11.05.2013 Views

algebra

algebra

algebra

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

2007 wlis sagamocdo programa maTematikaSi<br />

<strong>algebra</strong><br />

# sakiTxTa<br />

CamonaTvali<br />

1 naturaluri ricxvebi.<br />

martivi da Sedgenili<br />

ricxvebi.<br />

gamyofi da jeradi.<br />

moTxovnebi da dazusteba<br />

ariTmetikuli moqmedebebi naturalur ricxvebze.<br />

ricxvis daSla martiv mamravlebad.<br />

ramdenime ricxvis udidesi saerTo gamyofisa da<br />

umciresi saerTo jeradis povna.<br />

2-ze, 3-ze, 5-ze, 9-ze da 10-ze gayofadobis niSnebi.<br />

naSTiani gayofa.<br />

2 mTeli ricxvebi. ariTmetikuli moqmedebebi mTel ricxvebze.<br />

3 racionaluri ricxvebi.<br />

wiladebi da aTwi-<br />

ladebi.<br />

4 iracionaluri<br />

ricxvebi. namdvili<br />

ricxvebi.<br />

racionaluri ricxvebis Sedareba da ariTmetikuli<br />

moqmedebebi racionalur ricxvebze.<br />

mTeli ricxvebisa da aTwiladebis damrgvaleba.<br />

namdvili ricxvebis Sedareba da ariTmetikuli<br />

moqmedebebi maTze.<br />

5 ricxviTi RerZi. wertilis koordinati. namdvili ricxvis Sesabamisi<br />

wertilis gamosaxva ricxviT RerZze.<br />

6 ricxviTi Sualedebi. ricxviTi Sualedebis gaerTianeba da TanakveTa.<br />

7 ricxvis moduli. ricxvis modulis geometriuli azri.<br />

8 proporcia. proporciis ZiriTadi Tviseba, proporciis ucnobi<br />

wevris povna, ricxvis dayofa mocemuli SefardebiT.<br />

pirdapirproporciuli da ukuproporciuli<br />

9 ricxvis procenti da<br />

nawili.<br />

10 ramdenime ricxvis sa-<br />

Sualo ariTmetikuli.<br />

11 xarisxi naturaluri<br />

da mTeli maCvenebliT.<br />

12 erTwevri da mraval-<br />

wevri.<br />

13 Semoklebuli gamravlebis<br />

formulebi.<br />

14 mravalwevris daSla<br />

mamravlebad.<br />

15 racionaluri<br />

gamosaxuleba.<br />

16 n − uri xarisxis<br />

fesvi, ariTmetikuli<br />

fesvi.<br />

damokidebuleba sidideebs Soris.<br />

ricxvis procentisa da nawilis povna.<br />

ricxvis povna misi procentiT an nawiliT.<br />

ori ricxvis fardobis procentuli gamosaxva.<br />

namravlis, fardobis da xarisxis axarisxeba.<br />

tolfuZiani xarisxebis namravli da Sefardeba.<br />

mravalwevrebis Sekreba, gamokleba da gamravleba.<br />

( a b) a 2ab<br />

b<br />

2 2 2<br />

2 2<br />

± = ± + , ( a b)( a b) a b<br />

( )( )<br />

2 2 3 3<br />

a± b a m ab+ b = a ± b ,<br />

1<br />

+ − = − ,<br />

3 3 2<br />

2 3<br />

( a ± b)<br />

= a ± 3a<br />

b + 3ab<br />

± b .<br />

saerTo mamravlis frCxilebs gareT gatana, dajgufebis<br />

xerxi, mamravlebad daSla Semoklebuli gamravlebis<br />

formulebis gamoyenebiT.<br />

moqmedebebi racionalur gamosaxulebebze.<br />

ariTmetikuli fesvis Tvisebebi.


