06.05.2013 Views

ivane javaxiSvilis saxelobis

ivane javaxiSvilis saxelobis

ivane javaxiSvilis saxelobis

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

<strong>ivane</strong> <strong>javaxiSvilis</strong> <strong>saxelobis</strong><br />

Tbilisis saxelmwifo universiteti<br />

Hhumanitarul mecnierebaTa fakulteti<br />

inglisuri filologia<br />

iamze mirazanaSvili<br />

politikuri diskursis zogierTi<br />

pragmatikuli maxasiaTebeli<br />

(qarTul da inglisur enaTa masalaze)<br />

<strong>ivane</strong> <strong>javaxiSvilis</strong> <strong>saxelobis</strong> Tbilisis saxelmwifo universitetis<br />

filologiis doqtoris (Ph.D.) akademiuri xarisxis<br />

mosapoveblad warmodgenili<br />

d i s e r t a c i a<br />

samecniero xelmZRvaneli:<br />

filologiis mecnierebaTa doqtori,<br />

asocirebuli profesori nino daraselia<br />

T b i l i s i<br />

2011<br />

1


Sinaarsi<br />

Sesavali ............................................................................................................................................ 3<br />

1. politikuri diskursis zogadi maxasiaTeblebi. prezidentTa gamosvlebi,<br />

rogorc politikuri diskursis qvetipi........................................................................ 5<br />

2. prezidentTa gamosvlebis Janrobrivi klasifikacia ........................................ 10<br />

Tavi 1<br />

enis funqciaTa realizaciis Taviseburebani prezidentTa gamosvlebSi ........ 26<br />

1.1. referenciuli funqcia ............................................................................................. 28<br />

1.2. emociuri funqcia ....................................................................................................... 30<br />

1.3. konatiuri funqcia ..................................................................................................... 35<br />

1.4. fatikuri funqcia ....................................................................................................... 38<br />

1.5. metalingvisturi funqcia ....................................................................................... 44<br />

1.6. poeturi funqcia ......................................................................................................... 52<br />

I Tavis daskvna ............................................................................................................................. 58<br />

Tavi 2<br />

sametyvelo aqtTa lingvisturi realizaciis Taviseburebani prezidentTa<br />

gamosvlebSi ................................................................................................................................... 63<br />

2.1. reprezentativebi......................................................................................................... 69<br />

2.2. komisivebi ....................................................................................................................... 82<br />

2.3. direqtivebi .................................................................................................................... 97<br />

2.4. eqspresivebi ................................................................................................................. 109<br />

2.5. deklaraciebi .............................................................................................................. 117<br />

2.6. sametyvelo aqtebis urTierTmimarTeba da hibriduli aqtebi ............ 121<br />

II TavisDdaskvna .......................................................................................................................... 127<br />

saerTo daskvna .......................................................................................................................... 137<br />

gamoyenebuli literatura ................................................................................................... 154<br />

2


Sesavali<br />

Tanamedrove cxovreba warmoudgenelia politikis gareSe. TiToeuli<br />

Cvengani garkveulwilad CarTulia politikaSi. arCevnebSi monawileoba,<br />

televiziiT axali ambebis mosmena, sagazeTo statiebis kiTxva, an ubralod<br />

megobrebTan mTavrobisa da prezidentis politikuri gadawyvetilebebis da<br />

maTi SesaZlo Sedegebis ganxilva aris Cveni cxovrebis ganuyofeli<br />

nawili. aqedan gamomdinare, sruliad bunebrivia mzardi interesi<br />

politikuri diskursisadmi. gansakuTrebul interess iwvevs enis is<br />

saSualebani, romlebsac politikosebi da gansakuTrebiT prezidentebi<br />

mimarTaven xalxze zemoqmedebis mosaxdenad da maTTvis sasurveli<br />

Sedegebis misaRwevad. politika bevrad aris damokidebuli enis<br />

gamoyenebaze. politikuri nebis gamoxatulebisa da sazogadoebisaTvis<br />

gadacemis procesSi umTavres rols swored ena warmoadgens. swored enis<br />

meSveobiT xdeba nebismieri politikuri qmedebis momzadeba, ganmarteba,<br />

gamarTleba, gakontroleba, Sefaseba, kritika da sxva. yovelive aman<br />

ganapiroba Cemi interesi-Semeswavla politikuri diskursis erT-erTi<br />

saxeobis, kerZod, prezidentTa diskursis zogierTi pragmatikuli<br />

maxasiaTebeli.<br />

Temis aqtualobas gansazRvravs lingvistikis Tanamedrove etapze<br />

arsebuli mzardi interesi politikuri diskursis da misi pragmatikuli<br />

kuTxiT ganxilvisadmi.<br />

naSromis mizania: amerikel da qarTvel prezidentTa gamosvlebis<br />

pragmatikuli maxasiaTeblebis SepirispirebiTi analizi, rac Tavis mxriv<br />

moicavs:<br />

a) prezidentTa gamosvlebis enis funqciaTa realizaciis<br />

TvalsazrisiT Seswavla;<br />

b) prezidentTa gamosvlebis sametyvelo aqtTa Teoriis<br />

TvalsazrsiT ganxilva;<br />

3


naSromi aseve warmoadgens saprezidento gamosvlebis Janrobrivi<br />

klasifikaciis mcdelobas.<br />

naSromis siaxle mdgomareobs SemdgomSi:<br />

1. Seswavlilia enis funqciaTa realizaciis Taviseburebani amerikel<br />

da qarTvel prezidentTa gamosvlebSi da warmodgeniliaAaRniSnul<br />

maxasiaTebelTa SepirispirebiTi analizi;<br />

2. Sepirispirebulia amerikel da qarTvel prezidentTa gamosvlebSi<br />

sametyvelo aqtTa realizaciis Taviseburebani;<br />

3. warmodgenilia prezidentTa gamosvlebis Janrobrivi klasifikacia;<br />

4. zemoT CamoTvlili pragmatikuli maxasiaTeblebis statistikuri<br />

monacmebi warmodgenilia Janrebis mixedviT.<br />

sakvlev masalad gamoyenebulia amerikel da qarTvel prezidentTa 60<br />

gamosvla. kerZod, sakvlevi korpusi moicavs Semdegi amerikeli da<br />

qarTveli prezidentebis gamosvlebs:<br />

qarTveli prezidentebi<br />

1) zviad gamsaxurdia;<br />

2) eduard SevardnaZe;<br />

3) mixeil saakaSvili.<br />

amerikeli prezidentebi, romlebic, saTaveSi udgnen amerikis SeerTebul<br />

Statebs zemoT CamoTvlili qarTveli prezidentebis moRvaweobis<br />

periodSi.<br />

4) jorj buSi ufrosi (George Herbert Walker Bush);<br />

5) bil klintoni (Bill Clinton);<br />

6) jorj buSi umcrosi (George Walker Bush);<br />

7) barak obama (Barack Hussein Obama).<br />

kvlevis Teoriul da meTodologiur safuZvels qmnis lingvisturi<br />

pragmatika (Austin 1962; Jakobson 1960; Leech 1983; Levinson 1983; Mey 1994; Sadock 1988;<br />

Schmidt 1985; Searl1969,1979; Stilwell Peccei, 1999; Verschueren 1999; Yule 1996); diskursis<br />

da kritikuli diskursis analizi (Cook 1989; Cutting 2002; Fries 1983; Harris 1952;<br />

Hatch 1992; McCarthy 1991; Ochs 1979; Tannen 1982; Van Dijk 1985; Weiss & Wodak 2003;<br />

Wodak & Chilton 2005); politikuri diskursi (Cap 2006,2008; Chilton 2002, 2004; Chilton<br />

4


& Schaffner, 1997; Geis 2006; Hart 2005; Korzi 2004; Lakoff 1996; Lim 2002; Sigelman 1996; Van<br />

Dijk, 1997); Janrebis Teoria (Aristotle 1954; Bakhtin 1986; Bitzer 2001; Campbell &<br />

Jamieson, 1990; Miller1984; Swales 1990); stilistika (Chilton 1993; Galperin 1977, 1990; Hart<br />

1984; Sosnovskaya 1974; Turner 1977; Verdonk 2003).<br />

1. politikuri diskursis zogadi maxasiaTeblebi.<br />

prezidentTa gamosvlebi, rogorc politikuri diskursis qvetipi.<br />

politikuri diskursi Tanamedrove diskursis erT-erTi<br />

umniSvnelovanesi sferoa. rogorc cnobilia, sityva “politika”<br />

etimologiurad berZnuli sityidan πολιτικος [politikós] momdinareobs da niSnavs<br />

moqalaqes. politikis ganmartebebi jer kidev aristoteles SromebSi<br />

gvxvdeba. Tavdapirvelad politika niSnavda adamianebis mier koleqtiuri<br />

gadawyvetilebebis miRebis process. dRevandeli ganmartebiT politika aris<br />

termini, romelic aRniSnavs samTavrobo an saxelmwifo saqmeebis<br />

mmarTvelobas. erT-erTi ganmartebiT, politika aris adamianis qmedebis<br />

sfero, romlis mizania moaxdinos garkveuli zemoqmedeba xalxTa masebze.<br />

politika - esaa ZalauflebisaTvis brZola, saSualeba imisa, rom gaataro<br />

garkveuli interesebi da ganaxorcielo ideebi. (Wikipedia Encyclopedia)<br />

rogorc ukve aRiniSna, politikuri nebis gamoxatulebisa da<br />

sazogadoebisaTvis gadacemis procesSi umTavres rols ena warmoadgens.<br />

swored enis meSveobiT xdeba nebismieri politikuri qmedebis momzadeba,<br />

ganmarteba, gamarTleba, gakontroleba, Sefaseba, kritika da sxva.<br />

sxvadasxva akademiuri disciplinebi maTi miznebisa da kvlevis<br />

meTodebis gaTvaliswinebiT politikur diskurss gansxvavebuli kuTxiT<br />

Seiswavlian. ase magaliTad, politologebi ZiriTadad politikuri<br />

gadawyvetilebebisa da qmedebebis Sedegebs swavloben, isini interesdebian<br />

politikuri realobiT, romelic yalibdeba da amasTan erTan aisaxeba<br />

diskursSi. unda aRiniSnos, rom samwuxarod politologebi ugulebelyofen<br />

politikuri diskursis lingvisturi TvalsazrisiT kvlevas da ar<br />

5


iTvaliswineben im faqts, rom politikuri diskuris lingvisturi analizi<br />

mniSvnelovan socialur, politikur da kulturul informacias iZleva.<br />

politikuri diskursis cneba, kerZod, Tu ra moiazreba politikur<br />

diskursSi, jer kidev sakamaToa (Cap 2006; Chilton 1997; Geis 2006; Van Dijk 1997).<br />

jer kidev bolomde ar aris garkveuli rogori diskursi iTvleba<br />

politikurad. cxadia, rom prezidentebis, an politikosebis gamosvlebi,<br />

romelnic asaxaven garkveul politikur movlenebs an gadawyvetilebebs,<br />

warmoadgenen politikuri diskursis nimuSs. amavdroulad sainteresoa,<br />

SeiZleba Tu ara mivakuTnoT politikur diskurss yoveldRiuri metyveleba<br />

(werilobiTi an zepiri) “globaluri politikis” Sesaxeb. aRniSnuli tipis<br />

metyveleba xSir SemTxvevaSi ar moicavs politikur terminebs da<br />

miekuTvneba araoficialur registrs, Tumca warmoadgens msjelobas<br />

politikuri movlenebis Sesaxeb. msgavsi kiTxvebi, anu ra saxis diskursi<br />

iTvleba uSualod politikur diskursad, jer kidev pasuxgaucemelia.<br />

mkvlevrebs ar gaaCniaT politikuri diskursis saerTo gansazRvreba, amitom<br />

mniSvnelovania dadgindes politikuri diskursis specifikuri saerTo<br />

forma da sazRvrebi. amis mcdeloba diskursis zogierT mkvlevars hqonda.<br />

holandieli lingvisti van deiki politikur diskurss Semdegnairad<br />

ganmartavs: “A class of genres defined by a social domain, namely by politics”. (Van Dijk 1997:<br />

11:53). Pamdenad, politikur diskurss igi Janris garkveul klass uwodebs,<br />

romelsac gansazRvravs socialuri sfero, kerZod, politika. Tumca aqve<br />

aRniSnavs, rom politikuri diskursi ar unda Semoifarglebodes mxolod<br />

politikosTa eniT: “this clearly cannot be confined to the language of politicians”. (Van Dijk<br />

1997: 11:67).<br />

politikuri diskursi zogjer sazogadoebrivi sferos enad<br />

ganixileba. zogjer politikuri diskursi socio-politikur da aseve<br />

sazogadoebriv sferoSi enis aqtualur gamoyenebad ganimarteba. (Cap 2008: 40<br />

(1): 17-41)<br />

Ciltoni gvTavazobs implicitur ganmartebas “Political discourse is the use of<br />

language in ways that humans, being political animals, tend to recognize as “political”. (Chilton<br />

2004:14). igi iziarebs mosazrebas, rom adamiani aris politikuri cxoveli<br />

6


da, Sesabamisad, politikur diskursad miiCnevs enis imgvar gamoyenebas,<br />

rodesac is Tavad adamianis mier aRiqmeba politikurad.<br />

qsing lus Tanaxmad, politikuri diskursi emsaxureba azrTa<br />

formirebas da akontrolebs sazogadoebriv azrs. Mmisi roli, funqcia da<br />

efeqti universaluria, miuxedavad sazogadoebebis, qveynebisa da saxelmwifo<br />

wyobis da reJimebis gansxvavebulobisa. (Lu 1999: 4: 487-508.)<br />

zogierTi enaTmecnieri ”sazogadoebrivi azris enas” an “agitatoris<br />

enas” miiCnevs politikur diskursad. (Geis 1987:700 -707.)<br />

amdenad, politikuri diskursi SeiZleba ganvixiloT, rogorc<br />

mizanmimarTuli sazogadoebrivi qmedeba politikur sferoSi. politikur<br />

diskursad iTvleba is diskursi, romelic gvxvdeba mTavrobis Sexvedrebze,<br />

saparlamento sesiebze, politikuri partiebis Sexvedrebis dros. agreTve<br />

diskursi iTvleba politikurad, Tu igi politikur garemoSi xorcieldeba.<br />

Tumca amavdroulad politikuri diskursi ar Semoifargleba mxolod da<br />

mxolod amiT.<br />

politikuri diskuri, rogorc ukve aRvniSne, ar aris homogenuri. is<br />

Sedgeba rigi qvetipebisagan, Janrebisagan, romlebic gulisxmoben garkveul<br />

komunikaciur situacias da komunikantebs. am kriteriumis gaTvalsiwinebiT,<br />

politikuri diskursis analizma SesaZlebelia moicvas enis yvela done da<br />

aspeqti (fonetika, fonologia, leqsika, sintaqsi).<br />

qristafor harti ganixilavs politikuri diskursis analizis zogad<br />

aspeqtebs. igi miiCnevs, rom politikuri diskursis analizSi yuradReba<br />

unda mieqces Semdeg maxasiaTeblebs: erTjeradoba unda Sepirispirdes<br />

procesualobasTan/ TanmimdevrulobasTan, sadac kriteriumi unda iyos dro;<br />

mono-/duoteqstualoba Sepirispirdes interteqstualobasTan, sadac<br />

gaTvaliswinebuli unda iyos konteqsti; individualoba Sepirispirdes<br />

warmomadgenlobiTTan, sadac yuradReba oratorobas unda mieqces;<br />

pirdapiri, uSualo kontaqti unda daupirispirdes masmediis saSualebiT<br />

gadacemul Setyobinebas; gamiznuloba unda Sepirispirdes tipologiur<br />

mravalferovnebasTan gamosvlebis tipebis gaTvaliswinebiT; da diskursis<br />

damajerebloba unda iqnes ganxiluli politikuri warmatebulobis kuTxiT,<br />

7


anu ramdenad iqna miRweuli mizani: ”singularity vs processuality/ sequentiality<br />

(criterion:time), mono-/ duotextuality vs intertextuality (context), individuality vs representation<br />

(orator), direct contact vs. mass media (medium), genus deliberativum vs. typological diversity (type<br />

of speech), and persuasion vs. political (campain) success (aim)”. (Hart 2005: 2 (2):189-194.)<br />

Ppolitikuri diskursi, rogorc iaraRi-Secvalo realoba, ganxilulia<br />

piotr capis mier legitimaciis da aproqsimaciis cnebebis gamoyenebiT (Cap,<br />

2006, 2008, 2010)<br />

zogadad politikuri diskursis lingvisturi analizi SeiZleba<br />

warmatebuli iyos im SemTxvevaSi, Tu igi Seexeba gamomsvlelis rogorc<br />

lingvistur, aseve politikur qcevas. es SesaZlebelia gakeTdes ori<br />

mimarTulebiT: SesaZlebelia analizi daviwyoT lingvisturi mikro-doniT<br />

da gavarkvioT, Tu ra strategiul funqciebs asruleben konkretuli<br />

struqturebi (sityvis arCevani, specifikuri semantikuri struqtura) miznis<br />

misaRwevad. an SesaZlebelia analizi daviwyoT makro-doniT, esaa<br />

magaliTad, teqstis warmoqmneli komunikaciuri situaciebi da funqciebi.<br />

orive mimarTulebiT, politikuri situacia da procesi SesaZlebelia<br />

davakavSiroT diskursis tipebTan da diskursis organizaciis doneebTan<br />

Sualeduri doniT, rogoricaa strategiuli funqciebi. (Chilton & Schaffner 1997<br />

2: 6-23.)<br />

boxmanis mosazrebiT, politikuri diskursis klasifikacia efuZneba<br />

funqciur da Tematur kriteriums. Ppolitikuri teqstebi aris politikis<br />

da misi Sedegis nawili; politikuri teqstebi aris istoriulad da<br />

kulturulad gamiznuli (Bochman 1986). isini asruleben sxvadasxva funqcias<br />

sxvadasxva politikuri aqtivobebis Sesabamisad. Tematika Seexeba<br />

umTavresad politikas, aseve politikur RonisZiebebs, politikur ideebs,<br />

politikur urTierTobebs da sxv. erT-erTi saerTo maxasiaTebeli<br />

politikuri teqstebisaTvis aris is, rom umetes SemTxvevaSi politikuri<br />

teqstebi gamiznulia farTo sazogadoebisaTvis.<br />

rogorc cnobilia, enis gamoyenebis TvalsazrisiT ganasxvaveben Sida<br />

da gare politikur komunikacias. Sida politikuri komunikacia moicavs<br />

diskursis formebs, romelic xorcieldeba iseT politikur institutebSi,<br />

8


ogoricaa samTavrobo uwyebebi, partiebi an sxva saxelmwifo struqturebi.<br />

esaa teqstebi im konteqstSi, romelic ganixilavs politikur ideebs,<br />

rwmenas, sazogadoebis an sazogadoebis nawilis politikur saqmianobas.<br />

xolo gare politikuri komunikacia aris mimarTuli farTo sazogadoebaze,<br />

xalxis masebze, e.i. ara politikosebze. aRniSnuli orive tipis politikuri<br />

komunikacia xorcieldeba sxvadasxvagvari teqstebis, Janrebis meSveobiT.<br />

Aaseve, politikuri diskursi moicavs Sida-saxelmwifoebriv da gare-<br />

saxelmwifoebriv diskurss. Tumca, SesaZlebelia politikurma diskursma<br />

sxva formebic miiRos. politikuri diskursis ganxorcielebisas<br />

gamomsvlelebi arian ZiriTadad wamyvani politikosebi, romelTac SeuZliaT<br />

mimarTon imave politikuri an ideologiuri jgufis wevrebs (magaliTad,<br />

partiis lideri mimarTavs wevrebs), warmodgenili magaliTi iqneba Sida<br />

politikuri komunikaciis magaliTi. gare, magram Sida-saxelmwifoebrivi<br />

politikuri komunikaciis nimuSi iqneba politikuri mimarTva farTo<br />

sazogadoebisadmi qveynis maStabiT. gare-saxelmwifoebrivi politikuri<br />

komunikaciis magaliTi iqneba wamyvani politikosis mimarTva politikosebis<br />

an sazogadoebis nawilisadmi sazRvargareT. (Schaffner 1996 Vol.3, No 3.)<br />

gai kuki gamoyofs diskursis Semdeg mniSvnelovan qvetipebs:<br />

ukuqceviTi (reciprocal) da araukuqceviTi diskursi (ukukavSiris ar mqone)<br />

(non-recifrocal). pirvel SemTxvevaSi msmenelma SeiZleba gavlena iqonios<br />

komunikaciis warmarTvasa da ganviTarebaze, xolo meore SemTxvevaSi<br />

msmenelsa da mosaubres SeiZleba saSualeba ar hqondes uSualo<br />

komunikaciis damyarebisa. politikuri gamosvlebis SemTxvevaSi, rogoricaa<br />

magaliTad, prezidentebis mimarTvebi, mosaubre anu prezidenti mimarTavs<br />

auditorias, xolo msmenels mxolod mosmena Tu SeuZlia, anu xorcieldeba<br />

araukuqceviTi diskursi. (Cook 1989)<br />

mniSvenlovania aseve zepiri da werilobiTi, monologuri da<br />

dialoguri/poliloguri diskursis gamijvnac (Tannen 1989; Shiffrin 1984.) am<br />

TvalsazrisiT politikuri diskursi SesaZlebelia iyos nebismieri saxis,<br />

rac zemoT aris CamoTvlili.<br />

9


ogorc ukve aRiniSna, naSromSi SeswavliliaFpolitikuri diskursis<br />

erT-erTi Zalze saintereso qve-tipi, kerZod, prezidentebis gamosvlebi.<br />

amdenad, prezidentTa gamosvlebi zemoT ganxiluli mosazreebis Tanaxmad<br />

aris (sasurvelia) mWermetyvelebis nimuSi, romelic TavisTavSi aerTianebs<br />

mizans-daarwmunos msmeneli verbaluri saSualebiT da miaRwios konsensuss<br />

sazogadoebaSi arsebuli normebis da Rirebulebebis gaTvaliswinebiT.<br />

prezidentTa gamosvlebi SeiZleba iyos dagegmili an daugegmavi metyvelebis<br />

nimuSi. prezidentTa gamosvlebi SeiZleba iyos rogorc Sida aseve gare<br />

politikuri komunikaciis nimuSi, vinaidan isini mimarTulia rogorc<br />

politikosebis, aseve qveynis da xSirad msoflio mosaxleobisadmi. aseve<br />

prezidentTa gamosvlebi SeiZleba iyos Sida- saxelmwifoebrivi an/da gare-<br />

saxelmwifoebrivi. rogorc ukve aRvniSne, prezidentTa gamosvlebi amave<br />

dros aris araukuqceviTi diskursis nimuSi. yovelive es metyvelebs<br />

prezidentTa gamosvlebis pragma-lingisturi ganxilvis saWiroebaze<br />

eqstralingvisturi, socio-politikuri da kulturuli garemoebebis<br />

gaTvaliswinebiT.<br />

2. prezidentTa gamosvlebis Janrobrivi klasifikacia<br />

rogorc ukve aRiniSna, politikur diskursSi calke qvetipad<br />

gamoiyofa prezidentTa gamosvlebi. maTi pragmatikuli maxasiaTeblebis<br />

mixedviT kvlevamde mniSvnelovnad miviCnie momexdina prezidentTa<br />

gamosvlebis Janrobrivi klasifikacia, raTa kvlevisas movicva prezidentTa<br />

gamosvlebis sruli speqtri.<br />

rogorc cnobilia, werilobiTi an zepiri komunikaciis klasifikaciis<br />

mizniT Janrebi aristoteles moRvaweobis periodidan gamoiyeneboda. (Aristotle<br />

1954) Janrebis Teoriis xangrZlivi arsebobis miuxedavad, Janri, rogorc<br />

diskursis an teqstis aRwerisa da analizis kritikuli iaraRi, meoce<br />

saukunemde ar gamokveTila. Janris kritikam ramdenime etapi ganvlo:<br />

10


pirveli etapze Janrebis klasifikacia xdeboda mxolod formaluri<br />

maxasiaTeblebis mixedviT. (Bakhtin 1986: 62-102.)<br />

1980-ian wlebSi Janrebis mkvlevarTa interesma gadainacvla Janrebis<br />

zogadi formebis kvlevidan Janris socio-kulturuli midgomis<br />

TvalsazrisiT Seswavlisken. moxda werilobiTi da zepiri komunikaciis<br />

garkveuli zogadi formebis eWqveS dayeneba. axali Teoriebi werilobiT da<br />

zepir komunikacias ganixilavdnen, rogorc socialur pasuxs arsebuli<br />

ritorikuli aucileblobis mimarT da ara formaluri, zogadi elementebis<br />

nakrebs. amA periodSi Janrebis Teoriis ganviTareba meore fazaSi Sedis,<br />

rac ukavSirdeba Janrebis xelaxal interpretacias socio-kulturuli<br />

garemoebebis gaTvaliswinebiT. (Miller1984: 151-67; Bitzer 2001)<br />

vfiqrob, rom prezidentTa gamosvlebis analizi Janrobrivi<br />

klasifikaciis mizniT unda aerTianebdes zemoT aniSnul orive midgomas da<br />

kvleva unda iTvaliswinebdes rogorc kompoziciur stuqturas, aseve<br />

Sinaarsobriv plans, ritorikul gamiznulobas, stils, socio-politikur<br />

da kulturul garemoebebs. aseve mniSvnelovania yuradReba mieqces<br />

pragmatikul aspeqtebs, kerZod, ra warmoadgens mimarTvis gamiznulobas, ra<br />

qmedebis miRweva surs mTqmels garkveuli JanrisaTvis damaxasiaTebeli<br />

gamoTqmebiT, rogor aRiqmeba, ra tipis interpretacias aZlevs am<br />

Setyobinebebs msmeneli da rogor reagirebs maTze. Yyovelive zemoT<br />

aRiSnulis gaTvaliswineba ki saSualebas mogcems naTeli movfinoT, Tu ra<br />

gzas mimarTaven prezidentebi garkveuli miznebis misaRwevad da ramdenad<br />

efeqturia es perlokuciuri Sedegis miRwevis TvalsazrisiT.<br />

prezidentTa gamosvlebis Janrebis klasifikaciisas veyrdnobi<br />

kempbelis da jeimisonis mier Janrebis kvlevis Sesaxeb SemuSavebul meTods<br />

(Campbell and Jamieson 1990), rac iTvaliswinebs gamosvlebis Janrebad<br />

gamoyofas, maTi kompoziciur-struqturuli maxasiaTeblebisa da Sinaarsis<br />

mixedviT.<br />

amdenad, empiriuli masalis zemoT aRniSnuli kriteriumebis mixedviT<br />

kvlevisas aseve gaviTvaliswine calkeuli gamosvlebis warmoTqmis<br />

11


socialuri, politikuri da kulturuli foni. Sedegad gamovyavi Semdegi<br />

Janrebi:<br />

I. sainauguracio gamosvla<br />

II. winasaarCevno kampaniis dros warmoTqmuli sityva<br />

III. sityva-angariSi<br />

IV. sityva - mimarTva<br />

V. milocva/ misamZimreba<br />

VI. Sewyaleba/ dajildoeba<br />

VII. veto-Setyobineba<br />

VIII. omis ritorika<br />

IX. impiCmentis Setyobineba<br />

X. gamosamSvidobebeli gamosvla<br />

ganvixiloT Tioeuli Janri:<br />

I. inauguracia<br />

inglisurenovan specialur literaturaSi sainauguracio gamosvlebis<br />

Janri yvelaze metad Seswavlili Janria, romelic sxvadasxva perspeqtiviT<br />

aris gaanalizebuli mkvlevrebis mier.<br />

rogorc cnobilia, prezidentebis mier sazeimod ficis dadebis<br />

ceremonials inauguracia ewodeba. xolo im sityvas, romelsac prezidentebi<br />

konstituciiT dadgenili ficis teqstTan erTad warmoTqvamen,<br />

sainauguracio (saprogramo) sityva ewodeba.<br />

inauguracia momdinareobs laTinuri sityvidan „inauguratio‟ da vebsteris<br />

leqsikoni sityvas “INAUGURA''TION Semdegnairad ganmartavs: “The act of<br />

inducting into office with solemnity; investiture with office by appropriate ceremonies.”<br />

(Tanamdebobis oficialuri dakaveba ritualis dacviT; Tanamdebobis<br />

oficialuri dakaveba saTanado ceremionialiT ) (Webster's Revised Unabridged<br />

Dictionary)<br />

miiCneven, rom sainauguracio gamosvlebi warmoadgens prezidentebis<br />

Zalauflebis gamovlinebas, sadac ena gamoyenebulia, rogorc iaraRi.<br />

(Sigelman 1996: 81-92). sainauguracio gamosvlebi warmoadgens aramxolod<br />

12


oficialur gancxadebas, aramed xalxTan komunikaciis wyarosac (Ochs 1979:<br />

64-97).<br />

prezidentis inauguracia aramarto konstituciiT dadgenili sazeimo<br />

da lamazi cermoniaa, aramed mas mniSvnelovani sazogadoebriv-poilitikuri<br />

datvirTvac aqvs. is ganasaxierebs saxelmwifo xelisuflebis memkvirdeobasa<br />

da ganaxlebas. swored prezidentTa sainauguracio gamosvlebi gansazRvravs<br />

eris mimarTulebas warsulidan ukeTesi momavlisaken, awmyo droSi<br />

gatarebuli RonisZiebebis da gonivruli politikis gziT. prezidentTa<br />

sainauguracio gamosvlebi asaxavs aramxolod mimdinare politikur<br />

situacias, aramed ayalibebs socialuri, kulturuli da politikuri<br />

komunikaciis axal formebs. prezidentTa sainauguracio sityvebi<br />

lingvisturad, socialurad da kogniturad rTulia. isini rogorc<br />

struqturiT, iseve SinaarsiT da moculobiT gansxvavdeba erTmaneTisagan,<br />

Sesabamisad, Zalze rTulia maTi analizi (Chilton 2004:11). swored sirTulis<br />

gamo prezidentTa sainaguracio sityvebs mravali disciplina, mimarTuleba<br />

da mecnieri Seiswavlis sxvadasxva kuTxiT.<br />

sainauguracio mimarTvebis kvlevis zogierTi saintereso aspeqti<br />

zogierTi mkvlevrisTvis sainteresoa inauguraciisaTvis<br />

damaxasiaTebeli permanentuli da mtkice Temebis identifikacia, im<br />

permanentuli Temebis dadgena, rasac prezidentebi ganixilaven<br />

sainauguracio gamosvlebSi (Campbell and Jamieson 1985 15(2): 394-11; Ericson 1997 27<br />

(4):727-44; Beasley 2001 68(2):169-83) zogierTi mecnieri sainauguracio sityvebs<br />

iyenebs imis saCveneblad, rom politikuri sistemebi icvleba droTa<br />

ganmavlobaSi (Chester 1980 10(4):571-81; Hinckley 1990; Lim 2002 32(2):328-48; Ryan 1993;<br />

Tulis 1987). mecnierebi sxvadasxva sferoebidan (politikuri mecniereba,<br />

fsiqologia, komunikacia) aanalizeben sainauguracio gamosvlebs, rogorc<br />

masalas, romelic avlens faqtebs prezidentebis Sesaxeb da winaswar<br />

gansazRvravs prezidentTa qcevebs (Whissell & Sigelman 2001 35(3):255-72.). aseve<br />

mimarTavdnen sainauguracio sityvebis analizs prezidentTa ritorikis<br />

analizis (Beasley 2001 68(2):178-83; Bradley 1983; Browne 2002 5(3):409-38; Campbel and<br />

Jamieson 1985; Carpenter 2005; Lee 1998; Lucas 1986 51(4): 354-70; Ryan 1993) an<br />

13


politikur sistemaSi inauguraciebis semantikis analizis mizniT (Chester<br />

1980; Hinckley 1990; Lim 2002; Ryan 1993; Tulis 1987.)<br />

smiTebma (Smith and Smith 1985) sainaguracio gamosvlebze dayrdnobiT<br />

saprezidento ritorikisa da marTvis Teoriuli CarCos Sesaqmnelad<br />

SeimuSaves mniSvnelobis koordinirebuli menejmentis midgoma. am<br />

perspeqtivis Tanaxmad, xalxi qmnis mniSvnelobas, im SemTxvevaSic ki, Tu is<br />

ar arsebobs. smiTebi ayalibeben mniSvnelobis ierarqias, romelic eqvsi<br />

donisagan Sedgeba: Sinaarsi, sametyvelo aqti, epizodi, urTierToba,<br />

individualuri cxovrebis scenari da kultura. Sinaarsis wesi moqmedebs<br />

Cveni azrebis da ideebis aRwerisas da fokusirdeba ideasa da sityvas<br />

Soris semantikur urTierTobaze. lingvisturi arCevani, rogoricaa<br />

magaliTad, ”imedi” da ”xedva” emyareba winaswargamiznul kriteriums.<br />

xalxi ganasxvavebs sainauguracio gamosvlebis tips sametyvelo aqtebSi<br />

gamoyenebuli sityvebis meSveobiT, romelsac prezidentebi iyeneben<br />

Setyobinebis gadacemisas xmisa da Jest-mimikis aqcentirebiT (Whitehead & Smith<br />

2002). epizodebis komunikaciis wesi xazs usvams periodulad ganmeorebad<br />

situaciur an scenur faqtorebs, romelic Seesabameba ritorikis<br />

aristoteleseul definicias ”mocemul situaciaSi damajereblobis<br />

saSualebebis aRmoCenis unars” (Aristotle 1954). urTierTobis wesis<br />

Sesabamisad, is, ris gakeTebasac adamiani apirebs, modificirdeba<br />

komunikaciis moTxovnebis, saWiroebebis da tabus Sesabamisad. prezidentebs<br />

surT auditoriasTan (mTavrobis, Jurnalistebis da im pirTa CaTvliT,<br />

romelic mas ar uWers mxars) sasurveli samuSao urTierTobis SenarCuneba.<br />

individualuri cxovrebis scenaris wesi aCvenebs, Tu rogor akeTebs<br />

prezidenti arCevans piradi Rirebulebebis, upiratesobebis da normebis<br />

safuZvelze. kulturis wesi ki zogadad marTavs sazogadoebis komunikaciur<br />

aqtivobas.<br />

marTalia, prezidentebi sainauguracio gamosvlebSi saubroben eris<br />

maTeuli xedvis Sesaxeb, erT-erTi mniSvnelovani aspeqti, rac mkvlevrebma<br />

Seiswavles aris is, rom sainauguracio gamosvlebi zogadad, rogorc<br />

14


koleqtiuri mTlianoba, warmoadgens wlebis manZilze eris zrdisa da<br />

ganviTarebis istorias.<br />

Tavdapirvelad amerikeli prezidentebi sainauguracio gamosvlebs<br />

iyenebdnen maTi gamarjvebis aRsaniSnavad maSin, rodesac ers acnobdnen da<br />

uxsnidnen gamarjvebis mniSvnelobas. aRniSnuli sabolood gadaizarda<br />

xalxis gaTviTcnobierebasa da ganaTlebaSi konstituciuri mmarTvelobis<br />

mniSvnelobis Sesaxeb.Bbolo dros aSS-s prezidentebi sainauguracio<br />

mimarTvebs iyeneben xalxis gaerTianebisa da STagonebis mizniT (Denton 1993:<br />

IV-VII; Korzi 2004). Sedegad prezidentebi sainauguracio gamosvlebSi<br />

mimarTaven, Tematikisa da formaTa mravalferovnebas.<br />

miuxedavad Msainauguracio kvlevebis mravalferovnebisa, amerikaSi<br />

sainauguracio gamosvlebis analizi ZiriTadad ori kuTxiT keTdeboda:<br />

sainauguracio gamosvlebis Temebis dadgena da politikur sistemaSi<br />

cvlilebis ilustrireba.<br />

eriqsonma daadgina inauguraciisaTvis damaxasiaTebeli 11 Tema (Ericson<br />

1997). korzim Seiswavla prezidentTa sainauguracio gamosvlebi amerikis<br />

politikis istoriaSi xalxsa da prezidentis instituts Soris cvalebadi<br />

urTierTobis perspeqtivis dadgenis mizniT (Korzi 2004 31(1):21-52). man<br />

sainauguracio gamosvlebis sami modeli gamoyo – konstituciuri,<br />

partiuli, da plebiscituri - sadac TiToeuli prezidentis mmarTvelobis<br />

da prezidentis xalxTan urTierTobis gansxvavebul gagebas ayalibebs.<br />

limma daadgina da Seiswavla 5 mniSvnelovani cvlileba me-20<br />

saukunis saprezidento ritorikaSi. igi ayalibebs azrs, rom mimdinareobs<br />

institucionaluri transformacia ritorikis gavrcobis TvaslazrisiT.<br />

cvlilebebi SeiZleba aRweril iqnes, rogorc anti-inteleqtualuri,<br />

abstraqtuli, asertiuli, demokratiuli da sasaubro. lim ganaviTara<br />

Sefasebis maCveneblebi prezidentebis miRwevebis Sesafaseblad da<br />

gaaanaliza sainauguracio gamosvlebi, raTa daedgina, ramdenad hqondaT<br />

winamorbed prezidentebs gaTavisebuli administraciuli miznebi, rasac<br />

sainaguacio gamosvlebSi xalxs hpirdebodnen. (Lim 2002 32(2):339-48)<br />

15


Kkengma administraciuli ideoloogis kuTxiT sainauguracio<br />

gmosvlebis arsebuli kvlevebis Rirsebani da naklovanebani Seiswavla. man<br />

ganixila sainauguracio gamoyenebuli 936 Rirebulebis mqone termini da<br />

analizi gaukeTa administraciuli sistemis ideologiur indeqss sixSiris<br />

martivi analizis gamoyenebiT. (Kang 2006: 71-98.)<br />

erT-erTi midgoma, romelic prezidentTa komunikaciis ritorikis<br />

bunebis gagebas uzrunvelyofs, aris literaturuli stilis Seswavla.<br />

sainauguracio gamosvlis literaturuli stilis Seswavla SesaZlebelia<br />

misi sam mimarTulebad dayofis gziT. pirveli mimarTuleba moicavs<br />

literaturuli gamonaTqvamebis rogorc viwro, aseve zogad analizs. am<br />

perspeqtiviT literaturuli stili moicavs personalur gamonaTqvamebs,<br />

romelic individis bunebis da identobis Sesabamisad unikaluria.<br />

sainauguracio gamosvlebis stilis analizi SesaZlebelia statistikuri<br />

informaciis an xarisxobrivi aRweris gamoyenebiT, rogoricaa magaliTad,<br />

teqstebis sigrZis, sityvebis raodenobis da sixSiris Seswavla. (Kowal 1996<br />

26(1): 1-31; Miller& Stiles 1986 49(1):72-81; Whissell, 1998 86(4):595-613.) aRniSnuli tipis<br />

analizi ZiriTadad moicavs sityvaSi marcvlebis raodenobis, winadadebaSi<br />

sityvebis raodenobis, sityvebis sigrZis, winadadebebis sigrZis, abzacebis<br />

sigrZis, konkretuli sityvebis gamoyenebis sixSiris, punqtuaciis, diskursis<br />

markerebis, pirveli piris mravlobiTi ricxvis da teqstSi gamoyenebuli<br />

sintaqsuri struqturebis ganxilvas. xolo stilisturi Rirebuleba eniWeba<br />

lingvistur elementebs, romlebic iSviaTad gvxvdeba (Yeager 1974 22: 29-36).<br />

sainauguracio gamosvlebis literaturuli stilis analizi aseve<br />

SesaZlebelia maqsimaluri efeqtis misaRwevad lingvisturi gamonaTqvamebis<br />

uamravi erTeulidan saTanados arCevis kvleviT. sainauguracio gamosvlebSi<br />

literaturuli stili aris lingvisturi elementebis seleqciuri<br />

gamoyeneba, rac gulisxmobs sasurveli enobrivi erTeulis SerCevas<br />

mosaubris faseulobebis da msoflxedvis gaTvaliswinebiT (Hart 1984 2(2): 189-<br />

194.; McDevitt 1986 13(1,2,3):18-24; Sigelman, 1996 13(1):81-92). aRniSnuliT<br />

SesaZlebelia stilis maqsimalurad efeqturi gamoyeneba da garkveuli<br />

qarizmas miRweva.<br />

16


sainauguracio gamosvlis, rogorc politikuri diskursis erT-erTi<br />

Janris kvlevas kempbeli da jeimisoni awarmoebdnen. (Campbell & Jamieson, 1990)<br />

maTi mosazrebiT, prezidentTa sainauguracio gamosvlebi Janrobrivad<br />

gansxvavdeba da gamoirCeva prezidentTa diskursis sxva formebisagan, es<br />

namdvilad asea, vinaidan sainauguracio mimarTvebi epideiqturi an<br />

ceremonialuri ritorikis nimuSia. avtorebi amtkiceben, rom sainauguracio<br />

gamosvlebi moicavs oTx ZiriTad elements, romelic mimarTulia ara<br />

aqtivobisaken, aramed ganWvretisaken. maTi mosazrebiT, sainauguracio<br />

gamosvlebis mizania:<br />

auditoriis gaerTianeba, rogorc xalxis, romelic aris<br />

ceremonialis mowme da ratifikatori;<br />

warsulidan memkvidreobiT miRebuli saerTo faseulobebis gameoreba-<br />

ganxilva;<br />

im politikuri principebis wamoweva, romliTac axali administracia<br />

ixelmZRvanelebs marTvelobisas;<br />

Cveneba imisa, rom prezidenti afasebs aRmasrulebeli funqciebis<br />

moTxovnebsa da limitebs.<br />

sainauguracio gamosvlis Janri xasiaTdeba:<br />

• xalxis faseulobebis gansjiT;<br />

• informaciis da sakiTxebis SefasebebiT;<br />

• politikuri xazis rekomendaciebiT.<br />

empiriuli masala moicavs qarTveli prezidentebis 5 sainauguracio<br />

gamosvlas da amerikeli prezidentebis 6 sainauguracio gamosvlas.<br />

specialuri literaturis Seswavlisa da emipiriul masalaze dakvirvebis<br />

safuZvelze davadgine sainauguracio gamosvlebis, rogorc Janris Semdegi<br />

struqturuli maxasiaTeblebi:<br />

1. Sesavali, romelic moicavs misalmebis da madlobis gamomxatvel<br />

Tavazian formebs damswre sazogadoebis mimarT. amerikel prezidentTa<br />

sainauguracio gamosvlebSi aseve aucilebel elements warmoadgens<br />

madlobis gamomxatveli frazebi, romelic mimarTulia winamorbedi<br />

17


prezidentisadmi. aRniSnuli monakveTi ar gxvdeba qarTveli<br />

prezidentebis sainauguracio gamosvlebSi garkveuli istoriuli<br />

movlenebi gamo.<br />

2. ZiriTadi nawili moicavs: prezidentebis ZiriTad Setyobinebebs qveynis<br />

mdgomareobis, maTi xedvisa da Rirebulebebis Sesaxeb; rekomendaciebs,<br />

Tu ra unda gakeTdes mTavrobis da sazogadoebis mier, raTa qveyana<br />

da sazogadoeba (sazogadoebrivi wyobis, sazogadeobis marTvis<br />

CaTvliT) prezidentis mier danaxul idealur samyarosTan movides<br />

SesabamisobaSi.<br />

3. daskvniTi nawili moicavs damasrulebel direqtiul da eqspresiul<br />

frazebs.<br />

aRsaniSnavia, rom zemoT aRniSnuli Janrebidan sainauguracio<br />

gamosvlebis Janri yvelaze metad aris Seswavlili inglisurenovan<br />

specialur literaturaSi. sxva Janrebis mimarT naklebi interesi arsebobs<br />

mkvlevrebs Soris da saWiroebs Semdgom siRrmiseul kvlevas.<br />

II. winasaarCevno kampaniis dros warmoTqmuli sityva<br />

inglisurenovan specialur literaturaSi aqtiurad ganixileba<br />

winasaarCevno kampania sxvadasvxa perspeqtiviT (Dinkin 1989; Paquette 2006; Thurber<br />

