नपे ाली-एसपेरानतो शबदकोश

14 एसपेरानतोको पिरचय – Enkonduko pri Esperanto
“िनमासण” गने िवचार मािनसहरले धेरै पिहले देिख गिरआएका ििए ।
िवशवको पिहलो कृ ितम अनतरासिििय भाषाको रपमा भोलापकु (Volapük)
लाई िलन सिकनछ । मािटसन सलायरले ई. १८८० समममा बनाइसके को
यो भाषा एकताका सफल नै भयो तर पिछ के ही वषमस ै िसकन गाहो,
निमलने गरी बनाइएका शबद इतयािद कारणले लोप हनु गयो ।
ई. १८८७ को जलु ाई २३ तािरखका िदन यसतै अको भाषा
एसपेरानतो (Esperanto) को जनम भयो । यस िदन डा. एसपेरानतो
(आशावादी) भने उपनामले रसी भाषाबाट "पिहलो पसु तक" नामक एउटा
सानो पसु तक पकािशत भएको िियो, जसमा िसकन अतयनतै सिजलो एउटा
भाषा समबनधी साधारण जानकारी िदइएको िियो । यसका लेखक डा.
लाजारो लदु ोिभक जामेनहोफ ििए, जसको जनम ई. १८५९ को िडसेमबर
१५ का िदन ततकालीन रसी पानत बयािलसतोक (हाल पोलयाणड) मा
भएको िियो । तयो पानतमा राजनैितक अिसिरताको कारणले गदास
िविभन देशका बािसनदाहर आएर बसेका ििए । ितनीहरमा भािषक
असमानता रहेकोले एक आपसमा शततु ा रिहरहनथयो । यो पिरिसिितले
बालक जामेनहोफलाई िनकै पभािवत गर‍यो । यसैको फलसवरप उनले
अनतरासिििय भाषाको पारप ई. १८७८ िभत तयार पारे तर ऊ िवदेशमा
पढन जाँदा उनका बबु ाले यसलाई वािहयात भनेर जलाइिदए ।
जामेनहोफ मसको र वासासमा िचिकतसाशासत अधययन गन स गए र ई.
१८७९ देिख १८८५ िभत डाकटरको उपािध हािसल गरे । आखँ ाको
िचिकतसक भएपिछ आफनो लकयमा उनले पनु ः कलम बढाए र ६ वषकस ो
अिवरल खोज काय स र अिक पिरशमको फलसवरप उनले कलपना
गरेजसतो अनतरासिििय भाषाको पूणरस प तयार भयो । उनले आफनो
पसु तक छपाउनका लािग कै यन ् ठाउँमा पयास गरे तर कसैले छािपिदन
मानेन । यसैताका उनले कलारा िजलवेिनकस सँग िववाह गरे । ितनैका
बबु ाको आििकस सहयोग पाएर उनी पिहलो पसु तक पकािशत गन स सफल