17 racionalurmaCvenebliani<br />

xarisxi.<br />

racionalurmaCvenebliani xarisxis Tvisebebi.<br />

18 algebruli gamosaxuleba. algebruli gamosaxulebis gardaqmna da misi<br />

ricxviTi mniSvnelobebis gamoTvla.<br />

19 ricxvis logariTmi. ZiriTadi logariTmuli igiveoba.<br />

namravlis, Sefardebis da xarisxis<br />

logariTmi. logariTmSi fuZis Secvlis<br />

formula.<br />

20 marTkuTxa koordinatTa wertilis koordinatebi. namdvil ricxvTa<br />

sistema sibrtyeze.<br />

wyvilis Sesabamisi wertilis gamosaxva sakoordinato<br />

sibrtyeze. or wertils Soris<br />

manZilis gamosaTvleli formula.<br />

21 funqcia, funqciis grafiki. funqciis gansazRvris are.<br />

funqciis mniSvnelobaTa simravle.<br />

funqciis zrdadoba, klebadoba, luwoba,<br />

kentoba, perioduloba.<br />

funqciis mniSvnelobis gamoTvla argumentis<br />

mocemuli mniSvnelobisTvis.<br />

funqciis mocema cxrilis, formulisa da<br />

grafikis saSualebiT.<br />

22 kuTxis gradusuli da<br />

kavSiri kuTxis radianul da gradusul zo-<br />

radianuli zoma.<br />

mebs Soris.<br />

23 trigonometriuli funqciebi: sinusis, kosinusis da tangensis:<br />

sinusi, kosinusi da tangensi.<br />

mniSvnelobebi 0,<br />

π<br />

,<br />

6<br />

π<br />

,<br />

4<br />

π<br />

,<br />

3<br />

π<br />

, π ,<br />

2<br />

3π<br />

2<br />

24 gantoleba, gantolebaTa<br />

argumentebisTvis;<br />

niSnebi meoTxedebis mixedviT;<br />

perioduloba, luwoba da kentoba.<br />

ZiriTadi damokidebulebebi erTi da imave<br />

argumentis trigonometriul funqciebs<br />

Soris.<br />

dayvanis formulebi.<br />

trigonometriuli funqciebis mniSvnelobebis<br />

gamosaTvleli formulebi ori argumentis<br />

jamisa da sxvaobisaTvis.<br />

trigonometriuli funqciebis mniSvnelobebis<br />

gamosaTvleli formulebi ormagi argumentisaTvis.<br />

gantolebisa da gantolebaTa sistemis amo-<br />

sistema.<br />

naxsnisa da amonaxsnTa simravlis cnebebi.<br />

tolfasi gantolebebi da gantolebaTa sistemebi.<br />

parametris Semcveli gantolebebi da<br />

gantolebaTa sistemebi.<br />

25 erTucnobiani wrfivi gantolebebi.<br />

wrfivi gantolebis amoxsna.<br />

26 erTucnobiani kvadratuli diskriminanti.<br />

gantolebebi.<br />

kvadratuli gantolebis amoxsna.<br />

vietis Teorema. vietis Teoremis Sebrunebuli<br />

Teorema.<br />

2


27 kvadratuli samwevri. kvadratuli samwevris fesvebi.<br />

kvadratuli samwevris daSla wrfiv mamravlebad.<br />

28 orucnobiani algebrul<br />

orucnobiani algebrul gantolebaTa sis-<br />

gantolebaTa sistemebi.<br />

temis amoxsna.<br />

29 amocanebi gantolebisa da gan- amocanebis amoxsna gantolebisa da gantotolebaTa<br />