2004), Tumca naklebi yuradReba eqceva uSualod winasaarCevno sityvebs,<br />

rogorc prezidentTa diskursis erT-erT Janrs. aRniSnul Janrs ar gaaCnia<br />

arsebobis xangrZlivi istoria, vinaidan Tavad winasaarCevno kampaniis dros<br />

warmoTqmuli sityva axali produqtia politikaSi Tumca Zalze<br />

mniSvnelovani. amerikaSi winasaarCevno kampaniis gamosvlebi me-19 saukuneSi<br />

gamoikveTa da gansakuTrebuli maStabi ukve me- 20-21 saukunebSi SeiZina<br />

(Wikipedia Encyclopedia). kidev ufro axali produqtia is qarTul politikaSi.<br />

prezidentebi swored aRniSnuli JanriT wardgebian sazogadoebis winaSe da<br />

warmoaCenen sakuTar Tavs.<br />

winasaarCevno kampania sareklamo kampaniis msgavsia. aq warmatebuli<br />

kampaniis winapiroba aris kargad dawerili sityva - efeqturad SefuTuli<br />

da warmoTqmuli koherentuli Setyobineba (Snyder 2000). vinaidan swored<br />

18


winasaarCevno gamosvla warmoaCens kandidats, waradgens mas imgvarad, rom<br />

igi mimzidveli iyos amomrCvelisaTvis da media saSualebebisaTvis. Zalian<br />

bevri kargad cnobili politikosi an prezidenti sazogadoebas axsovs<br />

swored winasaarCevno gamosvlebSi gamoyenebuli SetyobinebebiT.<br />

Cems mier Seswavlili empiriuli masala mocavs qarTveli prezidentebis<br />

3 da amerikeli prezidentebis 4 winasaarCevno kampaniis dros warmoTqmul<br />

gamosvlebs. aRniSnuli gamosvlebis Seswavlis Sedegad gamoirkva, rom<br />

winasaarCevno gamosvlebi gamoirCeva lakonurobiTa da eqspresiulobiT.<br />

winasaarCevno gamosvlis aucilebeli nawilia sworad SerCeuli aqcentebi,<br />

slogani da topikaluri winadadeba. msmenelis mimarT gacemuli Setyobineba<br />

unda iyos martivi, raTa xalxma SeZlos misi damaxsovreba da aseve<br />

SesaZlebeli unda iyos Setyobinebis dakavSireba kandidatTan<br />

asociaciurad. SerCeuli Setyobineba unda iyos kargad gaazrebuli da<br />

Tanmimdvruli, raTa amomrCevelma saTanadod gaiTavisos. xSirad SerCeuli<br />

Setyobineba aris ganzogadebuli xasiaTis, raTa moizidos ufro meti<br />

mxardamWeri da/an amomrCeveli. SerCeuli Setyobinebis Tema unda iyos<br />

pozitiuri da arapolemikuri, magaliTad, barak obamas Tanmimdevruli,<br />

martivi Setyobinebis sakvanZo sityva winasaarCevno kampaniis dros iyo<br />

cvlileba “change", "change you can believe in". barak obamam saxeli daimkvidra,<br />

rogorc daxelovnebulma oratorma, vinaidan fraziT "Yes we can" milionobiT<br />

mxardaWeri moipova, gamoaRviZa xalxis optimizmi, daarwmuna isini, rom<br />

SesaZlebelia arsebuli ekonomikuri da politikuri gamowvevebis daZleva.<br />

mixeil saakaSvilis damamaxsovrebeli da STambeWdavi slogani, rac xalxma<br />

aitaca da yoveldRiur cxovrebaSi sxvadasvxa konteqstSi xSirad gvxvdeba,<br />

aris fraza ”gasakeTebeli kidev bevria”, rac pirvelad saakaSvilis<br />

ritorikaSi 2008 wlis winasaarCevno kampaniis dros gamoCnda.<br />

III. sityva - angariSi<br />

es aris prezidentTa yovelwliuri sityva-angariSi qveynis politikuri<br />

da ekonomikuri mdgomareobis Sesaxeb, romelic konstituciis Sesabamisad<br />

Tavdapirvelad mimarTuli iyo, qarTul realobaSi parlamentarebis mimarT,<br />

19


xolo amerikis SemTxvevaSi kongresmenebis mimarT. Tanamedrove<br />

teqnologiurma miRwevebma msmenelis ariali mkveTrad gazarda, vinaidan<br />

dRes prezidentebis angariSebi pirdapiri eTeriT gadaicema radioTi,<br />

televiziiTa da internetiT. amdenad, dRes prezidentTa sityva-angariSi<br />

sruliad mosaxleobisadmia mimarTuili, ramac garkveulwilad maTi<br />

transformacia moaxdina, rogorc struqturuli, aseve ritorikuli<br />

TvalsazrisiT. evoluciurad Seicvala sityva-angariSis formati da sigrZe.<br />

Eempiriuli masalis Seswavlam, romelic moicavs prezidentTa<br />

aRniSnuli Janris 7 gamosvlas cxadyo, rom ucvleli rCeba ZiriTadi Temebi,<br />

rac am Janris gamosvlebSi ganixileba. warsulis gaxseneba, yuradRebis<br />

gamaxvileba momavalze da optimizmi sityva-angariSis Janris aucilebeli<br />

elementebia. dRes sityva- angariSSi aRwerilia qveynis mimdinare<br />

ekonomikuri, politikuri da socialuri viTareba. aseve, mocemulia<br />

samomavlo sakanonmdeblo iniciativebi da garkveuli ritorikuli<br />

argumentebi. sityva-angariSi gansakuTrebiT aqtualizebulia enis<br />

referenciuli funqcia, rac gulisxmobs faqtebisa da statistikuri<br />

monacemebis gamoyenebas. prezidentis yovelwliur angariSs axasiaTebs<br />

sajaro meditacia faseulobebis Sesaxeb, informaciisa da sakiTxebis<br />

Sefaseba da politikuri rekomendaciebis gacema. unda aRiniSnos, rom<br />

prezidentebis sityva-angariSebi gansxvavdeba, imis mixedviT warmoTqmulia<br />

es angariSi arCevnebis, an xelaxali arCevnebis Tu xelisuflebis mier<br />

garkveuli warmatebebis miRwevis Semdeg. xSir SemTxvevaSi isini<br />

orientirebulia media saSulebebze im mizniT, rom angariSis masalebi<br />

saTanadod gaSuqdes masmediaSi. miuxedavad garkveuli qve-tipebisa<br />

aRniSnuli Janris gamosvlebi formaluri maxasiaTeblebis TvalsazrisiT<br />

moicavs Semdeg saerTo struqturul elementebs:<br />

1. Sesavali, sadac prezidentebi miesalmebian auditoriasa da mowveul<br />

gansakuTrebul stumrebs, exmianebian an aRweren qveyanaSi momxdar<br />

movlenebs.<br />

2. ZiriTadi nawili moicavs warsulis gaxsenebasa da Sepirispirebas<br />

awymosTan, miRweul fundametur cvlilebebze, ekonomikur<br />

20


eformebze, daZleul safrTxeebze, stabilur ganviTarebaze da<br />

zogadad dadebiT Sedegebze fokusirebis gziT.<br />

3. daskvniTi nawili ZiriTadad Semoifargleba samomavlo gegmebis<br />

aRweriTa da rekomendaciebiT<br />

IV. sityva - mimarTva (sagangebo)<br />

sityva–mimarTvis mizani sxvadasxvagvaria iseve, rogorc maTi<br />

struqtura. prezidentis mimarTva SeiZleba sxvadasxva faqts an garemoebas<br />

Seexebodes. aRniSnuli Janris mimarTvebs sxvadasxva adresati hyavs. zogjer<br />

prezidentebi sagangebo mimarTviT mimarTaven sazogadoebis sxvadasxva<br />

seqtors konkretul sakiTxTan dakavSirebiT an zogadad xalxs. aseTi<br />

zogadi mimarTva iyo magaliTad, prezident saakaSvilis 2008 wlis 1<br />

seqtembris mimarTva cocxali jaWvis monawileebisadmi an prezident buSis<br />

2001 wlis 11 seqtembris mimarTva amerikeli xalxisadmi. zogjer<br />

prezidentebi uSualod mTavrobas mimarTaven, garkveuli miTiTebebis<br />

micemis mizniT. naSromSi aRniSnuli Janris 6 mimarTva aris Seswavlili.<br />

V. milocva/ misamZimreba<br />

milocva moicavs prezidentTa fatikuri tipis gamosvlebs, rodesac<br />

isini garkveul religiur an saero dResaswauls ulocaven mosaxleobas.<br />

zogjer ki prezidentebi misamZimrebis sityvebs warmoTqvamen, riTac<br />

Tanadgomas gamoxataven ubeduri SemTxveviT an stiqiiT dazaralebulTa<br />

mimarT, an samZimars gamoTqvamen cnobili adamianis gardacvalebasTan<br />

dakavSirebiT. aRniSnuli ori tipi erT JanrSi erTiandeba, vinaidan maT<br />

msgavsi struqtura da socialur-kulturuli datvirTva gaaCniaT.<br />

prezidentTa diskursSi xSiria aRniSnuli Janris mimarTvebi, rac ZiriTadad<br />

kliSirebuli teqstiT gadmoicema. Eempiriuli masala moicavs aRniSnuli<br />

Janris 8 gamosvlas.<br />

VI. Sewyaleba/dajildoeba<br />

21


empiriuli masala moicavs amerikel da qarTvel prezidentTa aRniSnuli<br />

Janris 8 gamosvlas, saidanac 2 gamosvla aris Sewyalebis da 6 gamosvla ki<br />

dajildoebis Sesaxeb. Sewyalebis da/an dajildoebis Sesaxeb gakeTebuli<br />

gancxadeba prezidentTa keTili nebis gamoxatulebaa. is moicavs sam<br />

ZiriTad elements. esenia:<br />

1. prezidenti simbolurad, rogorc saxelmwifos meTauri, asrulebs<br />

movaleobas/rols misi uflebamosilebis farglebSi;<br />

2. aRniSnuli Janris gamosvlaSi yovelTvis aris gancxadebuli, rom<br />

SerCeulia am qmedebisaTvis saTanado dro;<br />

3. SewyalebaSi yovelTvis ganmartebulia, rom Sewyaleba mniSvnelovania<br />

saxalxo keTildReobis TvalsazrisiT, xolo dajildoebis<br />

SemTxvevaSi yovelTvis aRniSnulia, rom jildo adamians gadaecema<br />

pativiscemis niSnad gansakuTrebuli wvlilisa da damsaxurebisaTvis.<br />

VII. veto-Setyobineba<br />

aRniSnuli Janris gamosvlebi ar gvxvdeba xSirad, Tumca mniSvnelovania<br />

maTi calke Janrad gamoyofa. empiriuli masala moicavs am Janris 2<br />

gamosvlas. veto-Setyobineba aris pasuxi konkretul sakanonmdeblo<br />

nawilze, gamoxatavs prezidentis winaaRmdegobas garkveul sakiTxTan<br />

mimarTebaSi. misi mizania, rom moxdes vetodadebuli sakiTxis xelaxali<br />

ganxilva saTanado struqturebSi.<br />

VIII. omis ritorika<br />

omis ritorika calke Janrad gamoiyofa, vinaidan mas axasiaTebs<br />

garkveuli ganmasxvavebeli Taviseburebani. empiriuli masala moicavs omis<br />

Tematikaze warmoTqmul amerikel prezidentTa 4 gamosvlas da qarTvel<br />

prezidentTa aseve 4 gamsovlas. masalis analizma Semdegi sakiTxebi<br />

gamokveTa:<br />

1. omis Sesaxeb warmoTqmuli sityva aris kargad gaazrebuli produqti;<br />

2. xdeba garkveuli movlenebis an faqtebis strategiulad Secvlili<br />

saxiT reprezentacia;<br />

22


3. qronologiuri narativi aRwers garkveul Zalismier intervencias,<br />

mocemulia arsebuli garemoebebis gansja da gamotanilia Sesabamisi<br />

argumentirebuli daskvnebi;<br />

4. omis Sesaxeb warmoTqmul sityvaSi yovelTvis gancxadebulia, rom<br />

miRebulia garkveuli problemis Zalismieri meTodiT mogvarebis<br />

gadawyvetileba, aseve ganmartebulia, rom im momentSi problemis<br />

gadaWris sxva gza ar arsebobs;<br />

5. gamosvlaSi xdeba ara mxolod Zalis gamoyenebis gamarTleba, aramed<br />

prezidentis, rogorc Zalauflebis mqone mTavarsardlis legitimacia;<br />

6. xdeba msenelis darwmuneba imaSi, rom problemis gadasaWrelad saWiroa<br />

erTsulovneba da erToblivi Zalisxmeva da kontribucia.<br />

IX. impiCmentis Setyobineba<br />

prezidentis impiCmenti dRis wesrigSi dgeba im SemTxvevaSi, Tu igi<br />

arRvevs ficss, romelsac prezidenti konstituciis Tanaxmad Tanamdebobis<br />

dakavebis win debs. saqarTvelos 1995 wlis konstitituciis 71-e muxlis<br />

Tanaxmad, saqarTvelos axlad arCeuli prezidenti warmoTqvams saprogramo<br />

sityvas (anu sainauguracio sityvas) da debs Semdeg fics: “me, saqarTvelos<br />

prezidenti, RvTisa da eris winaSe vacxadeb, rom davicav saqarTvelos<br />

konstitucias, qveynis damoukideblobas, erTianobasa da ganuyoflobas,<br />

keTilsindisierad aRvasruleb prezidentis movaleobas, vizruneb Cemi<br />

qveynis moqalaqeTa usafrTxoebisa da keTildReobisaTvis, Cemi xalxisa da<br />

mamulis aRorZinebisa da ZlevamosilebisaTvis”. (saqarTvelos konstitucia,<br />

1995: 71-e muxli)<br />

amerikis SeerTebuli Statebis konstituciis muxli ori, Tavi erTi,<br />

paragrafi rvas mixedviT amerikis SeerTebuli Statebis prezidenti sanam<br />

igi Seudgeba prezidentis movaleobebis aRsrulebas debs Semdegi saxis<br />

fics: "I do solemnly swear (or affirm) that I will faithfully execute the Office of President of the<br />

United States, and will do the best of my ability, preserve, protect and defend the Constitution of the<br />

United States." (The United States Constitution, Aricle 2, Clause 8).<br />

23


prezidentis instituts, amerikis SeerTebuli Statebisagan<br />

gansxvavebiT, saqarTveloSi daaxloebiT 20 wlis istoria aqvs. prezidentis<br />

instituti saqarTveloSi 1991 wlis aprilSi saqarTvelos damoukideblobis<br />

aRdgenis Semdeg SemoiRes. Tumca garkveuli mcdelobebi prezidentis<br />

institutis dawesebasTan dakavSirebiT 1918-1921 wlebSic iyo saqarTveloSi.<br />

1991-1995 wlebSi saqarTveloSi ganxorcielbulma movlenebma ganapiroba<br />

prezidentis institutis gauqmeba, magram mogvianebiT igi aRadgina<br />

saqarTvelos 1995 wlis konstituciam. Ddamoukidebeli saqarTvelos<br />

istoriaSi sul rigiT mesame prezidenti udgas saTaveSi qveyanas. arc erTi<br />

maTganis impiCmenti ar ganxilula parlamentis mier, Tumca adgili hqonia<br />

garkveul mcdelobebs. amerikis SeerTebuli Statebi ki prezidentis<br />

institutis yvelaze xangrZlivi istoriiT gamoirCeva da rigiT 44-e<br />

prezidents iTvlis. amerikis prezidentTa institutis istoriaSi yofila<br />

SemTxveva, rodesac impiCmentis SiSiT dautovebiaT prezidentis Tanamdeboba<br />

(riCard niqsoni). Cem mier Seswavlili prezidentebis SemTxvevaSi impiCments<br />

adgili ar hqonia (unda aRiniSnos, rom impiCmentis riski garkveulwilad<br />

bil klintons daemuqra, Tumca ar ganxorcielebula) Sesabamisad, ar<br />

warmoTqmula aRniSnuli Janris gamosvlebi prezidentebis mier.<br />

Tumca, zogadad, aRniSnuli Janris gamosvlebSi prezidenti mimarTavs<br />

Tavis marTlebas, rom mis mier dadebuli fici ar darRveula. prezidenti<br />

aRniSnavs, rom upirveles yovlisa prezidenti pasuxs agebs xalxis da<br />

konstituciis winaSe da ara maT winaSe, vinc mas cils swamebs.<br />

X. gamosamSvidobebeli gamosvla<br />

gamosamSvidobebel gamosvlas axasiaTebs garkveuli Taviseburebani.<br />

gamosamSvidebeli sityvebi warmoiTqmis prezidentebis mier maSin, rodesac<br />

isini asruleben saprezidento vadas da xalxis winaSe warsdgebian Semdegi<br />

prezidentisaTvis xelisuflebis gadacemisas. aRniSnuli Janris gamosvlaSi<br />

xdeba mTavrobis saqmianobisa da miRwevebis Sejameba. gamosamSvidobebel<br />

gamosvlaSi yovelTvis Cans rogorc prezidentis, aseve misi administraciis,<br />

individualizmi da maxasiaTebeli. msgavs SemTxvevas, samwuxarod,<br />

24


saqarTveloSi garkveuli politikuri garemoebebis gamo adgili jer-<br />

jerobiT ar hqonia. imedia qarTveli eri uars ityvis qveynis mTavrobis<br />

cvlilebis Zalismier meTodebze (samoqalaqo omze an revoluciaze) da<br />

xelisuflebis arCevnebis gziT Secvlis tradicia saqarTveloSic<br />

damkvidrdeba. Aamdenad, aRniSnuli Janri mxolod amerikel prezidentTa<br />

diskursSi gxvdeba. empiriuli masala moicavs am Janris 3 gamosvlas.<br />

25


Tavi 1<br />

enis funqciaTa realizaciis Taviseburebani prezidentTa<br />

gamosvlebSi<br />

winamdebare TavSi prezidentTa gamosvlebs ganvixilav erT-erTi<br />

pragmatikuli aspeqtis, kerZod, enis funqciaTa realizaciis TvalsazrisiT.<br />

rogorc cnobilia, enaTmecnierebaSi arsebobs enis funqciaTa sxvadasxva<br />

klasifikacia. (Halliday 1973; Turner 1977; Leech 1983). vfiqrob, rom roman<br />

iakobsoni iZleva enis funqciebis srul analizsa da klasifikacias, swored<br />

amitom prezidentTa gamosvlebis enis funqciebis TavalsazrisiT kvlevisas<br />

veyrdnobi mis klasifikacias (Jakobson 1976).<br />

rogorc cnobilia, iakobsonma sakomunikacio aqti dayo elementebi<br />

da TiToeuli elementi daakavSira enis funqciebTan. iakobsonis mixedviT,<br />

verbaluri komunikacia Sedgeba eqvsi elementisagan, an faqtorisagan: 1.<br />

konteqsti (ko-teqsti, samyaro/garemo, sadac Setyobinebas aqvs adgili); 2.<br />

adresanti (Setyobinebis gamcemi); 3. adresati (Setyobinebis mimRebi); 4.<br />

kontaqti adresantsa da adresats Soris; 5. saerTo kodi da 6. Setyobineba.<br />

aRniSnuli faqtorebi aisaxeba 6 funqciaSi (Jakobson, 1960: 33-48). Sesabamisad,<br />

iakobsoni gamoyofs enis eqvs ZiriTad funqcias:<br />

1. referenciuli funqcia, romelic mimarTulia Setyobinebis<br />

referenciul Sinaarsze;<br />

2. emociuri/eqspresiuli funqcia, romelic mimarTulia<br />

mosaubris/adresantis emociur mdgomarebaze;<br />

3. konatiuri funqcia, romelic mimarTulia enis im aspeqtebze,<br />

romelTa mizania, gamoiwvion adresatis reaqcia ama Tu im<br />

Setyobinebaze;<br />

26


gamovsaxoT:<br />

4. fatikuri funqcia, romelic mimarTulia enis gamoyenebaze<br />

kontaqtis damyarebisa da SenarCunebis mizniT;<br />

5. M metalingvisturi funqcia, romelic mimarTulia enis sistemaze,<br />

rogorc mosaubreTa mier gamoyenebul kodze;<br />

6. poeturi funqcia, romelic gansazRvravs, Tu ra saSualebebiT<br />

aris kodirebuli esa Tu is Setyobineba.<br />

komunikaciis faqtorebisa da enis funqciebis sqema ase SeiZleba<br />

samizne<br />

faqtori<br />

da<br />

funqcia<br />

samizne faqtori faqtoris<br />

wyaro<br />

1 konteqsti<br />

funqcia<br />

Setyobineba referenciuli<br />

2 gamcemi/adresanti Setyobineba emociuri<br />

3 mimRebi/ adresati Setyobineba konatiuri<br />

4 kontaqti Setyobineba fatikuri<br />

5 kodi Setyobineba metalingvisturi<br />

6 mesiji/ Setyobineba Setyobineba poeturi<br />

vinaidan iakobsonis enis funqciebis klasifikacia moicavs yvela<br />

mniSvnelovan aspeqts da sistemur xasiaTs atarebs, mniSvnelovnad miviCnie<br />

prezidentTa gamosvlebis Seswavla TiToeuli funqciis realizaciis<br />

kuTxiT, raTa damedgina, Tu ra funqciiT iyeneben prezidentebi sxvadaxva<br />

enobriv saSualebebs, Tu ra xerxebs mimarTaven isini msmenelisaTvis<br />

sasurveli Setyobinebebis gadasacemad da sasurveli perlokuciuri<br />

efeqtis misaRwevad.<br />

27


1.1. referenciuli funqcia<br />

prezidentTa ZiriTadi intencia gamosvlebis dros aris garkveuli<br />

SetyobinebebiT faqtobrivi informaciis miwodeba msmenelisaTvis, raTa man<br />

SeZlos movlenebis aRqma-identificireba. prezidentTa gamosvlebSi<br />

faqtobrivi informaciis gadacemisas Rirebulia statistikuri monacemebis<br />

gamoyeneba, vinaidan aseTi saxis informacia gamosvlas ufro damajerebels<br />

da sandos xdis. referenciuli funqcia prezidentTa gamosvlebSi<br />

realizdeba faqtobrivi informaciis gadacemiT, romelic zogjer<br />

gamyarebulia statistikuri monacemebiT, rasac gamosvlis daaxloebiT erTi<br />

mesamedi nawili ukavia. Tumca aqve unda aRiniSnos, rom sxvadasxva<br />

gamosvlaSi informatiulobis done gansxvavebulia.<br />

I) faqtobrivi informacia<br />

prezidenti gamsaxurdia (1) aRwers im faqtebs, ramac ganapiroba<br />

qarTveli eris udidesi gamarjeba. Faqtebis CamonaTvali reprezentativis<br />

tipis aqtebiT aris gadmocemuli:<br />

(1) “1991 wlis 31 marti da 9 aprili qarTveli eris da erovnuli<br />

xelisuflebis udidesi gamarjvebaa. Eerovnulma xelisuflebam<br />

gatarebuli umniSvnelovanesi cvlilebebis, mravalpartiulobis<br />

iuridiuli da faqtobrivi damkvidrebis, mTavrobis<br />

reorganizaciis, adgilobrivi mmarTvelobis institutebis –<br />

sakrebuloebis da prefeqturebis SemoRebis, prezidentis<br />

institutis dawesebis Sedegad, saprezidento respublikis saxiT<br />

daamkvidra demokratiuli politikuri sistema.” (z.g. 07.06.1991)<br />

qvemoT mocemul amonaridSi (2) prezident saakaSvilis intencia aris<br />

xalxis informireba qveyanaSi arsebuli problemebis Sesaxeb.<br />

(2) “mniSvnelovnad Seferxda investiciebi, TiTqmis yvela didi<br />

sawarmo ganicdis problemebs, radgan msoflio bazarze<br />

katastrofulad daeca fasebi maT produqciaze, droebiT, magram<br />

mainc ikargeba samuSao adgilebi, xalxi mZime mdgomareobaSia,<br />

uamravi ojaxi ebrZvis umuSevrobasa da siRaribes.”(m.s. 01.01.2009)<br />

28


Semdeg magaliTSi (3) prezidenti obama atyobinebs xalxs, rom<br />

krizisis miuxedavad grZeldeba cxovreba. igi stilisturi CamonaTvalis<br />

meSveobiT uziarebs mosaxleobas mosazrebas, rom amerikeli xalxis unari<br />

ar Semcirebula, rom amerikel ers gaaCnia Zala da goneba, raTa<br />

gaagrZelos produqciis warmoeba da momsaxurebis uzrunvelyofa.<br />

(3) “This is the journey we continue today. We remain the most prosperous, powerful<br />

nation on Earth. Our workers are no less productive than when this crisis began. Our minds<br />

are no less inventive, our goods and services no less needed than they were last week or last<br />

month or last year. Our capacity remains undiminished.” (B.O.20.01. 2009)<br />

me- 4 magaliTSi prezidenti buSi 2001 wlis 11 seqtembris Setevis<br />

Semdeg mosaxleobas gadascems informacias msoflios koleqtiuri<br />

survilis Sesaxeb, daexmaros amerikis SeerTebul Statebs. igi acnobs<br />

xalxs uSualod im qveynebs, romlebmac gamoxates survili, monawileoba<br />

miiRon teroristebis winaaRmdeg brZolaSi. asve atyobinebs msmenels, rom<br />

40-ze metma qveyanam mianiWa amerikas sahaero tranzitis da daSvebis ufleba.<br />

(4) “We are joined in this operation by our staunch friend, Great Britain. Other close<br />

friends, including Canada, Australia, Germany and France, have pledged forces as the<br />

operation unfolds. More than 40 countries in the Middle East, Africa, Europe and across<br />

Asia have granted air transit or landing rights. Many more have shared intelligence. We are<br />

supported by the collective will of the world”(G.W.B. 07.10.2001).<br />

P<br />

II) statistikuri monacemebiT gamyarebuli faqtobrivi informacia<br />

qvemoT mocemul magaliTebSi faqtobriv informaciasTan erTad<br />

prezidentebi mosaxleobas garkveul kvantitatiur informaciasac awvdian,<br />

rac gamyarebulia statistikuri monacemebiT. es aris xalxis manipulirebis<br />

erTgvari xerxi, vinaidan ricxvebiT gamyarebuli faqtebi metad<br />

damajerebels da emfaturs xdis gamonaTqvams.<br />

(1) “aTobiT aTasi Cveni moqalaqe araadamianuri eTnikuri wmendis<br />

Sedegad sakuTari saxl-karidan gamodevnili aRmoCnda. Cven<br />

mogvikles 166 patrioti jariskaci, 16 samagaliTo policieli da<br />

220 mSvidobiani, sruliad udanaSaulo moqalaqe. . . saqarTvelos<br />

29


Tavs daesxnen 7 sxvadasxva mimarTulebidan, 80 aTasiani armiiT da<br />

aTasobiT sabrZolo teqnikis erTeuliT, Cven gvbombavda 200-ze<br />

meti TviTmfrinavi.” (m.s. 01.01.2009)<br />

(2) “Four Americans have now died from anthrax out of a total of 17 people who have been<br />

infected. The Postal Service has processed more than 30 billion pieces of mail since<br />

September 11 th”. (G.W.B 08.11.2001).<br />

zemoT moyvanil magaliTebSi naTlad Cans, rom prezidentTa<br />

gamosvlebSi referenciuli funqcia metwilad reprezentativebis tipis<br />

sametyvelo aqtebiT aris gadmocemuli, vinaidan swored asertivi/<br />

reprezentativis tipis sametyvelo aqtebi emsaxureba faqtobrivi<br />

informaciis gadacemas.<br />

1.2. emociuri funqcia<br />

kvlevam gamoavlina, rom emociuri/eqspresiuli funqciis realizacia<br />

prezidentTa gamosvlebSi xorcieldeba enis sxvadasxva doneze, risTvisac<br />

gamoiyeneba stilisturi Rirebulebis mqone enobrivi erTeulebi,<br />

Sesityvebebi, frazebi, martivi an rTuli konstruqciebi, winadadebebi. maTi<br />

meSveobiT gadmocemulia mosaubris grZnobebi da damokidebuleba.<br />

enis emociuri funqciis ganxorcielebaSi gansakuTrebiT did rols<br />

TamaSobs leqsika. prezidentTa gamosvlebSi sityvis denotatiur<br />

mniSvnelobasTan erTad gansakuTrebiT sainteresod gamoiyeneba sityvis<br />

rogorc dadebiTi, aseve uaryofiTi konotaciuri mniSvnelobebi. vinaidan<br />

sityvis konotaciuri mniSvnelobebis gadacema ukeTaa SesaZlebeli<br />

stilisturi xerxebis meSveobiT, prezidentebi xSirad mimarTaven<br />

metaforebis gamoyenebas sakuTar mimarTvebSi, radgan, rogorc cnobilia,<br />

metafora saleqsikono da konteqstualuri mniSvnelobebis urTierTobas<br />

efuZneba (Galperin 1990; Sosnovskaya 1974).<br />

magaliTad, prezidenti buSi 2001 wlis 11 seqtembris gamosvlaSi<br />

amerikel xalxs Tavisuflebis yvelaze manaTobel SuqurasTan aigivebs:<br />

30


“we're the brightest beacon for freedom and opportunity in the world”. (G.W.B. 11.09.2001)<br />

metafora “beacon”-is gamoyenebiT da am sityvis dadebiTi konotaciebis (gzis<br />

maCvenebeli Suqura; manaTobeli varskvlavi; naTeli gza; bednierebis<br />

momaswavebeli; imedis sxivi, romelic miuZRvis mezRvaurebs xmeleTisaken),<br />

aseve mniSvnelobis gamaZlierebeli aRmatebiTi xarisxis zedsarTavi<br />

saxelis “brightest” gamoyenebiT prezidenti ufro eqspresiulad gadascems<br />

msmenels informacias.<br />

sainteresoa, rom prezidenti buSi 2005 wlis 10 maiss Tavisuflebis<br />

moedanze qarTveli xalxisadmi warmoTqmul sityvaSi saqarTvelos imave<br />

metaforiT moixseniebs. aseve unda aRiniSnos, rom aRniSnuli metafora<br />

imdenad gacvda xmarebaSi, rom ukve kliSedac SeiZleba CaiTvalos ”Georgia is<br />

today both sovereign and free, and a beacon of liberty for this region and the world”. (G.W.B.<br />

10.05.2005)<br />

prezidenti saakaSvili saqarTvelos aRweras da saxeldebas Semdegi<br />

metaforebiT axdens: “(saqarTvelo aris demokratiulobis) mTavari<br />

medroSe”; “Tbilisi aris Tavisuflebis axali zRude da karibWe”; “dRes<br />

Cveni qarTuli, cocxali jaWvisagan iqsoveba axali jaWvis perangi, rogorc<br />

arasdros didi da Zlieri jaWvis perangi…” (m.s.01.09.2008). prezidenti buSis<br />

msgavsad, sworad gamoyenebuli metaforebis damatebiTi dadebiTi<br />

Sefasebebis meSveobiT emociurad gadascems msmenels sakuTar<br />

damokidebulebas.<br />

prezidenti buSi 2001 wlis 11 seqtembris gamosvlaSi acxadebs, rom<br />

amerika Suryeveli da Zlieria, SeuZlebelia amerikis fundamentis da<br />

simtkicis rRveva, am azris gamosaxatavad igi isev metaforebs mimarTavs:<br />

“Terrorist attacks can shake the foundations of our biggest buildings, but they cannot touch the<br />

foundation of America. These acts shatter steel, but they cannot dent the steel of American<br />

resolve”.(G.W.B.11.09.2001) aRniSnul magaliTSi gamoiyeneba arasruli<br />

paraleluri konstruqciebi da antiTeza, rac kidev ufro amZafrebs<br />

gadmocemul azrs. (magaliTebs sintaqsis doneze qvemoT ganvixilavT)<br />

prezidentTa gamosvlebSi mravlad vxvdebiT epiTetebs, amitom<br />

kvlevaSi yuradReba gavamaxvile zedsarTavi saxeliT gadmocemul<br />

31


epiTetebze da im mniSvnelobebze, romlebic am epiTetebis gamoyenebiT<br />

gadaecema msmenels.<br />

magaliTad, prezidenti buSi 2001 wlis 11 seqtembris gamosvlaSi<br />

acxadebs “A great people has been moved to defend a great nation” mimarTavs ra<br />

gameorebas sityvisa great xalxSi, msmenelSi sidiadis grZnobis gaRvivebas<br />

cdilobs da maT udidesi eris warmomadgenlebs uwodebs, rac, ra Tqma<br />

unda, msmenelSi siamayis grZnobas iwvevs. prezidenti buSi teroristuli<br />

aqtis dasagmobad epiTetebs ar iSurebs da am saxis qmedebas ”despicable acts of<br />

terror”, xolo teroristuli aqtis ganmaxorcieleblebs ki barbaros<br />

kriminalebs – “barbaric criminals” uwodebsDda maTi qmedebis aRsakveTad “relentless<br />

operations” gegmavs. sainteresoa is uaryofiTi konotaciuri mniSvnelobebi,<br />

rasac sityvebi despicable, barbaric da relentless atarebs: despicable acts- ubadruki,<br />

zizRis aRmZvreli qmedebebi; barbaric criminals –barbarosuli, veluri,<br />

yvelaferze wamsvleli kriminalebi; relentless operations – ulmobeli, mkacri,<br />

sastiki, daundobeli, dauRalavi daucxromeli RonisZiebebi.<br />

prezident saakaSvilisaTvis damaxasiaTebelia iseTi epiTetebis<br />

gamoyeneba, rogoricaa magaliTad, “gautexeli eri” (m.s. 01.09.2008); “Seupovari<br />

xalxi” (m.s. 01.09.2009). igi msmenels xSirad gansakuTrebul xalxs uwodebs:<br />

”dRes am darbazSi gansakuTrebuli xalxi Seikriba” (m.s. 03.05.2008), rac<br />

fatikur funqciasac asrulebs da kidev ufro aaxloebs msmenels<br />

mosaubresTan.<br />

rogorc ukve aRvniSne, emociuri funqcia winadadebis donezec<br />

xorcieldeba, sadac mniSvnelovan rols sintaqsuri eqspresiuli,<br />

gamomxatvelobiTi saSualebebi da stilisturi xerxebi asrulebs,<br />

romelTaganac sWarbobs antiTeza, paraleluri konstruqciebi da<br />

anaforuli gameoreba.<br />

2001 wlis 7 oqtombris gamosvlaSi prezidenti buSi amerikis<br />

SeerTebul Statebs Semdegi saxiT waradgens: “The United States of America is a<br />

friend to the Afghan people, and we are the friends of almost a billion worldwide who practice the<br />

Islamic faith. The United States of America is an enemy of those who aid terrorists and of the<br />

barbaric criminals who profane a great religion by committing murder in its name”. (G.W.B.<br />

32


07.10.2001) prezidenti erTdoulad ramdenime stilistur xerxs –antiTezas<br />

(America is a friend . . .America is an enemy), paralelur konstuqciebs da gameorebas<br />

mimarTavs, riTac Tavis sityvas emfaturs xdis; misi mizania zemoqmedeba<br />

moaxdinos auditoriaze da daarwmunos igi, rom avRaneTze ieriSis mitana<br />

iyo swori nabiji “barbarosi kriminalebis”– teroristebis dasjis mizniT.<br />

aRniSnul winadadebaSi antiTezas meSveobiT erTmaneTs ori polusuri<br />

samyaro: megobrebisa da mtrebis samyaro upirispirdeba.<br />

prezidentTa gamosvlebSi gvxvdeba gansakuTrebuli emociurobiT<br />

datvirTuli damamTavrebeli frazebi, romlebic ZiriTadad locva-<br />

kurTxevis formulebiT aris warmodgenili. (meore TavSi qvemoT mocemul<br />

magaliTebs direqtivebis sametyvelo aqtTa magaliTebadac ganvixilav).<br />

frazebi:<br />

qarTvel prezidentTa gamosvlebSi gvxvdeba Semdegi damamTavrebeli<br />

(1) “dae aRsruldes neba RvTisa! neba erisa! gaumarjos Tavisufal<br />

saqarTvelos! Ggvfaravdes RmerTi!” (z.g. 07.06.1991);<br />

(2) “yvelam erTad TavdadebiT vibrZoloT samSoblosa da xalxis<br />

sakeTildReod! win, XXI saukunis saqarTvelosaken!“ (e.S. 2511.1995)<br />

(3) “RmerTi iyos Cveni samSoblos -saqarTvelos mfarveli!” (m.s.<br />

25.01.2004)<br />

(4) “RmerTi iyos Cveni da Cveni samSoblos mfarveli!” (ms 25.01. 2004).<br />

(5) “gaumarjos saqarTvelos!” (ms 03.05.2008)<br />

(6) ”gaumarjos erTian, Tavisufal, damoukidebel, Zlier, evropul<br />

gamarjvebul saqarTvelos! (ms 01.09.2008)<br />

(7) “migviZRodes wminda giorgi!” (ms 03.05.2008)<br />

(8) “Cveni Zala erTobaSia!” (m.s. 01.01.2009)<br />

msgavs frazebs vxvdebiT amerikel prezidentTa gamosvlebSic:<br />

(1) “God's grace upon us.” (B.O.20.01. 2009)<br />

(2) “May God bless you, and may he watch over the United States of America.” (G.W.B<br />

20.01.2005)<br />

33


(3) “God bless you all, and God bless America” (G.W.B 11.09.2001)<br />

(4) “May God continue to bless America. (G.W.B 07.10.2001)<br />

(5) “May God strengthen our hands for good work ahead, and always, always bless<br />

America.” (B.C. 20.01.1997)<br />

(6) “God bless you all” (B.C. 20.01.1993)<br />

(7) “ God bless you and God bless the United States of America. (G.H.B 1989)<br />

sagulisxmoa, rom qarTveli prezidentebisaTvis gamosvlis<br />

damamTavrebel frazad Warbobs locva-kurTxevis formulis - “RmerTi iyos<br />

Cveni mfarveli” gamoyeneba, xolo amerikeli prezidentebisaTvis<br />

gamosvlebis aucilebeli damamTavrebeli fraza – “God Bless America” (RmerTma<br />

dalocos amerika) aris.<br />

sainteresoa, Tu ra saxis zegavlenas axdens, an ra emociebs aRZravs<br />

msmenelSi zemomoyvanili frazebi. amis garkvevis mizniT kvlevis<br />

warmoebisas gamoikiTxa 80 adamiani. Sedegebi sakmaod saintereso aRmoCnda:<br />

80-dan 18-ma (22.5 %) adamianma aRniSna, rom zemomoyvanili frazebi aris<br />

carieli, arafris mTqmeli da gacveTili. gamokiTxulTa umravlesobisaTvis<br />

62 adamiani (77.5 %) es frazebi aris dadebiTi konotaciebis matarebeli da<br />

maTi azriT, rac ar unda arasasiamovno informacia iyos gadacemuli<br />

msmenelisaTvis, am frazebiT gamosvlis damTavreba iZleva imis garantias,<br />

rom auditoriis umetesobas eqneba dadebiTi reaqcia. cdis pirebi aseve<br />

Tvlian, rom aRniSnuli frazebi aris savaldebulo, aprobirebuli,<br />

dadebiTi muxtis matarebeli kliSeebi, da politikosebis mier gamosvlebis<br />

damTavreba sxva saxis frazebiT sariskoa im kuTxiT, rom araswori,<br />

arasaTanado frazebis SerCevis SemTxvevaSi SesaZloa msmenels molodini<br />

gaucruvdes: prezidentTa ritorikaSi damamTavrebeli frazebi amave dros<br />

religiur elementebsac warmoadgenen. frazebis argamoyenebis SemTxvevaSi<br />

arsebuli stereotipebis gamo msmenels uCndeba ukmarisobis grZnoba, ramac<br />

SesaZlebelia prezidentebs mxardamWeric ki daakargvinos.<br />

34


1.3. konatiuri funqcia<br />

prezidentTa gamosvlebSi enis konatiuri funqcia zogjer<br />

gadmocemulia ritorikuli SekiTxebiT; AaRniSnuloi xerxis mizania<br />

adresatze zemoqmedebis moxdeba, misi CarTulobis gazrda, masSi<br />

garkveuli grZnobebisa da damokidebulebis aRZvra.<br />

qarTulenovan gamosvlebSi vxvdebiT mxolod kiTxviTsityviani<br />

winadadebis tips: “ratom saqarTvelo?”; “ra aris dRes saqarTvelos<br />

mowinaaRmdegis mTavari amocana?”; “ra aris dRes am agresoris mTavari<br />

mizani?” (m.s.01.11.2008)<br />

prezidentTa inglisurenovan gamosvlebSi ritorikuli SekiTxvebi<br />

sxvadasxva tipis kiTxviTi struqturebiT gadmoicema.<br />

1. General Question- zogadi kiTxva<br />

“Did our generation advance the cause of freedom? And did our character bring credit to<br />

that cause?”(G.W.B 20.01.2005)<br />

“Are we enthralled with material things, less appreciative of the nobility of work and<br />

sacrifice?” (G.H.W. B. 20.01.1989)<br />

2. Disjunctive Question – gamyofi kiTxva<br />

“You're not related to them, are you?”(G.W.B 04.06.2007)<br />

3. Special Question - specialuri kiTxva<br />

“What can I do to help in our fight?” ”"What can I do to help in the war against terror?";<br />

“How should we live in the light of what has happened?”; (G.W.B 08.11.2001)<br />

“What do we want the men and women who work with us to say when we are no longer<br />

there?” (G.H.W. B. 20.01.1989)<br />

4. Alternative Questions – alternatiuli SekiTxva<br />

The challenge of our past remains the challenge of our future, will we be one nation, one<br />

people, with one common destiny, or not? Will we all come together, or come apart?<br />

(B.C. 20.01.1997)<br />

zogjer enis konatiuri funqcia vlindeba msmenelisadmi mimarTul<br />

mowodebebsa da direqtivebSi, vinaidan mowodebebi da direqtivebi<br />

35


mimarTulia sametyvelo qmedebaSi msmenelis CarTulobisaken. xSiria<br />

konatiuri funqciis realizacia direqtivis tipis sametyvelo aqtebiT.<br />

(direqtivis tipis sametyvelo aqtebis stuqturasa da implikacias<br />

detalurad ganvixilav II Tavis 2.3 qve-TavSi, ixileT gv. 97-108 .)<br />

rogorc ukve aRvniSne, prezidentTa gamosvlebSi vxvdebi garkveuli<br />

qmedebebis ganxorcielebisaken mimarTul mowodebebs. qarTvel prezidentTa<br />

gamosvlebSi vxvdebi konstruqciiT mo-di-T + zmna gamoxatul mowodebebs:<br />

I) mo-di-T + zmna<br />

(1) “modiT erTad gavufrTxildeT Cvens qveyanas, modiT erTad<br />

avaciloT mas Zaladoba.” (m.s. 07.08.2008)<br />

(2) “modiT yvelam erTad mivceT mSvidobasa da dialogs Sansi.” (m.s.<br />

7.08.2008)<br />

(3) “modiT erTad vimuSaoT ukeTesi momavlisaTvis.” (m.s. 07.08.2008)<br />

amerikel prezidentTa gamosvlebSi gamoiyeneba deontikuri<br />

modalobis gamomxatveli Semdegi direqtiuli konstruqcia:<br />

II) LET US + VERB<br />

(1) “Let us mark this day with remembrance; let us remember these timeless words.” (B.O.<br />

20.01.2008)<br />

(2) “And let‟s roll (G.W.B 08.11.2001); let‟s take care of the unemployed; let‟s get a job<br />

package out of the Senate, let‟s cut taxes on ivestment; let‟s help them with the health<br />

care.” (G.W.B. 11.02.2002).<br />

(3) “Let us negotiate soon and hard. But in the end, let us produce.” (G.H.W.B. 1989)<br />

(zemoT mocemul konstruqciebsa da magaliTebs detalurad<br />

ganvixlavT II Tavis 2.3 Qqve-TavSi direqtivebi, ixileTGgv. 99-101)<br />

rogorc ukve aRvniSne, prezidentTa gamosvlebSi gamoiyeneba ufro<br />

Zlieri valdebulebis gamomxatveli konstruqciebic – arapirdapiri<br />

direqtivebis saxiT, romlebic konatiur funqciasTan erTad fatikur<br />

funqciasac asrulebs. valdebulebis gamosaxatavad gamoiyeneba ZiriTadad<br />

modaluri konstruqciebi; maTi meSveobiT mkafiod aris gadmocemuli<br />

36


mTqmelis damokidebuleba moqmedebisadmi, xolo konstruqciebSi<br />

mravlobiTi ricxvis pirveli piris nacvalsaxelis eqskluziuri an<br />

inkluziuri gamoyenebiT (deiqsis kategorias detalurad ganvixilav I<br />

Tavis 1.4 qve-TavSi fatikuri funqcia, ixileT gv. 39-44 ), xdeba msmenelis<br />

CarTva da misTvis Zlieri valdebulebis direqtivis micema.<br />

konatiuri funqciiT gamoyenebuli arapirdapiri direqtivebis tipebi<br />

gadmocemuli modaluri konstruqciebis Semdegi formulebiT:<br />

I) nacvalsaxeli (Cven) + (ar) unda + zmna; WE + MUST (+NOT) +VERB,<br />

sadac Cven/ WE gvxvdeba, rogorc eqskluziuri aseve inkluziuri<br />

mniSvnelobiT; eqskluziuri nacvalsaxeliT gadmocemuli<br />

brZanebis SemTxvevaSi brZanebis Semsrulebeli obieqti aris<br />

prezidenti mTavrobasTan erTad, xolo eqskluziuri<br />

nacvalsaxelis Cven/ WE gamoyenebiT, brZanebis Semsrulebel<br />

obieqtTa rigs emateba Tavad msmeneli, adresati.<br />

II) Tqven + unda + zmna; YOU + MUST + VERB<br />

III) (arsebiTi +) unda + zmna (momaval formaSi); Noun +MUST +VERB<br />

III jgufSi Sedis agreTve formuliT “unda + zmna” gamoxatuli<br />

direqtivebi, romlebic qarTvel prezidentTa gamosvlebSi<br />

gvxvdeba. msgavsi formulebi miukerZoebeli stilis aris, anu<br />

maTSi ar Cans, Tu visken aris mimarTuli direqtivebi, viszea<br />

gaTvlili brZanebis perlokuciuri efeqti, vin aris gacemuli<br />

brZanebis Semsrulebeli subieqti.<br />

amasTanave, mowodebebisa da direqtivebis gacemisas prezidentebi<br />

msmenelis mxridan yuradRebis gamaxvilebis mizniT aqtiurad iyeneben<br />

sxvadasxva sintaqsur eqspresiul saSualebas da stilistur xerxs,<br />

rogoricaa, magaliTad, stilisturi CamonaTvali, anaforuli gameoreba da<br />

paraleluri konstruqciebi; isini kidev ufro amaxvileben auditoriis<br />

yuradRebas Setyobinebis Sinaarsze. qvemoT mocemulia magaliTebi, sadac<br />

prezidentebi zemoT Camotvlil stilistur xerxebs iyeneben:<br />

37


(1) “modiT erTad gavufrTxildeT Cvens qveyanas; modiT, erTad<br />

avaciloT mas Zaladoba; modiT, erTad vimuSaoT ukeTesi<br />

momavlisaTvis, gadavusvaT xazi yvelafers uaryofiTs, rac warsulSi<br />

gvqonda da vifiqroT saerTo momavalze.” (m.s. 07.08.2008)<br />

(2) “However difficult the fight is in Iraq, we must win it -- we must succeed for our own<br />

sake; for the security of our citizens, we must support our troops, we must support the<br />

Iraqi government, and we must defeat al Qaeda in Iraq.” (G.W.B 04.06.2007)<br />

1.4. fatikuri funqcia<br />

kvlevam cxadyo, rom fatikuri funqcia mniSvnelovan rols asrulebs<br />

prezidentTa gamosvlebSi. misi realizacia prezidentTa pirvelive<br />

sityvebSi vlindeba, kerZod mimarTvis formebSi “dear fellow citizens”; “my dear<br />

fellows”; “Zvirfaso Tanamemamuleno”; “Cemo Zvirfasebo”; “Zmebo da debo”.<br />

msgavsi sityvebis gamoyenebiT prezidentebi msmenelTan uSualo, megobruli<br />

garemos Seqmnas cdiloben, raTa dasawyisSive ganawyon msmeneli dadebiTad.<br />

fatikuri funqciis ganxorcieleba politikur diskursSi da kerZod<br />

prezidentTa gamosvlebSi mimarTvis dasawyisSi, Sua da bolo nawilebSi<br />

gvxvdeba. kvlevis Sedegad gamovyavi frazebis ramdenime klasi, romelic<br />

prezidentTa gamosvlebSi eqspresivis tipis aqtebiT aris gadmocemuli da<br />

enis fatikur funqcias asrulebs. rogorc qarTvel, aseve amerikel<br />

prezidentTa mimarTvebSi aqtiurad gamoiyeneba:<br />

I) misalmebis gamomxatveli frazebi;<br />

II) madlierebis gamomxatveli Tavaziani frazebi<br />

Mmisalmebis da mimarTvis gamomxatveli frazebiT prezidentebi<br />

fatikur kontaqts amyareben msmenelTan, raTa miipyron msmenelis yuradReba<br />

da dadebiTad ganawyon, Seamzadon isini garkveuli informaciis misaRebad,<br />

xolo madlierebis Tavaziani frazebiT fatikuri kontaqti kidev ufro<br />

Rrmavdeba madlierebis Tanaziari emociuri garemos Seqmnis gziT.<br />

38


amerikeli da qarTveli prezidentebis mier sxvadasxva Janris<br />

gamosvlebSi gamoyenebuli madlierebis gamomxatveli Tavaziani frazebi<br />

struqturis mixedviT davyavi ramdenime qvetipad, romelTa formulebis<br />

xilva SesaZlebelia II Tavis 2.4 qve-TavSi eqspresivebi. (ixileT. gv. 113-117<br />

amave TavSia SesaZlebeli misalmebis gamomxatveli Tavaziani frazebis<br />

qvetipis xilva, gv. 110-112)<br />

saprezidento gamosvlebSi enis fatikuri funqcia xSirad piris<br />

deiqsis (piris nacvalsaxelebi Sesabamis predikatul SeTanxmebebTan erTad)<br />

meSveobiT realizdeba. kamaTi deiqsiss Sesaxeb enaTmecnierTa Soris-<br />

miekuTvneba is semantikas Tu pragmatikas kvlavac gZeldeba. Tumca<br />

veTanxmebi enaTmecnierTa did nawils, romelnic deiqsiss pragmatikis<br />

umniSvnelovanes aspeqtad ganixilaven. (Verschueren, 1999; Yule, 1996; Levinson<br />

1983; Mey 1994) rogorc cnobilia, deiqsisi gulisxmobs im fenomens, rodesac<br />

garkveuli sityvebis da frazebis mniSvneloba gamonaTqvamSi moiTxovs<br />

konteqstualur informacias. Ddeiqsisi calkeul enaSi arsebuli<br />

struqturebis meSveobiT enasa da konteqsts Soris damokidebulebis<br />

garkvevas uwyobs xels. sityvebi aris deiqtikuri, Tu maTi semantikuri<br />

mniSvneloba aris fiqsirebuli, Tumca maTi denotatiuri mniSvneloba<br />

icvleba drois da/an adgilis Sesabamisad. rogorc cnobilia, deiqtikur<br />

sityvebs miekuTvneba nacvalsaxeli. CvenTvis sainteresoa piris deiqsisi,<br />

romelic exeba monawilis rolis gadmocemas sametyvelo xdomilebaSi.<br />

pirveli piri gulisxmobs adresant, (Gaynesford 2006), meore piri gulisxmobs<br />

adresats (Anderson & Keenan 1988; Fillmore 1982:31–59) xolo mesame piri<br />

gulisxmobs kominkaciis aramonawile pirs. (Traut, 1996)<br />

Seswavlil masalaSi pirveli piris mxolobiTi nacvalsaxeli “me” ar<br />

gamoiyeneba xSirad, mxolod im SemTxvevaSi, rodesac referencia mxolod<br />

mTqmelzea (anu mxolod prezidentze), ZiriTadad im SemTxvevaSi, rodesac<br />

prezidentis mier konkretul faqtze xdeba garkveuli pasuximgeblobis<br />

aReba an pirovnuli damokidebulebis gamoxatva konkretul movlenasTan<br />

mimarTebaSi. nacvalsaxel ”me”-s gamoyeneba metwilad prezidentTa<br />

sainauguracio sityvebSi gvxvdeba. Mmag.:<br />

39


(1) “me axla vdgavar Tqvens winaSe, ara rogorc erTi partiis, aramed<br />

rogorc mTeli eris lideri.” (m.s. 20.01.2008)<br />

(2) “me, rogorc saqarTvelos prezidenti pasuxismgebeli var Tqvens<br />

winaSe” (m.s. 01.01.2009)<br />

(3) “me minda sruli pasuxismgeblobiT vTqva”; “me es sruliad<br />

Segnebulad gavakeTe”; “me gavgzavne cxinvalSi saxelmwifo<br />

ministri; me gTavazobT cecxlis dauyovnebliv Sewyvetas; “me<br />

viTxove, rom es e.w. ministrebi ukan gaiwvion; me Tqveni sibrZnis,<br />

didi istoriuli gamocdilebis imedi maqvs” (m.s. 07.08.2008)<br />

(4) “I am grateful for the honor of this hour; I have sworn and you have witnessed”.<br />

