07.04.2013 Views

AAS 80 - La Santa Sede

AAS 80 - La Santa Sede

AAS 80 - La Santa Sede

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

ACTA<br />

APOSTOLICAE SEDIS<br />

COMMENTARIUM OFFICIALE<br />

AN. ET VOL. LXXX<br />

TYPIS POLYGLOTTIS VATICANIS<br />

M.DCCCCLXXXVIII


An. et vol. LXXX 12 Ianuarii 1988 N. 1<br />

ACTA APOSTOLICAE SEDIS<br />

COMMENTARIUM OFFICIALE<br />

Directio: Palazzo Apostolico - Gttà dei Vaticano — Administratio: Libreria Editrice Vaticana<br />

ACTA IOANNIS PAULI PP. II<br />

CONSTITUTIONES APOSTOLICAE<br />

I<br />

RUSTENBURGENSIS<br />

Praefectura Apostolica Rustenburgensis ad dignitatem dioecesis evehitur.<br />

IOANNES PAULUS EPISCOPUS<br />

SERVUS SERVORUM DEI<br />

AD PERPETUAM REI MEMORIAM<br />

Ad beati Petri solium evecti atque universam super Dominicam<br />

familiam constituti pastores, ea libenti quidem animo disponere sole­<br />

mus quae bono animarum salubrius prof litura existimamus. Cum igitur<br />

Praefectura Apostolica Rustenburgensis, Congregationi Sanctissimi<br />

Redemptoris concredita, propter missionariorum ibidem adlaborandum<br />

operam sollertem, spiritales iam quam uberrimos caperet fructus,<br />

eandem censuimus ad dioecesis dignitatem evehi posse. Benigne ergo<br />

prolixeque Venerabilium Fratrum Nostrorum S. R. E. Cardinalium<br />

Congregationi pro Gentium Evangelizatione seu de Propaganda Fide<br />

praepositorum excipientes sententiam, ex Nostrae potestatis aposto­<br />

licae plenitudine, Praefecturam Apostolicam Rustenburgensem ad di­<br />

gnitatem dioecesis elevamus, iisdem servatis finibus ac nomine atque<br />

antea, eandemque archidioecesis metropolitanae Praetoriensis suffra-<br />

ganeam facimus. Novae insuper dioecesis Episcopi cathedra in eadem<br />

urbe vulgo Rustenburg collocabitur, in aede scilicet Sancto Iosepho<br />

dicata. Ad ea denique perficienda quae per has Litteras iussimus, Reve-


6 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

rendissimum Dominum Marium Cassari constituimus, Delegationis<br />

Apostolicae in Praetoria partes tuentem, vel quem ipse delegaverit,<br />

factis videlicet necessariis facultatibus. Re autem peracta, documenta<br />

conscribantur quorum sincera exempla ad Congregationem pro Gen­<br />

tium Evangelizatione seu de Propaganda Fide cito mittantur. Contra­<br />

riis minime obstantibus.<br />

Datum Romae, apud S. Petrum, die duodevicesimo mensis Novem­<br />

bris, anno Domini millesimo nongentesimo octogesimo septimo, Ponti­<br />

ficatus Nostri decimo.<br />

8B AUGUSTINUS Card. CASAROLI IOSEPHUS Card. TOMKO<br />

a publicis Ecclesiae negotiis Congr. pro Gentium Evang. Praef.<br />

Loco © Plumbi<br />

In Secret. Status tab., n. 209.169.<br />

II<br />

AHIARANA<br />

Marcellus Rossetti, Proton. Apost.<br />

Angelus <strong>La</strong>nzoni, Proton. Apost.<br />

Territorio distracto, vulgo Mbaise cognominato, ab Overriensi dioecesi,<br />

nova erigitur dioecesis Ahiarana appellanda.<br />

IOANNES PAULUS EPISCOPUS<br />

SERVUS SERVORUM DEI<br />

AD PERPETUAM REI MEMORIAM<br />

Dominici gregis custodia, ad quam pastorali ministerio Christi in<br />

universam Ecclesiam adstringimur, maxime profecto requirit ut earum<br />

prospiciamus et consulamus prosperitate Qua de re Venerabilium<br />

Fratrum Nostrorum S. R. E. Cardinalium Congregationi pro Gentium<br />

Evangelizatione seu de Propaganda Fide praepositorum audita sen­<br />

tentia, omnibus rebus cogitate perpensis, acceptoque quorum interest<br />

favorabili voto, Apostolica Nostra suffulti potestate haec quae sequun­<br />

tur statuimus et decernimus christifidelium saluti. Ab Overriensi dioe­<br />

cesi territorium civile, vulgari sermone Mbaise 'appellatum, seiungi­<br />

mus; quo novam erigimus dioecesim Ahiaranam appellandam eandem<br />

que archidioecesis Metropolitanae Onitshaénsis suffraganeam reddimus.<br />

Eius autem fines iidem erunt quibus civilis regio vulgo Mbaise circum


Acta Ioannis Pauli Pp. II 7<br />

scribitur, scilicet a septentrione dioecesi Okigviensi terminantur, ab<br />

oriente dioecesi Umuahiaënsi, a meridie et occasu dioecesi Overriensi.<br />

Novae Ecclesiae sedem Episcopus in urbe vulgo Ahiara collocabit, ibi­<br />

que cathedram suam ponet, in templo videlicet Mariae Sanctissimae<br />

« Mater Ecclesiae » cui honores cathedralis templi concedimus. Ad ea<br />

tandem perficienda quae has per Litteras iussimus, Venerabilem Pau­<br />

lum Fouad Tabet, Archiepiscopum titulo Sinnensem atque in Nigeria<br />

Apostolicum Pro-Nuntium, legimus, vel quem ipse delegaverit, modo<br />

vir sit in ecclesiastica dignitate constitutus, factis scilicet necessa­<br />

riis facultatibus. Re autem peracta, documenta conficiantur atque sin­<br />

ceris exemplis ad Congregationem pro Gentium Evangelizatione seu de<br />

Propaganda Fide mittantur. Contrariis nihil obstantibus.<br />

Datum Romae, apud S. Petrum, die duodevicesimo mensis Novem­<br />

bris, anno Domini millesimo nongentesimo octogesimo septimo, Pon­<br />

tificatus Nostri decimo.<br />

© AUGUSTINUS Card. CASAROLI IOSEPHUS Card. TOMKO<br />

a publicis Ecclesiae negotiis Congr. pro Gentium Evang. Praef.<br />

Loco í¡£ Plumbi<br />

In Secret. Status tab., n. 209.171.<br />

Marcellus Rossetti, Proton. Apost.<br />

Angelus <strong>La</strong>nzoni, Proton. Apost.<br />

LITTERAE APOSTOLICAE<br />

Venerabili Servo Dei Petro Francisco Jamet, Beatorum honores decer­<br />

nuntur.<br />

IOANNES PAULUS PP. II<br />

Ad perpetuam rei memoriam. — « Amen, dico vobis, quamdiu feci­<br />

stis uni ex his fratribus meis minimis, mihi fecistis » (Mt 25, 40). Haec<br />

divini Magistri verba, ad opera misericordiae pertinentia, de quibus<br />

discipulus quisque iudicabitur, peculiariter semper moverunt animas<br />

maiore benignitate praeditas erga egentiores, quae Christum patientem<br />

in iis agnoverunt. Pro doctrina Concilii Vaticani II, praesertim pre­<br />

sbyteri debent intenti esse ad haec verba Christi :


8 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

tum ostendit (cfr. Mt 25, 34-35), et quorum evangelizatio signum mes­<br />

sianici operis datur (cfr. Lc 4, 18) » (Presbyterorum Ordinis, 6). In<br />

eos, qui melius hoc vitae consilium ad effectum adduxerunt, est pro­<br />

fecto ascribendus sacerdos Petrus Franciscus Jamet, quem Nos hodie,<br />

in pascalis gaudii aura, in album Beatorum rettulimus. Is natus est<br />

die XII mensis Septembris anno MDCCLXII in oppido Fresnes, tum intra<br />

fines dioecesis Baiocensis sito nunc autem Sagiensis in Gallia, et postero<br />

die baptizatus est. A parentibus Petro Jamet et Maria Bünot instructus<br />

est ad ardentem vitam christianam, simplicitate et sedulitate insignem.<br />

Post studia humanitatis, vocationi sacerdotali libenter respondens, anno<br />

MDCCLXXXii nomen dedit Studiorum Universitati Cadomensi in quin­<br />

quennium philosophicum et theologicum, posteaque anno MDCCLXXXIV<br />

loci seminarium ingressus est, a Patribus Congregationis Iesu et Ma­<br />

riae (Eudistis) rectum. Die xxn mensis Septembris anno MDCCLXXXVII<br />

Petrus Franciscus est ordinatus sacerdos, et est dein baccalaureatum<br />

consecutus in theologia et titulum academicum « Maître-ès-Arts ». Orta<br />

paulo ante erat conversio rerum publicarum Gallica, cum sacerdos<br />

Jamet, anno MDCCXC nominatus est cappellanus et confessarius Filiarum<br />

a Bono Salvatore, quod Institutum conditum erat Cadomi anno MDCCXX<br />

a Matre Anna Leroy. Is tanto ardore se dedidit spiritibus et operibus<br />

colendis harum Religiosarum, ut deinde, anno MDCCCXIX, earum factus<br />

sit etiam Superior canonicus et « alter Fundator » habitus. Etenim,<br />

praecipue iniquissimo tempore conversionis rerum publicarum Galli­<br />

cae, quam industriam explicaverit Jamet ad sustinendas et solandas<br />

Religiosas dispersas, ad Eucharistiam celebrandam, ad administranda<br />

clam sacramenta, vel vitae suae periculo, ad confirmandos demissos et<br />

dubios sodales fratres, dici nequit. Recusato iure iurando quod subver-<br />

sores postulabant, mortem ei minitati sunt in vincula ducto. Quasi divi­<br />

nitus liberatus, miram apostolicam navitatem iteravit, alias proximus<br />

martyrio. Scripsit postero tempore : « Gaudio quod Deus, quamvis me<br />

martyrio non iudicaverit dignum, tamen, pro sua misericordia, me<br />

vocavit ad palmam martyrii caritatis ferendam». Namque, ubi con­<br />

versio illa rerum publicarum conquievit, Petrus Franciscus Jamet<br />

totum se dedit Instituto instaurando a Bono Salvatore inopinatis cum<br />

exitibus. Aucto enim Sororum numero, Institutum incumbere potuit<br />

in curandos et educandos surdos mutosque, et novus Beatus pro his<br />

dolentibus fratribus novae institutionis rationes invenit, honorifice pro­<br />

batus etiam ab auctoritatibus civilibus. Post etiam mente capti aliique<br />

infelices curati sunt a Filiis a Bono Salvatore, praesertim cum apertae


Acta Ioannis Pauli Pp. II 9<br />

sunt; domus Albiensis et Fontis Abbatis (Pont-1'Abé) (MCMXXXVI).<br />

Etiam de eruditione et scientia Beatus Jamet est bene meritus, cum<br />

munere Rectoris Magnifici functus esset Studiorum Universitatis Cado-<br />

mensis ab anno MDCCCXXII ad annum MDCCCXXX, altam tenens chri­<br />

stianam studiorum disciplinam, quae damna coerceret illuminismi et<br />

rationalismi, qui dicuntur. Alia opera caritatis incepit Beatus cum suis<br />

Sororibus, sicut assiduitatem praebitam cholera morbo affectis, pueris<br />

et senibus pauperibus, iis qui domibus emigraverunt, Providentiae im­<br />

mensa fiducia fultus. Firmamentum cuiuslibet operis Petri Francisci<br />

Jamet fuit vita interior impensa, roborata Eucharistia et pietate ma­<br />

riali, quibus inductus est ad exercendas singulari modo omnes virtutes<br />

per longam vitam suam. Post multos labores et incommoda, Sacra­<br />

mentis refectus, Petrus Franciscus quievit in Domino die xn mensis<br />

Ianuarii anno MDCCCXXXXV, a tota urbe Cadomo desideramus. Etsi fama<br />

sanctitatis manebat, tantum ab anno MCMXXXVI actus est apud Curiam<br />

Baiocensem Processus Ordinarius Informativus de vita et virtutibus<br />

eius. Permissa ulteriore indagatione id temporis Sectioni Historicae<br />

Sacrae Congregationis Rituum anno MCMXXXXV, perventum est ad<br />

Causae Introductionem die xvi mensis Ianuarii anno MCMLXXV. Rebus<br />

omnibus peractis iure statutis, Nos ipsi agnovimus heroicitatem vir­<br />

tutum sacerdotis Petri Francisci Jamet per Decretum die xxi Martii<br />

editum anno MCMLXXXV. Subesequenti Decreto die v Iunii prodito anno<br />

MCMLXXXVI approbavimus uti divinitus effectam, deprecante Vene­<br />

rabili Jamet, sanationem Sororis Mariae Irenaeae Leroux, sodalis<br />

Instituti a Bono Salvatore, «a morbo qui a Pott appellatur, quartam<br />

vertebram lumborum afficiente, cum abscessu frigido ossifluente ». Prae­<br />

stituta dein in hanc diem x mensis Maii anni MCMLXXXVII, quartam<br />

post Pascha Dominicam, a Bono Pastore appellatam, diem universalem<br />

deprecationi pro vocationibus consecratam, sollemni Beatificatione in<br />

foro ante Basilicam Sancti Petri, una cum Venerabilibus Servis Dei<br />

Andrea Carolo Ferrari, Ludovico Zephirino Moreau et Benedicta Cam-<br />

biago Frassinello, etiam Petrum Franciscum Jamet in numerum Bea­<br />

torum rettulimus. Hodie namque, hanc inter sacra sumus formulam<br />

elocuti : « Nos vota Fratrum nostrorum Caroli Mariae Martini, Ar­<br />

chiepiscopi Mediolanensis, Aloisii Gonzaga <strong>La</strong>ngevin, Episcopi Sancti<br />

Yacinthi, Ioannis Badré, Episcopi Baiocensis-Lexoviensis, Iosephi Siri,<br />

Archiepiscopi Ianuensis-Bobiensis, necnon plurimorum aliorum Fra­<br />

trum in Episcopatu, multorumque christifidelium explentes, de Congre­<br />

gationis pro Causis Sanctorum consulto, Auctoritate Nostra Apostolica


10<br />

Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

facultatem facimus, ut Servi Dei Andreas Carolus Ferrari, Ludovicus<br />

Zephirinus Moreau, Petrus Franciscus Jamet et Benedicta Cambiago<br />

Frassinello Beatorum nomine in posterum appellentur, eorumque festum<br />

die ipsorum natali : Andreae Caroli Ferrari die secunda Februarii ; Lu­<br />

dovici Zephirini Moreau die vicesima quarta Maii; Petri Francisci<br />

Jamet die decima secunda Ianuarii, Benedictae Cambiago Frassinello<br />

die vicesima prima Martii, in locis et modis iure statutis quotannis cele­<br />

brari possint. In nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti ». Quae vero<br />

per has Litteras statuimus, ea firma sint in perpetuum, contrariis<br />

quibuslibet non obstantibus.<br />

Datum Romae, apud S. Petrum, sub anulo Piscatoris, die x mensis<br />

Maii, anno MCMLXXXVII, Pontificatus Nostri nono.<br />

© AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis<br />

Loco £g Sigilli<br />

In Secret. Status tab., n. 197.916.<br />

HOMILIA<br />

In Petriana basilica habita ob decretos Dei servo Georgio Matulaitis seu<br />

Matulewicz Sanctorum caelitum honores.*<br />

1. (( Siamo stati battezzati in Cristo Gesù »- 1<br />

Oggi, giorno in cui — in unione con la Chiesa in terra lituana —<br />

rendiamo grazie alla Santissima Trinità per il Battesimo di quella<br />

Nazione avvenuto seicento anni fa, San Paolo si rivolge a noi in un<br />

modo particolare.<br />

« Non sapete che quanti siamo stati battezzati in Cristo Gesù,<br />

siamo stati battezzati nella sua morte? ... siamo dunque stati sepolti<br />

insieme a lui ... perché come Cristo fu risuscitato dai morti per mezzo<br />

della gloria del Padre, ... possiamo ... camminare in una vita nuova». 2<br />

Se qualcuno, oggi, domanda che cosa è successo seicento anni fa a<br />

Vilnius e in Lituania, trova la giusta risposta nelle parole dell'apostolo<br />

* Die 28 m. Iunii a. 1987.<br />

1 Rm 6, 3.<br />

2 Ibid. 6, 3-4.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 11<br />

appena ascoltate. Una risposta completa. Cristo entrò nella storia<br />

personale del Granduca e dei suoi connazionali per mezzo del suo<br />

mistero pasquale. Essi furono immersi nella morte redentrice di Cri­<br />

sto, per poter insieme con Lui passare a vita nuova nella sua risur­<br />

rezione.<br />

2. Radunati oggi, in questa Basilica che è il centro della Cristia­<br />

nità, in spirituale comunione con i nostri fratelli e sorelle della<br />

Lituania, meditiamo la realtà sacramentale del Battesimo in tutta<br />

la sua profondità e potenza.<br />

Quando il Risorto inviò gli apostoli a tutte le nazioni della terra,<br />

per annunciare il Vangelo alle genti e battezzarle nel nome della<br />

SS. Trinità, si compirono le parole del profeta Ezechiele ricordate<br />

dall'odierna liturgia :<br />

(( Vi prenderò dalle genti, vi radunerò da ogni terra ... Vi aspergerò<br />

con acqua pura e sarete purificati ... vi darò un cuore nuovo, metterò<br />

dentro di voi uno spirito nuovo )). 3<br />

Il Battesimo : sacramento che rigenera nell'acqua e nello Spirito<br />

Santo, secondo le parole di Cristo a Nicodemo. Il Battesimo : sacra­<br />

mento di una vita nuova, nella quale viene sconfitta l'eredità del<br />

peccato originale, e innestata nell'uomo l'eredità della Redenzione:<br />

la grazia e l'amore.<br />

Così come prega il Salmista : « Crea in me, o Dio, un cuore puro,<br />

rinnova in me uno spirito saldo ! )). 4<br />

Il Battesimo : prima vittoria dello Spirito Santo nell'anima del­<br />

l'uomo. Inizio della via della salvezza eterna in Dio. Inizio del regno<br />

di Dio che è in noi.<br />

3. <strong>La</strong> liturgia dell'odierna solennità ci conduce verso l'uomo inte­<br />

riore, che viene creato nuovamente per opera del Sacramento : (( Porrò<br />

il mio spirito dentro di voi e vi farò vivere secondo i miei precetti<br />

e vi farò osservare e mettere in pratica le mie leggi ». s<br />

E contemporaneamente questa solennità conduce verso il popolo :<br />

« Abiterete nella terra che io diedi ai vostri padri ; voi sarete il mio<br />

popolo e io sarò il vostro Dio )). 6<br />

3 Ez 36, 24-26.<br />

4 Sal 50 [51], 12.<br />

5 Ez 36, 27.<br />

6 Ez 36, 28.


12 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Mentre ascoltiamo le parole del Profeta, i nostri pensieri e i nostri<br />

cuori si rivolgono verso la terra che, da secoli, è abitata dal popolo<br />

lituano : i Lituani, nostri fratelli e sorelle nella comunione dell'ere­<br />

dità cattolica.<br />

Siamo spiritualmente uniti con quella Chiesa sorella, che in que­<br />

sto storico anno 1987 rende grazie alla SS. Trinità per il dono del<br />

S. Battesimo.<br />

Oggi, questa spirituale comunione ha un'espressione particolaris­<br />

sima nella coincidenza della nostra celebrazione sulla Tomba dell'apo­<br />

stolo Pietro e della celebrazione giubilare nazionale a Vilnius. In<br />

questo stesso momento, i Vescovi, i sacerdoti, i religiosi e le religiose<br />

sono raccolti con i loro fedeli presso la Tomba del Patrono San Casi­<br />

miro : le loro voci e le nostre si innalzano insieme verso il Signore,<br />

Padre di tutti e Datore di ogni bene.<br />

<strong>La</strong> presenza in questa Basilica di una Delegazione giunta dalla<br />

Lituania, presieduta dal venerato confratello Monsignor Antanas<br />

Vaicius e composta di sacerdoti rappresentanti di ciascuna diocesi<br />

lituana, rende ancora più viva e quasi tangibile la nostra comunione.<br />

Cari confratelli ! Voi rendete in qualche modo presente in mezzo a<br />

noi, in questo cuore della cattolicità e nel nostro cuore, il vostro<br />

nobile popolo, la vostra Comunità così ricca di fede e di carità, e<br />

l'inestimabile ricchezza di doni spirituali che essa, nei suoi seicento<br />

anni di storia, ha portato e porta alla Chiesa universale.<br />

Accogliamo oggi con gioia anche i lituani dell'emigrazione, qui<br />

convenuti numerosi dai vari continenti, per testimoniare la loro fedeltà<br />

al dono del (( battesimo » ricevuto dai Padri e la loro fraterna unione<br />

con la Comunità cattolica in patria.<br />

4. Cari nostri Fratelli e Sorelle della Lituania ! Il Vescovo di<br />

Roma, il quale — come Successore di San Pietro — è testimone e ser­<br />

vitore dell'unità di tutta la Chiesa, oggi vi saluta cordialmente e vi<br />

dona, in questa Eucaristia, il fraterno bacio di pace.<br />

Con tutto il desiderio del cuore sono con voi. ÏC un desiderio che<br />

porto in me da tanto tempo : ogni giorno visito in preghiera la vostra<br />

Patria. In questa preghiera e nel ricordo di voi si unisce a me tutta<br />

la Chiesa. Specialmente la Chiesa nel continente europeo sente i pro­<br />

fondi legami che la uniscono a voi, diletti Fratelli e Sorelle, che per<br />

la stessa vostra posizione geografica e per tutta la vostra storia, appar­<br />

tenente alla grande famiglia delle nazioni cristiane del continente.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 13<br />

Proprio per questo è oggi così eloquente la presenza di quasi tutti<br />

gli Episcopati d'Europa: essa vi dice quanto profondamente noi tutti<br />

sentiamo la comunione e l'unione con voi.<br />

Ci rallegriamo per la vostra fede e perseveranza cristiana. Insieme<br />

con voi professiamo che « Cristo risuscitato dai morti non muore più ;<br />

la morte non ha più potere su di lui ... Così anche voi consideratevi<br />

morti al peccato, ma viventi per Dio, in Cristo Gesù ». 7<br />

Insieme con voi supplichiamo Iddio onnipotente, affinché « vi ren­<br />

da degni della sua chiamata e porti a compimento, con la Sua potenza,<br />

ogni vostra volontà di bene e l'opera della vostra fede ; perché sia<br />

glorificato il nome del Signore nostro Gesù in voi, e voi in Lui )). 8<br />

5. Oggi desideriamo rendere grazie per tutti coloro che da sei secoli<br />

a questa parte sono diventati servitori e ministri dei misteri di Dio<br />

tra i vostri avi.<br />

E contemporáneamente rendiamo grazie, perché il Battesimo della<br />

Lituania continua a produrre i suoi frutti salvifici nel nostro secolo.<br />

Ne è luminosa espressione la figura del vostro Beato Connazionale,<br />

che proprio oggi ho la gioia di elevare alla gloria degli altari.<br />

L'arcivescovo Giorgio Matulaitis-Matulewicz, la cui vita e i cui<br />

meriti sono stati ricordati poc'anzi, è un particolare dono per la Chiesa<br />

e per la Nazione lituana nella presente circostanza del Giubileo.<br />

Vero (( servo e apostolo di Gesù Cristo )), 9 zelante ed infaticabile<br />

nel ministero in terra patria, in Polonia, a Eoma ed in altri luoghi,<br />

Egli fu Pastore ricco di coraggio e di iniziativa, capace di affrontare,<br />

con prudenza e spirito di sacrifìcio, situazioni difficili per la Chiesa,<br />

sempre preoccupato esclusivamente della salvezza delle anime a lui<br />

affidate.<br />

E se egli seppe superare ogni prova e godere di tanta larga stima,<br />

fu per le sue virtù, praticate in modo straordinario. Ne dà testimo­<br />

nianza la molteplicità dei campi, in cui il suo lavoro pastorale fu<br />

sempre fecondo di frutti : dallo zelante svolgimento della missione<br />

sacerdotale, all'espletamento dei delicati incarichi affidatigli dalla<br />

<strong>Santa</strong> <strong>Sede</strong> ; dall'insegnamento alla promozione della cultura cattolica<br />

e della giustizia sociale, ed all'impegno personale costante al servizio<br />

dei più poveri e più bisognosi. Vorrei ricordare particolarmente lo<br />

7 Rm 6, 9. 11.<br />

8 2 Tess 1, 11-12.<br />

' 2 Pt 1, 1.


14 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

zelo con cui egli praticò e promosse la vita religiosa, riformando la<br />

Congregazione dei Chierici Mariani e fondando quelle delle Suore<br />

dell'Immacolata Concezione e delle Ancelle di Gesù in Eucaristia.<br />

I suoi figli e le sue figlie spirituali, oggi qui largamente rappresentati,<br />

hanno raccolto da lui un'eredità preziosa di santità e di dedizione<br />

alla Chiesa ed ai fratelli. Tutto questo rigoglio di risultati nasceva<br />

da un'intensa vita interiore, che lo teneva costantemente unito a Dio.<br />

Il nuovo Beato è, in special modo, uno splendido modello di Ve­<br />

scovo, che si fece eroicamente « tutto a tutti », profondamente conscio<br />

della propria missione pastorale, vero apostolo di unità, interamente<br />

dedito all'annuncio del Vangelo ed all'opera di santificazione delle anime.<br />

6. Nel Vangelo di oggi udiamo le parole di Cristo Signore :


Acta Ioannis Pauli Pp. II 15<br />

cessiate di essere « degni di Cristo » : « Chi prende la sua croce e mi<br />

segue, è degno di me ». Così Egli dice.<br />

Tante volte, nel corso della vostra storia, voi avete mostrato di<br />

desiderare di essere degni di Cristo — e, più volte, anche in modo eroico.<br />

Che cosa possiamo augurarvi di più oggi, in questo anno giubi­<br />

lare e per il futuro?<br />

Vi auguriamo : di essere sempre degni di Cristo ! di essere il Popolo<br />

di Dio, nel paese che Dio diede ai vostri avi ... e che Dio e Padre del<br />

nostro Signore Gesù Cristo sia sempre il vostro Dio. 12<br />

Amen.<br />

ALLOCUTIONES<br />

I<br />

Ad exc.mum virum Reginaldum Reagan, Praesidem Foederatarum Civi­<br />

tatum Americae Septemtrionalis.*<br />

Mr President,<br />

This is the second time that I have the pleasure of weleoming you<br />

to the Vatican. Although this visit is somewhat brief, I am grateful<br />

for the opportunity to assure you again of my great esteem for all<br />

the people of the United States of America.<br />

On the occasion of your previous visit, I spoke of the importance<br />

of building society on "the strong foundation of moral and spiritual<br />

values", and I expressed the hope that world peace might be fostered<br />

through greater trust between peoples and nations—"a trust that is<br />

manifested and proved through constructive negotiations aimed at<br />

ending the arms race, and at liberating immense resources that can<br />

be used to alleviate misery and feed millions of hungry human beings".<br />

I am confident, Mr President, that you share my continued concern<br />

about thèse issues. Whenever moral and spiritual values are rejected,<br />

or even given mere lip service and not truly integrated into daily life,<br />

then we, as individuáis or groups, as communities or nations, fall<br />

short of what we were intended to be as men and women created in<br />

u Cf. Ez 36, 28.<br />

* Die 6 m. Iunii a. 1987.


16 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

the image of God. At the same time, the absence of trust, and an<br />

unwillingness to work together for the good of ali, breed division in<br />

the world and become a great stumbling block to the pursuit of true<br />

justice and peace.<br />

In order to secure a brighter future and to overeóme the obstacles<br />

to peaceful coexistence in the world, we must keep in mind a fun­<br />

damental truth about human life, namely that together we make up<br />

a single human family. We are sons and daughters of one and the<br />

same God, brothers and sisters in a common humanity. As I stated<br />

in my Message for the 1987 World Day of Peace : "By simply being<br />

born into this world, we are of one inheritance and one stock with<br />

every other human being. This oneness expresses itself in ali the<br />

richness and diversity of the human family : in différent races, cultures,<br />

languages and histories. And we are called to recognize the basic<br />

solidarity of the human family as the fundamental condition of our<br />

life together on this earth". 1<br />

The conséquences of this important truth are many and profound.<br />

If taken to heart, this truth will shape the attitudes of mind and<br />

spirit which make it possible for peoples and nations to collaborate<br />

effectively for the good of ali—to overeóme strife and conflict, to<br />

promote authentic integrai development and to assist refugees and<br />

victims of naturai disasters. The oneness of humanity must have<br />

an impact on the policies and practices of governments, providing<br />

a solid foundation for international coopération which reaches beyond<br />

politicai, racial, geographical and ideological boundaries and forges<br />

new bonds of trust and mutuai service. Even those who have previously<br />

been labelled as enemies can be seen in a new perspective, as brothers<br />

and sisters in the one human family.<br />

Not long ago it became possible to establish full diplomatie relations<br />

between the Holy See and the United States. You view such relations<br />

as an important way of furthering mutual understanding and con-<br />

structive collaboration. The Holy See has no politicai ambitions, but<br />

it does consider it part of its mission in the world to be vitally con-<br />

cerned about human rights and the dignity of all, especially the poor<br />

and suffering. Drawing its inspiration and guidance from the Gospel<br />

of Jesus Christ, who carne "to bring glad tidings to the poor", 2 the<br />

1 No. 1.<br />

2 Lk 4:18.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 17<br />

Holy See seeks to promote the highest spiritual values and ethieal<br />

principies. In this regard, diplomatie relations are meant to facilitate<br />

a more fruitful dialogue on the basic questions facing the international<br />

community.<br />

In sharing thèse thoughts with you today, I also wish to say how<br />

I look forward to my fortheoming visit to the United States. Memories<br />

of my previous visit remain for me a source of Joy. I am grateful<br />

for this further opportunity to travel to a number of cities in your<br />

country, and thus to be once again in the midst of the American people,<br />

so as to join my heart and voice with theirs in praise of the living G od.<br />

May the Lord assist you, Mr President, in ail your lofty responsi -<br />

bilities, and may his blessing be upon you and ali the people of the<br />

United States of America.<br />

II<br />

Ad Austriae episcopos sacra limina visitantes.*<br />

Liebe Mitbrüder im Bischofsamt!<br />

1. In der Liebe Jesu Christi, unseres Herrn und Meisters, grüße<br />

ich Euch, denen der Hirtendienst für die Kirche in Österreich aufge­<br />

tragen ist. Die Begegnung mit Euch anläßlich Eures Ad-limina-<br />

Besuches erinnert mich mit Freude an meinen Pastoralbesuch in Eurem<br />

<strong>La</strong>nd im Jahre 1983. Viele Zeichen der Lebendigkeit Eurer Kirche<br />

haben wir damals erleben dürfen. Mögen die Begegnungen jener Tage<br />

und unsere gemeinsame Besinnung auf die Sendung der Kirche in der<br />

Welt von heute das religiöse Leben in Euren Gemeinden weiter geistig<br />

prägen und Eure Gläubigen in der christlichen Hoffnung bestärken.<br />

Herzlich danke ich Euch für die brüderliche Einladung zu einem wei­<br />

teren Pastoralbesuch. Ich freue mich schon darauf und bitte Euch, den<br />

Katholiken und allen Menschen in Eurer Heimat meine Grüße zu über­<br />

bringen.<br />

Sodann gedenke ich bei dieser Begegnung des verehrten Herrn<br />

Kardinals König, der seit Eurem letzten Ad-limina-Besuch aus Al­<br />

tersgründen um die Entpflichtung von der Leitung der Erzdiözese<br />

Wien gebeten hat. Auch an dieser Stelle möchte ich ihm noch einmal<br />

aufrichtig für das langjährige bischöfliche Wirken im Dienst der<br />

* Die 19 m. Iunii a. 1987.<br />

2 - A. A. S.


18 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Ortskirche und des Heiligen Stuhles danken. Zugleich grüße ich sehr<br />

herzlich seinen Nachfolger, den Herrn Erzbischof Hans Hermann<br />

Graer, und erbitte ihm für seinen verantwortungsvollen bischöflichen<br />

Dienst, den er mit großer seelsorglicher Hingabe aufgenommen hat,<br />

Gottes besonderen Beistand und Segen. Ebenso gilt mein herzlicher<br />

Gruß und Segenswunsch dem neuen Militarbischof Msgr. Kostelecky<br />

sowie dem neuen Weihbischof der Erzdiözese Wien, Msgr. Krenn.<br />

2. Liebe Mitbrüder ! Der Ad-limina-Besuch der Bischöfe ist von<br />

seinem geschichtlichen Ursprung her an erster Stelle ein Akt der<br />

Frömmigkeit, ein Pilgerbesuch an den Gräbern der Apostel Petrus und<br />

Paulus in der Ewigen Stadt. Er entspricht Eurer Berufung als Nach­<br />

folger der Apostel und ist somit eine geistige Rückkehr und Besinnung<br />

auf den Ursprung und das Wesen Eurer bischöflichen Sendung. Von<br />

hier sollt Ihr neu gestärkt, mit neuem Mut und mit neuer Zuversicht<br />

zu Euren Hirtenaufgaben zurückklehren. Die erneute Bindung an die<br />

im Miteinander von Petrus und Paulus sichtbar werdende Einheit der<br />

Kirche war notwendigerweise von Anfang an im Besuch »ad limina«<br />

mitgemeint, zumal dieser niemals nur ein Besuch bei Gräbern, bei<br />

Toten war, sondern zugleich eine Begegnung mit dem lebendigen<br />

Träger des Petrusamtes einschloß. So entwickelte sich diese Pilger­<br />

fahrt allmählich mit innerer Konsequenz zu einem kanonisch vor­<br />

geschriebenen regelmäßigen Zusammentreffen der Bischöfe aus allen<br />

Ländern mit dem Bischof von Rom, dem Nachfolger Petri, den das II.<br />

Vatikanische Konzil als das »immerwährende, sichtbare Prinzip und<br />

Fundament für die Einheit der Vielheit von Bischöfen und Gläubigen«<br />

bezeichnet. 1 Die innere Gemeinschaft in Hirtenauftrag und Lehre mit<br />

den Aposteln, deren Nachfolger die Bischöfe sind, schließt notwendig<br />

ihre volle Einheit mit dem jeweiligen Nachfolger des Apostels Petrus<br />

ein, dem der Herr in besonderer Weise aufgetragen hat, die Herde<br />

Gottes zu weiden und die Brüder zu stärken. 2<br />

An derselben Stelle der Dogmatischen Konstitution »Lumen gen­<br />

tium« nennt das Konzil auch die einzelnen Bischöfe selbst »Prinzip<br />

und Fundament der Einheit in ihren Teilkirchen, die nach dem Bild<br />

der Gesamtkirche gestaltet sind«. 3 Das Petrusamt und das Bischofsamt<br />

stehen wesentlich im Dienst der Einheit der Kirche mit ihrem Ursprung<br />

1 Lumen gentium, 23.<br />

2 Vgl. Joh 21, 15-18; Lk 22, 32.<br />

3 Ebd.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 19<br />

und der Einheit der Teilkirchen und der Gläubigen untereinander.<br />

Gerade heute, da sich die Teilkirchen in zunehmendem Maße ihrer<br />

eigenen Geschichte und Kultur bewußt werden und diese noch mehr<br />

in das kirchliche Leben integrieren möchten, kommt diesem Dienst an<br />

der Einheit eine um so größere Bedeutung zu. Darum die eindringliche<br />

Mahnung des II. Vatikanischen Konzils: »Alle Biscöfe müssen...<br />

die Glaubenseinheit und die der ganzen Kirche gemeinsame Disziplin<br />

fördern und schützen sowie die Gläubigen anleiten zur Liebe zum<br />

ganzen mystischen Leib Christi ... Indem sie ihre eigene Kirche als<br />

Teil der Gesamtkirche recht leiten, tragen sie wirksam bei zum Wohl<br />

des ganzen mystischen Leibes, der ja auch der Leib der Kirchen ist«. 4<br />

Somit ist der Ad-limina-Besuch für die einzelnen Bischöfe und Bi­<br />

schofskonferenzen auch der geeignete Anlaß, sich über ihr Wirken in<br />

den Ortskirchen Rechenschaft zu geben und ihre Hirtenaufgaben am<br />

Maßstab der Gesamtkirche und des obersten Lehramtes neu auszu­<br />

richten.<br />

3. Ihr habt mir, liebe Brüder, in Euren Gesprächen von geistlichen<br />

Freuden, aber auch von Sorgen berichtet, die Euch bewegen. Ich danke<br />

mit Euch Gott, dem Geber alles Guten, für die Treue so vieler Priester<br />

und Ordensleute in ihrem Dienst, die Bereitschaft einer großen Zahl<br />

von <strong>La</strong>ienchristen zum Mittragen in der Kirche, für die Strahlkraft<br />

apostolischer Gruppen und Bewegungen, die Solidarität mit den Armen<br />

in der Heimat und im Ausland, zumal in den Ländern der Dritten<br />

Welt, den Einsatz für die Weltmission. Ihr begegnet aber in der Kirche<br />

und Gesellschaft Eures <strong>La</strong>ndes auch großen Sorgen und Problemen :<br />

Arbeitslosigkeit, die besonders junge Menschen belastet; Gefährdung<br />

der Natur als dem menschlichen Lebensraum, Gefährdung von Ehe<br />

und Familie, vieltausendfache Angriffe gegen das ungeborene Leben,<br />

Schwund des religiösen Leben, Rückgang von Priester- und Ordensbe­<br />

rufen, eine wachsende Zahl von Kirchenaustritten.<br />

Gewiß, viele Probleme in der Kirche und Gesellschaft Österreichs<br />

gleichen denen in nicht wenigen anderen Ländern. Doch darf dieser<br />

Umstand natürlich Eure Anstrengungen für eine Erneuerung durch<br />

einen verstärkten pastoralen Einsatz in keiner Weise mindern. Im<br />

Gegenteil ! Angesichts der um sich greifenden Glaubenslosigkeit und<br />

Säkularisierung in der heutigen Welt, die das Leben und Wirken der<br />

Kirche zunehmend erschweren und es dadurch geradezu herausfordern,<br />

4 Ebd.


20 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

ist jeder Christ und die ganze kirchliche Gemeinschaft zu einem um so<br />

überzeugenderen Zeugnis für Christus und seine Frohe Botschaft auf­<br />

gerufen. Aber auch hier gilt für die Glaubwürdigkeit dieses Zeugnisses<br />

gegenüber der Veit als Voraussetzung die Forderung nach einer Ein­<br />

mütigkeit, die sich vom Ganzen her und auf das Ganze hin versteht,<br />

jener wahrhaft theologischen Einheit, um die der Herr am Abend vor<br />

seinem Leiden gebetet hat : »Alle sollen eins sein : Wie Du, Vater, in<br />

mir bist und ich in Dir bin, sollen sie eins sein, damit die Welt glaubt,<br />

daß Du mich gesandt hast«. 5<br />

4. In diesem von Christus beschworenen Geist einer wahrhaft katho­<br />

lischen Einheit, in der von dort kommenden Bereitschaft zum gegen­<br />

seitigen Verstehen und Verzeihen sind auch jene Schwierigkeiten und<br />

Konflikte zu lösen, die sich in letzter Zeit in der Kirche von Österreich<br />

im Zusammenhang mit einigen Bischofsernennungen ergeben haben.<br />

Nicht nur ihr Auftreten als solches, sondern vol allem unser christlicher<br />

Umgang mit ihnen verlangt unsere besondere Sorge und Umsicht als<br />

Hirten und Gläubige, Bischöfe, Priester und <strong>La</strong>ien. Ich bitte Euch,<br />

die tieferen Ursachen dieser Konflikte zu ergründen und Eure geistliche<br />

Kraft zu ihrer Überwindung einzusetzen.<br />

Ihr dürft keinen Zweifel an dem Recht des Papstes zur freien<br />

Ernennung der Bischöfe aufkommen lassen, das sich im Ringen um die<br />

Freiheit, die Einheit und die Katholizität der Kirche im <strong>La</strong>uf der<br />

Geschichte in oft schmerzlichen Prozessen immer klarer herausgebildet<br />

hat und — unbeschadet einzelner partikularkirchlicher Sonderrege­<br />

lungen — entsprechend den Leitlinien des II. Vatikanischen Konzils vom<br />

neuen kirchlichen Gesetzbuch ausdrücklich unterstrichen wurde. 6<br />

Dieser geschichtlichen Entwicklung wird nicht gerecht, wer sie ein­<br />

fach unter Kategorien der Macht interpretiert. Sie ist letztlich von der<br />

Verantwortung für das gemeinsame Zeugnis des einen Glaubens be­<br />

stimmt. Tatsächlich zeigt die Geschichte, daß diese Regelung die<br />

Kirche vor Parteienbildung und vor Gruppenherrschaft schüzt und<br />

Ernennungen sicherstellt, die nur vom geistlichen Auftrag des Amtes<br />

und vom Gemeinwohl der Kirche geleitet sind. Die letzten Jahrzehnte<br />

haben überdies eindrucksvoll sichtbar werden lassen, daß gerade diese<br />

Praxis wahrhaft volksverbundene und zugleich weltkirchlich heraus­<br />

ragende Bischofsgestalten möglich gemacht hat. Die klar bekundete<br />

5 Joh 17, 21.<br />

6 Can. 377 Cl C; vgl. Christus Dominus, 20.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 21<br />

Einmütigkeit aller Bischöfe mit dem Heiligen Stuhl in dieser Frage<br />

wird der sicherste Weg sein, um die Polarisierungen zu überwinden,<br />

die sich in den Auseinandersetzungen der letzten Monate gezeigt haben.<br />

Darüber hinaus habt Ihr Euch selbst zum Ziel gesetzt, das Gespräch<br />

über mögliche Mängel oder gar Fehlentwicklungen im kirchlichen Leben<br />

Eures <strong>La</strong>ndes in diesem Geiste zu suchen und fortzuführen. Schon die<br />

Begegnungen mit den verschiedenen Dikasterien des Heiligen Stuhles<br />

während Eures jetzigen Ad-limina-Besuches werden Euch hilfreiche<br />

Anstöße zur Klärung der entstandenen Fragen bieten.<br />

5. Das vom II. Vatikanischen Konzil aufgestellte Programm für die<br />

Erneuerung der Kirche bleibt die vordringliche pastorale Aufgabe der<br />

Kirche am Ende dieses zweiten christlichen Jahrtausends. Dabei geht<br />

es vor allem um eine innere Erneuerung zur Verlebendigung und Ver­<br />

tiefung des geistlichen Lebens der Gläubigen in Treue zu Christus und<br />

seinem Evangelium. Euch als Oberhirten im Volke Gottes obliegt die<br />

Pflicht, in Gemeinschaft mit dem Nachfolger Petri die Lehren des<br />

Konzils authentisch darzulegen, Mißverständnissen und falschen Schluß­<br />

folgerungen zu wehren und die Konzilsbeschlüsse mit Umsicht und<br />

Geduld in Euren Diözesen und Gemeinden durchzuführen.<br />

In eine besonders schwere Verantwortung nimmt Euch Euer Dienst<br />

an der Einheit des Glaubens, zumal in einer Zeit, »in der man die<br />

gesunde Lehre nicht erträgt, sondern sich nach eigenen Wünschen<br />

immer neue Lehrer sucht, die den Ohren schmeicheln«. 7 Die Förderung<br />

und Formung der christlichen Familien ist und bleibt Grundlage aller<br />

weiteren pastoralen Arbeit. Die wesentlichen Maßstäbe dafür sind in<br />

dem auf den Bischofssynode von 19<strong>80</strong> fußenden Apostolischen Schreiben<br />

»Familiaris consortio« verbindlich dargestellt, das zu den Fragen der<br />

Sexual- und Ehemoral die von Paul VI. in der Enzykliak »Humanae<br />

vitae« von der ganzen Tradition des Glaubens her gefällten Entscheide<br />

aufnimmt und entfaltet. An der Gültigkeit der dort dargestellten<br />

sittlichen Ordnungen darf kein Zweifel gelassen werden. Wenn im<br />

ersten Augenblick der Veröffentlichung der Enzyklika noch eine gewisse<br />

Ratlosigkeit verständlich war, die sich auch in manchen bischöflichen<br />

Erklärungen niedergeschlagen hat, so hat der Fortgang der Entwicklung<br />

die prophetische Kühnheit der aus der Weisheit des Glaubens ge­<br />

schöpften Weisung Pauls VI. immer eindringlicher bestätigt. Immer<br />

deutlicher zeigt sich, daß es unsinnig ist, etwa die Abtreibung durch<br />

7 2 Tim 4, 3.


22 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Fördern der Kontrazeption überwinden zu wollen. Die Einladung zur<br />

Kontrazeption als einer vermeintlich »gefahrlosen« Weise des Umgangs<br />

der Geschlechter miteinander ist nicht nur eine verkappte Leugnung<br />

der sittlichen Freiheit des Menschen. Sie fördert ein entpersonali­<br />

siertes, rein auf den Augenblick gerichtes Verständnis der Sexualität<br />

und fördert damit letztlich wieder jene Mentalität, aus der die Abtrei­<br />

bung stammt und von der sie dauernd genährt wird. Im übrigen ist<br />

Euch gewiß nicht unbekannt, daß bei neueren Mitteln die Übergänge<br />

zwischen Kontrazeption und Abtreibung weithin fließend geworden sind.<br />

Ebenso muß um der Menschen willen die Unauflöslichkeit der Ehe,<br />

die Endgültigkeit des aus der Liebe kommenden Ja, deutlich gewahrt<br />

bleiben. Das Nein der Kirche zum Sakramentenempfang der wieder­<br />

verheirateten Geschiedenen ist nicht Ausdruck von Unbarmherzigkeit,<br />

sondern Verteidigung der Liebe und Verteidigung der Treue. Im<br />

übrigen darf nicht nur dieses Nein herausgestellt werden. Wenn auf<br />

der sakramentalen Ebene unverrückbar das Nein gilt, so wird um so<br />

wichtiger die seelsorgliche Zuwendung zu diesen in schwierigen Situa­<br />

tionen lebenden Mitgliedern unserer Gemeinden, die ganz konkret<br />

fühlen müssen, daß sie um so mehr von der Liebe der Kirche getragen<br />

werden. »Wenn ein Glied leidet, leiden die anderen mit«. 8 Dann und<br />

nur dann werden diese Christen auch den Kommunionausschluß ver­<br />

stehen und von innen her annehmen können. 9<br />

6. Von großer Bedeutung ist sodann der Religionsunterricht in den<br />

Schulen und die Katechese auf allen Ebenen. Ich vertraue darauf, daß<br />

Ihr sie mit großer Wachsamkeit und Liebe begleitet und alles tut,<br />

damit der heranwachsenden Generation der unverfälschte Glaube der<br />

Kirche vermittelt wird. Es steht zu hoffen, daß der in Vorbereitung<br />

befindliche Weltkatechismus dafür eine wertvolle Hilfe leisten wird.<br />

Ein ganz entscheidender Punkt ist ferner auch die theologische<br />

Ausbildung der Priesteramtskandidaten und generell die Arbeit der<br />

theologischen Hochschulen und Fakultäten in Forschung und Lehre.<br />

Auch heute beruft der Herr wie zu allen Zeiten und nicht weniger als<br />

früher Menschen in seinen besonderen priesterlichen Dienst. Aber<br />

damit dieser Ruf zur Reifung komme, muß er sorgsam gehütet und<br />

begleitet werden. Darin liegt die fast erschreckend große Verant-<br />

8 1 Kor 12, 26.<br />

9 Vgl. Familiaris consortio, 84.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 23<br />

wortung aller, die an der Bildung und Ausbildung der Priesteramts­<br />

kandidaten beteiligt sind. <strong>La</strong>ßt Euch diese Aufgabe, an der die Zukunft<br />

der Kirche in Eurem <strong>La</strong>nd wesentlich hängt, ganz besonders angelegen<br />

sein, und tut alles, damit diese Ausbildung in einem wahrhaft katholi­<br />

schen Geist geschieht.<br />

Endlich möchte ich Euch in diesem Zusammenhang die Sorge um<br />

die Mitte der Kirche, das heiligste Sakrament der Eucharistie, und<br />

um das Bußsakrament ans Hers legen. Die Eucharistie darf niemals<br />

der Beliebigkeit willkürlicher Gestaltung ausgeliefert werden. Sie<br />

erhält ihre Größe nicht durch Gestaltungen, sondern durch das, was<br />

sie ist. Sie ist dann und nur dann recht gestaltet, wenn Priester und<br />

Gemeinde nicht nach Eigenem suchen, sondern sich ganz in den inneren<br />

Anspruch der Liturgie der Kirche selbst hineingeben und versuchen,<br />

ihm ihrerseits von innen her zu entsprechen. Das Bußsakrament ist in<br />

ganz besonderem Maß »personalistisch« strukturiert : Es ist die höchst<br />

persönliche Begegnung eines jeden einzelnen mit dem richtenden und<br />

richtend-verzeihenden Herrn. Es ist nicht nur der unersetzliche Ort der<br />

Formung und Reinigung des Gewissens ; es schenkt jene ganz persönli­<br />

che Vergebung, die der Mensch braucht, um Schuld zü überwinden,<br />

die immer persönlich ist und gerade darum die Gemeinschaft trifft.<br />

Alles dies weist wieder auf den Punkt hin, von dem wir ausgegan­<br />

gen sind : auf die Einheit der Kirche, die als Gemeinschaft der Heiligen<br />

Träger der sakramentalen Vollmacht und der gültigen Auslegung von<br />

Gottes Wort im Heute ist. Die Einheit in der Kirche ist Einheit in der<br />

Wahrheit und Einheit in der Liebe, was eine grundlegende Einheit in<br />

der Disziplin miteinschließt. Der Dienst an der Fülle der Wahrheit<br />

ist in einer besonderen Weise den Bischöfen in Gemeinschaft mit dem<br />

Papst aufgetragen. Die Fülle der Wahrheit ist nicht dem einzelnen<br />

verheißen, sondern der ganzen Kirche in Einheit mit den Aposteln,<br />

mit Petrus. Deshalb können auch die schwerwiegenden pastoralen<br />

Fragen, die sich der Kirche heute stellen, nur in dieser Einheit eine<br />

tragfähige und gültige Antwort finden.<br />

7. Eure Hirtensorge in der Leitung Eurer Diözesen hat in einer ganz<br />

besonderen Weise Euren Priestern zu gelten, die Eure unmittelbaren<br />

Mitarbeiter im Heilsauftrag der Kirche sind. Stärkt und führt sie in<br />

ihren vielfältigen Seelsorgsaufgaben und bemüht Euch zusammen mit<br />

ihnen durch geeignete Initiativen um genügend neue Priester- und<br />

Ordensberufe. Setzt Euch mit Ihnen zugleich dafür ein, daß auch die


24 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

<strong>La</strong>ien sich ihres christlichen Auftrages immer stärker bewußt werden<br />

und ihn in ihren jeweiligen Lebensverhältnissen zu verwirklichen suchen.<br />

Auch sie sind ja als getaufte und gefirmte Christen nicht nur Empfänger<br />

unserer Seelsorge, sondern ebenfalls zur Mitverantwortung und aktiven<br />

Mitwirkung in der Kirche berufen. Die kommende Bischofssynode<br />

wird uns helfen, ihre Stellung und Aufgabe in der Sendung der Kirche<br />

noch deutlicher zu erfassen. Dabei kann es sich weder um eine Konkur­<br />

renzstellung zum Klerus noch um eine Klerikalisierung der <strong>La</strong>ien han­<br />

deln, sondern vor allem um die ihnen angemessene, spezifische Teil­<br />

nahme am besonderen Weltauftrag der Kirche unter der Leitung der<br />

von Gott bestellten Hirten.<br />

Euer <strong>La</strong>nd hat schon eine lange und sehr fruchtbare Tradition des<br />

<strong>La</strong>ienapostolates mit einer Vielzahl von Formen. Da sind zum einen<br />

jene bewährten Formen, die sich häufig mit der Katholischen Aktion<br />

verbinden. Diese Gruppen haben maßgeblichen Anteil an der Mit­<br />

gestaltung der Gesellschaft aus dem Geist des Evangeliums und an<br />

der Bereitschaft der österreichischen Katholiken für ihr eindrucks­<br />

volles Sozialengagement. Zu diesen Vereinigungen kommen in jüngster<br />

Zeit solche Bewegungen und Gruppen, die der Vertiefung des Glaubens<br />

und der Frömmigkeit vor dem Weltauftrag der <strong>La</strong>ien bewußt den<br />

Vorrang geben. Es liegt auf der Hand, daß die unterschiedlichen<br />

Konzepte des <strong>La</strong>ienapostolates ihre Berechtigung, ja ihre Notwendigkeit<br />

und einen sich gegenseitig ergänzenden Charakter haben. Wir sollten<br />

sie deshalb gleichermaßen fördern und diejenigen geistlich begleiten,<br />

die in ihnen Verantwortung tragen.<br />

Bei der Vielfalt und Verschiedenheit der Vereinigungen und Gemein­<br />

schaften kommt der Gemeinsamkeit der kirchlichen Sendung eine hohe<br />

Bedeutung zu. Glaubwürdigkeit der Verkündigung hängt nicht zuletzt<br />

von der Einheit des Geistes ab, der zwischen den verschiedenen Wegen<br />

des Apostolates herrscht. Die Ordung des Miteinander ist nicht als<br />

Einebnung berechtigter Unterschiede zu verstehen, noch kann sie durch<br />

administrative Disziplinierung erreicht werden. Einheit ist vielmehr<br />

in der Vielheit möglich, wenn alle Christen sich als Glieder am Leib<br />

Christi verstehen und jeder lernt, auch im andern Gottes Geist und<br />

Gaben am Werk zu sehen. Selbstverständlich gelingt den unterschied­<br />

lichen <strong>La</strong>iengruppen dieses vom Geist Christ selbt geordnete Miteinander<br />

um so leichter, je deutlicher wir Amtsträger uns von der «communio<br />

affectiva et effectiva« leiten lassen und auch in unserem Miteinander<br />

sich der Wille zur Einheit bekundet.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 25<br />

8. Liebe Mitbrüder ! Indem ich Euch zu Eurem Ad-limina-Besuch<br />

diese Überlegungen anvertraue, begleite ich Euer weiteres Wirken in<br />

Euren Diözesen mit meinen besten Segenswünschen und mit meinem<br />

Gebet. Zum Auftrag der Bischöfe gehört immer wieder auch der Mut,<br />

öffentlichem Meinungsdruck zu widerstehen und ihm, auch zum Wohl<br />

der Gesellschaft, das Maß des Glaubens entgegenzustellen, von dem her<br />

sich eine authentische kirchliche Öffentlichkeit als lebendige Kraft<br />

bildet. Dazu wird auch das offene brüderliche Gespräch helfen, das<br />

Gegensätze nicht auszuklammern braucht, weil sie von der tieferen<br />

Einheit des gemeinsamen Glaubens unterfangen sind. So wächst dann<br />

Bereitschaft zur vielgestaltigen verantwortlichen Zusammenarbeit im<br />

Heilsauftrag der Kirche, entsprechend der jeweiligen Berufung; so<br />

wächst eine reiche und tiefe Einmütigkeit im Glauben zwischen Bi­<br />

schöfen, Priestern und <strong>La</strong>ien. Und so bleibt dann in Euren Ortskirchen<br />

jene Einheit des Geistes erhalten, in der »alle einander in brüderlicher<br />

Liebe zugetan sind und sich in gegenseitiger Achtung übertreffen«. 10<br />

Ich weiß um Euren großen Einsatz, um Euer Mühen und Sorgen,<br />

und ich danke Euch dafür. »Petrus, liebst du mich?« hat Christus den<br />

Apostel gefragt, an dessen Grab Ihr in diesen Tagen betet. Christus<br />

fragt uns alle. <strong>La</strong>ßt uns in brüderlicher Eintracht antworten : Herr, du<br />

weißt alles; du weiß auch, daß wir dich lieben. Auf dein Wort hin<br />

wollen wir erneut das Netz auswerfen zu einer mutigen und geduldigen<br />

Evangelisierung Österreichs und ganz Europas. Dafür erteile ich Euch,<br />

Euren Priestern und allen Eurer Hirtensorge anvertrauten Gläubigen<br />

in der Liebe Christi von Herzen meinen besonderen Apostolischen Segen.<br />

III<br />

Ad presbyteros qui curam pastoralem gerunt in consociatione vulgo Azione<br />

Cattolica Italiana coram admissos.*<br />

Varissimi!<br />

1. Sono lieto di potermi incontrare oggi con voi, Assistenti Eccle­<br />

siastici dell'Azione Cattolica Italiana, riuniti a Roma in occasione del<br />

vostro Convegno Nazionale per riflettere sul tema « Vocazione e mis­<br />

sione dei laici nella Chiesa e nel mondo », nella prospettiva dell'ormai<br />

w Vgl. Rom 12, 10.<br />

• Die 23 m. Iunii a. 1987.