sistemis Sedgenaze. lebaTa sistemis gamoyenebiT.<br />

30 ricxviTi utolobebi. ricxviTi utolobebis Tvisebebi.<br />

31 utoloba, utolobaTa sistema. utolobisa da utolobaTa sistemis amonaxsnisa<br />

da amonaxsnTa simravlis cnebebi.<br />

tolfasi utolobebi.<br />

32 erTucnobiani utolobebi da erTucnobiani wrfivi, kvadratuli da raci-<br />

utolobaTa sistemebi.<br />

onaluri utolobebis da utolobaTa sistemebis<br />

amoxsna.<br />

33 iracionaluri gantolebebi. erTucnobian wrfiv da kvadratul gantolebebze<br />

dayvanadi iracionaluri gantolebis<br />

amoxsna.<br />

34 maCvenebliani gantolebebi da maCvenebliani gantolebebis da utolobebis<br />

utolobebi.<br />

amoxsna.<br />

35 logariTmuli gantolebebi da logariTmuli (aracvladfuZiani)<br />

utolobebi.<br />

gantolebebis da utolobebis amoxsna.<br />

36 trigonometriuli gantolebebi. trigonometriuli gantolebebis amoxsna.<br />

37 wrfivi, kvadratuli,<br />

2<br />

3<br />

y = kx+ b,<br />

y = ax + bx+ c,<br />

y = x , y = x ,<br />

xarisxovani, maCvenebliani,<br />

k<br />

x<br />

logariTmuli,<br />

y = , y = a , y = loga x,<br />

y = sin x,<br />

y = cos x,<br />

trigonometriuli funqciebi da<br />

x<br />

y = tg x funqciebis gansazRvris are, mniSvne-<br />

maTi grafikebi.<br />

lobaTa simravle, zrdadobisa da klebadobis<br />

Sualedebi.<br />

kvadratuli da trigonometriuli funqciebis<br />

udidesi da umciresi mniSvnelobebi.<br />

38 monacemebis TvalsaCinod masStabi, skala, cxrilebi da diagramebi<br />

warmodgenis xerxebi.<br />

(wriuli, xazovani, svetovani).<br />

39 ricxviTi mimdevroba. mimdevrobis n − uri wevris formulis mixedviT<br />

mimdevrobis wevrebis povna.<br />

40 ariTmetikuli progresia. ariTmetikuli progresiis n − uri wevrisa<br />

da pirveli n wevris jamis gamosaTvleli<br />

formulebi.<br />

41 geometriuli progresia. geometriuli progresiis n − uri wevrisa<br />

da pirveli n wevris jamis gamosaTvleli<br />

formulebi.<br />

3


geometria<br />

planimetria<br />

# sakiTxTa CamonaTvali moTxovnebi da dazusteba<br />

1 wertili, wrfe.<br />

sxivi, monakveTi, texili.<br />

2 monakveTis sigrZe, texilis<br />

sigrZe.<br />

3 kuTxe, kuTxis gradusuli zoma,<br />

marTi, maxvili, blagvi da<br />

gaSlili kuTxeebi.<br />

4 kuTxis biseqtrisa. kuTxis biseqtrisis Tviseba.<br />

5 monakveTis SuamarTobi. monakveTis SuamarTobis Tviseba.<br />

6 mosazRvre da vertikaluri mosazRvre kuTxeebis jami.<br />

kuTxeebi. vertikaluri kuTxeebis toloba.<br />

7 wrfeTa paraleloba. ori wrfis ori paraleluri wrfis mesameTi gadakvemesameTi<br />