(G.W.B 20.01.2005)<br />

(5) “I appreciate so very much the members of Congress; I ask for prayer; I've directed the<br />

full resources”. (G.W.B 11.09.2001)<br />

(6) “I gave Taliban leaders a series of clear and specific demands”; “I recently received a<br />

touching letter”( G.W.B 07.10.2001)<br />

(7) “I call on Congress to quickly send me legislation; I have called our military into action;<br />

I gave fair warning to the government” (G.W.B 08.11.2001).<br />

empiriuli masalis statistikuri kvlevis Sedegad dadginda, rom<br />

prezidentTa mimarTvebSi mravlobiTi ricxvis pirveli piris nacvalsaxelis<br />

gamoyeneba 5.4 –jer aRemateba mxolobiTi ricxvis pirveli piris<br />

gamoyenebas. aRniSnuli mimarTeba Semdegnairad gamoiyureba: Cven – 84 %; me-<br />

16%.<br />

1. grafikuli gamosaxva<br />

40


მე<br />

16%<br />

ჩვენ<br />

84%<br />

Seswavlil masalaSi mravlobiTi ricxvis pirveli piris<br />

nacvalsaxeli “Cven” gamoyenebulia 3898 jer, xolo mxolobiTi ricxvis<br />

pirveli piris nacvalsaxeli “me” gamoyenebulia 716 jer.<br />

2. grafikuli gamosaxva<br />

pirveli piris mravlobiTi ricxvis nacvalsaxel “Cven”/WE”-is xSiri<br />

gamoyeneba aixsneba prezidentTa intenciiT - gazardon erTobis<br />

suliskveTeba TiToeul msmenelSi, aRZran maTSi eris erTobis gancda,<br />

41


mianiSnon, rom TiToeuli moqalaqe aris Tanamonawile nebismieri movlenisa,<br />

rac qveyanaSi xdeba.<br />

prezidentTa mimarTvebSi nacvalsaxeli “Cven”/WE sakmaod farTo<br />

mniSvnelobiT gamoiyeneba. gvxvdeba rogorc eqskluziuri (exclusive), aseve<br />

inkluziuri (inclusive) mravlobiTi ricxvis pirveli piris nacvasaxelis<br />

“Cven”/“we” gamoyeneba. kvlevam gamokveTa navalsaxelis “Cven”/“we” xmarebis<br />

kidev ufro konkretebuli SemTxvevebi, kerZod:<br />

I) eqskluziuri Cven ( = mosaubre + sxv(ebi)a - msmeneli =<br />

prezidenti + mTavroba)<br />

(1) “Cven araTu vagvianebT xelfasebis gacemas, aramed vzrdiT<br />

kidec; Cven SevimuSaveT ori umniSvnelovanesi ekonomikuri<br />

paketi.…”(m.s. 01.01.2009)<br />

(2) “Cven SevZlebT saqarTvelos ekonomikis SenarCunebas da<br />

gadarCenas; Cven vagrZelebT demokratiis kidev ifro metad<br />

gaZlierebas” (m.s. 01.01.2009)<br />

(3) “Cven ar gadavuxvevT ganviTarebis arCeul kurss; Cven mainc ar<br />

SevaCerebT Senebas.” (m.s. 01.01.2009)<br />

(4) “Cven yvelafers vakeTebT, rom Tavidan aviciloT Zaladoba; Cven<br />

gvaqvs didi gegmebi.” (m.s. 07.08.2008)<br />

Exclusive WE (= speaker + other (s) - addressee = president + government)<br />

(1) “We will make no distinction between the terrorists (G.W.B 11.09. 2001)<br />

(2) “We have called up reserves to reinforce our military capability; we ask a lot of those<br />

who wear uniform; (G.W.B 07.10.2001)<br />

(3) “We have posted the National Guard in America's airports; We do not know whether<br />

this attack came from the same terrorists. We do not know the origin of the anthrax.”<br />

(G.W.B 08.11.2001)<br />

(4) “We have created a new Office of Homeland Security; We are imposing new licensing<br />

requirements; We passed a new anti-terrorism law.” (G.W.B 08.11.2001)<br />

42


(5) “We will issue appropriate alerts; We are destroying training camps; We are<br />

deliberately and systematically hunting down these murderers, and we will bring them<br />

to justice.”(G.W.B 08.11.2001)<br />

zemoT mocemul magaliTebSi “Cven,” konteqstidan gamomdinare,<br />

moicavs prezidentsa da mTavrobas, yvela uflebamosil pirs, romelic<br />

mTavrobis QqveS moiazreba (mTavrobis wevrebi, parlamentis wevrebi,<br />

saxelmwifo da sajaro struqturebSi momuSave pirebi), Tumca ar moicavs<br />

sametyvelo xdomilebis Tanamonawile sxva wevrebs - msmenels da/an<br />

mkiTxvels, romelic ar Sedis mTavrobis uflebamosil pirTa rigSi.<br />

II) inkluziuri Cven ( = mosaubre + msmeneli = prezidenti +<br />

auditoria + yvela)<br />

(1) “Cven ar SegviZlia avirCioT tirania, Cven ar SegviZlia<br />

Tavisuflebaze uaris Tqma.”(m.s. 01.01.2009)<br />

(2) “Cven gavuZlebT imperiis agresias; Cven arasdros ar dagviTmia<br />

Tavisufleba da Rirseba. . . Cven arc am jerze ar dagviTmia da<br />

ar davTmobT arasodes.” (m.s. 01.01.2009)<br />

(3) “Cven SeCveulebi viyaviT mudmiv provokaciebs.” (m.s. 07.08.2008)<br />

(4) “Cven gavaCereT Tbiliss momdgari urdo; Cven vamayobT<br />

dRevandeli dRiT; Cven oqros sawmisis da argonavtebis qveyana<br />

varT; Cven varT uZvelesi qristianuli civilizaciis qveyana.”<br />

(m.s. 01.09.2009)<br />

Inclusive WE ( = speaker + other (s) + addressee = president + audience + all)<br />

(1) “We go forwards to defend freedom; we stand together to win the war; we<br />

responded with the best of America.”(G.W.B 11.09.2001)<br />

(2) “We are joined in this operation; we are supported by the collective will of the<br />

world; we will make it more difficult; we will win the conflict; we are a peaceful<br />

nation; we did not ask for this mission, but we will fulfill it; we defend not only<br />

our precious freedom.” (G.W.B 07.10.2001)<br />

(3) “We are the target of enemies who boast they want to kill; We value life; We value<br />

the right to speak our minds; We respect people of all faiths; We wage a war to<br />

43


save civilization itself. We did not seek it, but we will fight it, and we will<br />

prevail.” (G.W.B 08.11.2001).<br />

Mmocemul magaliTebSi konteqstidan naTlad Cans, rom inkluziuri<br />

“Cven” moicavs TiToeul adamians, romelic nebismieri formiT aris<br />

sametyvelo xdomilebis Tanamonawile, iqneba es pirdapiri Tanamonawileoba<br />

Tu virtualuri. prezidentebis intencia piris deiqsisis, kerZod,<br />

inkluziuri nacvalsaxelis “Cven” gamoyenebisas aris msmenelis da<br />

an/mkiTxvelis CarTva, maTSi saxelmwifos marTvis da eris cxovrebis<br />

procesebSi Tanamonawileobis survilis aRZvra, zogjer ki im gancdis<br />

Seqmna, rom isini Tavad qmnian arsebul realobas da ara marto mTavroba an<br />

prezidenti.<br />

1.5. metalingvisturi funqcia<br />

interess iwvevs metalingvisturi funqciis realizaciis<br />

Taviseburebani. prezidentTa gamosvlebSi metalingvisturi funqcia<br />

saTanado registrisa da stilis SerCevaSi vlindeba. politikuri<br />

mimarTvebis SemTxvevaSi gadamwyvetia oficialurobis xarisxis SerCevac,<br />

prezidentebi metwilad neitralur stils irCeven, zogjer ki oficialurs<br />

an kidev araoficialurs, ra Tqma unda, es eqstralingvisturi faqtorebis<br />

gaTvaliswinebiTac xdeba, Tu ra garemoSi da vis mimarT warmoiTqmis<br />

sityva.<br />

I) oficialuri stili:<br />

(1) “Cveni nebisa da survilis sawinaaRmdegod, saqarTvelo iqca<br />

imperializmisa da warsulis ideologiis Zaladobrivi<br />

Tavdasxmis pirvel obieqtad.” (m.s. 01.01.209)<br />

(2) “Those who celebrate the murder of innocent men, women and children, have no<br />

religion, have no conscience, and have no mercy.” (G.W.B. 08.11.2001)<br />

II) araoficialuri stili:<br />

44


(1) “me tyuilad ar davrbivar saqarTvelos regionebSi da vxsni<br />

xan erT ekonomikur zonas da xan meores. Ppiradad damaqvs<br />

proeqtebi da vcdilob maT ganxorcielebas.” (m.s. 03.12.2010)<br />

(2) “Citizens of a free Georgia, Laura and I were in the neighborhood -- we thought<br />

we'd swing by and say gamarjoba.”(G.W.B. 10.05.2005)<br />

saprezidento gamosvlebSi sakmaod xSiria amaRlebuli stilis<br />

gamoyeneba. amaRlebul stils xSirad citatebis, aluziebis, metaforebisa<br />

da sxva stilisturi Tu eqspresiuli saSualebebis gamoyeneba qmnis, rac<br />

poeturobasa da eqspresiulobas sZens naTqvams da Sesabamisad xdeba enis<br />

poeturi da/an emociuri funqciis realizeba.<br />

(1) “Tu raime gveamayeba Cveni warsulidan, Tuki rames vetrfiT Cevni<br />

didi winaprebis namoRvawaridan, es aris ara daTmoba, aramed<br />

Tavganwiruli brZola samSoblos da Tavisuflebis dasacavad.”<br />

(m.s. 01.01.2009)<br />

(2) “Tonight I ask for your prayers for all those who grieve, for the children whose<br />

worlds have been shattered, for all whose sense of safety and security has been<br />

threatened. And I pray they will be comforted by a power greater than any of us”.<br />

(G.W.B 11.09. 2009)<br />

amaRlebul stilze yuradRebis gamaxvilebisas unda aseve aRiniSnos<br />

prezidentTa metaena, rac uSualod enis metalingvisturi funqciis<br />

gamoxatvasTan aris kavSirSi. magaliTad, prezident buSis metaena<br />

religiurad, Teologiurad da moralurad datvirTulia. sakuTar<br />

gamosvlebSi igi xSirad iyenebs citatebs bibliidan, rac mis gamosvlas<br />

poeturobasac sZens. magaliTad:<br />

(3) “Psalm 23: "Even though I walk through the valley of the shadow of death, I fear no<br />

evil, for you are with me." (G.W.B. 11.09.2001)<br />

mis gamosvlebSi mravlad daiZebneba magaliTi, sadac misi religiuri<br />

metaena naTlad vlindeba:<br />

45


(4) "This will be a monumental struggle of good versus evil, but good will prevail.<br />

None of us would ever wish the evil to have been done to our country, yet we have<br />

learned that out of evil can come great good.” (G.W.B 08.11.2009)<br />

Mprezident saakaSvilis gamosvlebSi ar aris citatebi bibliidan,<br />

magram igi Zalze xSirad moixseniebs wmindanebs. mis gamosvlebSi aseve<br />

xSiria sikeTisa da borotebis Sesaxeb Temis gaSla. or prezidents Soris<br />

am kuTxiT arsebobs sakmaod didi msgavseba. orive prezidenti aRniSnavs,<br />

rom misi erisa da qveynis brZola aris brZola sikeTisa borotebaze.<br />

prezidenti saakaSvili 2008 wlis 3 maisis mimarTvis bolo nawilSi<br />

acxadebs Semdegs:<br />

(5) “ msoflioSi dRes sikeTis da borotebis brZola mimdinareobs.<br />

erT-erTi yvelaze mTavari fronti saqarTveloSia. . .<br />

borotebisa da sikeTis brZolaSi win gagviZRveba wminda<br />

giorgi, borotebisa da sikeTis brZolaSi erT muStad Sekruli<br />

qarTvelebi da saqarTveloSi mcxovrebi yvela sxva erovnebis<br />

warmomadgeneli, gaerTianebuli, laRi da amayi saqarTvelo<br />

yvelanair ubedurebas daamarcxebs, Cveni gamarjveba borotebis<br />

saukuno damarcxeba da sikeTis da momavlis gamarjveba iqneba.”<br />

(m.s. 03.05.2008)<br />

sikeTesa da borotebas Soris brZolis Temas TiToeuli prezidenti<br />

exeba, maT RrmaT sjerad, rom maTi qveyana ibrZvis sikeTis saxeliT da<br />

RvTis wyalobiT gaimarjveben brZolaSi borotebasTan:<br />

(6) “Cveni istoria, cxovrebis wesi, brZola sarwmunoebisaTvis,<br />

erovnuli damoukideblobisaTvis, aris mowameobrivi,<br />

qristesmieri gza sikeTisa, siqvelisa da siyvarulisa. istoria<br />

gvaZlevs SesaZleblobas, raTa davubrundeT mamapapiseul gzas,<br />

avaRorZinoT rwmeniT Tavisufali saqarTvelo. dgeba Jami<br />

rodesac uklebliv yvelas sicocxle mamuls ekuTvnis. eri<br />

ueWvelad mzad aris gadamwyveti brZolisaTvis. . . didi miznebi<br />

mxolod RvTaebrivi siyvaruliT aRsruldebian.” (z.g. 07.06.1991)<br />

46


prezidenti buSi miiCnevs, rom amerikis SeerTebul Statebs akisria<br />

didi da mniSvnelovani misia da rom misi siZliere aris momarTuli<br />

keTilis saqmnelad:<br />

(7) “America today is a proud, free nation, decent and civil, a place we cannot help but<br />

love. We know in our hearts, not loudly and proudly, but as a simple fact, that this<br />

country has meaning beyond what we see, and that our strength is a force for<br />

good.” (G.H.W.B 1989)<br />

Pprezident klintonis ritorikiT, amerika unda misdevdes RvTis<br />

sityvas da ar unda gaiTangos sikeTis qmniT da unda upasuxos RvTis<br />

gamoZaxils:<br />

(8) “And so, my fellow Americans, at the edge of the 21st century, let us begin with<br />

energy and hope, with faith and discipline, and let us work until our work is done.<br />

The scripture says, "And let us not be weary in well-doing, for in due season, we<br />

shall reap, if we faint not." From this joyful mountaintop of celebration, we hear a<br />

call to service in the valley. We have heard the trumpets. We have changed the<br />

guard. And now, each in our way, and with God's help, we must answer the call.”<br />

(B.C. 1993)<br />

prezidenti barak obama gamZleobisken da sulis gaZlierebisaken<br />

mouwodebs amerikel xalxs, axsenebs maT RvTis sityvebs:<br />

(9) “We remain a young nation, but in the words of Scripture, the time has come to set<br />

aside childish things. The time has come to reaffirm our enduring spirit; to choose<br />

our better history; to carry forward that precious gift, that noble idea, passed on<br />

from generation to generation: the God-given promise that all are equal, all are<br />

free, and all deserve a chance to pursue their full measure of happiness. (B.O.<br />

2009)<br />

TiToeuli prezidenti, gansakuTrebiT ki mixeil saakaSvili<br />

darwmunebulia, rom sikeTis gamovlineba maTi erebisa da qveynebis saxiT<br />

gaimarjvebs. am mxriv unda aRiniSnos prezident saakaSvilis Seudrekeli<br />

optimizmiT Sefaruli metaena:<br />

47


(10) “saqarTvelo yvelanair ubedurebas daamarcxebs; Cven yvelafers<br />

gavuZlebT da yovelTvis gadavrCebiT; yvelafers<br />

gavumklavdebiT; gavimarjvebT; Cven movaxdineT saswauli da<br />

ase unda gavagrZeloT“. (m.s.03.05.2009).<br />

(11) “Cven aucileblad gavalT samSvidoboze; Cven yvelani davdgebiT<br />

erTad, yvelani viqnebiT Zlierad, yvelani viqnebiT<br />

warmatebuli da gamarjvebuli” (01.09.2008).<br />

prezidentTa diskursis erT-erT umTavres Temas warmoadgens aseve<br />

Tavisufleba da demokratia. Tu przidenti karteri Tavisuflebas<br />

asociaciurad adamianis uflebebs ukavSirebda, jorj buSis (ufrosi)<br />

diskursSi Tavisufleba ufro demokratiasTan aris gaigivebuli. rodesac<br />

vkiTxulobT prezident buSis mier warmoTqmul reprezentativebs: ”great<br />

nations of the world are marching towards democracy through the door to freedom” da rom “the<br />

day of the dictator is over”, uneblieT mivdivarT daskvnamde, rom misi gancxadebebi<br />

mis rwmenas, winaswarmetyvelur unars an ukiduresad kargad<br />

informirebulobas unda mivaweroT. gasaTvaliswinebelia, Tu ra xdeboda<br />

misi sainauguracio gamosvlis warmoTqmis dros (1989 wlis ianvari)<br />

msoflioSi. (1989 wlis maisSi mixeil gorbaCovi iqna arCeuli sabWoTa<br />

kavSiris komunisturi partiis centraluri komitetis generalur mdivnad,<br />

ivnisidan moyolebuli poloneTSi ganviTarebuli movlenebis Sedegad<br />

pirvelad 40 wlis manZilze poloneTis mTavrobas arakomunisti mmarTveli<br />

Caudga saTaveSi. amave dros aseve ganviTarda tienanmenis moednis movlenebi<br />

CineTis saxalxo respublikaSi. berlinis kedeli da rkinis farda gaixsna<br />

1989 noemberSi, xolo dekemberSi rumineTSi Camogdebul iqna CauSesku. 1990<br />

wlis dasawyisSi gaTavisuflebul iqna nelson mandela, xolo nikaraguaSi<br />

dasrulda komunisturi reJimi.)<br />

prezidenti klintoni sainauguracio gamosvlaSi sityva<br />

“Tavisuflebas” mxolod samjer iyenebs. erTxel imave perspeqtiviT iyenebs,<br />

rogorc buSi (xalxi aSenebs demokratias da Tavisuflebas “people are building<br />

democracy and freedom”), meored epiTetiT amkobs da iyenebs kombinacias<br />

Tavisuflebis mzis sxivs, romelic bolos uRebs civ oms “Today, a generation<br />

48


aised in the shadows of the Cold War assumes new responsibilities in a world warmed by the<br />

sunshine of freedom but threatened still by ancient hatreds and new plagues” da mesamed<br />

iyenebs, rogorc moqalaqeebis idividualur privilegiad, romelic<br />

safrTxeSia danaSaulis gamo “when fear of crime robs law-abiding citizens of their<br />

freedom”. (B.C.20.01.1993)<br />

amerikis SeerTebuli Statebis prezidentebis mier demokratia da<br />

Tavisufleba ganixileba ara rogorc mxolod principebi, romelTac<br />

amerikelebi afaseben, icaven da iyeneben, aramed amerikis erTaderT<br />

prerogativad. magaliTad, amerikis kapitoliums metaforulad uwodeben<br />

“democracy‟s front porch”, inauguracias “democracy‟s big day”, amerikis<br />

saxeldebisas ki Semdeg metaforas iyeneben “world‟s oldest democracy “. ara-<br />

amerikelebisaTvis aRniSnuli kadnier ganacxadad aRiqmeba, Tumca<br />

amerikelebisaTvis brwyinvaled JRers, swored amaSi mdgomareobs<br />

epideiqturi ritorikis arsi.<br />

gavrcobili metaforebis gamoyenebiT saubrobs prezidenti buSi<br />

umcrosi Tavisuflebisa da demokratiis Sesaxeb, romelic prezidenti<br />

buSisaTvis damaxasiaTebeli religiuri elementebiTaa gaJRenTili da<br />

amadroulad amerikis, rogorc RvTiuri qveynis demokratiis<br />

gamavrceleblis xatis Seqmniskenaa mimarTuli:<br />

(12) “Through much of the last century, America's faith in freedom and democracy<br />

was a rock in a raging sea. Now it is a seed upon the wind, taking root in many<br />

nations.” (G.W.B 20.01.2001)<br />

prezidenti buSi Tavisuflebisa da demokratiisTvis brZolaSi myof<br />

amerikas metaforulad asociaciebis meSveobiT ukavSirebs aRelvebul<br />

zRvaSi myof kldes. misTvis amerika sxva erebsa da qveynebSi Tavisuflebisa<br />

da demokratiis gamavrcelebeli marcvalia (gavrcobili metafora). aqve<br />

vxvdebiT religiur aluziebs: qristes saubari mowafeebTan RvTis sityvis<br />

gavrcelebis Sesaxeb, sadac RvTis sityva metaforulad Teslis/marcvali<br />

saxiT Cndeba, saidanac unda aRmocendes sikeTe, aRniSnul magaliTSic<br />

amerikis SeerTebuli Statebi aris Tavisuflebis da demokratiis Tesli,<br />

49


sadainac fesvi unda gaidgas demokratiam sxva qveynebSi. me-13 magaliTSi<br />

prezidenti uziarebs msmenels sakuTar rwmenas amerikis umniSvnelovanesi<br />

rolis Sesaxeb: sxva qveynebSi Tavisuflebis warmateba damokidebulia<br />

Tavisuflebis gadarCenaze StatebSi.<br />

(13) “We are led, by events and common sense, to one conclusion: The survival of liberty<br />

in our land increasingly depends on the success of liberty in other lands. . . The best<br />

hope for peace in our world is the expansion of freedom all over the world.”<br />

(G.W.B 20.01.2005)<br />

me-14 magaliTSi prezidenti buSi kvlav metaforas mimarTavs da<br />

demokratias amerikis rwmenis akvnad, TiToeul amerikelSi sawyisidanve<br />

Tandayolil imedad da idealad warmogvidgens:<br />

(14) “Our democratic faith is more than the creed of our country, it is the inborn hope<br />

of our humanity, an ideal we carry but do not own, a trust we bear and pass along.<br />

And even after nearly 225 years, we have a long way yet to travel.” (G.W.B<br />

20.01.2001)<br />

prezidenti buSi gansakuTrebul yuradRebas aqcevs Tavisuflebis<br />

Temas 2005 wlis sainauguracio gamosvlaSi, sadac kidev ufro mxatvrulad<br />

saubrobs misi rwmenis Sesaxeb, rom amerikam sakuTari ZalisxmeviT<br />

aagizgiza Tavisuflebis cecxli, rac, misi rwmeniT, miswvdeba samyaros<br />

ubneles wertilebsac Tavisuflebis ayvavebis mizniT:<br />

(15) “By our efforts we have lit a fire as well; a fire in the minds of men. It warms those<br />

who feel its power. It burns those who fight its progress. And one day this untamed<br />

fire of freedom will reach the darkest corners of our world”. (G.W.B 20.01.2005)<br />

misi mosazrebiT, ar arsebobs adamianTa gaTavisufleba da<br />

uflebebis dacva Tavisuflebis arsebobis gareSe:<br />

(16) “In the long run, there is no justice without freedom, and there can be no human<br />

rights without human liberty. . . .Eventually, the call of freedom comes to every<br />

mind and every soul. We do not accept the existence of permanent tyranny because<br />

we do not accept the possibility of permanent slavery”. (G.W.B 20.01.2005)<br />

50


prezidenti obama erT-erTi gamosvlis bolos Tavisuflebas epiTetiT<br />

amkobs “and with eyes fixed on the horizon and God's grace upon us we carried forth that great<br />

gift of freedom and delivered it safely to future generations”. (B.O. 20.01.2009)<br />

demokratia da Tavisufleba aseve umTavres Temebs warmoadgens<br />

qarTvel prezidentTa gamosvlebSi. prezident zviad gamsaxurdias rwmeniT,<br />

umTavresia xalxma gaiTavisos Tavisuflebisa da demokratiis suli:<br />

(17) ”Tavisuflebisa da demokratiisaTvis mebrZoli xalxi,<br />

religiuri msoflxedvis da erovnuli cnobierebis aRorZinebis<br />

sazogadoeba - es aris Cveni awmyo, Cveni brZolis Sedegi”. (z.g.<br />

07.06.1991)<br />

prezidenti SevardnaZe Tavisuflebasa da demokratias ki miznebis<br />

konteqstSi ixseniebs:<br />

(18) “prezidentisa da mTavrobis mTavari mizani- aris Zveli,<br />

totalitaruli social-ekonomikuri formaciis Secvla axali<br />

social-ekonomikuri wyobiT, demokratiisa da Tavisuflebis<br />

realurad damkvidreba…. . .samarTleblivi saxelmwifo, Ria<br />

samoqalaqo sazogadoeba, socialurad orientirebuli sabazro<br />

ekonomika, eris sulieri da materialuri kulturis axali<br />

renesansi, demokratia, suvereniteti, Tavisufleba, konstituciisa<br />

da kanonis uzenaesoba, ai, Cveni umTavresi miznebi da amocanebi”.<br />

(e.S. 26.11.1995)<br />

prezident saakaSvilisaTvis umniSvnelovanesia Tavisuflebisa da<br />

demokratiis ganviTareba saqarTveloSi, risi miRwevac mxolod<br />

Tavdauzogavi SromiTaa SesaZlebeli. igi aRniSnavs, rom “saqarTvelos didi<br />

svla demokratiisa da Tavisuflebisaken grZeldeba” da “rogorc arasodes,<br />

ise mtkicea axla Cveni neba Tavisuflebis da demokratiis dasacavad.<br />

istoriuli qartexilebi momavlis asaSeneblad saWiro gakveTilebia.<br />

gakveTilebi, romlebic gvaswavlian, rom Tavisuflebis dacvas didi jafa<br />

da gaazrebuli gambedaoba sWirdeba, rom Seuqcevadi araferia, rom gza<br />

gamarjvebisaken Zalian didi sirTuleebiTaa Caxergili.” (m.s. 20.01.2008)<br />

51


1.6. poeturi funqcia<br />

prezidentTa gamosvlebSi uamravi magaliTis daZebna SeiZleba, sadac<br />

enis poeturi funqcia mkafiod Cans. poeturi funqcia prezidentTa<br />

gamosvlebSi xSirad realizdeba:<br />

a) fonetikuri gamomxatvelobiTi saSualebebiT da stilisturi<br />

xerxebiT, rogoricaa: aliteracia, riTma, ritmi;<br />

b) sintaqsuri stilisturi xerxiT, rogoricaa: gameoreba,<br />

paraleluri konstruqciebi;<br />

g) myari sityvaTSeTanxmebebiT, rogoricaa: andazebi, citatebi da<br />

literaturuli, istoriuli, religiuri aluziebi.<br />

ganvixiloT magaliTebi:<br />

(1)<br />

1. “We will not waver, a<br />

2. we will not tire, b<br />

3. we will not falter, a<br />

4. and we will not fail. c<br />

5. Peace and freedom will prevail.” C (G.W.B 07.10.2001)<br />

prezienti buSi paraleluri konstruqciebis gamoyenebiT, iseTi<br />

konceptualuri mniSvnelobis mqone sityvebis SerCeviT, romelic aseve<br />

eriTmeba erTmaneTs, frazas poeturobas sZens. frazaSi gamoyenebulia qores<br />

da daqtilis tipis orterfiani metri da xmovanTa arasruli riTma.<br />

riTmasTan erTan gamoyenebuli zmnebi qmnian ritms, rac dinamiurobas sZens<br />

gamoTqmas, xolo eqskluziuri nacvalsaxelis “Cven” gamoyeneba uCens<br />

msmenels imis gancdas, rom is Tavadac am procesis, am dinamikis nawilia, am<br />

erTobis erT-erTi elementia.<br />

unda aRiniSnos, rom ufrosi buSic aranaklebi poeturobis frazebs<br />

iyenebs gamosvlaSi. qvemoT mocemulia ufrosi buSis sainauguracio<br />

gamosvlidan amonaridi, romelic moicavs 4 winadadebas, rac riTmisa da<br />

ritmis kompoziciuri formis Sesabamisad Semdeg 8 taepad davalage, aq<br />

52


metwilad gamoyenebulia iambis da qores heqsametri (3, 4, 5, 6 pwkarebi) da<br />

oqtametri (1, 2, 7, 8 pwkarebi) bevri modifikaciiT:<br />

(2)<br />

1 “ I do not mistrust the future; a<br />

2 I do not fear what is ahead. b<br />

3 For our problems are large, c<br />

4 but our heart is larger. d<br />

5 Our challenges are great, c<br />

6 but our will is greater. d<br />

7 And if our flaws are endless, e<br />

8 God's love is truly boundless.” e (G.H.W.B 1989)<br />

gamonaTqvams poeturobas da ritmulobas matebs xmovanTa arasruli<br />

riTma, gamoyenebuli paraleluri konstruqciebi da gameoreba.<br />

TiToeuli prezidentis gamosvlaSi uamravi fraza Tu gamonaTqvami<br />

gvxvdeba, romelic sakmaod riTmuli da poeturia. SetyobinebebSi poetur<br />

funqcias, ZiriTadad, asruleben:<br />

a) aliteracia<br />

“yvelafers, rasac aqamde mivaRwieT, mivaRwieT mSvidobiT. yvelafers,<br />

rasac momavalSi mivaRwevT, mivaRwevT mSvidobiT (m.s. 03.05.2008)<br />

simSvidis da mSvidobis atmosferos Sesaqmnelad aliteracias<br />

mimarTavs, rac asobgeris “m” da sityva “mSvidobis” gameorebiT da<br />

paraleluri konstruqciebis gamoyenebis gziT miiRweva.<br />

b) literaturuli, istoriuli an religiuri aluziebi<br />

rogorc cnobilia, aluzia aris ritorikuli xerxi da niSnavs<br />

”gadakrul sityvas”, aRniSnuli xerxis meSveobiT xdeba raime istoriuli,<br />

religiuri ambis, literaturuli nawarmoebis, miTis, xelovnebis nimuSis<br />

pirdapir an impliciturad “gadakvriT” xseneba. aluziebi msmenelis da/an<br />

mkiTxvelis mxridan garkveul foniseul codnas moiTxovs asociaciuri<br />

kavSirebis dasadgenad. (Abrams, 1971)<br />

(1) “saqarTvelos istoria aris daviTis da goliaTis brZolis<br />

istoria da rogori Zlieri, eSmaki, daundobeli da did<br />

53


orotebaze wamsvleli ar unda iyos goliaTi, am brZolaSi<br />

sulierad Zlieri daviTi gaimarjvebs” (m.s. 03.05.2008)<br />

daviTis da goliaTis brZola erTdoulad religiuri da<br />

literaturuli aluziaa. konteqstidan gamomdinare, daviTSi moiazreba<br />

saqarTvelo, xolo goliaTSi ruseTi; igi goliaTiviT Zlieri da EeSmakia,<br />

Tumca prezident saakaSvils sjera, rom daundobel brZolaSi saqarTvelo<br />

gaimarjvebs, vinaidan saqarTvelo daviTis msgavsad sulierad ufro<br />

Zlieria.<br />

(2) “Cven pativi unda mivagoT or did adamians, or did gmirs: qujis<br />

da farnavazs - saqarTvelos did mefeebs, romlebmac<br />

gaaerTianes da gaamTlianes saqarTvelo. dRes aq maTi sulebi<br />

Tavs dagvtrialeben. Cven unda gvaxsovdes is oqrosxana,<br />

romelsac didma daviTma Cauyara safuZveli, Tamar mefis didi<br />

moRvaweoba, giorgi brwyinvales xana. magram amave dros, ar<br />

unda dagvaviwydes isic, rom iyo wlebi, roca qarTulad<br />

locvis aRvlenac ki akrZaluli iyo.” (e.S. 30.04.2000)<br />

istoriuli aluzia qveynis didebisa da istoriuli qartexilebis<br />

gaxsenebis poeturi gzaa, rasac prezidenti saakaSvili mimarTavs me-2<br />

magaliTSi.<br />

Semdeg magaliTSi prezidenti obama aseve istoriul aluzias<br />

mimarTavs, ixsenebs ra TavisuflebisaTvis mebrZoli xalxis brZolebs<br />

konkordsa (1775 w., leqsingtonis da konkordis brZolebi aSS), getisburgSi<br />

(1863 w., aSS samoqalaqo omi), normandiasa (1944w., safrangeTi) da xesanSi<br />

(1968 w., (vietnami)):<br />

(3) “For us, they packed up their few worldly possessions and traveled across oceans<br />

in search of a new life. For us, they toiled in sweatshops and settled the West;<br />

endured the lash of the whip and plowed the hard earth. For us, they fought and<br />

died, in places like Concord and Gettysburg; Normandy and Khe Sanh. Time<br />

and again these men and women struggled and sacrificed and worked till their<br />

hands were raw so that we might live a better life. They saw America as bigger<br />

54


than the sum of our individual ambitions; greater than all the differences of birth or<br />

wealth or faction.” (B.O. 20.01.2009)<br />

Semdegi magaliTebi aris istoriuli aluziebis magaliTi, sadac<br />

prezidenti buSi “civ oms” ixsenebs. 1947-1991 wlebi, rodesac meore msoflio<br />

omis Semdeg komunistur samyarosa (sabWoTa kavSiri) da dasavlur samyaros<br />

(aSS da misi mokavSireebi) Soris arsebobda politikuri konfliqtis,<br />

samxedro daZabulobisa da ekonomikuri Sejibris mdgomareoba. xolo<br />

prezidenti klintoni ki amerikis danapirebis Sesaxeb saubrobs.<br />

(4) “Today, a generation raised in the shadows of the Cold War assumes new<br />

responsibilities in a world warmed by the sunshine of freedom but threatened still<br />

by ancient hatreds and new plagues.”(B.C. 20.01.1993)<br />

(5) “The promise of America was born in the 18th century out of the bold conviction<br />

g) citatebi<br />

that we are all created equal. It was extended and preserved in the 19th century,<br />

when our nation spread across the continent, saved the union, and abolished the<br />

awful scourge of slavery. Then, in turmoil and triumph, that promise exploded onto<br />

the world stage to make this the American Century.” (B.C.20.01.1997)<br />

prezidenti gamsaxurdia sainauguracio gamosvlaSi citirebs<br />

prezident ronald reigans:<br />

(1) ”Cven maqsimalurad vecdebiT Tanabari sastarto pirobebi<br />

SevuqmnaT yvelas, raTa privatizaciis SedegebiT isargeblon<br />

namdvilad sameurneo da mewarmeobis unaris mqone pirebma.<br />

privatiazacia Cven gvesmis, rogorc saqonlisa da<br />

momsaxureobis gadacemis strategia, romelic organizebulia<br />

saxelmwifo sawarmoebSi kerZod kompaniebis xelSi mTavrobis<br />

xarjebis Semcirebisa da im upiratesobebis gamoyenebis mizniT,<br />

romelsac iZleva sabazro sistema.” (z.g. 07.06.1991)<br />

(2) “ar gavcvli salsa kldeebsa ukvdavebisa xezeda”; vaJkacsa guli<br />

rkinisa, abjari Tundac xisao” (m.s. 03.05.2008)<br />

55


(3) “The scripture says,” And let us not be weary in well-doing, for in due season, we<br />

shall reap, if we faint not”. (B.C. 20.01.1993)<br />

rogorc ukve aRvniSne, prezidentebi xSirad mimarTaven sintaqsuri<br />

stilisturi xerxebis gamoyenebas, riTac enis poeturi funqciis realizacia<br />

xdeba. prezidentTa gamosvlebSi sintaqsuri stilisturi xerxebidan yvelze<br />

xSirad gxvdeba: sruli da arasruli paraleluri konstruqciebi da<br />

gameoreba (gansakuTrebiT ki anaforuli gameorebebi) rac ritmis<br />

Camoyalibebas uwyobs xels, mimarTvas ufro sasimovnos xdis mosasmenad da<br />

aRsaqmelad, da Tu fsiqologebs davujerebT, aadvilebs damaxsovrebas,<br />

albaT swored am intenciiT mimarTaven prezidentebi xSirad mokle advilad<br />

dasamaxsovrebeli frazebis gamoyenebas.<br />

ganvixiloT Semdegi magaliTebi. pirvel da me-2 magaliTebSi<br />

gamoyenebulia frazebis “Cven vTqviT” da “We know” (sadac Cven eqskluziuri<br />

mniSvnelobiT gamoiyeneba) anaforuli gameoreba da arasruli paraleluri<br />

konstruqciebi:<br />

(1) “Cven vTqviT, rom amas movspobdiT da movspeT kidec.<br />

Cven vTqviT, rom QquCaSi policieli aRaravis gaaCerebda.<br />

Cven vTqviT, rom SevqmnidiT saxelmwifos.<br />

amis aravis ar sjeroda, magram SevZeliT.<br />

Cven movaxdineT saswauli da ase unda gavagrZeloT”.<br />

(m.s. 03.05.2008)<br />

(2) “We know what works: Freedom works.<br />

We know what's right: Freedom is right.<br />

We know how to secure a more just and prosperous life for man on Earth: through<br />

free markets, free speech, free elections, and the exercise of free will unhampered<br />

by the state.” (G.W.H.B. 20.01.1989)<br />

me-3 magaliTSi gamoyenebulia deontikuri modalobis gamomxatveli<br />

konstruqciis “Let us” anaforuli gameoreba, rac gamiznulia msmenelis<br />

yuradRebis mipyrobaze mowodebebze, romlebsac prezidenti klintoni<br />

gadascems msmenels.<br />

56


(3) “And so, my fellow Americans, we must be strong, for there is much to dare. The<br />

demands of our time are great and they are different. Let us meet them with faith<br />

and courage, with patience and a grateful and happy heart. Let us shape the hope of<br />

this day into the noblest chapter in our history. Yes, let us build our bridge. A<br />

bridge wide enough and strong enough for every American to cross over to a<br />

blessed land of new promise.” (B.C. 20.01.1997)<br />

(4) “90-iani wlebis dasawyisSi Cven ar gvqonda samoqalaqo<br />

sazogadoeba. Cven bolo oTxi wlis manZilze avaSeneT<br />

samoqalaqo sazogadoebis safuZvlebi. 90-iani wlebis<br />

dasawyisSi Cven ar gvqonda socialurad orientirebuli<br />

sabazro ekonomika. Cven gavasruleT sabazro ekonomikis<br />

ZiriTadi safuZvlebis Camoyalibeba. ... 90-iani wlebis<br />

dasawyisSi Cven ar gvqonda legitimuri municipaluri<br />

xelisufleba da TviTmmarTveloba. bolo wlebSi<br />

CamovayalibeT adgilobrivi TviTmmarTvleoba ... 90-iani wlebis<br />

dasawyisSi Cven, faqtobrivad, ar gvyavda, organizebuli<br />

SeiaraRebuli Zalebi. xuTi wlis manZilze SevqmeniT erovnuli<br />

SeiaraRebuli Zalebi. . ..” (e.S. 30.04.2000)<br />

kvlav anaforuli gameorebis magaliTi (4), Tumca am SemTxvevaSi<br />

kuTvnilebiTi zmniT (qona/yola) gamoxatuli egzistencialuri frazis “90-<br />

iani wlebis dasawyisSi “Cven ar gvqonda/gvyavda”-as gamoyenebiT.<br />

be new”:<br />

Semdeg magaliTSi (5) ki epiforul gameorebas vxvdebiT frazisa “may<br />

(5) “Our challenges may be new. The instruments with which we meet them may be new.<br />

But those values upon which our success depends - hard work and honesty, courage<br />

and fair play, tolerance and curiosity, loyalty and patriotism - these things are old.<br />

These things are true.” (B.O. 20.01.2009)<br />

57


I Tavis daskvna<br />

prezidentTa gamosvlebSi realizebuli enis funqciebis analizis<br />

Sedegad gamovitane Semdegi daskvnebi:<br />

1.1 referenciuli funqcia prezidentTa gamosvlebSi realizdeba<br />

faqtobrivi informaciis gadacemiT, romelic zogjer gamyarebulia<br />

statistikuri monacemebiT, rac met damajereblobas sZens<br />

gamosvlas da rasac gamosvlis daaxloebiT erTi mesamedi nawili<br />

ukavia.<br />

1.2. prezidentTa sxvadasxva gamosvlaSi informatiulobis done<br />

gansxvavebulia.<br />

2.1. emociuri funqciis realizacia prezidentTa gamosvlebSi<br />

xorcieldeba enis sxvadasxva doneze, risTvisac gamoiyeneba<br />

stilisturi Rirebulebis mqone enobrivi erTeulebi, Sesityvebebi,<br />

frazebi, martivi an rTuli konstruqciebi, winadadebebi. maTi<br />

meSveobiT gadmocemulia mosaubris grZnobebi da damokidebuleba.<br />

2.2. prezidentTa gamosvlebSi emociuri funqciis realizeba sityvis<br />

doneze Semdegnairad xorcieldeba: sityvis denotaciur<br />

mniSvnelobasTan erTad gansakuTrebiT sainteresod gamoiyeneba<br />

sityvis rogorc dadebiTi, aseve uaryofiTi konotaciuri<br />

mniSvnelobebi, Warbad gamoiyeneba saleqsikono da konteqstualuri<br />

(metafora), iseve rogorc, logikuri da emociuri (epiTeti)<br />

mniSvnelobebis urTierTqmedebebi.<br />

2.3. emociuri funqcia winadadebis doneze realizdeba eqspresiuli,<br />

gamomxatvelobiTi saSualebebiT da stilisturi xerxebiT,<br />

romelTagan sWarbobs antiTeza, paraleluri konstruqciebi da<br />

anaforuli gameoreba.<br />

2.4. prezidentTa gamosvlebSi gamovyavi prezidentTa mimarTvebis<br />

aucilebeli elementi – emociurad datvirTuli damamTavrebeli<br />

58


frazebi, rac locva-kurTxevis formulebiT aris warmodgenili da<br />

rac msmenelSi dadebiT emociebs aRZravs.<br />

3.1 prezidentTa gamosvlebSi enis konatiuri funqcia zogjer<br />

gadmocemulia ritorikuli SekiTxvebiT, rac gamiznulia adresatze<br />

zemoqmedebis misaRwevad da miznad isaxavs msmenelis CarTulobis<br />

gazrdas, maTSi garkveuli grZnobebisa da damokidebulebis aRZvras.<br />

prezidentTa inglisurenovan gamosvlebSi ritorikuli SekiTxvebi<br />

oTxi tipis kiTxviTi struqturiT gadmoicema, xolo qarTulenovan<br />

gamosvlebSi vxvdebiT mxolod kiTxviTsityvian winadadebebs.<br />

3.2. enis konatiuri funqcia vlindeba msmenelisadmi mimarTul<br />

mowodebebsa da direqtivebSi. prezidentTa gamosvlebSi gamovyavi<br />

Sesabamisi formulebiT gamoxatuli mowodebebis da direqtivebis<br />

qvetipebi.<br />

3.3. mowodebebisa da direqtivebis gacemisas prezidentebi msmenelis<br />

yuradRebis gamaxvilebis mizniT aqtiurad iyeneben sxvadasxva<br />

sintaqsur eqspresiul saSualebas da stilistur xerxs, rogoricaa<br />

magaliTad, stilisturi CamonaTvali, anaforuli gameoreba da<br />

paraleluri konstruqciebi, rac kidev ufro aZlierebs auditoriis<br />

yuradRebas Setyobinebis Sinaarsze.<br />

4.1. fatikuri funqcia prezidentTa gamosvlebSi realizdeba, rogorc<br />

mimarTvis dasawyisSi, ise Sua da bolo nawilebSi.<br />

4.2. kvlevis Sedegad gamovyavi frazebis ramdenime klasi, romelic<br />

prezidentTa gamosvlebSi enis fatikur funqcias asrulebs.<br />

prezidentTa, rogorc inglisurenovan aseve qarTulenovan<br />

mimarTvebSi aqtiurad gamoiyeneba I) madlierebis gamomxatveli<br />

Tavaziani frazebi da II) misalmebis gamomxatveli frazebi.<br />

analizis Sedegad aRniSnuli frazebi struqturis mixedviT davyavi<br />

ramdenime qvetipad Sesabamisi formulebiT.<br />

59


4.3. xSirad fatikuri funqciis realizacia eqspresivis tipis<br />

sametyvelo aqtebiT xorcieldeba.<br />

4.4. saprezidento gamosvlebSi enis fatikuri funqcia xSirad piris<br />

deiqsis meSveobiT realizdeba.<br />

4.5. empiriuli masalis statistikuri kvlevis Sedegad gamoirkva, rom<br />

prezidentTa mimarTvebSi mravlobiTi ricxvis pirveli piris<br />

nacvalsaxelis “Cven/WE” gamoyeneba 5.4 –jer aRemateba mxolobiTi<br />

ricxvis pirveli piris “me/I” gamoyenebas. mravlobiTi ricxvis<br />

pirveli piris nacvalsaxelis mimarTeba mxolobiTi ricxvis<br />

pirveli piris nacvalsaxelTan Semdegnairad gamoiyureba: Cven/WE –<br />

84 %; me/I- 16%<br />

4.6 pirveli piris mxolobiTi nacvalsaxeli “me/I” ar gamoiyeneba maRali<br />

sixSiriT, mas vxvdebiT mxolod im SemTxvevaSi, rodesac<br />

referencia mxolod mTqmelzea, prezidentis mier konkretul<br />

faqtze garkveuli pasuximgeblobis aRebis an pirovnuli<br />

damokidebulebis gamoxatvis SemTxvevaSi konkretul movlenasTan<br />

mimarTebaSi.<br />

4.7. prezidentTa gamosvlebSi gadaWarbebulad gamoiyeneba pirveli<br />

piris mravlobiTi nacvalsaxeli “Cven/WE,” misi gamoyeneba fatikur<br />

funqcias asrulebs da kidev ufro aaxloebs msmenels<br />

mosaubresTan. prezidentTa mimarTvebSi nacvalsaxelis “Cven/WE”<br />

gamoyeneba uCens msmenels imis gancdas, rom is Tavadac qveyanaSi<br />

mimdinare politikuri procesebis da dinamikis nawilia.<br />

4.8. nacvalsaxeli “Cven/WE” sakmaod farTo mniSvnelobiT gamoiyeneba.<br />

konteqstidan gamomdinare, nacvalsaxeli “Cven/WE” sxvadasxva<br />

mniSvnelobas iZens. Kkvlevis Sedegad gamovyavi<br />

I) inkluziuri “Cven/WE” (mosaubre + msmeneli = prezidenti +<br />

auditoria + yvela) (qar.); Inclusive “WE” ( = speaker + other (s) + addressee<br />