26 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

imminente Sinodo dei Vescovi. Non poteva mancare una meditazione<br />

in comune su tale impegnativo argomento da parte dell'Azione Catto­<br />

lica e, in particolare, da parte di coloro che, per mandato dei Vescovi,<br />

svolgono in essa, come sacerdoti, il loro compito ministeriale.<br />

Desidero esprimere il mio sincero affetto per voi qui presenti, per i<br />

vostri confratelli e per tutta l'Azione Cattolica Italiana, la quale nei<br />

più di cento anni della sua storia ha vissuto con generosità la sua spe­<br />

cifica vocazione a collaborare con l'apostolato proprio della Gerarchia.<br />

Un saluto particolarmente cordiale rivolgo al nuovo Assistente Ge­<br />

nerale, Mons. Antonio Bianchin, e gli porgo i miei auguri per il suo<br />

lavoro in seno all'Azione Cattolica.<br />

2. In questo incontro sento il dovere di rivolgervi una parola di<br />

apprezzamento e di stima per la delicata missione che voi, come Assi­<br />

stenti Ecclesiastici, svolgete nei vari rami dell'Azione Cattolica a<br />

livello diocesano e parrocchiale. Voi siete chiamati a rendere presente<br />

ed operante nelle associazioni la sollecitudine pastorale del Vescovo e a<br />

garantire la piena ed effettiva comunione di pensieri e di intenti dei<br />

Soci con lui. <strong>La</strong> missione dell'Assistente ecclesiastico è anzitutto sacer­<br />

dotale e, perciò, diretta ad educare alla fede ed a far crescere nella<br />

vita interiore, giustamente definita « anima di ogni apostolato )). Vostro<br />

compito precipuo è di portare a vivere il primato dello spirituale, cioè<br />

della preghiera, del religioso ascolto della Parola di Dio, in modo che<br />

i laici di Azione Cattolica rispondano con letizia e generosità alla<br />

chiamata alla santità ed alla loro missione specifica secondo il Van­<br />

gelo. (( Tutti i fedeli ... saranno ogni giorno più santificati nelle loro<br />

condizioni di vita, nei loro doveri o circostanze, se accettano tutto con<br />

fede dalla mano del Padre celeste e cooperano con la volontà divina,<br />

manifestando a tutti, nello stesso servizio temporale, la carità con la<br />

quale Dio ha amato il mondo »- 1 Chiamati come siete ad essere educa­<br />

tori qualificati alla vita di fede, alla preghiera personale e comunitaria,<br />

alla partecipazione attiva e consapevole all'Eucaristia e alla vita sacra­<br />

mentaria, siate perciò attenti nell'accompagnare ciascun Socio nel<br />

cammino verso la « maturità cristiana » ; siate guide sicure, da cui i<br />

<strong>La</strong>ici sappiano di poter ricevere luce e forza spirituale per la forma­<br />

zione all'apostolato loro proprio. Per questo voi avete un particolare<br />

dovere di esprimere con tutta la vostra vita la proposta evangelica che<br />

offrite loro. Essi vi chiedono che nelle vostre persone e nel vostro com-<br />

1 Lumen gentium, 41.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 27<br />

portamento ci sia una autentica e trasparente presenza di Cristo Pa­<br />

store e Sacerdote delle anime. Siate pertanto appassionati e gioiosi<br />

testimoni della vostra vocazione presbiterale e del vostro ministero,<br />

vissuto e realizzato in piena comunione con i vostri Pastori e i vostri<br />

Confratelli, e in leale adesione col Magistero della Chiesa !<br />

3. <strong>La</strong> missione dell'Assistente ecclesiastico è, poi, finalizzata a pro­<br />

muovere negli aderenti all'Associazione la loro tipica vocazione laicale<br />

nelle sue implicazioni e nella sua specificità di collaborazione orga­<br />

nizzata all'apostolato proprio della Gerarchia. Prodigatevi pertanto<br />

nelle Diocesi e nelle vostre Associazioni per il riconoscimento della<br />

dignità e della responsabilità dei <strong>La</strong>ici e del loro ruolo specifico nel­<br />

l'ambito della missione della Chiesa : uomini, donne, giovani, adole­<br />

scenti, ragazzi, i quali, in quanto battezzati, intendono rispondere<br />

all'invito di Cristo, che li chiama, e intendono condividere la vita e la<br />

missione della Chiesa mediante un'esistenza inserita nei compiti e<br />

nelle attività della vita familiare, professionale, sociale, scolastica.<br />

Ciò comporta, per voi, l'impegno ad educarli a stimare le diverse voca­<br />

zioni cristiane, secondo le articolazioni del Corpo Mistico di Cristo;<br />

come pure l'impegno a promuovere la loro maturità coinvolgendoli come<br />

corresponsabili nelle opere parrocchiali, come animatori della Liturgia,<br />

come catechisti, come evangelizzatori del mondo della politica, della<br />

cultura, dell'economia, della famiglia, delle professioni, del lavoro.<br />

Sono necessarie figure laicali cristiane autentiche che veramente (( si<br />

impegnano in forma vocazionale alla diffusione del Vangelo, per farlo<br />

risuonare nei vari ambienti, per riproporne esplicitamente le superiori<br />

ragioni ; per rivendicarne l'irriducibile determinazione a pro dell'uomo,<br />

e permeare del Vangelo le diverse espressioni culturali, le manifesta­<br />

zioni di costume, la mentalità corrente ». 2<br />

4. <strong>La</strong> vostra missione è orientata a costruire la comunione. Il Sa­<br />

cerdote Assistente è nell'Associazione (( quale partecipe della missione<br />

del Vescovo, segno della sua presenza e membro del presbiterio » ; 3<br />

perciò, egli deve promuovere il senso e la dimensione ecclesiale del­<br />

l'Associazione, che è costituzionalmente inserita nella realtà quoti­<br />

diana della diocesi e delle sue articolazioni parrocchiali, aprendola<br />

tuttavia ed indirizzandola alla visione ed alla condivisione delle attese<br />

e dei problemi della Chiesa universale.<br />

2 Discorso del 12 Febbraio 1983, n. 3: Insegnamenti VI/1 (1983), 405.<br />

3 Statuto, art. 10.


28 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Se gli Assistenti — in stretta comunione con l'Assistente Gene­<br />

rale — opereranno con impegno e fedeltà, l'Azione Cattolica diventerà :<br />

— palestra di comunione apostolica e scuola di generosa risposta<br />

alla vocazione personale ;<br />

— luogo di approfondita riflessione e di autentica sperimentazione<br />

di un corretto rapporto fra vita di fede e impegno nella storia degli<br />

uomini perché si compia il Mistero della salvezza;<br />

— ambiente appropriato per lo stimolo ed il sostegno di tutto il<br />

laicato verso l'ulteriore sviluppo di una corretta teologia del laicato,<br />

per un più incisivo apporto al vissuto dei laici cristiani nella comunità<br />

ecclesiale e nella società civile in questo momento di prospettive parti­<br />

colarmente impegnative per il futuro del Paese.<br />

Carissimi Confratelli nel Sacerdozio, ho voluto sottolineare alcuni<br />

elementi della vostra missione « sacerdotale » nell'ambito dell'Azione<br />

Cattolica : voi partecipate alla vita dell'Associazione e delle sue arti­<br />

colazioni « per contribuire ad alimentare la vita spirituale ed il suo<br />

senso apostolico ed a promuovere l'unità ». 4 <strong>La</strong> vostra azione, il vostro<br />

apostolato specifico, la vostra missione di « padri spirituali » e di<br />

educatori nella fede per le singole persone sono elementi fondamentali<br />

per la formazione dei Soci, per la preparazione dei Responsabili e degli<br />

Animatori. Questo vi chiede il Papa, questo vi chiedono i Vescovi,<br />

questo vi chiede l'Azione Cattolica, questo vi chiedono soprattutto i<br />

Soci dell'Azione Cattolica, che intendono gioiosamente e responsa­<br />

bilmente offrire la loro (( diretta collaborazione con la Gerarchia per la<br />

realizzazione del fine generale apostolico della Chiesa »! 5<br />

Molti di voi conservano indubbiamente nel cuore il ricordo grato<br />

e commosso di tanti Sacerdoti che, silenziosi e prudenti, umili e forti,<br />

lieti e generosi, hanno lasciato un'orma indelebile nelle anime di<br />

intere generazioni di ragazzi e di giovani, di uomini e di donne, da essi<br />

formati alla vita spirituale e all'apostolato nell'Azione Cattolica. Il<br />

Signore, che ce li ha dati a nostra edificazione e conforto, li ricom­<br />

pensi come solo Lui sa fare.<br />

<strong>La</strong> Madonna Santissima guidi materialmente i vostri passi in<br />

particolare in particolare in quest'Anno Mariano.<br />

Con questi voti, la mia Benedizione Apostolica vi accompagni nel<br />

vostro ministero sacerdotale.<br />

4 Art. 10.<br />

5 Statuto, art. 1.


Acta Ioannis Pauli Pp. Il 29<br />

IV<br />

Ad exc.mum Virum Conradum Waldheim, Austriae Praesidem qui Sum­<br />

mum Pontificem invisit.*<br />

Sehr verehrter Herr Bundespräsident !<br />

1. Aufrichtig heiße ich Sie im Vatikan willkommen zu Ihrem<br />

offiziellen Besuch, den Sie als Staatsoberhaupt der Republik Österreich<br />

dem Nachfolger Petri abstatten. Zugleich gilt mein herzlicher Gruß<br />

Ihrer Frau Gemahlin, dem Herrn Vizekanzler und Außenminister mit<br />

seiner Gattin sowie allen Personen, die Sie mit dem österreichischen<br />

Botschafter beim Heiligen Stuhl begleiten.<br />

Diese heutige Begegnung erinnert mich an meinen ersten Besuch<br />

bei den Vereinten Nationen, zu dem Sie mich 1979 als Generalsekretär<br />

der UNO nach New York eingeladen haben. Ihr bisheriges Wirken im<br />

internationalen Leben als Diplomat und Außenminister Ihres <strong>La</strong>ndes<br />

wie auch während Ihrer verantwortungsschweren Tätigkeit in der<br />

weltumspannenden Organisation der Vereinten Nationen war stets der<br />

Friedenssicherung unter den Völkern gewidmet. Ihre daraus er­<br />

wachsenen Lebens- und Berufserfahrungen können Sie nun nach<br />

Ihrer Wahl zum höchsten Repräsentanten des österreichischen Volkes<br />

in den Dienst Ihres auch von mir hochgeschätzten <strong>La</strong>ndes stellen.<br />

2. Österreich hatte in seiner Geschichte, auch auf Grund seiner<br />

geographischen <strong>La</strong>ge im Herzen Europas, vielfach einen besonderen<br />

Auftrag in der Völkergemeinschaft zu erfüllen. Es war durch lange<br />

Zeit Kernland eines Territoriums, das als politische und kulturelle<br />

Kraft ersten Ranges das Antlitz des europäischen Kontinents ent­<br />

scheidend mitgeprägt hat. An der schicksalhaften Trennungslinie<br />

zwischen West und Ost gelegen, ist Ihr <strong>La</strong>nd heute vor allem um den<br />

Ausgleich der Interessen im Zusammenspiel der Nationen, um die<br />

Wahrung der Menschenrechte, den Schutz der Freiheit und die Förde­<br />

rung des Friedens bemüht.<br />

Die Einsicht gewinnt in unseren Tagen immer mehr an Boden, daß<br />

der Friede nicht durch gegenseitige Schreckensandrohung, sondern nur<br />

als Werk der Gerechtigkeit auf Dauer gesichert werden kann. Der<br />

Friede in einem Staat und zwischen den Völkern darf nicht auf Kosten<br />

der Freiheit und der Menschenrechte gesucht werden. Er muß im<br />

* Die 25 m. Iunii a. 1987.


30 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Gegenteil im Dienst des Menschen, des Schutzes seiner unantastbaren<br />

Würde und allseitigen Entfaltung stehen. Die rechtliche Stellung<br />

dauernder Neutralität setzt die Republik Österreich in einer besonderen<br />

Weise in die <strong>La</strong>ge, zur Verwirklichung eines wahren Friedens in<br />

Freiheit und Gerechtigkeit unter den Völkern einen wichtigen Beitrag<br />

zu leisten.<br />

Anerkennung verdienen daher das Bemühen Österreichs um fried­<br />

liche Konfliktbeilegung, seine Beiträge zu den friedenserhaltenden<br />

Maßnahmen der Vereinten Nationen sowie für die Flüchtlingshilfe.<br />

Ich möchte es bei dieser Gelegenheit nicht unterlassen, der Republik<br />

Österreich besonders auch für die Hilfe zu danken, die sie in den letzten<br />

Jahren meinen polnischen <strong>La</strong>ndsleuten auf vielfache Weise gewährt<br />

hat. Der solidarische Einsatz für Notleidende im In- und Ausland ist<br />

tätige Nächstenliebe und wahre Mitmenschlichkeit.<br />

Österreich hat diese verständnisvolle Hilfe deshalb leisten können,<br />

weil man in Ihrem <strong>La</strong>nd nach Beendigung des Zweiten Weltkrieges bei<br />

Wahrung aller Pluralität der freien Demokratie die Verantwortung<br />

für das Gemeinsame erkannt hat. Diese Erkenntnis ließ die politischen<br />

Kräfte Ihres <strong>La</strong>ndes so zusammenstehen, daß ihre innerstaatliche<br />

Einheit die Jahre mehrfacher Besentzung verkraftete und 1955 die Er­<br />

langung der vollen Souveränität mit der Unterzeichnung des Staats­<br />

vertrages ermöglichte. Partnerschaftliche Verantwortung hat in diesen<br />

Jahren bis heute die Innenpolitik Ihres <strong>La</strong>ndes geprägt: sei es in der<br />

Sozialpartnerschaft Ihrer großen Interessenverbände, sei es in der<br />

Zusammenarbeit über alle Parteigrenzen und lokal orientierte Bun-<br />

desstrukturen hinaus.<br />

3. Wie schon der kürzliche Ad-limina-Besuch der österreichischen<br />

Bischöfe, so erinnert mich auch diese Begegnung mit Ihnen, Herr<br />

Bundespräsident, wiederum mit Freude an meinen Pastoralbesuch in<br />

Ihrem <strong>La</strong>nd 1938, das durch eine fast 2000-jährige Tradition zutiefst<br />

christlich geprägt ist und auch heute ein wichtiges und lebendiges<br />

Mitglied der katholischen Weltkirche ist. Darum schaue ich auch schon<br />

voller Erwartung auf die zweite Pastoralreise, zu der mich die Öster­<br />

reichische Bischofskonferenz für das kommende Jahr eingeladen hat.<br />

Mit Genugtuung dürfen wir feststellen, daß die katholische Kirche<br />

— gestützt auch durch die Vereinbarungen des Konkordates von 1933<br />

und der nachfolgenden Zusatzabkommen — imstande ist, im gesell­<br />

schaftlichen, sozialen und kulturellen Leben Ihres <strong>La</strong>ndes einen wichti-


Acta Ioannis Pauli Pp. II 31<br />

gen Beitrag zu leisten. Eine besondere Bedeutung Österreichs für das<br />

Glaubensleben der Kirche dokumentiert sich unter anderem in der<br />

Musikkultur, durch die Ihr <strong>La</strong>nd anerkanntermaßen Bedeutendes zum<br />

geistlichen und liturgischen Gotteslob beigetragen hat. Joseph Haydn,<br />

Wolfgang Amadeus Mozart und Franz Schubert seien hier nur als<br />

Beispiele genannt. Dieses künstlerische und kirchenmusikalische Schaf­<br />

fen hat Ihrem <strong>La</strong>nd über die Grenzen hinaus hohes Ansehen eingebracht.<br />

Nicht unerwähnt bleiben soll schließlich noch die große Hilfsbereit­<br />

schaft österreischer Organisationen für die Entwicklungshilfe und<br />

für die Not in der Welt im Rahmen der Caritas. » Freude und Hoffnung,<br />

Trauer und Angst der Menschen von heute, besonders der Armen und<br />

Bedrängten aller Art, sind Freude und Hoffnung, Trauer und Angst<br />

der Jünger Christi«, heißt es am Beginn der Pastoralkonstitution<br />

»Gaudium et spes« des II. Vatikanischen Konzils. Diese Solidarität<br />

mit den Menschen hat die Kirche von ihren Anfängen an beseelt, sie<br />

wird ihr Wirken auch für die Zukunft bestimmen. Ebenso erkennt die<br />

Kirche für diesen Dienst am Menschen in aller Welt jeden mitverant­<br />

wortlichen Einsatz von anderen Einrichtungen, vor allem auch die<br />

Mithilfe der Staaten, dankbar an. In Erfüllung dieser Aufgabe kommt<br />

Österreich mit seiner zentralen <strong>La</strong>ge in der Völkergemeinschaft auch<br />

hier eine wichtige Bedeutung zu.<br />

Möge Sie, Herr Bundespräsident, und das österreichische Volk in<br />

dieser solidarischen Mithilfe für den Menschen sowie in der fruchtbaren<br />

Weiterentwicklung von Gesellschaft und Staat in der Republik Öster­<br />

reich stets Gottes Segen begleiten.<br />

V<br />

Ad eos qui in Italia Christianorum unitatem fovent coram admissos.*<br />

Carissimi fratelli in Cristo,<br />

1. Sono lieto di questo incontro con voi, incaricati diocesani per<br />

l'ecumenismo, e rappresentanti di gruppi, associazioni, centri e movi­<br />

menti ecumenici in Italia. E sono lieto di apprendere che la vostra<br />

riflessione in questo annuale convegno si concentra su un tema parti­<br />

colarmente importante per una profonda e autentica promozione della<br />

ricerca della piena unità fra tutti i cristiani : <strong>La</strong> formazione e la pasto­<br />

rale ecumenica nella Chiesa particolare.<br />

* Die 26 m. Iunii a. 1987.


32 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Ho avuto più volte occasione di affermare che la ricerca dell'unità<br />

costituisce una priorità pastorale. Nella concreta situazione dei cristiani<br />

nel mondo di oggi, la ricomposizione dell'unità è un'urgenza, per grazia<br />

di Dio, sempre più avvertita. Da una parte è la volontà stessa di Gesù<br />

Cristo nostro Signore a sollecitare la nostra obbedienza al suo piano<br />

di unità per la Chiesa e, dall'altra, sono i gravi problemi del nostro<br />

tempo a postulare dalla comunità cristiana un contributo efficace e<br />

concorde.<br />

Pertanto, il sapere della vostra ansia di cercare insieme le vie e<br />

gli strumenti adatti a promuovere un'azione efficace per il ristabili­<br />

mento della piena unità, suscita in me gioia ed insieme mi induce ad<br />

augurare che per tutti scaturiscano dall'incontro orientamenti utili<br />

e sollecitazioni proficue.<br />

2. « È necessario che tutti i cristiani si sentano animati da spirito<br />

ecumenico, soprattutto quelli a cui sono affidati una missione e un<br />

compito particolare nel mondo e nella società »- 1<br />

Fondandosi su questa convinzione, il Direttorio sull'ecumenismo<br />

ha dato norme valide la cui applicazione alle diverse situazioni locali<br />

può ispirare e orientare tanto la formazione ecumenica quanto la stessa<br />

pastorale.<br />

<strong>La</strong> formazione, infatti, è un presupposto indispensabile per un<br />

autentico impegno ecumenico. Essa comprende almeno due dimensioni<br />

intrinsecamente connesse e ugualmente necessarie : quella spirituale<br />

e quella dottrinale.<br />

U Concilio Vaticano Secondo ci ha chiaramente detto che « ecume­<br />

nismo vero non c'è senza l'interiore conversione », che occorre (( rinno­<br />

vamento della mente, 2 e accresciuta fedeltà alla propria vocazione ». 3<br />

D'altra parte, lo stesso Concilio, parlando del dialogo ha affermato<br />

che « bisogna assolutamente esporre con chiarezza tutta intera la dot­<br />

trina ». 4 Una autentica formazione ecumenica, volta com'è a ristabilire<br />

l'unità nella fede, non può non porre in rilievo questa esigenza di verità,<br />

pur senza trascurare la carità e l'umiltà, in sincero spirito di obbedienza<br />

alla Parola di Dio.<br />

1 Proemio della seconda parte del Direttorio ecumenico.<br />

2 Unitatis redintegratio, 7.<br />

3 Cf. ibid., 6<br />

4 Ibid., 10.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 33<br />

<strong>La</strong> formazione ecumenica è un processo complesso e deve far parte<br />

dell'unico processo di formazione cristiana. Non deve essere qualcosa<br />

di esteriore o di giustapposto. Proprio per questo ho richiamato l'atten­<br />

zione sulla necessaria dimensione ecumenica della catechesi. 5 Il Concilio<br />

Vaticano Secondo, da parte sua, ha attribuito una attenzione parti­<br />

colare alla formatione ecumenica dei sacerdoti : « da cui dipende<br />

sommamente la istituzione e la formazione dei fedeli ». 6<br />

Il raggiungimento di una tale formazione ecumenica dei sacerdoti<br />

coinvolge, di conseguenza, i Seminari e le Facoltà teologiche, ma sup­<br />

pone anche la fondazione di istituti specializzati per studi ecumenici e<br />

non solo per la necessaria ricerca scientifica, ma anche per la necessaria<br />

proiezione pastorale.<br />

L'adeguata componente dottrinale nella formazione, da una parte,<br />

garantisce l'impegno ecumenico da ogni tentazione di semplificazione e,<br />

dall'altra, lo irrobustisce per un'azione feconda.<br />

3. <strong>La</strong> pastorale ecumenica, infatti, utilizza, sul piano pratico del­<br />

l'orientamento cristiano della vita, i principi teologici dell'ecumeni­<br />

smo e le acquisizioni che va facendo il dialogo teologico in corso. Oc­<br />

corre avere sempre presenti queste due componenti. Con accuratezza<br />

e con discernimento : con fedeltà e apertura di spirito.<br />

<strong>La</strong> vostra riflessione sulla pastorale ecumenica nella Chiesa parti­<br />

colare è più che opportuna. Le situazioni infatti sono diverse, i pro­<br />

blemi si pongono in modo differenziato. Le soluzioni, pur nel pieno<br />

rispetto delle norme generali, devono essere adeguate alle singole<br />

situazioni.<br />

Uno strumento privilegiato per il coinvolgimento dell'intera comu­<br />

nità cristiana nell'azione ecumenica è la preghiera per l'unità. Innanzi<br />

tutto essa indica il giusto orientamento spirituale : l'unità è un dono<br />

di Dio. Essa purifica il cuore dell'uomo e illumina la sua intelligenza,<br />

rafforza la sua volontà. <strong>La</strong> preghiera comune, poi, tra i cristiani di<br />

diverse Chiese e comunità ecclesiali fa'pregustare la gioia della piena-<br />

comunione.<br />

Anche per la formazione ecumenica la preghiera ha un ruolo tutto<br />

proprio. Ha un ruolo vitale. Essa va quindi promossa con ogni cura.<br />

Di conseguenza, laddove è possibile, vanno promossi e intensificati i<br />

5 Catechesi tradendae, 32.<br />

6 Unitatis redintegratio, 10.<br />

3 - A. A. S.


34 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

rapporti con gli altri cristiani. <strong>La</strong> ricerca dell'unità postula infatti una<br />

maturazione dell'intero popolo di Dio, incominciando a trasformare<br />

l'ambiente concreto in cui si vive.<br />

4. Il vostro convegno, grazie all'utile scambio che sempre arricchisce,<br />

quando è svolto in sintonia con i Vescovi preposti alla promozione del­<br />

l'ecumenismo in Italia, certamente sollecita il vostro rinnovato impe­<br />

gno nelle varie Chiese particolari da cui provenite.<br />

Per questo scopo elevo la mia preghiera a Dio, mentre a ciascuno<br />

di voi e a quanti con voi collaborano per la ricomposizione dell'unità<br />

di tutti i cristiani, imparto di cuore la mia Benedizione.<br />

VI<br />

Ad Christifideles qui e Lituania Romam petierunt, VI expleto saeculo ab<br />

Evangelio illic nuntiato.*<br />

Dear Brothers and Sisters,<br />

1. It gives me great joy to greet you today, Lithuaniae, brothers and<br />

sisters who have come from various parts of the world with your<br />

pastors and led by Bishop Paulius Baltakis, to celebrate the Sixth<br />

Centenary of the "Baptism" of your beloved nation. Your présence<br />

here in Rome is an eloquent sign to the Church and to the world : a<br />

sign of your fidelity to your cherished homeland—a land all too often<br />

beset by trials and sufferings ; a sign of your profound attachment to<br />

the faith which your forefathers received six centuries ago; a sign of<br />

your love for the Catholic Church and for the Successor of Peter, who<br />

is the visible source of unity for all God's people.<br />

On this occasion the Church in Lithuania, represented here by<br />

Bishop Antanas Vaicius and a group of eight priests, gives thanks<br />

to God for the gif t of the "Baptism". Baptism is a gif t for which all<br />

believers are called to rejoice, not only for themselves but also for others,<br />

as Saint Paul says : "I am glad and rejoice with you all. Likewise you<br />

also should be glad and rejoice with me". 1 It is our unity in the<br />

Body of Christ that enables us to rejoice in the marvellous gift of<br />

salvation in Jesus Christ offered to us and to all those who have gone<br />

before us morked with the sign of faith.<br />

* Die 27 in. Iunii a. 1987.<br />

1 Phil 2:17-18.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 35<br />

You feel especially close to the Church that is in Lithuania since<br />

you are joined to her like the living brauch of a tree that is rooted in<br />

the rieh Lithuanian soil. With your brothers and sisters there, and<br />

under the guidance of your Pastors, you have prepared yourselves spir-<br />

itually for this Jubilee célébration. And now, in communion with<br />

them—a communion of mind and heart and fervent prayer—you are<br />

celebrating with them this solemn commémoration.<br />

You have preserved your Catholic faith, that priceless treasure<br />

carried from your land of origin. And your parishes, schools, as­<br />

sociations, cultural centres and Catholic newspapers and periodicals<br />

are concrete expressions of the vitality of your faith and of your<br />

attachment to your cultural and religious traditions. Furthermore,<br />

by preserving thèse traditions you have enriched the cultures of the<br />

countries where you have been received and which have become your<br />

new home.<br />

2. Through this célébration you have chosen to give renewed<br />

emphasis to your Christian faith as the fundamental spiritual value of<br />

your people, a force which has had a decisive role in the history of<br />

the nation, a po werf ul influence on her cultural and moral life, as well<br />

as a source of strength and support in the dark times of her history.<br />

For each one of you, the Six Hundredth Anniversary of the "Bap­<br />

tism" of Lithuania constitutes an urgent call for your own spiritual<br />

renewal. It is your task to give life now to the grâce of your "Bap­<br />

tism". The Jubilee observance, in fact, will be fruitful to the extent<br />

that each person is converted to a more convinced life of faith in our<br />

Lord and Saviour Jesus Christ.<br />

You have been called to be men and women who live by the Spirit.<br />

Indeed, it is your vocation to be a nation enlivened by the Spirit, and<br />

"the fruit of the Spirit is love, joy, peace, patience ... faithfulness ...". 2<br />

This is an appropriate time for you to renew and give new life to<br />

beautiful Christian traditions of your people ; to give rightful expres­<br />

sion to the artistic, cultural and religious sensitivity that you have<br />

inherited. Preserve and integrate into your lives the traditional<br />

customs of family and social life, and pass them on to your children.<br />

Likewise, this Jubilee Year is a time for ever more intense spiritual<br />

solidarity with the Church in your land of origin. Continue to express<br />

your support and encouragement to your brothers and sisters living<br />

2 Gal 5:22.


36 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

there, especially to those who suffer for reasons of religious conscience.<br />

In this way the truth of the words of Saint Paul will increasingly<br />

become a part of their spiritual expérience : "For as we share abun-<br />

dantly in Christ's sufferings, so through Christ we share abundantly<br />

in comfort too". 3 They look to you with confidence, knowing that they<br />

are sustained by your prayer.<br />

3. Both you and they are undoubtedly fìlled with the special joy<br />

at the thought of the Béatification tomorrow of Archbishop Jurgis<br />

Matulaitis, an intrepid witness of the faith of your forefathers. As a<br />

valiant servant of God he followed Christ along the path of the evan-<br />

gelical counsels, living with ardent love his religious consécration and<br />

his dedication to the service of his fellow men and women, with a<br />

burning desire to lead them to salvation in Christ Jesus. He li ved in<br />

difficult circumstances, but far from feeling discouraged he used his<br />

many talents to bring forth fruits of holiness in himself and in others,<br />

becoming all things to ali that he might save ali. 4<br />

Archbishop Matulaitis became the spiritual father of many sons<br />

and daughters. I express greetings to the Marian Fathers présent<br />

here, and to the Sisters of the Immaculate Conception. With you ali,<br />

my thoughts go to the members of your Congrégations in the homeland.<br />

They too rejoice at this moment which, as it were, they are living in<br />

spiritual communion with us, and we with them.<br />

The memory of Archbishop Jurgis Matulaitis stands before the<br />

présent generation of Lithuanian young people as a light to guide their<br />

steps in knowing and loving the character of their own people. Above<br />

ali he speaks to them of Christ, the Lord of hi story, the leader of our<br />

souls. To some of you young people his example may help to answer<br />

your questons regarding the meaning and direction to give to your<br />

li ves. It is my heartfelt prayer that through the intercession of Arch­<br />

bishop Jurgis many of you will respond to the cali to follow Jesus in<br />

the priesthood or in the religious life. In this way you will become<br />

witnesses of evangelical charity in the service of your fellow human<br />

beings, and through your lives and work the Gospel of Jesus Christ<br />

and the wonderful love of God will be proclaimed to the future<br />

générations.<br />

3 2 Cor 1:5.<br />

4 Of. / Cor 9:22.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 37<br />

4. By a providentia coincidence the Sixth Centenary of the "Bap­<br />

tism" of your nation is taking place during the Marian Year. A<br />

strong dévotion to the Mother of God has always been at the heart of<br />

your nation's Christian life. The great Saint Casimir was deeply<br />

devoted to the Blessed Virgin, as was Jurgis Matulaitis. The bond of<br />

love that unités the Lithuanian people with Mary, the Mother of the<br />

Redeemer, is not only a tender expression of deep faith and spiritual<br />

energy. It is also a commitment, an act of consécration, an entrusting<br />

of the entire nation to the Mother of God so that she may watch over<br />

the progress of the land and its people along the patii of history.<br />

It is for that reason that in the Prayer for the Marian Year I<br />

wished explicitly to place the entire nation under her protection :<br />

To you, Mother of Christians, / we en trust in a special way / the<br />

peoples who are celebrating during this Marian Year, / the Sixth<br />

Centenary ... of their acceptance of the Gospel ... / Turn towards them<br />

your loving glance ; / give strength to those who are suffering for the<br />

faith.<br />

Finally, I assure you ali of a special place in my heart and prayers.<br />

Take my greetings to your loved ones and teli them of the Pope's<br />

closeness to them. In the love of our Lord Jesus Christ I impart to<br />

you ali my Apostolic Blessing.<br />

5. I wish to extend also a special greeting to the participants in the<br />

International Colloquium of Ecclesiastical History now taking place<br />

here in Rome under the auspices of the Pontificai Committee for<br />

Historical Sciences, on the thème "The Christianization of Lithuania".<br />

As eminent historians you are bringing your scientific knowledge to<br />

bear on a very significant moment of European history, the émergence<br />

of the Lithuanians as a Christian people in spiritual contact and<br />

harmony with the other great nations of Europe. I wish you well<br />

in your professional pursuits, and may the God of peace and love<br />

be with you always.


38 Acta- Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

VII<br />

Ad Lusitaniae episcopos sacra limina visitantes.*<br />

Amados e venerdveis Irmäos Bispos de Portugal<br />

1. Agredeço os sentimentos que acaba de exprimir o Senhor Cardeal<br />

Patriarca de Lisboa, Dom Antonio Ribeiro, na qualidade de Presidente<br />

da Conferencia Episcopal, interpretando o que vos vai no coraçâo e<br />

que, nos encontros pessoais, alguns de vos já tiveram a oportunidade<br />

de me manifestar. Milito obrigado !<br />

Neste encontró, que é daqueles que vivo corno urna das tarefas<br />

mais importantes e mais bêlas do meu munus de sucessor de Pedro,<br />

reafirmo também eu a « viva afeiçâo )) com que sempre vos acompanho<br />

e com que hoje vos recebo, animado pelo desejo, como dizia o Apóstolo,<br />

de (( compartilhar convosco, nao só o Evangelho de Deus, mas a propria<br />

vida »- 1 Ë de comunliào o momento da vossa « Visita ad Limina Apo­<br />

stolorum » mais do que de simples vivencia da Colegialidade episcopal :<br />

comunhäo das mentes, dos coraçôes e num só Espirito, com o ponto cul­<br />

minante na concelebratio da Eucaristia.<br />

Com poucas alteraçôes — mais tres novos Irma os que se nos vieram<br />

juntar — este nosso grupo já se encontrou em Fatima, aquando da<br />

minha inesquecível peregrinaçâo e, passado um ano, aqui, na prece­<br />

dente « Visita ad Limina ». O tempo passa rapidamente ; mas as recor-<br />

daçôes gratas perduram. Sim : perdura em mim, viva, a lembrança<br />

do meu encontró com a Igreja que está em Portugal e hoje também<br />

aqui, em vós representada. Saudando-vos como Pastores, saúdo as<br />

vossas Comunidades — os Sacerdotes, Religiosos e Religiosas e todos<br />

os fiéis — graças a Deus, a maioria da Povo portugués. E na linha e<br />

continuidade desses encontros precedentes, apresento algumas breves<br />

considerantes, tendo ainda viva a dùplice interpelaçâo da Solenidade<br />

recente dos Apostolos Sao Pedro e Sâo Paulo, alias, perene inter­<br />

pelaçâo de Roma: à unidade de todos os Bispos, na comunhäo com o<br />

sucessor de Pedro, e ao (( cuidado solícito de todas as Igrejas ». 2<br />

2. Um ano após a minha visita pastoral, publicastes urna primeira<br />

Carta Pastoral conjunta em que, antecipando nalgum aspecto a mais<br />

* Die 6 m. Iulii a. 1987.<br />

1 Cf. 1 Tess 2, 8.<br />

2 Cf. 2 Cor 11, 28.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 39<br />

recente Assembleia Extraordinaria do Sínodo dos Bispos, escrevíeis :<br />

« Está no nosso espirito imprimir novo impulso ao movimento de reno-<br />

vaçâo das nossas Diocèses ». Simultaneamente lancáveis um inquérito,<br />

visando auscultar o Povo de Deus a nivel nacional, sobre « deficiencias<br />

e urgencias notadas ou sentidas na Igreja que está em Portugal ». Do<br />

resultado collùdo, nasceu a ideia de « urna só linha de força ... da acçâo<br />

pastoral até ao Ano Dois Mil », expressa em nova Carta Pastoral<br />

conjunta, com o afortunado binomio : « Evangelizar e renovar a fé do<br />

Povo de Deus, segundo as exigencias do Concilio e do nosso tempo ».<br />

Näo posso deixar de me congratular convosco por tudo isto, índice<br />

de atençâo e de muito estorco. Foi um decidido passo em frente, para<br />

iconsciencializar e animar co-responsabilidades, na base segura da<br />

unidade e fidelidade, sem ignorar a diversidade das situaçôes e dos<br />

recursos e pessoal ao dispor, em Diocèses tao diferenciadas como sao<br />

as de Portugal. Por isso se reservava a cada um dos Bispos, singular­<br />

mente considerado, a orientaçâo do movimento evangelizador e reno­<br />

vador na propria Oircunscriçâo diocesana.<br />

3. Nào nos permite o tempo, infelizmente, deter-nos na análise da<br />

situaçâo da Igreja em Portugal, nesta fase de conscientizaçâo, bem<br />

reflectida nos amplos e bem elaborados Relatónos, que preparastes com<br />

esmero. A par de consoladoras atestaçôes desta recuperacelo de consciên-<br />

cia e das muitas indicayöes concretas de vitalidade e empenho eclesial,<br />

nao f altam algumas referencias pormenorizadas a lacunas, perigos e<br />

dificuldades que ai se apresentam à Igreja que está a caminho e prosse-<br />

gue a sua peregrinaçâo, « no meio das perseguiçôes do mundo e das<br />

consolaçôes de Deus, anunciando a Páscoa do Senhor, até que Ele<br />

venha ». 3 Entretanto, o Bom Pastor continua a dizer-nos : «Tende<br />

confiança ! Eu venci o mundo ». 4<br />

De qualquer modo, prevalecem os motivos de optimismo e espe-<br />

rança, pois a Igreja em Portugal da a impressio de urna firmeza rela­<br />

tiva, com segurança de consciência e capacidade de intervençâo, sem<br />

complexos, nào obstante as dificuldades subsistam. E, neste momento,<br />

parecem provir nâo apenas de factores transitorios, mas prevalente­<br />

mente de factores históricos e estruturais, ligados à sorte do povo e<br />

do país em geral, a bracos com fenómenos de ajustamente às conse-<br />

3 Const. dogm. Lumen gentium, 8.<br />

4 Jo 16, 33.


40 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

quências de viragem repentina no seu rumo histórico, portadora de<br />

mutaçôes profundas.<br />

Disto se têm acupado perspicazmente as vossas reflexöes conjuntas,<br />

analisando os eventos e as situaçôes, como a conhecida evoluçào polí­<br />

tica e a descolonizaçâo ; e, a nivel eclesial, o impacto da renovata o<br />

conciliar e de algumas « leituras » menos exactas do mesmo Concilio,<br />

Ainda recentemente escrevíeis :


Acta Ioannis Pauli Pp. II 41<br />

(( homens novos », que há-de surgir urna sociedade nova, no clima da<br />

solidariedade e da fraternidade, iluminada pelo sol da caridade e con­<br />

tinuamente purificada e refrescada pela brisa suave da pràtica das<br />

bem-aventuranças.<br />

5. Com este pano de fundo, passo a acenar a alguns dos pontos<br />

mais vezes repetidos nos vinte Relatónos. Primeiro dentre estes, o dos<br />

meios e obreiros da evangelizatio, ou a centralidade da problemática<br />

dos recursos, mormente dos recursos humanos : envelhecimento dos<br />

Presbiterios, insuficiencia das vocaçôes sacerdotais e religiosas e limi-<br />

taçôes para formar adequadamente os candidatos ao Sacerdocio e à<br />

vida consagrada. Parece estar aqui algo preocupante e melindroso,<br />

apesar dos progressos, em número e qualidade, que assinalais nestes<br />

campos. Desejo fortalecer a vossa esperança e estimular a vossa atençâo<br />

e intervençâo, propondo-vos para acelerar a inversäo de tendencias<br />

que, graças a Deus, começa a desenhar-se :<br />

— insistir na « valorizaçâo » da « prata da casa » que nâo obstante<br />

tudo — acentuáis vos — é muito boa; ou seja, dispondo de um bom<br />

clero, atender aos « modelos » a apresentar às novas geraçôes, princi­<br />

palmente demonstrando confiança para criar confiança, para que todos<br />

os Sacerdotes procurem em todas os coisas acreditarse como ministros<br />

de Deus ; 9<br />

— sâo boas pistas as « sugestöes » da mais recente Assembleia<br />

Extraordinaria do Sínodo dos Bispos, quanto à formaçâo nos semi­<br />

narios e ñas casas religiosas ; 10<br />

— incrementar o apostolado ou promotio vocacional e avivar con­<br />

tinuamente as co-responsabilidades, no plano humano e cristâo, mas<br />

sobretudo, rezar e fazer rezar muito : o Espirito Santo pode suscitar<br />

a renovatio suspirada, mas sob o ponto de vista humano imprevisível ;<br />

contudo, é preciso implorá-la com fé ao (( Senhor da messe ».<br />

Nesta linha, é sabido o lugar que ocupam as pessoas consagradas :<br />

nâo apenas com a disponibilidade, a competencia e o zelo que lhes sao<br />

proprios, para tornar presente a Igreja em diversos campos ; mas neste<br />

tempo tao necessitado de oraçâo e, talvez, omisso na adoraçâo de Deus,<br />

precisa-se muito de pessoas dadas à oraçâo, que rezem pelos que nâo<br />

podem, nâo sabem e nâo querem rezar, como se precisa também da<br />

exemplaridade da teologia da Cruz.<br />

9 Cf. 2 Cor 6, 3 ss.<br />

10 Cf. Relaçâo final, II, A, 5.


42 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

6. O crescimento do número de estudantes e docentes no ensino<br />

secundario, superior e universitario, em Portugal, é outra realidade,<br />

em si mesma consoladora, por vos assinalada como urgencia para a<br />

atençâo da Igreja, pelo que isso representa no presente e no futuro<br />

cristâo e na vida social do País. 15 urna multidâo exposta e sacudida<br />

pelo vento, tal vez de « doutrinas múltiplas e estranhas », onde o ensino<br />

se professa neutro religiosamente, urna (( massa » enorme a « leve-<br />

dar ». E o « fermento » têm de ser « homens novos » — e neste ponto<br />

vai um apelo aos Leigos da vossa pàtria — para que saibam man ter<br />

e fortalecer continuamente a pròpria identidade crista, conscientes de<br />

que (( é coisa boa robustecer o coraçâo com a graça »," a firn de darem<br />

testemunho de fé desassombrada, esperança trascendente e amor tra-<br />

duzido em vida das exigencias éticas, como pessoas motivadas, escla­<br />

recidas e respeitadoras dos demais.<br />

Este respeito, porém, nada tem que ver com a indiferença. Ë urna<br />

atitude responsa vel, ditada pela consciência auténtica, que leva a<br />

reconhecer, em si e nos outros, o hörnern com todas as suas dimensôes<br />

como criaçâo maravilhosa, com « direitos de autor » : a pessoa humana.<br />

E nisto se fundamenta o respeito do Criador e um amor do hörnern que<br />

vai além das categorias do quantitativo e do facticio.<br />

7. E neste momento, quero dizer urna grata palavra de estímulo,<br />

bons votos e apelo para a Universidade Católica Portuguesa — da ini­<br />

ciativa da vossa Conferencia Episcopal — e para as suas extensôes uni­<br />

versitarias, que sâo realidades hoje, em diversas cidades. O seu presti­<br />

gio, unanimemente reconhecido — como frisaram diversos Relatónos —<br />

tem de se manter e cada vez mais redundar em serviço à missâo evan­<br />

gelizados da Igreja, contribuindo para serem atingidos e modificados<br />

(( pela força do Evangelho os criterios de julgar, os valores que contam,<br />

os centros de interesse, as linhas de pensamento, as fontes inspiradoras<br />

e os modelos de vida do hörnern, que se apresentem em contraste com a<br />

Palavra de Deus e com o seu designio de salvaçâo ». 12 Sei que facéis<br />

o que vos é possivel para que se conserve esse prestigio e por torna-lo<br />

evangelizador. Que Deus vos ajude e ilumine sempre e a todos os com­<br />

prometidos nesta causa.<br />

Mas impôe-se à vossa solicitude e generosidade de Pastores urna<br />

atençâo mais alargada a todo o mundo da cultura, como se impöe a<br />

11 Hebr 13, 9; cf. Ef 4, 14.<br />

12 Exort. Apost. Evangelii nuntiandi, 19.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 43<br />

todos os (( homens novos » pela novidade de Cristo. 15 tarefa ardua,<br />

mas muito prometedora de frutos, a curto e a longo prazo. O Cristia­<br />

nismo é parte muito importante do patrimònio cultural portugués.<br />

Referistes que, entre vos, numerosos Sacerdotes se dedicam ao ensino<br />

e nao apenas da disciplina de « Religiâo e Moral ». Todos desejamos que<br />

sejam eximios profissionais, os melhores entre os melhores. Mas os<br />

Sacerdotes estäo comprometidos, antes de mais, com Cristo e com a<br />

sua Verdade ; e só serâo felizes na consonancia e harmonizaçâo de todo<br />

o seu ser e agir com a condiçâo de « ministros de Cristo » e sentindo<br />

com a Igreja : com a Igreja universal e com a sua Igreja locai; e ainda,<br />

actuando a exemplaridade de


44 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

9. Para tanto, impöe-se viver e crescer na consciência de filhos de<br />

Deus em graça, 15 « examinar-se cada um a si mesmo » e fazer o devido<br />

discernimento, de quai é a vontade do Pai celeste, do que é bom e<br />

perfeito. 16 E aqui se insere o apelo à reconciliaçâo, garantida pelo Sa­<br />

cramento, devidamente celebrado ; o apelo à conversio, ao compromisso<br />

pessoal. Celebrar a Penitencia, para a libertaçâo do pecado, tornase<br />

tanto mais imperativo quanto mais os cristâos souberem percorrer os<br />

caminhos indicados pela Senhora da Mensagem, em Fatima : os cami-<br />

nhos da oraçâo pessoal, familiar e comunitària ; e os caminhos da con-<br />

versäo ao Evangelho, voltando-se para Deus e fazendo da vida prece e<br />

na prece enquadrar o quotidano. E neste nosso tempo, quando avassala<br />

a perda do sentido do pecado e tantas pessoas sentem o vazio interior<br />

e a crise espiritual, « a Igreja deve manter e promover, com energia, o<br />

sentido da penitencia, da oraçâo, da adoraçâo, do sacrifìcio, da oblaçâo<br />

de si mesmo, da caridade e da justiça ». 17<br />

Por ultimo, exorto-vos Irmâos muito amados, a prosseguir naqueda<br />

firmeza serena que transparece dos vossos Relatórios e dos vossos Docu­<br />

mentos conjuntos, a orientar, incentivar e amparar com tempestivos pro-<br />

nunciamentos — quando necessàrio — o testemunho colectivo e peregri-<br />

naçâo na fé da Igreja que está em Portugal. Quanto mais se manifestam<br />

as tendencias para sobrepor o quantitativo e o facticio ou simplesmente<br />

demagógico ao espiritual, que chegam mesmo a questionar, a nivel de<br />

sociedade ou de Estado, valores moráis fundamentáis para se manter<br />

a dignidade pessoal, tanto mais os cristâos devem sentir-se fortes,<br />

coesos e apoiados para chamar erro e pecado aquilo que o é, porque em<br />

contraste com o Criador e a sua criaçâo. Cristo, o mesmo ontem, hoje<br />

e para todo o sempre, continua a ser « caminho, verdade e vida », para<br />

a auténtica felicidade do hörnern.<br />

10. Quanto a outros campos da vossa actividade de Pastores, ficam-<br />

-me no coraçâo e na primeira linha da minha prece as vossas confi­<br />

dencias, esperanças e preocupaçôes. Assim<br />

— a familia : a familia segundo Deus, as tradicionais familias<br />

sâs portuguesas, que começam a ser saudade, e as familias que tendes ;<br />

e no entanto, o futuro do hörnern continua a decidir-se na familia ;<br />

15 Cf. Ef 5, 1.<br />

16 Cf. Rom 12, 1-2.<br />

17 Sínodo Extraordinario dos Bispos (1985), Relaçâo final, II, A, 4.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 45<br />

esta continua a ser esperança para o equilibrio das pessoas e a harmonia<br />

da sociedade ;<br />

— o mundo do traballio, dos sem-trabalho e dos que sofrem as con­<br />

sequendas das injustiças, desajustes e insidias que o minam, quando<br />

o traballio tem de ser caminho de fìdelidade a Deus e ao homem-irmäo ;<br />

— os « mass-media », com as suas imensas possibilidades e com a<br />

problemàtica, a que importa dar respostas aferidas pelo Evangelho ;<br />

— a carencia ou inadequaçâo de estruturas eclesiais e laicais que<br />

deveriam preparar os cristâos para participarem na promoçâo social<br />

e para um compromisso no apostolado, mais eficaz e seguro ; e relacio­<br />

nada, a incipiente experiencia dos diáconos permanentes ;<br />

— a propaganda a que nem sempre é possível fazer frente, de cunho<br />

materialista, ateia ou antieclesiástica, a alargar o espaço para o secu-<br />

larismo, o permissivismo moral, pelos caminhos do consumismo e do<br />

hedonsimo, até aos mundos ilusorios da alienaçâo total da pessoa;<br />

— o mundo dos Jovens, dos queridos jovens portugueses, aos quais<br />

todos desejamos que nao rompam com o seu patrimonio cultural; que<br />

sejam livres, sim, mas no amor que sabe discernir e sacrificar-se por<br />

nobres ideáis, para serem os melhores cidadâos da sua pátra, dando<br />

largas à generosidade dos seus coraçôes para abraçarem o mundo, com<br />

o que nele é belo, nobre e de acordo com o projecto de Deus.<br />

Queridos Irmâos no episcopado :<br />

11. « Tende confiança ! Eu venci o mundo ».<br />

Evangelizar e renovar a fé do Povo de Deus, segundo as exigencias<br />

do Concilio e do nosso tempo, é urna tarefa imensa; mas nâo é algo<br />

suplementar ou facultativo na nossa missâo de Pastores, alias, na<br />

missâo da Igreja. Muitos factores incidem na vitalidade crista e fecun-<br />

didade apostólica das comunidades e podem debilitá-las. O labor, que<br />

tem de ser constante contra o dessoramento, será tanto mais eficaz e<br />

convincente quanto mais os agentes pastorais e todos os discipulos de<br />

Cristo estiverem unidos a falarem a mesma linguagem, forem (( um só<br />

coraçâo e urna só alma » solidamente enraizados na caridade divina :<br />

(( para que o mundo creia ». 18 Todos os cristâos portugueses têm nisto<br />

a sua quota-parte, cada um segundo a propria condiçâo.<br />

A nos, Pastores, o Senhor confiou a tarefa de articular as diversas<br />

formas de co-responsabilidade e empenhamento. Com os sentimentos<br />

18 Cf. Jo 17, 21.


46 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

do « Bom Pastor » e como testemunhas, hemos de garantir, mais do<br />

que a compacidade, a comunhâo profunda e frutuosa, entre os fiéis,<br />

entre as diversas comunidades, entre as diocèses, entre as zonas pasto-<br />

rais, enfim, entre as forças vivas do Povo de Deus e de todas estas com<br />

a Igreja universal.<br />

Neste Ano Mariano, para implorar a intercessào da Mfie do Reden­<br />

tor — modelo e presença materna na vida da Igreja que está a cami-<br />

nho — convosco, ajoelho-me em espirito em Fatima; que o Altissimo<br />

derrame sobre vos e sobre as vossas Comunidades diocesanas os dons<br />

do seu amor, para caminhardes, com jubilosa esperança, cada dia mais<br />

« evangelizados e renovados )), na peregrinacelo da fé. IS o que imploro<br />

ao abençoar, representada em vos, toda a Igreja em Portugal.<br />

VIII<br />

In Valle videnda, intra fines Bellunensis dioecesis habita, occasione oblata<br />

commemorationis S. Ioannis Gualberti.*<br />

(( Beato l'uomo ... che si compiace della legge del Signore e la sua<br />

legge medita giorno e notte ».*<br />

1. Con queste parole del salmo responsoriale or ora recitato desi­<br />

dero salutare tutti voi, fratelli e sorelle, convenuti in questa mirabile<br />

Val Visdende (veramente « Vallis videnda ») per la celebrazione del­<br />

l'Eucaristia nella festa votiva di San Giovanni Gualberto, patrono<br />

degli operatori forestali.<br />

Beato l'uomo che si compiace della legge del Signore, delle opere<br />

del Signore, dei segni imponenti della sua presenza nelle meraviglie<br />

del creato.<br />

Davanti a questo panorama di prati, di boschi, di torrenti, di cime<br />

svettanti verso il cielo, noi tutti ritroviamo il desiderio di ringraziare<br />

Dio per le meraviglie delle sue opere, e vogliamo ascoltare in silenzio<br />

la voce della natura al fine di trasformare in preghiera la nostra<br />

ammirazione. Queste montagne, infatti, suscitano nel cuore il senso<br />

dell'infinito, con il desiderio di sollevare la mente verso ciò che è<br />

sublime. Queste meraviglie le ha create lo stesso Autore della bel­<br />

lezza. Ora, se siamo colpiti dalla loro presenza ed attività, pensiamo<br />

* Die 12 in. Iulii a. 1987.<br />

1 Sal 1, 2.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 47<br />

da ciò quanto è più potente colui che le ha formate. Difatti dalla gran­<br />

dezza e bellezza delle creature per analogia se ne conosce l'autore. 2<br />

2. Desidero salutare il Signor Cardinale Marco Cè, qui presente<br />

e, con lui, saluto il Vescovo della diocesi di Belluno-Feltre, Mons.<br />

Maffeo Ducoli, l'Arcivescovo di Udine, Monsignor Alfredo Battisti,<br />

il Vescovo di Treviso, Monsignor Antonio Mistrorigo, convenuti quassù<br />

per questa celebrazione.<br />

Il mio saluto si estende altresì alle Autorità dello Stato e della<br />

Regione; in special modo al Ministro dell'Agricoltura e Foreste, Ono­<br />

revole Filippo Maria Pandolfl, e al Presidente della Regione Veneto,<br />

Professor Carlo Bernini. Saluto ancora i rappresentanti dei paesi<br />

e delle Comunità montane del Comelico e di tutto il Cadore, in par­<br />

ticolare gli operatori forestali delle Regioni Veneto e Friuli, come<br />

anche i Superiori ed i membri del Corpo Forestale dello Stato, pre­<br />

posti alla tutela ed allo sviluppo di queste foreste.<br />

Un saluto va anche ai turisti convenuti qui per il periodo delle<br />

loro vacanze e per un salubre sollievo, a contatto con un ambiente<br />

ancora libero dal degrado ecologico che insidia le città ed i luoghi<br />

di lavoro.<br />

A tutti rinnovo il saluto e l'augurio annunziato all'inizio di que­<br />

sta liturgia : <strong>La</strong> pace sia con voi. <strong>La</strong> pace di Cristo, la pace dell'anima,<br />

la pace che è suggerita al nostro cuore dalle opere di Dio.<br />

3. Le pagine del libro sacro che abbiamo letto portano la nostra<br />

meditazione sulla vita di San Giovanni Gualberto, un santo fiorentino<br />

del secolo x, misteriosamente condotto dalla grazia a testimoniare<br />

l'eroica carità del perdono ed a consacrarsi a Dio nella vita contem­<br />

plativa. Come è noto, la giovinezza di Giovanni Gualberto, della<br />

famiglia dei Visdomini, era stata turbata dall'assassinio del fratello<br />

maggiore, Ugo. Il padre e la tradizione sociale del suo tempo, spin­<br />

gevano Giovanni Gualberto a vendicare il delitto con l'uccisione del­<br />

l'assassino. Egli lo incontrò un venerdì santo ; ma fu profondamente<br />

sconvolto nel suo proposito di vendetta dall'implorazione del colpe­<br />

vole, il quale, con le braccia in croce, chiedeva pietà in nome di Cristo.<br />

U ricordo della misericordia di Gesù morente ebbe nell'animo di Gio­<br />

vanni Gualberto la forza di un messaggio irresistibile, che lo indusse<br />

al perdono ed alla conversione, a Amate i vostri nemici, fate del bene<br />

2 Cf. Sap 13, 3-5.


48 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

a coloro che vi odiano ». 3 <strong>La</strong> tradizione narra che Giovanni Gualberto<br />

fu confortato dal Crocifisso con queste parole : « Poiché hai perdo­<br />

nato al tuo nemico, vieni e seguimi ». Dopo avere lottato in Firenze<br />

contro la simonia, fino al punto di essere perseguitato per il suo zelo,<br />

Gualberto si ritirò nella solitudine di Vallombrosa per dare inizio ad<br />

una comunità monastica benedettina, qui rappresentata oggi dall'at­<br />

tuale Abate. Antiche testimonianze affermano che nella silenziosa fo­<br />

resta dell'Appennino Toscano, fedele al motto della preghiera e del<br />

lavoro, egli si applicò, insieme ai suoi monaci, all'orazione ed alla<br />

coltura dei boschi. Nella dedizione a questa attività prediletta i<br />

discepoli di San Giovanni Gualberto intuirono le leggi che presiedono<br />

alla conservazione e allo sviluppo delle foreste, e in un'epoca in cui<br />

non era possibile parlare di norme forestali, la religiosa e sapiente<br />

costanza dei monaci vallombrosani poté tracciare metodi validi per<br />

un congruo sviluppo del patrimonio boschivo delle regioni.<br />

4. L'istinto della vendetta, purtroppo tanto radicato nei sentimenti<br />

dell'uomo, è stato definitivamente superato e pienamente vinto dalla<br />

forza dell'amore che perdona. Il Vangelo oggi ci dice che non solo gli<br />

amici, ma anche i nemici devono essere oggetto dell'amore cristiano :<br />

« Fate del bene a coloro che vi odiano, benedite coloro che vi male­<br />

dicono, pregate per coloro che vi maltrattano ». 4 Il perdono cristiano<br />

esige non solo la rinuncia alla vendetta, ma una risposta di amore<br />

verso il nemico ; non una pura passività davanti all'insulto e al torto,<br />

ma la risposta morale più eloquente che si possa dare : l'affetto e la<br />

preghiera per chi è nemico. Solo la forza di Dio e la grazia di Cristo<br />

possono condurci a questo atteggiamento di amore. <strong>La</strong> lettura di San<br />

Paolo, perciò, ci invita ad attingere « forza nel Signore e nel vigore<br />

della sua potenza ». 5<br />

Ma la conquista della capacità di perdonare e di amare i propri<br />

nemici passa attraverso una trasformazione più profonda del cuore.<br />

L'esistenza umana ha bisogno di essere guarita e salvata dalla costante<br />

tentazione dell'egoismo. Occorre, allora, una conversione assidua, che<br />

coinvolge tutte le espressioni della persona : la fatica del pensare,<br />

la preoccupazione dell'agire, lo sforzo della volontà. L'aspirazione del­<br />

l'amore non deve rimanere muta, informe, infeconda, né oppressa e<br />

3 Le 6, 27.<br />

* Le 6, 27-28.<br />

5 Ef 6, 10.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 49<br />

distrutta al momento della prova. Il Signore ci invita, perciò, a libe­<br />

rare costantemente la nostra personalità dalla grettezza e dalla povertà<br />

del calcolo, dalle motivazioni interessate che nascondono una insi­<br />

diosa presenza di egoismo anche in tanti gesti umanitari : « Dà a<br />

chiunque ti chiede ... Se amate quelli che vi amano, quale merito ne<br />

avrete? ... Amate i vostri nemici, fate del bene e prestate senza spe­<br />

rare nulla, e il vostro premio sarà grande e sarete figli dell'Altissimo )). 6<br />

Il vero discepolo di Gesù Cristo ama il suo prossimo (( senza sperarne<br />

nulla », in atteggiamento di costante e gratuito dono di sé ai fratelli.<br />

(( Ciò che volete che gli uomini facciano a voi, anche voi fatelo loro ...<br />

Siate misericordiosi, come è misericordioso il Padre vostro». 7<br />

Può capitare nella vita — come nel caso di San Giovanni Gualberto —<br />

che si presentino difficoltà estremamente acute, momenti in cui la logica<br />

umana ha bisogno di essere rivoluzionata dalla forza del precetto<br />

della carità, circostanze che impongono la necessità di rivedere e puri­<br />

ficare la coscienza che l'uomo ha di se stesso e del suo posto nella<br />

comunità dei fratelli. È in tali momenti che urge « indossare l'arma­<br />

tura di Dio », 8 cioè fare delle scelte secondo Cristo, il modello unico<br />

del comportamento cristiano. Ciò esige una revisione radicale dei valori,<br />

richiede una sorta di seconda nascita, la tenace volontà di percorrere<br />

una via simile a quella di Cristo, fino ad entrare nello spogliamento<br />

della sua Croce. Cristo è la fonte di queste scelte : in lui ogni cre­<br />

dente si illumina e spera, anche se si sente chiamato ad affrontare<br />

una lotta tremenda contro i propri sentimenti e contro la mentalità<br />

prevalente nel mondo. Resistete nel giorno del malvagio, 9 ci ha detto<br />

San Paolo, cioè in quel giorno ed in quei momenti che ci mettono alla<br />

prova circa le scelte consequenziali della fede.<br />

Al termine di questo faticoso processo per la coerenza della carità<br />

evangelica sta, però, una grande speranza : (( Date e vi sarà dato,<br />

una misura buona, pigiata, scossa e traboccante », 10 perché la gran­<br />

dezza del dono sperato è infinitamente maggiore della fatica impiegata<br />

per meritarlo.<br />

5. <strong>La</strong> festa odierna riguarda in modo speciale voi, operatori fore­<br />

stali, per il problema ecologico che è sotteso al vostro impegno.<br />

6 Le 6, 30-35.<br />

7 Le 6, 31-36.<br />

8 Ef 6, 3.<br />

' Cfr. Ef 6, 13.<br />

10 Le 6, 38.<br />

4 - A. A. S.