gadakveTisas miRebuli Tisas miRebuli kuTxeebis Tvisebebi.<br />

kuTxeebi. wrfeTa paralelobis niSnebi.<br />

8 kuTxe or wrfes Soris. wrfeTa<br />

marTobuloba. marTobi, daxrili<br />

da gegmili. manZili wertilidan<br />

wrfemde.<br />

9 mravalkuTxedi da misi<br />

elementebi: gverdi, wvero, kuTxe,<br />

diagonali. mravalkuTxedis<br />

perimetri.<br />

10 amozneqili mravalkuTxedi.<br />

11 samkuTxedi da misi elementebi:<br />

gverdi, kuTxe, wvero, mediana,<br />

biseqtrisa, simaRle.<br />

amozneqili mravalkuTxedis kuTxeebis<br />

jami.<br />

12 samkuTxedis kuTxeebi. samkuTxedis kuTxeebis jami. samkuTxedis<br />

gare kuTxis Tviseba.<br />

13 samkuTxedebis toloba.<br />

14 samkuTxedis utoloba.<br />

samkuTxedebis tolobis niSnebi.<br />

15 damokidebulebani samkuTxedis samkuTxedSi didi gverdis (kuTxis)<br />

gverdebsa da kuTxeebs Soris. pirdapir didi kuTxe (gverdi) Zevs.<br />

16 samkuTxedis mediana. samkuTxedis medianebis Tviseba<br />

(samkuTxedis samive mediana erT wertilSi<br />

ikveTeba da TiToeuli maTgani gadakveTis<br />

wertiliT 2:1 SefardebiT iyofa wveros<br />

mxridan).<br />

17 samkuTxedis biseqtrisa. samkuTxedis biseqtrisis Tviseba<br />

(samkuTxedis kuTxis biseqtrisa am kuTxis<br />

mopirdapire gverds mimdebare gverdebis<br />

proporciul monakveTebad yofs).<br />

4


18 samkuTxedis kerZo saxeebi:<br />

marTkuTxa, maxvilkuTxa,<br />

blagvkuTxa, tolferda,<br />

tolgverda.<br />

19 tolferda samkuTxedi. tolferda samkuTxedis Tvisebebi<br />

(tolferda samkuTxedSi fuZesTan mdebare<br />

kuTxeebi tolia;<br />

tolferda samkuTxedSi fuZisadmi<br />

gavlebuli mediana, biseqtrisa da simaRle<br />

erTmaneTs emTxveva).<br />

20 marTkuTxa samkuTxedi.<br />

marTkuTxa samkuTxedebis tolobis niSnebi.<br />

marTkuTxa samkuTxedSi 30° -iani kuTxis mopirdapire<br />

kaTetis Tviseba.<br />

marTkuTxa samkuTxedSi kuTxeebsa da gverdebs<br />

Soris trigonometriuli Tanafardobebi.<br />

Tanafardobebi hipotenuzaze daSvebul simaRles,<br />

kaTetebs, kaTetebis gegmilebs da<br />

hipotenuzas Soris<br />

2 2 2<br />

( h = acbc, a = cac, b = cbc,<br />

ch = ab ).<br />

21 piTagoras Teorema.<br />

22 Talesis Teorema.<br />

23 samkuTxedis Suaxazi. samkuTxedis Suaxazis Tvisebebi.<br />

24 samkuTxedebis msgavseba.<br />

samkuTxedebis msgavsebis niSnebi.<br />

msgavsi samkuTxedebis perimetrebisa da<br />

farTobebis Sefardeba.<br />

25 sinusebis Teorema.<br />

26 kosinusebis Teorema.<br />

27 samkuTxedebis amoxsna.<br />

28 paralelogrami.<br />

paralelogramis gverdebisa da kuTxeebis<br />

Tvisebebi.<br />

paralelogramis diagonalebis Tvisebebi<br />

(paralelogramis diagonalebis gadakveTis<br />

wertili paralelogramis simetriis<br />

centria;<br />

paralelogramis diagonalebis sigrZeebis<br />

kvadratebis jami misi gverdebis sigrZeebis<br />

kvadratebis jamis tolia).<br />

29 rombi. rombis diagonalebis Tvisebebi.<br />

30 marTkuTxedi, kvadrati. marTkuTxedis diagonalebis toloba.<br />

31 trapecia da misi elementebi: trapeciis Suaxazis Tvisebebi.<br />

