11.05.2013 Views

vizualuri reklamis Teoriuli da praqtikuli aspeqtebi

vizualuri reklamis Teoriuli da praqtikuli aspeqtebi

vizualuri reklamis Teoriuli da praqtikuli aspeqtebi

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

SoTa rusTavelis saxelobis saxelmwifo universiteti<br />

ganaTlebisa <strong>da</strong> mecnierebaTa fakulteti<br />

istoriis, arqeologiisa <strong>da</strong> eTnologiis departamenti<br />

specialoba - xelovnebis istoria <strong>da</strong> Teoria<br />

sofio sanikiZe<br />

<strong>vizualuri</strong> <strong>reklamis</strong> <strong>Teoriuli</strong> <strong>da</strong> <strong>praqtikuli</strong><br />

<strong>aspeqtebi</strong><br />

baTumi 2011<br />

1


naSroms aqvs rogorc <strong>praqtikuli</strong>, iseve <strong>Teoriuli</strong> Rirebuleba<br />

a<strong>da</strong>mianebisTvis, romlebic erTi mxriv, <strong>da</strong>kavebuli arian sareklamo<br />

saqmianobiT, meore mxriv, swavloben an mecnieruli TvalsazrisiT<br />

muSaoben <strong>vizualuri</strong> <strong>reklamis</strong> sxva<strong>da</strong>sxva sferos Seswavlaze.<br />

naSromis erT-erTi <strong>da</strong> ZiriTadi Rirseba mis diapazonSia, <strong>reklamis</strong><br />

warmoqmnaSi monawile sxva<strong>da</strong>sxva aspeqtis ganxilvis mravalferovnebaSi.<br />

gansakuTrebuli yuradRebis prizmaSia gatarebuli <strong>reklamis</strong> esTetikuri<br />

mxare.<br />

re<strong>da</strong>qtori: baTumis xelovnebis saswavlo universitetis sruli<br />

profesori, xelovnebaTmcodneobis doqtori maia WiWileiSvili<br />

recenzentebi: Tbilisis SoTa rusTavelis saxelobis Teatrisa <strong>da</strong><br />

kinos saxelmwifo universitetis sruli profesori,<br />

xelovnebaTmcodneobis doqtori lela oCiauri.<br />

Tbilisis saxelmwifo samxatvro akademiis mediaxelovnebis fakultetis<br />

asocirebuli profesori no<strong>da</strong>r sumbaZe.<br />

2


sarCevi<br />

Sesavali . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4<br />

Tavi 1. <strong>vizualuri</strong> <strong>reklamis</strong> saxeobebi. warmoSoba <strong>da</strong> ganviTarebis<br />

dinamika. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11<br />

§ Ι. <strong>vizualuri</strong> <strong>reklamis</strong> ganviTareba antikur periodSi. . . . . . . . . . . . 13<br />

§ ΙΙ. Sua saukuneebis reklama. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17<br />

§ ΙΙΙ. sareklamo saqmianobis axali etapi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21<br />

Tavi 2. reklama <strong>da</strong> xelovneba.<br />

§ Ι. plakatis (baneris) ganviTareba <strong>da</strong> gamosaxvis specifika. . . . . . . . . 30<br />

§ ΙΙ. mxatvrul-stilisturi tendenciebi XIX-XXss-is vizualur reklamaSi<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37<br />

Tavi 3. sareklamo saqme saqarTveloSi.<br />

§ Ι. <strong>vizualuri</strong> <strong>reklamis</strong> ganviTarebis istoriuli mimoxilva. . . . . . . . 51<br />

§ ΙΙ. tele<strong>reklamis</strong> fsiqologiuri <strong>da</strong> mxatvruli <strong>aspeqtebi</strong> . . . . . . . . . 66<br />

§ ΙΙΙ. Tanamedrove teqnologiuri <strong>reklamis</strong> fsiqologiuri <strong>aspeqtebi</strong> . . 84<br />

§ ΙV. feris fsiqologiis gamoyeneba reklamaSi <strong>da</strong> feri, rogorc<br />

qarTuli korporatiuli /safirmo /stilis ZiriTadi elementi . . . . . . . 89<br />

§ V. simbolos mniSvneloba reklamaSi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101<br />

§ VΙ. gare reklama saqarTveloSi. (realoba <strong>da</strong> perspeqtivebi). . . . . . . 105<br />

§ VΙΙ. kreativis mniSvneloba vizualur reklamaSi. . . . . . . . . . . . . . . . 112<br />

<strong>da</strong>skvna- rekomen<strong>da</strong>ciebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120<br />

gamoyenebuli literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130<br />

<strong>vizualuri</strong> masala. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139……<br />

3


Sesavali<br />

reklama- informacia fizikur an iuridiul pirze, produqciaze,<br />

ideebze, wamowyebebze <strong>da</strong> sxva<strong>da</strong>sxva tipis momsaxurebaze gavrcelebuli<br />

nebismieri formiT <strong>da</strong> saSualebebiT, mimarTuli sazogadoebis farTo<br />

masebisTvis (samizne auditoriaze). igi orientirebulia fizikuri,<br />

iuridiuli pirisadmi interesis formirebaze. xels uwyobs produqciisa<br />

<strong>da</strong> momsaxurebis popularizacias, gavrcelebas, realizacias,<br />

samomxmareblo stan<strong>da</strong>rtebis <strong>da</strong>nergvas <strong>da</strong> konkurenciis gaZlierebas.<br />

es Tavis mxriv, <strong>da</strong>debiTad moqmedebs fasebis regulirebaze. dRes<br />

<strong>reklamis</strong> gareSeE warmoudgenelia yoveli biznessaqmianobis winsvla <strong>da</strong><br />

warmateba. reklama warmoSva cxovrebiseulma moTxovnebma <strong>da</strong> misi<br />

mniSvneloba yovelwliurad izrdeba.<br />

Tanamedrove sainformacio teqnikis epoqaSi reklama gabatonebulia<br />

sazogadoebrivi cxovrebis yvela sferoSi <strong>da</strong> warmoadgens samomxmareblo<br />

auditoriis faruli marTvis erT-erT yvelaze mZlavr saSualebas.<br />

Tanamedrove reklama ukve zemoqmedebas axdens sazogadoebrivi sistemis<br />

faseulobebze <strong>da</strong>, kerZod, TiToeuli individis msoflmxedvelobaze. is<br />

qvecnoburad moqmedebs a<strong>da</strong>mianis fsiqikaze, wamebSi SeuZlia gamowvios<br />

masSi garkveuli ganwyoba, emociuri mdgomareoba <strong>da</strong> aRZras moqmedebis<br />

survili (iqneba es reklama komerciuli, socialuri, politikuri Tu<br />

sxva). masStaburobis <strong>da</strong> Tanxebis brunvis TvalsazrisiT reklamas ukve<br />

aTanabreben Sou-biznesTan (yovelwliurad reklamaze msoflioSi<br />

<strong>da</strong>axloebiT 400 miliard dolarze meti ixarjeba), zemoqmedebis Zali<strong>da</strong>n<br />

gamomdinare ki reklamas hipnozs a<strong>da</strong>reben.<br />

gamoiyofa <strong>reklamis</strong> ramdenime ZiriTadi funqcia:<br />

informaciuli funqcia - momxmareblisMMinformireba produqtis, firmis<br />

Tu momsaxureobis Sesaxeb.<br />

ekonomikuri funqcia - produqciis, momsaxurebis popularizacia <strong>da</strong><br />

gayidvebis stimulireba.<br />

socialuri funqcia - mizanmimarTulia sazogado cnobierebis<br />

formirebaze, komunikaciuri kavSirebis gaZlierebasa <strong>da</strong> cxovrebis<br />

donis gaumjobesebaze.<br />

saganmanaTleblo funqcia - iTvaliswinebs siaxleebis an garkveuli<br />

4


ideebis propagan<strong>da</strong>s cxovrebis sxva<strong>da</strong>sxva sferoSi.<br />

esTetikuri funqcia - mizanmimarTulia a<strong>da</strong>mianis gemovnebis <strong>da</strong><br />

silamazis aRqmis unaris ganviTarebaze.<br />

TanamedroveobaSi vizualur aRqmas gansakuTrebuli prioriteti<br />

mieniWa. teqstur informaciaze metad, yuradReba <strong>da</strong>eTmo gamosaxulebebs<br />

<strong>da</strong> simboloebs. vizualiuri <strong>reklamis</strong> zemoqmedebis efeqturoba aisneba<br />

imiT, rom <strong>vizualuri</strong> aRqma gaucnobierebeli procesia. a<strong>da</strong>mianis tvini<br />

Tav<strong>da</strong>pirvelad informacias aRiqvams rogorc realobas, iwvevs Sesabamis<br />

emociebs <strong>da</strong> mxolod Semdeg axdens mis logikur analizs. vizualur<br />

aRqmas pasuxobs a<strong>da</strong>mianis Tavis tvinis marjvena naxevarsfero, romelic<br />

uzrunvelyofs emociur impulsebs, maSin roca beWdviT informacias<br />

pasuxobs marcxena- racionaluri (pendikova. . .2008:276). <strong>reklamis</strong> erT-erTi<br />

mTavari mizanic swored emociebis gamowvevaSi mdgomareobs. aqe<strong>da</strong>n<br />

gamomdinare vizualur reklamas meti SesaZlebloba aqvs moaxdinos<br />

a<strong>da</strong>mianis cnobierebiT manipulireba. viziarebT v. rozinis azrs imis<br />

Sesaxeb, rom dRes, samomxmareblo bazars ipyrobs ara TviT sagani,<br />

aramed misi gamosaxuleba e.w. <strong>vizualuri</strong> xati (rozini 2004:203).<br />

dRes, konkurenciis zr<strong>da</strong> xels uwyobs <strong>reklamis</strong> saxeobebis swrafi<br />

tempiT ganviTarebasac. is rac reklamaSi efeqturi iyo guSin, aRar<br />

moqmedebs dRes. gamudmebiT icvleba sareklamo gzavnilebis formebi <strong>da</strong><br />

mxatvrul-esTetikuri ga<strong>da</strong>wyvetis principebi, amitom <strong>reklamis</strong> Seqmnis<br />

procesi dizainer-grafikosebisgan moiTxovs informaciis vizualizaciis<br />

axali xerxebis, ideebis, formebis Ziebas <strong>da</strong> iseT aucilebel Tvisebebs,<br />

rogoricaa: metaforiuli azrovnebis <strong>da</strong> fantaziis unari, mxatvruli<br />

xedva, feris <strong>da</strong> kompoziciis grZnoba.<br />

<strong>vizualuri</strong> reklama grafikuli dizainis erT-erTi produqtia.<br />

grafikuli dizainis obieqtebis mniSvnelovan maxasiaTeblebs warmoadgens<br />

esTetikuroba <strong>da</strong> silamaze. aqe<strong>da</strong>n gamomdinare reklamaSi marketinguli<br />

motivaciis <strong>da</strong> ekonomikuri funqciis gverdiT gansakuTrebul<br />

mniSvnelobas iZens mxatvrul-esTetikuri funqcia. komerciuli<br />

<strong>da</strong>niSnulebis gar<strong>da</strong> reklama emsaxureba esTetikis kanonebs, sargeblobs<br />

imave mxatvrul-gamomsaxvelobiTi saSualebebiT, riTac xelovneba.<br />

<strong>vizualuri</strong> reklama ar iqneba efeqturi <strong>da</strong> maRalproduqtiuli Tu<br />

5


emyareba mxolod marketingul <strong>da</strong> fsiqologiur safuZvlebs.<br />

aucilebelia SemoqmedebiTi midgoma, rac ganapirobebs a<strong>da</strong>mianze<br />

efeqturi zemoqmedebis xarisxs. <strong>reklamis</strong> Teoretikosi p. ovCinikova<br />

sruliad marTebulad aRniSnavs: ,,SemoqmedebiTi miznis realizacia,<br />

produqtis an momsaxurebis <strong>reklamis</strong> koncefciis saxiT, <strong>reklamis</strong><br />

funqciis Sesrulebis aucilebeli pirobaa”. cneba dizainSi farTo<br />

mniSvnelobiT igulisxmeba ideis, Canafiqris gadmocemis originaloba <strong>da</strong><br />

silamaze” (ovCinikova 2009:340).<br />

sityva reklama warmoiSva laTinuri sityvisgan _,,reclamare”,rac<br />

wamoyvirebas (xmamaRla Setyobinebas, gaprotestebas), niSnavs. reklamam<br />

kacobriobis istoriaSi didi gza gaiara. Tixis firfitaze amokveTili<br />

ubralo gancxadebi<strong>da</strong>n <strong>da</strong>wyebuli, <strong>da</strong>mTavrebuli – giganturi sareklamo<br />

korporaciebiT.<br />

saqarTveloSi, <strong>vizualuri</strong> <strong>reklamis</strong> kvali XIXs-is Sua wlebi<strong>da</strong>n<br />

Cndeba. evropis qveynebTan mWidro ekonomikurma urTierTobebma <strong>da</strong><br />

konkurenciis ganviTarebam biZgi misca <strong>reklamis</strong> iseTi saxeobebis<br />

ganviTarebas rogoricaa: gazeTis reklama <strong>da</strong> Tanamedrove gare <strong>reklamis</strong><br />

winapari - mxatvruli abra. miuxe<strong>da</strong>vad evropuli stilis mkafio<br />

gavlenisa <strong>da</strong> rusuli TviTmpyrobelobis mier erovnuli Cagvrisa, XIXs-is<br />

bolo aTwleulebSi, qarTulma reklamam rusuli Sriftis miRma<br />

warmoaCina sakuTari individualoba <strong>da</strong> SeimuSava erovnuli stili.<br />

rogorc cnobilia XIXs-is bolosa <strong>da</strong> XXs-is pirvel meoTxedSi qarTul<br />

mxatvrobas <strong>da</strong> poezias ar <strong>da</strong>ukargavs Tavisi <strong>da</strong>moukidebloba <strong>da</strong><br />

erovnuli skolis Rirseba. sareklamo abrebs ki iseve rogorc evropaSi,<br />

ZiriTa<strong>da</strong>d qmnidnen mxatvrebi, romlebic abrebis weris Taviseburebebs<br />

swavlobdnen specialur ferwerul amqrebSi. am periodis meabreTa Soris<br />

yvelaze cnobili gax<strong>da</strong> niko firosmanaSvili. mxatvrebma erovnuli<br />

Tematikis <strong>da</strong> SemoqmedebiTi niWis Serwymis safuZvelze qveyanaSi<br />

<strong>da</strong>amkvidres qarTuli <strong>reklamis</strong> individualuri saxe. XIX-XXss-is<br />

sareklamo abrebi gamoirCeo<strong>da</strong> mxatvrul-stilisturi ga<strong>da</strong>wyvetis<br />

mravalferovnebiT, specifikuri eniT, iumoriT, uSualobiT <strong>da</strong> aRiqmebo<strong>da</strong><br />

rogorc qalaqis erT-erTi RirsSesaniSnaoba.<br />

6


sabWoTa xelisuflebis periodSi konkurenciis ararsebobam didi<br />

xniT Seaferxa saqarTveloSi <strong>reklamis</strong> saxeobebis ganviTareba <strong>da</strong>,<br />

gamoiwvia sagrZnobi CamorCena msoflioSi mimdinare ekonomikuri <strong>da</strong><br />

sareklamo procesebTan Se<strong>da</strong>rebiT. am periodSi viTardeba mxolod<br />

politikur-saagitacio plakati, romlis meSveobiT sabWoTa xelisufleba<br />

zemoqmedeb<strong>da</strong> sazogadoebriv azrze.<br />

Tanamedrove <strong>vizualuri</strong> <strong>reklamis</strong> ganviTareba ukavSirdeba<br />

saqarTveloSi socialisturi ekonomikis demontaJis periods. am<br />

periodi<strong>da</strong>n ganviTarebas iwyebs <strong>reklamis</strong> yvelaze masStaburi,<br />

sanaxaobiTi, ZviradRirebuli <strong>da</strong> zemoqmedebis TvalsazrisiT Zlieri<br />

saxeoba - telereklama. tele<strong>reklamis</strong> Sesaxeb cnobili iaponuri<br />

komiqsebis ,,mangas” kreatiuli direqtori akira kagami sruliad<br />

marTebulad aRniSnavs: ,,namdvili talanti Wirdeba imas, rom gayido<br />

produqti 15 wamSi” (tangeiti 2008:190). satelevizio <strong>reklamis</strong><br />

zemoqmedebis efeqturobas gansazRvravs Semdegi mniSvnelovani faqtorebi:<br />

1. telereklama, moicavs auditoriis farTo masebs <strong>da</strong> 2. zemoqmedebs<br />

kompleqsurad (<strong>vizualuri</strong>, xmovani, teqsturi, musikaluri komponentebiT).<br />

samwuxarod, qarTuli televizia jer kidev savsea ucxouri<br />

warmoebis an stilisturad gaigivebuli telereklamebiT, rac<br />

garkveulwilad moqmedebs qveynis tradiciebsa <strong>da</strong> faseulobebze.<br />

marTebulia mosazreba imis Sesaxeb, rom xSiradreklamirebul saganTan<br />

erTad xdeba sxva, ucxo qveynis cxovrebis stilis gafetiSeba <strong>da</strong> SeWra<br />

mayureblis cxovrebaSi, romelic faqtobrivad gaucnobiereblad iRebs<br />

sareklamo rgoliT mowodebul informacias (lebaniZe 2008:184). cnobili<br />

amerikeli sociologis jankarlo buzis azriT reklama, umTavres <strong>da</strong><br />

Seu<strong>da</strong>rebel rols TamaSobs Cvevebisa <strong>da</strong> a<strong>da</strong>T-wesebis SemqnaSi,<br />

kulturuli <strong>da</strong> esTetikuri normebis gavrcelebasa <strong>da</strong> gamntkicebaSi.<br />

(feofanovi: 2000:33). gansakuTrebiT uaryofiTad moqmedebs axalgazrdebis<br />

msoflmxedvelobasa <strong>da</strong> qcevis normebze reklamebSi faruli Tu Ria<br />

erotikuli motivebis ga<strong>da</strong>Warbebuli gamoyeneba. marTalia, seqsualuri<br />

motivebis CarTava reklamaSi yuradRebis mipyrobis erT-erTi Zlieri <strong>da</strong><br />

universaluri saSulebaa, magram zomiereba saWiroa yvelaferSi.<br />

zomiereba sWirdeba agreTve samauwyeblo arxebze reklamebis gaSuqebis<br />

7


ga<strong>da</strong>Warbebul xangrZlivobas <strong>da</strong> sixSires. zomierebis <strong>da</strong>rRveva am<br />

sferoSi iwvevs mayurebelSi gaRizianebis SegrZnebas. magaliTad:<br />

iaponiaSi yvelaze grZelformatiani reklama 20 wams grZeldeba, rac<br />

absoliturad sakmarisia misi aRqmisTvis. <strong>da</strong>mtkicebulia, rom mxolod<br />

pirveli 5 wamia ganmsazRvreli imisa, <strong>da</strong>interesdeba Tu ara mayurebeli<br />

reklamiT.<br />

mniSvnelovani adgili ukavia reklamaSi fsiqologiur aspeqtebs.<br />

<strong>reklamis</strong> <strong>vizualuri</strong> organizaciis dros aucilebelia a<strong>da</strong>mianis<br />

yuradRebis gamomwvevi faqtorebis <strong>da</strong> mxedvelobiTi aRqmis specifikis<br />

gaTvaliswineba.<br />

gansakuTrebuli mniSvneloba vizualur reklamaSi eniWeba feris<br />

fsiqologiis gamoyenebas. zemoqmedebis TvalsazrisiT, feri erT-erTi<br />

uZlieresi komponentia. is ipyrobs yuradRebas, didxans rCeba<br />

mexsierebaSi, iwvevs iluziebs <strong>da</strong> asociaciebs, qmnis ganwyobas.<br />

cnobili Sveicareli fsiqologi m. luSeri sruliad marTebulad<br />

aRniSnavs: ,,rogorc musika iwvevs garkveul grZnobebs <strong>da</strong> qmnis garkveul<br />

ganwyobas, ise feric, misi sxva<strong>da</strong>sxva tonebiT, simkveTriT <strong>da</strong> sikaSkaSiT,<br />

iwvevs a<strong>da</strong>mianSi garkveul grZnobebs <strong>da</strong> qmnis garkveul ganwyobas”.<br />

(luSeri 2000: mis: http://www.aquarun.ru/psih/ct/ct5.html). mTlianobaSi, ferisgan<br />

miRebuli STabeWdileba TiTqmis 60%-iT gansazRvravs reklamirebuli<br />

produqtis an momsaxurebis mowonebas.<br />

Ddid rols TamaSobs reklamaSi simbolos gamoyeneba. simbolo<br />

warmoadgens brends. is komunikaciis universaluri saSualebaa -<br />

momentalurad aRiqmeba <strong>da</strong> ar saWiroebs Targmans. gaSuqebis sixSiris<br />

safuZvelze kargad SerCeul efeqtur simbolos, nel-nela eCveva<br />

a<strong>da</strong>mianis Tvali, amitom garkveuli periodis Semdeg, produqtis<br />

pir<strong>da</strong>piri Cveneba aRar warmoadgens saWiroebas, sakmarisia mxolod<br />

gamoCndes misi <strong>vizualuri</strong> simbolo <strong>da</strong> momxmarebeli imwamsve<br />

warmoidgens TviT produqts an momsaxurebas. cnobili ingliseli<br />

grafikos-dizaineris d. oligvis azriT yoveli reklama un<strong>da</strong><br />

ganixilebodes im TvalsazrisiT, Tu rogor qmnis is simboloTa<br />

kompleqss <strong>da</strong> rogor aris warmodgenili brendis imiji (oligvi 2007, mis<br />

http://www.elitarium.ru/2004/03/04/djevid_ogilvi__otkrovenija_reklamnogo_agenta_1963.html<br />

8


Cvens qveyanaSi <strong>vizualuri</strong> <strong>reklamis</strong> mxatvrul-esTetikuri ga<strong>da</strong>wyveta<br />

jer kidev martivi <strong>da</strong> sqematuria. un<strong>da</strong> aRiniSnos, rom gare <strong>reklamis</strong><br />

mxatvrul - esTetikuri gamomsaxvelobis xarisxs didi mniSvneloba aqvs,<br />

rogorc adresatze zemoqmedebis TvalsazrisiT, aseve, qalaqis<br />

esTetikuri galamazebis TvalsazrisiTac (axali sareklamo formatebi<br />

garkveulwilad cvlian qalaqis iersaxes). samwuxarod am <strong>da</strong>rgSi<br />

SeiniSneba profesiuli <strong>da</strong> SemoqmedebiTi midgomis deficiti. sareklamo<br />

abrebze, bilbordebze, brendmaurebze <strong>da</strong> gare <strong>reklamis</strong> sxva formatebze<br />

jer kidev mravlad vxe<strong>da</strong>vT qarTul enaze Targmnil ucxouri warmoebis,<br />

an <strong>da</strong>savlur reklamebTan stilisturad gaigivebul gamosaxulebebs. Es<br />

ganpirobebulia imiT, rom qveyanaSi umeteswilad ucxouri warmoebis<br />

produqciaa, aseve imiT, rom reklama, kerZod ki misi zogierTi saxeoba,<br />

Cveni qveynaSi jer kidev Camoyalibebis procesSia <strong>da</strong> jer ar SeumuSavebia<br />

individualuri saxe, amitom jer naadrevia farTo saubari qarTuli<br />

kreativis specifikis Sesaxeb. sareklamo gzavnilebze <strong>da</strong>kvirvebis<br />

safuZvelze SeiZleba iTqvas, rom xSir SemTxvevaSi ar ikiTxeba kavSiri<br />

gamosaxulebasa <strong>da</strong> teqstur informacias Soris, <strong>da</strong>rRveulia kompoziciis<br />

ganawilebis principebi, SeiniSneba teqsturi informaciis marTlweris<br />

gaumarTaoba, <strong>da</strong>rRveulia qarTuli sityvis siwminde. es yovlad<br />

miuRebelia, radgan <strong>reklamis</strong> enas iseTive erovnuli <strong>da</strong> mxatvruli<br />

funqcia akisria, rogorc Teatris sceni<strong>da</strong>n, kino <strong>da</strong> teleekrani<strong>da</strong>n<br />

warmoTqmul sityvas. quCebSi <strong>da</strong>montaJebul sareklamo firniSebze,<br />

ZiriTa<strong>da</strong>d, vxe<strong>da</strong>vT erTi <strong>da</strong> imave suraTs - produqtis pir<strong>da</strong>pir<br />

fotoreklamas an a<strong>da</strong>mianebis fotogamosaxulebebs, romlebic TavianTi<br />

momxibvlelobis <strong>da</strong> statiuri formebis meSveobiT warmoaCenen produqts,<br />

rac <strong>reklamis</strong> erT-erT yvelaze primitiul ileTs warmoadgens.<br />

qveyanaSi <strong>vizualuri</strong> <strong>reklamis</strong> martivi saxe, adgilobriv<br />

pirobebTan <strong>da</strong> kulturul konteqstTan a<strong>da</strong>ptaciis <strong>da</strong>bali xarisxi,<br />

aixsneba ramdenime faqtoriT:<br />

1. neli tempiT viTardeba qarTuli mrewveloba. qarTuli <strong>reklamis</strong><br />

<strong>da</strong>mkvidrebisTvis ki aucilebel pirobas warmoadgens sakuTari<br />

produqciis warmoeba.<br />

9


2. saqarTveloSi sareklamo saagentoebs, ZiriTa<strong>da</strong>d, <strong>da</strong>mkveTebi<br />

karnaxoben TavianT mosazrebebs <strong>da</strong> sqemebs. maTi mosazrebebi ki xSir<br />

SemTxvevaSi, optimaluri ga<strong>da</strong>wyveti<strong>da</strong>n sakmaod Sors dgas. <strong>da</strong>mkveTi<br />

Tvlis, rom vinc ,,debs did fuls” reklamaSi, is flobs prioritets<br />

mis ideur, mxatvrul-esTetikur gamosaxvazec, rac sakmaod amcirebs<br />

<strong>reklamis</strong> xarisxs. meore mxriv, es ganpirobebulia imiT, rom<br />

sareklamo sferoSi jer ar arseboben avtoritetebi (rogorebic arian<br />

<strong>da</strong>savleTis qveynebSi), romelTa Sromebi <strong>da</strong> rekomen<strong>da</strong>ciebi myar<br />

nia<strong>da</strong>gs Seuqmnis <strong>reklamis</strong> ganviTarebas.<br />

3. dRes sareklamo saagentoebSi umeteswilad samuSaod Rebuloben<br />

a<strong>da</strong>mianebs, romlebic kargad floben garkveul kompiuterul<br />

programebs, magram ar gaaCniaT specialuri mxatvruli ganaTleba.<br />

TviT sityva ,,dizaini” gulisxmobs inJinrul-teqnikuri <strong>da</strong> mxatvruli<br />

Semoqmedebis erTobliobas, grafikos-dizaineris wodeba ki<br />

kompiuteruli programebis codnis gar<strong>da</strong> iTvaliswinebs specialur<br />

mxatvrul ganaTlebas, rac anviTarebs aucilebel profesiul<br />

unar_Cvevebs <strong>da</strong> mxatvrul xedvas. marTebulia <strong>reklamis</strong> Teoretikosis<br />

r. ovCinikovas azri imis Sesaxeb, rom naxati aris fuZe <strong>reklamis</strong><br />

grafikuli dizainisa im SemTxvevaSic ki, roca is Seqmnilia<br />

kompiuteruli saSualebebiT (ovCinikova 2009:142). <strong>da</strong>kvirvebebi aCvenebs,<br />

rom profesional mxatvrebs SeaqvT reklamaSi individualuri<br />

mxatvruli xedva, Tavisi periodis mxatvrul-stilisturi tendenciebi<br />

<strong>da</strong> gamosaxvis sakuTari meTodebi, rac saboloo jamSi zrdis<br />

<strong>reklamis</strong> gamomsaxvelobas <strong>da</strong> Sesabamisad, aZlierebs zemoqmedebis<br />

xarisxs.<br />

4. qveyanaSi jer ar arsebobs specialuri saswavleblebi, sa<strong>da</strong>c<br />

SesaZlebeli iqneba <strong>vizualuri</strong> <strong>reklamis</strong> Teoriis <strong>da</strong> praqtikis<br />

Seswavla. specialurad momzadebuli maRalkvalificiuri<br />

specialistebi momavalSi SeZleben sworad warmarTon sareklamo<br />

saqmianoba, Seqmnan esTetikurad maRalxarisxovani <strong>da</strong> Sinaarsobrivad<br />

saintereso sareklamo gamosaxulebebi.<br />

Tanamedrove qarTuli reklama axali sociokulturuli movlenaa,<br />

romelic zemoqmedebas axdens aramarto qveynis ekonomikur, aramed<br />

10


sazogadoebis politikur <strong>da</strong> kulturul cxovrebazec. saqarTveloSi am<br />

<strong>da</strong>rgis Taviseburebebis Seswavla mniSvnelovania erovnuli kulturuli<br />

fenomenisa <strong>da</strong> msoflioSi mimdinare esTetikuri procesebis konteqstSi<br />

gaazrebis TvalsazrisiT. axali dro axal amocanebs wamoWris<br />

sazogadoebis winaSe, izrdeba <strong>praqtikuli</strong> interesi gamoyenebiTi<br />

xelovnebis <strong>da</strong>rgebisadmi, saWiro gaxdeba gamomsaxvelobiTi midgomebisa<br />

<strong>da</strong> Ziebebis, problemebis ga<strong>da</strong>wyvetis Rrma codna. aqe<strong>da</strong>n gamomdinare,<br />

<strong>vizualuri</strong> xelovnebis am <strong>da</strong>rgis specifikis <strong>Teoriuli</strong> <strong>da</strong> <strong>praqtikuli</strong><br />

<strong>aspeqtebi</strong>s Secnoba, misi mecnieruli gaazreba gansakuTrebul<br />

mniSvnelobas iZens, rac Tavis mxriv, ganapirobebs naSromis aqtualobas.<br />

naSromi warmoadgens saqarTveloSi <strong>vizualuri</strong> <strong>reklamis</strong>, rogorc<br />

<strong>Teoriuli</strong>, ise <strong>praqtikuli</strong> <strong>aspeqtebi</strong>s kvlevis pirvel c<strong>da</strong>s. jerjerobiT<br />

CvenSi xelovnebis am <strong>da</strong>rgis Sesaxeb Zalze mwiri samecniero literatura<br />

moipoveba. ufro metic, Tanamedrove xelovnebaTmcodneobiT<br />

literaturaSi <strong>vizualuri</strong> <strong>reklamis</strong> gamomsaxvelobiTi specifikis<br />

kvlevis mimarTulebiT sicarielea. naSromis mecnieruli siaxle<br />

<strong>vizualuri</strong> <strong>reklamis</strong> sxva<strong>da</strong>sxva <strong>aspeqtebi</strong>s warmoCenasa <strong>da</strong> qarTuli<br />

profesiuli kreatiuli <strong>reklamis</strong> <strong>da</strong>mkvidrebisTvis saWiro meTodebis<br />

ZiebaSi mdgomareobs.<br />

11


Tavi I. <strong>vizualuri</strong> <strong>reklamis</strong> saxeobebi. warmoSoba <strong>da</strong><br />

ganviTarebis dinamika<br />

reklama - ekonomikuri sistemis Semadgeneli nawilia. igi xels<br />

uwyobs produqciisa <strong>da</strong> momsaxurebis popularizacias, gavrcelebas,<br />

realizacias, samomxmareblo stan<strong>da</strong>rtebis <strong>da</strong>nergvas <strong>da</strong> konkurenciis<br />

gaZlierebas. es Tavis mxriv, <strong>da</strong>debiTad moqmedebs fasebis regulirebaze.<br />

(SevCuki 2007:3; sabWoTa. . . 1982:1128).<br />

<strong>reklamis</strong> mizania - konkretuli pirisgan (<strong>da</strong>mkveTisgan) mowodebuli<br />

informaciis gavrceleba xalxis masebSi, sazogadoebis yuradRebis<br />

mipyroba <strong>da</strong> interesis gaRviveba.<br />

<strong>reklamis</strong> amocanaa -konkretul auditoriasa Tu erTob sazogadoebaSi<br />

gamoiwvios moqmedebis survili <strong>da</strong>mkveTisgan <strong>da</strong>gegmili miznis<br />

Sesasruleblad. iqneba es reklama komerciuli, socialuri, politikuri<br />

Tu kerZo.<br />

<strong>reklamis</strong> yvelaze gavrcelebuli formebia:<br />

1. reklama presaSi: sareklamo gancxadeba, statia, mimoxilva.<br />

2. beWdviTi reklama: sareklamo katalogi; prospeqti; bukleti;<br />

broSura, plakati; afiSa; kalen<strong>da</strong>ri; mosaloci baraTi <strong>da</strong> sxva.<br />

3. satelevizio reklama: sareklamo kinofilmebi, rgolebi,<br />

teletixari, telereportaJebi.<br />

4. radioreklama: sareklamo radio gancxadebebi; rgolebi, ga<strong>da</strong>cemebi.<br />

5. sareklamo gamofenebi: saerTaSoriso, nacionaluri, mudmiv<br />

moqmedi.<br />

6. gare reklama: sareklamo abra, baneri (plakati), transparanti,<br />

maniSnebeli, manaTobeli firniSebi, sxva<strong>da</strong>sxva saxis eleqtro tabloebi<br />

<strong>da</strong> ekranebi, vitrinis reklamebi, saxuravis konstruqciebi, reklama<br />

satransporto saSualebebze.<br />

7. internet reklama: kompiuteruli sareklamo informacia; internet<br />

banerebi <strong>da</strong> a.S.<br />

sityva reklama warmoiSva laTinuri sityvisgan _ ,,reclamare”, rac<br />

wamoyvirebas (xmamaRla Setyobinebas) niSnavs. gamomdinare <strong>reklamis</strong><br />

arsi<strong>da</strong>n SeiZleba iTqvas, rom <strong>reklamis</strong> principebi jer kidev<br />

12


pirvelyofil a<strong>da</strong>mianTa sazogadoebaSi SeiniSnebo<strong>da</strong>. qvis xanis<br />

a<strong>da</strong>mianebi erTmaneTs informacias ga<strong>da</strong>scemdnen bgerebis, Sromis<br />

iaraRebis <strong>da</strong> sacxovrebeli adgilebis saSualebiT. paleoliTis xanis<br />

a<strong>da</strong>miani (40-25 w. Cv.w.-mde) sxvebTan Se<strong>da</strong>rebiT sakuTar upiratesobas<br />

amtkiceb<strong>da</strong> gamorCeuli Zalis, moxerxebulobis <strong>da</strong> simamacis<br />

demonstrirebiT, rac TviT<strong>reklamis</strong> erTgvar formas warmoadgens.<br />

rogorc cnobilia gviani paleoliTis <strong>da</strong>sawyisSi (Cv.w.-mde 40-35ww.)<br />

SeimCneva a<strong>da</strong>mianis azrovnebisa <strong>da</strong> gonebis intensiuri ganviTareba.<br />

a<strong>da</strong>miani viTardebo<strong>da</strong> <strong>da</strong> masSi matulob<strong>da</strong> TviTgamoxatvis survili.<br />

swored am periodSi SeiniSneba sxva<strong>da</strong>sxva saxis gamomsaxvelobiTi<br />

formebis Casaxva, razec metyvelebs _ gamoqvabulebis kedlebis<br />

moxatuloba, patara mrgvali qan<strong>da</strong>kebebi, gravirebuli naxatebi qvaze <strong>da</strong><br />

sxva (sazRvargareTis. . . 1961:9). magaliTad: am periodis kedlis naxatebis<br />

amsaxveli foto masali<strong>da</strong>n Cans <strong>vizualuri</strong> <strong>reklamis</strong> formebis -<br />

piqtogramis <strong>da</strong> logos Casaxvis niSnebi (suraTi 1, 2). aqe<strong>da</strong>n gamomdinare<br />

SeiZleba iTqvas, rom <strong>reklamis</strong> formebis <strong>da</strong>arseba iwyeba qvis xanis<br />

periodi<strong>da</strong>n.<br />

§ Ι. <strong>vizualuri</strong> <strong>reklamis</strong> ganviTareba antikur periodSi<br />

<strong>reklamis</strong> istoriuli ganviTarebis Semdgomi etapi antikur xanas<br />

(laTinuri satyvisgan -antiqus-uZvelesi) ukavSirdeba. rogorc cnobilia,<br />

antikuri periodi monaTmflobeluri wyobilebis formirebis, kulturisa<br />

<strong>da</strong> xelovnebis ayvavebis xanaa. xelovnebis mniSvnelovani nimuSebi<br />

aRmoCenili iyo Zveli saberZneTisa <strong>da</strong> romis teritoriebze. Cvenamde<br />

moRweuli dokumenturi masalis mixedviT (xelnawerebi, Tixis <strong>da</strong> qvis<br />

abrebi, papirusze <strong>da</strong>mwerloba, kedlis mxatvroba), SesaZlebelia saubari<br />

am periodis <strong>reklamis</strong> saxeobebis ganviTarebaze. Zvel romSi <strong>da</strong><br />

saberZneTis teritoriis axlomdebare kunZulebze, kerZod, kretasa <strong>da</strong><br />

mikenis mi<strong>da</strong>moebSi, arqeologebis mier aRmoCenili iqna Tixis abrebi,<br />

romlebic Seswavlis Semdeg Cv.w-mde XIV saukunes miakuTvnes. erT-erT<br />

aseT abraze sxva<strong>da</strong>sxva profesiebis CamonaTvalTa Soris aRmoaCines<br />

macnis profesiac. aseTi profesia gulisxmob<strong>da</strong> qalaqis centralur<br />

13


moe<strong>da</strong>nze Sekrebili xalxis masebisTvis informaciis miwodebas.<br />

mauwyebels evalebo<strong>da</strong> gaevrcelebina informacia gladiatorTa<br />

brZolebis, omSi miRwevebis, moqalaqeebs sasamarTloSi gamoZaxebis,<br />

gamotanili ganaCenebis, saeklesio <strong>da</strong> sxva dResaswaulebis Sesaxeb.<br />

mauwyeblebi xmaRla gayvirodnen sxva<strong>da</strong>sxva saxis informacias. xmis<br />

intensivobis gasaZliereblad <strong>da</strong> xalxis yuradRebis misapyrobad maT Tan<br />

<strong>da</strong>hqon<strong>da</strong>T cxovelis rqa an zanzalaki. aseTi tipis ,,wamoyvirebebi”<br />

warmoadgen<strong>da</strong> antikur periodSi informaciis gavrcelebis ZiriTad<br />

saSualebas (kumanecki 1990:27).<br />

<strong>vizualuri</strong> <strong>reklamis</strong> ganviTarebis TvalsazrisiT sainteresoa Zveli<br />

romi<strong>da</strong>n <strong>da</strong> saberZneTi<strong>da</strong>n Cvenamde moRweuli sareklamo gancxadebebi.<br />

aRsaniSnavia qalaqPpompeiSi (Cv.w.aR.79ww.) aRmoCenili sareklamo<br />

saSualebaTa siuxve <strong>da</strong> mravalferovneba. sagul<strong>da</strong>gulod iyo<br />

reklamirebuli Termebi (antikuri abanoebi, romaelebis sayvareli<br />

<strong>da</strong>sasvenebeli adgili) sastumroebi, duqnebi, samikitnoebi <strong>da</strong><br />

sacxovrebeli vilebi. arqeologebma gaTxrebis Sedegad, pompeis mxolod<br />

centralur quCaze, romelsac ,,stabievos gzas” uwodebdnen aRmoaCines 20<br />

duqani. mTlianad pompeiSi ki <strong>da</strong>iTvales <strong>da</strong>axloebiT 140 aseTi<br />

<strong>da</strong>wesebuleba (uConova. . . 2008:44). gasarTobi <strong>da</strong>wasebulebebis simravle<br />

mianiSnebs imaze, rom isini erTmaneTSi eweodnen konkurencias. aqe<strong>da</strong>n<br />

gamomdinare, yoveli duqnis mepatrone ecdebo<strong>da</strong> imas, rom misi sareklamo<br />

abra yofiliyo efeqturi, TvalSisacemi <strong>da</strong> sxvaze metad miepyro<br />

gamvlelis yuradReba. nimuSisTvis sainteresoa fotomasala gaTxrebis<br />

Sedegad napovni ramdenime abrisa, romlebic asaxavs imdroindel<br />

reklamebs. Cvenamde moaRwia ori tipis abram - reliefurma <strong>da</strong><br />

mxatvrulma. reliefuri abris magaliTs warmoadgens oqrosmWedelis<br />

saxelosnos sareklamo abra (suraTi 3). kompozicia qvazea amokveTili.<br />

abraze gamosaxulia saxelosnos interieri <strong>da</strong> iq momuSave ostatebi.<br />

abraze Cans, rom saxelosnoSi muSaobs ramdenime oqromWedeli. figurebSi<br />

saocari gulmodgineoba igrZnoba. avtorma mSvenivrad gadmosca<br />

saxelosnoSi arsebuli saqmiani atmosfero.<br />

sainteresoa reliefuri abrac, romelic mexorcis maRazias uwev<strong>da</strong><br />

reklamas. (suraTi 4)M masze gamosaxulia welSi moxrili xan<strong>da</strong>zmuli<br />

14


mamakaci, romelic mihyveba bargiT <strong>da</strong>tvirTul kameCs. zemoqmedebis<br />

TvalsazrisiT reklama sustia, radgan a<strong>da</strong>mianis aseT pozaSi gamosaxva<br />

iwvevs mnaxvelSi Secodebis ganc<strong>da</strong>s, riTac abra kargavs mizidulobis<br />

Zalas.<br />

mxatvruli abrebi<strong>da</strong>n sainteresoa pompeiSi napovni Rvinis duqnis<br />

reklama (suraTi 5). masze gamosaxulia sami romaeli qali, romelTa<br />

Soris erTi TiTqos sTavazobs <strong>da</strong>narCen ors sasmels. kompozicia<br />

romaelebisTvis sayvarel wiTel <strong>da</strong> mwvane ferebSia ga<strong>da</strong>wyvetili.<br />

antikur periodSi farTo gamoyenebaFhpova simbolurma gamosaxulebebmac.<br />

yvelaze xSirad mimarTavdnen mcenareebi<strong>da</strong>n - gvirgvinis, yvavilebis, xis<br />

totis simbolur gamosaxulelebs, cxovelebi<strong>da</strong>n - xaris, cxenis, lomis,<br />

spilos, ZaRlis gamosaxulelebs <strong>da</strong> sxva (uConova. . . 2008:45).<br />

Zvel saberZneTSi xelosnebi TavianT namuSevrebze sakuTrebis<br />

amsaxvel niSnebs tvifravdnen. magaliTad: napovnia gvelis formis majis<br />

samkauli, romelzec safirmo warweraa amotvifruli. (suraTi 6).<br />

sameTuneo nawarmis siuxvis mixedviT, am periodSi, keramikis warmoebis<br />

centrs qalaqi xersonesi (dRevandeli yirimis teritoria) warmoadgen<strong>da</strong>.<br />

Cvenamde moaRwia Tixis WurWlisa <strong>da</strong> larnakebis fragmentebma,<br />

nelsacxeblebisTvis gankuTvnilma WinWilebma, sxva<strong>da</strong>sxva saxis<br />

samkaulebma, romlebsac savaraudod sameTuneo saxelosnoebsa <strong>da</strong><br />

duqnebisAwin yiddnen. <strong>reklamis</strong> funqcias TviT SeTavazebuli saqoneli<br />

asruleb<strong>da</strong>. produqciis <strong>reklamis</strong> aseTma meTodmaDdRevandelobaSi<br />

maRaziis vitrinebsa <strong>da</strong> <strong>da</strong>xlebze ga<strong>da</strong>inacvla. dRemde arsebobs quCaSi<br />

produqciis SeTavazebis meTodic. antikur periodSi produqcize<br />

amotvifruli sakuTrebis niSnebi, warmoadgens Tanamedrove qarxnuli<br />

markis- e.w safirmo markis uZveles prototips.<br />

rogorc cnobilia Zvel romSi xSirad imarTebo<strong>da</strong> gladiatorTa<br />

brZolebi, aseT brZolebze <strong>da</strong> sxva saxis sanaxaobiT warmodgenebze<br />

mayurebelTa mozidvis moTxovnam warmoSva saWiroeba mayurebelTa<br />

informirebisa am sanaxaobis Sesaxeb, misi reklamirebisa, amitom<br />

romaelebma sareklamo gancxadebebis gakvra specialurad agebul<br />

kedlebze (ambusebze) <strong>da</strong>iwyes. aRsaniSnavia is, rom sareklamo gancxadebis<br />

esTetikur mimzidvelobaze pasuxs agebdnen specialurad mowveuli<br />

15


kaligrafiis ostatebi, romlebsac kedlis TeTr fonze ZiriTa<strong>da</strong>d<br />

wiTeli feris saRebaviT amoyav<strong>da</strong>T lamazi asoebi, aseve, <strong>reklamis</strong><br />

efeqturobisTvis mimarTavdnen sxva<strong>da</strong>sxva gamomsaxvelobiT xerxebs.<br />

magaliTad: aTavsebdnen warwerebs <strong>da</strong>xatul CarCoSi, rac qmnis iseT<br />

vizualur efeqts, romlis saSualebiT warwera TiTqos cildeba kedels,<br />

win gamodis <strong>da</strong> ufro advilad xvdeba a<strong>da</strong>mianis TvalTaxedvis areSi.<br />

aqe<strong>da</strong>n gamomdinare <strong>reklamis</strong> efeqturobisTvis a<strong>da</strong>mianebi ukve eZiebdnen<br />

misi vizualizaciis axal-axal gzebsa <strong>da</strong> xerxebs. informaciis<br />

gasavrceleblad iyenebdnen aseve, xis <strong>da</strong>febs <strong>da</strong> spilenZis firfitebsac.<br />

magaliTad cnobilia romis imperatoris iulius keisaris brZaneba imis<br />

Sesaxeb, rom sazogado adgilebSi agebul sareklamo kedlebze<br />

periodulad ganeTavsebinaT senatis mier miRebuli ga<strong>da</strong>wyvetilebebi <strong>da</strong><br />

sxva (aqsenova2005:5). antikuri periodis kedlis reklamam safuZveli<br />

Cauyara <strong>reklamis</strong> iseT saxeobas rogoricaa - afiSa.<br />

<strong>reklamis</strong> arqiteqturasTan kavSiris uZveles nimuSs warmoadgens Zvel<br />

egviptis qalaq memfisSi napovni qvis sareklamo abra (Cv.w.-mdeIIIs.),<br />

romelic sizmrebis amxsnels ekuTvno<strong>da</strong> (suraTi 7). abraze moTavsebulia<br />

warwera: ,,me, rino, krites kunZuli<strong>da</strong>n, RmerTebis nebiT avxsni sizmrebs”.<br />

warweris qvemoT moTavsebulia RvTaebrivi xaris- ,,apisis” gamosaxuleba,<br />

romelic Zvelegviptur miTologiaSi keTilSobilebis gar<strong>da</strong>saxul<br />

RmerTad <strong>da</strong> memfisis mfarvelad moixsenieba. RvTaebriv xars imqveyniur<br />

samyarosTanac akavSirebdnen, romlis arsebobisac sjero<strong>da</strong>T egviptelebs.<br />

aqe<strong>da</strong>n gamomdinare gamoikveTa gamosaxulebis kavSiri warwerasTan_<br />

azrobrivad maT amoucnobi, mistikuri samyaro aerTianebT. abra<br />

sainteresoa mxatvrul-esTetikuri ga<strong>da</strong>wyvetis TvalsazrisiTac.<br />

sizmrebis amxsnelis reklama moTavsebulia qvis dekoratiul CarCoSi,<br />

romlis gverdebs amSvenebs ionuri orderis msgavsi svetebis forma.<br />

abras Tavze vxe<strong>da</strong>vT akroterionebiT (mcenareuli ornamentebi)<br />

gaformebul frontons. CarCos qve<strong>da</strong> nawili kibisebri formisaa, rac<br />

antikuri periodis arqiteqturisTvis <strong>da</strong>maxasiaTebel elements<br />

warmoadgen<strong>da</strong>. aseTi kibisebri misadgomi qmnis perspeqtivis efeqts <strong>da</strong><br />

TiTqos avyavarT memfisis RvTaebrivi xaris - ,,apisis” gamosaxulebamde.<br />

16


SeiZleba iTqvas, rom mxatvrul- esTetikuri TvalsazrisiT abra<br />

sainteresod aris ga<strong>da</strong>wyvetili.<br />

antikur periodSi safuZveli Caeyara politikur reklamasac, ramac<br />

Tavis mxrivs xeli Seuwyo reklamaSi karikaturis ganviTarebas.<br />

gaTxrebis Sedegad aRmoCenil erT-erT winasaarCevno mowodebas Tan<br />

axl<strong>da</strong> warwera: ,,Tu Sen SegSurdeba <strong>da</strong> amas gaanadgureb, gisurveb rom<br />

avad gaxde” (uConova . . .2008:53-54). Zveli romis kedlebze xSirad<br />

SexvdebodiT romael politikosTa winasaarCevno urTierTpaeqrobis<br />

amsaxvel grafitebs, karikaturebs, politikuri saxis mowodebebs, aseve<br />

warwera-miTiTebebs monebisa <strong>da</strong> vilebis yidva-gayidvis Sesaxeb.<br />

aRsaniSnavia is faqtic, rom antikur periodSi, kerZod Zvel saberZneTsa<br />

<strong>da</strong> romSi qalaqis xelisuflebis mxri<strong>da</strong>n <strong>da</strong>iwyo sareklamo procesis<br />

regulireba, magaliTad: aTenSi <strong>da</strong>iniSna ori Tanamdeboba _ agoranomis<br />

<strong>da</strong> astinomis. Aam Tanamdebobebze <strong>da</strong>kavebuli a<strong>da</strong>mianebi amyarebdnen<br />

wesrigs sabazro teritoriebze, sakmaod mkacrad akontrolebdnen<br />

reklamebis ganTavsebis adgils <strong>da</strong> esTetikuri gamomsaxvelobis xarisxs.<br />

(uConova. . .2008:60). sareklamo procesebis regulireba dResac Zalze<br />

mniSvnelovania.<br />

aqe<strong>da</strong>n gamomdinare, antikur periodSi iwyeba <strong>reklamis</strong> mxatvrul-<br />

esTetikuri gamomsaxvelobis mniSvnelobis gacnobiereba <strong>da</strong> sareklamo<br />

procesebis kontroli. macneTa tradiciuli wamoyvirebebis gverdiT ki<br />

ganviTarebas iwyebs <strong>vizualuri</strong> <strong>reklamis</strong> iseTi mniSvnelovani saxeobebi<br />

rogoricaa Aabra <strong>da</strong> afiSa. ganviTarebas iwyebs politikuri reklama.<br />

§ ΙΙ. Sua saukuneebis reklama<br />

MmauwyebelTa instituti Sua saukeneebSic ga<strong>da</strong>dis. Aadreuli Sua<br />

saukuneebis periodi<strong>da</strong>n (V-Xss.) sareklamo teqstebs Cvenamde ar<br />

mouRwevia, rac garkveulwilad ganapiroba am periodSi ekonomikis neli-<br />

tempiT ganviTarebam. saqonlis brunva xdebo<strong>da</strong> feo<strong>da</strong>luri Temebis<br />

lokalur CarCoebSi <strong>da</strong> bazirebuli iyo pirovnul urTierTobebze. Aam<br />

periodSi, wina planze gamodis religiuri msoflmxedveloba - kerZod<br />

qristianuli ideologia. mosaxleobis farTo wreebis yuradReba miipyro<br />

17


sasuliero pirTa swavleba_<strong>da</strong>rigebebma. qa<strong>da</strong>gebis gansakuTrebiT<br />

<strong>da</strong>majerebel formad iqca samagaliTo swavlebebi_ ,,exempla”. aseTi<br />

swavlebebi mWermetyvelebis niWs moiTxov<strong>da</strong>. mqa<strong>da</strong>gebelTa mizans<br />

warmoadgen<strong>da</strong> sazogadoebis <strong>da</strong>jereba swored am religiis umaRles<br />

RirebulebaSi <strong>da</strong> masebis azrovnebaSi Sesabamisi ideologiis Canergva.<br />

(qa<strong>da</strong>gebis aseTi meTodi mTeli Sua saukuneebis ganmavlobaSi<br />

vrceldebo<strong>da</strong>). gamoikveTa religiuri <strong>reklamis</strong> niSnebi. zepir-sityvieri<br />

mowodebebiT xalxis masebeze gavlenas axdendnen ara marto eklesiis<br />

msaxurni, aramed am periodis politikosebi <strong>da</strong> vaWrebic.<br />

XIs-<strong>da</strong>n iwyeba urbanuli kulturis intensiuri ganviTareba. qalaqebis<br />

zr<strong>da</strong>sTan <strong>da</strong>kavSirebiT, sazogadoebaSi gaCn<strong>da</strong> matad informirebis<br />

moTxovna, rac Tavis mxriv warmoadgens biZgs komunikaciuri<br />

saSualebebis axali formebis Ziebisadmi. nel-nela iwyeba <strong>reklamis</strong><br />

gacnobiereba, rogorc calke sazogadoebrivi kavSiris gansxvavebul<br />

formad. sagrZnoblad gaizar<strong>da</strong> moTxovna mauwyebelTa institutze.<br />

magaliTad: XIIs-Si safrangeTSi, Seiqmna mauwyebelTa pirveli<br />

profesiuli gaerTianeba. 100 wlis Semdeg, 1258w. mefe filipe avgustma<br />

gamosca ordonansi (kanoni), romelic avaldebuleb<strong>da</strong> qalaqis<br />

mauwyeblebs gaerTianebuliyvnen korporaciaSi. XVIIs-is pirvel naxevarSi<br />

monarqma ludoviko XIII ufro <strong>da</strong>akonkreta <strong>da</strong> <strong>da</strong>xvewa mauwyebelTa<br />

movaleobebi. mauwyeblebma miiRes garkveuli administraciuli uflebebiT<br />

sargeblobis SesaZlebloba, ris gamoc sakmaod amaRl<strong>da</strong> maTi<br />

TviTSefaseba sazogadoebaSi. magaliTad: 1368 wlis inglisis statutebSi<br />

(kanonmdebloba) ewera: ,,aravis aqvs ufleba <strong>da</strong>ukiTxavad, TviTneburad,<br />

Tavisi yviriliT gaukeTos reklama raimes. Tu vinme <strong>da</strong>interesebulia<br />

risime reklamirebiT, man un<strong>da</strong> Seatyobinos mauwyebels. wesis <strong>da</strong>mrRvevs<br />

<strong>da</strong>eniSneba jarima an ga<strong>da</strong>ecema sasamarTlos” (samfsoni. . .1874:47).<br />

Sua saukeneebis periodis gamomsaxvelobiTi <strong>reklamis</strong> nimuSebze<br />

saubari SesaZlebelia Cvenamde moRweuli gerbebis (ganmasxvavebeli<br />

niSani, romelsac irCevdnen raindebi <strong>da</strong> ga<strong>da</strong>scemdnen memkvidreobiT),<br />

samrewvelo <strong>da</strong> savaWro emblemebis (savaWro gaerTianebebis, ostatTa<br />

saxelosnoebisa <strong>da</strong> kerZo pirebis ganmasxvavebeli Asimboluri<br />

gamosaxuleba) <strong>da</strong> AafiSebis mixedviT.<br />

18


XI-XIVss-Si gansakuTrebuli popularoba moipova raindTaAgerbebma,<br />

romelTa <strong>da</strong>arseba ganapiroba erTi mxriv, im dros gavrcelebulma<br />

jvarosnulma laSqrobebma <strong>da</strong>, meore mxriv, a<strong>da</strong>mianebis survilma<br />

raRaciT gamorCeuliyvnen sxvebisgan. aqe<strong>da</strong>n gamomdinare, a<strong>da</strong>mianebma<br />

sakuTari Tanrigis, statusis Tu gvariSvilobis warmoCena <strong>da</strong>iwyes<br />

simboloebis <strong>da</strong> gerbebis demonstrirebiT.<br />

XIIIs-Si <strong>da</strong>savleT evropaSi sagrZnoblad imata sxva<strong>da</strong>sxva saxis<br />

saxelosnoebis ricxvma. yoveli axali saxelosno cdilob<strong>da</strong> sakuTar<br />

nawarmze sxvebisgan gansxvavebuli simbolo gamoesaxa. swrafvam<br />

TviTgamoxatvisken ganapiroba sawarmoo emblemis ganviTareba. Semdgom,<br />

xelosnebma TavianT nakeTobebs devizebic <strong>da</strong>urTes. erT-erTi pirveli<br />

sareklamo devizi ekuTvnis safrangeTis mefes filipe IV-is periods (XIII-<br />

XIVss). mefis oqroTi gaformebul gerbs, emblemasTan erTad axl<strong>da</strong><br />

warwerac: ,,wmin<strong>da</strong> fialebi <strong>da</strong> gvirgvinebi- Cveni nakeTobaa”. aseTi<br />

warwerebi sareklamo sloganis ganviTarebis winapirobaa.<br />

XIVs-is <strong>da</strong>sawyisSi, italiaSi, ostatebi TavianT produqciaze<br />

sakuTar gvars tvifravdnen. magaliTad: cnobilia am periodis qaRaldis<br />

mwarmoebeli sagvareulo sawarmo ,,fabriano”, romelTa produqcia didi<br />

popularobiT sargeblob<strong>da</strong> konstantinopolSi. sainteresoa amonaweri<br />

londonis noxebis mwarmoebelTa gildiis debulebi<strong>da</strong>nac: (1331 w.) ,,noxs<br />

ar eqneba gerbi, Tu is ar aris sufTa Salis, aseve ar eqneba gerbi<br />

baliSs, Tu is ar aris sufTa Salis” (uConova. . . 2008:89). msgavsi azri<br />

aqvs <strong>da</strong>afiqsirebuli erT-erT italiel Tanamdebobis pirsac. is wers: ,,Tu<br />

romelime profesionali ostati svams Tavis xanjlebze an sxva nawarmze<br />

garkveul niSans, xalxi cnobs mis nawarms <strong>da</strong>, aqe<strong>da</strong>n gamomdinare<br />

produqcia ukeTesad saRdeba. vfiqrob, sxva romelime ostatis mier<br />

aseTive niSnis gamoyeneba un<strong>da</strong> aikrZalos, radgan amiT zaraldeba<br />

xalxi. a<strong>da</strong>mianebs erTi xelosnis nawarmi erevaT meoreSi” (uConova. . .<br />