50 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Ë noto quanto oggi sia urgente diffondere la coscienza del rispetto<br />

per le risorse del nostro pianeta. Tutti ne sono coinvolti, poiché la<br />

terra che abitiamo rivela sempre più chiaramente la sua intrinseca<br />

unitarietà, sicché le vicende inerenti alla conservazione del suo patri­<br />

monio riguardano tutti i popoli senza distinzione. <strong>La</strong> conserva­<br />

zione e lo sviluppo del patrimonio boschivo in qualsiasi zona è fon­<br />

damentale per il mantenimento e la ricomposizione degli equilibri<br />

naturali indispensabili alla vita. Ciò va affermato ancora di più oggi,<br />

mentre ci accorgiamo di quanto sia urgente realizzare una decisa in­<br />

versione di tendenza in tutti quei comportamenti che portano a preoc­<br />

cupanti forme di inquinamento. Ciascun uomo è tenuto ad evitare<br />

iniziative ed azioni che possono intaccare la purezza dell'ambiente,<br />

e giacché le piante, nel loro insieme, svolgono un ruolo indispensabile<br />

sugli equilibri naturali, necessari alla vita in tutti i suoi gradi, la<br />

loro tutela e il loro rispetto divengono sempre più un fatto umano<br />

di singolare necessità.<br />

È impegno morale per il cristiano avere cura della terra


Acta Ioannis Pauli Pp. II 51<br />

va rivolto a tutti coloro che contribuiscono a fare in modo che questi<br />

luoghi, conservati e sviluppati secondo le esigenze della loro naturale<br />

vocazione, siano una valida fonte di lavoro per l'economia degli<br />

abitanti.<br />

Prego, ancora, Dio che voglia mantenere tra di voi le nobili tra­<br />

dizioni di solidarietà e di fraterna carità che da tempi antichissimi<br />

regolano le vostre forme di vita sociale. Confermo l'auspicio già espres­<br />

so ai vostri Vescovi nel corso della recente visita ad limina: possano<br />

le vostre comunità rinsaldare la loro radice etica e spirituale, nel<br />

contesto di una identità culturale non attinta al di fuori delle loro<br />

tradizioni genuine.<br />

7. Tutto quello di cui viviamo, la natura, la comunità, la cultura,<br />

la carità fraterna, tutto ci è stato donato da Dio, come una vocazione<br />

che ci sprona a fare in modo che la famiglia umana possa trarne sol­<br />

lievo e gioia. Le intenzioni di Dio, le sue volontà, sono intenzioni di<br />

amore, conducono a salvezza, esigono comunione, parlano di vita<br />

eterna. Nella creazione Egli ci ha posti come servitori di una volontà<br />

universale di bene e vuole che ogni nostra opera sia utile a tutti,<br />

affidandoci il servizio della carità come impegno prezioso del suo<br />

paterno amore. Sforziamoci di ritrovare o ricostruire in ogni uomo<br />

una personalità veramente cristiana, per poter essere nel mondo coope-<br />

atori della bontà di Dio, nostro Padre.<br />

Beato l'uomo, che medita la legge del Signore, giorno e notte.<br />

Mit einem herzlichen »Grüß Gott« heiße ich zum heutigen fest­<br />

lichen Gottesdienst auch alle anwesenden Gläubigen deutscher Sprache<br />

willkommen. Der gemeinsame Glaube und das gemeinsame Gotteslob<br />

verbinden uns in der Kirche über alle sprachlichen und geographischen<br />

Grenzen hinweg zu dem einem Volke Gottes. Seid euch, liege Brüder<br />

und Schwestern, als gläubige Katholiken dieser beglückenden Wirk­<br />

lichkeit stets bewußt. Die heutige Begegnung mit dem Nachfolger des<br />

Petrus und vielen anderen Mitchristen bestärke euch in dieser frohen<br />

Gewißheit und schenke euch neuen Mut, euch auch in den Pflichten<br />

des Alltags — in der Familie, am Arbeitsplatz, im öffentlichen Leben —<br />

als überzeugte Christen treu zu Christus und seiner Kirche zu bekennen.<br />

Das wünsche und erbitte ich euch von Herzen mit meinem besonderen<br />

Gebet und Segen.


52 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

IX<br />

Ad Hiberniae episcopos occasione oblata « ad limina » visitationis coram<br />

admissos.*<br />

Dear Cardinal Ó Fiaich and brother Bisliops,<br />

1. I am particularia happy to meet you, the bishops of Ireland,<br />

gathered here on the occasion of your ad Limina visit. Your pilgrimage<br />

to the tombs of the Apostles Peter and Paul, and your report con-<br />

cerning the state of that part of the Church committed to your generous<br />

pastoral care, corresponds to a time-honoured ecclesiastical practice.<br />

Above all, it expresses and further vivifies the bonds of communion<br />

which unite us as Successors of the Apostles, entrusted with governing<br />

the house of the living God. 1 I hope that this meeting will be for<br />

you, as it is for me, a moment of intense Joy in the Holy Spirit, by<br />

whose power we are strengthened and confirmed "for the building<br />

up of the body of Christ". 2<br />

Your présence here brings to mind the long and exemplary history<br />

of your people's fidelity to Christ and to his Church. But it speaks<br />

also of the présent faith and Christian commitment of your local<br />

Churches. As your brother Bishop, charged with the ministry of unity<br />

and charity for the universal Church, I rejoice with you in contem-<br />

templating God's favour constantly poured out on the Church in<br />

Ireland, and I gladly encourage you in your daily response to the<br />

many tasks of your episcopal ministry. As Saint Paul said : "Let<br />

us not grow weary in well-doing, for in due season we shall reap,<br />

if we do not lose heart". 3<br />

Seeing you here, I am reminded of the figures of our dear brothers,<br />

Archbishop Dermot Ryan and Archbishop Kevin McNamara, who<br />

seemed set to serve the Church for many years to come, with the<br />

talents and personal qualifies which characterized each of them. Yet<br />

the Lord, in his own admirable providence, saw fit to bring them<br />

quickly to himself, leaving us with the sadness of their absence, but<br />

also with the luminous memory of their ministry and leadership.<br />

Both were moved in their service of the Church by a profound sense<br />

of personal accountability to Christ and a desire to uphold the teach-<br />

* Die 27 in. Augusti a. 1987.<br />

1 Cf. Lumen Gentium, 18.<br />

1 Eph 4:12.<br />

3 Gal 6:9.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 53<br />

ings and guidelines of the Second Vatican Council in all their richness.<br />

Their lives evidenced a remarkable closeness to the Lord shrouded in<br />

quiet courage and deep humility. Together, let us rejoice in the<br />

thought that when the Chief Shepherd appears these good and faithful<br />

servants of the Gospel will obtain the unfading crown of glory. 4<br />

2. In recent decades your pastoral programming has benefitted<br />

from regular and detailed studies and surveys of many aspects of the<br />

life of the Church in Irish society. You are undoubtedly grateful to<br />

perceive the strength and authenticity of Christian faith and life in<br />

vast seotors of the population. Your local Churches can count on<br />

numerous capable priests, men and women Religious, and lay persons<br />

who are active in all áreas of ecclesial and civil life. You can draw<br />

on the vitality and dynamism of the faithful, and of the young in<br />

particular, to respond to the call of charity, mission and service, both<br />

at home and in many other parts of the world. The Irish contribution<br />

to the Church's missionary activity, in the past as in the présent, is<br />

a magnificent sign that the grâce of God has not been given to you<br />

in vain. 5<br />

You are also witnesses of new ferments of Christian life among<br />

the faithful, through prayer-groups or Bible-study groups, through<br />

a more active participation in the Liturgy, and their engagement in<br />

many forms of the apostolate. The words of Saint Paul come spon-<br />

taneously to mind : "We give thanks to God always for you all ...<br />

remembering before our God and Father your work of faith and<br />

labour of love and steadfastness of hope in our Lord Jesus Christ". 6<br />

3. Some of the special challenges confronting you as pastors are<br />

the resuit of profound changes taking place in the contemporary world<br />

and which are being widely and deeply feit within Irish society. Others<br />

are specific of the cali to renewal which the Second Vatican Council<br />

has bequeathed to the Church in the latter part of the twentieth<br />

Century. In the light of these circumstances your role as Bishops<br />

is invested with a particular urgency and responsibility, especially<br />

towards the younger générations of Irish men and women who have<br />

a right to be helped in every way to enter fully into their spiritual<br />

héritage.<br />

4 cf. 1 Pt 5:4.<br />

5 Cf. 2 Cor 6:1.<br />

6 1 Thess 1:2-3.


54 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

You are well aware of the serious demands being made on your<br />

pastoral leadership. Economie development and higher standards of<br />

living have not benefitted everyone in like manner. All too often you<br />

are witnesses of new and tragic forms of poverty and aliénation which<br />

tend to affect in particular the old and the young. The scourge of<br />

unemployment has struck a heavy blow at Irish society, causing<br />

suffering for many families.<br />

Other social and cultural transformations, which accompany ma­<br />

terial development, have led some to become uncertain and confused<br />

regarding fundamental truths and values, including what refers to<br />

such basic realities as the family and the value of life itself. Many,<br />

especially among the young, find it increasingly difficult to acquire<br />

a clear and integrated set of principies on which to build their response<br />

to life's tasks and responsibilities. The situation is compounded by<br />

the aggressive quality of consumerism and the force of selfishness in<br />

the individual and in more or less large sectors of society.<br />

4. Much has happened in Irish life since my visit to your country<br />

in 1979. Nevertheless, it seems appropriate to repeat what I said<br />

during the memorable Eucharistie célébration in the Phoenix Park :<br />

"Ireland, that has overeóme so many difficult moments in her history,<br />

is being challenged in a new way today ... The challenge that is<br />

already with us is the temptation to accept as true freedom what in<br />

reality is only a new form of slavery. And so, it becomes ali the<br />

more urgent to steep ourselves in the truth that comes from Christ,<br />

who is 'the way, and the truth and the life', 7 and in the strength that he<br />

himself offers us through his Spirit". 8 My prayer for Ireland is that,<br />

in building a society capable of responding to the needs of ali its<br />

people in justice and harmony, the truth that comes from Christ<br />

may instruct you in values that conform authentically to human<br />

dignity and lead to peace. And may your love of Jesus Christ, so<br />

clearly attested to in your history, grow ever more certain and opera­<br />

tive in the face of présent challenges.<br />

In various Pastoral Letters and Statements, you have addressed<br />

some of the more impelling and urgent concerns of your ministry.<br />

I recali your Letter, "Love is for Life", issued in Lent 1985, and your<br />

"Statement on Marriage, the Family and Divorce", published during<br />

7 Jn 14:6.<br />

8 Homily, 29 September 1979, nos. 3 and 4.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 55<br />

the recent public debate in your country on thèse questions. Your<br />

personal witness of fidelity to the Church's teachings and your unity<br />

and mutual support within the Episcopal Conference is an essentia!<br />

service to the community of faith over which you preside in love.<br />

5. You have been called to shepherd God's people in the wake<br />

of the Second Vatican Council, the extraordinary gift of the Holy<br />

Spirit to the Church in our times. It is necessary to return time and<br />

time again to the documents of the Council in order to have a precise<br />

and complete image of the Church herseif, of her mission, origin and<br />

structure, and of the divine and human éléments which constitute<br />

her true nature as the sacrament and means of union with God and<br />

of the unity of all mankind. 9<br />

As bishops it is your task to be imbued with that vision and to<br />

communicate it to your priests, who share the responsibility for the<br />

diocèse with you. It will be your constant care to foster among your<br />

special collaborators, your priests, a truly spiritual outlook and a<br />

convinced attitude of service to God's people. Your priests know<br />

that they are set apart for a special ministry within the Church and<br />

that they cannot be true ministers of Christ unless they are ministers<br />

and dispensers of a life other than this earthly one. At the same time<br />

they are aware that they cannot be of effective service to others if<br />

they remain strangers to the life and conditions of their brothers<br />

and sisters. 10 They look to you therefore for an example of the holiness<br />

of life and dedication to the pastoral ministry to which all of you<br />

together have been called. Regarding them as friends in Jesus Christ, 11<br />

you will know how to encourage them and sustain them in their difflcult<br />

but sublime task.<br />

6. The same can be said in its own way in relation to the men<br />

and women Religious who collaborate with you in building up and<br />

increasing the Mystical Body of Christ. 12 The contribution offered<br />

by the many Religious Congrégations présent in Ireland to the life<br />

and mission of the Church both at home and abroad is immeasurable.<br />

It is extremely important that the entire ecclesial community welcome,<br />

respect and encourage their witness of the evangelical counsels as a<br />

9 Lumen Gentium, 1.<br />

10 Cf. Presbyterorum Ordinis, 3.<br />

11 Cf. Jn 15:15.<br />

12 Cf. Christus Dominus, 33 ff.


56 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

reminder, in the midst of a growing secularism, of the laws and<br />

values of the eschatologica! kingdom towards which the whole People<br />

of God journeys in faith. On their part, Religious themselves are<br />

called to further enliven and make even more transparent the radical<br />

following of Christ which is at the basis of their special place in the<br />

community of faith.<br />

In speaking of your priests and Religious, I share with you the<br />

concern which today affecta large sectors of the Church, especially<br />

in traditionally Christian countries : the matter of decreasing ecclesias-<br />

tical vocations. This is a question which we must recognize in all<br />

its importance and gravity. I am comforted by the interest with which<br />

you follow this question in your own diocèses and I take this occasion<br />

to echo the needs of the universal Church which owes so much to the<br />

missionary activity of Irish bishops, priests, and women and men<br />

Religious. While other forms of apostolate and service are to be<br />

highly recommended, the young especially need to be challenged to<br />

examine the direct call to the priesthood and the religious life. This<br />

is a matter in which the faith of the entire ecclesial community is<br />

called into play. Every vocation is a unique and personal response<br />

to Christ, but in many ways it also reflects the vitality and fruit-<br />

fulness of the soil in which it takes shape.<br />

7. One of the fondest memories of my visit to Ireland was to seé<br />

so many priests, men and women Religious, missionaries and sem-<br />

inarians gathered at Maynooth, Ireland's National S eminar y, which<br />

is preparing to celebrate its second centenary in 1995. Maynooth has<br />

contributed immensely to the life and mission of the Church in Ireland<br />

and throughout the world. On the occasion of my visit I expressed<br />

the hope, which is not mine alone, but as it were a plea of the entire<br />

people of God, that Maynooth would have a future just as great.<br />

Now, I understand that the Catholic people of Ireland are being<br />

asked to respond to an appeal for special financial support, required<br />

to meet urgent needs of the College. I gladly express my solidarity<br />

with such an effort, and I pray that Maynooth, as "a school of priestly<br />

holiness, an academy of theological learning, a university of Catholic<br />

inspiration" will continue in every way to merit the respect which<br />

it has achieved throughout the Catholic world. 13<br />

13 Cf. Address at Maynooth, 1 October, 1979, no. 1.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 57<br />

8. I have already mentioned the altogether special grâce for the<br />

Church on the ève of the third Christian Millennium of the directives<br />

and impulses which the Second Vatican Council released into the<br />

lifestream of the Catholic community and indeed, in a sense, into<br />

the world. The renewal of Christian living which the Council intended<br />

is still very much a challenge to our episcopal ministry. Much has<br />

already been done, and we know that the Lord continues to call the<br />

Church in each place to a more dynamic présence in society and<br />

culture "by her healing and elevating impact on the dignity of the<br />

person, by the way in which she strengthens the seams of human<br />

society and imbues everyday human activity with a deeper meaning<br />

and importance". 14 A generous response to the universal call to<br />

holiness constitutas, undoubtedly, the inner force of such a renewal<br />

of ecclesial life. The spiritual énergies for service must come from<br />

grâce and holiness of life, and therefore from those means that promote<br />

spiritual progress, especially the Eucharist and the other sacraments.<br />

In recent years appréciation for the Sacráment of Penance has<br />

diminished among some. Bishops and priests need to revitalize the<br />

fréquent reception of this means of grace in order that the Church,<br />

the édifice of God, 15 be raised on no other foundation than Christ,<br />

the stone which the builders rejected, but which has become the<br />

cornerstone. 16<br />

Spiritual renewal calis for a deepening of piety, nourished by<br />

adequate forms of personal and popular dévotion, especially those<br />

which have proven their validity in the past. As some examples among<br />

many, I mention pilgrimages, penitential traditions and the praying<br />

of the Family Rosary which has been traditional in many Irish homes.<br />

Such practices should not be discarded simply because they are not new.<br />

9. The forthcoming Synod of Bishops on the mission and role of<br />

the laity in the Church has been widely received as an occasion for<br />

needed reflection on how the laity has responded to the Council's<br />

call to assume their specific responsibility, especially as regards the<br />

extension of the kingdom of God in the temporal order. Within the<br />

ecclesial community itself lay men and women have taken on many<br />

taskg both in the liturgy and in the organisms through which the<br />

14 Gaudium et Spes, 40.<br />

15 Cf. 1 Cor 3:11.<br />

" Cf. Mt 21:42.


58 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

pastoral and charitable work of the Church is carried out. This is,<br />

of course, a positive development which you will do everything possible<br />

to encourage in ways that respond to the nature and mission of the<br />

Church her self.<br />

Such positive support signifies however that when occupying posts<br />

which require their holders to represent the Church's position or<br />

teaching in some field, lay persons as well as priests and Religious<br />

will in fact be one with the Church in heart and mind, and never<br />

présent opinions which differ from the Church's expressed teaching,<br />

thus creating confusion in the minds of the faithful or undermining<br />

the certainty of moral principies. This is a requirement of justice<br />

as well as an excellent form of ecclesial service. The same applies to<br />

commissions and agencies set up by the Episcopal Conference for<br />

educational or assistential activities both in Ireland and in other<br />

parts of the world. In ali of this you, the pastors, have the authority<br />

and responsibility to act for the good of the Church.<br />

10. Dear brother bishops, there are many other areas of your<br />

episcopal service in which I wish to encourage you and sustain you<br />

with my prayers and fraternal support. When I think of the Church<br />

in Ireland I see a people "marked with the sign of faith", a people<br />

which has shown the depths of its baptismal consécration in fidelity<br />

to the word of God and to its ecclesial vocation. I see you making<br />

every effort to further the cause of ecumenical understanding and<br />

collaboration "where reconciliation between Christians takes on a<br />

special urgency, but where it also has special resources in the tradition<br />

of Christian faith and fidelity to religion which marks both the Catholic<br />

and the Protestant communities". 17<br />

I see the Catholic Church in Ireland teaching the ways o f peace<br />

and solidarity, and vorking to change the conditions that generate<br />

politicai violence. Confìict is not inevitable. The peace of Christ can<br />

and should reign in the hearts of ali. Every new generation of Irish<br />

men and women offers new hope that the préjudices of the past and<br />

the injustices of the présent will finally give way to a society built<br />

on respect for the dignity of every human person and on love for<br />

each other in Christ Jesus. Through you, I wish to leave the entire<br />

ecclesial community in Ireland with a thought which I already ex­<br />

pressed during my visit to Maynooth in 1979 : "You must work with<br />

17 Of. Address to Le ders of Christian Churches, 29 September 1979.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 59<br />

the conviction that this generation ... could be crucial and decisive<br />

for the future of the faith in Ireland. Let there be no complacency.<br />

As Saint Paul said : 'Be awake to all the dangers ; stay firm in the<br />

faith; be brave and strong'." 18<br />

May the Blessed Mother of our Lord Jesus Christ, Queen of Ireland,<br />

intercede for you, the pastors, and for the beloved Church in your land.<br />

X<br />

Ad quosdam Nigeriae episcopos in visitatione sacrorum liminum.*<br />

Dear Brothers in our Lord Jesus Christ,<br />

1. I am pleased to welcome you, members of the Episcopal Con­<br />

ference of Nigeria, for this privileged moment of collégial communion<br />

during your ad Limina visit. Our assembly today bears witness to the<br />

truth that the Lord Jesus willed that Peter and the other Apostles<br />

should form an apostolic college and thereby be linked in bonds of<br />

unity, charity and peace. 1 We are gathered here in the name of Jesus,<br />

"the chief Shepherd" of the Church and the Lord and Saviour of us<br />

all. Through him and in the Holy Spirit we give thanks and praise to<br />

the Father for the abundant grâces and blessings bestowed on the<br />

Church in Nigeria. The power of the Gospel has taken root in the hearts<br />

of the faithful and enabled the Church to grow.<br />

The kind words of greeting which Cardinal Ekandem has expressed<br />

to me on your behalf and that of all your priests, Religious and faithful<br />

are deeply appreciated. Each of you represents the members of your<br />

local Church and thus I wish to offer through you my cordial greetings<br />

and the assurance of my prayerful remembrance to ali the People of<br />

God entrusted to your pastoral care. In the words of Saint Paul : "I<br />

pray that God will bestow on you gifts in keeping with the riches of his<br />

glory. May he strengthen you inwardly through the working of his<br />

Spirit. May Christ d well in your hearts through faith, and may charity<br />

be the root and foundation of your life". 3<br />

18 1 Cor 16:13.<br />

* Die 3 m. Septembris a. 1987.<br />

1 Cf. Lumen Gentium, 22.<br />

2 1 Pt 5:4.<br />

3 Eph 3:16-17.


60 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

2. It is for me a joy at this time to recali the vivid memories of my<br />

apostolic visit to Nigeria some five years ago. Düring my visit I was<br />

able to see firsthand the vitality and enthusiasm of the faith of your<br />

people. My brief tour filled me with hope for the future of evangelization<br />

in your country. As you will remember, it was with the hope that my<br />

coming would initiate a new era of evangelization in Nigeria that I<br />

undertook the pastoral visit. I am pleased to learn that it has brought<br />

about a new missionari) impetus, a great pride in the people for their<br />

identity as Christians, and the discovery of the need of greater unity<br />

on all the levéis of pastoral action.<br />

It is my repeated prayer that zeal for evangelization will continue<br />

to animate the whole Church in Nigeria. I wish to praise the many<br />

courageous initiatives that you have already undertaken for pro-<br />

claiming the Gospel and I encourage you, beloved Brothers, to renew<br />

your efforts in the great task of evangelization which constitutes the<br />

essential mission of the Church ; it is her vocation, it is her deepest<br />

identity. 4<br />

As I reminded you during my pastoral visit, "In practice the<br />

Church's vocation to evangelize means abo ve all living the Gospel<br />

more deeply. It means accepting Christ's call to conversion and<br />

accepting the demands inhérent in the faith preached by Jesus ... Un-<br />

derstood in this way, evangelization involves a process of purification<br />

and interior change that affects our local Churches. It means con­<br />

version unto salvation : the ecclesial community becoming ever more<br />

a community of living faith, a communion of prayer, a centre of<br />

charity radiating concern for the poor and the sick, the lonely, the<br />

abandoned, the handicapped, those with leprosy, those who are weak<br />

in faith, those who need support and are looking for someone to show<br />

them the love of Christ". 5<br />

3. My dear Brothers : you corne from différent régions of Nigeria.<br />

You bring with you the hopes and aspirations, the joys and sorrows<br />

of your priests, Religious and laity. Sharing, as we do, a common<br />

pastoral responsibility for thèse local Churches of yours, I wish to<br />

reflect with you briefly on an issue of capital importance, namely,<br />

your unity and concerted action as Bishops.<br />

* Cf. Evangelii Nuntiandi, 14.<br />

5 Discourse to the Nigérian Bishops, <strong>La</strong>gos, 15 February 1982.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 61<br />

The episcopacy is but one ministry in the Church's variety of<br />

ministries. 6 However, the episcopal ministry is uniquely endowed<br />

with sacred and sacramental power to preside over the Church in<br />

service, as Christ provided that his Apostles and their successors should<br />

do after his return to the Father. 7 Christ gave his Apostles a clear<br />

example how he wished them to exercise their authority. Mindful of<br />

their human weakness, Christ prayed that they would be confirmed<br />

by the Holy Spirit, by one another and in a particular way by Peter.<br />

The Lord tells Peter : "I have prayed that your own faith may not f ail ;<br />

and once you have turned back, you must strengthen your brothers". 8<br />

4. The College of Bishops serves the unity of the Church in a<br />

special way. The constant underlying thème in the teaching of the<br />

Second Vatican Council on the episcopacy is unity—a unity of the<br />

Bishops with the Successor of Peter, of Bishops with one another, of<br />

Bishops and priests, and of Bishops with Religious and laity. As<br />

the Council states : "It is the duty of ali Bishops to promote and to<br />

safeguard the unity of faith and the discipline common to the whole<br />

Church and, to foster every ac ti vi ty which is common to the whole<br />

Church, especially efforts to spread the faith and make the light of<br />

the full truth dawn. on all people". 9<br />

Even when a Bishop acts alone, he ministers to advance the<br />

rédemption of ali. Thus by preaching Christ, presiding over liturgical<br />

worship and administering a locai Church, his ministry affects the<br />

other locai Churches as well. The message, the worship, the ad­<br />

ministration—all involve the Bishop in realities which go far beyond<br />

the boundaries of his own diocèse.<br />

Surely, the doctrine of collegiali ty does not lessen the Bishop's<br />

special ministry to his own diocèse. The locai Church must always be<br />

the object of the Bishop's service. Through their Bishop, united in the<br />

common brotherhood of ali the Bishops with the Successor of Peter,<br />

the individuai members of each locai Church are assured of their place<br />

in the universal Church.<br />

5. The episcopacy is given to the Church by the Lord's divine<br />

institution precisely for her unity. As we contemplate this divine<br />

6 Lumen Gentium, 18.<br />

7 Ibid.<br />

8 Lk 22-23.<br />

9 Lumen Gentium, 23.


62 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

truth, it is my fervent prayer that the brotherhood which you share<br />

as Bishops of Nigeria will serve to further your harmonious actions on<br />

the level of your National Episcopal Conference. It is in the exercise<br />

of your fraternity, with all its manifestations, that you fulfil your<br />

ministry to your people, confìrm the faith of your fellow Bishops, and<br />

keep faith in Christ through Peter. Moreover through your episcopal<br />

brotherhood in faith and love you provide the necessary conditions<br />

for the progress of the Church in Nigeria, as well as for her effective<br />

impact on the civil society of your country, upon our separated<br />

Christian brethren and upon the members of non-Christian religions.<br />

6. I am aware of the présent difficulties that you are encountering<br />

in proclaiming the Gospel and engaging in dialogue with the followers<br />

of other religions. You are called each day as Bishops to be a sign of<br />

the love of Jesus Christ to ali the individuáis and groups of whatever<br />

religion. In a multireligious society such as Nigeria, where there<br />

are an almost equal number of Muslims and Christians and many<br />

adhérents of traditional African religions, I encourage you "to reaf-<br />

flrm the commitment of the Catholic Church both to dialogue and to<br />

the proclamation of the Gospel. There can be no question of choosing<br />

one and ignoring or rejecting the other. Even in situations where the<br />

proclamation of our faith is difficult, we must have the courage to<br />

speach of God who is the foundation of that faith, the reason for our<br />

hope, and the source of our love". 10<br />

The teaching of the Second Vatican Council in its Déclaration on<br />

the Relationship of the Church to Non-Christians invites all Christians<br />

and Muslims to strive sincerely for mutual understanding. They are<br />

called to cooperate in the task of securing peace and social justice,<br />

freedom and human rights on behalf of all people. 11 Our dialogue with<br />

the Muslims means a readiness to cooperate with others for the bet-<br />

terment of humanity, and a commitment to search together for true<br />

peace.<br />

7. My dear Brothers : I wish to consider with you the important<br />

role of the Christian family, "the domestic Church", in evangelizing<br />

Nigérian society and in building up the Kingdom of God. Already<br />

there exists in your culture a great sensé of the family bond which can<br />

10 Address to the Secrétariat for Non-Christians, 28 April 1987.<br />

11 Cf. Nostra Aetate, 3.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 63<br />

greatly serve the Christian vision of married life in a community of<br />

conjugal love. In the words of the Second Vatican Council, "Christian<br />

spouses, in virtue of the Sacrament of Matrimony, signify and partake<br />

of the mystery of that unity and fruitful love which exists between<br />

Christ and his Church. 12 The spouses thereby help each other to attain<br />

to holiness in their married life and by the rearing and éducation of<br />

their children". 13<br />

Despite the practices of polygamy and divorce, which are accepted<br />

by many people today, you must never grow tir ed of proclaiming the<br />

truth about marriage. As "a mutuai gift of two persons, this intimate<br />

union, as well as the good of children, imposes total fidelity on the<br />

spouses and argues for an unbreakable oneness between them". 14 Thus<br />

you are called to insist that the conjugal communion of marriage is<br />

characterized by its unity and also by its indissolubility.<br />

The Christian family exercices its role as an evangelizing com­<br />

munity in Nigérian society by believing in the Gospel, steadily maturing<br />

in faith and in turn proclaiming the Good News of salvation through<br />

the witness of an exemplary Christian life. Such a dedicated witness of<br />

Christian family life is already an initial act of evangelization which<br />

at some time needs to be accompanied by the proclamation of the<br />

Kingdom of God and the person of Jesus Christ. Concerning the<br />

Christian family's role of evangelization, Pope Paul VI wrote : "The<br />

family, like the Church, ought to be a place where the Gospel is<br />

transmitted and from which the Gospel radiâtes. In a family which<br />

is conscious of this mission, all members evangelize and are evange-<br />

lized. The parents not only communicare the Gospel to their children,<br />

but from their children they can themselves receive the same Gospel<br />

as deeply lived by them. And such a family becomes the evangelizer<br />

of many other families, and of the neighbourhood of which it forms<br />

part". 15<br />

8. I thank ali of you, beloved Brothers, for your dedication as<br />

pastors to the flock that has been entrusted to your care. I recali at<br />

this time the heroic sacrifices of many devoted missionaries who over<br />

the past Century have preached the Gospel in Nigeria and sustained<br />

12 Cf. Eph 5:32.<br />

13 Lumen Gentium, 11.<br />

14 Gaudium et Spes, 48.<br />

" Evangelii Nuntiandi, 71.


64 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

the faithful in giving an ever more authentic witness to the teaching<br />

of Ohrist and his Church. Their exemplary Ii ves have inspired many<br />

Nigérian young people to offer themselves to Christ in the priesthood<br />

and in the religious life.<br />

In your daily labours at the service of the Gospel, I wish to com-<br />

mend each of you to the intercession of Mary, Queen of the Apostles,<br />

asking her to assist you. And in the love of Jesus her Son, I impart my<br />

Apostolic Blessing to you and to your clergy, Religious and faithful.<br />

NUNTIUS SCRIPTO DATUS<br />

Reverendissimo episcopo Eistettensi missus XII expleto saeculo ab obitu<br />

sancti Villibaldi.<br />

»Die Freude an Gott - unsere Kraft«.<br />

Unter dieses Motto hast Du zusammen mit Deinen Mitbrüdern im<br />

Hirtenamt und den Gläubigen Deiner Ortskirche das Jubiläumsjahr<br />

gestellt, das Ihr zur Feier der 1200. Wiederkehr des Heimgangs Eures<br />

Bistumsgründers, des heiligen Willibald, festlich begeht. Das Vorbild<br />

dieses kraftvollen Glaubensboten, der sechsundvierzig Jahre lang in<br />

Eurer Heimat die befreiende Botschaft Christi verkündet hat, ist Euch<br />

in diesen Monaten zu einem besonderen Ansporn geworden, den Glau­<br />

ben an Gott und seine Heilspläne in Euch zu erneuern und zu vertiefen.<br />

Daraus soll Euch neue Entschlossenheit erwachsen, das kostbare<br />

Geschenk des Glaubens an Eure Mitmenschen weiterzugeben, die be­<br />

wußt oder auch nur unbewußt danach hungern. In diesen Tagen<br />

erreicht Eure Jubiläumsfeier nun ihren Höhepunkt, da Ihr das Hoch­<br />

fest des hl. Willibald am 7. Juli, dem Tag seines Todes vor 1200 Jahren,<br />

bei seinem Grab in Eurer Domkirche begeht.<br />

Willibald ist als Ausländer und Fremder aus Südengland und als<br />

Gefährte des Bonifatius zu Euren Vorfahren gekommen. Er hat seine<br />

Heimat selbstlos und mutig verlassen, um Euch zu beschenken : nicht<br />

mit irdischen Reichtümern oder weltlicher Macht, sondern mit dem<br />

Glauben an den einen wahren Gott, den Vater unseres Herrn Jesus<br />

Christus. Um Euch aber diesen Glauben in ganzer Fülle und Tiefe<br />

schenken zu können, hat er sich zuvor selbst den großen Quellen des<br />

Glaubens zugewandt. In Rom hat er die Einheit mit der Kirche der


Acta Ioannis Pauli Pp. II 65<br />

Apostel Petrus und Paulus gesucht, um sich der wahren Tradition des<br />

Glaubens von Christus her zu versichern. Dann ist er sogar nach<br />

Palästina gezogen, um auf den Wegen Jesu selbst dessen Worte und<br />

Taten tief und lebendig in sein Herz aufzunehmen, um sein glaubwür­<br />

diger und begeisternder Verkünder werden zu können. Auch nach<br />

Konstantinopel ist Willibald gereist, um aus der wichtigen Quelle<br />

griechischer Theologie zu schöpfen, die uns in den ersten ökumenischen<br />

Konzilien ein grundlegendes Glaubensverständnis des einen und drei­<br />

faltigen Gottes vermittelt hat. In Monte Cassino schließlich, dem<br />

berühmten Zentrum des abendländischen Ordenslebens, hat Willibald<br />

seine letzte Formung als Glaubensbote und Kirchengründer erhalten,<br />

für den Beten und Arbeiten, Glauben und Kultur, Freude an Gott und<br />

Gestaltung dieser Welt zusammengehören und die volle Würde des<br />

Menschen ausmachen.<br />

Es wird berichtet, daß der hl. Willibald im Kloster von Monte<br />

Cassino die Aufgaben des Sakristans und des Pförtners übernommen<br />

hat : Dieses scheinbar nebensächliche Element im Leben des Heiligen<br />

kann uns doch als einprägsames Bild für zwei wesentliche Dimensio­<br />

nen im Leben eines jeden Christen gelten. So dürfen und sollen wir<br />

uns freuen, im »Hause Gottes« sein zu können, uns von seiner göttlichen<br />

Vorsehung umfangen zu wissen, täglich dafür danken zu können und<br />

seine unendliche Größe, Liebe und Treue anbetend zu verehren. Neben<br />

diesem Dienst »im Haus des Herrn« dürfen wir aber auch »Pförtner«<br />

sein, sollen wir Türen öffnen und jeden eintreten lassen, der nach der<br />

ganzen Wahrheit vom Menschen und seinem Ursprung in Gott dürstet.<br />

Die Kirche ist keine abgeriegelte Festung, sondern muß ein einladendes<br />

Haus sein, mit Fenstern und Türen, die die Verbindung mit der Welt<br />

in all ihren Dimensionen herstellen ; die Kirche soll ja alle Menschen<br />

guten Willens ermutigen, mit Christus den Weg zum Vater zu gehen<br />

und in der stärkenden Gemeinschaft der Gläubigen immer bewußter<br />

und froher darauf voranzuschreiten.<br />

Ich bitte den Heiligen Geist, die Gabe Christi an seine Jünger in<br />

der Welt, daß er der ganzen Diözese Eichstätt aus der Feier des<br />

Jubiläums zu Ehren ihres großen Bistumspatrons solche Früchte der<br />

Glaubensvertiefung und erneuerter christlicher Zuversicht schenke.<br />

Denn »die Freude an Gott ist unsere Kraft« !<br />

In dankbarer Anerkennung nehme ich den Ausdruck Eurer treuen<br />

Verbundenheit mit dem Nachfolger des Apostels Petrus entgegen, die<br />

5 - A. A. S.


66 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Du, verehrter Mitbruder, für die Gläubigen Deines Bistums mir be­<br />

kundet hast, und erteile Euch allen in der Liebe des Guten Hirten<br />

und auf die Fürsprache unserer Mutter Maria von Herzen meinen<br />

besonderen Apostolischen Segen.<br />

Aus dem Vatikan, am 26. Juni 1987.<br />

IOANNES PAULUS PP. II<br />

NUNTIUS RADIOPHONICUS<br />

Occasione oblata III conventus pro missionibus Bogotae habiti.<br />

1. Amados Hermanos en el episcopado y queridos Congresistas veni­<br />

dos de toda América <strong>La</strong>tina :<br />

Me es muy grato dirigiros estas palabras con ocasión del II Con­<br />

greso Misionero <strong>La</strong>tinoamericano, que tiene lugar en Bogotá y que ha<br />

tomado como lema : « América, llegó tu hora de ser evangelizadora ».<br />

En vosotros quiero hacer presente mi saludo a todas y cada una de<br />

las Iglesias particulares del continente : a los Obispos, sacerdotes,<br />

religiosos, religiosas, a todos los hijos e hijas de la Iglesia.<br />

Un saludo de gratitud va dirigido también a los organizadores y<br />

responsables del Congreso : a Mons. Mario Revollo Bravo, Arzobispo<br />

de Bogotá; a los representantes de cada una de las Conferencias Epis­<br />

copales del continente y a sus respectivas Comisiones Episcopales de<br />

Misiones; a las Direcciones Nacionales de las Pontificias Obras Misio­<br />

nales y al Departamento de Misiones del CELAM. Y, junto con ellos,<br />

a tantas personas que con la oración y el sacrificio ayudan a hacer<br />

presente el Reino de Dios en el mundo.<br />

2. Os habéis señalado como objetivo general del Congreso : Impulsar<br />

en las Iglesias particulares de América <strong>La</strong>tina el sentido misionero para<br />

que, con motivo del V Centenario del comienzo de su evangelización,<br />

realicen el propósito expresado en Puebla de « proyectarse más allá de<br />

sus propias fonteras Hace un año, durante mi visita pastoral a<br />

Colombia, os recordaba con insistencia este mismo objetivo, cuando os<br />

* Die 8 m. Iulii a. 1987.<br />

1 N. 368.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 67<br />

decía que


68 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

por naturaleza », no puede cerrar los ojos a semejante panorama y a<br />

tales exigencias.<br />

Para que América <strong>La</strong>tina pueda responder a este permanente llamado<br />

que hace la Iglesia universal, ha de saber comunicar a los demás la fe<br />

recibida, compartiendo las gracias particulares que han acompañado<br />

el don de la fe.<br />

Durante este medio milenio de vida cristiana en América <strong>La</strong>tina,<br />

el Espíritu Santo ha enriquecido con sus dones a las diversas comuni­<br />

dades de creyentes concediéndoles grandes santos y numerosos misio­<br />

neros. De este modo se han ido preparando los caminos para poder llevar<br />

ahora el Evangelio al mundo de hoy, en todos sus espacios y ambientes.<br />

No se puede olvidar que « vuestra hora misionera es el compromiso de<br />

una herencia recibida ». 4<br />

5. América está llamada a ser « continente de la esperanza misio­<br />

nera ». Debe y podrá serlo si renueva « su inspiración más profunda,<br />

la que le viene directamente del Maestro : ¡ A todo el mundo ! ¡ A toda<br />

creatura ! Hasta los confines de la tierra !». 5 Debe y podrá serlo enviando,<br />

desde su pobreza, mensajeros que anuncien a todas las gentes el « Evan­<br />

gelio, que es fuerza de Dios para la salvación de todo el que cree<br />

porque en él se revela la justicia de Dios ». 6<br />

<strong>La</strong> Iglesia en América ha sido y es consciente de que proclamar y<br />

dar testimonio del Evangelio a todas las gentes es una responsabilidad<br />

de todos y cada uno de los Obispos, consagrados « para la salvación de<br />

todo el mundo ». 7 Es también responsabilidad de todo sacerdote, reli­<br />

gioso y religiosa, que, en comunión con sus Pastores están llamados a<br />

participar plenamente, en conformidad con su propio carisma, en la<br />

edificación del Cuerpo Místico de Cristo, en todas las regiones de la<br />

tierra. Y lo es, igualmente, de todo bautizado, pues creer en Cristo exige<br />

interesarse por la salvación de todos los hombres, sus hermanos.<br />

Gracias a esta conciencia, la Iglesia en América ha hecho ya mucho<br />

por el mundo misionero. Pero lo que falta y es posible hacer es mucho<br />

más.<br />

¡ Sí, América, ha llegado tu hora !<br />

Examinad pues, queridos Hermanos en el episcopado, amados<br />

hijos e hijas, esta urgencia prioritaria. Que este encuentro, como signo<br />

4 Tumaco, Discurso del 4 de julio de 1986.<br />

5 EN, 50.<br />

6 Rom 1, 16-17.<br />

7 Cf. AO, 38; LO, 23.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 69<br />

de unidad y comunión eclesial, os mueva a todos, Obispos, sacerdotes,<br />

religiosos, religiosas y laicos para que con vigoroso empeño, —en pala­<br />

bras de mi venerado predecesor el Papa Pío XII— podáis (( cumplir la<br />

misión que la Divina Providencia parece haber confiado a ese inmenso<br />

continente, que se enorgullece de su fe católica, y de tomar parte<br />

preferente en la nobilísima tarea de comunicar, más allá de sus pro­<br />

pias fronteras, los preciosos dones de paz y salvación )). 8<br />

6. Pido a Dios que dé nuevo impulso a vuestro compromiso misionero<br />

durante este Año Mariano. Que María, Estrella de la Evangelización,<br />

la primera evangelizadora de América, « presente en la misión y en la<br />

obra de la Iglesia que introduce en el mundo el Reino de su Hijo », 9<br />

os acompañe y asista en vuestras jornadas de estudio y reflexión y<br />

obtenga del Señor las gracias necesarias para hacerlas fructificar<br />

abundantemente. Los santuarios, dedicados a María en cada uno de<br />

vuestros pueblos, se van a convertir en un Magníficat misionero que,<br />

como canto de Iglesia peregrina precedida por María en marcha hacia<br />

el V centenario de vuestra evangelización y hacia el año dos mil, va a<br />

señalar la hora misionera de toda América <strong>La</strong>tina.<br />

A todos bendigo de corazón, en el nombre del Padre y del Hijo y<br />

del Espíritu Santo. Amén.<br />

8 Cf. Ad Ecclesiam Christi, 29 junio 1955, <strong>AAS</strong> 47 (1955), 541.<br />

9 RM 28.


70 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

ACTA CONGREGATIONUM<br />

CONGREGATIO PRO DOCTRINA FIDEI<br />

INSTRUCTIO<br />

DE OBSERVANTIA ERGA VITAM HUMANAM NASCENTEM DEQUE<br />

PROCREATIONIS DIGNITATE TUENDA.<br />

Responsiones ad quasdam quaestiones<br />

nostris temporibus agitatas<br />

PRAENOTANDA<br />

Ad Congregationem pro Doctrina Fidei quaesita pervenerunt propo­<br />

sita a variis Conferentiis Episcopalibus et Episcopis singularibus, a<br />

theologis, a medicis et a viris scientiarum peritis, qui poscebant an<br />

congruerent cum principiis catholicae doctrinae de moribus eae artes<br />

technicae biomedicae, quibus datur ut interventus fieri possint in exor­<br />

diis vita hominis et in ipsis procreationis processibus. Haec Instructio,<br />

quae fructus est latae consultationis necnon attentae considerationis<br />

super declarationibus, quae a variis episcopatibus editae sunt, non eo<br />

spectat, ut rursus universa doctrina Ecclesiae de nascentis humanae<br />

vitae et procreationis dignitate proponatur, sed ut, sub luce doctrinae<br />

iam traditae, convenientes dentur responsiones praecipuis quaestionibus<br />

quae, in re de qua agitur, in medium prolatae sunt.<br />

Rerum exponendarum ordo hic erit : per Introductionem revocantur<br />

principia fundamentalia ordinis anthropologica ac moralis, quae neces­<br />

saria sunt ad recte expendenda problemata et ad responsa danda hisce<br />

interrogationibus; in prima parte agendum erit de observantia erga<br />

hominem debita inde a primo eius vitae momento ; in secunda parte<br />

quaestiones morales pertractabuntur quae oriuntur ex rei technicae in­<br />

terventibus in humana procreatone ; in tertia parte nonnullae directoriae


Congregatio pro doctrina Fidei 71<br />

normae impertientur circa mutuas rationes, quae inter legem moralem<br />

et civilem legem intercedunt, quod attinet ad observantiam erga em-<br />

bryones et fetus humanos * et ad legitimitatem technicarum rationum<br />

in procreatone artificiose quaesita.<br />

INTRODUCTIO<br />

1. INVESTIGATIO BIOMBDICA ET ECCLESIAE DOCTRINA.<br />

Donum vitae, quam Deus Creator et Pater homini commisit, postulat<br />

ut is inaestimabilis eius pretii conscius fiat et officia ei adnexa susci­<br />

piat : in hoc primario principio oportet cardo vertatur totius exposi­<br />

tionis, ut moralia problemata clariore in luce ponantur ac solvantur,<br />

quae gignuntur ex artificiosis interventibus in vita nascenti et in pro­<br />

creationis processibus.<br />

Ob scientiarum biologicam m et medicae artis progressus, homo<br />

medendi rationibus magis magisque efficacibus uti quidem potest, sed<br />

potest etiam novas sibi comparare potestates, quarum consectaria<br />

praevideri nequeunt, quod attinet ad humanam vitam in eius initio et<br />

in primis eius temporibus. Diversi procedendi modi hodie sinunt in­<br />

terventus, qui non solum auxiliari, sed etiam dominari possunt pro­<br />

creationis processibus. Huiusmodi technicae rationes possunt homini<br />

facultatem tribuere « sortem suam in manibus habendi ». Sed illum<br />

etiam obnoxium efficiunt « sollicitationi praetergradiendi fines domina­<br />

tus rationi consentanei in naturam ».' Eaedem, quamquam conferunt<br />

ad hominis progressum, nihilominus gravia etiam pericula coniuncta<br />

habent. Hinc est, cur multi instanter flagitent ut in interventionibus<br />

quae procreationem attingunt, bona et iura personae humanae sarta<br />

tecta serventur. Quae quidem clarioris luminis et directoriarum nor­<br />

marum postulationes proveniunt non solum a christifidelibus, sed ab<br />

* Voces « zygotum », « prae-embryon », «embryon», «fetus» iuxta usum in disci­<br />

plina biologica receptum, indicare possunt succedentia tempora in viventis humani<br />

processu ad suam maturitatem assequendam. Haec Instructio libere his vocibus utitur,<br />

eis tribuens eandem ethicam aestimationem ad significandum fructum, vitae autonomae<br />

capacem vel non, generationis humanae, a primo eius vitae momento usque ad nati­<br />

vitatem. Ratio huius ex ipso textu patebit (cf. I. 1).<br />

1 Ioannes Paulus II, Sermo ad participes LXXXI Conventus Societatis Italicae<br />

de Medicina Interna et LXXXII Conventus Societatis Italicae de Chirurgia Generali,<br />

die 27 Octobris 19<strong>80</strong>: <strong>AAS</strong> 72 (19<strong>80</strong>), p. 1126.


72 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

iis etiam qui Ecclesiae, utpote « rerum humanarum expertae », 2 quoquo<br />

modo munus agnoscunt deserviendi « civili amoris cultui » 3 ac vitae.<br />

Ecclesia Magisterii sui auctoritatem non interponit vi peculiaris<br />

competentiae in regione scientiarum quae in experimentis nituntur ; sed<br />

postquam comperta habet elementa, quae investigationibus scientificis<br />

et re technica suppeditantur, ipsa, vi muneris evangelici officiique<br />

apostolici, moralem intendit doctrinam proponere, quae personae di­<br />

gnitati eiusque integrae vocationi congruat, criteria iudicii moralis<br />

exponendo circa investigationum scientificarum et rei technicae appli­<br />

cationes, peculiarique modo circa ea omnia quae ad humanam vitam<br />

eiusque exordia attineant. Quae quidem criteria sunt: observantia,<br />

defensio et promotio hominis, eius « primarium et fundamentale » ius<br />

ad vitam, 4 eius dignitas personae quae animo spirituali ac morali re­<br />

sponsabilitate ditatur 5 et ad beatificam cum Deo communionem vocatur.<br />

Ecclesia, cum se interponit etiam in hoc campo, amore ducitur,<br />

quo hominem prosequi debet, eum adiuvando ad iura officiaque sua<br />

cognoscenda atque observanda. Talis amor ad fontes caritatis Christi<br />

alitur : contemplans Verbi Incarnati mysterium, Ecclesia percipit etiam<br />

« hominis mysterium » ; 6 Evangelium salutis annuntians, homini pate­<br />

facit dignitatem ipsius eumque ad plenam sui veritatem detegendam<br />

invitat. Ecclesia hoc modo divinam legem rursus proclamat, ut veri­<br />

tatis et liberationis opus perficiat.<br />

Ac revera ex bonitate Deus — ut rectam vitae semitam ostendat —<br />

hominibus mandata sua tradit gratiamque ad ea observanda concedit;<br />

pariter ex caritate — ut eos adiuvet ad perseverandum in hac via —<br />

Deus semper offert unicuique veniam suam. Christus infirmitatum no­<br />

strarum miseretur : Ipse noster Creator ac Redemptor noster est.<br />

Utinam eius Spiritus animos aperiat ad donum pacis quae a Deo<br />

manat, et ad eius praecepta intelligenda.<br />

2 Paulus VI, Sermo ad Sessionem Generalem Nationum Unitarum, die 4 Octobris<br />

1965: <strong>AAS</strong> 57 (1965), p. 878; Litt. Encycl. Populorum Progressio, 13: <strong>AAS</strong> 59 (1967), p. 263.<br />

3 Paulus VI, Homilia infra Missam occasione Anni Sancti conclusi, die 25 Decem­<br />

bris 1975: <strong>AAS</strong> 68 (1976), p. 145; Ioannes Paulus II, Litt. Encycl. Dives in miseri­<br />

cordia, 30: <strong>AAS</strong> 72 (19<strong>80</strong>), p. 1224.<br />

4 Ioannes Paulus II, Sermo ad participes XXXV Sessionis Generalis Consocia­<br />

tionis Medicae ex universo orbe, die 29 octobris 1983: <strong>AAS</strong> 76 (1984), p. 390.<br />

5 Cf. Declar. Dignitatis humanae, 2.<br />

6 Const. past. Gaudium et spes, 22; Ioannes Paulus II, Litt. Encycl. Redemptor<br />

Hominis, 8: <strong>AAS</strong> 71 (1979), pp. 270-272.


Congregatio pro doctrina Fidei 73<br />

2. DISCIPLINAE NATURALES ET RES TECHNICA IN PERSONAE HUMANAE SER­<br />

VITIUM ADHIBENDAE.<br />

Deus ad imaginem et similitudinem suam hominem creavit : « ma­<br />

sculum et feminam creavit eos» (Gen 1, 27), eis munus committens<br />

terram subiciendi (cfr. Gen 1, 28). Scientifica rerum naturae funda­<br />

mentalis investigatio eiusque applicatio hunc hominis dominatum in<br />

res creatas significanter manifestant. Disciplinae naturales et res<br />

technica, quae sunt pretiosa hominis adiumenta, si quidem ad eius servi­<br />

tium adhibeantur eiusque integram progressionem promoveant in com­<br />

mune bonum omnium, ex se ipsae non valent ad humanae vitae huma­<br />

nique progressus sensum indicandum. Cum illae ordinentur ad homi­<br />

nem, a quo originem et incrementum suscipiunt, sequitur ut intra<br />

humanae personae eiusque moralium bonorum ambitum inveniatur<br />

descriptio finium, ad quos ipsae tendunt, et cognitio limitum, quibus<br />

continentur.<br />

Perperam igitur neutrali tas legis moralis vindicatur, cum agitur<br />

de investigationibus scientificis earumque applicationibus; ceterum,<br />

agendi normae nequaquam sumi possunt e sola rei technicae effi­<br />

cientia, vel ex utilitate quae aliquibus obveniat cum detrimento alio­<br />

rum, vel, quod peius est, ex ideologiis quae praevalent. Quare disci­<br />

plinae naturales et res technica ex sua ipsarum intima significatione<br />

postulant absolutam criteriorum moralium fundamentalium observan­<br />

tiam ; scilicet deservire debent personae humanae, eius iuribus inalie­<br />

nabilibus eiusque vero atque integro bono, secundum Dei consilium ac<br />

voluntatem. 7<br />

Rei technicae velox progressus atque inventa instantius urgent<br />

praedictorum criteriorum observantiam : scientia a conscientia officii<br />

seiuncta nonnisi ad hominis perniciem conducere potest. « Aetas autem<br />

nostra magis quam saecula anteacta, tali sapientia indiget ut huma­<br />

niora fiant quaecumque nova ab homine deteguntur. Periclitatur enim<br />

sors futura mundi nisi sapientiores suscitentur homines ». 8<br />

7 Cf. Const. past. Gaudium et spes, 35.<br />

* Const. past. Gaudium et spes, 15. Cf. etiam Paulus VI, Litt. Encycl. Populorum<br />

progressio, 20: <strong>AAS</strong> 59 (1967), p. 267; Ioannes Paulus II, Litt. Encycl. Redemptor<br />

hominis, 15: <strong>AAS</strong> 71 (1979), pp. 286-289; Adhort. Apost. Familiaris consortio, 8: <strong>AAS</strong><br />

74 (1982), p. 89.


