Grammatica d'instrucziun dal rumantsch grischun - chattà.ch

30
En stil administrativ-giuridic vegn er duvrà be il(s) qual(s), la(s) quala(s) senza preposiziun,
ma per il solit fan ins diever da che en tals cas.
Nus avain trais perditgas, las qualas conferman questa chaussa.
Nus avain trais perditgas che conferman questa chaussa.
48 La subjuncziun che po dentant era introducir ina proposiziun subordinada che
remplazza ina part da la proposiziun principala. En questas proposiziuns ha ella be la
funcziun d’inditgar che la proposiziun saja subordinada. El ha damai be funcziun subjunctiva.
El appreziescha sia buna lavur. object direct
El appreziescha ch’ella lavura uschè bain. prop. subordinada
Ella sa regorda anc bain da sia lunga barba grischa. object preposiziunal
Ella sa regorda anc bain, ch’el aveva ina lunga barba grischa. prop. subordinada
Las proposiziuns subordinadas cun che en funcziun subjunctiva pon dentant er esser
indicaziuns libras e cumpletteschan lura la proposiziun principala.
Vus stuais far questa lavur, che vus veglias lura u betg.
Discurra pli dad aut, ch’ins chapeschia era insatge.
49 Per precisar las relaziuns semanticas tranter la proposiziun principala e la proposiziun
subordinada vegn la subjuncziun che duvrada savens ensemen cun auters pleds e furma
cun quels particlas da subordinaziun cumbinadas
– cun autras particlas: co che, cura che, nua che, perquai che, malgrà che; avant che,
durant che, per che, senza che, euv.
– cun pronoms: quai che, quel che; tgi che, tgenin che, tge chasa che, quant che, euv.
– cun ulteriurs pleds u locuziuns: supponì che, premess che, per cas che, a cundiziun
che, da maniera che, euv.
Per las differentas funcziuns semanticas da las particlas da subordinaziun e lur cumbinaziuns
cf. § 271.
50 La subjuncziun sche po medemamain furmar proposiziuns subordinadas libras e da
quellas che remplazzan ina part da la proposiziun principala. Las proposiziuns subordinadas
libras han funcziun semantica cundiziunala.
Ella vegn era a kino, sch’ella ha temp.
Sche quai fiss uschè simpel, avessan nus daditg finì la lavur.
En funcziun cundiziunala po la subjuncziun sche era vegnir cumbinada cun conjuncziuns
da coordinaziun: er sche, mo/be sche, sco sche, euv.
51 Las proposiziuns subordinadas cun sche che remplazzan ina part da la proposiziun principala
furman proposiziuns interrogativas indirectas.
Jau ma dumond, sch’ella ha ditg la vardad.
Ella na sa anc betg, sch’ella vegn era a kino.
En questa funcziun po la subjuncziun sche era vegnir remplazzada da schebain.