2008:87).<br />

XV-XVIss-Si <strong>da</strong>savleT evropaSi sagrZnoblad gaizar<strong>da</strong> <strong>reklamis</strong><br />

gamomsaxvelobiTi saSualebebi <strong>da</strong> misi gavlena sazogadoebriv<br />

cxovrebaze. am periodis Sesaxeb cnobili holandieli kulturologi<br />

<strong>da</strong> istorikosi i. xeizinga wers: ,,mTavari Tavisebureba gviani Sua<br />

19


saukeneebis kulturisa _ misi metismetad <strong>vizualuri</strong> xasiaTia” (xeizinga<br />

1988:318). metismeti vizualizaciis erT-erTi mizezi gaxl<strong>da</strong>T is, rom<br />

sazogadoebis umravlesoba gaunaTlebeli iyo,Aamitom cota vinme Tu<br />

SeZleb<strong>da</strong> abraze teqstis amokiTxvas. Aam faqtori<strong>da</strong>n gamomdinare<br />

gaizar<strong>da</strong> moTxovna mxatvrebze <strong>da</strong> nalbandebze, romelTa naxatebi <strong>da</strong><br />

amokveTili gamosaxulebebi abrebze, exmarebo<strong>da</strong> a<strong>da</strong>mianebs swori<br />

orientacia moexdinaT uamravi samikitnoebis, duqnebis <strong>da</strong> sxva<br />

<strong>da</strong>wesebulebebis labirinTebSi. im periodis Aabrebis simravles <strong>da</strong><br />

saWiroebas naTlad aRwers xelovnebaTmcodne J. fovie. is wers: ,,abrebi<br />

_ miamiti naxatebia amoWrili SeRebili xisgan an mooqrovili tilosgan,<br />

maT didi adgili ukaviaT Sua saukuneebis socialur cxovrebaSi, isini<br />

arqmeven Senobas saxels, reklamas uweven duqnebsa <strong>da</strong> samikitnoebs.<br />

qalaqSi, sa<strong>da</strong>c quCebi ar aris <strong>da</strong>niSnuli, xolo saxlebi ara ris<br />

<strong>da</strong>nomrili, abrebi mTavari orientiria qalaqis cxovrebaSi” (uConova . . .<br />

2008:98).<br />

am periodis vizualur reklamaze saubari SeiZleba Cvenamde<br />

moRweuli mxatvruli <strong>da</strong> moculobiTi abrebis mixedviT. magaliTad:<br />

sainteresoa Rvinis duqnisken gzis maniSnebeli moculobiTi abra<br />

(suraTi 8). abraze, maniSnebel isars warmoadgens dekoratiuli liTonis<br />

ornamenti, romelzec Rvinis kasria mimagrebuli. abra Zalian lamazi <strong>da</strong><br />

originaluria. aseTi moculobiTi abrebi yovelTvis xvdeba a<strong>da</strong>mianis<br />

TvalTxedvis areSi <strong>da</strong> ipyrobs yuradRebas Tavisi naturaluri<br />

formebiT <strong>da</strong> SesaZlebeli yovelmxrivi <strong>vizualuri</strong> aRqmiT. moculobiTi<br />

tipis Sua saukunovan sareklamo abrebi dResac aqtualuria, rac<br />

TanamedroveobaSi vizualurad asaxavs cnobil gamonaTqvams: ,,axali _<br />

zogjer kargad <strong>da</strong>viwyebuli Zveliao.”<br />

XVs-is <strong>da</strong>sawyisSi evropaSi ganviTarebas iwyebs graviura (xis,<br />

liTonis, qvis, minis <strong>da</strong> sxva Ggluv ze<strong>da</strong>pirze amokveTili naxati). am<br />

periodis graviurebSi ZiriTa<strong>da</strong>d gamosaxvdnen religiur scenebs.<br />

Semdgom, graviuris ostatebma iswavles beWdviTi meTodis msgavsad<br />

dedni<strong>da</strong>n gamosaxulebis qaRaldebze ga<strong>da</strong>tana. aseTma winsvlam Zalze<br />

gaaxara imdroindeli xelisufalni, radgan warmoiSva informaciis<br />

gavrcelebis Se<strong>da</strong>rebiT swrafi saSualeba. xelisufalni graviorebs<br />

20


ukveTavdnen sakuTari politikuri miznebisTvis sasurvel Temebs,<br />

romelTac Semdgom sareklamo furclebis saxiT avrcelebdnen xalxis<br />

masebSi <strong>da</strong> axdendnen zemoqmedebas sazogadoebriv azrze. gravirebulma<br />

mfrinavma furclebma sagrZnoblad gaaiola informaciis gavrceleba<br />

sazogadoebaSi. gravirebuli meTodiT mfrinavi furclebis (dRevandeli<br />

flaierebi) gavrceleba, tipografiuli tiraJirebis <strong>da</strong> beWdviTi<br />

<strong>reklamis</strong> sawyisia. politikuri xasiaTis naxatebis <strong>da</strong>xatvas Senobebis<br />

kedlebze avalebdnen mxatvrebsac. aseTi tipis naxatebma safuZveli<br />

Cauyara <strong>reklamis</strong> erT-erT yvelaze mxatvrul saxeobas - plakats, kerZod<br />

politikur plakats. G<br />

Sua saukuneebis bolos izrdeba moTxovna ganaTlebul, moazrovne<br />

a<strong>da</strong>mianebze, xelnawer wignebze, mfrinav furclebze, afiSebze, rac, Tavis<br />

mxriv iqca beWdviTi saSualebebis gamogonebis stimulad. am periodSi<br />

mTavrobam <strong>da</strong>iwyo quCebSi xmauriani reklamirebis SezRudvebi, amitom<br />

sxva<strong>da</strong>sxva saxis teqsturma Setyobinebebma afiSebis saxiT Senobebis<br />

kedlebze ga<strong>da</strong>inacvla. informaciis gavrcelebis aseT formas yvelaze<br />

adre moxetiele msaxiobebis jgufebma mimarTes. isini TavianT sanaxaobiT<br />

afiSebs sacxovrebeli saxlebis ezoebSi, umetesad ki safosto<br />

sadgurebSi akravdnen, swored aqe<strong>da</strong>n warmoiSva saxelwodeba _<br />

fosteri (afiSa, plakati).<br />

amrigad, am periodSi viTardeba, <strong>reklamis</strong> iseTi saxeobebi,<br />

rogoricaa: samrewvelo emblema, gerbi, mxatvruli <strong>da</strong> moculobiTi abra,<br />

afiSa. saTaves iRebs <strong>reklamis</strong> yvelaze mxatvruli saxeoba- plakati.<br />

§ ΙΙΙ. sareklamo saqmianobis axali etapi<br />

M XVs-Si germaneli ostatis iohanes gutenbergis mier sabeWdi<br />

manqanis gamogonebam komunikaciis sferoSi teqnikuri revolucia<br />

moaxdina. am mniSvnelovani gamogonebiT iwyeba sareklamo saqmianobis<br />

axali etapi, romelic vrceldeba mTel <strong>da</strong>savleT evropaSi.<br />

beWdviTi tiraJirebis sawyisi<strong>da</strong>n Kkomerciuli <strong>da</strong> politikuri<br />

<strong>reklamis</strong> sayvareli Janri xdeba mfrinavi furceli, zomiT 15X23, rasac<br />

im droi<strong>da</strong>n flaiers uwodeben, (dRevandeli flaieris zoma ZiriTa<strong>da</strong>d<br />

21


Seadgens 10X7_20X10 sm.). Tavi<strong>da</strong>n es iyo <strong>da</strong>beWdili mokle teqsti,<br />

ZiriTa<strong>da</strong>d wignebis CamonaTvaliT an sxva<strong>da</strong>sxva saxis komerciuli Tu<br />

politikuri operatiuli SetyobinebebiT. teqsts xSirad gravirebul<br />

dekoratiul CarCoSia Tavsebdnen. mogvianebiT informacias grafikuli<br />

ilustraciac <strong>da</strong>urTes, ramac sareklamo mfrinav Ffurcels mxatvruli<br />

saxe SesZina. XVs-Si gavrcelebulma mfrinavma furclebma Tavis mxriv<br />

warmoSves beWdviTi <strong>reklamis</strong> iseTi saxeobebi rogoricaa: katalogi,<br />

(gasayi<strong>da</strong>d <strong>da</strong>gegmili produqciis CamonaTvali), prospeqti (wignebis an<br />

sxva<strong>da</strong>sxva saxis gamomcemlobis cnobari) <strong>da</strong> preiskuranti. (fasebis<br />

cnobari sxva<strong>da</strong>sxva produqciaze) am ukanasknels didi gasaqani misca<br />

cnobilma venecielma tipografma <strong>da</strong> mecnierma aldo manucim, romelmac<br />

1498 wels <strong>da</strong>beW<strong>da</strong> Tavisi pirveli 15 wigni berZnul enaze <strong>da</strong> Tan <strong>da</strong>urTo<br />

am wignebis fasebis katalogi (uConava . . . 2008:108). amave saukunis<br />

<strong>da</strong>sasrul germanelma gamomcemelma erhard ratdoltma gamoigona<br />

satitulo furceli. cnobili istorikosi_ vladimer lublinski wers:<br />

,,gutenbergis Sedevris - beWdviTi manqanis gamogonebi<strong>da</strong>n saukunis<br />

meoTxedic ar gava, rom 1476 wels veneciaSi erhartd ratdolti Seqmnis<br />

msoflioSi pirvel satitulo furcels, romelSic informacia leqsiviT<br />

aris mowodebuli <strong>da</strong> galamazebulia ornamentiT” (suraTi 9) (uConava . . .<br />

2008:109). XVs-Si gamosuli uamravi wignis, maTi avtorebisa <strong>da</strong><br />

gamomcemlobebis simravlem satitulo furclis arseboba<br />

aucilebelobad aqcia. misi meSveobiT sazogadoebas SeeZlo<br />

erTmaneTisgan gaerCia wignebi. satitulo furceli warmoadgen<strong>da</strong><br />

Tavisebur safirmo niSans, romelic reklamas uwev<strong>da</strong> wignis avtorsa <strong>da</strong><br />

gamomcemlobas. aRsaniSnavia is, rom am periodSi satitulo furcels<br />

ZiriTa<strong>da</strong>d qmnidnen cnobili mxatvrebi, ris safuZvelzec bevri maTgani<br />

xelovnebis nimuSs uTanabrdeba. magaliTad: aRsaniSnavia didi mxatvris-<br />

hans holbein uncrosis mier wignebis <strong>reklamis</strong>Tvis Seqmnili satitulo<br />

furceli, romelic mxatvruli TvalsazrisiT xelovnebis nimuSs<br />

warmoadgens (suraTi 10). satitulo furcels ZiriTa<strong>da</strong>d alamazebdnen<br />

ornamentebiT, mxatvruli SriftebiT <strong>da</strong> gravirebuli dekoratiuli<br />

CarCoTi. Semdgom, satitulo furceliFnel-nela kargavs mxatvrul<br />

faseulobas, risi mizezic gax<strong>da</strong> is, rom masze aRar muSaobdnen<br />

22


mxatvrebi. TanamedroveobaSi, satitulo furceli moklebulia<br />

dekoratiulobas <strong>da</strong> mxolod dokumentis xasiaTs atarebs.<br />

XV saukuni<strong>da</strong>n <strong>da</strong>wyebuli sagrZnoblad izrdeba moTxovna beWdviT<br />

reklamaze <strong>da</strong> mis tiraJirebaze. reklamiT <strong>da</strong>interesdnen ara marto<br />

wignebis <strong>da</strong> sxva<strong>da</strong>sxva saxis produqciis vaWrebi, aramed eklesiis<br />

msaxurnic. mravlad ibeWdebo<strong>da</strong> broSurebi, romlebSic asaxuli iyo<br />

fasebi sxva<strong>da</strong>sxva saxis dokumentebsa <strong>da</strong> momsaxurebaze, aseve, uwyebebs<br />

fasebis Sesaxeb, romlebsac adgendnen romis papis kancelariis<br />

warmomadgenlebi. (lublinski 1972:120). reklamas masobrivad mimarTavdnen<br />

satransporto saSualebaTa, sastumroTa mepatroneebi <strong>da</strong> Teatraluri<br />

sanaxaobebis organizatorebi. am ukanasknelTa <strong>da</strong>kveTiT, mfrinavi<br />

furcelis gar<strong>da</strong>, ibeWdebo<strong>da</strong> Teatraluri afiSebi. (XVI-XVIIss.)<br />

pirveli afiSebi formatiT, SriftiT <strong>da</strong> ilustraciuli masaliT<br />

identuri iyo mfrinavi furclisa. gansxvaveba mdgomareob<strong>da</strong> mxolod<br />

gavrcelebis wesSi. afiSebs akravdnen Senobebis kedlebze, mfrinavi<br />

furceli ki ZiriTa<strong>da</strong>d vrceldebo<strong>da</strong> kafeebis, samikitnoebis <strong>da</strong><br />

,,xeli<strong>da</strong>n_ xelSi” ga<strong>da</strong>cemis meSveobiT. MmagaliTad: 1563 wlis inglisis<br />

erT-erT samefo debulebaSi ewera: ,,msaxiobebma afiSa un<strong>da</strong> gaakran<br />

fostasTan axlos warmodgenamde ramdenime dRiT adre, imisTvis, rom<br />

xalxi winaswar iyos informirebuli sanaxaobis Sesaxeb” (uConava. . .<br />

2008:118). sainteresoa aseve is, rom XVI-XVIIss-is evropul afiSebSi<br />

Zalian gulmodgined iyo aRwerili sanaxaobebis programa, programebSi<br />

ki detalurad konkretdebo<strong>da</strong> yoveli msaxiobis roli <strong>da</strong> moqmedeba. erTi<br />

mxriv, imdroindeli afiSebis teqsti iyo Zalian grZeli <strong>da</strong><br />

mosabezrebeli, meore mxriv ki a<strong>da</strong>mians SeeZlo detalurad gacnobo<strong>da</strong><br />

programas - Tu ris naxvas sTavazobdnen <strong>da</strong> aqe<strong>da</strong>n gamomdinare<br />

gakeTebina arCevani. aseTi tipis afiSebi vrceldeba XIX saukunis meore<br />

naxevramde. maTi warmoeba wydeba <strong>reklamis</strong> erT-erTi yvelaze<br />

mravalferovani <strong>da</strong> mxatvruliA saxeobis - plakatis asparezze gamosvlis<br />

Semdeg.<br />

wignis beWdvis logikuri gagrZeleba gax<strong>da</strong> <strong>reklamis</strong> iseTi<br />

saxeobebis <strong>da</strong>arseba, rogoricaa sagamomcemlo niSani /emblema/,<br />

eqslibrisi <strong>da</strong> savizito baraTi.<br />

23


yvelaze pirvel sagamomcemlo emblemad cnobilia gamosaxuleba<br />

saxelwodebiT ,,ormagi fari”, romlis avtorebia: gutenbergis mimdevrebi<br />

iohan fusti <strong>da</strong> petera Seferi. (suraTi 11). namuSevarSi gamosaxulia<br />

faris ori nawili, romlebic erTmaneTSi bantiseburad aris ga<strong>da</strong>bmuli.<br />

,,ormag farze” metad cnobili gax<strong>da</strong> venecieli gamomcemlis ald manucis<br />

sagamomcemlo marka - gemis vRuzaze Semoxveuli delfinis gamosaxulebiT<br />

<strong>da</strong> deviziT: ,,festina lente”- ,,iCqare nela”. (1503w.) (suraTi 12). (uConava . . .<br />

2008:118). tipografiuli xanis <strong>da</strong>wyebi<strong>da</strong>n orasi wlis Semdeg wignis<br />

avtorebma <strong>da</strong> gamomcemlebma mimarTes gravirebul eblemebs, romlebsac<br />

eqslibrisi /laTinuri<strong>da</strong>n ex libris _wignebi<strong>da</strong>n / ewo<strong>da</strong>. eqslibrisi<br />

(sakuTrebis gamomsaxveli niSani) ar warmoadgens reklamas pir<strong>da</strong>piri<br />

gagebiT, magram yoveli eqslibrisi Seicavs <strong>reklamis</strong> elementebs, radgan<br />

am patara miniaturebis mxatvruli ga<strong>da</strong>wyveta simbolurad gamoxatavs<br />

wignis mflobelebis individualobas <strong>da</strong> socialur mdgomareobas.<br />

XVI-XVIIss-Si eqslibrisebs qmnidnen iseTi gamoCenili mxatvrebi,<br />

rogorebic arian: albrext diureri, lukas kranaxi -ufrosi, uiliam<br />

hogarti <strong>da</strong> sxvebi. mag: cnobilia albrext diureris Svidi proeqti <strong>da</strong> 13<br />

tiraJirebuli wignis simbolo. erT-erTi pirveli maTgani <strong>da</strong>TariRebulia<br />

1500 wliT <strong>da</strong> Seqmnilia mecnierisa <strong>da</strong> humanistis _ vilibel<strong>da</strong><br />

pirkhaimerisaTvis (suraTi 13) eqslibrisze gamosaxulia mecnieris<br />

sagvareulo gerbi, romelsac Tan axlavs devizi: ,,sibi et amicis”_ ,,CemTvis<br />

<strong>da</strong> megobrebisTvis.” (uConava. . . 2008:121) gamomdinare iqe<strong>da</strong>n, rom am<br />

miniaturebze muSaobdnen didi mxatvrebi, bevri eqslibrisi warmoadgens<br />

namdvil grafikul Sedevrs. TanamedroveobaSi, sagamomcemlo /sastambo/<br />

emblema <strong>da</strong> eqslibrisi Sinaarsobrivi <strong>da</strong>tvirTvis TvalsazrisiT ar<br />

Secvlila, Seicvala mxolod maTi Sesrulebis teqnikuri mxare.<br />

eqslibrebis Semdeg, yofacxovrebaSi Semodis <strong>reklamis</strong> axali saxeoba<br />

e.w. ,,savaWro baraTi” (trade card), rac dRevandeli savizito baraTis<br />

winamorbedia. aseTi savaWro baraTebi gansakuTrebulad popularuli<br />

xdeba XVIII s-Si. Tavi<strong>da</strong>n es iyo didi zomis sareklamo furclebi<br />

romelime maRaziis emblemiT an raime saxeobis savaWro markiT. am<br />

periodi<strong>da</strong>n SemorCenilia ingliseli mxatvris uiliam hogartis mier<br />

Seqmnili savaWro baraTi, romlis saSualebiTac mxatvari<br />

24


popularizacias ukeTebs Tavis saxelosnos. baraTze - warweraa:<br />

,,graviori _ uiliam hogarti” (suraTi 14), (uConava. . . 2008:121).<br />

sainteresoa hogartis mier Seqmnili sakmaod originaluri graviura-<br />

,,kolumbi texs kvercxs”, romelic mosawvev baraTs warmoadgen<strong>da</strong> <strong>da</strong><br />

gansazRvruli iyo naxatebis auqcionze xalxis <strong>da</strong>sapatiJeblad (saraTi<br />

15).<br />

sabeWdi manqanis gamogonebam sareklamo saqmianobaSi warmoSva axal-<br />

axali SesaZleblobebi, magram <strong>reklamis</strong> Semdgomi ganviTarebisTvis<br />

udidesi roli iTamaSa perioduli presis <strong>da</strong> Sesabamisad Jurnalistikis<br />

<strong>da</strong>arsebam. swored am socialuri institutis Camoyalibebam XVIIs-is<br />

pirvel naxevarSi, xeli Seuwyo <strong>reklamis</strong> winsvlas <strong>da</strong> srulyofas.<br />

sagazeTo <strong>reklamis</strong> ganviTarebaSi mniSvnelovani adgili ukavia<br />

frang mwerals, eqims, moazrovnes <strong>da</strong> Jurnalists _ teofrast renodos<br />

saxels. 1631 wlis 30 maiss renodom gamosca istoriaSi pirveli gazeTi<br />

frangul enaze, saxelwodebiT _,,la gazette” (suraTi 16). saxelwodeba man<br />

ga<strong>da</strong>iRo italiuri moneta _ gazzetta- <strong>da</strong>n (gaseta, XVIs.). gazeTi<br />

gamodio<strong>da</strong> kviraSi erTxel. renodo gax<strong>da</strong> pirveli frangi Jurnalisti,<br />

romlis meSveobiTac presaSi gaCn<strong>da</strong> kerZo sareklamo gancxadebebi<br />

(tangeiti 2008:20). Arenodom, ludoviko XIII-isa <strong>da</strong> kardinal riSelies<br />

TanadgomiT, gaxsna pirveli saagentoc, romlis saxelwodeba JRer<strong>da</strong><br />

Semdegnairad: ,,misamarTebisa <strong>da</strong> Sexvedrebis saagento”. es iyo Taviseburi<br />

pirveli sainformacio - sareklamo centri, sa<strong>da</strong>c yovel a<strong>da</strong>mians<br />

Tavisuflad SeeZlo Sesvla, informaciis miReba raimes Sesaxeb,<br />

sakuTari gancxadebis gamoqveyneba, risime gayidva <strong>da</strong> yidva. aRsaniSnavia<br />

is faqti, rom Mmefis brZanebis Tanaxmad saagento sruliad ufasod<br />

muSaob<strong>da</strong>. mefis brZanebaSi ewera: ,,sainformacio saagento un<strong>da</strong> iyos<br />

Suamdgomi Raribsa <strong>da</strong> mdi<strong>da</strong>rs Soris, avadmyofsa <strong>da</strong> eqims Soris <strong>da</strong>,<br />

ramdena<strong>da</strong>c SesaZlebelia, un<strong>da</strong> muSaobdes ufasod”. fizika-maTematikis<br />

mecnierebaTa doqtori, profesori iuri popovi wers: ,,SeiZleba iTqvas,<br />

rom renodom safuZveli <strong>da</strong>udo sareklamo saagentoebis <strong>da</strong>arsebas”<br />

(popovi 1978:38).<br />

safrangeTis magaliTis mixedviT Jurnalistikis ganviTareba <strong>da</strong>iwyo<br />

inglisSi, germaniasa <strong>da</strong> amerikaSi, magram yvelaze metad swrafi<br />

25


ganviTareba sareklamo saqmianobam hpova inglisSi. qveyanaSi arsdebo<strong>da</strong><br />

axal-axali gazeTebi, romlebSic nel-nela izrdebo<strong>da</strong> sareklamo<br />

gancxadebaTa raodenoba. magaliTad: istoriuli wyaroebis mixedviT,<br />

pirveli reklama <strong>da</strong>ibeW<strong>da</strong> gazeT -,,Mercurius Politiqus”_Si (,,politikuri<br />

cnobari”) 1652 wels, gazeTi <strong>da</strong>arsa ingliselma Jurnalistma merCmont<br />

nidxemma (samfsoni 1874:72). aseve, londonSi, 1786 wels, vinme uiliam<br />

teilorma gaxsna pirveli sareklamo saagento saxelwodebiT_ ,,Tailor and<br />

Newton” (,,teilori <strong>da</strong> niutoni”) es saagento gax<strong>da</strong> erT-erTi pirveli,<br />

romelmac <strong>da</strong>iwyo Suamdgomlis funqciis Sesruleba <strong>reklamis</strong> <strong>da</strong>mkveTsa<br />

<strong>da</strong> stambas Soris (uConava . . . 2008:129).<br />

amerikaSi pirveli sareklamo saagento 1842 wels gaxsna volni<br />

palmerma. saagentoOakontroleb<strong>da</strong> cnobil gamomcemlobebs amerikasa <strong>da</strong><br />

kana<strong>da</strong>Si.<br />

inglisSi, sareklamo xelovnebis mniSvnelovan figurad miCneulia<br />

jon houtoni. aRsaniSnavia, rom ganaTlebiT farmacevtma gamosca<br />

yovelkvireuli Jurnali saxlwodebiT ,,A Collection for Improvement of<br />

Husbandry and Trade” (krebuli saqmosnobisa <strong>da</strong> vaWrobis ganviTarebisTvis).<br />

am krebulis pirveli nomeri gamovi<strong>da</strong> 1692 wels <strong>da</strong> ibeWdebo<strong>da</strong> 1703<br />

wlamde. aRsaniSnavia is, rom masobrivi komunikaciis sferoSi hiutoni<br />

iyo pirveli, romelmac Tavis krebulSi gamoaqveyna kerZo, intimuri<br />

gancxadebebi. aseTi tipis sareklamo gancxadebebma swrafad miizi<strong>da</strong><br />

sazogadoebis didi nawili <strong>da</strong> savaraudod hiutons kargi finansuri<br />

sargebelic moutana. magaliTad: krebulSi gamoqveynebul erT-erT<br />

sareklamo gancxadebaSi ewera: ,,30 wlis jentlmens, romelsac aqvs kargi<br />

mamuli, surs <strong>da</strong>qorwineba axalgazr<strong>da</strong> qalbatonze, romlis piradi<br />

qoneba Seadgens 3000 funts. jentlmeni mzad aris garigeba sabuTiT<br />

<strong>da</strong>akanonos” (samfsoni 1874:131).Ggancxadeba namdvilad iumoristulad<br />

JRers, magram aseTi gancxadebebi warmoadgen<strong>da</strong> siaxles <strong>da</strong> rogorc<br />

yvelafers axals, maTac interesiT <strong>da</strong>ewafa xalxi. un<strong>da</strong> aRiniSnos, rom<br />

kerZo xasiaTis intimuri gancxadebebi TanamedroveobaSic iwvevs interess<br />

<strong>da</strong> am kuTxiT XVII saukunesTan Se<strong>da</strong>rebiT araferi Secvlila.<br />

erTaderTi cvlileba mdgomreobs imaSi, rom gancxadebebis reklamirebas<br />

hiutonis yovelkvireuli Jurnalis nacvlad dRes yvelaferze ukeT<br />

26


interneti asrulebs. TanamedroveobaSi, a<strong>da</strong>mianebi masobrivad mimarTaven<br />

internets, romelic savsea, rogorc intimuri gancxadebebiT, aseve<br />

sxva<strong>da</strong>sxva saxis gasacnobi programebiT.<br />

XVIII saukunis bolos, sareklamo xelovneba sakmaod ganviTar<strong>da</strong> <strong>da</strong><br />

momgebiani saqmianobad iqca. SeiZleba iTqvs, rom am periodis reklama<br />

Tavisi saxeobebis simdidriTa <strong>da</strong> variantebis simravliT TiTqmis<br />

utoldeba Tanamedrove dones, magram jer kidev mwiri rCeba misi<br />

<strong>vizualuri</strong> mxare. evropaSi pirveli ilustrirebuli reklamebi gazeTebSi<br />

gaCn<strong>da</strong> 1680 wels, magram Zalian iSviaT <strong>da</strong> SemTxveviT xasiaTs atareb<strong>da</strong>.<br />

aRsaniSnavia is faqtic, rom XVIII s-is meore naxevrSi reklamas miaqcies<br />

yuradReba am periodis iseTma seriozulma mkvlevarebma, rogorebic<br />

iyvnen: jorj edisoni, jorj svifti, samuel jonsoni <strong>da</strong> ukve <strong>da</strong>iwyes<br />

saubari <strong>reklamis</strong> zemoqmedebis negatiur mxareebzec.M magaliTad<br />

samuel jonsoni 1761 welSi gamocemul Jurnal ,,The idler”_Si (,,usaqmuri”)<br />

wers: ,,reklama ukve imdenad bevria, rom uaryofiTad moqmedebs<br />

sazogadoebaze, is ipyrobs yuradRebas ga<strong>da</strong>metebuli <strong>da</strong>pirebebiT <strong>da</strong><br />

mWermetyvelebiT _ ZiriTa<strong>da</strong>d paTetiuri. Ddidi <strong>da</strong>pirebebi- sulia<br />

<strong>reklamis</strong>” (uConava . . . 2008:144). jonsonis es mSvenieri mosazreba Tavi<strong>da</strong>n<br />

bolomde esa<strong>da</strong>geba Tanamedrove reklamasac, romelic dResac zedmetad<br />

bevria <strong>da</strong> realobaze bevrad ufro mets gvpirdeba.<br />

XVIII saukunis bolos <strong>da</strong> XIX s-is <strong>da</strong>sawyisSi sxva qveynebTan<br />

Se<strong>da</strong>rebiT, sareklamo saqmianobis centri xdeba inglisi, rac ganapiroba<br />

qveyanaSi ekonomikis swrafma ganviTarebam. qveyanaSi yalibdeba<br />

warmatebul <strong>da</strong> mdi<strong>da</strong>r mrewvelTa wre, romelTa Soris gaimarTa mwvave<br />

konkurencia. produqciis gasaRebis mizniT <strong>da</strong> xalxis misazi<strong>da</strong>d isini<br />

eZebdnen <strong>reklamis</strong> gavrcelebis axal gzebsa <strong>da</strong> ideebs, aman, Tavis mxriv<br />

metad ganaviTara sareklamo xelovneba <strong>da</strong> saqmianoba. Jurnal-gazeTebSi<br />

miniaturuli sareklamo ilustraciebi Secvala didi zomis sareklamo<br />

gamosaxulebebma.Aam <strong>da</strong>rgSi novatoruli midgomiT gamoirCeo<strong>da</strong><br />

inglisuri Jurnali ,,Fermer” (1774w.), romlSic reklamirebuli iyo<br />

fermerebis meurneobisTvis saWiro manqanebis suraTebi, aseve,<br />

yovelTviuri ilustrirebuli Jurnali ,,la Belle Assemble” (1790w), romelSic<br />

ibeWdebo<strong>da</strong> produqcia susti sqesis warmomdgenlebisTvis. xolo masobriv<br />

27


mkiTxvelze gaTvlili pirveli ilustrirebuli evropuli Jurnali gax<strong>da</strong><br />

inglisuri Jurnali- ,,Peni Megezin” (Jurnali kapikad), romelic gamoica<br />

1824 wels. Uufro gamomsaxvelobiTi gax<strong>da</strong> am periodis gare reklamac.<br />

frangi istorikosi fernard brodeli wers: iglisis quCebi<br />

ga<strong>da</strong>tvirTuli iyo moZravi etlebiT, romlebzec <strong>da</strong>magreuli iyo<br />

sxva<strong>da</strong>sxva HSinaarsis sareklamo abrebi manaTobel SuqurebTan erTad.<br />

etlebi moZraobdnen dRisiTac <strong>da</strong> RamiTac” (brodeli 1988t.II:56). aseTi<br />

,,mosiarule reklamebis” simravle aferxeb<strong>da</strong> moZraobas, ramac gamoiwvia<br />

ukmayofileba mosaxleobaSi <strong>da</strong> inglisis parlamenti iZulebuli Seiqmna<br />

1835 wels aekrZala <strong>reklamis</strong> gavrcelebis aseTi meTodi. Semdgom iwyeba<br />

sareklamo teqstebis <strong>da</strong> sareklamo suraTebis masiuri xatva specialur<br />

<strong>da</strong>dgmul mrgval tumboebze, umetesad ki trotuarebsa <strong>da</strong> kedlebze.<br />

<strong>reklamis</strong> gavrcelebis aseTi ,,trotuaruli” meTodi gagrZel<strong>da</strong> XIXs-is<br />

Sua perio<strong>da</strong>mde. swored trotuarebze <strong>da</strong> kedlebze xatva gax<strong>da</strong> biZgi,<br />

<strong>reklamis</strong> yvelaze mravalferovani <strong>da</strong> mxatvruli saxeobis- plakatis<br />

ganviTarebisTvis. (uConova . . . 2008:.206-208).<br />

XIXs-Si, amerikasa <strong>da</strong> evropaSi ganviTar<strong>da</strong> <strong>reklamis</strong> erT_erTi<br />

saintereso saxeoba _ vitrinis reklama, rasac XIXs-is Sua perodSi<br />

gansakuTrebuli mniSvneloba gazis, mogvianebiT ki eleqtro ganaTebis<br />

gamogonebam mianiWa. vitrinis gaformebis xelovneba metad saxasiTo<br />

gax<strong>da</strong> germaniaSi (germenuli<strong>da</strong>n -,,schaufensrter” niSnavs ,,fanjaras<br />

<strong>da</strong>TvalierebisTvis“). Tv<strong>da</strong>pirvelad sareklamod gamiznul produqcias<br />

vitrinis Taroebze aTavsebdnen. saWiro xdeba sagnis esTeTikuri<br />

miwodeba, raTa vitrinam miipyros yuradReba. evropaSi Cndeba vitrinis<br />

dekoratoris profesia. <strong>reklamis</strong> mkvlevarebi v. uConava <strong>da</strong> n. starix<br />

TavianT wignSi ,,<strong>reklamis</strong> istoria” aRniSnaven: “dinamiuri CvenebisTvis<br />

vitrinebSi iyenebdnen aramarto manekenebs, aramed cocxal a<strong>da</strong>mianebsac”<br />

(uConova. . . 2008:246-247). Semdgom, vitrinis sareklamo funqcias itvirTavs<br />

abra.<br />

Aamrigad, XVIII saukunis bolos, sareklamo saqmes gansakuTrebuli<br />

mniSvneloba mieniWa. is momgebian saqmianobad iqca, radgan tiraJirebis<br />

saSualebiT SesaZlebeli gax<strong>da</strong> informaciis gamravleba <strong>da</strong> swrafi<br />

gavrceleba. ganviTareba <strong>da</strong>iwyo <strong>reklamis</strong> iseTma saxeobebma, rogoricaa:<br />

28


gazeTis <strong>da</strong> Jurnalis reklama, vitrinis reklama, <strong>da</strong>ars<strong>da</strong> sareklamo<br />

saagentoebi. saxeobebis simdidriT <strong>da</strong> formebis simravliT XVIII saukunis<br />

reklama TiTqmis ar Camovardebo<strong>da</strong> Tanamedroveobas. mwiri rCebo<strong>da</strong><br />

mxolod misi gamomsaxvelobiTi mxare. <strong>reklamis</strong> mniSvnelobis zr<strong>da</strong>ze<br />

metyvelebs is faqtic, rom mas yuradReba miaqcies am periodis cnobilma<br />

mkvlevarebma.<br />

29


Tavi II. reklama <strong>da</strong> xelovneba<br />

§ Ι. plakatis (baneris) ganviTareba <strong>da</strong> gamosaxvis specifika<br />

XIXs-is meore naxevarSi <strong>reklamis</strong> saxeobebma (mfrinavma furcelma,<br />

afiSam) metad mravalferovani saxe SeiZina, rac ganapiroba germaneli<br />

gamomgoneblis iohan aloiz zeneferdelis mier 1798 wels <strong>da</strong>zguri<br />

beWdvis teqnikis liTografiis (warmosdgeba berZnuli sityvisgan- litho-<br />

niSnavs qvas, grapho –vwer, vxatav) gamogonebam. liTografiis meSveobiT<br />

SesaZlebeli gax<strong>da</strong> feradi beWdva (tatievi… mis: http://bse.sci-<br />

lib.com/article070814.html). pirveli liTografiuli saxelosno gaixsna<br />

miunxenSi 1806 wels, 1816 wels, aseTive saxelosno <strong>da</strong>ars<strong>da</strong> safrangeTSi,<br />

1822 wels ki londonsa <strong>da</strong> ruseTSi. litografiuli beWdvis teqnika<br />

gax<strong>da</strong> plakatis xelovnebis ganviTerebis erT_erTi umniSvnelovanesi<br />

biZgi. 1862 wels inglisSi <strong>da</strong>ars<strong>da</strong> plakatistTa asociacia, romelic<br />

miznad isaxav<strong>da</strong> <strong>reklamis</strong> am yvelaze mxatvruli saxeobis<br />

popularizacias (uConova . . . 2008:211). MXIXs-is 80-ani wlebSi inglisur<br />

reklamaSi aqtualuri xdeba devizebis (sloganebis) gamoyeneba. 1893<br />

wlisTvis ki istoriuli wyaroebis mixedviT qveyanaSi sareklamo<br />

gzavnilebi imdenad bevri iyo, rom inglisis mTavrobis iniciativiT<br />

<strong>da</strong>ars<strong>da</strong> nacionaluri gaerTianeba, romelsac evalebo<strong>da</strong> quCebSi<br />

sareklamo gancxadebaTa ga<strong>da</strong>Warbebuli raodenobis kontroli.<br />

safrangeTSi sareklamo xelovnebis ganviTareba XIX saukunis meore<br />

naxevri<strong>da</strong>n iwyeba.Aam periodis frangul reklamas gansakuTrebuli<br />

aRiareba moutana <strong>reklamis</strong> yvelaze mxatvrulma saxeobam - plakatma.<br />

plakati- laTinurad ,,placatum”- gancxadebas niSnavs. warmoiSva sityva<br />

plaguar-i<strong>da</strong>n (mikvra, miwepeba). inglisSi <strong>da</strong> amerikaSi mas uwodeben foster-s,<br />

(posteri) germaniaSi <strong>da</strong>s Plakat-s (plakati), safrangeTSi affich-s (afiSa)<br />

(basialaia 2010:40). saqarTveloSi plakats (Tanamedrove terminologiiT-<br />

baners). <strong>da</strong>niSnulebis <strong>da</strong> funqciis mixedviT ansxvaveben plakatis<br />

ramdenime ZiriTad saxeobas:<br />

1. politikurs (agitaciuri, propagandistuli tipis plakatebi);<br />

30


2. sareklamos (plakatebi Seqmnili sxva<strong>da</strong>sxva saxis produqciis <strong>da</strong><br />

sanaxaobebis <strong>reklamis</strong>Tvis);<br />

3. saswavlos (plakati Seicavs informacias codnis sxva<strong>da</strong>sxva sferos<br />

Sesaxeb);<br />

4. instruqciuls (plakatebi informaciiT teqnikuri usafrTxoebis, san.<br />

<strong>da</strong>sufTavebis <strong>da</strong> higienis Sesaxeb);<br />

5. monografiuls (informaciuli cnobebi gamoCenili moRvaweebis<br />

saiubileo TariRebis Sesaxeb);<br />

6. informaciuls (siaxleebi latareebis <strong>da</strong> gaTamaSebebis Sesaxeb);<br />

(ivanovi 1963:5-8). Tumca un<strong>da</strong> aRiniSnos, rom sityva informaciuli<br />

miesadegeba plakatis yvela saxeobas, radgan yvela saxis plakati iseve,<br />

rogorc mTlianad reklama aris garkveuli siaxlis <strong>da</strong> informaciis<br />

matarebeli.<br />

teqnikuri Sesrulebis TvalsazrisiT plakati aris nabeWdi <strong>da</strong><br />

xeliT naxati. plakatSi informacia mowodebulia ZiriTa<strong>da</strong>d feradi<br />

gamosaxulebis meSveobiT, rac stilisturad ganasxvavebs mas afiSasagan.<br />

plakatisgan gansxvavebiT, afiSaSi did rols TamaSobs teqsturi<br />

Setyobineba, mis gamomsaxvelobiT saSualebas warmoadgens mxolod<br />

Srifti. plakatSi ki <strong>da</strong>tvirTva eniWeba gamosaxulebas, mas SeuZlia<br />

,,aCvenos”, amitom sargeblobs metad <strong>da</strong>majerebeli SesaZleblobiT.<br />

gamomdinare <strong>reklamis</strong> principebi<strong>da</strong>n (miipyros yuradReba, moaxdios<br />

StabeWdileba <strong>da</strong> <strong>da</strong>ajeros), plakats aqvs gamosaxvis specifika: is<br />

momentalurad un<strong>da</strong> xvdebodes a<strong>da</strong>mians TvalTaxedvis areSi, ikiTxebodes<br />

Sori manZili<strong>da</strong>n, axdendes emociur zemoqmedbas, vizualurad <strong>da</strong><br />

Sinaarsobrivad aRiqmebodes martivad <strong>da</strong> gasagebad. specifiki<strong>da</strong>n<br />

gamomdinare plakati, garkveulwilad, zRu<strong>da</strong>vs mxatvars weris im<br />

TavisuflebaSi, romelic SesaZloa mas qondes sxva saxis mxatvruli<br />

namuSevris Seqmnis procesSi, mxatvarma-plakatisma un<strong>da</strong> Seqmnas suraTi,<br />

romelSic, xSir SemTxvevaSi, SeZlebs ramdenime ideis, siuJetis, <strong>da</strong>yvanas<br />

<strong>da</strong> gamosaxvas erTian lakonur, martivad aRsaqmel vizualur formad, -<br />

TiTqmis simbolomde. rusi plakatisti v. ivanovi savsebiT marTebulad<br />

aRniSnavs: ,,plakatistebma xan<strong>da</strong>xan swrafad un<strong>da</strong> gamosaxon is, rac jer<br />

arc ki unaxavT, Tanac un<strong>da</strong> gamosaxon es <strong>da</strong>majereblad” (ivanovi,1963:10).<br />

31


plakati gaurbis siRrmis iluzias, zedmet plastikurobas, masSi<br />

upiratesoba eniWeba lakonur kompoziciur ga<strong>da</strong>wyvetas. is aramarto<br />

axdens ideis demonstrirebas, aramed itacebs, ancvifrebs <strong>da</strong> arwmunebs<br />

a<strong>da</strong>mians. axdens masze emociur zemoqmedebas. aqe<strong>da</strong>n gamomdinare <strong>reklamis</strong><br />

es saxeoba mxatvr-plakatistisgan moiTxovs garkveul Tvisebebs,<br />

ZiriTa<strong>da</strong>d: fantaziis unars, dekoratiulobas <strong>da</strong> feris grZnobas.<br />

gansakuTrebuli mniSvneloba aqvs plakatSi Tanmxleb teqstsac. teqsti<br />

gamosaxulebis Semadgeneli nawilia, rogorc azrobrivi aseve<br />

kompoziciuri TvalsazrisiT. is harmoniulad erwymis gamosaxulebis<br />

sibrtyes <strong>da</strong> aRiqmeba gamosaxulebis informaciul, emociur <strong>da</strong><br />

amavdroulad dekoratiul <strong>da</strong>namatad. teqstis lakonurobas udidesi<br />

mniSvneloba aqvs plakatis gamomsaxvelobis misaRwevad. Teqsturi<br />

informacia aris ideis mokle sityvieri ganmarteba Hharmoniulad<br />

Sekruli gamosaxulebasTan. teqsts SeuZlia gaamZafros a<strong>da</strong>mianSi<br />

plakatisgan miRebuli emociuri STabeWdileba, gansakuTrebul<br />

mniSvnelobas iZens teqsti politikur plakatSi, igi, amZafrebs plakatis<br />

ideur-mxatvrul <strong>da</strong>tvirTvas. plakatebSi ki, romlebic Seqmnilia<br />

sxva<strong>da</strong>sxva saxis sanaxaobiTi warmodgenebisTvis, momentaluri <strong>vizualuri</strong><br />

aRqmis TvalsazrisiT teqsti warmoCndeba, rogorc gamosaxulebis<br />

dekoratiuli elementi, rac ganapirobebs plakatis kompoziciaSi<br />

mxatvruli Sriftebis gamoyenebas. magaliTad: Tu plakati asaxavs<br />

romelime istoriul periods SesaZlebeli iqneba epoqisTvis<br />

<strong>da</strong>maxasiaTebeli stilisturi formis Sriftis gamoyeneba. Tu rogori<br />

Sriftis gamoyeneba jobs ama Tu im plakatSi <strong>da</strong>mokidebulia<br />

gamosaxulebis Janrul <strong>da</strong> stilistur Taviseburebebze, dizainer-<br />

grafikosis SemoqmedebiT gamocdilebaze, romelic kopiraiterTan<br />

(a<strong>da</strong>miani romelic adgens sareklamo teqstebs) erTad fiqrobs plakatis<br />

mxatvrul gamosaxvaze.<br />

cnobilia plakatSi feris, gamosaxulebis <strong>da</strong> Sriftis ramdenime<br />

ZiriTadi funqciebi (anisimova 2003:61-63). Sriftis funqciebi<strong>da</strong>n<br />

ganasxvaveben atraqciul, azrobriv - gamomsaxvelobiT, eqspresiul,<br />

saxasiaTo, simbolur, iumoristul <strong>da</strong> esTetikur funqciebs.<br />

Sriftis atraqciuli (mimzidveli) funqcia mdgomareobs SemdegSi:<br />

32


P teqstis yvela detali muSaobs adresatis yuradRebis misapyrobad,<br />

rac gulisxmobs asoebis sidides, zomas, manZils maT Soris, simkveTres,<br />

moxazulobas, wakiTxvis garkveul ritms <strong>da</strong> a. S. Srifti arCeuli un<strong>da</strong><br />

iyos ise, rom a<strong>da</strong>mianma plakatis warwera SeamCnios Sori manZili<strong>da</strong>n,<br />

swrafad <strong>da</strong> martivad amoikiTxos Sinaarsi.<br />

Aazrobriv gamomsaxvelobiTi funqcia gulisxmobs SriftiSi azrobrivad<br />

mniSvnelovani nawilebis gamokveTas. magaliTad: calkeuli sityva,<br />

wina<strong>da</strong>deba, abzaci, rac xels Seuwyobs adresatis yuradRebis<br />

aqcentirebas teqstis mniSvnelovan nawilze.<br />

E eqspresiuli funqcia <strong>da</strong>fuZnebulia Sriftis sxva<strong>da</strong>sxva emociur-<br />

gamomsaxvelobiT Tvisebebze, rac gulisxmobs SriftSi plastikuri<br />

formebis gamoyenebas <strong>da</strong> ferTa tonebis varirebas. Aanisimova Tvlis, rom<br />

asoebis ornamentuli moxazuloba a<strong>da</strong>mianSi iwvevs simCatis <strong>da</strong> sinatifis<br />

SegrZnebas, <strong>da</strong>xrili asoebi ki iwvevs <strong>da</strong>Zabulobis <strong>da</strong> aRelvebis<br />

SegrZnebas. plakatSi xelnawer Sriftebs ki mimarTaven maSin, roca<br />

avtors surs gamowvios ndoba <strong>da</strong> gaamZafros plakatis emociuri<br />

zemoqmedeba (anisimova 2003:62). maSasa<strong>da</strong>me, Sriftis formas, <strong>da</strong>xras,<br />

moxazulobas, iseve, rogorc fers SeuZlia gamowvios a<strong>da</strong>mianSi<br />

garkveuli grZnobebi.<br />

Sriftis saxasiaTo funqcia a<strong>da</strong>mianSi garkveuli asociaciebis<br />

gamowvevis SesaZleblobas <strong>da</strong> mayureblis <strong>da</strong>kavSirebas garkveul<br />

istoriul epoqebTan, erebTan, socialur garemosTan, calkeul<br />

politikur moRvaweebTn. magaliTad: mimarTaven cnobili politikuri<br />

moRvaweebis xelweris imitacias e.w. ,,optikur citatebs” an romelime<br />

istoriuli epoqisTvis <strong>da</strong>maxasiaTebel Srifts.<br />

Sriftis simboluri funqcias, saxasiaTo funqciis msgavsad, gaaCnia<br />

Tviseba gamoiwvios sxva<strong>da</strong>sxva saxis asocoaciebi. magaliTad: otto fon<br />

bismarkis epoqaSi garmaniaSi SeiniSnebo<strong>da</strong> goTuri Sriftebis<br />

mravalferovneba. TanamedroveobaSi aseTi Sriftebis gamoyenebam SeiZleba<br />

gamoiwvios a<strong>da</strong>mianSi, rogorc <strong>da</strong>debiT asociaciebi_ germaniis istoriul<br />

tradiaciebTan, kulturasTan <strong>da</strong>kavSrebiT. aseve, uaryofiTi asociaciebi_<br />

faSizmTan <strong>da</strong>kavSirebiT.<br />

iumoristuli funqcia efuZneba Sriftis iseT Tvisebebs, romelic<br />

33


gamosaxulebasTan erTad, an sxva saSualebebTan kompleqsSi SesZens<br />

plakats iumoristul gamomsaxvelobas.<br />

esTetikuri funqcia Sriftisa ki ganisazRvreba plakatis teqstis<br />

mxatvrul ga<strong>da</strong>wyvetasa <strong>da</strong> esTetikur gamomsaxvelobaSi, riTac is<br />

zemoqmedebas axdens a<strong>da</strong>mianis esTetikur grZnobebze. teqstis Sedgenis<br />

dros kopiraiterisTvis <strong>da</strong> dizainer-grafikosisTvis gasaTvaliswinebelia<br />

aseve, sxva<strong>da</strong>sxva kulturul sivrceSi suraTis aRqmis lingvisturi<br />

Taviseburebebic - kiTxvis Tavisebureba, mimarTuleba, asoTa wyobis<br />

xasiaTi <strong>da</strong> sxva.<br />

vizualur <strong>reklamis</strong> specialistebisTvis aucilebelia Sriftis feris<br />

<strong>da</strong> fonis erTmaneTSi kombinirebis codnac, ris safuZvelzec teqsti iZens<br />

gansakuTrebul simkveTres <strong>da</strong> advilad ikiTxeba. <strong>reklamis</strong> cnobil<br />

Teoretikosis p. ovCinikovas mier Seqmnili sqema, <strong>da</strong>exmareba <strong>reklamis</strong><br />

specialists fonis <strong>da</strong> Sriftis erTmaneTTan marTebulad ga<strong>da</strong>wyvetis<br />

gansazRvraSi (ovCinikova 2009:187).<br />

(teqstis xilvadobis klebadoba zevi<strong>da</strong>n qveviT).<br />

Srifti Ffoni<br />

Savi yviTeli<br />

mwvane TeTri<br />

wiTeli TeTri<br />

lurji TeTri<br />

TeTri lurji<br />

Savi TeTri<br />

yviTeli wiTeli<br />

TeTri wiTeli<br />

TeTri mwvane<br />

TeTri Savi<br />

wiTeli yviTeli<br />

mwvane wiTeli<br />

wiTeli wiTeli<br />

34


Sriftis funqciebis msgavsad plakatSi ansxvaveben gamosaxulebis<br />

ramdenime ZiriTad funqciasac: atraqciuls, eqspresiuls <strong>da</strong> esTetikur<br />

funqciebs.<br />

gamosaxulebis atraqciuli funqcia msgavsad Sriftis funqciisa<br />

mdgomareobs imaSi, rom gamosaxulebam momentalurad miipyros a<strong>da</strong>mianis<br />

yuradReba, rac gamoixateba gamosaxulebis zomebisa <strong>da</strong> formebis<br />

maStaburobaSi, feriT ga<strong>da</strong>wyvetasa <strong>da</strong> simkveTreSi, Canafiqris<br />

gadmocemis originalobaSi <strong>da</strong> sxva.<br />

eqspresiuli funqcia gamoixateba gamosaxulebis <strong>da</strong>niSnulebaSi-<br />

zemoqmedeba moaxdinos a<strong>da</strong>mianis emociebze.<br />

esTetikuri funqcia gulisxmobs Canafiqris mxatvrul - esTeTikur<br />

gamosaxvas, riTac gamosaxuleba zemoqmedebas moaxdens a<strong>da</strong>mianis<br />

esTetikur grZnobebze A(anisimova 2003:51). gamosaxuleba warmoadgns,<br />

rogorc teqstis vizualur <strong>da</strong>matebas, aseve, <strong>reklamis</strong> <strong>da</strong>moukidebel<br />

elements. gamosaxulebis amocanaa:<br />

1. miizidos yuradReba,<br />

2. gamoiwvios interesi,<br />

3. moaxdinos produqtis demonstrireba- Seqmnas produqtis <strong>vizualuri</strong><br />

xati.<br />

4. ganmartos <strong>reklamis</strong> teqsti,<br />

5. gaxados teqsti metad <strong>da</strong>samaxsovrebeli (SevCuki 2007:20).<br />

plakatis mxatvruli ga<strong>da</strong>wyvetis TvalsazrisiT mniSvnelovania is,<br />

rom teqsti naxatis an ilustraciis Tavisebur kompoziciur,<br />

dekoratiul, mxatvrul gagrZelebad aRiqmebodes. Ggamosaxulebis <strong>da</strong><br />

teqstis mxatvrul- kompoziciuri sinTezis warmoCenis TvalsazrisiT,<br />

sainteresoa plakati, romelic Seiqmna mxatvr qeTi matabelis mier S.<br />

rusTavelis nawarmoebis ,,vefxistyaosnis” Temaze Seqmnili kolaJebis<br />

gamofenisTvis (suraTi 17). plakatSi teqsti Tavis formiT qmnis figuris<br />

gamosaxulebis siluets, gamosaxuleba ki aRiqmeba teqstis mxatvrul<br />

gagrZelebad. un<strong>da</strong> aRiniSnos, rom plakatSi kargad aris moRweuli,<br />

formaTa lakonuroba, rac gamoixateba SemoqmedebiTi Canafiqris<br />

maqsimalurad gaerTianebul <strong>da</strong> lakonur gadmocemaSi. plakati<br />

sainteresoa im TvalsazrisiTac, rom masSi igrZnoba nawarmoebisTvis,<br />

35


kerZod ki misi gmirebisaTvis <strong>da</strong>maxasiaTbeli dimanamika. TviT gmiris<br />

mxatvrul- simbolur gamosaaxulebaSi, mis moZraobaSi, Cans eqspresia.<br />

plakatSi ikiTxeba gamosaxulebis eqspresiuli funqcia. namuSevari<br />

garkveulwilad, naxulobs saerTos frangi mxatvar-plakatistis tuluz<br />

lotrekis afiSebis gmirebTan. Sesrulebis TvalsazrisiTAki lotrekis<br />

plkatebis msgavsad tovebs simartivis moCvenebiT iluzias. swored es<br />

moCvenebiTi <strong>vizualuri</strong> simartive-ase aucilebeli plakatis aRqmisTvis,<br />

miiReba fiqris <strong>da</strong> Ziebis Sedegad.A plakatSi - ,,Cven <strong>da</strong> vefxistyaosani”<br />

simartivis iluzias qmnis figuris formebis ganzogadoebuli gadmocema,<br />

romelic gamosaxulia sxeulis formebis gamoxatvis lakonuri xerxebiT.<br />

gamosaxulebaSi ZiriTadi aqcenti gakeTebulia figuris siluetis<br />

kidurebze (xelebsa <strong>da</strong> fexebze), romelTa eqspresiuli moZraoba qmnis<br />

emociur <strong>da</strong>tvirTvas. figuris formebis gadmosacemad gamoyenebuli Savi<br />

laqebi, warweris ganTavsebis xasiaTi <strong>da</strong> Tanmimdevroba xazs usvams<br />

figuris moZraobas, siluetis warmoCenas, warweris <strong>da</strong> gamosaxulebis<br />

Tanabar mniSvnelovnebas kompoziciaSi. Mmxatvruli TvalsazrisiT<br />

plakati- ,,Cven <strong>da</strong> vefxistyaosani” aris teqstisa <strong>da</strong> gamosaxulebis<br />

sinTezis SesaniSnavi magaliTi. Ateqstis <strong>da</strong> gamosaxulebis Serwymis<br />

TvalsazrisiT.<br />

teqstis <strong>da</strong> gamosaxulebis Serwymis TvlsazriT sainteresoa<br />

qarTuli radio _ ,,Fm ucnobi”- sTvis Seqmnili plakatic (suraTi 18).<br />

sityva- ,,ucnobis” pirveli aso ,,u” gar<strong>da</strong>isaxeba mxatvrul formad,<br />

riTac gamosaxulebis Semadgenel detalad warmodgeba. sainteresod<br />

aris ga<strong>da</strong>wyvetili a<strong>da</strong>mianis profilis gamosaxuleba, romelSic teqstis<br />

pirveli aso ,,u”-s grafikuli moyvaniloba erTi mxri<strong>da</strong>n simbolurad<br />

qmnis a<strong>da</strong>mianis profilSi Tvalebs, meore mxri<strong>da</strong>n ki aRiqmeba rogorc<br />

Savi niRabi, riTac gamosaxuleba pasuxobs plakatis Sinaars.<br />

mTlianobaSi, plakatSi –F,,FM ucnobi”, kargad aris miRweuli formaTa<br />

<strong>da</strong> ferTa lakonuroba <strong>da</strong> gamoirCeva Canafiqris originaluri <strong>da</strong><br />

sazriani gadmocemiT.<br />

aqe<strong>da</strong>n gamomdinare, plakatSi ilustracia asaxavs <strong>reklamis</strong><br />

umniSvnelovanes momentebs, teqsti ki gadmogvcems avtoris azrobriv<br />

miniSnebebs. <strong>vizualuri</strong> aRqmis TvalsazrisiT teqsti gamosaxulebis<br />

36


Semadgenel elemantsac warmoadgens, romelic harmoniulad erwymis<br />

kompoziciis sibrtyes <strong>da</strong> aRiqmeba gamosaxulebis rogorc emociur<br />

azrobriv- emociur, aseve mxatvrul <strong>da</strong> dekoratiul <strong>da</strong>namatad.<br />