= president + audience + all) (ing.)<br />

60


II) eqskluziuri Cven “Cven/WE” (mosaubre + sxv(ebi)a - msmeneli =<br />

prezidenti + mTavroba) (qar.); Exclusive “WE” (= speaker + other (s) -<br />

addressee = president + government) (ing.)<br />

5. prezidentTa gamosvlebSi metalingvisturi funqcia saTanado<br />

registris, stilis (oficialuri, araoficialuri, neitraluri,<br />

amaRlebuli stili) da metaenis SerCevaSi vlindeba, rodesac<br />

prezidentebi saubroben saerTo Temebis irgvliv, rogoricaa<br />

qveynis da eris Rirebulebebi, sikeTis (demokratiis) brZola<br />

borotebis (tiraniis) winaaRmdeg da sxv. saprezidento gamosvlebSi<br />

sakmaod xSiria amaRlebuli stilis gamoyeneba. amaRlebul stils<br />

xSirad citatebis, aluziebis, metaforebis da sxva stilisturi Tu<br />

eqspresiuli saSualebebis gamoyeneba qmnis, rac poeturobasa da<br />

eqspresiulobas sZens naTqvams da Sesabamisad xdeba enis poeturi<br />

da/an emociuri funqciis realizebac.<br />

6. prezidentTa gamosvlebSi enis poeturi funqcia Zalzed xSirad aris<br />

realizebuli. poeturi funqcia gamoixateba:<br />

a) fonetikuri gamomxatvelobiTi saSualebebi da stilisturi<br />

xerxebiT, rogoricaa: aliteracia, riTma, ritmi.<br />

b) sintaqsuri eqspresiuli gamomxatvelobiTi saSualebebiT da<br />

stilisturi xerxebiT, romelTaganac sWarbobs paraleluri<br />

konstruqciebi, anaforuli gameoreba, polisindetoni;<br />

g) myari sityvaTSeTanxmebebiT, rogoricaa: kliSe, andazebi, citatebi,<br />

da literaturuli, istoriuli, religiuri aluziebi.<br />

7. prezidentTa gamosvlebSi enis eqvsive funqcia - referenciuli,<br />

emociuri, konatiuri, fatikuri, metalingvisturi, poeturi<br />

funqcia - aqtiurad realizdeba da aris korelaciaSi erTmaneTTan.<br />

prezidentebis mier msmenelisaTvis gadacemuli faqtobrivi<br />

informacia emociurad, eqspresiulad, poeturad datvirTulia, ris<br />

61


Sedegad prezidentebi msmenelSi saTanado, sasurvel reaqcias<br />

aRZraven, amas garkveulwilad maTi metaenac ganapirobebs.<br />

msmenelTan kavSirs fatikuri funqciiT, xolo maT CarTulobas<br />

konatiuri funqciis relizebis gziT aRweven.<br />

8. prezidentTa gamosvlebSi eqvsive funqciis realizaciisas maRali<br />

sixSiriT gamoiyeneba rogorc leqsikuri da sintaqsuri, aseve<br />

fonetikuri stilisturi xerxebi da gamomxatvelobiTi saSualebebi.<br />

62


Tavi 2<br />

sametyvelo aqtTa lingvisturi realizaciis<br />

Taviseburebani prezidentTa gamosvlebSi<br />

winamdebare TavSi prezidentTa gamosvlebs sametyvelo aqtTa<br />

Teoriis kuTxiT ganvixilav. prezidentTa gamosvlebis sametyvelo aqtTa<br />

Teoriis TvalsazrisiT ganxilva saprezidento mimarTvebis ilokuciuri<br />

Zalisa da im lingvisturi saSualebebis garkvevas isaxavs miznad, romlebic<br />

xels uwyoben, erTi mxriv, aRniSnuli Zalis realizacias, xolo meore<br />

mxriv, garkveul perlokuciur efeqtze arian gaTvlili.<br />

kvlevis mizans aseve warmoadgens garkveva imisa, Tu romeli<br />

sametyvelo aqtebi gamoiyeneba saprezidento gamosvlebSi, ra aris maTi<br />

gamoyenebis sixSire, rogori mimarTeba arsebobs gamoyenebul sametyvelo<br />

aqtebs Soris da aseve ilokuciuri Zalis Tu ra maidentificirebeli<br />

saSualebebi (IFIDs) gamoiyeneba sxvadasxva ilokuciuri mizanis<br />

gamosaxatavad.<br />

empiriuli masalis sametyvelo aqtTa Teoriis TvalsazisiT<br />

kvlevisas veyrdobi j. ostinis da j. serlis Teoriebs sametyvelo aqtTa<br />

Sesaxeb. (Austin 1962; Searl 1969)<br />

rogorc cnobilia, j. ostinma gamonaTqvamis sakomunikacio efeqti<br />

daukavSira sam aspeqts, esenia:<br />

1) lokucia; 2) ilokucia da 3) perlokucia<br />

1) lokucia / lokuciuri aqti (Locutionary Act) moicavs gamonaTqvamis<br />

propoziciul Sinaars.<br />

2) ilokucia/ ilokuciuri aqti (Illocutionary Act) aris garkveuli<br />

propoziciuli mniSvnelobis gamonaTqvami, romelic komunikaciis procesSi<br />

iZens specifikur perlokuciur Zalas – pragmatikul mniSvnelobas,<br />

romelic SeiZleba Tavdapirveli propoziciuli mniSvnelobis sruliad<br />

sapirispiro oyos.<br />

63


3) perlokucia/perlokuciuri aqti (Perlocutionary Act) aris calkeuli<br />

ilokuciuri Zalis mqone gamonaTqvami gaTvlili garkveul perlokuciur<br />

efeqtze, rac gulisxmobs adresatze garkveuli zegavlenis moxdenas. .<br />

ostini gansakuTrebul aqcents ilokuciaze akeTebs da gamoyofs<br />

sametyvelo aqtebis xuT tips, rogoricaa: eqspozitivebi (Expositives),<br />

komisivebi (Commissives), bihebitivebi (Behabitives), eqsersitivebi (Exercitives),<br />

verdiqtivebi (Verdictives). (Austine 1962).<br />

mogvianebiT serli aRrmavebs sametyvelo aqtebis kvlevas da<br />

gamoyofs klasifikaciisaTvis saWiro 12 niSans, rac Semdeg oTx ZiriTad<br />

maxasiaTeblamde dahyavs. esenia:<br />

1) sametyvelo aqtebis ilokuciuri arsi (illocutionary point), romelic<br />

warmogvidgens realobas ama Tu im saxiT.<br />

2) sametyvelo aqtebis gamoyenebis dros Sesabamisobis mimarTeba<br />

(direction of fit): gansazRvravs enis Sesabamisobas realobasTan an iriqiT.<br />

adamianTa verbaluri aqtivoba potenciurad mainc Seesabameba im gare<br />

samyaros, sadac vcxovrobT da cvlis mas. Cvlilebis ganxorcieleba xdeba<br />

sametyvelo aqtebis gamoyenebis safuZvelze. nebismier sametyvelo<br />

situaciaSi individebs aqvT sxvadasxva intencia da sametyvelo aqtebma,<br />

romlebsac isini gamoiyeneben, unda asaxon aRniSnuli intencia, rogorc<br />

“mosamzadebeli piroba” (preparatory condition).<br />

Sinaarsi.<br />

3) sametyvelo aqti gamoxatavs fsiqologiur mdgomareobas.<br />

4) sametyvelo aqts safuZvlad udevs garkveuli propoziciuli<br />

yovelive zemoT xsenebulis gaTvaliswinebiT serli gamoyofs<br />

sametyvelo aqtebis Semdeg xuT tips:<br />

1) reprezentativi/asertivi (Representative/ Assertive) aris<br />

sametyvelo aqtebi, romelTa arsic mdgomareobs saqmis viTarebis aRwerasa<br />

da warmodgenaSi; es aris WeSmaritebis maCvenebeli aqtebi, romlebic<br />

gamoxataven mosaubris rwmena-Sexedulebas raime viTarebisadmi, am<br />

sametyvelo aqtSi verbaluri qmedeba Seesabameba garesamyaros. (Searl 1980;<br />

64


Cutting 2002) reprezentativebi moicaven Semdeg verbalur qmedebebs: mtkiceba<br />

(assert); aRwera (describe), daskvnis gakeTeba (conclude), daJineba (insist), Txovna<br />

(claim), hipoTezis Camoyalibeba (hypothesize), winaswarganWvreta (predict) da a.S.<br />

2) direqtiva (Directive) aris sametyvelo aqti, romelic<br />

orientirebulia adresatze: adresanti adresatis meSveobiT cdilobs<br />

Secvalos gare samyaro. (Searl 1980; Cutting 2002) direqtivebi gamoxataven<br />

adresantis survilebs, es SeiZleba iyos brZaneba (command, order); Txovna<br />

(request, ask); mudara (beg); SeTavazeba (suggest); mipatiJeba (invite), akrZalva (forbid)<br />

da a.S.<br />

3) komisivi (Commissive) aris sametyvelo aqti, romelis arsi aris<br />

mosaubris mier valdebulebis aReba raimes Sesrulebaze. is ubiZgebs<br />

mosaubres momavali moqmedebisaken. (Searl 1969; Hatch 1992; Yule 1996) komisivebiT<br />

gamoxatuli moqmedebebi SesaZloa mosaubrem Seasrulos martom an rogorc<br />

jgufis wevrma. komisivebi gansxvavdebian siZlieris mixedviT da moicaven<br />

Semdeg verbalur qmedebebs: dapireba (promise); muqara ( threaten); uaryofa<br />

(refuse), ficis micema (vow); SeTavazeba (offer); iniciativis aReba (volunteer) da<br />

a.S.<br />

4) eqspresivi (Expressive) aris sametyvelo aqti, romelis arsia<br />

garkveuli fsiqologiuri mdgomareobis gamoxatva; (Searl 1975; Cutting 2002;<br />

Levinson 1983) ganasxvaveben ori tipis eqspresivs: erTi tipis eqspresivi<br />

gamoxatavs mosaubris moralur damokidebulebas, xolo meore tipis ki -<br />

emociur damokidebulebas. (van Ek 1976; Hatch 1992) eqspresivebi moicavs Semdeg<br />

verbalur qmedebas: qeba (praise); mobodiSeba (apologise); milocva (congratulate);<br />

wuxili (regret); sinanuli (deplore); misamZimreba (condole); madlobis gamoxatva<br />

(thank), misalmeba (welcome/greet) da a.S.<br />

5) deklaracia (Decleration) aris sametyvelo aqti, romlis mizania<br />

Secvalos viTareba gare samyaroSi. deklaraciis aucilebeli pirobaa, rom<br />

verbaluri qmedeba avtoritetis mqone pirovnebam ganaxorcielos.<br />

deklaracia badebs axal viTarebas an mdgomareobas da cvlis samyaros<br />

65


metyveli subieqtis Sesabamis socialur konteqstSi. (Searl 1969, Hatch 1992,<br />

Cutting 2002; Sadock 1988).<br />

pirdapir/ eqsplicitur sametyvelo aqtebTan erTad interess iwvevs<br />

aseve arapirdapiri/ implicituri sametyvelo aqtebis arseboba, romelsac<br />

serli gamoyofs da rac mravlad gvxvdeba prezidentTa gamosvlebSi.<br />

pirdapiri sametyvelo aqtis SemTxvevaSi xdeba informaciis<br />

sityvasityviTi gadacema, arapirdapiri sametyvelo aqtis SemTxvevaSi adgili<br />

aqvs miniSnebebs. arapirdapiri gziT gamoxatulebis SemTxvevaSi,<br />

struqturasa da funqcias Soris Sesabamisoba arapirdapiria. (Yule 1996;<br />

Krekel 1981)<br />

serlis mixedviT arapirdapiri sametyvelo aqti igivea, rac<br />

arapirdapiri “ilokuciri” aqti. igi miznad isaxavs auditoriasTan<br />

implicitur komunikacias da efuZneba adresantisa da adresatis ziar<br />

foniseur codnas.<br />

arapirdapiri sametyvelo aqtis warmateba damokidebulia auditoriis<br />

mier mTqmelis intenciis amocnobaze da mTqmelis mxridan intenciis<br />

Sesabamisi lingvisturi formebis SerCevaze, raTa gamonaTqvamis implikacia<br />

naTeli gaxados msmenelisaTvis.<br />

empiriuli masalis statistikuri analizi<br />

mizanSewonilad miviCnie ganmexorcielebina empiriuli masalis<br />

statistikuri kvleva: dadginda sametyvelo aqtTa gamoyenebis sixSire da<br />

maTi urTierTmimarTeba, rogorc qarTvel aseve amerikel prezidentTa<br />

gamosvlebSi.<br />

cxrilebSi:<br />

statistikuri kvlevis Sedegebi asaxulia qvemoT mocemul<br />

1. prezidentTa gamosvlebSi sametyvelo aqtebis raodenobis<br />

grafikuli gamosaxva<br />

I) inglisurenovani empiriuli masala<br />

66


10000<br />

8000<br />

7000<br />

6000<br />

5000<br />

4000<br />

3000<br />

2000<br />

1000<br />

9000<br />

8000<br />

7000<br />

6000<br />

5000<br />

4000<br />

3000<br />

2000<br />

1000<br />

0<br />

0<br />

8680<br />

2460<br />

1800<br />

700<br />

100<br />

II) qarTulenovani empiriuli masala<br />

6820<br />

2960<br />

2342<br />

1254<br />

67<br />

რეპრეზენტატივები<br />

კომისივები<br />

დირექტივები<br />

ექსპრესივები<br />

დეკლარაციები<br />

რეპრეზენტატივები<br />

კომისივები<br />

დირექტივები<br />

ექსპრესივები<br />

დეკლარაციები<br />

2. prezidentTa gamosvlebSi sametyvelo aqtebis realizaciis<br />

procentuli gamosaxva<br />

I) inglisurenovani empiriuli masala<br />

67


დირექტივები<br />

13%<br />

კომისივები<br />

18%<br />

ექსპრესივები<br />

5%<br />

რეპრეზენტატივები<br />

63%<br />

II) qarTulenovani empiriuli masala<br />

ექსპრესივები<br />

9%<br />

დირექტივები<br />

17%<br />

კომისივები<br />

22%<br />

დეკლარაციები<br />

1%<br />

დეკლარაციები<br />

1%<br />

რეპრეზენტატივები<br />

51%<br />

Aamdenad, rogorc qarTvel aseve amerikel prezidentTa gamosvlebSi<br />

raodenobrivad sWarbobs reprezentativebis gamoyeneba. amerikel<br />

prezidentTa gamosvlebSi reprezentativebis raodenoba 63% aRwevs, xolo<br />

qarTvel prezidentTa gamosvlebSi 51% Seadgens. reprezentativebs mosdevs<br />

komisivebis gamoyeneba, rac qarTvel prezidenTa gamosvlebSi 4%-iT<br />

68


aRemateba komisivebis raodenobas amerikel prezidentTa gamosvlebSi (18%).<br />

direqtivebis raodenoba Semdegnairad gadanawilda: 17% qarTvel<br />

prezidentTa gamosvlebSi da 13% amerikel prezidentTa gamosvlebSi,<br />

qarTvel prezidentTa gamosvlebi metad eqspresiulia da Seadgens 9%,<br />

xolo amerikel prezidenTa Seswavlil gamosvlebSi eqspresiuli aqtebis<br />

gamoyeneba 5 %-iT Semoifargleba. yvelaze mcire raodenobiT, rogorc<br />

qarTul aseve inglisurenovan empiriul masalaSi deklaraciebi gamoiyeneba<br />

da Seadgens mxolod 1 %. analizma cxadyo, rom miuxedavad mcire<br />

procentuli gansxvavebebisa, sametyvelo aqtTa Tanmimdevroba procentuli<br />

maCveneblis mixedviT msgavsia, rogorc qarTvel aseve amerikel prezidentTa<br />

sxvadasxva Janris gamosvlaSi.<br />

2.1. reprezentativebi<br />

prezidentTa ZiriTadi intencia anu ilokuciuri mizani gamosvlebis<br />

dros aris garkveuli SetyobinebebiT faqtobrivi informaciis miwodeba<br />

msmenelisaTvis da aseve imis gaziareba, Tu risi sjera da swams mas.<br />

yovelive es reprezentativebis tipis sametyvelo aqtebiT gadmoicema.<br />

rogorc ukve aRvniSne, reprezentativebi yvelaze metad gamoyenebadi<br />

aqtebia prezidentTa gamosvlebSi (51% - qarTvel prezidentTa gamosvlebSi<br />

da 63%- amerikel prezidentTa gamosvlebSi). vxvdebiT maT mravalferovan<br />

tipebs, isini sxvadasxva performatiuli zmniT, zogjer ki performatiuli<br />

zmnis gareSe aris gadmocemuli. Sesabamisad, reprezentativebis Semcveli<br />

masala or tipad warmovadgine.<br />

1) performatiuli zmnis Semcveli pirdapiri reprezentativebi<br />

Semdegi zmnebiT mjera, mwams (believe); vici (know); vTvli, vfiqrob, mimaCnia<br />

(think)<br />

a) reprezentativebi gamoxatuli sametyvelo aqtis zmniT (Speech Act<br />

Verb ( SemdgomSi - SAV) ) “vTvli”, “vfiqrob”, “mimaCnia” “think”<br />

69


(1) “...migvaCnia mizanSewonilia am molaparakebis procesSi saerTaSoriso<br />

organizaciebis warmomadgenelTa CarTvac [1]... Cven vfiqrobT, es aris<br />

erTaderTi gza im globaluri problemebis gadawyvetisa, romelic dgas<br />

msoflios winaSe 70 wlis manZilze” [2]. (z.g. 07.06.1991)<br />

prezidenti gamsaxurdia uziarebs msmenels mosazrebas, rom<br />

molaparakebebis procesSi sasurvelia CarTul iqnas saerTaSoriso<br />

organizaciebis warmomadgenlebi, mosazrebas performativi “migvaCnia”-Ti<br />

gadmoscems, xolo me-2 sametyvelo aqtSi iyenebs performativs “vfiqrobT”<br />

globaluri problemis gadaWris gzis TanamoqalaqeebisaTvis gaziarebisas.<br />

Semdeg magaliTSi (2) performativi “vTvliT” gadmoscems ara mxolod<br />

reprezentacias, aramed direqtivasac. Tumca vrcel konteqstSi Cans, rom<br />

saxelmwifo swored rom zomierad ereva ekonomikaSi. Sesabamisad, qvemoT<br />

mocemuli aqti aris faqtis konstatacia da ara mowodeba.<br />

(2) “Cven vTvliT, rom saxelmwifo ekonomikaSi unda Caerios im zomiT,<br />

romelic aucilebelia qveynis erTiani politikuri da social-<br />

ekonomikuri interesebis dakmayofilebisa da samewarmeo<br />

saqmianobis ganviTarebisaTvis.” (z.g. 07.06.1991)<br />

M<br />

me-3 da 4 magaliTebSi prezidenti jorj buSi msmenels sakuTar<br />

mosazrebas performativi „think‟-is gamoyenebiT gadascems:<br />

(3) ” . . . and I think it's fair to say we've answered the call”. ( G.W.B. 28.01.2008)<br />

(4) “…and I think it's best we fight it over there…” ( G.W.B. 4.07.2007)<br />

(5) “And he would, I think, be gladdened by this day; for today is the concrete expression<br />

of a stunning fact: our continuity these 200 years since our government began..” (G.H.W<br />

B. 20.01.1989)<br />

zemoT mocemul me-5 magaliTSi prezdenti buSi (ufrosi) saubrobs,<br />

prezident voSingtonis Sesaxeb, Tu ramdenad moxaruli iqneboda igi<br />

amerikis mTavrobis Camoyalibebidan 200 wlis Tavze. aRniSnul mosazrebas<br />

“think” performativis gamoyenebiT ayalibebs.<br />

b) reprezentativebi gamoxatuli SAV ”vici” “know”<br />

70


(1) “Cven arc am jerze ar davTmeT da ar davTmobT arasodes. yvela<br />

dampyrobelma, yvela imperiam yovelTvis icoda, rom saqarTvelo<br />

gautexeli xalxis qveyana iyo [1]. es ician dResac da ecodinebaT<br />

momavalSic [2]. Cveni brZola gagrZeldeba, vidre okupirebuli<br />

teritoria ar gaTavisufldeba, vidre bolo okupanti ar<br />

datovebs saqarTvelos wminda miwas [3]. . . Cven viciT, rom amis<br />

Zala da unari Segvwevs “ [4]. (m.s. 01.09.2008)<br />

aRniSnul magaliTSi performativi “viciT” utoldeba rwmenas.<br />

prezidentma saakaSvilma ara mxolod icis, aramed Rrmad sjera, rom<br />

qarTvel xalxs Seswevs ruseTis damarcxebis Zala. me-4 sametyvelo aqtSi<br />

ilokuciuri ZaliT datvirTuliPperformativis “viciT” gamoyenebiT<br />

prezidenti uziarebs msmenels, rom igi saubrobs sayovelTaod cnobil<br />

faqtze, raSic msmenels ar unda Seeparos eWvi, imitom rom es WeSmaritia da<br />

sayovelTaod cnobilia. aRniSnuliT igi amavdroulad amxnevebs msmenels<br />

da cdilobs maT darwmunebas imaSi, risic mas Tavad sjera.<br />

Semdeg magaliTSi (2) performativi “viciT” mocemulia Semdeg<br />

SesityvebaSi “yvelam viciT”, sadac prezidentis intencia, aris igive,<br />

kerZod, sayovelTaod cnobili faqtis konstatacia da eris suliskveTebis<br />

gaZliereba, rom mocemuli Sansi ar unda iqnes gaSvebuli xelidan:<br />

(2) “dRes saqarTvelos aqvs gamTlianebisa da fexze wamodgomis<br />

unikaluri Sansi. yvelam viciT, rom am Sansis xelidan gaSvebas<br />

aravin ar gvapatiebs.” (m.s. 03.05.2008)<br />

Semdeg magaliTSi (3) reprezentativis aqti aseve performativiT<br />

“viciT” aris gadmocemuli, rac miuTiTebs, rom prezidents, aqvs informacia<br />

imis Sesaxeb Tu ra aris gasakeTebeli kidev qveyanaSi:<br />

(3) “Cven viciT, rom gasakeTebeli kidev bevria”. M(m.s. 04.09.2010)<br />

qvemoT mocemul magaliTebSi warmodgenilia amerikeli<br />

prezidentebis mier warmoTqmuli reprezentativis tipis aqtebi, romelic<br />

gadmocemulia performativiT “know” kSesityvebaSi pirveli piris mxolobiTi<br />

da mravlobiTi ricxvis nacvalsaxelebTan.<br />

71


WE (Inclusive) + KNOW<br />

(4) “In our hearts we know what matters.” (G.H.W B. 20.01.1989)<br />

(5) “We know we have made the reforms necessary to sustain those benefits… (B.C.<br />

20.01.1997)<br />

(6) “For we know that our patchwork heritage is a strength, not a weakness.” (B.O.<br />

20.01.2009)<br />

(7) “We know that deep, persistent poverty is unworthy of our nation's promise.” (G.W. B.<br />

28.01.2008)<br />

I+ KNOW<br />

(8) “I know this is in our reach because we are guided by a power larger than ourselves<br />

who creates us equal in His image.” (G.W. B. 28.01.2008)<br />

(9) “Some, I know, have questioned the global appeal of liberty” . (G.W. B. 20.01.2005)<br />

(10) “We know what works: Freedom works. We know what's right: Freedom is right. We<br />

know how to secure a more just and prosperous life for man on Earth: through free<br />

markets, free speech, free elections, and the exercise of free will unhampered by the<br />

state. (G.W.B. 20.01.2005).<br />

miuxedavad performatiuli zmnis “know” gamoyenebisa me-10<br />

magaliTSi, aRniSnuli reprezentativis tipis sametyvelo aqti SesaZlebelia<br />

CaiTvalos arapirdapir aqtad, vinaidan prezidenti buSi ar svams<br />

SekiTxvebs, Tumca iZleva pasuxebs, Sesabamisad, kiTxva ar gadmoicema<br />

Sesabamisi kiTxviTi winadadebiT, magram SerCeuli struqturebiT advilad<br />

xdeba Tavisuflebaze aqcentebis gakeTeba da msmenelis darwmuneba, Tu<br />

ramdenad mniSvnelovani da yovlismomcvelia Tavisufleba. amdenad,<br />

ilokuciuri Zalis maindentificirebeli/ ganmsazRvreli xerxebidan<br />

(Illocutionary Force Identification Device – IFIDs) reprezentativis tipis aqtis<br />

gadmosacemad preformatiuli zmnebis gamoyenebasTan erTad prezidentebi<br />

iyeneben sityvaT wyobas sasurveli aqcentebis gasakeTeblad sasurveli<br />

ilokuciuri miznebis miRwevis mizniT.<br />

72


g) reprezentativebi gamoxatuli SAV “believe”/ “mjera, mwams”<br />

(1) gvjera, rom Cveni legitimuri da kanonieri miznebis misaRwevad<br />

mSvidoba erTaderTi gzaa.” (m.s. 01.12.2010)<br />

prezident saakaSvilis rwmeniT, miznebis miRwevis erTaderTi gza<br />

mSvidobaa, rasac igi performativis “gvjera” gamoyenebiT aRniSnavs.<br />

Semdeg magaliTSi prezidenti euTos rolze saubrobs, sadac<br />

ayalibebs mis Rrma rwmenas:<br />

(2) Cven sakuTari argumentebi gvqonda maTTan, magram me mudam mwamda,<br />

rom euTo monawileobas miiRebs demokratiuli da saarCevno<br />

procesebis monitoringSi”. M(m.s. 01.12.2010)<br />

qvemoT mocemul magaliTSi rTulia garkveva imisa, gamoxatavs Tu<br />

ara performativi “mjera” rwmeniT gamyarebul reprezentacias Tu<br />

prezidentis dapirebas, anu komisivs, rom saqarTvelo gamTliandeba:<br />

(3) “mjera, rom saqarTvelo gamTliandeba da gaerTiandeba. Mmjera,<br />

rom saqarTveloSi ar iqnebian Ratakni da upovarni. . . . dRes me<br />

mjera: yvelas, is vinc SeZlebulia Tu gaWirvebulia, gzas unaTebs<br />

RmerTisa da saqarTvelos momavlis didi rwmena (e.S. 26.11.1995)<br />

me-4 magaliTSi prezidenti jorj buSi reprezentativebis<br />

gamoyenebiT, romelic gadmocemulia performativiT “believe,” saubrobs<br />

sakuTari da amerikeli xalxis rwmenis Sesaxeb, rom qveynis sando megzuri<br />

aris Cveulebrivi xalxis koleqtiuri sibrZne:<br />

(4) “As Americans, we believe in the power of individuals to determine their destiny and<br />

shape the course of history. We believe that the most reliable guide for our country is<br />

the collective wisdom of ordinary citizens.” (G.W.B 28.01.2008)<br />

Mme-5 magaliTSi prezidenti buSi umcrosi reprezentativebis<br />

gamoyenebiT, romlebic prezidenti buSisaTvis damaxasiaTebeli religiuri<br />

elementebiTaa gaJRenTili, gamoxatavs Tavisuflebis universalobis miseul<br />

xedvas:<br />

(5) We believe in an Almighty, we believe in the freedom for people to worship that<br />

Almighty . . . I was proud to tell those brave souls that America stands with them in<br />

73


their struggle for liberty, because we believe in the universality of liberty. I personally<br />

believe that freedom is a gift from an Almighty to every man, woman and child on the<br />

face of the Earth. (G.W.B 04.07.2007)<br />

epideiqturi ritorikis nimuSia Semdegi reprezentativi gadmocemuli<br />

performatiuli zmniT “believe”, rac aseve moicavs manipulirebis elementebs,<br />

rogoricaa magaliTad, msmenelis Seqeba, epiTetebiT Semkoba, misTvis<br />

gansakuTrebuli rolis miniWeba, da sxv.:<br />

(6) “Americans are generous and strong and decent, not because we believe in ourselves,<br />

but because we hold beliefs beyond ourselves. (G.W.B. 11.09.2001)<br />

zogjer prezidentTa Rrma rwmena gadmocemulia performativi<br />

“mjera, believe” gamoyenebis gareSe arapirdapiri (implicituri) aqtebiT.<br />

prezidenti zviad gamsaxurdia erT-erT gamosvlaSi acxadebs:<br />

(7) “Cven vdgavarT saqarTvelos istoriis gasayarze da axla qarTvel<br />

xalxs marTebs winaparTa Rirsi iyos. . . Cveni istoria, cxovrebis<br />

wesi, brZola sarwmunoebisaTvis, es aris mowameobrivi,<br />

qristesmieri gza sikeTisa, siqvelisa da siyvarulisa. istoria<br />

gvaZlevs SesaZleblobas, raTa davubrundeT mamapapiseul gzas,<br />

avaRorZinoT rwmeniT Tavisufali saqarTvelo. Ddgeba Jami, roca<br />

uklebliv yvelas sicicxle mamuls ekuTvnis. eri ueWvelad mzad<br />

aris gadamwyveti brZolisaTvis” (z.g. 07.06.1991).<br />

frazaSi “eri ueWvelad mzad aris gadamwyveti brZolisaTvis”<br />

prezidenti darwmunebulia sakuTar sisworeSi, frazaSi WeSmaritebis<br />

xarisxi kidev ufro gaZlierebulia prezidentis mier leqsikuri “zRudis “<br />

(hedge) – “ueWvelad” gamoyenebis gziT. rogorc cnobilia, reprezentativebis<br />

tipis sametyvelo aqtebis ganxilva SesaZlebelia maTi WeSmaritebis<br />

xarisxis mixedviT. reprezentativebi gansxvavdeba mtkicebis gaZliereba/<br />

gaRrmavebis kuTxiT. .e.w. leqsikuri zRudeebis gamoyenebiT SesaZlebelia<br />

mtkicebis Sesusteba/Serbileba an gaZliereba. zRude SeiZleba iyos<br />

leqsikuri, sintaqsuri an prosodiuli (intonaciuri). zemoT mocemul<br />

74


magaliTSi gamoyenebulia leqsikuri zRude gamonaTqvamis gaZlierebis<br />

mizniT.<br />

Semdegi magaliTi adasturebs im faqts, rom reprezentativebi<br />

prezidentTa diskursSi sxvadasxva saSualebebiT gadmoicema, am aqtisaTvis<br />

damaxasiaTebeli verbaluri qmedebis gamomxatveli zmnebiT, sxva aqtebis<br />

verbalur qmedebebSi Semavali zmnebiT, an saerTod performativebis gareSe,<br />

arapirapiri eqsplicituri gziT, sintaqsuri martivi da rTuli<br />

struqturebiT da sxv.:<br />

“When our founders boldly declared America's independence to the world and our<br />

purposes to the Almighty [1], they knew that America, to endure, would have to change [2]. Not<br />

change for change's sake, but change to preserve America's ideals; life, liberty, the pursuit of<br />

happiness [3]. … Our founders understood that well and gave us a democracy strong enough to<br />

endure for centuries, flexible enough to face our common challenges and advance our common<br />

dreams in each new day [4]. … Our founders taught us that the preservation of our liberty and our<br />

union depends upon responsible citizenship [5]. And we need a new sense of responsibility for a<br />

new century [6]. There is work to do [7]. . . As times change, so government must change...” [8]<br />

(B.C. 20.01.1993). zemoT mocemul magaliTSi prezidenti klintoni<br />

pativiscemiT ixseniebs mamamTavrebs, maT danatovars da amavdroulad xazs<br />

usvams cvlilebis gatarebis aucileblobas. bil klintonis ritorikiT,<br />

cvlilebis idea jer kidev damaarsebeli mamebis azrovnebaSi Canda. igi<br />

damaarsebeli mamebis damokidebulebisa da rwmenis gadmosacemad iyenebs<br />

zmnebis know, understand, pledge warsul formebs. aRniSnuli zmnebi Sedis<br />

reprezentativebis verbalur aqtebSi, magram amavdroulad reprezentativis<br />

tipis aqtebi magaliTis 1 da 5 sametyvelo aqtebSi gadmocemulia iseTi<br />

zmnebiT, romelic ar warmoadgens reprezentativis sametyvelo aqtis zmnas<br />

declare, teach. konstruqciiT “there is” (me-7 aqti) prezidenti miuTiTebs<br />

gasakeTebeli saqmis Sesaxeb. magaliTi sruldeba prezidentis direqtiviT<br />

(me-8 aqti) - vinaidan icvleba dro, unda Seicvalos mTavrobac, rac efuZneba<br />

win CamoTvlil reprezentativebs. (reprezentativebis da direqtivebis<br />

urTierTmimarTebas detalurad ganvixilav hibridul aqtebSi.)<br />

75


zogjer reprezentativebis tipis aqtebi gadmocemulia deskribciuli<br />

xasiaTis pasaJebiT, sadac ar gamoiyeneba uSualod reprezentaciis<br />

gamomxatveli performativebi, Tumca prezidentebi pasaJebSi aRweren<br />

arsebul realobas da msmenels uziareben maT rwmenas.<br />

2) reprezentativebi, gadmocemuli performatiuli zmnis gareSe<br />

a) konstruqciiT there is/are;<br />

ბ)kuTvnilebiTi zmniT –qona, yola/ have<br />

g) sintaqsurad martivi da/an rTuli SVO struqtuebiT<br />

vinaidan aRniSnuli formebi integrirebulad gamoiyeneba<br />

prezidentTa diskursSi, magaliTebs warmovadgen danawevrebis gareSe<br />

konteqstis SenarCunebis mizniT, radgan konteqstSi ukeT Cans aqtebis<br />

ilokuciuri mizani da maTi urTierTmimarTeba.<br />

Gamerikel prezidentTa diskursSi xSirad vxvdebiT egzistenciur<br />

winadadebebs, gamoxatuls konstruqciiT there is/are . magaliTad jorj buSi<br />

(ufrosi) erT-erT gamosvlaSi aRniSnavs, rom qveyanaSi bevria Sida<br />

problema: usaxlkaroba, umuSevroba, narkotikebi, danaSauli, Tineijerebis<br />

fexmZimoba, demoralizacia, politikuri danawevreba, biujetis ukmarisoba,<br />

romelTa CamoTvlas swored reprezentativebis gamoyenebiT axorcielebs.<br />

isini gadmocemulia konstruqciiT there is/are:<br />

(1) “(My friends, we have work to do [1].) There are the homeless, lost and roaming. There<br />

are the children who have nothing, no love, no normalcy [2]. There are those who cannot<br />

free themselves of enslavement to whatever addiction--drugs, welfare, the demoralization<br />

that rules the slums [3]. There is crime to be conquered, the rough crime of the streets [4].<br />

There are young women to be helped who are about to become mothers of children they<br />

can't care for and might not love [5]. They need our care, our guidance, and our education,<br />

though we bless them for choosing life [6].. . And in any case, our funds are low [7]. We<br />

have a deficit to bring down [8]. We have more will than wallet [9]…” (G.H.B.<br />

20.01.1989)<br />

mocemuli magaliTi moicavs 9 sametyvelo aqts. pirveli sametyvelo<br />

aqti direqtivis tipis aris. mas mosdevs 8 sametyvelo aqti, gamoxatuli<br />

reprezentativiT, Tumca sxvadasxva saSualebebiT. (urTierT mimarTebas<br />

76


direqtivisa da reprezentativis tipis sametyvelo aqtebs Soris detalurad<br />

ganvixilav hibridul sametyvelo aqtebSi.) egzistenciuri “There is/are”<br />

gamoyenebiT me-2, 3, 4, 5 sametyvelo aqtebSi prezidenti aRwers problemebs<br />

iseve, rogorc gadascems adresats misi rwmenis Sesaxeb, Tu ra warmoadgens<br />

qveynis umTavres problemebs da ratom unda mogvardes dauyovnebliv isini.<br />

magaliTis me-8 da 9 sametyvelo aqtebSi gvxvdeba ukve egzistencia,<br />

gamoxatuli kuTvnilebiTi zmniT– have.<br />

amdenad, reprezentativebi zogjer gadmoicema kuTvnilebiTi zmniT –<br />

qona, yola/ have. msgavs magaliTebs vxvdebiT qarTveli prezidentebis<br />

diskursSic. qveynaSi arsebul sirTuleebze saubrisas prezidenti<br />

SevardnaZe swored kuTvnilebiT zmnas “qona” iyenebs da Semdeg problemebs<br />

aRwers deskribciul pasaJSi:<br />

(2) “…imave dros gvaqvs seriozuli naklovanebebic, gadauWreli<br />

problemebi . . . ar aris aRdgenili saqarTvelos teritoriuli<br />

mTlianoba, rac mTeli qveynis, yvela moqalaqis da, ra Tqma unda,<br />

pirvel rigSi, prezidentis yvelaze didi tkivilia. ZiriTadad<br />

davZlieT ekonomikuri krizisi, magram ver aviyvaneT saarsebo<br />

minimumis doneze xelfasebi, pensiebi, stipendiebi, ltolvilTa da<br />

iZulebiT adgilnacval pirTa Semweobebi, didi problemebi gvaqvs<br />

xalxis keTildReobis amaRlebis sferoSi. dRemde dauZlevelia<br />

sabiujeto terori. ZiriTadad, davZlieT inflacia, hiperinflacia,<br />

CavatareT sabanko da safinanso reformebi, magram socialuri sfero<br />

kvlav rCeba umTavres sazrunavad”. (e.S. 30.04.2000)<br />

prezident obamas diskursSi egzistenciur konstruqciasTan erTad<br />

vxvdebiT SVO formuliT gamoxatul reprezentatiul aqtebs, maTi<br />

meSveobiT aseve qveyanaSi arsebuli problemebia aRwerili:<br />

(3) “Today I say to you that the challenges we face are real. They are serious and they are<br />

many. . . That we are in the midst of crisis is now well understood. Our nation is at war,<br />

against a far-reaching network of violence and hatred. Our economy is badly weakened, a<br />

consequence of greed and irresponsibility on the part of some, but also our collective<br />

failure to make hard choices and prepare the nation for a new age. Homes have been lost;<br />

77


jobs shed; businesses shuttered. Our health care is too costly; our schools fail too many;<br />

and each day brings further evidence that the ways we use energy strengthen our<br />

adversaries and threaten our planet”.(B.O.20.01.2009)<br />

magaliTis (3) pirvel aqtSi prezidenti asaxavs mis mier danaxul<br />

obieqtur realobas, rom gamowvevebi realuria. sainteresoa performativi<br />

say-is gamoyeneba, romelic imdenadaa datvirTuli ilokuciuri ZaliT, rom<br />

deklaraciasac ki utoldeba. konteqstSi I say to you- s implikacia aris<br />

Semdegi: me, rogorc qveynis prezidenti, romelic flobs yovelgvar<br />

obieqtur informacias qveynis mdgomareobis irgvliv, vambob/vacxadeb, rom<br />

gamowvevebi aris realuri, seriozuli da bevri. Pperformativi - say-iT<br />

gamoxatuli aqtis mizania adresatis darwmuneba, rom gaiziaron realobis<br />

aRqmis prezidentiseuli xedva. Semdeg sametyvelo aqtebSi prezidenti<br />

iyenebs winadadebebis SVO wyobas.<br />

prezident gamsaxurdias diskursi gamoirCeva kauzaluri mimarTebis<br />

gamomxatveli deskribciuli winadadebebis gamoyenebiT reprezentativebis<br />

gadmosacemad. prezidenti gamsaxurdia sainauguracio gamosvlaSi saubrobs<br />

politikur, religiur da ekonomikur problemebze. aRniSnuli sami<br />

mimarTulebidan mas swams, rom daiwyo arsebuli politikuri problemebis<br />

mogvareba saqarTvelos damoukideblobis aRdgenis aqtiT. misi TqmiT,<br />

religiasTan dakavSirebul problemebze muSaoba aseve ukve daiwyo<br />

eklesiasTan mWidro TanamSromlobis gziT, xolo mesame mimarTulebas,<br />

saqarTvelos ekonomikur mdgomareobas “Rrmad krizisulad” afasebs.<br />

magaliTSi reprezentativebi sxvadasxva mimarTebis rTuli winadadebebiT<br />

aris gadmocemuli:<br />

(4) “sabWoTa saxelmwifos agebis ZiriTadma principebma- monopolizmma,<br />

Tavsmoxveulma ekonomikurma sistemam, qarTveli kacisTvis ucxo,<br />

aratradiciulma warmoebiTma urTierTobebma daviwyebas misca<br />

saukuneebiT gamomuSavebuli da mis eTnofsiqikaze dafuZnebuli<br />

sameurneo sistema. yovelive aman gamoiwvia ekonomikis moSla,<br />

meurneobis marTvis gauareseba, ekonomikuri mizanSewonilobisaTvis<br />

Ziris gamoTxra da sazogadoeba miiyvana zneobriv deformaciamde,<br />

78


saqarTvelos dRevandeli ekonomikuri mdgomareoba SeiZleba<br />

Sefasdes, rogorc Rrmad krizisuli”. (z.g. 07.06.1991)<br />

zemoT ganxiluli magaliTebidan Cans, rom reprezentativebis<br />

realizacia ar Semoifargleba mxolod am aqtisaTvis damaxasiaTebeli<br />

sametyvelo aqtis zmnebis, zemoT aRniSnuli egzistenciuri an kuTvnilebiTi<br />

stuqturebis da SVO tipis winadadebebis gamoyenebiT. prezidentTa ideebi,<br />

mrwamsi da rwmena sxvadasxva gramatikuli formebiTa da zmnis<br />

kategoriebiT vlindeba, rodesac isini saubroben yvela prezidentisaTvis<br />

saerTo Temebis irgvliv, rogoricaa magaliTad, qveynis warsulis, istoriis<br />

saxelovani furclebis da didi winaprebis gaxseneba da warsulis<br />

dakavSireba mimdinare etapis amocanebis gadawyvetasTan, cvlilebis<br />

ganxorcielebis mniSvnelobis xazgasma. CamoTvlili Temebis gaSla<br />

qronologiur narativSi swored reprezentativebis meSveobiT xorcieldeba.<br />

magaliTad, rodesac prezidenti buSi (ufrosi) eris warsulis<br />

Sesaxeb saubrobs, reprezentativebis gamoyenebiT igi qronologiurad<br />

saubrobs eris adreul warsulze, rodesac moxda amerikis demokratiuli<br />

tradiciebis inicireba pirveli prezidentis mier ficis dadebisas; Semdeg<br />

igi ixsenebs, Sualeduri warsulis ideals, dros rodesac saerTo miznebma<br />

da motivebma waaxalisa eri gadaelaxa sazogadobaSi arsebuli gansxvavebebi<br />

da danawevreba; da bolos igi ixsenebs vietnamis oms da misgan gamomdinare<br />

Sedegebs, rogoricaa undobloba da azrTa sxvadasxvaoba. am istoriul<br />

perspeqtivaSi zedsarTavi saxeli “Zveli” iZens ormag Rirebulebas, erTi<br />

mxriv, is, rac aris Zveli, unda moxdes misi Canacvleba, Zvelma ideebma da<br />

Zvelma gzam amowura dro, da axalma siom gadayara isini Zveli usicocxlo<br />

xis foTlebis msgavsad ““the old ideas, the old way” are “ blown away “ by the “new<br />

breeze “, ” like leaves from an ancient lifeless tree “”. xolo meore mxriv, Zveli ideebi<br />

kvlav axalia, vinaidan uryevi da maradiulia “The old ideas are new again because<br />

they are not old, they‟re timeless”. miuxedavad aRniSnuli dualizmisa, prezidentTa<br />

gamosvlebSi xSirad xdeba Zvelis da axlis dapirispireba da cvlilebebis<br />

gatarebis aucileblobis xazgasma, ris gadmosacemadac prezidenti buSi<br />

iyenebs gavrcobil metaforas “the new breeze, which sweeps away the old leaves, which<br />

79


turns the page, which causes the kite of freedom to rise, and which dispels the fog of the future”.<br />

prezidenti buSi umcrosi mis pirvel sainauguracio gamosvlaSi aRniSnavs,<br />

rom grZeldeba amerikis istoria, igi upirispirebs Zvelsa da axals,<br />

auditoriisaTvis amerikis istoriis gadacemisas reprezentativebis aqtebis<br />

gamoyenebiT, sadac zemoT ganxiluli kuTvnilebiTi have aris gamoyenebuli,<br />

igi xazs usvams axal samyaros, romelic Zvelis megobari da<br />

ganmaTavisuflebelia:<br />

(5) “We have a place, all of us, in a long story--a story we continue, but whose end we will<br />

not see. It is the story of a new world that became a friend and liberator of the old, a<br />

story of a slave-holding society that became a servant of freedom, the story of a power that<br />

went into the world to protect but not possess, to defend but not to conquer. It is the<br />

American story--a story of flawed and fallible people, united across the generations by<br />

grand and enduring ideals”.(G.W.H.B. 20.01.1989)<br />

winaprebis da amerikis istoriis gaxseneba obamas sainauguracio<br />

gamosvlis aseve mniSvnelovani nawilia:<br />

(6) “Our Founding Fathers, faced with perils we can scarcely imagine, drafted a charter to assure<br />

the rule of law and the rights of man, a charter expanded by the blood of generations.<br />

