30.04.2013 Views

Grammatica d'instrucziun dal rumantsch grischun - chattà.ch

Grammatica d'instrucziun dal rumantsch grischun - chattà.ch

Grammatica d'instrucziun dal rumantsch grischun - chattà.ch

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

20<br />

2.1. Sorts da frasas e lur funcziuns expressivas<br />

10 Ins distingua trais sorts da frasas.<br />

– frasas communicativas<br />

Jau vom a <strong>ch</strong>asa.<br />

– frasas interrogativas<br />

Vas damaun a <strong>ch</strong>asa?<br />

– frasas affectivas<br />

Va immediat a <strong>ch</strong>asa!<br />

11 Frasas communicativas numn’ins frasas <strong>ch</strong>’han in punct a la fin en la lingua da scrittira.<br />

Il verb (la furma finita <strong>dal</strong> verb, § 67) è il bler en la segunda posiziun sintactica en<br />

quellas frasas. Ellas èn las frasas las pli frequentas en il linguatg.<br />

Jau vom a <strong>ch</strong>asa.<br />

Berna è la <strong>ch</strong>apitala da la Svizra.<br />

Damaun ha mia sora anniversari.<br />

Mia sora ha damaun anniversari.<br />

Alura fissan nus a la fin per oz.<br />

12 Frasas interrogativas numn’ins frasas <strong>ch</strong>’han in segn da dumonda a la fin en la lingua<br />

da scrittira. En quellas frasas stat il verb per regla avant il subject; ellas vegnan pia furmadas<br />

cun inversiun <strong>dal</strong> subject e <strong>dal</strong> predicat.<br />

Ins distingua frasas interrogativas nunintroducidas, <strong>ch</strong>e cumenzan directamain cun il<br />

verb, e frasas interrogativas introducidas, <strong>ch</strong>e cumenzan cun in pronom u in adverb<br />

interrogativ.<br />

– frasas interrogativas nunintroducidas<br />

Vegn Andri a ts<strong>ch</strong>aina questa saira?<br />

Èn ellas idas a <strong>ch</strong>asa?<br />

– frasas interrogativas introducidas<br />

Tge ha el fatg oz?<br />

Tgi è vegnì elegì?<br />

Tge figlia è la pli veglia?<br />

Pertge van els gia a <strong>ch</strong>asa?<br />

Cura va Marta a <strong>ch</strong>asa?<br />

13 Frasas affectivas numn’ins frasas <strong>ch</strong>’han in segn d’exclamaziun a la fin en la lingua da<br />

scrittira. Tenor lur funcziun expressiva pon ins distinguer frasas imperativas, frasas<br />

exclamativas e frasas desiderativas.<br />

– frasas imperativas<br />

Quellas expriman in cumond, in giavis<strong>ch</strong> u in cussegl. Il verb stat per ordinari al<br />

cumenzament da la frasa ed en la furma da l’imperativ.<br />

Va uss immediat a <strong>ch</strong>asa!<br />

Fa il bain e serra l’is<strong>ch</strong>!<br />

Prenda la via lunga!

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!