<br />

qar gi saT vis – sta ti ad Ca e fiq re bi na<br />

da sta ti is kva lo ba zec ga mar Tav da.<br />

ise, ci xu ri cik lis na wi lad rom<br />

egu lis x ma, ne ta mo a xer xeb da Sa lamo<br />

vi viT im mo u lod ne li da mravlis<br />

mety ve li fra zis mig ne bas, rac<br />

Zmis gax se ne bas moTx ro bad ga da aqce<br />

vi neb da?<br />

mi si mwer lu ri una ri gvi das turebs,<br />

rom am g va ri gan z rax vi sas uTuod<br />

ipov ni da Se sa fe ris da bo lo e bas,<br />

ise ve, ro gorc mTe li es ci xu ri cikli<br />

dRi u ri sa da pro zis zRvar ze<br />

mim di na re obs, er Ti Se xed viT verc<br />

ki am C nev mis mxat v rul qso vils da<br />

geC ve ne ba do ku men tur Ca na we re bad,<br />

uaR re sad dra ma tu li ga re mos uSu alo<br />

aR we rad, pa ti mar Ta am be bis pirda<br />

pir gad mo ta nad fur cel ze.<br />

ara da, es swo red is sti lu ri ma neraa,<br />

rac ni San dob li via var lam Sa­<br />

la mo vi saT vis, vinc Ta vis ko li mur<br />

Ca na we rebs moTx ro be bad arc mi iCnev<br />

da, yo vel Sem Tx ve va Si kla si ku ri<br />

be let ris tu li ni mu Se bis gver diT<br />

ar aye neb da da we ris am ya i das epo qis<br />

Ta vi se bu re biT xsni da, TiT qos da<br />

wa su li yo mxat v ru li ga mo na go nis<br />

dro da mwer lis er Ta derT mo va leo<br />

bad rCe bo da re a lo bis gad mo ta na<br />

do ku men tu ri si zus tiT, ara mar toden<br />

gaR r ma ve ba do ku men tu ri foni<br />

sa, ara med mxat v ru lo bis sru li<br />

gan dev na axa li dro is pro zi dan, rogorc<br />

gu lub r y vi lo bi sa da Txro bisaT<br />

vis da mam Zi me be li ba las tis.<br />

Tumc er Tia mwer lis Te o ri u li<br />

Se xe du le ba ni da me o re – Tvi Ton<br />

na we ri. es ori mxa re ki yo vel T vis<br />

ar em Tx ve va er Ti me o res, is ki ara,<br />

uf ro xSi rad ar em Tx ve va, ra ki Ra<br />

Txro ba ase ad vi lad ar em wy v de va<br />

gar k ve ul Car Co eb Si da, mwer lis talan<br />

tis Se sa fe ri sad, cdi lobs Ta vi<br />

da aR wi os Sem zRud vel ar ta xebs.<br />

var lam Sa la mo vis ko li mu ri ciklic<br />

am vi Ta re bis Tval naT li vi dadas<br />

tu re baa.<br />

ne ta go gi ma i su ra Zec Tu ama ve<br />

Tval saz ri si sa gax l daT Ta na medro<br />

ve pro zi sa sa er Tod da ker Zod<br />

mi si ci xu ri gan S to e bis Ta o ba ze? iqneb<br />

mar to Tvi Ton ki ar am jo bi neb da<br />

am sti lur ma ne ras, ara med sxve bisga<br />

nac ver war mo ed gi na, ra tom un da<br />

dam S v ra liy v nen si u Jet Ta ga mo gone<br />

ba sa da kre bi Ti xa si a Te bis Se saqm<br />

ne lad, Tu ki axa li dro is pro za<br />

aRarc mo iTxov da war mo sax vis amu­<br />

Sa ve ba sa Tu fan ta zi is ga qa ne bas da<br />

Tvi Ton ve gi biZ geb da re a lu ri ambe<br />

bi sa da xa si a Te bis gad mo sa xa tad<br />

yo vel g va ri Ca re vis, fe ru ma ri lis<br />

wacxe bis ga re Se?<br />

gind asec efiq ra da gind Te o riu<br />

li sa fa ne li arc hqo no da Se mu Save<br />

bu li, mi si Ca na we re bi – ko li mu ri<br />

no ve le bi sa ar iyos – Zal da u ta neblad<br />

ar R ve ven yo fi To bis ar ta xebs<br />

da mar j ved mo Zeb ni li for mis wyalo<br />

biT mxat v rul ni mu Se bad gvevli<br />

ne bi an, mkveT ri do ku men tu ri<br />

fo ni rom gas devT da is to ri kos Ta<br />

da so ci o log TaT vi sac ara nak leb<br />

sa gu lis x mo ni ari an saT val sa Ci no<br />

ma sa le bis da mow me bi sas, vid re lite<br />

ra tu ris mkvle var Ta da kri tikos<br />

TaT vis.<br />

№ 3 2011<br />

adamianis leqsSic ki ipoviT,<br />

karg moTxrobaSi, gulwrfel,<br />

Wkvianur romanSi. es xdeba xolme.<br />

marjve ostatTa nakleboba<br />

arc dResaa. maT garda arian<br />

iseTebi, SemTxveviT, brmad rom<br />

axvedreben mizanSi. arsebobs<br />

kidev ganapiras mdgomi ucnauri<br />

SemTxvevebi, romlebmac<br />

SeiZleba piradad Cveni guli<br />

moigos. magram mwerals SeuRwevad<br />

simaRleze ayenebs mxolod<br />

gezi, mticed dasmuli problemis<br />

manifestacia, miseuli enis,<br />

formebis, konfliqtebis samyaros<br />

TviTmyofadoba, Seucdomlad<br />

rom amoicnoba. mis<br />

arsebobas swored misi es gezi<br />

ganapirobebs, romelsac ise<br />

mihyveba, rogorc erTaderT<br />

SesaZlo gzas, am gzaze zidavs<br />

Tavis jvars, sasowarkveTili<br />

cdilobs, aRasrulos Tavisi<br />

vali da mTeli samyaro sakuTar<br />

Sinagan samyarod aqcios, saku­<br />

Tari utifrobiT itanjeba, rakiRa<br />

mTeli samyaros sityviT<br />

saxeldeba ganizraxa. raki icis,<br />

veravin gadamiWriso gzas da<br />

rakiRa Tavadac ar ZaluZs gzidan<br />

gadaxveva, – swored amitom<br />

gamoecxadeba misi davaleba.<br />

rac ufro cxadi xdeba misTvis<br />

es davaleba, miT ufro metad<br />

imsWvaleba misi nawarmoebebi<br />

Sefaruli Tu gamoTqmuli Teoriuli<br />

gansjiT. xSirad gvesmis,<br />

rom, marTalia, rilke didi poetia,<br />

magram misi poeziis msoflmxedveluri<br />

Sinaarsi Cven<br />

aras gvargebs, metic: zedmeti,<br />

xelisSemSleli danamatia. mniSvneloba<br />

mxolod calkeul srulyofilad<br />

daweril leqss Tu<br />

sulac pwkars aqvso, ase amboben.<br />

gvesmis isic, rom, marTalia,<br />

brexti didi poeti iyo, Cveni<br />

erT­erTi udidesi dramaturgi,<br />

magram Semwynareblurad gviwevs<br />

imis daviwyeba – an didi<br />

sinanuliT moxsenieba, – rom igi<br />

komunisti iyo. uxeSad rom vTq­<br />

vaT: mTavari lamazi sityvebia,<br />

ma sa la ki mar T lac ux va daa am cik­ gagrZeleba 45­e gverdze<br />

marti 43<br />

bertold brexti


№ 3 2011<br />

44<br />

konstantine gamsaxurdia<br />

levan goTua<br />

l Si. ise Ti ni u an se bi da de ta le bia<br />

mik v le u li da Se mo na xu li, rac iq neb<br />

sru li ad da kar gu li yo, an da pir wmin<br />

dad do ku men tur wya ro eb Si ver<br />

mig veq cia Se sa fe ri si yu radRe ba, axla<br />

ki aRar ga mog v r Ce ba, ra ki Ra go gi<br />

ma i su ra Zis no ve leb sa da moTx robeb<br />

Si mrav lis mety ve lad war moC n da<br />

an Tund ga i el va, oRond da sa max sovreb<br />

lad.<br />

go gi ma i su ra Ze var lam Sa la mo vis<br />

sko lis mim de va ria?<br />

iyo dro, ro de sac am g va ri mtkice<br />

ba ni auci le be lic gax l daT, ra Ta<br />

qar T ve li mwer lis na wers mniS v nelo<br />

ba mi ni We bo da – ru sis mo wa fed<br />

un da ga mocxa de bu li yo, imi si idee<br />

bis mim dev rad, imi si mxat v ru li<br />

me To dis gam me o reb lad, da aRarc<br />

da gi dev d nen, ga reg nu li sa er To Tu<br />

ma inc das tur de bo da maT So ris, gareg<br />

nu li, moC ve ne bi Ti ma inc, To rem<br />

su li e ri Sex ved ris niS ne bi rom ar<br />

mo i po ve bo da da ide u ri mrwam siT<br />

su lac sa pi ris pi ro po lus ze idg<br />

nen, amis aR niS v na arc un da mogveTxo<br />

va.<br />

am Ja mad amis auci leb lo ba aRa raa,<br />

sa xel m wi fo eb riv ma da mo u ki deb lobam<br />

es uf le bac dag vi nar Cu na, rom<br />

arar se bu li gav le ne bi ara vin mogvax<br />

vi os Tavs – ru su li iq ne ba Tu<br />

ame ri ku li... da Tu mwer lu ri ma neris<br />

msgav se bas vam C nevT er Ti mxriv<br />

aRi a re bul rus mwe ral sa da me o re<br />

mxriv nak le bad cno bil qar T vel<br />

pro za i koss So ris, xe la Re biT nu ki<br />

ga mo vacxa debT go gi ma i su ra Zes varlam<br />

Sa la mo vis mim dev rad, ara med<br />

da vuk vir deT qar Tu li no ve le bis<br />

da we ris Ta ri Rebs – es ni mu Se bi xom<br />

ma Sin iq m ne bo da, ro de sac Sa la movis<br />

ko li mu ri cik li xel mi uw v do meli<br />

gax l daT da verc go gi ma i su ra Ze<br />

isar geb leb da Ta vi si mwer lu ri mane<br />

ris Se mu Sa ve bi sas.<br />

Za li an ki dag vi an da mi si ci xu ri<br />

Ca na we re bis ga mo ce ma. upa ti e be lia<br />

ase Ti li te ra tu ru li si be ce da gular<br />

xe i no ba, rom am ran gis iatak qve<br />

Sa moTx ro be bi mo ge po ve bo des da<br />

cen zu ris ga uq me bi sa da ta bus ax s nidan<br />

oci wlis Tav ze Ra eRir sos wignad<br />

akin Z va.<br />

ki dev uf ro ga da i va deb da, rom<br />

ara da viT bu a Zis Tav ga mo de ba, vinc<br />

ara mar to Se mo i tan da am mi fa re bul<br />

moTx ro bebs sa li te ra tu ro mi moq­<br />

marti<br />

ce va Si, ara med Ci ne bul wi na sity vao<br />

ba sac wa um ZR va reb da, be let ristu<br />

li dak vir ve be bi Ta da Stri xe biT<br />

sav ses, rac am ram de ni me gverds gogi<br />

ma i su ra Zis re li e fur por t retad<br />

aq cevs.<br />

`kac ri el TuT be ri Zis sax le ulni~,<br />

ve e ba ro ma ni, ri Tac sca da damk<br />

vid re ba pa tim ro ba ga mov lil ma da<br />

ma nam de mwer lo ba ze arc ki me oc nebe<br />

di si den t ma sa li te ra tu ro as parez<br />

ze, ma in c da ma inc ver da i qad ni da<br />

mxat v ru li Za liT da iolad Se e reo<br />

da nac ris fer na kads – arc ma Sin<br />

moh yo lia kri ti ki sa gan ga mam x ne vebe<br />

li sity va da dRe sac nak leb mo salod<br />

ne lia, rom sa gan ge bod da in teres<br />

des vin me am ro ma niT, Tu ci xu ri<br />

no ve le bis xaT riT ar ga da av lo Tvali.<br />

`ker pi da jva ric~, me o re ro ma ni,<br />

ase ve mi i kar ge bo da.<br />

da Tu mur man le ba ni Ze ke Til ganwyo<br />

biT mi a niS neb da am ori ro ma nis<br />

ar se bo bas, isic imi tom, rom na pa timral<br />

kacs is ga u te xe lo ba Se mor Ca,<br />

rom am Janrs Seb mo da da Ta vis T vis<br />

ma inc epov na su li e ri Tav Se sa fa ri.<br />

mag ram, ai, ci xi sa da sa kon cen t racio<br />

ba na kis STa beW di le beb sac un da<br />

ga ek va la gza da ki dec mo e po ve bi na<br />

av to ri saT vis is ad gi li Cvens samwer<br />

lo cxov re ba Si, ad vi lad rom<br />

ve Rar da i viwyeb – xo lo am cik lis<br />

an der g ra un do ba ki dev cal kea da safa<br />

se be li.<br />

go gi ma i su ra Zis no ve leb ma ci xeba<br />

na kis Te ma ti ka Si mi aR wia im rangs,<br />

rom auci leb lad un da Se ir Ces ma Ti<br />

uke Te si ni mu Se bi ucxo e Tis T vi sac,<br />

To rem aq xom aS ka ra aRe ma ta kon stan<br />

ti ne gam sa xur di a sa da le van<br />

go Tu as no ve lebs, ama ve si nam d viliT<br />

STa go ne buls – `mtre bis me gobro<br />

ba sa~ da `ime dis sa ner ges~.<br />

ci xe­ba na kis sim wa re kon s tan ti ne<br />

gam sa xur di a mac ga mos ca da er Txans,<br />

To rem le van go Tua su lac 22 we liwads<br />

ewa ma ka tor Ra Si, mag ram rac ma­<br />

Ti Te ma ar iyo, verc da a mu Sa veb d nen<br />

Cve u li xe lov ne biT.<br />

ro gorc `mtre bis me gob ro baa~<br />

yve la ze sus ti kon s tan ti ne gam saxur<br />

di as no ve lebs So ris, ise `imedis<br />

sa ner ge~ le van go Tu as no ve listi<br />

ka Si. maT am be let ris tul mcdelo<br />

bebs fsi qo lo gi u ri mniS v ne lo ba<br />

Tu eni We ba da mkvle var TaT vis uf


oa sa gu lis x mo, vid re mkiTx ve lisaT<br />

vis.<br />

da er T ba Sad am de ni Ci ne bu li nove<br />

lis ga mo Ce na Ta vi se bu ri mov lenaa<br />

Cvens sa zo ga do eb riv­li te ratu<br />

rul si nam d vi le Si.<br />

mkveT ri do ku men ta liz mi sa ken<br />

swr af va mi iy van da go gi ma i su ra Zes<br />

iq am de, rom mo za i ku rad da la ge bul<br />

tu saR Ta si lu e tebs pir van del iers<br />

Se u nar Cu neb da – yve las Tav Ta vi si<br />

xa si a Ti Ta Tu Tvi se be biT Se mo iy vanda<br />

Txro ba Si da sa xe leb sac da u toveb<br />

da da gva re bis ini ci a leb sac.<br />

do ku men ta lu ri fo nis gam k veTre<br />

ba Tvi Ton mos Txov da, rom mxatv<br />

ru lo ba kom po zi ci u ri qar gis Semo<br />

xaz va sa da si u Je tis di na mi ka Si<br />

eZia, pi rov nul xa si aT Ta Ser Ce va sa<br />

da wer ti lis dro u lad das mis xelov<br />

ne ba Si, es yo ve li ve ki Ta vi siT<br />

ga uZR ve bo da im gan zo ga de bi sa ken,<br />

urom li so dac mxat v ru li qmni le ba<br />

Jur na lis tur re por ta Jam de qve iTde<br />

ba.<br />

am mxriv go gi ma i su ra Zis ci xu ri<br />

cik lic sru luf le bi a ni na wi lia im<br />

mid re ki le bi sa qar Tul no ve lis tika<br />

Si, rac aqam de um Tav re sad da viT<br />

vaC na Zi sa da oTar Cxe i Zis sa xe lebs<br />

ukav Sir de bo da, ma nam de ki gar k ve ulad<br />

aleq san d re or be li a nis na wereb<br />

Sic eCi na Ta vi, Tumc mas Ta vi si<br />

Txzu le be bis Jan rob ri vi gan sazRv<br />

ra arc uc dia. es rom ga nez ra xa,<br />

war ma te bi Tac Se as xam da xorcs da<br />

swo red igi Seq m ni da qar Tu li do kumen<br />

tu ri no ve lis kla si kur sa xes da<br />

mTel cik l sac dag vi to veb da. am jerad<br />

ki am mid re ki le bis wi na mor bedad<br />

war mod ge ba.<br />

ro de sac go gi ma i su ra Ze am ma neras<br />

ga mo Zeb ni da andergraundu li<br />

Ca na we re bi saT vis, miy ru e bu li yo<br />

aleq sandre or be li a nis Txzu le bani<br />

da xel mi uw v do me li gax l daT daviT<br />

vaC na Zis no ve le bi, oTar Cxe i Zis<br />

no ve lis ti ka Si ki jer ase mkveT rad<br />

ar eCi na Ta vi do ku men tur fon sa<br />

Tu per so naJ Ta Ta vi an Ti ve gvar­saxe<br />

liT Se moy va nis ma ne ras, ase rom,<br />

ci xu ri cik lis av to ri Ta vi siT miak<br />

v lev da am sti lur me Tods, da<br />

ami tom sav se biT bu neb ri vad Cnde ba<br />

erT­erT ni muS Si (`Rrma Re lis pa timarTa<br />

ba nak Si~) Sal va nu cu bi Zec,<br />

es ma Sin, ro de sac tu sa Re bi av Wa lisa<br />

da glda nis gza ga sa yar Tan ax los<br />

sacxov re bel saxls aSe ne ben da kaci<br />

da aTi­Tor me ti wlis bi Wi mi uax<br />

lov de baT. ka ci da in te res de ba:<br />

ras aSe neb To? – da go gi ma i su ra Zem<br />

ier ze un da ic nos mec ni e ri, rom lis<br />

naR va wi da nac upir ve le sad ax sen deba<br />

`vefxis tya os nis~ ru su li Targ<br />

ma ni, ra ki Ra am Tar g man ma ga mo ixs<br />

na igi sa kon cen t ra cio ba na ki dan,<br />

axal gaz r deb ma ki es am ba vi Se ityes<br />

mwe ral Ta sa sax le Si, sa dac xSi rad<br />

da di od nen da sxvac bev ri ram Se isru<br />

tes iqa u ri sa ja ro ga mos v le bidan<br />

Tu mZaf ri dis ku si e bi dan.<br />

mec ni ers gldan Si aga ra ki hqon da<br />

da Sem Tx ve viT rom ga da awy de bo da<br />

mSe neb lo ba ze ga moy va nil pa timrebs,<br />

gu li ar mo uT men da, rom ar<br />

ga mo la pa ra ke bo daT. ser Jan ti ne bas<br />

dar Tav da da pro fe so ris pir ve li<br />

fra za da na ne bi sa iq ne bo da:<br />

– Tqven ax la STa mo mav lo bas un da<br />

qmni deT.<br />

me re ki ori od sity viT un da ga ixse<br />

nos cim bi ri dan mos kov Si Ca moy vanis<br />

epi zo di da iq lav ren ti be ri as­<br />

Tan Sex ved ra, vinc be la dis naT q vams<br />

am c nobs: `vefxis tya o sa ni~ da as rule<br />

bi ne To, – sa qa Ral de Si Cawyo bil<br />

xel na we rebs da ub ru nebs da Si na gan<br />

ci xe Si cal ke oTax sac ga mo u yofs<br />

sa mu Sa od.<br />

– mew via ra Rac sa o ca ri STa go neba<br />

da aR f r To va ne ba, rom lis msgav si<br />

aras d ros ar mig r Z v nia.<br />

ew ve o da, aba, ra iq ne bo da, rad ganac<br />

mix v da, uk ve ga dar Ce ni li va ro.<br />

da ase caa – Tar g ma ni mo Tav de ba Tu<br />

ara, ma Sin ve da ub run de ba sa mo qa laqo<br />

cxov re bas.<br />

oRond, cxa dia, tu sa Reb Tan ar gaum<br />

xe lia, ro gor mi a wo da xel na we ri<br />

sta lins sa kon cen t ra cio ba nak Si<br />

myof ma. amis Ta o ba ze arc sxva gan mou<br />

yo lia da da fa ru li rCe ba da egaa<br />

mi si ma ri fa Ti a no ba im um w va ves yofa<br />

Si – jer rom mo i fiq ra, ra xer xi<br />

ajo beb da sab Wo Ta im pe ra tor Tan<br />

da sa kav Si reb lad, me re ki Ca na fiq ri<br />

ki dec aRas ru la.<br />

– wa wo lis po li ti kam ga a mar T la?<br />

– un da hkiTxos go gim, ra ki Ra smeno<br />

da, Tu ro gor ga mo su la Sal va<br />

nu cu bi Ze uni ver si te tis stu den t­<br />

Ta wi na Se 1921 wels, sa qar T ve los<br />

ga sab Wo e bis Ta na ve, da ga ux se ne bia<br />

mu xi sa da ler w mis ara ki – ro gor<br />

№ 3 2011<br />

poeziaa, es kargia, es mogvwons,<br />

gansakuTrebiT – qliavis xeebi<br />

da patara TeTri Rrubeli. –<br />

hofmansTalis Zalisxmeva, romelic<br />

man Tavisi nawarmoebebiT<br />

evropis ganadgurebuli<br />

sulieri tradiciis aRorZinebas<br />

miaxarja, maSin rodesac<br />

swored am tradiciis adgili<br />

vakuumma daikava, mavans fuW<br />

garjad esaxeba, magram am fiqtiur<br />

mimarTebaTa gareSe verc<br />

misi Teatri iarsebebda da verc<br />

mis eseebs eqneboda gansjis<br />

simwvave. – prusti `dakarguli<br />

drois Ziebis~ ukanasknel tom­<br />

Si lamis erTi TeoriiT ecada<br />

mTeli nawarmoebis `dazRvevas~,<br />

misi warmoSobis Sesaxeb msjelobiT<br />

surda Tavisi qmnilebis<br />

gamarTleba. SeiZleboda gvekiTxa:<br />

gana es aucilebeli iyo?<br />

me vfiqob, rom iyo. erTxel ase­<br />

Ti mosazrebac movismine: ratom<br />

ar agvaridao gotfrid benma<br />

Tavisi radikaluri esTetizmis<br />

formulireba, rad mogvaxvia<br />

Tavs gamoxatvis saSualebaTa<br />

mTeli Tavisi samyaro, es fanatikuri<br />

termilebi: Troba,<br />

gamZafreba, monologuri `me~?<br />

magram gana amis gareSe SeZlebda<br />

im oriod leqsis daweras,<br />

riTac SekiTxvis avtoris mowoneba<br />

daimsaxura? – gana muzilis<br />

`uTvisebo kacis~ eseisturi<br />

pasaJebi romanis srulfasovan<br />

nawils ar warmoadgens? es romani<br />

xom warmoudgenelia imTaviTve<br />

marcxisaTvis ganwiruli<br />

utopiis anda `dResaviT naTeli<br />

musikis~ Ziebis gareSe. gana mxolod<br />

es saazrovno cdebi ar<br />

aqcevs wigns imad, rasac is warmoadgens?<br />

am yovelives imisTvis rodi<br />

movixsenieb, raTa ar davuSva<br />

calkeuli mwerlebis, maTi<br />

cdomilebebisa da calsaxobis<br />

gakritikeba. amas imitom vsCadi,<br />

raTa dRevandeli dezorientaciis<br />

pirobebSi SegaxsenoT,<br />

ixib le bo da ler wa mi mu xis Zli e re­ gagrZeleba 47­e gverdze<br />

marti 45<br />

marsel prusti


№ 3 2011<br />

46<br />

varlam Salamovi<br />

Salva nucubiZe<br />

biT, mag ram er Txe lac amo var d ni la<br />

qa riS xa li, ro mel sac mu xa mZlav ri<br />

to te biT ige ri eb da, ler wa mi ki miwa<br />

ze wa uw ve bo da, da ro de sac griga<br />

li Cad ge bo da da ler wa mi Tavs wamo<br />

yof da, da i na xav da, rom qa ra Sots<br />

mu xa Zir fes vi a nad amo eTxa ra.<br />

gam Wir va le gax l daT ara kis deda<br />

az ric da pro fe so ris mi er mi si<br />

da mow me bis gan z rax vac, am gzas rom<br />

ur Cev da sa ku Tar Tav sac da axal gazr<br />

deb sac: qa riS xal Si varT mo yo lilni<br />

da pir da pir Se ta ke ba sa da zed Sems<br />

x v re vas ler wa mi viT moq me de ba ajobebs,<br />

gri ga li Cad ge ba Tu ara, kvlav<br />

sam ze o ze rom amov yofT Tav so.<br />

wa wo lis po li ti ka Se er q me o da am<br />

Se go ne ba sac da am gzis ar Ce va sac,<br />

da oci wlis Cav lis Sem deg, ra ga sakvi<br />

ria, axal gaz r da ka ci da in te rese<br />

bu li yo, am ga da sa xe di dan ro gor<br />

uyu reb da sa xel mox ve Wi li mkvleva<br />

ri am g var ar Ce vans, kvla vac izi areb<br />

da, ki dev uf ro dar w mu ne bu li yo<br />

mis sis wo re Si Tu gu li eTa naR re boda,<br />

sxva ga dawy ve ti le ba – mkveT ri<br />

da pi ris pi re ba – sjob dao?<br />

Se kiTx va kar ga xans Ca a fiq rebs<br />

Sal va nu cu bi Zes da pa su xad amas aTq<br />

me vi nebs:<br />

– ga a mar T la? iqi dan ise Can da,<br />

TiT qos... ax la aRar vi ci..<br />

uf ro cxad liv Tqmas mo e ri de boda,<br />

Tumc gam W vir va lea mi niS ne ba,<br />

rom ma in c da ma inc kma yo fi li ar aris<br />

`wa wo lis po li ti kiT~ da su lac ar<br />

esa xe ba mar j ve ga dawy ve ti le bad.<br />

iqi dan ise Can dao...<br />

im wu Tas Tav Se sa fars eZi eb da, gadar<br />

Ce na ze zru nav da, gri gal Tan Seja<br />

xe bas ga ur bo da da ler w mis simbo<br />

li ka una Teb da gza sa vals, mag ram<br />

ori aTe u li we li rom ga da i ke cebo<br />

da, dar w mun de bo da, ga mo sa va li<br />

esec ar yo fi lao – ga dar Ce na gadar<br />

Ce nad, mag ram ar se bo bis Se nar­<br />

Cu ne ba ga na ra ise Ti war ma te bu li<br />

na bi ji iyo, ro de sac Tval daT val<br />

ir R ve o da sa zo ga do eb ri vi mo ra li,<br />

erov nu li TviT m yo fa do ba, ikar gebo<br />

da su li e ri sim x ne ve da yo ve li ve<br />

Se u Ce reb liv mi e qa ne bo da uf s k ruli<br />

sa ken.<br />

zurgs ukan qa qu ca Co lo yaS vi li sa<br />

da mis Se fi cul Ta Tav gan wir va rom<br />

ar da e gu le bi naT, he ro i ku li Ja mis<br />

mo lan de bas rom ar ga da eq ro la ma­<br />

Ti ga mob r wyi ne biT da mu xac zed ar<br />

marti<br />

Se lew vo da am usas ti kes po li tikur<br />

re Jims, Tav q ve svla ki dev uf ro<br />

swra fi iq ne bo da.<br />

Tumc vis ro gor – dae yve las saku<br />

Ta ri fsi qo lo gi u ri wyo bi sa da<br />

ide ur­eTi ku ri mrwam sis kva lad<br />

aer Cia cxov re bis sti li, ro me lic<br />

bo los da bo los imiT fa sobs, rom<br />

mra val g va rad ito te ba da he ro i kis<br />

gver diT wa wo lac ar se bobs, er Ti meo<br />

res rom av se ben. asea, ase – Tu yvela<br />

Tav gan wir viT Se e nar cxe ba Zalmom<br />

re o bas, ers say r de ni sru li ad<br />

ga mo ec le ba, ise ve, ro gorc yve las<br />

qe dis mod re ka da a kar g vi nebs qve yanas<br />

sa ku Tar sa xe sa da im erov nul<br />

Ta vi se bu re bebs, urom li so dac mo­<br />

Za la de qvey nis pro vin ci ad dar Ce ba<br />

sa mu da mod, Tan da Tan su lac mo nobis<br />

kma yo fi le ba Si Ca Zi ru li.<br />

sa gu lis x moa Tund es pa sa Ji Ta visi<br />

siR r miT, pi rov nu li xa si a Ti sa da<br />

epo qis zo ga di Si na ar sis xel Se saxe<br />

bi war mo Ce niT, da amis Ta na pa sa Ji<br />

er Ti da ori ar Seg x v de baT ci xu ri<br />

Ca na we re bis am cik l Si.<br />

gan sa kuT re biT ma inc is fra za<br />

da a max sov r de ba mkiTx vels no veli<br />

dan `gzad ci xe­ci xe~, ro de sac<br />

po lit pa tim re bi Zvel bol Se vi kebs<br />

niSns uge ben, ar pa ti o ben men Se vik­<br />

Ta augad xse ne bas da was Za xe ben: noe<br />

Jor da nia Tqven sa viT sis x lis m s meli<br />

ma inc ar yo fi lao.<br />

pa ti mar Ta So ris myo fi mo ma va li<br />

mwe ra li Ta vis mxriv das Zens:<br />

– le ni ni ve ge ta ri a nels eZax da,<br />

vi Tom sis x lis R v ra rom ar sur da,<br />

imi tom.<br />

sxva sa is to ri Tu me mu a rul­doku<br />

men tu ri wya ro ar gvam c nobs noe<br />

Jor da ni as am met sa xels – ve ge ta ria<br />

ne li – da no ve lis `gzad ci xe­cixe~<br />

am pa saJs swo re dac do ku men tur<br />

cno bad ga mo i ye ne ben mkvle va re bi.<br />

xo lo no ve la Si `sa sik v di lo saka<br />

ni~ arek li lia uni ver si te tis<br />

jgu fi sa da sa ma nel Ta tra gi ku li<br />

xve d ri – uni ver si te tel Ta Sepy roba­dax<br />

v re tiT rom su lac ar mo Ta vebu<br />

la es Tav gan wi ru li gab r Zo le ba<br />

da mi si uSu a lo gag r Ze le ba aR moC nde<br />

bo da Se i a ra Re bu li me am bo xe e bis<br />

gas v la Tu Se Tis tye eb Si, er Txans<br />

war ma te ba sac rom mi aR wev d nen, magram<br />

sas ti ki sa xel m wi fo man qa na bolos<br />

ma inc sis x l Si Ca ax Sob da Ta visuf<br />

le bis am wyur vil sac.