Those ideals still light the world”. (B.O.20.01.2009)<br />

Prezidenti obamac upirispirebs gamosvlaSi Zvelsa da axals da<br />

aRniSnavs, rom sirTuleebi da sirTuleebTan brZolis xerxebi SeiZleba<br />

iyos axali, magram Zvelia winaprebisagan miRebuli Rirebulebebi: “Our<br />

challenges may be new. The instruments with which we meet them may be new. But those values<br />

upon which our success depends - hard work and honesty, courage and fair play, tolerance and<br />

curiosity, loyalty and patriotism - these things are old. These things are true.” (B.O.20.01.2009)<br />

misTvis is, rac Zvelia, WeSmaritia.<br />

prezident gamsaxurdias sjera, rom misi prezidentobis periodSi<br />

saqrTvelo Zalze mniSvnelovani istoriis gzagasayarze imyofeba, rac<br />

reprezentativebiT aris gadmocemuli:<br />

(7) “Cven vdgavarT saqarTvelos istoriis gzagasayarze, sadac qarTveli<br />

kidev erTxel ambobs uars amqveyniur, fizikur keTildReobaze,<br />

80


sulieri erovnuli aRorZinebis saxeliT. aRorZineba ki ganaxlebisa<br />

da sakuTari WeSmariti meobisaken dabrunebas niSnavs” (z.g. 07.06.1991).<br />

igi aRniSnavs aRorZinebis mniSvnelobis Sesaxeb da saubrobs<br />

“umniSvnelovanesi cvlilebebis Sesaxeb, rac xelisuflebam gaatara:<br />

”erovnulma xelisuflebam gatarebuli umniSvnelovanesi cvlilebebis<br />

Sedegad saprezidento respublikis saxiT daamkvidra demokratiuli<br />

politikuri sistema” (z.g. 07.06.1991).<br />

prezidenti saakaSvili erT-erT gamosvlaSi antiTezis meSveobiT<br />

upirispirebs reprezentativisa da direqtivis tipis aqtebs, riTac xazs<br />

usvams axlo warsulis gamocdilebas da axal realobas:<br />

(8) ”aqamde xalxi usmenda mTavrobas. dadga dro, mTavrobam Zalian<br />

yuradRebiT mousminos xalxs. Aaqamde mTavroba icavda Tavs<br />

xalxisagan. Ddadga dro, roca mTavrobam unda daicvas sakuTari<br />

xalxi... aqamde xalxi isjeboda mTavrobis uniaTobiT .... dgeba<br />

momenti, rodesac xalxi dasjis mTavrobas gamoCenili<br />

uniaTobisaTvis da samSoblos siyvarulis arqonisaTvis”. (m.s. 25.01.<br />

2004)<br />

prezidenti SevardnaZe ki 2000 wlis sainauguracio gamosvlaSi<br />

aRniSnavs “icvleba ra cxovreba, unda icvlebodes TviT prezidentic,<br />

muSaobis miseuli stili, meTodebi da praqtika”. igi fiqrobs, rom<br />

mniSvnelovania Tavad prezidentis Secvla. sainauguracio gamosvlis bolo<br />

nawilSi igi sakuTari Tavis Secvlis Sesaxeb saubrobs:<br />

(9) “saqarTvelos dRevandeli prezidenti ver iqneba iseTi, rogoric is<br />

iyo 1992 an 1995, Tunda 2000 wlis dasawyisSi, aRar vlaparakob<br />

sabWoTa wlebze. azrovnebis masStabebiT, novatorobiT,<br />

SemoqmedebiTi potencialiT igi Tanamedrove msoflio civilizaciis<br />

moTxovnebs unda pasuxobdes, mudmivad win da win iltvodes mxolod.<br />

. . Cven ara Zveli, aramed axali SevardnaZe, axali prezidenti<br />

gvvWirdeba, axleburad moazrovne, ufro mtkice, ufro mkacri, ufro<br />

samarTliani, romelic mesame aTaswleulis pirvel xuT weliwadSive<br />

81


Cauyris safuZvels Cveni qveynis gamTlianebas, gaZlierebas, saxalxo<br />

keTildReobas”.<br />

bedis ironiis wyalobiT, ki saqarTvelos sul male saTaveSi Caudga<br />

swored mis mier aRwerili kriteriumebis mqone prezidenti mixeil<br />

saakaSvilis saxiT.<br />

amdenad, reprezentativebs prezidentTa gamosvlebSi gamoyenebis<br />

sixSiriT sakmaod didi adgili ukavia. sxvadasxva performatiuli zmniT<br />

(pirdapiri saxiT, eqspliciturad) zogjer ki performatiuli zmnis gareSe<br />

(arapirdapir, impliciturad) aris gadmocemuli. zogjer reprezentativebis<br />

tipis aqtebi gadmocemulia deskribciuli xasiaTisa da kauzaluri<br />

mimarTebis mqone sintaqsurad martiv da/an rTul pasaJebsa da<br />

qronologiur narativSi.<br />

K<br />

2.2. komisivebi<br />

reprezentativebis tipis sametyvelo aqtebis Semdeg komisivebi<br />

yvelaze xSirad aris realizebuli saprezidento gamosvlebSi. komisivebs<br />

didi sixSiriT vxvdebiT, rogorc qarTvel (22%), aseve amerikel (18%)<br />

prezidentTa gamosvlebSi.<br />

rogorc ukve aRvniSne, komisivis tipis sametyvelo aqtebiT<br />

ZiriTadad xdeba mosaubris mier valdebulebis aReba raRacis Sesrulebaze<br />

prezidentTa gamosvlebSi gvxvdeba rogorc 1) pirdapiri/eqsplicituri, aseve<br />

2) arapirdapiri/implicituri komisivis tipis sametyvelo aqtebi.<br />

1. pirdapiri (eqsplicituri) komisivis tipis sametyvelo aqtebi<br />

a) komisivebi gamoxatuli performativiT “pirobis micema/ficis<br />

dadeba”, „Pledge‟<br />

me/Cven + zmna ( pirobis micema/ficis dadeba)<br />

I /WE + Verb (Pledge)<br />

qvemoT mocemul magaliTebSi performativi “pledge” gamoyenebulia<br />

piris deiqsTan kombinaciaSi. zogjer prezidentebi iZlevian pirobas raimis<br />

Sesrulebaze pirveli piris mxolobiTi ricxvis nacvalsaxeli “me/I”-s<br />

82


gamoyenebiT, rac ganpirobebulia maT mier pirobis Sesrulebaze<br />

pasuxismgeblobis aRebiT sakuTar Tavze.<br />

(1) “es aris amocanebi, romelTa gadasaWrelad me dRes Cemi ukanaskneli<br />

saprezidento vadis fici davde Cemi xalxisa da samSoblos winaSe”.<br />

(m.s. 20.01.2008)<br />

(2) “Tqven aq, miwaze da maRla ufals piroba mogeciT, rom am xuTi<br />

wlis ganmavlobaSi yvelafers gavakeTeb imisaTvis, rom saqarTvelo<br />

gaerTiandes da gamTliandes”. (e.S. 30.04.2000)<br />

(3) “And I pledge our nation to a goal”. (G.W.B 20.01.2001)<br />

(4) “(To that effort) I pledge all my strength and every power of my office. I ask the members<br />

of Congress here to join in that pledge.” (B.C.20.01.1997)<br />

zogjer performativi “pledge” mravlobiTi ricxvis pirveli piris<br />

nacvalsaxelTan “Cven/we” erTad gamoiyeneba. rogorc ukve aRvniSne,<br />

“Cven/we” SeiZleba iyos inkluziuri an eqskluziuri. komisivebSi vxvdebiT<br />

eqskluziuri “Cven/we” gamoyenebas. eqskluziuri nacvalsaxelis gamoyenebiT<br />

prezidentebi micemuli pirobis Sesrulebaze pasuxismgeblobas sakuTar<br />

TavTan erTad mTavrobis wevrebzec anawileben:<br />

(5) “Cven pirobas gaZlevT, rom gza da gazi yvela sofels eqneba.” (m.s.<br />

03.05.2008)<br />

(6) “Cven vdebT pirobas, rom socialuri dacvis proeqti male<br />

amoqmeddeba”. (m.s. 05.11. 2005)<br />

(7) “We pledge an end to the era of deadlock and drift; a new season of American renewal has<br />

begun.” (B.C. 20.01.1993)<br />

(8) “(To the people of poor nations) we pledge to work alongside you to make your farms<br />

flourish and let clean waters flow; to nourish starved bodies and feed hungry minds.”<br />

(B.O. 20.01.2009)<br />

b) komisivi gadmocemuli performativiT – vTavazob/ gTavazobT; offer<br />

me/Cven + zmna (gTavazob(T))<br />

I/WE +VERB (offer)<br />

83


performativi “vTavazob” (“v”- pirveli subieqturi piris niSania,<br />

“Tavazob” zmnis fuZea) gvxvdeba pirveli piris mxolobiTi ricxvis<br />

nacvalsaxelTan “me” kombinaciaSi, xolo “gTavazobT” (sadac “g”- meore<br />

obieqturi piris niSania, “Tavazob” zmnis fuZea, “T”- pluralobis<br />

gamomxatveli niSani) gamoiyeneba pirveli piris mxolobiTi da/an<br />

mravlobiTi ricxvis nacvalsaxelebTan kombinaciaSi. aRniSnuli tipis<br />

komisivebiT adresati iZleva SeTavazebas raime qmedebis Sesasruleblad:<br />

(1) “me aseve vTavazobdi da vTavazob ruseTis federacias, iyos samxreT<br />

oseTis avtonomiis garanti saqarTvelos teritoriaze”. (m.s.<br />

07.08.2008)<br />

(2) “yvelas gTavazobT da giwvdiT megobrobis da partniorobis xels<br />

miuxedavad imisa, Tu ra gaqvT gakeTebuli warsulSi qarTuli<br />

saxelmwifos an adgilobrivi macxovreblebis winaaRmdeg.” (m.s.<br />

07.08.2008)<br />

inglisurenovan masalaSic gvxvdeba performatiuli zmniT “offer”<br />

gamoxatuli komisivebi:<br />

(1) “I offer my condolences and assistance … “(G.W.B. 13. 09.2001)<br />

(2) “To the world, too, we offer new engagement and a renewed vow.”(G.W.H.B. 20.01.1989)<br />

2. arapirdapiri (implicituri) komisivis tipis sametyvelo atebi<br />

rogorc ukve aRvniSne, komisivebis tipis sametyvelo aqti moicavs<br />

muqaris gamomxatvel verbalur aqts. prezidentTa gamosvlebSi ar vxvdebiT<br />

uSualod muqaris gamomxatveli performativis gamoyenebas. empiriuli<br />

masalis kvlevam cxadyo, rom rac ar unda mwvave iyos prezidentTa<br />

mimarTvebi, isini eridebian muqaris gamomxatveli pirdapiri sametyvelo<br />

aqtebis gamoyenebas da amjobineben, rom muqara gamoxaton SefarviT,<br />

arapirdapir/impliciturad. qvemoT mocemul magaliTebSi, miuxedavad imisa,<br />

rom sityva muqara pirdapir ar aris gamoyenebuli SetyobinebaSi, sruli<br />

frazis idea muqaras warmoadgens. Sesabamisad, magaliTebi warmoadgens<br />

AaRniSnuli tipis komisivis nimuSs. arapirdapiri sametyvelo aqtis<br />

SemTxvevaSi is, rasac molaparake faqtobrivad gulisxmobs arapirdapiri<br />

84


sametyvelo aqtiT, gansxvavdeba imisagan, rasac is sityvasityviTi<br />

mniSvnelobiT ambobs, anu darRveulia sityvasityviTi mniSvneloba da ara<br />

intenciuri mniSvneloba.<br />

(1) “yaCaRebs da banditebs bolomde amovZirkvavT.”M(m.s. 02.05.2008)<br />

prezident saakaSvilis muqara banditebis mimarT metaforulad aris<br />

gadmocemuli. performativis “amovZirkvavT” gamoyenebiT igi banditebs da<br />

yaCaRebs sarevela, zedmet organizmad warmoadgens, romelic saWiroebs<br />

amoZirkvas, raTa sazogadoeba gaiwmindos maTgan da uwesobisagan. igi imave<br />

performativs iyenebs korufciuli sistemis dangrevis Sesaxeb saubrisas me-<br />

2 magaliTSi.<br />

(2) “Cven amovZirkvavT korufcias da SevcvliT sistemas, romelmac<br />

korufciis mankieri wre warmoqmna.” (m.s. 25.01.2004)<br />

Semdeg magaliTebSic muqara impliciturad aris gadmocemuli:<br />

(3) “minda Tqveni saxeliT vuTxra mTels msoflios, rusuli imperia<br />

ara mxolod ver gaimarjvebs saqarTveloSi, aramed rusuli<br />

imperiuli idea saqarTveloSi erTxel da samudamod<br />

dasamardeba. imperia veRar aRdgeba – amas saqarTvelo win<br />

aRudgeba.” (m.s. 01.09. 2008 )<br />

(4) “Cven mxolod maTi mtrebi viqnebiT, vinc Cvens sazRvrebze<br />

gadmova, qalaqebs dagvibombavs, fexqveS gaTelavs Cvens<br />

Rirsebas da Tavisuflebis principebs. Cven mxolod am xalxs<br />

davupirispirdebiT da gavuZaliandebiT.” (m.s. 01.09. 2008 )<br />

Semdeg magaliTSi (5) muqara impliciturad da metaforulad aris<br />

gamoxatuli, rom daxmarebis gawvdili xeli saWiroebis SemTxvevaSi Zlier<br />

da efeqtur muStad SeiZleba iqces:<br />

(5) The "offered hand" is a reluctant fist; but once made, strong, and can be used with<br />

great effect. (G.W.H.B 20.01.1989)<br />

me-6 magaliTSi prezidenti obama mimarTavs liderebs msoflio<br />

masStabiT, romlebic cdiloben daTeson konfliqti maTi sazogadoebis<br />

ukeTurobis gadabralebis gziT dasavleTze. igi acxadebs, rom amisaTvis<br />

85


isini sakuTari sazogadoebis mier gasamarTldebian. gamonaTqvamis<br />

implikacia namdvilad aris muqara misi mxidan, Tumca ara gacxadebuli,<br />

aramed faruli:<br />

(6) To those leaders around the globe who seek to sow conflict, or blame their society's ills<br />

on the West - know that your people will judge you on what you can build, not what<br />

you destroy. (B.O. 20.01.2009)<br />

me-7 magaliTSi prezidenti obama ufro Riad gamoxatavs muqaras im<br />

adamianebis mimarT, romelnic terors aRviveben da udanaSaulo xalxs<br />

xocaven. Pprezidenti aRniSnavs, rom amerikis suli, romelic maTze ufro<br />

mtkice da gautexelia, daamarcxebs maT:<br />

(7) We will not apologize for our way of life, nor will we waver in its defense, and for<br />

those who seek to advance their aims by inducing terror and slaughtering innocents, we<br />

say to you now that our spirit is stronger and cannot be broken; you cannot outlast us,<br />

and we will defeat you. (B.O. 20.01.2009)<br />

rogorc ukve aRvniSne, xSirad komisivebi prezidentTa gamosvlebSi<br />

impliciturad aris gadmocemuli. magaliTad iseve, rogorc muqaris<br />

dapirebis gamomxatveli komisivi SesaZlebelia ar iyos gadmocemuli zmniT<br />

”gpirdebiT,” aramed sxvadasxva zmnebis meSveobiT, romelTac sxvadasxva<br />

denotaciuri mniSvneloba gaaCniaT, Tumca konteqstSi garkveulwilad<br />

dapirebis mniSvnelobas iZenen, rasac garkveulwilad ganapirobebs aseve<br />

momavali drois gamomxatveli gramatikuli formebi. prezidentTa<br />

gamosvlebSi xazgasma performativze “gpirdebiT” Zalian iSviTia, mxolod<br />

Zalze emociur gamosvlebSi xdeba uSualod aRniSnuli performativis<br />

gamoyeneba, rogoradac gvevlineba Semdegi magaliTi, sadac rwmeniT<br />

gajerebuli dapirebaa gadmocemuli: “mTeli mTavrobis da sakuTari<br />

saxeliT gpirdebiT, rom saqarTvelo gadalaxavs am rTul ekonomikur<br />

periods da aucileblad davubrundebiT ekonomikuri zrdis, keTildReobis<br />

zrdis Zvel maCvenebels” (m.s. 01.01.2009)<br />

vinaidan komisivebi ZiriTadad aris dapireba momavalSi garkveuli<br />

qmedebebis gatarebisa, logikuria, rom, rogorc amerikel, aseve qarTvel<br />

86


prezidentTa gamosvlebSi komisivis tipis sametyvelo aqtebis gamosaxatavad<br />

gamoiyeneba momavali drois formebi.<br />

qvemoT mocemulia magaliTebi prezidentTa sxvadasxva Janris<br />

gamosvlebidan, sadac ar gamoiyeneba uSulod performativi “promise/<br />

gpirdebi(T)”, Tumca aSkaraa, rom prezidentebi msmenels uSualod dapirebas<br />

aZleven garkveuli qmedebebis Sesrulebis Taobaze.<br />

kvlevis Sedegad prezidentTa gamosvlebSi gamovyavi dapirebis<br />

gamomxatveli Semdegi tipis komisivebi:<br />

I ) Cven + zmna (momaval formaSi)<br />

We +WILL+VERB<br />

qarTvel da amerikel prezidentTa gamosvlebSi dapirebebis<br />

gamoxatvisas mniSvnelovan rols TamaSobs piris deiqsisi. mravlobiTi<br />

ricxvis pirveli piris nacvalsaxeli “Cven” gamoiyeneba, rogorc<br />

inkluziurad, aseve eqskluziurad da garkveul konceptualur cvlilebas<br />

sZens gamonaTqvamis mniSvnelobas.<br />

a) inkluziuri “Cven”/ Inclusive “WE”<br />

inkluziuri “Cven”-is gamoyenebiT qarTveli prezidentebi danapirebis<br />

Sesrulebis pasuxismgeblobasa da movaleobas anawileben erTdroulad<br />

xelisuflebasa da xalxze, raTa orivem erTad ganaxorcielos garkveuli<br />

qmedebebi, rogoricaa, magaliTad saqarTvelos Seneba siRaribis gareSe,<br />

usafrTxoebis ganmtkiceba, cvlilebebis gatareba da sxv.<br />

(1) “Cven avaSenebT saqarTvelos siRaribis GgareSe.” M(ms 20.01.2008)<br />

(2) “Cven gavagrZelebT Cveni usafrTxoebisa da erTianobis<br />

ganmtkicebas…... Cven SevZlebT erTad gaviaroT am cvlilebis<br />

gzaze.” (ms 20.01.2008)<br />

(3) “erT dReSi araferi ar mova, mxolod prezidenti verafers ver<br />

gaakeTebs, magram xalxi, Cven yvela erTad, xeldakapiwebulni<br />

SevZlebT, rom saqarTvelo davayenoT fexze. Tu vimuSavebT dRe<br />

da Rame, marTlac mivaRwevT Zalian seriozul warmatebas.” (m.s.<br />

25.01.2004)<br />

87


(4) “Cven gavagrZelebT Cvens mSvidobian brZolas Cvens qalaqebSi,<br />

soflebSi, quCebSi. davdgebiT erTad da vityviT- Zaladoba da<br />

imperializmi ver gaimarjvebs!” (m.s. 01.09.2008)<br />

qvemoT mocemul magaliTebSi amerikel prezidentTa mier pirveli<br />

piris mravlobiTi ricxvis nacvalsaxelis inkluziuri (inclusive) “Cven”/“we”<br />

gamoyeneba emsaxureba im intencias, rom gaizardos erTobis suliskveTeba<br />

TiToeul msmenelSi, aRiZras maTSi eris erTobis gancda, raTa gaizardos<br />

msmenelSi survili, Tavad gaxdes am danapirebis Sesrulebis Tanamonawile.<br />

Mme-5 magaliTSi prezidenti buSi (ufrosi) amerikel xalxs hpirdeba,<br />

rom arCevanis gakeTeba erToblivad moxdeba da rom mSvidobas yvela erTad<br />

daicavs:<br />

(5) “We will make the hard choices. . . And then we will do the wisest thing of all: We<br />

will turn to the only resource we have that in times of need always grows--the<br />

goodness and the courage of the American people.. . We will stay strong to protect<br />

the peace … We will act .. “ (G.W.H.B. 20.01.1989)<br />

prezidenti klintoni ki me-6 magaliTSi pirobas debs, rom yvela<br />

erTad ganaxorcielebs amerikis danapirebs 21-e saukuneSi<br />

(6) “We will sustain America's journey .. . we will redeem the promise of America in the<br />

21st century …We will overcome them. And we will replace them with the generous<br />

spirit of a people who feel at home with one another.” (B.C. 20.01.1997)<br />

prezidenti buSi (umcrosi) qvemoT mocemul magaliTSi debs pirobas,<br />

rom yvela erTad aaSenebs damcav zRudes gamowvevebis dasaZlevad, rac<br />

vrceli konteqstidan kidev ukeT Cans:<br />

(7) “Together, we will reclaim America's schools, before ignorance and apathy claim<br />

more young lives. … We will build our defenses beyond challenge...” (G.W.B.<br />

20.01.2005)<br />

erTobis suliskveTebis gamosaRviZeblad da gasamtkiceblad barak<br />

obama iZleva danapirebs xalxTan erTad garkveuli qmedebebis Sesrulebis<br />

Taobaze, qmedebebis, rogoricaa, magaliTad, erToblivad gzebisa da xidebis<br />

mSenebloba, mecnierebis aRdgena, mzis, qaris da niadagis resursis<br />

gamoyeneba, skolebis da universitetebis gardaqmna da sxva:<br />

88


(8) “We will build the roads and bridges, the electric grids and digital lines that feed our<br />

commerce and bind us together. We will restore science to its rightful place, and wield<br />

technology's wonders to raise health care's quality and lower its cost. We will harness<br />

the sun and the winds and the soil to fuel our cars and run our factories. And we will<br />

transform our schools and colleges and universities to meet the demands of a new age.<br />

All this we can do. And all this we will do”. (B.O. 20.01.2009)<br />

b) eqskluziuri “Cveni”/ Exclusive “WE”<br />

mosaubris mier eqskluziuri “Cveni”-is gamoyenebis SemTxvevaSi xalxi<br />

(msmeneli) ar aris qmedebis Tanamonawile, am dros danapirebis Sesrulebaze<br />

pasuxismgeblobas iRebs prezidenti, mTavrobis xelSewyobis imediT.<br />

(1) “Cven maqsimalurad vecdebiT Tanabari sastarto pirobebi<br />

SevuqmnaT yvelas. .” (z.g. 07.06.1991)<br />

(2) “Cven ufro mtkice nabijiT gavagrZelebT svlas natosken da<br />

evrokavSirisken.” (ms 20.01.2008)<br />

(3) “Cven gavakeTebT yvelafers, rom es procesi warmatebiT<br />

dasruldes.” (ms 20.01.2008)<br />

(4) “Cven gavaformebT ormxriv xelSekrulebas saqarTvelosa da<br />

amerikis SeerTebul Statebs Soris strategiuli mokavSireobis<br />

Sesaxeb.” (ms 01.01.2009)<br />

(5) “Cven gavagrZelebT Zveli konfliqtis Sedegad darCenili<br />

devnilebis axali sacxovrisiT uzrunvelyofis programas." (ms<br />

01.01.2009)<br />

qvemoT mocemul magaliTebSi dapirebebi, rasac amerikeli<br />

prezidentebi aZleven msmenels, gajerebulia aseve maTi Rrma rwmeniT, rom<br />

isini qveynis mTavrobasTan erTad SeZleben micemuli danapirebis<br />

Sesrulebas. AaRniSnuli intenciis gadmosacemad prezidentebi mimarTaven<br />

aseve eqskluziuri nacvalsaxelis “we/Cven” gamoyenebas, riTac prezidentebi<br />

dapirebis Sesrulebaze pasuxismgeblobas sakuTar TavTan erTad<br />

mTavrobasac akisreben, Tumca ara msmenels:<br />

89


prezidenti obama eqskluziuri nacvalsaxelis gamoyenebiT<br />

pasuxismgeblobas danapirebis Sesaxeb, rasac igi xalxs aZlevs, iRebs<br />

sakuTar Tavze da mTavrobaze. Digi hpirdeba mosaxleobas, rom moxdeba<br />

erayidan jarebis gayvana, xolo qveynis Sida problemebis mosagvareblad<br />

iZleva dapirebas, rom moxdeba socialuri usafrTxoebis da samedicino<br />

sferos reformireba iseve, rogorc gadasaxadebis Semcireba:<br />

(6) “We will begin to responsibly leave Iraq to its people and forge a hard-earned peace in<br />

Afghanistan. With old friends and former foes, we will work tirelessly to lessen the<br />

nuclear threat, and roll back the specter of a warming planet.” (B.O. 20.01.2009)<br />

(7) “We will reform Social Security and Medicare, sparing our children from struggles we<br />

have the power to prevent. And we will reduce taxes, to recover the momentum of our<br />

economy and reward the effort and enterprise of working Americans.” (B.O.<br />

20.01.2009)<br />

prezident buSi ufrosis gancxadebis implikacia me-8 magaliTSi<br />

Semdegia: prezidenti, TeTri saxli da mTavrobis kabinetis saagentoebi<br />

erToblivad imuSaveben danapirebis Sesrulebaze:<br />

(8) “We will work hand in hand, encouraging, sometimes leading, sometimes being led,<br />

rewarding. We will work on this in the White House, in the Cabinet agencies. We will<br />

stay strong to protect the peace.. . We will always try to speak clearly. . . we will<br />

continue the new closeness with the Soviet Union… “ (G.W.H.B. 20.01.1989)<br />

II) nacvalsaxeli (Cven) + zmna (momaval uaryofiT formaSi)<br />

WE+WILL+ NOT+VERB<br />

prezidentTa gamosvlebSi gvxvdeba dapirebis gamomxatveli frazebi<br />

uaryofiT formaSi anu dapireba, rom raRac ar moxdeba, ar ganxorcieldeba.<br />

komisivebis aRniSnul qvetipSi mravlobiTi ricxvis pirveli piris<br />

nacvalsaxeli “Cven/WE” gamoiyeneba ZiriTadad inkluziuri mniSvnelobiT:<br />

inkluziuri “Cveni”/ / Inclusive “WE”<br />

(1) “Cven ar SevSindebiT da gavagrZelebT brZolas korufciis<br />

winaaRmdeg.” (m.s. 03.05.2008)<br />

90


(2) “Cven ar gadavuxvevT ganviTarebis SerCeul kurss, ar daviviwyebT<br />

TqvenTvis mocemul pirobas. . . Cven ar SevaCerebT Senebas” (m.s.<br />

01.01.2009)<br />

(3) “Cven arasodes ar dagviTmia da arc davTmobT Tavisuflebas.” (m.s.<br />

12.08.2008)<br />

(4) “Those ideals still light the world, and we will not give them up for expedience's sake.”<br />

(B.O.20.01.2009)<br />

(5) “We will not allow it . . . We will not shrink from the challenges, nor fail to seize the<br />

opportunities, of this new world.” (G.W.B. 2005)<br />

(6) “Together with our friends and allies, we will work to shape change, lest it engulf<br />

us.”(B.C. 20.01.1993)<br />

(7) “We will not, succumb to the dark impulses that lurk in the far regions of the soul<br />

everywhere. .” (B.C. 20.01.1997)<br />

III) me + zmna (momaval formaSi)<br />

I +WILL +VERB<br />

mxolobiTi ricxvis pirveli piris nacvalsaxelis “me” gamoyenebiT<br />

xdeba prezidentebis mier dapirebis Sesrulebaze pasuxismgeblobis mxolod<br />

sakuTar Tavze aReba. prezidentebi qvemoT mocemul magaliTebSi moqmedebiT<br />

gvars mimarTaven, riTac aCveneben, rom pasuxismgeblobas iReben, rogorc<br />

subieqturi pirebi, imoqmedon obieqtze. prezidentebi iZlevian iseTi saxis<br />

dapirebebs, romelTa Sesruleba maT xelewifebaT, an gaaCniaT neba, unari,<br />

Zala, Zalaufleba:<br />

(1)“me piradad, rogorc prezidenti da rogorc moqalaqe zedmiwevniT<br />

davicav konstitucias.” E(e.S. 26.11.1995)<br />

(2) “me Tqvens winaSe gavakeTeb angariSs Cemi saprezidento programis<br />

mimdinareobis Sesaxeb.” (m.s. 20.01.2008)<br />

(3) “me gavakeTeb yvelafers, rom Semdeg prezidents davutovo<br />

gaerTianebuli saqarTvelo.” (m.s. 20.01.2008)<br />

(4) “me pasuxismgeblobas viReb mis Sesrulebaze.” (m.s. 20.01.2008)<br />

91


qvemoT mocemuli gancxadebebiT prezidentebi iReben valdebulebas<br />

garkveul qmedebebze, rogoricaa magaliTad, rom imuSaveben samarTliani<br />

eris Camoyalibebaze, istoriuli Rirebulebebis dafasebaze da sxv.:<br />

(5) “I will live and lead by these principles: to advance my convictions with civility, to<br />

pursue the public interest with courage, to speak for greater justice and compassion,<br />

to call for responsibility and try to live it as well.“ (G.W.H.B. 20.01.1989)<br />

(6) “I will go to the people and the programs that are the brighter points of light, and I<br />

will ask every member of my government to become involved.” (G.W.H.B.<br />

20.01.1989)<br />

(7) “I will work to build a single nation of justice and opportunity. . . I will strive in good<br />

faith to heal them.” (G.W.B. 20.01.2001)<br />

(8) “In all these ways, I will bring the values of our history to the care of our times.”<br />

(G.W.B. 20.01.2005)<br />

IV) arsebiTi saxeli + zmna (momaval dadebiT formaSi)<br />

NOUN+WILL+VERB<br />

masalis kvlevis Sedegad gamovyavi agreTve aRniSnuli qvetipi, rasac<br />

komisivebis qvetipad ganvixilav, Tumca ase martivad aRniSnuli tipis<br />

mikuTvneba komisivebis tipis sametyvelo aqtebisaTvis ar aris swori da<br />

saWiroebs Semdgom ganmartebebs. unda aRvniSno, rom prezidentTa<br />

gamosvlebSi moqmedebiT da vnebiT gvarTan erTad inglisur da<br />

qarTulenovan gamosvlebSi gamoiyeneba saSuali gvari, rac gamiznulia<br />

moqmedi pirebis impersonifikaciaze moqmedebis Semsrulebeli agensebis ar<br />

miTiTebis gziT. komisivebis tipis sametyvelo aqtebis am qvetipis<br />

qarTulenovan magaliTebSi, romlebic qvemoT aris mocemuli, ar Cans, Tu<br />

vin aris dapirebulis Semsrulebeli subieqti.<br />

(1) “axali konstitucia amoqmeddeba megobrebo!” (e.S. 26.11.1995)<br />

(2) “korufciis winaaRmdeg brZola gaZlierdeba specialuri<br />

saprezidento progrmis safuZvelze”. (e.S. 30.04.2000)<br />

zemoT mocemul magaliTebSi ucnobia vin aamoqmedebs konstitucias<br />

an vin gaaZlierebs brZolas korufciis winaaRmdeg. magaliTebSi ar Cans<br />

92


saerTod Semsrulebeli subieqti. Semdeg magaliTebSic identur sirTules<br />

vawydebiT, romlis gadaWraSi ufro vrceli konteqstic ar gvexmareba.<br />

(3) “afxazeTi iqneba saqarTveloSi federaciis erT-erTi subieqti,<br />

farTo politikuri statusiT. afxazeTis respublikas eyoleba<br />

Tavisi parlamenti, umaRlesi sasamarTlo, eqneba Tavisi himni,<br />

gerbi, sxva saxelmwifoebrivi atributebi . (e.S. 26.11.1995)<br />

(4) “saSualo ganaTleba ufaso iqneba yvelgan - mTaSic da barSic.”<br />

(e.S. 30.04.2000)<br />

(5) “yvela moqalaqe iqneba Tanaswori kanonis winaSe, sadac yvela<br />

moqalaqes eqneba Tanabari SesaZlebloba, miaRwios warmatebas da<br />

moaxdinos Tavis saSualebaTa realizacia.“M(m.s. 20.01.2004)<br />

ganvixiloT inglisuri magaliTebi:<br />

(6) “. . .education will be every citizen's most prized possession. Our schools will have the<br />

highest standards in the world, igniting the spark of possibility in the eyes of every girl<br />

and every boy. And the doors of higher education will be open to all. The knowledge<br />

and power of the Information Age will be within reach not just of the few, but of every<br />

classroom, every library, every child. Parents and children will have time not only to<br />

work, but to read and play together. And the plans they make at their kitchen table will<br />

be those of a better home, a better job, the certain chance to go to college … Our<br />

streets will echo again with the laughter of our children, because no one will try to<br />

shoot them or sell them drugs anymore. Everyone who can work, will work, with<br />

today's permanent under class part of tomorrow's growing middle class. “ (B.C.<br />

20.01.1997)<br />

ra Tqma unda, zemoT moyvanil magaliTSi mocemuli CamonaTvali ar<br />

Sesruldeba TavisiT, umaRlesi ganaTlebis kari TavisiT ar gaiReba<br />

xalxisTvis, codna da informaciis xanis siZliere ar gaxdeba TavisTavad<br />

xelmisawvdomi xalxisaTvis, skolebi TavisiT ver miaRwevs umaRles<br />

standarts, yovelive amas sWirdeba Zalisxmeva, Zalisxmeva, erTi mxriv,<br />

xalxis mxridan da, meore mxriv xelisuflebis mxridan. NsaSuali gvaris<br />

SerCeviT prezidenti bil klintoni nawilobriv, rogorc qveynis<br />

prezidenti, hpirdeba xalxs yovelive amis miRwevas misi prezidentobis<br />

93


periodSi, magram amavdoulad pirovnulad pasuxismgebeli ar xdeba (anu<br />

arapirdapiri gziT debs pirobas) da swored amitom irCevs saSual gvars<br />

danapirebis gamosaxatavad, Tumca konteqstidan naTelia, rom aRniSnuli<br />

gamonaTqvamebi dapirebas gamoxatavs, dapirebas, sadac ar Cans, Tu vin aris<br />

Semsrulebeli. Tumca, msgavsi miukerZoebeli dapirebebi xSirad hibriduli<br />

tipisaa da erTdroulad moicavs rogorc moqmedebiT, aseve saSual da<br />

vnebiT gvars. ganvixiloT Semdegi magaliTi, romelSic prezidenti<br />

klintoni debs pirobas, rom xelisuflebasTan erTad dadgeba<br />

Tavisuflebis da mSvidobis dasacavad da gaagrZelebs Zlier dacvas<br />

teroris winaaRmdeg.<br />

(7) “We will stand mighty for peace and freedom, and maintain a strong defense against<br />

terror and destruction. [1] Our children will sleep free from the threat of nuclear,<br />

chemical or biological weapons. [2] Ports and airports, farms and factories will thrive<br />

with trade and innovation and ideas. [3] And the world's greatest democracy will lead a<br />

whole world to democracy. [4]” (B.C. 20.01.1997)<br />

prezidenti bil klintoni aseve iZleva pirobas, rom bavSvebi<br />

gaTavisufldebian birTvuli saSiSroebisagan, qimiuri an biologiuri<br />

iaraRisagan. me-3 sametyvelo aqtSi ki igi ukve saSual gvars irCevs da<br />

acxadebs, rom portebi da aeroportebi, fermebi da qarxnebi ganagrZoben<br />

warmatebul vaWrobasa da inovaciuri ideebis ganxorcielebas da rom<br />

uZlieresi demokratia mTel samyaros waruZRveba demokratiisaken, ris<br />

pasuxismgeblobasac igi arc sakuTar Tavze iRebs da arc mis mTavrobas an<br />

qveynis mosaxleobas akisrebs, am SemTxvevaSi Znelia gaarkvio, Tu vin aris<br />

pasuxismgebeli dapirebis Sesrulebaze. Aamavdroulad sainteresod aris<br />

gamoyenebuli rwmeniT gajerebuli winaswarmetyveluri frazebi pirvel<br />

sametyvelo aqtSi, romlebic mTel winadadebas mtkicebis saxes sZens. msgavs<br />

magaliTebSi rTulia prezidentTa realuri intenciis dadgena, Tu ra<br />

funqciiT xdeba, razea gamiznuli msgavsi formebis gamoyeneba da ra saxis<br />

perlokuciuri efeqtis miRweva surs prezidents msmenelze.<br />

aRniSnuli tipis komisivis sametyvelo aqtebi zogjer gamyarebulia<br />

94


stilisturi xerxebiT, rogoricaa personifikacia da metafora:<br />

personifikacia (ganpirovneba)<br />

(1) “programa saqarTvelo siRaribis gareSe dauyovnebliv daiwyebs<br />

ganxorcielebas da zustad 50 dReSi gveqneba konkretuli<br />

Sedegebi.” (m.s. 25.01.2008)<br />

(2) “Liberty will come to those who love it.” (G.W.B. 20.01.2005)<br />

magaliTebSi programas da Tavisuflebas eZleva cocxali<br />

adamianisaTvis damaxasiaTebeli moqmedebebis Sesrulebis unari anu xdeba<br />

usulo obieqtebis ganpirovneba.<br />

metafora<br />

(3) “saqarTvelo arasodes aRar daiCoqebs, welSi gaimarTeba da<br />

Seqmnis Zalian lamaz, warmatebul, erTian qveyanas da saqarTvelo<br />

da misi mravaleTnikuri eri aucileblad gaimarjvebs danarCen<br />

civilizebul samyarosTan - evropasTan erTad.” (m.s. 01.09.2008)<br />

marTalia, prezidenti saakaSvili gacveTil metaforebs iyenebs<br />

danapirebis gadmosacemad, magram metaforebi: “saqarTvelo ar daiCoqebs” da<br />

“welSi gaimarTeba”, winadadebas met gamomxatvelobas da eqspresiulobas<br />

sZens.<br />

Semdeg magaliTSi prezidenti buSi metaforulad saubrobs<br />

Tavisuflebis cecxlis Sesaxeb, rom igi miaRwevs da gaanaTlebs msoflios<br />

yvelaze bnel kunWulebs Tavisuflebis mokaSkaSe naTeliT, rac imas<br />

niSnavs, rom im qveynebSi, msoflio maStabiT, sadac jer kidev sufevs<br />

anarqizmi da totalitarizmi, damyardeba demokratia da Tavisufleba:<br />

(4) “(And one day this untamed) fire of freedom will reach the darkest corners of our<br />

world.” (G.W.B. 20.01.2005)<br />

qarTveli prezidentebis gamosvlebSi vxvdebiT zmna/Semasmeneli<br />

(momaval formaSi) + arsebiTi saxeli/ qvemdebare formuliT gadmocemul<br />

miukerZoebeli stilis frazebsa da winadadebebs (inglisurenovan masalaSi<br />

msgavsi formuliT gamoxatuli frazebi ar gvxvdeba), sadac ar Cans piri,<br />

vinc danapirebs Seasrulebs. qvemoT mocemuli winadadebebi aseve<br />

95


winaswarmetyveluria, prezidentebs sjeraT, rom garkveuli movlenebi<br />

ganxorcieldeba momavalSi, zogjer am rwmenis asaxsnelad garkveul<br />

faqtebs an statistikas iSvelieben, zogjer ki yovelgvari axsna-ganmartebis<br />

gareSe awvdian msmenels sakuTar mosazrebebs, Tu rogor warimarTeba<br />

qveynis bedi. Sesabamisad, SesaZloa qvemoT mocemuli winadadebebi<br />

mivakuTvnoT reprezentativis tipis sametyvelo aqtebsac, Tumca vfiqrob,<br />

rom ufro swori iqneba msgavsi aqtebis mikuTvneba komisivis tipis<br />

sametyvelo aqtebisaTvis, vinaidan am saxis winadadebebSi gadmocemulia<br />

prezidentTa dapirebebi, rac ganpirobebulia ukeTesi momavlis<br />

uzrunvelyofis rwmeniT. aseve unda aRiniSnos, rom msgavs winadadebebs<br />

informaciis mimRebi, msmeneli aRiqvams, rogorc prezidentebis mier<br />

micemul pirobas da maTi Sesruleba an ar Sesruleba ganapirobebs<br />

msmenelis garkveul damokidebulebas da grZnobebs prezidentebisadmi.<br />

(1) “moxdeba samaCablos konfliqtis mowesrigeba” (z.g. 07.06.1991)<br />

(2) “Semcirdeba aJiotaJuri moTxovna samomxmareblo bazarze da<br />

urTierTSesabamisobaSi mova moTxovna da miwodeba. (z.g. 07.06.1991)<br />

(3) ”amaRldeba saqarTvelos rogorc damoukidebeli, suverenuli,<br />

demokratiuli qveynis imiji saerTaSoriso asparezze.” (e.S.<br />

26.11.1995)<br />

V) arsebiTi saxeli + zmna (momaval uaryofiT formaSi)<br />

NOUN+WILL+NOT + VERB<br />

qarTvel da amerikel prezidentTa gamosvlebSi gamovyavi aseve<br />

aRniSnuli formuliT gamoxatuli komisivebi, sadac prezidentebi deben<br />

pirobas, rom garkveul movlenebs, qmedebebs ar eqnebaT adgili, ar moxdeba:<br />

(1) “damoukideblobis aRdgena ar moxdeba qarTvelTaTvis niSneuli<br />

cxoveli sarwmunoebis aRorZinebis gareSe.” (z.g. 07.06.1991)<br />

(2) “Zlieri saqarTvelo ar iqneba Zlieri soflis gareSe.”M(m.s.<br />

25.01.2008)<br />

(3) “50 dReSi iafi krediti realoba iqneba.” (m.s. 25.01.2008)<br />

96


(4) “America will not impose our own style of government on the unwilling.” (G.W.B.<br />

20.01.2005)<br />

(5) “The United States will not ignore your oppression, or excuse your oppressors.”<br />

(G.W.B. 20.01.2005)<br />

(6) “America will not pretend that jailed dissidents prefer their chains, or that women<br />

welcome humiliation and servitude, or that any human being aspires to live at the mercy<br />

of bullies.” (G.W.B. 20.01.2005)<br />

amdenad, prezidentTa gamosvlebSi vxvdebiT ori tipis komisivs:<br />

gamoxatuls pirdapir performativiT, an arapirdapir performativis gareSe.<br />

isini ZiriTadad zmnis momavali drois formiT gadmoicema. komisivebis<br />

gadmosacemad agreTve gamoiyeneba saSuali gvari. komisivebs<br />

gamomxatvelobas sZens stilisturi xerxebis gamoyeneba, kerZod, metaforebi<br />

da personifikacia.<br />

2.3. Ddireqtivebi<br />

direqtivebis gamoyeneba qarTvel prezidentTa gamosvlebSi Seadgens<br />

17%, xolo inglisurenovan empiriul masalaSi 13% procents. Ddireqtivebi<br />

prezidentTa gamosvlebSi dominant aqtebad gvevlinebian da gamoyenebis<br />

garkveuli TaviseburebebiT gamoirCeva. (urTierTmimarTebas sametyvelo<br />

aqtebs Soris ganvixilav hibridul aqtebSi, sadac detalurad aris<br />

ganxiluli prezidentTa gamosvlebSi direqtivebis, rogorc dominanti<br />

aqtebis Taviseburebani). sagulisxmoa, rom prezidentTa gamosvlebSi ar<br />

gvxvdeba direqtivebis verbaluri aqtebi, gamoxatuli pirdapir<br />

performatiuli zmnebiT, rogoricaa: brZaneba (order, command), Txovna (request).<br />

prezidentebi gamosvlebSi Serbilebul direqtivebs mimarTaven, romlebsac<br />

ufro mowodebebis forma aqvT.<br />

prezidentTa gamosvlebSiDdireqtivis aqtis gadmosacemad vxvdebiT<br />

zmnas ASK (Txovna), Tumca garkveul konteqstSi iZens brZanebis elementebsac<br />

da ukve gvxvdeba, rogorc direqtivis gamomxatveli performatiuli zmna.<br />

ganvixiloT Semdegi magaliTebi. prezidenti buSi pirvel magaliTSi<br />

amerikis mosaxleobas TxovniT mimarTavs, rom sakuTari komfortis miRma<br />

97


eZion saerTo keTildReoba, iyvnen ara marto mayurebelni, aramed<br />

pasuxismgebeli moqalaqeeebi, Tumca Txovna konteqstSi eqstralingvistur<br />

faqtorebTan erTad aRiqmeba, rogorc mowodeba, romelSic bZanebis<br />

garkveuli elementebic SeimCneva, vinaidan mowodeba mimarTulia<br />

Sesrulebisaken perlokuciuri Sedegis miRwevis mizniT. Sedegi ki am<br />

konkretul SemTxvevaSi iqneba moqalaqeebis mier momsaxurebis<br />

gaerTianebebis Camoyalibeba, riskenac prezidenti mouwodebs moqalaqeebs da<br />

amavdroulad reprezentativis meSveobiT (1 aqti) xazs usvams, rom<br />

moqalaqeebis mier gakeTebuli saqme mTavrobis mier Sesrulebul saqmeze<br />

aranakleb mniSvnelovania:<br />

(1) “(What you do is as important as anything government does.) I ask you to seek a<br />

common good beyond your comfort; to defend needed reforms against easy attacks; to<br />

serve your nation, beginning with your neighbor. I ask you to be citizens: citizens, not<br />

spectators; citizens, not subjects; responsible citizens, building communities of service<br />

and a nation of character.” (G.W.B. 20.01.2001)<br />

Semdeg magaliTSi (2) prezidenti axalgazrdobas ara mxolod<br />

sTxovs, aramed mouwodebs, rom irwmunon mtkicebulebebisa, romelsac isini<br />

xedaven:<br />

(2) “I ask our youngest citizens to believe the evidence of your eyes.” (G.W.B. 20.01.2005)<br />

qarTvel prezidentTa gamosvlebSi marTalia iSviaTad, magram mainc<br />

vxvdebiT mowodebas, gamoxatuls uSualod performativiT “mogiwodebT”:<br />

(3) me movuwodeb msoflio sazogadoebas, pirvel rigSi uSiSroebis<br />

sabWos mudmivi wevri qveynebis liderebs: SeimuSaon uSiSroebis<br />

sabWos sagangebo sxdomaze msoflioSi terorizmis winaaRmdeg<br />

brZolis, agresiuli separatizmis da eqstremistuli<br />

nacionalizmis aRkveTis RonisZiebani (e.S. 25.11.1995)<br />

Tumca prezidentebis mimarTvebSi xSirad vxvdebiT mowodebis<br />

gamomxatvel frazebs, sadac gamoyenebuli ar aris konkretuli sametyvelo<br />

aqtis ¿Sesabamisi performativi da sametyvelo aqti impliciturad aris<br />

gadmocemuli. qvemoT mocemulia sametyvelo aqtebis magaliTebi, romlebic<br />

me mivakuTne mowodebis gamomxatvel arapirdapiri direqtivis tips.<br />

98


a) mowodebis gamomxatveli arapirdapiri direqtivebi gamoxatuli<br />

konstruqciiT Mmo-di-T + zmna<br />

LET US + VERB<br />

ganvixiloT zmna mo-di-T:<br />

rogorc cnobilia, qarTul enaSi zogierT zmnas uRlebisa da<br />

warmoebis sakuTari wesi aqvs da ar eTanxmeba ama Tu im jgufisaTvis enaSi<br />

SemuSavebul zogad wesebs, aseT zmnebs Taviseburi zmnebi hqvia. (SaniZe, 1980)<br />

maT SeiZleba akldes zmnuri kategoria, kerZod, romelime mwkrivi an mTeli<br />

seria, nakluli mwkrivebis Sesavsebad ki iyeneben sxva zmnas, aseT zmnebs<br />

mwkrivSi monacvle zmnebi hqvia. Sesabamisad, zmna mo-di-T - modi(T) <<br />

moved(i) < mo(ved) - sawyisi mosvla swored am tipis zmnebs miekuTvneba, anu<br />

aris mwkrivSi monacvle zmna, mo-zmniswinia, di-fuZe, T – mravlobiTis<br />

niSani. mo-di-T aris erTpiriani gardauvali zmna (modiT Tqven), II<br />

subieqturi piri, mravlobiTi ricxvi, II seria, wyvetili, dro momavali,<br />

kilo warTqmiTi brZanebiTi (swored amitom zmna modiT + zmna gamoxatavs<br />

ara mxolod mowodebas, aramed brZanebasac), Znelia imis Tqma, Tu romel<br />

gvars miekuTvneba, aris es saSuali Tu vnebiTi, kontaqti ar aqvs, aspeqtis<br />

gagebasac ar iZleva, aris sruli Tu usruli, aseve rTulia qcevis dadgena-<br />

aris es zmna saarviso, sasxviso Tu saTaviso.<br />

A amdenad, mowodebis an brZanebis gamosaxatavad aucilebelia,<br />

rom winadadebaSi modiT iyos kombinaciaSi sxva zmnebTan, romlebic im<br />

naklul kategoriebs Seavseben da srulyofilad gamoxataven moqmedebebs,<br />

xolo Tavad zmna ”modiT” am moqmedebebis Sesrulebisaken mouwodebs.<br />

(1) modiT, SevaCeroT Zaladobis spirali! M(m.s. 07.08.2008)<br />

kombinacia ”modiT SevaCeroT” mouwodebs msmenels, rom Sesruldes<br />

”Zaladobis spiralis” SeCerebis moqmedeba erToblivad adresatisa da<br />

adresantis mier. kombinaciaSi ”modiT SevaCeroT” modiT ar warmoadgens<br />

srulmniSvnelovan zmnas, is meSveli zmnis funqcias asrulebs, romelic<br />

mouwodebs moqmedebisken. moqmedebas ki zmna ”SevaCeroT” gamoxatavs.<br />

gavarCioT zmna Se- v-a–Cer–o-T: zmna aris mravlobiT ricxvSi, II seria, II<br />

kavSirebiTi, dro momavali, kilo kavSirebiTi, gvari moqmedebiTi (SevaCeroT<br />

99


Cven isini, sadac Cven subieqtia, xolo isini - pirdapiri obieqti), saarviso<br />

qceva, kontaqti uSualo, aspeqti sruli. Se- zmniswini, v- subieqturi I piris<br />

niSani, a- qcevis niSani, saarviso, Cer – Ziri, o- mwkrivis niSani, T-<br />

mravlobiTi ricxvis niSani.<br />

zogjer erTobis suliskveTebis gamosaRviZeblad prezidentebi<br />

iyeneben sityvas ”yvela”, raTa mouwodon msmenels, rom igic unda gaxdes<br />

mowodebis an brZanebis Sesrulebis Tanamonawile.<br />

(1) modiT yvelam erTad mivceT mSvidobasa da dialogs Sansi. (m.s.<br />

07.08.2008)<br />

(2) modiT, yvelam, visac es adgilze exeba, yvelaferi viRonoT<br />

imisaTvis, rom dRes, xval, zeg Sewydes eskalacia da<br />

davubrundeT molaparakebis magidas. (m.s. 07.08.2008)<br />

inglisurenovan masalaSi gvxvdeba mowodebis gamomxatveli Semdegi<br />

tipis arapirdapiri direqtivebi, romlebic gamoxatulia formuliT LET US<br />

+ VERB. amavdroulad, LET US + VERB aris deontikuri modalobis<br />

gamomxatveli konstruqcia. rogorc cnobilia, deontikuri modaloba aris<br />

is lingvisturi modaloba, romelic gamoxatavs, Tu rogori unda iyos<br />

samyaro garkveuli normebis, mosaubris molodinis an survilis mixedviT,<br />

sxva sityvebiT rom vTqvaT, deontikuri gamonaTqvamebi aCvenebs, rom samyaro<br />

ar Seesabameba standartebs an mosaubris idealuri samyaros xats. Aamdenad,<br />

deontikuri modaloba gamoxatavs garkveul qmedebebs, romelTa SesrulebiT<br />

Seicvleba samyaro, raTa is WeSmaritebis ideals dauaxlovdes. (Hermeren,1978;<br />