§ΙΙ. mxatvrul-stilisturi tendenciebi XIX_XXss-is<br />

vizualur reklamaSi.<br />

,,xelovneba aris <strong>da</strong> rCeba im mxatvrul<br />

ujre<strong>da</strong>d, sai<strong>da</strong>nac reklama sesxulobs<br />

mxatvrul saSualebebs, saxes ucvlis maT <strong>da</strong><br />

xSirad impulss aZlevs TviT xelovnebis<br />

ganviTarebas misive saxeSecvlili formebis<br />

wyalobiT.”<br />

(esTetikuri. . . 1986:165)<br />

mxatvrul-stilisturi TvalsazrisiT sainteresoa XIX-XX saukunis<br />

afiSebi <strong>da</strong> plakatebi. 1889-90wlebSi gansakuTrebuli popularobiT<br />

evropaSi sargeblob<strong>da</strong> plakati. cnobili frangi mwerli anri peruSo<br />

wers: ,,axali plakatis mosaZieblad koleqcionerebi arafris winaSe ar<br />

Cerdebodnen, isini xsnidnen plakatebs quCaSi kedlebi<strong>da</strong>n, yidulobdnen<br />

gamkvrelebisgan. TiTqmis yvela qalaqSi ixsnebo<strong>da</strong> franguli an<br />

saerTaSoriso plakatebis gamofena” (peruSo 1990:123). plakatiT<br />

<strong>da</strong>interesdnen XIX-XX saukunis iseTi gamoCenili mxatvrebi, rogorebic<br />

arian: onore domie, Jiul Sere, tuluz lotreki, Teofil steinlei,<br />

alfons muxa, obri berdslei, pier bonari, bernar vilmo, salvador<br />

<strong>da</strong>li, adolf kasandri, endi uorxoli <strong>da</strong> sxvebi. aRsaniSnavia is, rom<br />

swored XIXs-is plakatis gamomsaxvelobiTi sistemis saSualebaTa<br />

mravalferovnebam, ganapiroba grafikuli dizainis sxva<strong>da</strong>sxva<br />

teqnologiebis <strong>da</strong>arseba. aRsaniSnavia isic, rom am periodSi, sareklamo<br />

xelovneba, rogorc dizaini, jer ar iyo gamoyofili mxatvrobisgan,<br />

amitom plakatebs ukveTavdnen im periodis yvelaze cnobil mxatvrebs,<br />

romlebic TavianTi mxatvruli xedvisa <strong>da</strong> SemoqmedebiTi niWis<br />

safuZvelze ubralo sareklamo gancxadebas gar<strong>da</strong>saxavdnen xelovnebis<br />

maRalmxatvrul nawarmoebad.<br />

37


eklamis am saxeobaSi pirvel grafikos -karikaturistad cnobilia<br />

mxatvari onore domie. domies politikuri xasiaTis namuSevrebi<br />

ZiriTa<strong>da</strong>d parizis komunis Temas exebo<strong>da</strong> (1871 w), amitom domie umetesad<br />

politikuri plakatis ganmaviTareblad gvevlineba. misi karikaturebi<br />

vrceldebo<strong>da</strong> mfrinavi furclebis saxiT <strong>da</strong> ibeWdebo<strong>da</strong> sxva<strong>da</strong>sxva<br />

ilustrirebul gamomcemlobebSi. sainteresoa domies erT-erTi<br />

karikatura- axalgazr<strong>da</strong> mamakacis gamosaxulebiT, romelic kedelze<br />

gakrul afiSaze warweras kiTxulobs (suraTi 19). es namuSevari<br />

sainteresoa imiT, romH mxatvars masSi aRbeWdili aqvs im droindeli<br />

afiSebis <strong>vizualuri</strong> saxe, rogorc namuSevri<strong>da</strong>n Cans, Savi feris teqsti<br />

ZiriTa<strong>da</strong>d ibeWdebo<strong>da</strong> ferad furclebze domies karikaturebi plakatis<br />

erT-erT saxeobas politikuri plakats anviTarebs.<br />

plakatis xelovnebis ganviTarebis sawyis etapze mniSvnelovan<br />

figurad aris miCneuli frangi mxatvari Jiul Sere. cnobili rusi<br />

xelovnebaTmcodne tugenholdi Seres Sesaxeb wers: ,,mis plakatebSi<br />

xazis <strong>da</strong> laqis dinamika akrZelebs TviT quCis dinamikas, xolo<br />

gamosaxulebis haerovneba erwymis quCis garemos <strong>da</strong> amave dros matebs mas<br />

sadResaswaulo atmosferos” (tugenholdi 1987:158-159). tugenholdis es<br />

sityvebi mniSvnelovania plakatis mxatvruli xarisxis SefasebisTvis.<br />

rogorc avRniSneT plakati warmoadgens Tavbisebur kedlis mxatvrul<br />

nawarmoebs, romelic QZiriTa<strong>da</strong>d quCaSi kedlebze ikvreba. aqe<strong>da</strong>n<br />

gamomdinare is erwymis arqiteqturul ansambls <strong>da</strong> garkveulwilad<br />

aRiqmeba, rogorc arqiteqturis Semadgeneli elementi.<br />

Seres mravalferovani plakatebi haerovani <strong>da</strong> amavdroulad<br />

dinamikuria. mis namuSevrebSi ikiTxeba monasmebis, Jestebis, moZraobebis<br />

Tavisufleba <strong>da</strong> figurebis gamomwvevi pozis xatvis manera. Olotrekis<br />

plakatebisgan gansxvavebiT, Seres plakatebis koloriti <strong>da</strong> ferTa<br />

kontrastuli Serwyma, metad pasuxobs <strong>reklamis</strong> principebs. mxatvari<br />

SesaniSnavad qmni<strong>da</strong> namuSevarSi kontrasts (ase aucilebels <strong>reklamis</strong><br />

dinamiuri gamomsaxvelobisTvis), riTac plakati u<strong>da</strong>vod Sori manZilad<br />

moxvdebo<strong>da</strong> a<strong>da</strong>mians TvalTaxedvis areSi. mag: ganvixiloT misi erT-erTi<br />

plakati- ,,saxsoleine“ (suraTi 20), romelic navTis lampas uwevs<br />

reklamas. Aam Temaze Seres Seqmnili aqvs ramdenime plakati. sainteresoa<br />

38


is, rom namuSevrebis am seriaSi, mxatvari ar cvlis arc mTavar gmirs_<br />

momomxiblavi <strong>da</strong> xalisiani qalis saxiT <strong>da</strong> ra Tqma un<strong>da</strong> ar cvlis<br />

mTavar sareklamo sagans _ navTis lampas. miuxe<strong>da</strong>vd amisa, yvela misi<br />

namuSevari gansxavavebulia erTmaneTisgan. mxatvari cvli<strong>da</strong> mxolod<br />

ferTa gamas, Jestebs <strong>da</strong> umeteswilad moZraobebs. civi <strong>da</strong> Tbili ferebis<br />

SerwymiT namuSevarSi Seres kargad aqvs miRweuli kontrasti, mxatvari<br />

lurj fonze, gamosaxavs mkveTr yviTel kabaSi Semosil mimzidvel qals,<br />

romelsac xelSi mowiTalo-narinjisfer ferebSi ga<strong>da</strong>wyvetili navTis<br />

lampa uWiravs. wiTel <strong>da</strong> yviTel ferebs muqi lurji foni aniWebs<br />

gansakuTrebuli simkveTres, rac Tavis mxriv suraTs matebs efeqtur<br />

gamomsaxvelobas. namuSevrebi<strong>da</strong>n Cans, rom Seres gaaCn<strong>da</strong> feris kargi<br />

grZnoba, rac Tan<strong>da</strong>yolili niWia <strong>da</strong> ar iswavleba. 1866 wels, parizSi<br />

Serem <strong>da</strong>arsa liTografiuli saxelosno. aRsaniSnavia is faqtic, rom man<br />

pirvelma <strong>da</strong>iwyo mis namuSevrebze sakuTari inicialebis <strong>da</strong>sma.Hmasve<br />

ekuTvnis pirveli afiSa, romelic im dros cnobili kabare ,,mulen ruJis”<br />

sezonis gaxsnas iuwyebo<strong>da</strong>. Seres plakatebi Sinaarsobrivad xalisiani <strong>da</strong><br />

vizualurad martivad aRsaqmelia, rac sareklamo plakatis aucilebel<br />

pirobas warmoadgens. misi namuSevrebi erTi mxriv aRiqmeba rogorc<br />

reklama, xolo meore mxriv rogorc xelovnebis maRalmxatvruli<br />

nawarmoebebi.<br />

mxatvrul-stilisturi TvalsazrisiT, sainteresoa aseve didi<br />

frangi mxatvris tuluz-lotrekis afiSebi (plakatebi). lotreks, rogorc<br />

plakatists, aRiareba kabare - ,,mulen ruJis” sezonis gaxsnasTan<br />

<strong>da</strong>kavSirebiT Seqmnilma afiSam moutana, romelmac SeZlo Seres amave<br />

Temaze Seqmnili mSvenieri plakatis Semdeg <strong>da</strong>emsaxurebina sazogao<br />

mowoneba. ganvixiloT misi afiSa saxelwodebiT ,,jein avrili” (1893w)<br />

(suraTi 21). sainteresoa is, rom lotrekma jein avrilis figura, Tamamad<br />

moaTavsa formatis marcxena mxares, kompoziciis proporciuli wyoba ki<br />

gaaTanabra formatis marjvena kuTxeSi originalurad gamosaxuli<br />

musikosis xelis <strong>da</strong> simebiani sakravis- violonCelis detaliT, romelic<br />

aseve, garkveulwilad namuSevris dekoratiul CarCo<strong>da</strong>c aRiqmeba. am<br />

afiSaSi lotreks miRweuli aqvs <strong>reklamis</strong> am saxeobis erT-erTi<br />

mTavari komponenti - formaTa <strong>da</strong> ferTa lakonuroba. lotrekis<br />

39


afiSebs gaaCniaT gansakuTrebuli mizidulobis Zala. imisaTvis, rom<br />

plakatma miiqcios yuradReba, gar<strong>da</strong> sworad mignebuli kompoziciur-<br />

mxatvruli <strong>aspeqtebi</strong>sa, aris sxva mxatvruli meTodebic, rac naTlad<br />

gamovlin<strong>da</strong> mis namuSevrebSi <strong>da</strong> ramac ganapiroba didi frangi mxatvris<br />

warmateba konkretulad <strong>reklamis</strong> am saxeobaSi. un<strong>da</strong> aRiniSnos, rom<br />

yvela saxis mxatvrul namuSevarSi naturis xasiaTis, adgilis ganwyobis<br />

<strong>da</strong> ganaTebis gadmocema ,,gadmotana tiloze”. aris is erT-erTi<br />

umniSvnelovanesi mxatvruli meTodi, riTac namuSevarSi iqmneba garkveul<br />

emociuri <strong>da</strong>tvirTva <strong>da</strong> rac Tavis mxriv iwvevs mnaxvelSi garkveul<br />

ganwyobas. magaliTad: yovel profesional mxatvars SeuZlia <strong>da</strong>xatos<br />

portreti, magram yvela maTgans ver miakuTvneben mxatvar- portretists.<br />

Ees aixsneba imiT, rom yvela mxatvars ar gaaCia im uxilavi xasiaTis<br />

gadmocemis niWi, rac gaaCnia yovel konktretul a<strong>da</strong>mians. Aanri peruSo<br />

Tavis wignSi- ,,tuluz lotrekis cxovreba” aRniSnavs, rom mxatvari<br />

sagul<strong>da</strong>gulod swavlob<strong>da</strong> a<strong>da</strong>mianTaA saxeebs <strong>da</strong> gansakuTrebiT<br />

xasiaTs. (peruSo 1990:123). swored a<strong>da</strong>mianis xasiaTis, adgilis<br />

atmosferos <strong>da</strong> ganwyobis gadmocemis gansakuTrebuli niWiT gamoirCeo<strong>da</strong><br />

didi frangi postimpresionisti mxatvari. lotrekis afiSebSi<br />

SesaniSnavad aris gadmocemuli is Tavisufali <strong>da</strong> garkveulwilad<br />

gamomwvevi atmosfero, romelic sufevs aseTi tipis <strong>da</strong>wesebulebebSi.<br />

aseve lotrekis xelweras axasaTebs: Jestebis, moZraobebis, pozebis<br />

Tavisufali uSualo gadmocema, figurebis wera yovelgvari gaidealebis<br />

gareSe, rac advilad gasagebs xdis mnaxvelisTvis mis Semoqmedebas. anri<br />

peruSo lotrekis Sesaxeb sruliad marTebulad wers: ,,lotreks gaaCn<strong>da</strong><br />

plakatistisTvis aucilebeli yvela monacemi _ monumeturoba,<br />

dekoratiuloba, eqspresiuloba, moqnili xazi, lotreki <strong>da</strong>badebuli iyo<br />

plkatisTvis” (peruSo 1990:125). peruSos mier lotrekis monacemebis<br />

CamonaTvals SeiZleba <strong>da</strong>vamatoT iumoris grZnobac, rac misi<br />

namuSevrebi<strong>da</strong>n gamomdinare uTuod gaaCn<strong>da</strong> frang mxatvars. iomori<br />

erT-erT umniSvnelovanes rols TamaSobs <strong>reklamis</strong> a<strong>da</strong>mianze<br />

zemoqmedebis TvalsazrisiT, iumori a<strong>da</strong>mians ayenebs karg gunebaze. Tumca<br />

isic un<strong>da</strong> aRiniSnos, rom is rac acinebs erTs, SeiZleba ar mowondes<br />

meores, amitom iumoris gamoyenebasac reklamaSi sifrTxile Wirdeba.<br />

40


saWiroa Semowmdes ra reaqcias gamoiwvevs konkretuli iumori<br />

a<strong>da</strong>mianebSi <strong>da</strong> gayidis Tu ara is raimes. (sxvaTaSoris Uun<strong>da</strong> aRiniSnos,<br />

rom iumori SesaniSnavad iyo gamoyenebuli XIX-XXss-is Zveli Tbilisis<br />

sareklamo abrebis warwerebSic).<br />

amrigad, Mlotrekis namuSevrebi eqvemdebareba plakatis specifikis<br />

TiTqmis yvela moTxovnas. isini gmoirCevian formaTaA <strong>da</strong> ferTa<br />

lakonurobiT, naturis xatvis uSualobiT <strong>da</strong> amave dros Sinagani<br />

eqspresiiT <strong>da</strong>, rac mTavaria, <strong>reklamis</strong>Tvis aucilebeli Sinaarsis<br />

aRqmisTvis siadviliT. xelovnebaTmcodne tiu viirandi marTebulad<br />

aRniSnavs: ,,tuluz lotrekis <strong>da</strong>msaxureba mdgomareobs imaSi, rom man,<br />

Tavisi Teatraluri plakatebiT safuZveli Cauyara Tanamedrove<br />

sareklamo grafikas” (viirandi 1990:149).<br />

un<strong>da</strong> aRiniSnos, rom lotrekis weris uSualoeba <strong>da</strong> ubraloeba<br />

garkveulwilad saerTos naxulobs didi qarTveli mxatvaris firosmanis<br />

SesaniSnav abrebTan. lotrekis afiSebsa <strong>da</strong> plakatebSi gamoxatuleba<br />

hpova postimpresionizmisTvis <strong>da</strong>maxasiaTebelma niSan-Tvisebebma: xazis<br />

saxviTi mniSvnelobis <strong>da</strong> rolis gazr<strong>da</strong> (swored moqnili <strong>da</strong> mkveTri<br />

xazis meSveobiT qmnis lotreki mis namuSevrebSi eqspresias). feradovani<br />

laqis wamyvani mniSvneloba, realobis garkveuli transformireba.<br />

mxatvris plakatebSi ikveTeba modernis stilisTvis <strong>da</strong>maxasiaTebeli<br />

niSnebic- gamosaxulebis Casma CarCoSi, dekoratiuloba, xazis meSveobiT<br />

siluetis gamovlena.<br />

modernistuli stilis niSan-Tvisebebi aisaxa warmoSobiT Cexi<br />

mxatvris alfons muxas (1860-1939) plakatebSi, romelic 1887 wli<strong>da</strong>n<br />

cxovrob<strong>da</strong> <strong>da</strong> miRvaweob<strong>da</strong> safrangeTSi. gansakuTrebiT cnobilia<br />

mxatvris Teatraluri plakatebi msaxiobis sara bernaris gamosaxulebiT,<br />

sasmelebis reklamebi <strong>da</strong> sxva. Mmuxas plakatebis mTavar Temas<br />

momxibleli <strong>da</strong> graciozuli qalis figura warmodgens, romelic<br />

produqcias uwevs reklamas. magaliTisTvis ganvixiloT muxas erT-erTi<br />

plakati_ ,,latrappistine”, romelic alkoholur sasmels uwevs reklamas.<br />

(suraTi 22) lotrekis afiSebis Tavisufali <strong>da</strong> uSualo weris<br />

manerisgan gansxvavebiT muxas namuSevarSi Cans figuris gaidealebuli<br />

mowodeba <strong>da</strong> kompoziciis metad dekoratiul_ornamentuli<br />

41


ga<strong>da</strong>wyveta.Mmis namuSevrebSi aisaxa ar nuvosaTvis <strong>da</strong>maxasiaTebeli iseTi<br />

niSan - Tviseba rogoricaa: mcenareuli motivebis Serwyma dekoratiul<br />

<strong>da</strong> konstruqciul elementebTan.<br />

P gansakuTrebiT gvin<strong>da</strong> gamovyoT XX saukunis didi frangi mxatvari-<br />

plakatisti bernar vilmo (1930-1989ww). MaRsaniSnavia am plakatistis<br />

mxatvruli xedva, sazrianoba, azrovnebis <strong>da</strong> weris masStaburoba, feris<br />

grZnoba <strong>da</strong> gemovneba. Mmisi plakatebi izi<strong>da</strong>vs Dmxatvruli meTodebiT,<br />

ideis originaluri <strong>da</strong> saintereso gamosaxviT. mis namuSevrebSi aisaxa<br />

plakatis xelovnebis yvela principi. didi profesionalizmiT aris<br />

Sesrulebuli gamagrilebeli sasmel - ,,oranginas” <strong>da</strong> fexsacmelebis<br />

firmis _,,bally”-s reklamirebisTvis Seqmnili plakatebi. Nmag: <strong>da</strong>vakvirdeT<br />

firma ,,bally”-s sareklamo plakatebs: ideurad originalurad aris<br />

Sesrulebuli plakati, romelSic gamosaxulia mamakaci fexsacmlis<br />

samoselSi (saraTi 23). un<strong>da</strong> aRiniSnos am plakatis Taviseburi<br />

eleganturoba <strong>da</strong> kultura, Canafiqris araCveulebrivi gonebamaxviluri<br />

<strong>da</strong> saintereso gamosaxva. sainteresoa ,,bally”- sadmi Seqmnili meore<br />

plakatic _ ori gogonas gamosaxulebiT, romelebic zRvis sanapiroze<br />

laRad miiswrafian win (saraTi 24). am namuSevarSi vilmos ar aqvs<br />

gamoyofili fexsacmeli calke gamosaxulebad. is saerTod ar<br />

akeTebs <strong>da</strong>tvirTvas produqciaze, vilmo umetesad mimarTavs<br />

a<strong>da</strong>mianebis grZnobaTa samyaros. Ggamosaxulebas plakatSi metad<br />

simboluri <strong>da</strong>tvirTva aqvs, man Seqmna gzavnili, romelic fexsacmlis<br />

simCatis, haerovnebis <strong>da</strong> komfortis SegrZnebis gar<strong>da</strong>, qmnis SegrZnebas<br />

a<strong>da</strong>mianis swrafvisa Tavisuflebisken. sayovelTaod cnobilia ZveliM<br />

gamonaTqvami: ,,yvelaferi genialuri _ ubraloa”. swored es sityvebi<br />

miesa<strong>da</strong>geba vilmos ,,orangina”-s fexsacmlisTvis Seqmnil or plakats.<br />

Ppirvel plakatSi mxatvarma gamosaxa qvafenilze TiTqos mitovebuli an<br />

<strong>da</strong>karguli erTi cali wiTeli qalis fexsacmeli, romlis gverdiT<br />

qvafenili<strong>da</strong>n ucnaurad amozrdila yvavili ia (suraTi 25). vilmo isev<br />

akeTebs simbolur miniSnebebs: fexsacmlis wiTeli feriT <strong>da</strong> formis<br />

natifi moyvanilobiT is mianiSnebs qalis kekluc, gamomwvev <strong>da</strong><br />

graciozul arsebaze. yvavilis gamosaxulebiT ki qalis naz <strong>da</strong> sust<br />

arsze. meore plakati, erTi SexedviT metad gvagonebs Canaxats an eskizss.<br />

42


(suraTi 26) kompoziciaSi, figura, romelic ikravs fexsacmels<br />

gadmocemulia xazobrivi naxatis meSveobiT. am plakatSi gansakuTrebiT<br />

ikveTeba vilmosaTvis Cveuli namuSevris Sesrulebis simartivis iluzia,<br />

romlis ukan <strong>da</strong>farulia Semoqmedis didi Canafiqri. Pplakati martivad<br />

aRiqmeba <strong>da</strong> advili gasagebia. originalurad aris Sesrulebuli<br />

forToxlis aromatis gamagrilebeli sasmelis - ,,oranginas” plakatebic<br />

(suraTi 27). magaliTad: erT-erT plakatSi mxatvarma forToxlis forma<br />

sombolurad gamosaxa 3 qolgis saxiT, romlebic Serwymulia a<strong>da</strong>mianebis<br />

gamosaxulebebTan <strong>da</strong> namuSevarSi erTian mxatvrul formas qmnian. vilmos<br />

SesaniSnavi reklmebi gax<strong>da</strong> ,,oranginas” firmis savizito baraTi <strong>da</strong> Seuwyo<br />

xeli am sasmelis popularizacias <strong>da</strong> gayidvas. mis plakatebs axasiaTebs<br />

ideis originaluri gamosaxva, formaTa lakonuroba, msuye monasmebi,<br />

mkveTri kontrastuli ferebi. vilmo, minimaluri formebis, xazebis <strong>da</strong><br />

ferebis gamoyenebiT qmnisEefeqtur, TvalSisacem, sazrian <strong>da</strong> saintereso<br />

kompoziciebs, rac udidesi profesionalizmis Sedegia. vilmos<br />

namuSevrebSi aisaxa plakatis Seqmnis yvela aucilebeli niSan-Tviseba,<br />

rasac emateba aucilebeli Tan<strong>da</strong>yolili Tvisebebi: mxatvruli niWi,<br />

kargi gemovneba, metaforiuli azrovneba <strong>da</strong> feris grZnoba. swored<br />

Tavisi udidesi niWis safuZvelze aRwevs mxatvari plakatSi minimaluri<br />

xerxebiT maqsimalurs.<br />

modernizmis periodis mxatvrebi<strong>da</strong>n sainteresoa avstrieli mxatvris<br />

gustav klimtis (1862-1918) zogierTi namuSevari, romelic aseve cnobilia,<br />

rogorc venis secesionis (ar-nuvos periodis mxatvarTa gaerTianeba)<br />

<strong>da</strong>marsebli, prezidenti <strong>da</strong> Jurnal ,,ver saqrum”-is (RvTaebrivi<br />

gazafxuli) re<strong>da</strong>qtori. klimtis naxatebi gar<strong>da</strong> kompoziciis<br />

originaluri ga<strong>da</strong>wyvetis <strong>da</strong> koloritis mravalferovnebisa, ipyrobs<br />

mnaxvelis yuradrebas Ria erotizmiTac, magaliTad: namuSevari ,,SiSveli<br />

simarTle” (suraTi 28) masSi gamosaxulia SiSvel wiTura qali,<br />

romelsac xelSi simarTlis sarke uWiravs, naxatis Tavze ikiTxeba<br />

Semdegi sityvebi: ,,Tu Sen, Seni saqmiT <strong>da</strong> xelovnebiT ar SegiZlia<br />

moewono yvelas, moewone ramdenimes”. mowonde yvelas _ borotebaa.”<br />

(klimti 1899:24). namuSevari garkveulwilad warmoadgens reklamas, masSi<br />

ismis mowodeba, romelic teqstis mixedviT mimarTulia Semoqmedi<br />

43


a<strong>da</strong>mianebisTvis. <strong>vizualuri</strong> TvalsazrisiT, namuSevari mnaxvels izi<strong>da</strong>vs<br />

Tav<strong>da</strong>pirvelad qalis SiSveli sxeulis gamosaxulebiT, Semdeg<br />

saintereso teqstiT <strong>da</strong> bolos- originaluri <strong>da</strong> garkveulwilad,<br />

ucnauri TematikiT, romlis gacnobiereba teqstis wakiTxvis Semdeg xdeba.<br />

tuluz lotrekis <strong>da</strong> Jiul Seres plakatebisgan gansxvavebiT, romelTa<br />

<strong>vizualuri</strong> suraTi martivia aRsaqmelad <strong>da</strong> naklebad moTxovs rogorc<br />

<strong>da</strong>mxmare teqsts, aseve suraTis Temis gaazrebas. klimtis suraTi metad<br />

rTulia, amitom a<strong>da</strong>miani Sori manZili<strong>da</strong>n erTbaSad mis Sinaarss srulad<br />

ver aRiqvams. namuSevari moiTxovs teqstis wakiTxvas, <strong>da</strong>kvirvebas <strong>da</strong><br />

mimarTavs mnaxvelis azrobriv impulsebs. <strong>da</strong>kvirvebam gviCvena, rom quCaSi<br />

mimavali a<strong>da</strong>miani, xSir SemTxvevaSi Cqarobs <strong>da</strong> iSviaTad midis axlos<br />

kedelze gakrul plakatTan (banerTan). raTa mSvi<strong>da</strong>d <strong>da</strong>aTvalieros<br />

gamosaxuleba. Aaqe<strong>da</strong>n gamomdinare klimtis magaliTze SeiZleba iTqvas,<br />

rom ramdena<strong>da</strong>c azrobrivad saintereso <strong>da</strong> Rrma ar un<strong>da</strong> iyos sareklamo<br />

gamosaxuleba, misi a<strong>da</strong>mianze zemoqmedebis efeqti <strong>da</strong>bali iqneba, Tu<br />

a<strong>da</strong>miani momentalurad <strong>da</strong> martivad ver SeZlebs misi Sinaarsis aRqmas <strong>da</strong><br />

gagebas.<br />

aRsaniSnavia safrangeTSi moRvawe warmoSobiT rusi mxatvris,<br />

ilustratoris, scenografis <strong>da</strong> dizaineris leon baqstis (1886-1924)<br />

namuSevrebi. baqstis Teatraluri kostiumebi gamoirCeo<strong>da</strong><br />

dekoratiulobiT, sinatifiT <strong>da</strong> koloritis mravalferovnebiT. riTac<br />

misma modelebma parizuli modis saxlis didi mowoneba <strong>da</strong>imsaxura.<br />

un<strong>da</strong> aRiniSnos, rom baqstis kostumebis dizaini es iyo axali modis<br />

pirveli niSnebi. is iyo erT-erTi pirvelTagani, romelmac reklamireba<br />

<strong>da</strong>uwyo mo<strong>da</strong>s. reklama Zalian mWidro kavSirSia mo<strong>da</strong>sTan. reklama<br />

momentalurad ,,isrutavs” <strong>da</strong> awodebs mayurebels msoflio modis<br />

mimdinare siaxlebs cxovrebis yvela sferoSi. aRsaniSnavia baqstis<br />

mier Seqmnili plakati - saintereso saxelwodebiT ,,Tojinebis didi<br />

saqvelmoqmedo bazari” (suraTi 29), aseve, sainteresoa kostumis dizaini,<br />

romelic mxatvarma Rvinis boTlis sareklamo etiketad aqcia <strong>da</strong> amiT<br />

sakmaod originalurad <strong>da</strong> sazrianad gauwia reklama, rogorc sakuTar<br />

Semoqmedebas, aseve sasmelsac (suraTi 30).<br />

44


eklamis istoriaSi mniSvnelovan figuras warmoadgens xarkovSi<br />

<strong>da</strong>badebuli, magram safrangeTSi moRvawe mxatvari _ adolf kasandric.<br />

(1901-1968) kasandris mniSvneloba mdgomareobs imaSi, rom mis mier Seqmnil<br />

plakatebSi gamoikveTa kavSiri xelovnebis Tanamedrove mimdinareobebsa<br />

<strong>da</strong> komerciul dizains Soris, aseve, man erT-erTma pirvelma aRwera<br />

<strong>reklamis</strong> momentaluri zemoqmedebis efeqti momxmarebelze. (pendikova. . .<br />

2008:152-153) mxatvris STagonebis wyaros warmoadgen<strong>da</strong> modernistuli <strong>da</strong><br />

avangarduli mimdinareobebi xelovnebaSi. gatacebuli iyo kubizmiT- p.<br />

pikasos <strong>da</strong> J.brakis SemoqmedebiT, rac aisaxa mis sareklamo plakatebSic-<br />

kasandrma gansakuTrebuli yuradReba <strong>da</strong>uTmo kopmoziciis geometriuli<br />

formebiT Seqmnis principebs. mxatvris namuSevrebis Tavisebur ritms<br />

gansazRvravs kompoziciis agebis dekoraciuli struqtura, formis<br />

plastikuri metyvelebis <strong>da</strong> sivrcis gadmocemis pirobiTi xasiaTi.<br />

magaliTad Rvinis barisTvis Seqmnili plakati (saraTi 31). aqe<strong>da</strong>n<br />

gamomdinare kasandris plakatebi esTetikuri TvalsazrisiT mimzidvelia<br />

<strong>da</strong> eqvedebareba plakatis principebs, mxatvruli ga<strong>da</strong>wyvetis<br />

Tavisuflebis TvalsazrisiT ki SezRudulia.<br />

aRsaniSnavia cnobili espaneli siurrealisti mxatvris- salvador<br />

<strong>da</strong>lis reklamebic. magaliTad sainteresoa avtomanqana ,,Lexus”-is<br />

popularizaciisTvis Seqmnili reklama, romelic warmodgens 1931 wels<br />

Seqmnili misive namuSevris - ,,rbili saaTis” interpretacias. (suraTi<br />

32) mxatvari misTvis Cveuli maneriT- naturalisturad asaxuli sagnebis,<br />

skurpulozurad gamoweril detalebis paradoqsul, uCveulo montaJs<br />

gTavazobs. is avtomanqanis reklamas mxolod misi ramdenime detalis<br />

irealuri, simbuluri, plastikurad <strong>da</strong>klaknili formebis meSveobiT<br />

warmoadgens. swored plastikuri formebi qmnis mayurebelSi garkveuli<br />

moqnilobis <strong>da</strong> moxerxebulobis SegrZnebas, rac reklamaSi simbolurad<br />

warmogvidgens avtomanqana ,,Lexus”-is gamosaxulebas, Semdgom ki<br />

asociaciurad akavSirebs mayurebel mis monacemebTan. mxatvrma Seqmna<br />

suraTi, romelSic WeSmariteba gadmosca misi mdi<strong>da</strong>ri fantaziis <strong>da</strong><br />

qvecnobierebis siRrmi<strong>da</strong>n. <strong>da</strong>lis- ,,Lexus”-is reklama ar aris martivad<br />

aRsaqmeli misi kompoziciebi rTulad gasagebia <strong>da</strong> umetesad mimarTuli<br />

mayureblis gonebisken, riTac is metad saintereso xdeba. <strong>da</strong>lis xels<br />

45


ekuTvnis aseve, tkbileulis cnobili firma- ,,Chupa-Chups”-is logosTvis<br />

yvavilis formis mofiqreba, romelic dRemde warmoadgens firma- ,,Chupa-<br />

Chups”- is vizualur xats, (1969w) (suraTi 33) aseve, musikaluri konkursi-<br />

evroviziis logos Seqmna, didi mxatvari siamovnebiT TviTon qmni<strong>da</strong><br />

sareklamo rgolebs <strong>da</strong> xSirad Tavad Rebulob<strong>da</strong> maTSi monawileobas.<br />

<strong>da</strong>lis Semoqmedebam didi gavlena moaxdina Tanamedrove <strong>reklamis</strong><br />

ganviTarebaze. man Semoitana siaxle reklamaSi, rac gulisxmobs<br />

gamogonili, irealuri, personaJis <strong>da</strong> sagnis gamoyenebas, am meTods<br />

dResac mimarTaven grafikos-dizainerebi. aseve, xSirad iyeneben<br />

sxva<strong>da</strong>sxva saxis reklamebSi TviT <strong>da</strong>lis uCveulo iersaxesac,<br />

gansakuTrebiT ki, mimarTaven simbolur miniSnebas did espanel mxatvarze<br />

grZeli <strong>da</strong> wvrili ulvaSebis gamosaxulebis meSveobiT.<br />

grafikos- dizainerisTvis saWiro niWiT aris <strong>da</strong>jildovebuli<br />

SesaniSnavi siurrealisti mxatvri rene magritic (1898-1967). salvador<br />

<strong>da</strong>lis msgavsad mis namuSevrebSi sagnebi, detalebi gansakuTrebuli<br />

gulmodginebiT aris gamowerili <strong>da</strong> absurdul aspeqtSia warmodgenili<br />

realuri sinamdvilis calkeuli elementebi. mxatvris namuSevrebis<br />

mTavar ideas warmoadgens is, rom SeuTanxmebeli sagnebis <strong>da</strong> elementebis<br />

mezobloba, SesaZlebels xdis yoveli maTganis arsis <strong>da</strong> bunebis<br />

gansakuTrebiT konkretul aRqmas <strong>da</strong> gagebas. magritis es meTodi<br />

efeqturad imoqmedebs vizualur reklamaSic, sa<strong>da</strong>c sagnebs <strong>da</strong> garkveul<br />

elementebs eniWeba gansakuTrebuli mniSvneloba. mxatvris namuSevrebi<br />

gamorCeva formaTa <strong>da</strong> ferTa lakonurobiT, kontrastulobiT,<br />

Canafiqris originalobiT. r. magritis namuSevrebSi naTlad Cans<br />

avtoris mdi<strong>da</strong>ri fantazia, arastan<strong>da</strong>rtuli azrovneba, mxatvruli xedva.<br />

mxolod mokle sloganis <strong>da</strong>matebaa saWiro imisTvis, rom misi TiTqmis<br />

yvela namuSevari ga<strong>da</strong>iqces Zalian risime efetur reklamad, romelTa<br />

ideis originaluri gamosaxva <strong>da</strong> ferTa magiuri kontrastuloba<br />

miizi<strong>da</strong>v<strong>da</strong> <strong>da</strong> <strong>da</strong>afiqreb<strong>da</strong> mayurebels. magaliTad: r. magritis<br />

namuSevari - molbertis gamosaxulebiT, sloganis <strong>da</strong>matebiT karg<br />

reklamas gauwev<strong>da</strong> romelime samxatvro galereas, saxelosnos an<br />

naxatebis gamofenas (suraTi 34). aseve, sainteresoa r. magritis mier<br />

Seqmnili boTlebis grafikuli dizainic, romelic warmoadgens magaliTs<br />

46


imisa, rom mxatvarma Tavisi SemoqmedebiTi niWis safuZvelze sami ubralo<br />

sagani aqcia xelovnebis nimuSad - SesZina yovel maTgans sxva<strong>da</strong>sxva<br />

elferi, gamomsaxveloba <strong>da</strong> xasiTi (suraTi 35).<br />

XIX saukunis pirvel aTwleulSi sareklamo procesis intensiuri<br />

ganviTareba iwyeba amerikis SeerTebul StatebSic, rac gamoiwvia qveynis<br />

politikur-ekonomikurma aRmavlobam, es ukanaskneli ki samoqalaqo omis<br />

<strong>da</strong>srulebas <strong>da</strong> monobis gauqmebas mohyva. Uukve saukunis bolos sareklmo<br />

saqmianobis mixedviT aSS sayovelTaod aRiarebul msoflio liderad<br />

iqca. amerikeli istorikosiDpiter bei<strong>da</strong> Tavis wignSi ,,<strong>reklamis</strong> mokle<br />

istoria” wers: ,,reklamam amerikelTa gonebasa <strong>da</strong> cnobierebaSi <strong>da</strong>ivana.<br />

Tumca, ver gavixsenebT rodis vnaxeT an movismoneT igi pirvelad. mTeli<br />

Cveni cxovreba reklamiT aris garemoculi <strong>da</strong> Cvenc bavSvobi<strong>da</strong>nve ise<br />

veCveviT mas, rogorc balaxs, haers <strong>da</strong> mzes”. (bei<strong>da</strong> 1991:21). swored XIX<br />

saukunis bolos aSS-Si <strong>da</strong>ars<strong>da</strong> iseTi cnobili brendi, rogoricaa ,,koka-<br />

kola” (1886w) brendis saxelwodeba moifiqra profesiiT buRalterma<br />

frenk robinsonma. sainteresoa am periodis ,,koka-kolas”<br />

popularizaciisTvis Seqmnili sareklamo plakatebi. MmagaliTad: 1800<br />

wlis plakatSi ,,koka-kola 5-centad” (suraTi 36), gamosaxulia<br />

momxibvleli momRimari qali, romelsac xelSi sasmeliT savse Wiqa<br />

ukavia. Aam periodis TiTqmis yvela plakatSic igivea gamosaxuli_<br />

(sasmels ZiriTa<strong>da</strong>d reklamas ukeTebs momxibvleli qali) plakatebi,<br />

ideis gamosaxvis originalobis TvalsazrisiT, metad martivia, magram<br />

Cvens yuradRebas izi<strong>da</strong>vs misi mxatvruli ga<strong>da</strong>wyveta. Semdgom etapze<br />

,,koka-kolas” sareklamo suraTebi metad saintereso <strong>da</strong> mxatvrul saxes<br />

Rebulobs. Mmag: Seva<strong>da</strong>roT XIX-XXss-is mijnaze Seqmnili sasmelis<br />

reklama _ ,,a<strong>da</strong>mianebi <strong>da</strong> <strong>da</strong>Tvebi”, romelic ekuTvnis amerikel mxatvars<br />

fred mizens <strong>da</strong> Tnamedrove fotoreklama, romelic yoveli fexis<br />

nabijze gvxvdeba. pirveli sareklamo suraTi, ,,a<strong>da</strong>mianebi <strong>da</strong> <strong>da</strong>Tvebi”<br />

(suraTi 37). warmoadgens ferwerul nawarmoebs, Sesrulebuls mxatvris<br />

mier. meore reklama ,,Coca-Cola as Asi” (suraTi 38) (momxibvleli gogonas<br />

gamosaxulebiT, romelic keklucad uwevs reklamas samels) Tanamedrove<br />

fotoreklamas warmoadgens. ideur- mxatvruli TvalsazrisiT reklama<br />

Zalze primitiulia- TanamedroveobisTvis <strong>da</strong>maxasiTebeli faruli<br />

47


erotizmis niSnebiT. aseTi tipis fotoreklamebis Seqmna SeuZlia<br />

garkveuli kompiuteruli programebis mcodne a<strong>da</strong>mians. Ppirveli<br />

<strong>reklamis</strong> Seqmna ki SeuZlia mxolod profesional mxatvrs.<br />

reproduqciebze <strong>da</strong>kvirvebiT naTlad ikveTeba didi sxvaoba <strong>reklamis</strong><br />

mxatvruli Sesrulebis <strong>da</strong> siuJetis originalobis TvalsazrisiT. u<strong>da</strong>voa<br />

pirveli <strong>reklamis</strong> metad saintereso, amasTanave uSualo <strong>da</strong> mimzidveli<br />

suraTi, romelic gar<strong>da</strong> <strong>reklamis</strong>a aRiqmeba, rogorc maRalmxatvruli<br />

nawarmoebi <strong>da</strong> warmoadgens xelovnebis nimuSs.<br />

XIX-XX ss-is aSS-s vizualur reklamaze saubrisas Jurnalisti<br />

ekaterine tukvaZe statiaSi ,,<strong>reklamis</strong> socialuri roli sazogadoebaSi-<br />

aSS magaliTi” sruliad marTebulad aRniSnavs: ,,<strong>reklamis</strong> ilustraciebis<br />

SeqmnaSi aqtiurad monawileoben profesionali mxatvrebic, romlebmac<br />

mniSvnelovnad gaaumjobeses sareklamo gancxadebebis esTetikuri mxare”<br />

E(tukvaZe 2008:226). XX saukunis pirvel naxevrSi amerikaSi <strong>vizualuri</strong><br />

reklama, teqnikuri SesaZleblobebis TvalsazrisiT sakmaod maRal<br />

dones aRwevs. reklamebis is <strong>vizualuri</strong> saxe <strong>da</strong> saxeobebi, romlebic<br />

ukve arsebob<strong>da</strong> aSS-Si XXs-is 50-60- ian wlebSi, saqarTveloSi jer kidev<br />

ganviTarebis procesSia. amerikis gare reklamebis <strong>vizualuri</strong> saxe Tavis<br />

namuSevarSi asaxuli aqvs XX saukunis 50-iani wlebis amerikel<br />

hiperrealist mxatvars riCard estess. j. gogdoni wers: ,,1960 welSi<br />

<strong>da</strong>arsebulma fotorelizma moiTxova axali midgoma xelovnebis<br />

amocanebisadmi. estesi <strong>da</strong> sxva mxatvrebi TavianT SemoqmedebaSi<br />

cdilobdnen realobis <strong>da</strong> iluziis Serwymas” (gogdoni 1997:151) estesis<br />

namuSevrebis mixedviT SeiZleba vimsjeloT am periodis amerikaSi<br />

<strong>vizualuri</strong> <strong>reklamis</strong> ganviTarebis doneze. estesma yoveldRiuroba<br />

saxviTi xelovnebis obieqtad gar<strong>da</strong>qmna, is gamosaxav<strong>da</strong> samyaros,<br />

romelic cnobili iyo molionobiT amerikelisTvis. magaliTisTvis<br />

sainteresoa namuSevari ,,quCa reklamebiT” (suraTi 39). namuSevarSi<br />

asaxulia amerikis erT-erTi quCa, romelic ,,ga<strong>da</strong>Wedilia sxva<strong>da</strong>sxva saxis<br />

reklamebiT. un<strong>da</strong> aRiniSnos, rom sakmaod sainteresod <strong>da</strong> maSstaburad<br />

aris reklamirebuli alkoholuri sasmeli ,,gordoni”, rac mianiSnebs<br />

amerikaSi monumenturi <strong>da</strong> ZviradRirebuli sareklamo konstruqciebis,<br />

48


abrebis <strong>da</strong> Stenderebis (patar zomis erT an ormxrivi gasaSleli<br />

sareklamo abra) arsebobas.<br />

reklamaSi sruliad axal mxatvrul stilis gvTavazobs XX<br />

saukunis 50-iani wlebSi aRmocenebuli Tanamedrove xelovnebis erT-erTi<br />

mimdinareoba pop-artis warmomadgeneli _ amerikeli mxatvari <strong>da</strong><br />

reJisori endi uorxoli (1930-1987). mxatvarma Tavisi kariera reklami<strong>da</strong>n<br />

<strong>da</strong>iwyo, aformeb<strong>da</strong> vitrinebs, xatav<strong>da</strong> plakatebs, riTac male gaiTqva<br />

saxeli. uorxolis xelweras axasiaTebs kompoziciis kvadratebad <strong>da</strong>yofa,<br />

romlebSic riTmulad meordeba erTi <strong>da</strong> igive gamosaxuleba. marTebuli<br />

azri imis Sesaxeb, rom mravaljer gameorebul gamosaxulebas, SeuZlia<br />

magiuri zemoqmedeba iqonios mayurebelze” (msoflio . . .2009:335).<br />

kompoziciis agebis am sistemam SesZina uorxols weris sakuTari manera<br />

<strong>da</strong> ganasxvava sxva mxatvrebisgan. mag: ,,koka-kola”-s, <strong>da</strong> ,,Cempbell.s” reklamebi<br />

<strong>da</strong> sxva (suraTi 40, 41 ). uorxols Seqmnili aqvs plakati cnobili<br />

Sveicariuli arayisTvis -,,Absolute”, gar<strong>da</strong> ourxolisa, arayis reklamaze<br />

muSaobdnen iseTi cnobili xelovnebis moRvaweebi rogorebi arian: keiT<br />

xeringi, keni Sarfi, deniel xersti <strong>da</strong> sxvebi.<br />

avtoris fanrtaziis unaris <strong>da</strong> Canafiqris originalurad<br />

gamosaxvis magaliTad sainteresoa uorxolis mier Seqmnili tomatis<br />

mwarmoebeli firma- ,,cempbell,s” -sTvis Seqmnili reklama (suraTi 42).<br />

namuSevarSi mxatvarma gamosaxa sakuTari Tavi, romelic tomatis<br />

pastaSi iZireba. reklama Zalzed sainteresod aris mofiqrebuli, misi<br />

zemoqmedebis efeqtianobas aZlierebs isic, rom sakuTari Tavis<br />

warmoCeniT uorxoli aCvenebs mayurebels, rom Tava<strong>da</strong>c sargeblobs am<br />

produqtiT (am SemTxvevaSi, moqmedebs ndobis faqtoric avtoritetuli<br />

a<strong>da</strong>mianis mimarT), riTac aseve, cdilobs <strong>da</strong>ajeros momxmarebeli<br />

produqciis maRal xarisxSi.<br />

aqe<strong>da</strong>n gamomdinare, XIX-XXss-is evropasa <strong>da</strong> amerikaSi reklamebze<br />

ZiriTa<strong>da</strong>d muSaobdnen mxatvrebi, romlebmac TavianTi SemoqmedebiTi<br />

niWis <strong>da</strong> mxatvruli profesionalizmis safuZvelze, pragmatuli <strong>da</strong><br />

komerciuli Sinaarsis reklama gardsaxes maRali xelovnebis nimuSad.<br />

un<strong>da</strong> aRiniSnos, rom am periodis mxatvrebi <strong>reklamis</strong> komerciul mxareze<br />

metad, yuradrebas amaxvilebdnen mis mxatvrul-esTetikur<br />

49


gamomsaxvelobaze, iswrafodnen mSvenierebisken <strong>da</strong> realobis<br />

galamazebisken. didi mniSvneloba aqvs aseve imas, Tu vin Seqmna reklama.<br />

Tu is Seqmnilia tuluz lotrekis, salvador <strong>da</strong>lis an endi uorxolis<br />

mier, is ukve warmoadgens xelovnebis nimuSs. <strong>da</strong>kvirvebebi aCvenebs, rom<br />

profesionali mxatvrebis mier samyaros mxatvruli xedva, SemoqmedebiTi<br />

niWi <strong>da</strong> <strong>da</strong>xvewili esTetikuri gemovneba amdidrebs <strong>reklamis</strong><br />

gamomsaxvelobas. maT SeaqvT reklamaSi individualuri mxatvruli stili,<br />

gamosaxvis sakuTari meTodebi <strong>da</strong> SeuZliaT aiyvanon komerciuli<br />

Sinaarsis reklama maRali xelovnebis donemde.<br />

<strong>reklamis</strong> zemoqmedebis Zali<strong>da</strong>n gamomdinare SesaZloa, xalxis<br />

garkveuli nawilisTvis reklamaSi pirvelad nanaxi siuJeti an <strong>vizualuri</strong><br />

simbolo gaxdes gzamkvlevi xelovnebis samyaroSi, literaturasa <strong>da</strong><br />

mecnierebaSi, riTac is garkveulwilad itvirTavs saganmanaTleblo<br />

funqciasac. a. malcevi sruliad marTebulad wers: ,,miuxe<strong>da</strong>vad Tavisi<br />

pragmatizmisa, reklamas SeuZlia gaanaTlos xalxis masebi, igulisxmeba<br />

reklama, romelic ar Camouvardeba maRali xelovnebis nimuSs. maRal<br />

xelovnebas Se<strong>da</strong>rebiT naklebi Sansi aqvs miaRwios farTo auditoriamde<br />

vidre sareklamo gzavnils Seqmnils maRal doneze” (malcevi. 17.11.2008).<br />

amrigad, xelovneba amdidrebs reklmas.D<strong>da</strong>kvirvebebi aCvenebs, rom<br />

SemoqmedebiTad mowodebuli reklama, gacilebiT efeturad zemoqmedebs<br />

a<strong>da</strong>mianze. Tanamedrove amerikeli publicisti vens pavardi <strong>reklamis</strong><br />

Sesaxeb sruliad marTebulad aRniSnavs: ,,xelovneba <strong>da</strong>umizne saTaveSi <strong>da</strong><br />

moartyav safuleSi” (grigolia 2011 #29:47).<br />

50


Tavi III. sareklamo saqme saqarTveloSi.<br />

§ Ι. <strong>vizualuri</strong> <strong>reklamis</strong> ganviTarebis istoriuli mimoxilva<br />

XIXs-is <strong>da</strong>sawyisi<strong>da</strong>n ekonomikuri cxovrebis gaumjobesebasTan<br />

<strong>da</strong>kavSirebiT saqarTveloSi, kerZod ki TbilisSi gaCn<strong>da</strong> uamravi<br />

saxelosnoebi, duqnebi <strong>da</strong> sxva savaWro <strong>da</strong>wesebulebebi, qveyanaSi<br />

<strong>da</strong>myar<strong>da</strong> mWidro ekonomikuri kavSiri evropis qveynebTan. rogorc<br />

cnobilia 40-iani wlebi<strong>da</strong>n saqarTveloSi evropis qveynebi<strong>da</strong>n mravlad<br />

Camodiodnen vaWrebi <strong>da</strong> xelosnebi, romlebic xsnidnen sxva<strong>da</strong>sxva saxis<br />

maRaziebs, evropuli tansacmlis samkerveloebs, <strong>da</strong> sxva <strong>da</strong>wesebulelebs.<br />

cnobilia, rom am periodSi mravali sa<strong>da</strong>rbazo kedlis Rumelis<br />

meSveobiT Tbebo<strong>da</strong>, romlebisTvisac keramikis filebs italiasa <strong>da</strong><br />

safrangeTSi ukveTavdnen (Tbilisuri. . . . 2008: 9). TbilisSi gaCn<strong>da</strong> cneba-<br />

,,evropuli sazogadoeba”. cnobili mwerali CuJbinski wers: ,,Tbilisis<br />

evropuli sazogadoeba Zalian ganaTlebulia. es aris umaRlesi klasisi<br />

ojaxebi, romelTac aqvT TavianTi saRamoebi, yrilobebi, mejlisebi,<br />

modebi, ekipaJebi, vizitebi, isini gamoirCevian parizuli CacmulobiT <strong>da</strong><br />

varcxnilobiT” (CuJbinski 1844:3). evropasTan kavSirs asaxavs Zveli foto<br />

suraTic, romelzec gamosaxulia baTumis zrvispira quCaze mdebare<br />

sastumro sareklamo warweriT ,,hotel de franse” (sastumro safrangeTi)<br />

(suraTi 43). iyo aseve, sastumro londonic msgavsi inglisuri warweriT,<br />

romelic TbilsSi axlandeli saxeliT aTonelis q. # 31-Si mdebareob<strong>da</strong>.<br />

im droindel Tbilss asaxavs 1847 wlis gazeT ,,zakavkazski vestnikic”,<br />

romelSic weria: ,, ...Tbilisi erTgvari ianusia, romelic erTi saxiT<br />

aziisken aris mimarTuli, meoreTi - evropisken” (zakavkazski . . . 1847:#6)<br />

aqe<strong>da</strong>n gamomdinare, am periodSi, evropasTan farTo ekonomikurma<br />

kavSirma saqarTveloSi ganaviTra konkurencia, romlis zr<strong>da</strong>sTan erTad<br />

ganviTareba <strong>da</strong>iwyo <strong>reklamis</strong> saxeobebmac.<br />

<strong>vizualuri</strong> <strong>reklamis</strong> ganviTarebis kvali ZiriTa<strong>da</strong>d XIXs-is Sua<br />

wlebi<strong>da</strong>n Cndeba, romlis Sesaxeb msjeloba SesaZlebelia arqivebSi<br />

moZiebuli foto masalis <strong>da</strong> Zveli gazeTebSi mopovebuli informaciis<br />

safuZvelze. aRsaniSnavia am periodis gazeTebSi gamoqveynebuli<br />

reklamebis <strong>da</strong> sareklamo abrebis - specifikuri ena <strong>da</strong> mxatvrul-<br />

51


stilisturi ga<strong>da</strong>wyveta. gazeTebSi mravla<strong>da</strong> gvxvdeba arailustrirebuli<br />

mwiri sareklamo gancxadebebi, ZiriTa<strong>da</strong>d iseTebi, rogoric aris<br />

gamoqveynebuli 1900 wlis gazeT ,,iveriaSi”, romelic iuwyeba: ,,pirveli<br />

kerZo samkurnalo eqim navasardianisa. avadmyofT iRebnen eqimni yovel<br />

dRe, kvira dRis gar<strong>da</strong>” (,,iveria” 1900,#182). aseve, mravla<strong>da</strong>a gancxadebebi<br />

sxva<strong>da</strong>sxva warmodgenebis an Sekrebebis Sesaxeb. magaliTad: ,,qalaqis<br />

TeatrSi, kviras 10 seqtembers b. safarovis TaosnobiT jon morisi<br />

gahmarTavs gundovan suraTebs ,,vefxis tyaosni<strong>da</strong>n” (,,iveria” 1900, #196).<br />

<strong>da</strong> sxva. gazeTis ilustrirebuli reklamebi<strong>da</strong>n sainteresoa 1880 wlis<br />

,,droebaSi” gamoqveynebuli gancxadeba, romelic iuwyeba: ,,inglisis<br />

maRaziaSi Tmis amomyvani mak-masteri amagrebs Tmebs <strong>da</strong> adrindel fers<br />

aZlevs, fasi aTi SuSisa 2 maneTi, gagzavniT 2 maneTi <strong>da</strong> 28 kap. aseve<br />

iyideba qinis poma<strong>da</strong>, sCotkebi Tavis tkivilis mosaspoblad, tualetis<br />

saponi, duxebi <strong>da</strong> sxva.” (suraTi 44).Ggancxadebas Tan axlavs inglisur<br />

stilSi Cacmuli grZelTmiani qalbatonis gamosaxuleba. (,,droeba” 1880<br />

#231). ilustrirebuli <strong>reklamis</strong> magaliTs warmoadgens aseve reklama<br />

imave gazeTSi, romelic iuwyeba: ,,gustav keppenis maSinebis maRaziaSi<br />

moipoveba Semdegi maSinebi: (moyveba CamonaTvali). ilutraciaze<br />

gamosaxulia erT-erTi imdroindeli saamqro manqanis gamosaxuleba<br />

(suraTi 45). aseve, sainteresoa, ilustrirebuli sareklamo gancxadeba,<br />

romelzec cxenze amxedrebuli meomaria gamosaxuli. reklama iuwyeba:<br />

,,am kviri<strong>da</strong>m <strong>da</strong>ibeWdeba <strong>da</strong> 6 aprili<strong>da</strong>m gaiyideba yaramaniani. mecamete<br />

kari. iyideba meliqiSvilis stambaSi <strong>da</strong> wignis maRaziebSi. Ffasi 2 abazi”<br />

(suraTi 46). (,,droeba” 1880 #231).<br />

sainteresoa XIX-XX saukunis qarTuli mxatvruli abrebi, romlebic<br />

Tbilisis RirsSesaniSnaobas warmoadgendnen. mwerali giorgi evangulovi<br />

aRniSnavs: abrebi asaxavdnen yoveli qalaqis suls, gonebriv<br />

SesaZleblobebs <strong>da</strong> upirveles yovlisa gemovnebas, Tu adre abras ar<br />

aqcevdnen yuradRebas, axla Cven vxe<strong>da</strong>vT, rom abra Tavis ganviTarebaSi<br />

gar<strong>da</strong>isaxa <strong>reklamis</strong> sxva saxeobad- plakatad” (evangulovi 1917:#104:4).<br />

SegviZlia vTqvaT, rom Zveli abrebi vizualurad TiTqmis arafriT<br />

gansxvadebian sareklamo plakatisgan. maTSic msgavsad plakatis<br />

specifikisa didi adgili eTmobo<strong>da</strong> gamosaxulebas, Tanmxlebi teqsti ki<br />

52


mokle <strong>da</strong> lakonuria. aqe<strong>da</strong>n gamomdinare plakatis winamorbeds<br />

ilustrirebuli abra warmoadgens. Zveli abrebi, aseve, Tanamedrove gare<br />

<strong>reklamis</strong> winapra<strong>da</strong>c gvevlinebian. magaliTisTvis sainteresoa 1894 wlis<br />

imeruli Sampanuris reklama (suraTi 47), romelic mxatvrul-<br />

stilisturad gvaxsenebs franguli plakatis skolas, aseve, amerikuli<br />

gamagrilebeli sasmelis ,,koka-kolas” imave periodis reklamebs,<br />

romlebSic sasmels gvTavazobs momxibvleli qali WiqiT xelSi.<br />

reklamaSi ar ikiTxeba qarTuli individualoba. is, umeteswilad<br />

ucxouri warmoebis <strong>reklamis</strong> STabeWdilebas tovebs, Tumca sainteresoa<br />

misi mxatvruli ga<strong>da</strong>wyveta. namuSevari kamerul-lirikuli xasiaTisaa,<br />

gamoirCeva sinatifiT, <strong>da</strong>xvewili formebiT, akademiuri SesrulebiT,<br />

karga<strong>da</strong>a SerCeuli feradovani gama - mSvidi <strong>da</strong> idumali lurji<br />

erTdroulad gamokveTs <strong>da</strong> amasTanave romantikul intonacias aniWebs<br />

qalis centralur gamosaxulebas, romlis Tavis <strong>da</strong> xelis graciozulad<br />

gamoweril moZraobas ga<strong>da</strong>aqvs mayureblis mzera sasmelze.<br />

mxatvruli TvalsazrisiT sainteresoa Semdegi reklamac (1894w),<br />

romelic vinme g. gozalovis kamfetebis mwarmoebel qarxnas uwevs<br />

popularizacias (suraTi 48). namuSevarSi gamosaxulia patara gogona,<br />

romelic telefonis meSveobiT ukveTavs qarxanas misTvis sasurvel<br />

tkbileuls. imisTvis, rom mayurebelisTvis advilad gasagebi gaxdes<br />

<strong>reklamis</strong> Sinaarsi, avtorma gogonas xelSi gamosaxa furceli teqstiT,<br />

romlezec weria moTxovna (Требование). aRsaniSnavia, is, rom abraze teqsti<br />

ramdenime enazea <strong>da</strong>werili- rusulad, qarTulad, somxurad <strong>da</strong> arabulad,<br />

rac naTlad metyvelebs im faqtze, rom saqarTveloSi cxovrobdnen <strong>da</strong><br />

moRvaweibdnen sxva<strong>da</strong>sxva juris a<strong>da</strong>mianebi. reklamaSi didi adgili<br />

uWiravs rusul Srifts, rac mis mniSvnelobaze metyvelebs. sainteresoa<br />

gamosaxulebis <strong>da</strong> Sriftis kompoziciuri ganawilebac: kompoziciurad<br />

gamosaxuleba moTavsebulia formatis marcxena mxares, ris safuZvelzec<br />

aqcenti ga<strong>da</strong>dis formatis marjvena mxares moTavsebul warweraze<br />