mus ta fa Se li as mok v la caa gaxse<br />

ne bu li or m x ri vi sro li sas da am<br />

saq me ze mjda ri ami ran m­Zis si lu etic<br />

ga i el vebs. es kvlav is no ve laa<br />

– `Rrma Re lis pa ti mar Ta ba nak Si~,<br />

ro mel Sic na tu ra lis tur da, amav dro<br />

u lad, sim bo lur su ra Tad war moi<br />

sa xe ba, Tu ro gor amoTx ris mi wi dan<br />

ko kis pi ru li wvi ma ze da pir ze ve saxel<br />

da xe lod Cay ril pa ti mar Ta gvamebs<br />

da gza ze da a qa nebs.<br />

ra aris es – koS ma ru li xil vis gasag<br />

ne ba Tu is re a lo ba, ro mel sac<br />

mwer lu ri fan ta zi is miS ve le ba arc<br />

sWir de ba, Tvi Ton ve gan zo gad de ba<br />

sab Wo u ri yo fis, ko mu niz mis aRaJ­<br />

Ra Je bu li mwver va le bi sa ken mi ma vali<br />

gzat ke ci lis xel Se sa xeb xa tad?!.<br />

uSu a lod am moTx ro ba Si ki Cndeba<br />

er Ti da ma fiq re be li per so na Jic<br />

da mi si uc na u ri xved ric, ris T vi sac<br />

mwe rals sxva gan sazR v re ba ver Seur<br />

Ce via, gar da `axi re bu lad da da na­<br />

Sa u le bu li sa~.<br />

es per so na Ji ze mo i me re li qviTxuro<br />

Sal va Wa­Zea, vinc da ba qa laq Si<br />

mo e dan ze Ta na mo qa la qe eb Tan er Tad<br />

us men da ra di os, ro de sac sa o ma ri<br />

in for ma ci is gad mo ce mi sas diq tors<br />

es cno bac euwye bi na: Cven ma jar ma qala<br />

qi ta gan ro gi da to vao. ima ve Rames<br />

da a pa tim reb d nen qviTxu ros da<br />

bral de bad wa u ye neb d nen: ro de sac<br />

ga mocxad da sab Wo Ta ar mi is mi er tagan<br />

ro gis da to ve ba, Sen ul va Seb Si<br />

Ca ge Ri mao. Sal va uar yof da Ca Ri mebas:<br />

ti ri li Ri mils mi gavs, iq neb Came<br />

ti rao. ga mom Zi e be li Ca e Zi e bo da:<br />

Ca Ri me bi sas ra Ca i la pa ra keo? – da<br />

sa sur vel pa suxs rom ver mo is menda,<br />

mow me ebs, uf ro zus tad, crumow<br />

me ebs, da a ye neb da pir ze, TiT qos<br />

qviTxu ros esec eT q vams: eg er Ti da<br />

sxva aTa sio.<br />

ase mi us jid nen agi ta cia­lay bo bisaT<br />

vis aT we li wads.<br />

ra ki Ra koW lob da, So re ul etap Si<br />

ar gag zav nid nen da sas jels Rrma Relis<br />

ba nak Si mo ax de vi neb d nen. iq rom<br />

zog jer ga e xum re bod nen: mag Ri milma<br />

dag Ru pa da ki dev iRi me bi? mo ipar<br />

se eg ul va Se bio. – ar vi Ri me bi, ra<br />

vqna, ase Can so, – ir w mu ne bo da Sal va.<br />

es xa si a Ti da e na ne bo da mwe rals<br />

mo za i kur su raT Si Ca sa to veb lad<br />

da kvlav da ub run de bo da no ve la Si<br />

`Rrma Re lis ba na ki~, sa dac per sonaJs<br />

ka cia mRi ma ra Zis gvar­sa xe liT<br />

ga mo xa tav da, da ra Ta xal xos nuri<br />

we ris ma ne ri saT vis mi baZ vad ar<br />

Ca mo er T mi aT gva riT mi niS ne bu li<br />

ten den cia, aseT ax s nas Ca ur Tav da:<br />

sa o ca ria, mag ram asea, ka cis gvari<br />

an sa xe li zog jer em Tx ve va mi si<br />

pat ro nis sa be dis we ro xa si aTs, an<br />

pir da pir mi u Ti Tebs bed sa Tu ubedo<br />

ba ze. an ga mo xa tavs mi si cxov rebi<br />

sa Tu yo fis bu ne bas, ra Rac mis<br />

Tav s ga dam x dar am bavs, an pir da pir,<br />

an sa wi na aR m de god, an da zog jer afr<br />

Txi lebs an mo u wo deb so.<br />

mwe ra li fsi qo lo gis Tva liT ukvir<br />

de ba per so na Jis am uc na ur gamo<br />

mety ve le bas, sa be dis we rod rom<br />

ga da eq ca (`me ma inc ver ga vi ge, es<br />

`tok va~ da pa tim re bam de sWir da,<br />

rac ul va Seb Si Ca Ri me bad da i na xes<br />

Tu da pa tim re bis Sem d gom da e mar Ta<br />

dam Rup ve li `ul va Seb Si Ca Ri me bis~<br />

ak vi a te biT, rac bral de bis uar yofis<br />

bio­fsi qo lo gi u ri re aq cia iqne<br />

bo da. an da es tok va iyo mxo lod da<br />

mxo lod si mu la cia mar Ta li Ca Ri mebis<br />

uar sa yo fad~), ra Ta gro tes kuli<br />

su ra Ti da vi Ta re ba da be ji TebiT<br />

Ca u beW dos mkiTx vels, ro gorc<br />

sab Wo u ri ab sur dis – yi ra ze dam dga<br />

ri re a lo bis – ase ri gad mety ve li<br />

da sa xi e ri ni mu Si.<br />

ka cia mRi ma ra Ze am me o re no ve lis<br />

mTa var gmi rad war mod ge ba da es gare<br />

mo e bac, si u Je tu ri qar ga mis irg<br />

v liv rom ik v ris, xel Se sa xe bad gamok<br />

veTs sab Wo u ri si nam d vi lis arss.<br />

sa xis ga mo mety ve le bis sa be dis wero<br />

o ba Te mad da si u Je ta daa ga mo yene<br />

bu li ha in rix bi o lis no ve la Si<br />

`Cemi naR v li a ni sa xe~.<br />

per so na Ji nav sad gur Si dgas da<br />

mo far fa te To li ebs gas c qe ris –<br />

yov lad mSvi di, uwyi na ri su ra Tia,<br />

mag ram ub nis mo ri ge po li ci el ma<br />

ofi ci a lu rad un da da a dos mxar ze<br />

xe li da ub r Za nos: ga mom ye vi To. mize<br />

zi? Tur me ar se bobs ka no ni, romlis<br />

mi xed vi Tac yve la mo qa la qe bedni<br />

e ri un da iyos. – me bed ni e ri var,<br />

– ir w mu ne ba per so na Ji, mag ram poli<br />

ci e lis motyu e ba ad vi li ar aris:<br />

maS ras niS navs Tqve ni naR v li a ni saxe?<br />

– mar Ta lia ka no ni axa lia, oc da­<br />

Teq v s me ti sa a Tia, rac ga moq vey n da,<br />

mag ram ra ki Ra yo ve li ka no ni Za la­<br />

Si Se dis ga moq vey ne bi dan oc da oTxi<br />

sa a Tis Sem deg, naR v li a ni sa xe uk ve<br />

№ 3 2011<br />

Tu riTi amoicnoba WeSmariti<br />

Semoqmedis da zogadad Semoqmedebis<br />

gamoCena. misi amocnoba<br />

SesaZlebelia axali yovlismomcveli<br />

definiciiT, axali<br />

kanonebis damkvidrebiT, Seucdomeli<br />

azrovnebis idumali Tu<br />

sityvieri gamocxadebiT.<br />

maradiuli xom mxolod<br />

suraT­xatebia. azrovneba ki<br />

droiTia da amitomac drois<br />

msxverpli xdeba. magram swored<br />

misi warmavalobis gamo unda<br />

eswrafos Cveni azrovneba ganaxlebisken,<br />

Tuki gulwrfeloba<br />

da misi meoxebiT raimes<br />

Secvla gvsurs.<br />

xom TavSi ar mogiva, CavebRauWoT<br />

klasikis an romelime<br />

sxva epoqis ideebs, radgan isini<br />

CvenTvis ganmsazRvreli ve­<br />

Rar iqneba; Cveni sinamdvilec<br />

da Cveni kamaTic ucxoa maTTvis.<br />

raoden brwyinvaled unda<br />

gveCvenos gardasuli droidan<br />

Cvenamde mosuli calkeuli<br />

aforizmebi, Cven maT dRevandeli<br />

safiqralis dasturad<br />

viyenebT. arc imis gafiqreba<br />

gvepatieba, aqaoda, yvelaferi<br />

ukve miRweulia, rakiRa qveyanas<br />

40­50 wlis winaT ramdenime<br />

didi moazrovne moevlina. aras<br />

gvargebs, maT, rogorc amoCemebul<br />

varskvlavebs, dRevandeli<br />

azrovneba mivandoT. arc<br />

is mogvitans raime sargebels,<br />

Tuki im saocar qmnilebebs daveyrdnobiT,<br />

gasul aTwleuleb­<br />

Si rom Seqmna kacobriobam. maTgan<br />

mxolod imis swavla Segvi­<br />

Zlia, rom imave safrTxisgan,<br />

maT rom emuqreboda, arc Cven<br />

varT dazRveulni. xelovnebaSi<br />

ar arsebobs horizontuli<br />

winsvla, – mxolod marad ganaxlebuli<br />

vertikaluri naxtomiT<br />

sivrcis gapoba. winsvlis<br />

iluzias mxolod xelovnebis<br />

teqnikuri saSualebani gviqmnis.<br />

sinamdvileSi ki mxolod<br />

saxecvlaa SesaZlebeli. da is<br />

da na Sa u lad cxad de ba. mi Tu me tes, gagrZeleba 49­e gverdze<br />

marti 47


№ 3 2011<br />

48<br />

ka no ni ra di o Tic euwya mo sax le o bas<br />

da ga ze Tis fur c le bi da nac, xo lo<br />

maT T vis, vinc pre si Ta da ra di o Ti<br />

ar sar geb lobs, qu Ceb Si mi mo fan tes<br />

sa gan ge bo fur c le bi.<br />

Tur me per so na Ji axa li ga Ta visuf<br />

le bu lia pa tim ro bi dan, da rode<br />

sac po li ci is gan yo fi le ba Si mos­<br />

Txo ven aRi a ros ma Sin de li bral deba,<br />

am c nobT: Ce mi mxi a ru li sa xeo.<br />

Tur me sa yo vel Tao glo vis dRes,<br />

umaR le si mmar T ve lis gar dac va lebi<br />

sas po li ci els Tval Si mox ved ria<br />

mi si mxi a ru li sa xe da xu Ti we lic<br />

ami tom mi u sa jes.<br />

am je rad mowye ni li sa xi saT vis aTw<br />

li an pa tim ro bas Se u far de ben.<br />

sas je lis mox dis Sem deg ra gzas<br />

Se iZ le ba da ad ges?<br />

sxva ga mo sa vals ver po u lobs,<br />

gar da imi sa, rom:<br />

– un da ve ca do, ara vi Ta ri sa xe ar<br />

vi qo nio, Tu ki es Sev Ze li, aTi wlis<br />

Sem deg, bed ni e re bi sa da ux vi sap ni ano<br />

bis pi ro beb Si...<br />

Tav zar dam ce mi re a lo baa – grotes<br />

ki uki du re so bas aR wevs... oRond<br />

is, rac ger ma ne li mwer lis no ve la­<br />

Si mxat v ru li war mo sax vis na yo fia,<br />

koS ma ru li si nam d vi lis Ta vi se bu ri<br />

ga az re ba, qar T ve li pro za i ko si saTvis<br />

uSu a lo re a lo baa, na tu ra lizmic<br />

ki... da swo red na tu ra lis tu ri<br />

su ra Ti em g va ne ba gro tesks Ta vi si<br />

uC ve u lo bi Ta da da u je reb lo biT.<br />

* * *<br />

da e na ne bo da mo za i kur su raT Si<br />

Ca sa to veb la do...<br />

mwe rals TiT qos arc sje ro da, Tu<br />

ci xe­ka tor Ris Te ma ze mTel cikls<br />

Seq m ni da da la mob da bev ri ram Cae<br />

tia Rrma Re lis pa ti mar Ta ba na kis<br />

aR we ra Si, da wu ru lad war mo e Ci na<br />

tu saR Ta por t re te bi da mwa re xvedri.<br />

da Tu das cal de bo da, si u Jet Ta<br />

gaS la me rec Se iZ le bo da.<br />

– ka ci ise ar sad ar ic no ba, rogorc<br />

pa tim ro ba Si, – acxa debs perso<br />

na Jis pi riT (`tan ju li~). da Tu<br />

er Ti mxriv es ga re mo e ba amar ti vebs<br />

per so naJ Ta mxat v rul xor c Ses x mas,<br />

ra ki Ra ze da pir ze vea ma Ti xa si a Tebi,<br />

me o re mxriv ki dec ar Tu lebs, ra­<br />

Ta ze da pir ze ma inc sa er To Tvi se bani<br />

mo tiv ti vebs, uke Tu ro ba ni uf ro<br />

amoC n de ba, da pi rov nu li Ta vi sebu<br />

re ba ni, ase ri gad mniS v ne lo va ni<br />

marti<br />

mwer lo bi saT vis, sadRac iC q ma le ba.<br />

miC q ma luls ki Sem C ne va da war mosax<br />

va esa Wi ro e ba.<br />

ase war mod ge ba go gi ma i su ra Zis<br />

moTx ro be bi sa da no ve le bis cik l Si<br />

per so naJ Ta mra val fe ro va ni ga lerea<br />

– dawye bu li Rir se bi sa da me obis<br />

ga dar Ce ni saT vis Tav gan wi ru li<br />

mcde lo biT da dam Tav re bu li gaqce<br />

ul Ta mi er erT­er Ti Ta nam z raxve<br />

lis miC ne viT `zva ra kad, cocxal<br />

ulu fad~, ra Ta mi si SeW miT mo iT q van<br />

su li sa no va gis ga Ta ve bis Sem deg.<br />

ci xe imis ci xea da `kon c la ge ric~<br />

imis `kon c la ge ria~, rom si ve luris<br />

ara na i ri ga mov li ne ba aRar un da<br />

gik vir des... da dae es yo ve li ve dau<br />

fa ra vad, ga SiS v le bu lad Se mo i naxos<br />

mwer lo bam, mi Tu me tes, sab Wo Ta<br />

sas je laR s ru le bi Ti sis te ma, romlis<br />

Zal mom re o ba sa da ga nu kiTxa oba<br />

sac ver uZ leb d nen TviT is ada mia<br />

ne bic, ro mel Tac me fis d ro in del<br />

ru se Tis im pe ri a Si aTi da me ti we li<br />

ga e ta re bi naT pa tim ro ba Si da su lier<br />

ga nad gu re bas ma in c da ma inc ar<br />

uCi od nen.<br />

sa na to ri um Si arc isi ni yo fi lan,<br />

mag ram xom ar se bobs ra Rac zRvari,<br />

rom lis iqi Tac aRar grZel de ba<br />

ada mi a nu ri dam ci re ba da mo ra lu ri<br />

wne xi.<br />

sab Wo Ta si nam d vi le Si ase Ti zRvari<br />

ar ar se bob da.<br />

am tra gi ku li vi Ta re bis saT valsa<br />

Ci no ni muS Ta So ris go gi ma i su ra­<br />

Zis no ve le bi da moTx ro be bic gvegu<br />

le ba – san do gzam k v le vad Sem zarav<br />

gzeb ze.<br />

* * *<br />

ci xu ri Ca na we re bis sa xel wo de bis<br />

qveS rom mo aq cev da am cikls, sxva<br />

sa Ta urs isev am Jan rob riv Tu Tema<br />

tur gan sazR v re bas am jo bi neb da...<br />

mag ram ga mom ce mels ar da ak ma yo fileb<br />

da wig nis sa Ta u rad Jan ris gamo<br />

ta na da go gi ma i su ra Zis erT­erT<br />

sa u ke Te so no ve lis sa xel wo de bas<br />

Se ur Cev da wigns – `yu di e ras~, rogorc<br />

uf ro ori gi na lur sa da efeqturs.<br />

Jan rob ri vi da zus te ba ki dae<br />

qve sa Ta u rad wa we ro da wigns.<br />

yu di e ra mo xu ci de da ka cia, arafris<br />

di de biT rom ar da Tan x m da na­<br />

Te sa veb sa da me zob lebs, ra Ta maT­<br />

Tan er Tad Ca mo sax le bu li yo ba rad<br />

cxra bur ja Wi ux ze or bis bu de sa viT


Se fe ni li sof li dan, aw uk ve na sofla<br />

ri dan. da Ser Ce nia iqa u ro bas, vai<br />

Tu sa kon cen t ra cio ba na ki dan dabru<br />

ne bul ma Svil ma Cems asa val­da savals<br />

ve Rar mi ag no so.<br />

mar to o bi sa da mo lo di nis mo tivs<br />

oTar Cxe i Ze rom mi mar Tav da 40­iani<br />

wle bis da sawyis Si, es mxat v ru li<br />

xer xi Se maS fo Te be li aR moC n debo<br />

da re daq ci i saT vis, ofi ci a lur<br />

moTxov na Ta gan mkeTr ga dax ve vad,<br />

rad ga nac de da sab Wo Ta xe li suf lebas<br />

Se uZ le be lia da e to ve bi na mwu xare<br />

gan c de bis ama ra. ko leq tivs sas wra<br />

fod un da ga mo e Ro xe li da sa er­<br />

To fer xul Si Cab mul qals iolad<br />

ga day ro da yo vel g va ri dar di.<br />

me re mo lo di ni auci le be li moti<br />

vic Se iq ne bo da sab Wo Ta epo qis<br />

li te ra tu ri saT vis – es mas Sem deg,<br />

rac did sa ma mu lo omad mo naT luli<br />

qar te xi li ga da iv li da da de debi<br />

Tu co le bi mo uT men lad elod nen<br />

sab Wo Ta ar mi el Ta Sin dab ru ne bas.<br />

gawyal de bo da, gac v de bo da dak ve­<br />

Ti li mo lo di ni da Tan da Tan gaq rebo<br />

da TviT med ro u li mwer lo bi dan.<br />

mag ram na ka tor Ra lis mo lo di ni?<br />

de dis mar to o ba da gzi sa ken gulaT<br />

r To le bu li cqe ra wle bis man­<br />

Zil ze, na pa tim ra li Svi li ro dis gamo<br />

mecxa de bao?<br />

am gan c diT swo red `yu di e raa~<br />

gan m s W va lu li da Ta vi se bu ra dac<br />

mo Cans am ga da sa xe di dan sa er To lite<br />

ra tu rul fon ze – an der g ra un dma<br />

am je ra dac ga a mar T la da di di suli<br />

e ri tra giz mi de dis sa xed Se niv­<br />

T da, im de dis, rom lis mxat v ru li<br />

war mo Ce nac mkac rad ik r Za le bo da<br />

sab Wo u ri ide o lo gi is mi er.<br />

yu di e ra am saq ci e lis – mar toS­<br />

Te ni lo bis, da yu de bu lo bis – ga mo<br />

Se er q me va met sa xe lad, da es metsa<br />

xe li ki mTe li im mxa ris xsov na Si<br />

ina xavs ga da kar gu li ka cis sa xe bas,<br />

vinc So re u li gze biT ad re Tu gvi an<br />

ma inc un da mo aR wi os sam Sob lom de,<br />

sa dac – de dis wya lo biT – an Te bu li<br />

ke ra elo de ba.<br />

yu di e ro ba su li e ri ga u te xe lobaa.<br />

yu di e ro ba gan ge bis ga na Ce nis molo<br />

di nia.<br />

yu di e ro ba im gar du va lo bas Tan<br />

Sex ved ris nat v raa, be di sa gan ganwi<br />

rul ni uf lis kal Tam rom un da<br />

da i fa ros da sa tan j vel Si ga mo ta­<br />

re bu li Ta vi suf le bis naR ver da li<br />

kvla vac Ca um q ra li Se mo u na xos STamo<br />

mav lo bas.<br />

go gi ma i su ra Ze sac Se iZ le bo da es<br />

sa xe li Ser q me o da.<br />

isic am gam Tan ga vi mo lo di niT<br />

rom ar yo fi li yo aR v si li – sab Wo­<br />

Ta im pe ri as auci leb lad da ud ge ba<br />

dan g re vis Ja mi da ko mu nis tu ri doqt<br />

ri nac sa mu da mod Ca bar de ba is tori<br />

a so, aram c Tu ci xu ri Ca na we re bis<br />

cikls, erT ni muS sac ar da wer da am<br />

Te ma ze – vis T vis, ris T vis?..<br />

ara da, or wig na dac ki eva ra u da da<br />

qro no lo gi u ra dac da e la ge bi na –<br />

pir vel na wil Si 13 ni mu Si da me o re Si<br />

– 6, rac ga mom ce mels afiq re bi neb da,<br />

am na wils uTu od Se av seb dao. egaa,<br />

rva moTx ro ba jer je ro biT ar sad<br />

mo i Zi e ba – ma Ti mxo lod sa Ta u re bi<br />

da da we ris Ta ri Re bi vi ciT mwer lis<br />

mi er Sed ge ni li nus xis mi xed viT.<br />

jer dal xi ne bu li qve ya na ver unda<br />

egu e bo des aseT da na kargs da<br />

Cven T vis xom me tad da me tad gulsat<br />

ke ni iq ne ba, Tu ki verc ve ra so des<br />

mi vak v levT.<br />

Cvens Tval win ase ro gor un da gamq<br />

ra li yo rva ni mu Si im Te ma ti ka ze<br />

da im Jan ri sa, uke Te si rom arc mogve<br />

po ve ba.<br />

Tumc rac xelT gvaqvs, imas mainc<br />

nu Ra mi viC nevT ri giT mov le nad<br />

da ugu lis yu rod nu ga da va ta rebT,<br />

TiT qos Tav ze ga dag v di o des sab Wou<br />

ri ci xi sa da sa kon cen t ra cio ba nake<br />

bis cxov re bis Ci ne bu lad war mo saxu<br />

li su ra Te bi da ve Rar avu di o deT<br />

maT kiTx va sa da ana li ti kur gan s jas.<br />

* * *<br />

jer isic ar vi ciT, ki dev ras gvimza<br />

debs qar Tu li an der g ra un di, ra<br />

Se mo u na xavs, ra axal kuTxes Seg va xedebs,<br />

ra axa li sa xe liT gag va o cebs<br />

Tu Tval sa Ci no mwer lis ro mel dakar<br />

gul xel na wers mig vag ne bi nebs.<br />

qar Tu li an der g ra un di – je rac<br />

da u fa se be li da ara er Txel iolad<br />

xel wa mok ru lic Cve ni da be Ca ve buli<br />

qve ya na sa viT, yru Za xi lad rom<br />

Cag ves mis Ja mi dan Ja mad ni ko lor Tqi<br />

fa ni Zis ved re ba: mo u a reT sa qar­<br />

T ve los!.. mo u a reT sa qar T ve los!..<br />

mo u a reT sa qar T ve los!..<br />

– mo u a reT qar Tul an der g raunds!<br />

– esec im Se go ne bis Ta vi se bu­<br />

№ 3 2011<br />

Semcvleli gavlena, axal qmnilebaTagan<br />

rom modis, gvani­<br />

Webs samyaros axlebur aRqmas,<br />

axal SegrZnebebs, ganaxlebul<br />

cnobierebas.<br />

rogorc ki axal SesaZleblobebs<br />

moixelTebs, xelovneba<br />

saSualebas gvaZlevs ganvWvritoT,<br />

Tu rani varT da rani<br />

SeiZleba vyofiliyaviT, ra<br />

bedi gveweva da ra bedi Sei­<br />

Zleba gvweoda. misi monaxazebi<br />

xom arasodes Cndeba sicarielidan.<br />

dRes ukve veRaravis<br />

davajerebT, TiTqos literaturuli<br />

nawarmoebi istoriuli<br />

garemoebisagan damoukideblad<br />

iTxzvebodes, TiTqos arsebobdes<br />

Tundac erTi mwerali,<br />

romlis amosavali mdgomareoba<br />

droiTi mocemulobiT ar iyos<br />

ganpirobebuli. saukeTeso Sem­<br />

TxvevaSi man SeiZleba ori ram<br />

ganaxorcielos: iyos Tavisi<br />

drois warmomadgeneli da, amas­<br />

Tanave, Tavis epoqas warmoudginos<br />

iseTi ram, risi droc jerac<br />

ar damdgara. marTalia, aris<br />

SemTxvevebi, rodesac erTi Semoqmedi<br />

Soridan akvesebs naperwklebs<br />

maTTvis, visac sxvisagan<br />

sWirdeba sulieri energiis<br />

miReba da vinc misi naTelisaken<br />

iSvers xelebs. mTeli TaobisaTvis<br />

aseT mnaTobad nicSe<br />

qceuliyo, man gadasca naperwkali<br />

andre Jids, Tomas mans,<br />

gotfrid bensa da mraval sxvas.<br />

brextisTvis es roli marqsma<br />

Seasrula, kafkasTvis kirkegorma;<br />

joisi vikos istoriosofiis<br />

gavleniT aenTo, uricxvi<br />

SemoqmedebiTi impulsi gastyorcna<br />

froidma, ukanasknel<br />

droSi ki igive rols haidegeri<br />

asrulebs.<br />

rogor, saidan moxdeba axal­axali<br />

dakvesebebi? Zne li<br />

saTqmelia. specialistebi, eqspertebi<br />

Zalze momravldnen.<br />

moazrovneni ki arsad Canan.<br />

SesaZloa, garkveuli gavlena<br />

vitgenStainma moaxdinos. Sesari<br />

pe rif ra zi. gagrZeleba 55­e gverdze<br />

marti 49<br />

fridrih nicSe


№ 3 2011<br />

gamoCenili mwerali, rusTavelis<br />

premiis laureati Tamaz<br />

WilaZe wels 80 wlis gaxda.<br />

ganuzomelia Tamaz WilaZis<br />

damsaxureba meore msoflio<br />

omis Semdgomi qarTuli literaturis<br />

Zireuli ganaxlebis<br />

saqmeSi. man axali ideebiT,<br />

TemebiT, mxatvrul­gamomsax<br />

ve lobiTi saSualebebiT<br />

ga am didra uaxlesi qarTuli<br />

mwer loba. Znelad moiZebneba<br />

mwe rali, romelsac, Tamaz<br />

Wi laZis msgavsad, erTnairi<br />

warmatebiT eRvawos poeziis,<br />

prozis, dramaturgiisa da eseistikis<br />

sferoebSi. oTxive es<br />

samwerlo dargi man mravali<br />

SedevriT gaamdidra, romlebic<br />

Tanamedrove qarTveli<br />

mkiTxvelis erT­erT mTAavar<br />

sulier sazrdos warmoadgens<br />

ager ukve naxevar saukuneze<br />

metia.<br />

⇒<br />

Tamaz WilaZe, lia ClaiZe da<br />

oTar WilaZe qarTvel mamaTa<br />

savaneSi. stamboli, 1996.<br />

50<br />

qarTvelebi Sin da gareT<br />

`bednieri viqnebi, Tu Cems nawarmoebebs<br />

waikiTxaven TurqeTis qarTvelebi~<br />

– brZana Tamaz Wila­<br />

Zem, roca gaigo, rom hasan Celiqi<br />

(meliqiSvili) misi nawarmoebebis<br />

Targmnas apirebda.<br />

`mTeli cxovreba vocnebobdi<br />

TurqeTis qarTvelebTan miaxloebas<br />

da ver movaxerxe, mixaria,<br />

Tu Cemi leqsebi mivlen maT­<br />

Tan~, – brZana oTar WilaZem, roca<br />

Turqul­qarTvelovan Jurnal<br />

`Cve neburebSi~ dabeWdili Tavisi<br />

leqsebis Targmanebi ixila.<br />

`gvixaria, Tu amxela mwerlebs<br />

Cveni gacnoba undaT~, – Tqves<br />

stambolis, izmiris, bursas qarTvelebma<br />

da TurqeTSi miiwvies<br />

saxelovani Zmebi.<br />

1996 wlis 27 oqtombers trapizonSi<br />

saqarTvelos sakonsulos<br />

TanamSromlebis, Cveni megobris,<br />

waTe bawaSis manqaniT Tbilisidan<br />

gavediT.<br />

rikoTis uReltexilidan ayolilma<br />

wvimam da qarma xofamde<br />

gvdia. zRvis talRebi manqanaze<br />

gadadioda. `gemiT mimyavxarTo~, –<br />

xumrobda waTe.<br />

lia ClaiZe<br />

oTxi dRe TurqeTSi<br />

marti<br />

oTars Zvirad daujda qobuleT­<br />

Si manqanidan cota xniT gadmosvla,<br />

isedac SeuZlod iyo da axla<br />

gaciebac daemata.<br />

qobuleTSi gviTxres, `mTels<br />

sanapiroze aseTi amindiao~. vwuxar,<br />

vaiTu, amindma CagvaSxamos is<br />

aTiode dRe, romelic TurqeTSi<br />

unda gavataroT.<br />

rac `sarfis kari~ gaviareT,<br />

Tamazs xma ar amouRia. fiqrobs Tu<br />

awuxebs rame?<br />

waTes araferi gamoepareba da<br />

ai, trapizonSi Sesvlamde manqanam<br />

gzidan gauxvia da soflis orRobes<br />

Seuyva. lamaz lazur sofelSi koxta<br />

odas mivadeqiT, gaiSala sufra,<br />

Seisva im miwa­wylis sadRegrZelo.<br />

`SemZra aqaurobis xilvam. ara, batono,<br />

aravin miTxras, tao­klarjeTSi<br />

wamodio – ambobs Tamazi.<br />

nacnobi gancdaa! ai, Turme, ratom<br />

iyo cud xasiaTze!<br />

trapizonSi Rame gavaTieT da gavudeqiT<br />

gzas stambolisaken, grZelia<br />

da momqancveli es gza. iZulebuli<br />

varT, erTi RamiT adafazarSi<br />

SevCerdeT. meore dRe – 29 oqtomberi<br />

– `respublikis dResaswauli~<br />

– xmauriT, aRlumiT gaTenda.<br />

Cveni megobari mustafa iaquTi<br />

(guram ximSiaSvili) izmiTSi (Zveli<br />

nikomedia) Segvegeba da gagvyva<br />

stambols, raTa gza ar agvreoda.<br />

es arcTu moulodnelia 12­milionian<br />

qalaqSi.<br />

araCveulebrivi amindi dgas stambolSi.<br />

axali `faTihis xidiT~<br />

gadavdivarT mziT abrWyvilebul<br />

bosfroze. merCia, Zveli,<br />

`aTaTurqis xidiT~ gadavsuliyaviT,<br />

iqidan ufro lamazi xedia.<br />

Cvens stumrebs aqedanac xiblavs<br />

stamboli.<br />

oTxvarsklaviani sastumro stambolis<br />

centrSi, SexvedrebiT, STabeWdilebebiT<br />

aRsavse oTxi dRe....<br />

`parizSi Seveswari Tqveni `rki


nis Teatris~ prezentacias, vnaxe,<br />

rogor aRafrTovana yovlismnaxveli<br />

frangebi am romanma. vifiqre,<br />

aseTi ra dawera qarTvelma mweralma­meTqi,<br />

viyide, wavikiTxe, mec<br />

gavgiJdi, CamoviWeri TurqeTSi da<br />

daviwye Targmnao~, – uTxra oTar<br />

WilaZes cnobilma mTargmnelma ismail<br />

ierguzma, romelmac meore<br />

dResve moakiTxa sastumroSi. aqvea<br />

Saban Tabani (warmoSobiT qarTveli),<br />

romelic soliduri gamomcemlobis<br />

patronia. gamomcemlobisaTvis<br />

qarTuli saxeli `sinaTle~<br />

daurqmevia, `sul qarTuli wignebi<br />

unda gamovceo~ – ambobs da Tamaz<br />

da oTar WilaZeebis wignebiT<br />

iwyebs.<br />

30 oqtombers qarTveli mwerlebi<br />

`TurqeTis mweralTa sindikatSi~<br />

miiwvies.<br />

– Господа, я же знаю вас! – am sityvebiT<br />

Seegeba stumrebs sindikatis<br />

Tavmjdomare, cnobili poeti aTaol<br />

behramoRlu, romelic rusuli literaturis<br />

specialistia. `kargad<br />

vicnob pasternakis Semoqmedebas da<br />

iqidan vici, ra Rirebulebisaa qar­<br />

Tuli poeziao~. bevri qarTveli mwerali<br />

waukiTxavs rusul TargmanSi,<br />

maT Soris WilaZeebic.<br />

Tbil, megobrul atmosferoSi,<br />

`Wiqa Caize~, qarTveli da Turqi<br />

mwerlebi saubroben literaturaze,<br />

literaturul urTierTobebze,<br />

kiT xuloben Tamaz WilaZisa da<br />

oTar WilaZis leqsebis hasan Celiqiseul<br />

Targmanebs.<br />

Tamazma madloba gadauxada<br />

mas pinZlebs, ilaparaka qarTul­<br />

Turquli kulturuli urTier­<br />

Tobebis perspeqtivebze, `Tqvens<br />

Rimils Tan waviReb Cems samSobloSio~,<br />

– uTxra Turq poetebs.<br />

gamomSvidobebisas aTaol behramoRlum<br />

erTxel kidev aama stumrebs:<br />

`Cven axla firosmanis ocneba<br />

SevasruleT, oRond samovari<br />

gvakliao~ (saubari mrgvali magidis<br />

garSemo mimdinareobda).<br />

