Grammatica d'instrucziun dal rumantsch grischun - chattà.ch

32
3. Pleds e furmas (morfologia)
56 Frasas consistan da pleds. En la morfologia vai per la furma dals pleds e per lur classificaziun
en spezias da pleds. In pled
– vegn separà dals auters pleds tras in spazi vid u in apostrof en il linguatg da scrittira;
– è la pli pitschna unitad independenta da la frasa;
– consista d’almain ina silba.
57 Betg tut il pleds pon avair las medemas furmas grammaticalas. Tut tenor lur furmas
grammaticalas pon ils pleds vegnir classifitgads en:
pleds variabels
– tenor persuna, numerus, tempus e modus:
jau gid, nus gidain, nus gidavan, nus gidassan
– tenor genus e numerus:
grond, gronda; gronds, grondas
– mo tenor numerus:
la chasa, las chasas
pleds invariabels
bunamain, giudim; sin, per; pertge, che
58 Tschertinas da questas gruppas vegnan anc sutclassifitgadas tenor lur funcziun sintactica,
p.ex.
pleds variabels tenor genus e numerus
– che pon be accumpagnar ils nomens:
il bab, la mamma, las chasas, ils animals
– che pon accumpagnar il nomen e che pon vegnir duvrads predicativ:
ina bella chasa; ina chasa nova; la chasa è bella/nova
– che pon accumpagnar ils nomens, ma che pon er remplazzar quels.
Quellas grondas chasas, quellas na ma plaschan betg.
59 Sin basa da quests dus criteris classifitgesch’ins ils pleds sequentamain en spezias da
pleds:
classificaziun dals pleds tenor lur furma tenor lur funcziun
variabel tenor persuna, numerus,
temps e modus
verbs
variabel tenor genus e numerus accumpagnaders e artitgels
remplazzants adjectivs
pronoms
variabel mo tenor genus nomens
invariabel particlas preposiziuns
conjuncziuns
adverbs
interjecziuns
Co ch’ins po eruir la spezia da pleds mussa la grafica sin la pagina dasperas.