74 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

3. ANTHROPOLOGIA ET INTERVENTUS IN REI BIOMEDICAE CAMPO.<br />

Quaenam moralia criteria adhibenda sunt ad problemata in clariore<br />

luce ponenda, quae hodie in campo rei biomedicae gignuntur? Ut huic<br />

quaestioni respondeatur, oportet praevia habeatur recta notio naturae<br />

personae humanae quoad ius corpoream rationem.<br />

Revera persona humana, nonnisi operando secundum veram suam<br />

naturam, sese tamquam « unam sui summam » perficere potest ; 9 quae<br />

quidem natura simul est corporea ac spiritualis. Vi substantialis suae<br />

unionis cum anima spirituali, corpus humanum considerari nequit<br />

dumtaxat tamquam summa textuum, membrorum atque functionum ;<br />

neque fas est sicut animalium corpus illud aestimare, sed habendum<br />

est pars constitutiva personae, quae per illud manifestatur atque<br />

exprimitur.<br />

Lex moralis naturalis exprimit atque praescribit fines, iura atque<br />

officia, quae in corporali ac spirituali personae humanae natura inni­<br />

tuntur. Ea lex igitur haberi nequit tamquam norma unice biologica, sed<br />

definiri debet tamquam ordo rationis, iuxta quem homo a Creatore<br />

vocatur ad vitam suam suasque actiones moderandas atque ordinan­<br />

das, peculiarique modo ad utendum et fruendum corpore suo. 10<br />

Ex his principiis hoc primum consectarium deduci potest : inter­<br />

ventus in corpore humano non attingit dumtaxat textus, membra<br />

eorumque functiones, sed, licet gradibus diversis, ipsam quoque per­<br />

sonam afficit ; ac propterea significationem atque officia secumfert quae<br />

ad moralem ordinem spectant, modo fortasse non aperto, sed vero.<br />

Haec Ioannes Paulus II fortiter asseruit in allocutione habita ad Con­<br />

sociationem Medicorum ex universo orbe : « Quaelibet persona humana,<br />

in sua indole singulari absolute unica, constat non tantum spiritu<br />

sed etiam corpore, ideoque in corpore et per corpus persona attingitur<br />

in sua concreta realitate. Quapropter observantia dignitatis hominis<br />

secumfert observantiam huius identitatis hominis, qui corpore et<br />

anima unus est, ut Concilium Vaticanum II affirmavit (Const. Gaudium<br />

et spes, 14, 1). Ex hac anthropologica consideratione erui debent fun­<br />

damentalia operandi criteria, si agitur de interventibus non omnino<br />

therapeuticis, cuius generis sunt interventus spectantes condicionem<br />

biologicam humanam in melius mutandam ». n<br />

9 Ioannes Paulus II, Adhort. Apost. Familiaris consortio, 11: <strong>AAS</strong> 74 (1982), p. 92.<br />

10 Cf. Paulus VI, Litt. Encycl. Humanae vitae, 10: <strong>AAS</strong> 60 (1968), pp. 487-488.<br />

11 Ioannes Paulus II, Sermo ad participes XXXV Sessionis Generalis Consociationis<br />

Medicae ex universo orbe, die 29 Octobris 1983: <strong>AAS</strong> 76 (1984), p. 393.


Congregatio pro doctrina Fidei 75<br />

Biologia atque ars medica, suarum applicationem ope, ad integrum<br />

vitae humanae bonum tunc conferunt cum personae morbo atque infir­<br />

mitate affectae auxilium praebent, observando dignitatem ei debitam,<br />

quatenus est creatura Dei. Nemo biologus vel medicus, vi scientiae ac<br />

peritiae suae, rationabiliter arrogare sibi potest facultatem de origine<br />

ac sorte hominis deliberandi. Huiusmodi norma peculiari modo ser­<br />

vanda est in sexualitatis ac procreationis provincia, in qua vir ac<br />

mulier primaria bona amoris ac vitae in actum traducunt.<br />

Deus, qui amor et vita est, viro ac mulieri vocationem indidit ad<br />

participandum speciali modo suum mysterium personalis communionis<br />

suumque opus Creatoris et Patris. 12 Hinc est cur matrimonio insint<br />

bona propria unionis atque procreationis, quae tanta pollet dignitate,<br />

ut nullo modo comparari possint cum iis quae apud cetera inferioris<br />

gradus viventia inveniuntur. Haec bona atque hae significationes,<br />

quae ad ordinem personalem pertinent, definiunt, respectu habito ad<br />

legem moralem, etiam significationem ac limites artificiosorum inter­<br />

ventuum in procreatone et in ortu vitae humanae. Qui interventus,<br />

quatenus artificiosi, respuendi non sunt. Qua tales testantur quid valeat<br />

ars medica ; at eorum moralis aestimatio referatur oportet ad digni­<br />

tatem humanae personae, cuius est perficere divinam sibi inditam voca­<br />

tionem ad donum- amoris atque ad donum vitae.<br />

4. CRITERIA FUNDAMENTALIA AD MORALE IUDICIUM FERENDUM.<br />

Bona fundamentalia quae cum methodis procreationis artificialis<br />

humanae conectuntur, duo numerantur : vita creaturae humanae ad<br />

exsistendum vocatae, et singularis indoles transmissionis huius vitae in<br />

matrimonio. Horum igitur bonorum congrua ratio habeatur necesse<br />

est, cum morale iudicium est ferendum de huiusmodi methodis pro­<br />

creationis humanae artificialis.<br />

Vita phisica, unde in mundo humanarum vicissitudinum cursus<br />

incipit, nullo modo totam explet personae praestantiam, neque habenda<br />

est pro supremo bono hominis qui ad vitam sempiternam vocatur. Ipsa<br />

tamen ad hominis structuram pertinet quodammodo tamquam bonum<br />

(( fundamentale », propterea quod in ipsa vita phisica cetera omnia<br />

personae bona nituntur atque explicantur. 13 Indoles inviolabilia iuris<br />

12 Cf. Ioannes Paulus II, Adhort. Apost. Familiaris consortio, 11: <strong>AAS</strong> 74 (1982),<br />

pp. 91-92; cf. etiam Const. past. Gaudium et spes, 50.<br />

13 Sacra Congregatio pro Doctrina Fidei, Declaratio de abortu procurato, 9: <strong>AAS</strong> 66<br />

(1974), pp. 736-737.


76 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

ad vitam, quo creatura humana innocens gaudet « a conceptus mo­<br />

mento usque ad mortem », 14 signum atque postulatum est ipsius invio-<br />

labilis indolis personae, cui Creator vitae donum largitus est.<br />

Respectu habito ad vitae transmissionem qualis apud cetera ani­<br />

man tia in mundo universo animadvertitur, transmissio vitae humanae<br />

singularem indolem prae se fert, quae ab ipsa singulari personae huma­<br />

nae indole promanat. « Quoniamque hominis vita aliis hominibus<br />

consulto et cogitate traditur, sequitur idcirco, ut hoc agatur ad Dei<br />

praescriptiones firmissimas, sanctissimas, inviolatas ; quas scilicet<br />

nemo non agnoscere, non servare debet. Quocirca hac in re nemini<br />

omnium licet iis uti viis rationibusque, quibus vel arborum vel ani-<br />

mantium vitam prorogare licet ». 15<br />

Hodierni rei technicae progressus effecerunt ut procreatio haberi<br />

possit absque sexuali coniunctione, per concursum in tubulo vitreo seu<br />

in vitro, uti aiunt, cellularum germinalium, quae a viro et muliere<br />

antea sumptae sunt. At, quod arte technica fieri potest, non eo ipso lex<br />

moralis admittit. Rationis ope perpendere fundamentalia bona vitae<br />

et procreationis humanae est necessaria condicio, ut morale iudicium<br />

ferri possit de huiusmodi rei technicae interventibus in humano vivente<br />

inde a primis gradibus eius vitae processus.<br />

5. NONNULLA ECCLESIAE MAGISTERII DOCTRINAE CAPITA.<br />

Pro parte sua Ecclesiae Magisterium etiam in hoc campo lumen<br />

Revelationis humanae rationi subministrat : doctrina quae de homine<br />

a Magisterio traditur, multa complectitur elementa, quae lucem affe­<br />

runt quaestionibus hic ad solvendum propositis.<br />

Inde a conceptionis momento, vita cuiusvis humanae creaturae<br />

omnino est observanda, cum in terris homo sola creatura sit, quam<br />

Deus « propter seipsam voluerit » 16 et anima spiritualis uniuscuiusque<br />

hominis « immediate creata » a Deo sit ; 1 7 homo in se totus Creatoris<br />

refert imaginem. Humana vita pro re sacra habenda est, quippe quae<br />

inde a suo exordio « Creatoris actionem postulet » 18 ac semper pecu-<br />

14 Ioannes Paulus II, Sermo ad participes XXXV Sessionis Generalis Consocia­<br />

tionis Medicae ex universo orbe, die 29 Octobris 1983: <strong>AAS</strong> 76 (1984), p. 390.<br />

15 Ioannes XXIII, Litt. Encycl. Mater et magistra, III: <strong>AAS</strong> 53 (1961), p. 447.<br />

w Const. past. Gaudium et spes, 24.<br />

17 Cf. Pius XII, Litt. Encycl. Humani generis: <strong>AAS</strong> 42 (1950), p. 575; Paulus VI,<br />

Professio fidei: <strong>AAS</strong> 60 (1968), p. 436.<br />

18 Ioannes XXIII, Litt. Encycl. Mater et magistra, III: <strong>AAS</strong> 53 (1961), p. 447;


Congregatio pro doctrina Fidei 77<br />

liari necessitudine cum Creatore, unico fine suo, perstet conexa. 19 Solus<br />

Deus vitae Dominus est ab exordio usque ad exitum : nemo, in nullis<br />

rerum adiunctis, sibi vindicare potest ius mortem humanae creaturae<br />

innocenti directe afferendi. 20<br />

Procreatio humana consciam coniugum cooperationem postulat cum<br />

fecundo amore Dei ; 21 donum vitae humanae fieri debet in matrimonio<br />

per actus proprios atque exclusivos coniugum, iuxta normas in eorum<br />

personis in eorumque coniugali vinculo inscriptas. 22<br />

I<br />

OBSERVANTIA ERGA EMBRYONES HUMANOS<br />

Iis attente perpensis, quae hac Magisterii Doctrina traduntur et<br />

quae per rationem cognita supra commemorata sunt, copia datur<br />

respondendi multiplicibus moralibus quaestionibus, quas in medio<br />

ponunt technici interventus in humano vivente, qui peraguntur in eius<br />

vitae primordiis atque in eius conceptionis processibus.<br />

1. QUAENAM OBSERVANTIA HUMANO EMBRYONI DEBETUR, RATIONE HABITA EIUS<br />

NATURAE EIUSQUE IDENTITATIS?<br />

Viventi humano, uti personae, observantia debetur inde a primo<br />

eius vitae momento.<br />

Methodi artificialis fecundationis, quae inductae sunt, effecerunt<br />

ut varii interventus haberi possint in embryonibus et fetibus humanis.<br />

Diversas ob causas id fieri contingit : ob morborum diagnosim et cura­<br />

tionem, ob scientiae investigationem, ob commercium. Ex his omnibus<br />

cf. Ioannes Paulus II, Sermo ad sacerdotes participes seminarii studiorum «De pro­<br />

creatane responsabili », die 17 Septembris 1983: Insegnamenti di Giovanni Paolo II,<br />

VI, 2 (1983), p. 562: «In cuiusvis humanae personae ortu est actus creativus Dei:<br />

nullus homo in hunc mundum venit fortuito; ipse semper est terminus amoris creativi<br />

Dei ».<br />

19 Cf. Const. past. Gaudium et spes, 24.<br />

20 Cf. Pius XII, Sermo ad Consociationem Medicam-Biologicam « S. Luca », die 12<br />

Novembris 1944: Discorsi e Radiomessaggi, VI (1944-1945), pp. 191-192.<br />

21 Cf. Const. past. Gaudium et spes, 50.<br />

22 Const. past. Gaudium et spes, 51 : « Moralis igitur indoles rationis agendi, ubi<br />

de componendo amore coniugali cum responsabili vitae transmissione agitur, non a<br />

sola sincera intentione et aestimatione motivorum pendet, sed obiectivis criteriis, ex<br />

personae eiusdemque actuum natura desumptis, determinari debet, quae integrum sensum<br />

mutuae donationis ac humanae procreationis in contextu veri amoris observant ».


78 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

gravia gignuntur problemata. Licetne admittere ius experimenta in<br />

fetibus humanis peragendi, quae scientiae investigationibus deser­<br />

viant? Quae normae sequendae et quae leges ferendae sunt hac in rerum<br />

provincia? Ut huiusmodi quaestionibus responsio detur, praevia dili­<br />

gens investigatio instituenda est de natura deque identitate propria<br />

— sermo fit de « Statu » — embryonis humani.<br />

Pro parte sua Ecclesia in Concilio Vaticano II rursus nostrae<br />

aetatis hominibus constantem certamque doctrinam suam proposuit,<br />

vi cuius vita « inde a conceptione, maxima cura tuenda est ; abortus<br />

necnon infanticidium nefanda sunt crimina )). 23 Recentiore tempore<br />

Charta iurium familiae, a Sancta <strong>Sede</strong> edita, id ipsum confirmavit :<br />

« Vita humana prorsus observanda ac tuenda est inde a conceptione ». 24<br />

Haec Congregatio probe compertas habet hodiernas disputationes<br />

de vitae humanae initio, de individua viventis humanis indole, deque<br />

personae humanae identitate. Ipse commemorat doctrinam, quae in<br />

Declaratione de abortu procurato continetur : « Semel atque ovum fe­<br />

cundatum est, iam inchoata est vita, quae neque patris neque matris<br />

est, verum novi viventis humani, qui propter seipsum crescit. Is num­<br />

quam humanus fiet, nisi iam tunc talis fuit. Scientia genetica recen­<br />

tioris temporis praeclare confirmat has res, quae manifesto semper<br />

patuerunt ... Ipsa videlicet demonstravit iam a primo momento adesse<br />

fixam structuram seu programma geneticum huius viventis : hominem<br />

nempe, omnibus suis notis propriis praefinitisque iam ornatum. Ab<br />

ipsa fecundatione iniit mirificus cursus cuiusdam vitae humanae, cuius<br />

singulae potentes facultates tempus poscunt, ut recte ordinentur atque<br />

ad agendum praeparentur ». 25 Quae doctrina perstat valida, eademque,<br />

si opus sit, confirmatur recentioribus progressibus humanae biologiae,<br />

quae in zygoto * a fecundatione orto agnoscit iam novi individui humani<br />

constitutam esse biologicam identitatem.<br />

Fatendum quidem est nullum indicium ex experimentis deductum<br />

per se satis esse ad animam spiritualem demonstrandam; conclusiones<br />

tamen, ad quas pervenerunt scientificae investigationes de humano<br />

embryone, pretiosa suppeditant elementa, ex quibus rationis ope di-<br />

23 Const. past. Gaudium et spes, 51.<br />

24 Sancta <strong>Sede</strong>s, Carta dei diritti della famiglia, art. 4: L'Osservatore Romano,<br />

die 25 Novembris 1983.<br />

25 Sacra Congregatio pro Doctrina Fidei, Declaratio de abortu procurato, 12-13:<br />

<strong>AAS</strong> 66 (1974), p. 738.<br />

* Zygotum est cellula orta a fusione duorum gametum.


Congregatio pro doctrina Fidei 79<br />

gnosci potest personam iam adesse praesentem inde ab hac prima vitae<br />

humanae significatione : cur igitur vivens creatura humana non esset<br />

etiam persona humana? Magisterium Ecclesiae expresse auctoritatem<br />

suam non interposuit circa hanc affirmationem, quae proprie ad philo­<br />

sophiam pertinet, at constanter moralem reprobationem confirmat cuius­<br />

vis abortus procurati. Quae doctrina neque mutata est neque mutari<br />

potest. 26<br />

Quare fructus generationis humanae, inde a primo temporis mo­<br />

mento quo exsistere incipit, hoc est a momento quo formatio zygoti<br />

inchoatur, absolutam illam exigit observantiam, quae ex lege morali<br />

homini debetur quoad totam suam rationem corporalem atque spiri­<br />

tualem. Creatura humana ut persona observanda atque tractanda est<br />

inde ab eius conceptione, ac propterea inde ab illo temporis momento<br />

ipsi agnoscenda sunt iura personae, quorum primum recensetur ius<br />

inviolabile ad vitam, quo unusquisque creatura humana innocens<br />

gaudet.<br />

Doctrinae capita modo exposita criterium praebent fundamentale ad<br />

varia solvenda problemata, quae e progressu disciplinarum biomedi-<br />

carum gignuntur in hoc campo : quoniam scilicet embryon ut persona<br />

tractandus est, inde sequitur ut ei debeatur etiam suae integritatis<br />

defensio, idemque curandus ac sanandus sit sicut quilibet homo, quan­<br />

tum fieri potest, in ambitu medicae assistentiae.<br />

2. ESTNE MORALITER LICITA DIAGNOSIS PRAENATALIS?<br />

Si diagnosis praenatalis tuetur vitam et integritatem embryonis et<br />

fetus humani atque spectat ad singulum embryonem servandum et<br />

curandum, responsio est affirmativa.<br />

Diagnosis praenatalis, enim, notas facere potest condiciones em­<br />

bryonis aut fetus, cum adhuc in sinu matris gestatur ; permittit vel<br />

sinit ut nonnulli interventus therapeutici, ope artis medicae vel chi-<br />

rurgicae, maturius atque efficacius praevideantur.<br />

Huiusmodi diagnosis licita est, si methodis adhibitae, de consensu<br />

parentum qui rite certiores facti sint, vitam et integritatem embryonis<br />

ac matris tueantur, vitando ne hi in pericula haud proportionata com­<br />

mittantur. 27 Ea tamen graviter legi morali adversatur, si, prout erit<br />

26 Cf. Paulus VI, Sermo ad participes XXIII Conventus Nationalis Iurisperitorum<br />

Catholicorum Italicorum, die 9 Decembris 1972: <strong>AAS</strong> 64 (1972), p. 777.<br />

27 Obligatio vitandi pericula haud proportionata secumfert veram observantiam


<strong>80</strong> Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

eius exitus, admittat abortum fieri posse : diagnosis, qua corporis<br />

deformatio vel morbus hereditarius deteguntur, aequiparanda non est<br />

damnationi ad mortem. Quare mulier quae diagnosim exquirit eo pro­<br />

posito, ut abortum procuret, si eius exitus confirmet corporis adesse<br />

deformitatem vel anomaliam, actionem committit graviter illicitam.<br />

Pariter coniux vel familiares vel quilibet alius dicendi sunt agere<br />

contra legem moralem, si mulieri praegnanti diagnosim suadeant vel<br />

imponant eodem ducti proposito, ut scilicet, si casus ferat, ad abortum<br />

procurandum procedatur. Item culpam illicitae cooperationis in se<br />

recipit etiam vir peritus, qui in diagnosi peragenda et in exitu com­<br />

municando, consulto conferat ad nexum statuendum vel fovendum inter<br />

diagnosim praenatalem et abortum.<br />

Denique damnanda sunt tamquam violatio iuris ad vitam, quo<br />

nasciturus gaudet, et tamquam praevaricatio iurium et officiorum,<br />

quae ad parentes prae ceteris pertinent, illae directoriae normae vel<br />

programmata suscepta a civilibus auctoritatibus et a scientificis conso­<br />

ciationibus, qui quoquo modo faveant conexioni inter diagnosim prae­<br />

natalem et abortum, immo etiam impellant mulieres praegnantes ad<br />

se subiciendas diagnosi praenatali iam praestitutae, ut fetus de medio<br />

tollantur, qui corporis deformationibus vel morbis hereditariis sint<br />

affecti.<br />

3. LICETNB THERAPEUTICI INTERVENTUS IN HUMANO EMBRYONE?<br />

Sicut quilibet artis medicae interventus in aegrotis, ita interventus<br />

in humano embryone liciti habendi sunt hac condicione, ut embryones<br />

vitam integritatemque observent, ne secumferant pericula haud pro­<br />

portionata sed spectent ad morbi curationem, ad salutis statum in<br />

erga creaturas humanas et rectitudinem propositorum therapeuticorum. Hinc medicus<br />

« in primis diligenter aestimare debebit damna forte consecutura, quae necessarius usus<br />

certae methodi investigationis afferre poterit creaturae conceptae, itemque vitabit<br />

rationes peragendi diagnosim, de quarum honesto fine et fundamentali innocuitate<br />

haud satis constat. Quodsi, ut saepe accidit in humanis optationibus, nonnihil periculi<br />

subeundum erit, medico curae erit verificare, an id compensetur vera urgenti necessitate<br />

diagnosis et magni momenti effectibus qui obtineri poterunt his rationibus in bonum<br />

ipsius creaturae conceptae» (Ioannes Paulus II, Sermo ad participes Conventus «.Motus<br />

pro vita», die 3 Decembris 1982: Insegnamenti di Giovanni Paolo II, V 3 [1982] 1512).<br />

Haec explicatio circa « periculum haud proportionatum » prae oculis habenda erit<br />

etiam in subsequentibus locis huius Instructionis, quotiescumque huiusmodi dictio<br />

usurpabitur.


Congregatio pro doctrina Fidei 81<br />

melius mutandum et ad ipsius singularis fetus superstitem vitam in tuto<br />

ponendam.<br />

Quaecumque est medita therapia adhibita, ope artis chirurgicae vel<br />

alius generis curationis, semper requiritur liber et conscius parentum<br />

consensus, iuxta normas deontologicas erga pueros servandas. Huius<br />

moralis principii applicatio prudentes ac peculiares cautiones praeci­<br />

pere potest, cum de embryonum vita ac de fetibus agatur. Huiusmodi<br />

interventum liceitas et criteria dilucide exposita sunt a Ioanne Paulo II :<br />

(( Interventus prorsus therapeuticus intendens diversorum morborum<br />

curationem, cuiusmodi sunt morbi ex chromosomatum defectu, re lumine<br />

principiorum perpensa, optabilis sane est, dummodo coniunctum pro­<br />

positum habeat reapse consulendi prosperiori personae valetudini, nec<br />

damnum eius integritati afferatur aut vitae condiciones deteriores<br />

fiant. Huiusmodi interventus cum tradita morali christianorum doctrina<br />

plane cohaeret ». 28<br />

4. QUOMODO AD NORMAM LEGIS MORALIS AESTIMANDA SUNT INVESTIGATIONES<br />

ATQUE EXPERIMENTA * IN EMBRYONIBUS ET IN FETIBUS HUMANIS?<br />

Medica investigatio abstinere debet ab interventibus in embryonibus<br />

viventibus, nisi certitudine morali constet nullum damnum neque vitae<br />

neque integritati nascituri ac matris inde oriturum, itemque cautum<br />

esse, ut parentes liberum et conscium assensum praestiterint interven­<br />

tui in embryone. Hinc sequitur quamlibet investigationem, etsi ad<br />

solam embryonis inspectionem factam, illicitam evadere, quotiescum­<br />

que, ob methodos adhibitas vel ob effectus inductos, per eam integritas<br />

physica aut embryonis vita in discrimen adducitur.<br />

Ad experimenta autem quod attinet, praeter generalem distinctio-<br />

28 Ioannes Paulus II, Sermo ad participes XXXV Sessionis Generalis Consocia­<br />

tionis Medicae ex universo orbe, die 29 Octobris 1983: <strong>AAS</strong> 76 (1984), p. 392.<br />

* Quoniam voces « investigatio » et « experimentum » saepe usurpantur significa­<br />

tione aequali et ambigua, necessarium videtur explicare quaenam significatio tribuenda<br />

sit hisce vocibus in hos documento.<br />

1) Voce investigationis intelligitur quivis procedendi modus inductivus-deductivus<br />

eo spectans, ut promoveatur observatio systematica alicuius facti in campo humano,<br />

vel ut verificetur hypothesis orta ex praecedentibus observationibus.<br />

2) Voce experimenti intellegitur quaevis investigatio, in qua creatura humana (in<br />

variis temporibus eius exsistentiae: embryon, fetus, puer vel adultus) est id per<br />

quod vel super quo dignosci intenditur effectus, adhuc ignotus, vel nondum bene<br />

cognitus, alicuius procedendi modi (e. gr. pharmacologici, theratogeni, chirurgici, etc.).<br />

6 - A. A. S.


82<br />

Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

nem inter experimenta non directe therapeutica et ea quae directe ad<br />

curationem viventis in quo experimentum peragitur spectat, hac in re<br />

rursus distinguendum est inter experimenta in embryonibus adhuc<br />

viventibus et experimenta in embryonibus mortuis peracta. Si embryo-<br />

nes vivunt, vitae autonomae capaces vel non, illa observantia eis adhi­<br />

benda est, quae humanis personis debetur; experimenta non directe<br />

therapeutica in embryonibus illicita sunt. 29<br />

Nullus finis, quamvis per se nobilis, cuius generis sunt emolumenta<br />

quae obventura praevidentur scientiae, ceteris hominibus vel societati,<br />

comprobare ullo modo potest experimenta in embryonibus vel fetibus<br />

humanis vivis, vitae humanae autonomae capacibus vel non, intra vel<br />

extra matris sinum degentibus. Conscius consensus, qui communiter<br />

requiritur ad experimenta clinica in adultis facienda, praestari non<br />

potest a parentibus, cum in eorum potestate non sint neque integritas<br />

phisica neque vita nascituri. Ceterum, experimenta in embryonibus<br />

vel fetibus semper secumferunt periculum, immo plerumque praevisio­<br />

nem certam damni contra eorum phisicam integritatem, ac vel etiam<br />

mortis.<br />

Embryonem humanum vel f e tum adhibere tamquam rem vel instru­<br />

mentum experimentorum, delictum est contra eorum dignitatem pro­<br />

priam viventium humanorum, quibus eadem observantia debetur, quae<br />

puero iam nato et cuilibet humanae personae est adhibenda. In Charta<br />

iurium familiae, a Sancta <strong>Sede</strong> edita, haec habentur : « Observantia<br />

erga viventis humani dignitatem prohibet quamlibet artificiosam trac­<br />

tationem experimenti causa factam et quemlibet abusum embryonis<br />

humani ». 30 Usus viventes embryones humanos servandi, in vivo vel<br />

in vitro, uti aiunt, experimenti vel commercii causa, prorsus contrarius<br />

est humanae dignitati.<br />

Quod autem attinet ad experimenta manifesto therapeutica, quae<br />

scilicet peraguntur in bonum ipsius embryonis tamquam extrema ratio<br />

ad eius vitam servandam, nec alia suppetunt valida remedia, hoc in<br />

29 Cf. Ioannes Paulus II, Sermo ad participes Conventus Pontificiae Academiae<br />

Scientiarum, die 23 Octobris 1982: <strong>AAS</strong> 75 (1983), p. 37: «Modo quam maxime aperto<br />

atque expresso ego reprobo artificiosas tractationes embryonis humani experimenti<br />

causa peractas, quia creatura humana, a momento conceptionis usque ad mortem,<br />

nullam ob causam abusui obnoxia fieri potest ».<br />

30 Sancta <strong>Sede</strong>s, Carta dei diritti della famiglia, art. 4 b: L'Osservatore Romano,<br />

die 25 Novembris 1983.


Congregatio pro doctrina Fidei 83<br />

casu licitus esse potest usus pharmacorum vel methodorum, quorum<br />

efficacia hucusque nondum omnino confirmata est. 31<br />

Ad embryonum vel fetuum cadavera, voluntarie abortiva vel non,<br />

eadem spectat observantia, quae ceterorum mortuorum hominum exu-<br />

viis adhibetur. Speciatim non licet haec cadavera mutilationibus aut<br />

autopsiae subicere, nisi certo constet de morte ac nisi praevius habeatur<br />

parentum aut matris consensus. Praeterea, semper salva legis moralis<br />

praescriptio esse debet, quae excludit quamlibet cum abortu volontario<br />

societatem et scandali periculum. Etiam cum agitur de fetibus mor­<br />

tuis, valent ea quae de adultorum cadaveribus praescribuntur, ac prop­<br />

terea quaevis commercii forma illicita est et prohiberi debet.<br />

5. QUAENAM ESSE DEBET AESTIMATIO MORALIS DE USU EMBRYONUM QUI,<br />

INVESTIGATIONIS CAUSA, HABENTUR OPE FECUNDATIONIS IN VITRO?<br />

Embryones humani in vitro producti habendi sunt creaturae hu­<br />

manae et iuris capaces : eorum dignitas eorumque ius ad vitam obser­<br />

vanda sunt inde a primo eorum vitae momento. Morum igitur honestati<br />

contrarium est embryones humanos gignere ad abutendum, scilicet ut<br />

efficiantur « materia biologica », quae praesto sit ad usum.<br />

Modus, quo communiter fecundatio in vitro obtinetur, non sinit ut<br />

omnes embryones in corpus mulieris transferantur; eorum nonnulli<br />

interficiuntur. Quare Ecclesia, sicut abortum procuratum damnat, ita<br />

etiam prohibet, ne vita harum humanarum creaturarum attentetur.<br />

Conscientiae officium postulat, ut palam denuntietur peculiaris gra­<br />

vitas voluntariae interfectionis embryonum humanorum, qui in vitro<br />

obtenti sunt ad solum investigationis finem, ope sive fecundationis arti­<br />

ficialis, sive (( fiœionis gemellaris », quam vocant. Hac agendi ratione<br />

investigator se in locum Dei substituit atque, licet inconscius, se efficit<br />

dominum aliorum sortis, quippe qui arbitratu suo decernat quis vivat<br />

et quis morte afficiatur, idemque creaturas humanas interficiat, quae<br />

defensione carent.<br />

31 Cf. Ioannes Paulus II, Sermo ad participes Conventus «.Motus pro vita-», die<br />

3 Decembris 1982: Insegnamenti di Giovanni Paolo II, V 3 (1982), p. 1511: «Prorsus<br />

reicienda est quaevis experimentorum forma super fetu, qua damnum eius integritati<br />

afferatur aut eius condiciones in deterius redigantur, nisi agatur de conatu qui sit<br />

veluti extrema ratio eum a morte eripiendi ». Sacra Congregatio pro Doctrina Fidei,<br />

Declaratio de euthanasia, 4: <strong>AAS</strong> 72 (19<strong>80</strong>), p. 550: «Si alia remedia non suppetunt,<br />

licet, ex consensu aegroti, media adhibere, quae novissima medicae artis inventa pro­<br />

tulerunt, etiamsi haud satis adhuc experimentis probata sint nec aliquo periculo<br />

careant ».


84 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Methodi investigationes vel experimenta peragendi, quae damna<br />

afferant vel gravia et haud proportionata pericula embryonibus in vitro<br />

productis imponant, ob easdem rationes illicitae habendae sunt. Cui­<br />

libet humanae creaturae propter se ipsam observantia debetur, neque<br />

haec tractanda atque aestimanda est solum sicut instrumentum in<br />

aliorum adhibendum. Moralibus igitur normis contradicitur, si data<br />

opera embryones humani in vitro producti morti exponuntur. Eo quod<br />

in vitro producti sunt, hi embryones, qui in matris corpus non trans­<br />

lati « supranumerarii » vocantur, sorti absurdae obnoxii permanent,<br />

quippe quibus securae viae non pateant ad superstitem vitam, quas<br />

ingredi liceat.<br />

6. QUOMODO IUDICANDAE SUNT CETERAE FORMAE ARTIFICIOSAE TRACTATIONIS<br />

EMBRYONUM, QUAE CONECTUNTUR CUM (( TECHNICIS RATIONIBUS HUMANAE<br />

PROCREATIONIS ))?<br />

Rationes technicae fecundationis in vitro aditum patefacere pos­<br />

sunt ad alias formas artificiosae tractationis biologicae vel geneticae<br />

embryonum humanorum, cuiusmodi sunt. conatus vel proposita fe­<br />

cundationis inter hominum et animalium gamètes, et gestationis em­<br />

bryonum humanorum in uteris animalium; coniecturae vel consilia<br />

artificiales úteros fabricandi ad embryones excipiendos. Huiusmodi<br />

procedendi rationes repugnant creaturae humanae dignitati quae ad<br />

embryonem spectat, simulque ius laedunt uniuscuiusque personae ut<br />

concipiatur et nascatur in matrimonio et ex matrimonio. 32 Conatus<br />

quoque vel coniecturae eo spectantes ut creatura humana gignatur<br />

absque ulla colligatione cum sexualitate per « fixionem gemellarem »,<br />

donationem, parthenogenesim, uti aiunt, habenda sunt pro re morum<br />

honestati contraria, quippe quae cum dignitate sive procreationis hu­<br />

manae sive coniugalis coniunctionis nullo modo cohaereant.<br />

Ipsa embryonum congelatio, etsi peragatur ad embryones in vita<br />

conservandos — quod « crioconservationem » vocant — observantiam<br />

violat viventibus humanis debitam, cum eorum phisicam integritatem<br />

in gravia mortis vel damni pericula adducat, eos privet saltem ad tem-<br />

32 Nemo vindicare potest, antequam exsistat, ius subiectivum ad exsistentiam in­<br />

choandam; nihilominus, legitimum est affirmare ius pueri ad originem habendam plene<br />

humanam per conceptionem convenientem indoli personali creaturae humanae. Vita est<br />

donum tali dandum ratione, quae addeceat sive eum qui vitam accipit, sive illos qui<br />

eandem transmittunt. Haec explicatio prae oculis habeatur etiam quod attinet ad<br />

artificialem procreationem humanam, de qua subinde agendum erit.


Congregatio pro doctrina Fidei 85<br />

pus materna receptione ac gestatione, eosdemque constituat talibus in<br />

adiunctis, ut inde via pateat ad novas violationes novasque artificiosas<br />

tractationes.<br />

Nonnulli conatus interveniendi in patrimonio cromosomico vel gene­<br />

tico non sunt therapeutici, sed spectant ad viventes humanos gignen­<br />

dos, selectos secundum sexum vel alias proprietates iam antea prae­<br />

stitutas. Huiusmodi artificiosae tractationes adversantur personali<br />

humanae creaturae dignitati eiusque integritati atque identitati. Eae­<br />

dem igitur nullo modo comprobari possunt ob commoda, quae in socie­<br />

tatis humanae bonum forte inde obvenire posse praevideantur. 33 Quae­<br />

libet humana persona per se ipsam observanda est : in hoc dignitas et<br />

ius consistunt uniuscuiusque creaturae humanae inde ab ipsius initio.<br />

II<br />

INTERVENTUS IN HUMANA PROCREATIONE<br />

« Procreationis artificialis » seu (( fecundationis artificialis » nomine<br />

hic intelleguntur variae technicae rationes eo spectantes, ut humanus<br />

conceptus habeatur modo diverso a sexuali coniunctione maris et fe­<br />

minae. Instructio agit de fecundatione ovuli in tubulo vitreo (dicunt<br />

« fecundationem in vitro »), ac de satione seminis arte quaesita, per<br />

depositionem spermatis, antea collecti, in viis mulieris genitalibus.<br />

Ut autem de talibus technicis artibus iudicari possit secundum<br />

legem moralem, oportet sane prius considerentur sive adiuncta sive<br />

consectaria ex iis manentia, ratione habita observantiae erga humanum<br />

embryonem adhibendae. Usus enim invalescens fecundationis in vitro<br />

effecit ut innumerae habitae sint fecundationes et destructiones embryo­<br />

num humanorum. Hodie quoque haec fecundatio communiter postulat,<br />

ut in muliere « hyperovulatio » excitetur: quaedam ovula secernuntur,<br />

fecundantur et aluntur in vitro per aliquot dies. Fieri autem solet, ut<br />

non omnes embryones collocentur in viis mulieris genitalibus; quare<br />

nonnulli embryonum illorum, quos « supranumerarios » appellant, aut<br />

destruuntur aut congelantur. Ex embryonibus autem in suo loco col­<br />

locatis, aliqui variis de causis pereunt sive eugeneticis, sive oecono­<br />

micis, sive psychologicis. Talis voluntaria creaturarum humanarum<br />

clades, aut etiam illarum ad diversa usus, cum detrimento earum inte-<br />

33 Cf. Ioannes Paulus II, Sermo ad participes XXXV Sessionis Generalis Conso­<br />

ciationis Medicae ex universo orbe, die 29 Octobris 1983: <strong>AAS</strong> 76 (1984), p. 391.


86 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

gritatis ac vitae, abhorret omnino a doctrina quae memorata iam est,<br />

cum de procurato abortu est pertractatum.<br />

Nexus qui inter fecundationem in vitro et voluntariam peremptio­<br />

nem humanorum embryonum intercedit, nimio plus usu venit. Id est<br />

significationis plenum : hisce enim artibus, quamquam contraria appe-<br />

tuntur, mors et vita tandem in hominis voluntatem rediguntur, qui<br />

hoc modo se vitae necisque auctorem constituit, idque alieno iussu.<br />

Haec dynamica conexio violentiae ac dominii fortasse nec ab iis quidem<br />

percipitur, qui hisce artibus uti volentes, eisdem revera deserviunt.<br />

Quare tum facta supra memorata, tum illorum coniunctio, humani­<br />

tatis expers, plane considerentur oportet, ut morale iudicium fiat de<br />

methodo FIVET (hoc est de fecundatione ovuli in vitro et de embryonis<br />

translatione) : nam mentis habitus proclivis ad abortum, qui tandem<br />

ad haec conduxit, inducit etiam, velimus nolimus, ad dominium homi­<br />

nis in vita ac morte proximorum, ex quo nasci potest « eugenismus »<br />

ad extremam formam adductus.<br />

Huiusmodi tamen abusus non sane nos eximunt, ne in ulteriore<br />

methodorum procreationis artificialis consideratione immoremur ut<br />

sunt in se, praetermissa videlicet nunc, quantum fieri potest, destruc-<br />

tione embryonum qui in vitro producti sunt.<br />

In hac igitur Instructione priores in medium venient quaestiones<br />

fecundationis artificialis heterologae (II, 1-3)* ; illae, deinde, quae<br />

cum fecundatione artificiali homologa conectuntur (II, 4-6)**.<br />

* Instructio per verba fecundatio seu procreatio artificialis heterologa varias ratio­<br />

nes intellegit quibus ope technicae artis humanus conceptus obtinetur adhibitis game-<br />

tibus qui, saltem ex una parte, proveniunt a donatore diverso a coniugibus, qui matri­<br />

monio copulantur. Eae artes, seu technicae rationes, binae esse possunt:<br />

a) FIVET heterologa: ars technica in qua conceptus humanus expetitur per con­<br />

cursum gametum in vitro qui, saltem ex una parte, e donatore proveniant, qui non sit<br />

e numero coniugum, qui matrimonio iunguntur.<br />

b) Seminatio artificialis heterologa : ars technica eo spectans, ut conceptus humanus<br />

obtineatur per depositionem virilis seminis, nempe antea collecti, in viis mulieris geni­<br />

talibus, e donatore qui non sit maritus.<br />

** Nomine fecundationis seu procreationis artificialis homologae Instructio techni­<br />

cam artem intellegit, cuius ope humanus conceptus expetitur adhibitis gametibus<br />

duorum coniugum matrimonium iunctorum. Fecundatio artificialis homologa duobus<br />

modis obtineri potest:<br />

a) FIVET homologa: ars technica qua conceptus humanus quaeritur per concursum<br />

in vitro gametum qui pertinent ad ipsos coniuges matrimonio iunctos.<br />

b) Seminatio artificialis homologa: ars technica eo respiciens, ut humanus con­<br />

ceptus habeatur deponendo in viis genitalibus coniugatae mulieris semen mariti, antea<br />

collectum.


Congregatio pro doctrina Fidei 87<br />

Antequam autem morale iudicium feratur de utraque quaestione,<br />

principia ac bona ordinis moralis exponuntur, e quibus dependet mo­<br />

ralis aestimatio uniuscuiusque harum procedendi rationum.<br />

A.<br />

FECUNDATIO ARTIFICIALIS HETEROLOGA<br />

1. CUR HUMANA PROCREATIO IN MATRIMONIO FIERI DEBEAT?<br />

Quaevis humana creatura est semper tamquam Dei donum ac bene­<br />

dictio accipienda. Attamen, si ad moralia principia spectetur, dicen­<br />

dum est procreationem vere consciam erga nasciturum e solo matri­<br />

monio oriri posse.<br />

Humana enim procreatio notis omnino propriis ab aliis distinguitur<br />

ob personalem dignitatem sive parentum sive filiorum : nam novae<br />

personae procreatio, in qua vir mulierque suam cum potentia Creatoris<br />

operam sociant, oportet sit simul fructus atque signum mutuae coniu­<br />

gum donationis, simul amoris atque fidelitatis eorum. 34 Coniugum<br />

autem fidelitas, in unitate matrimonii, secumfert mutuam observan­<br />

tiam erga ius utriuslibet, ad hoc ut alter pater aut mater fiat solum­<br />

modo per alterum.<br />

Filius ius habet ut concipiatur, alvo contineatur, nascatur, educetur<br />

in matrimonio : is solummodo ad suos parentes referendo, certa atque<br />

publica ratione identitatem suam cognoscere potest, atque suam homi­<br />

nis formationem ad maturitatem perducere.<br />

Parentes autem reperient in filio confirmationem atque complemen­<br />

tum mutuae suae ipsorum donationis : est enim ille spirans amoris<br />

illorum imago, signum perpetuum coniugalis coniunctionis, summa<br />

seu synthesis vivens atque indissolubilis paternitatis ac maternitatis<br />

illorum. 35<br />

Vi autem socialis vocationis personae eiusque socialium officiorum,<br />

bonum filiorum ac parentum sane confert ad bonum civilis societatis,<br />

cuius vitae prosperitas et aequilibritas id poscunt, ut filii enascantur<br />

in gremio familiae, et haec in matrimonio stabili innitatur.<br />

Traditio Ecclesiae atque consideratio anthropologica solummodo in<br />

matrimonio in eiusque indissolubili vinculo agnoscunt dignam sedem<br />

vere consciae procreationis.<br />

34 Cf. Const. past. Gaudium et spes, 50.<br />

35 Cf. Ioannes Paulus II, Adhort. Apost. Familiaris consortio, 14: <strong>AAS</strong> 74<br />

(1982), p. 96.


88<br />

Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

2. FECUNDATIO ARTIFICIALIS HETEROLOGA CONGRUITNE CUM DIGNITATE CO­<br />

NIUGUM CUMQUE MATRIMONII VERITATE?<br />

In methodo FIVET et in seminatione artificiali heterologa huma­<br />

nus conceptus fit per concursum gametum, qui saltem ex una parte e<br />

donante proveniant qui sit diversus a coniugibus. At fecundatio arti­<br />

ficialis heterologa tum unitati matrimonii, tum coniugum dignitati,<br />

tum vocationi parentum propriae aperte contradicit, itemque iuri filii<br />

ad quem spectat ut et concipiatur et enascatur in matrimonio et per<br />

matrimonium. 36<br />

Reverentia erga matrimonii unitatem et fidem coniugalem id poscit,<br />

ut filius in matrimonio concipiatur. Vinculum, quod inter coniuges in­<br />

tercedit, ius exclusivum dat illis obiectivum atque inalienabile, ut<br />

uterque fiat pater et mater nonnisi per alterum. 37 Usus gametum extra­<br />

neae personae, ut ovulum aut sperma comparentur, iam foedus frangit<br />

coniugum mutuum, graviterque violat praecipuam matrimonii dotem,<br />

quae in unitate consistit.<br />

Fecundatio artificialis heterologa filii iura laedit : privat, enim illum<br />

naturali illa necessitudine, quae inter filium et parentes intercedit,<br />

atque officere potest illius personae maturationi. Ad hoc, talis procrea­<br />

tio communem offendit coniugum vocationem, utpote qui ad paterni­<br />

tatem atque maternitatem vocentur; ipsam fecunditatem unitate et<br />

integritate re vera destituit ; divortium inducit ac prodit inter cogna­<br />

tionem ex generatione, cognationem ex praegnatione, et munus edu-<br />

36 Cf. Pius XII, Sermo ad participes IV Conventus Internationalis Medicorum<br />

Catholicorum, die 30 Septembris 1949: <strong>AAS</strong> 41 (1949), p. 559. Iuxta Creatoris consilium,<br />

« relinquet homo patrem suum et matrem, et adhaerebit uxori suae, et erunt duo in<br />

carne una » (Gen 2, 24). Unitas matrimonii, colligata cum ordine creationis, est veritas<br />

pervia naturali rationi. Traditio et Ecclesiae Magisterium saepenumero ad librum<br />

Genesis provocant, sive directe sive adhibitis locis N. T. qui ad illum referuntur :<br />

Mt 19, 4-6; Me 10, 5-8; Eph 5, 31. Cf. Athenagoras, Legatio pro christianis, 33: PG 6,<br />

965-967; S. Ioannes Chysostomus, In Matthaeum Homiliae, LXII, 19, 1: PG 58, 597;<br />

S. Leo Magnus, Ep. ad Rusticum, 4: PL 54, 1204; Innocentius III, Epist. Gaudemus<br />

in Domino: Ds 778; Concil. Lugdunense II, IV Sess.: DS 860; Concil. Tridentinum,<br />

XXIV Sess: DS 1798, 1<strong>80</strong>2; Leo XIII, Litt. Encycl. Arcanum divinae sapientiae: <strong>AAS</strong> 12<br />

(1879-<strong>80</strong>), pp. 388-391; Pius XI, Litt. Encycl. Casti connubii: <strong>AAS</strong> 22 (1930), pp. 546-547;<br />

Concilium Vaticanum II, Const. past. Gaudium et spes, 48; Ioannes Paulus II, Adhort.<br />

Apost. Familiaris consortio, 19: <strong>AAS</strong> 74 (1982), pp. 101-102; C.I.C., Can. 1056.<br />

37 Cf. Pius XII, Sermo ad participes IV Conventus Internationalis Medicorum Ca­<br />

tholicorum, die 29 Septembris 1949: <strong>AAS</strong> 41 (1949), p. 560; Sermo ad Mulieres Ostetrices<br />

Unionis Catholicae Italicae in Conventu adunatae, die 29 Octobris 1951: <strong>AAS</strong> 43 (1951),<br />

p. 850; C.I.C, Can. 1134.


Congregatio pro doctrina Fidei 89<br />

candi. Ceterum, necessitudinum corruptio quae intercedunt inter per­<br />

sonas familiae, in civilem etiam societatem redundat : quidquid enim<br />

unitatem stabilitatemque familiae corrumpit, id est etiam origo dis­<br />

sensionum, perturbationum atque iniustitiarum in tota sociali com­<br />

pagine.<br />

Haec omnia sane inducunt, ut nonnisi severum iudicium morale<br />

de fecunditate artificiali heterologa detur. Quare est moraliter illicita<br />

fecundatio mulieris spermate facta viri donantis, qui sit diversus a<br />

coniuge; item et fecundatio quae fiat per maritale sperma cum ovulo<br />

non propriae mulieris. Praeterea nullimode probari potest fecundatio<br />

mulieris non coniugatae, sive nubilis est sive vidua, e quovis donatore.<br />

Nimirum filii habendi desiderium et amor coniugum volentium<br />

perpetuae sterilitati obviam ire, cui alio modo mederi non possunt,<br />

consideratione sane digna sunt ; sed bona in se voluntas non profecto<br />

efficere potest, ut fecundatio artificialis heterologa iudicari possit con­<br />

veniens qualitatibus matrimonii propriis atque inalienabilibus, pari­<br />

terque observans iurium filiorum atque coniugum.<br />

3. MATERNITAS (( SUBSTITUTIVA )) * ESTNE MORALITER LICITA?<br />

Nullatenus; et id quidem iisdem de causis, quibus est fecundatio<br />

artificialis heterologa reicienda: opponitur enim tum unitati matri­<br />

monii, tum etiam dignitati procreationis personae humanae.<br />

A maternitate substitutiva enim abest verum fundamentum, in<br />

quo innitantur obligationes propriae tum amoris materni, tum coniu­<br />

galis fidelitatis, tum consciae maternitatis. <strong>La</strong>edit praeterea talis ma­<br />

ternitas filii dignitatem, cui ius est ut concipiatur, feratur in sinu,<br />

edatur, a parentibusque educetur ; eadem divisionem quoque gignit,<br />

nimirum cum detrimento familiarum, elementorum physicorum, psychi-<br />

corum atque moralium, e quibus familiae ipsae coalescunt.<br />

* Coniunctis verbis mater substitutiva Instructio intendit:<br />

a) mulierem, embryonem gestantem, qui arte in eius sinu collocatus est, quique<br />

proinde, spectatis geneticae legibus, ei extraneus est, cum obtentus fuerit per con­<br />

cursum gametum donatorum extraneorum, et ea quidem lege, ut puer qui nascetur ei<br />

tradatur qui talem pregnationem commiserit vel pacto mandaverit.<br />

b) mulierem, embryonem gestantem, cuius procreationi ipsa proprio contulit ovulo,<br />

et quidem per seminationem spermatis viri fecundato, qui est alius a marito, ea item<br />

lege, ut puer, cum natus fuerit, ei tradatur qui pregnationem commiserit vel pacto<br />

mandaverit.


90 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

B.<br />

FECUNDATIO ARTIFICIALIS HOMOLOGA<br />

Reprobata fecundatione artificiali heterologa, iam quaeritur quo<br />

modo, iuxta leges morales, iudicari debeant artes et viae fecundationis<br />

artificialis homologae, id est methodus FIVET atque seminatio arti­<br />

ficialis inter coniuges. Quam ad rem oportet sane ut, prooemii ritu,<br />

quaestio enucleetur, quae ad ipsa principia pertinet.<br />

4. QUI NEXUS INTERCEDERE DEBEAT, AD MORUM LEGES, INTER PROCREATIO­<br />

NEM ET ACTUM CONIUGUM PROPRIUM?<br />

a) Doctrina Ecclesiae de matrimonio deque humana procreatione<br />

docet esse nexum indissolubilem « a Deo statutum, quem homini sua<br />

sponte infrangere non licet, inter significationem unitatis et significa­<br />

tionem procreationis, quae ambae in actu coniugali insunt. Etenim<br />

propter intimam suam rationem, coniugii actus, dum maritum et uxo­<br />

rem artissimo sociat vinculo, eos idoneos etiam facit ad novam vitam<br />

gignendam, secundum leges in ipsa viri et mulieris natura inscriptas ». 38<br />

Ex quo principio, in ipsa matrimonii natura innixo atque in intima<br />

conexione bonorum eius, bene cognita consectaria enascuntur, quae<br />

paternitatem consciamque maternitatem respiciunt. « Quodsi utraque<br />

eiusmodi essentialis ratio, unitatis videlicet et procreationis, servatur,<br />

usus matrimonii sensum mutui verique amoris suumque ordinem ad<br />

celsissimum paternitatis munus omnino retinet, ad quod homo<br />

vocatur ». 39<br />

Eadem doctrina quae vincula intercedere ostendit inter significa­<br />

tiones actus coniugalis et bona matrimonii propria, quaestionem mo­<br />

ralem illustrat de fecundatione artificiali homologa : siquidem


Congregatio pro doctrina Fidei 91<br />

coniugalis consequitur, obiective separationem analogam operatur inter<br />

bona atque significationes matrimonii.<br />

Quare, ea fecundatio licite appetitur, quae manat ex actu coniugali<br />

qui natura sua aptus sit « ad prolis generationem, ad quem natura sua<br />

ordinatur matrimonium, et quo coniuges fiunt una caro ». 41 Eadem vero<br />

procreatio tunc debita sua perfectione destituitur sub aspectu morali,<br />

cum animo non intenditur ut fructus coniugalis actus seu illius gestus<br />

qui est proprius unionis coniugum. —<br />

b) Morale autem momentum interioris vinculi intercedentis inter<br />

matrimonii bona et sensus actus coniugalis, innititur in unitate homi­<br />

nis, qui corpore et anima spirituali coalescit. 42 Coniuges mutuum per­<br />

sonalem amorem ostendunt


92 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

pienda est per gestum unionis et amoris suorum parentum ; ac proinde<br />

filii generatio oportet sit mutuae donationis fructus, 45 quae comitatur<br />

actum coniugalem, in quo quidem coniuges non tamquam domini, sed<br />

servorum instar operi Amoris Creatoris sociantur. 46<br />

Origo humanae personae est reapse donationis effectus ; concep-<br />

tusque filius oportet sit fructus amoris suorum parentum. Nequit autem<br />

is aut appeti aut concipi tamquam medicarum et biologicarum artium<br />

effectus ; hoc enim idem esset ac hominem reddere quiddam obnoxium<br />

scientiae technologicae. At nemo potest pueri ortum obnoxium facere<br />

condicionibus efficacitatis technicae, quae ad normas inspectionis ac<br />

dominii mensuratur.<br />

Morale igitur momentum nexus intercedentis inter significationes<br />

actus coniugalis et bona matrimonii, itemque unitas humanae creaturae<br />

atque dignitas eius originis, id poscunt ut humanae personae procreatio<br />

habeatur veluti fructus actus coniugalis, qui est nota propria mutui<br />

coniugum amoris. Vinculum ergo procreationem cum actu coniugali<br />

copulans, est sane res magni momenti in campo tum anthropologico<br />

tum etiam morali ; idque causa est, cur Ecclesiae Magisterium erga<br />

fecundationem artificialem homologam ita se habeat.<br />

5. FECUNDATIO HOMOLOGA IN VITRO ESTNE MORALITER LICITA?<br />

Responsio huic interrogationi stricte conectitur cum principiis<br />

modo expositis. Non sane neglegi possunt legitima sterilium coniugum<br />

desideria; eorum nonnullis methodus FIVET homologa videtur unica<br />

ratio obtinendae prolis tantopere desideratae. Iam quaeritur utrum<br />

in his condicionibus iam tota coniugalis vita in se considerata non<br />

satis sit ad tuendam illam dignitatem, quae procreationem humanam<br />

addeceat. Agnoscitur methodum FIVET certe supplere non posse<br />

actuum coniugalium absentiam, 47 nec praeferri posse actibus matri­<br />

monii propriis, ob pericula quibus proles fit obvia, et ob incommoda<br />

quae hisce procedendi viis ac rationibus inhaerent. At, cum nulla<br />

prorsus alia suppetant remedia sterilitatis, quae angoris causa est,<br />

45 Cf. Const. past. Gaudium et spes, 51.<br />

46 Cf. Const. past. Gaudium et spes, 50.<br />

47 Cf. Pius XII, Sermo ad participes IV Conventus Internationalis Medicorum Ca­<br />

tholicorum, die 29 Septembris 1949: <strong>AAS</strong> 41 (1949), p. 560: «Falsum est id putare, quod<br />

scilicet copia data adhibendi hoc medium (fecundationem artificialem) validum reddere<br />

possit matrimonium inter eos, qui illud contrahendi non sunt capaces propter impedi­<br />

mentum impotentiae ».


Congregatio pro doctrina Fidei 93<br />

quaeritur utrum hisce in adiunctis fecundatio homologa iri vitro con­<br />

siderari possit auxilium, si non therapia, vi cuius possit admitti eius<br />

moralis liceitas.<br />

Desiderium prolis, vel saltem animus dispositus ad vitam commu­<br />

nicandam, necessario requiritur ut, secundum legem moralem, conscia<br />

humana procreatio haberi queat. At bona huiusmodi voluntas satis<br />

non est, ut exinde concludatur licitam esse inter coniuges fecundatio­<br />

nem in vitro. Procedendi modus in methodo FIVET adhibitus prout<br />

est in se aestimari oportet, atque ultimum de eius liceitate iudicium<br />

erui non potest neque a tota coniugali vita, cui hic processus inseritur,<br />

neque ab actibus coniugalibus antea positis vel postea ponendis. 48<br />

Iam supra dictum est methodum FIVET, uti peragitur in commu­<br />

nibus rerum adiunctis, secumferre creaturarum humanarum interfec-<br />

tionem, quod quidem doctrinae iam memoratae de abortus illiceitate<br />

adversatur. 49 Attamen, etiamsi omnes adhibeantur cautiones ad em­<br />

bryonum humanorum mortem vitandam, methodus FIVET homologa<br />

separationem inducit gestuum qui spectant ad humanam actus coniu­<br />

galis fecundationem. Natura igitur propria methodi FIVET homologae<br />

consideranda erit etiam seorsum ab eius nexu cum abortu procurato.<br />

Methodus FIVET homologa ad actum deducitur extra coniugum<br />

corpus, opera aliorum, a quorum scientia atque technica arte prosper<br />

exitus interventus dependet; eadem vitam identitatemque embryonum<br />

humanorum in potestatem redegit medicorum atque biologorum, sicque<br />

rei technicae dominatum quemdam in personae humanae originem et<br />

sortem instaurat. Huiusmodi dominatus suapte natura contradicit<br />

dignitati et aequalitati, quae parentibus et filiis communes esse debent.<br />

Conceptio in vitro est effectus actionis technicae, per quem evenit<br />

fecundatio ; ea autem neque re vera obtinetur, neque consulto appetitur<br />

tamquam manifestatio ac fructus actus qui est proprius coniunctionis<br />

coniugalis. In methodo FIVET homologa, igitur, etsi consideretur in<br />

contextu actuum coniugalium qui reapse exsistunt, nihilominus gene­<br />

ratio personae humanae obiective destituitur perfectione sibi propria,<br />

qua scilicet illa est terminus et fructus actus coniugalis, per quem<br />

coniuges fieri possunt « Dei cooperatores tradendo vitae donum novo<br />

alicui homini )).*°<br />

48 Similis quaestio pertractata est a Paulo VI, Litt. Encycl. Humanae vitae 14:<br />

<strong>AAS</strong> 60 (1968), pp. 490-491.<br />

49 Cf. supra I, p. 1 seq.<br />

M Ioannes Paulus II, Adhort. Apost. Familiaris consortio, 14: <strong>AAS</strong> 74 (1982), p. 96.