David, 1985. (http://en.wikipedia.org/wiki/Deontic_modality deontikuri direqtiuli<br />

modaloba)<br />

Aamerikeli prezidentebi Semdegi qmedebebis Sesrulebisaken<br />

mouwodeben msmenels, raTa qveyana maT warmosaxvaSi arsebul idealur<br />

samyarosTan movides SesabamisobaSi.<br />

(1) “Let us embrace it… Let us all take more responsibility, not only for ourselves and our<br />

families but for our communities and our country.” (B.C. 20.01.1993)<br />

prezidenti klintoni mimarTavs yvelas (all), rom igrZnon meti<br />

pasuxismgebloba aramxolod sakuTari Tavisa da ojaxis wevrebis mimarT<br />

100


aramed sazogadoebisa da qveynis mimarTac. aseve, igi mouwodebs, rom yvelam<br />

erTad unda moaxdinos politikis reformireba:<br />

(2) “Let us resolve to reform our politics, so that power and privilege no longer shout down<br />

the voice of the people. Let us put aside personal advantage so that we can feel the pain<br />

and see the promise of America. Let us resolve to make our government a place for what<br />

Franklin Roosevelt called "bold, persistent experimentation," a government for our<br />

tomorrows, not our yesterdays. Let us give this capital back to the people to whom it<br />

belongs”. (B.C. 20.01.1993)<br />

Semdeg magaliTSi (3) prezidenti klintoni msmenels misi<br />

warmodgeniT idealur amerikas uxatavs da mouwodebs, deontikuri<br />

modalobis meSveobiT, rom ar daiviwyon drogamocdili sibrZne, gamoiCinon<br />

simamace da moTmineba, raTa maTi qveyana - amerika idealur samyarosTan<br />

SesabamisobaSi movides:<br />

(3) “Let us build that America; But let us never forget… Let us remember the timeless<br />

wisdom… Let us meet the changes with faith and courage, with patience and a grateful<br />

and happy heart. Let us shape the hope of this day into the noblest chapter in our history.<br />

Yes, let us build our bridge. Let us go forth.” (B.C. 20.01.1997)<br />

marTalia, rogorc qarTveli, aseve amerikeli prezidentebi<br />

gamosvlebSi ar iyeneben mkacr direqtivebs da ZiriTadad Serbilebul an<br />

SefarviT direqtivebs mimarTaven. Semdegi magaliTebi arapirdapiri<br />

direqtivis tipis sametyvelo aqtebia, sadac gamoyenebulia Zlieri<br />

valdebulebis gamomxatveli modaluri zmna “must “/ “unda”.<br />

“unda”<br />

b) Aarapirdapiri direqtivebi gamoxatuli modaluri zmniT “must”;<br />

ganvixiloT zmna unda: rogorc cnobilia qarTul enaSi moipoveba<br />

ramdenime zmna, romelTa formebi Zvelad erTi mwkrivis formebad iyo<br />

gagebuli, dRes kidev sxva mwkrivis zmnebia: minda – ginda – unda. Mminda –<br />

forma jer uwyvetlis gagebiT gamoiyeneboda, Tumca mniSvneloba TandaTan<br />

Seicvala, warsuli drois gageba dakarga da axali SeiZina. DdRevandeli<br />

gagebiT zmna Uu-nd-a grZnoba-aRqmis zmnaa, gardauvali, inversiuli, awmyo<br />

dro, I seria, or- piriani (unda mas (subieqti) is (obieqti)). kilo TxrobiTi.<br />

101


u – sasxviso qcevis niSani, n (d) – Ziri, a – III subieqturi piris niSani.<br />

zmna “unda” yovelTvis srulmniSvnelovan zmnasTan kombinaciaSi gamoiyeneba.<br />

zmna unda gamoxatavs survils/ damokidebulebas srulmniSvnelovani zmnis<br />

mimarT, Sesabamisad, ganyenebulad zmna “unda” ar gamoiyeneba. zogierT<br />

SemTxvevaSi “unda” mxolod nawilakia da ixmareba zmnasTan da niSnavs<br />

aucileblobas, SesaZleblobas, saWiroebas. (Ciqobava, 1985) qarTvel<br />

prezidentTa gamosvlebSi arapirdapiri direqtiuli aqtebi gadmoicema<br />

swored “unda” nawilakis kombinaciiT zmnasTan, sadac is saWiroebas da<br />

aucileblobas gamoxatavs.<br />

prezidentTa gamosvlebSi gvxvdeba frazebi ”Cven unda gavakeTod” an<br />

“unda gakeTdes, unda iTqvas, unda aRmoifxvras” da a.S, rac TavisTavad aris<br />

arapirdapiri direqtivis aqtebi, Tumca amavdroulad am frazebis ukan<br />

dgas metyveli subieqtis damokidebuleba Tqmulis mimarT, rom is xalxs<br />

mouwodebs Tavisi ideebis ganxorcielebisaken ara maTgan damoukideblad,<br />

aramed maTTan erTad, maTi daxmarebiT. zogjer vxvdebiT iseTi tipis<br />

direqtivebs, rasac msmeneli auditoria ver Seasrulebs, vinaidan amis<br />

uflebamosileba da Zala ar gaaCnia, SesaZlo survilis qonis SemTxvevaSic<br />

ki. sxva aqtebis msgavsad, direqtivis tipis sametyvelo aqtebis ganxilvisas<br />

aseve mniSvnelovania piris deiqsisze dakvirveba, konkretulad ki pirveli<br />

piris mravlobiTi ricxvis nacvalsaxelis inkluziur da eqskluziur<br />

gamoyenebaze, rac damatebiT konotaciebs matebs winadadebebs.<br />

kvelvis Sedegad gamovyavi direqtiuli sametyvelo aqtebis Semdegi<br />

qvetipebi, sadac gamoyenebulia “unda”/“must” Semdegi formulebi:<br />

I) nacvalsaxeli (Cven) + (ar) unda + zmna;<br />

WE+MUST (+NOT) +VERB<br />

eqskluziuri Cven/ WE<br />

qvemoT mocemuli magaliTebis konteqstidan vxvdebiT, rom<br />

prezidentebi direqtivebiT mTavrobas da ara xalxs mimarTaven. isini<br />

mTavrobas sTxoven iseTi qmedebebis ganxorcielebas, romelic sasikeTo<br />

102


iqneba xalxisa da qveynisaTvis. es qmedebebia: socialuri dacvis politikis<br />

daxvewa, soflis keTildReobis gazrda da sxv.:<br />

(1) “Cven dauyovnebliv unda avamoqmedoT iafi krediti”. (m.s. 20.01.2008)<br />

(2) “Cven unda gavzardoT Cveni soflis keTildReoba”. (m.s. 20.01.2008)<br />

(3) “Cven unda davxvewoT socialuri dacvis politika da unda<br />

SevqmnaT iseTi meqanizmebi, rom daxmareba miiRos man, visac es<br />

yvelaze metad sWirdeba”. (m.s. 20.01.2008)<br />

amerikeli prezidentebic gascemen mTavrobaze moTxovnebs, rac unda<br />

Sesruldes. brZanebebi, romelTa Sesrulebasac prezidentebi moiTxoven,<br />

sxvadasxvagvaria: Sida da gare gamowvevebis daZleva, simamacis gamoCena,<br />

federaluri biujetis dabalanseba, uzrunvelyofa imisa, rom amerika<br />

msoflios winaSe warmoCindes, rogorc gaerTianebuli, Zlieri, mSvidobiani<br />

da finansurad myari, da sxv.:<br />

(1) “We must meet challenges abroad as well at home . . We must provide for our nation<br />

the way a family provides for its children.” (B.C. 20.01.1997)<br />

(2) “We must show courage in a time of blessing by confronting problems instead of<br />

passing them on to future generations. “ (G.W.B. 20.01.2001)<br />

(3) “We must do more; we must support the Iraqi government; we must defeat alQaeda”.<br />

(G.W.B 20.01.2005)<br />

(4) “We must bring the Federal budget into balance. And we must ensure that America<br />

stands before the world united, strong, at peace, and fiscally sound. But, of course,<br />

things may be difficult. We need compromise; we have had dissension. We need<br />

harmony; we have had a chorus of discordant voices.” (G.W.H.B. 20.01.1989)<br />

Mme-5 magaliTSi gadmocemulia bil klintonis mosazreba, ra unda<br />

gaakeTos amerikis mTavrobam, raTa moxdes amerikis ganaxleba. igi<br />

eqskluziur “we” iyenebs imisaTvis, rom mouwodos amerikis mTavrobas, rom<br />

isini unda iyvenen mamacni, meti investicia unda Cadon xalxSi da maT<br />

dasaqmebaSi, da ise unda izrunon erze, rogorc ojaxi zrunavs sakuTar<br />

Svilebze.<br />

(5) “To renew America, we must be bold. We must do what no generation has had to do<br />

before. We must invest more in our own people, in their jobs, in their future, and at the<br />

103


same time cut our massive debt. And we must do so in a world in which we must<br />

compete for every opportunity. It will not be easy; it will require sacrifice. But it can be<br />

done, and done fairly, not choosing sacrifice for its own sake, but for our own sake. We<br />

must provide for our nation the way a family provides for its children.” (B.C.<br />

20.01.1993)<br />

inkluziuri Cven/ WE<br />

prezidentTa gamosvlebSi mravlad vxvdebiT arapirdapir<br />

direqtivebs, gamoxatuls Zlieri valdebulebis modaluri zmniT unda/must,<br />

romelic inkluziur nacvalsaxelTan Cven/WE aris kolokaciaSi, risi<br />

meSveobiTac brZanebebi aramxolod mTavrobazea mimarTuli garkveuli<br />

qmedebebis Sesasruleblad, aramed sruliad msmenelis mimarT, raTa isinic<br />

gaerTiandnen prezidentTan da mTavrobasTan am aqtivobebis Sesasruleblad.<br />

(1) “Cven yvelam unda aviRoT gezi aseTi saqarTvelosaken”. (m.s. 03.12.<br />

2010.)<br />

(2) “Cven unda SevqmnaT Zlieri armia. . . Cven unda avaRorZinoT<br />

qarTuli mxedruli suli, romelmac gagvaZlebina saukuneebis<br />

ganmavlobaSi. Cven unda avaRorZinoT am sferoSi daviT<br />

aRmaSeneblis, giorgi brwyinvales tradiciebi, Cveni gmirebis –<br />

samasi aragvelis da bevri sxva gmiris, didgoris gmirebis<br />

tradiciebi.”M(m.s. 25.01.2004)<br />

(3) “Cven unda viswavloT yvela Wkvianuri rCevis gaziareba, magram<br />

unda viswavloT pasuxismgeblobis aReba sakuTar Tavze. Cven<br />

nacvlad gadawyvetilebas veravin ver miiRebs.” (m.s. 01.10.2010)<br />

(4) “Cven Zalian mobiluri mTavroba varT da Cven am tempiT unda<br />

gavagrZeloT muSaoba.” (m.s. 01.10.2010)<br />

(5) “ra Tqma unda, Cven unda gaviziaroT yvela sxva qveynis dadebiTi<br />

gamocdileba da yvela sxva qveynis Secdomac.” (m.s. 01.10.2010)<br />

Pprezidenti buSi xalxs mouwodebs, rom yvela erTad Seudges<br />

amerikis xelaxal mSeneblobas, vinidan samyaros cvlilebasTan erTad<br />

saWiroa xalxic Seicvalos:<br />

104


(6) “Starting today, we must pick ourselves up, dust ourselves off, and begin again the<br />

work of remaking America… For the world has changed, and we must change with it.”<br />

(B.O. 20.01.2009)<br />

(7) “Americans are called to enact this promise in our lives and in our laws. And though<br />

our nation has sometimes halted, and sometimes delayed, we must follow no other<br />

course… We must live up to the calling we share”. (G.W.B.20.01.2001)<br />

me-8 magaliTSi bil klintoni inkluziuri nacvalsaxelis “we”<br />

gamoyenebiT mouwodebs ers, rom amerikis ganaxlebis mizniT yvelam erTad<br />

unda gamoacocxlos demokratia.<br />

(8) “We must do what America does best: To renew America, we must revitalize our<br />

democracy.” (B.C. 20.01.1993)<br />

Semdeg magaliTebSi prezidenti buSi (ufrosi) mouwodebs<br />

sazogadoebas gaerTianebisaken da miuTiTebs, rom maT yvelam erTad unda<br />

gamoucxadon aratolerantoba narkotikebs da aswavlon Svilebs, Tu ras<br />

niSnavs iyo erTguli megobari, mzrunveli mSobeli da moqalaqe:<br />

(9) “There are few clear areas in which we as a society must rise up united and express our<br />

intolerance. The most obvious now is drugs..” (G.W.H.B. 20.01.1989)<br />

(10) “My friends, we are not the sum of our possessions. They are not the measure of our<br />

lives. In our hearts we know what matters. We cannot hope only to leave our children a<br />

bigger car, a bigger bank account. We must hope to give them a sense of what it means<br />

to be a loyal friend, a loving parent, a citizen who leaves his home, his neighborhood<br />

and town better than he found it.” (G.W.H.B. 20.01.1989)<br />

II) Tqven + unda + zmna<br />

YOU + MUST + VERB<br />

ufro kategoriulia aRniSnuli tipis direqtiva, romelic<br />

gamoxatulia aseve modaluri zmna must-is gamoyenebiT, Tumca aRniSnul tips<br />

kategoriulobas sZens nacvalsaxeli Tqven – you, rac pirdapir gadascems<br />

msmenels prezidentTa moTxovnebs, rom maT ara erToblivad, aramed<br />

msmenelma Tavad unda Seasrulos aRniSnuli direqtiva. Tumca, rogorc<br />

105


magaliTSi Cans, prezidenti bil klintoni amatebs sityvas “too,” rac<br />

arbilebs gacemul brZanebas.<br />

(1) “My fellow Americans, you, too, must play your part in our renewal”. (B.C.<br />

20.01.1995)<br />

(2) “proeqtebi Tqven ukve gadmogecaT. es aris Zalian lamazi<br />

proeqtebi, romelTa mixedviT, Cveni Savi zRvispireTis ulamazesi<br />

axali, patara ubani da raioni Sendeba.Aaxla Tqven unda SeudgeT<br />

saqmes.” (m.s. 13.11.2010)<br />

III) arsebiTi + unda + zmna (momaval formaSi);<br />

Noun +MUST +VERB<br />

prezidentTa gamosvlebSi zogjer direqtivebi miukerZoebeli<br />

stiliT aris gadmocemuli, kerZod, ar Cans direqtivis obieqti, Tu vin unda<br />

Seasrulos gacemuli direqtiva. Pprezidentebi ubralod gascemen<br />

brZanebebs garkveuli moqmedebebis gansaxorcileblad maTi miznebisa da<br />

motivebis gaTvaliswinebiT, vinaidan es garkveuli moqmedebebi maT miaCniaT<br />

swor nabijebad, romelic unda ganxorcieldes imisaTvis, rom moxdes maT<br />

mier danaxul WeSmaritad swor samyarosTan daaxloeba.<br />

(1) “Seneba da winsvla unda gagrZeldes”. (m.s. 20.01.2008)<br />

(2) “ganaxleba unda gagrZeldes, cvlilebebma axali ganzomileba<br />

unda miiRos”. (m.s. 20.01.2008)<br />

(3) “saxelmwifo mowyobas safuZvlad unda daedos mmarTvelobis da<br />

TviTmmarTvelobis iseTi politikuri principepi, romlebic<br />

gamoricxaven saxelmwifosa da misi Semadgeneli nawilebis<br />

dapirispirebas.” (z.g. 07.06.1991)<br />

(4) “reformaTa gatarebam unda uzrunvelyos samarTlebrivi<br />

saxelmwifos aSeneba.” (z.g. 07.06.1991)<br />

zogjer xdeba saxelmwifos an qveynis, rogorc cocxali organizmis<br />

warmoCena, romelic garkveul qmedebebs ganaxorcielebs, anu xdeba<br />

saxelmwifos ganpirovneba/ personifikacia.<br />

(1) “saxelmwifom unda daicvas saeklesio qoneba”. (z.g. 07.06.1991)<br />

106


(2) “saxelmwifom unda uzrunvelyos eklesiis ufleba iyos saerTo<br />

cxovrebis aqtiuri monawile.” (z.g. 07.06.1991)<br />

(3) “saxelmwifom unda uzrunvelyos, raTa eklesiam miiRos saWiro<br />

materialuri daxmareba.” (z.g. 07.06.1991)<br />

(4) “Tavisuflebis sikeTe yvelam unda igrZnos”. (m.s. 20.01.2008)<br />

(5) “America must play its role in ushering in a new era of peace.” (b.O. 20.01.2009)<br />

(6) ”Clearly America must continue to lead the world we did so much to make.(B.C.<br />

20.01.1993)<br />

(7) ”Great nations like great men must keep their word. (G.W.H.B. 20.01.1989)<br />

(8) “And our country must abandon all the habits of racism”. (G.W.B.20.01.2005)<br />

unda + zmna<br />

qarTvel prezidentTa gamosvlebSi gvxvdeba agreTve formuliT<br />

“unda + zmna” gamoxatuli direqtivebi, sadac ar Cans, Tu visken aris<br />

mimarTuli direqtivebi, viszea gaTvlili brZanebis perlokuciuri Sedegi,<br />

vin aris gacemuli bZanebis Semsrulebeli subieqti. ganvixiloT Semdegi<br />

ori magaliTi, sadac zmna “unda” gxvdeba kombinaciaSi zmnasTan “aRdges”-<br />

“unda aRdges”. “unda” gamoxatavs survils, rom sasurvelia aRdges<br />

tradiciuli urTierToba an saeklesio sakuTreba miwaze, Tumca frazidan<br />

ar Cans, vin Seasrulebs moqmedebas, vinaidan zmna “aRdges” erTpiriania<br />

(aRdges is), aris mxolobiT ricxvSi, II seria, II kavSirebiTi, aris momavlis<br />

formaSi, kilo kavSirebiTi, aspeqti sruli, gvari vnebiTia, qcevis gagebas<br />

ar iZleva.<br />

(1) “unda aRdges tradiciuli urTierToba afxazTa da qarTvelTa<br />

Soris” (z.g. 07.06.1991)<br />

(2) “unda aRdges saeklesio sakuTreba miwaze. ” (z.g. 07.06.1991)<br />

prezidentTa gamosvlebSi vxvdebiT msgavs sxva magaliTebsac:<br />

(3) “unda Catardes saqarTvelos erovnuli simdidris inventarizacia.”<br />

(z.g. 07.06.1991)<br />

(4) “unda gatardes SeRavaTiani dabegvris politika. ” (z.g. 07.06.1991)<br />

107


(5) “unda gatardes biujetis deficitis aRmofxvris mkacri zomebi da<br />

kreditis SezRudva, Tavisufal fasebze gadasvla da<br />

sazRvargareTuli investiciebis mozidva.” (z.g. 07.06.1991)<br />

calke jgufad unda gamoiyos emociurad datvirTuli direqtivebi,<br />

romelebiTac prezidentTa gamosvlebi sruldeba. esenia prezidenTa<br />

gamosvlebis damamTavrebeli frazebi, rac prezidentTa sityvis sxvadasxva<br />

Janris damaxasiaTebeli da aucilebeli elementia. damamTavrebeli frazebi<br />

ZiriTadad locva-kurTxevis formulebiT aris warmodgenili, sadac<br />

gamoyenebulia Zlieri ilokuciuri Zalis sityvebi, rogoricaa: dalocva,<br />

gamarjveba, mfarveloba. mag,: “RmerTi iyos Cveni da Cveni samSoblos<br />

mfarveli!” (ms 25.01. 2004); “God bless you all, and God bless America” (G.W.B 11.09.2001);<br />

(ixileT I Tavis 1.2. qve-Tavi emociuri funqcia gv. 33-34 , sadac magaliTebi<br />

detalurad aris ganxiluli) aRsaniSnavia, rom msgavsi formulebis<br />

gamoyenebaSi aseve vlindeba prezidentebis ganwyoba da suliskveTeba.<br />

prezidentebi aRniSnuli direqtivebiT RmerTs avedreben, SesTxoven<br />

sakuTari qveynis keTildReobas. Tavisi arsiT zemoT mocemuli locva-<br />

kurTxevis frazebi aris direqtivebi. Tumca, frazebi Zalze emociuri da<br />

eqspresiulia, Sesabamisad, garkveulwilad eqspresiebis sametyvelo aqtebis<br />

magaliTebadac SeiZleba maTi ganxilva. SesaZlebelia aRniSnuli emociuri<br />

direqtivebi ganvixiloT, aseve rogorc deklaraciis sametyvelo aqtis<br />

tipis magaliTebi, im SemTxvevaSi, Tu gaviTvaliswinebT, rom aRniSnuli<br />

frazebi warmodgens warsulis gadmonaSs, xolo Tanamedrove cxovrebaSi<br />

prezidentebi mefeebs utoldebian, mefeebs, romelnic RmerTis rCeulebi da<br />

maTi warmomadgenlebi iyvnen qveyanaze, Sesabamisad, maT gaaCndaT faruli<br />

RvTiuri Zala (isevev rogorc uflebamosileba) sityviT moexdinaT<br />

saswauli anu sityvis Zalis meSveobiT, mxolod da mxolod sityvis<br />

warmoTqmis gziT daelocaT qveyana.<br />

108


2.4. eqspresivebi<br />

rogorc ukve aRvniSne, eqspresiuli aqtebi gamoxatavs mosaubris<br />

garkveul fsiqologiur mdgomareobas, damokidebulebas da ganwyobas.<br />

gamoiyofa ori tipis eqspresivi: moraluri damokidebulebis da emociuri<br />

damokidebulebis gamomxatveli eqspresiuli aqtebi. M<br />

moraluri damokidebulebis gamomxatveli aqtebi moicavs Semdeg<br />

verbalur aqtebs: patieba / miteveba (apologise / forgive); mowoneba / dawuneba<br />

(approve / disapprove); dafaseba (appreciate); sinanuli (regret); indiferentuloba (be<br />

indiferent).<br />

xolo emociuri damokidebulebis gamomxatveli aqtebi moicavs<br />

Semdeg verbalur aqtebs: interesis qona/ arqona (interest - lack of interest);<br />

gaoceba (surprise); imedis qona/ imedia gacrueba (hope/ disappointment); SiSi an<br />

mRelvareba (fear or worry); upiratesobis miniWeba (preference); madliereba<br />

(gratitude); TanagrZnoba (sympathy); ganzraxva (intention); survilis qona (want or<br />

desire)<br />

saprezidento gamosvlebSi gvxvdeba orive 1) moraluri<br />

damokidebulebis da 2) emociuri damokidebulebis gamomxatveli<br />

eqspresiuli aqtebi. M<br />

M1) moraluri damokidebulebis gamomxatveli eqspresiuli aqtebi,<br />

gamoxatuli misalmebis Tavaziani frazebiT<br />

Mminda aRvniSno, rom misalmebis gamomxatvel aqtebs heCi<br />

sociolizaciis (socializing) funqciis qveS aqcevs da mas usadagebs direqtivis<br />

sametyvelo aqts, Tumca ar aris darwmunebuli mis swor mikuTvnebaSi,<br />

vinaidan funqciis ekvivalenturi sametyvelo aqtis gaswvriv igi kiTxvis<br />

niSniT warmoadgens direqtiul sametyvelo aqts (Hatch, 1992:131). Cemi azriT,<br />

misalmebis gamomxatveli frazebi udavod Sedis eqspresiul sametyvelo<br />

aqtebSi, konkretulad ki moralur eqspresiul aqtebSi, vinaidan misalmebis<br />

gamomxatveli frazebi mosaubris ganwyobilebas gamoxatavs msmenelis<br />

mimarT. marTalia, aRniSnuli frazebi warmoadgenen fatikuri komunikaciis<br />

elements, magram misalmebis frazebi mosaubris moraluri pasuxismgeblobis<br />

109


grZnobidan gamomdinareobs, rom miesalmos, gamoxatos damswre<br />

sazogadoebisadmi, an msmenelisadmi misi aRfrTovaneba an dadebiTi<br />

damokidebuleba. ilokuciuri aqti am SemTxvevaSi aris is, rom mosaubres<br />

surs miesalmos msmenels, agrZnobinos, rom masTan pirdapiri an<br />

virtualuri Sexvedra uxaria, perlokuciuri efeqti ki msmenelSi dadebiTi<br />

damokidebulebis sapasuxo dadebiTi reaqciis aRZvraa.<br />

misalmeba prezidentTa nebismier sityvaSi aucilebel elemnts<br />

warmoadgens. Mmisalmeba zogjer gamoixateba sametyvelo aqtis zmniT<br />

(performativiT) eqspliciturad zogjer ki misalmeba impliciturad,<br />

yovelgvari performatiuli zmnis gamoyenebis gareSe xdeba.<br />

1. a. Apirdapiri (eqplicituri) eqspresiuli moraluri sametyvelo<br />

aqtebi, gamoxatuli performativiT “mogesalmebiT” ; “salute”; “welcome”.<br />

amerikel prezidentTa gamosvlebSi vxvdebiT misalmebis gamomxatvel<br />

or performatiul zmnas “salute” da “welcome”, romlebic Semdegi formuliT<br />

gadmoicema I/WE SALUTE/WELCOME + OBJECT<br />

(1) ” On behalf of our nation, I salute my predecessor, President Bush, for his half-century<br />

of service to America” (B.C.)<br />

(2) “ I want to welcome you.” (G.W. B .04.06.2007).<br />

xolo qarTulenovan gamosvlebSi vxvdebiT misalmebis gamomxatvel<br />

Semdeg formebs:<br />

a) sityva-winadadeba, romelic konstruqciulad subieqtur<br />

predikatiuli tipisaa (Tumca es mxolod da mxolod qarTulenovan<br />

mimarTvebSi gvxvdeba, vinaidan cnobilia, rom inglisur enaSi moqmedi<br />

da moqmedeba aucileblad ori sityvaformiT gamoixateba).<br />

mo-g-e-salm-eb-i-T! (m.s. 01.01.2009) (sadac “mo” aris zmniswini, “g”- irib<br />

obieqturi piris niSani, “e”- vnebiTi gvaris niSani, “salm”- Ziri, “eb”-<br />

Temis niSani, “i”- mwkrivis niSani I seria, myofadi, “T”- mravlobiTis<br />

niSani.<br />

b) zmna (ve-salm-eb-i) + obieqti, (sadac “v”- pirveli subieqturi<br />

piris niSania, “e”- vnebiTi gvaris niSani, “salm” – Ziri<br />

110


(momdinareobs aziuri warmoSobis sityvidan – “salam”), “eb” -<br />

Temis niSani, “i” - mwkrivis niSani I seria, myofadi.)<br />

(1) “vesalmebi mTels saqarTvelos, vesalmebi afxazeTs, oseTs,<br />

kaxeTs, qarTls, qvemo qarTls, samcxes, javaxeTs, aWaras, gurias,<br />

imereTs, samegrelos, svaneTs, raWas, leCxums, fSav-xevsureTs,<br />

TuSeTs da qiziys. vesalmebi yvela qarTvels msoflios<br />

sxvadasxva qveyanaSi. gansakuTrebuli pativiscemiT vesalmebi mis<br />

uwmindesobas, saqarTvelos kaTolikos patriarqs, ilia meores.<br />

vesalmebi prezidentebs, premier ministrebs, sagareo saqmeTa<br />

ministrebs da yvela Cvens gansakuTrebul stumars, vesalmebi<br />

yvela aq Sekrebil adamians”. (m.s. 20.01.2008)<br />

zogjer prezidentTa mimarTvebSi performatiuli zmnis zedmet<br />

gamoyenebasac vxvdebiT stilisturi xerxi - gameorebis gamoyenebis gziT.<br />

zemoT mocemulia amonaridi prezident saakaSvilis 2008 wlis<br />

sainauguracio sityvidan, misalmebis nawili moicavs sul 54 sityvas<br />

saidanac 6 sityva aris “vesalmebi”.<br />

G g) minda + mi-v-e-salm-o + obieqti (sadac “mi” aris – zmniswini,<br />

“v” - subieqturi piris niSania, “e”- vnebiTi gvaris niSani, “salm” –<br />

Ziri (momdinareobs aziuri (arabuli) warmoSobis sityvidan –<br />

“salam”), “o” –mwkrivis niSani, II seria, II kavSirebiTi)<br />

(1) “minda mivesalmo Cven gverdiT myof xalxs; minda mivesalmo<br />

yvelas, vinc dRes qarTvelebTan erTad dgas; minda mivesalmo Cvens<br />

Tanamemamuleebs; minda mivesalmo Cvens mebrZolebs, minda<br />

mivesalmo yvela politikuri jgufis warmomadgenlebs.” (m.s.<br />

01.09.2008)<br />

d) nacvalsaxeli (me) + zmna (mi-v-e-salm-eb-i) + obieqti (sadac “mi”<br />

aris zmniswini, “v”- subieqturi piris niSania, “e” aris vnebiTi<br />

gvaris niSani, “salm” – Ziri (momdinareobs aziuri warmoSobis<br />

sityvidan – “salam”), “eb” –Temis niSani, “i” - mwkrivis niSani, I<br />

seria, myofadi)<br />

111


(1) “me mivesalmebi maT da vusurveb axal warmatebebs. . . me<br />

mivesalmebi saqarTvelos axali parlamentis Tavmjdomares baton<br />

zurab Jvanias. . . me mivesalmebi Cvens SeiaraRebul Zalebs . . .<br />

me mivesalmebi samarTaldamcav organoebs. . . me mivesalmebi<br />

saqrTvelos inteligencias, studentobas, axalgazrdobas.“ (e.S.<br />

30.04.2000)<br />

zemoT mocemul magaliTSi misalmebis Tavaziani frazebiT<br />

gadmocemuli eqspresiuli emociuri aqtebi amokrefilia prezident<br />

SevardnaZis 1995 wlis sainauguracio sityvis me-19, 20, 27, 28 abzacebidan.<br />

amdenad, unda aRiniSnos, rom eqspresiuli sametyvelo aqtebi, gamoxatuli<br />

misalmebis frazebiT, ar gxvdeba prezidentTa sityvis mxolod da mxolod<br />

daswyisSi, is SesaZlebelia mimarTvis sxvadasxva nawilebSi iyos<br />

mimobneuli.<br />

1. b. arapirdapiri (implicituri) eqspresiuli moraluri<br />

sametyvelo aqtebi sametyvelo aqtis zmnis gareSe<br />

sagulisxmoa, rom misalmebis an mimarTvis zogierT frazaSi<br />

eqspresiuli sametyvelo aqtis Tavad performatiuli zmna mogesalmebiT<br />

(miveslamebi, vesalmebi, greet, salute, welcome) ar aris naxsenebi, gamoyenebuli,<br />

magram es xels ar uSlis msmenels imis aRqmaSi, rom es mimarTvis an<br />

misalmebis gamomxatveli frazebia. “My fellow citizens” – “my fellow American”s-<br />

klintoni, obama. “Zvirfaso Tanamemamuleno” – SevardnaZe.<br />

sainteresoa is faqti, rom zogierTi prezidenti mimarTvisas<br />

ierarqiul wyobas iyenebs. ase magaliTad:<br />

(1) “Mr. Chief Justice, Mr. President, Vice President Quayle, Senator Mitchell, Speaker<br />

Wright, Senator Dole, Congressman Michel, and fellow citizens, neighbors, and<br />

friends”. (G.W.H.B. 20.01.1989)<br />

(2) “President Clinton, distinguished guests and my fellow citizens”. (G.W.B.20.01. 2001)<br />

(3) “Vice President Cheney, Mr. Chief Justice, President Carter, President Bush, President<br />

Clinton, members of the United States Congress, Reverend, clergy, distinguished guests,<br />

fellow citizens”. (G.W.B.20.01. 2001)<br />

112


(4) “pativcemulo deputatebo, pativcemulo stumrebo, Zvirfaso<br />

megobrebo! ” (z.g. 07.06.1991)<br />

Sesabamisad, magaliTebidan Cans, rom performatiuli zmnebis<br />

gamoyeneba aucilebeli an savaldebulo ar aris eqspresiul sametyvelo<br />

aqtebis gadmocemisas.<br />

2) emociuri damokidebulebis gamomxatveli eqspresiuli aqtebi,<br />

gamoxatuli madlierebis Tavaziani frazebiT<br />

prezidentTa mimarTvebSi emociuri damokidebulebis gamomxatveli<br />

eqspresiuli aqtebi gadmoicema madlierebis gamomxatveli Tavaziani<br />

frazebiT.<br />

2. a. pirdapiri (eqplicituri) eqspresiuli emociuri sametyvelo<br />

aqtebi gamoxatuli performativiT thank<br />

prezidentTa inglisurenovan gamosvlebSi vxvdebiT madlierebis<br />

gamomxatveli performativiT “THANK” gadmocemul eqspresiul aqtebs,<br />

romlebic Semdegi formulebiT aris gadmocemuli:<br />

I) Verb (THANK) + Object/ Noun Phrase + (Preposition (FOR))<br />

(1) “Thank you” (B.C. 20.01.1993) (G.W.H.B.20.01.1989)<br />

(2) “Thank you all for coming; Thank you all for coming.”(G.W.B. 04.06.2007)<br />

(3) “Thank you for your hard work, and thank you for what your fixing to do.”(G.W.B.<br />

04.06.2007)<br />

II) Pronoun (I/ WE) +Verb (THANK) + Object/ Noun Phrase<br />

(1) “I thank the many world leaders who have called to offer their condolences and<br />

assistance” (G.W.B 11.09.2001)<br />

(2) “We also thank those whose quick response provided preventative treatment; (G.W.B<br />

08.11.2001)<br />

III) Pronoun (I)+ Verb (THANK)+ Object + Preposition (FOR) + Noun Phrase<br />

(1) “I thank President Clinton for his service to our nation.” (G.W.B. 20.01.2001)<br />

113


(2) “ I thank Vice President Gore for a contest conducted with spirit and ended with grace.<br />

… we bow our heads and thank You for Your love. Accept our thanks for the peace .”<br />

(G.W.B. 20.01.2001)<br />

(3) “I thank you for the wonderful things that you have done for America.“ (G.W.H.B.<br />

20.01.1989)<br />

(4) “(I ) thank you for watching democracy's big day.” (G.W.H.B. 20.01.1989)<br />

(5) “ I thank President Bush for his service to our nation, as well as the generosity and<br />

cooperation he has shown throughout this transition.” (B.O.20.01. 2009)<br />

(6) “ And I thank you for that ; and I thank you for your sacrifices.”(G.W.B 04.06.2007)<br />

(7) “I thank the Congress for approving a good agreement with Peruand; I thank the<br />

Congress for supporting America's vital mission in Afghanistan.” (G.W.B 08.11.2001);<br />

prezidentTa gamosvlebSi sityva “Thank” gvxvdeba aseve ara rogorc<br />

performatiuli zmna, aramed rogorc arsebiTi saxeli, qvemoT mocemulia<br />

madlierebis gamomxatveli frazebis ori qvetipi, sadac gamoyenebulia<br />

formulebi: Thanks + for + smth da Give+thanks+ for +smth.<br />

I) Thanks + for + smth<br />

(1) “Thanks for the warm welcome; thanks for being here; thanks for the warm<br />

welcome.”(G.W.B. 04.06.2007)<br />

II) Give+thanks+ for +smth<br />

(1) “On Independence Day we give thanks, we give thanks for our Founders.”(G.W.B.<br />

04.06.2007)<br />

(2) “We give thanks for all the brave citizen-soldiers of our Continental Army.”(G.W.B.<br />

04.06.2007)<br />

madlobis gamoxatvis saSualebebi, rasac prezidentebi iyeneben,<br />

gansxvavebulia. Tumca gansxvaveba ara imdenad gamoyenebul formulaSi<br />

mdgomareobs, romelic ZiriTadad gadmoicema performativiT “thank” Semdegi<br />

saxis kombinaciaSi Pronoun (I) +Verb (THANK) + Object + ((Preposition/FOR)),<br />

aramed aRniSnuli performativiT da SerCeuli kolokaciebiT (sityvaT<br />

SeTanxmebebiT) gadmocemuli konceptualuri mniSvnelobebis TvalsazrisiT.<br />

Mmag.:<br />

114


I thank you for the wonderful things that you have done for America ar aris naCvenebi<br />

mkafiod, Tu risTvis uxdis madlobas prezidenti buSi prezident reigans.<br />

vfiqrob msgavsi frazebis warmoTqma, romlebsac me kliSeebad ganvixilav,<br />

warmoadgens ufro Tavazianobis aucilebel etikets. msgavsi frazebi<br />

gamoxatavs mosaubris damokidebulebas vidre obieqtur referencias, Tu<br />

risTvis uxdian prezidentebi madlobas winamorbeds. prezidenti klintoni<br />

1993 wlis sainauguracio sityvaSi buSs ar uxdis madlobas miRwevebisaTvis<br />

da acxadebs “I salute my predecessor, President Bush” for his half century of service to<br />

America“, xolo mogvianebiT madlobas milionobiT adamians uxdis “ I thank the<br />

millions of men and women”. prezidenti jorj buSi umcrosi Tavis mxriv<br />

madlobas prezident klintons gaweuli samsaxurisaTvis uxdis: “As I begin, I<br />

thank President Clinton for his service to our nation”. prezidenti obama ki mis<br />

winamorbed prezident buSs (umcrosi) aseve eris samsaxurSi yofnisTvis,<br />

guluxvobis da TanamSromlobisaTvis uxdis madlobas “ I thank President Bush<br />

for his service to our nation, as well as the generosity and cooperation he has shown throughout this<br />

transition. ”<br />

marTalia, qarTveli prezidentebi madlobas ar uxdian Tavis<br />

winamorbeds, magram prezidentTa qarTulenovan mimarTvebSi vxvdebiT<br />

madlierebis gamomxatvel frazebs, rac gamoyenebis sakmaod didi sixSiriT<br />

gamoirCeva da gxvdeba sxvadasxva forma. qarTvel prezidentTa gamosvlebSi<br />

ar gvxvdeba madlobis zmnuri forma. madlobis gamomxatveli frazebi<br />

gadmoicema ZiriTadad kombinaciiT “madlobas mo(v)(g)axseneb(T), aseve<br />

vxvdebiT arsebiTi saxeliT da zedsarTavi saxeliT gadmocemul<br />

madlierebis gamomxatvel Tavazian frazebs:<br />

I) madloba-(s) (arsebiTi saxeli, pirdapiri obieqti) + movaxseneb<br />

(zmna, Semasmeneli) + obieqti (arsebiTi saxeli, iribi obieqti)<br />

(1) “did madlobas movaxseneb saqarTvelos patriarqs.” (e.S. 30.04.2000)<br />

(2) “did madlobas movaxseneb msoflios prezidentebsa da<br />

saxelmwifo meTaurebs, Cvens ucxoel megobrebs, saqarTvelos<br />

yvela moqalaqes, ucxoeTSi mcxovreb Tanamemamuleebs, romlebmac<br />

momiloces saqarTvelos prezidentad arCeva. didi madloba<br />

115


arCevnebze Camosul meTvalyureebs, Jurnalistebs, arCevnebis<br />

obieqturad Sefasebisa da gaSuqebisaTvis. didi madloba<br />

saqarTveloSi akreditebul diplomatiur korpuss, yvela ucxoel<br />

megobars, sazRvargareTis yvela delegacias da<br />

warmomadgnelobas.” (e.S. 26.11.1995)<br />

II) minda (zmna) + madloba (arsebiTi saxeli, pirdapiri obieqti) +<br />

movaxseno (zmna, Semasmeneli) + iribi obieqti (arsebiTi saxeli)<br />

(1) “minda madloba movaxseno prezidentebs, parlamentebs,<br />

diplomatebs, msoflios gamoCenil politikosebs . . . minda<br />

madloba movaxseno droebiT ucxoeTSi mcxovreb saqarTvelos<br />

moqalaqeebs.” (e.S. 30.04.2000)<br />

III) madloba (arsebiTi saxeli) + obieqti (arsebiTi saxeli)<br />

(1) “madloba jariskacebs da oficrebs, romelnic. . . ; madloba<br />

maswavleblebs da eqimebs, romelnic . . . madloba Jurnalistebs<br />

da adamianis uflebebis damcav organizaciebs, mTels Cvens<br />

samoqalaqo sazogadoebas, romelnic . . . madloba mTel qarTul<br />

diasporas.” (ms 20.01.2008);<br />

(2) “didi madloba saerTaSoriso organizaciebis, msoflio<br />

arasamTavrobo institutebis meTvalyureebs…. . . masmediis<br />

saSualebebs …. . . madloba Tqven, madloba ufals!” (e.S. 30.04.2000)<br />

IV) madlieri (zedsarTavi saxeli)+ zmna (yofna zmna)<br />

(1) “madlieri var saarCevno komisiebis.” (e.S. 26.11.1995)<br />

V) madliereb–(iT) (arsebiTi saxeli) + zmna + obieqti (arsebiTi<br />

saxeli)<br />

(2) “didi madlierebis grZnobiT mivmarTav sruliad saqarTvelos,<br />

saqarTvelos xalxs, msoflioTanamegobrobis qveynebs,<br />

gansakuTrebiT saqarTvelos megobar qveynebs im didi daxmarebisa<br />

da TanadgomisaTvis... “(e.S. 26.11.1995)<br />

116


2.5. deklaraciebi<br />

deklaraciebis tipis sametyvelo aqtebs prezidentTa gamosvlebSi<br />

yvelaze dabali sixSiriT vxvdebiT (rogorc qarTvel prezidentTa aseve<br />

amerikel prezidentTa sxvadasxva Janris gamosvlebSi mxolod 1% Seadgens),<br />

miuxedavad imisa, rom prezidentebs gaaCniaT didi Zalaufleba da SeswevT<br />

kidec unari Secvalon sakuTari qveyana, zogjer ki mTeli samyaro mxolod<br />

erTi sityvis meSveobiT, maT gamosvlebSi iSviaTad gamoiyeneba<br />

deklaraciebis tipis sametyvelo aqtebi. Yyvelaze xSirad deklaraciis<br />

aqtebs vxvdebiT dajildoebisa da Sewyalebis Janris gamosvlebSi.<br />

Pprezidentma saakaSvilma 2010 wlis 27 ivlis ukrainis umaRlesi<br />

radis deputati iakov tabaCniki brwyinvalebis saprezidento ordeniT<br />

daajildova da Semdegi sityvebiT mimarTa, sadac gamoyenebulia<br />

performativi “gajildoebT”: “qarTveli xalxis saxeliT, qarTveli da<br />

ukraineli xalxis winaSe damsaxurebisa da qarTuli urTierTobis<br />

ganmtkicebis saqmeSi Setanili wvlilisaTvis, gajildoebT brwyinvalebis<br />

saprezidento ordeniT.” (m.s. 27.07.2010) aRniSnuli sityvebis warmoTqmis<br />

Sedegad icvleba arsebuli realoba da garkveulwilad icvleba radis<br />

deputatis statusi, iseve rogorc britaneTis yofili premier ministris<br />

toni bleris statusi eris umaRlesi samoqalaqo jildos, prezidentis<br />

Tavisuflebis medlis miRebis Sedegad, rac mas jorj buS umcrosma<br />

gadasca prezidentobis vadis dasasruls Semdegi sityvebiT: “… United States<br />

honors Tony Blair for his lifelong dedication to build more just and peaceful world”. (G.W.B.<br />

13.01.2009)<br />

Seswavlil amerikel prezidentebs Soris prezidenti klintoni<br />

yvelaze nakleb konservatoria Sewyalebis mimarT. Mman araerTxel gamoiyena<br />

Sewyalebis ufelbamosileba patimrebis mimarT, gaaTavisufla an Seumsubuqa<br />

maT ganaCeni. Mmis mier SeiwyalebulTa Sorisaa kema smis pradia, romelmac<br />

Sewyalebis Semdeg iurisprudencias miyo xeli da axla patimarTa uflebebs<br />

icavs. (http://imprisonedwomenprisonwatch.blogspot.com/2010/12/pardoned-by-president-<br />

clinton-ex.html). saqarTveloSi prezidentTa mier Sewyalebis Sesaxeb<br />

117


gamocemuli brZanebebi ar aris sajarod xelmisawvdomi, Tumca prezidenti<br />

saakaSvilis mier patimrebis Sewyalebis Sesaxeb gancxadebebi araerTxel<br />

gaJRerebula sajarod televiziiT.<br />

unda aRiniSnos, rom prezidentTa gamosvlebSi Zalzed iSviaTad<br />

gvxvdeba pirdapiri deklaraciis tipis sametyvelo aqti, gadmoicemuli<br />

performativiT “declare”:<br />

ganvixiloT Semdegi magaliTi:<br />

(1) “The enemy has made its intentions clear [1]. At a time when the momentum seemed to<br />

favor them, al Qaida's top commander in Iraq declared that they will not rest until they<br />

have attacked us here in Washington [2.] My fellow Americans: We will not rest either<br />

[3]. We will not rest until this enemy has been deeated [4]. “(G.W. B. 28.01.2008)<br />

magaliTSi prezidenti buSi amcnobs amerikel xalxs alqaidas<br />

gancxadebas, rom ar moisveneben voSingqtonze Tavdasxmis ganxorcielebamde.<br />

gancxadeba garkveulwilad badebs axal viTarebas: eraysa da amerikas<br />

Soris kidev ufro metad daZabul urTierTobas, aqtiT ibadeba axali<br />

realoba. amitom, vfiqrob, aRniSnuli gancxadeba SegviZlia ganvixiloT<br />

deklaraciis tipis sametyvelo aqtad. Tumca, amavdroulad sainteresoa me-4<br />

aqti, romelic muqaris gamomxatveli komisivis tipis sametyvelo aqtiT aris<br />

gadmocemuli da sadac prezidenti dapirebas iZleva, rom amerikac ar<br />

moisvenebs sanam mters ar daamarcxebs. Oorive (me-2 da me-4) aqtis<br />

ilokuciuri mizani da perlokuciuri Sedegi identuria, orive aqti badebs<br />

axal realobas – erayis da amerikis konfliqtis kidv ufro metad<br />

gamwvavebasa da gaRrmavebas.<br />

kidev erTxel unda aRiniSnos, rom arsebobs garkveuli asimetria<br />

sametyvelo aqtebsa da sametyvelo aqtis zmnebs Soris. yvela sametyvelo<br />

aqti ar aris yovelTvis warmodgenili sametyvelo aqtis specialuri zmniT<br />

(SAV). SesaZlebelia konkretuli SAV gansazRvravdes raime tipis<br />

sametyvelo aqts, romelsac es zmna Tavisi mniSvnelobiT unda<br />

gansazRvravdes, aramed sxva tipis sametyvelo aqts, anu I declare yovelTvis<br />

ar gansazRvravs deklaraciis tipis sametyvelo aqts. ganvixiloT Semdegi<br />

magaliTi:<br />

118


(2) “Today we can declare: Government is not the problem, and government is not the<br />

solution. We,- the American people, we are the solution.” (B.C.20.01.1997)<br />

Pprezidentis gancxadeba, rom mTavroba ar aris problema da arc<br />

xsna, ar cvlis samyaros, sxva viTarebas ar badebs, rac deklaraciis aqtiT<br />

undaganxorcieldes. Sesabamisad, sametyvelo aqtis zmna declare ar gamoxatavs<br />

deklaracias, aramed gadmoscems reprezentativis tipis aqts, romelic<br />

prezidentis rwmenas gamoxatavs.<br />

msgavs magaliTebs vxvdebiT qarTvel prezidentTa gamosvlebSic:<br />

(3) “Cven vacxadebdiT da vacxadebT, drom moitana saqarTveloSi<br />

federalur sawyisebze saxelmwifoebrivi mowyobis aucilebloba.”<br />

(e.S. 26.11.1995)<br />

marTalia, prezidenti SevardnaZe iyenebs performativs “vacxadebT”,<br />

magram Tavad aqti ar aris deklaracia, aramed aris reprezentativis tipis<br />

sametyvelo aqti, sadac gadmocemulia prezidentis mosazreba, misi xedva,<br />

Tu rogor xedavs igi realobas.<br />

ganvixiloT kidev erTi magaliTi:<br />

(4) “minda sruli pasuximgeblobiT ganvacxado da vaRiaro, rom<br />

rogorc qveynis mTavarsardalma, ramdenime saaTis win gaveci<br />

Zalze mtkivneuli brZaneba imis Taobaze, rom arc erTma<br />

qarTulma SenaerTma, Cveni kontrolis qveS myofma arc erTma<br />

policiurma da sxva SenaerTma ar gaxsnas sapasuxo cecxli Zalze<br />

intensiuri dabombvis SesaCerebladac ki.” (m.s.07.08.2008)<br />

marTalia, magaliTSi gamoyenebulia dekalraciis aqtis<br />

ganmsazRvreli zmna “gancxadeba”, Tavad aqti ar aris deklaraciis tipis.<br />

axali viTareba, rom aranair SemTxvevaSi ar gaxsniliyo sapasuxo cecxli<br />

saqarTvelos mxridan, aris direqtivis perlokuciuri Sedegi.<br />

prezidentTa gamosvlebSi vxvdebiT sxva sametyvelo aqtis<br />

ganmsazRvreli performativiT gadmocemul arapirapir deklaraciebs.<br />

ganvixiloT winadadebebi performativiT “proclaim”. saleqsikono<br />

mniSvnelobiT “proclaim” niSnavs sajarod gancxadebas, magram konteqstSi<br />

119


ilokuciuri Zala icvleba da deklaracias utoldeba. qvemoT mocemul<br />

magaliTebSi proclaim gamoyenebulia present perfect –is droSi, riTac<br />

gancxadeba ganxorcielebul qmedebas utoldeba.<br />

(5) “We have proclaimed that every man and woman on this earth has rights and dignity<br />

and matchless value, because they bear the image of the maker of heaven and Earth”.<br />