(rogorc cnobilia a<strong>da</strong>mianis Tvali suraTs advilad aRiqvams<br />

marcxni<strong>da</strong>n-marjvniv). namuSevris ferTa gama ZiriTa<strong>da</strong>d Sedgeba<br />

lurjis, narinjisferis <strong>da</strong> TeTri tonebisgan, lurji foni metyvelebas<br />

53


aniWebs TeTrs <strong>da</strong> narinjisfers, riTac TvalSisacems xdis mTavar<br />

detalebs: warweras- ,,Конфетная фабрика” <strong>da</strong> gogonas figuras.<br />

aRsaniSnavia sakeravi manqanebis ,,zingeris” kompaniis reklamac (1900w)<br />

(suraTi 49). reklamaSi gamosaxulia rusul nacionalur samosSi<br />

Semosili mimzidveli qali, romelic sakerav manqanasTan muSaobs,<br />

centraluri gamosaxuleba moTavsebulia rusuli aso ,,z”-sgan Seqmnil<br />

Semorkalul CarCoSi, masSive moTavseblia warwerac. avtorma aqcenti aso<br />

,,z”-ze gaakeTa, romelic wiTeli feris meSveobiT umalve ipyrobs<br />

yuradRebas. CarCoSi moqceuli gamosaxulba ki umeteswilad dekoratiul<br />

<strong>da</strong>namatad aRiqmeba. un<strong>da</strong> aRiniSnos, rom sareklamo abra mxatvruli<br />

TvalsazrisiT karg donezea Sesrulebuli <strong>da</strong> mxatvrul-stilisturi<br />

ga<strong>da</strong>wyvetis TvalsazrisiT waagavs modernistuli stilis <strong>da</strong>savlur<br />

mxatvrul plaketebs.<br />

dekoratiuli TvalsazrisiT sakmaod maRal doneze aris<br />

gaformebuli kompania ,,zingeris” maRaziis eqsterieric, (1900w.) (suraTi<br />

50). Sesasvleli karis marjvena <strong>da</strong> marcxena gverdebze moTavsebulia<br />

kompaniis safirmo abrebi, vitrinebSi warmodgenilia maTi produqcia.<br />

maRaziis Tavze ki vxe<strong>da</strong>vT reliefuri asoebisgan Sedgenil warweras-<br />

,,kompania zingeri’.<br />

sakmaod Tanamedrove doneze aris Seqmnili vinme sosiko<br />

merkvilaZis wignebis maRaziis sareklamo abrac (suraTi 51). maRaziis<br />

Tavze moTavsebulia Semorkaluli konstruqcia, romelzec reliefuri<br />

formis asoebia <strong>da</strong>kruli. formis mixedviT abra, savaraudod Suqreklamas<br />

warmoadgen<strong>da</strong>, amitom funqciuri iqnebo<strong>da</strong> sibneleSic.<br />

Tbilisis abrebi gamorCeodnen formis, Sinaarsis <strong>da</strong> Janris<br />

mravalferovnebiT. AZiriTa<strong>da</strong>d maT or jgufad yofen: Sriftul <strong>da</strong><br />

mxatvrul abrebad. Sriftuli abrebis simravle SeimCneo<strong>da</strong> qalaqis<br />

aristokratul ubnebSi, mxatvruls ki umeteswilad SevxvdebodiT mis<br />

Zvel nawilSi <strong>da</strong> nawilobriv marcxena samnapiroze axlad aSenebul<br />

raionebSi. Tumca mkacri diferenciacia SeuZlebelia, radgan qalaqSi<br />

met-neklebad SeiniSnebo<strong>da</strong> orive saxis abrebi. cnobili mwerali gaston<br />

buaCiZe aRniSnavs: ,,saukunis bolos Tbilisi gvevlineba wvrili<br />

mevaWreebis, meduqneebis <strong>da</strong> mravalricxovani abrebis qalaqad. Suqreklama<br />

54


<strong>da</strong> moxatuli farnebi ki RamiTac zemoqmedeben” (buaCiZe 1981:44)<br />

xelovnebaTmcodne i. Zucova ki Tavis statiaSi ,,Zveli Tbilisis<br />

mxatvruli iersaxe” wers: ,,Tbilisis quCebi abrebis mravalferovnebiT <strong>da</strong><br />

simravliT sagamofeno galereas Camogav<strong>da</strong>, es feradi <strong>da</strong> mimzidveli<br />

abrebi epatiJebodnen <strong>da</strong> izi<strong>da</strong>vdnen gamvlelebs”. (Zucova 1990:2) abrebis<br />

simravle marTlac kargad Cans Zveli foto masali<strong>da</strong>n, romelzec<br />

aRbeWdilia Zvel Tbilisis m. voroncovis moe<strong>da</strong>ni <strong>da</strong> puSkinis quCa (1902-<br />

1903ww) (suraTi 52, 53). abrebs fons uqmni<strong>da</strong> mevaWreTa ,,wamoyvirebebi”,<br />

romlebic yiddnen sxva<strong>da</strong>sxva saxis produqcias (mwvalis, xils, rZis<br />

produqtebs <strong>da</strong> sxva). m. tabataZes aRwerili aqvs TbilisSi, cnobili<br />

mai<strong>da</strong>nis moe<strong>da</strong>nze arsebuli situacia: ,,aq Tavs iyri<strong>da</strong> yvelanairi jurisa<br />

<strong>da</strong> sxva<strong>da</strong>sxva enaze molaparake xalxi, ismo<strong>da</strong> moxetiale musikosTa<br />

xmebi, muSebisa <strong>da</strong> mtvirTavebis SeZaxilebi, vaWrebisa <strong>da</strong> gamyidvelebis<br />

yvirili, romlebic TavianT saqonels aqebdnen” A(tabataZe 1989:9).<br />

marTlac, albaT bevrs axsovs quCis mevaWreTa wamoyvirebebi Zveli<br />

qarTuli filmebi<strong>da</strong>nac, romlebic asaxavdnen Zvel qalaqur cxovrebas.<br />

magaliTad cnobili filmi _ ,,rac ginaxavs veRar naxav”, romelSic<br />

cnobili qarTveli msaxiobi sifiko Wiaureli TamaSobs mawvnis<br />

gamyidvels <strong>da</strong> sxva.<br />

aRsaniSnavia, is rom XIX-XXss-is mijnis TiTqmis yvela abra rusul<br />

enaze iwerebo<strong>da</strong> (xSir SemTxvevaSi gramatikulad gaumarTavi), rasac<br />

naTels fens istoria. istorikosi l. sanikiZe XIX s-is bolo periodis<br />

Sesaxeb wers: ,,1880-iani wlebi saqarTvelosTvis umZimesi wlebi iyo,<br />

radgan rusxelmwifis samoxeleo-biurokratiuli xrova gansakuTrebuli<br />

siaSkaraviT cdilob<strong>da</strong> saqarTveloSi rusifikatoruli politikis<br />

<strong>da</strong>mkvidrebas _ qarTuli enis, kulturis tradiciebis <strong>da</strong> znis<br />

Zirfesvianad amoZirkvas” (sanikiZe 1988:572). miuxe<strong>da</strong>vad ruseTis<br />

xelisuflebis mxri<strong>da</strong>n politikuri zewolisa, am periodis abreze<br />

<strong>da</strong>kvirvebam saintereso ram gviCvena: aRsaniSnavia is, rom abrebis rusul<br />

teqstebSi Tanamedroveze metad ikiTxeba qarTuli suliskveTeba,<br />

specifikuri iumori <strong>da</strong> ena. aseTi erovnuloba, garkveulwilad, aixsneba<br />

imiT, rom miuxe<strong>da</strong>vad am periodSi Seqmnili rusuli <strong>da</strong> evropuli stilis<br />

mkafio gavlenisa (rac Tavis mxriv mniSvnelovani faqtori iyo, axali<br />

55


qarTuli xelovnebis ganviTarebaSi, radgan SeuZlebelia saerTo<br />

mxatvruli procesisgan mowyvetili ganviTareba), XIX saukunis bolosa<br />

<strong>da</strong> XX saukunis pirvel meoTxedSi qarTul mxatvrobas <strong>da</strong> poezias ar<br />

<strong>da</strong>ukargavs Tavisi <strong>da</strong>moukidebloba <strong>da</strong> erovnuli skolis Rirseba.<br />

cnobili mwerali n. janberiZeEaRniSnavs: ,,rusuli TviTmpyrobelobis<br />

mier erovnuli Cagvris miuxe<strong>da</strong>vad, qveyanaSi mimdinareobs erovnuli<br />

TviTSegnebis gamoRviZebis procesi, ramac ukve XIXs-is bolo<br />

aTwleulebSi qarTuli literaturisa <strong>da</strong> mTlianad kulturis ayvaveba<br />

ganairoba” (janberiZe 1989:8). abrebs ki iseve, rogorc evropaSi,<br />

ZiriTa<strong>da</strong>d, qmnidnen imdroindeli mxatvrebi, romelTa Soris iyo<br />

TviTnaswavli mxatvari firosmanic. aqe<strong>da</strong>n gamomdinare reklamebSi<br />

rusuli Sriftis miRma SenarCunebuli iqna qarTuli individualizmi <strong>da</strong><br />

TavisTavadoba. Jurnalisti eka lomiZe wers: ,,XIXs-is 90-ian wlebSi<br />

evropasa <strong>da</strong> amerikaSi ,,koka-kolas” sareklamo kampaniis xana idga.<br />

qarTvelebisTvis kargad iyo cnobili <strong>da</strong>savluri <strong>reklamis</strong> moTxovnebi,<br />

romelsac uTuod iTvaliswinebdnen, Tumca brendis wardgenisas mTavari<br />

mniSvneloba mainc erovnul faqtors eniWebo<strong>da</strong>” (kviris . . 2011:29).<br />

magaliTad ganvixiloT reklama, romelic im droisTvis popularul<br />

brends - sarajiSvilis koniaks emsaxureba (suraTi 54). reklamaSi<br />

gamosaxulia XIXs-is erT-erTi pirveli qarTveli fotomodeli barbale<br />

bagrationi-<strong>da</strong>viTaSvili. erovnul samosSi sagangebod gamowyobili<br />

momxibvleli babo, langariT sTavazobs mayurebels sasmels. kompoziciis<br />

ze<strong>da</strong> marcxena kuTxeSi gamosaxulia emblema - kavkasiis frialo<br />

kldeebze Semdgari jixvis gamosaxulebiT, romelic sarajiSvilma<br />

saerTaSoriso sasaqonlo niSnad aqcia. miuxe<strong>da</strong>vad imisa, rom mTavar<br />

atributze - boTlze moTavsebulia rusulenovani warwera, yvela detali<br />

metyvelebs imaze rom reklama aris qarTuli warmoebis. samwuxarod,<br />

Tanamedrove reklamam <strong>da</strong>karga erovnuloba. dRevandeli sareklamo<br />

gzavnilebi qarTuli sityvebiT umetesad ucxour mentalobas <strong>da</strong><br />

cxovrebis stlis aSuqeben.<br />

mxatvruli TvalsazrisiT sainteresoa fotomasalaSi aRbeWdili<br />

vinme xandradzovis musikaluri instrumentebis saxelosnos erT-erTi<br />

sareklamo abra (suraTi 54a). sainteresod aris mofiqrebuli saxelosnos<br />

56


karebze qalis <strong>da</strong> mamakacis gamosaxulebebi, romlebic musikalur<br />

instrumentebze ukraven <strong>da</strong> amiT uweven reklamas saxelosnos.<br />

aRsaniSnavia Zveli abrac, romelic konstruqciiT Tanamedrove manaTobel<br />

yuTs (,,laiTboqs”) waagavs (suraTi 55). abris qveviT ikiTxeba warwera<br />

,,l.l.Strexeris kbilis samkurnalo” aRsaniSnavi, is faqti, rom am<br />

periodis TiTqmis yvela abraze iwerebo<strong>da</strong> <strong>da</strong>wasebulebis mepatronis<br />

gvari. magaliTisTvis warmodgenilia ori fotosuraTi Sriftuli tipis<br />

abrebisa, romlebic reklamas uweven rogorc <strong>da</strong>wesebulebis, aseve<br />

mepatroneebis vinaobasac (suraTi 56,57). pirvel abraze vxe<strong>da</strong>vT<br />

saintereso warweras: ,,Semosasvleli saxli, <strong>da</strong>salevi <strong>da</strong>wesebuleba l.<br />

WeliZis <strong>da</strong> a. fruiZis”. meoreze ki weria: ,,savaWro saxli Tavad z.<br />

jorjaZesi”. abra Tavisi Semorkaluri formiT amSvenebs Senobas,<br />

romelic arafriT Camouvardeba Tanamedrove tipis dizainiT aSenebul<br />

nagebobas. aseTi Sriftuli tipis Babrebi mravlad iqmnebo<strong>da</strong> Zvel<br />

qalaqSi.<br />

aRsaniSnavia am periodis abrebis teqstic, romlebic didi iumoriT<br />

iyo Sedgenili g. evangulovs <strong>da</strong> i. Zucovas aRwerili aqvT ramdenime<br />

Zveli abris teqsti, romlebic izi<strong>da</strong>ven TvianTi specifikuri qarTuli<br />

iumoriT <strong>da</strong> uSualobiT (Zucova 1990:3; evangulovi, 1917:#104:4). magaliTad<br />

erT-erTi cnobili duqnis mepatronis aSugi agzazis duqnis abras ewera:<br />

,,Ное-Лечебница” (noes samkurnalo), erT-erTi samikitnos abraze<br />

moTavsebul gamosaxulebas_ taburetze mjdomi kintos saxiT Tan axl<strong>da</strong><br />

teqsti, romelic gamvlels amcnob<strong>da</strong>: ,,Здесь живет бедни Сико’’ (aq cxovrobs<br />

sawyali siko), xolo fexsacmlis saxelosnos abras axl<strong>da</strong> teqsti:<br />

,,Несостоятелни Шио поневоль вь подвале животь сапоги и галоши шьеть” (sawyali<br />

Sio uneburad sar<strong>da</strong>fSi cxovrobs, keravs Ceqmebs <strong>da</strong> kaloSebsac keravs.<br />

Aabra CuRureTSi), aseve iumoriT iyo <strong>da</strong>werli warwera erT-erTi duqnis<br />

abraze ,,Салидни обед для Салидни лудеи” (soliduri sadili, soliduri<br />

xalxisTvis) mag: warwera Rvinis sar<strong>da</strong>fis abraze: ,,Вини погреба<br />

кахетински Акоба, пиом до гроба и даже в гроба” (Rvinis sar<strong>da</strong>febi kaxeli<br />

iakobis, vsvamT kubos karamde <strong>da</strong> kuboSic. abra klor-taxSi). aseve, ,,В<br />

духане Гога апетит бога” (gogas duqanSi ma<strong>da</strong>a RmerTiviT. abra sololakSi),<br />

"Душа рай, двер открывай, не стучай" (suli samoTxesi, kari gaaRe ar<br />

57


<strong>da</strong>akauno. abra avlabarSi) erT-erTi mkeravis saxelosnos Tavze mikrul<br />

abras ki ewera: ,,Демократически сапожник” (demokratiuli mewaRe) <strong>da</strong> sxva.<br />

abraTa aseT ,,iumorinaSi” xvdebo<strong>da</strong> egzotikuri warwerebic: magaliTad:<br />

momplezir, san-susi, E,,eldorado” <strong>da</strong> sxva. abrebis ena, maTi teqsti<br />

Zalian mkafiod, efeqturad iyo Sedgenili <strong>da</strong> gaTvlili iyo imaze, rom<br />

gaeCerebina gamvleli. un<strong>da</strong> iTqvas, rom Tanamedrove reklamebisgan<br />

gansxvavebiT, Zveli abrebi mnaxvels izi<strong>da</strong>vs Tavisi uSaloebiT,<br />

ubraloebiT <strong>da</strong> pir<strong>da</strong>pirobiT. maTSi adgili ar aqvs sinamdvilis<br />

gaidealebas, rac imsaxureb<strong>da</strong> mowonebas <strong>da</strong> xalxis ndobas.<br />

XXs-is <strong>da</strong>sawyisi<strong>da</strong>n qveyanaSi vrceldeba axali kulturuli<br />

mimdinareoba modernizmi. saqarTvelos sazogadoeba ecnoba <strong>da</strong> iTavisebs<br />

msoflioSi popularul mimdinareobas. xelovnebaTmcodne Tea tabataZe am<br />

periodis Sesaxeb aRniSnavs: ,,XXs-is <strong>da</strong>sawyisis Tbilisi, kapitalisturi<br />

tipis qalaqad yalibdeba, sa<strong>da</strong>c iqmneba axali- modernuli kultura.<br />

Tbilisis modernuli kulturisa <strong>da</strong> xelovnebis xasiaTi<br />

,,multikulturuloba”, romelic, rogorc faqti garkveulwilad<br />

konkretuli istoriuli viTarebiTac iyo ganpirobebuli, magram isev<br />

Tbilisuri, zoga<strong>da</strong>d ki qarTuli kulturis bunebi<strong>da</strong>n gamomdinare, 1910-<br />

20-iani wlebis qarTuli xelovnebis arsebiT, mniSvnelovan maxasiaTeblad<br />

iqca” (tabataZe 2011:62). Mmodernizmis gavrcelebiT, Seicvala reklamebis<br />

mxatvrul-stilisturi ga<strong>da</strong>wyvetac - maTSi gamovlin<strong>da</strong> axali<br />

mimdinareobisTvis <strong>da</strong>maxasiaTebeli niSan-Tvisebebi. magaliTisTvis<br />

sainteresoa 1909 welSi Seqmnili reklama ,,Земляничное Молоко” (suraTi<br />

58), romelic saxis kanis mosavlel saSualebas- kosmetikur rZes uwevs<br />

popularizacias. (zakavkazie 1909#108). namuSevarSi kompoziciuri <strong>da</strong><br />

mxatvruli ga<strong>da</strong>wyvata (momxibvleli qalis gamosaxuleba, romlis<br />

Serwyma mcenareul ornamentTan qmnis erTian dekoratiul suraTs)<br />

uneburad gvagonebs alfons muxas sareklamo plkatebs. reklamaSi Cans<br />

modernistuli stilisTvis <strong>da</strong>maxasiTebeli iseTi niSan-Tvisebebi,<br />

rogoricaa: kompoziciis agebis dekoraciuli struqtura, mcenareuli<br />

ornamentebis gamoyeneba, gamosaxulebis ornamentuli moCarCoveba.<br />

modernis stilis niSan-Tvisebebi aisaxa iponuri yavis reklamaSic,<br />

(suraTi 59) (tifliski. . . 1912:#139), esaa- xazis wamyvani mniSvneloba,<br />

58


gamosaxulebis ornamentuli Serwyma garkveul <strong>da</strong>talebTan <strong>da</strong> fonTan.<br />

swrafva dekoratiulobisken. namuSevarSi SeiniSneba ornamentis riTmuli<br />

gameorebis gamoyenebac, reklama mxatvrul–esTetikuri TvalsazrisiT<br />

mimzidvelia, magram Tu Sevxe<strong>da</strong>vT mas rogorc mxolod reklamas<br />

produqciis arsis aRqmis TvalsazrisiT, un<strong>da</strong> aRiniSnos, rom sustia<br />

kavSiri teqstsa <strong>da</strong> gamosaxulebas Soris- teqstis gareSe iaponeli qalis<br />

gamosaxuleba ufro metad aRiqmeba tradiciuli iaponuri samosis an<br />

varcxnilobis reklamad.<br />

kompoziciurad sainteresoa fexsacmelis ,,galoSebisTvis” Seqmnili<br />

reklamac, romelic sakmaod detalurad iZleva informacias produqciaze<br />

(suraTi 60). (zakavkazie 1911:#20). masSi kargad aris gamoyenebulia<br />

miniSnebebi, romlebic metyveleben: gamomSvebi qarxnis solidurobaze,<br />

produqciis raodenobaze, gamoyenebul masalaze. Mmxatvruli kuTxiT<br />

sareklamo gamosaxuleba cotaTi ga<strong>da</strong>tvirTulia <strong>da</strong> moklebulia<br />

lakonurobas, magram amavdroulad gamarTulia kompoziciuri agebis<br />

TvalsazrisiT.K kargad aris mofirebuli TviT fexsacmlis _ galoSis<br />

gamosaxuleba, romlis ,,myarad <strong>da</strong>bijebuli” Ziris anabeWdi reklamaSi<br />

simbolurad aRniSnavs mis gamZleobas <strong>da</strong> maRal xarisxs, rac<br />

Sinaarsobrivad akavSirebs gamosaxulebas teqstur SetyobinebasTan.<br />

am periodSi abrebs xatavdnen mxatvrebi, romelTa umravlesoba<br />

gaerTianebuli iyo spacialur saswavlo mxatvar-mRebavTa amqarebSi,<br />

cnobili mxatvris iv. vefxvaZis mogonebebiT ,,TbilisSi bevr saqmosanas<br />

hqon<strong>da</strong> gaxsnili samxatvro safirniSo saxelosno, maT <strong>da</strong>qiravebuli<br />

hyav<strong>da</strong>T namdvili xelosani mxatvrebi, Segirdebi” (Tbilisuri . . . 2008:17).<br />

amqruli Semoqmedeba gansakuTrebiT ganviTar<strong>da</strong> XIX saukunis meore<br />

naxevarSi, rac qalaqis ganviTareba-mSeneblobam gamowvia. Sroma amqarebSi<br />

diferencirebuli yofila. erTni oTaxebsa <strong>da</strong> sa<strong>da</strong>rbazoebs amkobdnen,<br />

meoreni saeklesio Tu samxedro droSebs, sxvebi xatavdnen abrebsa <strong>da</strong><br />

qmnidnen fonebs fotoateliebisTvis. fermwerTa amqari msxvil <strong>da</strong> wvril<br />

baWrebs, maRaziaTa restornebis, duqnebis <strong>da</strong> sastumroebis mflobelebs<br />

emsaxurebo<strong>da</strong> (Tbilisuri. . . 2008:12). yovel amqars hqon<strong>da</strong> Tavisi droSa,<br />

romelic maTi gaerTianebis reklamas warmoadgen<strong>da</strong>. saineresoa erT-erTi<br />

amqris droSa, romelic 1911wliT aris <strong>da</strong>Tarigebuli (suraTi 61). droSis<br />

59


SuagulSi gamosaxula macxovari, gverdebze ki oqros ornamentebSi<br />

Caxatulia angelozebi, romelTac xelSi uWiravT palitra. rogorc<br />

fotosuraTi<strong>da</strong>n Cans droSa ga<strong>da</strong>wyvetilia modernis stilSi. kompozicia<br />

gamoirCeva <strong>da</strong>telebis <strong>da</strong> ornamentuli motivebis siuxviT, sinatifiT <strong>da</strong><br />

solidurobiT, am ukanasknels mas aniWebs oqros feri. aseTi tipis<br />

amqarebi arsebob<strong>da</strong> XX saukunis 20 wlebamde. 1914 wels amqarSi Sedio<strong>da</strong><br />

109 kaci. mxatvar-mRebavTa muSaoba saerTo nawarmad iTvlebo<strong>da</strong>, amitomac<br />

Tavis namuSvrebs iSviTad awerdnen xels, aqe<strong>da</strong>n gamomdinare cota ram<br />

aris cnobili abrebis avtorebis Sesaxeb. marTebulia azri imis Sesaxeb,<br />

rom swored amqaris ostatebi qmnidnen qalaqis dizains, mis mxatvrul<br />

gaformebas <strong>da</strong> garegan saxes. aRsaniSnavia m tabataZis gamonaTqvamic:<br />

,,amqaris fermwerTa Semoqmedeba gamorCeva originalobiT <strong>da</strong> TviTmyofadi<br />

ostatobiT, xelosnobasTan Serwymuli naivuri xelovnebiTa <strong>da</strong><br />

<strong>da</strong>xvewili faqizi gamovnebiT” (tabataZe 1989:74). cnobilia abrebis<br />

ramdenime ostati mag: g. zazaSvili, iv. vefxvaZe, k. grigolianci, b.<br />

telingateri <strong>da</strong> sxvebi (Zucova 1990:15), magram yvelaze metad aRiareba<br />

moipova didma qarTvelma TviTnaswavlma mxatvarma niko firosmanaSvilma.<br />

is xatav<strong>da</strong> abrebs Rvinis sar<strong>da</strong>febis <strong>da</strong> duqnebis mepatroneebisTvis,<br />

Tbilisis bohemuri cxovrebis amsaxvel scenebs, naturmortebs,<br />

cxovelebs. Mmxatvari namuSevrebSi gamosaxv<strong>da</strong> samyaros uSualod,<br />

bavSvuri miamiturobiT yovelgvari gaidealebis gareSe. kuznecovi Tavis<br />

wignSi ,,firosmanis Semoqmedeba” wers: ,,firosmanis abrebi pirvel rigSi<br />

dekoratiul xasiaTs atareb<strong>da</strong>. yvela maTgani mowodebuli iyo<br />

gaelamazebina intereierebi- samikitnoebi, ludis <strong>da</strong> Rvinis sar<strong>da</strong>febi,<br />

duqnebi. adgilebi, sa<strong>da</strong>c yvelaze xSirad muSaob<strong>da</strong> firosmani, amitomac<br />

Searqves mas ,,duqnis fermweri” (kuznecovi 983:116). xatvis procesSi<br />

firosnmaniM iyeneb<strong>da</strong> sakuTar ferwerul sistemas <strong>da</strong> saxviT saSualebebs,<br />

ar misdev<strong>da</strong> stils <strong>da</strong> mo<strong>da</strong>s. T jafariZe sruliad marTebulad<br />

aRniSnavs: ,,firosmanis mxatvruli sistemis yvelaze TvalSisacemi niSania<br />

misi esTetikuri Tavisufleba. es Cans formebis interpretaciaSi <strong>da</strong><br />

kompoziciebis xasiaTSic. igi Tavs ar zRu<strong>da</strong>vs mxatvruli kanonebiT,<br />

magram qmnis axal, mxolod misi pirovnebis gamomxatvel ferwerul<br />

kanonzomierebebs” (jafariZe 2010: 334). firosmani xatav<strong>da</strong> imas, rasac<br />

60


xe<strong>da</strong>v<strong>da</strong> <strong>da</strong> rogorc grZnob<strong>da</strong>. abrebs wer<strong>da</strong> iseve, rogorc sxva Janrul<br />

tiloebs, romlebsac reklamad ZiriTa<strong>da</strong>d teqstis meSveobiT<br />

gar<strong>da</strong>saxav<strong>da</strong>. misi sareklamo abrebi umeteswilad maRalmxatvrul<br />

ferwerul nawarmoebebs warmoadgenen, romlebsac dResac eTayvanebian,<br />

baZaven <strong>da</strong> Tanamedrove restornebis an duqnebis reklamad iyeneben.<br />

magaliTad: sainteresoa misi sareklamo abra <strong>da</strong>xatuli erT-erTi Rvinis<br />

sar<strong>da</strong>fisTvis (suraTi 62). abraze gamoisaxulia patara qoxisken<br />

(savaraudod Rvinis sar<strong>da</strong>fisken) mimavali uremi, romelsac ukan yanwiT<br />

xelSi cxenze amxedrebuli yaraCoReli miyveba. namuSevarSi ar aris<br />

gamosaxuli arc Rvinis boTlebi, arc qeifi <strong>da</strong> arc sar<strong>da</strong>fis interieri,<br />

Mmiuxedevad amisa namuSevari qmnis Rvinis sar<strong>da</strong>fisTvis <strong>da</strong>maxasiaTebel<br />

saqeifo ganwyobas.F firosmani, iseve rogorc tuluz lotreki,<br />

SesaniSnavad gadmoscems adgilis ganwyobas. namuSevris saerTo<br />

koloriti Camqralia, samagierod warwera ,,Rvinis sar<strong>da</strong>fi” gamosaxulia<br />

didi asoebiT <strong>da</strong> moqceulia mkveTr narinjisfer CarCoSi, riTac abras<br />

mieniWa <strong>reklamis</strong>Tvis saWiro simkveTre <strong>da</strong> TvalSisacemi ieri.<br />

sainteresoa forosmanis mier kaxuri Rvinis sawyobisTvis<br />

<strong>da</strong>xatuli erT-erTi abra, romelic vinme ozalaSvils ekuTvno<strong>da</strong> (suraTi<br />

63). Aam abraSi vlindeba modernistuli stilisTvis <strong>da</strong>maxasiTebeli niSan-<br />

Tvisebebi: gamosaxulebis moqceva CarCoSi, ovaluri plastikuri formebi,<br />

dekoratiuloba. aRsaniSnavia firosmanisTvis <strong>da</strong>maxasiaTebeli rusuli <strong>da</strong><br />

qarTuli Sriftebis Serwyma, rac im droisTvis saerTod miRebuli iyo.<br />

kerZod am abraze ganTavsebuli qarTul- rusuli warweris Sesaxeb g.<br />

buaCiZe sainteresod wers: ,,rusuli nawili aRiqmeba, rogorc Setyobineba,<br />

qarTuli ki rogorc gaformeba” (buaCiZe 1981:47). es sityvebi aseve,<br />

metyvelebs im periodSi rusuli teqstis mniSvnelobaze. aRsaniSnavia is<br />

faqtic, rom firosmans Tavis abrebSi <strong>da</strong>culi aqvs gamosaxulebis <strong>da</strong><br />

teqstis ganlagebis marTebuli Tanmimdevrobac. (a<strong>da</strong>miani pirvel rigSi<br />

yuradRebas aqcevs ilustracias, Semdeg saTaurs <strong>da</strong> bolos <strong>da</strong>matebiT<br />

teqsts, rac xels uwyobs <strong>reklamis</strong> swraf <strong>da</strong> martiv aRqmas).<br />

sainteresoa sareklamo abrac ,,Чай-Пиво”, romelic duqanSi epatiJeba<br />

gamvlelebs, sa<strong>da</strong>c sTavazoben sxva<strong>da</strong>sxva saxis sasmelebs - Cais, luds,<br />

limonaTs <strong>da</strong> sxva (suraTi 64). es namuSevari Janruli TvalsazrisiT,<br />

61


metad warmoadgens naturmots, romelSic Casmulia mamakacis figura<br />

CaidnebiT xelSi. firosmanma mignebulad <strong>da</strong>xata yvela is sfecifikuri<br />

sagani, romelic <strong>da</strong>mxmare teqstis gareSec mianiSnebs mnaxvels duqanSi<br />

arsebul TiToel konkretul sasmelze. g.xoStariaFsruliad marTebulad<br />

wers: ,,n. firosmanaSvilis naturmortebic <strong>reklamis</strong> funqcias asruleben<br />

<strong>da</strong> amdenad maTSi bevria abriseuli. Aabris <strong>da</strong>maxasiaTebeli niSnebi ki<br />

TvalnaTlivoba, mTavari sagnis warmoCena, aqe<strong>da</strong>n gamomdinare detalebis<br />

simcire, mxatvruli enis simartivea” (xoStaria 1078:32). aRsaniSnavia is,<br />

rom firosmanis namuSevrebis kompoziciaSi ar igrZnoba <strong>reklamis</strong>Tvis<br />

saWiro lakonizmi, mkveTrad gamoxatuli kontrasti, miuxe<strong>da</strong>vad amis, misi<br />

abrebi izi<strong>da</strong>vs mnaxvels, rogorc ferweruli namuSevrebi, romlebic<br />

gamoirCevian siuJetis ubraloebiT <strong>da</strong> weris uSualoebiT. aRsaniSnavia is,<br />

rom mxatvari marTalia mis mier <strong>da</strong>kanonebuli mxatvruli xerxebiT,<br />

magram yovelTvis marTebulad gamoyof<strong>da</strong> reklamaSi mTavars, rac mis<br />

Tan<strong>da</strong>yolil mxatvrul niWze <strong>da</strong> gemovnebaze mianiSnebs. firosmanis<br />

namuSevrebi laparakoben ubralo xalxis enaze, rac advilad gasagebs<br />

xdis mis Semoqmedebas.<br />

aqe<strong>da</strong>n gamomdinare, gar<strong>da</strong> funqciuri <strong>da</strong>tvirTvisa XIX-XXs-is<br />

<strong>vizualuri</strong> reklama mxatvrul- dekoratiuli xasiaTs atareb<strong>da</strong> <strong>da</strong> udides<br />

rols TamaSob<strong>da</strong> adgilobrivi nacionaluri koloritis SeqmnaSi. is<br />

uSualod ukavSirdebo<strong>da</strong> qalaqur yofas <strong>da</strong> mis ganumeorebel saxes. am<br />

periodSi, gansakuTrebiT ganviTra<strong>da</strong> Tanamedrove gare <strong>reklamis</strong> winapari<br />

mxatvruli abra, romelic qalaqis mxatvrul kulturul movlenas<br />

warmoadgen<strong>da</strong>.UmniSvnelovania is faqtia, rom iseve rogorc evropaSi,<br />

abrebs ZiriTa<strong>da</strong>d werdnen mxatvrebi, romlebmac TavianTi mxatvruli<br />

xedvis, SemoqmedebiTi midgomis <strong>da</strong> nacionaluri Tematikis safuZvelze<br />

sareklamo abra aqcies xelovnebis nimuSad <strong>da</strong> rac yvelaze mTavaria,<br />

qveyanaSi <strong>da</strong>amkvidres <strong>reklamis</strong> erovnuli, individualuri saxe. XIX-XXs-<br />

is abrebi gamoirCeodnen mxatvrul-stilisturi ga<strong>da</strong>wyvetis<br />

mravalferovnebiT, spacifikuri eniT, iumoriT <strong>da</strong> uSualoebiT.<br />

samwuxarod un<strong>da</strong> aRiniSnos, rom Tanamedrove qarTulma reklamam<br />

<strong>da</strong>karga is erovnuloba <strong>da</strong> individualoba, rac XIXs-is bolos SeimuSava<br />

qarTulma reklamam.<br />

62


<strong>vizualuri</strong> reklama sabWoTa xelisuflebis periodSi.<br />

(sabWoTa plakati)<br />

XXs-is 20-ian wlebSi, saqarTveloSi <strong>da</strong>myar<strong>da</strong> sabWoTa<br />

xelisufleba. qveyanam yvela sferoSi ganica<strong>da</strong> cvlileba. D<strong>da</strong>iketa<br />

Zveli savaWro <strong>da</strong> administraciuli <strong>da</strong>wesebulebebi, Camoixsna <strong>da</strong><br />

Semdgom <strong>da</strong>ikarga mSvenieri sareklamo abrebi. sabWoTa xelisuflebis<br />

mier gatarebulma politikamE qveyanaSi mospo konkurencia <strong>da</strong> didi xniT<br />

Seaferxa <strong>reklamis</strong> ganviTareba. Jele mamuCaZe marTebulad aRniSnavs<br />

,,saxelmwifo monopoliis pirobebSi ar arsebob<strong>da</strong> sareklamo<br />

saqmianobis ZiriTadiAmastimulirebeli _ sabazro konkurencia” (mamuCaZe<br />

2005:4). reklama aRar warnmoadgen<strong>da</strong> saWiroebas. <strong>reklamis</strong> saxeobebi<strong>da</strong>n<br />

ganviTar<strong>da</strong> mxolod sabWoTa politikur- saagitacio plakati, romlis<br />

mTavar funqcias mosaxleobis ,,swori” mimarTulebiT aRzr<strong>da</strong> <strong>da</strong><br />

Sesabamisi propagan<strong>da</strong> warmoadgen<strong>da</strong>. am periodis plakati ramdenime<br />

funqcias asruleb<strong>da</strong>: 1. sainformacio funqcias – misi bolSevikebi<br />

mosaxleobaSi partiisTvis sasurvel informacias avrcelebdnen. 2.<br />

komunikaciurs- plakati asruleb<strong>da</strong> moqalaqeebsa <strong>da</strong> mTavrobas Soris<br />

mekavSire (Tumca calmxriv) rgolis funqcias. 3. saimijos-<br />

uzrunvelyof<strong>da</strong> saxelmwifosa <strong>da</strong> mmarTveli aparatis pozitiuri saxis<br />

<strong>da</strong>mkvidrebas qveyanaSi. Jurnalisti m. basilaia sabWoTa periodis<br />

plakatis zemoqmedebis Zalaze srulad marTebulad aRniSnavs:<br />

,,komunistebma plakati iaraRad ga<strong>da</strong>aqcies, romelsac xSirad qvemexze<br />

meti Zala hqon<strong>da</strong>. erTi SexedviT ugemovno plakatebs uzarmazari Zala<br />

hqon<strong>da</strong>T. Mmartivi gamosaxuleba yvelasaTvis gasagebi iyo. xolo mokle<br />

teqsti- igive lozungi, romelic gamosaxulebas Tan axl<strong>da</strong>, ubralo<br />

moqalaqes advilad amaxsovrdebo<strong>da</strong> <strong>da</strong> mas Sesabamisi moqmedebisken<br />

ubiZgeb<strong>da</strong>. Pplakatis saSualebiT, komunistebi TiTeul moqalaqes<br />

cxovrebis wess udgendnen, sa<strong>da</strong>c mkacrad iyo gansazRvruli Wamis,<br />

Zilis, <strong>da</strong>svenebis <strong>da</strong> muSaobis ganrigi” (basilaia 2010:40).<br />

pirveli qarTulenovani sabWoTa plakatebi 30-iani wlebSi Seiqmna,<br />

romelTa avtorebis gvarebia - busirevi <strong>da</strong> mirzoevi. maT namuSevrebSi<br />

aisaxa periodis Sesabamisi suliskveTeba. magaliTad: mirzoevis plakatis<br />

63


Tematika mouwodebs kulakebis winaaRmdeg brZolisken <strong>da</strong> asaxavs<br />

movlenebs, romlebic 30-iani wlebis <strong>da</strong>sawyisSi sabWoTa kavSirSi<br />

kolmeurneobis Camoyalibebas <strong>da</strong> kulakebis (e.w. SeZlebuli glexebis)<br />

represiebs ukavSirdeba (suraTi 65). amave periodSia Seqmnili busirevis<br />

plakatic, romelic mkacrad mouwodebs klasobrivi mtrebis saboloo<br />

ganadgurebisken (suraTi 66). (klasobriv mtrebs- kulakebi aznaurebi <strong>da</strong><br />

Tavadebi warmoadgendnen). sainteresoa am ori plakatis mxatvruli<br />

ga<strong>da</strong>wyveta mirzoevis plakatSi gamosaxuleba gayofilia 3 nawilad, ar<br />

ikiTxeba formaTa lakonuroba. Bbusirevis plakati ki ufro pasuxobs<br />

plakatis principebs, formebi <strong>da</strong> feriTi ga<strong>da</strong>wyveta lakonuri <strong>da</strong><br />

kontrastulia. Llurj fonze gamosaxuli mTavri centraluri figura<br />

ga<strong>da</strong>wyvetilia wiTel ferSi <strong>da</strong> Sori<strong>da</strong>nve ipyrobs yuradRebas. Ffiguris<br />

masStaburi zomebi, eqspresiuli moZraoba, saxis moRuSuli gamomtyveleba<br />

<strong>da</strong> xelSi aRmarTuli uro, qmnis gamosaxulebis eqspresiul funqcias,<br />

riTac zemoqmedebs adresatis emociebze. pirveli, rac am periodis<br />

politikur plakatebSi gxvdeba TvalTaxedvis areSi wiTeli feris<br />

siWarbea. Uun<strong>da</strong> aRiniSnos, rom am periodis plakatebSi feris gamoyeneba<br />

<strong>da</strong>kavSirebuli iyo saxelmwifo, politikur ferTa simbolikasTan. feris<br />

simboluri funqcia gansakuTrebiT ikveTeba politikur plakatSi <strong>da</strong> xazs<br />

usvams xelisuflebis ideolugiur mniSvnelobas. wiTeli feri<br />

socialisturi moZraobis simbolod ga<strong>da</strong>iqca. am periodis plakatebze<br />

<strong>da</strong>kvirvebiT, Cans, rom maTi ferTa gama ga<strong>da</strong>wyvetilia ZiriTa<strong>da</strong>d ori<br />

feris_ wiTelisa <strong>da</strong> Savis kombinirebiT. anisimova wers: ,,Sav <strong>da</strong> wiTel<br />

ferTa gama plakatSi qmnis <strong>da</strong>Zabul <strong>da</strong> dramatul fons, wiTeli <strong>da</strong><br />

yviTelis Serwyma ki piriqiT qmnis naTel <strong>da</strong> optimistur fons” (anisimova<br />

2003:60). aqe<strong>da</strong>n gamomdinare simboluri funqciis gar<strong>da</strong>, sabWoTa<br />

plakatebSi didi mniSvneloba eniWebo<strong>da</strong> feris eqspresiul funqciasac.<br />

30-iani wlebis Semdgom periodSi, germaniasTan <strong>da</strong>wyebulma omma<br />

warmoSva axali saagitacio Sinaarsis plakatebi, romlebic<br />

<strong>da</strong>mpyroblebis winaaRmdeg brZolisken mouwoebdnen. aseve plakatebi,<br />

romlebzec aRbeWdili iyo sabWoTa beladebis _ leninis <strong>da</strong> stalinis<br />

portretebi e.w. ,,optikuri citatebis” gamoyenebiT. MmagaliTad: sabWoTa<br />

periodis plakatSi beladTa gamosaxulebis gavrcelebuli magaliTia<br />

64


vefxvaZis mier Seqmnili plakati _ ,,partia Cveni epoqis goneba, patiosneba<br />

<strong>da</strong> sindisia” (suraTi 67).<br />

omis Temaze PSeqmnili pirveli plakati ,,de<strong>da</strong> samSoblo gixmobs”<br />

ekuTvnis qarTvel mxatvars irakli ToiZes (suraTi 68). namuSevari<br />

Zalzed eqspresiuli, STambeW<strong>da</strong>via <strong>da</strong> SesaniSnavad eqvemdebareba<br />

plakatis, kerZod ki politikuri plakatis yvela principebs.<br />

gamosaxuleba, ferTa gama <strong>da</strong> Tanmxlebi teqsti lakonurad aris<br />

ga<strong>da</strong>wyvetili. formatis centrSi gamosaxuli qalis eqspresiuli figuris<br />

SesaniSnav emociur <strong>da</strong>namats warmoadgens lozungi ,,de<strong>da</strong>_ samSoblo<br />

gixmobs”. teqstSi gaJRerebuli asociaciurad ori Zlieri <strong>da</strong> amasTanave<br />

,,Tbili” sityva - ,,de<strong>da</strong>” <strong>da</strong> ,,samSoblo”, eqspresiul <strong>da</strong> masStabur<br />

gamosaxulebasTan erTad qmnis plakatSi garkveul emociur <strong>da</strong>tvirTvas,<br />

rac amZafrebs zemoqmedebas a<strong>da</strong>mianis grZnobebeze. sityva ,,dedis”<br />

gamoyenebiT, gamosaxuleba aRiqmeba ara rogorc ubralod qalis<br />

mowodeba, aramed rogorc mSobeli dedis mkacr brZanebad, romelic<br />

Svilebs mtrebis winaaRmdeg brZolisken mouwodebs. aRsaniSnavia, is rom<br />

omis periodis plakatebSi xSirad mimarTavdnen mebrZoli qalis, umetesad<br />

ki dedis gamosaxulebas, raTa gaemZafrebinaT zemoqmedeba a<strong>da</strong>mianis<br />

grZnobebze.<br />

50-60_ian wlebSi, plakatebSi politikasTan erTad socialuri<br />

Tematikac gamokveTa. Sroma gamocxad<strong>da</strong> komunistur Rirebulebad,<br />

amitomAam periodis plakatebi ZiriTa<strong>da</strong>d mouwodebdnen cxovrebis<br />

sxva<strong>da</strong>sxva sferoSi samuSao gegmis Sesrulebisken, siZneleebis<br />

<strong>da</strong>Zlevisken. Mmravlad iqmnebo<strong>da</strong> plakatebi devizebiT: ,,xuTwledi<br />

oTxwledSi”, ,,kolmeurneebo ga<strong>da</strong>WarbebiT SevasruloT samwliani gegma”,<br />

,,SevasruloT <strong>da</strong>wesebul va<strong>da</strong>Si saxelmwifosTvis puris Cabarebis gegma”,<br />

(suraTi 69) <strong>da</strong> sxva. aqtiurad gamoikveTa aseve, Temebic, romlebic<br />

exebo<strong>da</strong> medicinas, cxovrebis jansaR wess, bavSvTa movlas <strong>da</strong> sxva. Mmag:<br />

plakati ,,zustad <strong>da</strong>icaviT Sromis, <strong>da</strong>svenebis, kvebis <strong>da</strong> Zilis reJimi”<br />

(suraTi 70). 60-ian wlebSi avtomobilebis ricxvis momravlebasTan<br />

<strong>da</strong>kavSirebiT qarTul plakatebSi simTvralesTan brZolis Temac<br />

gamoCn<strong>da</strong>. aseT plakatebs akravdnen sazogadoebrivi Tavmoyris adgilebSi.<br />

mZRolebs afrTxilebden, rom saWesTan mTvral mdgomareobaSi <strong>da</strong>jdoma<br />

65


SesaZloa <strong>da</strong>mRupveli aRmoCndes. mag: plakati_ ,,sxvis janmrTelobas<br />

adRegrZeleb sasmisiT, sakuTar dRes ki imokleb” (suraTi 71) am<br />

periodi<strong>da</strong>n moyolebuli mravlad iqmnebo<strong>da</strong> sadResaswaulo plakatebic,<br />

magaliTad iseTebi rogoricaa o. jiSkarianis plakati - ,,dila<br />

mSvidobisa patarebo!” (surTi 72 ) <strong>da</strong> sxva.<br />

A aqe<strong>da</strong>n gamomdinare, sabWoTa periodis saqarTveloSi, <strong>reklamis</strong><br />

saxeobebi<strong>da</strong>n ganviTr<strong>da</strong> mxolod politikur-saagitacio plakati <strong>da</strong><br />

<strong>da</strong>wyebuli XXs-is 20-iani wlebi<strong>da</strong>n, ganagrZob<strong>da</strong> asebobas sabWoTa<br />

kavSiris <strong>da</strong>Slamde. am periodis plakats didi <strong>da</strong>tvirTva hqon<strong>da</strong>- misi<br />

saSualebiT xelisufleba zemoqmedeb<strong>da</strong> sazogadoebriv azrze. sabWoTa<br />

plakati gamoirCeva realisturobiT, eqspresiulobiT <strong>da</strong> SesaniSnavad<br />

eqvemdebareba plakatis Seqmnis principebs _ Sinaarsobrivad advilad<br />

gasagebi, aRqmis TvalsazrisiT _ lakonuri <strong>da</strong> martivia. Mmxatvrul-<br />

stilisturi TvalsazrisiT ki umeteswilad Zalzed primitiuli.<br />

<strong>reklamis</strong> ganviTarebis Semdgomi etapi ukavSirdeba 1999- 2000 wlebs.<br />

am periodi<strong>da</strong>n ganviTarebas iwyebs zemoqmedebis TvalsazrisiT <strong>reklamis</strong><br />

erT-erTi yvelaze Zlieri saxeoba- telereklama.<br />

§ ΙΙ. tele<strong>reklamis</strong> fsiqologiuri <strong>da</strong> mxatvruli <strong>aspeqtebi</strong>.<br />

,,<strong>vizualuri</strong> aRqma gaucnobierebeli<br />

procesia. TV inforcias Tv<strong>da</strong>pirvelad Tavis<br />

tvini aRiqvams rogorc realobas <strong>da</strong> iwvevs<br />

Sesabamis emociebs. a<strong>da</strong>mians raTqmun<strong>da</strong><br />

SeuZlia ganasxvavos TVsuraTi realuri<br />

samyarosgan, magram es ukve logikuri<br />

procedurebis Sedegia.”<br />

(benjamen detenberi, bairon rivzi; mis:<br />

http://www.labex.ru/page/usearhetipsvr_6.html).<br />

<strong>reklamis</strong> formebi<strong>da</strong>n telereklama yvelaze emociuri, sanaxaobiTi,<br />

masStaburi, efeqturi <strong>da</strong> amasTanave ZviradRirebuli saxeobaa.<br />

satelevizio <strong>reklamis</strong> zemoqmedebis efeqturobas gansazRvravs ori<br />

66


ZiriTadi faqtori: 1. telereklama, moicavs auditoriis farTo masebs <strong>da</strong><br />

2. moqmedebs kompleqsurad (<strong>vizualuri</strong>, xmovani, teqsturi, musikaluri<br />

komponentebiT). telereklamas sul raRac wamebSi ZaluZs Seqmnas<br />

garkveuli ganwyoba <strong>da</strong> emociuri mdgomareoba, romlebic<br />

gaucnobiereblad fiqsirdeba a<strong>da</strong>mianSi <strong>da</strong> Semdgom ubiZgebs mas<br />

garkveuli moqmedebisken. cnobili fsiqologi d. uznaZe aRniSnavs: ,,jer<br />

Cndeba ganwyoba, rogorc mTliani subieqtis modifikacia, rogorc misi<br />

fsiqofizikuri funqciebis garkveuli moqmedebisaTvis mzaoba <strong>da</strong> Semdeg<br />

ganwyobis safuZvelze realizdeba TviTon qceva.” F(aWara 1996:6). aqe<strong>da</strong>n<br />

gamomdinare, yvelaze efeqturia reklamebi, romlebic zemoqmedeben<br />

a<strong>da</strong>mianis emociebze.<br />

Ytelevizia umniSvnelovanesi arxia msoflio komunikaciis istoriaSi.<br />

Mmisi zemoqmedebis Zala imdenad didia, rom mosaxleobis garkveuli<br />

nawili realobas ukve aRiqvams ise, rogorc sTavazobs mas ekrani<strong>da</strong>n<br />

mowodebuli informacia <strong>da</strong> suraTebi. garkveuwilad veTanxmebiT n.<br />

xaxutaSvilis azrs imis Sesaxeb, rom masobrivi komunikaciis saSualbebma<br />

<strong>da</strong>isakuTra saganmanaTleblo fuqciebis mniSvnelovani nawili, romlebic<br />

adre ekuTvno<strong>da</strong> ojaxs <strong>da</strong> skolas (xaxutaSvili 1997:5). Mteleiziis<br />

rolze a<strong>da</strong>mianis cxovrebaSi metyvelebs 2010 wlis monacemebi, romelSic<br />

asaxulia sazogadoebis mier TV yurebaze dReSi saSualod <strong>da</strong>xarjuli<br />

wuTebis raodenoba (qveynebis mixedviT) (sqema #73). TV yurebaze<br />

<strong>da</strong>xarjuli wuTebis raodenobiT pirvel adgilzea somxeTi, meore<br />

adgilzea azerbaijani, mesameze amerikis SeerTebuli Statebi, xolo<br />

meoTxe adgilze ki saqarTvelo. irkveva, rom saqarTvelos mosaxleoba<br />

televizorTan dReSi saSualod 269 wuTs atarebs. (monitoringuli. . .<br />

2010) Aaqe<strong>da</strong>n gamomdinare gasagebi xdeba <strong>reklamis</strong> <strong>da</strong>mkveTebis mxri<strong>da</strong>n<br />

televiziis ,,Sturmi”. komunikaciur saSualebebs Soris, televiziis<br />

upiratesoba, maleve <strong>da</strong>afases komerciulma organizaciebma <strong>da</strong> gaavses<br />

samauwyeblo arxebi sxva<strong>da</strong>sxva saxis reklamebiT. dRes, telereklamas<br />

ukavia wamyvani adgili msoflio marketinguli bazris struqturaSi.<br />

telereklama <strong>reklamis</strong> sxva formebTan Se<strong>da</strong>rebiT mniSvnelovani<br />

upiratesobiT sargeblobs. misi upiratesoba ganpirobebulia moZravi<br />

gamosaxulebis demonstrirebiT, sareklamo produqtis momzadebis<br />

67


procesis <strong>da</strong> misi moqmedebis detaluri CvenebiT, aseve telemayureblis<br />

sxva<strong>da</strong>sxva ganzomilebaSi, drosa <strong>da</strong> qveynebSi ga<strong>da</strong>yvanis iluziiT. sxva<br />

saxis sareklamo formebisgan gansxvavebiT telereklama yvelaze metad<br />

amaxsovrdeba a<strong>da</strong>mians, radgan moZravi suraTi advilad aRibeWdeba<br />

mayureblis gonebaSi. <strong>da</strong>maxsovrebis mxriv telereklama 1,2 jer uswrebs<br />

Jurnalis reklamas, 1,4 jer gazeTis <strong>da</strong> 2-jer radioreklamas. (inasariZe<br />

2000: 620).<br />

pirveli telereklama gaCn<strong>da</strong> amerikaSi 1931 wels ,,soup operasTan”<br />

erTad. misi <strong>da</strong>maarsebeli gaxl<strong>da</strong>T sentimentaluri serialebis Semqmneli<br />

frenk homerti. Tavi<strong>da</strong>n serialebi radioTi ga<strong>da</strong>icemo<strong>da</strong> <strong>da</strong> gaTvlili<br />

iyo diasaxlisebisTvis. am ,,radioserialebs” afinansebdnen sarecxi<br />

saSualebebis mwarmoebeli firmebi. M(mag: erT-EerTi aseTi firma iyo<br />

,,procter&gamble”). swored amitom, aseTi tipis sentimentalur serialebs<br />

ironiulad <strong>da</strong>erqva saxelwodeba ,,soup opera”./sapnis opera/ Semdgom<br />

homerti Tavis kolegasTan <strong>da</strong> meuRlesTan anna eSenherstTan erTad<br />

<strong>da</strong>wers <strong>da</strong> ganaxorcielebs, e. w. ,,dramebis seriis” <strong>da</strong>dgmebs, rac mravali<br />

wlis manZilze ga<strong>da</strong>icemo<strong>da</strong> radioTi. am radio<strong>da</strong>dgmebisgan, kerZod ki,<br />

maTSi gaxmovanebuli reklamebisgan Semosulma honorarma homerti aqcia<br />

erT-erTi umdidres a<strong>da</strong>mianad. Mmisma sentimentalurma serialebma ki<br />

ga<strong>da</strong>inacvla teleekranebze. erT-erTi pirveli seriali ,,jek armstrongis<br />

Tavga<strong>da</strong>savali”, (romelsac afinanseb<strong>da</strong> Svriis RerRilis firma-<br />

,,wheaties”) Siga<strong>da</strong>Sig CarTuli sareklamo rgolebiT gavi<strong>da</strong> eTerSi<br />

swored 1931 wels. XX saukunis 50 ian wlebSi amerikelma mayurebelma<br />

ixila soup opera _ ,,de<strong>da</strong> parkinsi” (Ma.Parkins), romelSic CarTuli<br />

iyo sarecxi saSualebis oxsidol-is reklama. 1941 wels, amerikulma<br />

telekompania ,,NBC”-m <strong>da</strong>iwyo komerciuli programebis gaSuqeba, romelTa<br />

saeTero dro meore msoflio omis periodSi SeizRu<strong>da</strong>. programebi<br />

ganaxl<strong>da</strong> omis <strong>da</strong>mTavrebisTanave.U ukve 1946 wlisTvis sxva<strong>da</strong>sxva saxis<br />

komerciul proqtebze amerikaSi weliwadSi ixarjeboio<strong>da</strong> 4 milioni<br />

dolari. xolo 1949 wlisTvis reklamaze <strong>da</strong>xarjuli saerToO Tanxa<br />

weliwadSi Seadgen<strong>da</strong> 12 milion dolars. (tangeiti 2008:44). mas Semdeg es<br />

ricxvi mxolod izrdeba. amerikis magaliTze telereklama gavrcel<strong>da</strong><br />

evropaSic. telereklmam ver moiki<strong>da</strong> fexi xolod sabWoTaAkavSiris<br />

68


qveynebSi <strong>da</strong> maT Soris saqarTveloSic. sabWoTa xelisuflebis dros ar<br />

arsebob<strong>da</strong> konkurencia, ar iyo kavSiri <strong>da</strong>savleTis ganviTarebad<br />

qveynebTan, amitom televiziiT Suqdebo<strong>da</strong> mxolod politikuri,<br />

informaciuli tipis mwiri sareklamo gancxadebebi. komerciuli<br />

tele<strong>reklamis</strong> ganviTareba saqarTveloSi mxolod 1998 wli<strong>da</strong>n SeimCneva.<br />

am periodi<strong>da</strong>n <strong>da</strong>iwyo iseTi ucxouri brendebis sareklamo rgolebis<br />

gaSuqeba rogoricaa: ,,coca-cola”, ,,stimorol”, ,,proqter&gamble” <strong>da</strong> sxva.<br />

Tanamedrove telereklama eyrdnoba mTel rig fsiqologiur<br />

faqtorebs. ZiriTa<strong>da</strong>d mimarTavs yuradRebis <strong>da</strong> mexsierebis xelSemwyob<br />

fsiqologiur faqtorebs. xelovnebaTmcodne maia lebaniZe wers:<br />

,,zegavlenis TvalsazrisiT, sareklamo gzavnili SesaZloa iyos<br />

racionaluri <strong>da</strong> emociuri. racionaluri (sagnobrivi) telereklamaM<br />

<strong>da</strong>majerebel argumentebze <strong>da</strong>yrdnobiT konkretul informacias awvdis<br />

myidvels raime produqciis Tu momsaxureobis Sesaxeb. emociuri<br />

(asociaciuri) telereklama ki mimarTulia grZnobaTa samyarosadmi,<br />

emociebisadmi. zemoqmedebs ideis <strong>da</strong> warmosaxvis saSualebiT” (lebaniZe<br />

2008:184). telereklama ZiriTa<strong>da</strong>d mimarTavs sareklamo rgolebs,<br />

romlebic a<strong>da</strong>minis emociebisadmi aris mimarTuli. Eemociuri tipis<br />

telereklama aZlierebs saazrovno impulsebs <strong>da</strong> qvecnobierad aRZravs<br />

a<strong>da</strong>mianebSiO garkveul asociaciebs maTi codnisa <strong>da</strong> gamocdilebis<br />