`bednieri var aqauri qarTvelebis<br />

gacnobiT. vxedav, rom Cveni<br />

aqauri Zmebi TurqeTis sazogadoebaSi<br />

kargad cxovroben. diax, Cven,<br />

qarTvelebi varT Tu Turqebi,<br />

u pirvelesad yovlisa, adamianebi<br />

varT. es ar unda dagvaviwydes da<br />

ukeTesad cxovrebis gzebi unda<br />

moviZioT~. am sityvebiT daasrula<br />

Tamaz WilaZem Tavisi gamosvla<br />

`SevardnaZis fondis~ stambolis<br />

filialSi gamarTul preskonferenciaze,<br />

sadac Tavi moiyares<br />

<strong>Jurnali</strong>stebma da mwerlebma, stambulelma<br />

qarTvelebma. preskonferencias<br />

cnobili Teatrmcodne,<br />

qarTuli kulturis didi damfasebeli,<br />

lazi haiaTi asiliaziji uZ­<br />

Rveboda.<br />

izmiTeli qarTvelebi sastumroSi<br />

elodebian stumrebs –<br />

lamazi, moxdenili, kargi moqar­<br />

Tule zrdili Wabukebi.<br />

– nuTu TurqeTis qarTvelebi<br />

yvelani aseTi kargebi arian?! –<br />

aRfTovanebulia oTari, gansakuTrebiT<br />

gaixara guram ximSiaSvilis<br />

Svilebis – levanisa da mixos<br />

naxviT.<br />

– levan ximSiaSvili?! iciT, es ra<br />

saxelia?!<br />

– rom viciT, swored imitom<br />

hqvia, – iyo pasuxi.<br />

– waiyvaneT es biWi da Tqven gazardeTo,<br />

– miTxra b­nma Tamazma<br />

mixoze, roca dainaxa, rogor gviyvars<br />

me da mixos erTmaneTi.<br />

mixo jer pataraa, dedasTan<br />

unda, skolas rom daamTavrebs, ma­<br />

Sin vnaxoT.<br />

izmirsa da mis SemogarenSi XIX<br />

saukunis 70­ian wlebSi aWaridan<br />

wasul muhajirTa STamomavlebi<br />

cxovroben. kargad SemounaxavT<br />

ena. qalaqi or raionad aris dayo­<br />

№ 3 2011<br />

oTar WilaZe, haiaTi<br />

asiliaziji, lia ClaiZe da<br />

Tamaz WilaZe<br />

Tamaz WilaZe, zusti poeturi<br />

xedvis mqone lirikosi,<br />

prozis ostati, dramatuli<br />

cxovrebiseuli situaciebis<br />

SemCnevisa da piesis formiT<br />

maTi gadmocemis xelovnebiT<br />

gamorCeuli Semoqmedi, Rrmad<br />

Caswvda TAavisi Tanamedrove<br />

axalgazrdobis sulier miswrafebebs<br />

da STambeWdavad<br />

mogviTxro maT Sesaxeb.<br />

gansakuTrebulia Tamaz Wila<br />

Zis moRvaweoba eseistikis<br />

sferoSi. klasikuri qarTuli<br />

literaturis Sesaxeb dawerili<br />

misi eseebi originalurobiT,<br />

siaxliT, mkiTxvelisTvis<br />

kargad nacnobi Sedevrebis<br />

axleburad wakiTxva­gaazrebiT<br />

rom gamoirCeva, azris<br />

gacxovelebul moZraobas iwvevs,<br />

acocxlebs Cvens literaturul<br />

cxovrebas, xelaxla<br />

migvapyrobinebs mzeras<br />

TiTqosda yvelasaTvis kargad<br />

cnobili mxatvruli samyaroebisadmi<br />

da moulodneli kuTxiT<br />

warmogviCens maT.<br />

Jurnal `qarTuli mwerlobis~<br />

redaqcia janmrTelobas,<br />

didxans sicocxles da axal<br />

SemoqmedebiT warmatebebs us ­<br />

urvebs mwerals, romlis gamoc<br />

dileba, ostatoba, sibrZne<br />

da gulisxmiereba Cvens sazogadoebas<br />

metismetad sWir deba<br />

swored dRes arcTu saxarbielo<br />

awmyodan Rirseuli momavlisaken<br />

gzebis Ziebisas.<br />

marti 51


№ 3 2011<br />

Tamaz WilaZe, fahreTin<br />

CiloRlu da oTar WilaZe<br />

* * *<br />

sami dRea stambolSi varT.<br />

`aia sofia~ yvelaze didi STabe­<br />

Wdilebaa. TanagrZnobaze metad<br />

aRSfoTebas iwvevs – mezobel<br />

qristian qveynebs upirebda Caylapvas<br />

da TviTon etira deda!<br />

muhamedma sisxliani xelis anabeWdi<br />

Seatova samudamod...<br />

* * *<br />

ra SemiZlia vTqva TurqeTze?<br />

upirveles yovlisa, rasakvirvelia,<br />

ar unda wamovsuliyavi<br />

avadmyofi... amave dros, es albaT<br />

erTaderTi SesaZlebloba<br />

iyo, saerTod, TurqeTis naxvisa.<br />

xom unda mcodnoda, bolos<br />

da bolos, vin damangria da<br />

damasaxiCra samudamod?! miuxedavad,<br />

evropisken [...] ltolvisa<br />

(mimbaZvelobisa), ufro aziuri<br />

(Cemi gagebiT) qveyana, mainc<br />

Zneli warmosadgenia. sabralo<br />

saqarTvelo aqaurebTan SedarebiT<br />

– safrangeTia.<br />

52<br />

oTar WilaZe – `ca miwidan<br />

iwyeba~ (Canawerebi),<br />

`inteleqti~, 2010<br />

fili TiToeuls Tavis meri hyavs.<br />

orive meri, vice­merebi – yvelani<br />

qarTvelebi arian. kargad gvimaspinZles.<br />

Tamazi q. goljuqis<br />

`Tamaz WilaZis piesebi – `bude mecxre sarTulze~ da `roca Suqi qreba~ Tanamedrove<br />

msoflio dramaturgiis brwyinvale nimuSebia. orive piesa saxelmwifo<br />

Teatrs warvudgine. erT­erTs ueWvelad dadgamen. Tamaz WilaZis sxva piesebic<br />

gvainteresebs. qalbatonma ha jer oskanma (eka iremaZe) zogierTi maTgani<br />

wamikiTxa da Zalian davinteresdi. `roca Suqi qrebaze~ muSaobisas bevri vitire.<br />

visurvebdi, piesis premieraze stambolSi Sevxvedrodi avtors. batono Tamaz,<br />

Tqven msoflio mniSvnelobisa xarT, Tvalsawiers gvifarTovebT.<br />

pativiscemiT,<br />

Tunjer jujenoRlu~ (1997 w.).<br />

1990 wlis Semodgoma iyo. Cvens qveyanas mZime dReebi edga. rusTavelis prospeqtze,<br />

`saunjeSi~ var. rogorc yovelTvis, aq xalxmravlo baa. aTasi simZimiT daRlil<br />

suls `saunjeSi~ ibrunebdnen Tbiliselebi. daxlTan vdgavar da wignebs vaTvaliereb.<br />

erTbaSad momesma, rom viRac Cems gverdiT mdgarma ymawvilma oTar Wila­<br />

Zis leqsebis krebuli moikiTxa. uari rom miiRo, Zalian Sewuxda, Tvalebi cremliT<br />

aevso. gamikvirda, visac oTar WilaZe uyvars, icis, rom misi nawarmoebebi gamosvlidan<br />

ramdenime dReSi daxlze aRar devs. is ki wlebis winaT gamocemul wigns eZebda.<br />

iqneb icoda kidec, rom ver iSovida, magram mainc eZebda. Zalian undoda da imitom<br />

eZebda. misi suli gangaSis zarebs arisxebda da ymawvils Tavis gadarCenis gza batoni<br />

oTaris leqsebSi eguleboda.<br />

lia ClaiZis gamosvlidan stambolis mweralTa kavSirSi (1996 w.).<br />

marti<br />

qarTvelebs Sexvda. kmayofili iyo.<br />

avCqardiT. bursas mivdivarT. magram<br />

iq, rogorc guram ximSiaSvili<br />

ityoda, `mTeli programa Tavdayira<br />

dgeba~. veRarc inegolSi mivdivarT,<br />

veRarc qarTul sofleb­<br />

Si, veRarc ankaraSi.<br />

– ras hqvia, ar modixarTo? – rekaven<br />

xan saidan, xan saidan.<br />

saqarTvelodan saelCo manqanas<br />

gvigzavnis da vbrundebiT saqarTveloSi.<br />

vici, gava dro, Tan waiRebs avadmyofobas,<br />

daRlas, wvrilman diskomforts.<br />

yvela mogzaurobas rom<br />

axlavs da darCeba sasiamovno mogoneba<br />

saocar stambolze, `mwvane<br />

bursaze~. iq mcxovreb Cveneburebze,<br />

uSurvelad rom gascemen siTbosa<br />

da siyvaruls, `memleqeTidan<br />

mosul didrvan kacobaze~. darCeba<br />

Turqulad Targmnili qarTvel<br />

dramaturgTa piesebi. Tamaz Wila­<br />

Zis piesebis krebuli, oTar Wila­<br />

Zis `rkinis Teatri~.


ori finjani<br />

`Cemi adamianebi... kargi adamianebi arian~<br />

kato javaxiSvils esaubreba Temur Cxetiani<br />

– marTalia, Cveni saubari virtualuria,<br />

magram modi, tradicias<br />

nu davarRvevT da raime cxeli<br />

mivirTvaT. miT ufro, rom gareT<br />

qariani Tebervalia da saxl­<br />

Sic ki Zvlamde atans zamTris<br />

sicive.<br />

– zustad amitom, gareT rom qariani<br />

Tebervalia, Cais WaWa mirCevnia,<br />

Cveneburi. isedac, yovel diliT<br />

100 grami maqvs gamowerili.<br />

– babuaCemi svamda xolme koniaks<br />

uzmoze. sasargebloao – ambobda.<br />

ise, Tqveneburi WaWa bombiviT<br />

aris, kaxeTSi stumrobisas<br />

davagemovne da erT WiqaSi ise<br />

gamabrua, yvelaferi trialebda<br />

irgvliv. me mwvane Cais davlev,<br />

guriidan Camomitanes, namdvili,<br />

iseTi ki ara, aq rom iyideba. modi,<br />

momiyevi rame Sens vaCnaZianze.<br />

rogori sofelia?<br />

– Cveulebrivi sofelia kaxeTSi.<br />

xalxic ubralo, mSromeli da erTmaneTis<br />

mimxedavi. ZirZvel vaCnaZianelebTan<br />

erTad vcxovrobT<br />

aq Camosaxlebulebic – leCxumidan,<br />

imereTidan. Cemi mama­papa 1936<br />

wels dasaxlebula aq da mas Semdeg<br />

movdivarT ase.<br />

– sul mgonia, visac sofelTan<br />

xanmokle Sexeba mainc hqonia, sxvanairad<br />

icis miwis fasi. yvelani<br />

xom isedac miwis varT, magram asfaltizaciam<br />

TiTqos empiria dagvakargina<br />

adamianebs. gagvauxeSa.<br />

– ar vici, kato... SeiZleba ase imitom<br />

Cans, rom soflel adamians naklebad<br />

an gvian exeba civilizaciis<br />

da drois uaryofiTi movlenebi;<br />

miwasTan siaxlovec raRacnairad<br />

unarCunebs pirvandel xibls da<br />

ubraloebas. miwa bevrs moiTxovs<br />

adamianisgan da mas sxva rameebisTvis<br />

dro naklebad rCeba. yovel<br />

SemTxvevaSi, ase iyo meoce saukunis<br />

bolomde. axla internetis<br />

epoqa rogor imoqmedebs sofelze<br />

da soflel adamianze, amasაც dro<br />

gviCvenebs.<br />

– am surogatebiT gaJRenTil<br />

da uhaero sivrceSi sofeli<br />

mainc TavSesafrad rCeba haeris<br />

moyvaruli adamianisaTvis. diliT,<br />

Tvalis gaxelis Semdeg, Cemi<br />

uZilo Tvalebis fokusSi saavadmyofos<br />

maRali kedeli eqceva<br />

xolme, romelic yovel diliT<br />

mimalavs mzes da mere mTeli dRe<br />

damaqvs es SegrZneba umzeobis.<br />

Caketvis. uhaerobis.<br />

– aq gareT mzea, magram civi qaria<br />

da Sin jdoma sjobs. sarkmlis<br />

gadaRma wynari quCaa – manqanebic<br />

dadian, magram maTi xmauri ar<br />

mawuxebs. quCis iqiTa mxares isev is<br />

saxlia... saxli, romelic naxsenebi<br />

maqvs leqsSi `saxli quCis gadaRma~.<br />

– `gaixedav da mkafio Cans:<br />

mxolod kedlebi<br />

da saxuravi SemorCenia~...<br />

TiTqos iqiT gaxedvisac ki ge­<br />

Sinia adamians... amaswinaT, me da<br />

giorgi kekeliZe vsaubrobdiT.<br />

saubrisas aRvniSneT, rom Cveni<br />

bavSvobis umetesi nawili wav­<br />

SaleT sakuTari cnobierebidan,<br />

cxovrebidan, momavlidanac ki.<br />

uceb, am saxliviT warmomidga win<br />

Cveni bavSvoba.<br />

– es sakmaod mtkivneuli Temaa<br />

CemTvis, magram SenTan mainc visaubreb.<br />

CemTvis bavSvobaSi dasmuli<br />

diagnozi – cerebraluri<br />

dambla – erTgvari ganaCeni iyo:<br />

me TiTqos Tavidanve ganwiruli<br />

viyavi... fexi 5 wlisam avidgi. mere<br />

6­dan 13 wlamde sanatoriumSi vizrdebodi<br />

– suramSi. swavlac iq daviwye.<br />

me­7 klasidan ukve soflis<br />

skolaSi gavagrZele swavla. mi­<br />

Wirda siaruli, metyvelebac, magram<br />

maswavlebelTa keTilganwyobiT<br />

da TanaklaselTa TanadgomiT<br />

swavla ar gamWirvebia. wigni da<br />

kiTxva imTaviTve miyvarda, Tumca<br />

№ 3 2011<br />

dRes ucnauri saRamo maqvs.<br />

Cemi stumari poeti Temur Cxetiania.<br />

Aadamiani, romelmac Wadrakis<br />

dafaze gaaTamaSa Tavisi<br />

cxovrebis drama da zedized<br />

bevri partia moigo. me is arasdros<br />

minaxavs, Tumca ki didi<br />

xania vicnob. danarCens ki, Cveni<br />

dialogidan SeityobT...<br />

marti 53


№ 3 2011<br />

leqsebs, saerTod, iSvia­<br />

Tad vwer. leqsidan leqsamde<br />

Sualedi... vCerdebi da isev<br />

pauza... isev molodini. mere<br />

SeiZleba ramdenime leqsic<br />

dameweros miyolebiT, magram<br />

es didxans ar grZeldeba. am­<br />

Jamadac asea: isev velodebi<br />

rodis momifrindeba saTqmeli<br />

ise, rom misi leqsad qceva Sei­<br />

Zlebodes. Znelia ase lodini.<br />

Znelia aseT sicarieleSi yofna<br />

da unda Sevecado, Sevavso raimeTi.<br />

gadavwyvite daviwyo patar­patara<br />

Canawerebis keTeba<br />

– ubralod, rac TavSi momiva an<br />

wamomagondeba, imas moviniSnav.<br />

amis gamocdileba maqvs. Tavis<br />

droze rveulebSi viwerdi ra­<br />

Rac­raRacebs. mogvianebiT im<br />

Canawerebidan zogi leqsebadac<br />

gardaisaxa... ase, rom vweroT es<br />

„raRac­raRacebi“ da davelodoT<br />

leqsebs!..<br />

Temur Cxetiani<br />

54<br />

leqss da poezias mxolod skolis<br />

damTavrebis Semdeg, studentobis<br />

wlebSi gavuge gemo. universitetis<br />

saaRricxvo­ekonomiuri<br />

fakulteti davamTavre 1978 wels.<br />

profesiiT mxolod mcire xniT<br />

vmuSaobdi. ar mizidavda Cemi saqme<br />

da sazogadoebasTan urTierTobac<br />

gamiZnelda. hoda, SeveSvi...<br />

– am yvelafris miuxedavad, amxela<br />

adamianuri Tu literaturuli<br />

resursi Zalian didi gmirobaa,<br />

Temur... cxovreba saomari<br />

adgilia, sadac xSirad Wurvebi<br />

cviva da Cven, frTamotexilebs<br />

gviwevs gadarCenisTvis brZola.<br />

napoleons aqvs aseTi fraza:<br />

`saomari moqmedebebis adgili<br />

aris generlis Wadrakis dafa,<br />

swored misi arCeva avlens mxedarTmTavris<br />

niWs an ugunurobas~.<br />

yvelas xom Cven­Cveni gvaqvs<br />

es dafa da masze xSirad dramac<br />

TamaSdeba da komediac.<br />

– Wadraki Cemi ymawvilobisdroindeli<br />

gatacebaa. ver vityvi, rom<br />

saTanado niWi mqondes, magram<br />

Wadrakisadmi siyvaruls ukvalod<br />

ar Cauvlia da mogvianebiT kompoziciaSi<br />

Cemi muSaobiT gamoixata.<br />

Sedegad – 200­ze meti publikacia<br />

msoflios saWadrako gamocemebSi<br />

da adgili saqarTvelos<br />

nakrebSi... Wadraki mxolod mis<br />

armcodneTaTvisaa Sav­TeTri. vinc<br />

icis, is dameTanxmeba, rom ase araa<br />

da am samyaroSic Taviseburi ferebia.<br />

cxovrebaSi ki imdeni feria,<br />

ramdenis aRqma da warmodgenac<br />

adamians SeuZlia. am sferoTi bevri<br />

literatori iyo dainteresebuli.<br />

arsebobs termini `miuses Sama­<br />

Ti~; vladimer nabokovs aqvs wigni,<br />

sadac misi leqsebi da saWadrako<br />

amocanebi erTadaa Tavmoyrili.<br />

saWadrako kompozicias saWadrako<br />

poeziasac uwodeben.<br />

– aris WadrakSi poezia, ra Tqma<br />

unda. da ara marto. cxovrebac.<br />

is ki mravallabirinTiani derefania,<br />

saidanac gamosasvleli<br />

karis Zebnisas yovelTvis sxvadasxva<br />

oTaxebSi vxvdebi. da ra­<br />

Rac ar mgonia, es Cemi arCevani<br />

iyos.<br />

– adamians aqvs arCevanis ufleba.<br />

marti<br />

ki, arsebobs gangeba da bediswera,<br />

magram TviTon adamiansac mianiWa<br />

RmerTma neba da ufleba gzis ar­<br />

Cevisa. gaxsovs frostis leqsi ori<br />

gzis Sesaxeb? da daskvnasaviT: me<br />

imitom var dRes aseTi, rom maSin<br />

maincdamainc es gza avirCieo. Sei­<br />

Zleba vifiqroT, rom poezia Cveni<br />

arCevania, magram bedniereba iqneba,<br />

Tu gairkveva da dadasturdeba,<br />

rom swored poeziam agvirCia Cven.<br />

CemTan es arCevani cota gvian moxda<br />

– leqsebis wera faqtobrivad 26<br />

wlis asakSi daviwye (studentobis<br />

droindel oriode ususur cdas ar<br />

vTvli). sxvaTa Soris, mere rilkes<br />

werilebSi rom vnaxe aseTi fraza:<br />

`ar SecdeT da ar daiwyoT Zalian<br />

adre~, meniSna da gamixarda. es naTqvami<br />

albaT imasac gulisxmobs, rom<br />

arc calkeuli leqsi ar unda daiwyos<br />

avtorma Zalian adre da rom<br />

leqsis impulsidan mis daweramde<br />

raRac dro unda gavides. raRacis<br />

moniSvna, cxadia, SeiZleba.<br />

– ra Tqma unda. Tumca me mainc<br />

mgonia, rom iseTi kazusic arsebobs,<br />

romelTanac gangeba xSirad<br />

Tavad iqceva SemTxvevad da adamians<br />

arCevanis uflebas arTmevs.<br />

samyaros Cveneuli aRqma iqneba<br />

sulac ar Seefereba sinamdviles...<br />

iqneb samyaro sulac Cveni<br />

sizmari aris da maSin, roca Cven<br />

namdvilad gagveRviZeba, aRarc<br />

ki dagvxvdes.<br />

– arian adamianebi, visTvisac<br />

poezia verc verafers gaarTulebs<br />

da verc verafers gaamartivebs –<br />

es poeziis gareT myofi xalxia da,<br />

ra gaewyoba? rac Segvexeba Cven,<br />

vinc erTxel `movwamlulvarT~ am<br />

ulamazesi sawamlaviT (ela goCiaSvils<br />

davesesxebi) da veRar SeveSvebiT,<br />

gana cxadi araa, rom es Cveni<br />

masuldgmulebelia, Cveni meore<br />

sinamdvilea, uromlisodac Zalian<br />

gagviWirdeboda?! CemTvis sinamdvilea<br />

yvelaferi, rac garSemoa da<br />

Cemze zemoqmedebis unari gaaCnia.<br />

iqneba es erTi Cveulebrivi dRe Tu<br />

xsovnidan wamofrenili melodia<br />

an leqsis striqoni. mTavaria, me<br />

vgrZnobde am dRes, am melodias, am<br />

sityvebs. cxovreba ki... cxovreba<br />

isedac rTulia, poeziiT mas ve­


Rar gavarTulebT. poeziiT Cven<br />

uflebas vitovebT, gvqondes sxva<br />

samyaro, dae, iluzoruli Tu virtualuri,<br />

magram iseTi, romelsac<br />

ver Segvecilebian.<br />

– da kidev kargi, rom es samyaro<br />

arsebobs. xSirad adamianebs vuyureb,<br />

vusmen da vfiqrob, rogori<br />

ar unda viyo me, rogor ar unda<br />

vfiqrobde, rogor ar unda viqceode,<br />

rom ramenairad gadavrCe.<br />

Cemi sruliad arapoeturi samsaxuri<br />

erT­erTi is adgilia, sadac<br />

Cemi poezia iseTive zedmetia,<br />

rogorc poeziaSi SeiZleba<br />

eleqtrooba iyos. Tumca, aseve is<br />

adgilic aris, sadac adamianebi<br />

gadarCenisTvis ibrZvian. Dda am<br />

orive samyaros, Tavisi uamravi<br />

tkiviliTa Tu sixaruliT, adamianebi<br />

abalanseben. Aadamianebi,<br />

romlebzec vzrunavT, gviyvars,<br />

gvWirdebian...<br />

– amaze usasrulod SemiZlia vilaparako...<br />

ojaxis wevrebidan da<br />

skolis merxis megobriT dawyebuli,<br />

ager feisbuqel megobrebamde. Cemi<br />

adamianebi... kargi adamianebi arian.<br />

mTavari mainc siyvarulia. myavs da,<br />

nino da Zma zurabi. rZali Nnunu da<br />

gadasarevi ZmisSvilebi: rusiko da<br />

irakli. zamTars maTTan vatareb<br />

xolme. myavs kargi mezoblebi<br />

sofelSi – bevri maTgani namdvili<br />

koloritia!.. rac SeexebaT megobrebs,<br />

bevri kargi megobari myavs:<br />

bavSvobidan da soflidan moyolebuli,<br />

literatori megobrebiT<br />

damTavrebuli. realoba arcTu mravalferovani<br />

maqvs da internetiT<br />

gacnobili adamianebi lamis realurebi<br />

gaxdnen CemTvis. bevri maTgani<br />

gulwrfelad miyvars. Seni? vin<br />

arian Seni megobrebi?<br />

– megobrebi? megobrebi is adamianebi<br />

arian, romlebic vici, miyudebisas<br />

rom ar Camoingrevian...<br />

Cemi kedlebi. modi, Sens wignebze<br />

momiyevi, maT dabadebaze…. me<br />

ki amasobaSi kidev erT finjan<br />

mwvane Cais movitan.<br />

– kargi. Cemi pirveli wigni `saRamos<br />

fosta~ 1987 wels gamoica. wigni<br />

erqva da garekanzec ase ewera:<br />

`mwerlis pirveli wigni~, magram ra<br />

wigni is iyo? – rotaprintze dabe­<br />

Wdili da saxeldaxelod akinZuli<br />

ramdenime furceli. mainc gamixarda.<br />

sainteresoa, rom honorari<br />

mxolod am wignisTvis maqvs miRebuli.<br />

Cemi meore da mesame krebulebic<br />

gamomcemloba `meranma~<br />

dastamba. maSin direqtori guram<br />

gverdwiTeli gaxldaT, mTavari<br />

redaqtori ki givi alxaziSvili.<br />

orive am krebulis redaqtori<br />

zviad ratiania. maSin daiwyo Cveni<br />

megobrobac. Tu es krebulebi ramenairad<br />

kargia, amaSi TavianTi wvlili<br />

am adamianebsac miuZRviT. gamomcemloba<br />

`diogenem~ 2006 wels<br />

gamosca `foTlebis pasiansi~. Sar­<br />

San, `diogeneSive~ daibeWda Cemi<br />

mexuTe krebuli `uadresatod~...<br />

am krebulebis redaqtori ana WabaSvili<br />

gaxlavT – araCveulebrivi<br />

qalbatoni da literatori. wigni<br />

impulsurad iwereboda. leqsidan<br />

leqsamde sakmao pauzebic mqonda<br />

da bolomde ar vicodi, rogor saxes<br />

miiRebda. mere... moxda raRac,<br />

ramac ramdenime leqsis dabadeba<br />

ganapiroba da am yvelaferma wignis<br />

saxe miiRo.<br />

– da araCveulebrivi wignisac,<br />

Cems Taroze sapatio adgili rom<br />

uWiravs...<br />

– kato, es xom dialogia da aqve<br />

minda gkiTxo: ras ityvis poeti<br />

kato javaxiSvili qarTul Tanamedrove<br />

poeziaze da wina Taobis poetTa<br />

Sesaxeb?<br />

– Cven, 2000­elebis Taobas, sakmaod<br />

kargi da myari niadagi dagvxvda<br />

literaturuli TvalsazrisiT.<br />

60­ianelebidan dawyebuli, Zalian<br />

bevri kargi poeti dabada meoce<br />

saukunis miwurulma. literaturuli<br />

gardatexebis periodia,<br />

kataklizmebis. bevri ram gadafasdeba<br />

da maradiuli Temebis<br />

axleburi, inovaciuri interpretirebis<br />

sakiTxi, mgonia, rom ufro<br />

aqtiurad iqneba dasmuli.<br />

– miuxedavad mZime politikuri<br />

da socialuri fonisa, mec mimaCnia,<br />

rom Tanamedrove qarTuli<br />

literatura mainc maRali donisaa.<br />

gansakuTrebiT mixaria is,<br />

rom axal TaobaSi aseTi xalxmravlobaa<br />

– bevri saintereso saxe da<br />

saxelia Cvens winaSe prozaSic da<br />

№ 3 2011<br />

Zloa, ernst bloxmac. es wminda<br />

varaudebia.<br />

xelovneba gvcvlis?.. `cvlileba~<br />

saerTod is sakiTxia,<br />

upirveles, yovlad saeWvo da<br />

sazarel SekiTxvaTa ricxvs<br />

rom ekuTvnis. ras vgulisxmobT<br />

cvlilebis cnebiT da ratom<br />

viTxovT cvlilebas xelovnebisagan?<br />

radgan, raRacas rom<br />

viTxovT, es naTelia. xelovnebam<br />

xom ukve imdenjer gamoicvala<br />

bina, RvTis saxlidan idealTa<br />

sacxovrisSi gadainacvla,<br />

house beautiful 1 ­idan bateau ivre 2 -ze<br />

avida, iqidan gzispira TxrilSi<br />

gadaeSva, – SiSvel sinamdvile­<br />

Si, rogorc amas uwodebdnen,<br />

Semdeg kvlavac daubrunda<br />

ocnebis savanesa da kidul<br />

baRnarTa taZars, sisxlisa da<br />

niadagis surneliT gajerebul<br />

fsevdomistikur haers, bolos<br />

ki humanurobis saxlsa da politikis<br />

Stab­binas miaSura. gegoneba,<br />

versad poulobso simSvides,<br />

verc erT TavSesafars<br />

ver guobs. erTxans yurs ugdebs<br />

da asrulebs kidec brZanebebs,<br />

erT mSvenier dRes ki axal moxmobas<br />

mihyveba. esaa misi ucnauri<br />

svla, misi moZraoba.<br />

ramdeni xelewifeba xelovans,<br />

visac raRacis Secvla swadia?<br />

ai, kidev erTi SekiTxva. misi<br />

drama mxolod dResdReobiT<br />

gamoCnda srulad: rakiRa adamianebisa<br />

da samyaros mTel Wirvarams<br />

mzeriT moicavs, SeiZleba<br />

kidec gveCvenos, rom am ubedurebas<br />

miesalmeba da ganzraxvis<br />

aRsrulebas gangeb ayovnebs.<br />

is windawinve xelmocarulia,<br />

TiTqos rasac cvlis, yovelive<br />

ucvlelad rCeba. vxedavT,<br />

pirze duJmomdgari rogor iRvwis<br />

da mdumared vukravT taSs.<br />

araviTari cvlileba – garda am<br />

sabediswero taSisa. me mgonia,<br />

ase, TamaS­TamaSiT xelovanma<br />

1 `mSvenieri saxli~ (ingl.).<br />

2 `mTvrali xomaldi~ (frang.).<br />

gagrZeleba 59­e gverdze<br />

marti 55<br />

ernst bloxi


№ 3 2011<br />

56<br />

poeziaSic. me imedi maqvs, Tqveni<br />

Taoba bevrs da Rirebuls SesZens<br />

qarTul literaturas.<br />

– vnaxoT, dro gava, an Cven gadagvageben<br />

gzad masze, an Tavad<br />

gadagvegeba asfaltad.<br />

– dro iqneb uzarmazari firfitaa,<br />

sadac yvelaferia Cawerili<br />

da Cveni awmyo mxolod pawia nemsia,<br />

axla rom firfitis raRac wertil­<br />

Sia da dRevandel xmebs gamoscems...<br />

– am Zafs Tu gavyvebiT, Sei­<br />

Zleba isic ki vifiqroT, rom es<br />

yvelaferi absurdia da awmyo,<br />

rogorc drois gansazRvreba,<br />

saerTodac ar arsebobs cnobierebaSi.<br />

xSirad mifiqria, ar­<br />

Cevanis ufleba rom mqonoda, sad<br />

davibadebodi, vin viqnebodi...<br />

– iqneb erTi Seni fiqrTagani gamimxilo<br />

amaze da mec Sevecdebi gipasuxo.<br />

– mifiqria, vyofiliyavi boSa,<br />

gavyolodi qaravans, fexSiSveli<br />

da saerTod ar mefiqra imaze, Tu<br />

ra iqneboda xval, magram awmyo,<br />

es pawia nemsi, ufro Zlieria vidre<br />

nebismieri Teoria da iluzoruli<br />

warmosaxva droSi mogzaurobaze.<br />

– ratom maincdamainc boSa da<br />

ara, vTqvaT, kleopatra an mariam<br />

stiuarti?<br />

– albaT imitom, rom valdebulebebs<br />

gavurbivar.<br />

`inteleqti~ gTavazobT<br />

irakli javaxaZe<br />

`sami Zveli moTxroba~<br />

marti<br />

– da Tavis mokveTisac geSinia. me<br />

ar vici, romel droSi da vis gverdiT<br />

visurvebdi yofnas. bevri imdenad<br />

Zvirfasi adamiani Semxvda<br />

cxovrebaSi, rom maT ubralod ver<br />

Sevelevi. bedia Tu bediswera, es<br />

Cemi droa, Tumca am droSic albaT<br />

mqonda arCevani da ver gamoviyene.<br />

– Cven, adamianebs. namcecebi<br />

gvxvdeba im mware Sokoladis<br />

tortidan, romelsac cxovreba<br />

hqvia. zogs ufro meti, zogs naklebi.<br />

zogisTvis is cotac sakmarisia<br />

da zogierTs ki bevric ar<br />

yofnis. ai, magaliTad, is, rac Cem­<br />

Tvis bednierebaa, iqneb sxvisTvis<br />

erTi umniSvnelo cxovrebiseuli<br />

epizodi aRmoCndes. rogoria<br />

Seni bedniereba, Temur?<br />

– Cemi bedniereba bednierebaze<br />

fiqri da misken swrafvaa, kato. Zneli<br />

gzaa da bevri tkivilic mxvdeba<br />

am gzaze, magram ras vizam?.. ise,<br />

bednierebis gancda mainc pirovnulia,<br />

ra Tqma unda. bednierebaa sayvarel<br />

adamianTan yofnac da kargi<br />

musikis mosmeნac... bednieri var,<br />

roca leqsi ukve arsebobs CemSi da<br />

droa sawer magidasTan davjde da<br />

davwero... geTanxmebi, Cven, adamianebs<br />

albaT mxolod namcecebi Tu<br />

gxvdeba im dakarguli bednierebidan,<br />

romelsac samoTxe erqva. vin<br />

icis, bedniereba iqneb swored samoTxis<br />

xsovnaa da sxva araferi...<br />

irakli javaxaZis moTxrobebs mkiTxveli kargad icnobs. am mweralma gamo­<br />

CenisTanave miipyro yuradReba da mkiTxvels Tavi namdvili, adamianuri ambebis<br />