94 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Ex hisce rationibus intellegitur, cur Ecclesia doceat actum coniu­<br />

galis amoris habendum esse unicum locum dignum procreationis hu­<br />

manae. Iisdem de causis, « casus simplex », quem vocant, scilicet ille<br />

procedendi modus methodi FIVET homologae, in quo prorsus desunt<br />

tum praxis abortiva embryones destruendi tum masturbatio, permanet<br />

ratio technica moraliter illicita, quippe quae procreationem humanam<br />

privet perfectione, quae est ipsi propria atque congenita.<br />

Fatendum sane est in methodum FIVET homologam non cadere<br />

omnia admissa contra morum honestatem, quae deprehenduntur in<br />

procreatone extra matrimonium effecta; familia enim et matrimonium<br />

pergunt esse ambitus, in quo filiorum nativitas et educatio continentur.<br />

Attamen, iuxta traditam doctrinam de matrimonii bonis et de personae<br />

humanae dignitate, morale Ecclesiae iudicium perstat contrarium<br />

fecundatio ni homologae in vitro; haec est intrinsecus illicita, ac digni­<br />

tati procreationis et coniunctionis coniugalis tunc etiam repugnat, cum<br />

nihil omittitur ut embryonis mors praecaveatur.<br />

Etsi nullo modo probari possit agendi ratio, qua conceptio humana<br />

obtinetur per methodum FIVET, nihilominus puer in lucem editus<br />

excipi debet tamquam vivens Bonitatis divinae donum, et cum amore<br />

est educandus.<br />

6. QUOMODO SECUNDUM LEGEM MORALEM AESTIMANDA EST SEMINATIO ARTI­<br />

FICIALIS HOMOLOGA?<br />

Seminatio artificialis homologa intra ambitum matrimonii admitti<br />

nequit, excepto casu in quo apparatus technicus non sit substitutivus<br />

actus coniugalis, sed se praebeat ut adiumentum ad naturalem eius<br />

finem facilius assequendum.<br />

Ad rem quod attinet, Magisterii doctrina iam explicata est : 51 haec<br />

autem non solum peculiares exprimit temporis condiciones, sed innititur<br />

tum in ipsa Ecclesiae doctrina circa nexum inter unionem coniugalem<br />

et procreationem humanam, tum etiam in consideratione indolis per-<br />

51 Cf. Responsio S. Officii, die 17 Martii 1897: DS 3323; Pius XII, Sermo ad parti­<br />

cipes IV Conventus Internationalis Medicorum Catholicorum, die 29 Septembris 1949:<br />

<strong>AAS</strong> 41 (1949), p. 560; Sermo ad participes Conventus Unionis Catholicae Italicae Obste-<br />

tricium, die 29 Octobris 1951: <strong>AAS</strong> 43 (1951), 850; Sermo ad participes II Conventus ex<br />

universo orbe de fertilitate et sterilitate humana, Neapoli celebrati, die 19 Maii 1956:<br />

<strong>AAS</strong> 48 (1956), pp. 471-473; Sermo ad participes VII Conventus Internationalis indicti a<br />

Consociatione Internationali de Haematologia, die 12 Septembris 1958: <strong>AAS</strong> 50 (1958!,<br />

p. 733; Ioannes XXIII, Litt. Encycl. Mater et magistra, III: <strong>AAS</strong> 53 (1961), p. 477.


Congregatio pro doctrina Fidei 95<br />

sonalis, quae ad actum coniugalem et ad procreationem humanam per­<br />

tinet. (( Actus coniugalis, quoad suam naturalem structuram, est actio<br />

personalis, itemque simultanea atque immediata coniugum cooperatio,<br />

quae quidem, ob ipsam agentium naturam et propriam actus indolem,<br />

illam exprimit mutuam donationem, qua, iuxta Sacram Scripturam,<br />

efficitur unio "in carne una" ». 52 Conscientia moralis, igitur, « non<br />

necessario damnat usum quorumdam mediorum artificialium eo unice<br />

spectantium, ut actus naturalis facilius perficiatur, utque idem actus<br />

rite expletus finem suum consequi possit ». 53 Quare, si medium technicum<br />

faciliorem reddit actum coniugalem aut eum adiuvat ad fines suos<br />

naturales assequendos, licite adhiberi potest. Si, ex contrario, est<br />

substitutivum actus coniugalis, lege morali prohibetur.<br />

Seminatio artificialis, substitutiva actus coniugalis, vetita est,<br />

quippe quae separationem voluntarie inducat inter binas coniugalis<br />

actus significationes. Masturbatio, (pia sperma procurari solet, aliud<br />

signum est huiusmodi separationis ; hic gestus, etiamsi ad procreatio­<br />

nem obtinendam ponatur, semper tamen perstat sua significatione uni­<br />

tiva destitutus: «In eo namque deest relatio sexualis, quae ordine<br />

morali postulatur, quae nempe ad effectum deducit integrum sensum<br />

mutuae donationis ac humanae procreationis in contextu veri amoris ». 54<br />

7. QUODNAM CRITERIUM MORALE ADHIBENDUM EST CIRCA MEDICI INTER­<br />

VENTUM IN HUMANA 1'ROCREATIONE?<br />

Actus a medico positus aestimandis est non tantum quoad solam<br />

eius rationem technicam, sed etiam ac praesertim quoad eius finem,<br />

qui respicere debet bonum personarum earumque corporis et animi<br />

sanitatem. Criteria autem moralia, quibus medici interventus diri­<br />

gantur oportet in procreatone, desumuntur a personarum humanarum<br />

dignitate, ab earum sexualitate et ab earundem ortu.<br />

Ars medica, cui propositum sit integro personae humanae bono<br />

52 Pius XII, Sermo ad participes Conventus Unionis Catholicae Italicae Obstetricium,<br />

die 29 Octobris 1951: <strong>AAS</strong> 43 (1951), p. 850.<br />

53 Pius XII, Sermo ad participes IV Conventus Internationalis Medicorum Catho­<br />

licorum, die 29 Septembris 1949: <strong>AAS</strong> 41 (1949), p. 560.<br />

54 Sacra Congregatio pro Doctrina Fidei, Declaratio de quibusdam quaestionibus<br />

ethicae servatis, 9: <strong>AAS</strong> 68 (1976), p. 86, ubi citatur Const. past. Gaudium et spes, 51;<br />

Cf. Decretum S. Officii, die 2 Augusti 1929: <strong>AAS</strong> 21 (1929), p. 490; Pius XII, Sermo ad<br />

participes XXVI Conventus indicti a Consociatione Italica de Urologia, die 8 Octo­<br />

bris 1953: <strong>AAS</strong> 45 (1953), p. 678.


96 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

deservire, bona proprie humana sexualitatis tueri debet. 5* Medicus<br />

munere fungitur deserviendi bono personarum et humanae procrea-<br />

tioni; quoad haec, ille nec disponendi nec decernendi potestatem habet.<br />

Medicus interventus tunc personarum dignitatem tuetur, cum actum<br />

coniugalem adiuvare studet, sive ut facilius expleatur, sive ut idem,<br />

iam rite expletus, finem suum assequi possit. 56<br />

Ex contrario, quandoque fit ut medicus interventus, artis technicae<br />

ope, substitutivus sit actus coniugalis ad procreationem obtinendam,<br />

quae propterea neque effectus est neque fructus eiusdem actus : quo in<br />

casu, actus medicus non videtur deservire, sicut oportet, coniugali<br />

iunctioni, sed procreandi munus sibi arrogat, sicque dignitati atque<br />

inalienabilibus iuribus coniugum ac nascituri contradicit.<br />

Humanior artis medicae ratio, quae ab omnibus hodie instanter<br />

expostulatur, exigit ut in tuto ponatur integra personae humanae<br />

dignitas, praesertim in eo actu in eoque temporis momento, quo<br />

coniuges novae personae vitam transmittunt. Consentaneum igitur est,<br />

hac data occasione, instantem etiam adhortationem medicis rerumque<br />

naturae investigatoribus catholicis admoveri ut exemplo suo praeclarum<br />

exhibeant testimonium observantiae, quae embryoni humano et pro­<br />

creationis dignitati debetur. Peculiari modo apud catholica valetu­<br />

dinaria ac nosocomia, medicorum coetus ceterique omnes qui infir­<br />

morum curae sunt addicti, invitantur ut cum honore suscepta moralia<br />

officia persolvant, quibus ipsi saepe etiam vi statutorum instituti<br />

obstringuntur. Valetudinariorum denique nosocomiorumque catholi­<br />

corum moderatores, qui saepe ad religiosas familias pertinent, sedulam<br />

adhibeant curam, ut obtemperatio moralibus normis, quae per hanc<br />

Instructionem impertitae sunt, in tuto ponantur ac promoveantur.<br />

8. DOLOR EX CONIUGALI STERILITATE.<br />

Coniuges, qui procreare prolem non valent, vel timent ne liberos<br />

gignant impeditus, dolore anguntur, qui ab omnibus intellegi et adae­<br />

quate perpendi debet.<br />

Congruum naturae est coniuges filium desiderare : id manifestat<br />

vocationem ad paternitatem et ad maternitatem insitam amori coniu­<br />

gali. Hoc autem desiderium vehementius etiam fieri potest, si coniuges<br />

55 Cf. Ioannes XXIII, Litt. Encycl. Mater et Magistra, III: <strong>AAS</strong> 53 (1961), p. 447.<br />

56 Cf. Pius XII, Sermo ad participes IV Conventus Internationalis Medicorum<br />

Catholicorum, die 29 Septembris 1949: <strong>AAS</strong> 41 (1949), p. 560.


Congregatio pro doctrina Fidei 97<br />

sterilitate laborant, quae insanabilis apparet. Matrimonium tamen<br />

minime coniugibus ius confert ad filium habendum, sed ius dat dum­<br />

taxat ad actus naturales ponendos, qui per se ad procreationem ordi­<br />

nantur. 57<br />

Verum ac proprium ius ad filium, ipsius filii dignitati atque naturae<br />

adversatur. Filius nullo modo aliquid est quod debetur, neque consi­<br />

derari potest ut obiectum proprietatis ; ipse potius est donum, et qui­<br />

dem « praestantissimum » 58 et maxime gratuitum matrimonii, idemque<br />

vivens est testimonium mutuae donationis eius parentum. Qua de causa,<br />

filius — ut supra memoratum est — ius habet ad exsistendum tamquam<br />

fructus proveniens ex actu coniugalis amoris proprio suorum paren­<br />

tum, idemque ius habet ad observantiam sibi tamquam personae tri­<br />

buendam inde a momento conceptionis.<br />

Nihilominus sterilitas, quaecumque est eius causa ac prognosis, casus<br />

acerbus profecto est. Christiana communitas vocatur ad illuminandum<br />

tolerabilemque reddendum dolorem eorum, quibus datum non est legi­<br />

timum maternitatis ac paternitatis desiderium explere. Coniuges autem,<br />

qui in his dolendis rerum adiunctis versantur, vicissim vocantur ad cer-<br />

nendam in iisdem adiunctis occasionem sibi oblatam sese peculiari modo<br />

iungendi cruci Domini, quae spiritualis fecunditatis fons est. Iisdem<br />

praeterea obliviscendum non est « etiam cum procreatio evenire non<br />

possit, non eam ob causam sua praestantia destitui vitam coniugalem.<br />

Corporis enim sterilitas occasio coniugibus esse potest aliorum magni<br />

momenti ministeriorum personae humanae praestandorum, cuius generis<br />

sunt adoptio variaeque rationes educandi operum, auxilia aliis familiis<br />

vel infantibus pauperibus impeditisve praestanda ». 59<br />

Plures scientiae investigatores studia sua conferunt ad sterilitatem<br />

debellandam. Eorum nonnulli, plana salva dignitate procreationis huma­<br />

nae, tales exitus consecuti sunt, qui anteactis temporibus nullo modo<br />

attingi posse videbantur. Scientiarum periti, igitur, adhortandi sunt ad<br />

suas investigationes prosequendas, ducti proposito sterilitatis causas<br />

praeveniendi vel iisdem remedia comparandi, ita quidem, ut coniuges<br />

steriles ad procreandum habiles fiant, sua ipsorum ac nascituri per­<br />

sonali dignitate servata.<br />

57 Cf. Pius XII, Sermo ad participes II Conventus ex universo orbe de fertilitate<br />

et sterilitate humana, Neapoli celebrati, die 19 Maii 1956: <strong>AAS</strong> 48 (1956), pp. 471-473.<br />

58 Const. past. Gaudium et spes, 50.<br />

59 Ioannes Paulus II, Adhort. Apost. Familiaris consortio, 14: <strong>AAS</strong> 74 (1982), p. 97.<br />

7 - A. A. S.


98 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

III<br />

DE RE MORALI AC CIVILI LEGE<br />

BONA ATQUE OBLIGATIONES MORALIA<br />

LEGE CIVILI OBSERVANDA AC SANCIENDA<br />

IN HAC MATERIA<br />

Ius inviolabile ad vitam uniuscuiusque hominis innocentis atque iura<br />

familiae institutique matrimonialis, bona moralia fundamentalia cen­<br />

senda sunt, quippe quae condicionem naturalem et integram vocationem<br />

personae humanae respiciant; suntque simul elementa quae pertinent<br />

ad ipsam civilis societatis structuram atque ordinationem.<br />

Hac de causa, nova quae progrediens res technica portendit fieri posse<br />

in campo scientiae biomedicae, requirunt ut ii, penes quos sunt civilia<br />

munera et potestas leges ferendi, auctoritatem suam interponant, quia<br />

harum technicarum rationum usus, vigilantiae non obnoxius, perducere<br />

poterit ad consectaria, quae praevideri nequeunt, et detrimentum afferre<br />

civili societati. Appellatio ad uniuscuiusque conscientiam et ad normas<br />

sibi voluntarie impositas, a scientiae investigatoribus satis non sunt<br />

ad personalia iura et reipublicae ordinem tuenda. Si legislator, in<br />

quem onus communis boni recidit, invigilare omittat, ipse expoliari<br />

possit suis praerogativis ab investigatoribus arrogantibus sibi munus<br />

gubernandi homines, nomine novorum inventorum biologicorum et<br />


Congregatio pro doctrina Fidei 99<br />

neque a singulis hominibus pendent, neque a parentibus, ac ne sunt<br />

quidem concessio a societate et a Civitate facta : verum ea pertinent ad<br />

humanam naturam, atque personae inhaerent vi creatricis actionis, a<br />

qua persona ipsa originem duxit.<br />

Inter haec fundamentalia iura, ad rem quod attinet, recolere oportet :<br />

a) ius ad vitam et ad corporis integritatem, quo unaquaeque creatura<br />

humana gaudet a conceptionis momento usque ad mortem ; b) iura<br />

familiae et matrimonii quatenus sunt instituta atque, intra hunc ambi­<br />

tum, ius filii ut concipiatur, in lucem edatur et educetur a parentibus<br />

suis. Circa singula haec duo argumenta necesse est quaedam fusius<br />

explicare.<br />

In variis Nationibus nonnullae leges latae sunt, quibus rata habetur<br />

directa occisio innocentium : cum lex civilis cuidam hominum coetui<br />

praesidium aufert, quod lex praebere debet, eo ipso tunc respublica<br />

negat omnium civium aequalitatem coram lege. Cum respublica vim<br />

suam non adhibet ad iura uniuscuiusque civis tuenda, maxime debi-<br />

liorum, tunc labefiunt ipsa ipsa fundamenta Civitatis legitime consti­<br />

tutae. Inde sequitur, ut auctoritas publica probare nequeat creaturas<br />

humanas ad exsistendum vocari iis viis ac rationibus, quae ad gravis­<br />

sima pericula supra exposita eas adducant. Quodsi lex civilis et pu­<br />

blicae auctoritates forte approbent technicas rationes artificiose vitam<br />

communicandi et experimenta eis conexa, hinc profecto fiat, ut latius<br />

iter illud patefiat, quod calamitose apertum est per abortus ratihabi­<br />

tionem.<br />

Ex observantia atque tutela quae nascituro debentur, inde a con­<br />

ceptionis momento, consequitur ut lex congruas poenas praevideat<br />

contra quamlibet deliberatam violationem iurium ipsius. Lex tolerare<br />

non poterit — immo expresse vetare debebit — creaturas humanas, licet<br />

in statu embryonis viventes, tamquam res tractari experimentis ob­<br />

noxias, mutilari vel destrui, praetextu allato eas superfluas esse aut<br />

ineptas ad maturitatem rite assequendam.<br />

Auctoritatis publicae munus est instituto familiari, in quo societas<br />

nititur, tutelam iuridicam praebere, ad quam ius habet. Cum aucto­<br />

ritas publica ministrare debeat personis, eo ipso etiam familiae mini­<br />

strare tenetur.<br />

Lex civilis sponsionem facere non poterit de methodis artificiosae<br />

procreationis, quibus in commodum aliorum (qui sunt medici, biologi,<br />

rei oeconomicae vel Civitatis moderatores) id subtrahitur, quod est


100 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

ius inhaerens mutuae inter coniuges relationi; itemque ratum habere<br />

non poterit gametum donum inter eos qui non sint legitimo matrimonio<br />

iuncti.<br />

Praeterea leges, utpote quod spectent ad domestici convictus tutelam,<br />

vetare debebunt mensas embryonum, seminationem post mortem, « ma­<br />

ternitatem substitutivam ».<br />

Inter propria publicae auctoritatis officia,- hoc etiam recensendum<br />

est, quod ipsa ita operari debet, ut lex civilis conformetur normis fun­<br />

damentalibus legis moralis in iis quae attinent ad iura hominis, hu­<br />

manae vitae et instituti familiaris. Viri publicae rei addicti oportebit<br />

dent operam ut, populi opinionem permovendo, de his rebus summi<br />

momenti quam latissimus societatis consensus obtineatur, idemque soli-<br />

detur, ubi debilitari aut deficere videatur.<br />

In multis regionibus ratihabitio abortus ac tolerantia iuridica erga<br />

virorum ac mulierum paria quae matrimonio iuncta non sunt, diffici­<br />

liorem efficiunt iurium fundamentalium observantiam, quae in hac<br />

Instructione affirmata sunt. In votis est, ut Nationes onus in se ipsas<br />

ne recipiant graviores reddendi has iniustas rerum condiciones, sociali<br />

bono perniciosas. Ex contrario, optandum est ut Nationes ac Civitates<br />

consciae fiant, quantopere methodi artificiosae procreationis vim habeant,<br />

quod attinet ad culturam, ad cogitandi modos et ad rem politicam ;<br />

simulque eaedem sapientiam et animum invenire queant, quibus opus<br />

est ad leges ferendas, quae iustitiae magis congruant vitamque humanam<br />

ac familiare institutum efficacius observent.<br />

Leges civiles plurium Nationum hodie, secundum multorum opinio­<br />

nem, certis rei technicae methodis approbationem concedunt, quae non<br />

debetur ; eaedem ineptas se praebent ad tuendam eam morum honesta­<br />

tem, quae respondet naturalibus postulatis personae humanae ac « le­<br />

gibus non scriptis », quae a Creatore in corde hominis inditae sunt.<br />

Omnes bonae voluntatis homines operam praestare debent, peculiari<br />

modo in suae quisque professionis sede et in suorum civilium iurium<br />

exercitio, ut civiles leges moraliter improbandae reformentur, et illiciti<br />

technicarum artium usus emendetur. Praeterea, contra huiusmodi leges<br />

proponenda atque agnoscenda est « obiectio conscientiae », quam vocant.<br />

Acrius etiam a multis, praesertim a scientiarum biomedicarum peritis,<br />

persentiri coepta est instantia moralis conscientiae quae poscit, ut<br />

per « resistentiam passivam », uti dicunt, obsistatur iuridicae appro­<br />

bationi earum technicarum rationum, quae hominis vitae ac dignitati<br />

adversantur.


Congregatio pro doctrina Fidei 101<br />

CONCLUSIO<br />

Diffusio technicarum artium spectantes interventus in humanae<br />

procreationis processibus gravissima gignit moralia problemata, quod<br />

attinet ad observantiam creaturae humanae debitam inde ab eius con­<br />

ceptione, atque ad dignitatem personae, eius sexualitatis vitaeque<br />

transmissionis.<br />

Hoc documento Congregatio pro Doctrina Fidei intendit concre­<br />

ditum sibi persolvere munus tutandi ac promovendi Ecclesiae doctri­<br />

nam in re tam gravis momenti ; novam igitur adhortationem, sollici­<br />

tudinis plenam, ad eos omnes dirigit qui, pro sua quisque parte atque<br />

officio, efficacem operam praestare possunt ut in familia atque in socie­<br />

tate debita tribuatur observantia vitae atque amori : ad eos scilicet,<br />

quibus munus incumbit conscientias et publicam opinionem formandi ;<br />

ad eos qui scientiam excolunt et medicinam exercent ; ad iuris peritos,<br />

et ad rei politicae addictos. Quibus omnibus ipsa exoptat, ut intelle­<br />

gant nullo modo componi posse agnitionem dignitatis personae humanae<br />

cum vitae et amoris contemptu, atque fidem in Deum vivum cum<br />

arroganti proposito de ortu ac sorte creaturae humanae ad arbitrium<br />

decernendi.<br />

Peculiari modo Congregatio pro Doctrina Fidei cum fiducia invitat<br />

atque instimulat theologos, ac nominatim moralis doctrinae cultores,<br />

ut quae de hac re a Magisterio Ecclesiae docentur, altius ea investigent<br />

ac magis magisque captui christifidelium accommodent, sub lumine<br />

sane doctrinae anthropologiae in re sexuali et matrimoniali, ac neces­<br />

saria inter varias disciplinas relatione servata. Poterunt ita melius<br />

percipi huius doctrinae argumenta ac robur : Ecclesia Dei, cum defen­<br />

dit hominem contra suae ipsius potestatis abusum, simul eum com­<br />

monefacit, quae sint verae suae nobilitatis rationes ; tantum hoc modo<br />

futurae hominum communitati facultas praebetur vivendi et amandi<br />

in iis dignitatis ac libertatis condicionibus, quae a veritatis obsequio<br />

proficiscuntur. Definitae igitur agendi rationes, quae per hanc Instruc­<br />

tionem impertiuntur, minime intendunt investigationum nisus cohi­<br />

bere, sed potius renovatum earum studium excitare, necessaria erga<br />

Ecclesiae doctrinam fidelitate servata.<br />

Sub lumine veritatis de humanae vitae dono principiorumque mo­<br />

ralium inde fluentium, unusquisque invitatur ut, pro officiorum suorum<br />

parte, instar boni Samaritani se gerat, atque vel minimum filiorum<br />

hominum tamquam suum proximum agnoscat (cf. Lc 10, 29-37). Novo


102 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

ac peculiari modo hic resonat Christi sententia :


Congregatio pro Ecclesiis Orientalibus 103<br />

CONGREGATIO<br />

PRO ECCLESIIS ORIENTALIBUS<br />

ALEXANDRIAE AEGYPTI<br />

DECRETUM<br />

quo Vicariatus Apostolici Alexandrinus, Heliopolitanus et Portusaidensis<br />

in unum rediguntur.<br />

Cum olim tres Vicariatus Apostolici pro fidelibus latinis in Aegypto<br />

commorantibus, Alexandrinus, videlicet, et Heliopolitanus et Portusai­<br />

densis, bene floruerint, nuper vero, plerisque fidelium ad avitas vel alias<br />

regiones migrantibus, non parum imminuti sint, referente in Audien­<br />

tia diei 30 Novembris hoc anno Mariano feliciter vertente infrascripto<br />

Cardinali huius Congregationis Praefecto concessa, Summus Pontifex<br />

Ioannes Paulus II benigne indulsit, ut tres praefati Apostolici Vica­<br />

riatus in unum Vicariatum Apostolicum, Alexandrinum nempe, redi­<br />

gerentur, retento tamen nomine ceterorum Vicariatuum. Idem Summus<br />

Pontifex hoc Decretum, perinde valiturum ac si Apostolicae sub plumbo<br />

Litterae datae forent, fieri atque edi iussit. Contrariis quibuslibet non<br />

obstantibus.<br />

Datum Romae, ex aedibus Congregationis pro Ecclesiis Orienta­<br />

libus, die 30 Novembris anno 1987.<br />

L. © S.<br />

D. SIMON Card. LOURDUSAMY, Praefectus<br />

© Miroslaus S. Marusyn, Archiep. tit. Cadoënus, a Secretis<br />

In Congr. pro Ecclesiis Orient, tab., n. 161/<strong>80</strong>.


104 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

CONGREGATIO PRO RELIGIOSIS<br />

ET INSTITUTIS SAECULARIBUS<br />

EPISTULAE<br />

I<br />

Ad supremos moderatores Institutorum religiosorum et societatum vitae<br />

apostolicae.<br />

Criteria de notitiis ad statum et vitam institutorum religiosorum et<br />

societatum vitae apostolicae spectantibus, quae cum <strong>Sede</strong> Apostolica,<br />

quibusdam temporis intervallis, communicanda sunt.<br />

<strong>Sede</strong> Apostolica de condicione institutorum religiosorum et socie­<br />

tatum vitae apostolicae atque de eorum prospera promotione spirituali<br />

et apostolica magnopere sollicita est, quorum varias rerum vicissitu­<br />

dines vero animi affectu prosequitur. Quo autem aptius et efficacius<br />

curam officii sui pastoralis erga omnes sodales intendere possit, atque<br />

institutorum communio cum ipsa Apostolica <strong>Sede</strong> foveatur, ad mentem<br />

can. 592 § 1 valde interest ut de eorum condicione et vita pro temporum<br />

rerumque adiunctis opportune edoceatur. Qua ratione prosperos et ad­<br />

versos institutorum eventus in Domino participare (cf. Rom 12, 15)<br />

exoptat, et pro casus diversitate, prout fieri contingat, aptis remediis<br />

suum pastorale auxilium eis praebere intendit.<br />

Quem in finem Congregatio pro Religiosis et Institutis Saecularibus<br />

quaedam criteria de notitiis a supremis moderatoribus institutorum<br />

cum <strong>Sede</strong> Apostolica communicandis hic proponere existimat.<br />

1. Relatio, quam supremus moderator huic Congregationi exhibere<br />

debet, eadem esse poterit quam capitulo generali proposuit, sed brevi<br />

et constricta forma redactam. Quod si capitulum generale iuxta praxim<br />

communem institutorum non celebratur, relatio ex tenore infra adum­<br />

brato, exacto quoque sexennio, exhibenda est.<br />

Moderatores supremi institutorum religiosorum et societatum vitae<br />

apostolicae invitantur, ut relationem primum factam proximo capitulo<br />

generali ordinario instituti celebrato mittant.<br />

2. Relatio autem, de qua agitur, notitias quae sequuntur saltem<br />

continere debet :


Congregatio pro Religiosis et Institutis Saecularibus 105<br />

a) referatur rationarium (v. statistica) breve et constrictum soda­<br />

lium, domorum et partium immediatarum, quae institutum constituunt ;<br />

b) quomodo in genere constitutiones a sodalibus recipiantur et per­<br />

pendantur; quomodo auctoritas instituti a sodalibus aestimetur; quae<br />

coniunctio et usus inter superiores et sodales vigeant;<br />

c) de actione pastorali ad vocationes promovendas et de futuro<br />

incremento instituti ; de initio et progressu institutionis cum quadam<br />

annotatione de primariis criteriis et de elementis institutionis;<br />

d) quomodo vita fraterna in communitate observetur ;<br />

e) de communione cum <strong>Sede</strong> Apostolica, cum dioecesanis Episcopis<br />

(praesertim quod attinet ad exercitium apostolatus et ad liturgiam),<br />

cum Unionibus Superiorum Generalium, cum Conferentiis nationalibus<br />

Superiorum Maiorum; insuper significetur quomodo superiores varii<br />

gradus participes fuerint adunationum et laborum Unionum et Confe­<br />

rentiarum ;<br />

/) de navitate instituti in iis quae ad actionem pastoralem et alia<br />

apostolatus opera pertinent iuxta proprium instituti charisma ;<br />

g) de condicione oeconomica instituti ; annotetur, modo generali,<br />

quibus difficultatibus hac in re prematur ;<br />

h) de urgentioribus difficultatibus, quibus peculiari studio subve­<br />

niendum est : praesertim de iis quae spectant ad vitam et apostolatum<br />

instituti, atque ad ea quae respiciunt separationem sodalium ab instituto<br />

(cf. can. 704) ;<br />

i) de aliis rebus et rationibus, si casus ferat, quae clariore modo<br />

veram condicionem instituti exhibeant, ad dialogum quoque fructuosum<br />

cum hoc Dicasterio promovendum.<br />

Congregatio pro Religiosis et Institutis Saecularibus, dum has<br />

notitias exspectat ut, ex quibusdam intervallis, cum ea communicen­<br />

tur, omnibus instituti religiosi, societatibus vitae apostolicae atque<br />

eorum singulis sodalibus prospera cuncta a Domino, omnium bonorum<br />

munificentissimo largitore, ex corde apprecatur.<br />

Datum Romae, die 2 Ianuarii Anno Mariali, 1988.<br />

L. © S.<br />

HIERONYMUS M. Card. HAMER, O. P., Praefectus<br />

& Vincentius Fagiolo, Archiep. em. Theatin-Vasten., Secretarius<br />

In Congr. pro Religiosis et Inst. Saec. tab., n. SpR 640/85.


106 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

II<br />

Ad supremos moderatores Institutorum saecularium.<br />

Criteria de notitiis ad statum et vitam institutorum saecularium spec­<br />

tantibus, quae cum <strong>Sede</strong> Apostolica quibusdam temporis intervallis<br />

communicanda sunt.<br />

<strong>Sede</strong>s Apostolica de condicione institutorum vitae saecularis con­<br />

secratae atque de eorum prospera promotione spirituali et apostolica<br />

magnopere sollicita est, quorum varias rerum vicissitudines vero<br />

animi affectu prosequitur. Valde enim interest, ut institutorum com­<br />

munio, ad mentem can. 592 § 1, cum <strong>Sede</strong> Apostolica foveatur, et ideo<br />

ipsa de eorum condicione et vita opportune edoceatur. Qua ratione,<br />

prosperos et adversos eventus in Domino participare (cfr. Rom 12, 15),<br />

et pro casus diversitate eis suum pastorale auxilium praebere poterit.<br />

Quem in finem Congregatio pro Religiosis et Institutis saecularibus<br />

quaedam criteria de notitiis a supremis moderatoribus institutorum<br />

saecularium cum <strong>Sede</strong> Apostolica communicandis hic proponere exi­<br />

stimat.<br />

1. Relatio, quam supremus moderator huic Congregationi exhibere<br />

debet, eadem esse poterit quam capitula (v. Assemblea) generali pro­<br />

posuit, sed brevi et constricta forma redactam. Acta eiusdem capituli<br />

addi poterunt. Moderatores supremi invitantur, ut relationem primum<br />

factam proximo capitulo generali ordinario celebrato mittant.<br />

2. Relatio autem notitias quae sequuntur saltem continere debebit :<br />

a) referatur rationarium (v. statistica), breve et constrictum;<br />

b) de activitate ad vocationes promovendas et de futuro Instituti<br />

incremento ;<br />

c) de activitate apostolica sodalium;<br />

de initio et de progressu institutionis;<br />

de communione fraterna et spiritus unitate, necnon de mutuis<br />

inter moderatores et sodales relationibus ;<br />

d) de sensu ecclesiali in relationibus cum <strong>Sede</strong> Apostolica et dioe­<br />

cesanis Episcopis ; de consortio Conferentiae nationalis vel mundi ;<br />

e) de navitate instituti in iis quae ad actionem apostolicam, so­<br />

cialem et assistentialem pertinent, si qua tale institutum eam promo­<br />

veat ;<br />

/) de condicione oeconomica instituti, modo generali ; annotetur<br />

quibus difficultatibus hac in re prematur;


Congregatio pro Religiosis et Institutis Saecularibus 107<br />

g) de urgentioribus difficultatibus, si casus ferat, quae vitam apo-<br />

stolatumque instituti respiciunt;<br />

h) de aliis rebus et rationibus quae clariore modo veram condi­<br />

cionem instituti exhibeant.<br />

Congregatio pro Religiosis et Institutis saecularibus, dum has noti­<br />

tias expectat ut cum ea communicentur, omnibus institutis saecula­<br />

ribus eorumque singulis sodalibus pacem et charitatem cum fide a<br />

Deo Patre et a Domino nostro Iesu Cristo (cfr. Ef 6, 23) adprecatur.<br />

Datum Romae, die 2 Ianuarii Anno Mariali 1988.<br />

L. & S.<br />

HIERONYMUS M. Card. H AMER, O. P., Praefectus<br />

ffi Vincentius Fagiolo, Archiep. em. Theatin-Vasten., Secretarius<br />

In Congr. pro Religiosis et Inst. Saec. tab., n. PO 359.<br />

CONGREGATIO PRO CAUSIS SANCTORUM<br />

DECRETA<br />

GUAYAQUILEN.<br />

I<br />

Canonizationis Servae Dei Narcissae a Iesu Martillo Moran, virginis<br />

(1832-1869).<br />

SUPER DUBIO<br />

An constet de virtutibus theologalibus Fide, Spe et Caritate tum in<br />

Deum tum in proximum, necnon de cardinalibus Prudentia, Iusti­<br />

tia, Temperantia et Fortitudine, eisque adnexis, in gradu heroico,<br />

in caso et ad effectum de quo agitur.<br />

Postridie sollemnem primae sanctae Aequatorianae, Mariae Annae<br />

a Iesu de Paredes et Flores (fl645) canonizationem, Summus Pontifex<br />

Pius XII dixit : « Ab hac Sancta discant omnes christianae virtutis


108 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

vim immensam, talem sane quae animum maiore vigore maturet, quam<br />

Quitensis sol uberes terrae Aequatorianae fructus maturat. Discat<br />

mundus animi vigores, qui in deprecatione et continentia abditi latent.<br />

Discant homines omnis aetatis, voluptati obsequentes, animarum metam<br />

confecto itinere contingi, abscondito profecto, in quo amor quaerit<br />

dolorem, ut studium superet terrestrium bonorum. Discat puella levis<br />

huius temporis quae in ipso eius circulo possunt animam amore Do­<br />

mini incedere. Et quotquot hodie plena in luce ex pietate vivunt erga<br />

Iesu Cor Sacratissimum, exempla admirentur huius victimae inno­<br />

centis, quae iam initio decimi septimi saeculi caput pietatis suae<br />

fecerat expiationem » (Discorsi e radiomessaggi di Sua Santità Pio XII,<br />

Tip. Pol. Vaticana 1955, p. 148).<br />

Haec verba, Aequatorianis peregrinatoribus dicta, qui Romam con­<br />

venerant, iam saeculo superiore fideliter et fortiter ad effectum addu-<br />

xerat humilis eiusdem illius populi filia, seu Narcissa a Iesu Martillo<br />

Moran, quae amore Domini flagrans ab infantia, arduum confecit iter<br />

perfectionis christianae, summa cum cura imitans mira Sanctae Mariae<br />

Annae a Iesu exempla ; hocque ita perfecte fecit, ut ultimus eius con­<br />

fessarius et magister spiritus, sacerdos Emmanuel Iacobus Medina,<br />

scripserit : Mariae Annae satis est legere vitam, ut Narcissae cogno­<br />

scantur virtutes.<br />

Orta est Serva Dei in parvo vico Nobol patrio sermone vocato, intra<br />

fines dioecesis Guayaquilensis, exeunte anno 1832 aut ineunte anno<br />

1833, a Petro Martillo et Iosepha Moran, piis et honestis agricolis, qui<br />

ad pietatem et ad amorem Dei eam educaverunt. Ob suam indolis ama-<br />

bilitatem, bonitatem et oboedientiam est a matre vehementer dilecta;<br />

cum crevit, deprecatione, castigationibus voluntariis et solitudine est<br />

maxmè allecta.<br />

Parentibus orbata, adulescentula Guayaquilium se contulit, ut vic­<br />

tum quaereret. Tamquam sarcinatrix operam dedit in domo honoratae<br />

cuisdam dominae, sed, quo melius se religionibus traderet in medita­<br />

tione et humilitate, etiam confessarii consilium scuta, sedem saepe<br />

mutavit, donec in paupere cenáculo superiore domicilium constituit,<br />

ubi labori, precationi, ieiunio et paenitentiae se dedidit. Praedictus<br />

sacerdos Medina affirmat : (( Omnes eius confessarii testificantur eius<br />

voluntarias castigationes fuisse severas, cilicia semper ferre, cotidie<br />

flagellis se caedere usque ad sanguinem ; octo horas cotidiano in depre-<br />

cationem incumbere. Constanter in corpore suo Domini portare cru-<br />

cifixionem et acerbos, quos patiebatur, dolores. Singulis noctibus


Congregatio pro Causis Sanctorum 109<br />

quattuor horas precari, spinis caput penetralibus coronatam, cruci<br />

suspensam, nonnullis constratae clavis. Humi dormire super acumina<br />

chalubeiia, quae ad hoc habebat parata. Curantes miratos esse quo<br />

modo tam pauco sibo vivere potuisset ». Victima fieri voluit, ut Cor<br />

Iesu consolaretur et hominum, praesertim eiusdem suae nationis, pec­<br />

cata lueret.<br />

Aliquandiu habitavit cum Beata Mercede a Iesu Molina (f1883) ;<br />

anno circiter 1865 ad urbem Concham comitata est confessarium, phthisi<br />

graviter laborantem, ut ei assiderei eumque curaret. Hoc mortuo, ad<br />

breve tempus Guayaquilium revertit, sed, volens P. Petri Guam mode­<br />

ratione spiritali uti, Limam ivit habitatum (anno 1868). Ibi hospitio<br />

excepta est in Monasterio Patrocinii, quod Communitas Tertiariarum<br />

Dominicanarum habitabat. Quamvis simplex hospes esset, regulam<br />

tamen monasterii fideliter servabat et vitam communem participabat.<br />

Ab iis quae avocant abducta et libera omni quo poterat ardore diu<br />

noctuque in deprecatione et in contemplatione aeternarum veritatum<br />

se mersit potuitque omne genus castigationi se addicere. Una cum<br />

Tertiariis se flagellis verberabat, tanta quidem vi, ut locum suum<br />

sanguine macularet : coronam spineam in capite ferebat, quam pileolo<br />

opportune occulebat : miserrimo vescebatur cibo et pauperem induebat<br />

vestem. In cella pro Ecclesia laborabat et pauperibus, quorum semper<br />

peculiarem egerat curam; libenter et diligenter Tertiariis aegrotis<br />

assidebat.<br />

Nisus exprimendi in se Christi cruci affixi imaginem cum constanti<br />

gaudio et animi atque gestuum laetitia erat coniunctus, sicut clare<br />

vultus eius significabat continenter quietus et serenus. Omnibus evidens<br />

erat cor eius vere in pace esse, utpote omnino voluntati Dei obsequens<br />

et fidei fortis et vivae atque ardentissimae caritatis plenum. Sui negle­<br />

gens, mundi inania omneque terrestre bonum et commodum aversa,<br />

spem suam in solo Domino collocaverat, et nihil aliud exoptabat, quam<br />

ei gloriam dare et sine intermissione in spiritali cum eo coniunctione<br />

progredi. Quam ob rem precabatur et patiebatur, contemplabatur et ex-<br />

piabat; cotidie Missae intererat et Sanctam Communionem accipiebat;<br />

fervida pietate Eucharistiam et Sacrum Cor Iesu colebat. Quo melius<br />

Dilecto suo similis fieret multa nuncupaverat vota, ex quibus vota vir-<br />

ginitatis perpetuae, paupertatis et oboedientiae, inque his usque ad<br />

mortem mansit. Filiae etiam religionem servabat erga Virginem Ma­<br />

riam, quam maxime pia Rosarii recitatione honoravit. Ut ad suam<br />

adipiscendam sanctificationem iustam sequeretur viam, submisse con-


110 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

siliis stabat prudentium sacerdotum, quibus moderationem concrederat<br />

animae suae.<br />

Dominus, erga humiles et mundos corde liberalior, largitus est ei<br />

gratias et dona extraordinaria, fecitque ut ea diem mortis suae ante<br />

tempus cognosceret. Die, quo mortua est, vesperi, in cellam secedens ut<br />

quiesceret, omnbius Tertiariis valedixit, se esse longum iter facturam<br />

dicens. Omnes putaverunt eam haec per lusum et iocum dixisse : sed<br />

totam noctem eius cella est magno splendore diffusa et grato afflata<br />

odore, qui in locum permanavit. Monasterii Antistita, porta cellae<br />

aperta, ubi Serva Dei quiescebat, non solum fulgorem vidit, sed ani-<br />

maddvertit ibi odorem vehementiorem esse et Narcissam mortuam. Dies<br />

erat 8 mensis Decembris, anno 1869.<br />

Eius corpus inexplicabiliter incorrumptum mansit et flexibile ; vul­<br />

tus personae sanae colorem ducebat. Iis ipsis diebus nonnulli aegri<br />

salutem recuperarunt Serva Dei intercedente. Haec statim auctorita­<br />

tem et populum commoverunt contuleruntque multum ad augendam<br />

et vulgandam famam sanctitatis, quam viva sibi comparaverat. Fre­<br />

quens populus ad exsequias convenit, et inde sermo factus est de Causa<br />

canonizationis ineunda. Haec autem ob extrarias rationes tardavit,<br />

donec annis 1961-1962 instructus est Processus Ordinarius Informativus<br />

apud Curiam Guayaquiliensem. Acta sunt rite missa ad Sacram id<br />

temporis Rituum Congregationem, quae anno 1966 Sectioni Histo­<br />

ricae eiusdem Dicasterii Positionem commisit apparandam. Neces­<br />

sariis tabularii inquisitionibus expletis et Positione super Causae In­<br />

troductione praeparata, cum exitu reapse felici Congressus Consul­<br />

torum Historicorum die 8 mensis Maii anno 1974 est actus. Deinde edita<br />

sunt Decreta super Introductione Causae (die 27 mensis Septembris,<br />

anno 1975) et super non cultu (die 24 mensis Septembris, anno 1976).<br />

Servae Dei virtutes inspectae sunt a Consultoribus Theologis, mode­<br />

ratore Rev.mo D.no Antonio Petti, Fidei Promotore Generali, in duo­<br />

bus Congressibus Peculiaribus, qui acti sunt die 24 mensis Iulii anno<br />

1984 et die 20 mensis Decembris eodem anno.<br />

Patres Cardinales et Episcopi, in Congregatione Ordinaria diei 16<br />

Iunii a. 1987, Ponente Causae Em.mo Card. Aloisio Ciappi, agnove­<br />

runt Servam Dei Narcissam a Iesu Martillo Morân heroum in modum<br />

virtutes théologales, cardinales et adnexas exercuisse.<br />

Facta demum de hisce omnibus Summo Pontifici Ioanni Paulo II<br />

per subscriptum Cardinalem Praefectum relatione, Sanctitas Sua vota


Congregatio pro Causis Sanctorum 111<br />

Congregationis pro Causis Sanctorum libenter excipiens, mandavit<br />

ut Decretum super heroicis Servae Dei virtutibus rite conscriberetur.<br />

Quod cum factum esset, accitis hodierna die Cardinalibus Prae­<br />

fecto Congregationis atque Causae Ponente, meque Antistite a Secre­<br />

tis ceterisque de more convocandis, eisque astantibus, Beatissimus<br />

Peter sollemniter declaravit : Constare de virtutibus theologalibus Fide,<br />

Spe et Caritate tum in Deum tum in proximum, necnon de cardinalibus<br />

Prudentia, Iustitia, Temperantia et Fortitudine, eisque adnexis, Servae<br />

Dei Narcissae a Iesu Martillo Moran, virginis, in gradu heroico, in casu<br />

et ad effectum de quo agitur.<br />

Hoc autem Decretum in vulgus edi et in acta Congregationis pro<br />

Causis Sanctorum referri mandavit.<br />

Datum Romae, die 23 mensis Octobris, A. D. 1987.<br />

L. © S.<br />

PETRUS Card. PALAZZINI, Praefectus<br />

8 Traianus Crisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis<br />

II<br />

MELITEN.<br />

Canonizationis Ven. Servi Dei Ignatii Falzon, clerici saecularis (1813-<br />

1865).<br />

SUPER DUBIO<br />

An constet de virtutibus theologalibus Fide, Spe et Caritate tum in<br />

Deum tum in proximum, necnon de cardinalibus Prudentia, Iusti­<br />

tia, Temperantia et Fortitudine, eisque adnexis, in gradu heroico,<br />

in casu et ad effectum de quo agitur.<br />

« Credo enim Deo, quia sic erit quomodo dictum est mihi » (Act<br />

27, 25). Haec Sanctus Paulus locutus est, verbo Domini fisus, ducentis<br />

septuaginta sex personis, quae cum eo erant in navi, cum iam haec<br />

quattuordecim dies Maris Mediterranei ferocia perdita esset omnisque<br />

salutis spes deposita.<br />

Sanctus Paulus omnia credebat, quae ei dixerat Dominus : se coram<br />

Caesare appariturum ; nullum eorum qui secum erant, esse periturum ;


112<br />

Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

oportere vero navim naufragio interire in insula (cfr. Act 27, 24 et 26).<br />

Insula Melita appellabatur (cfr. Act 28, 1).<br />

Apostolus autem nesciebat divinam Providentiam statuisse navim<br />

frangi, ut ipse in insula Melita tres menses maneret sicque eam Do­<br />

mino baptizaret, verbo locupletarci et Domini sacramentis roboraret,<br />

faciens eam oculum nationum ad Dominum a se conversarum.<br />

Parva in medio Mari Mediterraneo insula, cuius filii in historiae<br />

decursu eminuerunt animo pugnandi pro fide, amore disseminandi fidem<br />

in regiones in quas immigrabant, cura dandi Ecclesiae, pro portione,<br />

maximum missionariorum numerum. Haec est terra, in qua natus est<br />

Ignatius Falzon, primus Melitensis qui, ut videtur, altarium gloriam<br />

consequatur; dignus Apostoli Maris Mediterranei filius.<br />

Historia vitae Ignatii Falzon ipsis verbis colligitur, quibus sanctus<br />

Paulus est usus, antequam providum naufragium faceret in insula<br />

Melita : « Credo enim Deo, quia sic erit, quomodo dictum est mihi ».<br />

Ignatius enim Falzon, natus cum Angli in insulam Melitensem<br />

venerunt, pro civili religiosaque educatione factus est optimus civis<br />

et sanctus ecclesiasticus. Tempora, quibus vixit, etsi luctuosissima,<br />

magni erant momenti : Ecclesia namque amare lacrinrabat ob effusio­<br />

nem hostilitatis contra clerum et productam Pastoris sui custodiam.<br />

Europa cruentis proeliis redundabat; insuper cholerae morbi et pestis<br />

calamitatibus est affecta. Tempora erant, quae Actionem Catholicam<br />

inierunt et pietatem erga Virginem Immaculatam aluerunt.<br />

Ignatius Falzon ortum duxit Valettae, in urbe principe Melitae,<br />

calendis Iulis anno 1813, ex causidico Doctore Iosepho Francisco<br />

Falzon et Maria Teresia, iudicis Calcedonii Debono filia. Postridie est<br />

baptizatus in ecclesia paroeciali Sanctae Mariae Portus Salvi et Sancti<br />

Dominici, nominibus tutorum a peste : Rocho, Angelo, Sebastiano et<br />

insuper Ignatio nomine Fontis, Vincentio et Rosario.<br />

Honestae familiae erat. Pater eius particeps erat Commissionis<br />

componendo novo Codici Civili, et postea nominatus est Suae Maie­<br />

statis Britannicae iudex. Trium eius fratrum, omnium in lege docto­<br />

rum renuntiatorum, facti sunt sacerdotes : dominus Calcedonius, qui<br />

post fuit custos thesauri Ecclesiae Cathedralis, Rector Ecclesiae Stu­<br />

diorum Universitatis (a Iesu) et Missionarius Apostolicus; et dominus<br />

Franciscus, Cubicularius Suae Sanctitatis, sedi confessionali addictus.<br />

A puero Ignatius peculiarem ostendebat pietatem erga SS. Eucha­<br />

ristiam et Sanctam Virginem. Est sacro Chrismate confirmatus die 3<br />

mensis Augusti anno 1822 et quindecim annos natus (die 21 mensis


Congregatio pro Causis Sanctorum 113<br />

Decembris anno 1828) vestem induit clericalem primamque accepit<br />

tonsuram. Post tres annos (die 21 mensis Augusti anno 1831) Ordines<br />

Minores ostiariatum et lectoratum suscepit et deinde (die 18 mensis<br />

Decembris anno 1831) ceteros Ordines Minores, exorcistatum et acoly­<br />

thatum. Viginti annorum (die 7 mensis Septembris anno 1833), docto­<br />

ris in iure canonico et in iure civili dignitatem apud Athenaeum Meli-<br />

tense est consecutus.<br />

Interim linguae Britannicae studuit; quod rarum erat iis tempo­<br />

ribus, sed maximi ponderis ut commercia et aditus haberetur cum<br />

Anglis, qui Melitam veniebant bellum Chersonese praeparatur!. Mili­<br />

tes et nautae externi erant plus 20.000 et gentis insulae decem cen-<br />

tesimae.<br />

Numquam professionem causidici exercuit ; et quanquam quat­<br />

tuor Ordinibus Minoribus ornatus erat et doctor renuntiatus in iure<br />

canonico, se non dignum sentiebat, qui ordinationem sacerdotalem<br />

acciperet. In deprecationem incubuit et in catechismi institutionem.<br />

Religiosissima erat erga Eucharistiam. Adoratio et meditatio eius<br />

spiritale alimentum fuerunt. Sancte admirabatur eos omnes fideles<br />

qui, ut ipse, frequentabant ecclesiam paroecialem Sancti Pauli nau­<br />

fragi. Insuper pietate peculiari Sanctissimam Virginem colebat, reci­<br />

tando totum sanctum Rosarium cotidie, necnon et eius sponsum Sanc­<br />

tum Ioseph.<br />

Munus eius catechismus erat : catechizare, cognoscere, curare cate-<br />

chizatum. Vitae Ignatii historia abundat exemplis hortationum ad<br />

studia, vocationum sacerdotalium, auxilii erga egenos.<br />

Ignatius autem Falzon notus manebit imprimis ob suam missionem<br />

catecheticam pro militibus et nautis Britannici». Exorsus est instruere<br />

scholas catechismi pro catholicis antequam in bellum proficiscerentur ;<br />

et inde, amicitiam faciens cum eorum commilitonibus protestantibus<br />

et non christianis, iis dando consilia et, assessoris socialis munere<br />

fungendo, multos eorum ad fidem traxit. Documenta et instrumenta,<br />

servata in Ecclesia a Iesu, ibi Congregationem regebat, testantur plus<br />

sexcentos quinquaginta homines praeparatos esse et fidei genitos. Rara<br />

tum res.<br />

Ignatio, illo apostolico charismate ornato conciliandi populum<br />

Deo, non deerant facultates propriae inspirandi fiduciam etiam iis,<br />

qui ad Fidem nec conversi erant nec convertebantur; etenim res pre­<br />

tiosissimis suas ei committebant, ist suis caris traderet, si mors<br />

evenisset.<br />

8 - A. A. S.


114 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Ignatius novos catechumenos curabat usque ad matrimonium, si<br />

sponsalia faciebant cum puellis Melitensibus. Nonnulli Melitenses, no­<br />

mina habentes Britannica, gloriantur suos avos ad baptismum electos<br />

esse ab Ignatio Falzon.<br />

Famulus Dei princeps fuit et propugnator oecumenismi. Hoc difficile<br />

opus explicabat, laicis cum eo auxilium consociantibus. Aliqui eius<br />

adiutores facti sunt sacerdotes et capellani militares vel navales.<br />

Alius, qui Melitae remanserat, hoc munus continuavit ipsique milites<br />

tabulas Agebant ut suum gratum animum commemorarent.<br />

Silentii erat amantissimus et cupidus. Eius interior perfectio per-<br />

cipiebatur cum deprecari aspiciebatur eandemque omnes testabantur,<br />

qui eum cognoscebant, pauperes praecipue.<br />

Calendis Iuliis anni 1865 mortuus est, quinquaginta duorum an­<br />

norum. Plurimae gratiae obtentae eius deprecationibus famam eius<br />

sanctitatis divulgaverunt, non tantum tota in insula, sed etiam in<br />

regionibus quae excipiebant et adhuc excipiunt emigrantes Melitenses.<br />

Viginti septem annis post Famuli Christi obitum in Melitensi Ec­<br />

clesiastica Curia, anno 1892, incepta est ordinaria inquisitio, quae ex­<br />

pleta est anno 1899.<br />

Feliciter introducta a. 1904 Causa, annis 1906-1908 instructus est<br />

Processus Inchoativus Apostolicus Melitensis super virtutibus in spe­<br />

cie, et annis 1930-1931 actus est alter Apostolicus Processus Conti-<br />

nuativus Melitensis. De omnium Processuum validitate exiit die 26<br />

Iunii a. 1940 decretum Sacrae tunc Rituum Congregationis.<br />

Servatis igitur de iure servandis, deventum est ad disceptationem<br />

super Servi Dei virtutibus apud Congregationem pro Causis Sancto­<br />

rum, et primum quidem, die 10 Februarii a. 1987, in Congressu Pecu­<br />

liari Consultorum Theologorum, moderatore Rev.mo D.no Antonio Petti,<br />

Fidei Promotore Generali ; postea, die 6 Octobris eodem anno, in Con­<br />

gregatione Patrum Cardinalium, Ponente Em.mo Domino Iosepho Ca-<br />

soria. Et in utroque Coetu responsum est datum affirmativum super<br />

dubio an Servus Dei christianas virtutes heroum in modum exercuisset.<br />

De hisce omnibus rebus certior factus, per subscriptum Cardina­<br />

lem Praefectum, Summus Pontifex Ioannes Paulus II, vota Congre­<br />

gationis pro Causis Sanctorum excipiens, mandavit ut Decretum super<br />

heroicis virtutibus rite appararetur.<br />

Quod cum est factum, accitis hodierna die Cardinalibus infra­<br />

scripto Praefecto necnon Causae Ponente meque Antistite a Secre­<br />

tis ceterisque de more convocandis, eisque astantibus, Beatissimus


Congregatio pro Causis Sanctorum 115<br />

Pater declaravit : Constare de virtutibus theologalibus Fide, Spe et<br />

Caritate tum in Deum tum in proximum, necnon de cardinalibus Pru­<br />

dentia, Iustitia, Temperantia et Fortitudine eisque adnexis, in gradu<br />

heroico, Servi Dei Ignatii Fálzon, clerici saecularis, in casu et ad ef­<br />

fectum de quo agitur.<br />

Hoc autem Decretum in vulgus edi et in acta Congregationis pro<br />

Causis Sanctorum referri iussit.<br />

Datum Romae, die 23 Octobris, Anno Mariali 1987.<br />

L. © S.<br />

PETRUS Card. PALAZZINI, Praefectus<br />

© Traianus Crisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis


116 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

DIARIUM ROMANAE CURIAE<br />

Il Santo Padre Giovanni Paolo II ha ricevuto in Udienza<br />

Ufficiale per la presentazione delle Lettere Credenziali :<br />

Sabato, 19 Dicembre 1987, S. E. il Signor LEONEL SEBASTIÂO<br />

VIEIRA, Ambasciatore di Guinea Bissau presso la <strong>Santa</strong> <strong>Sede</strong>.<br />

Lunedì, 4 Gennaio 1988, S. E. il Signor WILTED JOSEPH PHIRI,<br />

Ambasciatore di Zambia presso la <strong>Santa</strong> <strong>Sede</strong>.<br />

Venerdì, 8 Gennaio 1988, S. E. la Signora JUDITH CATHERINE<br />

TROTTER, Ambasciatore di Nuova Zelanda presso la <strong>Santa</strong> <strong>Sede</strong>.<br />

Ha, altresì, ricevuto in Udienza :<br />

Sabato, 9 Gennaio 1988, l'Eccmo Corpo Diplomatico presso<br />

la <strong>Santa</strong> <strong>Sede</strong>.<br />

Giovedì, 17 Dicembre 1988, si è tenuta nel Palazzo Apostolico Vati­<br />

cano, alla presenza del Santo Padre, la riunione degli E.mi Signori<br />

Cardinali Capi dei Dicasteri della Curia Romana.<br />

SEGRETERIA DI STATO<br />

NOMINE<br />

Con Biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre Giovanni Paolo II<br />

ha nominato :<br />

15 dicembre 1987. Mons. Oscar Rizzato, Assessore della Segreteria di Stato<br />

e mons. Mario Francesco Pompedda, Prelato<br />

Uditore del Tribunale della Rota Romana,<br />

Membri della Commissione Disciplinare della<br />

Curia Romana.<br />

19 » » P. José Saraiva Martins, C.M.F., Rettore della Pontificia<br />

Università Urbaniana, Consultore della Congregazione<br />

per la Dottrina della Fede.<br />

21 » » S. E. mons. Giovanni Battista Re, Arcivescovo titolare di<br />

Vescovio, Segretario del Collegio Cardinalizio.


