Grammatica d'instrucziun dal rumantsch grischun - chattà.ch
Grammatica d'instrucziun dal rumantsch grischun - chattà.ch
Grammatica d'instrucziun dal rumantsch grischun - chattà.ch
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
18<br />
[s] usualmain, s<strong>ch</strong>’i na suonda betg in consonant u s<strong>ch</strong>e n’è betg<br />
en posiziun intervocalica: sal, nas, persuna, nursa<br />
[z] regularmain tranter vocals, savens er tranter n, l, r ed in vocal: <strong>ch</strong>asa,<br />
mesira, ansiel, mensil, balsam, expulsiun, anniversari, versiun<br />
[š] avant consonants surds (p, t, k, ċ, f); a l’ents<strong>ch</strong>atta <strong>dal</strong> pled er avant<br />
m, n, r: respunder, staila, scola, stgala, sfundrar; smanar, snegar,<br />
sromar<br />
[ž] avant ils consonants sonors (b, d, g, ġ, v): sbagliar, rasdiv, sgular,<br />
sgialv, svegliar<br />
[s] adina: passar, <strong>ch</strong>aussa, pass, gross<br />
[š] en tuttas posiziuns: s<strong>ch</strong>e, s<strong>ch</strong>latta, las<strong>ch</strong>ar, pes<strong>ch</strong><br />
[ž] a l’ents<strong>ch</strong>atta <strong>dal</strong> pled e tranter vocals: s<strong>ch</strong>anugl, s<strong>ch</strong>ember, plas<strong>ch</strong>air,<br />
<strong>gris<strong>ch</strong>un</strong><br />
[ċ] adina: tgi?, tge?, tguns<strong>ch</strong>, setga, vatga, notg, mintga, rintg, pitgar<br />
[tš] adina: ts<strong>ch</strong>ares<strong>ch</strong>a, ts<strong>ch</strong>ient, rets<strong>ch</strong>a, brats<strong>ch</strong><br />
[šċ] adina: stgala, stgaffa, stgargiar, stgats<strong>ch</strong>ar, mustga, ristgar<br />
49. Ina giaglina sco tut ts<strong>ch</strong>ellas ha ristgà dad ir fin sin il stradun<br />
per ts<strong>ch</strong>ertgar da magliar. (1992:46)<br />
[ts] adina: zavrar, engraziar, staziun, zutger<br />
Las letras , , ; , , , n’han naginas spezialitads da pronunzia.<br />
Tar ina pronunzia speziala da , , vesair § 6.<br />
6 Tut ils consonants finals vegnan pronunziads en <strong>rumants<strong>ch</strong></strong> <strong>gris<strong>ch</strong>un</strong>, damai er:<br />
[r] adina a la fin <strong>dal</strong> pled: ts<strong>ch</strong>entar, morder, pudair, partir, frar,<br />
ts<strong>ch</strong>aler, ordador<br />
, [nt] il -d ed il -t final suenter n vegnan adina pronunziads en <strong>rumants<strong>ch</strong></strong><br />
<strong>gris<strong>ch</strong>un</strong>: grond, sgrasond, mund, fund; dent, davent, sentiment<br />
Ils consonants sonors vegnan pronunziads sco consonants surds a la fin <strong>dal</strong> pled, er<br />
avant l’-s <strong>dal</strong> plural: > [-p, -t, -k, -f]: bab [ba:p], salid [salit], fig [fic],<br />
lev [lę:f]. La scripziun cun in consonant sonor sa basa sin la famiglia da pleds: bab -<br />
babuns; salid - salidar; fig - figher; lev - leva. Quai vala er per ils cas, nua <strong>ch</strong>e la scripziun<br />
<strong>dal</strong> consonant surd è la medema sco quella <strong>dal</strong> consonant sonor: - <br />
[na:s] - [nəza:l]; - [kru:š] - [kruža:r]; - [larċ] -<br />
[larġa].