TxrobiT daamaxsovra.<br />

krebulSi Sesulia moTxrobebi: `kolia~, `Tavidan bolomde mogonili ambavi~<br />

da `adamiani zero~.<br />

Aam moTxrobebis gmirebSi nebismierma Cvenganma SeiZleba amoicnos Tavi,<br />

nacnobi tkivilebiT, marcxiTa da gamarjvebebiT, siyvaruliTa da usiyvarulobiT.<br />

irakli javaxaZe kargi mTxrobelia, misi ambis Sinagani energia mudam<br />

gadamdebia da STambeWdavi.


ukvdavi saxelebi<br />

maia cercvaZe<br />

daviT WavWavaZe da misi ojaxi elisabed<br />

erisTavis mogonebebSi<br />

mogoneba e. e. erisTavisa 13258­x<br />

Cemo gacnoba biZa[+]Cemi[s] daviT WavWavaZisa da misi saxlobisa.<br />

ra bednieraT vsaxamdi Cem[s] Tavs[,] rom veRirsebodi mami[+]Cemis<br />

guliT da suliT sayvarel[i] biZis 1 saxlobis gacnobas. rasakvirvelia[,]<br />

ramdonime dRis Semdeg biZa[+]Cemi 2 Tavis qalebiT 3 [,] Cemi da nina<br />

qobulaSvilisa 4 da misi qmari 5 wavediT winandals. ra mSvenieri mdebareoba<br />

aqvs winandals da gansakuTrebiT biZi[+]Cemis sasaxles[,] baRs<br />

da venaxs. Eexlandeli sasaxle[,] rasakvirvelia[,] Samilma 6 rom dawva[,]<br />

imis nangrev[e]vze iy[o] aSenebuli 7 . Aanna iliniSnam 8 da biZa[+]Cemma Zalian<br />

siamovnebiT migviRes da maSinaTve vualebi mogvxnes[,] aba[,] kargaT<br />

ga[g]SinjoTo[,] rogorebi xarTo. sadilaTac ar gamogviSves. didaT<br />

gamxiarulda biZa[+]Cemi da Cvenc visiamovneT imaTi xilviT. imaT<br />

SvilebSi winandalSi iyvnen kako 9 [,] nastinka 10 [,] sandro 11 da iliko 12 [,]<br />

danarCenebi 13 [_] TbilisSi. kako[,] zaqaria WavWavaZis 14 meuRle[,] didi<br />

Wkuis patroni[,] didi sasiamovno adamiani[a]. nastinka[,] SemdegSi kiko<br />

CalayaSvilis 15 coli[,] erastis 16 Zmisa[,] saxe mSvenieri rame. iliko Zalian<br />

lamazi[,] mSvenieri momRerali. aleqsandre vaJkacuri Sexedulobisa[,]<br />

mosuli[,] Savgremani[,] mSvenivraT gaz[r]dili safrangeTSi.<br />

dedam waiyvana didi avaTmyofi[,] ar egona[,] rom rodisme is adamianaT<br />

iqceoda[,] ma[g]ram ro[m] movida[,] verc ki veravin SeamCnevda[,] rom es<br />

kaci didi avaTmyofi iyo. Cvensa xSiraT daiareboda[,] Cem[s] das ninas<br />

SaxmaTs eTamaSeboda xolme. Онъ был законодателем моды: mSvenivraT icmamda[,]<br />

Savi Cerkeska[,] TeTri arxaluxi da qarTuli xmali suyovelTvis<br />

ertya da etyoda xolme: ymawvilebo[,] qarTuli xmali yovelTvis<br />

gerty[a]T[,] mxoloT saxlSi moixseniT[o]. Bbolos SeirTo colaT Saqro<br />

magalovis 17 da Tiko 18 . sadili aivanze vWameT[,] romelic iy[o] g[r]<br />

Zeli da Zalian ganieri. sadil[is] Semdeg biZa[+]Cemma mimiyvana Tavis<br />

SkafTan da maCvena Tavisi biblioteka[.] aio[,] wignebi[,] ramdenic ginda[,]<br />

waiRe xolmeo. biZaCemi dRiTidRe eloda peterburRidgan ambavs<br />

[_] winandlis gayidvis gadawyvetilobaze ambavs 19 . ra[+]sakvirvelia[,]<br />

didi Sesawuxari iyo amis ambis gadawyvetiloba[,] ma[g]ram ra<br />

gaewyoboda[,] mdgomareoba iyo imisTana[,] rom iZulebulebi iyvnen[,]<br />

gaeyidnaT[.] valebi bevri hqondaT[.] amasTan T[v]iTonac grZnobda[,]<br />

rom male misi axsasrulic movidoda da Svilebsac undoda dabinaveba.<br />

im zafxuls ramdenjerme vnaxe biZa[+]Cemi da mere rom davbrundi<br />

gorSi[,] im zamTars gardaicvala 20 . winandlis gayidva damTavrda kargaT[.]<br />

valebi gaistumres[.] Svilebmac miiRes TiTom 50,000 da ilikom<br />

ki iyida diliJanSi mSvenieri ferma ganuseviCisa[,] baRiT[,] tyiT da<br />

yovlisfriv Semku[l]i da anna iliniSna [T]avisi rZliT[,] ilikoTi da<br />

ori SviliSvilebiT gadavidnen iq sacxovreb[lad.]<br />

erTxel grafi salagubi 21 ewvia biZaCems[.] didxans iyo[.] kargaT<br />

isiamovna[.] mere qobulaa[n]T dahpatiJes da rom gamovida aivanze da<br />

alaznis velebs gadaxeda[,] sTqva:<br />

№ 3 2011<br />

saqarTvelos giorgi leoniZis<br />

saxelobis qarTuli literaturis<br />

saxelmwifo muzeumis<br />

xelnawerTa koleqciaSi daculia<br />

1832 wlis SeTqmulebis<br />

erT­erTi meTauris, elizbar<br />

erisTavis umcrosi qaliSvilis,<br />

elisabed erisTavis (1864­1849)<br />

saintereso memuarebi. isini<br />

mniSvnelovan wyarod gvesaxeba<br />

me­19 saukunis meore naxevrisa<br />

da me­20 saukunis pirveli<br />

naxevris qarTuli sazogadoebis<br />

istoriis SeswavlisaTvis.<br />

mogonebaTa avtori ixsenebs<br />

xuTasamde pirs, qarTuli aristokratiisa<br />

da inteligenciis<br />

TvalsaCino warmomadgenlebs,<br />

romelTa wreSic uxdeboda mas<br />

cxovreba da romlebic did<br />

rols TamaSobdnen qveynis<br />

sazogadoebriv­politikur<br />

cxovrebaSi. am pirTa Sorisaa<br />

aleqsandre WavWavaZis vaJi daviT<br />

WavWavaZec.<br />

DdaviT WavWavaZe daibada 1817<br />

wlis 15 agvistos. erTaderT<br />

vaJs mSoblebma saTanado samxedro<br />

ganaTleba misces. Mman<br />

peterburgis podpraporSCikTa<br />

skola daamTavra. 1834 wels<br />

ulanTa polkis unter­oficeria.<br />

1838 wels, 21 wlis asak­<br />

Si, gaxda oficeri. 1839­1840<br />

wlebSi msaxurobda fskovis<br />

kirasirTa polkSi. 1840 wlidan<br />

msaxurobs kavkasiaSi, generalmaior<br />

n. raevskis razmSi, 1841<br />

wlidan – niJegorodis dragun­<br />

Ta polkSi. 1843 wels monawileobs<br />

Samilis winaaRmdeg mowy­<br />

marti 57


№ 3 2011<br />

obil eqspediciaSi. 1844 wels<br />

dainiSna Stabs kapitnad, 1847<br />

wels kavkasiis mTavarsardlisa<br />

da mefisnacvlis m. voroncovis<br />

adiutanti gaxda. 1851 wels<br />

mcvelTa grenaderTa polkSi<br />

gadaiyvanes. 1854 wels gaxda kavaleriisleitenant­polkovniki.<br />

Yyirimis omis dros 1853­1856<br />

wlebSi xelmZRvanelobda kaxeTis<br />

dacvas Samilis razmebisagan.<br />

Tavi gamoiCina Sildis<br />

dacvis dros 1854 wlis ivlisSi,<br />

risTvisac polkovnikis da mefis<br />

fligel­adiutantis wodeba<br />

miiRo. 1856 wlidan Tbilisis<br />

egerTa polkSi msaxurobs,<br />

1861 wlidan general­maioria,<br />

Semdgom imperatoris amalaSia.<br />

Tavdadebuli samsaxurisaTvis<br />

daeniSna pensia 12 wlis vadiT<br />

da gadaeca uamravi jildo.<br />

samxedro samsaxuridan gadadgomis<br />

Semdeg daviTma ojaxuri<br />

saqmeebis marTva da sagvareulo<br />

tradiciebis gagrZeleba gadawyvita.<br />

daviTi, rogorc mamamisis<br />

erTaderTi memkvidre mTlianad<br />

ganagebda aleqsandres mamuls<br />

da mudmiv sacxovreblad winandali<br />

aerCia.<br />

dasasruli me­60 gverdze<br />

58<br />

Вот Алазанъ долина, скалы,<br />

Кругомъ леса и чудный видъ[,]<br />

А тамъ направо Цинандали[,]<br />

Где блаженствует Давидъ!.<br />

bolos xanebSi mwuxarebiT Sevyurebdi xolme riyes da winandlis<br />

xevis napirebs[,] sadac idga saydari[,] romelSiac daiwera jvari nina<br />

gribaedovam 22 [,] rogor nel[­]nela ingreoda. zafxuli gavatare kaxeTSi.<br />

Camovedi TbilisSi Cem[s] deida sofio orbelianTan 23 , romelmac<br />

miTxra[,] mTavrinao[,] mamidaSeni ekaterina dadianisao 24 Camob[r].<br />

Zanebulao da waval[,] vnaxamo da mere Senc wagiyvano. DdeidaCemi wavida.<br />

ro[m] dabrunda[,] didi Sewuxebuli iyo. ekaterine vnaxeo[,] Zalian<br />

gamocvlili[,] didi avaTmyofio[,] kon[s]uliumi aqvTo eqimebsao[.]<br />

me didaT Sevwuxdi[,] rasakvirvelia[.] aRar meRirsa misi naxva da mec<br />

male davbrundi gorSi[,] sadac melodeboda Cemi mSobeli da bevrni<br />

Cemi suliT da guliT megobarni biZaSvilebi[,] Cemi bednieri dReebis<br />

da siymawvilis megobarni.<br />

Eelisabed elizbaris asuli erisTavis mogonebani 13265­x<br />

(fragmenti)<br />

`... meore dRes wavediT winandalSi biZa[+]Cem daviT WavWavaZesTan.<br />

Ees didi kaci idga marTla dideburaT. biZa Cem[m]a da anna iliniSnam<br />

siamovnebiT migviRes. biZa[+]Cemma gvib[r]Zana[:] aba[,] qaleb[o,] [v]<br />

ualebi moisxeniTo[,] ga[g]SinjoT[,] rogorebi xarTo[.] rasakvirvelia[,]<br />

imitom ufro[,] rom davrCeniliyaviT imaTTan sadilaT. Bbevri<br />

ram gamog[v]kiTxa swavlaze[,] Cven[s] cxovrebaze[,] mere wamiyvana[,]<br />

Tavisi biblioteka maCvena[.] roca gaigo[,] rom me mTeli zafxuliT<br />

Cem[s] dasTan davrCebodi da miTxra[,] aio[,] ramdenic ginda[,] wignebi<br />

waiReo da ikiTxeo. Mmisi Svilebi iq iyvnen[:] ilik[o], nastinka, da nina 25<br />

da sandro[,] yvelani didaT aRz[r]dilni da lamazebi. me didi bednieri<br />

viyavi imaT[i] gacnobiT. danarCeni Svilebi gavicani Tbilis­<br />

Si[,] e.i[.] salome osten sakinisa[,] 26 kako WavWavaZisa[,] astafievisa 27<br />