Sesabamisad. aqe<strong>da</strong>n gamomdinare, fsiqologiuri TvalsazrisiT<br />

telereklama Taviseburi patara propagandistuli filmia, romelic<br />

ubiZgebs a<strong>da</strong>mians garkveuli moqmedebisken.<br />

A arsebobs tele<strong>reklamis</strong> Semdegi mTavari saxeobebi:<br />

1. sareklamo gancxadeba_ xorcieldeba ekranze morbenali striqonis an<br />

uZravi sareklamo teqstis saxiT, romelsac axmovanebs diqtori an<br />

msaxiobi;<br />

2. sareklamo teletixari_ mokle uZravi sareklamo gamosaxuleba,<br />

safirmo niSnis an logos saxiT, romelsac aSuqeben raime ga<strong>da</strong>cemis<br />

<strong>da</strong>wyebis win.<br />

3. sareklamo rgoli_ <strong>reklamis</strong> yvelaze gavrcelebuli, ZviradRirebuli<br />

<strong>da</strong> yvelaze mxatvruli saxeoba. Taviseburi mokle filmi, romelic<br />

69


warmoadgens reJisorul_operatorul nawarmoebs msaxiobebis CarTviT,<br />

musikis TanxlebiT <strong>da</strong> sxva<strong>da</strong>sxva saxis specefeqtebiT;<br />

4. telereportaJi_ satelevizio sareklamo reportaJi movlenis<br />

adgili<strong>da</strong>n. mag: gamofenebi<strong>da</strong>n, prezentaciebi<strong>da</strong>n, maRaziebi<strong>da</strong>n <strong>da</strong> a.S.<br />

xorcieldeba mowveuli stumrebis <strong>da</strong> momxmareblebis monawileobiT,<br />

romlebic konkretuli Temis Sesaxeb gamoTqvamen TavianT azrs <strong>da</strong><br />

amiT reklamas ukeTeben sareklamod gamiznul Temas TuU pruduqcias;<br />

5. sareklamo telega<strong>da</strong>cema_ specialuri satelevizio ga<strong>da</strong>cema raime<br />

saxis produqciis Sesaxeb. reklamirebuli produqtis xarisxsa <strong>da</strong><br />

sasargeblo TvisebebSi mayureblis <strong>da</strong>sarwmunenlad iwveven eqspertebs,<br />

momxmareblebs, gamyidvelebs, romlebic cdiloben mayureblis<br />

<strong>da</strong>rwmunebas reklamirebuli produqciis RirsebebSi.<br />

CamoTvlili tele<strong>reklamis</strong> saxeobebi<strong>da</strong>n sareklamo rgoli yvelaze<br />

mxatvruli, efeqturi <strong>da</strong> zemoqmedebis TvalsazrisiT mniSvnelovani<br />

saxeobaa. sareklamo samyaros legen<strong>da</strong> klod hopkinsi wers: ,,Tqven ver<br />

gamoxvalT raime produqciiT bazris mWidrod <strong>da</strong>kavebul segmentze<br />

sityvebiT: iyideT Cemi produqcia!. es gamoiwvevs Tqveni produqciis<br />

mxolod <strong>da</strong>wunebas, Tqven un<strong>da</strong> SesTavazoT mayurebels raRac<br />

gansakuTrebuli momsaxureba an aRweroT am produqciis raime unikaluri<br />

Tviseba Tu xarisxi, raTa momxmarebeli ga<strong>da</strong>erTos misTvis ukve nacnobi<br />

markis produqcii<strong>da</strong>n Tqvens produqciaze” (tangeiti 2008:.29). igives<br />

aRniSnav<strong>da</strong> cnobili <strong>reklamis</strong> geniosi devid ologvic is wers: ,,<strong>reklamis</strong><br />

efeqturoba naklebad efuZneba imas, Tu ras <strong>da</strong>werT, is efuZneba imas, Tu<br />

ra arguments moiyvanT sareklamo produqtis an momsaxureobis<br />

sasargeblod” (oligvi 2006). cnobili <strong>reklamis</strong>tebis es sityvebi friad<br />

mniSvnelovani <strong>da</strong> gasaTvaliswinebelia, radgan reklama teleekranze<br />

ukve imdenad bevria, rom bevri fiqria saWiro, raTa Seiqmnas iseTi<br />

ideurad originaluri, vizualurad efeqturi <strong>da</strong> mimzidveli sareklamo<br />

rgoli, romelic gamoirCeva ukve ise<strong>da</strong>c mravlad arsebuli efeqturi <strong>da</strong><br />

mimzidveli sareklamo rgolebisgan.<br />

arc erT sareklamo formas ar Wirdeba imdeni gamocdileba <strong>da</strong><br />

profesionalizmi, ramdenic telereklamas. <strong>reklamis</strong> Teoretikosi a.<br />

malceva sruliad marTebulad aRniSnavs: ,,maRalmxatvrul sreklamo<br />

70


golze muSaobis procesi SeiZleba gavaTanabroT moklemetraJiani<br />

filmis ga<strong>da</strong>RebasTan xSirad moulodneli <strong>da</strong> amoucnobi <strong>da</strong>sasruliT.<br />

rgolis xangrZlivoba Seadgens saSualod mxolod erTi wuTs <strong>da</strong> es un<strong>da</strong><br />

iyos iseTive srulyofili <strong>da</strong> <strong>da</strong>srulebuli produqti, rogorc<br />

nebismieri xelovnebis nimuSi” (malcevi 17.11.2008; mis: http://www.taby27.ru).<br />

sareklamo rgolis Seqmna rTuli procesia <strong>da</strong> moiTxovs iseT<br />

aucilebel Tvisebebs, rogoricaa: sazrianoba, analizis unari, maRali<br />

gemovneba, SemoqmedebiT niWi <strong>da</strong> iumoris grZnoba. arc Tu ise advilia<br />

yvela CamoTvlili Tviseba moZebnoY erT a<strong>da</strong>mianSi, amitom xSirad<br />

reklamaze muSaobs ramdenime a<strong>da</strong>miani, romlebic qmnian am TvisebaTa<br />

erTobliobas. erTi sareklamo rgolis muSaobis procesze <strong>da</strong>kavebuli<br />

SeiZleba iyos 3 <strong>da</strong>n 30-mde kaci (gaaCnia <strong>reklamis</strong> sirTules <strong>da</strong> xarisxs).<br />

scenaristebi, reJisorebi, operatorebi, msaxiobebi, diqtorebi <strong>da</strong> sxva.<br />

gamoiyeneba rTuli <strong>da</strong> ZviredRirebuli teqnika, rac <strong>da</strong>kavSirebulia did<br />

<strong>da</strong>naxarjebTan. stilisturi TvalsazrisiT sareklamo rgolebi<br />

ramdenime tipisaa. yvelaze xSirad teleekranze vxe<strong>da</strong>vT Semdeg tipis<br />

sareklamo rgolebs: reJisorul--<strong>da</strong>dgmiTs, operatoruls, animaciurs <strong>da</strong><br />

informaciuls.<br />

1. reJisorul <strong>da</strong>dgmiTi saxis sareklamo rgoli moicavs originalur<br />

scenarul ideebs <strong>da</strong>fuZnebuls msaxiobebis profesiul TamaSze,<br />

romelsac dgams reJisori. aseTi rgolisTvis specialurad irCeva an<br />

iwereba originaluri musika. rgolis montaJis Semdeg mimdinareobs misi<br />

grafikuli <strong>da</strong>muSaveba.<br />

2. operatorul rgols iReben maSin, roca saWiroa raime saxis<br />

produqtis efeqturi warmoCena. Mmag: kvebis produqtebis ,,gemrielad”<br />

Cveneba, Tmebis warmoCena Sampunis moxmarebis Semdeg, avtomobilis<br />

efeqturi gaSuqeba gzaze <strong>da</strong> sxva. aseTi tipis sareklamo rgolis Seqmna<br />

rTuli <strong>da</strong> ZviradRirebuli procesia. YsinamdvileSi ar arsebobs Sampuni,<br />

romelic moiyvans Tmebs iseT idealur mdgomareobaSi, rogorc<br />

sareklamo rgolebSia naCvenebi. mag: (,,pantene”, ,,head&shoulders”,<br />

,,schwarzckopf”-is <strong>da</strong> sxva sareklamo rgolebi). aseTi gaidealebuli Tmebis<br />

iluziis Sesaqmnelad iyeneben sxva<strong>da</strong>sxva kompiuterul efeqtebs, rasac<br />

gamocdileba <strong>da</strong> profesionalizmi Wirdeba. asTive meTodiT iReben<br />

71


kvebis produqtebsac, romlebsac xelovnurad uqmnian simsuyis,<br />

simkveTris <strong>da</strong> madismomgvreli ,,sigemrielis” iluzias. saqarTveloSi,<br />

rogorc wesi, aseTi tipis rgolebi naxevarfabrikatis saxiT Semodis. Aaq<br />

maT ukeTeben teqstis a<strong>da</strong>ptacias, Targmnian <strong>da</strong> cvlian ucsour warwerebs<br />

qarTuliT.<br />

3. animaciuri rgolebi gansakuTrebulad mravalferovani <strong>da</strong> efeqturia.<br />

Aanimacia iZleva warmosaxvis mraval SesaZleblobas. animaciis<br />

saSualebiT SeiZleba a<strong>da</strong>miani <strong>da</strong>frinavdes, cxoveli laparakobdes <strong>da</strong><br />

sxva. aseTi rgolebis Sesaqmnelad mimarTaven kompiuterul grafikas.<br />

animaciur reklamebs ZiriTa<strong>da</strong>d iyeneben sabavSvo produqciis<br />

reklamirebisTvis, Tumca igi efeqturad moqmedebs ufrosi Taobis<br />

mayurebelzec. sainteresoa <strong>da</strong>dgmiTi <strong>da</strong> animaciuri rgolebis Serwymac<br />

mag: <strong>da</strong>dgmiTi tipis rgolSi animaciuri personaJis Setana.<br />

4. informaciuli rgoli gamoiyeneba, roca saWiroa raime produqtis an<br />

momsaxureobis swrafi detaluri aRwera. informaciuli rgoli ori<br />

saxisaa: 1. slaid-Sou (ekranze dinamikurad cvalebadi fotoebi an<br />

ilustraciebi <strong>da</strong> maTi swrafi aRwera) 2. informaciuli videorgoli<br />

(diqtori swrafad <strong>da</strong> lakonurad yveba mocemuli produqtis an<br />

momsaxureobis Sesaxeb). informaciuli rgoli yvelaze advilad<br />

Sesaqmneli sareklamo rgolia, radgan ZiriTadi aqcenti keTdeba<br />

diqtoris Tanmxleb xmaze <strong>da</strong> produqciis vizualur iersaxeze.<br />

tele<strong>reklamis</strong> Seqmnis procesSi friad saintereso <strong>da</strong> magaliTis<br />

saxiT gasaTvaliswinebelia klod hopkinsis midgoma sareklamo<br />

saqmisadmi, (<strong>reklamis</strong> istoriaSi cnobili rogorc, ,,hopkinsis midgoma”)<br />

romelic aqvs aRwerli cnobil Jurnalists <strong>da</strong> mwerals mark tangeits:<br />

,,yvela reklamirebul produqtSi hopkinsi eZeb<strong>da</strong> raRac gansakuTrebuls,<br />

unikalur Tvisebebs <strong>da</strong> maTze akeTeb<strong>da</strong> aqcents. mag: CikagoSi muSaobis<br />

periodSi is <strong>da</strong>iqirava erT-erTma sareklamo saagentom, raTa Seeqmna<br />

reklama ludis ,,Schlitz”-is safirmo markis popularizaciisTvis. hopkinsma<br />

gaigo, rom qarxanaSi ludisTvis gamzadebul boTlebs stelirizacias<br />

ukeTebdnen cxeli orTqliT iseve, rogorc yvela sxva qarxanaSi, magram<br />

hopkinsisgan gansxvavebiT aravis mofiqrebia gamoeyenebia es TiTqos<strong>da</strong><br />

umniSvnelo detali ludis reklamaSi. hopkinsma reklama swored am<br />

72


detalze aqcentirebiT aago. man AaCvena momxmarebels, rom ,,Schlitz”-is<br />

ludis boTlebi sufTavdeba cxeli orTqliT. momxmarebels gauCn<strong>da</strong><br />

STabeWdileba, rom es konkretuli ludis qarxana gansakuTrebiT<br />

gulmodgined zrunavs Hhigienis <strong>da</strong> sisufTavis <strong>da</strong>cvaze. ,,Schlitz”-is<br />

reklamam gamoiRo didi Sedegi <strong>da</strong> sasmelis gayidva sagrZnoblad<br />

gaizar<strong>da</strong>.” Haqe<strong>da</strong>n gamomdinare, sazrianoba, mofiqreba <strong>da</strong> Zieba did rols<br />

TamaSobs am xelovnebaSi <strong>da</strong> xSirad erTma patara <strong>da</strong> sworad mignebulma<br />

detalma SeiZleba sareklamo gzavnils moutanos warmateba. <strong>reklamis</strong><br />

warmateba ki mdgomareobs reklamirebuli produqciisadmi interesis<br />

gamowvevasa <strong>da</strong> gayidvebis maCveneblis amaRlebiT. sasrgeblo iqnebo<strong>da</strong><br />

klodHhopkinsis midgoma gamogveyenebia qarTuli produqciis, bunebis,<br />

tradiciebis <strong>da</strong> niSan-Tvisebebis unikalurobis Ziebis magaliTad. mag:<br />

Cvens qveyanaSi <strong>da</strong> sazRvargareTac qmediTunariani <strong>da</strong> saintereso iqneba<br />

telereklamebi, romlebic asaxavs qarTuli bunebis, kulturis, Rvinis,<br />

Cais aromatis, gamagrilebeli sasmelebis, qarTuli kerZebis<br />

unikalurobas <strong>da</strong> sxvebisgan ganmasxvavebel niSan-Tvisebebs.<br />

swored Cveni qveynisaTvis <strong>da</strong>maxasiaTebeli unikaluri niSan-Tvisebebis<br />

Zieba cxovrebis yvela sferoSi, maTi warmoCena <strong>da</strong> popularizacia<br />

iTamaSebs mniSvnelovans rols qarTuli sareklamo xelovnebis<br />

gavniTarebisTvis. telereklamebi SesaZlebelia Seiqmnas <strong>da</strong>savluri<br />

gamocdilebis SeswavliT <strong>da</strong> gaTvaliswinebiT, magram ara yvelaferi<br />

qarTulis identificirebiT <strong>da</strong>savlur kulturasTan. axali<br />

mimdinareobebi <strong>da</strong> sxva<strong>da</strong>sxva stilebi yovelTvis iarsebebs xelovnebaSi.<br />

TavisTavad aucilebelia maTi miReba <strong>da</strong> Seswavla, magram ar SeiZleba<br />

individualobis <strong>da</strong> tradiciebis <strong>da</strong>kargva. sakuTaris uaryofas <strong>da</strong> sxva<br />

qveynis cxovrebis wesisTan <strong>da</strong>msgavsebas yovelTvis mivyevarT uaryofiT<br />

Sedegebamde.<br />

qarTul telesivrceSi gaSuqebuli sareklamo rgolebi<br />

umetswilad <strong>da</strong>savlur <strong>da</strong> rusul xasiaTs atarebs. jer kidev mravlad<br />

Suqdeba qarTul enaze Targmnili ucxouri warmoebis, an <strong>da</strong>savlur<br />

telereklamebTan stilisturad gaigivebuli sareklamo rgolebi, rac<br />

ganpirobebulia imiT, rom reklama, kerZod ki misi zogierTi saxeoba<br />

(telereklama, gare reklama, internetreklama) saqrTvelosTvis axali<br />

73


xelovnebaa, amitom am xelovnebis Serwyma qveynis kulturasTan<br />

Camoyalibebis procesSia, aseve imiT, rom neli tempebiT viTardeba<br />

qarTuli ekonomika. Tu ra saxis produqciis warmoeba <strong>da</strong> ganviTareba<br />

xdeba Cvens qveyanaSi SegviZlia vimsjeloT swored teleekranze<br />

gaSuqebuli qarTuli sareklamo rgolebis mixedviT. <strong>da</strong>kvirvebam gviCvena,<br />

rom saqarTveloSi am etapze yvelaze metad viTardeba mobiluri<br />

komunikaciebi, samSeneblo kompaniebi <strong>da</strong> sabanko saqmianoba, aqe<strong>da</strong>n<br />

gamomdinare mravlad iqmneba sxva<strong>da</strong>sxva saxis reklamebi, romlebic maT<br />

saqmianobas Tu momsaxurebis xarisxs uweven popularizacias. es<br />

telereklamebi aRsaniSnavia imT, rom qarTuli warmoebisaa <strong>da</strong> maTze<br />

<strong>da</strong>kvirvebiT SegviZlia vimsjeloT Cvens qveyanaSi sareklamo xelovnebis<br />

ganviTarebazec. mag: kreatiuli midgomiT aris Seqmnili ,,Tbs bankis”<br />

<strong>da</strong>dgmiTi saxis sareklamo rgoli (suraTi 74), romelSic msaxiobebi<br />

TamaSoben quCaSi gamvlel ubralo a<strong>da</strong>mianebs, romlebic bankis<br />

Senobis vitrinaSi TiTqos xe<strong>da</strong>ven TavianTi survilebis <strong>da</strong> ocnebebis<br />

asrulebas. isini xe<strong>da</strong>ven sakuTar Tavs im garemoSi <strong>da</strong> iseT formaSi,<br />

rogoric maT warmodgenaSia asaxuli. erTi xe<strong>da</strong>vs sakuTar Tavs Zvirfasi<br />

avtomobilis saWesTan, meore misTvis sasurvel mogzaurobas <strong>da</strong> <strong>da</strong>svnebas<br />

ZviradRirebul kurortze, mesame mdidrulad mowyobil saxls <strong>da</strong><br />

a.S.Hsareklamo rgols ar axlavs teqsti <strong>da</strong> komentari. Amas alamazebs <strong>da</strong><br />

avsebs mxolod musikaluri gaformeba. Mmiuxe<strong>da</strong>vad amisa, sarekmao rgoli<br />

advilad gasagebi <strong>da</strong> sasiamovno sayurebelia. aRsaniSnavia isic, rom<br />

rgolSi sworad aris gaTvlili asakobrivi jgufebic, rac imas niSnavs,<br />

rom reJisorma gamoiyena yvela asakis msaxiobi <strong>da</strong> amiT Seqmna sareklamo<br />

gzavnili gankuTvnili yvela asakis mayureblisTvis. ra Tqma un<strong>da</strong> yvela<br />

a<strong>da</strong>mianis ocneba sxavadsxva saxisaa, magram lamaz cxovrebaze,<br />

komfortze, avtomobilze <strong>da</strong> mogzaurobaze ocnebobs TiTqmis yvela.<br />

swored am survilebze aris agebuli am konkretuli bankis sareklamo<br />

rgoli. sityvierad, rom aRvweroT gaSuqebuli <strong>reklamis</strong> <strong>vizualuri</strong><br />

suraTi,B amovikiTxavT Semdegs: Cven viciT raze ocnebobT, viciT, rom<br />

umravlesobisTvis es ocnebebi miuwvdomelia, magram Cven SegviZlia<br />

vaqcioT Tqveni ocnebebi realobad, ,,Tbs bankTan” erTad yvelaferi<br />

SesaZlebelia. rgoli izi<strong>da</strong>vs yuradRebas ara Tavisi SinaarsiT, aramed<br />

74


Tavisi originalobiT, mxatvruli ga<strong>da</strong>wyvetiT <strong>da</strong> iumoriT. miuxe<strong>da</strong>vad<br />

imisa, rom mayurebels kargad esmis <strong>reklamis</strong> mowodebis gaidealeba, is<br />

ar iwvevs gaRizianebis SegrZnebas <strong>da</strong> aRiqmeba rogorc patara<br />

iumoristuli filmi, romlis SigniT <strong>da</strong>maluli fsiqologiuri<br />

faqtorebi ubiZgebs mayurebels isargelos konkretuli bankis<br />

momsaxurebiT.<br />

qarTuli tele<strong>reklamis</strong> individualobis Ziebis TvalsazrisiT, kargi<br />

<strong>da</strong>sawyisia Sokoladi ,,barambos” kreatiuli midgomiT Seqmnili<br />

sareklamo rgoli, romelic patara Teatralizebul <strong>da</strong>dgmas warmodgens<br />

(suraTi 75). masSi Teatralur kostiumebSi gamowyobili msaxiobebi<br />

reklamas uweven tkbil sasusnavs. sareklamo rgoli TiTqos kulisebs<br />

miRma an TviT scenazea ga<strong>da</strong>Rebuli. ,,barambos”Hreklmis mxatvrul<br />

ga<strong>da</strong>wyvetaSi igrZnoba kavSiri qarTul TeatrTan, riTac rgoli<br />

Sokoladis sigemrielis gar<strong>da</strong>, axsenebs mayurebels Teatrs <strong>da</strong> amiT<br />

qvecnobierad uwevs mas popularizacias. sareklamo rgoli yuradRebas<br />

izi<strong>da</strong>vs misi mxatvruli ga<strong>da</strong>wyvetiT, gansxvavdeba <strong>da</strong>savluri stiliT<br />

ga<strong>da</strong>Rebuli stan<strong>da</strong>rtuli sareklamo rgolebisgan. aqe<strong>da</strong>n gamomdinare,<br />

,,barambos” reklama misi ideur - mxatvruli ga<strong>da</strong>wyvetiT warmoadgens<br />

qarTuli kreatiuli <strong>reklamis</strong> karg magaliTs.<br />

KqarTuli kreatiuli tele<strong>reklamis</strong> Ziebis TvalsazrisiT sainteresoa<br />

sarecxi fxvnilis - ,,vardos” popularizaciisTvis Seqmnilia sareklamo<br />

rgoli, romelic warmoadgens kargi donis mcire qoreografiul <strong>da</strong>dgmas<br />

_ miuzikls. <strong>reklamis</strong>Tvis siuJeti aRebilia poplaruli Zveli qarTuli<br />

filmi<strong>da</strong>n, rac <strong>da</strong>matebiT emociur elfers aniWebs sareklamo rgols.<br />

aRsaniSnavia aseve, gasarTobi ga<strong>da</strong>cema- ,,iumorina”-sTvis Seqmnili<br />

sxva<strong>da</strong>sxva wlis sareklamo rgolebi, romlebic warmoadgens mcire<br />

iumoristul- musikalur <strong>da</strong>dgmebs.<br />

zemoqmedebis TvalsazrisiT mniSvnelovani faqtoria reklamaSi<br />

sazogadoebisTvis cnobili saxeebis CarTva. yovelTvis efeqturi <strong>da</strong><br />

qmediTunariania tereklamebi, romlebSic monawileoben xalxisTvis<br />

sayvareli <strong>da</strong> cnobili a<strong>da</strong>mianebi, radgan amESTxvevaSi moqmedebs ndobis<br />

faqtori avtoritetuli a<strong>da</strong>mianis mimarT. aseTi telereklamebis<br />

magaliTebia: afTiaqi ,,psp”-s reklma momRerali nani bregvaZis<br />

75


monawileobiT, kaxuri Rvinis ,,ba<strong>da</strong>gonis” SesaniSnavi sareklamo rgoli,<br />

romelSic monawileob<strong>da</strong> didi msaxiobi sofiko Wiaureli,<br />

gamagrilebebli sasmelis ,,nataxtaris” reklama msaxiobisa <strong>da</strong> poetis<br />

niko gomelauris monawileobiT, ,,iumorina”-s sareklamo rgolebi,<br />

romlebSic tradiciulad monawileoben iseTi cnobili msaxiobebi,<br />

rogorebic arian kaxi kavsaZe <strong>da</strong> givi berikaSvili. <strong>da</strong> sxva. A<br />

friad mniSvnelovania reklamaSi iumoris gamoyeneba, iumori uqmnis<br />

sareklamo rgols saintereso <strong>da</strong> originalur saxes, ayenebs a<strong>da</strong>mians<br />

karg gunebaze. cnobili argentineli reJisori <strong>da</strong> iumoristuli <strong>reklamis</strong><br />

erT-erTi saukeTeso specialisti endi fogvili wers: ,,iumori yvelaze<br />

metad muSaobs reklamaSi, is yvelaze marTebulad gadmogvcems<br />

informacias, Tan ucbadve SeiZleba Tqma moqmedebs Tu ara reklama<br />

mayurebelze, xalxi icinis _ e.i. yvelaferi karga<strong>da</strong>a” (fogvili 2007, mis:<br />

http://www.adme.ru/kreativnyj-obzor/rezhisser-endi-fogvill-odin-iz-luchshih-specialistov-v-mire-po-<br />

smeshnoj-reklame-20599/). iumoris grZnobiT Seqmnili telereklamebi<br />

yovelTvis sasiamovno sayurebeli <strong>da</strong> efeqturia zemoqmedebis mxriv. Mmag:<br />

ucbad gax<strong>da</strong> popularuli mobiluri kavSirebis kompaniis ,,bilainis”<br />

<strong>da</strong>dgmiTi saxis sareklamo rgoli, romelic warmoadgens mcire<br />

iumoristul- musikalur <strong>da</strong>dgmas (suraTi 76). Tumca, isic un<strong>da</strong><br />

aRiniSnos, rom is rac acinebs erTs, SeiZleba ar mowondes meores,<br />

amitom iumoris gamoyenebasac reklamaSi sifrTxile Wirdeba. saWiroa<br />

Semowmdes ra reaqcias gamoiwvevs konkretuli iumori a<strong>da</strong>mianebSi <strong>da</strong><br />

gayidis Tu ara is produqts.<br />

mniSvnelovani is faqti, rom qarTul sareklamo rgolebSi<br />

nakleba<strong>da</strong>a erotikuli motivebi, racAase mravlad gvxvdeba <strong>da</strong>savlur <strong>da</strong><br />

rusul sareklamo rgolebSi. umravlesoba <strong>da</strong>savluri warmoebis<br />

sareklamo rgoli Seicavs seqsis elements. Sokoladis reklamebis (mag:<br />

,,dove” <strong>da</strong> ,,корона”-s reklamebi <strong>da</strong> sxva) <strong>da</strong> maTi mirTmevis banalur<br />

scenaSic ki intimis <strong>da</strong> naxevrad siSiSvlis <strong>vizualuri</strong> suraTebi ufro<br />

metia, vidre TviT produqtis <strong>vizualuri</strong> gamosaxuleba. aseTi saxiT<br />

mowodebuli Sokoladis an sxva saxis saWmeli produqtis e.w.<br />

,,sigemriele” qvecnobierad iwvevs mayurebelSi sxva<strong>da</strong>sxva saxis intimur<br />

asociaciebsac. sul sxvaa, roca saqme gvaqvs sunamoebis, sayofacxovrebo<br />

76


higienuri saSulebebis telereklamebTan. aseT reklamebSi erotikuli<br />

motivebis gamoyeneba normaluria, Tumca zomiereba aqac saWiroa<br />

gamomdinare iqe<strong>da</strong>n, rom reklama zemoqmedebis Zlieri saSualebaa <strong>da</strong> mas<br />

uyurebs yvela asakis mayurebeli. gasaTvaliswinebelia aseve qveynis<br />

kultura <strong>da</strong> mentaliteti. viqtor soroCenko Tavis statiaSi ,,seqsi<br />

reklamaSi” wers: reklama aris ekonomikis mamoZravebeli Zala,<br />

seqsualuri motivebi ki <strong>reklamis</strong> mamoZravebeli Zala, isini moqmedeben<br />

Cvens biologiur instinqtebze, seqsualuri reklama mimarTulia yvelaze<br />

Zlieri emociebis gamowvevisaTvis. es xels ki uwyobs produqciis<br />

gayidvas” (soroCenko 2004, mis: http://www.dix.ru/4909). erTi mxriv, veTanxmebi<br />

am azrs, magram aris meore mxarec: teleekranebzeGaseTi tipis reklamebis<br />

simravle <strong>da</strong> gaSuqebis sixSire, produqciis gayidvebis ricxvis momatebas<br />

a<strong>da</strong>mianebis cxoveluri instiqtebis gaZlierebis xarjze aRwevs, rac<br />

Tavis mxriv garkveulwilad sazogadoebaSi sulierebis <strong>da</strong>kargvas<br />

gamoiwvevs.<br />

aqe<strong>da</strong>n gamomdinare <strong>da</strong>savluri stilis reklamebs un<strong>da</strong> Caenacvlos<br />

qarTuli individualizmiT Seqmnili telereklamebi, rac mniSvnelovani<br />

faqtoria Cvens qveyanaSi sareklamo xelovnebis momavali<br />

ganviTarebisTvis.<br />

satelevizio <strong>reklamis</strong> mayurebelze zemoqmedebis efeqturobisTvis<br />

sasurvelia Semdegi aucilebeli komponentebis <strong>da</strong> wesebis<br />

gaTvaliswineba:<br />

1. rgoli un<strong>da</strong> gakeTdes ise, rom mayurebelma pirvelive wamebSi gaigos<br />

sareklamo mowodebis arsi. sareklamo rgoli un<strong>da</strong> <strong>da</strong>iwyos raRac<br />

mniSvnelovaniT, raTa ucbad miipyros yuradReba, amisTvis reklamirebuli<br />

Temis yvelaze saintereso <strong>da</strong> mTavari nawili un<strong>da</strong> warmoCndes<br />

pirvelsave wamebSi.<br />

2. <strong>da</strong>mtkicebulia, rom pirveli 5 wami ganmsazRvrelia imisa,<br />

<strong>da</strong>interesdeba Tu ara a<strong>da</strong>miani reklamiT. 5 wamis Semdeg interesi<br />

sareklamo rgolis mimarT an moimatebs an <strong>da</strong>iklebs (gaaCnia<br />

reklamirebuli produqtis motivacias, sareklamo rgolis <strong>vizualuri</strong> <strong>da</strong><br />

teqsturi mxaris efeqturobas <strong>da</strong> originalobas, fsiqologiri<br />

faqtorebis konstruqcias).<br />

77


3. <strong>reklamis</strong> <strong>vizualuri</strong> mxare un<strong>da</strong> iyos saintereso, mkafio <strong>da</strong> advilad<br />

<strong>da</strong>samaxsovrebeli.<br />

4. didi mniSvneloba aqvs reklamaSi xmis tembrs. auditoriasTan<br />

kontaqts uzrunvelyofs xmis Tbili toni.<br />

5. yoveli fraza un<strong>da</strong> muSaobdes energiulad, lakonurad <strong>da</strong> efeqturad.<br />

6. reklama un<strong>da</strong> iyos Zalian mokle <strong>da</strong> lakonuri. reklamebis gaSuqebis<br />

ga<strong>da</strong>Warbebuli xangrZlivoba iwvevs gaRizianebis SegrZnebas <strong>da</strong><br />

mayurebeli bolomde aRar uyurebs sareklamo mowodebas. magaliTad:<br />

iaponiaSi yvelaze grZelformatiani sareklamo rgoli 15-20 wams<br />

grZeldeba. iaponelebi sruliad marTebulad Tvlian, rom es dro<br />

sakmarisia sareklamo mowodebis aRqmisTvis. cnobili iaponuri komiksebis<br />

,,mangas” kretiuli direqtori akira kagami wers: ,,gavyidoT produqti 15<br />

wamSi- marto amas Wirdeba namdvili talanti” (tangeiti 2008:190).<br />

<strong>da</strong>kvirvebam aCvena, rom saqarTveloSi sareklamo rgolebis<br />

xangrZliboba iSviaTad Seadgens 60-70 wams, rac ganpirobebulia rgolis<br />

<strong>da</strong>mzadebis, ga<strong>da</strong>Rebis <strong>da</strong> eTerSi ganTavsebis siZviriT. grZel<br />

formatiani (60w. <strong>da</strong> meti) sareklamo rgolebis <strong>da</strong>kveTa ZiriTa<strong>da</strong>d xdeba<br />

sxva<strong>da</strong>sxva politikuri organizaciebis <strong>da</strong> adgilobrivi msxvili<br />

kompaniebis mier. mag: mobiluri komunikaciebis ,,magTis”, ,,jeoselis”<br />

,,bilainis” sareklamo rgolebi, aseve bankebis- ,,Tbs bankis”,<br />

,,saqarTvelos bankis” sarklamo rgolebi.K aseTi msxvili kompaniebi<br />

grZelformatian sareklamo rgolebs iyeneben imijis SesanarCuneblad. (e.<br />

w. imij reklamebi).<br />

A xarisxiani sareklamo rgolis Sesaqmnelad <strong>da</strong> mayurebelze<br />

zemoqmedebis gansaxorcieleblad gasaTvaliswinebelia ramdenime<br />

mniSvnelovani faqtori:<br />

1. sareklamo rgolSi mniSvnelovania axali informaciis gaJRereba,<br />

siaxlis Cveneba.<br />

2. rgolis <strong>da</strong>wyebisTanave un<strong>da</strong> <strong>da</strong>saxeldes brendis saxeli,<br />

3. saWiroa pruduqciis TvalsaCino demonstrireba (produqtis<br />

momzadeba, moqmedebaSi Cveneba <strong>da</strong> moxmareba).<br />

4. saWiroa problemis mogvarebis Cveneba (iqamde <strong>da</strong> Semdeg).<br />

5. efeqturia cxovrebi<strong>da</strong>n aRebuli scenebis Cveneba.<br />

78


6. efeqturad moqmedebs reklamirebuli produqciis momxmarebelTa<br />

rekomen<strong>da</strong>ciebis gaSuqeba.<br />

7. saWiroa produqciis saukeTeso mxareebis Cveneba <strong>da</strong> gansakuTrebuli<br />

qeba.<br />

8. aucilebelia mizezis Cveneba, Tu ratom Rirs am konktretuli<br />

produqciis Yyidva.<br />

9. saWiroa rgolSi saxasiaTo personaJebis CarTva.<br />

10. kargia iumoris gamoyeneba.<br />

11. aucilebelia ndobis aRZvra mayurebelSi.<br />

reklama televiziisTvis Semosavlis erT-erTiO yvelaze xelsayreli<br />

wyaroa. komunikaciuri saSualebebi ZiriTa<strong>da</strong>d finansdebian reklamebis<br />

saSualebiT. MmagaliTad: saSualod 30 wamiani rgolis fasi 2009 wels<br />

saqarTvelos televiziis ZiriTad arxebze _ rusTavi2-sa <strong>da</strong> imedze prais<br />

listiT, <strong>da</strong>axloebiT 519.60 amerikul dolars Seadgen<strong>da</strong> (sareklamo . . .<br />

2009).Epatara arxebsa <strong>da</strong> regionalur televiziebSi <strong>reklamis</strong> fasi<br />

gacilebiT naklebia.MmagaliTad: aWaris televiziaSi erTwuTiani<br />

sareklamo rgoli, sul raRac, 180 lari Rirs. aWaris televiziis<br />

sareklamo saagento ukmayofilebas gamoTqvams imis Taobaze, rom rom<br />

2005 wli<strong>da</strong>n moyolebuli aRar SeiniSneba aqtiuroba <strong>da</strong>mkveTebis mxri<strong>da</strong>n<br />

<strong>da</strong> mizezad asaxeleben qveyanaSi Seqmnil ekonomikur krizissK (aWaris. . .<br />

2009). krizisi, ra Tqmaun<strong>da</strong>, moqmedebs reklamaze, magram am SemTxvevaSi<br />

krizisi ar TamaSobs mTavar rols. sinamdvileSi mizezi mdgomareobs<br />

maSi, rom aWaris televizias uyurebs sazogadoebis mxolod mcire<br />

nawili <strong>da</strong> Semoifargleba regionis auditoriiT, swored es aris<br />

<strong>da</strong>mkveTis mxri<strong>da</strong>n susti <strong>da</strong>interesebis mTavari mizezi. <strong>da</strong>mkveTs urCevnia<br />

ganaTavsos Tavisi reklama saqarTvelos televiziis ,,titan” arxebze,<br />

romelTac uyurebs sazogadoebis 80%. muxe<strong>da</strong>vad siZvirisa <strong>da</strong>mkveTi<br />

mza<strong>da</strong>a gaiRos uzarmazari Tanxebi telereklamaze, radganNNdroulad <strong>da</strong><br />

xarisxianad gakeTebul telereklamas imdenad didi mogeba moaqvs, rom<br />

<strong>da</strong>mkveTi inazRaurebs sareklamo rgolze <strong>da</strong> misi Cvenebis sixSireze<br />

gaweul xarjebs. sareklamo rgolis gaSuqebis sixSire friad<br />

mniSvnelovania <strong>reklamis</strong> zemoqmedebisTvis. amisTvis iyeneben yuradRebis<br />

<strong>da</strong> mexsierebis erT-erT fsiqologiur faqtors _ ganmeorebas, romlis<br />

79


meSveobiT reklama aiZulebs <strong>da</strong>ajeros informacia iseT mayurebelsac ki,<br />

romelmac Tavi<strong>da</strong>n ar gamoTqva mzadyofna <strong>da</strong>ejerebina reklamirebuli<br />

informacia. cnobili amerikeli marketologi, kompania _ ,,hipnozuri<br />

marketingis prezidenti” <strong>da</strong> mwerali jo vitale (avtori wignisa<br />

,,hipnuzuri sareklamo tqstebi”) mivi<strong>da</strong> <strong>da</strong>skvnamde, rom <strong>da</strong>rwmunebis erT-<br />

erTi yvelaze Zlieri instrumenti _ ganmeorebaa. is wers: ,,ganmeoreba<br />

moqmedebs, rogorc hipnozi, kargi hipnoziorebi iyeneben ganmeorebas,<br />

rogorc zemoqmedebis saSualebas, magaliTad: isini imeoreben: ,,Tqven<br />

iZinebT”. Tu Tqven gaigonebT am frazas ramdenjerme Tqven marTlac<br />

<strong>da</strong>iZinebT” (vitale 2009 mis: http://prochtenie.ru/index.php/docs/3076). TiTqmis<br />

igive xdeba reklamaSic, rac metad xSirad meordeba <strong>reklamis</strong> mTavari<br />

momentebi, miT metad moqmedebs a<strong>da</strong>mianze sareklamo gzavnili.<br />

<strong>da</strong>mkveTi did yuradRebas aqcevs Tavisi produqciis <strong>reklamis</strong> gaSuqebis<br />

sixSires. reglametis mixedviT ganmeorebis sixSire saaTSi ar un<strong>da</strong><br />

aRematebodes 15 wuTs. saqarTvelos samauwyeblo arxebze es reglamenti<br />

<strong>da</strong>rRveulia. <strong>reklamis</strong> gaSuqebis ga<strong>da</strong>Warbebuli xangrZlivoba <strong>da</strong><br />

gaSuqebis sixSire iwvevs mayurebelSi gaRizianebis SegrZnebas, rac<br />

uaryofiTad aisaxeba <strong>reklamis</strong> popularobaze. 50 gamokiTxuli<br />

a<strong>da</strong>miani<strong>da</strong>n 42-ma aRniSna rom telereklamebis gaSuqebis sixSire maTSi<br />

iwvevs gaRizianebis SegrZnebas. aRizianebs mayurebels reklamebSi<br />

produqciis ga<strong>da</strong>Warbebulad gaidealebuli suraTic. reklama un<strong>da</strong> iyos<br />

odnav gaidialebuli <strong>da</strong> un<strong>da</strong> warmoaCendes reklamirebul produqcias<br />

saukeTeso mxri<strong>da</strong>n es <strong>reklamis</strong> erT-erTi wesia, magram araviTar<br />

SemTxvevSi ar SeiZleba suraTis gaidealeba imdenad, rom is ar<br />

Seesabamebodes sinamdviles. am problemebis mosagvareblad aucilebelia<br />

Seiqmnas iseTi sakanonmdeblo institutebi, romlebic gaakontroleben<br />

<strong>reklamis</strong> Sesabamisobas realobasTan.<br />

reklamaze msoflioSi zarmazari Tanxebi ixarjeba. is biujetis<br />

Sevsebis erT-erT sariozul saSualebad iqca.<br />

<strong>da</strong>xarjuli Tanxebis raodenobas <strong>da</strong> maT zr<strong>da</strong>s wlebis mixedviT<br />

gviCvenebs Semdegi sqema: (sqema #77), (monitoringuli. . . 2010). sqemi<strong>da</strong>n<br />

Cans, rom telereklamaze <strong>da</strong>naxarjebi yovelwliurad izrdeba.<br />

magaliTad: 2006 wels reklamaze <strong>da</strong>ixarja _ 54 000 000 dolari, 2007<br />

80


wels _ 62 000 000 dolari, 2008 wels _ 79 000 000 dolari, 2009 wels<br />

90000 000 dolari, xolo 2010 wels, wina welTan Se<strong>da</strong>rebiT<br />

telereklamaze moTxovna gaizar<strong>da</strong> 20%, <strong>da</strong> <strong>da</strong>naxarjebma Seadgina 109 000<br />

000 dolari. aqe<strong>da</strong>n gamomdinare televiziis erT-erT umniSvnelovanes<br />

Semosavlis wyaros warmoadgens <strong>da</strong>mkveTi. aseve, un<strong>da</strong> aRiniSnos, rom<br />

uzarmazari Tanxebis brunvis safuZvelze, reklama iqca saxelmwifo<br />

biujetis Sevsebis erT-erT seriozul saSualeba<strong>da</strong>c. cnobili ingliseli<br />

Jurnalisti <strong>da</strong> sareklamo saqmianobis mkvlevari mark tangeiti aRniSnavs:<br />

,,satelivizio arxebis swrafma raodenobrivma zr<strong>da</strong>m gamoiwvia is, rom<br />

<strong>da</strong>mkveTs uWirs Tavisi produqciis mimarT momxmareblis yuradRebis<br />

mizidva, dRes sareklamo kampaniis warmateba mdgomareobs ara imaSi rac<br />

SeiZleba met arxze ganaTavsos Tavisi reklama <strong>da</strong> ganuwyvetliv imeoros,<br />

aramed imaSi, rom ganaTavsos reklama saWiro adgilas <strong>da</strong> saWiro dros”<br />

(tangeiti 2009). sruliad veTanxmebiT tangeitis mosazrebas, radgan<br />

<strong>reklamis</strong> gansaTavseblad friad mniSvnelovania aramarto ZiriTadi<br />

arxebis gaTvaliswineba, aramed im maRal reitinguli ga<strong>da</strong>cemebis<br />

codnac, romlebic am arxebze Suqdeba. gasaTvaliswinebelia aseve, TV<br />

yurebis yvelaze aqtiuri saaTebic. <strong>reklamis</strong> gavrceleba yvelaze<br />

efeqturia: dilis saaTebSi, samuSao saaTebis <strong>da</strong>srulebis Semdeg,<br />

<strong>da</strong>svenebis dReebSi (SabaT_kviras) <strong>da</strong> dResaswaulebis dros. es is droa,<br />

roca a<strong>da</strong>miani saxlSia <strong>da</strong> telega<strong>da</strong>cemebis yurebis meti SesaZlebloba<br />

aqvs. reitinguli ga<strong>da</strong>cemebis <strong>da</strong>DTV. yurebis yvelaze aqtiuri saaTebis<br />

codna <strong>reklamis</strong> QqmediTunarianobisTvis <strong>da</strong> efeqturobisTvis aucilebeli<br />

faqtoria. Tu <strong>da</strong>mkveTi Tavisi pruduqciis (momsaxurebis) reklamas<br />

ganaTavsebs iseT ga<strong>da</strong>cemebSi, romelTa mimarT sazogadoebis interesi<br />

naklebia an ganaTavsebs dRis im saaTebSi, roca sazogadoebis umetesi<br />

nawili samuSaozea, reklama moutans mas <strong>da</strong>bal Sedegs.<br />

sainteresoa im ga<strong>da</strong>cemebis codna, romlebic am etapze saqarTveloSi<br />

yvelaze reitingul ga<strong>da</strong>cemebad iTvleba <strong>da</strong>, aqe<strong>da</strong>n gamomdinare,<br />

xelsayrelia <strong>reklamis</strong> gansaTavseblad. yvelaze reitingul ga<strong>da</strong>cemebs<br />

warmoaCens sqema, romelSic mokvleulia 2010 wlis 20-<strong>da</strong>n 10 yvelaze<br />

maRalreitinguli ga<strong>da</strong>cemebi (sqema #78). rogorc sqemi<strong>da</strong>n Cans reitingiT<br />

pirveli adgili ukavia programa ,,niWiers” (rusTavi2), meore adgilzea<br />

81


saaxalwlo koncerti Sua qalaqSi (imedi), mesameze ga<strong>da</strong>cema ,,profili”<br />

(rusTavi 2) <strong>da</strong> a.S. aqe<strong>da</strong>n gamomdinare, reklama qmediTunariani iqneba Tu<br />

<strong>da</strong>mkveTi ganaTavsebs Tavisi produqciis reklamas sqemaSi naCveneb<br />

yvelaze reitingul ga<strong>da</strong>cemebSi <strong>da</strong> am ga<strong>da</strong>cemebis Cvenebis saaTebSi.<br />

mniSvnelovania aseve, imis gaTvaliswineba, Tu romel ga<strong>da</strong>cemebs uyureben<br />

umeteswilad Zlieri sqesis warmomadgenlebi <strong>da</strong> romels susti sqesis<br />

warmomadgenlebi, aseve mozardebi <strong>da</strong> bavSvebi, mag: serialebs<br />

umeteswilad uyureben mandilosnebi, amitom efeqturia iseTi produqciis<br />

reklamebis ganTavseba, romlebic gankuTvnilia susti sqesis<br />

warmomadgenlebiTvis. magaliTad: saxlis atributebi, sarecxi<br />

saSualebebi, sayofacxovrebo nivTebi <strong>da</strong> sxva. sportuli saxis<br />

ga<strong>da</strong>cemebSi ki ufro qmediTunariani iqneba reklamebi, romlebSic<br />

warmoCenilia produqciaZlieri sqesis warmomadgenlebisTvis.<br />

Mmarketinguli motivaciis, sazogadoebis moTxovnebis Seswavlis<br />

Semdeg, iqmneba reklama ama Tu im produqtze an momsaxurebaze.<br />

warmodgenil sqemaSi asaxulia 2010 wlis 20 yvelaze reklamirebadi<br />

kategoria saqarTveloSi (sqema #79). (saerTaSoriso. . . 2010). yvelaze<br />

reklamirebadi kategoriis oceulSi I adgilzea mobilur kavSirTa<br />

komunikaciebi, II. sxva<strong>da</strong>sxva saxis socialuri reklamebi, III. Sokoladis<br />

produqcia, IV. sabanko operaciebi <strong>da</strong> a.S. rogorc vxe<strong>da</strong>vT, reklama<br />

moicavs cxovrebis TiTqmis yvela sferos. televiziis saSualebiT is<br />

warmarTavs Cvens interesebs <strong>da</strong> gvbiZgulobs garkveuli moqmedebisken.<br />

samwuxarod Tanamedrove televizia savsea sazRvargareTi<strong>da</strong>n <strong>da</strong><br />

ruseTis<strong>da</strong>n gadmoRebuli telereklamebiT, primitiuli <strong>da</strong>savluri<br />

teleserialebiT, skan<strong>da</strong>luri <strong>da</strong> sensaciuri SouebiT, rac, Tavis mxriv,<br />

qmnis Tavisebur simulaciur realobas <strong>da</strong> garkveulwilad zians ayenebs<br />

qarTul tradiciebs <strong>da</strong> faseulobebs.Y <strong>da</strong>savluri cxovrebis stilis<br />

popularizacia gansakuTrebiT moqmedebs axalgazrdebis fsiqikaze,<br />

msoflmxedvelobasa <strong>da</strong> qcevis normebze.UxelovnebaTmcodne maia lebaniZe<br />

<strong>da</strong>savluri telereklamebis Sesaxeb sruliad marTebulad SeniSnavs:<br />

,,xSiradreklamirebul saganTan erTad xdeba sxva, ucxo qveynis<br />

cxovrebis, urTierTobis stilis gafetiSeba, SeWra Mmayureblis<br />

cxovrebaSi, romelic faqtobrivad gaucnobiereblad iRebs sareklamo<br />

82


goliT mowodebul informacias” (lebaniZe 2008:184). cnobili amerikeli<br />

sociologis jankarlo buzis azriT reklama umTavres <strong>da</strong> Seu<strong>da</strong>rebel<br />

rols TamaSobs Cvevebisa <strong>da</strong> a<strong>da</strong>T-wesebis SemqnaSi, kulturuli <strong>da</strong><br />

esTetikuri normebis gavrcelebasa <strong>da</strong> gamntkicebaSi” (feofanovi 2000:33).<br />

amrigad, telereklamas ZaluZs axalgazr<strong>da</strong> TaobebSi, xeli Seuwyos<br />

gemovnebis <strong>da</strong> kulturis ganviTrebas. sasurvelia, sareklamo rgoli<br />

warmoadgendes moklemetraJian films, romelSic aisaxeba originaluri<br />

idea <strong>da</strong> saintereso azri. qarTuli reklama Tavis individualur saxes<br />

SeiZens mxolod maSin, roca saqarTveloSi ganviTardeba mrewveloba <strong>da</strong><br />

iarsebebs qarTuli produqcia. televizia un<strong>da</strong> gamovides <strong>da</strong>mkveTis<br />

rolSi, romelic popularizacias gauwevs saqarTvvelos bunebas,<br />

kulturas, siZveleebs, istorias, miviwyebul regionebs, aRmSeneblobas <strong>da</strong><br />

qvelmoqmedebas. Qqvelmoqmedebis mxriv aRsaniSnavia, im ga<strong>da</strong>cemebis<br />

telereklamabi, romlebic popularizacias uweven saqvelmoqmedo<br />

saqminobas. Mmag: gasarTobi ga<strong>da</strong>cema ,,vis un<strong>da</strong> ociaTasi”, romelic am<br />

etapze exmareba gaWirvebul <strong>da</strong> unarSezRudul a<strong>da</strong>mianebs.<br />

saqvelmoqmedo fondis ,,iavnanas” koncertebis telereklamebi. aseTi<br />

reklamebi iwvevs mayurebelSi gulisxmierebis grZnobas <strong>da</strong> periodiulad<br />

gvaxsenebs gaWirvebulTa mimarT qvelmoqmedebis aucileblobas. reklamas<br />

garkveulwilad SeuZlia <strong>da</strong>nergos axalgazrdebSi interesi wignis,<br />

kulturis, xelovnebis mimarT. ubiZgos momaval Taobebs swavla-<br />

ganaTlebisken. Zneli gasaxsenebelia reklama, romelic romelime wigns<br />

an wignis avtors uwev<strong>da</strong> pupularizacis. ar SeiZleba orientirebis<br />

aReba marto Tanxebze <strong>da</strong> mdi<strong>da</strong>r <strong>da</strong>mkveTebze. aqe<strong>da</strong>n gamomdinare<br />

mivdivarT <strong>da</strong>skvnamde:<br />

1. zemoqmedebis TvalsazrisiT sareklamo formebi<strong>da</strong>n telereklama erT-<br />

erTi yvelaze masobrivi <strong>da</strong> Zlieri formaa,A aqe<strong>da</strong>n gamomdinare<br />

aucilebeli pirobaa qveyanaSi sakuTari mrewvelobis ganiTareba, raTa<br />

<strong>da</strong>savlur reklamebs Caenacvlos qarTuli reklamebi, rac Tavis mxriv<br />

xels Seuwyobs qarTuli <strong>reklamis</strong> <strong>da</strong>mkvidrebas.<br />

2. sareklamo rgolisadmi aucilebelia SemoqmedebiTi midgoma. yoveli<br />

axali rgoli un<strong>da</strong> gamoirCeodes Tavisi ideis originalurobiT,<br />

<strong>vizualuri</strong> efeqtebiT, teqstis originalurobiT, magram amasTanave<br />

83


simartiviT <strong>da</strong> lakonurobiT. winaaRmdeg SemTxvevaSi sareklamo rgolis<br />

mimarT DyuradReba dundeba.Fsasurvelia sareklamo rgoli warmoadgendes<br />

mcire moklemetraJian saintereso films, rac ufro metad <strong>da</strong>ainteresebs<br />

<strong>da</strong> miizi<strong>da</strong>vs mayurebels. cnobilia, rom rac ufro mZafria raimesgan<br />

miRebuli STabeWdileba (iqneba es <strong>da</strong>debiTi Tu uaryofiTi) miT metad<br />

aRibeWdeba igi a<strong>da</strong>mianis mexsierebaSi. kontrasti, moulodneloba,<br />

simkveTre, siaxle, uCveuloba, originaloba, efeqturoba, amasTanave<br />

simartive <strong>da</strong> ubraloeba. es is komponentebia, romlebic saWiroebs yvela<br />

saxis axal sareklamo gzavnilis Seqmnis process <strong>da</strong> strategiul<br />

gaazrebas.<br />

3. saWiroa gaakonroldes <strong>reklamis</strong> Sesabamisoba realobasTan.<br />

4.Aucilebeblia reklamaSi im unikalobis warmoCena <strong>da</strong> popularizacia,<br />

rac Cvens qveyanas sxva qveynebisgan gansxvavebiT gaaCnia <strong>da</strong> swored am<br />

unikalurobaze <strong>da</strong> sxvebisgan gansxvavebul niSan - Tvisebaze un<strong>da</strong> aigos<br />

yvela saxis reklama. Aar SeiZleba sakuTari individualobis <strong>da</strong>kargva,<br />

uaryofa <strong>da</strong> gaigiveba sxva qveynis kulturasTan. aseTi identificireba<br />

yovelTvis badebs cud tons yvela saxis xelovnebaSi. teqnikuri<br />

inovaciebisYTvalsazrisiT <strong>da</strong>savluri gamocdilebis Seswavla, magram<br />

sakuTari individualobis <strong>da</strong> unikalurobis warmoCena. am principiT aris<br />

saWiro midgoma yoveli sareklamo gzavnilis Sesaqmnelad.<br />

§ΙΙΙ. Tanamedrove teqnologiuri <strong>reklamis</strong> fsiqologiuri<br />

<strong>aspeqtebi</strong>.<br />

TanamedroveobaSi, dRiTidRe izrdeba <strong>da</strong> viTardeba produqciis<br />

warmoeba, inergeba axali teqnologiuri saSualebebi. aqe<strong>da</strong>n gamomdinare<br />

sazogadoebaSi farTovdeba interesTa sfero, Cndeba meti sxva<strong>da</strong>sxva<br />

saxis survilebi, warmoiqmneba axal-axal moTxovnebi, xolo<br />

moTxovnilebebi ki gvbiZgeben moqmedebisken. (naTaZe 1983:289). <strong>reklamis</strong><br />

amocanac es aris - gamoiwvios konkretul auditoriasa Tu mTels<br />

sazogadoebaSi moqmedebis survili. yoveli axali sareklamo mowodebis<br />

Seqmnis procesSi grafikos_dizainerebi fiqroben mis<br />

konkurentunarianobaze <strong>da</strong> mizidulobis Zalaze. eZieben gzebs Tu ra<br />

axal ideur, mxatvrul-esTetikur, fsiqologiur <strong>da</strong> teqnikur saSualebebs<br />

84


mimarTon imisaTvis, rom sareklamo mowodebam miipyros sazogadoebis<br />

yuradReba. rogorc cnobilia yuradReba monawileobs yvela SemecnebiT<br />

procesSi. azrovnebasac yuradReba Wirdeba. is warmarTavs a<strong>da</strong>mianis<br />

cnobierebas garkveuli mimarTulebiT <strong>da</strong> amiT SesaZlebels xdis sagnis<br />

naTel aRqmas.G fsiqologebi gamoyofen yuradRebis ori ZiriTad<br />

formas: 1. uneblie anu pasiurs <strong>da</strong> 2. nebismier anu aqtiurs. Uuneblie<br />

(pasiuri) yuradReba es aris sruliad martivi refleqsuri xasiaTis<br />

moqmedeba, roca gamRizianebeli sruliad uneblied, refleqsurad<br />

izi<strong>da</strong>vs subieqtis yuradRebas. Nnebismieri (aqtiuri) yuradrebis ZiriTadi<br />

<strong>da</strong>maxasiaTebeli ki aris, subieqtis mier yuradRebis Segnebulad<br />

amoqmedeba <strong>da</strong> misi regulacia (naTaZe 1983:129). TanamedrovebaSi sareklamo<br />

gzavnilebis simravlem <strong>da</strong> mravalferovnebam <strong>reklamis</strong><br />

spacialistebisagan moiTxova meti yuradReba <strong>da</strong>eTmoT im fsiqologiuri<br />

faqtorebisaTvis, romlebic SeZenen reklmas gansakuTrebul vizualur<br />

efqtebs, risi meSveobiTac sareklamo informacia ucbad SeZlebs<br />

moxvedras admianis TvalTxedvis areSi <strong>da</strong> uneblied _ refleqsurad<br />

miizi<strong>da</strong>vs misken yuradRebas. es ki xels Seuwyobs sareklamo informaciis<br />

nawilobriv <strong>da</strong>maxsovrebas. Tanamedrove sareklamo industriaSi,<br />

a<strong>da</strong>mianis uneblie yuradRebis misazi<strong>da</strong>d mniSvnelovan rols TamaSoben<br />

Semdegi fsiqologiuri faqtorebi: zoma, ganmeoreba, intensivoba,<br />

moZraoba, kontrasti, izolirebuli gamRizianebeli <strong>da</strong> siaxle<br />

(grigolava 1964:39-45).<br />

pirvel fsiqologiuri faqtori, romelic <strong>reklamis</strong> pirvelad aRqmas<br />

uwyobs xels, aris intensivoba. es fsiqologiuri Ffaqtori, Tanamedrove<br />

reklamaSi efuZneba Zlieri Suqis efeqts sibneleSi <strong>da</strong> efeqturia Ramis<br />

qalaqSi, Zlieri Suqi sibneleSi warmoadgens a<strong>da</strong>mianis uneblie<br />

yuradRebis mizidvis erT-erT martiv <strong>da</strong> efeqtur xerxs. fsiqologi m.<br />

grunevoldi wers: ,,Suqi izi<strong>da</strong>vs xalxs aranakleb mwerebisa” (uConova. .<br />

