Grammatica d'instrucziun dal rumantsch grischun - chattà.ch

92 L’imperativ vegn duvrà per formular cumonds, admoniziuns, giavischs u cussegls:
Va a lavar l’auto! cumond
Guardai lura da vegnir ad uras! admoniziun
Fa il bain e ve ad uras! giavisch
Va ina giada a far ina cura da bogns! cussegl
93 Sin basa dals cumplements dals verbs per propi en la frasa pon ins distinguer:
– verbs che vegnan duvrads senza cumplements, verbs absoluts.
Els lavuran.
Las chauras beschlan.
I plova.
– verbs che vegnan accumpagnads d’in cumplement direct (object direct).
El ha cumprà skis novs.
Oz avain nus vilentà il scolast.
– verbs che vegnan accumpagnads da cumplements preposiziunals.
El ha engrazià a ses camarats per lur agid.
Els sa regordan gugent da questa festa.
– verbs che vegnan accumpagnads da cumplements circumstanzials.
La sesida ha durà ditg.
El vesa or mal.
– verbs che vegnan accumpagnads da cumplements predicativs.
La terra è in planet.
Petra è vegnida scolasta.
Verbs che pon vegnir accumpagnads d’in cumplement direct numn’ins verbs transitivs.
Tut ils auters verbs èn verbs intransitivs.
94 Las bleras proposiziuns cun in verb transitiv pon ins metter en il passiv. Tar ils verbs
intransitivs n’è quai betg pussaivel. Il passiv vegn furmà cun il verb auxiliar vegnir ed il
particip dal verb. L’object direct daventa subject ed il subject in object preposiziunal.
42
activ:
Il president beneventa ils preschents.
subject object direct
└──────────────────────┼───┐
┌──────────────────────┘
passiv:
Ils preschents vegnan beneventads dal president.
subject object preposi-
ziunal
Remartga:
Tar la midada da l’activ en il passiv na sa midan betg mo il subject e l’object, mabain er
il verb auxiliar per la furmaziun dal perfect e dal plusquamperfect. En la frasa activa
vegn duvrà il verb auxiliar avair, en la frasa passiva il verb auxiliar esser.
Il president ha beneventà ils preschents.
Ils preschents èn vegnids beneventads dal president.