fuZe, ferdi, simaRle. trapeciis<br />

Suaxazi.<br />

32 trapeciis kerZo saxeebi:<br />

tolferda trapecia, marTkuTxa<br />

trapecia.<br />

33 tolferda trapecia. tolferda trapeciis Tvisebebi.<br />

5


34 brtyeli figuris farTobi. brtyeli figuris farTobi misi Semadgeneli<br />

nawilebis farTobebis jamis tolia;<br />

35 kvadratis, marTkuTxedis, kvadratis, marTkuTxedis, samkuTxedis, para-<br />

samkuTxedis,<br />

lelogramis da trapeciis farTobebis gamo-<br />

paralelogramis da<br />

trapeciis farTobi.<br />

saTvleli formulebi.<br />

36 wrewiri, wre da maTi<br />

Rkalis gradusuli zoma.<br />

elementebi: centri, radiusi, Ricxvi π .<br />

diametri, qorda, rkali, wrewiris da wrewiris rkalis sigrZis gamo-<br />

seqtori, segmenti.<br />

saTvleli formulebi.<br />

Qordis marTobuli diametris Tviseba.<br />

37 centraluri da Caxazuli erTi da igive rkalze dayrdnobili Caxazuli<br />

kuTxeebi.<br />

da centralur kuTxeebis sidideebs Soris<br />

urTierTdamokidebuleba.<br />

38 wrewiris mxebi da mkveTi. wertilidan wrewirisadmi gavlebuli mxebis<br />

Tviseba.<br />

wertilidan wrewirisadmi gavlebuli ori mxebi<br />

monakveTebis toloba.<br />

urTierTgadamkveTi qordebis Tvisebebi.<br />

wrewirisadmi erTi wertilidan gavlebuli<br />

mxebisa da mkveTis Tvisebebi.<br />

39 samkuTxedSi Caxazuli da marTkuTxa samkuTxedze Semoxazuli wrewiris<br />

samkuTxedze Semoxazuli Tviseba (marTkuTxa samkuTxedze Semoxazuli<br />

wrewirebi.<br />

wrewiris centri hipotenuzis Suawertilia).<br />

samkuTxedSi Caxazuli da samkuTxedze<br />

Semoxazuli wrewirebis radiusebis<br />

gamosaTvleli formulebi:<br />

abc<br />

R= ,<br />

4S a<br />

R= ,<br />

2sinA<br />

2S<br />

r =<br />

a+ b+ c<br />

40 wesieri mravalkuTxedebi.<br />

wesieri mravalkuTxedebSi<br />

Caxazuli da Semoxazuli<br />

wrewirebi.<br />

41 wesieri mravalkuTxedebis<br />

farTobi.<br />

42 wriuli seqtoris da wris<br />

farTobi.<br />

43 centruli simetria.<br />

simetriis centri.<br />

44 RerZuli simetria. simetriis<br />

RerZi.<br />

wesieri mravalkuTxedis gverdsa da masSi<br />

Caxazuli da Semoxazuli wrewiris radiusebs<br />

Soris damokidebuleba:<br />

a a<br />

R= , r =<br />

180° 180°<br />

2sin 2tg<br />

n n<br />

wesieri mravalkuTxedis farTobis gamosaTvleli<br />

formula S = pr.<br />

wriuli seqtoris da wris farTobis gamosaTvleli<br />

formulebi.<br />

wertilis mimarT simetriuli figurebi.<br />

figuris simetriuloba wertilis mimarT.<br />

RerZis mimarT simetriuli figurebi. figuris<br />

simetriuloba RerZis mimarT.<br />

6


stereometria<br />

# sakiTxTa CamonaTvali moTxovnebi da dazusteba<br />

1 wertili, wrfe da sibrtye sivrceSi.<br />

2 wrfeTa urTierTganlageba sivrceSi. urTierTgadamkveTi, paraleluri<br />

da acdenili wrfeebi. wrfeTa<br />

paralelobis niSnebi.<br />

3 wertilis, wrfis, monakveTis<br />

orTogonaluri dagegmileba sibrtyeze.<br />

4 wrfisa da sibrtyis marTobuloba. wrfisa da sibrtyis urTierTmarTobulobis<br />

niSani.<br />