da Tamara gruzinskisa. 28 Tamari rom daqvrivda[,] erTi ori wlis<br />

Semdeg[,] rogorc ap[ek]unma da biZama baron nikolaim 29 urCia Tamaras[,]<br />

Tavisi qalebi waeyvana samZRvargareT da iq mieca swavla[­]ganaTleba.<br />

pirvelaT Tamari wavida drez[d]enSi da didaT iyo miRebuli<br />

iqauri mflobelisagan da mis[i] ojaxobisagan. Mme rom kaxeTidam<br />

davbrundi TbilisSi deida[+]Cem sofiosTan[,] Ddeida[+]Cemma miTxra:<br />

~dResao mTavrina ekaterina dadianisa Camosula avaTmyofi[,] biZa[+]<br />

Cem grigolTan 30 Camoxtao[,] wavalo imis sanaxavaTao da mereo Senc<br />

wagiyvan mamidaSenis sanaxavaTao; ma[g]ram[,] Cemda samwuxaroT[,] ar<br />

meRirsa imisi naxva. radganac deida[+]Cemi dabrunda didi Sewuxebuli<br />

da namtiralevi[.] miTxra[,] ekaterire didi avaTmyofi ariso da<br />

exla konsiliumi eqnebaTo eqimebsao. Aase rom[,] me male wavedi gorSi<br />

da iqidam karaleTSi[,] sadac melodnen Cemi Zvirfasi megobrebi da<br />

biZaSvilebi. miT umetas[,] rom ufrosi qali da sikvdilamdin Cemi megobari<br />

31 Txovdeboda dimitri amilaxvarz[e,] 32 xe[l]mwifi[s] kanvoi[s]<br />

naCalnikze. Tamara gruzinskisa[m] aTi weliwadi icxovra veneciaSi[.]<br />

roca qalebma gaaTaves parisSi brwyinvaleT sakrekveris instituti[,]<br />

sadac elisab[ed] iraklis asuli 33 iyo marmarilos aspidze varayiT<br />

Cawerili[,] rogorc upirvel[e]si mowafe[,] gaTavebis umalve venecia­<br />

marti


Sia aTi wliT dasaxldnen. aTi wlis Semdeg aq Camovidnen. sazogadoebam<br />

axtacebiT miiRes[,] mTelima sazogadoebam. Yyovel dRe veCerebi[,]<br />

sadilebi imarTeboda[,] rom esiamovnaT. pirveli veCeri T[v]iTon Tamarma<br />

gamarTa[.] ra siamovneba da aRtaceba iyo[,] rodesac Tamarma T[v]<br />

iTon daukra daira da kakom 34 mSvenieri lekuri iTamaSa. Yyvela ymawvili<br />

kacebi aRtacebaSi iyvnen da didaT moswonda[T] oriv qalebi[.] bolos<br />

T[v]iTon a[i]rCies TavianTi saqmroebi[,] erTi[,] ese igi e. iraklis<br />

asu[l]ma SeirTo mamuka orbeliani[,] 35 maSindel[i] droisTvis didi<br />

mdidari da meorem [_] ivane ratiSvili[,] 36 Zalian mSvenieri saxiTac<br />

da aRz[r]dili ymawvili kaci[.] ratiSvils daqvrivebuls erTi qali 37<br />

da erTi SviliSvili[,] 38 patara qali [darCa.]<br />

e. elizbaris asuli erisTavisa.<br />

rodesac mwerali da poeti g. salagubi mobZanda TbilisSi[,]<br />

ramdenime xnis Semdeg geemgzavra winandalSi daviT WavWavaZisa da<br />

misi saxlobis sanaxavaT[.] didxans darCa iqa[.] vis ar esiamovneboda<br />

amisTana kulturul da mSvenier saxlobaSiD dro gaetarebina. Dda<br />

ra[+]sakvirvelia[,] gaimarTeboda sxvadasxva qarTveluri mejliSebi.<br />

kisisxevSi qobula[a]nTac dapatiJes. sadilSemdeg grafi salagubi<br />

rom gamobZanda aivanze da gadaxeda alazans, warmosTqva:<br />

Вот Алазанъ долина, скалы,<br />

Кругомъ леса и чудный видъ[,]<br />

А тамъ направо Цинандали[,]<br />

Где блаженствует Давидъ!<br />

Cemda samwuxaroT[,] bevrs veras vityvi biZaCem aleqsandre WavWavaZeze[,]<br />

39 radganac me ver moveswari, ma[g]ram Cems siymawvilis gare­<br />

Semo suyovelTvis aRtacebuli azri [mesmoda] aleqsandreze[,] mis<br />

saxlobaze[,] imis simSveniereze[,] imis aRz[r]dazed Dda imis leqsebze.<br />

mamaCems xom gatacebiT uyvarda Tavisi biZa. Yyovlis mxriv amtkicebs.<br />

1832 wels[,] rodesac Cveni yvela dekabristebi 40 datusaRebulebi<br />

iyvnen[,] mamaCemi Zalian stanjes[,] undodaT eTqmevin[ebin]aT[,]<br />

aleqsandre eria imaT Soris Tu ara? Mma[g]ram mamaCemi gamcemi ki ar<br />

iyo[,] rom vinme geeca[,] aram[c]Tu Tavisi sayvareli biZa aleqsandre<br />

WavWavaZe...~<br />

e. e. erisTavi<br />

SeniSvnebi<br />

1 daviT WavWavaZe biZad ergeboda<br />

elisabed erisTavs. elisabed<br />

erisTavis mama – elizbar SanSes Ze<br />

erisTavi (1810­1872) iyo aleqsandre<br />

WavWavaZis (1786­1846) Svilebis<br />

deidaSvili – aleqsandre WavWava­<br />

Zis meuRle salome (1795­1847) da<br />

elizbar erisTavis deda, SanSe qsnis<br />

erisTavis (1765­1831) meuRle elene<br />

(1785­1817) iyvnen RviZli debi, sardal<br />

ioane orbelianis (1765­1808)<br />

asulni.<br />

2 igulisxmeba elisabed erisTavis<br />

biZa dedis – qeTevan erisTavis (1819­<br />

1906) – mxridan – revaz Salvas Ze<br />

erisTavi (1828­1899), poeti da ko­<br />

zlovis `SeSlilis~ qarTul enaze<br />

mTargmneli, romlis diskusiam ilia<br />

WavWavaZesTan saTave daudo `mamaTa~<br />

da `SvilTa~ brZolas.<br />

3 igulisxmebian revaz erisTavis<br />

(1828­1899) qaliSvilebi anastasia<br />

(1863­1942), elisabed (1866­daax.1942)<br />

da ekaterine (1867­1940 w.­mde) erisTavebi.<br />

4 nino qobulaSvilisa – nino<br />

elizbaris asuli erisTavi (1860­?),<br />

1832 wlis SeTqmulebis erT­erTi<br />

meTauris elizbaris erisTavis (1810­<br />

1872) asuli, elisabed erisTavis da.<br />

5 nino elizbaris asuli erisTavi<br />

gaTxovili iyo Tekle batoniSvilis<br />

(1776­1846) SviliSvilis Svilze, ev­<br />

№ 3 2011<br />

ukve imdenjer moaxerxa publikis<br />

Sokireba, rom am uanasknels<br />

emCneva Cveva Tu grZnobaTa<br />

dadamblaveba, narkotikis msgavsad,<br />

mudmivi Sokis gancdac<br />

ukve moTxovnilebad eqca. dRes<br />

mxolod Rrma seriozuloba da<br />

Zvelad gancdili didi satanjvelis<br />

gayalbebis winaaRmdeg<br />

brZola Tu gadagvarCens, mxolod<br />

es Tu gamogvaRviZebs letargiuli<br />

Zilidan. `xalxs poezia<br />

puriviT sWirdeba~, – es gulisamaCuyebeli<br />

fraza, – ufro<br />

natvra – zimone vailma gamoTqva.<br />

sinamdvileSi dRevandel<br />

xalxs kino da ilustrirebuli<br />

<strong>Jurnali</strong> sWirdeba aTqvefili<br />

naRebiviT, xolo ufro maRalgemovnebiani<br />

moTxovnilebebis<br />

adamianebs (romlebsac, ra Tqma<br />

unda, Cvenc vekuTvniT) cotaodeni<br />

Soki sWirdebaT, cota<br />

ionesko an bitnikebis ymuili,<br />

raTa saerTod yvelafris mada<br />

ar daekargoT. poezia puriviT?<br />

es puri, albaT, kbilebs Soris<br />

xraSunobs da, vidre dagvanayrebdes,<br />

ufro uares SimSils<br />

aRgviZravs. am poeziam umZafresi<br />

wvdoma da umwaresi ltolva<br />

unda mogvitanos, raTa mZinare<br />

adamianebi SeajanjRaros. Cven<br />

xom Tavi maradiul Zil­burans<br />

miveciT, radgan Cveni Tavisa<br />

da samyarosaTvis Tvalis gasworebisa<br />

gveSinia.<br />

Cven erTurTisagan sruliad<br />

gaTiSuli uricxvi realobis<br />

gadakveTaze varsebobT, am realobebSi<br />

ki sruliad urTier­<br />

Tgamomricxavi faseulobebi<br />

da va nebulan. Tqvens sakuTar<br />

oTx kedelSi SegiZliaT patriarqaluri<br />

ojaxuri bedniereba<br />

gaiTamaSoT anda anarqiis ideebi<br />

iqadagoT, magram rogorc ki<br />

zRurbls gadaabijebT, maSinve<br />

sargeblis gamommuSavebeli<br />

funqciuri samyaros WanWikad<br />

iqceviT, sul sxva warmodgenebi<br />

rom aqvs sinamdvileze.<br />

geni daviTis Ze qobulaSvilze (1856­ gagrZeleba 61­e gverdze<br />

marti 59<br />

eJen ionesko


№ 3 2011<br />

daviT WavWavaZes colad hyavda<br />

ana bagrationi, qarTl­kaxe­<br />

Tis ukanasknelis mefis – giorgi<br />

meTormetes SviliSvili. maT<br />

cxra Svili – eqvsi qaliSvili da<br />

sami vaJiSvili darCaT.<br />

igi elisabed erisTavis na­<br />

Tesavi iyo, biZad ergeboda mas.<br />

memuaristi siyvaruliT igonebs<br />

daviTis gacnobas, masTan stumrobas<br />

winandalSi, mis meuRles,<br />

daviTis Svilebs, ojaxis sxva<br />

wevrebs, winandlis sasaxlesa<br />

da sanaxebs.<br />

vfiqrobT, mkiTxveli interesiT<br />

gaecnoba mogonebaTa teqsts.<br />

avtoriseul stils da or­<br />

Tografias ucvlelad vtovebT.<br />

cnobebi daviT WavWavaZis<br />

saxlobaze Tavmoyrilia or<br />

xelnawer mogonebaSi: pirveli<br />

13258­x mTlianad mas eZRvneba,<br />

xolo meoridan 13265­x amovi­<br />

ReT Sesabamisi fragmenti. Aam or<br />

teqstSi, romlebic erTsa da<br />

imave cnobebsac imeorebs, aris<br />

gansxvavebanic, amitom vaqveynebT<br />

orive maTgans.<br />

60<br />

1915), aleqsandre orbelianis (1801­<br />

1869) qaliSvilis darias (1828­1884)<br />

Svilze.<br />

6 Samili – (1797­1871) kavkasieli<br />

mTielebis saero da sasuliero<br />

winamZRoli, imami, Teokratiuli<br />

sa xelmwifos – imamatis (daRestani,<br />

CeC neTi) meTauri. energiulad<br />

ibrZo da ruseTis mier kavkasiis damorCilebis<br />

winaaRmdeg, daatyveva<br />

bariatinskim RunibSi 1959 w. gadaasaxles<br />

kalugaSi, bolos neba misces<br />

meqaSi momlocvelad wasuliyo, sadac<br />

gardaicvala kidec.<br />

7 rogorc cnobilia, 1854 wlis 4<br />

ivliss Samilis razmebma aleqsandre<br />

WavWavaZis mier 1818 wels aSenebuli<br />

winandlis sasaxle da mamuli, romelic<br />

1846 wels mamis gardacvalebis<br />

Semdeg memkvidreobiT gadaeca<br />

mis vaJs daviTs, daarbies, gadawves<br />

da mZevlad waiyvanes daviT WavWava­<br />

Zis meuRle bavSvebiTa da ZiZiT, misi<br />

da, ilia orbelianis (1815­1853) qvrivi<br />

barbare (1831­1884) SviliT – GgiorgiT<br />

(1853­1924) da muliSviliT, poet<br />

nikoloz baraTaSvilis diT – nino<br />

baraTaSviliT (1828­1906), agreTve<br />

frangi aRmzrdeli ana dranse,<br />

romelmac aRwera SamilTan tyveobis<br />

istoria. am Tavdasxmis dros<br />

daiRupa daviT WavWavaZis umcrosi<br />

Svili, ramdenime Tvis lidia. Ggatacebuli<br />

tyveebis sanacvlod Samili<br />

iTxovda Tavisi ufrosi vaJis – jemal<br />

ed­dinis dabrunebas ruseTidan,<br />

romelic 1839 wels eqvsi wlis<br />

asakSi axulgos aRebis win rusebma<br />

tyved aiyvanes. tyveTa gacvla Sedga<br />

1855 wlis 10 marts, mdinare miCikis<br />

velze, kurinskis simagreSi. (dawvrilebiT<br />

ix. ana dranse. `Samilis tyve<br />

qalebi~. Targmna, SeniSvnebi da fotomasala<br />

daurTo murman TavdiSvilma.<br />

`artanuji~. Tbilisi. 2010 w,<br />

agreTve Е. Вердеревский. Кавказские<br />

пленницы, или Плен у Шамиля. С.-Пб, 1856.<br />

da Mmariam daviTis asul WavWavaZis<br />

STamomavlis, amerikaSi mcxovrebi<br />

pavle WavWavaZis (1899­1971) inglisur<br />

enaze dawerili romani `mTebi<br />

alahisa~ (1952), romelSic aRwerilia<br />

winandlel tyveTa Tavgadasavali<br />

gatacebidan gamoxsnamde. dasaxelebuli<br />

romanis fragmentebi, qarTulad<br />

Targmnili Tamaz natroSvilis<br />

mier, gamoqveynda qarTul periodikaSi:<br />

`winandlidan vedenosken~, <strong>Jurnali</strong><br />

`Cveni mwerloba~ #17(69), 10<br />

noemberi, 2009 w., agreTve `Samili da<br />

kneinebi~, `literaturuli gazeTi~,<br />

#29, 25 ivnisi­8 ivlisi, 2010w.).<br />

8 anna iliniSna – ana bagrationigruzinskaia<br />

(1828–1905), qarTl–kaxeTis<br />

ukanaskneli mefis giorgi XIIis<br />

(1746 – 1800) da mariam dedoflis<br />

(1768 – 1850) vaJis ilia batoniSvi­<br />

marti<br />

lis (1790­1854) qaliSvili, daviT<br />

aleqsandres Ze WavWavaZis meuRle.<br />

`ilia batoniSvilis qalze (igulisxmeba<br />

ana batoniSvili) daviTis<br />

daniSvna Zalian miama. diax aqeben<br />

qalsa, RmerTma bedniereba misces~<br />

– swers grigol orbeliani Tavis<br />

rZals qeTevan orbelians 1847 wlis<br />

10 Tebervals junguTaidan (gr.<br />

orbeliani. werilebi. `saxelmwifo<br />

gamomcemloba~. 1936 w. t. 1. gv.145).<br />

ana batoniSvils mouxiblavs saqarTveloSi<br />

myofi al. diuma, romelic<br />

Semdegnairad agviRwers mis garegnobas:<br />

`Tavad WavWavaZis meuRle<br />

saqarTveloSi, am lamazi TvalebiT<br />

saxelganTqmul qveyanaSi, cnobilia,<br />

rogorc ulamazesi Tvalebis<br />

mandilosani, magram SexedvisTanave<br />

gagaocebT misi wminda berZnuli<br />

profili, ukeT rom vTqvaT, misi<br />

wminda qarTuli profili, raica gulisxmobs<br />

berZnul siwmindes, Tu mas<br />

sicocxle mivumateT... am saucxoo<br />

profilidan Tavadis meuRlis saxes<br />

Rrma sevdis ieri gadahkravs~. (al.<br />

diuma. `kavkasia~. `merani.~ Tbilisi.<br />

1970w, gv. 299). ana bagrationi erTguli<br />

coli da deda aRmoCnda, is Cinebulad<br />

uZRveboda mravalSvilian<br />

ojaxs da sazogado saqmeebisTvisac<br />

iclida. 1867 wels man gaxsna pirveli<br />

qalTa skola TelavSi, ori wlis Semdeg<br />

ki – msgavsi skola winandalSic.<br />

9 kako – mariam (kako) daviTis asuli<br />

WavWavaZe (1849­1921), imyofeboda Samilis<br />

tyveobaSi ojaxis sxva wevreb­<br />

Tan erTad. iyo kargi cxenosani. 1869<br />

wels misTxovda daqvrivebul kavaleriis<br />

generals zaqaria gulbaaTis<br />

Ze WavWavaZes (1824­1905). SeeZinaT<br />

ori qaliSvili da ori vaJiSvili.<br />

misi SviliSvilia amerikeli mwerali<br />

pavle aleqsandres Ze WavWavaZe<br />

(1899­1971).<br />

10 nastinka – anastasia (nastenka)<br />

daviTis asuli WavWavaZe (1856­1927),<br />

gaTxovili iyo Tavad nikoloz (kiko)<br />

zaalis Ze ColoyaSvilze (1840­1906),<br />

hyavdaT qal­vaJi.<br />

11 sandro – aleqsandre daviTis<br />

Ze WavWavaZe (1853­1900), imyofeboda<br />

Samilis tyveobaSi ojaxis sxva wevrebTan<br />

erTad. colad hyavda Tina­<br />

Tin aleqsandres asuli maRalaSvili<br />

(1860­1931), luarsab (Saqro) maRalaSvilis<br />

(1843­?) da. dakrZalulia<br />

didubis eklesiis galavanSi.<br />

12 iliko – ilia daviTis Ze WavWava­<br />

Ze (1860­1921), yazaxis mazris momrigebeli<br />

Suamavali. 1888 wels daqorwinda<br />

barbare (vera) aslanis asul<br />

vaCnaZeze (1866­1942). hyavdaT ori<br />

qaliSvili da erTi vaJi.<br />

13 igulisxmebian daviT WavWavaZis<br />

danarCeni Svilebi: salome osten­sakenisa<br />

(1848­1919), elene astafievisa


(1850­1929), Tamar bagrationi­gruzinskisa<br />

(1852­1933), nino jorjaZisa<br />

(1859­1936) da arCili (1860­1921).<br />

14 zaqaria WavWavaZe – zaqaria gulbaaTis<br />

(panteleimonis) Ze WavWavaZe<br />

(1824­1905), me­19 saukunis meore naxevris<br />

gamoCenili mxedarTmTavari,<br />

kavaleriis generali, kavkasiuri<br />

omebis monawile. daviT WavWavaZis qaliSvili<br />

mariami (kako) iyo misi meore<br />

meuRle (1869 wlidan). dakrZalulia<br />

winandalSi, sagvareulo sasaflaoze.<br />

15 kiko CalayaSvili – nikoloz<br />

(kiko) zaalis Ze ColoyaSvili (1840­<br />

1906), kaxeli (s. matani) Tavadi, polkovniki.<br />

16 erasti – erasti (tato) zaalis<br />

Ze ColoyaSvili (1830­1893), kaxeli<br />

(s.matani) Tavadi, nikoloz (kiko) ColoyaSvilis<br />

Zma.<br />

17 Saqro magalovi – luarsab (Saqro)<br />

aleqsandres Ze maRalaSvili<br />

(1843­?), Tbilisisa da goris mazrebis<br />

memamule, saxelmwifo da sazogado<br />

moRvawe, kamerheri, samoqalaqo<br />

mrCeveli, msaxurobda kavkasiis samefisnacvloSi.<br />

1879 wlidan ramdenjerme<br />

(1882, 1885, 1888 ww. Dda Semdeg)<br />

arCeuli iyo Tbilisis mazris da Tbilisis<br />

guberniis Tavadaznaurobis<br />

winamZRolad. colad hyavda mariam<br />

dimitris (yorxmazis) Ze meliqiSvili<br />

(1848­?).<br />

18 Tiko – TinaTin (Tiko) aleqsandres<br />

asuli maRalaSvili (1860­1931),<br />

luarsab (Saqro) aleqsandres Ze ma­<br />

RalaSvilis (1843­?) da.<br />

19 daviTma SeZlebisdagvarad aRadgina<br />

gadamwvari sasaxle winandalSi.<br />

Mmamis msgavsad ojaxuri meurneobis<br />

dasafinanseblad igi sesxs iRebda<br />

bankebidan, magram, samwuxarod,<br />

meurnis mamiseuli niWi da alRo ar<br />

aRmoaCnda. Mmas daedo auracxeli<br />

vali, romlis gadaxdac ver SesZlo.<br />

misi piradi qonebis marTvaSi ruse­<br />

Tis imperia Caeria: WavWavaZeTa sagvareulo<br />

miwebi gaiyida, xolo winandlis<br />

mamulis ZiriTadi nawili<br />

gadaeca ruseTis mTavrobas, 1886<br />

wels igi saufliswulo mamulebis<br />

departamentis mflobelobaSi gadavida<br />

da daiwyo misi rekonstruqcia.<br />

20 daviT WavWavaZe gardaicvala<br />

1884 wlis 15 noembers TbilisSi.<br />

dakrZales kaxeTSi, SuamTis dedaTa<br />

monasterSi.M misi gardacvalebis TariRis<br />

mixedviT SeiZleba dadgindes<br />

elisabed erisTavis mogonebaSi aRwerili<br />

winandalSi stumrobis Tari­<br />

Ric. savaraudod, es stumroba unda<br />

Semdgariyo amave wlis zafxulSi.<br />

21 grafi salagubi – grafi vladimer<br />

aleqsandres Ze sologubi (1814­<br />

1882), rusi mwerali, <strong>Jurnali</strong>sti,<br />

istorikosi, avtori cnobili wig­<br />

nisa `tarantasi~. Mme­19 saukunis<br />

ormocdaaTian wlebSi cxovrobda<br />

TbilisSi da xelmZRvanelobda aqaur<br />

rusul Teatrs, aseve TanamSromlobda<br />

gazeT `kavkazSi~.<br />

22 nina gribaedova – nino aleqsandres<br />

asuli WavWavaZe (1812­1857),<br />

Npoet aleqsandre WavWavaZis ufrosi<br />

asuli, grigol orbelianis poeturi<br />

muza da leqsebis adresati, cnobili<br />

rusi diplomatisa da mwerlis aleqsandre<br />

sergeis Ze griboedovis (1795­<br />

1829) meuRle. Nnino WavWavaZem da<br />

aleqsandre griboedovma jvari daiweres<br />

TbilisSi, sionis taZarSi 1828<br />

wlis 22 agvistos. rac Seexeba winandals,<br />

is usayvarlesi adgili iyo<br />

griboedovisaTvis. mwerali ocnebobda<br />

iq damkvidrebaze. winandalSi<br />

bevri ram dakavSirebulia mis saxel­<br />

Tan – fanCaturi, sadac mas uyvarda<br />

dasveneba, samlocvelos nangrevebi<br />

da didi gantotebuli muxa.<br />

nino WavWavaZe gardaicvala TbilisSi<br />

qoleriT. dakrZalulia mTawmindaze,<br />

meuRlis gverdiT. (dawvrilebiT<br />

ixile i. balaxaSvilis `griboedovi<br />

da nino WavWavaZe~, `sabWoTa<br />

saqarTvelo~, Tbilisi, 1966).<br />

23 sofio orbeliani – sofio<br />

Salvas asuli erisTavi (1832­1887),<br />

elisabed erisTavis deida, Salva<br />

erisTavisa (1798­1854) da ekaterine<br />

orbelianis (1812­1877) asuli, gaTxovili<br />

iyo ivane daviTis Ze orbelianze<br />

(1824­1893), manana orbelianis<br />

(1808­1870) Svilze.<br />

24 ekaterine dadianisa – ekaterine<br />

aleqsandres asuli WavWavaZe<br />

(1815­1882), poet aleqsandre WavWavaZis<br />

asuli, Nnikoloz baraTaSvilis<br />

poeturi muza da leqsebis adresati.<br />

1838 wels misTxovda samegrelos<br />

ukanasknel mTavars daviT levanis<br />

Ze dadians (1812­1853). Mmis arqivSi<br />

aRmoCnda n. baraTaSvilis araerTi<br />

avtografi. dakrZalulia martvilis<br />

monasterSi.<br />

25 nina – nino daviTis asuli WavWavaZe<br />

(1859­1936), eniseleli Tavadis<br />

daviT giorgis Ze jorjaZis (1867­<br />

1928) meuRle, kinoreJisor merab kokoCaSvilis<br />

bebia. DdakrZalulia vakis<br />

Zvel sasaflaoze.<br />

26 salome osten sakinisa – salome<br />

daviTis asuli WavWavaZe (1848­<br />

1919), imyofeboda Samilis tyveobaSi<br />

ojaxis sxva wevrebTan erTad. baron<br />

maqsimilian aleqsandres Ze fon der<br />

osten­sakenis meuRle. hyavdaT xuTi<br />

Svili.G gardaicvala petrogradSi,<br />

inva lidebis saxlSi.<br />

27 astafievisa – elene daviTis asuli<br />

WavWavaZe (1850­1929), general nikoloz<br />

aleqsis Ze astafievis (1842­?)<br />

meuRle. hyavdaT ori qaliSvili da<br />

№ 3 2011<br />

SeiZleba crumorwmune iyoT da<br />

xeze akakunoT da, amasTanave,<br />

samecniero angariSebisa da SeiaraRebis<br />

uaxlesi monacemebis<br />

imedze iyoT, Tqvens simSvidesa<br />

da Tavisuflebas rom uzrunvelyofs.<br />

SegiZliaT sulis ukvdaveba<br />

irwmunoT da samyaroze<br />

Tqveneuli warmodgena SeiqmnaT,<br />

gareT ki sul sxva warmodgenebiT<br />

dagixvdebian: iq yovelives<br />

wyvets testebi, uwyebani,<br />

biznesi, iq gafaseben rogorc<br />

janmrTels an avadmyofs, kvalificiurs<br />

Tu arakompetenturs.<br />

vTqvaT, moCvenebebs xedavT, anda<br />

mogebas naxulobT, – isic da<br />

isic yvela droSi mravlad moi­<br />

Zebneba, – orives SegiZlia mSvidad<br />

endoT, mTavaria, praqtikaSi<br />

yovelives mkacri gamijnva<br />

da daxarisxeba SeZloT. ar Sege­<br />

SaloT: aqeT – Sinagani samyaro,<br />

grZnobebi, sindisi da ocneba,<br />

iqiT ki – sasargeblo funqciebi,<br />

azrsmoklebuli arseboba<br />

da usityvo Zaladoba. saxifa­<br />

Toa, Tuki Tqveni azrovneba erT<br />

safuZvels eyrdnoba, – mraval<br />

safuZvels unda daeyrdnoT.<br />

amdeni kompromisi, albaT,<br />

male im mdgomareobamde migviyvans,<br />

rodesac marTlac aqtualobas<br />

SeiZens herman broxis radikaluri<br />

gancxadeba: `morali<br />

moralia, biznesi biznesia, omi<br />

omia da xelovneba xelovnebaa~.<br />

Tuki am `xelovneba xelovnebaa~­s<br />

moviTmenT da miviRebT,<br />

misi damcinavi kiloTi, – da<br />

Tuki amas mwerlebic aitanen<br />

da waaqezeben kidevac TavianTi<br />

araseriozulobiT, sazogadoebasTan<br />

mudam garTulebuli<br />

urTierTobis saboloo gawyvetiT,<br />

– Tuki sazogadoebac<br />

zurgs Seaqcevs xelovnebis<br />

yvela im gamovlenas, rasac<br />

seriozuli da cvlilebaTa<br />

msurveli suli amoZravebs, ma­<br />

Sin SegviZlia Tavi bankrotad<br />

gamovacxadoT.<br />

mxolod imisTvis, raTa zo­<br />

erTi vaJi. dasasruli 65­e gverdze<br />

marti 61<br />

herman broxi


№ 3 2011<br />

62<br />

28 Tamara gruzinskisa – Tamar daviTis<br />

asuli WavWavaZe (1852­1933),<br />

freilina, gamoCenili sazogado<br />

moRvawe, qarTvelTa Soris werakiTxvis<br />

gamavrcelebeli sazogadoebis<br />

wevri, TavadaznaurTa gimnaziis<br />

mzrunvelTa komitetis wevri.<br />

veneciaSi, sakuTar vilaSi moawyo<br />

qarTuli kulturis muzeumi.M misi<br />

meuRle iyo mefe erekle II­is SviliSvili,<br />

uganaTlebulesi Tavadi<br />

irakli aleqsandres Ze bagrationgruzinski<br />

(1827­1882). Hhyavda ori<br />

qaliSvili. dakrZalulia mcxeTaSi,<br />

sveticxovelSi.<br />

29 baron nikolai – baroni aleqsandre<br />

pavles Ze nikolai (1821–1899),<br />

rusi saxelmwifo moRvawe. 1848 wlidan<br />

kavkasiis mefisnacvlis salaSqro<br />

kancelariis direqtori, 1852<br />

wlidan kavkasiis mxaris mTavari sammarTvelos<br />

sabWos wevri da saswavlo<br />

olqis mzrunveli, SemdgomSi saxelmwifo<br />

sabWos wevri da ganaTlebis<br />

ministri. colad hyavda aleqsandre<br />

WavWavaZis umcrosi qaliSvili sofio<br />

(1833­1862).<br />

30 Ggrigoli – igulisxmeba grigol<br />

zurabis (dimitris) Ze orbeliani<br />

(1804­1883), cnobili qarTveli romantikosi<br />

poeti, general­adiutanti.<br />

31 igulisxmeba anastasia revazis<br />

asuli erisTavi (ix. SeniSvna 3).<br />

32 dimitri amilaxvari – Tavadi<br />

dimitri ivanes Ze amilaxvari (1840­<br />

1915).<br />

33 elisabed iraklis asuli – elisabed<br />

iraklis asuli bagrationiorbelianisa<br />

(1870­1942), irakli<br />

gruzinskisa (1827­1882) da Tamar<br />

WavWavaZis (1852­1933) qaliSvili, mamuka<br />

ivanes Ze orbelianis (1873­1924)<br />

meuRle. iyo poeti, mTargmneli, ganaTleba<br />

miiRo parizSi. cxovrobda<br />

italiasa da SveicariaSi. Ffrangulad<br />

gamosca leqsebis krebuli fsevdonimiT<br />

`sazandari~, redaqtorobda<br />

gazeTebs `Tavisufali saqarTvelo~<br />

da `saqarTvelos respublika~<br />

(frangul enaze). Ffrangulad Targmna<br />

`vefxistyaosani~ (gamoica 1877<br />

wels), agreTve qarTvel klasikosTa<br />

Txzulebebi.<br />

marti<br />

34 kako – igulisxmeba mariam (kako) daviTis<br />

asuli WavWavaZe. (ix. SeniSvna 9)<br />

35 mamuka orbeliani – mamuka (makar)<br />

ivanes Ze orbeliani (1873­1924),<br />

mdidari memamule, borCalos miwis<br />

mflobeli, mefis armiis oficeri,<br />

`qarTuli druJinis~ erT­erTi organizatori.<br />

36 ivane ratiSvili – ivane dimitris<br />

Ze ratiSvili (1868­1958), polkovniki,<br />

1890 wlidan msaxurobda<br />

niJegorodis 44­e dragunTa polk­<br />

Si, romelic idga saqarTveloSi.<br />

1907 wels gadadga samxedro samsaxuridan.<br />

daamTavra parizis natif<br />

xelovnebaTa akademia. 1896 wels<br />

daqorwinda ekaterine iraklis asul<br />

bagrationze (1872­1917), aleqsandre<br />

batoniSvilis (1770­1844) SviliSvilsa<br />

da mefe erekle II­is (1720­1798)<br />

SvilTaSvilze. 1917 wlidan msaxurobda<br />

zamTris sasaxlis sammarTvelos<br />

ufrosad. 1917 wlis oqtombris<br />

gadatrialebis dros ixmara yoveli<br />

Rone, raTa Zarcvisagan gadaerCina<br />

sasaxle. 1917 wlis noembridan<br />

dainiSna zamTris sasaxlisa da petrogradis<br />

raionis yvela saxelmwifo<br />

sasaxlisa da muzeumis mTavar komendantad.<br />

1920­1930 wlebSi msaxurobda<br />

Tarjimnad moskovis sxvadasxva<br />

dawesebulebebSi. 1931 wels gadmovida<br />

TbilisSi. dakrZalulia vakis<br />

sasaflaoze.<br />

37 igulisxmeba olga ivanes asuli<br />

ratiSvili (1902­1987), gaTxovili<br />

iyo inJiner Tavad iuri sergeis Ze<br />

lvovze (1898­1937). 1937 wels misi<br />

meuRle daxvrites, xolo Oolga ivanes<br />

asuli gadaasaxles. dakrZalulia<br />

moskovis donis monasterSi.<br />

38 igulisxmeba ekaterine (eka) iuris<br />

asuli lvova (dab. 1934w.), fizikosi.<br />

gaTxovilia fizika­maTematikis mecnierebaTa<br />

doqtor, leninuri premiis<br />

laureat vladimer nikolozis<br />

Ze roiniSvilze (dab.1932­).<br />

39 aleqsandre WavWavaZe – aleqsandre<br />

garsevanis Ze WavWavaZe (1786­<br />

1846), cnobili qarTveli romantikosi<br />

poeti, ruseTis armiis generalleitenanti.<br />

40 igulisxmebian 1832 wlis SeTqmulebis<br />

monawileni.


