Grammatica d'instrucziun dal rumantsch grischun - chattà.ch
Grammatica d'instrucziun dal rumantsch grischun - chattà.ch
Grammatica d'instrucziun dal rumantsch grischun - chattà.ch
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
50<br />
cund. prs. 1. conjugaziun 2. conjugaziun 3. conjugaziun 4. conjugaziun<br />
jau<br />
ti<br />
el/ella<br />
nus<br />
vus<br />
els/ellas<br />
gidar temair vender partir<br />
gidass<br />
gidassas<br />
gidass<br />
gidassan<br />
gidassas<br />
gidassan<br />
temess<br />
temessas<br />
temess<br />
temessan<br />
temessas<br />
temessan<br />
vendess<br />
vendessas<br />
vendess<br />
vendessan<br />
vendessas<br />
vendessan<br />
partiss<br />
partissas<br />
partiss<br />
partissan<br />
partissas<br />
partissan<br />
L’accent è adina sin il vocal <strong>ch</strong>e preceda il segn mo<strong>dal</strong> -ss-. Ils verbs cun ina midada vocalica<br />
u cun infix pres<strong>ch</strong>entan damai en il ts<strong>ch</strong>ep la varianta nunaccentuada u la furma<br />
senza -es<strong>ch</strong>- (purtar - jau purtass; gratular - jau gratulass). Er en il cundiziunal pres<strong>ch</strong>ent<br />
suondan ils verbs da la 3. conjugaziun, inditgads al § 108, il model da la 4. conjugaziun<br />
(currer - jau curriss).<br />
112 L’imperativ ha atgnas furmas unicamain per la 2. persuna sg. e la 2. persuna pl. Quellas<br />
èn:<br />
ipv. prs. 1. conjugaziun 2. conjugaziun 3. conjugaziun 4. conjugaziun<br />
2. sg.<br />
2. pl.<br />
gidar temair vender partir<br />
gida!<br />
gidai!<br />
tema!<br />
temai!<br />
venda!<br />
vendai!<br />
parta!<br />
parti!<br />
La furma da la 2. sg. porta l’accent sin il ts<strong>ch</strong>ep, quella da la 2. pl. sin la desinenza. Tar<br />
ils verbs alternants varies<strong>ch</strong>a il ts<strong>ch</strong>ep perquai a l’imperativ: pórta - purtái, táidla -<br />
tadlái, clóma - clamái, láuda - ludái; gratules<strong>ch</strong>a - gratulai, fines<strong>ch</strong>a - fini.<br />
Ils verbs da la 3. conjugaziun menziunads al § 108 <strong>ch</strong>e furman la 1./2. pl. indicativ pres<strong>ch</strong>ent<br />
sco quels da la 4. classa (nus currin, vus curris) furman era la 2. pl. da<br />
l’imperativ sco quels da la 4. conjugaziun, p.ex. currer - curri, deponer - deponi euv.<br />
L’imperativ <strong>dal</strong>s verbs reflexivs vegn furmà sco suonda:<br />
ta ferma! as fermai!<br />
ta serva! as servi!<br />
113 L’imperativ negativ vegn exprimì cun la negaziun e l’imperativ. La particla da negaziun<br />
na po vegnir las<strong>ch</strong>ada davent.<br />
(na) gida betg! (na) parta betg!<br />
(na) gidai betg! (na) parti betg!<br />
(n’)accepta betg! (n’)acceptai betg!<br />
(na) ta ferma (n’)as fermai betg<br />
(na) ta serva betg (n’)as servi betg<br />
In scumond en general po er vegnì exprimì cun la negaziun e l’infinitiv.<br />
Betg fimar!
Change language