Diarium Romanae Curiae 117<br />

22 dicembre 1987. Mons. André Lefeuvre, Consultore delia Pontificia Commissione<br />

per la Pastorale delle migrazioni e del<br />

turismo.<br />

30 » » S. E. mons. Mario Schierano, Arcivescovo tit. di Acrida,<br />

Presidente della Pontificia Commissione di Archeologia<br />

Sacra.<br />

Protonotari Apostolici soprannumerari:<br />

17 marzo 1986. Mons. Pietro Ciraselli (Trani-Barletta-Bisceglie).<br />

4 aprile » Mons. Claudio Morino (Acqui).<br />

24 luglio 1987. Mons. Domenico Salvatico (Mondovì).<br />

27 ottobre » Mons. Giovanni Sorge (Chieti-Vasto).<br />

7 novembre » Mons. Domenico Caselli (Imola).<br />

co<br />

Prelati d'Onore di Sua Santità:<br />

24 gennaio 1987. Mons. Jose Francisco (Legazpi).<br />

19 maggio Mons. Josef Richter (Bamberg).<br />

3 giugno » Mons. Milorad Avramovic (Beograd).<br />

» » » Mons. Carlo Liberati (Fabriano-Matelica).<br />

20 » » Mons. Baldomero Carlos Martini (San Francisco, Argen<br />

tina).<br />

luglio Mons. Pranas Gaida (Kaiéiadorys).<br />

12 » Mons. Francesco Angelicchio (Opus Dei).<br />

n » Mons. Luigi Tirelli (Opus Dei).<br />

13 » » Mons. Wilhelm Schamoni (Paderborn).<br />

16 » » Mons. Valente de Jesús Aranda Ramírez (León, Mes<br />

sico).<br />

» » » Mons. León Ascencio Renato (León, Messico).<br />

» Mons. Braulio Rafael León Villegas (León, Messico).<br />

» » » Mons. Joaquín Rojas Rubio (León, Messico).<br />

18 » » Mons. Cesáreo Diez de Pinos (Ciudad Victoria).<br />

21 » » Mons. Lucien Lefeuvre (Rennes).<br />

22 » » Mons. Zosimo E. Navata (Alaminos).<br />

23 » Mons. Egidio Turnaturi (Acireale).<br />

» » Mons. France Orazem (Ljubljana).<br />

» Mons. Alojzij Stare (Ljubljana).<br />

29 » » Mons. Pere Tena Garriga (Barcelona, Spagna).<br />

» » Mons. Moisés González Lino (San Luis Potosí).<br />

» » Mons. Juvenal Martínez <strong>La</strong>ra (San Luis Potosí).<br />

21 agosto Mons. Pietro Tarantola (Pontremoli).<br />

» » Mons. Eligio Francioni (Prato).<br />

22 » » Mons. Jean-Paul Gobel (Annecy).<br />

26 » Mons. Mario Oliveri (Acqui).<br />

» » » Mons. Juliusz Janusz (Krakow).<br />

» » » Mons. Giuseppe <strong>La</strong>zzarotto (Padova).<br />

» Mons. Rino Passigato (Verona) .


118 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

1 settembre 1987. Mons.<br />

7<br />

19<br />

»<br />

»<br />

22<br />

29<br />

2<br />

6<br />

10<br />

15<br />

»<br />

20<br />

27<br />

»<br />

»<br />

»<br />

»<br />

»<br />

»<br />

»<br />

»<br />

»<br />

ottobre<br />

»<br />

»<br />

»<br />

»<br />

»<br />

»<br />

»<br />

6 novembre<br />

» »<br />

23 »<br />

» »<br />

24 dicembre<br />

» »<br />

» »<br />

» »<br />

Mons.<br />

Mons.<br />

Mons.<br />

Mons.<br />

Mons.<br />

Mons.<br />

Mons.<br />

Mons.<br />

Mons.<br />

Mons.<br />

Mons.<br />

Mons.<br />

Mons.<br />

Mons.<br />

Mons.<br />

Mons.<br />

Mons.<br />

Mons.<br />

Mons.<br />

Mons.<br />

Mons.<br />

Mons.<br />

Mons.<br />

Mons.<br />

Johannes Urich (Speyer).<br />

Jaime Octavio Restrepo (Barcelona, Venezuela).<br />

Giovanni Verginelli (Palestrina).<br />

Roger Métras (Sherbrooke).<br />

Mare-André Poulin (Sherbrooke).<br />

Gaston Provençal (Sherbrooke).<br />

Martin Albert Wain (Peterborougü).<br />

Agripino Antonio Núñez Collado (Santiago de los<br />

Caballeros).<br />

Ramón Abril López (Cumaná).<br />

John Bennett (Toowoomba).<br />

Crescenzio Sepe (Aversa).<br />

Michael Dallât (Down).<br />

Colm McCaugham (Down).<br />

Ramiro Moliner Inglés (Zaragoza).<br />

Panfilo Argentieri (Chietì-Vasto).<br />

Michele Giulio Masciarelli (Chieti-Vasto).<br />

Gianfranco Poma (Milano).<br />

Carlo Flamini (Tivoli).<br />

Salvatore Filippo Giuliano (Tivoli).<br />

Ottavio Cavalieri (Brescia).<br />

Charles Burns (Paisley).<br />

Mounged El-Hachem (Antiochia dei Maroniti).<br />

Tadeusz Rakoczy (Krakow).<br />

Francesco Rapallini (Tortona).<br />

Paolo Sardi (Acqui).<br />

Cappellani di Sua Santità:<br />

9 aprile 1986. Il sac. Joaquín Alonso Pacheco (Opus Dei).<br />

26 giugno 1987. Il sac. Renato Tornasi (Vicenza).<br />

14 luglio » Il sac. Benito Taveras Hernández (Nuestra Señora de la<br />

Altagracia en Higüey).<br />

18 » » Il sac. David Martínez Reyna (Ciudad Victoria).<br />

22 » » Il sac. José Bachetti Cassetti (Barquisimeto).<br />

» » » Il sac. Joäo da Assunçâo Jorge (Barquisimeto).<br />

23 » » Il sac. Martin Springer (Ljubljana).<br />

24 » Il sac. Giovanni Castioni (Verona).<br />

» » » Il sac. Pierino Castioni (Tortona).<br />

» » » Il sac. Pietro <strong>La</strong>terza (Susa).<br />

25 » » Il sac. Angelo Chiatto (Cosenza-Bisignano).<br />

» » » Il sac. Giuseppe Fumo (Cosenza-Bisignano).<br />

28 » » Il sac. Valeriano Barbon (Concordia-Pordenone).<br />

» » » Il sac. Luigi Botter (Concordia-Pordenone).<br />

» » » Il sac. Felice Bozzet (Concordia-Pordenone).<br />

» » Il sac. Angelo Ciani (Concordia-Pordenone).<br />

» » » Il sac. Domenico Segalotti (Concordia-Pordenone).<br />

» » » Il sac. Bogdan Petrovié (Kotor).<br />

» » » Il sac. Werner Gross (Rottenburg-Stuttgart).


Diarium Romanae Curiae 119<br />

28 luglio 1987. Il sac. Jerzy Chowañczak (Warszawa).<br />

» » » Il sac. Henryk Chuçlek (Warszawa).<br />

» » » II sac. Kazimierz Konowrocki (Warszawa).<br />

» » » Il sac. Edward Wójcik (Warszawa).<br />

21 agosto » Il sac. Liddo Ciccolini (Fabriano-Matetica).<br />

» » » Il sac. Angelo Gaudenzi (Fabriano-Matelica).<br />

» » » Il sac. Salvatore Scassellati (Fabriano-Matelica).<br />

» » » Il sac. Libero Temperini (Fabriano-Matelica).<br />

» » » Il sac. Mariano Capecci (Macerata-Tolentino-Recanati-<br />

Cingoli-Treia).<br />

» » » Il sac. Emidio Castellani (Macerata-Tolentino-Recanati-<br />

Cingoli-Treia).<br />

» » » Il sac. Armando Ciccarelli (Macerata-Tolentino-Recanati-<br />

Cingoli-Treia).<br />

» » » Il sac. Carlo Compagnucci (Macerata-Tolentino-Reeanati-<br />

Cingoli-Treia).<br />

» » » Il sac. Igino Ionni (Macerata-Tolentino-Recanati-Cingoli-<br />

Treia).<br />

» » » Il sac. Angelo Minnozzi (Macerata-Tolentino-Recanati-<br />

Cingoli-Treia).<br />

» » » Il sac. Nardo Orazi (Macerata-Tolentino-Recanati-Cingoli-Treia).<br />

» » » Il sac. Antonio Repupilli (Macerata-Tolentino-Recanati-<br />

Cingoli-Treia).<br />

» » » Il sac. Luigi Soricetti (Macerata-Tolentino-Recanati-Cingoli-Treia).<br />

» » » Il sac. Enea Tarpignati (Macerata-Tolentino-Recanati-<br />

Cingoli-Treia).<br />

26 » » Il sac. Steven Otellini (San Francisco, Stati Uniti d'America)<br />

.<br />

1 settembre » Il sac. Eugeniusz Barelkowski (Gniezno).<br />

» » » Il sac. Romuald Biniak (Gniezno).<br />

» » » Il sac. Teofil Wilski (Gniezno).<br />

» » » Il sac. Grzegorz Petrowicz (Lwów degli Armeni).<br />

3 » » Il sac. Nicolò Masi (Piana degli Albanesi).<br />

4 » » Il sac. Daniel R. Pater (Cincinnati).<br />

18 » » Il sac. Andrea Baiocchi (Rimini).<br />

» » » Il sac. Fausto <strong>La</strong>nfranchi (Rimini).<br />

» » » Il sac. Sergio Matteini (Rimini).<br />

19 » » Il sac. Karl Missel (Freiburg im Breisgau).<br />

10 ottobre » Il sac. Salvatore Ruggiero (Avellino).<br />

15 » » Il sac. Tommaso Stenico (Civita Castellana).<br />

» » » Il sac. Mario Del Bosco (Concordia-Pordenone).<br />

» » » Il sac. Otello Quaia (Concordia-Pordenone).<br />

» » » Il sac. Giacomo Tesolin (Concordia-Pordenone).<br />

» - » » Il sac. Antonio Tessari (Concordia-Pordenone).<br />

17 » » Il sac. Zelio Vagaggini (Pitigliano-Sovana-Orbetello).<br />

» » » Il sac. Pietro Fietta (Treviso).<br />

27 » » Il sac. Lorenzo Chiavaro (Chieti-Vasto).


120 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

27 ottobre 1987. Il sac. Antonio Chinni (Chieti-Vasto).<br />

» » » Il sac. Decio D'Angelo (Chieti-Vasto).<br />

» » » Il sac. Antonio Di Franeescomarino (Chieti-Vasto).<br />

» » » Il sac. Angelo Masciarelli (Chieto-Vasto).<br />

» » » Il sac. Paolino Seiullo (Chieti-Vasto).<br />

6 novembre » Il sac. Lorenzo Ciccotti (Tivoli).<br />

» » » Il sac. Mario Micolonghi (Tivoli).<br />

» » » Il sac. Ulisse Parmegiani (Tivoli).<br />

» » » Il sac. Serafino Pasqualini (Tivoli).<br />

» » » Il sac. Antonio Persili (Tivoli).<br />

» » » Il sac. Osirio Pucci (Tivoli).<br />

» » » Il sac. Adriano Toto Roviscaldo (Tivoli).<br />

NECROLOGIO<br />

17 dicembre 1987. Card. Bernard Alfrink, del titolo di San Gioacchino ai<br />

Prati di Castello.<br />

18 » » Mons. Placido Maria Cambiaghi, Vescovo emerito di<br />

Novara (Italia).<br />

» » » Mons. Frans Jansen, Vescovo titolare di Celiana.<br />

21 » » Mons. George Bernarding, Arcivescovo emerito di Mount<br />

Hägen (Papua Nuova Guinea).<br />

27 » » Mons. Florencio Sanz Esparza, Vescovo titolare di Crisopoli<br />

di Macedonia.<br />

30 » » Mons. Helmut Hermann Wittler, Vescovo emerito di<br />

Osnabrück (Germania Oec.).<br />

11 gennaio 1988. Mons. Marc <strong>La</strong>llier, Arcivescovo emerito di Besançon<br />

(Francia).


An. et vol. LXXX 15 Februarii 1988 N. 2<br />

ACTA APOSTOLICAE SEDIS<br />

COMMENTARIUM OFFICIALE<br />

Directio: Palazzo Apostolico - Città del Vaticano — Administratio: Librerìa Editrice Vaticana<br />

ACTA IOANNIS PAULI PP. II<br />

LITTERAE APOSTOLICAE MOTU PROPRIO DATAE<br />

quibus Tribunal Appellationis apud Vicariatum Urbis constituitur.<br />

Sollicita cura prospiciendi Christifidelium necessitatibus Romanae<br />

dioecesis necnon Ecclesiasticarum <strong>La</strong>tii circumscriptionum secundum<br />

mutata rerum adiuncta effecit ut, recentiorum temporum decursu, in<br />

Tribunalia apud Vicariatum Urbis exstantia haud semel novae inductae<br />

sint structurae et procedendi rationes.<br />

Anno 1938, cum in Italia constituta sunt tribunalia regionalia pro<br />

causis nullitatis matrimonii iudicandis, apud Vicariatum Urbis con­<br />

ditum est Tribunal primae instantiae pro Regione Conciliari seu Eccle­<br />

siastica <strong>La</strong>tii, competens tantummodo pro causis nullitatis matrimonii ;<br />

pro ceteris enim causis remanserunt tribunalia propria in singulis<br />

dioecesibus eiusdem Regionis. Tunc eidem foro regionali commissum<br />

est etiam munus pertractandi in altera instantia causas explicatas in<br />

primo gradu a tribunalibus regionalibus Neapolitano et Calaritano,<br />

firma semper facultate directe provocandi ad Rotam Romanam pro<br />

iudicio secundae instantiae. Tamquam forum appellationis pro causis<br />

finitis in primo gradu a Tribunali Regionali Vicariatus Urbis designa­<br />

tum est unum Tribunal Apostolicum Rotae Romanae. 1<br />

Deinde tamen cum causae, a Tribunalibus regionalibus Italiae in<br />

prima instantia cognitae « tanta frequentia deferri consueverunt ad<br />

Tribunal Apostolicum Sacrae Romanae Rotae, ut hoc suo muneri ex-<br />

1 Pius Pp. XI, Litt. Apost, motu proprio datae Qua cura: <strong>AAS</strong> 30 (1938), pp. 410-413.<br />

9 - A. A. S.


122<br />

Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

plendo, quemadmodum oportebat, difficulter par » fuerit, per Rescriptum<br />

Pontificium Pii PP. XII, die 16 mensis Octobris editum anno 1951, in­<br />

termissum est ad tempus ius causas nullitatis matrimonii, quae a tri­<br />

bunalibus ecclesiasticis regionalibus Italiae in primo gradu iudicatae<br />

fuerunt, deferendi, pro iudicio secundae instantiae, ad Rotam Roma­<br />

nam, iuxta normam can. 1599 par. 1, I o Codicis Iuris Canonici anni<br />

1917, cui respondet can. 1444, par. 1, I o , novi Codicis; simul etiam<br />

constitutum est in Vicariatu Urbis — ut legitur in Rescripto — «a<br />

Tribunali primae instantiae distinctum, Tribunal Appellationis, ad<br />

quod in secundo gradu semper deferendae sunt tum causae, quae in<br />

prima instantia diiudicatae fuerunt apud Tribunal primae instantiae<br />

Vicariatus Urbis, tum causae Neapolitanae et Calaritanae delatae in<br />

gradu appellationis ad Vicariatum Urbis ». 2<br />

Post quindecim annos, per Rescriptum Summi Pontificis Pauli<br />

PP. VI, die 10 mensis Februarii anno 1969, sublata praedicta inter­<br />

missione, statutum est : (( Causae nullitatis matrimonii, in prima<br />

instantia tractatae apud Tribunal primi gradus Vicariatus Urbis, in<br />

gradu appellationis deferri possunt aut ad Sacram Romanam Rotam<br />

aut ad Tribunal secundi gradus eiusdem Vicariatus ». 3<br />

Denique, per Constitutionem Apostolicam Vicariae Potestatis,<br />

die 6 mensis Ianuarii anno 1977 proditam, qua Vicariatus Urbis nova<br />

ratione ordinatus est, Paulus PP. VI duo constituit distincta Tribu­<br />

nalia, scilicet Tribunal Ordinarium dioecesis Romanae et Tribunal<br />

Regionale <strong>La</strong>tii pro causis nullitatis matrimonii, Tribunali Appella­<br />

tionis Vicariatus Urbis suppresso ; Tribunali Regionali <strong>La</strong>tii compe­<br />

tentiam tribuit videndi in primo gradu causas nullitatis Regionis<br />

<strong>La</strong>tii et in gradu appellationis causas nullitatis matrimonii in primo<br />

gradu a Tribunalibus Regionalibus Neapolitano et Calaritano diiudi­<br />

catas ; denique decrevit ut sive a Tribunali Regionali <strong>La</strong>tii pro causis<br />

matrimonialibus sive a Tribunali Ordinario dioecesis Romanae pro<br />

aliis causis appellaretur ad Rotam Romanam. 4<br />

Omnes hae mutationes normarum spectabant ad satisfaciendum<br />

aptiore modo necessitatibus rectae administrationis iustitiae in diver­<br />

sis rerum adiunctis.<br />

Eodem animo moti, novis tamen condicionibus et usibus pastora-<br />

2 <strong>AAS</strong> 46 (1954), pp. 614-615.<br />

3 X. Ochoa, Leges Ecclesiae post Codicem iuris canonici editae, vol. IV, Roma 1974,<br />

coli. 5475-5476, n. 3716.<br />

4 <strong>AAS</strong> 69 (1977), p. 15-17.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 123<br />

libus prae oculis habitis — atque exoptantes ut Tribunal Apostolicum<br />

Rotae Romanae magis magisque in luce ponatur in exercitio sui mune­<br />

ris erga universam Ecclesiam idemque munus efficacius explere valeat,<br />

ac proinde eximatur de munere agendi in gradu appellationis omnes<br />

causas in quibus appellatur a sententia in prima instantia a Tribunali<br />

Regionali <strong>La</strong>tii lata — auditis Supremo Signaturae Apostolicae Tribu­<br />

nali, Rota Romana et Commissione a Nobis constituta necnon coetu<br />

Episcoporum Regionis <strong>La</strong>tii, Suprema et Apostolica Auctoritate No­<br />

stra decrevimus haec quae sequuntur :<br />

a) In Vicariatu Urbis constituitur Tribunal Appellationis — di­<br />

stinctum ab aliis tribunalibus apud eundem Vicariatum exstantibus —<br />

ad quod deferentur in secundo gradu causae, quae in prima instantia<br />

diremptae sunt<br />

— a Tribunali Regionali <strong>La</strong>tii, pro causis nullitatis matrimonii ;<br />

— a Tribunalibus Regionalibus Neapolitano et Calaritano, pro<br />

causis nullitatis matrimonii ;<br />

— a Tribunali sive dioecesis Romanae, sive aliarum dioecesium<br />

Regionis <strong>La</strong>tii, pro ceteris causis,<br />

incolumi semper manente facultate provocandi in secunda instantia ad<br />

Rotam Romanam, iuxta can. 14444, par. 1, I o .<br />

Ideoque Tribunal Regionale <strong>La</strong>tii primae instantiae pro causis<br />

nullitatis matrimonii competens iam non est ad agendas in gradu ap­<br />

pellationis causas iudicatas a Tribunalibus Regionalibus Neapolitano<br />

et Calaritano.<br />

b) Ipse Cardinalis Vicarius munus Moderatoris in hoc Tribu­<br />

nali exercet ad normam iuris; eoque impedito vel absente aut ipsius<br />

officio vacante, Vices Gerens.<br />

c) Vicarius iudicialis, Vicarii iudiciales adiuncti, Iudices, De­<br />

fensores vinculi et Promotor Iustitiae nominantur a Summo Pontifice<br />

ad certum et definitum tempus, Cardinali Vicario proponente et audito<br />

coetu Episcoporum Regionis <strong>La</strong>tii.<br />

d) Idem Tribunal propriam habet administrationem.<br />

Haec omnia decreta, valitura contrariis non obstantibus etiam spe­<br />

cialissima mentione dignis, vigere incipient ad omnes iuris effectus a<br />

die 1 m. Septembris anno MCMLXXXVIII.


124 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Normae transitoriae :<br />

1. Causae dictae a Tribunalibus Neapolitano et Calaritano, quae<br />

in altero gradu pertractantur apud Tribunal Regionale <strong>La</strong>tii pro<br />

causis nullitatis matrimonii, deferantur ad novum Tribunal, si die 1<br />

m. Septembris anno MCMLXXXVIII dubia nondum concordaverint ad<br />

normam iuris; deferri ad idem etiam possunt quae in phasi intructoria<br />

eadem die versantur, si utraque pars et defensor vinculi consentiant.<br />

Si autem iam editum sit decretum conclusionis in causa, sententia<br />

decretoria ferenda est a Tribunali apud quod causa introducta est.<br />

2. Causae diiudicatae in primo gradu a Tribunali Regionali <strong>La</strong>tii<br />

pro causis nullitatis matrimonii, quarum acta die 1 m. Septembris<br />

anno MCMLXXXVIII transmissa iam sint Rotae Romanae ad normam<br />

can. 1682, par. 1, deferantur ad novum Tribunal solummodo si dubium<br />

nondum compositum sit, et una saltem pars id petat, atque altera pars<br />

et Exc.mus Decanus Rotae Romanae conveniant.<br />

3. Eadem norma, congrua congruis referendo, valet pro causis<br />

non matrimonialibus iudicatis a Tribunali Ordinario Dioecesis Roma­<br />

nae quae agitantur apud Rotam Romanam in gradu appellationis.<br />

4. Causae non matrimoniales finitae in primo gradu a tribuna­<br />

libus dioecesium <strong>La</strong>tii, quae die 1 m. Septembris anno MCMLXXXVIII<br />

pertractentur in altera instantia apud Tribunal Ordinarium Dioecesis<br />

Romanae, deferantur ad novum Tribunal, si dubia nondum concorda­<br />

verint ad normam iuris, deferri vero eidem possunt causae quae in<br />

phasi instructoria versantur, consensu utriusque partis et praefati<br />

Tribunalis Dioecesis Romanae.<br />

Si autem iam editum sit decretum conclusionis in causa, sententia<br />

decretoria ferre debet Tribunal apud quod causa introducta est.<br />

Haec normae vigere incipiunt a die prima mensis Septembris anno<br />

MCMLXXXVIII.<br />

Quaecumque vero a Nobis hisce Litteris motu proprio datis decreta<br />

sunt, ea omnia firma ac rata esse iubemus, contrariis quibusvis, etiam<br />

specialissima mentione dignis, non obstantibus.<br />

Datum Romae, apud Sanctum Petrum die xxvi mensis Decembris<br />

anno MCMLXXXVII, Pontificatus Nostri decimo.<br />

In Secret. Status tab., n. 203.749.<br />

IOANNES PAULUS PP. II


Acta Ioannis Pauli Pp. II 125<br />

ALLOCUTIONES<br />

Ad palestritas ex omnibus Nationibus, apud Arcem Gandulfi coram ad­<br />

missos.*<br />

Dear young Athlètes,<br />

1. I thank you for this visit on the occasion of the Athletics World<br />

Championships being held in Rome. I am happy to meet you and<br />

welcome you in friendship, and I wish you every success in your<br />

demanding compétitions.<br />

I am happy to greet, and also thank in a particular way, the<br />

Council members of the International Amateur Athletic Fédération,<br />

the Council of the Italian Athletic Fédération, all the members of the<br />

International Sports Organization, the leaders, the coaches and ali<br />

the athlètes from the 167 countries who are taking part in these<br />

Championships.<br />

A special word of welcome, prompted by happy memories of meet­<br />

ings similar to this one, goes to the sports vétérans, all the participants<br />

in past compétitions, who have come to the présent meeting in order<br />

to honour sport and admire the achievements of the new champions.<br />

I also wish to greet the journalists and the représentatives of the<br />

press and television, promoters of information and interest in the<br />

world of sport among people of ail ages and especially among youth.<br />

A particular word of thanks goes to Doctor Primo Nebiolo for<br />

his kind address and the gif t of the gold medal of the Championships.<br />

2. This year's meeting coincides with the Seventy-fifth Anniversary<br />

of the foundation of the International Amateur Athletic Fédération.<br />

I would therefore like to express my cordial best wishes to the<br />

Fédération and to commend you for your work. You aim not only<br />

to coordinate and develop athletic disciplines within the member<br />

countries, but you also strive to create, through international sports<br />

meetings, opportunities for the fostering of friendship, brotherhood<br />

and understanding between peoples.<br />

The Church gives Willing support to such initiatives. The Second<br />

Vatican Council observes in this regard that people are enriched with<br />

mutual understanding also "by means of physical exercise and sport,<br />

* Die 3 m. Septembris a. 1987.


126<br />

Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

which can help ... to foster friendly relations between peoples of all<br />

classes, countries and races". 1<br />

3. We all know that sport is a highly disciplined exercise of the<br />

human body. It seeks to develop a person's physical faculties, such<br />

as strength, stamina, skill—all working together towards a harmony<br />

of movement and action. Through sport we try to attain physicäl<br />

excellence, by means of necessary training and practice. Its aim is<br />

perfection in a given event, as w r ell as the breaking of significant<br />

records, as has already happened during thèse compétitions.<br />

However there is another dimension to sports acti vi ty. Sport is<br />

also an important moment for guaranteeing the balance and total<br />

well-being o f the person. In an age that has witnessed the ever-<br />

increasing development of various forms of automation, especially in<br />

the workplace, reducing the use of physical activity, many people feel<br />

the need to find appropriate forms of physical exercise that will help<br />

to restore a healthy balance of mind and body. And from here arises<br />

that special interest and attention to sporting events, which today<br />

attract great masses to athletic compétitions of every kind.<br />

This phenomenon exposes you athlètes to considerable psychologica!<br />

pressures because people tend to extol you as héroes, as human mudéis<br />

who inspire ideáis of lifte and action, especially among youth. And<br />

this fact places you at the centre of a particular social and ethical<br />

problem. You are observed by many people and expected to be out-<br />

standing figures not only during athletic compétitions but also when<br />

you are off the sports field. You are asked to be examples of human<br />

virtue, apart from your accomplishments of physical strength and<br />

endurance.<br />

4. For this reason there are certam values in your life which cannot<br />

be forgotten. These values will set you on that clear track which has<br />

to be followed in order for you to reach life's ultimate goal.<br />

Primary among them is the religious meaning of human existence.<br />

Sport, as you well know, is an activity that involves more than the<br />

movement of the body : it demands the use of intelligence and the<br />

disciplining of the will. It reveáis, in other words, the wonderful<br />

structure of the human person created by God as a spiritual being,<br />

a unity of body and spirit. Athletic activity can help every man and<br />

1 Gaudium et Spes, 61.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 127<br />

woman to recali that moment when God the Creator gave origin to<br />

the human person, the masterpiece of his creative work. As the Scrip­<br />

tores tell us : "Then the Lord God formed man of dust from the<br />

ground, and breathed into his nostrils the breath of life; and man<br />

became a living being". 2 We are reminded then that even the laws<br />

of sport belong to a certain order, which is basically that of ali<br />

création. The observance of this order is the condition for success.<br />

May this truth never be overlooked or set aside in the world of<br />

sport, but may it always shine forth clearly. For athletic activity<br />

is never separated from the activities of the spirit.<br />

If sport is reduced to the cult of the human body, forgetting the<br />

primacy of the spirit, or if it were to hinder your moral and intellectual<br />

development, or result in your serving less than noble aims, then it<br />

would lose its true signifìcance and, in the long run, it would become<br />

even harmful to your healthy and full growth as human persons.<br />

You are true athlètes when you prepare yourselves not only by training<br />

your bodies but also by constantly engaging the spiritual dimensions<br />

of your person for a harmonious development of ali your human talents.<br />

5. My prayer for you, young athlètes, is that you will always grow<br />

in respect for the authentically human values of sport, thanking God<br />

the Creator who has endowed you with extraordinary talents—talents<br />

that can be used to work for true peace and fraternal understanding<br />

among ali peoples of the world.<br />

May your meeting in thèse days serve this worthy aim. I entrust<br />

to the Lord ail your noblest hopes and aspirations and I invoke divine<br />

blessings upon you, your families and ali the persons who are dear<br />

to you.<br />

Rivolgo un particolare saluto a voi tutti, Dirigenti, tecnici e atleti<br />

italiani e a quanti hanno collaborato all'organizzazione di questi<br />

Campionati Mondiali a Roma, ed insieme desidero esprimere il mio<br />

sincero compiacimento per la cordiale ospitalità con cui avete accolto<br />

i vostri amici provenienti da tante parti del mondo.<br />

Siate sempre fautori del vero spirito sportivo, considerando lo sport<br />

come una scuola di allenamento per il corpo, ma soprattutto di virtù<br />

umane e quindi come impegno costruttivo di fortezza, di temperanza,<br />

di prudenza, di giustizia. <strong>La</strong> luce del progetto di Dio sull'uomo aggiunge<br />

2 Gen 2:7.


128<br />

Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

valore a tutto questo, orientando la libertà verso una migliore saggezza<br />

per incoraggiare ciascuno a crescere e a maturare nello spirito. Sap­<br />

piate, dunque, rispettare questo richiamo che anche nello sport è pre­<br />

sente, affinché tutti i valori umani siano in esso esaltati.<br />

A tutti voi la mia Benedizione.<br />

A présent, je voudrais adresser un salut très cordial aux athlètes<br />

de langue française et aux personnalités qui les accompagnent. Je<br />

vous remercie d'être venus ici, à la rencontre du Pape.<br />

Le sport que vous pratiquez au plus haut niveau fait de vous des<br />

témoins de l'épanouissement de l'homme, car vous recherchez la<br />

maîtrise de vous-mêmes par une discipline exigeante, vous aspirez à<br />

progresser en dépassant sans cesse vos limites. Soyez-en félicités et<br />

croyez bien que l'Eglise apprécie vivement le sport; elle souhaite,<br />

en particulier, que vous qui prenez part à des compétitions suivies<br />

dans le monde entier, vous soyez clairement conscients de vos respon­<br />

sabilités devant les jeunes qui vous admirent : qu'ils trouvent en vous<br />

des exemples entraînants pour une vie saine et généreuse !<br />

Que Dieu vous aide, dans les enceintes sportives et dans votre vie<br />

personnelle, au cours de ces championnats et sur les routes de votre<br />

avenir !<br />

Herzlich grüße ich auch die Sportler und Betreuer, die Trainer<br />

und Offiziellen aus den Ländern deutscher Sprache. Für eure Wett­<br />

kämpfe bei dieser Weltmeisterschaft der Leichtathletik wünsche ich<br />

euch allen, daß die erhöhte leibliche und seelische Anspannung der<br />

Vorbereitungszeit an diesen reichen Tagen in Freude und Zufrieden­<br />

heit übergeht : bei den einen, weil sie zu den glücklichen Siegern<br />

gehören, bei anderen, weil sie eine gute Leistung erbracht haben, wieder<br />

bei anderen, weil sie in einer guten Mannschaft und mit so vielen<br />

gleichgesinnten Kameraden aus aller Welt leben und Wettstreiten<br />

konnten. Gebt euer Bestes in diesen Tagen, nicht nur an Muskel­<br />

kraft und schneller Reaktion, sondern auch euer Bestes an innerem<br />

Format und menschlicher Reife. In diesem Sinne : Viel Erfolg !<br />

Deseo ahora presentar un particular saludo en su propia lengua<br />

a los responsables de las organizaciones deportivas y atletas prove­<br />

nientes de los diversos Países de América <strong>La</strong>tina y de España, que<br />

participan en los Campeonatos Mundiales de Atletismo de Roma.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 129<br />

Al dar a todos mi más cordial bienvenida a este encuentro, deseo<br />

alentaros a hacer del deporte un medio de superación y competición<br />

leal que sea fuente de auténtico humanismo en la promoción de los<br />

valores supremos de la persona como creatura de Dios.<br />

Os ruego que al volver a vuestros Países de origen, hagáis llegar<br />

también el saludo del Papa a vuestros familiares y compañeros en<br />

las actividades deportivas.<br />

Urna saudaçâo cordial, também aos participantes de lingua por­<br />

tuguesa neste Campeonato : atletas e comitivas. Com as melhores feli­<br />

cidades, desejo-vos que vos acompanhem na vida — grande e nobre<br />

competiçâo de bondade e honestidade — o pundonor, a esperança,<br />

a energia e o entusiasmo com que viestes a estas provas.<br />

O desporto, valor de genuina promoçâo pessoal e social, será<br />

caminho de plénitude humana se enquadrado num ideal, tecido de<br />

nobres razôes de ser e lutar pela superaçao, por mais vida, pela digni-<br />

dade da pessoa humana, à luz do projecto de Deus criador e de Cristo<br />

redentor do hörnern. Que o empenho, feito de brio, coragem, tempe-<br />

rança e justiça, com que competís agora, desabrochem no grande<br />

estadio da convivencia em solidariedade, participaçâo, partilha, diá­<br />

logo e comunhào, entre homens-irmâos, para que brilhe a paz na<br />

familia humana : é o que vos almejo, com a Bênçâo Apostólica !<br />

Serdecznie pozdrawiam sportowców z Polski. 2ycze warn osiagnieé<br />

w tym samym sensie, w jakim mówilem poprzednio w innych jezykach.<br />

Mech ten wysilek sportowy sìuzy rozwojowi waszych cial i waszych<br />

dusz, a takze niech shizy dobremu imieniu naszej Ojczyzny.<br />

II<br />

Ad sodales consociationis « Pax Romana » coram admissos.*<br />

Monsieur le Cardinal,<br />

Chers Frères et Sœurs,<br />

1. Je suis heureux de vous accueillir ici, vous tous qui participez à<br />

la vingt-cinquième Assemblée plénière du Mouvement international<br />

des intellectuels catholiques, et je vous dis mes cordiales félicitations<br />

pour le quarantième anniversaire de votre Mouvement, dans le cadre<br />

* Die 25 m. Septembris a. 1987.


130<br />

Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

traditionnel de Pax Romana. Et je remercie Madame Manuela Silva,<br />

votre Présidente, des paroles aimables qu'elle vient de m'adresser en<br />

votre nom.<br />

2. Votre présence à Rome en cette circonstance témoigne de votre<br />

désir de fidélité au Siège de Pierre. Ainsi, vous lui rendez hommage,<br />

dans l'esprit de la constitution même de Pax Romana.<br />

Mais comment ne pas observer que vous êtes réunis à Rome à la<br />

veille de l'important événement ecclésial que sera l'Assemblée du<br />

Synode des évêques, consacrée au thème de « la vocation et la mission<br />

des laïcs dans l'Eglise et dans le monde, vingt ans après le Concile<br />

Vatican II »? Le développement de Pax Romana a été intimement lié<br />

au vaste processus de ce que l'on a appelé la « promotion des laïcs »,<br />

qui a été approfondi et éclairé par l'ecclésiologie de communion du<br />

Concile lui-même.<br />

<strong>La</strong> constitution et l'évolution de Pax Romana, et des divers Mou­<br />

vements qui la composent, ont été, dans la première moitié de notre<br />

siècle, un signe, parmi d'autres, de la vigueur croissante de l'apostolat<br />

des laïcs, de l'importance des associations apostoliques de fidèles, de<br />

leur internationalisation correspondant au développement historique<br />

de l'Eglise et des institutions internationales, de la nette affirmation<br />

de la dignité chrétienne et de la pleine participation des laïcs à la com­<br />

munion de l'Eglise, à la responsabilité missionnaire. Pax Romana a<br />

fourni d'importantes contributions à ce processus. Il n'est donc pas<br />

étonnant qu'elle ait accordé une vive attention au déroulement du Con­<br />

cile Vatican II, auquel plusieurs de ses dirigeants ont participé à titre<br />

d'auditeurs laïcs.<br />

3. Mais il est vrai aussi qu'un certain contraste est apparu entre<br />

les espérances et les enthousiasmes suscités par le Concile, en ce qui<br />

concerne l'apostolat organisé des laïcs, d'une part, et d'autre part, la<br />

profonde crise associative, vécue dans l'Eglise dès la fin des années 1960,<br />

au cours d'une première phase cruciale, féconde et tumultueuse de<br />

l'après Concile. Beaucoup d'associations ont vécu difficilement cette<br />

situation de transition qui mettait à l'épreuve leurs orientations, leur<br />

nature et leur expansion. A présent, nous pouvons nous réjouir du fait<br />

que, depuis plusieurs années déjà, après un période d'affaiblissement,<br />

le MIIC donne des signes de vitalité et de progrès, que vous entendez<br />

consolider et faire fructifier à partir de cette Assemblée.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 131<br />

4. Votre quarantième anniversaire a lieu au moment même où votre<br />

Mouvement s'efforce de promouvoir des échanges et une collaboration<br />

toujours plus féconde entre les groupements d'intellectuels et de pro­<br />

fessionnels catholiques de nombreux pays, ainsi que de développer<br />

davantage l'action de vos Secrétariats internationaux d'artistes, de<br />

juristes, d'ingénieurs, de scientifiques, notamment. En outre, vous<br />

collaborez activement à la Conférence des O.I.C. et aux organismes non<br />

gouvernementaux, afin d'offrir une contribution chrétienne à la solu­<br />

tion des grands problèmes qui se posent au niveau de la vie inter­<br />

nationale.<br />

5. <strong>La</strong> thématique, particulièrement intéressante, que vous avez<br />

choisie pour les échanges dans vos assemblées vous invite à «répondre<br />

aujourd'hui au défi de demain ». Vous vous proposez d'examiner le<br />

drame de la pauvreté et de la faim, et l'abîme créé entre les riches et<br />

les pauvres dans notre monde, les nouvelles questions posées par la<br />

révolution technologique et par l'urbanisation incontrôlée, le problème<br />

démographique avec une forte croissance ou un dangereux déclin selon<br />

les régions, la course aux armements et les formes du pouvoir, le désé­<br />

quilibre écologique, la crise du système politique, financier et écono­<br />

mique international, le mépris des droits de l'homme, la liberté reli­<br />

gieuse. Je soulignerai seulement, pour ma part, quelques attitudes de<br />

fond qui pourront inspirer votre démarche d'intellectuels catholiques<br />

en apportant votre contribution à la construction d'un monde plus<br />

juste et plus pacifique, plus ouvert à la vérité et à l'amour, plus con­<br />

forme à la dignité intégrale de l'homme.<br />

Vous formez un mouvement d'intellectuels catholiques : il est clair<br />

que le fait d'être catholiques est la substance de vos vies et de vos<br />

convictions ; vous mettez vos talents, fécondés par des études supé­<br />

rieures et par des formations spécialisées, au service de votre témoi­<br />

gnage de chrétiens.<br />

6. Etre disciples du Christ, cela ne se réduit pas à un discours<br />

d'ordre intellectuel, encore moins à une idéologie. Il s'agit de la ren­<br />

contre personnelle avec le Seigneur qui conduit à devenir membre de<br />

son Corps. C'est parce que, dans la communion ecclésiale, nous faisons<br />

l'expérience de changements dans nos vies, que nous pouvons recon­<br />

naître la possibilité de la conversion du oœur humain et d'une évolu­<br />

tion positive dans la vie du monde.


132 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Les intellectuels catholiques, dans leurs efforts en vue d'une trans­<br />

formation du monde, ne confondent pas leur espérance avec une exal­<br />

tation humanitariste du progrès ou avec des messianismes temporels,<br />

mais ils la vivent en tant qu'hommes nouveaux, revêtus du Christ,<br />

témoins de la puissance de sa Résurrection en acte, qui est le dyna­<br />

misme déterminant de l'histoire des hommes. C'est grâce à la force de<br />

cette rencontre avec le Seigneur qu'est assouvie la soif de vérité, pré­<br />

sente au cœur de tout homme créé à l'image et à la ressemblance de<br />

Dieu et destiné à Le voir « face à face » dans la communion de l'amour.<br />

Le Christ, qui est notre vérité, nous conduit à la vérité tout entière.<br />

Dans ce cheminement, nous participons, joyeux et confiants, à la vérité<br />

du Christ, en étant fidèles au Magistère de l'Eglise. Cette fidélité n'est<br />

certes pas une entrave à notre liberté, mais bien au contraire une<br />

impulsion et un éclairage pour affermir notre liberté, pour fonder nos<br />

recherches sur une base solide, pour nous engager à favoriser dans<br />

l'action concrète le bien des hommes. Je vous invite encore à témoigner<br />

d'une adhésion sereine et commune à la vérité qui nous a été révélée<br />

par Dieu en Jésus-Christ, qui a été confiée à son Eglise assistée par<br />

le Saint-Esprit, qui est enseignée par les successeurs des Apôtres, en<br />

communion avec le Siège de Pierre.<br />

7. Dans ce sens, les intellectuels catholiques doivent sans cesse<br />

résister aux tentations qui pourraient les guetter. D'une part, la ten­<br />

tation idéologique qui les induirait à soumettre les vérités de la foi à<br />

leurs propres catégories intellectuelles et donc à l'emprise des instru­<br />

ments puissants de manipulation culturelle que connaît notre temps.<br />

Il faut un ascétisme de l'intelligence, servante de la vérité, vivifiée et<br />

fortifiée par son enracinement dans le mystère de communion de<br />

l'Eglise.<br />

Le scepticisme est une autre tentation, celle d'abandonner la tension<br />

vers la recherche de la vérité. L'intellectuel se résignerait alors à un<br />

pragmatisme sans idéal, à une attitude nihiliste et cynique, au fond<br />

narcissique.<br />

8. Au contraire, vous vous passionnez pour tout ce qui constitue<br />

l'aventure humaine, pour tout ce qui exprime le bien, la beauté, la<br />

vérité dans la vie des hommes, pour assumer, dans un esprit de solida­<br />

rité, les besoins concrets et les espérances des peuples, et notamment<br />

les plus pauvres. Pour vous guider dans cet engagement solidaire, par<br />

lequel vous vous proposez de mettre au service de tous vos ressources


Acta Ioannis Pauli Pp. II 133<br />

intellectuelles et professionnelles, vous possédez une clé fondamentale<br />

de discernement. Le Christ, en nous révélant l'amour miséricordieux<br />

de Dieu, nous a révélé aussi le vrai visage de l'homme, sa vocation et<br />

son destin, les traits qui constituent sa dignité intégrale. Cette anthro­<br />

pologie chrétienne ne nous dispense pas des études et des recherches,<br />

des dialogues et des confrontations, mais elle est le fondement de tout<br />

service authentique du bien des hommes, et particulièrement le cœur<br />

de la doctrine sociale de l'Eglise.<br />

Il ne s'agit pas seulement de proclamer ces principes avec cohérence,<br />

mais aussi de les mettre en communication féconde avec les données<br />

des cultures et des sciences de notre temps pour proposer des hypo­<br />

thèses d'analyse et des projets de transformation sociale. Les instruc­<br />

tions Libertatis nuntius et Libertatis conscientiae de la Congrégation<br />

pour la Doctrine de la Foi offrent des guides précieux d'orientation à<br />

ce sujet. Sur la base des principes de subsidiante et de solidarité, il est<br />

nécessaire de s'engager aussi dans la construction d'un ensemble de<br />

réalisations sociales qui répondent aux besoins concrets des hommes et<br />

des groupements, en manifestant l'efficacité de la présence chrétienne.<br />

Une foi qui ne devient pas activement culture — je l'ai déjà signalé à<br />

maintes reprises — est une foi n'est pas suffisamment accueillie, ni<br />

profondément pensée, ni pleinement vécue.<br />

9. J'encourage donc votre Mouvement — et chacun de ses membres —<br />

à être d'audacieux promoteurs de l'inculturation de la foi dans les<br />

divers milieux de création et de diffusion de la culture ; et, en même<br />

temps, à évangéliser toute culture et toute situation humaine, comme<br />

le disait mon prédécesseur Paul VI: (( ... il s'agit ... aussi d'atteindre<br />

et comme de bouleverser par la force de l'Evangile les critères de juge­<br />

ment, les valeurs déterminantes, les points d'intérêt, les lignes de<br />

pensée, les sources inspiratrices et les modèles de vie de l'humanité,<br />

qui sont en contraste avec la Parole de Dieu et le dessein du salut A. 1<br />

Le Synode tout proche ne négligera certes pas ces tâches importantes<br />

des laïcs et, entre autres, celles des intellectuels catholiques.<br />

Plus que jamais, en cette Année mariale, prenez comme modèle la<br />

Très Sainte Vierge Marie, forte de son humble obéissance et de sa<br />

confiance dans les desseins de Dieu ! A tous, je donne de tout cœur ma<br />

Bénédiction Apostolique.<br />

1 Exhortation apostolique Evangelii nuntiandi, n. 19.


134 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

ITINERA APOSTOLICA<br />

Ex HABITIS DUM SUMMUS PONTIFEX URUQUARIAM, CHILIAM ET ARGEN-<br />

TINAM PERAGRAT DELECTAE ALLOCUTIONES.<br />

Montisvidei, ad Christifideles congregatos habita.*<br />

1. (( El Señor es mi pastor »- 1<br />

Estas palabras que la Iglesia proclama en la liturgia de hoy quiero<br />

repetirlas de nuevo para saludar cordialmente, en el nombre del Señor,<br />

Pastor de nuestras almas, a todos los aquí reunidos en la capital del<br />

Uruguay.<br />

Cuando en diciembre de 1978 se cernía sobre América del Sur la<br />

amenaza de una guerra, un Enviado mío, el Card. Antonio Samoré,<br />

estuvo precisamente aquí, en vuestra capital, donde gracias al auxilio<br />

divino y a la buena voluntad de los hombres, fue posible dar el primer<br />

paso de la mediación. Con la firma de aquel Acuerdo de Montevideo,<br />

los países, Argentina y Chile, se decidieron a caminar juntos por el<br />

sendero de la solución pacífica de una cuestión tan controvertida.<br />

Con mi presencia en vuestra ciudad, durante esta visita pastoral al<br />

cono sur americano, he querido también conmemorar la feliz conclusión<br />

del diferendo sobre la zona austral, y dar gracias, junto con vosotros, a<br />

Dios nuestro Señor. El es el Buen Pastor de los pueblos y de las nacio­<br />

nes ; él es el Buen Pastor de cada hombre.<br />

2. En su nombre, en el nombre de Jesucristo, saludo a toda la<br />

Iglesia que está en el Uruguay y a la entera sociedad de esta Nación.<br />

En primer lugar, al Señor Presidente de la República y a las Autori­<br />

dades civiles del país aquí presentes. Saludo igualmente a los Venera­<br />

bles y queridos hermanos en el episcopado, al Arzobispo de Montevideo<br />

y sus Obispos Auxiliares, y a los Obispos diocesanos de Canelones, Flo­<br />

rida, Maldonado-Punta del Este, Melo, Mercedes, Minas, Salto, San José<br />

de Mayo y Tacuarembó. Os saludo a todos, amadísimos hermanos y<br />

hermanas que, desde los cuatro puntos cardinales del Uruguay, habéis<br />

venido esta mañana en forma multitudinaria a esta Explanada, deno­<br />

minada (( Tres Cruces », que fuera escenario de importantes aconteci­<br />

mientos en la historia de vuestra patria. Sé que muchos de vosotros<br />

• Die 1 m. Aprilis a. 1987.<br />

1 Sal 22 [23], 1.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 135<br />

habéis tenido que hacer un gran sacrificio para acudir a esta cita. Por<br />

eso, os digo de corazón : ¡ Gracias, muchas gracias, por vuestra pre­<br />

sencia !<br />

Aquí, a la sombra de la cruz imponente que preside este altar, sobre<br />

el que vamos a renovar de forma sacramental el Sacrificio redentor de<br />

Jesucristo en el Calvario, quiero desear a todos los presentes, y a todos<br />

los uruguayos, al norte y al sur del río Negro, en cada uno de sus<br />

diecinueve Departamentos, mi afectuoso saludo en el Señor : ¡ gracia<br />

y paz a la Iglesia de Dios que está en Uruguay !<br />

3. Estamos celebrando el tiempo litúrgico de la Cuaresma.<br />

<strong>La</strong> palabra de Dios guía hoy nuestros pensamientos y nuestros<br />

corazones hacia el Hijo del hombre que personalmente anuncia, en<br />

presencia de los Apóstoles, su pasión, muerte y resurrección.<br />

El dice que el Hijo del hombre debía padecer mucho, ser rechazado<br />

por los ancianos, por los príncipes de los sacerdotes y por los escribas,<br />

morir y resucitar después de tres días. 2<br />

Al decir estas palabras, Jesús asume conscientemente los rasgos<br />

del varón de dolores anunciado por el profeta Isaías. 3 Sabe con certeza<br />

absoluta que las palabras del profeta se refieren al Mesías, a él mismo.<br />

4. Hoy, en la lectura del Evangelio hemos escuchado a Jesús que<br />

pregunta a sus discípulos : « ¿Quién dicen los hombres que soy yo? ».<br />

Le dan diversas respuestas, tras lo cual Jesús les interroga de nuevo :<br />

(( Y vosotros ¿quién decís que soy yo? » Respondiendo Pedro, le dice :<br />

((Tú eres el Cristo ». 4<br />

Seguidamente, Jesús enseña a los Apóstoles que el Mesías es pre­<br />

cisamente aquél en quien se cumplirá la profecía de Isaías sobre el<br />

varón de dolores.<br />

Y cuando el mismo Pedro, que poco antes había dado un espléndido<br />

testimonio sobre el Mesías, se resiste a aceptar todo lo que Jesús dice<br />

acerca de su humillación y de su pasión, el Maestro le reprende con<br />

gran severidad : « ¡ Apártate de mí, Satanás ! Porque no sientes las<br />

cosas de Dios, sino las de los hombres ». 5<br />

En efecto, en aquellos momentos para Pedro el Mesías debía ser rey,<br />

una autoridad de este mundo. Debía sentarse sobre el trono de David<br />

2 Cf. Me 8, 31.<br />

3 Cf. Is 53 2-3.<br />

4 Me 8, 27. 29.<br />

5 Me 8, 33.


136 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

y librar a la nación de sus opresores. Pedro hablaba con categorías<br />

humanas ; pero los planes de Dios iban en otra dirección. En efecto,<br />

este Mesías, anunciado por el profeta Isaías, había de convertirse en<br />

varón de dolores, en un


Acta Ioannis Pauli Pp. II 137<br />

pide sólo libertad, para que su voz pueda llegar sin obstáculos a todo<br />

aquel que quiera escucharla.<br />

6. Queridos Uruguayos : vuestra patria nació católica. Sus proceres<br />

se valieron del consejo de preclaros sacerdotes que alentaron los pri­<br />

meros pasos de la Nación uruguaya con la enseñanza de Cristo y de su<br />

Iglesia y la encomendaron a la protección de la Virgen que, bajo la<br />

advocación de los Treinta y Tres, hoy nos preside junto a la Cruz. El<br />

Uruguay de hoy encontrará los caminos de la verdadera reconciliación<br />

y del desarrollo integral que tanto ansia, si no aparta los ojos de<br />

Cristo, Príncipe de la Paz y Rey del universo.<br />

Y para que esta Nación, —la gran familia del Uruguay— sea<br />

siempre fiel al mensaje salvifico de Cristo, es preciso que la comunidad<br />

familiar —célula básica de vuestra sociedad— no vuelva sus espaldas<br />

a Cristo, sino que sean —como se lo recordaba en Roma a vuestros<br />

Obispos en su última visita


138 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

sobre todo cuando la familia está envuelta por un clima impregnado<br />

de permisividad y hedonismo, recuerde que « está llamada por el Dios<br />

de la paz a hacer la experiencia gozosa y renovadora de la reconcilia­<br />

ción, esto es, de la comunión reconstruida, de la unidad nuevamente<br />

encontrada ». 12 De manera especial, mediante la participación en el<br />

sacramento de la reconciliación y en la comunión del Cuerpo de Cristo,<br />

las familias cristianas encontrarán la fuerza y la gracia necesaria para<br />

superar los obstáculos que atentan a su unidad, 13 no olvidando además<br />

que el verdadero amor se acrisola en el sufrimiento.<br />

7. Vaya también en este día mi palabra de aliento y de esperanza a<br />

vosotros, queridísimos jóvenes uruguayos. Es de todos conocido el<br />

aprecio que nutro dentro de mí por la juventud. <strong>La</strong>mento que, en esta<br />

visita, no me haya sido posible tener un encuentro especial con voso­<br />

tros, que sois la esperanza de vuestro país y también de la Iglesia.<br />

Os ha tocado vivir un tiempo difícil, es verdad, pero también no es<br />

menos cierto que estamos ante uno de los momentos más apasionantes<br />

de la historia, en el que vais a ser testigos y protagonistas de profundas<br />

transformaciones. Vosotros, los jóvenes, tenéis una sensibilidad única<br />

para intuir el mundo nuevo que se aproxima y que va a necesitar de<br />

vuestros brazos jóvenes y generosos.<br />

Para la construcción de ese mundo tendréis que emprender grandes<br />

tareas. Si queréis ser consecuentes con vuestros legítimos ideales y no<br />

claudicar, no podéis menos de ser ya desde ahora audaces, pacientes<br />

y sinceros con vosotros mismos, y tener una fe inquebrantable.<br />

Sabéis que el hombre ha recibido de Dios esa vocación que es única :<br />

la del amor, que puede ser realizada en el matrimonio o en la donación<br />

total de sí mismo por el Reino de los cielos. En ambos casos, la fidelidad<br />

es la virtud que ennoblece el amor.<br />

Tendría todavía muchas cosas que deciros ... y, sobre todo, me<br />

gustaría mucho escucharos; escuchar de vuestros labios cuáles son<br />

vuestras ilusiones e inquietudes, vuestros problemas y dificultades.<br />

De todos modos espero veros a muchos de vosotros el Domingo de<br />

Ramos, en Buenos Aires. Allí celebraremos el Día Mundial de la Juven­<br />

tud con jóvenes llegados de los cinco continentes, y en particular de<br />

este gran «continente de la esperanza », que es América <strong>La</strong>tina.<br />

12 Familiaris consortio, 21.<br />

13 Cf. Ibid.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 139<br />

8. Queridos hermanos y hermanas, en esta primera etapa de mi viaje<br />

apostólico al cono sur americano, deseo también yo, como San Pablo,<br />

doblar « mis rodillas ante el Padre, de quien procede toda paternidad<br />

en los cielos y en la tierra », 14 pues mi peregrinación tiene —en este<br />

caso— un particular significado de acción de gracias a Dios porque fue<br />

posible evitar la guerra y asegurar la paz en el diferendo sobre la zona<br />

austral entre Chile y Argentina.<br />

Recuerdo aquellos últimos días del año 1978 y comienzos de 1979, tan<br />

cargados de tensión para los ciudadanos de estas dos naciones y, en<br />

cierto modo, para todos los habitantes de América <strong>La</strong>tina. Fueron jor­<br />

nadas de gran preocupación. Fue entonces cuando, con la confianza<br />

puesta en Dios, sentí el impulso de llevar a cabo aquel gesto de paz,<br />

arriesgado y al mismo tiempo esperanzador.<br />

9. En este día venturoso doy gracias al Altísimo, en íntima unión<br />

con los Pastores y los fieles de esta querida Iglesia particular, y a la<br />

vez os pido que recéis intensamente por la paz de toda América. Rece­<br />

mos por la justicia social e internacional, que son condición de una<br />

paz verdadera. Pidamos a Dios que se respeten los derechos de los<br />

hombres, de los pueblos y de las naciones de todo el mundo.<br />

Y a vosotros, queridos habitantes de esta ciudad y de esta tierra,<br />

que hoy me acogéis como Sucesor de Pedro, os deseo, con las palabras<br />

del Apóstol, que Cristo habite, mediante la fe, en vuestros corazones;<br />

que podáis conocer cada vez mejor el amor de Cristo que excede todo<br />

conocimiento ; que os llenéis de toda plenitud de Dios. 15<br />

Y a Aquel que contemplamos, mediante las palabras de la liturgia<br />

cuaresmal,<br />

como Varón de dolores,<br />

nuestro Redentor<br />

Príncipe de la Paz, Crucificado y resucitado ;<br />

a Aquel que, según el poder que ya obra en nosotros, puede hacer<br />

mucho más de cuanto podemos pedir y pensar,<br />

a él la gloria en la Iglesia y en los corazones de los hombres de<br />

buena voluntad, por todas las generaciones. 16 Amén.<br />

14 Ef 3, 14-15.<br />

15 Cf. Ef. 3, 17-19.<br />

16 Cf. Ef 3, 20-21.<br />

* * *


140<br />

Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Iacobopoli Chiliae, ad suburbanos habita.*<br />