Strixebi portretisaTvis<br />

„da vfiqrob, netav ras ityvis igi,<br />

san­franciskoSi ugzo­ukvlod<br />

dakargul poetebze...“<br />

meri fabili, ivlisi, 1989<br />

bit Taobis xmaursa da grgvinvaSi<br />

meri fabilis xma SedarebiT Cumad<br />

ismis. is leqsebs werda, Tumca bitnikebis<br />

ayvavebis xanaSi Tavisi poezia<br />

sajarod arasodes waukiTxavs.<br />

miuxedavad amisa, misi Semoqmedeba<br />

STagonebis wyarod iqca iseTi cnobili<br />

poetebisaTvis, rogoric iyo<br />

robert dunkani, fabilis didi gul­<br />

Sematkivari.<br />

italieli emigranti poetis qaliSvili,<br />

meri fabili, poeziamde<br />

instiqtma miiyvana. ganaTlebam<br />

mis nawerebze mxolod umniSvnelo<br />

gavlena iqonia. bavSvobaSi meri<br />

cdilobda, Tavisi disTvis, JozefinisTvis<br />

miebaZa da misi leqsebis<br />

gadaweriT xSirad iyo dakavebuli.<br />

Teqvsmeti wlis asakSi man pelgreivis<br />

„oqros saganZuri“ SeiZina<br />

da am leqsebis SeswavliT isic iswavla,<br />

Tu rogor iqmneba poezia. mis<br />

sayvarel poetebs Soris, rogorc<br />

TviTon ambobs, iyvnen: „emili dikinsoni,<br />

aseve Seli, kitsi, baironi. momwons<br />

inglisuri poezia“.<br />

meri 1914 wlis 16 Tebervals<br />

daibada niu meqsikos StatSi, patara<br />

qalaq gardinerSi. misi mSoblebi<br />

warmoSobiT italiidan iyvnen, romis<br />

aRmosavleTiT, mTebSi mdebare<br />

patara qalaq paCentrodan. isini<br />

amerikaSi rokfeleris qvanaxSiris<br />

sabadoebsa da koqsis RumelebTan<br />

samuSaod Camovidnen. mogvianebiT<br />

ojaxi jer koloradoSi, Semdeg ki<br />

pensilvaniaSi gadasaxlda, sadac<br />

merim skolaSi daiwyo siaruli.<br />

meri jer kidev dawyebiT klasebSi<br />

swavlobda, roca mamamisma gadawyvita,<br />

rom ojaxSi paCentroSi unda<br />

dabrunebuliyo da mSobliuri qalaqi<br />

moenaxulebina. samSobloSi<br />

dabrunebulma meris mamam ital­<br />

brenda naiTi<br />

meri fabili – fermeris qaliSvili<br />

wignidan „bit Taobis qalebi“<br />

iaSi darCena moindoma, rasac meris<br />

dedis protesti mohyva. protests<br />

mizezad italiuri da amerikuli saganmanaTleblo<br />

sistemis erTmaneT­<br />

Tan Seusabamoba daedo – dedam Tqva,<br />

rom italiur sofelSi miRebuli ganaTleba<br />

verafriT gautoldeboda<br />

amerikul sajaro skolaSi miRebul<br />

codnas. meris mamis survilis sawinaaRmdegod,<br />

ojaxi amerikaSi dabrunda.<br />

italiaSi yofnis periodma mamas<br />

ufro metad gaumZafra samSoblos<br />

siyvaruli. man gadawyvita, Tavis<br />

saqmianobas – fermerobas dabruneboda<br />

da kaliforniaSi, delanodan<br />

aTi metris moSorebiT Tormetakriani<br />

ferma iyida. kidev erTi „gadasaxlebis“<br />

gamo merim, misma Zmam<br />

da samma dam kidev erTi skola<br />

Seicvales.<br />

skolis damTavrebis Semdeg merim<br />

visaliaSi, biblioTekaSi daiwyo<br />

muSaoba, rom kolejSi swavlisTvis<br />

fuli Seegrovebina. roca misi umcrosi<br />

da, liliani, berklis studenti<br />

gaxda da samuSaoc miiRo,<br />

meric mis nakvalevs mihyva Tavisi<br />

bolo Tvis xelfasiT – 62 dolariT<br />

da berkliSi Caabara.<br />

san­franciskoSi meris pirveli<br />

samuSao adgili axalgazrdobis<br />

erovnul administraciaSi mis ces. es<br />

iyo proeqti, romelsac safuZveli<br />

prezidentma ruzvel tma Cauyara da<br />

romelsac mTavroba afinansebda.<br />

merim kalifor niis universitetSi<br />

xelovne bis gakveTilebic aiRo.<br />

berkliSi cxov rebam mas bevri axali<br />

megobari Ses Zina, maT Soris mxatvari<br />

virjinia admirali, romelTan<br />

erTadac is mogvianebiT oTaxs<br />

iyofda. is aseve Sexvda axalgazrda<br />

poets, robert dunkans, romelmac<br />

is san­franciskos renesanss da bit<br />

Semoqmedebas aziara.<br />

depresiis gamo meris kolejis<br />

droebiT datoveba mouxda. man axa­<br />

№ 3 2011<br />

`Tuki gsurT, bit Taobis qalebis<br />

Sesaxeb gaigoT, SegiZliaT<br />

warmoidginoT, rom swored<br />

Cven viyaviT gardamavali safexuri<br />

– xidi Sedegi 60­iani<br />

wlebis TaobisTvis, romlisTvisac<br />

qalis saxlidan gasvla<br />

ukve aRar warmoadgenda aqtualur<br />

sakiTxs. swored Cven davayeneT<br />

eWvqveS bevri akrZalva,<br />

romelic qalebs zRudavda da<br />

daviwyeT grZeli, dausrulebeli<br />

Sroma qalisa da mamakacis<br />

urTierTobebis Sesacvlelad“<br />

– werda jois jonsoni bit Taobis<br />

qalebis Sesaxeb.<br />

brenda naiTis wigni „bit Taobis<br />

qalebi“ bevrma kritikosma<br />

moixsenia, rogorc uprecendento<br />

naSromi, romelmac Tavi<br />

mouyara bit Taobis mwerali, mxatvari,<br />

ideis mimcemi da mamoZravebeli<br />

qalebis biografiebsa<br />

da nawarmoebebs. rogorc Tavad<br />

brenda naiTi ambobs, es aris<br />

wigni niWieri meamboxeebis Sesaxeb,<br />

romlebic riskavdnen, uSvebdnen<br />

Secdomebs, uyvardaT,<br />

werdnen da TavianTi cxovrebiT<br />

istoria Seqmnes – maT Taobebis<br />

azrovneba Secvales.<br />

„qarTuli mwerlobis“ mkiTxveli<br />

pirveli gaecnoba qar­<br />

Tul enaze Targmnil bit Taobis<br />

qalebis cxovrebis istoriebis<br />

brenda naiTiseul versias da<br />

maT nawarmoebebs.<br />

marti 63


№ 3 2011<br />

brenda naiTis wignis –<br />

„bit Taobis qalebi“ –<br />

erT­erTi gamocemis garekani<br />

64<br />

li samuSao miiRo ouklendSi, sadac<br />

weliwadnaxevari gaatara imisTvis,<br />

rom swavlis Tanxa Seegrovebina<br />

da kolejSi dabrunebuliyo. sabolood,<br />

man 1941 wels mainc daam­<br />

Tavra berkli xelovnebis bakalavris<br />

xarisxiT da inglisuri enis meoradi<br />

specialobiT. man swavlis man­<br />

Zlze poeziis mxolod erTi kursi<br />

aiRo, romelic bit Taobis mentors,<br />

doqtor jozefin mailss mihyavda.<br />

„Zalian sasiamovno adamiani iyo“ –<br />

ixsenebs meri – „kargi maswavlebeli.<br />

im droisTvis iseTi dauZlurebuli<br />

iyo, leqciaze SemohyavdaT da gahyavdaT“.<br />

meore msoflio omis dawyebis<br />

Semdeg, merim orweliwadnaxevari<br />

imuSava kaizeris gemTmSenebel qarxanaSi<br />

foladis Semmowmeblad. is<br />

Tavis samuSaos kabis Targebis Seqmnas<br />

adarebs. mis movaleobaSi gemze<br />

nawilebis ganTavseba, aviameqanikosebisa<br />

da mZRolebis saWiro teqnikiT<br />

momarageba warmoadgenda.<br />

mas unda aReniSna, qarxanaSi romeli<br />

nawili sad iyo moTavsebuli.<br />

es sakmaod mZime samuSao iyo. meri<br />

xSirad gamyinav susxSi muSaobda danadgarebTan<br />

da urTules pirobebSi<br />

foladis grovis daxarisxebas cdilobda.<br />

omis dasrulebis Semdeg meri virjinia<br />

admirals estumra niu­iorkSi.<br />

beiSi dabrunebulma merim berkliSi,<br />

bentlis skolaSi xelovnebis maswavleblad<br />

daiwyo muSaoba. is ouklend­<br />

Sic aswavlida mozrdilebs, Semdeg<br />

ki „East Bay Labor Journal~­Si aiyvanes.<br />

meris Semdegi samuSao misi karieris<br />

dasawyisad iqca. gamocdis Cabarebis<br />

Semdeg mas meToTxmete quCa ze,<br />

meritis tbis maxloblad mdeba re<br />

ouklendis muzeumSi SesTavazes<br />

sam saxuri. is maswavleblad da leqtorad<br />

muSaobda da rogorc bavSvebs,<br />

aseve mozrdilebs, xelovnebas<br />

aswavlida zafxulis ganmavlobaSi.<br />

saswavlo wlis manZilze is aRmosavleT<br />

StatebSi kolonializmisa da<br />

kaliforniis istoriis leqciebsac<br />

atarebda. leqciebis dros is studentebs<br />

qsovasa da Tofis datenasac<br />

ki aswavlida.<br />

roca axali muzeumi gaixsna, meri<br />

muzeumis istoriis departamentis<br />

asocirebul kuratorad gadaiyvanes,<br />

kaliforniis meqsikuri da<br />

marti<br />

espanuri periodebis da meoce saukunis<br />

Sromisa da politikis specializaciiT.<br />

merim muzeumSi 1977<br />

wlamde, pensiaze gasvlamde imuSava.<br />

miuxedavad imisa, rom samsaxuri sa­<br />

Sualebas aZlevda, gaeerTianebina<br />

Tavisi orive interesi – xelovneba<br />

da literatura, meris samuSaos<br />

mis poeziaze arasodes umoqmedia.<br />

„poezia CemTvis yovelTvis mniSvnelovani<br />

iyo. me miyvars poezia,<br />

magram aucileblad unda mepovna<br />

gzebi imisTvis, rom mesazrdova“.<br />

mas arasodes gauzomavs sakuTari<br />

warmateba gamoqveynebuli publikaciebis<br />

raodenobis mixedviT. „Cemi<br />

poezia ar aris politikurad koreqtuli“<br />

– ganacxada man.<br />

miuxedavad amisa, is sakmaod xSirad<br />

ibeWdeboda. misi yvelaze vrceli<br />

naSromi 1981 wels gamocemuli an­<br />

Tologiaa – leqsebi 1967­1981. masSi<br />

Sesulia rogorc mokle da daum­<br />

Tavrebeli leqsebi, aseve sakmaod<br />

didi moculobis leqsebi ciklidan<br />

„avrora blai“. misi naSromebi aseve<br />

intensiurad ibeWdeboda „Oyez“­Si,<br />

romelic robert da doroTea houlim<br />

daaarses. garda mcire zomis<br />

pamfletebisa, romlebic mogvianebiT<br />

dasaTaurda, rogorc „Zvelebi“,<br />

meris yvelaze mniSvnelovani<br />

leqsebi dunkanis literaturul<br />

JurnalSi „Epitaph“ ibeWdeboda.<br />

misi yvelaze intensiuri urTier­<br />

Toba san­franciskoel bitnikebTan<br />

ukavSirdeba meris qorwinebas uiliam<br />

eversonTan, adgilobriv bitnik<br />

poetTan. uiliami mas werisken<br />

ubiZgebda. meris linolium­blok<br />

stilSi Sesrulebuli naxatebi ki<br />

axlavs mis or leqss: „triptixi sicocxlisaTvis“<br />

da „zeciuri qalaqi,<br />

miwieri qalaqi“. merim, rogorc Tavdadebulma<br />

kaTolikem, eversons<br />

wminda avgustines „aRsarebani“<br />

aCuqa, ramac ise CaiTria eversoni,<br />

rom man kaTolikoba miiRo, cols<br />

gaeyara da dominikeli berebis ordens<br />

SeuerTda. man ordeni 1969 wels<br />

datova da 1984 wels gardaicvala.<br />

1977 wels muzeumis datovebisa<br />

da pensiaze gasvlis Semdeg merim<br />

TiTqmis sruliad miuZRvna Tavi mxatvrobasa<br />

da poezias. is mudmivad<br />

ibeWdeboda literaturul JurnalebSi.<br />

poezia isev da isev iyo meris


arCevani sakuTari Tavis gamosaxatad.<br />

mwerlobis dasawyisSi man romanis<br />

weras mohkida xeli, magram sami<br />

Tavis dasrulebis Semdeg naweri<br />

gverdze gadado da aRarasodes<br />

dausrulebia. misi bolo prozauli<br />

leqsi, „werili avrora blais“, „Sierra<br />

Journal 96~­Si daibeWda.<br />

misi Semoqmedeba kaTolicizmis<br />

mkveTri gavleniT gamoirCeva. bevri<br />

religiuri Tema Sefarulad, magram<br />

mainc yovelTvis arsebobs meris<br />

gaelveba<br />

guSinac wvimda, dResac wvimaa,<br />

wvima, musika.<br />

indieli ki gveubneba:<br />

„vici, davrCebi xval martodmarto...<br />

nu mTxovT, vimRero,<br />

sakmarisze meti wvimaa“.<br />

Cven ki misgan mainc viTxovT<br />

sxva simRerebs.<br />

„gimRerebT Tovlze“<br />

leqsebSi. „SeiZleba Zebna dagWirdeT,<br />

magram Cems siyvaruls RmerTisadmi<br />

Cems leqsebSi yovelTvis ipoviT“<br />

– ambobs is.<br />

saintereso faqtia is, rom meri<br />

fabilis Semoqmedebas ufro meti<br />

saerTo misi megobris, robert<br />

dunkanis SemoqmedebasTan aqvs, vidre<br />

sakuTari qmris, uiliam eversonis<br />

nawerebTan. misi poezia bnel<br />

intimurobas iwvevs, rasac dunkani<br />

„aRtacebul pesimizms“ eZaxda.<br />

werili roberts<br />

Cven, vinc sikvdili davamarcxeT, aRvdeqiT isev,<br />

da derefnebSi davabijebT zecis kibis qveS,<br />

Cveni Crdilidan mze arasdros wasula cisken,<br />

Cvens miznebTan da survilebTan arc ki migviSves.<br />

Cveni fiqrebi gavarideT qiliks, av enebs,<br />

Zvlebs vgrZnobdiT myifes, Cveni xeliT roca vicavdiT,<br />

am TvalTmaqcobas ra dafaravs, gzas vin gvaCvenebs,<br />

axla, rodesac tvini Jonavs Zvlidan miwamde?<br />

yuri ugde da gaigoneb, matyuarebi<br />

rogor garbian, bnel kunWulebs rom moefaron,<br />

gzas rCeba maTi TiTebisgan naiarevi,<br />

Cven ki sikvdils da mis gisosebs gamovepareT.<br />

gadaviviwyeT bindis rweva Cvens sawolebTan,<br />

maT ki amoxsnes Cveni sibrZne, Cveni goneba,<br />

morwmuneTac da urwmunoTac, uZvlo mZorebma,<br />

ar surdaT radgan Cveni kvnesis maT gagoneba,<br />

kari ZafebiT gadaketes da Cven ki, mkvdrebi,<br />

vucqerT da vtkbebiT da sicocxles aRarc daveZebT,<br />

bavSvebi rogor TamaSoben Cvenive ZvlebiT,<br />

bavSvebi rogor TamaSoben Cvens saflavebze.<br />

(aseTia Tanamedrove viTarebac msoflioSi – ase ar aris?)<br />

Tovlze, romelic naZvebs edeba<br />

arizonas uRran tyeebSi,<br />

Tovlze, romelic zionSic cviva,<br />

sanam ucxo da ucnob miwas<br />

ugaloben angelozebi<br />

mSvidobasa da siyvarulze –<br />

yrmaze, romelic CvenTvis gaCnda,<br />

oriaTasi wlis Semdegac mas eZRvneba<br />

yvela mesa, yvela simRera.<br />

dekembris saRamo<br />

nislia,<br />

wvima,<br />

vinilis xe dgas saSobao<br />

mezobeli fanjris rafaze.<br />

argentinuli tangos hangebi<br />

dasrialebs Cems oTaxSi,<br />

xmauriani, uvnebeli,<br />

Tvinieri piToniviT.<br />

nisli, musika,<br />

wvimisa da haeris xmebi,<br />

gzaabneuli TviTmfrinavi<br />

Weqa­quxilSi...<br />

(dRes, SuadRisas,<br />

damfrTxalma katam<br />

zamTris balaxze dalia suli).<br />

inglisuridan Targmna<br />

salome beniZem<br />

№ 3 2011<br />

gierTma rTulma qmnilebam<br />

mavans esTetikuri siamovneba<br />

mianiWos, raTa gaadvildes<br />

Semoqmedebis wvdoma, – anu<br />

misi gauvnebelyofa, – sulac<br />

ar Rirs am saqmisaTvis xelis<br />

mokideba. aseT arasaxarbielo<br />

pirobebebSi sul aRarafrad<br />

gviRirs erTmaneTi: arc adamianebs<br />

– xelovneba da arc xelovnebas<br />

– adamianebi. da maSin<br />

aRarc SekiTxvebs davsvamT.<br />

magram, modiT, miuxedavad<br />

yvelafrisa, mainc davsvaT es<br />

SekiTxvebi. Tanac, davsvaT ise,<br />

rom maT kvlavac sargebeli<br />

mogvitanon.<br />

germanulidan Targmna<br />

Tamar kotrikaZem<br />

marti 65


№ 3 2011<br />

EelCin efendievi azerbaijanis<br />

saxalxo mwerali, xelovne<br />

bis damsaxurebuli moRva we,<br />

filologiur mecniereba Ta<br />

doq tori, profesori, Tanamedrove<br />

azerbaijanuli literaturis<br />

erT­erTi yvelaze<br />

gamorCeuli figuraa. daibada<br />

1943 wlis 13 maiss qalaq baqo­<br />

Si, XX saukunis azerbaijanuli<br />

literaturis erT­erTi<br />

yvelaze didi warmomadgenlis,<br />

ilias efendievis ijaxSi.<br />

pirveli moTxroba 16 wlisam<br />

gamoaqveyna. misi pirveli wigni<br />

saTauriT `aTas erTi Ramidan<br />

erT­erTi~ 1965 wels daibeWda.<br />

misi nawarmoebebi Targmnilia<br />

inglisur, Turqul, rusul,<br />

frangul, germanul, arabul,<br />

Cinur, sparsul, polonur da<br />

sxva enebze.<br />

oqtai qazumovs gadawyvetili<br />

aqvs elCin efendievis novelebis<br />

mTeli ciklis Targmna.<br />

maTgan erTi – `talaveri~ – Jurnal<br />

`mravalsaxovan qveyanaSi~<br />

daibeWda, meore – `xuTkapikiani<br />

motocikleti~ `Cvens mwerlobaSi~.<br />

gTavazobT kidev erT nimuSs<br />

am ciklidan.<br />

66<br />

mamlis bolo yivilidan cota xnis<br />

Semdeg, yaSami ezoSi Cavida. naxa,<br />

rom isev cris da Tanac gvarianad<br />

civa. Semdeg minaSenSi Sebrunda,<br />

omisgan SemorCenili Sineli TeTr<br />

maisur­nifxavzeve moigdo, gulianad<br />

daamTqnara da Semcivneba­<br />

SemcivnebiT ezos meore bolosken<br />

aCqarda.<br />

wels Semodgoma gvian, magram<br />

gvarianad mosuliyo. oTxi dRe<br />

iyo sofelSi ar gamoedara – miwyiv<br />

wvril­wvrilad crida, erTs<br />

kokispirulad ar uSenda, rom er­<br />

Tianad moeTavebina da kacs gulSvebiT<br />

amoesunTqa; dResac etyoba ase<br />

iqneboda.<br />

ainac minaSenSi gamovida, ezoSi<br />

mimoixeda da gulSi amindi manac<br />

Serisxa. Tumca am wuTas saxlSi er­<br />

Tic iyo, romelsac es dagvianebuli<br />

Semodgomac, es zahliswamRebi<br />

nislic sul arafrad anaRvlebda,<br />

radgan am adamians – alahverdis<br />

– axla Tavis Tbil saban­gobanSi<br />

gemoze nebierad eZina. Tanac sizmars<br />

xedavda, xedavda, rom axali<br />

fexsacmelebi Caucvams, axali kostumi<br />

mouxdenia, yelzec halstuxi<br />

gaukvanZavs da raionis centrSi, saparikmaxeros<br />

win damdgara. Tavzec<br />

qalaqidan Camosuli kinooperatoris<br />

qudis msgavsi qudic axuravs.<br />

yvela gaocebiT xan alahverdis uyurebs<br />

da xanac mis ucnaur quds acqerdeba.<br />

sizmarSi TviTon alahverdic<br />

icinoda Tavis qudze, magram<br />

siamayiTac ivseboda amavdroulad.<br />

xedavs mamamiss bazridan misken gamouwevia.<br />

Dda marTlac, vaJTan mivida<br />

Tu ara, yaSami jer mis quds<br />

daaCerda da mere misTvis Cveuli<br />

gorozi xmiT, mZimed ikiTxa:<br />

– eg ra aris biWo, Tavze rom<br />

dagixuravs?<br />

alahverdim piris gaRebac ver<br />

moaswro, rom mamamisma kidev raRac<br />

dauyvira.<br />

yaSamma minaSenidan alahverdis<br />

sawol oTaxSi kidev erTxel gasZaxa:<br />

axali Targmanebi<br />

elCin efendievi<br />

vercxlisferi, narinjisferi, xaverdisferi...<br />

marti<br />

– biWo alahverdi, SuadRem moawia,<br />

ade raRa!<br />

alahverdic Zalianac Seecada<br />

raionis centrSi mdebare saparikmaxerodan<br />

arsad wasuliyo, magram<br />

ver moaxerxa, radgan yaSamma ukve<br />

cxad­aSkarad, damaSineblad dauyvira:<br />

– e, alahverdi!<br />

Aalahverdimac Tvalgauxelelad<br />

Tbil qveSagebSi am dilas bolojer<br />

gaizmora – icoda, rom cota xanSi<br />

am siTbosac, Zilsac ezoSi nacrisferi<br />

Semodgoma Secvlida – mere<br />

Tvalebi gaaxila da Sindisfrad<br />

SeRebil Tavans aacqerda, Tanac<br />

zarmacad ikiTxa:<br />

– ra iyo?<br />

ra Tqma unda, alahverdis kargad<br />

moexseneboda Tu raSic iyo saqme:<br />

rogorc yovelTvis, jer lurja cxens<br />

gamoiyvanda boslidan da dasarwyuleblad<br />

waiyvanda, mere wiTela<br />

unda mieyvana naxirSi, Semdeg erTiori<br />

dasta SeSa daeCexa, cxel rZesTan<br />

puri da yveli mietanebina da bolos,<br />

skolaSi wasuliyo. yvelaferi es<br />

kargad icoda alahverdim, magram<br />

yovelcismare dRes skolamde ori<br />

saaTiT adre wamodgoma mainc autaneli<br />

iyo misTvis, Tanac Semodgomis<br />

am nisl­wvimian amindSi.<br />

arauSavs, kidev cotac da... kidev<br />

mcire xani aSorebda baqoSi Casvlasa<br />

da institutSi Cabarebas. zamTari<br />

gaivlida, gamogazafxuldeboda,<br />

me re zafxulic moawevda – gamocda<br />

gamocdas miewyoboda mielageboda<br />

da mere naxvamdis, lurjav, mSvidobiT,<br />

wiTelav, bednierad, ifnistariano<br />

culo. gamocdebi rTuli<br />

rom iqneboda, amas ra fici­mtkici<br />

undoda, magram rac ar unda rTuli<br />

iyos, dilauTenia Tbili qveSagebidan<br />

gulamovardniT wamoxtomaze<br />

da pirdapir Semodgomis nislburanSi<br />

Tavis durTvaze aTaswil<br />

ioli iqneba mainc.<br />

yaSams moTmineba mTlad gamoelia:


– hoe, ra iqeni!<br />

– avdeqi, ho, avdeqi! – alahverdim<br />

sabani gadaiZro da loginze<br />

wamojda, erTxans didroni fexebis<br />

qveS gafenil noxze jeirnebis amoqargul<br />

jogs daacqerda, mere<br />

SewiTlebuli Tvalebis axamxamebiT<br />

Cacmas Seudga.<br />

yaSamma boslidan wiTela gamoiyvana<br />

da minaSenis kibis qveS daaba. wiTelas<br />

xboc kudis qanav­qanaviT, didi<br />

gulmodginebiT gamoudga dedas.<br />

minaSenis xel­piris sabanSi Semcivneba­SemcivnebiT,<br />

xaTrisTvis<br />

xel­piris mban alahverdis boCola<br />

Seecoda da Tan gulSi Tqva, Se<br />

sacodavo, gana ra daaSave aseTi,<br />

rom bajaRlosaviT bosels toveb<br />

da am siciveSi gamodixaro.<br />

yaSamma boCola wiTelas wina<br />

fexze miaba, alahverdis dedam – ainam<br />

ki vedro or muxlSua daikava da<br />

wvelas Seudga.<br />

alahverdi duned Camovida da<br />

usalam­qalmod boslisken gaemar­<br />

Ta. lurja gamoxsna, sadave wamoacva,<br />

qaCav­qaCaviT ezoSi gamoiyvana,<br />

mere WiSkari gamoaRo da cxenis SiSvel<br />

zurgs moaxta: axalgazrda da<br />

janmrTelma cxenma Tavisi gza da<br />

savali kargad icoda.<br />

Aalahverdis klaseli anu alahverdisTan<br />

erTad soflis skolis<br />

meaTe klasis moswavle maliqic<br />

Cveulebisamebr mTqnareba­mTqnarebiT<br />

ijda TavianTi wabla faSatis<br />

zurgze da faSatic arxidan arxeinad<br />

svamda wyals, fexkavSa kvicic<br />

Tan axlda. alahverdi dainaxa Tu<br />

ara, maliqis pirveli sityva is iyo,<br />

rom maswavlebeli safTari avad<br />

gaxda, skolaSi ar movao.<br />

ZilmouSuSeblad wamomdgarma<br />

da amis gamo Sublgauxsnelma alahverdim<br />

Tvalebis faxuliT – `vaa­o~<br />

– wamoiZaxa da Tan gaifiqra, – aba ra<br />

unda qnas sacodavma safTar maswavlebelma,<br />

aseT sulelur aminds ra<br />

revmatizmi gauZlebs? – revmatizmi<br />

awuxebs?<br />

`hoo~­o – amoamTqnara maliqma.<br />

maswavlebeli safTari maliqis<br />

karis mezobeli iyo. fizikas aswavlida<br />

da raRai dRes pirvel<br />

gakveTilad fizika hqondaT, e. i.<br />

gaucdebodaT da eg ari.<br />

wablisferma faSatma wylis smiT<br />

rom ijera guli, Tavi aaRira da<br />

jer, erTxans arxis meore mxares,<br />

komSis xeebs gaxeda brZnulad,<br />

mere kvlav waikisra da axla arxis<br />

gaswvriv, Semodgomis axladamozrdil<br />

lorqo balaxs dauwyo wiwkna.<br />

maliqma sadave moqaCa.<br />

– jafari raionSi midis, saRamosTvis<br />

films amoitans.<br />

alahverdim kvlavac:<br />

– va? – amoTqva da lurjas wylis<br />

ylurwvas daacqerda.<br />

jafari maliqis ufrosi Zma<br />

iyo, kinomeqanikosad muSaobda.<br />

Oor­sam dReSi erTxel raionidan<br />

filmi Camohqonda da saRamoobiT<br />

klubSi aCvenebda. kinomeqanikosi<br />

jafari soflis axalgazrdobaSi<br />

pativcemuli piri iyo, magram rac<br />

es ucnaurqudiani baqoeli kinooperatori<br />

gamoCnda, jafaris popularobas<br />

cotaTi Crdili miadga,<br />

radgan gacxadda, rom Turme spilo<br />

aqlemze didi yofila e. i. erTia,<br />

rom qSena­qSeniT velosipediT Caxvide<br />

raionSi, mere iqidan aseve qSena­qSeniT<br />

filmi amoitano da sul<br />

sxvaa, roca kaSkaSa aparats Tavad<br />

iReb xelSi da Tavadve iwyeb filmis<br />

gadaRebasac.<br />

baqodan Camosuli konooperatori<br />

oTxi dRe iyo, rac sofelSi<br />

imyofeboda, Tanac alahverdisgan<br />

ori saxliT zemoT, salmanaanTsas<br />

rCeboda. oTxi dRe ki iyo aq, magram<br />

veraferic gadaeRo, ambobda, cudi<br />

amindia, unda gamoidaroso.<br />

alahverdis kinooperatoris is<br />

qudi gaaxsenda da weRandeli sizmaric<br />

wamoagonda, gaifiqra, neta<br />

raRatom unda daexura eg qudi da<br />

raionis saparikmaxeros win ratomRa<br />

unda mdgariyo? Tan isic<br />

gaifiqra, rom am bolo dros sul<br />

aseT sulelur sizmrebs xedavs.<br />

alahverdi ezoSi rom dabrunda,<br />

ainas boCola gamoeSva da isic sulmouTqmelad<br />

dawafoda dedis curs.<br />

am dros TviTonac minaSenis qveS,<br />

wiTeli agurisagan nageb keriaSi<br />

cecxli daenTo da spilenZis qvabiT<br />

rZe Semoedga.<br />

yaSamsac boslidan funa gamoexveta.<br />

alahverdi CamoqveiTda, cxeni<br />

boselSi Seiyvana da samurveliT<br />

daurvebas Seudga.<br />

yaSamma ki saceridan gatarebuli<br />

xuTi­eqvsi wyvili muWa qeri bagaSi<br />

№ 3 2011<br />

`inteleqti~ gTavazobT<br />

nobelis premiis laureatebi<br />

marti 67


№ 3 2011<br />

68<br />

Cayara da bzes Seuria. Semdeg alahverdis<br />

rkinis samurveli gamoarTva<br />

da:<br />

– wadi, erTi­ori iRlia SeSa<br />

daCexeo – uTxra.<br />

alahverdi boslidan gamovida,<br />

minaSenis qveS erTgan dawyobili<br />

SeSidan kai mozrdili dasta amoiiRliava<br />

da Sua ezoSi mdgar kun­<br />

ZTan daCexvas Seudga. ifnistariani<br />

culis qneviT da SeSis Cexva­CexviT<br />

tanSi TandaTan siTbo Caudga, nelnela<br />

gzneba SemoenTo da am nisliani<br />

Semodgomis gulisgamawvrilebeli<br />

ganwyobac Tavis gzas gaudga.<br />

Aalahverdim korZiani muxis kunZs<br />

culi mTeli ZaliT Cascxo da oxSivaradenilma<br />

Tqva:<br />

– maswavlebeli safTari avad<br />

gamxdara, dRes pirveli gakveTili<br />

gagvicdeba.<br />

minaSenis filaqanze mjdomma da<br />

cariel kuWze papirosis mwevelma<br />

yaSamma, wiTelas qveS moxvancale<br />

xbosTvis TvalmouSoreblad:<br />

– fexis qari awuxebs isev? –<br />

ikiTxa.<br />

– ho – alahverdim muxis naWeri<br />

zustad orad gaapo da Tan gaifiqra,<br />

rom aseTia ra soflis cxovreba,<br />

yvela yvelas icnobs, yvelam yvelas<br />

satkivarisa uwyis.<br />

alahverdis qalaquri cxovreba<br />

ar enaxa anu mamamisTan erTad baqo­<br />

Si Casuli, or­sam dReze metxans<br />

ar darCeniliyo biZamisTan. Aalahverdi<br />

xSirad warmoidgenda xolme<br />

TavisTavs baqoSi. dilaobiT yavaxanaSi<br />

sosiss miirTmevda, SuadRisiT<br />

stadionze midioda fexburTis<br />

sayureblad, saRamoxans bulvarze<br />

gadioda da ucnob adamianebs Soris<br />

daseirnobda.<br />

yoveldRe axal­axali adamianebis<br />

naxvaze ukeTesi ra unda iyos?<br />

Aanu ra unda iyos imaze magari, rom<br />

yoveldRe gamoiRviZo da aqamde<br />

arasodes nanax adamianebs Sexvde.<br />

winaT, sami­oTxi wlis win, baqodan<br />

momavali asfaltis gza alahverdis<br />

soflis gverdiT gadioda.<br />

alahverdic da soflis danarCeni<br />

bavSvebic gzispiras ikribebodnen<br />

yovelTvis da saaTobiT baqodan momaval<br />

Tu baqoSi mimaval manqanebs<br />

aTvalierebdnen.<br />

zogjer xdeboda, rom romelime<br />

manqana Cerdeboda, mZRoli fanjri­<br />

marti<br />

dan Tavs wamohyofda da raRacas<br />

hkiTxavda maT – es gza iqamde midis?<br />

am sofels ra hqvia? iqamde ramdeni<br />

kilometria?.. da isinic didi mondomebiT,<br />

erTmaneTisaTvis sityvis<br />

dauclelad pasuxobdnen, uxsnidnen.<br />

an zogjer raRac iyo saWiro,<br />

magaliTad mZRols wyali esaWiroeboda.<br />

bavSvebi myisve wylisTvis garbodnen,<br />

yvelas undoda, rom Zveli<br />

kamerebidan damzadebuli rezinis<br />

vedro pirvels mietana da swored<br />

misi mitanili wyali CaesxaT manqana­<br />

Si; yvela – alahverdis gamoklebiT.<br />

Aalahverdi arsad garboda. idga<br />

gzispiras da manqanaSi msxdomT<br />

aTvalierebda. mere naxuli RamiT<br />

esizmreboda. Nnair­nair sizmrebs<br />

xedavda alahverdi: xan TviTon<br />

midioda manqaniT, Termosidan Cais<br />

TviTon isxamda, Tavad ecva qalaqeli<br />

bavSvebis ferad­feradi tansacmeli.<br />

sami­oTxi wlis win axali gza gaiyvanes<br />

da es gza alahverdis soflis<br />

gverdiT ki ara, pirdapir raionis<br />

centrSi gadioda. bavSvebi gzispiras<br />

ukve aRar ikribebodnen, radgan<br />

am gzaze manqana aRar dadioda; Tu<br />

midioda, isev raionidan da mere<br />

ukanve brundeboda...<br />

alahverdim dapobili SeSa keriasTan<br />

daawyo, yaSammac papirosis<br />

namwvi cecxlSi Seagdo da uTxra:<br />

axla saqoneli naxirSi waiyvane.<br />

yaSami yovelTvis brZanebebs gascemda,<br />

TiTqos alahverdim Tavisi<br />

saqmisa ara uwyoda ra – yvelaferi<br />

es yoveldRiuri saqmeebi iyo da es<br />

dReebic alahverdisTvis erTmaneTs<br />

sarkesaviT ireklavdnen.<br />

Aainam boCola Zroxas moacila,<br />

raTa soflis xborebTan erTad<br />

saZovarze gaeSva. alahverdimac wi­<br />

Tela WiSkars gadaacila da soflis<br />

saurme gzas Tavqve gauyena. Tanac<br />

weRandeli sizmaric gaixsena, xelaxla<br />

gaifiqra, rom im qalaqeli<br />

kinooperatoris qudi neta ras­<br />

Tan dakavSirebiT unda daexura da<br />

raionis saparikmaxeros win ratom<br />

unda mdgariyo?<br />

Eesec saTqmelia, rom alahverdi<br />

safiqrals sanaxevrod ar miatovebda­xolme,<br />

ZirisZiramde unda Casdevneboda<br />

da axlac, saqonelis TavianTi<br />

ezodan gamomyvan, erTurTis<br />

momkiTxav Tu mooxunje Tanasofle­


ebisTvis yuradRebis miuqcevlad,<br />

karga xnis aReb­daRebis Semdeg,<br />

alahverdi bolos im daskvnamde<br />

mivida, rom sizmarSi is ucnauri,<br />

xaverdis wiTeli qudi imitom exura<br />

da raionis centrSi mdebare saparikmaxeros<br />

win imitomac idga, rom am<br />

quds sxvebi dacinviT ki ara, gulis<br />

siRrmeSi SenatvriTac uyurebdnen.<br />

Aase gadawyvita alahverdim da<br />

aman ratomRac uguneboba mohgvara.<br />

weRandeli, SeSis Cexvisgan mogvrili<br />

siTboc nel­nela gauqra, xelaxla<br />

Secivda da gulSi amindi xelaxla<br />

gamolanZRa.<br />

uknidan Semoexmiannen:<br />

– biWo, alahverdi!<br />

alahverdi Semobrunda da kameCTan<br />

erTad misken momaval<br />

salmans Sexeda.<br />

– ra iyo?<br />

– Suquris gogo SenTan swavlobs?<br />

alahverdis gulma reCxi uyo.<br />

– ho – upasuxa.<br />

– kinoSi gadaiReben magas.<br />

alahverdim yurebs ar daujera:<br />

– ra?<br />

– kinoSi gadaiReben magas­Tqo.<br />

nadiri gadaiRebs. ambobs, Zalian<br />

kinoSi gadasaRebi gogoao.<br />

nadiri is ucnaurqudiani kinooperatori<br />

iyo. salmanis baqoSi<br />

mcxovreb biWs emegobreboda da amitomac<br />

rCeboda salmanTan. salmani<br />

ki stumris saxels yovelTvis siamayiT<br />

moixseniebda­xolme, Tumca<br />

is wiTeli qudi masac eCoTireboda<br />

cotaTi.<br />

alahverdim icoda, rom salmani<br />

misi toli­swori ar iyo da ar xumrobda,<br />

magram esec saTqmelia, Zalianac<br />

moulodneli ambavi ki iyo.<br />

– filmSi ranairad gadaiRebs?<br />

– Suquris gogo mxarze Tungs<br />

Semoidebs da wyarodan wyals amoitans.<br />

nadiric gadaiRebs – mere<br />

salmanma mundStukidan erTi Rrmad<br />

moqaCaA da isev ganagrZo, – ambobs<br />

Zalian kinoSi gadasaRebi gogoao<br />

– Tanac xelic gadaiqn­gadmoiqnia<br />

salmanma da Tvalebis mowkurviTac<br />

gaiRima.<br />

alahverdi myisve miuxvda – ucnauri<br />

xalxia es qalaqelebi, amxela<br />

sofelSi qali ver naxa da maincdamainc<br />

Suquris kafandara gogos miadgao.<br />

salmanisgan `Suquris gogod~ nax­<br />

seneb gogos sadafi erqva da sadafi<br />

pirveli klasidan moyolebuli<br />

aqamde alahverdisTan erTad swavlobda.<br />

winaT, bavSvobisas mezobeli<br />

soflis skolaSi dadiodnen,<br />

mere TavianT sofelSic auSenes da<br />

axlac, am skolaSi swavlobdnen.<br />

sadafi arc friadosani iyo da<br />

arc lamazi. is ki ara da, cotaTi<br />

uswormasworoc eTqmoda. alahverdi<br />

moulodnelad Setyobil ambavs<br />

verafriT ijerebda, salmanisTvis<br />

xelmeored rom araferi ekiTxa,<br />

Tavi Zlivs Seikava.<br />

saqme is iyo, rom sadafi alahverdize<br />

dardiT Wkuaze ver iyo.<br />

alahverdi uyvarda sadafs. magram<br />

alahverdis garda, es aravin icoda,<br />

radgan am zafxuls, erT mSvenier<br />

dRes, sadafma mas werili gadasca<br />

da alahverdisac wakiTxvis Semdeg<br />

krinti aravisTan dauZravs.<br />

alahverdi wiTelas mihyveboda<br />

ukan. axal ambavze fiqrobda da Tan<br />

aRarc scioda. Ffiqrobda, fiqrobda<br />

da Tan cxad­aSkarad ukvirda.<br />

gulzec raRac awveboda, romlis<br />

mizezic ver gaego Tu ratom.<br />

salmanis weRandeli naTqvami kvlavac<br />

yurebSi Caesmoda – `ambobs<br />

Zalian kinoSi gadasaRebi gogoao”.<br />

ufro sworad, TiTqos am sityvebs<br />

Tavad kinooperatorisagan igebda:<br />

`Zalze fotogenuri gogoa~. zustad<br />

ase Caesmoda, radgan am oTxi dRis<br />

manZilze sityva `fotogenuri~ kinooperatoris<br />

enas ar moSoreboda<br />

da alahverdisac misi mniSvneloba<br />

leqsikonidan amoekiTxa.<br />

bolosdabolos, fotogenuri gogosTvis<br />

miugnia kinooperators.<br />

TiTqos am yvelafris garda –<br />

`qalaqSi rom ecxovra, filmSi gadasaRebi<br />

pirveli gogo iqneboda<br />

sadafio~ – CasCurCulebda alahverdis.<br />

sadafis Savgvremani piri­saxis,<br />

gamxdari tanis, yaryativiT fexebiviT<br />

grZeli fexebis warmomdgen<br />

alahverdis ki veraferi gaego<br />

mainc.<br />

roca alahverdi saxlSi mobrunda,<br />

yaSams saqaTme gaeRo da wiwilebi,<br />

qaTmebi, indaurebi ezoSi mimofantuliyvnen,<br />

axla ki sardafidan<br />

amotanili sapoxiT sapirfareSos<br />

karis anjamebs apoxierebda, raTa<br />

gaReba­mixurvisas ar eWriala.<br />

№ 3 2011<br />

`inteleqti~ gTavazobT<br />

nobelis premiis laureatebi<br />

marti 69


№ 3 2011<br />

mis.: rusTavelis gamz. 17<br />

tel.: 72 68 68<br />

www.rustavelitheatre.ge<br />

1 marti<br />

roland Simelpfenigi<br />

qali warsulidan<br />

reJ.: maka nacvliSvli<br />

erT moqmedebad<br />

mcire scena. das.: 19:45<br />

fasi: 8, 10 lari<br />

2 marti<br />

zurab antonovi<br />

mzis dabneleba<br />

saqarTveloSi<br />

reJ.: goCa kapanaZe<br />

drama or moqmedebad<br />

mcire scena. das.: 19:45<br />

fasi: 8, 10 lari<br />

3, 29 marti<br />

vaJa-fSavela<br />

stumar-maspinZeli<br />

reJ.: goSa gorgoSiZe<br />

erT moqmedebad<br />

mcire scena. das.: 19:45<br />

fasi: 8, 10 lari<br />

3 marti (premiera)<br />

piter turini<br />

rogorc iqna<br />

reJ.: ioseb bakuraZe<br />

mono-speqtakli erT moqmedebad<br />

me-4 sarepeticio. das.: 19:45<br />

fasi: 10 lari<br />

4 marti<br />

maqs friSi<br />

bidermani da<br />

cecxliswamkidebelni<br />

reJ.: robert sturua<br />

komedia erT moqmedebad moralis<br />

gareSe<br />

didi scena. das.: 19:45<br />

fasi: 6, 7, 8, 10, 12 lari<br />

5 marti<br />

rejinald rouzi<br />

Tormeti ganrisxebuli<br />

mamakaci<br />

reJ.: robert sturua, revaz CxaiZe<br />

erT moqmedebad<br />

didi scena. das.: 19:45<br />

fasi: 6, 7, 8, 10, 12 lari<br />

6 marti<br />

arCil sulakauri<br />

salamura<br />

reJ.: robet sturua, revaz CxaiZe,<br />

daviT kvircxalia<br />

zRapari or moqmedebad<br />

didi scena. das.: 17:00<br />

fasi: 6, 7, 8, 10, 12 lari<br />

70<br />

Aaina minaSenis qveS samovars<br />

aduRebda.<br />

alahverdi zemoT avida da Tmis<br />

gamSralebas Seudga, Tumca mxolod<br />

Tmas ar imSralebda, Tavsac iqnevda<br />

aqeT­iqiT.<br />

saqme is iyo, rom mTeli Tavisi<br />

cxovrebis manZilze, alahverdis<br />

pirvelad surda ar efiqra, undoda<br />

rom fiqrebi moSoreboda.<br />

pirsaxoci xel­piris sabanTan Ca­<br />

We debul lursmanze Camokida, mere<br />

qvemoT Camoixeda da samovarTan<br />

mofusfuse dedamiss gajavrebiT<br />

CasZaxa:<br />

– eg bolsadeni mainc Camoaxure,<br />

Tvalebi aRar SegvarCina da!..<br />

yaSamma Svils almacerad axeda<br />

da alahverdic sityvisuTqmelad<br />

Sebrunda oTaxSi. wignebisa da<br />

rveulebis Sesanax karadasTan mivida,<br />

magram gaaxsenda, rom dRes<br />

pirveli gakveTili ar Catardeboda<br />

– aCqareba ar iyo saWiro; mcirexans<br />

ase utyv­uTqmelad idgomila, mere<br />

karadis bolo ujra gamoswia da<br />

sul boloSi, qaRaldebis qveS Semalul<br />

werils daswvda.<br />

ramdenimexans kvlavac umoqmedod<br />

rveulis oTxkuTxad dakecil,<br />

ujrian qaRalds daacqerda, mere<br />

gaSala da sadafis werili kidev<br />

erTxel waikiTxa gulSi.<br />

`mxurvale werili!<br />

am werils Sen gwer alahverdi!<br />

Aalahverdi, Cems sicocxleSi<br />

werili aravisTvis mimiweria, es<br />

Cemi pirveli werilia, alahverdi.<br />

roca waikiTxav, nuravis etyvi.<br />

werilic daxie, dawvi. dae danacrdes<br />

ise, rogorc me viferflebi.<br />

yovelTvis sizmrad gxedav. goneba<br />

merTmeva. icode, ar gegonos, rom<br />

yvela biWs werils vugzavnide,<br />

ara, mxolod Sen gwer, alahverdi,<br />

mxolod Sen. Tu mogvixerxdeba da<br />

davilaparakebT, yvelafers getyvi.<br />

ai, Tvalebi isev amicremlda,<br />

alahverdi. momwere.<br />

Oo, rac gixile me imis aqeT,<br />

gulSi mxolod Sen gadide, gaqe.<br />

me uSenod veRar vivli, o, mSveniero<br />

alahverdi.<br />

nu daiviwyeb, rac giTxar aqve.<br />

ar damcino, alahverdi. nurc<br />

nuravis etyvi, rom maTi dasacini<br />

gavxde. es werilic dawvi~.<br />

nawerze wveTic dacemuliyo –<br />

marti<br />

erTi wveTi cremli – da lurji<br />

melniT naweri xuTi­eqvsi asoc SeedRabna,<br />

Tumca ikiTxeboda – cremlis<br />

mxolod kvaliRa darCeniliyo.<br />

Tavidan alahverdim ifiqra, rom<br />

sadafma is wveTi gangeb awveTa werils,<br />

rom es mxolod wylis wveTia<br />

da meti araferi; magram rac dRe gadioda<br />

da alahverdic werils xSirxSirad<br />

kiTxulobda, rwmundeboda,<br />

rom es marTlac cremli iyo.<br />

am werilis miRebamde, aq gacxadebuli<br />

ambavi alahverdis azradac<br />

ar mouvidoda. marTalia, sadafi<br />

mas zogjer ise uyurebda rogorc<br />

aravin sxva; marTalia, rom sadafi<br />

masTan Sexvedrisas wiTldeboda<br />

da TiTqos Tavsac kargavda, magram<br />

alahverdi verafriT warmoidgenda,<br />

saqme­ambavi aqamde Tu misuliyo.<br />

werilis Taobaze alahverdis<br />

krinti aravisTan dauZravs da aqamdec<br />

araferi UuTqvams. werilic ki ar<br />

gaugzavnia sadafisTvis, magram arc<br />

es dauwvavs. erTi­ori dRe jibiT<br />

dahqonda, ver gadaewyvita Tu rogor<br />

moqceoda, mere karadis sul qvemo<br />

ujraSi qaRaldebis qveS Semala.<br />

werilis wakiTxvis Semdeg sadafisTvis<br />

sityvac ar gaumetebia. meore<br />

dRes rom Sexvda, Tavi ise moaCvena,<br />

TiTqos arc araferi momxdariyos.<br />

sadafic cotaTi ailewa, Torem<br />

kiTxviT araferi ukiTxavs da, mas<br />

mere alahverdi da sadafi, SeiZleba<br />

iTqvas, erTmaneTs arc elaparakebodnen.<br />

zogjer TiTo­orola sityvas,<br />

isic mxolod gakveTilis dros<br />

Tu gaimetebdnen erTimeorisTvis<br />

da meti araferi.<br />

werilis wakiTxvis mere, Tavidan<br />

alahverdi daibna, Semdeg ki TandaTan<br />

sibraze SemoenTo da gulSi<br />

sadafi CerCetad miiCnia.<br />

ramdenimexans ase gabrazebulma<br />

iara alahverdim, magram erT dResac,<br />

ufro sworad, RamiT, alahverdis<br />

ratomRac Zili ar miekara da<br />

wamodga, ujra gamoaRo, sadafis<br />

werili gamoiRo da kvlav loginSi<br />

Sebrunda. saxlSi rom ar SeetyoT,<br />

naTura ar aunTia. xelis farnis<br />

Suqzeve waikiTxa is werili,<br />

mere xelmeored, Tumca amjerad<br />

xmadablad da sibrazem gauara alahverdis;<br />

werili nel­nela gautkba<br />

kidevac. Mmagram gulSi mousvenro


ac, wrialic Seudga moulodnelad.<br />

Tumca arc es mousvenroba da<br />

arc es wriali ar boWavda, ar sresda<br />

mas, piriqiT, raRacnairi gulCviloba<br />

moegvara misTvis im wuTas;<br />

werilis kiTxva TandaTan siTbos<br />

uRvrida sulSi, elamuneboda ra­<br />

Racnairad.<br />

SemdgomSi alahverdi zogjer xelaxla<br />

gadaikiTxavda­xolme am werils<br />

da rac kiTxulobda, miT ufro<br />

uxerxuloba eZaleboda. Tumca ara<br />

imitom, rom sadafs ainunSic ar agdebda,<br />

magram misi weriliT tkbeboda<br />

farulad. Aara, imitom, rom es sasacilo<br />

striqonebi guls ufonebda.<br />

Aaina minaSenidan alahverdis Seexmiana,<br />

rom esauzma. alahverdimac<br />

sadafis werili saswrafod gadamala<br />

da oTaxidan gavida. aRar crida,<br />

Tumca arc gamoedara da alahverdis<br />

TiTqos baqoeli kinooperatoris<br />

sityvebi xelaxla moesma: – `warmogidgenia?<br />

oTxi dRea mze ar gamosula,<br />

rom Cemi smoika gadaviRo...~<br />

mze gamova. igi, kaSkaSa aparatiT<br />

firze aRbeWdavs sadafs. mTeli<br />

qveyana naxavs Tu rogor amoaqvs wyarodan<br />

wyali sadafs da aravis ecodineba,<br />

rom es gogo alahverdize<br />

Wkuas kargavs.<br />

alahverdis kinooperatoris sityvebi<br />

kidev erTxel moeyura: `magari<br />

fotogenuri gogoa~. alahverdim<br />

igrZno, rom cotaTi dasevdianda, magram<br />

siamayiTac aevso guli.<br />

aRmoCnda, rom sadafis filmSi<br />

gadaRebis ambavi skolaSi yvelas<br />

Seetyo. bavSvebi ganuwyvetliv amaze<br />

laparakobdnen da am axal ambavsac<br />

saklaso oTaxSi raRacnairi<br />

sixalase Semoetana. marto alahverdi<br />

ar iRebda xmas.<br />

Mmale sadafic gamoCnda da misi<br />

danaxvisas bavSvebi wamierad daibnen:<br />

sadafi ise galamazebuliyo,<br />

ise gamowyobiliyo, rom raRa...<br />

Tanac sixarulisagan asafrenad<br />

marto frTebiRa aklda. Semdeg<br />

bavSvebi moegnen gons, JriamuliT<br />

ecnen sadafs da kiTxvebi daayares.<br />

sadafic iadoniviT galobda, Tqva,<br />

rom guSin kinooperatori maT­<br />

Tan misula da didixnis sja­baasis<br />

Semdeg mamamisi sadafis filmSi<br />

gadaRebaze dauTanxmebia.<br />

sadafi laparakisas merxTan, viTom<br />

aqaoda, me raSi menaRvlebao, mjdom<br />

alahverdis Tvalis kidiT gaxedavdaxolme<br />

da Tanac ise, TiTqos werilSi<br />

miwerils xelaxla umeorebda, magram<br />

imdRevandeliviT sawyaloblad ki<br />

ara, ukve siamayiTac.<br />

meore gakveTilad trigonometria<br />

hqondaT da zaris darekvisTanave<br />

gulsum maswavlebelic<br />

Semovida.<br />

klasSi yvela bavSvze ori mtkaveliT<br />

maRali alahverdi pirveli<br />

rigis sul bolo merxze ijda.<br />

sadafi ki meore rigis Sua merxze.<br />

gulsum maswavlebeli gakveTils<br />

atarebda, Tumca alahverdis araferi<br />

Caesmoda, arc araferze fiqrobda.<br />

mere alahverdi mixvda, rom<br />

dilis aqeTia sadafs gahyurebs.<br />

sadafs Savi Tvalebi, Savi Tma,<br />

msxvili nawnavebi hqonda da alahverdis<br />

sadafi aseTi arasodes<br />

exila. sadafis Tvalebic igiveni<br />

iyvnen, nawnavebic, magram alahverdi<br />

maT pirvelad xedavda. mar­<br />

Talia, sadafi Zalian gamxdari iyo,<br />

magram samagierod, mkerdi hqonda<br />

savse. Savgvremani piri­saxe hqonda<br />

sadafs da axla alahverdi Tvals<br />

ver aSorebda mas. sakuTar Tavs uwyreboda,<br />

ar undoda Seexeda misTvis,<br />

magram araferi gamosdioda.<br />

bavSvobaSi erTad TamaSobani,<br />

waCxubebebi, skolaSi siaruli, wlebis<br />

ganmavlobaSi erTad swavla agondeboda<br />

alahverdis da verafriT<br />

ijerebda, rom Tvalwin warmomdgari<br />

is gogo sadafia. eCveneboda,<br />

rom odesRac misTvis sityvisSeubruneblad<br />

aqa­iq dagzavnili gogo<br />

axla Sorsaa, aRar arsebobs. es ki<br />

sul sxva sadafia.<br />

mere alahverdim gaifiqra... gaifiqra<br />

da myisve Jruantelmac<br />

dauara, egeb saxlSi karadis qvemo<br />

ujraSi gadamaluli werili<br />

sadafs sulac ar mouweria, misTvis<br />

moridebiT ar gadmoucia, es sxvam<br />

gaakeTa? ver ijerebda, rom werilze<br />

lurji melniT gamoyvanil asoebze<br />

dacemuli is oboli wveTi misi<br />

gulisTvis warmodenila.<br />

Aamis gafiqrebam guli CauTuTqa<br />

alahverdis, auwva da Seecada yuradReba<br />

gulsum maswavleblis mier<br />

axsnil Teoremaze gadaetana, Tumca<br />

amaod. kvlav sadafs ucqerda da<br />

mxolod axla gaiazra, rom sadafic<br />

mas Sehyurebs. myisve Tvali mis<br />

№ 3 2011<br />

6 marti<br />

murman jinoria<br />

„qari mwyuria me<br />

pirdapiri“<br />

reJ.: murman jinoria<br />

erT moqmedebad<br />

eqsperimentuli scena. das.: 19:45<br />

fasi: 6, 7 lari<br />

8, 9 marti (premiera)<br />

lela kodalaSvili<br />

qalebi, Ralati...<br />

reJ.: paata cikolia<br />

drama erT moqmedebad<br />

eqsperimentuli scena. das.: 19:45<br />

fasi: 6, 8 lari<br />

10 marti<br />

aleki blaiti<br />

„vgavarT axla Cven<br />

ltolvilebs?!“<br />

reJ.: aleki blaiti<br />

erT moqmedebad<br />

eqsperimentuli scena. das.: 19:45<br />

fasi: 6, 7 lari<br />

11 marti<br />

irakli samsonaZe, giorgi TavaZe<br />

dabolili mTvare<br />

reJ.: giorgi TavaZe<br />

komikuri igavi erT moqmedebad<br />

didi scena das.: 19:45<br />

fasi: 6, 7, 8, 10, 12 lari<br />

12 marti<br />

daviT kldiaSvili<br />

darispanis gasaWiri<br />

reJ.: robert sturua, zaza<br />

papuaSvili<br />

erT moqmedebad<br />

didi scena. das.: 19:45<br />

fasi: 6, 7, 8, 10, 12 lari<br />

13 marti<br />

oskar uaildi<br />

varskvlavbiWuna<br />

reJ.: robet sturua, daTo<br />

mRebriSvili<br />

zRapari erT moqmedebad<br />

didi scena. das.: 17:00<br />

fasi: 6, 7, 8, 10, 12 lari<br />

15, 24 marti (premiera)<br />

piter turini<br />

rogorc iqna<br />

reJ.: ioseb bakuraZe<br />

mono-speqtakli erT moqmedebad<br />

me-4 sarepeticio. das.: 19:45<br />

fasi: 10 lari<br />

marti 71


№ 3 2011<br />

16 marti<br />

ronald harvudi<br />

moxuci jambazebi<br />

reJ.: goCa kapanaZe<br />

or moqmedebad<br />

mcire scena. das.: 19:45<br />

fasi: 15, 20 lari<br />

17 marti<br />

Teatraluri kompania<br />

moaxleebi<br />

Racine de deux (safrangeTi)<br />

Jan Jene<br />

reJ.: pieranjelo suma<br />

erT moqmedebad<br />

eqsperimentuli scena. das.: 19:45<br />

fasi: 10 lari<br />

18 marti<br />

gio mgelaZe<br />

gaiRimeT, Citi<br />

gamofrindeba<br />

reJ.: gio mgelaZe<br />

erT moqmedebad<br />

eqsperimentuli scena. das.: 19:45<br />

fasi: 6, 7 lari<br />

19 marti<br />

Crdilebis Teatri<br />

ra saocari dRea<br />

reJ.: gela kandelaki<br />

erT moqmedebad<br />

mcire scena. das.: 19:45<br />

fasi: 7, 8 lari<br />

19 marti<br />

erik-emanuel Smiti<br />

stumari<br />

reJ.: goSa gorgoSiZe<br />

erT moqmedebad<br />

eqsperimentuli scena. das.: 19:45<br />

fasi: 6, 7 lari<br />

20 marti<br />

ameli notomi<br />

mtris niRabi<br />

reJ.: robert sturua<br />

erT moqmedebad<br />

mcire scena. das.: 19:45<br />

fasi: 8, 10 lari<br />

23 marti<br />

nedialko iordanovi<br />

gonzagos mkvleloba<br />

reJ.: gaga goSaZe<br />

drama or moqmedebad<br />

mcire scena. das.: 19:45<br />

fasi: 8, 10 lari<br />

72<br />

Savgvreman saxes moacila da mzera<br />

formulebiT aWrelebul Sav dafas<br />

Caaso.<br />

Uuyurebda alahverdi am formulebs,<br />

sityvebs ismenda kidevac da<br />

sadafis mzerasac grZnobda saxeze.<br />

bolos veRar moiTmina da isev<br />

sadafisken gaixeda. amjerad sadafma<br />

moarida Tvali.<br />

Aalahverdim igrZno, rom saxe<br />

ewvoda.<br />

Sesvenebaze yvela isev sadafs<br />

miawyda da sadafmac uwindeburad<br />

ititina. mTeli Tavis sicocxlis<br />

manZilze misken arasodes mipyrobiliyo<br />

amdeni Tvali, arasodes<br />

dalodebian mis sityvas aseTi mouTmenlobiT,<br />

arasodes aRbeWdila am<br />

TvalebSi esodeni aRtaceba da aRfrTovaneba.<br />

sadafs sixarulisgan<br />

Tavbru esxmoda, radgan aseTi gaxarebuli<br />

arasodes yofila sadafi.<br />

gakveTilebma da Sesvenebebmac<br />

ase Caiares saTiTaod.<br />

kvlavac mowvima, Sewyda, mere isev<br />

daiwyo da mTeli dReE alahverdi sakuTar<br />

Tavs ar ekuTvnoda. skolidan<br />

dabrunebis Semdeg oTaxidan<br />

fexi ar gamoudgams.<br />

yaSami raRac saqmeze raionSi wasuliyo<br />

lurjaTi.<br />

aina fexmorTxmiT ijda da Saqars<br />

texda.<br />

alahverdi ki SigniT, fanjaras­<br />

Tan ijda da nacrisfer Semodgomas<br />

gascqeroda. ferdobi erTTavad<br />

komSnari iyo da yovel komSis xeze<br />

SoSiebi gund­gundad Camomsxdariyvnen.<br />

maTi Jivil­xivili am rux<br />

Semodgomas akompanimentad gasdevda<br />

da raRacnairi sevdac Semohqonda<br />

SigniT.<br />

ferdobis Ziras saxli rom moCanda,<br />

salmanis saxli iyo da uecrad,<br />

alahverdis salmani Seejavra – am<br />

diliT xelebi ise ratom gadaiqngadmoiqniao.<br />

alahverdi verc wigns kiTxulobda,<br />

verc gakveTils amzadebda<br />

da arc sofelSi gavla undoda.<br />

TiTqos sakuTar Tavs garedan umzerdao<br />

da EeCveneboda, rom uwindeli<br />

alahverdi aRar aris. ratom eCveneboda,<br />

ratom fiqrobda ase? – ver<br />

aexsna. cxadi iyo, rom mas kvlavac<br />

alahverdi erqva, Tavic, xelebic,<br />

fexebic uwindeli eba, magram am<br />

saxeliT, TaviT, xelebiT, fexebiT<br />

marti<br />

Zveli alahverdi ratomRa ar iyo,<br />

ver mimxvdariyo.<br />

man Tvalebi uferul Semodgomas<br />

moacila, xis skamidan wamodga<br />

da patara karadis bolo ujra gamoaRo.<br />

qaRaldwayrili werili<br />

aiRo, Tumca ar waukiTxavs, radgan<br />

uecrad mixvda, rom yoveli sityva<br />

zepirad scodnia Turme. gulSi Tavisdauneburad<br />

sadafis mowerili<br />

winadadebebis gameorebas Seudga.<br />

alahverdi verafriT daijerebda,<br />

rom werili ase brwyinvaled<br />

gauzepirebia.<br />

RamiT dawolisas alahverdim<br />

igumana, rom dilamde Tvals ver<br />

moxuWavda, magram iZina alahverdim,<br />

iZina da Tan mTeli sicocxlis<br />

manZilze pirvelad naxa feradi<br />

sizmari: imdeni feri iyo, rom...<br />

alahverdis amdeni feri ar enaxa<br />

– vercxlisferi, narinjisferi,<br />

xa verdisferi... sxvadasxvagvarad<br />

brwyinavdnen ferebi, sxivebad ecemodnen<br />

garSemo. Aalahverdic maT<br />

Soris imyofeboda, imsWvaleboda<br />

maTiT.<br />

alahverdim icoda, rom es sizmari<br />

iyo da isic icoda, rom sadafis<br />

sizmari iyo es. sadafi TviTon ar<br />

Canda, magram alahverdi xvdeboda,<br />

rom mTeli es feradoba sadafis<br />

gamo iyo da sinamdvileSi, es ferebi<br />

TviTon sadafi iyvnen.<br />

Mda yaSamis xma kvlavac moisma:<br />

– e, alahverdi, SuadRem moawia,<br />

adeqi raRa!<br />

Aalahverdis sizmarSic eSinoda,<br />

rom am xmas gaigonebda; eSinoda,<br />

rom ferebi gaqrebodnen – vercxlisferi,<br />

narinjisferi, xaverdisferi...<br />

– e, alahverdi!<br />

Aalahverdim Tvalebi gaaxila da<br />

TiTqos wamierad weRandeli ferebi<br />

oTaxSic SemoiWrnen da mere nelnela<br />

kedlebs, iataks, Tavans SeeTvisnen;<br />

wamierad alahverdis egona,<br />

rom dilam sagazafxulo dResaswaulis<br />

Tenebas miatana, rom gazafxulis<br />

dResaswaulia dRes.<br />

– biWo, ra iqeni?<br />

– vdgebi!..<br />

alahverdi ezoSi Cavida. aina wi­<br />

Telas wvelida, Zroxa minaSenis<br />

qveS eba, gareT isev crida. boColac<br />

gametebiT iwevda dedisken, raTa<br />

rZe moewova da Tavs curis qveS


durTavda malimal.<br />

crida, magram es ar amZimebda<br />

alahverdis, arc scioda da roca<br />

man lurja boslidan gamoiyvana,<br />

yaSamma Svils gakvirvebiT gaxeda<br />

– Zilgamoumcxvarad wamomdgar da<br />

amis gamo cxenis dasarwyuleblad<br />

yovelTvis buzRuniT wamyvan alahverdis,<br />

dRes guneba aSkarad gaxsnili<br />

hqonda.<br />

maliqis wabla faSati kvlavac<br />

arxis ganapiras idga, fexkavSa kvicic<br />

gverdiT dakuntruSobda. alahverdis<br />

mohkra Tu ara Tvali, maliqma<br />

alag­alag mTqnarebiT ikiTxa:<br />

– guSin ... kinoSi ratom... ar iyavi?<br />

alahverdis mxolod axla moagonda,<br />

rom jafars guSin saRamos<br />

filmi unda eCvenebina da mas rac ki<br />

am sofelSi fexi audgams, pirvelad<br />

daviwyebia es. Tumca amis gamo arc<br />

damwuxrebula alahverdi, radgan<br />

yvelafris Tavis klanWebSi momqcevi<br />

am ruxi Semodgomis iqiT, ukve sxva<br />

samyaro hqonda mas da es samyaroc<br />

feradovani iyo – ver cxlisferi,<br />

narinjisferi, xaverdisferi...<br />

alahverdi cxeniT ezoSi rom mobrunda,<br />

yaSamma kvlavac gakvirvebiT<br />

gaxeda vaJs da amjerad zustad<br />

daibejiTa, rom alahverdis am ezodan,<br />

saxlidan, am meurneobidan gareTa<br />

cxovrebaSi Zirfesviani cvlileba<br />

momxdara; yaSamma isic igrZno,<br />

rom es gardatexa axalgazrdobas­<br />

Tanaa dakavSirebuli.<br />

mere Svilis Sarvlis koWebszemoT<br />

Zlivs momwvdar totebs daxeda<br />

da gaifiqra, rom axali Sarvali<br />

unda uyidon alahverdis – Zalian<br />

gazrdila biWi.<br />

ra Tqma unda, alahverdim mamis<br />

fiqrebisa ara uwyoda ra, amitom<br />

Zroxa didi xalisiT gaigdo win da<br />

ezodan xelmeored gavida.<br />

alahverdi soflis saurme gzaze<br />

Tavqve miabijebda da uceb romeliRac<br />

sacekvao melodiis stvenas<br />

Seudga, mixvda, rom dilis aqeT<br />

gulSi sul am melodias imeorebda.<br />

imasac mixvda, rom es melodia wuxandeli<br />

sizmris gagrZeleba iyo.<br />

Uukan Caaxveles da alahverdim<br />

mobrunebisas salmani dainaxa – Tavisi<br />

kameCi mohyavda. TiTqos alahverdis<br />

mixedvasRa elodao, maSinve<br />

amindze wuwuns mohyva salmani:<br />

– kaco, aseTi amindi gagonila?!<br />

– mere am naTqvams erTi­ori salan­<br />

ZRavi sityvac daayola da Tqva –<br />

nadiric wavida.<br />

Aalahverdi SeCerda, igrZno, rom<br />

suTqva ekvroda, mere pasuxi imTaviTve<br />

isedac naTeli rom iyo, iseTi<br />

ram hkiTxa:<br />

– rogor, films ar gadaiRebs?<br />

– ra filmi, ris filmi? aseT<br />

amindSi filmi gadaiReba? – salmanma<br />

mcodne kaciviT aiqnia xeli da<br />

erTi­ori xoSiani sityvac kidev<br />

miayola – Cava da barSi gadaiRebs.<br />

Aambobs weliwadi da Tormeti Tve am<br />

mTis mwvervalze amindis lodinSi<br />

ver gavatarebo... marTals ambobs<br />

da ras erCi?<br />

Aalahverdim Tavi Zlivs Seikava<br />

rom ar ekiTxa `da sadafi?~<br />

magram araferi ukiTxavs alahverdis,<br />

radgan yvelaferi cxadi<br />

iyo isedac: am Semodgomas balaxic<br />

kargi iqneboda da puric, magram<br />

mxarze TungSemodebul, wyarodan<br />

momaval sadafs filmSi aRar gadaiRebdnen.<br />

Aalahverdim sadafi warmoidgina,<br />

sadafis moqufruli saxe warmoidgina,<br />

guSindeli sixarulis Semdeg<br />

sadafis imedgacrueba daudga<br />

Tvalwin da misma umweobam guli<br />

Caufufqa. Tavi Zlivs Seikava, rom<br />

salmanisTvis ukadrisi ar ekadra,<br />

misi stumari ar gaeTaTxa, ubrad<br />

araferi eTqva.<br />

Aalahverdi xvdeboda, rom sadafs<br />

raRac sanugeSo unda uTxras, guneba<br />

gamoukeTos da es yvelaferi alahverdim<br />

TviTon unda qnas. imasac mixvda,<br />

rom es Zneli iqneboda, radgan<br />

alahverdis rcxvenoda sadafis.<br />

Aalahverdim erTi gafiqrebiT<br />

gaifiqra, rom egeb werili misweros<br />

sadafs da rac gulSi aqvs, pirdapir<br />

werilSi CaRvaros anu es werilic<br />

feradi iyos – vercxlisferi,<br />

narinjisferi, xaverdisferi... magram<br />

igrZno, rom werilis sadafisTvis<br />

gadacemasac ver gabedavda.<br />

Mmere gadawyvita, rom am werils<br />

baqodan moiwers, institutSi rom<br />

Caabarebs mere. Tumca isic dainamdvila,<br />

rom baqoSi wasvlac gauZneldeboda,<br />

gauWirdeboda, radgan<br />

guli darCeboda aq – sadafTan.<br />

azerbaijanulidan Targmna<br />

oqtai qazumovma<br />

№ 3 2011<br />

24 marti<br />

irakli samsonaZe<br />

yofilebis sareceli<br />

reJ.: nino lipartiani<br />

erT moqmedebad<br />

eqsperimentuli scena. das.: 19:45<br />

fasi: 6, 7 lari<br />

25 marti<br />

uiliam Seqspiri<br />

hamleti<br />

reJ.: robet sturua<br />

or moqmedebad<br />

didi scena. das.: 19:45<br />

fasi: 6, 7, 8, 10, 12 lari<br />

26 marti<br />

fridrix durenmati<br />

vTamaSobT sTrindbergs<br />

reJ.: robert sturua, andro<br />

enuqiZe<br />

erT moqmedebad<br />

didi scena das.: 19:45<br />

fasi: 10 lari<br />

26 marti<br />

Crdilebis Teatri<br />

weliwadis oTxi dro<br />

reJ.: gela kandelaki<br />

erT moqmedebad<br />

mcire scena. das.: 19:45<br />

fasi: 7, 8 lari<br />

27 marti<br />

laSa buRaZe<br />

jariskaci, siyvaruli,<br />

dacvis biWi da...<br />

prezidenti<br />

reJ.: robert sturua<br />

or moqmedebad<br />

didi scena. das.: 19:45<br />

fasi: 6, 7, 8, 10, 12 lari<br />

30 marti<br />

aleki blaiti<br />

„vgavarT axla Cven<br />

ltolvilebs?“<br />

reJ.: aleki blaiti<br />

erT moqmedebad<br />

eqsperimentuli scena. das.: 19:45<br />

fasi: 6, 7 lari<br />

marti 73


№ 3 2011<br />

74<br />

minaweri leqsze<br />

arCil fircxalavas is leqsi maxsendeba, `poetebi~ rom hqvia:<br />

poetebs nabijebs ar uTvlian,<br />

maT xSirad eSlebaT nabijebi,<br />

qmnian yoveldRiur ariTmias<br />

da xmebs xarebiviT agiJeben.<br />

Srialebs aTasi berzviada,<br />

xma – TiTqos grigalSi muxnaria,<br />

poetis sicocxle leqsia da<br />

sicocxlec leqsiviT uxaria.<br />

poeti zecidan gadmovarda,<br />

aq mxolod saflavi moizoma,<br />

icani, es Cveni ladoa da<br />

yelidan yayaCo moisrola.<br />

sisxlo, sxeulSi rom ar gvetevi,<br />

Tvalwin codva­madli gvilagia,<br />

aq ra SuaSia `angleteri~,<br />

aq naRdi poetis jilagia.<br />

bela CekuriSvili<br />

`poetebi nabijebs ar iTvlian~...<br />

mainc ras iTvlian namdvili poetebi?<br />

isini iTvlian striqonebs da sityvebs striqonebSi da marcvlebs sityvebSi.<br />

iTvlian, sad SeCerdnen, Seisvenon, suli moiTqvan, daiCivlon,<br />

amoikvneson, gaormagdnen, saxe icvalon.<br />

iTvlian da zomaven, rogorc antikuri xuroTmoZRvrebi, Sua saukuneTa<br />

alqimikosebi, ebraeli mevaxSeebi, meidneli CarCebi, sadazRvevo<br />

kompaniis oficrebi, TerZebi.<br />

isini iTvlian emociebs, vnebebs, qarizmebs, TviTmkvlelobebs, megobrebs,<br />

kaxpebs, mniSvnelovan da umniSvnelo adamianebs, quCis dReebs,<br />

saxlis Rameebs.<br />

iTvlian da zomaven rogorc kenWebs, riyis qvebs, naTal lodebs, marmarilos,<br />

granits, agurebs, rom mere zustad moargon da amoaSenon –<br />

TavSesafrebi, taZrebi da simagreebi, gasaqcevad, dasaxuWad, dasamalad,<br />

saaRmsareblod...<br />

mere ki, zogjer, ise xdeba, maTi taZrebi, saxlebi da simagreebi sxvebisTvisac<br />

TavSesafrad iqceva xolme, maSin ukve aRaravis axsendeba sam­<br />

Seneblo masalad rom gamoiyenes, daWres, garandes, gaTales Tu Caadu­<br />

Rabes...…<br />

saskolo qrestomaTiebSi am yve lafris ganmartebad weria – leqsi.<br />

marti<br />

irgvliv TasmebiviT gvevlebian<br />

mtrebi, Cveniv leqsiT gamowvrTnilni,<br />

aq naRdi poetis genebia<br />

saukuneebSi amozrdili.<br />

iqiT – saocari miTebia,<br />

aqeT – TvalTmaqcuri monetebi,<br />

poetebi leqsebiT iTvrebian,<br />

loTebi hgoniaT poetebi.<br />

gadaTqeraven da gadekidebian<br />

qalebi macdurebi lornetebiT,<br />

poetebis colebi adre qvrivdebian,<br />

adre gvikvdebian poetebi.<br />

jandabas yovelgvari ariTmia,<br />

qveyanas Cven mainc movedebiT,<br />

poetebi nabijebs ar iTvlian,<br />

Zma­biWebs iTvlian poetebi.