5 wrfisa da sibrtyis paraleloba. wrfis da sibrtyis paralelobis<br />

niSani.<br />

6 sibrtyeTa paraleloba. ori sibrtyis paralelobis<br />

niSnebi.<br />

7 kuTxe sibrtyeebs Soris.<br />

8 sibrtyeTa marTobuloba. ori sibrtyis marTobulobis<br />

niSani.<br />

9 monakveTi, marTobi da daxrili. manZili sami marTobis Teorema.<br />

wertilidan sibrtyemde.<br />

10 kuTxe wrfesa da sibrtyes Soris.<br />

11 orwaxnaga kuTxe. orwaxnaga kuTxis zoma.<br />

12 mravalwaxnaga da misi elementebi (wvero,<br />

wibo, waxnagi).<br />

13 prizma da misi elementebi (fuZe,<br />

gverdiTi waxnagi, gverdiTi wibo,<br />

simaRle, diagonali).<br />

marTi prizmis diagonaluri kveTa.<br />

14 prizmis kerZo saxeebi (marTi prizma,<br />

wesieri prizma, marTi paralelepipedi,<br />

marTkuTxa paralelepipedi, kubi).<br />

15 piramida da misi elementebi (wvero,<br />

gverdiTi wibo, fuZe, gverdiTi waxnagi,<br />

simaRle).<br />

16 wesieri piramida. apoTema.<br />

17 cilindri da misi elementebi (radiusi,<br />

msaxveli, fuZeebi, simaRle, cilindris<br />

RerZi). cilindris RerZuli kveTa.<br />

18 konusi da misi elementebi (wvero, fuZe,<br />

msaxveli, simaRle). konusis RerZuli<br />

kveTa.<br />

19 birTvi, sfero da maTi elementebi<br />

(centri, radiusi, diametri).<br />

20 birTvis mxebi sibrtye. birTvis kveTa<br />

sibrtyiT.<br />

7


21 sxeulis moculoba da<br />

zedapiris farTobi.<br />

22 kubis, marTkuTxa paralelepipedis,<br />

marTi prizmis,<br />

piramidis, cilindris da<br />

konusis Slilebi.<br />

sxeulis moculoba misi Semadgeneli<br />

nawilebis moculobaTa jamis tolia;<br />

kubis, marTkuTxa paralelepipedis, marTi<br />

prizmis, piramidis, cilindris da konusis<br />

gverdiTi da sruli zedapiris farTobisa da<br />

moculobis gamoTvla.<br />

sferos zedapiris farTobisa da birTvis<br />

moculobis gamoTvla.<br />

am figurebis aRdgena maTi Slilebis<br />

saSualebiT.<br />

zomis erTeulebi<br />

# sakiTxTa CamonaTvali moTxovnebi da dazusteba<br />

1 sigrZis erTeulebi.<br />

milimetri (mm), santimetri (sm), decimetri (dm),<br />

metri (m), kilometri (km).<br />

kavSiri sigrZis erTeulebs Soris.<br />

kvadratuli milimetri (mm2) , kvadratuli<br />

santimetri (sm2 ), kvadratuli decimetri (dm2 ),<br />

kvadratuli metri (m2 ), heqtari (ha), kvadratuli<br />

kilometri (km2 2 farTobis erTeulebi.<br />

).<br />

kavSiri farTobis erTeulebs Soris.<br />

kuburi milimetri (mm3 ), kuburi santimetri (sm3 ),<br />

kuburi decimetri (dm3 ), litri (l),<br />

kuburi metri (m3 3 moculobis erTeulebi.<br />

).<br />

kavSiri moculobis erTeulebs Soris.<br />

4 masis erTeulebi.<br />

grami (g), kilogrami (kg), centneri (c), tona (t).<br />

kavSiri masis erTeulebs Soris.<br />

5 drois erTeulebi.<br />

wami (wm), wuTi (wT), saaTi (sT).<br />

kavSiri drois erTeulebs Soris.<br />

6 siCqaris erTeulebi. metri wamSi (m/wm), metri wuTSi (m/wT),<br />

kilometri saaTSi (km/sT).<br />

kavSiri siCqaris erTeulebs Soris.<br />

8

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!