.2008:247).<br />

Tanamedrove Suqreklamebi (manaTobeli bilbordebi, laiT-boqsebi,<br />

videopanelebi <strong>da</strong> sxva.) informaciuli matareblis gar<strong>da</strong>, qalaqis<br />

Tavisebur mSveneba<strong>da</strong>c iqcnen <strong>da</strong> pasuxoben qalaqmSeneblobis esTetikur<br />

moTxovnebs. garkveulwilad isini axaliseben <strong>da</strong> alamazeben quCebs.<br />

85


dizainerebi Suqis intensivobiT reklamaSi axdenen produqciis Tu Temis<br />

aqcentirebas, rac xels uwyobs sareklamo mowodebis pirvelad aRqmas.<br />

Semdegi fsiqologiuri faqtori, romelsac aseve iyeneben vizualur<br />

reklamaSi subieqtis uneblie yuradRebis misazi<strong>da</strong>d aris sidide. mag:<br />

quCaSi mimaval a<strong>da</strong>mians mxedvelobis areSi aucileblad moxvdeba sxva<br />

abrebTan Se<strong>da</strong>rebiT gacilebiT ufro didi zomis formatis sareklamo<br />

abra an masiuri konstruqcia, (rac aseve SeiZleba mivakuTvnoT<br />

refleqsuri yuradRebis gamowvevis erT_erT faqtors-kontrasts). am<br />

tipis reklamebia brendmauerebi, saxuravis konstruqciebi, supersaitebi<br />

(didi zomis bilbordebi) <strong>da</strong> iunipolebi igive prizmatronebi (suraTi<br />

80,81,82,83). iunipolebi <strong>da</strong> supersaitebi masiuri saxis sareklamo<br />

konstruqciebia, romlebic montaJdeba maRal boZze. isini refleqsurad<br />

ipyroben yuradRebas aramarto Tavis didi zomiT, aramed imiTac, rom maT<br />

ZiriTa<strong>da</strong>d dgamen sxva reklamebisgan gancalkevebulad, maT amontaJeben<br />

satransporto magistralebTan axlos. sagnis gancalkeveba ki aseve<br />

yuradRebis mipyrobis erT-erTi obieqturi faqtoria, sxva sagnebisagan<br />

izolirebulad mocemuli sagani, a<strong>da</strong>mians advilad xvdeba TvalTxedvis<br />

areSi. ,,tyis piras gancalkevebul xes yvela amCnevs, magram tyeSi aseTive<br />

xeebi sul ar izi<strong>da</strong>ven Cvens yuradRebas” (naTaZe 1983:135). am SemTxvevaSi<br />

gare reklamebi izi<strong>da</strong>ven subieqtis uneblie yuradRebas, rogorc<br />

formatis sididiT, aseve gancalkevebiTac. aseTive tipis did zomis<br />

sareklamo abraa brendmaueric (igive plakati oRond didi zomis), mas<br />

aTavseben Senobebis kedlebze,U qalaqis centralur samoZrao quCebTan<br />

axlos, xalxmraval adgilebSi. brendmaueri sxva sareklamo abrebTan<br />

Se<strong>da</strong>rebiT Tavisi didi zomis formatiT, refleqsurad izi<strong>da</strong>vs a<strong>da</strong>mianis<br />

yuradRebas <strong>da</strong> xels uwyobs sareklamo informaciis pirvelad aRqmas. igi<br />

gansakuTrebiT xelsayrelia gare, Ria sareklamo miznebisaTvis, radgan<br />

yvelaze xSirad xvdeba potenciuri momxmarebels mxedvelobis areSi, rac<br />

xelSemwyobi pirobaa sxva<strong>da</strong>sxva cnobili brendebis<br />

imijisHSenarCunebisaTvis.<br />

Semdegi, rac advilad izi<strong>da</strong>vs a<strong>da</strong>mianis uneblie yuradRebas<br />

moZravi sagnis faqtoria. yuradrebis mizidvis am fsiqologiurma<br />

faqtorma gamoxatuleba hpova Tanamedrove teqnologiebSi, magaliTad:<br />

86


Senobebis gare <strong>da</strong> Si<strong>da</strong> interierebSi <strong>da</strong>montaJebuli manaTobeli<br />

morbenali striqonebi, aseve Cveni qveynisTvis Se<strong>da</strong>rebiT axali<br />

sareklamo saxeobebi_ videopanelebi (<strong>reklamis</strong> matareblebi, warmoadgenen<br />

sxva<strong>da</strong>sxva zomis, ZiriTa<strong>da</strong>d didi zomis eleqtronul ekranebs_ panoebs)<br />

(suraTi 84) <strong>da</strong> iunipolebi (sammxriani masiuri xasiaTis mbrunavi<br />

sareklamo moduli), romlebic ukve masiur xasiaTs iZens. moZravi sagnis<br />

faqtors warmoadgens reklamebi trasnsportzec. videopanelebi<br />

montaJdeba a<strong>da</strong>mianTa masobrivi Sekrebis adgilebSi, Senobebze qalaqis<br />

centralur quCebSi, metroSi, <strong>da</strong>wesebulebebSi, transportSi, <strong>reklamis</strong> es<br />

tipi <strong>da</strong>mkveTes met SesaZleblobas aZlevs gaxados sareklamo mowodeba<br />

vizualurad maqsimalurad mimzidveli, vinai<strong>da</strong>n videopanelebSi<br />

vizualur gamosaxulebas Tan axlavs teqsturi <strong>da</strong> musikaluri<br />

gaformebac, a<strong>da</strong>miani informacias aRiqvams ukve aramarto mxedvelobiT,<br />

aramed smeniTac rac aRqmis ori ZiriTad organos warmoadgens. aqe<strong>da</strong>n<br />

gamomdinare <strong>reklamis</strong> es tipi metad srulyofili <strong>da</strong> xelsayrelia<br />

sareklamo kompaniisTvis. videopanelebSi mudmivad icvleba sareklamo<br />

kadri, moZraobis faqtori ki ipyrobs a<strong>da</strong>mianis uneblie yuradRebas.<br />

aseve, MmoZraobis efeqti aqvs gare saxeobas- iunipolsac, misi sammxriani<br />

mbrunavi masiuri sareklamo moduli <strong>da</strong>montajebuli rkinis maRal boZze<br />

uneblied izi<strong>da</strong>vs a<strong>da</strong>mianis yuradRebas. iunipoli izi<strong>da</strong>vs a<strong>da</strong>mianis<br />

uneblie yuradrebas Tavisi STambeW<strong>da</strong>vi zomiTac (5m/12m an 5/15m).<br />

<strong>reklamis</strong> pirveladi aRqmisaTvis dizainerebi, reklamaSi mimarTaven<br />

Semdeg fsiqologiur faqtors _ kontrasts, rac gulisxmobs_<br />

sidideebis, formebis, zomebis <strong>da</strong> ferebis <strong>da</strong>pirispirebis meTods<br />

(maRali-<strong>da</strong>balTan, didi-patarasTan, sqeli_TxelTan, Savi-TeTrTan)<br />

Tanamedrove quCis sareklamo abrebSi, kontrasti vlindeba_ ferTa,<br />

formaTa <strong>da</strong> sidideTa SeuTanxmeblobaSi, magram ZiriTa<strong>da</strong>d mainc<br />

gamoisaxeba namuSevris ferTa gamis mkveTrad gamoxatul <strong>da</strong>pirispirebaSi.<br />

dizainirebi mimarTaven sxvaobis princips obieqtis sikaSkaSesa <strong>da</strong> fons<br />

Soris, fonis feri cvlis masze mocemul fers Tavis sawinaaRmdego<br />

(kontrastuli) mimarTulebiT (naTaZe 1983:67), rac <strong>reklamis</strong> kompoziciur<br />

ga<strong>da</strong>wyvetaSi mTavarisa <strong>da</strong> meorexarisxovanis aqcentirebis saSualeba<strong>da</strong>c<br />

warmogvidgeba. konkretul SemTxvevaSi kontrastebis gamoyeneba SeiZleba<br />

87


efuZnebodes ferTa aRqmis princips. cnobilia, rom civi ferebi (Savi,<br />

ruxi, iasamnisferi, lurji) vizualurad aSoreben Cvengan sagans <strong>da</strong><br />

amcireben mis moculobas. xolo Tbili ferebi (wiTeli, yviTeli,<br />

narinjisferi) vizualurad aaxloveben sagans <strong>da</strong> adideben mis<br />

moculobas (jafariZe 1989:44). am parametrebi<strong>da</strong>n gamomdinare sareklamo<br />

abrebSi civ ferebs ZiriTa<strong>da</strong>d iyeneben fonad, xolo Tbils sareklamod<br />

mowodebuli mTavari gamosaxulebebisTvis <strong>da</strong> rac ufro metia ferTa<br />

SeuTanxmebloba_winaaRmdegoba gamosaxulebasa <strong>da</strong> fons Soris, miT metia<br />

reklamaSi kontrasti. kontrasti yovelTvis xvdeba a<strong>da</strong>mians TvalTxedvis<br />

areSi <strong>da</strong> uneblied izi<strong>da</strong>vs mis yuradRebas.<br />

Semdeg <strong>da</strong> yvelaze mniSvnelovan faqtors sareklamo xelovnebaSi<br />

warmoadgens siaxle. revaz naTaZe wers: ,,yuradRebas izi<strong>da</strong>vs yovelive<br />

rac subieqtisTvis axalia, uCveuloa, moulodnelia <strong>da</strong> maSasa<strong>da</strong>me is, rac<br />

Secvlilia, rac moZravia, xolo is, rac ucvlelia, Cveulia,<br />

yoveldRiuria, igi aClungebs, adunebs yuradRebas” (naTaZe 1983:121). am<br />

faqtori<strong>da</strong>n gamomdinare gauwyvetliv mimdinareobs sareklamo<br />

industriaSi Zieba, rac gamoxatulebas povebs mxatvrul-esTetikuri,<br />

teqnikuri siaxleebis <strong>da</strong>mkvidrebaSi. siaxle aris mniSvnelovani faqtori<br />

<strong>reklamis</strong> mizidulobis, konkurentunarianobis miRwevisa <strong>da</strong> SenarCunebaSi.<br />

siaxle SeiZleba gamoixatos sxvavasxva saxiT_ formebSi, sidideebSi,<br />

mxatvrul ga<strong>da</strong>wyvetaSi, teqnikur saSualebebSi <strong>da</strong> sxva. magaliTad<br />

brtyeli tipis abrebs Soris ovaluri konstruqcia ukve siaxled<br />

aRiqmeba, magaliTisTvis gamodgeba Cvens mier Catarebuli erT-erTi<br />

patara eqsperimentis Sedegi: megobars vTxove, q. TbilisSi erT-erT<br />

centraluri quCaze, sa<strong>da</strong>c uamravi sareklamo abraa, gamoerCia erTi<br />

yvelaze <strong>da</strong>samaxsovrebeli reklama. aRmoCn<strong>da</strong>, rom mas yvelaze metad<br />

<strong>da</strong>amaxsovr<strong>da</strong> erTi kafe-baris reklama, radgan moixibla ideis<br />

ga<strong>da</strong>wyvetis originalobiT. kafe-baris Senobis Tavze CamontaJebuli iyo<br />

Zveli rusuli ,,pobe<strong>da</strong>s” markis namdvili avtomobilis ukana nawili,<br />

romelic sxva<strong>da</strong>sxva ferTa SexamebiT mxatvrulad gaeformebinaT, xolo<br />

seriuli nomris adgilze ewera <strong>da</strong>wesebulebis <strong>da</strong>saxeleba.<br />

originalurad <strong>da</strong> arastan<strong>da</strong>rtulad gakeTebuli reklama- Senobis Tavze<br />

CamontaJebuli avtomobilis saxiT, misi gansxvavebulobiT <strong>da</strong> siucxoviT<br />

88


uneblied ipyrob<strong>da</strong> yuradRebas <strong>da</strong> iwvev<strong>da</strong> mis mimarT interess. reklama<br />

warmoadgen<strong>da</strong> siaxles, radgan sxvagan arsad meordebo<strong>da</strong>.<br />

amrigad, reklama a<strong>da</strong>mianisTvis gaucnobiereblad, uneblied ipyrobs<br />

mis yuradRebas, rasac xels uwyobs zemoT CamoTvlili ZiriTa<strong>da</strong>d eqvsi<br />

fsoqologiuriF faqtoris- (intensivoba, moZraoba, kontrasti, sidide,<br />

gancalkeveba, siaxle), gaTvaliswineba. Tanamedrove gare reklamaSi<br />

yuradRebis gamomwvevi es faqtorebi monawileoben sazogadoebis uneblie<br />

yuradRebisEBMmizidvasa <strong>da</strong> <strong>vizualuri</strong> <strong>reklamis</strong> pirvelad aRqmaSi.<br />

§ ΙV. feris fsiqologiis gamoyeneba reklamaSi <strong>da</strong> feri,<br />

rogorc qarTuli korporatiuli /safirmo /stilis ZiriTadi<br />

elementi.<br />

reklamaSi a<strong>da</strong>mianze zemoqmedebis umniSvnelovanes komponents<br />

warmoadgens feri. feri moqmedebs a<strong>da</strong>mianis grZnobebze, qvecnobierad<br />

iwvevs CvenSi <strong>da</strong>debiT an uaryofiT emociebs, garkveul asociaciebs. fers<br />

SeuZlia gamoiwvios subieqtSi rogorc simSvidisa <strong>da</strong> komfortis, aseve<br />

aRgznebis an aRelvebis SegrZneba. <strong>vizualuri</strong> <strong>reklamis</strong> kompoziciur<br />

agebaSi feriTi ga<strong>da</strong>wyveta gansazRvravs <strong>reklamis</strong>Tvis yvelaze<br />

mniSvnelovan faqtors: gamomsaxvelobas <strong>da</strong> <strong>da</strong>maxsovrebis xarisxs.<br />

cnobili Sveicareli fsiqologi <strong>da</strong> mkvlevari maqs luSeri wers:<br />

,,rogorc musika iwvevs garkveul grZnobebs <strong>da</strong> qmnis garkveul ganwyobas,<br />

ise feric, misi sxva<strong>da</strong>sxva tonebiT, simkveTriT <strong>da</strong> sikaSkaSiT, iwvevs<br />

a<strong>da</strong>mianSi garkveul grZnobebs <strong>da</strong> qmnis garkveul ganwyobas” (luSeri<br />

2000: Tavi-I mis: http: www.aqvarun.ru.). germaneli moazrovnis goeTes<br />

ferTametyvelebis Teoriis mixedviT ki ferebi metyveleben, TuU ra<br />

Tqma un<strong>da</strong>, a<strong>da</strong>mians Seswevs unari maTi ,,ena” gaigos (kldiaSvili. .<br />

.2006:41).<br />

amerikeli fsiqologebis Tanaxmad: fers SeuZlia 38%-iT gazardos<br />

sareklamo informaciis zemoqmedeba, 40%-iT gaaumjobesos misi aRqma <strong>da</strong><br />

22%-iT gazardos <strong>da</strong>debiTi <strong>da</strong>mokidebuleba reklamirebuli<br />

produqtisadmi. mTlinobaSi ki ferisgan miRebuli STabeWdileba TiTqmis<br />

60%-iT gansazRvravs reklamirebuli produqtis an momsaxurebis<br />

89


mowonebas an <strong>da</strong>wunebas (andreeva 2005: №11, mis: www. Compuat.ru., kluevi<br />

1999, mis. http://rosdesign.com/design/kolorofdesign.htm). feri urTierTobisO<br />

erT-erTi saSualebaa, is aris Zala, romelic stimulacias uwevs yovel<br />

samomxmareblo produqts <strong>da</strong> warmodgens ga<strong>da</strong>mwyvet faqtors gayidvebis<br />

procesSi. feri iwvevs myidvelSi mTel rig emociebs, romlebic<br />

biZguloben mas ama Tu im produqtis arCevaSi. wignSi ,,esTetikuri<br />

aRzr<strong>da</strong> mizani <strong>da</strong> saSualebebi” sruliad marTebulad weria: ,,feri<br />

astimulirebs sasurvel emociebs, gvexmareba sareklamo obieqtis<br />

gamocnobaSi, qmnis simboloebs, xels uwyobs reklamirebuli sagnebis<br />

realistur gamosaxvas, ipyrobs yuradrebas, didxans rCeba mexsierebaSi,<br />

iwvevs iluziebs an amkvidrebs tradiciebs, Cvevebs.” (esTetikuri . . . ,<br />

1986:167) aqe<strong>da</strong>n gamomdinare dizainer-grafikoss gar<strong>da</strong> mxatvruli xedvisa,<br />

un<strong>da</strong> gaaCndes ferTa Teoriis, fsiqologiis <strong>da</strong> simbolikis codna.<br />

<strong>reklamis</strong> Seqmnis procesSi gasaTvaliswinebelia is faqtoric, rom<br />

sva<strong>da</strong>sxva qveynis kulturaSi erTi <strong>da</strong> igive feri sxva<strong>da</strong>sxvanairad<br />

aRiqmeba, radgan azrovnebis feriTi sistema uSualo kavSirSia qveynis<br />

geografiul sivrcesa <strong>da</strong> istoriasTan.Mmag: saqarTveloSi, ruseTSi,<br />

evropis qveynebsa <strong>da</strong> amerikaSi TeTri feri asocirdeba sicocxlesTan,<br />

dResaswaulTan, socialur warmatebasTan, siwmindesTan, iaponiaSi ki<br />

TeTri feri glovis simbolod aRiqmeba. (pendikova. . . 2008:265.) wiTeli<br />

feriA qveynebis umravlesobaSi <strong>da</strong> maT Soris saqarTveloSic siyvarulis,<br />

brZolis <strong>da</strong> aqtiurobis simboloa, CineTSi wiTeli- dResaswaulis <strong>da</strong><br />

gamarTlebis, xolo indur simbolokaSi sicocxlis ferad aRiqmeba.<br />

yviTeli_ amerikaSi ayavavebis, saqaTvelosa <strong>da</strong> ruseTSi mzis, siriaSi<br />

glovis, indoeTSi brwyinvalebis, xolo braziliaSi sasowarkveTis<br />

simboloa <strong>da</strong> a.S. aqe<strong>da</strong>n gamomdinare sareklamo suraTis Seqmnis procesSi<br />

aucilebelia gaTvaliswinebuli iyos sxva<strong>da</strong>sxva qveyniebis ferTa<br />

simbolika. M<br />

Y yovel calke aRebul fers aqvs misTvis <strong>da</strong>maxasiaTebeli moqmedeba,<br />

energetika <strong>da</strong> temperatura. realurad, optikuri moqmedebis<br />

TvalsazrisiT feri Tbili an civi ar arsebobs, es mxolod Se<strong>da</strong>rebaa<br />

SexebasTan _ asociacia. maqsLluSeri SeniSnavs: ,,feri moqmedebs grZnobiT<br />

aRqmaze, grZnobas ki verc gazomav, verc awoni <strong>da</strong> verc mikroskopis qveS<br />

90


gamoiklev” (luSeri .. 2000 Tavi-I mis: http: www.aqvarun.ru). aqe<strong>da</strong>n<br />

gamomdinare, ferTa temperaturaze laparaki mxolod pirobiTia.<br />

sityvebis msgavsad Aferebic aris civi <strong>da</strong> Tbili. jer kidev goeTes<br />

hqon<strong>da</strong> eqsperimentulad Seswavlili feris gavlena a<strong>da</strong>mianis emociur<br />

mdgomareobaze swored manve SemoiRo ,,Tbili” <strong>da</strong> ,,civi” ferebis<br />

saxelwodeba, romelic DdRes terminad aris gavrcelebuli. goeTem<br />

<strong>da</strong>adgina, rom Tbili ferebi, e.w. wiTeli, narinji, yviTeli ferebi<br />

a<strong>da</strong>mianze amagznebad, gamaxneveblad moqmedeben, lurji <strong>da</strong> iisferi<br />

ferebi ki, naRvlian, odnav mwuxare gunebaze ayeneben a<strong>da</strong>mians, xolo<br />

ferTa am or jgufs Soris speqtrSi mdebare ferebi- mwvane <strong>da</strong><br />

cisferi- <strong>da</strong>maSvideblad moqmedeben (naTaZe 1983:71; goeTe 1957, mis:<br />

http://psyfactor.org/lib/gete.htm). Tbil ferebad (speqtraluri ferebi) miCneulia<br />

ferebi, romlebic asocirdeba mzesTan <strong>da</strong> cecxlTan. esenia: wiTeli,<br />

narinjisferi, yviTeli <strong>da</strong> maTi naerTebi: wiTeli iasamnisferTan, wiTeli<br />

narinjisferTan, yviTeli narinjisferTan, yviTeli mwvanesTan. es<br />

ferebi farTod gamoiyeneba reklamaSi. gar<strong>da</strong> intesivobisa <strong>da</strong> simkveTrisa<br />

isini qmnian moCvenebiT vizualur efeqts _ adideben <strong>da</strong> aaxloveben<br />

reklamirebul sagans. ferebi, romlebic gavs wyals, liTons <strong>da</strong> yinuls,<br />

civ ferebad aRiqmeba (jafariZe 1989:44). aseTi ferebia: lurji,<br />

cisferi, mwvane, iasamnisferi <strong>da</strong> maTi naerTebi: lurJi mwvanesTan,<br />

cisferi mwvanesTan, lurji iasamnisferTan. Ees ferebi vizualurad<br />

amcireben <strong>da</strong> aSoreben Cvengan reklamirebul sagans. imisTvis rom<br />

grafikos-dizainerma reklamaSi miaRwios gamosaxulebis simkveTres,<br />

sikaSkaSes <strong>da</strong> reliefurobas un<strong>da</strong> mimarTos Tbili <strong>da</strong> civi ferebis<br />

erTmaneTSi urTierTkontrastulobis princips. am ori sawinaaRmdego<br />

temperaturis mqone ferebis Serwymis meSveobiT sareklamo suraTSi<br />

miiReba formaTa mkafioba, siRrme, perspeqtiva <strong>da</strong> iluzia _ romlis<br />

saSualebiTAsuraTze aRiqmeba <strong>da</strong>cileba, manZili sagnebs Soris. amrigad,<br />

feri, sivrcis mamodelirebeli elementia.<br />

mxatvrobisgan gansxvavebiT, reklamaSi sasurvelia ,,didi doziT” iyos<br />

gamoyenebuli kontrasti. sareklamo suraTi mxatvruli nawarmoebisgan<br />

gansxvavdeba imiT, rom sareklamo suraTis mizania gayidos raime.<br />

amisTvis man raRaciT un<strong>da</strong> miipyros yuradReba, amitom rac metia<br />

91


eklamaSi kontrasti <strong>da</strong> mkafioeba, miT metad izi<strong>da</strong>vs yuradRebas.<br />

kontrasti vlindeba ferTa, formaTa, zomaTa, sidideTa Suq-CrdilTa<br />

<strong>da</strong>pirispirebaSi. kontrasti aucilebeblia imisTvis, rom sareklamo<br />

gamosaxuleba advilad moxvdes a<strong>da</strong>mianis TvalTaxedvis areSi, iyos<br />

Sokismomgvreli, reklama, garkveulwilad hipnozia- is un<strong>da</strong> abruebdes,<br />

atyvevebdes <strong>da</strong> aiZulebdes a<strong>da</strong>mians Seasrulos misTvis sasurveli<br />

moqmedeba. ganvixiloT kontrastis mniSvneloba vizualur reklamaSi.<br />

Mmag: Senobis kedelze moTavsebulia 2 sareklamo abra, pirvel abraze<br />

lurj fonze yviTeli feris warweraa moTavsebuli, meoreze ki, yviTeli<br />

feriT <strong>da</strong>werili teqsti moTavsebulia narinjisfer fonze. romeli<br />

abri<strong>da</strong>n ufro swrafad amoikiTxavs a<strong>da</strong>miani teqsts?<br />

<strong>da</strong>kvirvebam gviCvena, rom a<strong>da</strong>miani ufro swrafad amoikiTxavs warweras,<br />

romelic lurj fonzea moTavsebuli, radgan Sedgeba civi <strong>da</strong> Tbili<br />

ferebis kontrastuli <strong>da</strong>pirispirebisgan. am SemTxvevaSi lurji feris<br />

foni SeZens yviTels mkafio gamometyvelebas <strong>da</strong> sikaSkaSes. muqi foni<br />

qmnis ferebs Soris <strong>da</strong>cilebis iluziasac, riTac warweras an<br />

gamosaxulebas aniWebs met mkafioebas. meore abraze gamosaxuli ori<br />

Tbili feris urTierTSeTanxmeba reklamaSi nakleb efeqturia <strong>da</strong> pirveli<br />

abris gverdiT aucileblad <strong>da</strong>ikargeba. aqve un<strong>da</strong> aRiniSnos, rom Ria<br />

feris teqsti muq fonze ufro advilad aRiqmeba, vidre muqi teqsti Ria<br />

fonze. civi <strong>da</strong> Tbili ferebis urTierTkontrastulobis kargi magaliTia<br />

erT-erTi alkoholuri sasmelis viski ,,Chivas” reklama (suraTi 85).<br />

gamosaxulebaze weria: ,,HThis is the chivas life”. es xuTi ZiriTadi sityva am<br />

reklamaSi gamokveTilia mkafio wiTelisa <strong>da</strong> narinjisferi tonebis<br />

SerwymiT. Ees sareklamo warwera, yvela <strong>da</strong>narCen komponentTan<br />

Se<strong>da</strong>rebiT umalve ipyrobs yuradRebas, rac ganapiroba sworad SerCeulma<br />

fonis ferebma. ruxis, lurjisa <strong>da</strong> wiTlis SeTanxmebam Seqmna<br />

gamosaxulebaSi aramarto kontrasti, aramed manZilis iluzia <strong>da</strong> siRrme,<br />

rac vizualurad gamoyofs mTavars meore xarisxovanisgan <strong>da</strong> qmnis<br />

suraTSi 2 ZiriTd plans _ wina plans <strong>da</strong> ukana plans. Aa<strong>da</strong>miani<br />

uneblieT jer <strong>da</strong>inaxavs wina plans wiTel warweris saxiT <strong>da</strong> mxolod<br />

Semdeg Tvali aRiqvams ukana plans ori mamakacis gamosaxulebaSi,<br />

romlebic miirTmeven reklamirebul sasmels. aseve, un<strong>da</strong> aRiniSnos<br />

92


isic, rom TviT sityvas ,,Chivas”, swored mkafio wiTeli feri uqmnis im<br />

energias <strong>da</strong> simxurveles, rasac realurad Seicavs alkoholuri sasmeli.<br />

am vizualur reklamaSi grafikos-dizainerma sworad miagno ferTa<br />

SeTanxmebas <strong>da</strong> maTi meSveobiT gadmosca sasmelis xasiaTi <strong>da</strong> im<br />

sasiamovno atmosferos iluzia, romelic Seiqmneba misi mirTmeviT. rCeba<br />

mxolod <strong>da</strong>rwmuneba imisa, Tu ramdenad realurad asaxavs reklama<br />

sasmelis xarisxs.<br />

sareklamo gamosaxulebis Seqmnis procesSi un<strong>da</strong> gaviTvaliswinoT<br />

is faqtoric, rom a<strong>da</strong>mani vizualurad suraTs ufro advilad<br />

marcxni<strong>da</strong>n-marjvniv aRiqvams, amitom, sareklamo gancxadeba vizualurad<br />

ufro swrafad aRiqmeba Tu gamosaxulebaSi mTavaris aqcentireba<br />

gakeTdeba formatis marjvena mxares. raTqmaun<strong>da</strong> gaaCnia imas, Tu raze<br />

akeTebs <strong>da</strong>tvirTavs grafikos-dizaineri reklamaSi gamosaxulebaze,<br />

teqstze, Tu oriveze erTad. MmagaliTisTvis ganvixiloT erT-erTi<br />

sareklamo gzavnili, romelic warmoadgens aseve <strong>da</strong>bali xarisxis<br />

sareklamo suraTis magaliTsac (suraTi 86). warmodgenili reklama<br />

gviwvevs poeziis saRamoze, reklama Seicavs teqsts <strong>da</strong> gamosaxulebas.<br />

kompoziciaSi teqsti moTvsebulia formatis marcxena mxares, xolo<br />

gaamosaxuleba formatis marjvena mxares. am SemTxvevaSi Tvali metad<br />

aRiqvams formatis marjvena mxares moTavsebul gamosaxulebas, riTac,<br />

sareklamo suraTSi <strong>da</strong>tvirTva qolgiT mimaval gogonaze ga<strong>da</strong>dis,<br />

romlis kavSiri <strong>reklamis</strong> SinaarsTan gaurkvevelia. Sinaarsis gasagebad<br />

mayurebelma un<strong>da</strong> waikiTxos teqsti. Tavismxriv, teqsts aklia simkveTre,<br />

warwerebi erTferovania, arsad Cans aqcenti, ukana plani peizaJis<br />

gamosaxulebiT zedmetad mkveTria, ris gamoc kompoziciaSi teqstsa <strong>da</strong><br />

gamosaxulebas Soris <strong>da</strong>rRveulia manZilis iluzia, wina <strong>da</strong> ukana plani.<br />

yvela detali namuSevarSi aRiqmeba cal-calke, ar ikiTxeba kavSiri maT<br />

Soris. qolgiT mimavali gogonas gamosaxuleba ki, aRiqmeba ufro<br />

qarbuqSi gamZle xarisxiani qolgebis reklamad, vidre poeziis saRamos<br />

SinaarsisTvis <strong>da</strong>maxasiaTebel liriul obiqtad. warmodgenili suraTis<br />

aRqma <strong>da</strong> ganxilva sxvagvarad moxdebo<strong>da</strong>, rom ar yofiliyo is sareklamo<br />

gzavnili <strong>da</strong> yofiliyo ubralo mxatvruli nawarmoebi. am SemTxvevaSi,<br />

suraTi mxatvrul-emociuri TvalsazrisiT iqnebo<strong>da</strong> saintereso.<br />

93


namuSevris ideur-kompoziciuri mxare Caafiqreb<strong>da</strong> mayurebels <strong>da</strong><br />

Seuqmni<strong>da</strong> garkveul ganwyobas. aqe<strong>da</strong>n gamomdinare sareklamo suraTis<br />

Seqmna ormagad rTuli procesia. erTi mxriv man un<strong>da</strong> gayidos raime,<br />

meore mxriv ki warsdges rogorc, kargi xarisxis mxatvrul_ esTetikuri<br />

nawarmoebi.<br />

cnobilia, rom a<strong>da</strong>mianis mier feris aRqma 80%-iT <strong>da</strong>mokidebulia<br />

nervul sistemaze <strong>da</strong> mxolod 20%-iT mxedvelobaze. feris SegrZneba<br />

yoveli a<strong>da</strong>mianis individualur emociur mdgomareobasTanaa<br />

<strong>da</strong>kavSirebuli, amitomac feri, romelic moswons erTs, ar moswons<br />

meores. TavisTavad cxadia, rom reklama yoveli a<strong>da</strong>mianis individualur<br />

emociur mdgomareobas ver gaiTvaliswinebs, am SemTxvevaSi is un<strong>da</strong><br />

<strong>da</strong>efuZnos mxatvruli nawarmoebis princips, un<strong>da</strong> Seiqmnas ideurad<br />

saintereso <strong>da</strong> esTetikurad mimzidveli namuSevari. A<strong>da</strong>kvirvebam aCvena,<br />

rom reklamebSi gansakuTrebiT popularuli gax<strong>da</strong> wiTeli feri. Mmas<br />

mimarTes imitom, rom wiTeli rogorc garkveulwilad agresiuli <strong>da</strong><br />

energiuli feri, yvela ferze metad ipyrobs yuradRebas, magram<br />

sareklamo suraTSi misi gamoyeneba saWiroa gansazRvruli raodenobiT,<br />

ga<strong>da</strong>metebulma wiTelma SeiZleba gamoiwvios a<strong>da</strong>mianSi agresiis an<br />

gaaRizianebis SegrZneba. principi aseTia: mTavari un<strong>da</strong> gamoikveTos,<br />

magram ar aRizianebdes.<br />

miuxe<strong>da</strong>vd a<strong>da</strong>mianis individualuri aRqmisa, yovel fers mainc aqvs<br />

Taviseburi Tvisebebi HSeZenili bunebisgan <strong>da</strong> a<strong>da</strong>mianebisgan. luSeris<br />

kvlevebis safuZvelze <strong>da</strong>adgina, rom konkretuli feri a<strong>da</strong>mianSi iwvevs<br />

sruliad konkretul emociebs. mag: wiTel-yviTeli tonebi iwvevs<br />

aRelvebis, aRgznebis <strong>da</strong> aqtiurobis SegrZnebas.Llurji <strong>da</strong> ruxi ferTa<br />

tonebi ki piriqiT moqmedeben <strong>da</strong>mamSvideblad. ganvixiloT feris<br />

ramdenime emociur-sivrcobrivi Tviseba, romelTaA gaTvaliswineba<br />

mniSvnelovania vizualur reklamaSi. (ovCinikova 2009:124); (andreeva 2005:<br />

№11 mis: www.compuart.ru); (mokSancevi 2010 mis:<br />

http://vpcomp.ru/index.php/article/34-layoutdesign/226-rudolph-mokshantsev).<br />

wiTeli _ vizualurad aaxlovebs <strong>da</strong> amavdroulad cotaTi kumSavs<br />

gamosaxulebas. Tavisi simkveTriT is umalve izi<strong>da</strong>vs a<strong>da</strong>mianis<br />

yuradRebas. wiTeli - feri Tbili, energiuli, amRgznebi <strong>da</strong> dinamiuri.<br />

94


is stimuls aniWebs tvinis moqmedebas. asocirdeba cecxlTan,<br />

siyvarulTan, ZalauflebasTan. a<strong>da</strong>mians ganawyobs ga<strong>da</strong>wyvetilebis<br />

miRebisken. wiTel fers aseve SeuZlia gamowvios aRelveba <strong>da</strong><br />

gauwonasworeblobis SegrZnebac, amitom saWiroa misi zomierad<br />

gamoyeneba. Aam Tvisebebi<strong>da</strong>n gamomdinare wiTels ver SevxvdebiT<br />

saavadmyofoebSi, samagierod am energiul fers vnaxavT samorineebis,<br />

barebisa <strong>da</strong> restornebis interieris gaformebaSi.<br />

narinjisferi (yviTelisa <strong>da</strong> wiTelis Serwyma) wiTeli feris msgavsad<br />

vizualurad aaxlovebs <strong>da</strong> sisqes aniWebs gamosaxulebas. Qqmnis siTbos,<br />

simSralis, keTildReobis <strong>da</strong> sixarulis SegrZnebas. wiTeli feris<br />

msgavsad matebs energias, ganawyobs optimisturad, magram<br />

misgangansxvavebiT ar iwvevs aRelvebis SegrZnebas, piriqiT iwvevs<br />

sulieri harmoniis <strong>da</strong> gawonasworebis SegrZnebas. mniSvnelovani<br />

faqtoria <strong>reklamis</strong>Tvis is rom, narinjisferi aRZravs a<strong>da</strong>mianSi ma<strong>da</strong>s,<br />

amitomac narinjisferiT xSiria sakvebi produqtebis reklamireba,<br />

romelTa <strong>vizualuri</strong> suraTi yovelTvis gamoiyureba msuyed <strong>da</strong><br />

madismomgvrelad.<br />

yviTeli __ vizualurad aSorebs, afarTovebs gamosaxulebas. Fferi_<br />

msubuqi, Ria, Tbili, mkveTri, magram amavdroulad gamaRizianebeli.Qqmnis<br />

sadResaswaulo ganwyobas, aRviZebs interess gare samyarosadmi <strong>da</strong><br />

intensiurad ganawyobs a<strong>da</strong>mians moRvaweobisken. mas irCeven impulsuri<br />

<strong>da</strong> sangvinikuri tipis a<strong>da</strong>mianebi, erTi mxriv yviTeli asocirdeba<br />

mzesTan, oqrosTan, sulierebasTan, sixarulTan, molxenasTan, meore<br />

mxriv ki xifaTTan, yviTeli TiTqos brZanebs mivaqcioT mas yuradReba,<br />

amitom mas xSirad iyeneben gamafrTxilebeli niSnebisTvis <strong>da</strong><br />

gancxadebebisTvis. yviTeli yvela ferze ufro didxans rCeba<br />

mexsierebaSi, magram reklamaSi yviTelis ga<strong>da</strong>Warbebuli doziT<br />

gamoyenebam SeiZleba negatiurad imoqmedos a<strong>da</strong>mianis fsiqikur<br />

wonasworobaze, amitom ar aris rekomendirebuli didi ze<strong>da</strong>pirebis<br />

mTlianad yviTeli feriT <strong>da</strong>farva. is efeqturia mxolod sxva<br />

neitralur ferebTan SeTanxmebiT. magaliTisTvis moviyvanoT erT-<br />

erTi satelefono kompaniis ,,bilainis” sareklamo gamosaxuleba (suraTi<br />

95


87). bilainis reklamaSi Savi feri erTdroulad aneitralebs <strong>da</strong> xazs<br />

usvams yviTelis simkveTres.<br />

mwvane-Mvizualurad cotaTi aviwrovebs <strong>da</strong> aerTianebs gamosaxulebas.<br />

mis TvisebaSi Sedis yuradRebis koncentrireba <strong>da</strong> mxedvelobis<br />

gamZafreba. mwvane feri xsnis emociur <strong>da</strong>tvirTvas <strong>da</strong> <strong>da</strong>Rlilobas,<br />

simbolurad asocirdeba bunebasTan, sicocxlesTan, axalgazrdobasTan,<br />

ayvavebasTan, siwmindesTan, usafrTxoebasTan. M mwvane fers irCeven<br />

gawonasworebuli a<strong>da</strong>mianebi. MreklamaSi mwvane feri ZiriTa<strong>da</strong>d<br />

popularizacias uwevs samedicino produqcias <strong>da</strong> momsaxureobas.<br />

cisferi_ vizualurad aSorebs <strong>da</strong> cotaTi amcirebs gamosaxulebas.<br />

feri simbolurad gamoxatavs msoflios, iwvevs amaRlebul grZnobebs,<br />

saerTo harmonias, adunebs, amSvidebs <strong>da</strong> xsnis mSfoTvare SegrZnebebs..<br />

reklamaSi cisferi- iwvevs sisufTavis, sigrilis <strong>da</strong> simsubuqis<br />

SegrZnebas. Aam feriT Freklamas ukeTeben gamagrilebel sasmelebs, wyals<br />

<strong>da</strong> Tambaqos nawarms. (es ukanaskneli ar un<strong>da</strong> ipyrobdes did yuradRebas<br />

Tavisi mkveTri reklamiT produqtis a<strong>da</strong>mianze mavne zemoqmedebi<strong>da</strong>n<br />

gamomdinare).<br />

lurji_ vizualurad amcirebs <strong>da</strong> kumSavs gamosaxulebas, xels uwyobs<br />

a<strong>da</strong>mianis koncentrirebas mTavarze. Aadvilad ipyrobs yuradRebas <strong>da</strong>,<br />

wiTelisgan gansxvavebiT, ar iwvevs negatiur reaqcias. lurji feri<br />

aqveiTebs sxeulis temperaturas <strong>da</strong> ma<strong>da</strong>s.Aasocirdeba siRrmesTan,<br />

zecasTan, kosmosTan, sicivesTan. Mmas irCeven ufro melanqoliuri <strong>da</strong><br />

depresiisken midrekili a<strong>da</strong>mianebi. kvlevebma aCvena, rom a<strong>da</strong>mianebi ufro<br />

advilad imaxsovreben teqstis Sinaarss, Tu Srifti lurji feriTaa<br />

<strong>da</strong>werili, magram lurji feri ar aris rekomendebuli restornebis <strong>da</strong><br />

sakvebi produqtebis reklamirebisTvis, radgan, rogorc avRniSne, igi<br />

aqveiTebs ma<strong>da</strong>s <strong>da</strong> ar gamoiwvevs sasurvel Sedegs, Aaseve araa<br />

rekomendirebuli misi ga<strong>da</strong>metebuli doziT miwodeba, Warbi lurji<br />

Trgunavs a<strong>da</strong>mians <strong>da</strong> iwvevs masSi arasasiamovno sicivis SegrZnebas.<br />

lurjs iseve rogorc cisfer fers, umeteswilad Tambaqos nawarmis, aseve<br />

Zlieri sqesisTvis gankuTvnil Hhigienuri <strong>da</strong> sayofacxovreboNnivTebis<br />

reklamebSi SevxvdebiT.<br />

iasamnisferi_ iseve rogorc lurji feri, vizualurad amcirebs <strong>da</strong><br />

96


kumSavs gamosaxulebas. bunebaSi sakmaod iSviaTi feria, romelic,<br />

garkveulwilad, asocirdeba mistikasTan, burusTan, sicivesTan,<br />

sibnelesTan, iwvvs mowyenilobis SegrZnebas. wignSi ,,esTetikuri aRzr<strong>da</strong><br />

mizani <strong>da</strong> amocanebi” weria: ,,goeTes rwmeniT iisfers moaqvs mudmivi<br />

mousvenroba, igi gvdevnis <strong>da</strong> ar gvixmobs” (esTetikuri . . . 1986:168). aseve,<br />

arsebobs mosazreba, rom iisferis moyvaruli a<strong>da</strong>mianebi<br />

artistulebi <strong>da</strong> mgrZnobiareni arian (CekuriSvili 2010:2/46:47). reklamaSi<br />

iisferis gamoyeneba aseve saWiroebs zomierebas, radgan ga<strong>da</strong>Warbebulad<br />

gamoyenebul iisfers SeuZlia gamoiwvios arabunebrivobis <strong>da</strong> siyalbis<br />

SegrZneba.<br />

yavisferi_vizualurad aaxlovebs, magram odnav kumSavs gamosaxulebas.<br />

YxasiaTobrivad_ Tbili, rbili <strong>da</strong> Rrma feria. is ganawyobs<br />

myudroebisaken, komfortisaken <strong>da</strong> stabilurobisaken. yavisfers irCeven<br />

ufro konservatiuli a<strong>da</strong>mianebi, romlebsac di<strong>da</strong>d ar surT ramis<br />

Secvla cxovrebaSi. reklamaSi am feriT, ZiriTa<strong>da</strong>d, popularizacias<br />

uweven avejs, zogierT alkoholur sasmelebs, mag koniaks, liqiors <strong>da</strong><br />

yavis nawarms.<br />

Savi_ arcerTi feris aryofna <strong>da</strong> amsTanave yvela feris erTad<br />

TavSeyraa, magram aRiqmeba rogorc erTi feri. Savi vizualurad<br />

amcirebs, magram amasTanave aaxlovebs gamosaxulebas. Savi feri iwvevs<br />

sevdis, simartovis, siZimis <strong>da</strong> gare samyarosgan mowyvetis SegrZnebas,<br />

erTi mxriv asocirdeba wyvdiadTan <strong>da</strong> borot ZalebTan, meore mxriv_<br />

gamZleobasTan, ZalasTan, eleganturobasTan, simyaresTan. feri<br />

avtoritetuli, romelic Zalauflebas gvaxsenebs. reklamaSi Savi feris<br />

gamoyeneba ar aris rekomendebuli, magram amasTanave am feris<br />

mxar<strong>da</strong>Weris gareSe yvela feri kargavs Tavis xibls <strong>da</strong> sikaSkaSes. Savi<br />

feri reklamaSi umeteswilad <strong>da</strong>mxmare feris rols TamaSobs, SaviT<br />

Seqmnili konturebi, reliefebi <strong>da</strong> Crdilebi alamazebs, gamokveTs <strong>da</strong><br />

axalisebs yvela fers <strong>da</strong> saerTod sareklamo suraTs. Sevi feriT<br />

uxdeba reklamireba avtomobilebs, zogierT alkoholur sasmels,<br />

saaTebs, mamkacis sayofacxovrebo nivTebs, tansacmelsa <strong>da</strong> inventars,<br />

musikalur instrumentebs. sareklamo gamosaxulebebSi Savi qmnis<br />

97


seriozulobis, siZlieris, avtoritetulobis, eleganturobis <strong>da</strong><br />

stabilurobis SegrZnebas.<br />

TeTri_ vizualurad afarTovebs, Slis, amaRlebs gamosaxulebas. TeTri<br />

feri aris simbolo siwmindis, sisufTavis, gaxsnilobis <strong>da</strong> amaRlebuli<br />

sulierebisa. is ar iwvevs araviTar arasasiamovno SegrZnebebs, ar ,,Rlis<br />

Tvals” <strong>da</strong> ar aRizianebs. reklamaSi TeTri Savis msgavsad <strong>da</strong>mxmare feria<br />

<strong>da</strong> efeqturia mxolod sxva F ferebTan SeTanxmebaSi. TeTri feri<br />

gansakuTrebiT efeqturia SavTan, lurjTan, cisferTan <strong>da</strong> wiTelTan.<br />

sxvaFferebTan SeTanxmebul variantSi TeTri feriT ZiriTa<strong>da</strong>d<br />

reklamirebas ukeTeben saaTebs, sasmelebs, saqorwino samoselsa <strong>da</strong><br />

momsaxurebas.<br />

<strong>vizualuri</strong> <strong>reklamis</strong> Seqmnis prosecSi gasaTvaliswinebelia feris<br />

ramdenime ZiriTad funqciac: atraqciuli, azrobriv- gamomsaxvelobiTi,<br />

eqspresiuli, simboluri <strong>da</strong> esTetikuri (anisimova 2003:59-60).<br />

atraqciuli funqcia gamoxateba feris TvisebaSi miipyros a<strong>da</strong>mianis<br />

yuradReba. mag: iseTi mkveTri ferebi, rogoricaa wiTeli, narinji <strong>da</strong><br />

yviTeli sareklamo suraTs (plakats, baners <strong>da</strong> sxva) Sori<strong>da</strong>nve aniWeben<br />

TvalSisacem gamomsaxvelobas <strong>da</strong> aadvileben mis <strong>reklamis</strong> optikur<br />

aRqmas. ferTa marTebuli kontrastuli SeTanxmeba aniWebs<br />

gamosaxulebas simkveTres, rac aaqtiurebs plakatis Sinaarsis Tu<br />

teqstis aRqmas.<br />

azrobriv gamomsaxvelobiTi funqcia gulisxmobs ferebis meSveobiT<br />

suraTSi im mniSvnelovani komponentebis <strong>da</strong> detalebis gamokveTas,<br />

romlebic avtoris azriT saWiroebs adresatis yuradRebis<br />

gansakuTrebul gamaxvilebas.<br />

eqspesiuli funqcia gamoixateba feris Tvisebaze imoqmedos a<strong>da</strong>mianis<br />

emociebze, gamoiwvios masSi garkveuli sulieri mdgomareoba.<br />

miuxedevad a<strong>da</strong>mianis mier feris aRqmis individualuri<br />

Taviseburebebisa, fsiqologebi aRniSnavnaven a<strong>da</strong>mianTa<br />

Se<strong>da</strong>rebiT stabilur reaqciebs garkveul ferebze.<br />

magaliTad: wiTeli aRagznebs, lurji amSvidebs, yviTeli iwvevs<br />

sixarulis SegrZnebas, Savi ki moqmedebs <strong>da</strong>mTrgunvelad.<br />

98


feris simboluri funqcias gaaCnia Tviseba gamoiwvios sxva<strong>da</strong>sxva saxis<br />

asocoaciebi <strong>da</strong> abstraqtuli gagebebi. adre, feris es funqcia<br />

gansakuTrebiT vlindebo<strong>da</strong> politikur reklamaSi, magram dRes, feris<br />

simboliur funqcias farTod mimarTavs komerciuli <strong>da</strong> socialuri<br />

reklamac. konkretuli feris an ferTa gamis garkveuli SeTanxmeba Cven<br />

asociaciurad gvakavSirebs romelime produqciasTan, momsaxureobesTan<br />

<strong>da</strong> a.S.<br />

feris esTetikuri funqcia ganisazRvreba feris mxatvrul- esTetikur<br />

gamomsaxvelobaSi. (feri zemoqmedens a<strong>da</strong>mianis esTetikur grZnobebze),<br />

rac mTlianad <strong>da</strong>mokidebulia dizainer-grafikosis SemoqmedebiT<br />

individualobaze, mxatvrul xedvasa <strong>da</strong> gemovnebaze.<br />

aqe<strong>da</strong>n gamomdinare vizualur suraTSi warmodgenil produqts Tu<br />

Temas emociur gamomsaxvelobas uqnis feri, Aferi qmnis suraTSi<br />

ganwyobas, rac erT-erTi umTavresi faqtoria vizualur reklamaSi,<br />

amitom aucilebelia kavSiris moZebna sareklamo produqtis xasiaTsa <strong>da</strong><br />

fers Soris. <strong>reklamis</strong> specialistisTvis savaldebuloa ferTa<br />

fsiqologiis codna <strong>da</strong> mxatvruli xedva, rac <strong>da</strong>exmarebaT maT kargi<br />

xarisxis sareklamo suraTis SeqmnaSi.<br />

saqarTveloSi SeiniSneba feris mniSvnelobis mkveTri zr<strong>da</strong>.<br />

cxovrebis yvela sferoSi mimarTaven ferTa mravalferovnebas <strong>da</strong><br />

sikaSkaSes. feri <strong>da</strong> ganaTeba gax<strong>da</strong> is ori mTavari komponenti, romliTac<br />

alamazeben qalaqis gare <strong>da</strong> Si<strong>da</strong> mxatvrul-esTetikur iersaxes.<br />

socializmis xanaSi <strong>da</strong> mis Semdgom periodSic, sazogadoebas akl<strong>da</strong><br />

ferTa mravalferovneba, akl<strong>da</strong> Suqi, samyaro ki Fferisa <strong>da</strong> Suqis<br />

gareSeEaris Raribi <strong>da</strong> erTferovani. dRes fers didi <strong>da</strong>tvirTva mieca,<br />

ramac vizualurad gaaxalisa cxovreba, Secvala <strong>da</strong> gaamdidra<br />

sazogadoebis cxovrebis stilis koloritic. igive SeiniSneba<br />

Tanamedrove reklamaSic. feri iqca sxvas<strong>da</strong>sxva saxis produqciis,<br />

kompaniebis <strong>da</strong> <strong>da</strong>wesebulebebis safirmo niSnad D<strong>da</strong> SeiZina erTgvari<br />

savizito baraTis saxe. gaZliera ferTa simbolikis roli reklamaSi.U<br />

feris meSveobiT a<strong>da</strong>mianebi ganvasxvaveben produqciis erT saxeobas<br />

meoresgan, erT organizacias sxva <strong>da</strong>wesebulebisagan <strong>da</strong> a.S.<br />

gansakuTrebiT aqtiurad iyeneben fers saqarTveloSi sakomunikacio<br />

99


kompaniebi <strong>da</strong> sabanko <strong>da</strong>wesebulebebi. TiToeulma bankma Tavisi<br />

korporaciuli, safirmo stilis mniSvnelovan elementad airCia sakuTari,<br />

sxvebisgan gansxvavebeli feri, ris meSveobiTac isini reklamas ukeTeben<br />

sakuTar <strong>da</strong>wesebulebas <strong>da</strong> momsaxurebas. ,,prokredit bankma” Tavis<br />

safirmo ferad airCia wiTeli, ,,saqarTvelos bankma” narinjisferi,<br />

,,taoprivatbankma” mwvane, ,,bazis bankma” lurji, ,,Tibisi bankma” cisferi<br />

<strong>da</strong> a.S. yvela CamoTvlili sabanko <strong>da</strong>wesebulebis eqsterieris <strong>da</strong><br />

interieris dizaini, samsaxurebrivi avtomobilebis Seferiloba, mTeli<br />

sareklamo <strong>da</strong> sasamsaxuro dokumentacia <strong>da</strong> xSirad personalis<br />

Cacmulobac Sesabamisi ferisaa. magaliTad: mimzidvelma <strong>da</strong> energiulma<br />

wiTelma ,,prokredit banks" mianiWa <strong>vizualuri</strong> simkveTre (suraTi 88). risi<br />

meSveobiTac, Tavisi gare SeferilobiT is umalve izi<strong>da</strong>vs yuradRebas <strong>da</strong><br />

amiTac uwevs reklamas Tavis saqmianobas. feri, rogorc safirmo niSani,<br />

saqarTveloSi siaxlea <strong>da</strong> nel-nela inergeba cxovrebis stilSi.<br />

bankebis magaliTze safirmo Seferilobas yuradReba eqceva sxva<br />

<strong>da</strong>wesabulebsa <strong>da</strong> savaWro obieqtebSi, mimdinareobs sakuTari feris<br />

Zieba, romelic gaxdeba ama Tu im organizaciis <strong>da</strong> <strong>da</strong>wesebulebis<br />

korporatiuli, safirmo stilis ZiriTadi elementi <strong>da</strong> erTgvari<br />

savizito baraTi. MferiTi urTierTpaeqroba SeiniSneba sami did<br />

satelefono kompanias Sorisac. magaliTad: kompania ,,bilainma”<br />

Tavis ZiriTad ferad airCia yviTeli,. ,,jeoselma” –iasamnisferi,<br />

,,magTim’’ - wiTeli. yoveli maTi siaxle <strong>da</strong> sareklamo aqcia iSveliebs<br />

arCeul fers, romelsac ormagi <strong>da</strong>tvirTva mieca: feri, rogorc<br />

esTetikuri elementi <strong>da</strong> feri rogorc safirmo niSani.<br />

amrigad, reklamaSi erT-erT umniSvnelovanes rols TamaSobs feri.<br />

is alamazebs, axalisebs <strong>da</strong> esTetikur gamomsaxvelobas aniWebs yovel<br />

samomxmareblo produqtis gamosaxulebas. feri warmoadgens ga<strong>da</strong>mwyvet<br />

faqtors gayidvis procesSi is moqmedebs a<strong>da</strong>mianis fsiqikaze <strong>da</strong> iwvevs<br />

masSi mTel rig emociebs, qmnis saTanado ganwyobas. <strong>reklamis</strong> Seqmnis<br />

procesSi aucilebelia ferTa Teoriis, fsiqologiis, <strong>da</strong> simbolikis<br />

codna. aseve, un<strong>da</strong> aRiniSnos, rom sareklamo suraTis <strong>vizualuri</strong><br />

gamomsaxvelobis Zalas ganapirobebs grafikos dizaineris _ mxatvruli<br />

niWi, gemovneba <strong>da</strong> feris grZnoba.<br />

100


§ V. simbolos mniSvneloba reklamaSi.<br />

,,simbolo aris gasaRebi a<strong>da</strong>mianis bunebaSi<br />

SesaRwevad. a<strong>da</strong>miani cxovrobs aramarto fizikur,<br />

aramed simbolur universumSi, ena, miTi, xelovneba<br />

<strong>da</strong> religia aris am universumis is sxva<strong>da</strong>sxva<br />

nawilebi, romlebisganac iZerweba simboloTa<br />

qseli - rTuli materia adაmianis gamocdilebisa”<br />

(kasireri 1998:29).<br />

TanamedroveobaSi sanaxaobiToba warmoadgens masobriv cnobierebaze<br />

zemoqmedეbis erT-erTi yvelaze universalur saSualebas. teqstur<br />

informaciaze metad yuradReba <strong>da</strong>eTmo vizualur gamosaxulebebs <strong>da</strong><br />

simboloebs. vizualizacia SeiniSneba cxovrebis yvela sferoSi. saSualo<br />

skolis saxelmZRvanelo wignebSic ki informacia umetsewilad<br />

mowodebulia <strong>vizualuri</strong> gamosaxulebebis saxiT, rasac pe<strong>da</strong>gogikaSi<br />

TvalsaCinoebis principi ewodeba. informaciis mowodebis aseTma meTodma,<br />

erTi mxriv gaadvila masalis aTvisebis procesi, meore mxriv ki<br />

gamoiwvia is, rom axalgazrdobis garkveul nawils ezareba wignSi<br />

vrceli masalis wakiTxva.<br />

<strong>vizualuri</strong> <strong>reklamis</strong> efeqturoba aixsneba imiT, rom vizualur aRqmas<br />

pasuxobs a<strong>da</strong>mianis Tavis tvinis marjvena naxevarsfero, romelic<br />

uzrunvelyofs emociur impulsebs, roca beWdviT informacias pasuxobs<br />

marcxena - racionaluri. aqe<strong>da</strong>n gamomdinare vizualurad mowodebul<br />

informacias meti SesaZlebloba aqvs moaxdinos manipulireba a<strong>da</strong>mianis<br />

cnobierebით (pendikova . . . 2008:276). v. rozini sruliad marTebulad<br />

aRniSnavs: ,,dRes samomxmareblo bazars ipyrobs ara TviT sagani, aramed<br />

misi gamosaxuleba” (rozini 2004:203).<br />

reklamaSi didi mniSvneloba eniWeba simbolos gamoyenebas. simbolo<br />

qmnis a<strong>da</strong>mianis <strong>da</strong>mokidebulebas ama Tu im produqtis, momsaxurebis,<br />

firmis, organizaciis mimarT. simbolos niSvneloba mdgomareobs imaSi,<br />

rom is momentalurad aRiqmeba <strong>da</strong> ar saWiroebs enobriv gansxvavebebs,<br />

cnobili ingliseli grafikos-dizaineris d. ოლიგვის azriT yoveli<br />

101


eklama un<strong>da</strong> ganixilebodes im TvalsazrisiT, Tu rogor qmnis is<br />

simboloTa kompleqsს <strong>da</strong> rogoria produqtis imiji. (oligvi 2007).<br />

simbolos funqcia reklamaSi warmoadgens:<br />

1. a<strong>da</strong>miაnSi emociebis gamowvevis SesaZlebloba;<br />

2. informaciis lakonurad gadmocema;<br />

3. <strong>reklamis</strong> azrobrivi <strong>da</strong>tvirTvis gaZliereba.<br />