100 leqsis qveyana<br />

sandro lorTqifaniZe<br />

viRacam guguliT bakurians gadaufrina<br />

anu literaturuli eqspresi TovlSi da uTovlod...<br />

iciT yvelaferi saidan daiwyo?<br />

sayovelTao uZilobidan, diax!<br />

Tumca es uZiloba arc poeturi<br />

bohemis brali yofila da arc muzaTa<br />

moWarbebis, ubralod, rogorc<br />

aRmoCnda, Tbilisidan borjomisken<br />

mimavali matarebeli uRmerTod<br />

adre, 7 saaTze iRebs gezs<br />

da, ra Tqma unda, ar enaRvleba,<br />

rom leqsebis werisgan gadaRlil<br />

poetebs ZilisTvis gamoyofil<br />

oriod saaTsac arTmevs. asea Tu<br />

ise, `dilis 7 saaTze yvelaferi<br />

genialurad iyo~, matareblis<br />

baqanze axalgazrda poetebi SevgrovdiT.<br />

is poeti ra poetia, wigni<br />

Tu ar udevs jibeSio, naTqvamia da<br />

Cvenc leqsebiT jibeamotenilebi<br />

mivadeqiT matarebels, romlis<br />

arapoet mgzavrebsac, erTi SexedviT,<br />

maincadamainc ar epitnavaT<br />

amdeni sityviT Sepyrobili adamianis<br />

erTad xilva. Cven mainc Cveni<br />

gavitaneT da erT­erTi vagoni poeturi<br />

SturmiT aviReT, raTa mTeli<br />

gzis ganmavlobaSi kulturuli<br />

terori mogvewyo im SemTxveviTi<br />

TanamgzavrebisaTvis, romlebmac<br />

ramdenime saaTis gasvlis Semdeg,<br />

Cvenda sasixarulod, Zils isev<br />

leqsebis mosmena amjobines.<br />

yursasmenebs vikeTeb, savarZelSi<br />

komfortulad vkalaTdebi<br />

da vcdilob Zilisgan nasesxebi<br />

saaTebi musikis mosmeniT avanaz­<br />

Rauro, musika ki... musikas albaT<br />

Cemze metad eZineba, amitom Cemi<br />

gancxromis risxvad Cemive Semoqmedebas<br />

mivlens, aba rogor?! is<br />

teroristi ra teroristia, Tu<br />

sakuTari miznis misaRwevad mzad<br />

araa daTmos gancxromis wuTebi,<br />

mec davTme... daTmoba ara marto<br />

me, aramed TiToeul iq myof poetsac<br />

mouwia. ucnauri kadria Cems<br />

mexsierebaSi: Cven gavdivarT mezobel<br />

v a gonSi, viwyebT leqsebis kiT­<br />

xvas, iq ZiriTadad Savi feris suni<br />

dgas, yvela Camuqebulia, Cven ki<br />

vcdilobT sakuTari leqsebi vikiTxoT<br />

da gavaferadoT iqauroba,<br />

rTulia, ara? Cvenc gagviWirda,<br />

magram SevZeliT. sxvaTa Soris,<br />

aRsaniSnavia, rom gamomcemloba<br />

`inteleqtis~ mier mofiqrebuli am<br />

proeqtisadmi interesi sagrZnoblad<br />

gaizarda. Tu adre baTumisken<br />

mimaval matarebels mxolod<br />

Cven SevesieT, amjerad misia borjomi­bakurianisaken<br />

bevrad ufro<br />

xalxmravali aRmoCnda. Tbilisidan<br />

gamogvyvnen rogorc poeziis<br />

moyvaruli nacnob­megobrebi,<br />

ise sruliad ucnobi adamianebi.<br />

mogvyvebodnen da fiqrobdnen albaT,<br />

rom poeziis saxeliT poetis<br />

yvela xuSturis atana SeiZleba,<br />

Cven ki am gulmarTali da alali<br />

adamianebis Semxedvare, xuSturebi<br />

sul gadagvaviwyda da gavTbiT. imedi<br />

mogveca, rom gaTbnen mezobel<br />

vagonebSi Sekrebili adamianebic,<br />

romlebic matareblis xmaurSi<br />

gafacicebulebi usmendnen Cvens<br />

leqsebs... ara, raRa Tqma unda, is­<br />

№ 3 2011<br />

Tamila woworia,<br />

giorgi SalamberiZe,<br />

nino sadRobelaSvili da<br />

kato javaxiSvili<br />

borjomis biblioTekaSi<br />

marti 75


№ 3 2011<br />

76<br />

sandro lorTqifaniZe<br />

eTebic iyvnen, borjomSi Casvlisas<br />

rom ikiTxes, ra leqsebi, ris leqsebi,<br />

egeTi araferi gvsmeniao, magram<br />

xom gagigoniaT, mTavari xarisxia<br />

da ara raodenoba, hoda xarisxobrivad<br />

ki im TiTo­orola adamianis<br />

gulisxmieri Rimilic sakmarisia<br />

poetisaTvis, raTa axal­axali<br />

leqsebis daweris stimuli mieces.<br />

literaturuli eqspresi axali,<br />

magram aw ukve daWaSnikebuli<br />

proeqtia. arsi martivia – poet­<br />

Ta garkveuli jgufi mgzavrobs<br />

arapoetebTan erTad, erTsa da<br />

imave vagonSi da mTeli gzis ganmavlobaSi<br />

sakuTari leqsebiT<br />

umaspinZldeba maT. gamomcemloba<br />

`inteleqtis~ mier `100 leqsis~<br />

seriiT gamocemul wignebs Soris<br />

jerjerobiT yvelaze metad mainc<br />

Cven vaqtiurobT, axalgazrdebi,<br />

anu Tanamedrove poeziis measleqseebi.<br />

aba, rogor ar iaqtiureb,<br />

moulodnelad iseT lamaz adgilebSi<br />

rom aRmoaCen Tavs, rogorebic<br />

araerTxel Segvxvda borjomisa<br />

Tu bakurianisaken mimaval<br />

gzaze. garemo TandaTan TeTrdeba,<br />

Cven xan erTad vikribebiT, xan<br />

sakuTar TavTan vmartovdebiT.<br />

vfiqrobT yvelaferze, Tovlze,<br />

leqsebze, im muqsamosian adamianebze,<br />

vfiqrobT imaze, rom samyaro<br />

Zalian pataraa Cveni kompleqsebis<br />

asatanad, amitom moridebas<br />

vZlevT da isev da isev vukiTxavT<br />

leqsebs Tanamgzavrebs. mere... mere<br />

marti<br />

ki saerTo Jriamuls erTi tradicia<br />

iwvevs: saerTo leqsi! ai, aq ki<br />

ukve saqme cudadaa... ganmartoebiT<br />

weras miCveuli poetebi ver eguebian<br />

aseT xalxmravlobaSi muzebis<br />

moxmobas da iwereba leqsi, romelic<br />

nebismier Cvenamde arsebul<br />

poets gadaatrialebda saflavSi.<br />

vkiTxulobT ra am leqss, vTvliT,<br />

rom am wams mTeli dedamiwa gadatrialda,<br />

vkiTxulobT isev da<br />

vTvliT, rom es meore wakiTxva namdvilad<br />

zedmeti iyo... ho, xumroba<br />

iqiT iyos da, saxalisoa es procesi,<br />

TiTo poeti – TiTo striqons<br />

wers – Sedegi kidev erTi mtkicebulebaa<br />

imisa, rom TiToeuli poeti<br />

individia da verasodes moaxerxebs<br />

saerTo maraqaSi garevas. Cven es individualizmi<br />

gvixaria.<br />

CavdivarT borjomSi. rogor<br />

mog vnatrebia daTovlili quCebi...<br />

aq cota xans unda gavCerdeT, Semdeg<br />

bakurianisaken mimavali e. w.<br />

`kukuSka~ gvelodeba. vgundaobT,<br />

yovelgvari poziorobisa da poeziorobis<br />

gareSe, vgundaobT patara<br />

bavSvebiviT, Semdeg ki TovlSi amoganglulebi<br />

vTavsdebiT patara,<br />

sayvarel `kukuSkaSi~. Cveni mgzavrobis<br />

meore etapi da Cveni poeturi<br />

teroris morigi msxverplni.<br />

`kukuSkis~ mgzavrebi ufro metad<br />

feradebi arian, etyobaT Tovlis<br />

sispetake sulamde miswvdaT.<br />

vkiTxulobT, vmReriT, vsaubrobT<br />

gauTaveblad. buzs Zalianac unda,<br />

rom misi gafrenis xma gavigoT, magram<br />

amaod. ai, guli raze dagvwyda?<br />

imaze, rom bakurians monatrebul<br />

qalaqelebs iq gaCereba<br />

mxolod ociode wuTiT mogvixda,<br />

magram amasac xom Tavisi mizezi<br />

aqvs? borjomSi poeziis momlodine<br />

sazogadoeba gulanTebuli<br />

zis qalaqis biblioTekaSi da cdilobs<br />

uferul kalendarSi es erTi<br />

dRe lamazi ferebiT aRniSnos. Cven<br />

ki am dros... ai, gundaoba bakurianSi<br />

unda genaxaT, ver davikvexni,<br />

gundas gundaSi vajen­meTqi, magram<br />

arc mTlad CamorCenili var<br />

am ambavSi... poetebi cdiloben,<br />

gamoyofili oci wuTi mTlianad<br />

gamoiyenon... seirnoben cxeniT,<br />

wvebian TovlSi, iReben fotoebs...


orjomSi xalxi gvelodeba! Cqara!<br />

poetebi Camodian cxenidan, ifer­<br />

Txaven Tovls, inaxaven fotoaparatebs...<br />

gvagviandeba! poetebi<br />

swrafad adian `kukuSkaSi~, naxvamdis,<br />

bakuriano...<br />

ra ucnauria buneba, borjomSi<br />

dabrunebulebs Tovli TiTqmis<br />

bolomde damdnari gvxvdeba, jgufebad<br />

viyofiT da qalaqis biblioTekisaken<br />

mivdivarT. ai, iq<br />

ki namdvilad bevri xalxia. rac<br />

yvelaze gasakviria, sruli asakobrivi<br />

mravalferovnebaa, dawyebiTi<br />

klasebis asakidan moxucebamde...<br />

didi pasuxismgeblobaa.<br />

amdeni xalxi mxolod Sens mosasmenad<br />

movida am patara darbazSi,<br />

unda Seecado da imedi ar gaucruo,<br />

Cvenc vcdilobT, Cveneburad, rogorc<br />

SegviZlia... ovaciebi... – me<br />

mgoni moswonT... gaRimebuli saxeebi...<br />

– ara, namdvilad moswonT!..<br />

ai, ramdenime maTgani, saRamos dasrulebis<br />

Semdeg, xelsac gvarTmevs<br />

da sakuTar azrs gviziarebs... ho,<br />

namdvilad moewonaT... kmayofilebi<br />

varT da biblioTekidan gamosulebi<br />

erTmaneTis leqsebs vimeorebT...<br />

poetic adamianiao, xSirad ityvian<br />

xolme. udavod asea... poetsac<br />

unda Zili, miTumetes aseTi<br />

damRleli dRis Semdeg, magram ra<br />

aris ucnauri, iciT? TiTqmis aravis<br />

gagvCenia survili dagveZina<br />

im RamiT... ratom? nuTu imitom,<br />

rom vcdilobdiT erTad yofniT<br />

gamowveuli sixaruli yovelwamierad<br />

gagvexangrZlivebina da es<br />

dro optimalurad gamogveyenebina?<br />

an iqneb imitom, rom maincadamainc<br />

Zilis sasargeblod ver<br />

gadavwyviteT Cvens SigniT dava?<br />

faqti erTia, borjom­bakuriandaisev­borjomgamovlil,<br />

daRlil<br />

poetebs ar dauZiniaT, aramed isxdnen<br />

erTad, erT patara da Tbil<br />

oTaxSi da saubrobdnen aTas sisuleleze.<br />

aba es yvelaferi mkiTxvels<br />

raSi unda ainteresebdes, poeti<br />

xom zeciuri movlenaa, magram<br />

arc mTlad ase yofila Turme...<br />

`eqvsi saaTia, gasvlis droa, gaiRviZe!~<br />

– momkaliT da zustad ar<br />

maxsovs, am sityvebiT vin gamomaf­<br />

xizla, adresati ki namdvilad me<br />

viyavi, vai, sircxvilo, CamZinebia,<br />

ras ifiqreben poetebi, maT xom ar<br />

uZiniaT mTeli Rame, me ki CameZina...<br />

Tvals vaxel da ramdenime wamSi<br />

yvelaferi naTelia, me marto ar<br />

var, diax, sxvebsac CasZinebiaT, ara<br />

ra, raRac Secdomaa, me mgoni, mar­<br />

Talia, rom poetic adamiania...<br />

sanam Tbilisisaken momaval mata<br />

rebelSi movTavsdebo deT, bor ­<br />

jomis sadgurSi viyriT Ta vs, yvelani<br />

aq varT da aravinaa Cvens garda<br />

sxva... miwa TovliTaa dafaruli,<br />

`ra gavakeTo matareblis mosvlamde?~<br />

– vfiqrob. mere vdgebi,<br />

TovliT dafarul erT sufTa da<br />

did adgils vnaxulob da nabijnabij<br />

vxatav miwaze mSvidobis<br />

niSans. da ara marto me... asea albaT.<br />

yvela poets... ara, ara... yvela<br />

adamians uyvars mSvidoba, ra Tqma<br />

unda, albaT amitomac `vaterorebdiT~<br />

wina dRes mgzavrebs Cveni<br />

leqsebiT, bolosdabolos, isinic<br />

xom mSvidobisTvis iwerebian... ho,<br />

asea, namdvilad.<br />

№ 3 2011<br />

gio arabuli, giorgi SalamberiZe,<br />

giorgi kekeliZe, salome beniZe<br />

marti 77


№ 3 2011<br />

78<br />

cagerisa da lentexis mTavarepiskoposis,<br />

meufe stefanes TaosnobiT<br />

safuZveli Caeyara literaturul saRamoebsa<br />

da Sexvedrebs xelovnebis sxvadasxva<br />

sferos warmomadgenlebTan.<br />

am tradiciad damkvidrebul saRamoebs,<br />

romlebic sapatriarqos axalgazrdul<br />

centrSi xuTSabaTobiT imarTeba,<br />

poeti erekle saRliani uZRveba. centrma<br />

ukve umaspinZla Tengiz arCvaZes,<br />

manana CitiSvils, tariel xarxelaursa<br />

da xelovnebis sxvadasxva dargis<br />

mraval warmomadgenels. 3 Tebervals<br />

ki sapatriarqos axalgazrdul centrSi<br />

poetisa da mxatvris esma onianis<br />

Semoqmedebis moyvarulebma moiyares<br />

Tavi. „vatyob, nel­nela yalibdeba esma<br />

onianis ordeni... dResdReisobiT esmas<br />

hyavs Tavisi mkiTxveli da Tavisi literaturuli<br />

patroni, romelic yovel<br />

Semoqmeds aucileblad unda hyavdes.<br />

isini xedaven mis teqstebSi im yovelives,<br />

rasac poetis Tanamedroveni ver<br />

xedavdnen da maTTvis esma Tavisi problemebiT<br />

da esTetikiT aqtualuri da<br />

Tanamedrovea“, – ganacxada kritikosma<br />

koba imedaSvilma, rodesac damswre<br />

sazogadoebaSi mravlad aRmoaCina nacnobi<br />

saxeebi, romlebic mudmivad eswrebian<br />

esma onianis Semoqmedebisadmi<br />

miZRvnil TiTqmis yvela saRamos.<br />

sapatriarqos axalgazrdul centrSi<br />

gamarTul saRamos gansakuTrebuli<br />

elferi SesZina esma onianis naxatebma,<br />

romlebic mravlad gamoifina<br />

centris darbazSi. „gansxvavebulia<br />

dRevandeli saRamo, jer marto am<br />

saocari intimiT“, – ganacxada poetma<br />

erekle saRlianma, romelic pirveli<br />

miesalma damswre sazogadoebas.<br />

saRamoze daisva kiTxva, romelic<br />

isedac mudmivi davis sagania: romeli<br />

ufro metia, esma oniani – rogorc<br />

mxatvari, Tu esma oniani – rogorc<br />

poeti? erekle saRlianma SekiTxvas<br />

amgvari pasuxi gasca: „rom ara poeti<br />

esma oniani, ar gveyoleboda mxatvari<br />

esma oniani da rom ara mxatvari esma<br />

oniani, ar gveyoleboda poeti esma<br />

oniani. CemTvis miuRebelia, roca adamians<br />

martiv mamravlebad Slian xolme.<br />

me esmas ganvixilav, rogorc erT did<br />

mTlianobas, misi mxatvroba iqneba<br />

es Tu misi poezia. isini ar arsebo­<br />

prezentaciebi<br />

gvanca jobava<br />

esma onianis „amouxsneli sityvebis“ poezia<br />

marti<br />

ben erTmaneTis gareSe. gverdigverd<br />

dganan, xelCakidebuli dadian, erT<br />

haers sunTqaven da erTi fiqriT arian<br />

gajerebuli“. igive sakiTxs Seexo poeti<br />

rene kalandiac: „Zalian Znelia<br />

isaubro iseT did pirovnebaze, rogoric<br />

esma oniania. aris aseTi sakiTxi:<br />

mxatvari esma oniani jobda, poeti Tu<br />

eseisti? mjobnis principi modis ufro<br />

sportidan, xelovanTa Soris ki is gansxvavebaa,<br />

rom erTi xedavs sxva kuTxiT<br />

am samyaros, Tavisi silamaziT Tu sibinZuriT,<br />

meore kidev – sxva kuTxiT“.<br />

TiTqmis yvela gamomsvlelma gaamaxvila<br />

yuradReba esma onianze, rogorc<br />

RvTismosav adamianze, rac pirdapirproporciulad<br />

asaxulia mis SemoqmedebaSi,<br />

mxatvroba iqneba es Tu<br />

poezia. „iseTi adamianebi, rogoric<br />

gaxldaT esma oniani SesaZlebelia am<br />

saukuneSi mxolod erTi daibados...<br />

mainc ra gvizidavs Cven mis SemoqmedebaSi?<br />

es aris siRrmiseuli azrovneba.<br />

es didi qalbatoni eZebs Sors mimaval<br />

kavSirebs da ar ifargleba arc zedapiruli<br />

analiziT da arc zedapiruli<br />

emociiT. midis siRrmeSi da Semdgom<br />

ukve iqidan saubrobs. mivaqcioT yuradReba<br />

mis mier Seqmnil portretebs.<br />

es ar aris mxolod garegnuli xati,<br />

saxe im adamianisa, romlis portretsac<br />

qalbatoni esma qmnis. igi Sedis mis<br />

sulSi, mkvidrdeba da Semdgom iqidan<br />

gvesaubreba. aq did niWierebasTan er­<br />

Tad, didi qristianuli gancdac Cans,<br />

moyvasisadmi didi siyvaruli... da roca<br />

am naxatebs uyureb, iqmneba warmodgena,<br />

rom mxatvrisaTvis mTeli samyaro<br />

cocxalia. ar arsebobs misTvis sagani.<br />

yvelafers aqvs suli da yvelaferi<br />

aris cocxali“, – ganacxada erekle<br />

saRlianma. mama elizbaris sityvebiT<br />

ki, romelmac damswre sazogadoeba daloca:<br />

„is adamiani, is xeli, romelmac<br />

Cven TvalebSi sinaTle mogvitana, ar<br />

SeiZleba bnelSi amyofos ufalma“.<br />

imave Temas Seexo koba imedaSvilic:<br />

„kmayofilebas gamovTqvam imis gamo,<br />

rom esmas saRamo swored aq tardeba,<br />

uflis did saxlSi. radgan igi RvTismosavi<br />

adamiani iyo. swored rwmena gaxda<br />

is safuZveli, romelsac daeyrdno<br />

misi poezia. magram marto RvTismosaoba<br />

ar iyo esmas Rirseba. mas hqonda


RvTiT mocemuli niWi mxatvrobisa,<br />

mwerlobisa da am niWis movlis didi,<br />

SesaSuri unari. esma onianis teqstebi<br />

Zvirfasi sasmeliviTaa, rac dro gadis,<br />

miT ufro natifi, idumali da sasiamovno<br />

xdeba. eqvs Tveze meti movandome<br />

mis xelovnebaze im werilis daweras,<br />

romelic „Cvens mwerlobaSi“ daibeWda.<br />

megona CemTvis amoiwura am teqstebis<br />

saTqmeli, magram garkveuli drois<br />

gasvlis Semdeg rom vkiTxulob esmas<br />

poezias, TiTqos arc araferi dameweros,<br />

imdeni sinaTle Semomafrqvies<br />

nacnobma leqsebma, imdeni vermosmenili<br />

bgera, imdeni amouxsneli sityva,<br />

imdeni ganucdeli vneba... vfiqrob,<br />

dadga dro ara marto Cvens literaturis<br />

istoriaSi, aramed Cvens istoriasa<br />

da xelovnebis memkvidreobaSi zogi ram<br />

gadafasdes, daerqvas Tavisi saxeli.<br />

marTalia, yvelafers dro afasebs, magram<br />

Cvenc unda vTqvaT Cveni saTqmeli:<br />

me darwmunebuli var, rom axal literaturis<br />

istoriaSi esma oniani daikavebs<br />

Tavis umaRles adgils!“.<br />

aqve aRniSvnis Rirsia bolo dros<br />

momravlebuli kritikuli werilebi,<br />

romlebic esma onianis Semoqmedebas<br />

eZRvneba. maT Soris poetma rene kalandiam<br />

gansakuTrebuli sixaruliT<br />

gamoyo axalgazrda prozaikosisa da<br />

poetis – nino sadRobelaSvilis werili<br />

„dumilis bwkaredi“, romelic Jurnal<br />

„qarTuli mwerlobis“ Tebervlis<br />

nomerSi gamoqveynda: „es mSvenieri esei<br />

dasturia imisa, rom niWieri axalgazrdebi,<br />

romlebic seriozulad modian<br />

qarTul mwerlobaSi, ufro da ufro<br />

interesdebian esmaTi“.<br />

saRamoze isaubra samxatvro akademiis<br />

profesorma gogi xoStariam, romlis<br />

TqmiTac „esmas SemoqmedebaSi aris<br />

swored is muxti da energetika, romelic<br />

WeSmarit xelovnebas axasiaTebs.<br />

igi gaZlevs imeds, rom Sen cocxali<br />

xar, arsebob da tyuilad ar dadixar am<br />

qveyanaze“. esmas Semoqmedebis piruTvnelma<br />

Semfasebelma, mxatvarma gogi<br />

wereTelma ki gansakuTrebulad gamoyo<br />

esma onianis dis, qalbaton irina onianis<br />

gamorCeuli Rvawli dis saxelis<br />

ukvdavsayofad da samomavlo gegmebzec<br />

isaubra. aRmoCnda, rom Cafiqrebulia<br />

esmas ortomeulis gamocema, sadac poetis<br />

leqsebi da eseebi sruli saxiT<br />

Seva. poetma naTia avsajaniSvilma esma<br />

onianisadmi udidesi pativiscema saku­<br />

Tari leqsiT gamoxata.<br />

saRamo, romelsac musikalurad xalxuri<br />

simRerebis ansambli „kviria“<br />

aformebda, daasrula axalgazrda mweralma<br />

zviad kvaracxeliam: „is gamor­<br />

Ceuli Tviseba, rac esma onianSi gvxiblavs,<br />

aris misi uSeRavaToba, ukompromisoba<br />

– pirvel rigSi sakuTari Tavis<br />

mimarT. misi leqsebi iolad ar ikiTxeba,<br />

magram arc iolad iwereboda... sxvaTa<br />

Soris, arc iolad ibeWdeboda, radgan<br />

poets koniunqturisTvis arasdros<br />

gauwevia angariSi da mTeli SemoqmedebiTi<br />

cxovreba simartoveSi gaatara.<br />

swored am martoobidan amoizarda esma<br />

onianis namdvili da uaRresad TviTmyofadi<br />

poezia“.<br />

rene kalandias `100 leqsi~ – `gansakuTrebuli movlena~<br />

gamomcemloba `inteleqtma~ `100<br />

leqsis~ seriis morigi, 54­e tomi gamosca,<br />

sadac rene kalandias asma rCeulma<br />

leqsma moiyara Tavi. krebulis<br />

wardgineba gamomcemlobaSi gaimarTa.<br />

saRamo `inteleqtis~ direqtorma<br />

kaxmeg kudavam gaxsna. Tavdapirvelad,<br />

isaubra ra seriis Sesaxeb, aRniSna,<br />

rom tomebis numeracia pirobiTia da<br />

mas gansakuTrebuli mniSvneloba ar<br />

aqvs. Semdeg ki `100 leqsis~ farglebSi<br />

dagegmili ori krebulis Sesaxebac ganacxada:<br />

qarTuli poezia male Turqul<br />

da frangul enebze gamoicema.<br />

rene kalandia `100 leqsis~ seriiT<br />

gamocemuli ramdenime tomis Semdgeneli<br />

da winasityvaobis avtoria da batoni<br />

kaxmegis TqmiT, dadga dro, rom am seriaSi<br />

ukve Tavisi leqsebic warmoedgina.<br />

sxva krebulebisgan gansxvavebiT, am<br />

tomSi arc erT leqss ar aqvs TariRi<br />

miTiTebuli da, Sesabamisad, maTi dalagebac<br />

wlebis mixedviT ar momxdara.<br />

krebulis winasityvaoba kritikos<br />

ivane amirxanaSvils ekuTvnis. `rene<br />

kalandia momavlis poetia. es ar niSnavs<br />

imas, rom igi Zneli gasagebia. piriqiT,<br />

`advili~ poetia, misi leqsi savsebiT<br />

Seesabameba Tanamedrove gemovnebasa da<br />

ganwyobilebas. zustad asaxavs dros da<br />

amitomac ekuTvnis momavals, rogorc<br />

Tanadroulobis poeturi dokumenti~,<br />

– vkiTxulobT krebulis Sesaval werilSi.<br />

amave sakiTxs Seexo Tavis gamosvlaSi<br />

rostom CxeiZec, romelmac ganacxada,<br />

rom rene kalandia `momavlis<br />

poetia imdenad, ramdenadac momavals<br />

utovebs srul angariSs imisa, Tu ra<br />

xdeboda dRes~.<br />

poets krebuli nodar tabiZemac<br />

№ 3 2011<br />

marti 79


№ 3 2011<br />

80<br />

rene kalandia<br />

miuloca, romelic aseve Semdgenelia<br />

`asi leqsis~ seriis ori tomisa, saqebari<br />

sityvebi ar daiSura da pativiscemis<br />

gamosaxatavad galaktionis wignic<br />

usaxsovra.<br />

ivane amirxanaSvilma Tavis gamosvlaSi<br />

Tamaz baZaRuas qorwilSi rene kalandiasTan<br />

pirveli Sexvedra gaixsena.<br />

igi ar aRiarebda konvenciur leqss;<br />

savaraudod, es poetisTvis Cveulebrivi<br />

Ziebis periodi iyoo. `rene aris is<br />

poeti, romelsac SeuZlia siaxleebis<br />

araTu miReba, aramed Tavisad gamocxadeba.<br />

is dabadebulia im tipis<br />

poetad, romelic drois suls gamoxatavs,<br />

suliskveTebas da misi poezia<br />

modis droidan, garemodan, socialuri<br />

garemo iqneba es Tu klasikuri garemo.<br />

me meamayeba, rom Cven Sekrebili varT<br />

erT­erTi SesaniSnavi poetis prezentaciaze~,<br />

– ganacxada man.<br />

rostom CxeiZem yuradReba gaamaxvila<br />

gamomcemloba `inteleqtis~<br />

damsaxurebaze: `gamomcemloba `inteleqti~<br />

aris erTi saukeTeso burji,<br />

marTlac sayrdeni da warmmarTveli<br />

bevri ramisa Cvens <strong>saliteraturo</strong><br />

cxovrebaSi. es da sxva seriebic, rasac<br />

aq xels mokideben – yvelaferi aris<br />

mniSvnelovani, faseuli, mimarTuli<br />

qarTuli mwerlobis ukeTesi dRisaTvis.<br />

manve rene kalandias `100 leqss~<br />

`gansakuTrebuli movlena~ uwoda<br />

da aRniSna, rom `poetis moRvaweobis<br />

manZilze SeimCneoda garkveuli<br />

uTanabroba, Tumca am krebuliT igi<br />

sruliad axleburad, WeSmariti saxiT<br />

warmoCnda. amaSi ki udidesi damsaxureba<br />

wignis Semdgenels miuZRvis.<br />

mTliani krebuli gvxiblavs imiT, rom<br />

Cavardna ar aris. agebulia Tavidan bolomde<br />

da yofiTobidan amodis, tkivilebidan,<br />

Civilidan, magram es ar aris<br />

pirovnuli tkivili, is ganzogadebulia.<br />

bedisweris donezea ayvanili. aq<br />

ukiduresi simwvaviTa da gulgadaxsnilobiT<br />

eris tragediaa gamoxatuli~.<br />

gamomsvlelebma sakuTari surviliT<br />

rene kalandias `100 leqsidan~ maTTvis<br />

sayvareli leqsebi waikiTxes. rostom<br />

CxeiZem `Tivisa da gogos balada~ da<br />

baCana bregvaZisadmi miZRvnili `zugdidi:<br />

wignis maRazia, 16 aprili~ gamoarCia.<br />

poetis leqsebi waikiTxa aseve<br />

kaxmeg kudavamac: `kentavris wuxili~,<br />

`gamoTxoveba soxumTan~, `poeti~, romelic<br />

poetis Zmebs, geno da zaur kalandiebs<br />

eZRvnebaT.<br />

marti<br />

axalgazrda mweralma zviad kvaracxeliam<br />

zugdidSi Tanaqalaqel<br />

poetTan pirveli Sexvedra gaixsena:<br />

`maSin albaT mecxre klasSi viyavi, mis<br />

saxls rom mivadeqi, gaufrTxileblad<br />

da daubareblad, quTaisis quCaze.<br />

arasdros damaviwydeba batoni renes<br />

megobruli daxvedra... sadRac gaqra<br />

daZabuloba da asakobrivi zRvaric<br />

waiSala~. aseve gagvimxila, rogor<br />

gaaoca misma samuSao oTaxma, sadac<br />

folkneris, zviad gamsaxurdias,<br />

merab kostavas, oTar WilaZisa da ana<br />

kalandaZis fotoebi gverdigverd iyo<br />

gamofenili. amdens rom kiTxulobT,<br />

weras rodisRa aswrebTo? – ukiTxavs.<br />

pasuxi amgvari miuRia: `me an vwer, an<br />

vkiTxulob, an vloTob~.<br />

oriod sityviT poets manana amirejibmac<br />

mimarTa. man ganacxada, rom<br />

10 wlis win, rodesac ar icnobda rene<br />

kalandias, magram kiTxulobda mis<br />

leqsebs, moxibla iman, rom maSin, roca<br />

filosofosebic ki iSviaTad exebian<br />

suls, misi Semoqmedeba mTlianad suls<br />

dastrialebda. `mogvianebiT vuTxari:<br />

vinmem disertacia rom daicvas sulze,<br />

Tqveni wignebi aucileblad unda<br />

gamoiyenos­meTqi~.<br />

erekle saRlianis TqmiT, `rene kalandia<br />

aris poeti, romelic ar dasjerda<br />

imas, rac qarTul poeziaSi<br />

iyo. scada axali sityvis Semotana da<br />

keTilsindisierad SeZlo es. Rirseulad<br />

atara uReli, romelsac poeti<br />

unda atarebdes~. gansakuTrebulad<br />

aRniSna is jojoxeTuri Sromac, romelic<br />

man baltiispireTis literaturis<br />

TargmnisaTvis gaswia.<br />

poetisadmi didi siyvaruli gamoxates<br />

aseve rezo adamiam da esma onianis<br />

dam, irina onianma. poetis Zmam, geno<br />

kalandiam ki isaubra mamaze, vladimer<br />

kalandiaze, erT durgal kacze,<br />

romelmac 50 wlis win calke saxli aaSena<br />

saojaxo biblioTekisTvis, raTa misi<br />

Svilebis garda mosuliyvnen sxvebic da<br />

waekiTxaT.<br />

dasasrul poetma ramdenime leqsi<br />

Tavad waikiTxa, maT Soris erT­erTi<br />

colisadmi miZRvnili, riTac kidev<br />

erTxel gadauxada madloba erTgulad<br />

gverdSi dgomisTvis da sazogadoebas<br />

Semdegi sityvebiT daemSvidoba: `didi<br />

madloba yvela Tqvengans. mZime tvirTia<br />

Tqveni siyvaruli CemTvis. amxela kaci<br />

var ukve da awi ra unda damemarTos iseTi,<br />

rom es siyvaruli ar davafaso...~

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!