Amadísimos hermanos y hermanas en Cristo Jesús:<br />

1. Al verme hoy en medio de vosotros, queridos pobladores de la<br />

periferia y de los barrios más pobres de Santiago, no puedo ocultaros<br />

que un inmenso gozo invade mi corazón, al meditar en estas palabras<br />

del Evangelio : « Nadie conoce al Hijo más que el Padre » ; el Padre<br />

(( lo ha revelado a la gente sencilla » ; el Padre ha querido revelaros a<br />

vosotros a su Hijo « porque así le ha parecido mejor ».*<br />

Al igual que los Apóstoles Pedro y Juan cuando subían al Templo<br />

para orar, así también yo tengo que deciros que no traigo « oro ni<br />

plata», 2 pero vengo en nombre de Jesucristo a anunciaros el amor de<br />

predilección del Padre, que ha querido revelar la esperanza del Reino<br />

a los pobres, a los sencillos de corazón, a los que abren sus puertas al<br />

Señor y no desdeñan su mano misericordiosa.<br />

Conozco vuestros sufrimientos, y vuestro clamor de esperanza ha<br />

llegado a mis oídos. Por eso, como mensajero de la vida os animo a<br />

buscar en Jesucristo la anhelada paz. Jesús mismo nos invita a apren­<br />

der de él la mansedumbre y la humildad de corazón, y a depositar en<br />

él nuestra esperanza. Esa esperanza tan característica de este mara­<br />

villoso pueblo y de toda América <strong>La</strong>tina, que os permite mantener la<br />

alegría, la paz interior, y celebrar los acontecimientos de la vida aun<br />

en medio de tantas y graves dificultades. Pero también aquí, como en<br />

otros muchos lugares, he podido ver con dolor la pobreza de muchos en<br />

contraste con la opulencia de algunos.<br />

2. He venido hasta esta población vuestra para proclamar nuestra<br />

común fe en el Hijo de Dios y en sus enseñanzas. Me encuentro aquí<br />

para anunciar, una vez más, las bienaventuranzas del Señor : « Biena­<br />

venturados los pobres en el espíritu porque de ellos es el reino de los<br />

cielos ». 3 Bienaventurados vosotros si tenéis un corazón sin apegos<br />

terrenos, porque de esa manera el Padre os revelará sus misterios y<br />

os ayudará a cargar con el yugo de Jesús, a llevarlo como él hasta<br />

encontrar vuestro descanso.<br />

En Cristo encuentra el hombre lo que no podrían procurarle todos<br />

* Die 2 m. Aprilis a. 1987.<br />

1 Mt 11, 25 ss.<br />

2 Act 3, 6.<br />

3 Mt 5, 3.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 141<br />

los bienes de este mundo. Como el Buen Pastor nos dice : « Venid a<br />

mí ... yo os aliviaré ... encontraréis descanso» 4 y nos invita a llevar<br />

su yugo, esto es, la ley del amor ; una ley que libera y que es descanso<br />

para el alma. Cualquier carga es ligera cuando estamos unidos a<br />

Cristo, cuando es él quien nos da energía y respiro para seguir cami­<br />

nando. Por el contrario, ¡ qué pesado resulta el fardo cuando se lleva<br />

sin Cristo ! Tal es el fardo del egoísmo, del odio, de la violencia, de la<br />

dureza de corazón, que no pocas veces se suman para hacer ingrata<br />

y hasta imposible la convivencia humana. Estamos ante el reverso de<br />

la ley del amor cuando no se ve en el prójimo a un hijo de Dios y<br />

hermano en Cristo, sino que se le considera solamente como un instru­<br />

mento, únicamente útil para satisfacer las propias apetencias. Este<br />

individualismo egoísta, que es un desorden fruto del pecado, impide la<br />

creación de lazos de humanidad y fraternidad que hagan sentirse al<br />

hombre miembro de una comunidad, parte solidaria de un pueblo<br />

unido.<br />

3. En esta Zona Sur he querido estar presente, aunque sea por tan<br />

breve tiempo, para mostraros visiblemente mi solicitud por cuanto<br />

estáis haciendo para formar comunidades de vida y de trabajo en las<br />

que os esforzáis con empeño en vivir vuestra fe, vuestra esperanza y<br />

vuestra caridad cristianas.<br />

Toda la historia de la Revelación es un testimonio del papel que<br />

juega la comunidad en la obra de salvación. Dios mismo, por medio de<br />

Jesucristo, se ha revelado como una auténtica comunidad : la Trinidad<br />

<strong>Santa</strong>, una maravillosa comunión que es el fundamento y el modelo<br />

para toda relación basada en el amor. <strong>La</strong> Iglesia Universal y esta<br />

Iglesia en Chile son manifestación de ese espíritu de comunidad, que<br />

congrega a los hombres para hacerlos partícipes de la vida divina.<br />

Y precisamente expresión de esa vida son también varias formas de<br />

comunidad, que dan consistencia a vuestras poblaciones. Ante todo,<br />

la familia, que el Concilio Vaticano II definió como la (( escuela del más<br />

rico humanismo ». 5 Ella es la célula fundamental de toda sociedad,<br />

primera e insustituible catequista de los hijos. <strong>La</strong>s verdades, los valo­<br />

res, los comportamientos, los modos de pensar, de relacionarse con las<br />

otras personas y, con el mundo, se aprenden en el hogar y es ésta una<br />

misión y un derecho que hay que ejercer amorosamente, y que hay que<br />

4 Mt 11, 28-29.<br />

5 Gaudium et spes, 52.


142<br />

Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

defender ante los peligros de un mundo materialista que propone el<br />

acumular cosas como el sumo bien del hombre y de la sociedad. « El<br />

hombre vale más por lo que es, que por lo que tiene )). 6<br />

Quienes han respirado en el seno de sus propias familias una<br />

atmósfera de auténtica comunidad, se sentirán más inclinados a com­<br />

prometerse con sus hermanos en la tarea de construir una sociedad<br />

renovada, más humana y acogedora. Ello supone dar vida a formas de<br />

asociación que contribuyan, cada una a su manera, a la consecución<br />

del bien común, y que ayuden a satisfacer mejor « muchos derechos<br />

de la persona humana, sobre todo los llamados económico-sociales, los<br />

cuales miran fundamentalmente a las exigencias de la vida humana ». 7<br />

4. Obviamente, se ha de tender a que se vivan en cada familia las<br />

virtudes sociales que fomentan el desarrollo pleno de cada uno de<br />

sus miembros : el diálogo, la comunicación, la corresponsabilidad y<br />

la participación, la capacidad de sacrificio, la fidelidad. Todas ellas<br />

deben ser expresión y fruto del amor. Tomad como modelo la Sagrada<br />

Familia de Nazaret; en ella habrá de inspirarse todo programa de<br />

renovación cristiana y social en la familia y desde la familia.<br />

Son también manifestaciones de la vida y del sentido comunitario<br />

aquellas formas de organización popular que buscan mejorar el nivel de<br />

vida de los pobladores de los barrios : las asociaciones vecinales, los<br />

talleres laborales, los grupos de vivienda, los grupos de salud, de apoyo<br />

escolar, las ollas familiares, los comedores infantiles, los clubes juve­<br />

niles y deportivos, los grupos de folklore y, en fin, tantas manifesta­<br />

ciones de aquella solidaridad que debe caracterizar « el noble empeño<br />

por la justicia ».<br />

Estas iniciativas podrán ser a su vez semillas de nuevas formas de<br />

organización social que abran el camino a una auténtica y efectiva<br />

participación de todos los ciudadanos en las decisiones que afectan a<br />

su vida y a su destino. De esta manera los grupos van transformándose<br />

poco a poco en auténticas comunidades solidarias y participati vas.<br />

Si bien, es igualmente necesario que esos grupos no pretendan mono­<br />

polizar toda la acción ni ahogar la iniciativa y justa autonomía y liber­<br />

tad de los individuos.<br />

5. <strong>La</strong> Iglesia os acompaña en vuestros esfuerzos y legítimas aspi­<br />

raciones, consciente de que —como ya señaló mi venerado predecesor<br />

6 Gaudium et spes, 35.<br />

7 Mater et Magistra, 61.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 143<br />

ei Papa Pablo VI— entre evangelización y promoción humana existen<br />

efectivamente lazos muy fuertes. 8 Es ésta una parte importante de la<br />

labor apostólica que tantos agentes de pastoral desarrollan entre los<br />

más necesitados. A vosotros, sacerdotes, religiosos, religiosas, diáco­<br />

nos, catequistas, laicos comprometidos, quiero dirigir mi palabra de<br />

aliento para que continuéis ilusionados en vuestras tareas de construir<br />

el Reino de Dios, mediante la Palabra anunciada en su integridad,<br />

mediante los Sacramentos celebrados en la fe, con el testimonio de<br />

vuestras propias vidas, tomando como modelo a Cristo, pobre y humilde<br />

de corazón, « el cual, siendo rico, por vosotros se hizo pobre a fin de<br />

que os enriquecierais con su pobreza ». 9<br />

En perfecta sintonía con el Magisterio auténtico de la Iglesia y en<br />

íntima comunión con los Pastores, sed fieles a vuestra vocación y a la<br />

misión que habéis recibido, y no permitáis que intereses de índole ideo­<br />

lógica o política, extraños al Evangelio, enturbien la pureza de vuestra<br />

labor de asistencia y santificación. Tenéis entre vosotros eximios ejem­<br />

plos de apóstoles que, a pesar de las dificultades e incluso incompren­<br />

siones, supieron desempeñar su ministerio pastoral a costa de los<br />

mayores sacrificios.<br />

6. <strong>La</strong> Iglesia, queridos hermanos y hermanas, ha recibido del mismo<br />

Jesucristo la misión de hacer realidad su mandamiento central : « Esto<br />

os mando: que es améis unos a otros». 10 <strong>La</strong> Iglesia tiene, por tanto,<br />

la misión de abrazar a todos los hombres en su amor y de abrir a todos<br />

el camino de salvación, sin excluir a nadie. Ella proporciona a todos<br />

las riquezas espirituales de que es depositaria; a todos alimenta con<br />

el Cuerpo del Señor, les administra los Sacramentos y les comunica la<br />

vida divina. Gracias a esta preocupación suya de engendrar la vida<br />

y conservarla, los fieles sienten el impulso interior de llamarla « Ma­<br />

dre » : la Iglesia es madre de todos ; ella extiende su amor a todos los<br />

hombres, sin distinción, y con todos usa de su misericordia. Pero es<br />

justo que, como una madre, tenga ella especial solicitud por aquellos<br />

hijos suyos que sufren, por los enfermos, por los necesitados, por los<br />

indigentes, por los pecadores. <strong>La</strong> Iglesia tiene que hacer realidad la<br />

acción de Dios mismo, que « levanta del polvo al desvalido, alza de<br />

la basura al pobre<br />

* Cf. Evangelii nuntiandi, 31.<br />

9 2 Cor 8, 9.<br />

10 Jn 15, 17.<br />

» Sal 113, 7-8.


144 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Por tanto, os digo: Contad siempre con esta solicitud maternal de<br />

la Iglesia que se conmueve ante vuestras necesidades, por vuestra po­<br />

breza, por la falta de trabajo, por las insuficiencias en educación,<br />

salud, vivienda, por el desinterés de quienes, pudiendo ayudaros, no<br />

lo hacen ; ella se solidariza con vosotros cuando os ve padecer hambre,<br />

frío, abandono. ¿Qué madre no se conmueve al ver sufrir a sus hijos,<br />

sobre todo, cuando la causa es la injusticia? ¿Quién podría criticar esta<br />

actitud? ¿Quién podría interpretarla mal?<br />

7. He sabido que entre vosotros, así como en diversos lugares y<br />

diócesis del país, surgen Comunidades Eclesiales de Base, las cuales<br />

(( deben ser destin atarías especiales de la evangelización y al mismo<br />

tiempo evangelizadoras ». 12 Tales comunidades, para que correspondan<br />

a su verdadera identidad, deben ser un lugar de encuentro y frater­<br />

nidad, y deben nacer del deseo de vivir intensamente la vida misma<br />

de la Iglesia en un contexto de relación más humana, más de familia.<br />

En su seno debe acogerse la Palabra de Dios tal como la transmite la<br />

Iglesia y también en su seno corresponde celebrar, en una perspectiva<br />

de fe, los acontecimientos que jalonan la peregrinación hacia la casa<br />

del Padre.<br />

Estas Comunidades han nacido, con frecuencia, como fruto de una<br />

Misión, de un grupo de catequesis familiar, de la celebración del Mes<br />

de María —bella y fecunda tradición de la religiosidad popular chi­<br />

lena—, de círculos bíblicos, de la búsquela de solución a los problemas<br />

de la vida diaria en las poblaciones, y de tantas otras manifestaciones<br />

de la auténtica vitalidad propia de la Iglesia.<br />

Como compromiso eclesial concreto, exhorto a todos a una mayor<br />

profundización de la vida cristiana, a un conocimiento más hondo de la<br />

fe católica, a una vida personal y familiar más coherente con la fe que<br />

se profesa, a la participación frecuente y activa en la vida litúrgica<br />

de la Iglesia, a un estilo de vida más marcado por la fraternidad y<br />

el sentido de comunidad.<br />

Para que el surgimiento de las Comunidades Eclesiales de Base sea<br />

una fuerza revitalizadora del auténtico dinamismo de la Iglesia en<br />

Chile, es necesario que mantenga siempre una clara identidad eclesial.<br />

Esto supone, ante todo, estar en íntima unión con el Obispo diocesano<br />

y sus colaboradores ; supone desarrollar y hacer propias las ense­<br />

ñanzas del Magisterio auténtico de la Iglesia, del Papa y de los Obis-<br />

12 Cf. Evangelii nuntiandi, 58.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 145<br />

pos ; y supone evitar cuidadosamente toda tentación de encerrarse en<br />

sí mismas, lo que las llevaría fatalmente a renunciar a algo tan esencial<br />

como es la proyección universalista y misionera que debe caracterizar a<br />

cualquier iniciativa que se precie de ser católica. Esta identidad<br />

eclesial requiere, finalmente, que las Comunidades Ecclesiales de Base<br />

eviten la tentación de identificarse con partidos o posiciones políticas,<br />

que pueden ser muy respetables, pero que no pueden pretender ser la<br />

única expresión válida de la proyección evangélica sobre la vida y opcio­<br />

nes políticas del país.<br />

Por el contrario, es prenda fehaciente de que dichas Comunidades<br />

son auténticamente eclesiales, cuando la palabra de Dios es la que con­<br />

grega a los fieles y les impulsa a reflexionar sobre ella para proyec­<br />

tarla ; cuando la maduración de la fe se hace a partir de una Catequesis<br />

seria y vivencial ; cuando la Eucaristía es el centro de la vida y la<br />

comunión de sus miembros ; cuando las relaciones interpersonales se<br />

dan en la fe, la esperanza y el amor ; cuando la comunión con los pas­<br />

tores es inquebrantable ; cuando el compromiso por la justicia está<br />

presente en la realidad de sus ambientes ; cuando sus miembros son<br />

sensibles a la acción del Espíritu que suscita permanentemente caris-<br />

mas y servicios en el interior de la Comunidad y para la Iglesia<br />

Universal. 13<br />

8. A la vista de tantas manifestaciones de vitalidad de vuestras<br />

comunidades, deseo exhortaros igualmente a reforzar los lazos de<br />

vuestra solidaridad ; una solidaridad que tenga su fundamento último<br />

en los principios de vuestra fe cristiana. Vienen a mi mente las pala­<br />

bras de los Obispos latinoamericanos reunidos en Puebla de los Angeles :<br />

« Es conmovedor sentir en el alma del pueblo la riqueza espiritual<br />

desbordante de fe, esperanza y amor. En este sentido, América <strong>La</strong>tina<br />

es un ejemplo para los demás Continentes y mañana podrá extender su<br />

sublime vocación misionera, más allá de sus fronteras ». 14 Estoy seguro<br />

de que será imposible que en vuestros corazones se apague la espe­<br />

ranza. En efecto, la visión optimista de la vida que os hace, aun en<br />

medio de la pobreza, capaces de celebrar, de reír, de gozar en las ale­<br />

grías sencillas de cada día, no proviene de la irresponsabilidad o de<br />

la ignorancia. ¡ No ! Ella tiene una sola explicación : vuestra profunda<br />

fe cristiana. Nace de vuestro amor a Cristo y del acatamiento de sus<br />

13 cf. Evangelii nuntiandi, 58; Puebla 640-642.<br />

14 Mensaje, 3.


146 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

enseñanzas. Es la alegría que Cristo ha comunicado a sus discípulos<br />

cuando declaraba : « Os he dicho estas cosas para que mi gozo esté en<br />

vosotros y vuestro gozo sea pleno )). 15<br />

9. Hace pocos días se cumplieron viente años de la publicación de<br />

la Encíclica del Papa Pablo VI sobre el desarrollo de los pueblos, la<br />

Populorum progressio. No sin dolor tenemos que reconocer que<br />

aquella voz profética sigue resonando en el mundo sin que haya encon­<br />

trado una respuesta adecuada. Por eso, hoy, aquí, en este continente<br />

de la esperanza, en medio de vosotros, pobladores de Santiago, quiero<br />

repetir a todos los hombres y mujeres de buena voluntad de América<br />

<strong>La</strong>tina y del mundo, las palabras de Pablo VI, con el mismo espíritu<br />

con que fueran por él propuestas : « Que los individuos, los grupos<br />

sociales y las naciones se den fraternalmente la mano; el fuerte ayu­<br />

dando al débil a levantarse, poniendo en ello toda su competencia,<br />

su entusiasmo y su amor desinteresado. Más que nadie, el que está<br />

animado de una verdadera caridad es ingenioso para descubrir las<br />

causas de la miseria, para encontrar los medios de combatirla, para<br />

vencerla con intrepidez ». 16<br />

<strong>La</strong> Iglesia, consciente de que todos formamos una familia, la gran<br />

familia de los hijos de Dios, repite su llamada para que cada uno desde<br />

su posición social, desde su ambiente, utilizando los medios a su alcance,<br />

grandes o pequeños, se empeñe en desterrar de vuestra tierra todas las<br />

causas de la pobreza injusta. Colaborar en la construcción de un<br />

mundo más justo y fraterno que tenga sus fundamentos « en la ver­<br />

dad, establecido de acuerdo con las normas de la justicia, sustentado<br />

y henchido por la caridad y, finalmente, realizado bajo los auspicios<br />

de la libertad ». 17<br />

10. Al concluir este encuentro, que me ha permitido compartir con<br />

vosotros el gozo de sentir que Dios manifiesta sus misterios a los sen­<br />

cillos de corazón, y en el que hemos meditado también sobre la solicitud<br />

materna de la Iglesia hacia todos sus hijos, es justo destacar que, de<br />

entre sus miembros, nadie inspira ese amor con mayor intensidad que<br />

la Madre de Dios, la Santísima Virgen María. Vosotros esto lo sabéis,<br />

pues el amor a la Virgen forma parte de vuestra alma y nadie podrá<br />

arrebataros este patrimonio. ¡ Que la Virgen del Carmen, Reina de<br />

15 Jn 15, 11.<br />

16 Populorum progressio, 75.<br />

17 Pacem in terris, 167.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 147<br />

Chile, os haga sentir ahora y siempre su amor maternal ! ¡ Que ella<br />

vuelva hacia vosotros sus ojos misericordiosos y os dé a Jesús!<br />

A todos bendigo de corazón y en modo particular a los niños, a<br />

los ancianos, a los enfermos, a los que sufren.<br />

* * #<br />

Iacobopoli, ad Chiliae episcopos coram admissos.*<br />

1. Es para mí motivo de alegría reunirme con vosotros, queridos<br />

Hermanos en el episcopado, que sois los continuadores de la misión<br />

apostólica en esta bendita tierra chilena. Veo representada en vosotros<br />

a toda la Iglesia que peregrina en esta Nación, ya que, como afirmaba<br />

San Ignacio de Antioquía, « dondequiera que esté el Obispo, allí está<br />

la multitud, al modo que dondequiera que estuviere Jesucristo, allí<br />

está la Iglesia universal )).'<br />

En vuestra presencia quiero dar gracias de corazón a Jesucristo, el<br />

Buen Pastor, 2 por vuestros continuos desvelos en favor de las comuni­<br />

dades a las que servís con caridad apostólica. Confío y pido a Dios que<br />

este encuentro nos haga rebosar de celo pastoral y de esperanza en el<br />

Señor Jesús, a quien ha sido dada potestad en el cielo y en la tierra. 3<br />

2. <strong>La</strong> proximidad del V o Centenario del comienzo de la Evange­<br />

lización en América <strong>La</strong>tina debe constituir en todo el Continente, un<br />

tiempo de renovación en la fidelidad al Evangelio, que, a pesar de las<br />

debilidades y limitaciones de los hombres, ha dado ya tantísimos frutos<br />

a lo largo de la historia de la Iglesia en vuestra patria.<br />

Es un tiempo en el que urge clamar al Señor, para que nos mani­<br />

fieste su voluntad sobre nuestra tarea de ministros suyos y dispen­<br />

sadores de sus misterios. 4 Es preciso, por ello, prestar especial atención<br />

a la voz del Espíritu Santo, para discernir lo que dice a la Iglesia<br />

—como leemos en el libro del Apocalipsis—. 5 En este sentido, nos será<br />

de utilidad reflexionar juntos sobre algunas de las enseñanzas del Con­<br />

cilio Ecuménico Vaticano II, que nos ofrece una doctrina tan rica<br />

sobre el ministerio episcopal. <strong>La</strong> fidelidad al Concilio, tal como he que-<br />

* Die 2 m. Aprilis a. 1987.<br />

1 Epist, ad Smyr. 8.<br />

2 Cf. Jn 10, 11.<br />

3 Cf. Mt 28, 18.<br />

4 Cf. 1 Cor 4, 1.<br />

5 Cf. Ap 2, 11.


148<br />

Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

rido recordarlo desde el inicio de mi pontificado, 6 es base indispensable<br />

de esa nueva vitalidad cristiana que hoy necesita la Iglesia para cum­<br />

plir su misión en el mundo contemporáneo.<br />

3. Justamente al principio de la Constitución dogmática Lumen<br />

gentium, se indica que


Acta Ioannis Pauli Pp. II 149<br />

En las últimas orientaciones pastorales publicadas por vuestra<br />

Conferencia episcopal, he visto que habéis elegido, como actitud fun­<br />

damental para estos años, la opción radical y profunda por el Señor<br />

como Dios de la Vida. De esta manera, habéis querido poner de relieve<br />

que la Iglesia, por ser cuerpo de Cristo, es ineludiblemente servidora<br />

de la vida, de esa vida eterna que Dios nos dio en su Unigénito, de<br />

modo tal que « quien tiene al Hijo, tiene la vida ; y quien no tiene al<br />

Hijo, no tiene la vida en Dios » como leemos en la primera carta de<br />

San Juan. 9 Vuestro servicio en favor de la unidad es servicio a la vida,<br />

ante todo a la vida espiritual de los hombres en Cristo y, desde ella, a<br />

todas las nobles manifestaciones de la vida humana.<br />

4. Quisiera ahora considerar con vosotros la triple dimensión de<br />

vuestro servicio a la unidad y a la vida, en correspondencia con nuestro<br />

triple oficio de enseñar, santificar y gobernar.<br />

Afirma la Constitución dogmática sobre la Iglesia : « Entre los<br />

oficios principales de los Obispos se destaca la predicación del Evan­<br />

gelio )). 10 En el anuncio del Evangelio y en la ordenación de todo el<br />

ministerio de la palabra en la diócesis, es preciso recordar siempre que<br />

el objeto de este ministerio es la persona y el mensaje de Cristo. El es<br />

la única Verdad, en la que se funda la comunión de nuestra fe. Sólo<br />

en él encontramos « palabras de vida eterna »."<br />

A través de los Obispos, el Señor Jesús quiere hacer llegar su<br />

llamado al Reino de Dios a los hombres de todos los tiempos y lugares,<br />

en cualquier situación en que se encuentren. De la autenticidad de<br />

ese mensaje, de la fidelidad al genuino depósito de la fe, conservado e<br />

interpretado por la Iglesia, depende la eficacia convocante del minis­<br />

terio de la palabra. Que llegue, por tanto, a los hombres la voz y la luz<br />

del mismo Cristo, sin reduccionismos ni desfiguraciones de la Verdad<br />

revelada, lo cual impediría el diálogo de Cristo con los hombres y obsta­<br />

culizaría la unión vital de sus mentes y corazones con el Señor y su<br />

Buena Nueva.<br />

En ese sentido, os aliento a proseguir en vuestra línea pastoral<br />

orientada a formar integralmente personas cuya opción básica no<br />

puede ser sino Jesucristo y el Evangelio. El verdadero « sentir con la<br />

Iglesia » nos inclina siempre a recordar la prioridad de la unión per­<br />

sonal de cada uno de los hombres con Nuestro Señor. Salid al paso<br />

» 1 Jn 5, 12.<br />

10 Lumen gentium, 25.<br />

11 Jn 6, 69.


150 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

—dondequiera que se haga presente —a esa forma alarmante de pobreza<br />

espiritual que tantas veces vosotros detectáis : la ignorancia religiosa.<br />

Que todos los fieles puedan tener acceso a una catequesis completa,<br />

atrayente y adecuada a las circunstancias personales, familiares y<br />

sociales de cada persona. Trabajad incansablemente para que el men­<br />

saje cristiano ilumine los ambientes culturales e intelectuales de vuestra<br />

Nación, de modo que en ellos se fragüen las ideas y proyectos que den<br />

como fruto una renovada cristianización de Chile.<br />

Dentro de esa gran tarea de la formación cristiana, la sólida for­<br />

mación de los sacerdotes y futuros sacerdotes es primordial y condición<br />

indispensable. Durante estos últimos años ha ido aumentando el número<br />

de jóvenes que han oído la voz del Señor y se preparan a dar como res­<br />

puesta un sí definitivo en el camino del sacerdocio. <strong>La</strong> gratitud al<br />

Señor por ese gran don que hace a su Iglesia, os debe impulsar a poner<br />

todos los medios necesarios y convenientes para una cuidadosa pre­<br />

paración de los seminaristas de hoy y de los que en un futuro se<br />

sentirán llamados. Esa preparación integral ha de mirar a proporcio­<br />

narles una honda formación intelectual, a encender en ellos la soli­<br />

citud pastoral y fomentar en su alma una profunda vida de unión con<br />

Dios. Continuad, pues, en vuestro empeño por buscar y preparar a<br />

quienes serán formadores en vuestros seminarios, de manera que sean<br />

eficaces colaboradores vuestros en el cumplimiento de este grave deber.<br />

5. <strong>La</strong> Iglesia en Chile se ha caracterizado por una gran sensibilidad<br />

para percibir que la Verdad de Cristo ilumina realmente todos los<br />

ámbitos de la vida del hombre y de la sociedad. No os canséis nunca<br />

de dar a conocer la doctrina social de la Iglesia en toda su amplitud,<br />

de modo que sirva de ayuda a la hora de enfocar los problemas con cri­<br />

terios auténticamente cristianos.<br />

<strong>La</strong> Iglesia cuenta en su mismo patrimonio de fe y de vida con luz<br />

y fuerza más que suficiente para esa transformación de todas las cosas<br />

en Cristo. Cualquier recurso a planteamientos ideológicos ajenos al<br />

Evangelio o de corte materialista en cuanto método de lectura de la<br />

realidad, o también como programa de acción social, se cierra radi­<br />

calmente a la verdad cristiana —pues se agota en la perspectiva intra-<br />

mundana— y se opone frontalmente al misterio de unidad en Cristo;<br />

un cristiano no puede aceptar la lucha programada de clases como<br />

solución dialéctica de los conflictos. No debe ser confundida la noble<br />

lucha por la justicia, que es expresión de respeto y de amor al hombre,


Acta Ioannis Pauli Pp. II 151<br />


152<br />

Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

injerencias externas pretendieran torcer o sojuzgar la voluntad nacio­<br />

nal, con objeto de instaurar un modelo político que la mayoría de los<br />

chilenos no aprueban. Pero igualmente es necesario, como enseña el<br />

Concilio Vaticano II, que dentro de cada país existan « posibilidades<br />

efectivas de tomar parte libre y activamente en la fijación de los fun­<br />

damentos jurídicos de la comunidad política, en el gobierno de la cosa<br />

pública, en la determinación de los campos de acción y de los límites<br />

de las diferentes instituciones y en la elección de los gobernantes ». 16<br />

También es preciso que en todas partes se asegure el respeto a los de­<br />

rechos humanos ; no sólo por razones de conveniencia política, sino en<br />

virtud del profundo respeto que merece toda persona, por ser criatura<br />

de Dios, dotada de una dignidad única y llamada a un destino trascen­<br />

dente. Toda ofensa a un ser humano es también una ofensa a Dios,<br />

y se habrá de responder de ella ante El, justo juez de los actos y de las<br />

intenciones.<br />

Por otra parte, es de alentar que en Chile se lleven pronto a efecto<br />

las medidas que, debidamente actuadas, hagan posible, en un futuro<br />

no lejano la participación plena y responsable de la ciudadanía en las<br />

grandes decisiones que tocan a la vida de la Nación. El bien del país<br />

pide que estas medidas se consoliden, se perfeccionen y complementen,<br />

de modo que sean instrumentos válidos en favor de la paz social en un<br />

país cristiano en que todos deben reconocerse como hijos de Dios y<br />

hermanos en Cristo.<br />

No podemos, sin embargo, olvidar que la raíz de todo mal está en<br />

el corazón del hombre, de cada hombre, y si no hay conversión interior<br />

y profunda, de poco valdrán las disposiciones legales o los moldes<br />

sociales.<br />

7. Estas reflexiones, amados Hermanos en el episcopado, no pre­<br />

tenden ser un programa de orden temporal, pues no es ésa misión ni<br />

competencia de la Iglesia. Son palabras con las que he querido traer<br />

a la memoria algunos elementos doctrinales contenidos en las ricas<br />

enseñanzas del Concilio Vaticano II. Son palabras dictadas por mi<br />

solicitud como Pastor de toda la Iglesia y movido por mi ardiente deseo<br />

de que esta amada Nación, en el respeto debido a sus mejores tradi­<br />

ciones pueda progresar material y espiritualmeñte sobre las bases de<br />

ios principios cristianos que han caracterizado su caminar en la<br />

historia.<br />

16 Gaudium et spes, 75.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 153<br />

Entre las prioridades de vuestra misión como Pastores está, sin<br />

duda, la formación del laicado. El próximo Sínodo de los Obispos, el<br />

mes de octubre en Roma, será ocasión privilegiada para impulsar la<br />

función de los laicos en el mundo y en la Iglesia.<br />

Estos habrán de asumir, desde una perspectiva de fe, sus respon­<br />

sabilidades ante los desafíos culturales, educativos, sociales, econó­<br />

micos y políticos, que el presente y el futuro de Chile plantean. Al<br />

mismo ¡tiempo, estimularéis el uso de la legítima libertad de los<br />

católicos en esos sectores, los animaréis a ser siempre fieles a Cristo y<br />

a su doctrina salvadora, en sus opciones temporales. Para esto, haced<br />

saber siempre que la Iglesia jamás puede identificarse con corrientes<br />

o soluciones partidistas, y mucho menos con tendencias o concepciones<br />

extrañas al mensaje cristiano, entre las que destacan las que se inspiran<br />

en concepciones materialistas del hombre y de la historia. Así, la for­<br />

mación cristiana de los laicos será una formidable fuerza de evange­<br />

lización y humanización de todas las realidades chilenas.<br />

8. (( El Obispo, revestido como está de la plenitud del sacramento<br />

del orden, es "el administrador de la gracia del supremo sacerdocio"<br />

sobre todo en la Eucaristía que él mismo ofrece o hace que se ofrezca,<br />

y por la que continuamente vive y crece la Iglesia ». 17 Cuando ejercemos<br />

el oficio de santificar, así descrito por la Constitución Lumen gentium,<br />

somos instrumentos de la unión de los hombres con Dios, y entre los<br />

hombres. Cristo se sirve de nuestras palabras y de nuestras acciones<br />

sacramentales para comunicar su misma Vida a la humanidad.<br />

Al igual que en 1984, durante vuestra visita « ad limina )), quiero<br />

hoy invitaros a reflexionar sobre el lugar central que ocupa la sagrada<br />

liturgia en la vida eclesial, esta vez en la perspectiva de vuestro minis­<br />

terio en favor de la unidad y de la vida. Como os dije entonces : « el<br />

servicio de la Palabra, la Eucaristía y la Penitencia deben volver a ser<br />

el centro dinámico de la vida comunitaria de la Iglesia, que ahí en­<br />

cuentra su misión propia a semejanza de Cristo buen Pastor ». 18<br />

Ninguna otra acción pastoral, por urgente o importante que parezca,<br />

puede desplazar a la liturgia de este lugar central.<br />

<strong>La</strong> Eucaristía es sacramento de unidad por excelencia. <strong>La</strong> unidad<br />

de la Iglesia por lo que respecta a su significado y realidad, tiene su<br />

centro en el Misterio del Dios hecho hombre que se inmola por nosotros,<br />

17 Lumen gentium, 26.<br />

18 Discurso, 8 noviembre, 1984.<br />

11-A. A. S.


154<br />

Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

y se nos da como Pan de Vida. De ahí que todo lo que tienda a una<br />

digna celebración del Sacramento de la Eucaristia, y a fomentar una<br />

activa participación de los fieles, es una ayuda inestimable a la edifica­<br />

ción unitaria de la Iglesia y al crecimiento de su vida en Cristo. Por<br />

otra parte, la cuidadosa y fiel aplicación de las leyes litúrgicas —dentro<br />

de la actual riqueza de formas de celebración—, hará brillar aún más<br />

esa comunión en la plegaria de toda la Iglesia.<br />

9. <strong>La</strong> Iglesia, comunidad de los reconciliados en el Señor, a la vez<br />

que reconciliadora, 19 halla en la Eucaristía la fuente y el dinamismo<br />

de su unidad y de su servicio de comunión en el mundo. Continuad<br />

pues empeñándoos en lo que recuerda la Exhortación Apostólica<br />

(( Reconciliatio et Paenitentia » para toda la Iglesia : « Frente a nues­<br />

tros contemporáneos —tan sensibles a la prueba del testimonio concreto<br />

de vida— la Iglesia está llamada a dar ejemplo de reconciliación ante<br />

todo hacia dentro; por esta razón, todos debemos esforzarnos en paci­<br />

ficar los ánimos, moderar las tensiones, superar las divisiones, sanar<br />

las heridas que se hayan podido abrir entre hermanos, cuando se agu­<br />

diza el contraste de las opciones en el campo de lo opinable, buscando<br />

por el contrario, estar unidos en lo que es esencial para la fe y para<br />

la vida cristiana, según la antigua máxima: "In dubiis libertas, in<br />

necessariis unitas, in omnibus caritas" ». 20<br />

<strong>La</strong> celebración del sacramento de la Penitencia constituye otro<br />

momento privilegiado de unión del fiel con Cristo y con los hermanos.<br />

A través de él se obtiene el perdón de los pecados. No dejéis de instar<br />

a vuestros sacerdotes a que fomenten con gran empeño la práctica de<br />

este sacramento —con la predicación y su disponibilidad para con­<br />

fesar—, como una opción pastoral de capital importancia para toda<br />

la vida de la Iglesia ; de esta manera podrán contribuir a esa urgente<br />

tarea que es la liberación del pecado.<br />

<strong>La</strong> promoción de la piedad popular, según la mente de la Iglesia,<br />

debe ayudar también a que la Palabra y los Sacramentos lleguen a<br />

todos los habitantes de la Nación. De esta manera, esas loables mani­<br />

festaciones de la piedad del pueblo chileno serán una oportunidad de<br />

gracia para que el ministerio pastoral se haga presente y eficaz en vues­<br />

tras parroquias y comunidades.<br />

19 Cf. Reconciliatio et Paenitentia, 9.<br />

20 N. 9.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 155<br />

10. Vuestra función de gobierno en las Iglesias particulares de las<br />

que sois Pastores y fundamento visible de unidad, constituye otra<br />

de las dimensiones de este servicio al misterio de la comunión de la<br />

Iglesia universal. Cuando aconsejáis, exhortáis o hacéis uso de vuestra<br />

potestad espiritual, guiáis a los fíeles hacia Cristo y sois artífices de<br />

comunión en la fe y en la caridad.<br />

Con humildad y fortaleza, hemos de asumir la responsabilidad de<br />

cumplir el mandato que el Señor dio a sus Apóstoles de regir al Pueblo<br />

de Dios. <strong>La</strong> caridad pastoral, la comunión con el Sucesor de Pedro,<br />

vuestro afecto colegial, son dones del Espíritu para que en vuestros<br />

actos brille siempre la autoridad que procede de Cristo y que constituye<br />

un verdadero servicio a la comunidad.<br />

Unir cada vez más a los fieles en la fe, la moral, los sacramentos,<br />

la disciplina de la Iglesia, no significa introducir una uniformidad sin<br />

relieve, ni quitar espacio a las iniciativas apostólicas que brotan y<br />

crecen gracias a la libertad de los hijos de Dios. <strong>La</strong> auténtica vida de<br />

Cristo en su Iglesia ofrece una inagotable riqueza, que a vosotros com­<br />

pete promover y regular con exquisita prudencia pastoral y sentido de<br />

equidad, de modo que todas esas fuerzas contribuyan a la salvación de<br />

los hombres. Cuando surjan tensiones, en las que aparece la debilidad<br />

humana o la diversidad de criterios, el Pastor habrá de ser siempre<br />

agente de concordia dentro del servicio esencial a la verdad y ministro<br />

de reconciliación en el Señor. Más allá de los simples equilibrios huma­<br />

nos, vuestro (( munus regendi » ha de ser el cauce para que todos des­<br />

cubran de nuevo la belleza de la unión en el amor de Cristo, que ha<br />

venido para congregarnos en una gran familia y conducirnos al Padre<br />

común.<br />

Nuestro oficio de gobernar no se reduce a una tarea de carácter<br />

solamente administrativo. Tenemos que reproducir en nosotros mismos<br />

la imagen del Buen Pastor, que va delante de sus ovejas, conducién­<br />

dolas por caminos seguros, llevándolas a las fuentes de agua viva,<br />

cuidando de todas con amor de Padre.<br />

<strong>La</strong> experiencia nos ha enseñado innumerables veces que nada puede<br />

sustituir el testimonio de vida del Pastor ; y hoy tal vez más que nunca,<br />

pues los hombres son especialmente sensibles a la autenticidad y a la<br />

coherencia. Así lo puso de relieve el último Sínodo de los Obispos :<br />

« Hoy es absolutamente necesario que los Pastores de la Iglesia sobre­<br />

salgan por el testimonio de santidad ». 21<br />

21 Rei. Final II, A, 5.


156 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

11. Nuestro Señor Jesús está vivo y presente en su Iglesia. Cristo<br />

está con nosotros, hoy y siempre. No nos encontramos solos en nuestra<br />

misión. Es Cristo la cabeza de su Iglesia; él es quien la santifica y la<br />

gobierna ; él es quien actúa mediante nuestro ministerio.<br />

Ante las dificultades que cada día os salen al paso en la obra de la<br />

evangelización, no olvidéis que Dios, nuestro Padre, jamás deja solos<br />

a quienes se han entregado y lo han abandonado todo para seguirlo.<br />

(( Y viéndoles remar fatigosamente, pues el viento les era contrario,<br />

hacia la cuarta vela de la noche, vino hacia ellos caminando sobre el<br />

mar, e hizo ademán de seguir adelante ... Pero Jesús les habló y les<br />

dijo : Confiad, soy yo, no temáis. Y subió con ellos a la barca y cesó el<br />

viento )). 22 Al acabar este encuentro me reconforta recordar esta escena<br />

de la vida de Jesús con sus Apóstoles : El está con nosotros.<br />

Llenaos de confianza y de gratitud. ((Soy yo, ¡no temáis!». Son<br />

palabras que el Señor nos sigue diciendo ahora; que no cesa de repe­<br />

tirnos cuando nuestras fuerzas flaquean. Cristo también hoy domina<br />

las tempestades y los vientos contrarios. El está en la barca con noso­<br />

tros y, al pedirnos el esfuerzo de remar, nos da la seguridad de que la<br />

barca no se ha de hundir, porque él está presente con todo su poder.<br />

En él —¡ sólo en él !— hemos de poner nuestra fe y nuestra esperanza.<br />

Cuando ya está tan próximo el Año Mariano, que será un tiempo<br />

de gracia para toda la Iglesia, encomiendo a María Santísima del Car­<br />

men, Madre y Reina de Chile, todos los afanes y tareas de la Iglesia<br />

en vuestra patria, y le pido que sepamos ser siempre dóciles, como ella,<br />

al Espíritu Santo para que, a través de nuestro ministerio de verdad<br />

divina y de vida eterna, el Paráclito guíe a la Iglesia y la congregue en<br />

esa unidad que deriva de la unidad de la Trinidad Santísima.<br />

22 Me 6, 48-51.<br />

* « *


Acta Ioannis Pauli Pp. II 157<br />

Iacobopoli, ad homines cultura excultos habita.*<br />

Eminentísimos Señores Cardenales,<br />

Excelentísimos Señores Obispos, Señores Rectores,<br />

Autoridades Académicas y Profesores,<br />

Responsables de la Pastoral Universitaria,<br />

Amigos todos de la Cultura y de la Ciencia,<br />

Queridos Estudiantes,<br />

Señoras y Señores:<br />

1. En mi visita a vuestra noble Nación no podía faltar un encuen­<br />

tra con vosotros, que representáis el mundo de la cultura, de la cien­<br />

cia y de las artes. En visitas a países de tradición católica, es ésta una<br />

cita obligada que me llena de gozo y a la cual atribuyo una especia-<br />

lísima importancia.<br />

<strong>La</strong>s incomprensiones y malentendidos que pudo haber en el pasado,<br />

con respecto a determinados postulados de la ciencia, han sido felizmente<br />

superados, y entre la Iglesia y la cultura existe hoy un diálogo vivo,<br />

cordial y fecundo. Permitidme que lo repita también aquí entre los<br />

exponentes de la intelectualidad y del mundo universitario chileno :<br />

la Iglesia necesita de la Cultura, así como la Cultura necesita de la<br />

Iglesia. Se trata de un intercambio vital y, en cierto modo, misterioso,<br />

que conlleva el compartir bienes espirituales y materiales que a ambos<br />

enriquecen.<br />

Me dirijo también en esta ocasión a los « constructores de la socie­<br />

dad », con el deseo de alentarles en sus quehaceres en favor del bien<br />

común. Heme aquí pues entre vosotros, para deciros, con mi presencia<br />

y mi palabra, lo mucho que la Iglesia os necesita y, recíprocamente, lo<br />

mucho que vosotros podéis recibir de ella para dar satisfacción a<br />

muchas de las exigencias de vuestra misión y vocación científica y<br />

profesional.<br />

2. Frente a los amplios horizontes que os ofrece el mundo creado<br />

por Dios, dentro del cual el hombre, gloria de la creación, desarrolla<br />

su actividad transformadora y humanizadora, habéis de asumir con<br />

plena conciencia la singular responsabilidad que compartís con los<br />

hombres de la cultura y de la ciencia del mundo entero. <strong>La</strong> ciencia y<br />

la cultura no tienen fronteras.<br />

• Die 3 m. Aprilis a. 1987.


158<br />

Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

De modo más concreto y específico, vuestra responsabilidad se<br />

proyecta sobre la Nación y sobre el pueblo chileno y es una responsa­<br />

bilidad moral que tenéis ante Dios y ante vuestros conciudadanos. Es<br />

éste un compromiso primario, que hoy la Iglesia os quiere recordar<br />

con afecto y para cuyo desempeño os ofrece su apoyo y colaboración.<br />

<strong>La</strong> Cultura de un pueblo —en palabras del documento de Puebla<br />

de los Angeles— es « el modo particular como los hombres cultivan su<br />

relación con la naturaleza, entre sí mismos y con Dios 1 de modo que<br />

puedan llegar a "un nivel verdadero y plenamente humano" 2 ». 3<br />

<strong>La</strong> cultura es, por tanto, « el estilo de vida común » 4 que caracte­<br />

riza a un pueblo y que comprende la totalidad de su vida : « el conjunto<br />

de valores que lo animan y de desvalores que lo debilitan ... las formas<br />

a través de las cuales aquellos valores o desvalores se expresan y con­<br />

figuran, es decir, las costumbres, la lengua, las instituciones y estruc­<br />

turas de convivencia social ».* En una palabra, la cultura es pues, la<br />

vida de un pueblo.<br />

Pero sois vosotros, hombres del mundo de las letras, de las ciencias<br />

y de las artes, quienes, además de participar intensamente de esta vida,<br />

estáis en condiciones de detectar y analizar los rasgos característicos<br />

de la cultura de vuestro pueblo. Sois vosotros los que descubrís y, en<br />

cierta medida, podéis iluminar la trayectoria del devenir cultural,<br />

sugiriendo, a veces nuevos derroteros.<br />

3. En este sentido el mundo de la cultura es parte de la conciencia<br />

del pueblo ; es por ello que vosotros estáis llamados a tomar parte activa<br />

en la configuración de dicha conciencia.<br />

(( El hombre vive una vida verdaderamente humana, gracias a la<br />

cultura )). 6 <strong>La</strong> cultura, por su parte, en la variedad y riqueza de su<br />

creatividad, da razón de que el hombre es un ser distinto y superior<br />

al mundo que lo rodea. Por esto, « el hombre no puede estar fuera de la<br />

cultura )). 7<br />

Del reconocimiento de su condición como (( ser distinto y superior »<br />

surgen simultáneamente en el hombre el interrogante antropológico y<br />

1 Gaudium et spes, 53 b.<br />

2 Ibid., 53 a.<br />

3 Puebla, 386.<br />

4 Gaudium et spes, 63 c.<br />

5 Puebla, 387.<br />

6 Discurso a la UNESCO, 2 junio 19<strong>80</strong>, n. 6.<br />

7 Ibid., n. 6.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 159<br />

el ético. Y sobre este fundamento arraiga lo esencial de toda cultura,<br />

es decir, « la actitud con que un pueblo afirma o niega una vinculación<br />

religiosa con Dios » ; lo cual conduce, a que « la religión o la irreligión<br />

sean inspiradoras de todos los restantes órdenes de la cultura —fami­<br />

liar, económico, político, artístico, etc.— en cuanto los libera hacia un<br />

último sentido trascendente o los encierra en su propio sentido inma­<br />

nente )). 8<br />

4. Ved, pues, la ardua tarea y grave responsabilidad que aguarda<br />

a todo hombre que se precia del título de hombre de cultura. Permitidme<br />

en esta circunstancia recordaros algunas de ellas, que me parecen par­<br />

ticularmente urgentes. En primer lugar, se hace necesario un proceso<br />

de reflexión, que desemboque en una renovada difusión y defensa de<br />

los valores fundamentales del hombre en cuanto tal, en su relación<br />

con sus semejantes y con el medio físico en que vive. A este respecto,<br />

os aliento encarecidamente a que sepáis presentar en su justa imagen<br />

una cultura del ser y del actuar. (( El "tener" del hombre no es deter­<br />

minante para la cultura, ni es factor creador de cultura, sino en la<br />

medida en que el hombre, por medio de su "tener", puede al mismo<br />

tiempo "ser" más plenamente hombre en todas las dimensiones de su<br />

existencia, en todo lo que caracteriza su humanidad ». 9 Una cultura del<br />

ser no excluye el tener : lo considera como un medio para buscar una<br />

verdadera humanización integral, de modo que el « tener )> se ponga al<br />

servicio del « ser » y del « actuar ».<br />

En términos concretos, esto significa promover una cultura de la<br />

solidaridad que abarque la entera comunidad. Vosotros, como ele­<br />

mentos activos en la conciencia de la Nación y compartiendo la respon­<br />

sabilidad de su futuro, debéis haceros cargo de las necesidades que toda<br />

la comunidad nacional ha de afrontar hoy. Os invito, pues a todos,<br />

hombres de la cultura y « constructores de la sociedad », a ensanchar<br />

y consolidar una corriente de solidaridad que contribuya a asegurar el<br />

bien común : el pan, el techo, la salud, la dignidad, el respeto a todos<br />

los habitantes de Chile, prestando oído a las necesidades de los que<br />

sufren. Dad cumplida y libre expresión a lo que es justo y verdadero<br />

y no os sustraigáis a una participación responsable en la gestión pública<br />

y en la defensa y promoción de los derechos del hombre.<br />

No se me oculta que también vosotros tenéis que hacer frente cada<br />

8 Puebla, n. 389.<br />

9 Discurso a la UNESCO, n. 7.


160 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

día a no pocas dificultades. <strong>La</strong>s particulares circunstancias por las<br />

que atraviesa el país han creado, también en vuestras filas, una cierta<br />

desorientación e inseguridad.<br />

5. <strong>La</strong> Iglesia, en esta hora cargada de responsabilidades, os acom­<br />

paña en vuestra ineludible misión de buscar la verdad y de servir<br />

sin descanso al hombre chileno. Desde su propio ámbito os alienta a<br />

profundizar en las raíces de la cultura chilena; a robustecer vuestra<br />

función dentro de la comunidad con niveles de competencia científica<br />

cada vez más serios y rigurosos, y evitando la tentación de aislamiento<br />

respecto de la vida real y de los problemas del pueblo. De este modo,<br />

prestaréis una magnífica e insustituible contribución a la toma de<br />

conciencia de la identidad cultural por parte de vuestro pueblo.<br />

<strong>La</strong> identidad cultural supone tanto la preservación como la refor­<br />

mulación en el presente de un patrimonio pasado, que pueda así ser<br />

proyectando hacia el futuro y asimilado por las nuevas generaciones.<br />

De esta manera, se asegura a la vez la identidad y el progreso de un<br />

grupo social.<br />

En el pueblo, que conserva de manera notable la memoria del pasado<br />

y está expuesto en forma directa a las transformaciones del presente,<br />

vosotros podréis encontrar las raíces de aquellas peculiaridades que<br />

hacen de la vuestra una cultura que tiene ciertos rasgos comunes con<br />

la de otras naciones del mundo latinoamericano, una cultura chilena,<br />

cristiana y católica, una cultura noble y original.<br />

6. Si el caminar solidario con el pueblo es garantía de permanencia<br />

de una memoria fiel a sus raíces y de profundización en lo que pudiera<br />

llamarse la identidad cultural de la Nación, la opción preferencial por<br />

los jóvenes es garantía de futuro.<br />

<strong>La</strong> cultura es una realidad inserta en el devenir histórico y social. 10<br />

<strong>La</strong> sociedad la recibe, la modifica creativamente y la transmite sin<br />

pausa, a través del proceso de la tradición generacional. 11 Los jóvenes<br />

son, por naturaleza, uno de los vehículos de transmisión y de trans­<br />

formación de la cultura.<br />

<strong>La</strong> presencia de los jóvenes en la Universidad contribuye a hacer<br />

de ésta un centro ideal para la gestación de las renovaciones culturales<br />

que, en el transcurso del tiempo, fomente el desarrollo de la persona<br />

10 Cf. Gaudium et spes, 53 c.<br />

11 Cf. Puebla, n. 392.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 161<br />

humana en todas sus capacidades. De ahí que la Iglesia, desde el<br />

campo que le es propio, pretenda renovar y reforzar los vínculos que<br />

la ligan a la institución universitaria de vuestro país desde su mismo<br />

nacimiento.<br />

Lejos de pretender restaurar antiguas formas de mecenazgo hoy día<br />

impracticables, la Iglesia, movida por su indeclinable vocación de<br />

servicio al hombre, dirige su llamada a todos los intelectuales chilenos<br />

—comenzando por los propios hijos de la Iglesia— para que lleven a<br />

cabo esa labor integradora, propia de la verdadera ciencia, que asiente<br />

las bases de un auténtico humanismo. En esta perspectiva, cobra actua­<br />

lidad aquel proceso siempre nuevo que el documento de Puebla llama<br />

« evangelización de las culturas ». 12<br />

7. Dicha evangelización se dirige al hombre en cuanto tal. Partiendo<br />

de la (( dimensión » religiosa, tiene en cuenta a todo el hombre y se<br />

esfuerza por llegar a él en su totalidad. Una genuina evangelización<br />

de las culturas ha de seguir obligatoriamente esta trayectoria, puesto<br />

que, en última instancia, es el hombre el primer artífice y el beneficiario<br />

de la cultura.<br />

En este quehacer las Universidades juegan un papel particular­<br />

mente importante. Ellas se presentan como instituciones con vocación<br />

de servicio al hombre como tal, sin subterfugios ni pretextos.<br />

A este respecto, yo diría que corresponde a las Universidades cató­<br />

licas, y en particular a esta Pontificia Universidad Católica de Chile,<br />

una tarea que puede considerarse institucional. Permitidme que, en<br />

esta circunstancia, dirija un saludo de aprecio a esta benemérita Uni­<br />

versidad, que en esta mañana nos acoge, expresándole mi reconoci­<br />

miento por la labor realizada y mi aliento a proseguir en la conse­<br />

cución de los objetivos propios de una Universidad católica : calidad y<br />

competencia científica y profesional ; investigación de la verdad al ser­<br />

vicio de todos; formación de las personas en un clima de concepción<br />

integral del ser humano, con rigor científico, y con una visión cristiana<br />

del hombre, de la vida, de la sociedad, de los valores morales y reli­<br />

giosos ; 13 participación en la misión de la Iglesia en favor de la cultura.<br />

En todo este cometido es preciso tener presente que la « Universidad<br />

Católica debe ofrecer una aportación específica a la Iglesia y a la<br />

sociedad », y que ella encuentra « su significado último y profundo en<br />

12 Ibid., n. 385. ,<br />

13 Cf. Discurso a los Universitarios de México, 31 enero 1970.


162 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Cristo, en su mensaje salvifico, que abarca al hombre en su totalidad,<br />

en las enseñanzas de la Iglesia ». 14<br />

8. A esta Universidad, que por ser Pontifìcia goza de particulares<br />

vínculos con la <strong>Sede</strong> Apostólica, dirijo un llamado apremiante a un<br />

renovado esfuerzo en su trayectoria de servicio al hombre y a la socie­<br />

dad chilena por amor a Dios, profundizando en aquella visión moral<br />

y espiritual de la persona con la que el Concilio Vaticano II, particu­<br />

larmente en la Constitución Gaudium et spes, ha querido dar respuesta<br />

no sólo a las esperanzas, sino también a las angustias y a los problemas<br />

del hombre moderno.<br />

Partiendo de la propia vocación y de su identidad cristiana y católica,<br />

la Universidad y todos los miembros que la componen, debe conver­<br />

tirse en testimonio de verdad y justicia, y dar testimonio, juntamente<br />

con los demás centros universitarios, de los valores morales ante la<br />

Nación. Esto comporta para ella —en fecundo diálogo entre el orden<br />

revelado y las ciencias (( humanas », en expresión de Santo Tomás de<br />

Aquino— 15 fidelidad al Magisterio de la Iglesia; comporta profundi-<br />

zación y divulgación de aquellos principios que forman parte del patri­<br />

monio irrenunciable de la doctrina católica ; comporta adhesión a<br />

aquellas enseñanzas que la Iglesia ha venido explicitando en campo<br />

social. 16<br />

Por otra parte, queda fuera de toda duda que en su servicio a la<br />

cultura han de mantenerse claramente algunos principios : la identidad<br />

de la fe sin adulteraciones, la apertura generosa a cuantas fuentes<br />

exteriores de conocimiento puedan enriquecerla y el discernimiento<br />

crítico de esas fuentes conforme a aquella identidad.<br />

Sin la identidad inamovible de la fe cristiana, los préstamos exte­<br />

riores se convirten en fáciles y transitorios sincretismos que el tiempo<br />

disipa. Sin la necesaria apertura a esas otras fuentes —tan variadas<br />

y ricas en nuestra época— el pensamiento cristiano se angosta y queda<br />

atrás. Y sin el indispensable discernimiento crítico, se producen sín­<br />

tesis aparentes y ruinosas que tanto dañan hoy mismo la conciencia de<br />

los fieles. El Papa urge en forma especial a los creyentes a no caer en<br />

la tentación de recurrir a ideologías ateas, o transidas de materialismo<br />

teórico o práctico, o cautivas del principio de la inmanencia o inmanen-<br />

14 Ibid.<br />

15 Summa Theol. I q. 1, a. 1.<br />

16 Cf. Puebla, n. 475.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 163<br />

tismo, y en general incompatibles con la fe cristiana. Más aún, el solo<br />

pensar ideológico, en el sentido actual de esta expresión, ya lleva con­<br />

sigo simplificaciones o reducciones frente a las cuales la conciencia<br />

cristiana debe mantenerse en guardia, atenta a la diferencia que media<br />

entre la doctrina y la ideología.<br />

9. En las proximidades del tercer milenio, la humanidad se encuentra<br />

en el trance de un proceso de cambio sin precedentes, « que no podrá<br />

tener lugar en el sentido de la salvación, más que en virtud de una<br />

cultura nueva, de dimensiones planetarias ». 17<br />

A la Iglesia en <strong>La</strong>tinoamerica, y en particular a la Iglesia que pere­<br />

grina en Chile y a esta noble Nación, en la vigilia de las celebraciones<br />

del V Centenario del comienzo de la evangelización del continente ame­<br />

ricano, se le pide su aporte original en la formación de una síntesis<br />

renovada que ofrezca respuestas adecuadas a la (( nueva época de la<br />

historia humana ». 18<br />

Al agradecer vuestra presencia, deseo reiterar mi profunda estima<br />

por la labor que desempeñáis en favor de la cultura y como constructo­<br />

res de la sociedad, a la vez alentaros en vuestros esfuerzos por hacer<br />

de nuestro mundo un lugar más fraterno, humano y acogedor y, por<br />

lo mismo, más digno de Dios.<br />

Elevo mi plegaria al Altísimo para que os conceda la fuerza necesa­<br />

ria para seguir trabajando al servicio de Chile. A todos los presentes,<br />

a vuestras familias y a las instituciones que representáis imparto con<br />

afecto mi Bendición Apostólica.<br />

* * *<br />

Iacopoli, ob decretos Ven. Servae Dei Teresiae ex Andis Beatorum caeli­<br />

tum honores.*<br />

1. (( Quedan la fe, la esperanza, el amor : estas tres. <strong>La</strong>s más grande<br />

es el amor »- 1<br />

Estas palabras de San Pablo, en las que culmina su « himno a la<br />

caridad » resuenan con tonos nuevos en esta celebración eucaristica.<br />

17 Discurso al mundo de la cultura, Florencia, 18 octubre 1986, n. 8.<br />

18 Cf. Gaudium et spes, n. 54.<br />

* Die 3 m. Aprilis a. 1987.<br />

' / Cor 13, 13.