<strong>reklamis</strong> Seqmnis procesSi ganasxvaveben simbolizaciis sam ZiriTad<br />

jgufs, romelebsac momxmarebeli yvelaze met upiratesobas aniWebs.<br />

esenia: anTropologiuri, socialuri <strong>da</strong> kulturuli. (pendikova. . .<br />

2008:287-288)<br />

anTropologiuri simbolo efuZneba a<strong>da</strong>mianis sxeulis gamosaxulebas.<br />

reklama warmoadgens samyaros, romelSic cxovroben mxolod lamazi,<br />

statiuri, keTili <strong>da</strong> gulisxmieri a<strong>da</strong>mianebi, amitom reklama gviCvenebs<br />

adაmianis sxeulis im formebs, romlebic iTvleba silamazed konkretul<br />

drosa <strong>da</strong> kulturul sivrceSi. arsebobs mTeli rigi produqciisa,<br />

romelTa popularizacia xdeba momxibvleli qalis an mamakacis SiSveli<br />

an naxevrad SiSveli sxeulis gamoyenebiT. xSirad sxeulis calkeuli<br />

nawilebic warmodgeba <strong>da</strong>moukidebel simbolur gamosaxulebebad, riTac<br />

aniWebs sareklamo gamosaxulebas <strong>da</strong>matebiT mniSvnelobas. Mmag: tuCebi<br />

aRiqmeba rogorc seqsualurobis simbolo, Tvalebi gulaxdilobis <strong>da</strong><br />

interesis simbolod <strong>da</strong> a.S. anTropologiuri simbolos gamoyeneba<br />

emyareba fsiqologebis mtkicebulebebs imis Sesaxeb, rom seqsualuri<br />

motivebi warmoadgens yuradRebis mizidvis yvelaze universalur <strong>da</strong><br />

efeqtur saSualebas.<br />

socialuri simbolos jgufi<strong>da</strong>n a<strong>da</strong>mianze zemoqmedebis TvalsazrisiT<br />

yvelaze Zlier simbolos warmoadgens ojaxis simbolo. reklamaSi<br />

warmodgenili idealuri ojaxis xati (mosiyvarule lamazi col-qmari <strong>da</strong><br />

mSoblebi, bednieri, janmrTeli bavSvebi, keTilismsurveli <strong>da</strong> gulixmieri<br />

bebiebi <strong>da</strong> babuebi, romantiuli wyvilebi) mayurebelSi yovelTvis iwvevs<br />

<strong>da</strong>debiT emociebs, amitomac xSirad sxva<strong>da</strong>sxva saxis produqtis<br />

moxmarebis procesi naCvenebia ojaxur garemoSi. socialuri simboloebis<br />

jgufi<strong>da</strong>n zemoqmedebis TvalsazrisiT karg efeqts iZleva iseTi<br />

simboloebic, rogoricaa janmrTeloba, sakvebi, usafrTxoeba.<br />

102


kulturuli simbolo- konkretuli kulturisTvis <strong>da</strong>maxasiTebeli ideis<br />

materializebuli warmodgenaa. sxva<strong>da</strong>sxva kulturul sivrceSi<br />

tradiciebis <strong>da</strong> kulturuli memkvidreobis safuZvelze droTa<br />

ganmavlobaSi yalibdeba sxva<strong>da</strong>sxva simboluri gamosaxulebebi, romlebic<br />

Semdgom erTmaneTisgan ganasxvaveben qveynebs. reklama xSirad mimarTavs<br />

xelovnebis im nimuSis gamosaxulebas, romlebic romelime qveynis<br />

kulturul simbolos warmoadgens. magaliTad: franguli sunamoebis<br />

reklamebSi xSirad warmodgenilia cnobili eifelis koSki, berZnuli<br />

zeiTunis zeTis reklაmaSi iyeneben parTenonis taZris gamosaxulebas,<br />

italiuri alkoholuri sasmelis ,,martinis” Tanmxleb gamosaxulebas<br />

warmoadgens kolizeumi, egviptis produqciis <strong>reklamis</strong> gamosaxulebas -<br />

sfinqsi, pirami<strong>da</strong> <strong>da</strong> sxva. aseve, mimarTavs ferebs, romlebic droTa<br />

ganmavlobaSi ama Tu im qveyanaSi Camoyalibebuli ferTa simbolikis<br />

meSveobiT ascociaciurad gvakavSireben konkretul qveyanasTan.<br />

pozitiurad moqmedebs mayurebelze produqciis reklაmireba konkretuli<br />

qveynis geogrაfiuli adgilmdebareobis (geografiuli simbolo)<br />

saxasiaTo, lamazi peizaJebis fonze. magaliTad: qarTuli mineraluri<br />

wylebis ,,borjomis” <strong>da</strong> ,,likanis” reklamebi.<br />

sareklamo simbolos Seqmna rTuli procesia <strong>da</strong> moiTxovs bevr<br />

fiqrs. grafikos- dizainers rTuli amocanis ga<strong>da</strong>wyveta uxdeba - man<br />

sworad un<strong>da</strong> SearCios azrobrivi kodi, romelsac simbolos formiT<br />

warmoadgens <strong>da</strong> romelic misaRebi iqneba moxmareblisTvis.<br />

simboluri gamosaxulebis interpretaciisTvis a<strong>da</strong>mianma cnobierebaSi<br />

un<strong>da</strong> gaiaros ramdenime nabiWi, jer un<strong>da</strong> aRiqvas gamosaxuli obiqtebi<br />

pir<strong>da</strong>piri mniSvnelobiT, Semdeg un<strong>da</strong> moaxdinos maTi ganmarteba<br />

ga<strong>da</strong>taniTi mniSvnelobiT <strong>da</strong> Semdeg amokiTxuli mniSvnelobebi un<strong>da</strong><br />

<strong>da</strong>akavSiros <strong>reklamis</strong> SinaarsTan. aqe<strong>da</strong>n gamomdinare simbolurი<br />

gamosaxulebis Seqmnis procesSi sasurvelia grafikos-dizainerma ar<br />

mimarTos codnis iseT sferoebs, romlebic cnobili iqneba sazogadoebis<br />

mxolod viwro wrიsTvis an saWiroebs specialur ganaTlebas, radgan<br />

rTulad gasageb simbolos <strong>da</strong> mis araswor intepretacias SeuZlia<br />

sareklamo informaciis aRqmis gafuWeba.<br />

103


gaSuqebis sixSiris safuZvelze kargad SerCeul efeqtur simbolos,<br />

nel-nela eCveva <strong>da</strong>mianis Tvali, amitom garkveuli periodis Semdeg,<br />

produqtis pir<strong>da</strong>piri Cveneba aRar warmoadgens saWiroebas, sakmarisia<br />

mxolod gamoCndes misi <strong>vizualuri</strong> simbolo <strong>da</strong> momxmarebeli imwamsve<br />

warmoidgens TviT produqts an momsaxurebas. magaliTad: cnobil<br />

sakomunikacio kompaniebis ,,bilainis” <strong>da</strong> ,,jeoselis” simboluri<br />

gamosaxulebebi a<strong>da</strong>mianTa cnobierebSi ukve gaigivebulia kompaniebis<br />

saqmianobis <strong>da</strong> momsaxurebis arsTan. xSirad iyenebs reklama e.w.<br />

gaucnobierebel simboloebsac - mofiqrebuli niSnebis an formebis<br />

saxiT, romelTac ar aqvT axsna, magram SeuZliaT gamoiwvion a<strong>da</strong>mianSi<br />

garkveuli saxis asociaciebi. rogorc aRniSnavs r barti niSani SeiZleba<br />

iyos garkveuli codnis Seswavlis obieqti. amave dros, igi ganxiluli<br />

un<strong>da</strong> iyos rogorc xedvis ibieqti, saWiroa gamoaSkaravebuli iqnas, Tu<br />

rogor moZraobs niSani mniSvnelobaTa velSi, un<strong>da</strong> Semoixazos misi<br />

moZraobis konfiguracia <strong>da</strong> ganxilul iqnas rogorc idea, bunebasTan<br />

a<strong>da</strong>mianis Tanaziarebis efeqturi saSualeba. (xi<strong>da</strong>Seli 2007:11).<br />

xSirad SevxvdebiT sareklamo gzavnilebSi sagnebis, cxovelebis,<br />

frinvelebis <strong>da</strong> mcenareebis simbolur gamosaxulebebsac. magaliTad:<br />

muxis gamosaxuleba sqeli fesvebiT, stabilurobis <strong>da</strong> simyaris<br />

asociacis iwvevs. qolgis gamosaxuleba - <strong>da</strong>culobis <strong>da</strong> myudroebis. aseT<br />

simboloebs xSirad mimarTaven sabanko <strong>da</strong>wesebulebi. lomi asocirdeba<br />

ZalauflebasTan, siZlieresTan <strong>da</strong> xSir SemTxvevaSi warmosdgeba<br />

saxelmwifos gerbze Zalauflebis simbolod, msgavsi simboloa gvirgvini<br />

is gamoxatavs upiratesobas, warmatebas, uflebamosilebas <strong>da</strong> didebas.<br />

jaWvi simbolurad gamoxatavs integrecias, kavSirs, simyares,<br />

erTobliobas, urTierTobas. spilo asocirdeba simdidresTan <strong>da</strong><br />

ZalasTan, cxeni- siswrafesTan <strong>da</strong> keTilSobilebasTan, yvavili-<br />

sinazesTan, gazafxulTan, sixarulTan. gamoCenili mxatvris- pablo<br />

pikasos mier <strong>da</strong>xatuli mtredi msoflio mSvidobis simboloa <strong>da</strong> a.S.<br />

informaciis epoqam ganapiroba is, rom kulturebi <strong>da</strong>uaxlovdnen<br />

erTmaneTs <strong>da</strong> tradiciul simboloTa gverdiT gaCn<strong>da</strong> internacionaluri<br />

simboloebi <strong>da</strong> popularuli sistemebi.<br />

104


amrigad, reklamaSi simbolos mniSvneloba mdgomareobs imaSi, rom<br />

is momentalurad aRiqmeba <strong>da</strong> ar saWiroebs enobriv gansxvavebebs.<br />

simbolo warmoadgens brens. grafikos dizainerma sworad un<strong>da</strong> SearCios<br />

azrobrivi kodi, romelsac simbolos formiT warmoadgens. simboluri<br />

gamosaxulebi<strong>da</strong>n a<strong>da</strong>mianma un<strong>da</strong> amoikiTxos azri, amoicnos masSi<br />

produqti, momsaxureba <strong>da</strong> garkveulwilad <strong>da</strong>inaxos misi upiratesobebi.<br />

§ VΙ. gare reklama saqarTveloSi. realoba <strong>da</strong> perspeqtivebi<br />

gare reklama <strong>reklamis</strong> iseTi informaciuli saSualebaa, romelSic<br />

prioritetulia sazogadoebrivi TavSeyris adgilebSi produqtis<br />

gamosaxulebis <strong>vizualuri</strong> aRqma. gare reklama erT-erTi yvelaze<br />

masStaburi informaciuli saSualebaa. is produqtiulad urTierTobs<br />

momxmarebelTan. misi gavrceleba <strong>da</strong>saSvebia qalaqis, soflis <strong>da</strong> sxva<br />

<strong>da</strong>saxlebul teritoriebze, ubnebsa <strong>da</strong> sagzao magistralebze<br />

adgilobrivi TviTmarTvelobis mier gacemuli nabarTvis safuZvelze.<br />

<strong>reklamis</strong> gavrceleba Tanxmdeba mesakuTresTan. mesakuTre SeiZleba iyos:<br />

saxelmwifo, kerZo iuridiuli piri, kerZo piri. ganisazRvreba gare<br />

<strong>reklamis</strong> formebi, zomebi, ganTavsebis fasebi <strong>da</strong> a. S.<br />

gare <strong>reklamis</strong> mxatvrul-esTetikur gamomsaxvelobis xarisxs didi<br />

mniSvneloba aqvs rogorc adresatze zemoqmedebis TvalsazrisiT aseve<br />

qalaqis esTetikuri galamazebis TvalsazrisiTac, radgan axali<br />

sareklamo formatebi garkveulwilad cvlian qalaqis iersaxes.<br />

germaneli <strong>reklamis</strong> analitikosi, mwerali k. strohmeieri sruliad<br />

marTebulad aRniSnavs: ,,axali sareklamo formebi, plakatebi <strong>da</strong><br />

manaTobeli reklamebi cvlian rogorc qalaqis iersaxes, aseve,<br />

a<strong>da</strong>mianebis urTierTobis formasac did qalaqSi” (strohmeieri 2004:46).<br />

saqarTveloSi am bolo wlebis ganmavlobaSi <strong>da</strong>mkvidr<strong>da</strong> gare<br />

<strong>reklamis</strong> Semdegi saxeebi:<br />

1. sareklamo abra;<br />

2. afiSa, baneri (plakati);<br />

3. sareklamo transparanti;<br />

5. sareklamo maniSnebeli;<br />

105


6. manaTobeli firniSi;<br />

7. sxva<strong>da</strong>sxva saxis eleqtrოtablo <strong>da</strong> ekrani;<br />

8. vitrinis reklamebi;<br />

9. saxuravis konstruqciebi;<br />

10. reklama transportze;<br />

gare <strong>reklamis</strong> <strong>da</strong>niSnulebas warmoadgens:<br />

a) miiqcios yuradReba- vizualurad un<strong>da</strong> iyos TvalSisacemi,<br />

esTetikurad mimzidveli.<br />

b) uzrunvelyos maRali kontaqti_ ferTa gama un<strong>da</strong> SeirCes ise, rom<br />

ar <strong>da</strong>Zabos mxedveloba. gasaTvaliswinebelia aseve, <strong>reklamis</strong> aRqmis<br />

xarisxi amindis sxva<strong>da</strong>sxva pirobebSi.<br />

g) Seicavdes minimalur informacias- teqsturi Setyobineba un<strong>da</strong><br />

Sedgebodes araumetes 7 sityvisagan <strong>da</strong> ikiTxebodes 30-50 m. manZilis<br />

<strong>da</strong>Sorebi<strong>da</strong>n.<br />

d) aRiqmebodes SezRudul sakontaqto droSi- quCaSi mimavalma<br />

a<strong>da</strong>mianma drois minimalur monakveTSi un<strong>da</strong> gaigos <strong>reklamis</strong> Sinaarsi<br />

(SevCuki 2007:27).<br />

sareklamo RonisZiebebis esTetikuri Rirebuleba ganpirobebulia,<br />

rogorc <strong>reklamis</strong> mxatvruli ga<strong>da</strong>wyvetis doniT, aseve TviT sareklamo<br />

obieqtebiT, amitom Tanamedrove gare <strong>reklamis</strong> Seqmnis procesSi didi<br />

mniSvneloba eniWeba dizain-obiqtis <strong>da</strong>proeqtebas. sityva dizaini<br />

warmoiSva inglisuri sityvisgan E”design”, rac <strong>da</strong>proeqtebas niSnavs <strong>da</strong><br />

iTvaliswinebs inJinerul-teqnikuri <strong>da</strong> mxatvruli Semoqmedebis<br />

erTobliobas. aucilebel pirobas warmoadgens kompoziciis principebis<br />

codna. cnobili rusi <strong>reklamis</strong> Teoretikosi p. ovCinikova samarTlianad<br />

aRniSnavs: ,,dizain saqmianobis aTviseba SeuZlebelia kompoziciis<br />

Teoriis Seswavlis gareSe” (ovCinikova 2009:72). kompoziciis <strong>da</strong>proqteba<br />

iwyeba <strong>vizualuri</strong> gamosaxulebis Seqmnamde <strong>da</strong> warmoadgens dizaineris<br />

gonebriv Sromas. Tanamedrove grafikuli dizainiს produqcia SeiZleba<br />

warmoadgendes or, an sammxrian vizualur gamosaxulebas, amitom<br />

kompoziciis organizaciis diapazonic metad gafarTov<strong>da</strong>. kompoziciuri<br />

agebis TvalsazrisiT, gamoyofen dizain-obieqtebis Semdeg ZiriTad<br />

106


formebs: sibrtyobrivs, frontalur-moculobiTs, moculobiT-<br />

sivrcobrivs <strong>da</strong> siRrmiseul-sivrcobrivs (ovCinikova 2009:72-73).<br />

sibrtyobrivi_ kompozicia, romelic Sedgeba sxva<strong>da</strong>sxva elementebisgan,<br />

romelic gamoisaxeba sibrtyeze. kompoziciaSi ar ,,ikiTxeba” moculoba<br />

<strong>da</strong> siRrme. sibrtyobrivi kompoziciis magaliTebia: safirmo NniSnebi,<br />

beWdviTi reklama, fuTis gaformeba, etiketebi.<br />

frontalur-moculobiTi _ kompozicia warmoadgens elementebis naerTs,<br />

romlebic gamoisaxeba erT sibrtyeze, magram tovebs siRrmis efeqts,<br />

rac perspqeqtivis kanonebis gamoyenebis saSualebiT xorcieldeba.<br />

magaliTebs vxvdebiT Senobebis fasadebis gaformebebSi, zogierTi<br />

bilbordebis <strong>da</strong> brაndmaurebis reklamebSi.<br />

moculobiT-sivrcobrivi _ kompozicia warmoadgens obieqtebis an<br />

detalebis kavSiris, romlebic ganTavsebulia sxva<strong>da</strong>sxva donesa <strong>da</strong><br />

sibrtyeze. am tipis kompoziciebi aRiqmeba erTi, ori an sami mxri<strong>da</strong>n,<br />

amitom maTi aRqma SesaZlebelia sxva<strong>da</strong>sxva kuTxi<strong>da</strong>n. aseTi tipis<br />

dizain-obieqtebis magaliTebia: <strong>da</strong>xlebis gaformeba, vitrinis reklamebi,<br />

sagamofeno stendebi.<br />

siRrmiseul- sivrcobrivi _ kompozicia, romelic qmnis sagnebis kavSirs<br />

sivrcesTaნ, romelSic es sagnebia ganTavsebuli. kompozicia aRiqmeba<br />

yvela mxri<strong>da</strong>n. aseT dizain- obieqtebis magaliTebia: sxva<strong>da</strong>sxva saxis<br />

sareklamo interierebi <strong>da</strong> Rrma vitrinebi.<br />

Uun<strong>da</strong> aRiniSnos, rom saqarTveloSi gare <strong>reklamis</strong> mimarT SeiniSneba<br />

profesiuli <strong>da</strong> SemoqmedebiTi midgomis deficiti. jer kidev mravlad<br />

vxe<strong>da</strong>vT qarTul enaze Targmnil ucxouri warmoebis, an <strong>da</strong>savlur<br />

reklamebTan stilisturad gaigivebul gamosaxulebebs, rac<br />

ganpirobebulia imiT, rom qveyanaSi jer kidev umeteswilad ucxouri<br />

warmoebis produqciaa, aseve, imiT, rom reklama qveynisTvis axali<br />

sferoa, amitom misi Serwyma qveynis kulturasTan Camoyalibebis<br />

procesSia. quCebSi <strong>da</strong>montaJebul sareklamo firniSebze <strong>da</strong><br />

bilbordebze ZiriTa<strong>da</strong>d vxe<strong>da</strong>vT erTi <strong>da</strong> igive suraTs: produqciis<br />

pir<strong>da</strong>pir foto-reklamas an qalis Tu mamakacis fotogamosaxulebebs,<br />

romlebic TavianTi momxibvlelobis <strong>da</strong> statiuri formebis meSveobiT<br />

warmoaCenen produqts an momsaxurebas, rac warmoadgens <strong>reklamis</strong> erT-<br />

107


erT yvelaze martiv ileTs. xSir SemTxvevaSi ar ikiTxeba kavSiri<br />

gamosaxulebasa <strong>da</strong> teqstur informacias Soris. magaliTad: malamo<br />

,,kolxuris” reklama (suraTi 89), romelSic mimRimari gogonas<br />

gamosaxuleba ufro gamodgebo<strong>da</strong> kbilis pastis an stomatologiuri<br />

klinikis reklamad. Ggamosaxulebis Sinaarsobrivi kavSiri samkurnalo<br />

malamosTan ki gaugebaria. samwuxarod aseTi tipis SeuTanxmeblobas<br />

gamosaxulebasa <strong>da</strong> teqstur informacias Soris, gare <strong>reklamis</strong><br />

saxeobebSi jer- jeroboT mravlad vxvdebiT.<br />

<strong>reklamis</strong> aRqmis specifiki<strong>da</strong>n gamomdinare SeiniSneba teqstis <strong>da</strong><br />

gamosaxulebis ganlagebis ucodinarobac. sareklamo kompoziciis Seqmnis<br />

procesSi sasurvelia formatze gamosaxulebis <strong>da</strong> teqstis ganlagebis<br />

Tanmimdevrobis gaTvaliswineba. <strong>da</strong>mtkicebulia, rom a<strong>da</strong>miani pirvel<br />

rigSi yuradRebas aqcevs ilustracias, Semdeg saTaurs <strong>da</strong> bolos teqsts.<br />

aqe<strong>da</strong>n gamomdinare, sasurvelia, sareklamo formatSi Tav<strong>da</strong>pirvelad<br />

moTavsdes gamosaxuleba, Semdeg slogani <strong>da</strong> bolos <strong>da</strong>matebiTi<br />

informacia. aseTi ganlagebis gaTvaliswineba xels Seuwyobs a<strong>da</strong>mianis<br />

mier sareklamo informaciis swraf <strong>da</strong> martiv aRqmas.<br />

reklamebSi xSirad <strong>da</strong>rRveulia qarTuli enis siwmindec, rac yovlad<br />

miuRebelia. <strong>reklamis</strong> enas iseTive erovnuli <strong>da</strong> mxatvruli funqcia<br />

akisria, rogorc Teatris sceni<strong>da</strong>n, kino <strong>da</strong> teleekrani<strong>da</strong>n warmoTqmul<br />

sityvas. reklama garkveulwilad warmoadgens sarkes, romelSic irekleba<br />

sazogadoebis lingvokulturuli Taviseburebani <strong>da</strong> cxovrebis stili.<br />

samwuxaroa is faqti, rom dRvandel sareklamo abrebSi naklebi<br />

yuradReba eqceva teqstis sworad Sedgenas. is xSirad <strong>da</strong>maxinjebulia.<br />

saqarTvelos teritoriaze qarTul enas saxelmwifo enis statusi aqvs<br />

<strong>da</strong>kanonebuli, es imis niSnavs, rom yovel sareklamo mowodebas<br />

Tav<strong>da</strong>pirvelad un<strong>da</strong> amSvenebdes qarTuli teqsti <strong>da</strong>, mxolod Semdeg,<br />

ucxoenovani. samwuxarod bevr sareklamo abraSi <strong>da</strong>rRveulia qarTuli<br />

enis es konstituciuri ufleba.<br />

<strong>reklamis</strong> kanonebis ucodinarobas amtkicebs warwerebSi inglisuri<br />

sityvebis uTargmnelad gadmotana qarTuli aso-niSnebiT. msgavsi<br />

magaliTebis Sesaxeb ilia WavWavaZe jer kidev 1886 wels wer<strong>da</strong>: ,,Zalian<br />

<strong>da</strong>gvaretiana ,,evropeizmobam ” (WavWavaZe 1991:39). profesori iuri<br />

108


ibileiSvili statiaSi ,,kidev erTxel qarTuli enis Sesaxeb”, sruliad<br />

marTebulad aRniSnavs: ,,ucxo sityva, am SemTxvevaSi inglisuri sityva,<br />

inglisuri anbaniT un<strong>da</strong> <strong>da</strong>iweros. srul uwignurobas avlens is, vinc<br />

Senobas inglisuri sityvebis qarTuli anbaniT aseT warweras gaukeTebs:<br />

,,aWara Treveli”, ,,amerikan eqspres Trevel servisi” <strong>da</strong> sxva<br />

(bibileiSvili 2003 #14). marTlweris TvalsazrisiT gaumarTavi <strong>reklamis</strong><br />

magaliTia q. baTumis erT-erT centralur quCaze mdebare tansacmlis<br />

maRaziis reklama (suraTi 90). qalaqis quSebSi, xSirad SexvdebiT aseve,<br />

sareklamo abrebs warweriT: ,,Hotel”, aseTi warwera miuRebelia im<br />

TvalsazrisiT, rom qarTul enaSi gvaqvs am inglisuri sityvis Sesatyvisi<br />

sityva ,,sastumro”. marTebuli iqneba Tu abraze <strong>da</strong>iwereba jer qarTuli<br />

sityva <strong>da</strong> mxolod Semdeg ucxoenovani.<br />

enisadmi upativcemuloba vlindeba stilisturad gaumarTav<br />

wina<strong>da</strong>debebSic. mag: q. samtrediis sadgurTan axlos gamokrul erT-erT<br />

sareklamo abraze weria: ,,gayidvaSia FfoTuri piva”, rac rusuli<br />

sareklamo teqstis Targmans warmoadgens: ,,в продаже пиво”, stilisturad<br />

gamarTuli iqnebo<strong>da</strong> warwera: ,,iyideba foTuri ludi” samwuxarod aseTi<br />

tipis sareklamo mowodebebs arc Tu ise iSviaTad SevxvdebiT.<br />

qveyanaSi gare <strong>reklamis</strong> primitiuli saxe aixsneba, ramdenime<br />

mniSvnelovani faqtoris arsebobiT:<br />

1. sabWoTa xelisuflebis periodSi konkurenciis ar arsebobam<br />

qveyanaSi xangrZlivi droTi SeaCera <strong>reklamis</strong> ganviTareba, ramac<br />

gamoiwvia sakmaod sagrZnobi CamorCena evropasa <strong>da</strong> amerikaSi mimdinare<br />

ekonomikuri <strong>da</strong> aqe<strong>da</strong>n gamomdinare sareklamo procesebisgan. evropasa <strong>da</strong><br />

amerikaSi ,,<strong>reklamis</strong> bumi” emTxveva omisSemdgom periods, roca iwyeba<br />

farTo mოxmarebis produqciis masiuri warmoeba <strong>da</strong> sxva<strong>da</strong>sxva saxis<br />

garTobebis kultis Camoyalibeba. saqarTveloSi, sul ramdenime welia,<br />

rac SeiniSneba konkurenciis zr<strong>da</strong> <strong>da</strong> produqciis mravalferovneba,<br />

amitom qarTuli reklama jer gansakuTrebiT konkretulia. aseve, Cveni<br />

qveynis sareklamo propagan<strong>da</strong> garkveulwilad jer kidev emyareba<br />

politikuri propagandis trdiciebis gadmonaSTebs. Tanamedrove<br />

kreatorebi ver ganTavisufldnen reklamaSi tradiciuli vizualur<br />

109


saSualebebis gamoyenebisgan, aseve, sloganebisgan, romlebic maTi<br />

pir<strong>da</strong>pirobis gamo Zalze gvagonebs Zvel lozungebs.<br />

2. sareklamo firmebs ZiriTa<strong>da</strong>d <strong>da</strong>mkveTebi karnaxoben TavianT<br />

mosazrebebs <strong>da</strong> sqemebs, xSir SemTxvevaSi araoptimalurss. <strong>da</strong>mkveTi<br />

Tvlis, rom vinc ,,debs did fuls” reklamaSi, is aris ganmkargulebeli<br />

mis ideur, mxatvrul-esTetikur gamosaxvazec, rac sakmaod agdebs<br />

<strong>reklamis</strong> xarisxs. meore mxriv, es ganpirobebulia imiT, rom sareklamo<br />

sferoSi jer ar arseboben mkveTrad gamovlenili avtoritetebi, iseTebi,<br />

rogorebic arian <strong>da</strong>savleTis qveynebSi <strong>da</strong> romelTa arseboba<br />

aucilebelia.<br />

3. jer-jerobiT sustia <strong>reklamis</strong> Semswavleli saswavlo bazebi<br />

samxatvro akademiasa <strong>da</strong> xelovnebis universtetebSi, ar arsebobs<br />

sareklamo saqmianobis Semswavleli specialuri saswavlo<br />

<strong>da</strong>wეsebulebebi (romelTa simravle didi xania SeiniSneba evropaSi,<br />

amerikasa <strong>da</strong> ruseTSi), sa<strong>da</strong>c SesaZlebeli iqneba grafikuli dizainis<br />

Teoriis <strong>da</strong> praqtikis Seswavla. aseTi saswavleblebis <strong>da</strong>arseba<br />

aucilebelia kvalificiuri specialistebis mosamzadeblad.<br />

4. dRes sareklamo saagentoebSi umeteswilad <strong>da</strong>saqmebulni arian<br />

a<strong>da</strong>mianebi, romlebic kargad floben garkveul kompiuterul programebs,<br />

magram ar gaaCniaT spacialuri mxatvruli ganaTleba. (magaliTad:<br />

baTumSi arsebuli sareklamo saagento ,,Gama fromotion”, sa<strong>da</strong>c sruldeba<br />

teqnikuri <strong>da</strong> beWdviT saxis samuSaobebi, magram iq momaSave<br />

specialistebi ver qmnian kreatiul reklamebs, radgan ar gaaCniaT<br />

saTanado mxatvruli ganaTleba). rogorc avRniSneT, sityva- dizaini<br />

gulisxmobs sainJinro-teqnikuri <strong>da</strong> mxatvruli Semoqmedebis<br />

erTobliobas. grafikos-dizaineris wodeba ki kompiuteruli programebis<br />

codnis gar<strong>da</strong>, iTvaliswinebs specialur mxatvrul ganaTlebas, rac<br />

anviTarebs aucilebel profesiuli unar_ Cvevebs <strong>da</strong> mxatvrul xedvas.<br />

aseve, moiTxovs iseT Tvisebebs, rogoricaa: metaforiuli azrovnebis <strong>da</strong><br />

fantaziis unari, kompoziciis <strong>da</strong> feris grZnoba. <strong>reklamis</strong> Teoretikosi<br />

r. ovCinikova sruliad marTebulad Tvlis, rom naxati aris FfuZe<br />

<strong>reklamis</strong> grafikuli dizainisa im SemTxvevaSic ki, roca is Seqmnilia<br />

kompiuteruli saSualebebiT (ovCinikova 2009:142). <strong>da</strong>kvirvebebi aCvenebs,<br />

110


om profesionali mxatvrebis mier samyaros mxatvruli xedva,<br />

SemoqmedebiTi niWi <strong>da</strong> <strong>da</strong>xvewili esTetikuri gemovneba amdidrebs<br />

<strong>reklamis</strong> gamomsaxvelobas. mxatvrebs SeaqvT masSi individualuri<br />

mxatvruli stili, gamosaxvis sakuTari meTodebi <strong>da</strong> SeuZliaT<br />

pragmatuli <strong>da</strong> komerciuli Sinaarsis reklama aiyvanon maRali<br />

xelovnebis donemde.<br />

A amJamad, saqarTveloSi <strong>reklamis</strong> yvela saxeobaSi SeimCneva sxva<strong>da</strong>sxva<br />

saxis sareklamo aqciebis simravle, rac ganapirobebulia mosaxleobis<br />

sagrZnobi nawilis cxovrebis donis gauaresebiT. momxmarebeli naklebad<br />

yidulobs produqcias. am SemTxvevaSi <strong>da</strong>mkveTi iZulebuli xdeba<br />

Seqmnas SeRavaTiani pirobebi momxmareblisTvis <strong>da</strong> sTavazobs mas<br />

sxva<strong>da</strong>sxva saxis sareklamo aqciebs, magaliTad: grandiozul<br />

fas<strong>da</strong>klebebs, erTi pruduqtis SeZenis safuZvelზe meoris saჩuqrad<br />

micemas, sasaCuqre baraTebs <strong>da</strong> a.S. gamomdinare iqe<strong>da</strong>n, rom gare reklama<br />

Zviri siamovnebaa, <strong>reklamis</strong> <strong>da</strong>mkveTebi umeteswilad mimarTaven<br />

beWdviTi <strong>reklamis</strong> Se<strong>da</strong>rebiT iaf saxeobebs, iseTebs, rogoricaa<br />

bukleti <strong>da</strong> broSura. maTi meSveobiT isini sTavazoben momxmarebels<br />

sxva<strong>da</strong>sxva saxis SeRavaTebs produqciaze. broSurebis gavrceleba<br />

xorcieldeba specialuri <strong>reklamis</strong> agentebis meSveobiT. isini arigeben<br />

sareklamo informacias <strong>da</strong>wesebulebebsa <strong>da</strong> organizaciebSi. ramdenime<br />

<strong>da</strong>wეsebulebaSi moZiebuli informaciis safuZvelze reklamirebis aseTi<br />

meTodi moqmedebs. magaliTad: eleqtroteqnikis maRazia _ ,,teqnobumma”<br />

gaavrcela sareklamo broSurebi, romlebsac Tan axl<strong>da</strong> gazeTebi <strong>da</strong><br />

momgebiani latაrიis bileTebi <strong>da</strong> amiT garkveulwilad miizi<strong>da</strong><br />

momxmarebeli. mogebis surviliT misuli a<strong>da</strong>miani (miuxe<strong>da</strong>vad imisa<br />

SeiZina Tu ara man raime), TviTon xdeba <strong>reklamis</strong> matarebeli, cudis an<br />

kargis. es ukve gaaCna maRaziaSi arsebul fasebs, SemoTavazebebs <strong>da</strong><br />

momsaxureobas. am ukanasknelis xarisxic aseve mniSvnelovani faqtoria<br />

gayidvebis amaRlebis procesSi. eleqtroteqnikis maRazia_ ,,iraom“<br />

ekonomikuri krizisis viTarebaSi iafad, magram mainc gayi<strong>da</strong> Tavisi<br />

saqoneli reklamirebis msgavsi meTodis gamoyenebiT. afTiaqebma ,,jps,<br />

,,psp” <strong>da</strong> ,,aversma” gayidul medikაmentebze sasaCuqre qulebis, Semdgom<br />

ki momgebiani bileTebis mofiqrebiT, garkveulwilad <strong>da</strong>isakuTres <strong>da</strong><br />

111


ga<strong>da</strong>inawiles momxmarebeli, bankebi masობრივად mimarTaven sxva<strong>da</strong>sxvagvar<br />

SeRavaTebs procentul ga<strong>da</strong>saxadebze <strong>da</strong> anabrebze, satelefono<br />

kompaniebi- salaparako wuTebze. mimzidvelia momxmareblisTvis<br />

vitrinebze gamoqveynebuli fas<strong>da</strong>klebebic <strong>da</strong> a.S. un<strong>da</strong> aRiniSnos isic,<br />

rom am etapze qarTuli reklama xSirad mimarTavs patriotizmis<br />

grZnobas, risTvisac argumentad iyenebs produqtis naturalur xasiaTs<br />

<strong>da</strong> <strong>da</strong>mzadebis istoriul tradiciebs. es yvelaferi aris magaliTi imisa,<br />

rom reklama eZebs axal-axal gzebs <strong>da</strong> meTodebs imisTvis, rom gayidos<br />

<strong>da</strong> isev gayidos!.<br />

§ VΙΙ. kreativis mniSvneloba vizualur reklamaSi<br />

reklama warmoadgens a<strong>da</strong>mianis moRvaweobis iseT sferos, romelic<br />

gamudmebiT saWiroebs siaxleebis Ziebas. is, rac reklamaSi efeqturi iyo<br />

guSin, aRar moqmedebs dRes, amitom swrafad icvleba misi formebi <strong>da</strong><br />

mxatvrul-esTetikuri ga<strong>da</strong>wyvetis Tavisevburebani. dRes, primitiuli <strong>da</strong><br />

usaxuri reklama aRar amaxsovrdeba a<strong>da</strong>mians. Tanamedrove teqnologiebis<br />

<strong>da</strong> fsiqologiuri faqtorebis gamoyenebiT reklamas SeuZlia miipyros<br />

a<strong>da</strong>mianis mxolod uneblie yuradReba, magram reklama ver ga<strong>da</strong>iyvanas<br />

a<strong>da</strong>mianis yuradRebas nebismier (aqtiur) fazaSi, Tu sustia misi<br />

esTetikuri mimzidveloba, sloganis efeqturoba an ideis gadmocemis<br />

originaloba. STambeW<strong>da</strong>vi gamosaxulebis <strong>da</strong> efeqturi sloganis gareSe<br />

yvelaze mkveTri manaTobeli yuTic ki sul ramdenime wamis Semdeg<br />

,,Caqreba” a<strong>da</strong>mianis mexsierebaSi (Tu momxmarebeli specialurad ar eZebs<br />

konkretul reklamas). <strong>da</strong>kvirvebebi aCvenebs, rom dRes, sareklamo<br />

gamosaxulebis Seqmnis procesi teqnikuri saSualebebis TvalsazrisiT<br />

dRiTidRe viTardeba, xolo SemoqmedebiTi midgomis_ ideur <strong>da</strong> mxatvrul-<br />

stilisturi gamosaxvis Ziebis TvalsazrisiT ki Zalze primitiuli <strong>da</strong><br />

ugemovnoa. samwuxarod, jer-jerobiT <strong>reklamis</strong> Seqmnis procesSi naklebi<br />

yuradReba eTmoba SemoqmedebiT Ziebas. <strong>vizualuri</strong> reklama ar iqneba<br />

maRal produqtiuli, Tu is efuZneba mxolod marketingul <strong>da</strong><br />

fsiqologiur safuZvlebs. ucilebelia SemoqmedebiTi midgoma, rac<br />

ganapirobebs momxmarebelze metad efeqtur zemoqmedebas. cnobili<br />

<strong>reklamis</strong> Teoretikosi p. ovCinikova sruliad marTebulad aRniSnavs:<br />

112


,,SemoqmedebiTi miznis realizacia, pruduqtis an momsaxurebis <strong>reklamis</strong><br />

koncefciis saxiT, <strong>reklamis</strong> funqciis Sesrulebis aucilebeli piroba<br />

xdeba. sityva dizainis farTo cnebaSi igulisxmeba ideis, Canafiqris<br />

gadmocemis originaloba <strong>da</strong> silamaze” (ovCinikova 2009:340).<br />

gamomdinare iqe<strong>da</strong>n, rom sazRvargareTis ganviTაrebad qveynebSi<br />

mimdinare sareklamo procesebis fonze saqarTvelo jer kidev <strong>da</strong>mwevis<br />

rolSia, qarTul sivrceSi siaxled warmodgeba <strong>da</strong>savleTSi ukve moqmedi<br />

reklamebis saxe <strong>da</strong> saxeobebi, magram un<strong>da</strong> aRiniSnos, rom erTi<br />

sakiTxia saubari teqnologiuri reklაmis perspeqtivebze <strong>da</strong> meore<br />

sakiTxia saubari <strong>da</strong>savluri teqnologiebis gadmokopirebiT qarTuli<br />

kreatiuli <strong>reklamis</strong>NniSan_Tvisebebis Ziebis <strong>da</strong> warmoCenis perspeqtivebis<br />

Sesaxeb. es metad rTuli procesia <strong>da</strong> saWiroebs profesionalur <strong>da</strong><br />

SemoqmedebiT midgomas, saintereso ideebis <strong>da</strong> sakuTari qveynis<br />

produqciisTvis <strong>da</strong> kulturisTvis <strong>da</strong>maxasiaTebeli unikaluri niSan-<br />

Tvisebebis Ziebas. aseve, yvelaze mniSvnelovans – qveynaSi sakuTari<br />

mrewvelobis ganviTarebas. ibadeba kiTxva: Tu rogor un<strong>da</strong> ganviTardes<br />

momavlis reklama saqarTveloSi, raSi gamoixateba <strong>da</strong> ra mniSvnelobas<br />

warmoadgens kreativi reklamaSi?. imisTvis rom gavigoT Tu ras<br />

gulisxmobs SemoqmedebiTi midgoma reklamaSi, kerZod gare reklamaSi,<br />

sasurvelia: 1. SeviswavloT msoflio masStabis <strong>reklamis</strong> kreatorTa<br />

namuSevrebi. 2. gavecnoT Tanamedrove teqnologiur reklamaSi mimdinare<br />

siaxleebs. magaliTad: kreatiuli <strong>reklamis</strong> SesaniSnav magaliTis<br />

warmoadgens cnobili italieli grafikosis, <strong>reklamis</strong> geniosis- armando<br />

testas mier saburavebis gamomSveb firma- ,,pirelli”-sTvis Seqmnili erT-<br />

erTi SesaniSnavi reklama (suraTi 91). armando testam namuSevarSi<br />

gamosaxa spilo, romlis eSvebs Soris, xorTumis <strong>da</strong> Tavis magivrad<br />

gamosaxulia avtomanqanis saburavi, romelic kompoziciaSi stilisturad<br />

aris Serwymuli spilos gamosaxulebasTan <strong>da</strong> qmnis erTian<br />

mxatvrul formas. mxatvarma spilos gamosaxulebas simboluri<br />

<strong>da</strong>tvirTvaAmianiWa. rogorc cnobilia spilo- Zlieri, dumarcxebeli,<br />

masiuri formis cxovelia. spilos gamosaxulebasTan saburavis<br />

stilisturi gaerTianebiT ki igivi Tvisebebi SesZina produqcias <strong>da</strong><br />

yovelgvari teqsturi informaciis <strong>da</strong> sloganis gareSe araCveulebrivad<br />

113


gamokveTa <strong>reklamis</strong> Sinaarsi. avtors kargad aqvs SerCeuli<br />

koloritic, SesaniSnavad aqvs miRweuli formaTa <strong>da</strong> ferTa lakonuroba,<br />

rac erTi SexedviT gamosaxulebas Sesrulebis simartivis moCvenebiT<br />

iluzias uqmnis. armando testas saburavebis reklama gamorCeva ideis<br />

originaluri, saintereso gamosaxviT <strong>da</strong> warmodgenili pruduqciis<br />

Zalzed efeqturi reklamiT.<br />

sainteresoa cnobili germanuli brendi ,,adi<strong>da</strong>s”-is sportuli<br />

bucebisTvis Seqmnili sareklamo firniSic (suraTi 92). namuSevarSi<br />

fexsacmelis gamosaxuleba Tavisi moyvanilobiT qmnis avtomanqana-<br />

limuzinis formas. avtorma ori erTmaneTisgan gansxvavebuli<br />

sagnisgan Seqmna erTi mxatvruli forma, ris safuZvelzec, mayurebeli<br />

garkveuli saerTo maxasiaTeblebis warmodgeniT, uneblied akavSirebs am<br />

or gansxvavebul sagans erTmaneTTan. avtomanqanis gamosaxuleba<br />

a<strong>da</strong>mianSi iwvevs iseT asociaciebs, rogoricaa komforti, siswrafe,<br />

ga<strong>da</strong>adgilebis Tavisufleba. avtoris mier Cadebuli kodis mixedviT<br />

avtomanqana warmoaCens sportuli bucis igive Tvisebebs <strong>da</strong> aqe<strong>da</strong>n<br />

gamomdinare aRiqmeba <strong>reklamis</strong> Sinaarsic. namuSevarSi kargad aris<br />

SerCeuli ferTa gamac- kompoziciis Sav-TeTri koloriti xazs usvams<br />

cnobili brendis solidurobas. u<strong>da</strong>voa ideis originaloba <strong>da</strong> mxatvrul-<br />

esTetikuri ga<strong>da</strong>wyvetis momxibvleloba. <strong>reklamis</strong> Sinaarsi ki, msgavsad<br />

armando testas namuSevrisa, Zalzed martivad aRiqmeba.<br />

Canafiqris originalobiT gamorCeva erT-erTi <strong>da</strong>savluri warmoebis<br />

reklama transportzec (suraTi 93). avtobusis ukana nawilze<br />

warmodgenilia Sewuxebuli mamakacis saxe, romlic gamosaxulia<br />

avtobusze ise, rom piris adgili avtobusis mayuCis adgilmdebareobas<br />

emTxveva. mayuCi<strong>da</strong>n gamonabolqvi sawvavis kvamli a<strong>da</strong>mianis gamosaxulebis<br />

pira<strong>da</strong>n amosunTquli Tambaqos kvamlis imitacias tovebs. Ggamosaxulebas<br />

gverdiT axlavs warwera: ,,feel like quitting?-ganwyobilni xarT rom<br />

<strong>da</strong>aneboT?. warweris qveviT ki Tambaqos sawinaaღmdego medikაmenturi<br />

saSualebis suraTia moTavsebuli. reklama gamoirCeva ideis originaluri<br />

gamosaxviT.<br />

K kreatiuli <strong>reklamis</strong> Seqmnis mcdelobis magaliTs warmoadgens q.<br />

baTunSi, 26 maisis quCaze arsebuli meltalo-plasmasis kar-fanjris<br />

114


<strong>da</strong>mamzadebeli erT-erTi saamqros sareklamo firniSi,romelsac aweria:<br />

,,XXs-Si fanjrebs xatav<strong>da</strong> salvador <strong>da</strong>li, XXΙs-Si ki, fanjrebs vxatavT<br />

Cven” (suraTi 94). reklamaSi Cans ideis originalurad gadmocemis<br />

mcdeloba, magram reklama sustia rogorc teqsturi, aseve mxatvruli<br />

TvalsazrisiTac. un<strong>da</strong> aRiniSnos, rom Tu gamoCenili mxatvari s. <strong>da</strong>li<br />

xatav<strong>da</strong> kidec fanjaras namuSevarSi, is xatav<strong>da</strong> mas, rogorc<br />

kompoziciis Semadgenel erT-erT elements, amitom arasworia wina<strong>da</strong>debis<br />

aqcentireba Semdegnairad: ,,XXs-Si fanjrebs xatav<strong>da</strong> salvador <strong>da</strong>li”.<br />

gar<strong>da</strong> amisa, konkretul saamqroSi ar mimdinareobs SemoqmedebiTi<br />

saxis samuSaobebi magaliTad: fanjris dizaini an moxatva, amitom<br />

ga<strong>da</strong>taniTi mniSvnelobiTac ki ,,xmamaRali” naTqvamia: ,,XXΙs-Si fanjrebs<br />

vxatavT Cven”. azrobrivi TvalsazrisiT susta<strong>da</strong>a Sedgenili<br />

Tanamedroveobaze mimaniSnebeli gamosaxulebac.M magaliTad: gaugebaria<br />

kompoziciis centraluri figuris _ naxevrad SiSveli qalis<br />

gamosaxulebis kavSiri <strong>reklamis</strong> SinaarsTan. mxatvrobaze <strong>da</strong><br />

Semoqmedebaze mianiSnebs mxolod kompoziciaSi meore planze,<br />

gancalkevebiT mdgomi molbertis gamosaxuleba, romlis kavSiri<br />

kompoziciis <strong>da</strong>narCen detalebTan Zalze sustad aris gamovlenili.<br />

gavaanalizoT <strong>da</strong>savleTis qveynebSi kreatiuli midgomiT Seqmnili<br />

Tanamedrove gare teqnologiuri reklamebi. magaliTad: san-franciskoSi<br />

avtobusis gaCerebeze <strong>da</strong>idga manaTobeli firniSebi e.w. ,,siti<br />

formatebi”, romelSic CamontaJebulia interaqtiuli TamaSebi (suraTi<br />

95). reklama gaTvlilia imaze, rom transportis molodinis<br />

periodSi a<strong>da</strong>miani gaerTos. es konkretuli reklama aris kargi magaliTi<br />

ormxrivi urTierTkavSirisa- <strong>reklamis</strong> a<strong>da</strong>mianTan. erTi mxriv reklama<br />

qmnis a<strong>da</strong>mianisTvis komfortul <strong>da</strong> azartul garemos, more mxriv aseTi<br />

meTodiT efeqturad zemoqmedebas masze, radgan mowonebis<br />

SemTxveveSi a<strong>da</strong>mians uCndeba am konkretuli TamaSebis gagrZelebis<br />

survili <strong>da</strong> azarti. <strong>reklamis</strong> vizualur aRqmas emateba SexebiT<br />

aRqmac, rac Zalian efeqturia <strong>reklamis</strong> zemoqmedebisTvis.<br />

axali zelandiis sareklamo saagento ,,DDB “-m turistuli telearxi_<br />

,,Travel Channel” – sTvis SeimuSva sakmaod saintereso reklama. (suraTi 96).<br />

sareklamo ideis demonstrirebisTvis 2010 wlis ivlisSi, qveynis savaWro<br />

115


centrebSi <strong>da</strong>montaJ<strong>da</strong> siti-formatebi, romelTa erT mxares gamosaxuli<br />

iyo sxva<strong>da</strong>sxva qveynebsa <strong>da</strong> kontinentebze mcxovrebi mosaxleobis<br />

fotoebi sloganiT: ,,bringing the world to you” (mogawodebT msoflios)<br />

qveviT ki ewera: ,,Semouare meore mxri<strong>da</strong>n”. sitiformatis meore mxares<br />

ganlagebuli iyo ori patara fanjara- CamontaJebuli stereoskopiuli<br />

saTvaleebiT. fanjaraSi gaxedvis dros, saTvaleebis meSveobiT,<br />

a<strong>da</strong>mianis Tvalwin iSlebo<strong>da</strong> sxva<strong>da</strong>sxva kulturis mqone qveynebis<br />

ulamazesi peizaJebi <strong>da</strong>xedebi. iqmneba sxva<strong>da</strong>sxva qveyanebSi<br />

mogzaurobis iluzia. reklama aRZravs a<strong>da</strong>mianSi survils<br />

mogzaurobisken, exmareba mas qveynis arCevanSi.<br />

kargi Sedegi gamoiRo braziliis sareklamo saagento- ,,Artplan” -is<br />

originalurma reklamam braziliis turistuli saagentos ,,Embratur”-is<br />

gamokvlevam aCvena, rom qveyanas yovelwliurad stumrob<strong>da</strong> turistebis<br />

mxolod 20%. turistebis mosazi<strong>da</strong>d sareklamo saagentom moifiqra <strong>da</strong><br />

SeimuSava originaluri idea: 2011 wlis 1 ianvars milanSi, Semdeg ki<br />

evropis yvela udides qveynebSi avtobusis gaCerebebze <strong>da</strong>idga siti-<br />

formatebi - braziliis peizaJebis <strong>da</strong> kaSkaSa mzis gamosaxulebiT,<br />

romelsac axl<strong>da</strong> slogani - ,,igrZeni braziliis siTbo” (suraTi 97).<br />

konstruqciaSi mzis gamosaxulebis ukan CamontaJebuli iyo specialuri<br />

infrawiTeli gamaTbobeli, romelic aTbob<strong>da</strong> a<strong>da</strong>mians transportis<br />

molodinis periodSi. reklama gaTvlilia imaze, rom Seqmnas braziliSi<br />

arsebuli Tbili <strong>da</strong> mziani garemo. zemoqmedebis TvalsazrisiT reklama<br />

Zalzed efeქturi aRmoCn<strong>da</strong>. kompaniis Sedegebis mixedviT braziliaSi<br />

gamgzavrebis msurvelTaTvis gayiduli bileTebis raodenoba 36%-iT<br />

gaizar<strong>da</strong>.<br />

SemoqmedebiTi midgomis TvalsazrisiT, sainteresoa aseve, erT-erTi<br />

ucxouri sareklamo saagentos ,,Colle+mcvoy” –is mier yavis kafeebis<br />

,,Caribou Coffee” qselisTvis Seqmnili funqciuri gare reklama, romlebic<br />

aseve, <strong>da</strong>montaJebulia avtobusis gaCerebebze (suraTi 98). avtobusis<br />

gaCerebis ექსტერიერი და ინტერიერი ga<strong>da</strong>wyvetilia ise, rom vizualurad<br />

waagavs gazis quras. konstruqciis Si<strong>da</strong> nawilSi Camontaჟebulia<br />

eleqtrოspirali, romelic gamoscems siTbos. gverdiT kedelze ki<br />

116


moTavsebuli sareklamo firniSi, romelzec cxeli yava <strong>da</strong> hoT-dogia<br />

gamosaxuli. gamosaxulebas uZRvis slogani – Hot, n Vholesome,, (,,cxeli<br />

<strong>da</strong> sasargeblo”), reklama gaTvlilia, imaze, rom civ amindSi Seqmnas<br />

konkretul kafeSi arsebuli Tbili <strong>da</strong> sasiamovno garemo. u<strong>da</strong>voa<br />

avtoris sazrianoba <strong>da</strong> SemoqmedebiTi niWi.<br />

avtoris fantaziis unaris kargi magaliTia erT-erTi saRebavebis<br />

firmis ,,coops paints” reklama, romelic warmoadgens reklamas, rogorc<br />

arqiteqturis Semadgenel elements <strong>da</strong> garkveulwilad aRiqmeba,<br />

monumenturi ferweris magaliTad (suraTi 99). avtors SesaniSnavad aqvs<br />

mofiqrebuli qili<strong>da</strong>n gadmoRvrili saRebavis <strong>vizualuri</strong> efeqti.<br />

efeqturad aqvs SerCeuli ferebic. reklama masStaburia, moculi aqvs<br />

didi teritოria, umalve ipyrobs gamvlelelis yuradRebas <strong>da</strong> u<strong>da</strong>vod<br />

moxiblavs mas ideur <strong>da</strong> mxatvrul-esTetikuri ga<strong>da</strong>wyvetis originalobiT.<br />

Aavtoris sazrianobas warmoCens kairoSi Seqmnili Semdegi reklamac,<br />

romelic cnobili Cais mwarmoebel firma -,,lipton”-s emsaxureba (suraTi<br />

100). <strong>da</strong>fnis buCqebi SeWrili <strong>da</strong> <strong>da</strong>muSavebulia ise, rom Cais Wiqis <strong>da</strong><br />

lambaqis imitacias qmnis. maTze wamocmuli liptonis safirmo emblema<br />

ki WiqaSi Cadebul Cais pakets gvagonebs. reklama masStaburia <strong>da</strong> ipyrobs<br />

gamvlelis yuradRebas Sori manZili<strong>da</strong>n.<br />

rogorc cnobilia a<strong>da</strong>mianis kavSiri gare samyarosTan xorcieldeba<br />

grZnobaTa organoebis meSveobiT. TanamedroveobaSi reklაmis<br />

efeqtურobis amaRlebis mizniT msoflio kreatorebi qmnian<br />

reklamebs, romlebic mizanmimarTulad zemoqmedeben a<strong>da</strong>miაnis aRqmis<br />

Sinaarsze _ xuT ZiriTad grZnobis organoze. iqmneba reklamebi romelTa<br />

aramarto <strong>da</strong>naxva <strong>da</strong> mosmena, aramed gasinjva, <strong>da</strong>ynosva <strong>da</strong> SexebiT<br />

aRqmaa SesaZlebeli. Tav<strong>da</strong>pirvelad iqnebo<strong>da</strong> reklamebi, romlebsac<br />

mxolod movismendiT <strong>da</strong> <strong>da</strong>vinaxavdiT, Semdeg reklamireba SesaZlebeli<br />

gax<strong>da</strong> ynosvis orgაnოs meSveobiTac. magaliTad: kosmetikur saSualebaTa<br />

cnobili ucxouri Jurnalebi - ,,Oriflame”, ,,Faberlik”, ,,Eivon”. Jurnalebis<br />

gverdebze SemoTavazebuli sunamos boTlis an sxva saxis parfiumeriuli<br />

saSualebebis vizualur gamosaxulebas Tan <strong>da</strong>hyveba surnelic, ris<br />

safuZvelzec SesaZlebelia <strong>reklamis</strong> aramarto <strong>vizualuri</strong>, aramed<br />

117


ynosviTi aRqmac, am SemTxvevaSi reklama metad <strong>da</strong>majereblad<br />

moqmedebs a<strong>da</strong>mianze, radgan aromati zemoqmedebs a<strong>da</strong>mianis<br />

qvecnobierebaze <strong>da</strong> ubiZgebs mas ufro emociuri <strong>da</strong> impulsuri<br />

ga<strong>da</strong>wyvetilebebisken (<strong>reklamis</strong>. . . 2010, mis: http://www.adme.ru/creative).<br />

<strong>da</strong>savleTis qveynebSi arsebobs cneba aromarketingi, romelic gamiznulia<br />

aramarto kosmetikuri Jurnalebis surnelovan reklamebze, aramed<br />

surnelovani bilbordebis, internet-banerebis, kიnoTeatrebSi<br />

surnelovani sareklamo rgolebis (ekranze sareklamo rgოlიs<br />

gaSuqebis procesSi xdeba surnelis gavrcleba <strong>da</strong>rbazSi, riTac<br />

warmodgenili produqtis reklama ufro <strong>da</strong>majereblad aRiqmeba)<br />

<strong>da</strong>proeqtebasa <strong>da</strong> SemuSavebaze.A aromarketingi სaqაrTvelosTvis jer-<br />

jerobiT axali cnebaa, magram reklamirebis aseTi meTodi axlo momavalSi<br />

<strong>da</strong>inergeba gare <strong>reklamis</strong> saxeobebSi. aromarketinguli <strong>reklamis</strong> magaliTs<br />

warmoadgens sareklamo kompania ,,Scent Air”-is mier aSS-Si - CrdiloeT<br />

kაrolinaSi, sagzao magistralze <strong>da</strong>montaJebuli bilbordi, romelzec<br />

gamosaxuli iyo Cangalze wamocmuli biფSteqsis naWeri (suraTi 101).<br />

(sareklamo aqcia gaatara maRaziebis qselma ,,bloom”–ma). bilbordi<br />

gamoyof<strong>da</strong> Semwvari xorcis surnels (dilis 7 sT- <strong>da</strong>n 10 saaTamde <strong>da</strong><br />

saRamos 16.00 sT-<strong>da</strong>n 19.00 saaTamde). aseTi reklama aRiqmeba aramarto<br />

vizualurad, aramed ynosvis meSveobiTac, ris safuZvelzec ufro<br />

<strong>da</strong>majereblad imoqmedebs a<strong>da</strong>mianze.<br />

Aaromarketinguli <strong>reklamis</strong> magaliTs warmoadgens germaniis<br />

sareklamo saagento ,,Studio Funk”-is mier kosmetikuri firma ,,Nivea”-s<br />

popularizaciisTvis Seqmnili e.w. surnelovani reklamac. (suraTi 102).<br />

rgoli Suqdebo<strong>da</strong> kinoTeatrebSi. reklama iwyebo<strong>da</strong> lamazi sanapiros<br />

xedis CvenebiT. Kkadri rCebo<strong>da</strong> ucvleli 55 wamis ganmavlobaSi. am<br />

periodSi, <strong>da</strong>rbazSi, კონდიcioneruli sistemis meSveobiT gavrcelebas<br />

iwyeb<strong>da</strong> ,,Nivea Sun”-is parfiumeruli surneli, romelic rgolis<br />

msvlelobis procesSi Tan<strong>da</strong>Tan mZafrdebo<strong>da</strong>. reklama mTavrdebo<strong>da</strong><br />

firmis logos <strong>da</strong> sloganis - ,,zafxulis aromati”-is warnoCeniT ekranze.<br />