(G.W.B. 20.01.2005)<br />

aRniSnuli gancxadebis implikacia aris Semdegi: gancxadebis<br />

Sedegad, mamakacs da qals, vinaidan isini Seqmnilni arian RvTis xatad,<br />

eniWebaT ufleba, Rirseba da usazRvro Rirebuleba dedamiwaze. aRniSnul<br />

implikacias ganapirobebs swored present perfect-is gamoyeneba, rac gamoxatavs<br />

ukve Sesrulebul moqmedebas, saidanac gamomdinareobs zemoT aRniSnuli<br />

Sedegi.<br />

Present perfect gamoyenebulia Semdeg magaliTSic, aRniSnuli formis<br />

meSveobiT TviTmmarTveloba, Tanasworoba gancxadebulia imperatiul<br />

fenomenad, amis Sedegad ki amerikis SeerTebul StatebSi arc erTi adamiani<br />

ar aris batoni da arc erTi adamiani ar aris mona. Aamdenad, gancxadebiT<br />

viRebT perlokuciur Sedegs, samyaro modis SesabamisobaSi gancxadebulTan:<br />

(6) ”Across the generations, we have proclaimed the imperative of self-government,<br />

because no one is fit to be a master and no one deserves to be a slave. Fancying these<br />

ideals is the mission that created our nation. .. Now it is the urgent requirement of our<br />

nation's security and the calling of our time. So it is the policy of the United States to<br />

seek and support the growth of democratic movements and institutions in every nation<br />

and culture with the ultimate goal of ending tyranny in our world”. (G.W.B. 20.01.2005)<br />

prezident saakaSvilis diskursSi gvxvdeba frazebi, rogoricaa:<br />

“gza da gazi yvela sofels”, “ 100 sawarmo da 100 saavadmyofo”,<br />

“socialuri daxmarebis paketi socialurad daucvel fenas”, “inglisuri<br />

enis maswavlebeli yvela moswavles” da sxv. msgavsi frazebi konkretul<br />

mimarTvaSi aRiqmeba dapirebis gamomxatvel komisivad, Tumca Tu frazebs<br />

kompleqsurad eqstralingvistur WrilSi ganvixilavT, isini deklaraciis<br />

tipis aqtebadac SegviZlia ganvixiloT, vinaidan frazebis warmoTqmidan<br />

120


garkveuli periodis Semdeg gancxadebuli garkveulwilad sruldeba. saxeze<br />

gvaqvs msgavsi frazebis perlokuciuri Sedegi, riTac saqarTveloSi axali<br />

realoba yalibdeba.<br />

2.6. sametyvelo aqtebis urTierTmimarTeba da<br />

hibriduli aqtebi<br />

Seswavlili masalis kvlevam cxadyo, rom erTi tipis sametyvelo<br />

aqti prezidentTa gamosvlebSi ar gvxvdeba ganyenebulad. TiToeuli<br />

sametyvelo aqti erTmaneTTan aris dakavSirebuli, kavSiri/korelacia ki<br />

sxvadasxvagvari gvxvdeba. xSiria reprezentativebis da direqtivebis tipis<br />

aqtebis gamoyeneba erT SetyobinebaSi, Tumca amasTanave mniSvnelovania, rom<br />

dadgindes sametyvelo aqtebis urTierTmimarTebis gvaroba. K<br />

kvlevam cxadyo, rom reprezentativebi da direqtivebi saprezidento<br />

gamosvlebSi ar gamoiyeneba erTsa da imave doneze, maTi wyoba ierarqiulia,<br />

maTi mimarTeba dominireba-daqvemdebarebulobis formulas efuZneba, sadac<br />

dominanti aqti direqtivaa, xolo daqvemdebarebuli aqti ki reprezentativis<br />

tipis aqtebia. ilokuciuri mizani gadmocemulia direqtivaSi, xolo<br />

reprezentativebi mxolod da mxolod damxmare saSualebaa, rac ZiriTadi<br />

aqtis motivacias uzrunvelyofs, avsebs saTanado mizezebiT da<br />

argumentebiT, rac amarTlebs gacemul direqtivas msmenelis mimarT. Tumca<br />

reprezentatis tipis aqtebi aranakleb mniSvnelovania perlokuciuri<br />

efeqtis miRwevis TvalsazrisiT, vinaidan swored maTi meSveobiT aris<br />

SesaZlebeli msmenelis momzadeba direqtivis aqtisaTvis. direqtivis<br />

gacemamde prezidentebi mimarTaven msmenelis uzrunvelyofas<br />

direqtivisaTvis saWiro motivaciiT an mizezebiT imisaTvis, rom moxdes<br />

dagegmili direqtivis gamarTleba. amdenad damokidebuli/daqvemdebarebuli<br />

aqtebi yovelTvis relevanturia ZiriTadi aqtisaTvis. amasTanave gadacemuli<br />

121


mizezebi unda iyos sakmarisad damajerebeli imisaTvis, rom miRweul iqnas<br />

sasurveli mizani. ganvixiloT magaliTi:<br />

(1) “We know we have to face hard truths and take strong steps[1]. But we have not done<br />

so [2]. Instead, we have drifted, and that drifting has eroded our resources, fractured our<br />

economy, and shaken our confidence [3]. Though our challenges are fearsome, so are<br />

our strengths [4]. And Americans have ever been a restless, questing, hopeful people [5].<br />

We must bring to our task today the vision and will of those who came before us [6]”.<br />

(B.C. 20.01.1993)<br />

zemoT moyvanil magaliTSi gamoyenebulia 6 sametyvelo aqti. 5 aqti<br />

aris reprezentativis tipis, isini niadags umzadebs me-6 aqts, romelic<br />

arapirdapiri direqtivis tipiT aris gadmocemuli ”We must bring to our task today<br />

the vision and will of those who came before us”. Pprezident bil klintonis ZiriTadi<br />

intencia ilokuciuri mizani aris msmenelisaTvis im Setyobinebis gadacema,<br />

rom unda Sesruldes winaprebis mier micemuli davaleba amerikeli<br />

xalxisadmi. niadags ki aRniSnuli direqtivisaTvis amzadebs<br />

reprezentativis tipis ramdenime aqtis gamoyenebiT. reprezentativis tipis<br />

aqtebiT aRinusxeba mizezebi, Tu ratom unda Sesruldes direqtiva.<br />

reprezentativebis gamoyenebiT prezidenti klintoni msmenelSi motivacias<br />

da enTuziazms aRviZebs.<br />

Semdeg magaliTSic mTavari Setyobineba msmenelisaTvis aris<br />

prezident bil klintonis mier gacemuli direqtiva, rom amerikelTa<br />

TiToeulma Taobam unda gaiTavisos, Tu ras niSnavs amerikeloba, amisaTvis<br />

prezidenti reprezentativebis gamoyenebiT ganumartavs, Tu ras niSnavda<br />

amerikeloba damaarsebeli mamebisaTvis da mxolod da mxolod sakuTari<br />

ganmartebebis micemis Semdeg gascems direqtivas msmenelis mimarT:<br />

(2) “When our founders boldly declared America's independence to the world and our<br />

purposes to the Almighty, they knew that America, to endure, would have to change.<br />

Not change for change's sake, but change to preserve America's ideals; life, liberty, the<br />

pursuit of happiness. Though we march to the music of our time, our mission is<br />

122


timeless. Each generation of Americans must define what it means to be an American”.<br />

(B.C. 20.01.1993)<br />

ganvixiloT Semdegi magaliTebi:<br />

(3) “As times change, so government must change. We need a new government for a new<br />

century - humble enough not to try to solve all our problems for us, but strong enough<br />

to give us the tools to solve our problems for ourselves; a government that is smaller,<br />

lives within its means, and does more with less . Yet where it can stand up for our<br />

values and interests in the world, and where it can give Americans the power to make a<br />

real difference in their everyday lives, government should do more, not less. The<br />

preeminent mission of our new government is to give all Americans an opportunity,-<br />

not a guarantee, but a real opportunity to build better lives.” (B.C. 20.01.1993)<br />

ZiriTadi Setyobineba zemoT mocemul magaliTSi aris is, rom<br />

cvlilebebTan erTad unda Seicvalos mTavroba, rac direqtivis aqtiT aris<br />

gadmocemuli pirvelive winadadebaSi. reprezentativis tipis Semdegi<br />

aqtebiT xdeba ganmarteba, Tu ra tipis mTavrobaa saWiro sasurveli<br />

Sedegebis misaRwevad. reprezentativebi amavdroulad garkveulwilad<br />

amarTlebs gacemul direqtivas imis mtkicebiT, rom saWiroa iseTi<br />

mTavroba, romelic iqneba imdenad Zlieri, rom SeZlebs xalxisaTvis ara<br />

mxolod problemebis mogvarebas, aramed problemebis mogvarebis<br />

saSualebas/unars gadascems maT, raTa Tavad SeZlon problemebis gadaWra.<br />

saWiroa mTavroba, romelic amerikeli xalxis Rirebulebebs da interesebs<br />

daicavs. prezidenti direqtiuli deontikuri modaluri zmniT (am<br />

konkretul konteqstSi - government should do more not less) kidev erTxel iZleva<br />

direqtivas mTavrobis mimarT, rom mTavrobam unda meti gaakeTos<br />

xalxisaTvis da misces maT ukeTesi cxovrebis SesaZlebloba da ara<br />

mxolod garantiebi.<br />

Semdegi magaliTi (4) moicavs 4 sametyvelo aqts, aqedan 3 sametyvelo<br />

aqti, romelic reprezentativis tipisaa, amzadebs niadags direqtivisaTvis,<br />

romelic bolo me-4 aqtSia gamoxatuli:<br />

123


(4) “From this joyful mountaintop of celebration, we hear a call to service in the valley [1].<br />

We have heard the trumpets[2]. We have changed the guard [3]. And now, each in our<br />