SemoqmedebiTi <strong>reklamis</strong> TvalsazrisiT aRsaniSnavia ingliseli<br />

mxatvris julian biveris mier Seqmnili trotuaris samganzomilebiani<br />

118


fsevdo sareklamo gamosaaxulebebi e.w. 3D-iluzia, romelsac meorenairad<br />

quCis xelovnebas uwodeben. magaliTad: sainteresoa mis mier Seqmnili<br />

alkoholuri sasmelis viskis reklama (suraTi 103,104). un<strong>da</strong> aRiniSnos<br />

is, rom j. biveris namuSevrebSi garkveulwilad SeiniSneba Taviseburi<br />

<strong>da</strong>bruneba im fuZisadmi, riTac <strong>da</strong>iwyo arseboba vizualurma reklamam<br />

- es aris naxati. j. Bbiveris namuSevrebi mxatvrul-esTetikuri<br />

TvalsazrisiT STambeW<strong>da</strong>vi, sainteresoa <strong>da</strong> mianiSneben imaze, rom<br />

reklama nel-nela kvlav saxviTi xdeba.<br />

amrigad, marketinguli motivaciis Semdeg, a<strong>da</strong>manze zemoqmedebis<br />

TvalsazrisiT gansakuTrebuli mniSvneloba eniWeba sareklamo<br />

gzavnilebis ideur <strong>da</strong> mxatvrul-esTetikuri gamomsaxvelobis xarisxs.<br />

ucilebelia SemoqmedebiTi midgoma, rac ganapirobebs momxmarebelze<br />

metad efeqtur zemoqmedebas. SemoqmedebiTi <strong>reklamis</strong> mniSvnelobas<br />

amtkicebs kreatiuli <strong>reklamis</strong> yovelwliuri saerTaSoriso festivalic<br />

,,kanis lomebi”. 2011 wels monawileTa raodenobam wina wlebTan<br />

Se<strong>da</strong>rebiT rekorduls miaRwia- festivalSi monawileoba miiRo 28 000<br />

a<strong>da</strong>mianma 90 qveyni<strong>da</strong>n. msoflios sxva<strong>da</strong>sxva qveynebSi ki <strong>da</strong>igegma<br />

kreatiuli <strong>reklamis</strong> master-klasebis <strong>da</strong> seminarebis Catareba.<br />

(kreatiuli. . .18.06.2011;mis: http://www.oreklame.by/novosti/2011/festival-kreativnoy-<br />

reklami-v-kannah/).<br />

Tanamedrove grafikuli teqnologiebis etapobriv ganviTarebaze<br />

<strong>da</strong>kvirvebis safuZvelze, SeiZleba vivaraudoT qveyanaSi gare <strong>reklamis</strong><br />

teqnikuri ganviTarebis axlo <strong>da</strong> Sori perspeqtivac. momavalSi,<br />

saqarTveloSi <strong>da</strong>inergeba axali saxis teqnologiuri <strong>da</strong> Semdgom<br />

cifruli reklamebi, romlebic zemoqmedebas ganaxorcieleben a<strong>da</strong>mianis<br />

grZnobis yvela organoze kompleqsurad moqmedebis saSualebiT.<br />

reklamebis ganTavsebas aRar <strong>da</strong>Wirdeba rkinis konstruqciebi <strong>da</strong><br />

formatebi. axali modulis mqone cifruli reklamebis saSualebiT,<br />

gamosaxuleba TiTqos realur vizualur formad, sagnad, a<strong>da</strong>mianad<br />

<strong>da</strong> suraTad warmogvidgeba, romelic gagvesaubreba, gvaCvenebs,<br />

migviTiTebs gamoyofs surnels <strong>da</strong> sruliad SesaZlebelia, rom<br />

CamonaJebuli programebis saSualebiT garkveul kiTxvebzec ki gagvces<br />

pasuxi. aseTi tipis reklamebis Seqmna did TanxebTan iqneba<br />

119


<strong>da</strong>kavSirebuli, amitom maTi <strong>da</strong>nergvis dro <strong>da</strong> ganviTarebis tempi<br />

pir<strong>da</strong>pir kavSirSi iqneba qveynis ekonomikur mdgomareobasTan.<br />

qveyanaSi <strong>reklamis</strong> erovnuli stilis <strong>da</strong>mkvidrebisTvis ki saWiroa:<br />

1. mrewvelobis ganviTareba <strong>da</strong> sakuTari produqciis warmoeba.<br />

2. reklamaSi erovnuli faqtoris wina planze wamoweva.<br />

3. sareklamo saagentoebis ganTavisufleba SemTxveviTi pirebisgan,<br />

saagentoebSi mxatvruli ganaTlebis mqone specialistebis <strong>da</strong>saqmeba <strong>da</strong><br />

a<strong>da</strong>mianebis SerCeva SemoqmedebiTi niWis mixedviT.<br />

4. specialuri saswavleblis <strong>da</strong>arseba, sa<strong>da</strong>c SesaZlebeli iqneba<br />

<strong>vizualuri</strong> <strong>reklamis</strong> saxeobebis Teoriisa <strong>da</strong> praqtikis Seswavla.<br />

specialurad momzadebuli maRalkvalificiuri spacialistebi SeZleben<br />

momavalSi sworad warmarTon sareklamo saqmianoba.<br />

<strong>da</strong>skvna- rekomen<strong>da</strong>ciebi<br />

reklama_ ekonomikis mamoZravebel Zala <strong>da</strong> a<strong>da</strong>mianTa cnobierebaze <strong>da</strong><br />

qcevaze zemoqmedebis specifikuri <strong>da</strong> mizanswrafuli sistemaa. reklama<br />

batondeba sazogadoebrivi cxovrebis yovel sferoSi <strong>da</strong> zemoqmedebas<br />

axdens aramarto qveynis ekonomikur, aramed sazogadoebis politikur <strong>da</strong><br />

kulturul cxovrebazec. dRes reklamas didi mniSvneloba aqvs, rogorc<br />

ekonomikisa <strong>da</strong> mrewvelobisaTvis, aseve misi mwarmoeblisa <strong>da</strong> masobrivi<br />

informaciis saSualebebis ganviTarebisTvisac. Tanamedrove sareklamo<br />

industria sazogadoebis gemovnebis, esTetikuri orientaciis<br />

Camoyalibebis erT-erT mZlavr saSualebad gvevlineba. saqarTveloSi am<br />

farTod ganviTarebul sferos Taviseburebebis analizi friad<br />

mniSvnelovania erovnuli kulturuli fenomenisa <strong>da</strong> msoflioSi<br />

mimdinare teqnologiuri <strong>da</strong> esTetikuri procesebis konteqstSi gaazrebis<br />

TvalsazrisiT.<br />

TanamedroveobaSi sareklamo saqmianoba sakmaod swrაfi tempiT<br />

viTardeba, rac dizainer-grafikosebisgan moiTxovs informaciis<br />

vizualizaciis axal xerxebis <strong>da</strong> saSualebebis Ziebas. is, rac reklamaSi<br />

120


efeqturi iyo guSin, aRar moqmedebs dRes, amitom gamudmebiT icvleba<br />

reklamebis formebi <strong>da</strong> mxatvrul-esTetikuri ga<strong>da</strong>wyvetis<br />

Tavisevburebani. primitiuli, usaxuri reklama aRar amaxsovrdeba<br />

a<strong>da</strong>mians. Tanamedrove teqnologiebis <strong>da</strong> fsiqologiuri faqtorebis<br />

gamoyenebiT reklamas SeuZlia miipyros a<strong>da</strong>mianis mxolod uneblie<br />

yuradReba, magram reklama ver ga<strong>da</strong>iyvanas a<strong>da</strong>mianis yuradRebas<br />

nebismier (aqtiur) fazaSi, Tu sustia misi esTetikuri mimzidveloba,<br />

sloganis efeqturoba an ideis gadmocemis originaloba.<br />

reklamam kacobriobis istoriaSi didi gza gaiara. misi saxeobebis<br />

Casaxva jer kidev qvis xanis (gviani paleoliTis) periodi<strong>da</strong>n iwyeba.<br />

paleoliTis xanis a<strong>da</strong>miani (40-25 w. Cv.w.-mde) sxvebTan Se<strong>da</strong>rebiT sakuTar<br />

upiratesobas amtkiceb<strong>da</strong> gamorCeuli Zalis, moxerxebulobis <strong>da</strong><br />

simamacis demonstrirebiT, rac TviT<strong>reklamis</strong> erTgvar formas<br />

warmoadgens. am periodis gamoqvabulebis kedlis naxatebis amsaxvel<br />

foto masalaSi SeiniSneba piqtogramis <strong>da</strong> logos Casaxvis niSnebic.<br />

antikur xanaSi, mauwyebelTa mier informaciis zepir-sityvieri<br />

(wamoyvirebebis) gavrcelebis gverdiT, ganviTarebas iwyebs <strong>vizualuri</strong><br />

<strong>reklamis</strong> iseTi saxeobebi rogoricaa safirmo marka, abra <strong>da</strong> afiSa. Zvel<br />

saberZneTsa <strong>da</strong> romSi, sareklamo saSualebaTa siauxvis gamo,<br />

xelisufleba aqtiurad iwyebs sareklamo procesebis regulirebas.<br />

mkacrad kontrolirdeba reklamebis adgilmdebareoba <strong>da</strong> mxatvrul-<br />

esTetikuri gamomsaxvelobis xarisxi.<br />

Sua saukenebSi, viTardeba <strong>reklamis</strong> iseTi saxeobebi, rogoricaa:<br />

samrewvelo emblema, gerbi, mxatvruli <strong>da</strong> moculobiTi abra. iqmneba<br />

sareklamo sloganis ganviTarebis winapiroba, arsebobas iwyebs <strong>reklamis</strong><br />

yvelaze mxatvruli saxeoba – plakati.<br />

XVs-Si germaneli ostatis i. gutenbergis mier sabeWdi manqanis<br />

gamogonebam komunikaciis sferoSi teqnikuri revolucia moaxdina.<br />

SesaZlebeli gax<strong>da</strong> informaciis gamravleba <strong>da</strong> swrafi gavrceleba, ramac<br />

sareklamo saqmes gansakuTrebuli mniSvneloba mianiWa. XVs-Si warmoiSva<br />

beWdviTi <strong>reklamis</strong> iseTi saxeoba, rogoricaa: mfrivnavi furceli<br />

(flaeri), ganviTareba hpova Teatralurma afiSam.<br />

121


XVΙ-XVΙΙss-Si ganviTar<strong>da</strong> beWdviTi <strong>reklamis</strong> iseTi saxeobebi, rogorica:<br />

savizito baraTi, eqslibrisi, katalogi, prospeqti, preiskuranti.<br />

sazogadoebaSi Cndeba moTxovna sareklamo saagentoebis gaxsnisadmi.<br />

XVIIIs-Si <strong>reklamis</strong>admi interesi sagrZnoblad izrdeba.Aam periodSi<br />

viTardeba <strong>reklamis</strong> iseTi mniSvnelovani saxeobebi rogoricaa: gazeTis<br />

<strong>da</strong> Jurnalis reklama, vitrinis reklama, plakati, ixsneba sareklamo<br />

saagentoebi, reklamiT interesdebian cnobili mkvlevarebi.<br />

XIXs-Si <strong>reklamis</strong> saxeobebs Soris gansakuTrebuli popularobiT<br />

gamoirCeva mxatvruli plakati. plakatiT interesdebian XIX-XXss-is<br />

iseTi cnobili mxatvrebi, rogorebic arian: t. lotreki, J.Sere, a. muxa, s.<br />

<strong>da</strong>li, b. vilmo, e. uorxoli, n. firosmani <strong>da</strong> sxvebi, romlebmac TavianTi<br />

SemoqmedebiTi niWis safuZvelze pragmatuli <strong>da</strong> komerciuli Sinaarsis<br />

reklama gar<strong>da</strong>saxes maRali xelovnebis nimuSad.<br />

XXs-is <strong>da</strong>sawyisSi amerikaSi, sentimentaluri serialebis ,,soup<br />

operasTan” erTad Suqdeba pirveli telereklama. mas Semdeg,<br />

telereklama dRemde gvevlineba <strong>reklamis</strong> erT-erT yvelaze masStabur,<br />

masobriv <strong>da</strong> zemoqmedebis TvalsazrisiT Zlier saSualebad.<br />

saqarTveloSi <strong>vizualuri</strong> <strong>reklamis</strong> ganviTarebis kvali XIXs-is<br />

<strong>da</strong>sawyisi<strong>da</strong>n Cndeba. am periodSi saqarTveloSi, rogorc ruseTis<br />

imperiis Semadgenel qveyanaSi, <strong>da</strong>myar<strong>da</strong> mWidro ekonomikuri kavSiri<br />

evropis qveynebTan, rogorc cnobilia XIXs-is 40-iani wlebi<strong>da</strong>n<br />

saqarTveloSi ucxoeTi<strong>da</strong>n mravlad Camodiodnen vaWrebi <strong>da</strong> xelosnebi,<br />

romlebic xsnidnen samkervaloebs, sagalanterio, tansacmlis maRaziebs<br />

<strong>da</strong> sxva <strong>da</strong>wesebulelebs. farTod ganaviTar<strong>da</strong> konkurencia, ramac biZgi<br />

misca <strong>reklamis</strong> iseTi saxeobebis ganviTarebas rogoricaa: gazeTis<br />

reklama <strong>da</strong> mxatvruli abra. un<strong>da</strong> aRiniSnos, rom XIX-XXs-is <strong>vizualuri</strong><br />

reklama mxatvrul-dekoratiul xasiaTs atareb<strong>da</strong> <strong>da</strong> did rols<br />

TamaSob<strong>da</strong> nacionaluri koloritis SeqmnaSi. is uSualod ukavSirdebo<strong>da</strong><br />

qalaqur yofas, mis egzotikur <strong>da</strong> ganumeorebel saxes. am periodis abrebi<br />

gamoirCeodnen mxatvrul-stilisturi ga<strong>da</strong>wyvetis mravalferovnebiT,<br />

spacifikuri eniT, iumoriT <strong>da</strong> uSualoebiT. am periodis sareklamo<br />

abra, qalaqis mxatvrul kulturul movlenas warmoadgen<strong>da</strong>.<br />

mniSvnelovania is faqtic, rom am periodSi, iseve rogorc evropaSi,<br />

122


abrebze ZiriTa<strong>da</strong>d muSaobdenen mxatvrebi, romlebic abrebis weris<br />

specifikas swavlobdnen specialur ferwerul amqrebSi. mebreTa Soris<br />

yvelaze metad aRiareba moipova n. firosmanaSvilma. miuxe<strong>da</strong>vad ruseTis<br />

mxri<strong>da</strong>n politikuri zewolisa, am periodis mxatvrebma SemoqmedebiTi<br />

midgomis <strong>da</strong> nacionaluri Tematikis safuZvelze, rusuli Sriftis miRma<br />

SeimuSaves <strong>da</strong> warmoaCines reklamaSi erovnuli stili <strong>da</strong> xasiaTi.<br />

XXs-is 20 iani wlebis <strong>da</strong>sawyisSi, saqarTveloSi <strong>da</strong>myar<strong>da</strong> sabWoTa<br />

xelisufleba. qveyanam yvela sferoSi ganica<strong>da</strong> cvlileba. <strong>da</strong>iketa yvela<br />

Zveli savaWro <strong>da</strong> administraciuli <strong>da</strong>wesebulebebi, Camoixsna <strong>da</strong> Semdgom<br />

<strong>da</strong>ikarga mSvenieri sareklamo abrebi. sabWoTa xelisuflebis mier<br />

gatarebulma politikamE qveyanaSi mospo konkurencia, ramac, Tavis mxriv<br />

didi xniT Seaferxa sareklamo saqmianobis ganviTareba.G reklamam<br />

<strong>da</strong>karga ekonomikuri funqcia. am periodSi <strong>reklamis</strong> saxeobebi<strong>da</strong>n<br />

SeiniSneba mxolod sabWoTa politikuri <strong>da</strong> saagitacio plakatis<br />

ganviTareba.<br />

<strong>reklamis</strong> ganviTarebis Semdgomi etapi ukavSirdeba 1999- 2000 wlebs.<br />

sabWoTa kavSiris <strong>da</strong>Slisa <strong>da</strong> saqarveloSi socialisturi ekonomikis<br />

demontaJis Semdeg ganviTarebas iwyebs <strong>reklamis</strong> erT-erTi yvelaze<br />

emociuri, sanaxaobiTi, masStaburi, efeqturi <strong>da</strong> amasTanave<br />

ZviradRirebuli saxeoba-telereklama. satelevizio <strong>reklamis</strong><br />

zemoqmedebis efeqturobas gansazRvravs ori ZiriTadi faqtori: 1.<br />

telereklama, romelic moicavs auditoriis farTo masebs <strong>da</strong> 2. moqmedebs<br />

kompleqsurad (<strong>vizualuri</strong>, xmovani, teqsturi, musikaluri komponentebiT).<br />

telereklama mniSvnelovan rols TamaSobs Cvens cxovrebaSi <strong>da</strong> moTxovna<br />

masze Zalian didia, zemoqmedebis TvalsazrisiT sareklamo formebi<strong>da</strong>n<br />

telereklama erT-erTi yvelaze masobrivi <strong>da</strong> Zlieri formaa.<br />

tele<strong>reklamis</strong> efeqtianobis safuZvelia:<br />

1) qveyanaSi sakuTari mrewvelobis ganviTareba, raTa <strong>da</strong>savlur<br />

reklamebs Caenacvlos qarTuli reklamebi.<br />

2) SemoqmedebiTi midgoma. sareklamo rgoli un<strong>da</strong> warmoadgendes<br />

Tavisebur moklemetraJian saintereso films, romelic metad<br />

<strong>da</strong>ainteresebs <strong>da</strong> miizi<strong>da</strong>vs mayurebels. rac ufro mZafria raimesgan<br />

miRebuli STabeWdileba (iqneba es <strong>da</strong>debiTi Tu uaryofiTi) miT metad<br />

123


aRibeWdeba igi a<strong>da</strong>mianis mexsierebaSi. kontrasti, moulodneloba,<br />

simkveTre, siaxle, uCveuloba, originaloba, efeqturoba, amasTanave<br />

simartive <strong>da</strong> ubraloeba. es is ZiriTadi komponentebia, romlebsac<br />

saWiroebs yvela saxis sareklamo gzavnilis Seqmnis procesi.<br />

3) yovel sareklamo produqtSi gansakuTrebuli, unikaluri niSan-<br />

Tvisebebis Zieba <strong>da</strong> warmoCena.<br />

sareklamo sistemaSi erT-erT yvelaze masStabur informaciul<br />

saSualebas warmoadgens gare reklama. sxva saxeobebTan Se<strong>da</strong>rebiT<br />

<strong>reklamis</strong> am saxeobis mxatvrul-esTetikur funqcias <strong>da</strong> gamosaxvelobiT<br />

xarisxs didi mniSvneloba aqvs, rogorc adresatze zemoqmedebis<br />

TvalsazrisiT, aseve qalaqis galamazebis TvalsazrisiTac. sareklamo<br />

formatebi garkveulwilad cvlian qalaqis iersaxes.<br />

saqarTveloSi am etapze <strong>vizualuri</strong> reklama Zalzed konkretuli <strong>da</strong><br />

primitiulia. SeiniSneba profesiuli <strong>da</strong> SemoqmedebiTi midgomis<br />

deficiti, Ziebas <strong>da</strong> <strong>da</strong>fuZnebas moiTxovs qarTuli kreatiuli reklama.<br />

problemebi umeteswilad gamovlin<strong>da</strong> <strong>reklamis</strong> iseT masobriv, masStabur<br />

<strong>da</strong> zemoqmedebis TvalsazrisiT Zlier formebSi rogoricaa: gare reklama<br />

<strong>da</strong> telereklama.<br />

qveyanaSi <strong>reklamis</strong> <strong>da</strong> kerZod <strong>vizualuri</strong> <strong>reklamis</strong> primitiuli saxe<br />

aixsneba, ramdenime ZiriTadi faqtoris arsebobiT:<br />

1) sabWoTa xelisuflebis periodSi konkurenciis ararsebobam qveyanaSi<br />

xangrZlivi droiT Seaferxa <strong>reklamis</strong> ganviTareba, ramac gamoiwvia<br />

sakmaod sagrZnobi CamorCena msoflioSi mimdinare sareklamo<br />

procesebisgan.<br />

2) saqarTveloSi umeteswilad <strong>da</strong>mkveTebi karnaxoben sareklamo firmebs<br />

TavianT mosazrebebs <strong>da</strong> sqemebs, romlebic xSir SemTxvevaSi<br />

optimalurisagan sakmaod Sors dgas. Tavis mxriv, es ganpirobebulia<br />

imiT, rom am sferoSi jer ar arian mkveTrad gamovlenili avtoritetebi.<br />

3) neli tempiT viTardeba qarTuli mrewveloba. Jer kidev mravlad<br />

vxe<strong>da</strong>vT ucxouri warmoebis, an <strong>da</strong>savlur reklamebTan stilisturad<br />

gaigivebul reklamebs. Ees metyvelebs imaze, rom qveyanaSi Warbobs<br />

ucxouri warmoebis produqcia. <strong>da</strong>savluri reklamebis masiurad gaSuqebam<br />

124


ki gamowvia is, rom sazogadoebam garkveulwilad gaiTavisa sxvisi<br />

cxovrebis stili.<br />

4) sareklamo saagentoebSi ar xdeba specilaistebis SerCeva mxatvruli<br />

ganaTlebisa <strong>da</strong> SemoqmedebiTi niWis mixedviT, rac garkveulwilad<br />

ganapirobebs <strong>da</strong>balxarisxiani, araesTetikuri reklamebis warmoebas. didi<br />

mniSvneliba aqvs imas Tu vin qmnis reklamas. samwuxarod, dRes reklamaze<br />

umeteswilad muSaoben a<strong>da</strong>mianebi, romlebic kargad floben kompiuterul<br />

programebs, magram ar gaaCniaT specialuri mxatvruli, dizainer-<br />

grafikosisTvis aucilebeli ganaTleba. TviT sityva ,,dizaini”<br />

gulisxmobs inJinrul-teqnikuri <strong>da</strong> mxatvruli Semoqmedebis<br />

erTobliobas. grafikos-dizaineris wodeba ki kompiuteruli programebis<br />

codnis gar<strong>da</strong> iTvaliswinebs specialur mxatvrul ganaTlebas, rac<br />

anviTarebs aucilebel profesiul unar_ Cvevebs, mxatvrul xedvas <strong>da</strong><br />

gemovnebas. marTebulia <strong>reklamis</strong> Teoretikosis r. ovCinikovas azri imis<br />

Sesaxeb, rom naxati aris FfuZe <strong>reklamis</strong> grafikuli dizainisa im<br />

SemTxvevaSic ki, roca is Seqmnilia kompiuteruli saSualebebiT<br />

(ovCinikova 2009:142). <strong>da</strong>kvirvebebma aCvenebs, rom profesionali mxatvrebis<br />

mier samyaros mxatvruli xedva <strong>da</strong> esTetikuri gemovneba amdidrebs<br />

<strong>reklamis</strong> gamomsaxvelobas, rac zrdis <strong>reklamis</strong> produqtiulobas <strong>da</strong><br />

zemoqmedebis xarisxs. aqe<strong>da</strong>n gamomdinare friad mniSvnelovania, rom<br />

vizualur reklamaze muSaobdnen SemoqmedebiTi profesiebis niWieri, <strong>da</strong><br />

maRalkvalificiuri specialistebi.<br />

<strong>reklamis</strong> produqtiulobis amaRlebisTvis, qveyanaSi qarTuli<br />

kreatiuli <strong>reklamis</strong> <strong>da</strong>mkvidrebisTvis aucilebelia: 1). <strong>da</strong>arsdes<br />

specialuri <strong>reklamis</strong> Semswavleli saswavleblebi (iseTebi, rogoric<br />

didi xania arsebobs <strong>da</strong>savleTis qveynebsa <strong>da</strong> ruseTSi), gaZlierdes<br />

samxatvro akademiaSi arsebuli saswavlo bazebi. xelovnebis<br />

universitetebSi ki <strong>da</strong>iSvas grafikuli-dizainis Semswavleli specialoba,<br />

sa<strong>da</strong>c SeirCevian mxatvruli ganaTlebis mqone axalgazrdebi.<br />

specializirebul saswavlebelSi SasaZlebeli iqneba <strong>reklamis</strong> praqtikis<br />

<strong>da</strong> Teoriis Seswavla. es ukanaskneli aucilebelia iseTi mniSvnelovani<br />

sakiTxebis Sesaswavlad rogoricaa: <strong>reklamis</strong> fuqnciebi, istoria,<br />

<strong>vizualuri</strong> <strong>reklamis</strong> sxva<strong>da</strong>sxva saxeobebSi muSaobis <strong>da</strong><br />

125


gamomsaxvelobiTi sistemis specifika, ferTa simbolokis <strong>da</strong> fsiqologiis<br />

gamoyeneba, teqnologiuri <strong>reklamis</strong> fsiqologiuri <strong>aspeqtebi</strong>, simbolos<br />

Seqmna, kreativi reklamaSi <strong>da</strong> sxva. am sakTxebis codna savaldebuloa<br />

Semdgom ukve <strong>praqtikuli</strong> saqmianobisTvis. specialurad momzadebuli<br />

<strong>reklamis</strong> spacialistebi momavalSi SeZleben sworad warmarTon<br />

sareklamo saqmianoba.<br />

2) aucilebelia saswavlebelma an universitetma <strong>da</strong>amyaros kavSiri<br />

<strong>da</strong>savleTis qveynebis wamyvan sareklamo saagentoebTan <strong>da</strong><br />

korporaciebTan, raTa SesaZlebeli gaxdes niWieri studentebis<br />

perioduli mivlineba sazRvargareT maTi saqmianobis gacnobis <strong>da</strong><br />

gamocdilebis gaziarebis mizniT.<br />

3) saWiroa qveyanaSi Camoyalobdes saxelmwifo instituti, romelic<br />

gaakontrolebs sareklamo gzavnilebis siaxloves realobasTan, gare<br />

reklamebis gamomsaxvelobiT xarisxs <strong>da</strong> esTetikur kavSirs<br />

qalaqmSeneblobasTan.<br />

4) reklama xalxis lingvisturi kulturis amaRlebazec muSaobs, amitom<br />

reklama saukeTeso saliteraturo eniT un<strong>da</strong> amyarebdes kontaqts<br />

momxmarebelTan. aqe<strong>da</strong>n gamomdinare sareklamo firniSebi un<strong>da</strong> iqmnebodes<br />

qarTuli enis siwmindis kanonebis gaTvaliswinebiT. <strong>da</strong>uSvebelia<br />

ucxoenovani teqstis qarTuli aso-noSnebiT gadmotana.<br />

5) aucilebel pirobad miviCnevT <strong>reklamis</strong> erovnuli formis, stilis<br />

Ziebas <strong>da</strong> wina planze wamowevas. <strong>da</strong>savluri warmoebis an stilisturad<br />

gaigivebul reklamebs un<strong>da</strong> Caenacvlos qarTuli specifikiT<br />

Sesrulebuli reklamebi.<br />

6) Aaucilebel pirobad miviCnevT sareklamo saqmisadmi SemoqmedebiT<br />

midgomas. SemoqmedebiTi reklama yovelTvis sainteresoa, mimarTavs<br />

saazrovno impulsebs <strong>da</strong> gacilebiT ufro efeqturad zemoqmedebs<br />

a<strong>da</strong>minze. <strong>reklamis</strong> efeqtianobis kvlevebis Sedegad <strong>da</strong>mtkicebulia, rom<br />

auditoria ukeT aRiqvams, igebs <strong>da</strong> imaxsovrebs im informacias, romelsac<br />

SemoqmedebiTad awodeben (yuraSvili 2009:161).<br />

qveyanaSi <strong>vizualuri</strong> <strong>reklamis</strong> etapobriv ganviTarebaze <strong>da</strong> msoflioSi<br />

mimdinare sareklamo procesebze <strong>da</strong>kvirvebis safuZvelze SesaZlebelia<br />

saubari <strong>vizualuri</strong> <strong>reklamis</strong> perspeqtivebzec: saqarTveloSi momavalSi<br />

126


<strong>da</strong>inergeba axali saxis teqnologiuri <strong>da</strong> cifruli saxis reklamebi,<br />

romlebic zemoqmedebas ganaxorcieleben a<strong>da</strong>mianis grZnobis yvela<br />

organoze kompleqsurad moqmedebis saSualebiT. aseTi tipis reklamebis<br />

Seqmna sakmaod did TanxebTanaa <strong>da</strong>kavSirebuli, amitom maTi <strong>da</strong>nergvis<br />

dro <strong>da</strong> ganviTarebis tempi pir<strong>da</strong>pir kavSirSia qveynis ekonomikur<br />

mdgomareobasTan.<br />

xalxis garkveuli nawilisTvis reklamaSi pirvelad nanaxi siuJeti an<br />

<strong>vizualuri</strong> simbolo SesaZloa gaxdes gzamkvlevi xelovnebis samyaroSi,<br />

literaturasa <strong>da</strong> mecnierebaSi, riTac is garkveulwilad itvirTavs<br />

saganmanaTleblo funqciasac. a. malceva sruliad marTebulad aRniSnavs:<br />

,,miuxe<strong>da</strong>vad Tavisi pragmatizmisa, reklamas SeuZlia gaanaTlos xalxis<br />

masebi, igulisxmeba reklama, romelic ar Camouvardeba maRali<br />

xelovnebis nimuSs” (malcevi 2008; mis: http://www.taby27.ru/).<br />

<strong>vizualuri</strong> reklama emsaxureba, rogorc ekonomikas, aseve esTetikis<br />

kanonebs <strong>da</strong> SeuZlia xeli Seuwyos a<strong>da</strong>mianSi gemovnebis <strong>da</strong> silamazis<br />

aRqmis unaris ganviTarebas. Aaqe<strong>da</strong>n gamomdinare, komerciuli motivaciis<br />

gverdiT didi mniSvneloba eniWieba sareklamo gzavnilebis ideur <strong>da</strong><br />

mxatvrul-esTetikuri gamomsaxvelobis xarisxs.<br />

127


Theoretical and Practical Aspects of Visual Advertising<br />

Summary<br />

Advertising is a specific and aimed system for influencing human conscious and<br />

actions. It dominates in all the spheres of social life and influences not only economics of the<br />

country, but also political and cultural life of the society. Modern advertising industry is one<br />

of the powerful tools for development of society taste and aesthetic orientation. Nowa<strong>da</strong>ys,<br />

advertising is important for both economics and industry, and for the development of mass<br />

communication. The objective of the advertising is to create in a certain group of audience or<br />

society as a whole a desire to act in order to achieve aims set by the client (in advertising of<br />

commercial, social, political or private type).<br />

At the given stage, advertising is very specific and primitive in Georgia. Detected is<br />

the lack of professional and creative approaches, Georgian creative advertising requires<br />

search and establishment. This serious problem is mainly observed in such massive, scaled<br />

and influential forms of advertising as exterior and television advertising.<br />

For the increase of productivity of advertising and settlement of Georgian creative<br />

advertising necessary are the followings:<br />

Founded should be institutions for the study of advertising (ones which exist in<br />

Western countries and Russia for a long time); educational bases of arts academy should be<br />

strengthened; in the arts university there should be opened a specialization in graphic design,<br />

where chosen will be youngsters with education in arts. In specialized educational<br />

institutions, it will be possible to study practical and theoretical aspects of advertising, which<br />

are necessary for the knowledge of such significant issues as the history of advertising,<br />

specifics of expression systems of various types of visual advertising, the use of color<br />

symbolism and psychology, psychology of technological advertising, advertising design, the<br />

use of symbols, creative advertising and others. The knowledge of the above-mentioned<br />

issues is than obligatory for the future practical activities. Trained specialists will then be<br />

able to correctly lead an advertising business.<br />

It is necessary for educational institutions and universities to settle relations with<br />

famous advertising agencies and corporations of Western countries, so that it would be<br />

128


possible to send talented students to foreign countries for the purposes of being<br />

acquainted with advertising activities and sharing experience.<br />

Developed should be a state entity, which will control whether or not an advertising<br />

message reflects reality; whether quality and aesthetics of exterior advertising is related to<br />

the demands of city building.<br />

Advertising also works on the development of linguistic culture of people. That is<br />

why advertising should create contact with customers by the use of the best literature<br />

language. Following from the above-mentioned advertising signboards should be created<br />

with consideration of the purity of Georgian language. It is unacceptable to display a foreign<br />

text with Georgian letters.<br />

Western and Russian advertising should be altered with the advertising created with<br />

consideration of Georgian specifics. It is necessary to search for the uniqueness, which will<br />

differentiate our country and products produced in our country from others, and to present<br />

and popularize it; and all the types of advertising messages should be created based on that<br />

uniqueness and differentiating features. It is considered a necessary condition to present a<br />

national factor as an outstanding element of an advertising message.<br />

As a necessity considered is the creative approach to advertising. Creatively<br />

formulated advertising is always interesting, addresses thinking impulses and is much more<br />

effective with respect to influence on people. For a certain group of people a scenario or<br />

visual symbol first observed in advertising can become a guide to arts, literature and science,<br />

thus to a certain extent it bears an educational function. Correct is the opinion stating that<br />

advertising despite of its pragmatics can literate the masses of people, though meant is the<br />

advertising, which by quality is no less than a high-quality work of arts.<br />

Visual advertising serves not only economics, but also the laws of aesthetics and it can<br />

aid in development of taste and perception of beauty in people. Thus, next to the commercial<br />

motivation significant importance is paid to the artistic-aesthetic quality of an image.<br />

129


gamoyenebuli literatura:<br />

1. anisimova 2003: anisimova Eelena, ,,teqstis ligvistika <strong>da</strong><br />

kulturaTaSoriso komunikacia” gamomcemloba ,,akadema” moskovi.<br />

anisimova 2003: Анисимова Е.Е ,,Лингвистика текста и межкультурная<br />

комуникация” Изд.: ,,ACADEMA” Москва.<br />

2. aqsenova 2005: aqsenova k. a. ,,reklama <strong>da</strong> sareklamo saqmianoba”<br />

gamomcemloba ,,prior-iz<strong>da</strong>t” moskovi.<br />

aqsenova 2005: Аксенова К.А. ,,Реклама и рекламная деятельность”. Изд.<br />

,,Приор-издат”, Москва.<br />

3. brodeli 1988: brodeli fernan, ,,materialuri civilizacia,<br />

ekonomika <strong>da</strong> kapitalizmi XV- XVIII ss-Si”. tomi II. gamomcemloba<br />

,,progresi”, moskovi.<br />

brodeli 1988: Бродель Ф. ,,Материальная Цивилизация, Економика и<br />

Капитализм, XV—XVIII вв.” Т.2 Изд. ,,Прогрес” Москва.<br />

4. buaCiZe 1981: FbuaCiZe gaston, ,,firosmani an irmis gaseirneba”<br />

gamomcemloba ,,xelovneba” Tbilisi.<br />

buaCiZe 1981: Буачидзе Г. ,,Пиросмани или прогулка оленя” изд. ,,Хеловнеба”<br />

Тбилиси.<br />

5. grigolava 1964: grigolava vladimir, ,,gamoyenebiTi fsiqologiis<br />

zogierTi sakiTxi” gamomcemloba ,,mecniereba”, Tbilisi.<br />

6. gogdoni 1997: gogdoni jin, ,,riCard estess” krebuli<strong>da</strong>n ,,500<br />

Sedevri” gamomcemloba ,,slovo” moskovi.<br />

gogdoni 1997: Гогдон Дж., ,,Ричард Естесс” Из Книги ,,500 Шедевров” изд.<br />

,,Слово”, Москва.<br />

7. viirandi 1990: viirandi tiu, ,,xelovneba axalgazrdebisTvis”<br />

gamomcemloba ,,kunsti”, talini.<br />

viirandi 1990: Вийранд Тиу, ,,Искусство Для Молодежи” Изд. ,,Кунст” Талин.<br />

8. inasariZe… 2000: inasriZe karlo, ,,telemetyvelaba” miunxeni.<br />

9. ivanovi 1962: ivanovi viqtor, ,,rogor iqmneba plakati” samxatvro<br />

akademiis gamomcemloba. moskovi.<br />

130


ivanovi 1962: Иванов В, ,,Как Создается Плакат” Изд. Академии художеств<br />

СССР. Москва.<br />

10. kuznecovi 1983: kuznecovi erasti, ,,niko firosmanaSvilis xelovneba,<br />

rogorc mesame kulturis movlena”, wigni<strong>da</strong>n: ,,primitivi <strong>da</strong> misi<br />

adgili mxatvrul kulturaSi axal <strong>da</strong> uaxles droSi” gamomc. ,,nauka”<br />

moskovi.<br />

kuznecovi 1983: Кузнецов Е. ,,Искусство Нико Поросманашвили как явление третей<br />

культуры”, Из книги: ,,Примитив и его место в художественной культуре Нового и<br />

Новейшего времени” Изд. ,,Наука”, Москва.<br />

11. kassireri 1988: kassireri ernsti, ,,gamocdileba a<strong>da</strong>mainis Sesaxeb”<br />

wigni<strong>da</strong>n- ..a<strong>da</strong>mianis problema <strong>da</strong>savleT filosofiaSi” (i. popovis<br />

re<strong>da</strong>qtorobiT). Ggamomcemloba ,,progresi” moskovi.<br />

kassireri 1998: Кассирер Е. ,,Опыт о человеке” Из книги ,,Проблема человека<br />

в западной философии” Изд. ,,Прогрес” Москва.<br />

12. kumanecki 1990: kumanecki kazimir, ,,Zveli saberZneTis <strong>da</strong> romis<br />

kulturis istoria”. Mmoskovi.<br />

kumanecki 1990: Куманецкий К. ,,История культуры Древней Греции и Рима”<br />

Москва.<br />

13. lebaniZe 2008: lebaniZe maia, ,,telereklama” krabuli<strong>da</strong>n ,,saxelovnebo<br />

mecnierebaTa Ziebani # 4. Tbilisi.<br />

14. lublinski 1972: lublinski vladimiri, ,,wigni a<strong>da</strong>mianTa sazogadoebis<br />

istoriaSi” gamomcemloba ,,kniga”. Mmoskovi.<br />

lublinski 1972: Люблинский В. ,,Книга в истории человеческого общества” Изд.<br />

,,Книга”, Москва.<br />

15. mamuCaZe 2005: mamuCaZe Jele, ,,nominaciur-informaciuli struqturebi<br />

<strong>reklamis</strong> poziciaSi” disertacia. baTumis S. rusTavelis saxelobis<br />

universiteti.<br />

16. naTaZe 1983: naTaZeE revazi, ,,fsiqologiis mokle kursi” Tbilisis<br />

universitetis gamomcemloba. Tbilisi.<br />

17. ovCinikova 2009: ovCinikova raisa, ,,dizaini reklamaSi” gamomc.<br />

,,iuniti”, moskovi.<br />

131


ovCinikova 2009: Овчиникова Р. ,,Дизайн в рекламе” Изд. ,,Юнити ”, Москва.<br />

18. peruSo 1990: peruSo anri ,,tuluz lotrekis cxovreba” gamomc.<br />

,,raduga” moskovi.<br />

peruSo 1990: Перушо А. ,,Жизнь Тулуза Лотрека” изд.: ,,Радуга”, Москва.<br />

19. rozini 2004: rozini vadim, ,,<strong>vizualuri</strong> kultura <strong>da</strong> aRqma” rogor<br />

esmis <strong>da</strong> aRiqvams a<strong>da</strong>miani samyaros.” wigni #2, gamomc. ,,editorial urss”<br />

moskovi.<br />

rozini 2004: Розин В. ,,Визуальная культура и восприятие. Как человек видит и<br />

понимает мир”. 2-е Издание. Изд. ,,Едиториал УРСС”, Москва.<br />

20. samfsoni 1874: samfson henri, ,,adreuli drois <strong>reklamis</strong> istoria”<br />

gamomc: Cato-vindus”, londoni.<br />

samfsoni 1874: Sampson H. ,,histori of adversting from the Earliest Time, ,,chatto end<br />

windus”, London.<br />

21. sanikiZe 1988: sanikiZe levan, ,,wigni mowameTa”. gamomc. ,,ganaTleba”,<br />

Tbilisi.<br />

22. strohmeieri 2004: strohmeieri klaus, ,,vaWrobis etapebi” krebuli<strong>da</strong>n<br />

,,sareklamo xelovnebis strategiebi 1850 1933 ww”. berlini.<br />

strohmeieri 2004: Strohmeyer k. ,,Die bühne des handels”/strategien der<br />

werbekunst von 1850-1933. Berlin.<br />

23. tukvaZe 2008: tukvaZe ekaterine, ,,<strong>reklamis</strong> soc. roli<br />

sazogadeobaSi: aSS-is magaliTi” ,,amerikis Seswavlis sakiTxebi”, i.<br />

javaxiSvilis universitetis gamomcemloba Tbilisi.<br />

24. tabataZe 1989: tabataZe maia, ,,Tbilisuri abrebi” sadiplomo naSromi.<br />

Tbilisis samxatvro akademia. Tbilisi.<br />

25. tabataZe 2011: tabataZe Tea, ,,artistuli kafe qimeroni <strong>da</strong> misi<br />

moxatuloba. tfilisi, 1919 weli” samxatvro akademiis gamomcemloba.<br />

Tbilisi.<br />

26. tangeiti 2008: tangeiti mark, ,,<strong>reklamis</strong> msoflio istoria” gamomc:<br />

kogan feij”. Llondoni, filadelfia.<br />

tangeiti 2008: Tungate Mark ,, Adland a global history of advertising”, ,,kogan<br />

pege”, London end Fhiladelphia.<br />

132


27. feofanovi 2000: feofanovi olegi, ,,reklama: axali teqnologiebi<br />

ruseTSi”, gamomc: ,,piter”. Mmoskovi.<br />

feofanovi 2000: Феофанов О. ,,Реклама: Новие технологии в россии” Изд.<br />

,,Питер” Москва.<br />

28. yuraSvili 2009: yuraSvili nino, ,,<strong>reklamis</strong> efeqtianobis kvleva”<br />

krabuli<strong>da</strong>n:,,saxelovnebo mecnieruli Ziebani #4, gamomc. ,,kentavri”,<br />

Tbilisi.<br />

29. SevCuki 2007: SevCuki denis, ,,sareklamo saqme” gamomc. ,,feniksi”<br />

rostovi/d.<br />

SevCuki 2007: Шевчук Д. ,,Рекламное Дело” Изд. ,,Феникс”, Ростов н /Д.<br />

30. xeizinga 1988: xeizinga iohan, ,,Sua saukuneebis Semodgoma” Targmani d.<br />

silvestrovis. gamomc. ,,progresi” moskovi.<br />

xeizinga 1988: Хейзинга Й. ,,Осень Средневековья” перевод Д. Сильвестрова. Изд<br />

,,Прогрес”, Москва.<br />

31. xaxutaSvili 1997: xaxutaSvili nana, ,,sagazeTo <strong>da</strong> satelevizio<br />

<strong>reklamis</strong> enis struqturuli <strong>da</strong> semantikuri Taviseburebani” Tbilisis<br />

universitetis gamomcemloba. Tbilisi.<br />

32. jafariZe 1989: jafariZe vaxtang, ,,mxatvis Canawerebi” gamomc.<br />

,,xelovneba”, Tbilisi.<br />

jafariZe 1989: Джапаридзе В. ,,Записки Художника,, Изд. ,,Хеловнева”, Тбилиси.<br />

33. janberiZe 1989: janberiZeEno<strong>da</strong>r ,,Zieba <strong>da</strong> tradiciebi” gamomc:<br />

,,mecnereba”, Tbilisi.<br />

34. jafariZe 2010: jafariZe Temo, ,,naxatis siCume” gamomc: ,,kavkasiuri<br />

saxli”, Tbilisi.<br />

35. WavWavaZe 1991: WavWavaZeEilia, ,,Txzulebebi” tomi V. Ggamomc.<br />

,,mecniereba” Tbilisi.<br />

წიგნი ავტორის გარეშე:<br />

36.Kklimti 1899: ,,klimti gustav“ gamomcemloba ,,tandem verlag“, inglisi.<br />

klimti 1899: klimt gustav ,,klimt” ,,tandem verlag“, inglend.<br />

133


37. sazRvargareTis . . . 1961: ,,sazRvargareTis qveynebis istoria” tomi 1.<br />

sssr. samxatvro akademiis gamomcemloba, moskovi.<br />

sazRvargareTis . . . 1961: ,,История искусства зарубежных стран” Т. 1.<br />

Издательство Академии Художеств СССР, Москва.<br />

ყოველთვიური ჟურნალის ან სხვა ტიპის პერიოდული გამოცემის<br />

სტატია:<br />

38. basialaia 2010: basilaia mixeil, ,,amxanagi plakati” gazeTi ,,vikendi”<br />

(Veekend) #23 (159).<br />

39. bibileiSvili 2003: bibileiSvili iuri, ,,kidev erTxel qarTuli enis<br />

Sesaxeb”, gazeTi aWara, ivnisi, #14.<br />

40. bei<strong>da</strong> 1991: bei<strong>da</strong> piter, ,,<strong>reklamis</strong> mokle istoria” Jurnali<br />

,,amerika” .oqtomberi.<br />

bei<strong>da</strong> 1991: Ьейда П. ,,Краткая итория рекламы” Журнал ,, Америка” ,,Октябрь<br />

41. popovi 1978: popovi iuri, ,,teofrast rondo_ franguli Jurnalistikis<br />

<strong>da</strong>maarsebeli” ,,vestniki”, seria ,,Jurnalistika” #4. moskovis<br />

lomonosovis saxelobis saxelmwifo univeritetis gamomcemloba.<br />

popovi 1978: Попов Ю. ,,Теофраст Рондо_- Основатель Французкой<br />

Журналистики”,,Вестник’’ изд. МГУ.<br />

42. xoStaria 1978: xoStaria giorgi, ,,niko firosmanaSvilis<br />

naturmortebi” Jurnali ,,sabWoTa xelovneba” #10.<br />

43. xi<strong>da</strong>Seli 2007: xi<strong>da</strong>Seli manana, feris simbolika maxlobeli<br />

aRmosavleTis adresamiwaTmoqmedo kulturebsa <strong>da</strong> qarTul xelxur<br />

kulturaSi. Jurnali ,,saqarTvelos siZveleni” #11.<br />

44. CekuriSvili 2010: CekuriSvili bela, ,,Cven kacTa mogvca qveyana. . .”<br />

Jurnali ,,mudmivi kavSiris samyaro” 2/48.<br />

საგაზეთო სტატია:<br />

45. aWara 1996: statia ,,fsiqologiis klasikosi” avtori no<strong>da</strong>r baramiZe<br />

21 dekemberi, 1996w.<br />

46. droeba 1880: ,,inglisis maRaziaSi” gazeTi ,,droeba” #231.<br />

47. droeba 1880: ,,yaramaniani” gazeTi ,,droeba ”#231.<br />

134


48. evangulovi 1917: evangulovi giorgi, ,,Tbilisuri Canaxatebi”, gazeTi<br />

,,respublika” #104.<br />

#104.<br />

evangulovi 1917: Евангулов Г. ,,Тбилиские Зарисовки” Газета ,,Ресрублика”<br />

49. zakavkazski vestniki 1847: gazeTi ,,zakavkazski vestniki” #6.<br />

P zakavkazski vestniki 1847: PГазета ,,Закавказский Вестник” #6.<br />

50. iveria 1900: ,,Tbilisis pirveli kerZo samkurnalo” gazeTi ,,iveria” 22<br />

agvisto, #182.<br />

51. iveria 1900: gancxadebani: ,,q. quTaisi”. gazeTi ,,iveria” #196.<br />

52. kviris. . . 2011 st. P,,pirveli qarveli fotomodeli”, gazeTi ,,kviris<br />

palitra” #36 (892)<br />

გამოუქვეყნებელი ინტერვიუ ან საავტორო ხელნაწერი:<br />

53. grigolia 2011: ,,saidumlo kunZulze didxans vicxovrebdi” Tamuna<br />

kvinikaZis interviu nika grigoliasTan Jurnali ,,gza” #29,.<br />

54. Zucova 1990: Zucoca irina ,,Zveli Tbilisis abrebis analizi”<br />

xelnaweri.<br />

დაწესებულება, ასოციაცია<br />

55. aWaris. . . .2009 aWaris tele-radio meuwyeblobasTan arsebuli<br />

sareklamo saagento.<br />

56. monitoringuli…. . . 2010: monitoringuli kompania ,,IPM –GE” -is<br />

monacemebi (sqema) Tbilisi.<br />

57. monitoringuli. . . 2010: monitoringuli kompania ,,AGB Nielsen” -is<br />

monacemebi (sqema) Tbilisi.<br />

58. sareklamo. . . 2011: sareklamo saagento ,,Gama Fromotion”, baTumi.<br />

eleqtronuli dokumenti interneti<strong>da</strong>n:<br />

59. andreeva 2005: andreeva irina, ,,msoflio reklama: feris irgvliv”<br />

Jurnali -,,kompiuart” #11. mis: www.compuart.ru<br />

andreeva 2005: Андреева И. ,,МИРОВАЯ РЕКЛАМА: ПРАВИЛА ХОРОШЕГО ТОНА. ВОКРУГ ЦВЕТА”<br />

Ж. ,,КОМПЬЮ АРТ” , www.compuart.ru.<br />

135


60. goeTe 1957: goeTe iohan, ,,feris swavlebis Sesaxeb. qromatika” mis:<br />

http://psyfactor.org/lib/gete.htm<br />

goeTe 1957: Гете. И. В. ,,Избранные сочинения по естествознанию. К учению о цвете.<br />

Хроматика”. http://psyfactor.org/lib/gete.htm;<br />

61. detenberi . . . 2010 detenbergi benjamen, rivz bairon, ,,arqetipebis<br />

efeqturi gamoyeneba komunikaciuri procesebis agebis praqtikaSi’’<br />

ganTavsebulia 6.04.2010w mis: http://www.labex.ru/page/usearhetipsvr_6.html.<br />

detenberi . . . 2010 Детенбер Бенджамин, Байрон Ривз, ст. ,,ЭФФЕКТИВНОЕ<br />

ИСПОЛЬЗОВАНИЕ АРХЕТИПОВ В ПРАКТИКЕ ПОСТРОЕНИЯ КОММУНИКАЦИОННЫХ ПРОЦЕССОВ<br />

http://www.labex.ru/page/usearhetipsvr_6.html.<br />

62. vitale 2009: vitale jo ,,hipnozuri sareklamo teqstebi” mis:<br />

http://prochtenie.ru/index.php/docs/3076<br />

vitale 2009: Витале Джо ,,Гипнотические рекламние тексты”<br />

http://prochtenie.ru/index.php/docs/3076<br />

63. kluevi…1999: Semdgeneli kluevi mixail. ,,kiloristika, feris aRqmis<br />

fsiqologia, feri <strong>da</strong> a<strong>da</strong>miani” mis: http://rosdesign.com/design/kolorofdesign.htm<br />

kluevi…1999: Клюев М. ,,Колористика, психология восприятия цвета, цвет и человек”,<br />

http://rosdesign.com/design/kolorofdesign.htm<br />

64. krilovski 2008: krilovski konstantine, ,,<strong>reklamis</strong> fsiqologia”<br />

2004-2008, mis: www.ideaura.com<br />

krilovski 2008: Криловски К. ,,Психология Рекламы”<br />

http://www.ideaura.com/psychology/introduction.php<br />

65. kreatiuli. . . 2011: st. ,,kreatiuli <strong>reklamis</strong> festivali gaixsneba<br />

kannSi”, ganTavsebulia 18.06.2011. mis:<br />

http://www.oreklame.by/novosti/2011/festival-kreativnoy-reklami-v-kannah/).<br />

kreatiuli. . . 2011: Ст. ,,Ведущий Фестиваль Креативной Рекламы Откривается в<br />

Каннах” 18.06.2011. http://www.oreklame.by/novosti/2011/festival-kreativnoy-reklami-v-<br />

kannah/).<br />

66. luSeri 2000: luSeri maqs, ,,feris fsiqologia” Tavi- 1 mis: http:<br />

http://www.aquarun.ru/psih/ct/ct5.html<br />

luSeri 2000: Люшер М. ,,Психология цвета” Глава 1.<br />

http://www.aquarun.ru/psih/ct/ct5.html<br />

136


67. malcevi 2008: malcevi a. ,,<strong>reklamis</strong> saganmanaTleblo funqcia”<br />

ganTavsebuli 17.11.2008. ekaterinburgi. mis: http://www.taby27.ru<br />

malcevi 2008: Мальцев А. ,,Просветительская функция рекламы”, 17.11.2008.<br />

Екатеринбург. http://www.taby27.ru/)<br />

68. mokSancevi 2010: mokSancevi rudolf, ,,feris fsiqologia” mis:<br />

http://vpcomp.ru/index.php/article/34-layoutdesign/226-rudolph-mokshantsev.<br />

mokSancevi 2010: Мокшанцев Р. ,,Психология цвета”<br />

http://vpcomp.ru/index.php/article/34-layoutdesign/226-rudolph-mokshantsev.<br />

69. oligvi 2004: oligvi devid, ,,<strong>reklamis</strong> agentis gulaxdiloba” mis:<br />

http://www.elitarium.ru/2004/03/04/djevid_ogilvi__otkrovenija_reklamnogo_agenta_1963.html<br />

70. <strong>reklamis</strong>. . . 2010 ,,<strong>reklamis</strong> eqvsi grZnoba” gamoqveynebulia 18.11.2010w.<br />

Mmis: http://www.adme.ru/kreativnyj-obzor/shest-chuvstv-reklamy-214955/<br />

<strong>reklamis</strong>. . . 2010 ,,Шесть чувств рекламы” 18.11.2010. http://www.adme.ru/kreativnyj-<br />

obzor/shest-chuvstv-reklamy-214955/<br />

71. soroCenko 2004: soroCenko viqtor. ,,seqsi reklamaSi” gamoqveynebulia<br />

2004 wlis 16 ianvars. mis: http://www.dix.ru/4909<br />

soroCenko 2004: Сороченко В. ,,Секс в рекламе” Оп. 16.01.2004.<br />

http://www.dix.ru/4909<br />

72. tatievi …d: ,,liTografia- sityvis mniSvneloba” mis: http://bse.sci-<br />

lib.com/article070814.html<br />

tatievi …d: Татиев Д. ,,Значение слова Литография” http://bse.sci-<br />

lib.com/article070814.html<br />

73. fogvili 2007: ,,reJisori endi fogvili” gamaqveynebulia 12<br />

oqtombers. mis: http://www.adme.ru/kreativnyj-obzor/rezhisser-endi-fogvill-odin-iz-luchshih-<br />

specialistov-v-mire-po-smeshnoj-reklame-20599/)<br />

fogvili 2007: Фогвил Е. Режиссер Енди фогвилл Оп. 12.10.2007<br />

http://www.adme.ru/kreativnyj-obzor/rezhisser-endi-fogvill-odin-iz-luchshih-specialistov-v-mire-po-<br />

smeshnoj-reklame-20599/)<br />

re<strong>da</strong>qtori an kompilatori<br />

74. esTetikuri. . . 1986 ,,esTetikuri…aRzr<strong>da</strong> mizani <strong>da</strong> saSualebebi” a.<br />

re<strong>da</strong>qtori a tyemelaZe, gamomcemloba ,,ganaTleba”, Tbilisi.<br />

137


75. Tbilisuri. . . 2008: ,,Tbilisuri sa<strong>da</strong>rbazoebi”, re<strong>da</strong>qtori dimirti<br />

TumaniSvili, gamomcemloba Sps. ,,sezani”, Tbilisi.<br />

76. msoflio . . . 2009: ,,msoflio ferweris atlasi XI- XX ss”. Wignis<br />

Semdgeni getaSvili nino. gamomc. ,,olma-presi”, moskovi.<br />

msoflio. . . 2009: ,,Атлас Мировой Живописи XI- XX ВВ”. Составитель Геташвили<br />

Н. Изд.: ,,Олма- прес , Москва.<br />

ენციკლოპედია, ლექსიკონი:<br />

77. sabWoTa. . . 1982: sabWoTa enciklopediuri leqsikoni, Sedgenilia<br />

mecnierul-re<strong>da</strong>qtoruli sabWos mier. Tavmjdomare a.Pproxorovi. gamc.<br />

,,sovetskaia enciklopedia”<br />

sabWoTa. . . 1982: Советский Енциклопедический Словарь, Научно-редакционный<br />

совет, Председатель А. Прохоров, Изд. ,,Советская Енциклопедия” Москва.<br />

ორი ან მეტი ავტორის წიგნები:<br />

78. kldiaSvili. . . 2006: kldiaSvili ana, RaRaniZeE nino, ,,xelovneba 10”<br />

gamomcemloba ,,logos presi”, Tbilisi.<br />

79. pendikova. . . 2008: pendikova irina, rakitina lubov, ,,arqetipi <strong>da</strong><br />

simbolo reklamaSi” gamomcemloba: ,,iuniti” moskovi.<br />

80. pendikova. . . 2008: Пендикова И. Ракитина Л. ,,Архетир и Символ в Рекламе”<br />

,,Юнити”, Москва 2008.<br />

81. uConova. . . 2008: uConova viqtoria, starix nina, ,,<strong>reklamis</strong> ostoria”<br />

wigni 3. gamomc: ,,iuniti”, moskovi.<br />

uConova. . . 2008: Ученова В., Старых Н. ,,История Рекламы”, 3-е Издание, Изд.<br />

,,Юнити”, Москва.<br />

138


139

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!