way, and with God's help, we must answer the call [4]”. (B.C.20.01.1993)<br />

prezidenti gamsaxurdiac sametyvelo aqtebis mimarTebis igive<br />

models iyenebs, rodesac igi saubrobs komunisturi ideologiis sameurneo<br />

wyobis problemebis Sesaxeb, ramac zegavlena moaxdina qarTvel glexze da<br />

aseve iZleva problemis gadaWris gzas direqtiviT “miwa unda daubrundes<br />

glexs”:<br />

(5) “dRes erT-erTi umniSvnelovanesi da mtkivneuli problemaa miwis<br />

sakiTxi. komunisturi ideologiis CarCoebSi momwyvdeulma,<br />

ZaladobiT Tavsmoxveulma sameurneo wyobam qarTvel glexs<br />

waarTva yvelaze mTavari- miwa da Tavisufleba, SeaZula Sroma. . .<br />

. . miwa unda daubrundes glexs. yovlmxriv unda Seewyos xeli<br />

soflad sxvadasxva asociaciebis, gaerTianebebis Seqmnas da<br />

funqcionirebas.” (z.g. 07.06.1991)<br />

amdenad, direqtivebis tipis sametyvelo aqtebi saprezidento<br />

gamosvlebSi dominant aqtebad gvevlineba. direqtivebi prezidentTa<br />

gamosvlebSi ZiriTadad ar gvevlineba gancalkevebulad, isini yovelTvis<br />

gamyarebulia sxva sametyvelo aqtebiT. inglisurenovan gamosvlebSi<br />

metwilad gvxvdeba urTierTmimarTeba reprezentativebsa da direqtivebs<br />

Soris, xolo qarTvel prezidentTa gamosvlebis SemTxvevaSi sainteresoa<br />

direqtivebisa da komisivebis tipis aqtebis urTierTmimarTeba. am mxriv<br />

gamoirCeva prezident SevardnaZis sainauguracio gamosvlebi: prezidenti<br />

SevardnaZe uamrav dapirebas iZleva. damajereblobisaTvis statistikur<br />

informaciasac iSveliebs, sakmaod bevri dapirebis Semdeg igi direqtivebis<br />

gacemaze gadadis, romelic mimarTulia “planetis yvela binadarisadmi”:<br />

(6) “ . . . momuSaveTaricxovneba . . …. 1 milioniT gaizrdeba da<br />

umuSevrobis done 5 procents, anu normalur zRvars<br />

miuaxlovdeba. … . . . sabiujeto sferoSi dasaqmebulTa xelfasi . .<br />

. 200 laramde gaizrdeba, xolo arasabiujeto seqtorSi – 250-300<br />

124


lars miaRwevs … . . pensiebi gadaaWarbebs aucilebel<br />

“samomxmareblo kalaTis Rirebulebas . . . daxmarebebi<br />

warimarTeba mizanmimarTulad da pirvel rigSi Seexeba<br />

mosaxleobis gansakuTrebiT gaWirvebul fenebs. saerTaSoriso<br />

safinanso organizaciebis xelSewyobiTa da mxardaWeriT<br />

ganxorcieldeba jandacvis, ganaTlebis, mecnierebis, kulturis<br />

sruli cxovrebis es sferoebi ifunqcionireben ganviTarebul<br />

sabazro urTierTobebTan sruli SesatyvisobiT. uaxloes wlebSi<br />

kidev amaRldeba saqarTvelos rogorc damoukidebeli,<br />

suverenuli, demokratiuli qveynis imiji saerTaSoriso asparezze.<br />

Mme am tribunidan mivmarTav Cveni planetis yvela binadars, yvela<br />

mTavrobas, saxelmwifoTa meTaurebs: ufro energiulad<br />

vibrZoloT axali msoflios demokratiuli wesrigisaTvis . . ..<br />

movuwodeb msoflio sazogadoebas … . . . SeimuSaon . . .<br />

msoflioSi terorizmis winaaRmdeg brZolis . . . . (RonisZiebebi)“.<br />

(e.S. 26.11.1995)<br />

ganvixiloT Semdegi magaliTi:<br />

(7) “mokled rom vTqvaT, ra Tqma unda, gadasaxadis gadaxda aris<br />

yvela mewarmis monawileoba sazogadoebis ganviTarebaSi da es<br />

yvelas valia [1]. Tu ara gadasaxadebis gadaxda, ver SevqmniT<br />

ganaTlebis karg sistemas [2], ver gveqneba kargi jandacva da<br />

socialuri dacva [3], ver avaSenebT gzebs [4], ver SevqmniT axal<br />

turistul infrastruqturas [5], ver SevqmniT keTildReobis<br />

safuZvlebs [6], ver avaSenebT rkinigzebs da a. S. [7]. Uudavoa, rom<br />

sazogadoebis ganviTarebaSi wvlilis Setana yvelas valia, maT<br />

Soris, samewarmeo saqmianobaSi Cabmuli TiToeuli piris vali [8].<br />

saxelmwifom gadamxdels xeli ki ar unda wauWiros yelSi,<br />

aramed xeli unda Cakidos da rogorc WeSmariti partniorebi,<br />

erTad unda gavidnen samSvidobos [9].” (m.s. 03.12.2010)<br />

125


pirveli aqti reprezentativis tipis aqtia, romelic aRwers<br />

prezident saakaSvilis xedvas da rwmenas, rom mewarmis valia gadaixados<br />

gadasaxadi, rac Tavis mxriv sazogadoebis ganviTarebaSi mewarmeTa<br />

Tanamonawileoba aris. Semdegi 6 aqti ukve komisivis tipis aqtebia, sadac<br />

aRnusxulia, Tu risi gakeTeba ver moxerxdeba mewarmeebis mier<br />

gadasaxadebis gadauxdelobis SemTxvevaSi, rac kidev ufro TvalnaTliv<br />

aCvenebs mewarmeebs da ara mxolod maT, Tu ratom aris mniSvnelovani<br />

gadasaxadebis gadaxda. Semdegi aqti kvlav isev reprezentativis tipisaa,<br />

riTac prezidenti kidev erTxel aRniSnavs misi rwmenis Sesaxeb, rom<br />

TiToeuli adamiani Tanabrad unda iyos CarTuli sazogadoebis<br />

ganviTarebaSi, aqtis ilokuciuri mizani xalxSi, msmenelSi<br />

Tanamonawileobis survilis gaCena da motivaciis aRZvraa. saTanado<br />

informaciis miwodebis Semdeg prezidenti direqtivebis gacemaze gadadis<br />

(me-9 aqti), sadac igi mewarmeebsa (zogadad xalxs) da mTavrobas mouwodebs,<br />

rom maT unda iTanamSromlon, raTa miRweul iqnes yvelasTvis sasurveli<br />

Sedegi. amdenad, me-7 magaliTi naTlad aCvenebs sametyvelo aqtebis<br />

urTierTkavSirsa da urTierTmimarTebas, perlokuciuri Sedegis misaRwevad<br />

Tu raoden integrirebulni da urTierTdamokidebulni arian isini<br />

erTmaneTze. Tumca, direqtivebi urTierTmimarTebaSi gamoirCevian<br />

TaviseburebiT, kerZod, ZiriTad/ dominant aqtebad gvevlinebian.<br />

126


II TavisDdaskvna<br />

prezidentTa gamosvlebis sametyvelo aqtTa Teoriis TvalsazrisiT<br />

kvlevam cxadyo Semdegi:<br />

1.1. prezidentTa gamosvlebSi reprezentativis tipis sametyvelo<br />

aqtis gamoyeneba raodenobrivad dominirebs prezidentTa<br />

gamosvlebSi. qarTvel prezidentTa gamosvlebSi<br />

reprezentativebi 51% Seadgens, xolo amerikel prezidentTa<br />

gamosvlebSi ki 63%. vxvdebiT reprezentativis mravalferovan<br />

tipebs, romelic sxvadasxva performatiuli zmniT (pirdapiri<br />

saxiT, eqspliciturad), zogjer ki performatiuli zmnis<br />

gareSe (arapirdapir, impliciturad) aris gadmocemuli.<br />

reprezentativebis Semcveli masala or ZiriTad tipad iyofa:<br />

1) performatiuli zmnis Semcveli reprezentativebi.<br />

reprezentativebi, gadmocemuli Semdegi zmnebiT: mjera,<br />

mwams (believe); vici (know); vTvli, vfiqrob, mimaCnia (think)<br />

2) reprezentativebi, gadmocemuli performatiuli zmnis<br />

gareSe:<br />

a) konstruqciiT there is/are;<br />

b) kuTvnilebiTi zmniT –qona, yola/ have;<br />

g) sintaqsurad martivi da/an rTuli SVO struqturebiT.<br />

1.2. ilokuciuri Zalis maidentificirebeli/ ganmsazRvreli<br />

xerxebidan (Illocutionary Force Identification Device – IFIDs)<br />

reprezentativis tipis aqtis gadmosacemad performativebis<br />

gamoyenebasTan erTad prezidentebi iyeneben sityvaT-wyobas<br />

sasurveli aqcentebis gasakeTeblad, sasurveli ilokuciuri<br />

miznebis miRwevis mizniT.<br />

127


1.3. reprezentativebi prezidentTa diskursSi gadmoicema<br />

reprezentativisTvis damaxasiaTebeli verbaluri qmedebebis<br />

gamomxatveli zmnebiT iseve, rogorc sxva aqtebis verbalur<br />

qmedebebSi Semavali zmnebiT. zogjer reprezentativebis tipis<br />

aqtebi gadmocemulia deskribciuli xasiaTisa da kauzaluri<br />

mimarTebis mqone sintaqsurad martiv da/an rTul pasaJebSi,<br />

qronologiur narativSi, sadac ar gamoiyeneba uSualod<br />

reprezentaciis gamomxatveli performativebi, Tumca<br />

prezidentebi aRweren arsebul realobas da msmenels<br />

uziareben maT damokidebulebasa da rwmenas.<br />

1.4. reprezentativebis tipis sametyvelo aqtebi gansxvavdeba<br />

WeSmaritebis xarisxis, mtkicebis gaZliereba/gaRrmavebis an<br />

Sesusteba/Serbilebis mixedviT, rac miiRweva leqsikuri da<br />

sintaqsuri zRudeebis gamoyenebiT.<br />

2.1. reprezentativebis tipis sametyvelo aqtebis Semdeg komisivebi<br />

yvelaze xSirad aris realizebuli saprezidento gamosvlebSi.<br />

komisivebs didi sixSiriT vxvdebiT, rogorc qarTvel (22%),<br />

aseve amerikel (18%) prezidentTa gamosvlebSi.<br />

prezidenTa gamosvlebSi gvxvdeba:<br />

1) pirdapiri/eqsplicituri<br />

2) arapirdapiri/implicituri komisivis tipis sametyvelo aqtebi.<br />

2.2 1. pirdapiri (eqsplicituri) komisivis tipis sametyvelo aqtebi<br />

gamoixateba Semdegi performatiuli zmnebis, Sesabamisi<br />

formulebiT:<br />

a) komisivebi gamoxatuli performativiT “ Pledge” I /WE + V (Pledge));<br />

“pirobis/ficis micema”, (me/Cven + zmna ( pirobis micema/ficis<br />

dadeba);<br />

b) komisivi gadmocemuli performativiT – “offer” I /WE +Verb (offer));<br />

“vTavazob/ gTavazobT”; (me/Cven + zmna (gTavazob(T)).<br />

2. arapirdapiri (implicituri) komisivis tipis sametyvelo aqtebi.<br />

128


a) prezidentebi eridebian muqaris gamomxatveli pirdapiri<br />

sametyvelo aqtebis gamoyenebas da amjobineben, rom muqara<br />

gamoxaton SefarviT, arapirdapir/impliciturad, zogjer ki<br />

metaforulad.<br />

b) dapirebis gamomxatveli komisivi xSirad ar aris<br />

gadmocemuli performativiT ”gpirdebiT”, aramed<br />

sxvadasxva zmnebis meSveobiT, romelTac sxvadasxva<br />

denotaciuri mniSvneloba gaaCniaT, Tumca konteqstSi<br />

garkveulwilad dapirebis mniSvnelobas iZenen.<br />

kvlevis Sedegad prezidentTa gamosvlebSi<br />

gamovyavi dapirebis gamomxatveli Semdegi tipis<br />

komisivebi:<br />

I ) Cven + zmna (momaval formaSi); We +WILL+VERB<br />

II) Cven + zmna (momaval uaryofiT formaSi);<br />

WE+WILL+ NOT+VERB<br />

III) me + zmna (momaval formaSi); I +WILL +VERB<br />

IV) arsebiTi saxeli + zmna (momaval dadebiT<br />

formaSi); NOUN+WILL+VERB<br />

IV jgufis calke qvejgufSi Sedis aseve<br />

zmna/Semasmeneli (momaval formaSi) + qvemdebare<br />

formuliT gadmocemuli miukerZoebeli stilis<br />

frazebi da winadadebebi, romlebsac qarTveli<br />

prezidentebis gamosvlebSi vxvdebiT da sadac ar<br />

Cans danapirebis Semsrulebeli subieqti.<br />

V) arsebiTi saxeli + zmna (momaval uaryofiT<br />

formaSi); NOUN+WILL+NOT + VERB<br />

2.3 komisivis orive tipis aqtebSi piris deiqsisi mniSvnelovan rols<br />

TamaSobs qmedebis Semsrulebeli subieqtis dadgenis<br />

TvalsazrisiT. aRniSnuli qvetipis komisivebSi mravlobiTi<br />

ricxvis pirveli piris nacvalsaxeli “Cven” gamiznulad<br />

129


gamoiyeneba rogorc inkluziurad, aseve eqskluziurad da<br />

garkveul konceptualur cvlilebas sZens gamonaTqvamis<br />

mniSvnelobas. inkluziuri nacvalsaxelis gamoyenebis<br />

SemTxvevaSi xalxi xdeba qmedebis nawili, xolo eqskluziuris<br />

SemTxvevaSi danapiris Sesrulebaze pasuxismgebloba ekisreba<br />

prezidentsa da mTavrobas. mxolobiTi ricxvis pirveli piris<br />

nacvalsaxelis “me” gamoyenebiT xdeba prezidentebis mier<br />

dapirebis Sesrulebaze pasuxismgeblobis mxolod sakuTar<br />

Tavze aReba.<br />

2.4 prezidentTa gamosvlebSi moqmedebiT da vnebiT gvarTan erTad<br />

prezidentTa inglisur da qarTulenovan gamosvlebSi<br />

gamoiyeneba saSuali gvari, rac gamiznulia moqmedi pirebis<br />

impersonifikaciaze moqmedebis Semsrulebeli agensebis<br />

armiTiTebis gziT. Tumca, msgavsi miukerZoebeli dapirebebi<br />

xSirad hibriduli tipisaa da erTdroulad moicavs rogorc<br />

moqmedebiT, aseve vnebiT da saSual gvars.<br />

2.5 vinaidan komisivebi ZiriTadad aris dapireba momavalSi<br />

garkveuli qmedebebis gatarebisa, rogorc amerikel, aseve<br />

qarTvel prezidentTa gamosvlebSi komisivis tipis sametyvelo<br />

aqtebis gamosaxatavad gamoiyeneba momavali drois formebi.<br />

2.6 komisivis sametyvelo aqtebi zogjer gamyarebulia stilisturi<br />

xerxebiT, rogoricaa: personifikacia da metafora, rac frazebs<br />

met gamomxatevelobasa da eqspresiulobas sZens.<br />

3.1 prezidentTa gamosvlebSi direqtivebis gamoyeneba qarTvel<br />

prezidentTa gamosvlebSi Seadgens 17%, xolo inglisur enovan<br />

empiriul masalaSi 13% procents. Ddireqtivebi prezidentTa<br />

gamosvlebSi dominant aqtebad gvevlinebian da gamoyenebis<br />

garkveuli TaviseburebebiT gamoirCeva. direqtivebis tipis<br />

sametyvelo aqtebi saprezidento gamosvlebSi ZiriTad aqtebad<br />

130


gvevlineba. direqtivebi prezidentTa gamosvlebSi ar gvxvdeba<br />

gancalkevebulad, isini yovelTvis gamyarebulia sxva sametyvelo<br />

aqtebiT. inglisurenovan gamosvlebSi metwilad gvxvdeba<br />

urTierTmimarTeba reprezentativebs da direqtivebs Soris, xolo<br />

qarTvel prezidentTa gamosvlebis SemTxvevaSi sainteresoa<br />

direqtivebisa da komisivebis tipis aqtebis urTierTmimarTeba.<br />

3.2 prezidentTa gamosvlebSi ar gvxvdeba mkacri direqtivebi, kerZod<br />

direqtivebis verbaluri aqtebi, gamoxatuli pirdapir<br />

performatiuli zmnebiT: brZaneba (order, command), Txovna (request).<br />

prezidentebi gamosvlebSi Serbilebul direqtivebs mimarTaven,<br />

romlebsac ufro mowodebebis forma aqvT. zogjer mowodebebi<br />

gadmoicema pirdapir performativiT “mogiwodebT”, xolo<br />

amerikel prezidentTa gamosvlebSi performativi “ask” meSveobiT.<br />

prezidentebis mimarTvebSi vxvdebiT aseve mowodebis gamomxatvel<br />

frazebs, sadac gamoyenebuli ar aris konkretuli sametyvelo<br />

aqtis Sesabamisi performativi da sametyvelo aqti impliciturad<br />

aris gadmocemuli amerikel prezidentTa gamosvlebSi deontikuri<br />

direqtiuli modalobis gziT, romelic gamoxatulia<br />

konstruqciiT LET US + VERB, xolo qarTvel prezidentTa<br />

gamosvlebSi kombinaciiT Mmo-di-T + zmna.<br />

3.3 direqtivebi prezidentTa gamosvlebSi zogjer ufro Zlieri<br />

valdebulebis gamomxatveli modaluri zmniT gadmoicema,<br />

rogoricaa “must “/ “unda”. qarTvel prezidentTa gamosvlebSi<br />

nawilaki “unda” gamoiyeneba zmnasTan kombinaciaSi, sadac is<br />

moqmedebis an mdgomareobis saWiroebas da aucileblobas<br />

gamoxatavs. sxva aqtebis msgavsad, direqtivis tipis sametyvelo<br />

aqtebis ganxilvisas aseve mniSvnelovania piris deiqsisze<br />

dakvirveba, konkretulad ki pirveli piris mravlobiTi ricxvis<br />

nacvalsaxelis inkluziur da eqskluziur gamoyenebaze, rac<br />

damatebiT konotaciebs matebs winadadebebs. kvlevis Sedegad<br />

gamovyavi direqtiuli sametyvelo aqtebis Semdegi qvetipebi,<br />

131


omelic modaluri zmniT “must” /“unda” aris formulirebuli:<br />

(qarTvel prezidentTa gamosvlebSi arapirdapiri direqtiuli<br />

aqtebi gadmoicema “unda” nawilakis kombinaciiT<br />

srulmniSvnelovan zmnasTan, sadac is saWiroebas da<br />

aucileblobas gamoxatavs).<br />

I) nacvalsaxeli (Cven) + (ar) unda + zmna; WE + MUST (+NOT)<br />

+VERB, sadac Cven/ WE gvxvdeba rogorc eqskluziuri, aseve<br />

inkluziuri mniSvnelobiT; eqskluziuri nacvalsaxeliT<br />

gadmocemuli brZanebis SemTxvevaSi brZanebis Semsrulebeli<br />

subieqti aris prezidenti mTavrobasTan erTad, xolo<br />

inkluziuri nacvalsaxelis Cven/ WE gamoyenebiT, brZanebis<br />

Semsrulebel subieqtTa rigs emateba Tavad msmeneli, adresati.<br />

II) Tqven + unda + zmna; YOU + MUST + VERB<br />

III) arsebiTi + unda + zmna (momaval formaSi);<br />

Noun +MUST +VERB<br />

III jgufis direqtivebSi Sedis agreTve formuliT “unda +<br />

zmna” gamoxatuli direqtivebi, romlebic qarTvel<br />

prezidentTa gamosvlebSi gvxvdeba. aseTi tipis<br />

direqtivebi miukerZoebeli stilis aris, sadac ar Cans<br />

Tu visken aris mimarTuli direqtivebi, viszea gaTvlili<br />

brZanebis perlokuciuri Sedegi, vin aris gacemuli<br />

brZanebis Semsrulebeli subieqti.<br />

3.4 calke jgufad gamoiyofa emociurad datvirTuli direqtivebi,<br />

romelebiTac prezidentTa gamosvlebi sruldeba. esenia<br />

prezidenTa gamosvlebis damamTavrebeli frazebi, rac<br />

prezidentTa sityvis sxvadasxva Janris damaxasiaTebeli da<br />

aucilebeli elementia. damamTavrebeli frazebi ZiriTadad<br />

locva-kurTxevis formulebiT aris warmodgenili, sadac<br />

gamoyenebulia Zlieri ilokuciuri Zalis sityvebi, rogoricaa:<br />

dalocva, gamarjveba, mfarveloba.<br />

132


4.1 procentuli maCveneblis mixedviT rigiT meoTxe aqti, romelic<br />

prezidentTa gamosvlebSia aris realizebuli eqspresivebia.<br />

saprezidento gamosvlebSi gvxvdeba rogorc moraluri<br />

damokidebulebis, aseve emociuri damokidebulebis<br />

gamomxatveli eqspresiuli aqtebi. M<br />

4.2 prezidentTa gamosvlebSi moraluri damokidebulebis<br />

gamomxatveli eqspresiuli aqtebi gadmoicema misalmebis<br />

Tavaziani frazebiT. misalmeba prezidentTa nebismier sityvaSi<br />

aucilebel elements warmoadgens. misalmebis frazebi<br />

mosaubris moraluri pasuxismgeblobis grZnobidan<br />

gamomdinareobs, rom miesalmos, gamoxatos damswre<br />

sazogadoebisadmi, an msmenelisadmi misi aRfrTovaneba an<br />

dadebiTi damokidebuleba, rom moxarulia maTi misalmebiT.<br />

ilokuciuri aqti am SemTxvevaSi aris is rom, mosaubres surs<br />

miesalmos msmenels, agrZnobinos, rom masTan pirdapiri an<br />

virtualuri Sexvedra uxaria, perlokuciuri efeqti ki<br />

msmenelSi dadebiTi damokidebulebis sapasuxo dadebiTi<br />

reaqciis aRZvraa. misalmeba zogjer gamoixateba sametyvelo<br />

aqtis zmniT (performativiT) eqspliciturad, zogjer ki<br />

misalmeba impliciturad, yovelgvari performatiuli zmnis<br />

gamoyenebis gareSe xdeba.<br />

a) pirdapiri (eqplicituri) eqspresiuli moraluri sametyvelo<br />

aqtebi gamoxatuli performativiT “mogesalmebiT” ; “salute”;<br />

“welcome”.<br />

formulebi:<br />

qarTvel prezidentTa gamosvlebSi gamoiyeneba Semdegi<br />

I) sityva-winadadeba, romelic konstruqciulad subieqtur<br />

predikatiuli tipisaa (Tumca es mxolod da mxolod<br />

qarTulenovan mimarTvebSi gvxvdeba, vinaidan cnobilia, rom<br />

inglisur enaSi moqmedi da moqmedeba aucileblad ori<br />

sityvaformiT gamoixateba)<br />

133


II) zmna (v-e-salm-eb-i) + obieqti<br />

III) minda + mi-v-e-salm-o + obieqti<br />

IV) nacvalsaxeli (me) + zmna (mivesalmebi) + obieqti<br />

xolo amerikel prezidentTa gamosvlebSi gamoiyeneba Semdegi<br />

formulebi:<br />

I) I/WE + SALUTE/WELCOME + OBJECT<br />

b) arapirdapiri (implicituri) eqspresiuli moraluri<br />

sametyvelo aqtebi sametyvelo aqtis zmnis gareSe.<br />

sagulisxmoa, rom misalmebis an mimarTvis zogierT<br />

frazaSi eqspresiuli sametyvelo aqtis Tavad performatiuli<br />

zmna mogesalmebiT (mivesalmebi, vesalmebi, greet, salute, welcome) ar<br />

aris naxsenebi. Aam tipis mimarTvebisas prezidentebi ierarqiul<br />

wyobas iyeneben.<br />

4.3. prezidentTa mimarTvebSi emociuri damokidebulebis gamomxatveli<br />

eqspresiuli aqtebi gadmoicema madlierebis gamomxatveli<br />

Tavaziani frazebiT.<br />

a. pirdapiri (eqplicituri) eqspresiuli emociuri sametyvelo<br />

aqtebi gamoxatuli performativiT thank<br />

kvlevis Sedegad amerikel prezidentTa gamosvlebSi<br />

gamoikveTa Semdegi formulebiT gadmocemuli pirdapiri<br />

eqspresiuli emociuri aqtebi:<br />

I) Verb (THANK) + Object/ Noun Phrase + (Preposition (FOR))<br />

II) Pronoun (I/ WE) +Verb (THANK) + Object/ Noun Phrase<br />

III) Pronoun (I)+ Verb (THANK)+ Object + Preposition (FOR) + Noun<br />

Phrase<br />

prezidentTa gamosvlebSi sityva “Thank” gvxvdeba aseve ara<br />

rogorc performatiuli zmna, aramed rogorc arsebiTi saxeli,<br />

qvemoT mocemulia madlierebis gamomxatveli frazebis ori<br />

qvetipi, sadac gamoyenebulia formulebi Thanks + for + smth da<br />

Give+thanks+ for +smth<br />

134


prezidentTa qarTulenovan mimarTvebSi vxvdebiT<br />

madlierebis gamomxatvel frazebs, rac gamoyenebis sakmaod<br />

didi sixSiriT gamoirCeva da sxvadasxva stuqturuli<br />

formebiT gadmoicema. qarTvel prezidentTa gamosvlebSi ar<br />

gvxvdeba “madloba” zmnuri formiT (gmadlobT), madlobis<br />

gamomxatveli frazebi gadmoicema ZiriTadad kombinaciiT<br />

“madlobas mo(v)(g)axseneb(T), Tumca vxvdebiT arsebiTi<br />

saxeliT da zedsarTavi saxeliT gadmocemul madlierebis<br />

gamomxatvel Tavazian frazebs. kvlevis Sedegad gamovlinda<br />

Semdegi formulebi:<br />

I) madloba-s (arsebiTi saxeli, pirdapiri obieqti) +<br />

movaxseneb (zmna, Semasmeneli) + obieqti (arsebiTi saxeli,<br />

iribi obieqti)<br />

II) minda (zmna) + madloba (arsebiTi saxeli, pirdapiri<br />

obieqti) + movaxseno (zmna, Semasmeneli) + iribi obieqti<br />

(arsebiTi saxeli)<br />

III) madloba (arsebiTi saxeli) + obieqti (arsebiTi saxeli)<br />

IV) madlieri (zedsarTavi saxeli)+ zmna (yofna zmna)<br />

V) madliereb–(iT) (arsebiTi saxeli) + zmna + obieqti<br />

(arsebiTi saxeli)<br />

5. deklaraciebis tipis sametyvelo aqtebs prezidentTa<br />

gamosvlebSi yvelaze dabali sixSiriT vxvdebiT (1%).<br />

raodenobivad meti deklaracia dajildovebis da Sewyalebis<br />

Janris prezidentTa gamosvlebSi gxvdeba. Zalze iSviaTad gvxvdeba<br />

pirdapiri deklaraciis tipis sametyvelo aqti, gadmocemuli<br />

performativiT “declare”, “vacxadebT”. amavdroulad aRniSnuli<br />

performativi yovelTvis ar gulisxmobs deklaraciis sametyvelo<br />

aqtis arsebobas. prezidentTa gamosvlebSi vxvdebiT sxva<br />

sametyvelo aqtis ganmsazRvreli performativiT gadmocemul<br />

arapirapir deklaraciebs, gamoxatuls zmniT “proclaim”. gramatikuli<br />

kategoriis, kerZod, swori drois SerCeva SeiZleba xels uwyobdes<br />

135


perlokuciuri Sedegis miRwevas. direqtivis da komisivis tipis<br />

aqtebis kompleqsuri ganxilva eqstralingvistur WrilSi gvaZlevs<br />

safuZvels davaskvnaT, rom aRniSnuli aqtebi, amave dros<br />

warmoadgenen deklaraciis tipis aqtebs.<br />

6. prezidentTa diskursSi sametyvelo aqtebi integrirebulad<br />

gamoiyeneba Setyobinebebis perlokuciuri Sedegis misaRwevad.<br />

aqtebs Soris arsebobs kavSiri da urTierTmimarTeba, rac<br />

dominireba-daqvemdebarebulobis principzea agebuli. direqtivebi<br />

gvevlineba dominant aqtebad, vinaidan swored direqtivebi<br />

gadascemen msmenels Sesasrulebel miTiTebas, Tumca prezidentTa<br />

diskursSi direqtivebTan erTad aranakleb mniSvnelovania sxva<br />

aqtebis gamoyeneba, vinaidan TiToeul aqts akisria Sesabamisi<br />

relevanturi misia imisaTvis, rom adresatsa da adresants Soris<br />

Sedges warmatebuli urTierTgagebineba. am mxriv unda gamoiyos<br />

direqtivebisa da reprezentativebis urTierTmimarTeba:<br />

ilokuciuri mizani gadmoicema direqtivaSi, xolo<br />

reprezentativebi aris damxmare saSualeba, rac ZiriTadi aqtis<br />

motivacias uzrunvelyofs, avsebs saTanado mizezebiT da<br />

argumentebiT, rac amarTlebs gacemul direqtivas msmenelis<br />

mimarT. Tumca reprezentativis tipis aqtebi aranakleb<br />

mniSvnelovania perlokuciuri efeqtis miRwevis TvalsazrisiT,<br />

vinaidan swored maTi meSveobiT aris SesaZlebeli msmenelis<br />

momzadeba direqtivis aqtis misaRebad. direqtivis gacemamde<br />

saWiroa direqtivis gamarTleba da msmenelis uzrunvelyofa<br />

direqtivisaTvis saWiro motivaciiT an mizezebiT, rac<br />

reprezentativebis, zogjer ki komisivebis aqtebiT aris<br />

SesaZlebeli.<br />

136


saerTo daskvna<br />

1. prezidentTa gamosvlebi aris (sasurvelia) mWermetyvelebis nimuSi,<br />

romelic TavisTavSi aerTianebs mizans-daarwmunos msmeneli<br />

verbaluri saSualebiT da miaRwios konsensuss sazogadoebaSi<br />

arsebuli normebis da Rirebulebebis gaTvaliswinebiT. prezidentTa<br />

gamosvlebi SeiZleba iyos dagegmili an daugegmavi metyvelebis nimuSi.<br />

prezidentTa gamosvlebi SeiZleba iyos rogorc Sida-jgufuri aseve<br />

gare-jgufuri politikuri komunikaciis nimuSi, vinaidan isini<br />

SesaZlebelia mimarTuli iyos politikosebis an qveynis<br />

mosaxleobisadmi. aseve prezidentTa gamosvlebi SeiZleba iyos Sida-<br />

saxelmwifoebrivi an/da gare-saxelmwifoebrivi. prezidentTa<br />

gamosvlebi amave dros aris araukuqceviTi diskursis nimuSi.<br />

yovelive es metyvelebs prezidentTa gamosvlebis pragma-lingisturi<br />

ganxilvis saWiroebaze eqstralingvisturi, socio-politikuri da<br />

kulturuli garemoebebis gaTvaliswinebiT.<br />

2. naSromSi prezidentTa gamosvlebis analizi Janrobrivi<br />

klasifikaciis mizniT efuZneba Semdeg maxasiaTeblebs: kompoziciuri<br />

struqtura; Sinaarsobrivi plani; ritorikuli gamiznuloba; stili;<br />

socio-politikuri da kulturul garemoebebi. aseve yuradReba<br />

gamaxvilebulia pragmatikul aspeqtebze, kerZod, ra warmoadgens<br />

mimarTvis sakomunikacio gamiznulobas da rogori perlokuciuri<br />

efeqtis miRweva surs mTqmels. empiriuli masalis aRniSnuli<br />

aspeqtebis kvlevis Sedegad naSromSi gamoiyofa prezidentTa<br />

gamosvlebis 10 Janri da gaanalizebulia TiToeuli cal-calke. es<br />

Janrebia:<br />

1. sainauguracio gamosvla<br />

2. winasaarCevno kampaniis dros warmoTqmuli sityva<br />

3. sityva-angariSi<br />

137


4. sityva – mimarTva<br />

5. milocva/ misamZimreba<br />

6. Sewyaleba/ dajildoeba<br />

7. veto-Setyobineba<br />

8. omis ritorika<br />

9. impiCmentis Setyobineba<br />

10. gamosamSvidobebeli gamosvla<br />

3. referenciuli funqcia prezidentTa gamosvlebSi realizdeba<br />

faqtobrivi informaciis gadacemiT, romelic zogjer gamyarebulia<br />

statistikuri monacemebiT, rac met damajereblobas sZens<br />

gamosvlas da rasac gamosvlis daaxloebiT erTi mesamedi nawili<br />

ukavia.<br />

4. prezidentTa sxvadasxva gamosvlaSi informatiulobis done<br />

gansxvavebulia.<br />

5. prezidentTa gamosvlebSi referenciuli funqcia metwilad<br />

reprezentativebis tipis sametyvelo aqtebiT aris gadmocemuli,<br />

vinaidan swored reprezentativis tipis sametyvelo aqtebi<br />

emsaxureba faqtobrivi informaciis gadacemas.<br />

6. emociuri funqciis realizacia prezidentTa gamosvlebSi<br />

xorcieldeba enis sxvadasxva doneze, risTvisac gamoiyeneba<br />

stilisturi Rirebulebis mqone enobrivi erTeulebi, Sesityvebebi,<br />

frazebi, martivi an rTuli konstruqciebi, winadadebebi. maTi<br />

meSveobiT gadmocemulia mosaubris grZnobebi da damokidebuleba.<br />

7. prezidentTa gamosvlebSi emociuri funqciis realizeba sityvis<br />

doneze Semdegnairad xorcieldeba: sityvis denotaciur<br />

mniSvnelobasTan erTad gansakuTrebiT sainteresod gamoiyeneba<br />

138


sityvis rogorc dadebiTi, aseve uaryofiTi konotaciuri<br />

mniSvnelobebi, Warbad gamoiyeneba saleqsikono da konteqstualuri<br />

(metafora), iseve rogorc, logikuri da emociuri (epiTeti)<br />

mniSvnelobebis urTierTqmedebebi.<br />

8. emociuri funqcia winadadebis doneze realizdeba eqspresiuli,<br />

gamomxatvelobiTi saSualebebiT da stilisturi xerxebiT,<br />

romelTagan sWarbobs antiTeza, paraleluri konstruqciebi da<br />

anaforuli gameoreba.<br />

9. prezidentTa gamosvlebSi gamovyavi prezidentTa mimarTvebis<br />

aucilebeli elementi – emociurad datvirTuli damamTavrebeli<br />

frazebi, rac locva-kurTxevis formulebiT aris warmodgenili da<br />

rac msmenelSi dadebiT emociebs aRZravs.<br />

10. prezidentTa gamosvlebSi enis konatiuri funqcia zogjer<br />

gadmocemulia ritorikuli SekiTxvebiT, rac gamiznulia adresatze<br />

zemoqmedebis misaRwevad da miznad isaxavs msmenelis CarTulobis<br />

gazrdas, maTSi garkveuli grZnobebisa da damokidebulebis aRZvras.<br />

prezidentTa inglisurenovan gamosvlebSi ritorikuli SekiTxvebi<br />

oTxi tipis kiTxviTi struqturiT gadmoicema, xolo qarTulenovan<br />

gamosvlebSi vxvdebiT mxolod kiTxviTsityvian winadadebebs.<br />

11. enis konatiuri funqcia vlindeba msmenelisadmi mimarTul<br />

mowodebebsa da direqtivebSi. prezidentTa gamosvlebSi gamovyavi<br />

Sesabamisi formulebiT gamoxatuli mowodebebis da direqtivebis<br />

qvetipebi.<br />

12. mowodebebisa da direqtivebis gacemisas prezidentebi msmenelis<br />

yuradRebis gamaxvilebis mizniT aqtiurad iyeneben sxvadasxva<br />

sintaqsur eqspresiul saSualebas da stilistur xerxs, rogoricaa<br />

139


magaliTad, stilisturi CamonaTvali, anaforuli gameoreba da<br />

paraleluri konstruqciebi, rac kidev ufro aZlierebs auditoriis<br />

yuradRebas Setyobinebis Sinaarsze.<br />

13. fatikuri funqcia prezidentTa gamosvlebSi realizdeba, rogorc<br />

mimarTvis dasawyisSi, ise Sua da bolo nawilebSi.<br />

14. kvlevis Sedegad gamovyavi frazebis ramdenime klasi, romelic<br />

prezidentTa gamosvlebSi enis fatikur funqcias asrulebs.<br />

prezidentTa, rogorc inglisurenovan aseve qarTulenovan<br />

mimarTvebSi aqtiurad gamoiyeneba I) madlierebis gamomxatveli<br />

Tavaziani frazebi da II) misalmebis gamomxatveli frazebi.<br />

analizis Sedegad aRniSnuli frazebi struqturis mixedviT davyavi<br />

ramdenime qvetipad Sesabamisi formulebiT.<br />

15. xSirad fatikuri funqciis realizacia eqspresivis tipis sametyvelo<br />

aqtebiT xorcieldeba.<br />

16. saprezidento gamosvlebSi enis fatikuri funqcia xSirad piris<br />

deiqsis meSveobiT realizdeba.<br />

17. empiriuli masalis statistikuri kvlevis Sedegad gamoirkva, rom<br />

prezidentTa mimarTvebSi mravlobiTi ricxvis pirveli piris<br />

nacvalsaxelis “Cven/WE” gamoyeneba 5.4 –jer aRemateba mxolobiTi<br />

ricxvis pirveli piris “me/I” gamoyenebas. mravlobiTi ricxvis<br />

pirveli piris nacvalsaxelis mimarTeba mxolobiTi ricxvis<br />

pirveli piris nacvalsaxelTan Semdegnairad gamoiyureba: Cven/WE –<br />

84 %; me/I- 16%<br />

140


18. pirveli piris mxolobiTi nacvalsaxeli “me/I” ar gamoiyeneba<br />

maRali sixSiriT, mas vxvdebiT mxolod im SemTxvevaSi, rodesac<br />

referencia mxolod mTqmelzea, prezidentis mier konkretul<br />

faqtze garkveuli pasuximgeblobis aRebis an pirovnuli<br />

damokidebulebis gamoxatvis SemTxvevaSi konkretul movlenasTan<br />

mimarTebaSi.<br />

19. prezidentTa gamosvlebSi gadaWarbebulad gamoiyeneba pirveli piris<br />

mravlobiTi nacvalsaxeli “Cven/WE,” misi gamoyeneba fatikur<br />

funqcias asrulebs da kidev ufro aaxloebs msmenels<br />

mosaubresTan. prezidentTa mimarTvebSi nacvalsaxelis “Cven/WE”<br />

gamoyeneba uCens msmenels imis gancdas, rom is Tavadac qveyanaSi<br />

mimdinare politikuri procesebis da dinamikis nawilia.<br />

20. nacvalsaxeli “Cven/WE” sakmaod farTo mniSvnelobiT gamoiyeneba.<br />

konteqstidan gamomdinare, nacvalsaxeli “Cven/WE” sxvadasxva<br />

mniSvnelobas iZens. Kkvlevis Sedegad gamovyavi<br />

I) inkluziuri “Cven/WE” (mosaubre + msmeneli = prezidenti +<br />

auditoria + yvela)<br />

II) eqskluziuri Cven “Cven/WE” (mosaubre + sxv(ebi)a - msmeneli =<br />

prezidenti + mTavroba)<br />

21. prezidentTa gamosvlebSi metalingvisturi funqcia saTanado<br />

registris, stilis (oficialuri, araoficialuri, neitraluri,<br />

amaRlebuli stili) da metaenis SerCevaSi vlindeba, rodesac<br />

prezidentebi saubroben saerTo Temebis irgvliv, rogoricaa<br />

qveynis da eris Rirebulebebi, sikeTis (demokratiis) brZola<br />

borotebis (tiraniis) winaaRmdeg da sxv. saprezidento gamosvlebSi<br />

sakmaod xSiria amaRlebuli stilis gamoyeneba. amaRlebul stils<br />

xSirad citatebis, aluziebis, metaforebis da sxva stilisturi Tu<br />

141


eqspresiuli saSualebebis gamoyeneba qmnis, rac poeturobasa da<br />

eqspresiulobas sZens naTqvams da Sesabamisad xdeba enis poeturi<br />

da/an emociuri funqciis realizebac.<br />

22. prezidentTa gamosvlebSi enis poeturi funqcia Zalzed xSirad aris<br />

realizebuli. poeturi funqcia gamoixateba:<br />

a) fonetikuri gamomxatvelobiTi saSualebebi da stilisturi<br />

xerxebiT, rogoricaa: aliteracia, riTma, ritmi.<br />

b) sintaqsuri eqspresiuli gamomxatvelobiTi saSualebebiT da<br />

stilisturi xerxebiT, romelTaganac sWarbobs paraleluri<br />

konstruqciebi, anaforuli gameoreba, polisindetoni;<br />

g) myari sityvaTSeTanxmebebiT, rogoricaa: kliSe, andazebi, citatebi,<br />

da literaturuli, istoriuli, religiuri aluziebi.<br />

23. prezidentTa gamosvlebSi enis eqvsive funqcia - referenciuli,<br />

emociuri, konatiuri, fatikuri, metalingvisturi, poeturi<br />

funqcia - aqtiurad realizdeba da aris korelaciaSi erTmaneTTan.<br />

prezidentebis mier msmenelisaTvis gadacemuli faqtobrivi<br />

informacia emociurad, eqspresiulad, poeturad datvirTulia, ris<br />

Sedegad prezidentebi msmenelSi saTanado, sasurvel reaqcias<br />

aRZraven, amas garkveulwilad maTi metaenac ganapirobebs.<br />

msmenelTan kavSirs fatikuri funqciiT, xolo maT CarTulobas<br />

konatiuri funqciis relizebis gziT aRweven.<br />

24. prezidentTa gamosvlebSi eqvsive funqciis realizaciisas maRali<br />

sixSiriT gamoiyeneba rogorc leqsikuri da sintaqsuri, aseve<br />

fonetikuri stilisturi xerxebi da gamomxatvelobiTi saSualebebi.<br />

142


25. empiriuli masalis statistikuri kvlevis Sedegad dadginda<br />

sametyvelo aqtTa gamoyenebis sixSire da maTi urTierTmimarTeba<br />

rogorc qarTvel aseve amerikel prezidentTa gamosvlaSi.<br />

monacemebis SepirispirebiTi analizis Sedegad dadginda Semdegi:<br />

rogorc qarTvel aseve amerikel prezidentTa gamosvlebSi<br />

raodenobrivad sWarbobs reprezentativebis gamoyeneba. amerikel<br />

prezidentTa gamosvlebSi reprezentativebis raodenoba 63% aRwevs,<br />

xolo qarTvel prezidentTa gamosvlebSi 51% Seadgens.<br />

reprezentativebs mosdevs komisivebis gamoyeneba, rac qarTvel<br />

prezidenTa gamosvlebSi 4%-iT aRemateba komisivebis raodenobas<br />

amerikel prezidentTa gamosvlebSi (18%). direqtivebis raodenoba<br />

Semdegnairad gadanawilda: 17% qarTvel prezidentTa gamosvlebSi<br />

da 13% amerikel prezidentTa gamosvlebSi, qarTvel prezidentTa<br />

gamosvlebi metad eqspresiulia da Seadgens 9%, xolo amerikel<br />

prezidenTa Seswavlil gamosvlebSi eqspresiuli aqtebis gamoyeneba<br />

5 %-iT Semoifargleba. yvelaze mcire raodenobiT, rogorc qarTul<br />

aseve inglisurenovan empiriul masalaSi deklaraciebi gamoiyeneba<br />

da Seadgens mxolod 1 %. Amdenad, analizma cxadyo, rom miuxedavad<br />

mcire procentuli gansxvavebebisa, sametyvelo aqtTa Tanmimdevroba<br />

procentuli maCveneblis mixedviT msgavsia, rogorc qarTvel aseve<br />

amerikel prezidentTa sxvadasxva Janris gamosvlebSi.<br />

26. prezidentTa gamosvlebSi reprezentativis tipis sametyvelo aqtis<br />

gamoyeneba raodenobrivad dominirebs prezidentTa gamosvlebSi.<br />

qarTvel prezidentTa gamosvlebSi reprezentativebi 51% Seadgens,<br />

xolo amerikel prezidentTa gamosvlebSi ki 63%. vxvdebiT<br />

reprezentativis mravalferovan tipebs, romelic sxvadasxva<br />

performatiuli zmniT (pirdapiri saxiT, eqspliciturad), zogjer<br />

ki performatiuli zmnis gareSe (arapirdapir, impliciturad) aris<br />

143


gadmocemuli. reprezentativebis Semcveli masala or ZiriTad<br />

tipad iyofa:<br />

1) performatiuli zmnis Semcveli reprezentativebi. reprezentativebi,<br />

gadmocemuli Semdegi zmnebiT: mjera, mwams (believe); vici (know); vTvli,<br />

vfiqrob, mimaCnia (think)<br />

2) reprezentativebi, gadmocemuli performatiuli zmnis gareSe:<br />

a) konstruqciiT there is/are;<br />

b) kuTvnilebiTi zmniT –qona, yola/ have;<br />

g) sintaqsurad martivi da/an rTuli SVO struqturebiT.<br />

27. ilokuciuri Zalis maidentificirebeli/ ganmsazRvreli xerxebidan<br />

(Illocutionary Force Identification Device – IFIDs) reprezentativis tipis aqtis<br />

gadmosacemad performatiuli zmnebis gamoyenebasTan erTad<br />

prezidentebi iyeneben sityvaTwyobas sasurveli aqcentebis<br />

gasakeTeblad, sasurveli ilokuciuri miznebis miRwevis mizniT.<br />

28. reprezentativebi prezidentTa diskursSi gadmoicema<br />

reprezentativis damaxasiaTebeli verbaluri qmedebebis<br />

gamomxatveli zmnebiT iseve, rogorc sxva aqtebis verbalur<br />

qmedebebSi Semavali zmnebiT. zogjer reprezentativebis tipis<br />

aqtebi gadmocemulia diskribciuli xasiaTisa da kauzaluri<br />

mimarTebis mqone sintaqsurad martiv da/an rTul pasaJebSi,<br />

qronologiur narativSi, sadac ar gamoiyeneba uSualod<br />

reprezentaciis gamomxatveli performativebi, Tumca prezidentebi<br />

aRweren arsebul realobas da msmenels uziareben maT<br />

damokidebulebasa da rwmenas.<br />

29. reprezentativebis tipis sametyvelo aqtebi gansxvavdeba<br />

WeSmaritebis xarisxis, mtkicebis gaZliereba/gaRrmavebis an<br />

144


Sesusteba/Serbilebis mixedviT, rac miiRweva leqsikuri da<br />

sintaqsuri zRudeebis gamoyenebiT.<br />

30. reprezentativebis tipis sametyvelo aqtebis Semdegi komisivebi<br />

yvelaze xSirad aris realizebuli saprezidento gamosvlebSi.<br />

komisivebs didi sixSiriT vxvdebiT rogorc qarTvel (22%), aseve<br />

aseve amerikel (18%) prezidentTa gamosvlebSi.<br />

prezidentTa gamosvlebSi gvxvdeba:<br />

1) pirdapiri/eqsplicituri<br />

2) arapirdapiri/implicituri komisivis tipis sametyvelo<br />

aqtebi.<br />

1. pirdapiri (eqsplicituri) komisivis tipis sametyvelo aqtebi<br />

gamoixateba Semdegi performativebiT, Sesabamisi formulebiT:<br />

a) komisivebi, gamoxatuli performativiT “ Pledge” I /WE + V (Pledge));<br />

“pirobis/ficis micema” (me/Cven + zmna ( pirobis micema/ficis<br />

dadeba);<br />

b) komisivi, gadmocemuli performativiT – “offer” I/WE +Verb (offer));<br />

“vTavazob/ gTavazobT” (me/Cven + zmna (gTavazob(T)) ;<br />

2. arapirdapiri (implicituri) komisivis tipis sametyvelo aqtebi.<br />

a) prezidentebi eridebian muqaris gamomxatveli pirdapiri<br />

sametyvelo aqtebis gamoyenebas da amjobineben, rom muqara<br />

gamoxaton SefarviT, arapirdapir/impliciturad, zogjer ki<br />

metaforulad.<br />

b) dapirebis gamomxatveli komisivi xSirad ar aris gadmocemuli<br />

performativiT ”gpirdebiT”, aramed sxvadasxva zmnebis<br />

meSveobiT, romelTac sxvadasxva denotaciuri mniSvneloba<br />

gaaCniaT, Tumca konteqstSi garkveulwilad dapirebis<br />

mniSvnelobas iZenen.<br />

kvlevis Sedegad prezidentTa gamosvlebSi gamovyavi<br />

dapirebis gamomxatveli Semdegi tipis komisivebi:<br />

145


I ) Cven + zmna (momaval formaSi); We +WILL+VERB<br />

II) Cven + zmna (momaval uaryofiT formaSi);<br />

WE+WILL+ NOT+VERB<br />

III) me + zmna (momaval formaSi); I +WILL +VERB<br />

IV) arsebiTi saxeli + zmna (momaval dadebiT<br />

formaSi); NOUN+WILL+VERB<br />

IV jgufis calke qvejgufSi Sedis aseve<br />

zmna/Semasmeneli (momaval formaSi) + qvemdebare<br />

formuliT gadmocemuli miukerZoebeli stilis<br />

frazebi da winadadebebi, romlebsac qarTveli<br />

prezidentebis gamosvlebSi vxvdebiT da sadac ar<br />

Cans danapirebis Semsrulebeli subieqti.<br />

V) arsebiTi saxeli + zmna (momaval uaryofiT<br />

formaSi); NOUN+WILL+NOT + VERB<br />

31. komisivis orive tipis aqtebSi piris deiqsisi mniSvnelovan rols<br />

TamaSobs qmedebis Semsrulebeli subieqtis dadgenis<br />

TvalsazrisiT. aRniSnuli qvetipis komisivebSi mravlobiTi ricxvis<br />

pirveli piris nacvalsaxeli “Cven” gamiznulad gamoiyeneba,<br />

rogorc inkluziurad, aseve eqskluziurad da garkveul<br />

konceptualur cvlilebas sZens gamonaTqvamis mniSvnelobas.<br />

inkluziuri nacvalsaxelis gamoyenebis SemTxvevaSi xalxi xdeba<br />

qmedebis nawili, xolo eqskluziuris SemTxvevaSi danapiris<br />

Sesrulebaze pasuxismgebloba ekisreba prezidentsa da mTavrobas.<br />

mxolobiTi ricxvis pirveli piris nacvalsaxelis “me” gamoyenebiT<br />

xdeba prezidentebis mier dapirebis Sesrulebaze pasuxismgeblobis<br />

mxolod sakuTar Tavze aReba.<br />

32. prezidentTa gamosvlebSi moqmedebiT da vnebiT gvarTan erTad<br />

prezidentTa inglisur da qarTulenovan gamosvlebSi gamoiyeneba<br />

146


saSuali gvari, rac gamiznulia moqmedi pirebis impersonifikaciaze<br />

moqmedebis Semsrulebeli agensebis ar miTiTebis gziT. Tumca,<br />

msgavsi miukerZoebeli dapirebebi xSirad hibriduli tipisaa da<br />

erTdroulad moicavs rogorc moqmedebiT, aseve vnebiT da saSual<br />

gvars.<br />

33. vinaidan komisivebi ZiriTadad aris dapireba momavalSi garkveuli<br />

qmedebebis gatarebisa, rogorc amerikel, aseve qarTvel<br />

prezidentTa gamosvlebSi komisivis tipis sametyvelo aqtebis<br />

gamosaxatavad gamoiyeneba momavali drois formebi.<br />

34. komisivis sametyvelo aqtebi zogjer gamyarebulia stilisturi<br />

xerxebiT, rogoricaa: personifikacia da metafora, rac frazebs<br />

met gamomxatvelobasa da eqspresiulobas sZens.<br />

35. prezidentTa gamosvlebSi direqtivebis gamoyeneba qarTvel<br />

prezidentTa gamosvlebSi Seadgens 17%, xolo inglisur enovan<br />

empiriul masalaSi 13% procents.Ddireqtivebi prezidentTa<br />

gamosvlebSi dominant aqtebad gvevlinebian da gamoyenebis<br />

garkveuli TaviseburebebiT gamoirCeva. direqtivebis tipis<br />

sametyvelo aqtebi saprezidento gamosvlebSi ZiriTad aqtebad<br />

gvevlineba. direqtivebi prezidentTa gamosvlebSi ar gvxvdeba<br />

gancalkevebulad, isini yovelTvis gamyarebulia sxva sametyvelo<br />

aqtebiT. inglisurenovan gamosvlebSi metwilad gvxvdeba<br />

urTierTmimarTeba reprezentativebs da direqtivebs Soris, xolo<br />

qarTvel prezidentTa gamosvlebis SemTxvevaSi sainteresoa<br />

direqtivebisa da komisivebis tipis aqtebis urTierTmimarTeba.<br />

36. prezidentTa gamosvlebSi ar gvxvdeba mkacri direqtivebi, kerZod<br />

direqtivebis verbaluri aqtebi, gamoxatuli pirdapir<br />

performatiuli zmnebiT: brZaneba (order, command), Txovna (request).<br />

147


prezidentebi gamosvlebSi Serbilebul direqtivebs mimarTaven,<br />

romlebsac ufro mowodebebis forma aqvT. zogjer mowodebebi<br />

gadmoicema pirdapir performativiT “mogiwodebT”, xolo amerikel<br />

prezidentTa gamosvlebSi performativi “ask” meSveobiT.<br />

prezidentebis mimarTvebSi vxvdebiT aseve mowodebis gamomxatvel<br />

frazebs, sadac gamoyenebuli ar aris konkretuli sametyvelo<br />

aqtis Sesabamisi performativi da sametyvelo aqti impliciturad<br />

aris gadmocemuli amerikel prezidentTa gamosvlebSi deontikuri<br />

direqtiuli modalobis gziT, romelic gamoxatulia konstruqciiT<br />

LET US + VERB, xolo qarTvel prezidentTa gamosvlebSi<br />

kombinaciiT Mmo-di-T + zmna.<br />

37. direqtivebi prezidentTa gamosvlebSi zogjer ufro Zlieri<br />

valdebulebis gamomxatveli modaluri zmniT gadmoicema,<br />

rogoricaa “must “/ “unda”. sxva aqtebis msgavsad, direqtivis tipis<br />

sametyvelo aqtebis ganxilvisas aseve mniSvnelovania piris<br />

deiqsisze dakvirveba, konkretulad ki pirveli piris mravlobiTi<br />

ricxvis nacvalsaxelis inkluziur da eqskluziur gamoyenebaze,<br />

rac damatebiT konotaciebs matebs winadadebebs. kvlevis Sedegad<br />

gamovyavi direqtiuli sametyvelo aqtebis Semdegi qvetipebi,<br />

romelic modaluri zmniT “must” / “unda” aris formulirebuli:<br />

(qarTvel prezidentTa gamosvlebSi arapirdapiri direqtiuli<br />

aqtebi gadmoicema “unda” nawilakis kombinaciiT srulmniSvnelovan<br />

zmnasTan, sadac is saWiroebas da aucileblobas gamoxatavs).<br />

I) nacvalsaxeli (Cven) + (ar) unda + zmna; WE + MUST (+NOT)<br />

+VERB, sadac Cven/ WE gvxvdeba rogorc eqskluziuri, aseve<br />

inkluziuri mniSvnelobiT; eqskluziuri nacvalsaxeliT<br />

gadmocemuli brZanebis SemTxvevaSi brZanebis Semsrulebeli<br />

subieqti aris prezidenti mTavrobasTan erTad, xolo inkluziuri<br />

148


nacvalsaxelis Cven/ WE gamoyenebiT, brZanebis Semsrulebel<br />

subieqtTa rigs emateba Tavad msmeneli, adresati.<br />

II) Tqven + unda + zmna; YOU + MUST + VERB<br />

III) arsebiTi + unda + zmna (momaval formaSi); Noun +MUST +VERB<br />

III jgufis direqtivebSi Sedis agreTve formuliT “unda +<br />

zmna” gamoxatuli direqtivebi, romlebic qarTvel prezidentTa<br />

gamosvlebSi gvxvdeba. aseTi tipis direqtivebi miukerZoebeli<br />

stilis aris, sadac ar Cans, Tu visken aris mimarTuli<br />

direqtivebi, viszea gaTvlili brZanebis perlokuciuri Sedegi,<br />

vin aris gacemuli bZanebis Semsrulebeli subieqti.<br />

38. calke jgufad gamoiyofa emociurad datvirTuli direqtivebi,<br />

romelebiTac prezidentTa gamosvlebi sruldeba. esenia prezidenTa<br />

gamosvlebis damamTavrebeli frazebi, rac prezidentTa sityvis<br />

sxvadasxva Janris damaxasiaTebeli da aucilebeli elementia.<br />

damamTavrebeli frazebi ZiriTadad locva-kurTxevis formulebiT<br />

aris warmodgenili, sadac gamoyenebulia Zlieri ilokuciuri<br />

Zalis sityvebi, rogoricaa: dalocva, gamarjveba, mfarveloba.<br />

39. procentuli maCveneblis mixedviT rigiT meoTxe aqti, romelic<br />

prezidentTa gamosvlebSia aris realizebuli eqspresivebia.<br />

saprezidento gamosvlebSi gvxvdeba rogorc moraluri<br />

damokidebulebis, aseve emociuri damokidebulebis gamomxatveli<br />

eqspresiuli aqtebi.<br />

40. prezidentTa gamosvlebSi moraluri damokidebulebis gamomxatveli<br />

eqspresiuli aqtebi gadmoicema misalmebis Tavaziani frazebiT.<br />

misalmeba prezidentTa nebismier sityvaSi aucilebel elements<br />

warmoadgens. misalmebis frazebi mosaubris moraluri<br />

pasuxismgeblobis grZnobidan gamomdinareobs, rom miesalmos,<br />

149


gamoxatos damswre sazogadoebisadmi, an msmenelisadmi misi<br />

aRfrTovaneba an dadebiTi damokidebuleba, rom moxarulia maTi<br />

misalmebiT. ilokuciuri aqti am SemTxvevaSi aris, is rom<br />

mosaubres unda miesalmos msmenels, agrZnobinos, rom masTan<br />

pirdapiri an virtualuri Sexvedra uxaria, perlokuciuri efeqti<br />

ki msmenelSi dadebiTi damokidebulebis sapasuxo dadebiTi<br />

reaqciis aRZvraa. misalmeba zogjer gamoixateba sametyvelo aqtis<br />

zmniT (performativiT) eqspliciturad, zogjer ki misalmeba<br />

impliciturad, yovelgvari performatiuli zmnis gamoyenebis<br />

gareSe xdeba.<br />

a) pirdapiri (eqplicituri) eqspresiuli moraluri sametyvelo<br />

aqtebi gamoxatuli performativiT “mogesalmebiT” ; “salute”;<br />

“welcome”.<br />

formulebi:<br />

qarTvel prezidentTa gamosvlebSi gamoiyeneba Semdegi<br />

I) sityva-winadadeba, romelic konstruqciulad subieqtur<br />

predikatiuli tipisaa (Tumca es mxolod da mxolod<br />

qarTulenovan mimarTvebSi gvxvdeba, vinaidan cnobilia, rom<br />

inglisur enaSi moqmedi da moqmedeba aucileblad ori<br />

sityvaformiT gamoixateba)<br />

III) zmna (v-e-salm-eb-i) + obieqti<br />

III) minda + mi-v-e-salm-o + obieqti<br />

IV) nacvalsaxeli (me) + zmna (mivesalmebi) + obieqti<br />

xolo amerikel prezidentTa gamosvlebSi gamoiyeneba Semdegi<br />

formulebi:<br />

I) I/WE + SALUTE/WELCOME + OBJECT<br />

b) arapirdapiri (implicituri) eqspresiuli moraluri<br />

sametyvelo aqtebi sametyvelo aqtis zmnis gareSe.<br />

sagulisxmoa, rom misalmebis an mimarTvis zogierT<br />

frazaSi eqspresiuli sametyvelo aqtis Tavad performatiuli<br />

zmna mogesalmebiT (mivesalmebi, vesalmebi, greet, salute, welcome) ar<br />

150


aris naxsenebi. Aam tipis mimarTvebisas prezidentebi ierarqiul<br />

wyobas iyeneben.<br />

41. prezidentTa mimarTvebSi emociuri damokidebulebis gamomxatveli<br />

eqspresiuli aqtebi gadmoicema madlierebis gamomxatveli Tavaziani<br />

frazebiT.<br />

a. pirdapiri (eqplicituri) eqspresiuli emociuri sametyvelo<br />

aqtebi gamoxatuli performativiT thank<br />

kvlevis Sedegad amerikel prezidentTa gamosvlebSi<br />

gamoikveTa Semdegi formulebiT gadmocemuli pirdapiri<br />

eqspresiuli emociuri aqtebi:<br />

IV) Verb (THANK) + Object/ Noun Phrase + (Preposition (FOR))<br />

V) Pronoun (I/ WE) +Verb (THANK) + Object/ Noun Phrase<br />

VI) Pronoun (I)+ Verb (THANK)+ Object + Preposition (FOR) + Noun<br />

Phrase<br />

prezidentTa gamosvlebSi sityva “Thank” gvxvdeba aseve ara<br />

rogorc performatiuli zmna, aramed rogorc arsebiTi saxeli,<br />

qvemoT mocemulia madlierebis gamomxatveli frazebis ori<br />

qvetipi, sadac gamoyenebulia formulebi Thanks + for + smth da<br />

Give+thanks+ for +smth<br />

prezidentTa qarTulenovan mimarTvebSi vxvdebiT<br />

madlierebis gamomxatvel frazebs, rac gamoyenebis sakmaod didi<br />

sixSiriT gamoirCeva da sxvadasxva stuqturuli formebiT<br />

gadmoicema. qarTvel prezidentTa gamosvlebSi ar gvxvdeba<br />

“madloba” zmnuri formiT (gmadlobT), madlobis gamomxatveli<br />

frazebi gadmoicema ZiriTadad kombinaciiT “madlobas<br />

mo(v)(g)axseneb(T), Tumca vxvdebiT arsebiTi saxeliT da<br />

zedsarTavi saxeliT gadmocemul madlierebis gamomxatvel<br />

151


Tavazian frazebs. kvlevis Sedegad gamovlinda Semdegi<br />

formulebi:<br />

I) madloba-s (arsebiTi saxeli, pirdapiri obieqti) +<br />

movaxseneb (zmna, Semasmeneli) + obieqti (arsebiTi saxeli,<br />

iribi obieqti)<br />

II) minda (zmna) + madloba (arsebiTi saxeli, pirdapiri<br />

obieqti) + movaxseno (zmna, Semasmeneli) + iribi obieqti<br />

(arsebiTi saxeli)<br />

III) madloba (arsebiTi saxeli) + obieqti (arsebiTi saxeli)<br />

IV) madlieri (zedsarTavi saxeli)+ zmna (yofna zmna)<br />

V) madliereb–(iT) (arsebiTi saxeli) + zmna + obieqti<br />

(arsebiTi saxeli)<br />

42. deklaraciebis tipis sametyvelo aqtebs prezidentTa gamosvlebSi<br />

yvelaze dabali sixSiriT vxvdebiT (1%). raodenobivad meti<br />

deklaracia dajildovebis da Sewyalebis Janris prezidentTa<br />

gamosvlebSi gxvdeba. Zalze iSviaTad gvxvdeba pirdapiri<br />

deklaraciis tipis sametyvelo aqti, gadmocemuli performativiT<br />

“declare”, “vacxadebT,” amavdroulad, aRniSnuli performativi<br />

yovelTvis ar gulisxmobs deklaraciis sametyvelo aqtis<br />

arsebobas. prezidentTa gamosvlebSi vxvdebiT sxva sametyvelo<br />

aqtis ganmsazRvreli performativiT gadmocemul arapirdapir<br />

deklaraciebs, gamoxatuls zmniT “proclaim”. gramatikuli kategoria,<br />

kerZod, swori drois SerCeva SeiZleba xels uwyobdes<br />

perlokuciuri Sedegis miRwevas. direqtivis da komisivis tipis<br />

aqtebis kompleqsuri ganxilva eqstralingvistur WrilSi, gvaZlevs<br />

safuZvels davaskvnaT, rom aRniSnuli aqtebi, amave dros<br />

warmoadgenen deklaraciis tipis aqtebs.<br />

152


43. prezidentTa diskursSi sametyvelo aqtebi integrirebulad<br />

gamoiyeneba Setyobinebebis perlokuciuri Sedegis misaRwevad.<br />

aqtebs Soris arsebobs kavSiri da urTierTmimarTeba, rac<br />

dominireba-daqvemdebarebulobis principzea agebuli. direqtivebi<br />

gvevlineba dominant aqtebad, vinaidan swored direqtivebi<br />

gadascemen msmenels Sesasrulebel miTiTebas, Tumca prezidentTa<br />

diskursSi direqtivebTan erTad aranakleb mniSvnelovania sxva<br />

aqtebis gamoyeneba, vinaidan TiToeul aqts akisria Sesabamisi<br />

relevanturi misia imisaTvis, rom adresatsa da adresants Soris<br />

Sedges warmatebuli urTierTgagebineba. am mxriv unda gamoiyos<br />

direqtivebisa da reprezentativebis urTierTmimarTeba: ilokuciuri<br />

mizani gadmoicema direqtivaSi, xolo reprezentativebi aris<br />

damxmare saSualeba, rac ZiriTadi aqtis motivacias uzrunvelyofs,<br />

avsebs saTanado mizezebiT da argumentebiT, rac amarTlebs<br />

gacemul direqtivas msmenelis mimarT. Tumca reprezentativis tipis<br />

aqtebi aranakleb mniSvnelovania perlokuciuri efeqtis miRwevis<br />

TvalsazrisiT, vinaidan swored maTi meSveobiT aris SesaZlebeli<br />

msmenelis momzadeba direqtivis aqtis misaRebad. direqtivis<br />

gacemamde saWiroa direqtivis gamarTleba da msmenelis<br />

uzrunvelyofa direqtivisaTvis saWiro motivaciiT an mizezebiT,<br />

rac reprezentativebis, zogjer ki komisivebis aqtebiT aris<br />

SesaZlebeli.<br />

153


gamoyenebuli literatura<br />

1. Abrams, A Glossary of Literary Terms, s.v. "Allusion", 1971.<br />

2. Anderson, S. R.; & Keenan, E. L. Deixis. In T. Shopen (Ed.), 1988.<br />

3. Aristotle. Rhetoric. (W.R. Roberts, Trans.). New York: Modern Library, 1954.<br />

4. Austin, J. L. How to Do Things with Words. Oxford University Press, 1962.<br />

5. Bakhtin, M. M. The Problem of Speech Genres. Speech genres and other late<br />

essays.Trans. McGee, V. W. Eds. Emerson, C. & Holquist, M. Austin: University of<br />

Texas Press, 1986.<br />

6. Beasley, V.B. The rhetoric of ideological consensus in the United States: American<br />

Principles and American Prose in Presidential Inaugurals, Communication Monographs,<br />

2001.<br />

7. Bitzer, L. Language and the Pedagogy of Exchange." Pedagogy, 2001.<br />

8. Bradley, B. E. Jefferson and Reagan: The Rhetoric of Two Inaugurals, 1983.<br />

9. Browne, S.H. The Circle of our Felicities: Thomas Jefferson‟s First Inaugural Address<br />

and the Rhetoric of Nationhood, Rhetoric and Public affairs, 2002.<br />

10. Campbell & Jamieson, Deeds Done in Words: Presidential Rhetoric and the Genres of<br />

Governance. Chicago: University of Chicago Press, 1990.<br />

11. Campbell and Jamieson, “Inaugurating the Presidency”, Presidential Studies, Quarterly,<br />

1985.<br />

12. Cap, P. Legitimization in Political Discourse, A Cross-Disciplinary Perspective on the<br />

Modern US War Rhetoric, Cambridge Scholars Press, 2006.<br />

13. Cap, P. Towards the Proximization Model of the Analysis of Legitimization in Political<br />

Discourse. Journal of Pragmatics, 2008.<br />

14. Carpenter, R.H. Rhetorical Eloquence: John F. Kennedy‟s Inaugural Address. Collage<br />

Station, TX: Texas A&M University Press, 2005.<br />

15. Chester, E.W. Beyond the Rhetoric: A New Look at Presidential Inaugural address,<br />

Presidential Studies Quarterly, 1980.<br />

16. Chilton, P. Analyzing Political Discourse: Theory and Practice. Rutledge: London, 2004.<br />

154


17. Chilton, P. & Schäffner, C. Discourse and Politics, co-authored with Chrstina<br />

Schaeffner, in Teun A. van Dijk (ed.), Discourse as Social Interaction. Discourse Studies:<br />

A Multidisciplinary Introduction, 1997.<br />

18. Chilton, P. Politeness, Politics and Diplomacy, Discourse and Society, 1990.<br />

19. Chilton, P. Politics as Text and Talk: Analytic Approaches to Political Discourse, co-<br />

edited with Christina Schäffner, John Benjamins, Amsterdam, 2002.<br />

20. Chilton, P., M. V. Ilyin, 'Metaphor in Political Discourse: the Case of the "Common<br />

European House" ', Discourse and Society,1993.<br />

21. Cook, G. Discourse, Language Teaching. A Scheme for Teacher Education Editors: C N<br />

Candlin and HG Widdowson Oxford University Press, 1989.<br />

22. Crystal, D. A Dictionary of Linguistics and Phonetics. 2nd edition. New York: Basil<br />

Blackwell, 1985.<br />

23. Cutting, J. Pragmatics and Discourse. Routledge, London and New York, 2002.<br />

24. Denton, R.E., Series Foreword, in H. Ryan (ed) The Inaugural Address of Twentieth-century<br />

American Presidents, Westport, Connecticut: Praeger, 1993.<br />

25. Dinkin, R. J., Campaigning in America: A History of Election Practice. Westport:<br />

Greenwood, 1989.<br />

26. Donaldson, S. K. One Kind of Speech Act: How do we know when we are conversing?<br />

Semiotics, 1979.<br />

27. Ericson, D. Presidential Inaugural Address and American Political Culture”, Presidential<br />

Studies Quarterly, 1997.<br />

28. Fillmore, C. J. Deictic Categories in the Semantics of „Come‟. Foundations of Language,<br />

2, 1966.<br />

29. Fillmore, C. J. Towards a Descriptive Framework for Spatial Deixis. In R. J. Jarvell &<br />

W. Klein (Eds.), Speech, Place and Action: Studies in Deixis and Related Topics,<br />

London: Wiley, 1982.<br />

30. Fries, P.H. On the Status of Theme in English: Arguments from Discourse, 1983.<br />

31. Galperin I.R. Stylistics, Second Edition, Revised, Higher School, Moscow, 1977.<br />

32. Galperin, I.R “Stylistics of Fiction: A Literary – Linguistic Approach, Rutledge,<br />

London, 1990.<br />

155


33. Gaynesford, M. The Meaning of the First Person Term, Oxford, Oxford University Press,<br />

2006.<br />

34. Geis, M. The Language of Politics. New York: Springer; & Dedaic, M. Political<br />

Speeches and Persuasive Argumentation. In Encyclopedia of Language and Linguistics,<br />

Vol. 9 Keith Brown (ed), Amsterdam: Elsevier, 2006.<br />

35. Goffman, E. Forms and Talk. Oxford: Basil Blackwell, 1979.<br />

36. Goffman, E. Replies and Responses. Language in Society, 1976<br />

37. Grice, H.P. Logic and Conversation. In P. Cole and J. Morgan, (Eds.) Syntax and<br />

Semantics, Volume 9: Pragmatics. New York: Academic Press, 1975.<br />

38. Halliday, M.A.K An Introduction to Functional Grammar, London: Edward Arnold,<br />

1985.<br />

39. Halliday, M.A.K. Explorations in the Functions of Language. London: Edward Arnold,<br />

1973.<br />

40. Halliday, M.A. K. “Language, Context and Text: Aspects of Language in a Social<br />

Semiotics Perspective. Oxford University Press, Oxford, 1989 pp.27-31<br />

41. Halliday, M.A.K. and Hasan, R. Cohesion in English, London: Longman, 1976.<br />

42. Harris, Z. Discourse Analysis Language, 1952.<br />

43. Hart, C. Analyzing Political Discourse: Toward a cognitive approach. Critical Discourse<br />

Studies, 2005.<br />

44. Hart, R.P. “Verbal Style and the Presidency: A Computer-Based Analysis. Orlando, FL:<br />

Academic Press, 1984.<br />

45. Hasan, R. Coherence and Cohesive Harmony, In J. Flood (Ed) Understanding Reading<br />

Comprehension. Newark, Delaware: International Reading Association, 1984.<br />

46. Hatch, E. Discourse and Language Education, Cambridge: Cambridge University Press,<br />

1992.<br />

47. Hermeren, L. On Modality in English. Lund: CWK Gleerup, 1978.<br />

48. Hinckley, B. The Symbolic Presidency. New York: Routledge, 1990.<br />

49. Hymes, D. Towards Ethnographies of Communication. In. J.J. Gumperz and D. Hymes<br />

(Eds), The Ethnography of Communication. American Anthropologist, 1964.<br />

50. Jakobson R. Closing Statement: Linguistics and Poetics, Cambridge, MA: MIT Press, 1960.<br />

156


51. Jakobson R. Concluding Statement: Linguistics and Poetics.- In: Style in Language. New York,<br />

1960.<br />

52. Jakobson R. Selected Writings, V 2, 1971<br />

53. Jakobson R., http://www.newworldencyclopedia.org/entry/Roman_Jakobson<br />

54. Jakobson, R. Linguistics and Poetics: Style in Language. Ed. Sebeok. New York-<br />

London, 1976.<br />

55. Kang, S.N. The Change of Administrative Philosophy”, in KNOU (ed) The Theory of<br />

Administrative Change, Seoul Korean National Open University, 2006.<br />

56. Korzi, M. The President and the Public: Inaugural Address in American History, Congress<br />

and The presidency, 2004.<br />

57. Kowal, S., O‟Connel, D.C., Forbush, K., Higgins, M., Clarke, L., & D‟Anna, K.,<br />

Interplay of Literacy and Orality in Inaugural Rhetoric, Journal of Psycholinguistic<br />

Research, 1996.<br />

58. Krauthmmer, Ch. “The Secret of Our Success”, in Time, European ed., January 30, 1989.<br />

59. Krekel, M . Communicative Acts and Sahred Knwledge in Natural Dsicorse, London:<br />

Academic Press, 1981.<br />

60. Labov, W. Lanuage in the Inner City. Oxford: Basil Blackwell, 1972.<br />

61. Lakoff, G. Moral Politics. Chicago: Univeristy of Chicago Press, 1996.<br />

62. Lee, S.C. Republic of Korean President Kim Young-SAM‟s Rhetoric in the 1992<br />

Campaign and the First Year in the Office: An Institutional Study of Presidential<br />

Rhetoric in Democratization. Doctoral Dissertation, University of Minnesota, 1998.<br />

63. Leech, G Principles of Pragmatics, Harlow: Longman, 1983.<br />

64. Levinson, S.C. Pragmatics, Cambridge: Cambridge University Press, 1983.<br />

65. Levinson, S.C. Presumptive Meanings: The Theory of Generalized Conversational<br />

Implicature. Cambridge, MA: The MIT Press, 2000.<br />

66. Lim, E.T. Five Trends in Presidential Rhetoric: An analysis of Rhetoric from George<br />

Washington to Bill Clinton”, Presidential Studies Quarterly, 2002.<br />

67. Loos, Eugene E.; Susan Anderson; Dwight H. Day, Jr.; Paul C. Jordan; J. Douglas<br />

Wingate. "What is deontic modality?". Glossary of linguistic terms. SIL International.<br />

Retrieved 2009-12-28. http://en.wikipedia.org/wiki/Deontic_modality<br />

68. Lu, X. An Ideological, Cultural Analysis of Political Slogans in Communist China,<br />

Discourse and Society.1999.<br />

157


69. Lucas, S.E. Generic Criticism and Historical Context: The Case of George Washington‟s<br />

First Inaugural Address, Southern Speech Communication Journal, 1986.<br />

70. Lyons, J. Linguistic Semantics, Cambridge: Cambridge University Press, 1995.<br />

71. McCarthy, M. Discourse Analysis for Language Teachers, Cambridge University Press,<br />

1991.<br />

72. McDevitt, M. Ideological Language and the Press: Coverage of Inaugural, State of the<br />

Union Address”, Mass Communications Review, 1986.<br />

73. Mey, J. Pragmatics: An Introduction, Oxford: Blackwell, 1994.<br />

74. Miller, C. R. Genre as Social Action. Quarterly Journal of Speech, (May), 1984.<br />

75. Miller, N.L., & Stiles, Verbal Familiarity in American Presidential Nomination<br />

Acceptance Speeches and Inaugural Address (1920-1981)”, Social Psychology<br />

Quarterly, 1986.<br />

76. Neubauer, F. Coherence in Natural Language texts. Hamburg: Helmut Buske Verlag,<br />

1983.<br />

77. Ochs, E. Planned and Unplanned Discourse, in T. Givon (ed) Syntax and semantics, New<br />

York, Academic Press, 1979.<br />

78. Paquette, L. Campaign Strategy. New York: Nova, 2006.<br />

79. Perspectives in Politics and Discourse (Ed. by Cap, P. & Ursula Okulska) John<br />

Benjamins Publishing Company Amsterdam/ Philadelphia, 2010.<br />

80. Ryan, H. The Inaugural Address of Twentieth-century American Presidents. Westport,<br />

CT: Praeger, 1993.<br />

81. Sacks, H., Schegloff, E. A. & Jefferson G, A Simplest Systematics for the Organization<br />

of Turn Taking in Conversation, Language, 1974.<br />

82. Sadock J.M. Towards a Linguistic Theory of Speech Acts, New York, 1988.<br />

83. Schaffner, C. Political Speeches and Discourse Analysis, Cuurent Issues in Language<br />

and Society, 1996.<br />

84. Schiffrin, D. Dsicourse Makers. Cambridge: Cambridge Univeristy Press, 1984.<br />

85. Schiffrin, D. Multiple Constrains on Discourse Options: A Quantitative Analysis of<br />

Casual Sequences. Discourse Processes, 1985.<br />

86. Schiffrin, D.Everyday Argument: The Organization of Diversity in Talk. In T. van Dijk<br />

(ed) Handbook of Discourse Analysis, vol 3 London: Academic Press, 1985.<br />

158


87. Schmidt R. W. & Richards J.C., Speech Acts and Second Language Learning, In<br />

Richards J.C., The Context of Language Teaching, Cambridge University Press,1985.<br />

88. Searl, J.R. Speech Acts. Cambridge: Cambridge University Press, 1969.<br />

89. Searl J.R. A Classification of Illocutionary acts, In language in Society, Volume 5, N 1,<br />

1979.<br />

90. Searl J.R., Metaphor. In Ortony, Cambridge University Press, 1979.<br />

91. Searl J.R., Kefer F. & Bierwisch M., Speech Act Theory and Pragmatics, Synthese<br />

Language Library, Volume 10, Reidel, Dordrecht, 1980.<br />

92. Sigelman, L. Presidential Inauguration: The Modernization of a Genre”, Political<br />

Communication, 1996.<br />

93. Smith, C.A., and Smith, K.B. The Presidential and the Public: Rhetoric and National<br />

Leadership. New York: University Press of America, 1985.<br />

94. Snyder, J. Writing a Great Campaign Speech, The Heartland Institute, 2000.<br />

95. Sosnovskaya, V. B. Analytical Reading, Higher School, Moscow, 1974.<br />

96. Stilwell Peccei, J. Pragmatics, London: Routledge, 1999.<br />

97. Swales, J. Genre Analysis, Cambridge: Cambridge University Press, 1990.<br />

98. Tannen, D. Oral and Literate Strategies in Spoken and Written Discourse. Language,<br />

1982.<br />

99. The United States Constitution, Article 2, Clause 8. Retrieved 2009-09-10<br />

http://en.wikipedia.org/wiki/Article_Two_of_the_United_States_Constitution#Clause_8:<br />

_Oath_or_affirmation<br />

100. Thurber, J. A., Campaigns and Elections American Style. NY Westview Press; 2nd<br />

edition, 2004.<br />

101. Traut, Gregory P. and Kazzazi, Kerstin. Dictionary of Language and Linguistics.<br />

Routledge. London and New York, 1996.<br />

102. Tulis, J. The Rhetorical Presidency. Princeton, NJ: Princeton University Press, 1987.<br />

103. Turner, G.W. Stylistics (Aylesbury) Penguin Books, 1977.<br />

104. Van Dijk, T. A. Handbook of Discourse Analysis. 4 Vols. London: Academic Press,<br />

1985.<br />

105. Van Dijk, T. A. Some Aspects of Text Grammars. The Hague: Mouton, 1972.<br />

159


106. Van Dijk, T. A. What is political discourse analysis?” Belgian Journal of Linguistics,<br />

1997.<br />

107. van Eemeren, F. Grootendorst, R. A Systematic Theory of Argumentation. Cambridge:<br />

Cambridge University Press, 2004.<br />

108. van Ek, J.A. The threshold level. Strasbourg: Council of Europe, 1975.<br />

109. Verdonk, P. Stylistics, oxford University Press, Oxford, 2003.<br />

110. Verschueren, J. Understanding Pragmatics, London: Arnold, 1999.<br />

111. Voolf, V. Between Acts, London: Grafton, 1978.<br />

112. Webster's Revised Unabridged Dictionary. Retrieved 2010-05-07<br />

http://machaut.uchicago.edu/?resource=Webster%27s&word=inauguration&use1913=on<br />

&use1828=on<br />

113. Weiss, G. & Wodak, R. (eds) Critical Dsicourse Analysis. Theory and Disciplinarity.<br />

London: Palgrave, 2003.<br />

114. Whissell, C., & Sigelman, L. The Times and the Man as Predictors of Emotion and Style<br />

in the Inaugural Address of U.S. presidents, Computers and the Humanities, 2001.<br />

115. Whissell,C. A Parsimonious Technique for Analysis of Patterns of Word Usage in Texts<br />

and Transcripts”, Perceptual and Motor Skills, 1998.<br />

116. Wodak, R. & Chilton, P. (eds) A New Agenda in (Critical) Discourse Analysis.<br />

Amsterdam: Benjamins, 2005.<br />

117. Wikipedia Encyclopedia - http://en.wikipedia.org/wiki/Politics retrieved 20.08.2010<br />

118. Wikipedia Encyclopedia. Retrieved 2010-22-22<br />

http://en.wikipedia.org/wiki/Political_campaign#History<br />

119. Yeager, F.A. Linguistic Analysis of Oral Edited Discourse, Today‟s Speech, 1974.<br />

120. Yule, G. Pragmatics, Oxford: Oxford University Press, 1996.<br />

121. gamyreliZe, T., kiknaZe, z., Saduri, i., Sengelaia, n., Teoriuli<br />

enaTmecnierebis kursi, iv. javxiSvilis <strong>saxelobis</strong> Tbilisis<br />

saxelmwifo universiteti,tbilisis universitetis gamomcemloba,<br />

Tbilisi, 2003.<br />

122. empiriuli masalis eleqtronuli wyaroebi: http://www.president.gov.ge/;<br />

http://www.presidentialrhetoric.com/.<br />

160


123. Tofuria, v., gigneiSvili, iv. qarTuli enis orTografiuli<br />

leqsikni, meore Sevsebuli gamocema, gamomcemloba ganaTleba,<br />

Tbilisi, 1998.<br />

124. lebaniZe, g. “aTnTropocentrizmi da komunikaciuri lingvistika,<br />

gamomcemloba “ena da kultura” Tbilisi, 1998.<br />

125. saqarTvelos konstitucia 1995<br />

http://www.parliament.ge/index.php?lang_id=GEO&sec_id=69&kan_det=det&kan_id23<br />

126. saqarTvelos prezidentebis sainauguracio sityvebi (1991- 2004w.w.)<br />

krebuli, politologiis instituti, Tbilisi, 2007.<br />

127. siamaSvili, g. ritorikis Sesavali, politologiis instituti,<br />

Tbilisi, 2009<br />

128. ucxo sityvaTa lesikoni, (Seadgina mixeil WabaSvilma) mesame<br />

Sesworebuli da Sevsebuli gamocema, gamomcemloba “ganaTleba”,<br />

Tbilisi, 1989.<br />

129. SaniZe, ak. qarTuli enis gramatikis safuZvlebi, saqarTvelos ssr<br />

mecnierebaTa academia, Tbilisis saxelmwifo universiteti,<br />

Tbilisi, 1980.<br />

130. Ciqobava, ar.QqarTuli enis ganmartebiTi leqsikoni, eneTmecnierebis<br />

institutis gamomcemloba, 1985.<br />

131. Якобсон, Р. “Избранные Работы” Москва, “Прогресс”, 1985.<br />

161

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!