164 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Si, « la mas grande es ei amor ».<br />

Son palabras que se hicieron vida en la persona de sor Teresa de los<br />

Andes, que hoy he tenido la gracia y el gozo de proclamar Beata.<br />

Hoy, amadísimos hermanos y hermanas de Santiago y de Chile, es<br />

un día grande en la vida de vuestra Iglesia y de vuestra nación.<br />

Hija predilecta de la Iglesia chilena, sor Teresa es ensalzada a la<br />

gloria de los altares en la patria que la vio nacer. El Pueblo de Dios<br />

peregrino encuentra en ella un guía para su caminar hacia la meta de<br />

la Jerusalén celestial.<br />

Deseo dirigir mi cordial saludo a los hermanos en el Episcopado<br />

aquí presentes, en particular al señor cardenal arzobispo de esta querida<br />

arquidiócesis. Saludo igualmente a las autoridades, al prepósito general<br />

de los Carmelitas Descalzos, y a los sacerdotes, religiosos, religiosas<br />

y amadísimos fieles de esta Iglesia que peregrina en Chile y que hoy se<br />

alegra en torno a una joven, una religiosa carmelita, modelo de virtud.<br />

Movidos por la fe, la esperanza y el amor, caminamos como pere­<br />

grinos hacia Dios que es Amor, y nuestra alma se llena de gozo al<br />

comprobar que esta peregrinación espiritual tiene su corona en la<br />

gloria, a la que Cristo nuestro Señor desea conducirnos a todos.<br />

Hemos escuchado al principio un breve perfil biográfico de sor Teresa<br />

de los Andes, una joven chilena, símbolo de la fe y de la bondad<br />

de este pueblo ; una carmelita descalza, arrebatada para el reino de los<br />

cielos en la primavera de su vida; una primicia de santidad del Carmelo<br />

Teresiano en América <strong>La</strong>tina.<br />

En sus breves escritos autobiográficos nos ha dejado el testamento<br />

de una santidad sencilla y accesible, centrada en lo esencial del Evan­<br />

gelio : amar, sufrir, orar, servir.<br />

El secreto de su vida volcada hacia la santidad está cifrado en una<br />

familiaridad con Cristo, presente y amigo, y con la Virgen María,<br />

Madre cercana y amorosa.<br />

2. Teresa de los Andes experimentó desde muy niña la gracia de<br />

la comunión con Cristo, que se fue desarrollando progresivamente en<br />

ella con el encanto de su juventud, llena de vitalidad y de jovialidad, en<br />

la que no faltó, como hija de su tiempo, el sentido del sano esparci­<br />

miento y del deporte, el contacto con la naturaleza. Era una joven<br />

alegre y dinámica; una joven abierta a Dios. Y TJios hizo florecer en<br />

ella el amor cristiano, abierto y profundamente sensible a los problemas<br />

de su patria y a las aspiraciones de la Iglesia.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 165<br />

EI secreto de su perfección, como no podía ser menos, es el amor.<br />

Un amor grande a Cristo, por quien se siente fascinada y que la lleva<br />

a consagrarse a El para siempre, y a participar en el misterio de su<br />

pasión y de su resurreción. Siente a la vez un amor filial a la Virgen<br />

María que la inclina a imitar sus virtudes.<br />

Para ella Dios es alegría infinita. He ahí el nuevo himno del amor<br />

cristiano que brota espontáneo del alma de esta joven chilena, en cuyo<br />

rostro glorificado adivinamos la gracia de la transformación en Cristo,<br />

en virtud de ese amor que es comprensivo, servicial, humilde, paciente.<br />

Un amor que no destruye los valores humanos sino que los eleva y<br />

transfigura.<br />

Sí. Como dice Teresa de los Andes : « Jesús es nuestro gozo infinito ».<br />

Por eso la nueva Beata es un modelo de vida evangélica para la juven­<br />

tud de Chile. Ella, que llegó a practicar con heroísmo las virtudes<br />

cristianas transcurrió los años de su adolescencia y de su juventud en<br />

los ámbitos normales de una joven de su tiempo : en su vida de cada<br />

día se ejercitó en la piedad y en la colaboración eclesial como cate­<br />

quista, en la escuela, entre sus amigos y amigas, en las obras de mise­<br />

ricordia, en los momentos de solaz y de recreo. Su vida ejemplar se<br />

reviste de humanismo cristiano con el sello inconfundible de la inteli­<br />

gencia viva, de la delicadeza premurosa, de la capacidad creadora del<br />

pueblo chileno. En ella se expresa el alma y el carácter de vuestra patria<br />

y la perenne juventud del Evangelio de Cristo, que entusiasmó y atrajo<br />

a sor Teresa de los Andes.<br />

3. <strong>La</strong> Iglesia proclama hoy Beata a sor Teresa de los Andes y, a<br />

partir de este día, la venera y la invoca con este título.<br />

Beata, dichosa, feliz, es la persona que ha hecho de las bienaven­<br />

turanzas evangélicas el centro de su vida; que las ha vivido con inten­<br />

sidad heroica.<br />

De esta forma, nuestra Beata, habiendo puesto en práctica las bie­<br />

naventuranzas, encarnó en su vida el ejemplo más perfecto de la san­<br />

tidad que es Cristo.<br />

En efecto, Teresa de los Andes irradia la dicha de la pobreza de<br />

espíritu, la bondad y mansedumbre de su corazón, el sufrimiento escon­<br />

dido con que Dios purifica y santifica a sus elegidos. Ella tiene hambre<br />

y sed de justicia, ama a Dios intensamente y quiere que Dios sea amado<br />

y conocido por todos. Dios la hizo misericordiosa en su inmolación<br />

total por los sacerdotes y por la conversión de los pecadores ; pacífica y


166 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

conciliadora, sembrando a su alrededor la comprensión y el diálogo.<br />

En ella se refleja, sobre todo, la bienaventuranza de la pureza de co­<br />

razón. En efecto, se entregó a Cristo totalmente y Jesús le abrió los<br />

ojos a la contemplación de sus misterios.<br />

Dios le concedió, además, gustar el gozo sublime de vivir antici­<br />

padamente en la tierra la bienaventuranza y la alegría de la comunión<br />

con Dios en el servicio al prójimo.<br />

Este es su mensaje : Sólo en Dios se encuentra la felicidad ; sólo<br />

Dios es alegría infinita. ¡ Joven chilena, joven latinoamericana, descubre<br />

en sor Teresa la alegría de vivir la fe cristiana hasta sus últimas con­<br />

secuencias ! ¡ Tómala como modelo !<br />

4. En nuestra Misa de hoy, en la que elevamos al honor de los<br />

altares a una hija predilecta de Chile, oramos de un modo particular<br />

por la reconciliación. En el Salmo responsorial, hemos invocado a<br />

Dios con estas palabras :<br />

« Muéstranos, Señor, tu misericordia y danos tu salvación. <strong>La</strong><br />

misericordia y la fidelidad se encuentran, la justicia y la paz se besan ». 2<br />

<strong>La</strong> actuación de la reconciliación, que en la santa Misa tiene su<br />

expresión en el acto penitencial inicial y en el rito de la paz, sigue<br />

siendo como un clamor de los hombres y de los pueblos al Dios de la<br />

Alianza. A ese Dios que ha reconciliado consigo mismo toda la huma­<br />

nidad en Cristo, su Unigénito, muerto en la cruz. Ese Dios ha encomen­<br />

dado a los Apóstoles y a la Iglesia el ministerio de la reconciliación. 3<br />

Como señalaba en mi Exhortación Apostólica Reconciliatio et pae­<br />

nitentia: (( A toda la comunidad de los creyentes, a todo el conjunto<br />

de la Iglesia, le ha sido confiada la palabra de reconciliación, esto es,<br />

la tarea de hacer todo lo posible para dar testimonio de la reconcilia­<br />

ción y llevarla a cabo en el mundo ... En conexión íntima con la misión<br />

de Cristo se puede, pues, condensar la misión ... de la Iglesia en la tarea<br />

—para ella central— de la reconciliación del hombre : con Dios, consigo<br />

mismo, con los hermanos, con todo lo creado )). 4 Pero no podemos olvidar<br />

que la reconciliación es un don de Dios, es un fruto de la gracia « de<br />

Cristo redentor, reconciliador, que libera al hombre del pecado en todas<br />

sus formas ». s<br />

2 Sal 84, 8. 11.<br />

3 Cf. 2 Cor 5, 18 s.<br />

4 N. 8.<br />

5 Ibid.. 7.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 167<br />

Por su parte, la Iglesia vive en la celebración de la Eucaristía la<br />

forma más intensa y expresiva de su condición de ser comunidad recon­<br />

ciliada y sacramento de comunión del hombre con Dios y con el género<br />

humano. 6 En efecto, la celebración de la Eucaristía requiere la volun­<br />

tad firme de reconciliación y de perdón. Por eso, en nuestra plegaria<br />

pedimos al Padre celestial que perdone nuestras ofensas, y atestigua­<br />

mos la sinceridad de nuestra súplica perdonando por nuestra parte a<br />

quienes nos han ofendido. 7<br />

El nuevo espíritu del Reino de Dios que Jesús nos revela, nos lo<br />

expresa también en esta exhortación que la comunidad cristiana medi­<br />

taría siempre en un contexto eucaristico : ((Si, pues, al presentar tu<br />

ofrenda en el altar te acuerdas entonces de que un hermano tiene algo<br />

contra ti, deja tu ofrenda allí, delante del altar, y vete primero a recon­<br />

ciliarte con tu hermano : luego vuelve y presenta tu ofrenda ». 8<br />

Vemos, por tanto, amadísimos hermanos, cuan exigente es la llama­<br />

da del Señor a la reconcilación fraterna. En una humanidad surcada<br />

por tantas divisiones, que tiene su causa última en el pecado, la recon­<br />

ciliación es una necesidad, e incluso, una condición de supervivencia:<br />

Si la paz y la concordia no brillan entre los pueblos, los conflictos<br />

pueden adquirir proporciones de verdadera tragedia.<br />

5. En esta ceremonia de Beatificación de sor Teresa de los Andes<br />

quiero dar, con toda mi alma, gracias al Señor porque, mediante el<br />

espíritu de diálogo y reconciliación, fue preservada la paz entre dos<br />

naciones hermanas, Chile y Argentina, con la solución del diferendo<br />

sobre la zona austral. Gracias sean dadas al Padre misericordioso por<br />

haber sostenido al Sucesor de Pedro y a sus colaboradores en sus es­<br />

fuerzos durante la Mediación. Gracias sean dadas al Señor de la his­<br />

toria por haber inspirado a los gobernantes y a estos dos pueblos her­<br />

manos sentimientos de paz y entendimiento que evitaron tantos sufri­<br />

mientos, tanta efusión de sangre y unas consecuencias imprevisibles<br />

para todo el continente americano.<br />

6. Y ahora me vais a permitir que os hable, al igual que lo hice en<br />

mi encuentro con el Episcopado chileno, de la reconciliación interna,<br />

es decir, dentro de vuestra patria.<br />

Ciertamente, está presente en el ánimo de todos la persuasión de que<br />

6 Cf. Lumen gentium, 1.<br />

7 Cf. Mt 6, 12.<br />

8 Mt 5, 23-24.


168 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

es imprescindible una atmósfera de diálogo y de concordia, lo cual, por<br />

otra parte, no es ajeno a la reconocida tradición democrática del noble<br />

pueblo chileno. Concuerda asimismo con esta trayectoria de vuestro<br />

país la convicción, arraigada en las conciencias, de que la reconcilia­<br />

ción se expresa en la convergencia de las voluntades hacia el logro del<br />

bien común, hacia ese alto objetivo que confiere significado propio y<br />

su razón de ser a las funciones de la comunidad política, como nos<br />

enseña el Concilio Vaticano II :


Acta Ioannis Pauli Pp. II<br />

cia esa reconciliación, que implica para todos una conciencia más viva<br />

de la dignidad humana.<br />

<strong>La</strong> búsqueda del bien común exige también el rechazo de toda<br />

forma de violencia y de terrorismo —viniere de donde viniere— que<br />

precipitan a los pueblos en el caos. <strong>La</strong> reconciliación, como la propone<br />

la Iglesia, es el camino genuino de la liberación cristiana, sin el recurso<br />

al odio, a la lucha programada de clases, a las represalias, a la dialéc­<br />

tica inhumana, que no ve en los demás a hermanos, hijos del mismo<br />

Padre, sino a enemigos que hay que combatir. No nos cansaremos de<br />

repetir en todas partes que la, violencia no es cristiana ni evangélica, ni<br />

camino para solucionar las dificultades reales de los individuos o de<br />

los pueblos.<br />

En este parque, que lleva el nombre de uno de los más ilustres pa­<br />

dres de la patria, quiero manifestar mi aliento y mi apoyo a los esfuer­<br />

zos en favor de la concordia por parte del Episcopado chileno ; y en par­<br />

ticular, al Pastor de esta arquidiócesis por sus apremiantes llamadas<br />

a la pacificación y al entendimiento, y por su enérgica condena de la<br />

violencia y del terrorismo.<br />

8. Trabajar por la reconciliación supone un amor universal, paciente<br />

y generoso, firme en la proclamación de la verdad, e inflexible en<br />

resistir a toda clase de violencia.<br />

Tiene como fundamento la misión misma de la Iglesia que proclama<br />

la comunión de los hijos de Dios en una misma familia, el respeto a los<br />

hermanos, especialmente a los más necesitados, el trabajar por el bien<br />

común.<br />

Ante esta perspectiva, la Iglesia en Chile no puede renunciar a la<br />

tarea de convencer y de unir a todos los chilenos en un empeño conjunto<br />

de solidaridad y de participación para lograr el bien de la patria.<br />

Como han proclamado vuestros obispos : « Chile tiene vocación de<br />

entendimiento y no de enfrentamiento ». No se puede progresar agudi­<br />

zando las divisiones. Es la hora del perdón y de la reconciliación.<br />

« Dejaos reconciliar con Dios », 13 nos exhorta San Pablo. Esta<br />

búsqueda de la paz con Dios, en la que insiste el Apóstol, es una labor<br />

que no admite pausa; es un programa de vida que tiene que ir enrai-<br />

zándose cada vez más en las conciencias de todos hasta el final de los<br />

tiempos.<br />

13 Cf. 2 Cor 5, 20.<br />

12-A.A.S.<br />

169


170<br />

Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Para conseguir dicha meta, nuestro camino está iluminado por el<br />

estilo de vida de las bienaventuranzas.<br />

Hay acuerdo en la verdad cuando confesamos sin temor que el reino<br />

de Dios pertenece a los pobres de espíritu ; cuando los tristes son con­<br />

solados, cuando los pacíficos rigen los destinos del mundo, cuando se<br />

ejerce la compasión y la misericordia.<br />

Hay verdadera reconciliación entre los hijos de un mismo pueblo,<br />

cuando con el aporte de un diálogo abierto y sincero desaparecen prejui­<br />

cios y recelos, cuando hombres y mujeres —limpios de corazón— se<br />

esfuerzan en sentir, hablar y actuar como artesanos de paz. Entonces<br />

Dios los llama hijos suyos y los colma de felicidad.<br />

Hay concordia de mentes y voluntades cuando, por amor a la justicia<br />

y a la verdad, se respeta la dignidad de cada persona y se aprende la<br />

sabiduría de la cruz, experimentando el precio y la razón profunda del<br />

amor y del perdón, en comunión con Cristo.<br />

Sufrir a causa del amor, de la verdad, de la justicia, es el signo de<br />

la fidelidad al Dios de la vida y de la esperanza. Es la bienaventuranza<br />

de los que por Cristo sufren, caen en tierra como los granos de trigo<br />

y son promesa de vida y de resurrección.<br />

He ahí cómo se construye el futuro, mediante un amor paciente y<br />

comprensivo que cree y espera siempre, porque se fía de Dios que tiene<br />

en sus manos los hilos de la historia.<br />

9. Queridos hermanos y hermanas, hijos e hijas de la patria chilena.<br />

En este día elevo mi oración al Señor, junto con todos vosotros,<br />

pidiéndole por el bien inestimable de la reconciliación, por el don de la<br />

paz y de la justicia para toda vuestra sociedad.<br />

(( El fruto de la justicia es la paz ». 14<br />

El Evangelio de las bienaventuranzas es la carta magna del reino<br />

de Dios. <strong>La</strong>s palabras de Jesús suenan como una invitación y un desa­<br />

fío a optar por el camino evangélico de la paz, que es fruto de la justi­<br />

cia, contra toda tentación de violencia, con la paciencia y la eficacia<br />

de quien sabe construir la paz, creando las condiciones necesarias pa«ra<br />

renovar los corazones y reformar las estructuras injustas. Este es el<br />

estilo y el talante de los discípulos del Maestro de la paz y del amor.<br />

« Dichosos los que trabajan por la paz, porque ellos se llamarán hijos<br />

de Dios ». 15<br />

14 Is 32, 17.<br />

15 Mt 5, 9.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 171<br />

En esta Eucaristía hemos pedido al Señor su luz y su gracia « para<br />

que podamos construir perpetuamente la paz, basada en la justicia,<br />

en el amor y en la libertad ».<br />

<strong>La</strong> paz es un don de Dios, que el Papa implora con todos vosotros,<br />

por intercesión de Teresa de los Andes, a Aquel que es el Señor de<br />

todos, el Dios de la vida, el Príncipe de la Paz.<br />

10. « El es nuestra paz ». 16<br />

En Cristo Dios Padre ha reconciliado consigo a todo el género hu­<br />

mano, a todos los hijos e hijas del « primer Adán ».<br />

(( Tanto amó Dios al mundo, que le dio a su Hijo único, para que<br />

todo el que crea en El no perezca sino que tenga la vida eterna ». 17<br />

Los santos y las almas escogidas son testigos excepcionales de este amor<br />

del Padre.<br />

¡ Y la Beata Teresa de los Andes es uno de estos testigos !<br />

Hoy, mientras damos gracias al Señor para que inspire deseos de<br />

paz y reconciliación entre los hombres y los grupos sociales, implora­<br />

mos ardientemente el fruto maduro de esa reconciliación para vuestra<br />

patria. No olvidemos jamás que Cristo nos ha reconciliado con Dios en<br />

la perspectiva de la vida eterna.<br />

¡ No lo olvidemos !<br />

En este día dichoso para la nación chilena, porque sor Teresa ha<br />

sido elevada al honor de los altares, parece como si ella nos repitiera,<br />

como mensaje de vida, las palabras que aprendió de su padre y maestro<br />

San Juan de la Cruz : « donde no hay amor, ponga amor y sacará amor ».<br />

Aquí en la tierra permanecen la fe, la esperanza y el amor, éstas tres.<br />

Ellas nos conducen hacia la eternidad : a la salvación eterna en<br />

Dios Padre, Hijo y Espíritu Santo. A la unión con Dios. Con Dios que<br />

es Amor.<br />

Y por eso : la más grande es el amor.<br />

u Ef 2, 14.<br />

17 Jn 3, 16.<br />

# # *


172 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Iacobopoli, ad sodales oeconomici coetus pro America <strong>La</strong>tina et Insulis<br />

Caraibicis habita.*<br />

Excelencias, señoras y señores:<br />

1. Es para mí un gran placer tener este encuentro en la sede chilena<br />

de la (( Comisión Económica para América <strong>La</strong>tina y el Caribe )) y<br />

deseo, en primer lugar, expresar mi más cordial saludo y agradecimiento<br />

a todos los presentes ; en particular, al Señor Secretario Ejecutivo de<br />

la CEAL por la gentileza de invitarme y por sus amables palabras de<br />

bienvenida.<br />

Mi saludo se dirige igualmente a todo el personal de esta casa,<br />

centro principal de las Naciones Unidas en la región, a los señores<br />

representantes de organismos, agencias y entidades, así como a todos<br />

los distinguidos invitados.<br />

Mi presencia hoy aquí prolonga y reafirma la actitud de apoyo y<br />

colaboración que mis predecesores, de feliz memoria, han brindado a<br />

la Organización de las Naciones Unidas, y que yo mismo quise hacer<br />

patente desde el comienza de mi pontificado.<br />

2. Vuestra finalidad más importante es la de estudiar la situación<br />

económico-social de la región, formular y sugerir políticas económicas,<br />

y realizar proyectos de cooperación internacional, para bien de esta<br />

vastísima área del planeta, de cuya inicial evangelización nos prepa­<br />

ramos gozosamente a celebrar su quinto centenario.<br />

El solo enunciado de vuestra tarea permite ya comprender el gran<br />

interés que por ella siente la Iglesia. Compartimos un mismo problema<br />

bajo perspectivas que aunque sean diversas, no dejan de ser a un tiempo<br />

complementarias. En efecto, lo que constituye una preocupación para<br />

vuestro pensamiento, es también objeto de solicitud, de continuo desvelo<br />

para la Iglesia, cuya misión se centra en servir al hombre en la plenitud<br />

de sus dimensiones, como creatura de Dios y como destinatario de la<br />

salvación en Cristo. Es bajo la luz propia de la ley divina natural y<br />

de la doctrina social de la Iglesia que deseo en esta tarde reflexionar<br />

con vosotros acerca de algunos temas de particular urgencia, y que a<br />

todos nos afectan.<br />

3. Vuestros estudios señalan que, no obstante la diversidad de las<br />

economías nacionales, la crisis sufrida como conjunto, entre 1981 y 1985,<br />

* Die 3 m. Aprilis a. 1987.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 173<br />

ha sido la más seria y profunda del último medio siglo ; y que, a pesar<br />

de que no faltan signos de recuperación en el período más reciente,<br />

sin embargo queda en pie un hecho dramático : durante ese lapso de<br />

tiempo el producto interno bruto « per capita » de la región bajó de<br />

modo preocupante en términos reales, mientras que aumentaba consi­<br />

derablemente la población, y el servicio a la deuda externa se hacía más<br />

exigente. Indicáis también que, como era previsible, los sectores más<br />

duramente afectados por la crisis son los más pobres, y que el fenómeno<br />

de la pobreza crítica tiende a la (( repetición de sí mismo », como decís,<br />

en un desalentador « círculo vicioso ». Es cierto que no os habéis limi­<br />

tado a un diagnóstico solamente negativo. Me alegro de saber que veis<br />

posibilidades de reajuste y progreso ; las mismas, que con esperanzador<br />

denuedo, encerráis en la fórmula de un « círculo virtuoso », de sentido<br />

inverso, entre producción, empleo, crecimiento y equidad.<br />

4. Mas, el panorama general se presenta ciertamente sombrío. Al<br />

igual que yo, estoy seguro de que, tras el lenguaje conciso de cifras<br />

y estadísticas, vosotros descubrís el rostro viviente y doloroso de cada<br />

persona, de cada ser humano indigente y marginado, con sus penas y<br />

alegrías, con sus frustraciones, con su angustia y su esperanza en un<br />

futuro mejor.<br />

¡ Es el hombre, todo el hombre, cada hombre en su ser único e irre­<br />

petible, creado y redimido por Dios, el que se asoma con su rostro<br />

personalísimo, su pobreza y marginalidad indescriptiblemente concre­<br />

tas, tras la generalidad de las estadísticas! ¡Ecce homo .../<br />

5. Ante esta perspectiva de dolor, no puedo menos de dirigir un<br />

llamado a las autoridades públicas, a la iniciativa privada, a cuantas<br />

personas e instituciones de toda la región puedan oírme, y por supuesto<br />

a las Naciones más desarrolladas, convocándolas a ese formidable desa­<br />

fío moral que se formulaba hace un año en la Instrucción Libertatis<br />

conscientia, en los siguientes términos : « la elaboración y la puesta en<br />

marcha de programas de acción audaces con miras a la liberación socio­<br />

económica de millones de hombre y mujeres cuya situación de opresión<br />

económica, social y política es intolerable ».*<br />

A este respecto, y en línea de principio, se os plantea un primer<br />

problema en relación con el protagonismo del Estado y de la empresa<br />

privada. Como presupuesto doctrinal, me limitaré a recordar un pos-<br />

1 N. 81.


174 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

tulado bien conocido de la enseñanza de la Iglesia en materia social :<br />

la relación de subsidiaridad. El Estado no debe suplantar la iniciativa<br />

y la responsabilidad que los individuos y los grupos sociales menores<br />

son capaces de asumir en sus respectivos campos ; al contrario, debe<br />

favorecer activamente esos ámbitos de libertad ; pero, al mismo tiempo,<br />

debe ordenar su desempeño y velar por su adecuada inserción en el<br />

bien común.<br />

Dentro de ese marco caben figuras muy diversas de correlación<br />

entre la autoridad pública y la iniciativa privada. De cara al drama<br />

de la extrema pobreza, importa sobremanera que entre ambas instan­<br />

cias exista una mentalidad de decidida cooperación. ¡ Trabajad unidos,<br />

integrad vuestros esfuerzos, no antepongáis un factor ideológico o un<br />

interés de grupo a la indigencia del más pobre !<br />

6. El desafío de la miseria es de tal magnitud, que para superarlo<br />

hay que recurrir a fondo al dinamismo y a la creatividad de la empresa<br />

privada, a toda su potencial eficacia, a su capacidad de asignación<br />

eficiente de los recursos y a la plenitud de sus energías renovadoras.<br />

<strong>La</strong> autoridad pública, por su parte, no puede abdicar de la dirección<br />

superior del proceso económico, de su capacidad para movilizar las<br />

fuerzas de la nación, para sanear ciertas deficiencias características<br />

de las economías en desarrollo, y en suma, de su responsabilidad final<br />

con vistas al bien común de la sociedad entera.<br />

Pero Estado y empresa privada están constituidos finalmente por<br />

personas. Quiero subrayar esta dimensión ética y personalista de los<br />

agentes económicos. Mi llamado, pues, toma la forma de un impera­<br />

tivo moral : ¡ sed solidarios por encima de todo ! Cualquiera que sea<br />

vuestra función en el tejido de la vida económico-social, j construid<br />

en la región una economía de la solidaridad ! Con estas palabras pro­<br />

pongo a vuestra consideración lo que en mi último Mensaje de la<br />

Jornada Mundial de la Paz llamé « un nuevo tipo de relación : la<br />

solidaridad social de todos ». 2 A este propósito, deseo repetir hoy aquí<br />

la convicción expresada en el reciente documento de la Comisión Pon­<br />

tificia « Iustitia et Pax » sobre la deuda externa : « Una cooperación<br />

que supere los egoísmos colectivos y los intereses particulares, puede<br />

permitir una gestión eficaz de la crisis del endeudamiento y, más en<br />

general, señalar un progreso en el camino de la justicia económica<br />

internacional ». 3<br />

2 N. 2.<br />

3 Introd.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 175<br />

7. <strong>La</strong> solidaridad como actitud de fondo implica, en las decisiones<br />

económicas, sentir la pobreza ajena como propia, hacer carne de uno<br />

mismo la miseria de los marginados y, a la vista de ello, actuar con<br />

rigurosa coherencia.<br />

No se trata sólo de la profesión de buenas intenciones sino también<br />

de la decidida voluntad de buscar soluciones eficaces en el plano técnico<br />

de la economía, con la clarividencia que da el amor y la creatividad<br />

que brota de la solidaridad.<br />

Creo que en esa economía solidaria ciframos todos nuestras mejores<br />

esperanzas para la región. Los mecanismos económicos más adecuados<br />

son algo así como el cuerpo de la economía ; el dinamismo que les da<br />

vida y los torna eficaces —su « mística interna »— debe ser la solida­<br />

ridad. No otra cosa significa, por lo demás, la reiterada enseñanza<br />

de la Iglesia sobre la prioridad de la persona sobre las estructuras, de<br />

la conciencia moral sobre las instituciones sociales que la expresan.<br />

Vuestros informes técnicos merecen para mí una doble conside­<br />

ración. Por una parte, el hecho de que no se divisen soluciones de<br />

fondo a la extrema pobreza sin un aumento substancial de la produc­<br />

ción y, por tanto, un sostenido impulso del desarrollo económico de la<br />

región entera. Por otra parte, el que esa solución, en virtud de su largo<br />

plazo y de su dinámica interna, sea del todo insuficiente de cara a las<br />

urgencias inmediatas de los más desposeídos. <strong>La</strong> situación de éstos está<br />

pidiendo medidas extraordinarias, socorros impostergables, subsidios<br />

imperiosos. ¡ Los pobres no pueden esperar ! Los que nada tienen no<br />

pueden aguardar un alivio que les llegue por una especie de rebalse de<br />

la prosperidad generalizada de la sociedad.<br />

Sé bien que ambos imperativos dentro de la enorme complejidad del<br />

fenómeno económico, son sumamente difíciles de combinar, de manera<br />

que no se anulen entre sí sino que, por el contrario, se potencien recí­<br />

procamente. El Pastor que os habla no tiene soluciones técnicas que<br />

ofrecer al respecto : ellas son de vuestra incumbencia como expertos.<br />

El Padre común de tantos hijos desheredados está convencido de que su<br />

adecuada articulación en una política económica coherente es posible,<br />

debe ser posible, con la convergencia de tantas voluntades moralmente<br />

solidarias y, por eso mismo, técnicamente creativas.<br />

8. Me consuela saber que vuestros últimos estudios contemplan las<br />

estrategias para la conjunción de ambos imperativos económicos, el de<br />

largo plazo y el de urgencia inmediata. También me alegra saber que,


176 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

en el centro mismo de tales estrategias, situáis la meta prioritaria de<br />

superar los altos índices de desempleo de tantos países de la región.<br />

A las políticas de reducción del desempleo y de creación de nuevas<br />

fuentes de trabajo se ha de dar una prioridad indiscutible. Dicha prio­<br />

ridad, como se muestra en vuestros informes, podría decirse que tiene<br />

a su favor incluso razones puramente técnicas : entre la creación de<br />

trabajo y el desarrollo económico hay una relación recíproca, una causa­<br />

lidad mutua, una dinámica fundamental del


Acta Ioannis- Pauli Pp. II 177<br />

persona humana. !Que los Estados, los grupos intermedios, los indi­<br />

viduos, las instituciones, las múltiples formas de la iniciativa privada,<br />

concentren sus mejores esfuerzos en la promoción educacional de la<br />

región entera !<br />

<strong>La</strong>s causas morales de la prosperidad son bien conocidas a lo largo<br />

de la historia. Ellas residen en una constelación de virtudes : laborio­<br />

sidad, competencia, orden, honestidad, iniciativa, frugalidad, ahorro,<br />

espíritu de servicio, cumplimiento de la palabra empeñada, audacia;<br />

en suma, amor al trabajo bien hecho. Ningún sistema o estructura<br />

social puede resolver, como por arte de magia, el problema de la<br />

pobreza al margen de estas virtudes; a la larga, tanto el diseño como<br />

el funcionamiento de las instituciones reflejan estos hábitos de los<br />

sujetos humanos, que se adquieren esencialmente en el proceso educa­<br />

tivo y conforman una auténtica cultura laboral.<br />

10. Finalmente, permitidme una palabra a propósito del importante<br />

trabajo desarrollado por el Centro <strong>La</strong>tinoamericano de Demografía<br />

(CELADE), organismo de la CEPAL. Sé bien que el aumento de la<br />

población parece sumarse a los problemas ya reseñados de la región y<br />

sentirse como una pesada carga. Os repetiré, a este propósito, las cono­<br />

cidas palabras del Papa Pablo VI a la FAO en 1970 : « Ciertamente,<br />

ante las dificultades que hay que superar, existe la gran tentación de<br />

usar la autoridad para disminuir el número de los comensales más que<br />

multiplicar el pan a repartir ».<br />

Aun dentro del problemático contexto de la economía, la vida<br />

humana conserva, en su núcleo más íntimo y sagrado, ese carácter<br />

intangible que a nadie es dado manipular sin ofensa a Dios y daño<br />

de la sociedad entera. Defendámoslo a toda costa ante la facilidad de<br />

las « soluciones » fundadas en la destrucción. ¡ No a la anulación arti­<br />

ficial de la fecundidad ! ¡ No al aborto ! ¡ Sí a la vida ! ¡ Sí a la paterni­<br />

dad responsable !<br />

El desafío demográfico, como todo desafío humano, es ambivalente<br />

y ha de llevarnos a redoblar esa concentración, que antes formulé, de<br />

las mejores fuerzas de la solidaridad humana y de la creatividad colec­<br />

tiva, para convertir el crecimiento de la población en una formidable<br />

potencia de desarrollo económico social, cultural y espiritual.<br />

11. De muchos otros temas, comunes a la CEPAL y a la <strong>Sede</strong> Apos­<br />

tólica, hubiera deseado hablaros en esta reunión. He querido centrarme


178 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

en la extrema pobreza, que está en el centro mismo de vuestra soli­<br />

citud, y que es una dolorosa espina clavada en mi corazón de Padre y<br />

Pastor de tantos fieles, en los amadísimos países de esta vasta región<br />

del mundo.<br />

Os reitero mi agradecimiento por vuestra amable invitación, que he<br />

aceptado con sumo gusto. Y elevo mi plegaria a Dios Padre Todo­<br />

poderoso, a Jesucristo, Señor de la historia, y al Espíritu Santo Vivi­<br />

ficador, mediante la intercesión de Nuestra Señora de Guadalupe, Pa­<br />

trona de América <strong>La</strong>tina, para que sobreabunden las luces y las ener­<br />

gías de lo alto sobre cuantos os preocupáis del progreso económico y<br />

social de los países en desarrollo, de tal modo que sea posible esta<br />

magnánima concentración de inteligencias, voluntades y trabajo crea­<br />

dor, exigida imperiosamente por la actual encrucijada de los países de<br />

América <strong>La</strong>tina y el Caribe.<br />

¡ Alabado sea Jesucristo !<br />

* * *<br />

Temuci, ad autochtones et agrícolas habita.*<br />

Queridos hermanos y hermanas:<br />

1. Mi corazón se siente feliz al encontrarme hoy con los habitantes<br />

de <strong>La</strong> Frontera en esta ciudad de Temuco, y presidir esta celebración<br />

de la Palabra junto a vuestros Pastores, el Señor Obispo de Temuco<br />

y el Vicario Apostólico de la Araucanía, con los otros hermanos en el<br />

episcopado y con tantos sacerdotes que con generosa entrega ejercen<br />

su ministerio entre vosotros. En esta tierra de la Araucanía, de la<br />

espiga y del copihue, es una gran dicha para mí compartir con los pre­<br />

sentes esta celebración de fe y de amor. En modo particular me alegro<br />

de saludar al pueblo mapuche, que cuenta con su lengua, su cultura<br />

propia y sus tradiciones peculiares como valores característicos dentro<br />

de la nación chilena.<br />

Mi afecto y mi palabra quisiera abrazar en este día, de un modo<br />

especial, a todos los campesinos de Chile, que con su trabajo abnegado<br />

contribuyen al bien común de todos los chilenos y que encarnan en su<br />

vida tantos valores humanos y cristianos.<br />

* Die 5 m. Aprilis a. 1987.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 179<br />

2. El mensaje del Papa se dirige a todos, porque todos, por encima<br />

de cualquier diferencia étnica a cultural, sois hijos de Dios; porque,<br />

como nos dice san Pablo, todos habéis sido igualmente « elegidos de<br />

Dios »* llamados a formar un solo Cuerpo, que es la Iglesia. 2 Como<br />

afirma el mismo Apóstol, refiriéndose a los pueblos y categorías de su<br />

tiempo, en Cristo « no hay griego y judío ; circuncisión e incircunci-<br />

sión ; bárbaro, escita, esclavo, libre, sino que Cristo es todo y en<br />

todos ». 3<br />

<strong>La</strong> fe, queridos hermanos y hermanas, supera las diferencias entre<br />

los hombres. <strong>La</strong> fe da vida a un nuevo pueblo : el pueblo de los hijos<br />

de Dios. Sin embargo, aun superando las diferencias, la fe no las<br />

destruye sino que las respeta. <strong>La</strong> unidad de todos nosotros en- Cristo<br />

no significa, desde el punto de vista humano, uniformidad. Al con­<br />

trario, la Iglesia, la familia de Dios, de la que todos nosotros formamos<br />

parte, se siente enriquecida al acoger la múltiple diversidad y variedad<br />

de todos sus miembros.<br />

Por eso, el Papa, hoy desde Temuco, alienta a los mapuches a que<br />

conserven con sano orgullo la cultura de su pueblo : las tradiciones y<br />

costumbres, el idioma y los valores propios. El hombre es imagen y<br />

semejanza de Dios ; por esto mismo, el amor de Cristo a los hombres<br />

alcanza también a todas las múltiples formas en las que el hombre se<br />

expresa conforme a esa imagen y semejanza. Al defender vuestra iden­<br />

tidad, no sólo ejercéis un derecho, sino que cumplís también un deber :<br />

el deber de transmitir vuestra cultura a las generaciones venideras,<br />

enriqueciendo, de este modo, a toda la nación chilena, con vuestros<br />

valores bien conocidos : el amor a la tierra, el indómito amor a la<br />

libertad, la unidad de vuestras familias.<br />

Sed conscientes de las ancestrales riquezas de vuestro pueblo y<br />

hacedlas fructificar. Sed conscientes, sobre todo, del gran tesoro que,<br />

por la gracia de Dios, habéis recibido : vuestra fe católica.<br />

A la luz de la fe en Cristo, lograréis que vuestro pueblo, fiel a sus<br />

legítimas tradiciones, crezca y progrese tanto en lo material como en lo<br />

espiritual, difundiendo así los dones que Dios le ha otorgado. Ilumi­<br />

nados siempre por la fe en Cristo, veréis en los demás hombres, por<br />

encima de cualquier diferencia de raza o cultura, a hermanos vuestros,<br />

1 Col 3, 15.<br />

2 Cf. Ibid.<br />

3 Ibid. 3, 11.


1<strong>80</strong> Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

y los sabréis comprender y querer. <strong>La</strong> fe agrandará vuestro corazón<br />

para que quepan en él todos los hombres, especialmente quienes for­<br />

man parte con vosotros de la Nación chilena ; a su lado y en unión con<br />

ellos habéis de trabajar solidariamente en favor de la patria y del bien<br />

común. Y esa misma fe llevará a todos los chilenos a amaros, a respetar<br />

vuestra indiosincrasia y a unirse con vosotros en la construcción de<br />

un futuro en el que todos sean parte activa y responsable, como co­<br />

rresponde a la dignidad humana y cristiana.<br />

3. En la lectura de la carta a los Colosenses que hace poco hemos<br />

escuchado, el Apóstol nos pide, en nombre de Cristo : « despojaos del<br />

hombre viejo con sus obras », 4 a la vez que nos manda : « revestios del<br />

hombre nuevo ». s<br />

¿Quiénes son este hombre viejo y este hombre nuevo de los que nos<br />

habla san Pablo? Hombre viejo es el hombre que no ha sido renovado<br />

por Cristo, el que aún se deja dominar por el pecado, por las pasiones<br />

y los vicios; el que vive según la carne, no según el espíritu. 6 Hombre<br />

nuevo, en cambio, es aquel cuyas obras son agradables al Señor,<br />

porque son conformes a la condición de hijo de Dios ; es decir, un<br />

hombre consciente de que en el bautismo ha nacido a una vida nueva<br />

y vive en la amistad con su Padre Dios.<br />

Viejo y nuevo son dos modos de vida que difícilmente pueden con­<br />

vivir en una misma persona. Ya en el bautismo hemos abandonado ese<br />

hombre viejo, pero las consecuencias del pecado original y de los<br />

pecados personales se dejan sentir en nuestro ser y en nuestro actuar.<br />

Por ello, esforzaos por eliminar de vuestras vidas cuanto os aparte de<br />

Dios y de los hermanos. Rechazad el odio y el rencor, las divisiones y<br />

los enfrentamientos, el alcoholismo, la droga, el ocio, la pereza, los<br />

desórdenes familiares, la infidelidad matrimonial, la falta de solida­<br />

ridad con los problemas de los demás y todo cuanto se opone al gran<br />

mandamiento del amor a Dios y al prójimo. Por el contrario, revestios<br />

de Cristo, esto es, « revestios de entrañas de misericordia, de bondad,<br />

humildad, mansedumbre, paciencia, soportándoos unos a otros y per­<br />

donándoos mutuamente, si alguno tiene queja contra otro (...) y por<br />

encima de todo esto, revestios del amor, que es el vínculo de la per­<br />

fección )). 7<br />

4 Ibid. 3, 9.<br />

5 Ibid. 3, 10.<br />

6 Cf. Rom 8, 8.<br />

7 Col 3, 12-14.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 181<br />

4. Amados hermanos y hermanas, sé que en la vida de los campe­<br />

sinos chilenos, y en particular en la del querido pueblo mapuche, exis­<br />

ten muchas dificultades y problemas. No pocas veces habéis sido objeto<br />

de injusticias y marginaciones. Recordad que en los tiempos lejanos de<br />

la conquista hubo sacerdotes, entre los que destaca la figura venerable<br />

de Fray Diego de Medellín, que elevaron su voz para hacer presente<br />

ante el Rey de España los atropellos de que eran objeto los indígenas.<br />

También hoy la Iglesia os quiere decididamente apoyar en vuestras<br />

demandas de respeto a vuestros legítimos derechos, sin dejar por ello<br />

de recordaros igualmente vuestros deberes.<br />

Por otra parte, no os dejéis seducir por quienes os ofrecen soluciones<br />

tentadoras e ilusorias a vuestros problemas, como son las del odio y la<br />

violencia, o la del abandono injustificado del campo y de sus valores<br />

propios, para encontraros a menudo con una vida aún más precaria<br />

y difícil en las ciudades. En ocasiones, vosotros mismos habéis denun­<br />

ciado que se pretende instrumentalizar políticamente vuestra situación,<br />

o que personas sin escrúpulos os hacen objeto de su afán de lucro, olvi­<br />

dando vuestra dignidad y vuestros derechos.<br />

No se me ocultan tampoco los problemas relacionados con la tenen­<br />

cia de la tierra, la seguridad social, el derecho de asociación, la capa­<br />

citación agrícola, la participación de los hombres del campo en los<br />

diversos aspectos de la vida nacional, la formación integral de vuestros<br />

hijos, la educación, la salud, la vivienda y tantas otras cuestiones que<br />

os hacen mirar al futuro con aprensión y desánimo. Algunos de estos<br />

problemas se hacen particularmente preocupantes en el pueblo mapuche,<br />

sobre todo los relacionados con las tierras de quienes se llaman pre­<br />

cisamente « hombres de la tierra », y con la conservación y promoción<br />

de su propio acervo cultural.<br />

Mas, no os dejéis abatir, no os atemoricéis por las dificultades,<br />

queridos campesinos y mapuches. En primer lugar, sed realistas. Ve­<br />

réis así los muchos motivos de esperanza que también hay en el área<br />

chilena. Vuestros valores y actitudes de hombres del campo, como son<br />

la sabiduría, característica de los que trabajan la tierra con sus manos<br />

y viven en contacto con la naturaleza, la capacidad de ser agradecidos<br />

y compartir con los demás, la sencillez de vuestras costumbres, la pie­<br />

dad popular con tantas manifestaciones antiguas y nuevas, el sentido<br />

de familia y tantas otras cualidades buenas que tenéis, son un tesoro<br />

que habéis de conservar y hacer fructificar en bien de toda la comunidad


182 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

nacional. Además, no faltan las iniciativas prometedoras qué, a todos<br />

los niveles, se esfuerzan por mejorar las condiciones de la vida rural.<br />

Sin embargo, mas allá de estos motivos que os permiten mirar con­<br />

fiadamente al futuro, llenaos de la esperanza cristiana en Dios,<br />

Nuestro Padre. No se trata sólo de la esperanza en el cielo, sino también<br />

en esta vida, que es camino para la eterna. No dudéis que a todos<br />

vosotros se dirigen las palabras de San Pablo : « Revestios, pues, como<br />

elegidos de Dios, santos y amados ». 8 No olvidéis, pues, que cada<br />

persona, cada hombre y cada mujer, cada joven, cada niño, cada<br />

anciano es un elegido de Dios, un ser al que Dios hace objeto de su<br />

amor infinito.<br />

« Y que la paz de Cristo presida vuestros corazones, pues a ella<br />

habéis sido llamados formando un solo Cuerpo )). 9 No permitáis que<br />

el temor, el desaliento, el rencor, la tristeza, se apoderen de vuestros<br />

corazones. « Como el Señor os perdonó, perdonaos también vosotros », 10<br />

nos exhorta San Pablo. No dejéis que prevalezca en vosotros el hombre<br />

viejo; por el contrario, « revestios del amor »." Ese amor, que os llevará<br />

a saber perdonar y que os dará la fuerza para que cada uno se empeñe<br />

seriamente en superarse y vencer los obstáculos.<br />

A veces os puede asustar la idea de que el amor no es la solución<br />

adecuada a vuestros problemas urgentes, y quizá sintáis la tentación<br />

del conformismo pasivo, dejando que otros resuelvan las dificultades<br />

que según os parece, superan vuestras fuerzas; o también del incon­<br />

formismo violento como vía para oponerse a las injusticias,. Ante tales<br />

tentaciones, el Papa os repite que el amor vence siempre. Poned como<br />

fundamento de vuestras vidas el amor, la paz de Cristo. Un amor y una<br />

paz, insisto, que no pueden quedar inoperantes, que no son pasivos,<br />

sino que se manifestarán en iniciativas, actividades, obras de solida­<br />

ridad en favor de vuestro pueblo y de las justas reivindicaciones.<br />

5. (( <strong>La</strong> palabra de Cristo habite en vosotros con toda su riqueza ;<br />

instruios y amonestaos con toda sabidura, cantad agradecidos a Dios<br />

en vuestros corazones con salmos, himnos y cánticos inspirados ». 12<br />

Estas son las exhortaciones que san Pablo dirigía a los cristianos de<br />

Colosas y que sintetizan el programa del cristiano como hombre nuevo.<br />

8 Col 3, 12.<br />

9 Ibid. 3, 15.<br />

10 Ibid 3, 13.<br />

11 Ibid. 3, 14.<br />

12 Ibid. 3, 16.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 183<br />

Os invito a cada uno a conservar siempre la palabra de Cristo, sus<br />

enseñanzas y mandamientos, para que guíen vuestras vidas. Que la<br />

palabra de Cristo « habite en vosotros con toda su riqueza », 13 de modo<br />

que ilumine siempre vuestro actuar, también cuando se trata de buscar<br />

solución a las cuestiones laborales y sociales. Descubrid la palabra de<br />

Cristo en toda su riqueza. Para ello, (( instruios y amonestaos con toda<br />

sabiduría », 14 acudiendo a los medios que la Iglesia y vuestros Pastores<br />

ponen a vuestro alcance : la catequesis para jóvenes y adultos, la pre­<br />

paración para la recepción de los sacramentos, las actividades apostó­<br />

licas, los grupos de oración y tantas otras iniciativas de promoción y<br />

vida cristiana.<br />

(( Cantad agradecidos a Dios en vuestros corazones con salmos,<br />

himnos y cánticos inspirados ». 15 Participad, con ánimo agradecido a<br />

Dios, en las celebraciones litúrgicas en vuestras parroquias y capillas,<br />

especialmente en el sacrificio de la Misa, para alabar a Dios Uno y<br />

Trino y confiarle las necesidades vuestras y de vuestras familias. Acer­<br />

caos con frecuencia a la confesión, que es el sacramento del perdón y<br />

de la misericordia de Dios. « Cantad agradecidos a Dios en vuestros<br />

corazones », 16 nos repite san Pablo. Practicad, bajo la guía de vuestros<br />

Pastores, las devociones cristianas que a lo largo del tiempo han venido<br />

a formar parte de la vida espiritual de vuestro pueblo, especialmente<br />

el rezo del Santo Rosario ; de esta forma, agradaréis a Nuestro Señor,<br />

obtendréis mucho bien para vuestras comunidades, y haréis que estén<br />

siempre vivas y actuales las manifestaciones de religiosidad popular<br />

aprobadas por la Iglesia.<br />

6. Quiero detenerme ahora en algunas consideraciones sobre la<br />

actividad que principalmente os ocupa, la misma que realizan millones<br />

de hombres de todo el mundo y la mayor parte de los habitantes de la<br />

Araucanía : el trabajo del campo. Vuestro trabajo, como he querido<br />

poner de relieve en otras ocasiones, es un quehacer noble y que enno­<br />

blece, pues os lleva a colaborar con Dios creador y a servir a los demás<br />

hombres. En efecto, con vuestra habilidad y esfuerzo continuáis la<br />

obra de la Creación, haciendo que la tierra produzca los frutos que<br />

servirán de alimento a los hombres, a vuestras familias y a la comu­<br />

nidad.<br />

13 Ibid.<br />

14 Ibid.<br />

15 Ibid.<br />

16 Ibid.


184 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Sin embargo, no es infrecuente que la sociedad no haga patente su<br />

reconocimiento a la dignidad de vuestro esfuerzo, ya que, mientras<br />

privilegia otros tipos de actividad laboral, no remunera suficiente­<br />

mente la vuestra. Como he afirmado en mi Encíclica sobre el trabajo,<br />

es preciso « volver a dar a la agricultura —y a los hombres del campo—<br />

el justo valor como base de una sana economía, en el conjunto del<br />

desarrollo de la comunidad social ». 17 Secundad vosotros este deseo del<br />

Papa, aunando vuestro esfuerzo solidario y pacífico para que la sociedad<br />

reconozca vuestros legítimos derechos. No cedáis ante las dificultades ;<br />

al contrario, creceos ante ellas, buscando, entre todos, los medios legí­<br />

timos para vencerlas. Esto ciertamente exigirá de vuestra parte empeño<br />

y sacrificio; os llevará a intensificar más vuestra formación humana y<br />

profesional ; os empujará a trabajar más y mejor ; os hará ser cada vez<br />

más solidarios entre vosotros y con todos los sectores laborales de la<br />

Nación. Así lograréis, para vosotros y para vuestros hijos, un futuro<br />

más digno, y sobre todo imitaréis la vida de trabajo de Jesús, el « hijo<br />

del artesano ». 18<br />

Por todo ello, deseo dirigirme a las instancias responsables en el<br />

ámbito de la agricultura chilena, para invitarles a poner todos los<br />

medios a su alcance en orden a aliviar los problemas que hoy aquejan<br />

al sector rural, de tal manera que los hombres y las mujeres del campo<br />

y sus familias puedan vivir en el modo digno que corresponde a su con­<br />

dición de trabajadores agrícolas y de hijos de Dios.<br />

A los empresarios agrícolas, quiero manifestarles mi aprecio por la<br />

tarea que desempeñan y, a la vez, pedirles encarecidamente un renovado<br />

esfuerzo, aun a costa de sacrificios, en la promoción humana y cristiana<br />

de la vida en el campo chileno. Haced lo posible para que todos los que<br />

trabajan con vosotros se sientan « en lo propio », buscando formas de<br />

participación que les abran un futuro mejor, de acceso progresivo a<br />

la propiedad, de mayor formación técnica y cultural, y que les permitan<br />

transmitir a sus hijos un patrimonio material, y sobre todo espiritual,<br />

que sea la base de su futuro mejor según los principios de la justicia.<br />

7. No puedo terminar este encuentro sin antes dirigirme a mis<br />

hermanos Obispos, sacerdotes, diáconos, religiosas y religiosos, a los<br />

fieles laicos, a cuantos colaboráis en la evangelización de la Araucanía<br />

17 <strong>La</strong>borem exercens, 21.<br />

18 Mt 13, 55.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 185<br />

y en la pastoral rural. El Papa, en nombre de Cristo y de la Iglesia,<br />

quiere agradeceros vuestra labor como sembradores de la buena semilla<br />

del Evangelio en el alma noble del campesino, del mapuche. A todos<br />

os dirijo la recomendación de San Pablo : (( Y por encima de todo esto,<br />

revestios del amor, que es el vínculo de la perfección ». 19 Que vuestro<br />

trabajo apostólico tenga siempre como fundamento a Cristo, fuente del<br />

amor que debe llenar nuestra vida. Revestios de sentimientos de caridad<br />

para comunicar a los hombres, vuestros hermanos, el amor. Seguid los<br />

ejemplo preclaros de tantos evangelizadores abnegados que os han pre­<br />

cedido, en particular en este Obispado de Temuco y en el Vicariato<br />

apostólico de la Araucanía, confiado al celo infatigable y bondadoso de<br />

los padres capuchinos.<br />

(( Y todo cuanto hagáis, de palabra o de obra, haced lo todo en el<br />

nombre del Señor Jesús, dando gracias por su medio a Dios Padre ». 20<br />

En nombre de Jesucristo sabréis perseverar en vuestra labor de llevar<br />

el Evangelio a todos los habitantes de esta tierra.<br />

Queridos campesinos y mapuches, también a vosotros os digo :<br />

« revestios del amor ». 21 Que las palabras de san Pablo resuenen<br />

siempre en vuestros corazones y se manifiesten en vuestras vidas. Esta<br />

es la petición que os invito a dirigir conmigo a Dios, repitiendo la<br />

Colecta de la Misa de este V Domingo de Cuaresma : « Señor, Dios<br />

Nuestro, te pedimos nos concedas vivir el mismo amor que llevó a tu<br />

Hijo a entregarse a la muerte por la salvación del mundo ».<br />

Por la intercesión de Nuestra Madre, <strong>Santa</strong> María —tan querida<br />

y venerada por vosotros— ¡ quiera Dios que en el campo chileno se abran<br />

surcos renovados para sembrar esperanzas de vida eterna ! y ¡ que el<br />

amor y la paz de Cristo presidan siempre vuestras vidas ! Amén.<br />

» Col 3, 14.<br />

20 Ibid. 3, 17.<br />

21 Ibid. 3, 14.<br />

13-A. A. S.<br />

* * *


186 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Viedmae, ad civiles Auctoritates et Christifideles congregatos habita.*<br />

1. (( El Espíritu del Señor está sobre mí<br />

porque me ha ungido.<br />

Me ha enviado para evangelizar a los pobres,<br />

para predicar a los cautivos la redención<br />

y devolver la vista a los ciegos,<br />

para dar la libertad a los oprimidos<br />

y promulgar un año de gracia del Señor w. 1<br />

Queridísimos hermanos y hermanas:<br />

Con estas palabras del profeta Isaías, leídas en la sinagoga de<br />

Nazaret, Jesús proclama los objetivos que contiene la misión recibida<br />

del Padre. « Me ha enviado para evangelizar a los pobres ». 2 Estas<br />

mismas palabras quisiera que resonaran hoy también dentro de voso­<br />

tros, que, por el Bautismo, habéis sido hechos partícipes de la misión<br />

evangelizadora de Cristo.<br />

Siento una gran alegría por haber podido venir hasta Viedma,<br />

centro de irradiación evangélica en la dilatada región patagónica,<br />

para manifestar el amor del Papa por todos y cada uno de vosotros.<br />

Deseo dirigir mi deferente saludo al Señor Presidente de la Repú­<br />

blica y a las Autoridades de la Nación aquí presentes. Mi saludo,<br />

junto con mi fraterno afecto, va igualmente al Pastor de esta diócesis<br />

de Viedma, y a los demás queridos hermanos en el episcopado, que<br />

participáis en nuestro encuentro, en ellos quiero saludar también a<br />

todos los demás fieles de la Patagonia : sacerdotes, religiosos y religio­<br />

sas, diáconos, catequistas y laicos.<br />

Esta visita pastoral desea llegar espiritualmente, y a través de los<br />

medios de comunicación, a todos los rionegrinos, neuquinos, chubu-<br />

tenses, santacruceños y frequinos. Mi mensaje de paz y esperanza en<br />

Cristo, mi sincero afecto y mis oraciones son igualmente para todos.<br />

Me dirijo en particular al noble pueblo mapuche y a todos los antiguos<br />

habitantes de esta vasta meseta : el Papa os lleva muy dentro de su<br />

corazón.<br />

<strong>La</strong> Iglesia se está disponiendo a celebrar el V o Centenario de la<br />

• Die 7 m. Aprilis a. 1987.<br />

1 Lc 4, 18-19.<br />

2 Ibid. 4, 18.


A.cta Ioannis Pauli Pp. II 187<br />

Evangelización de América <strong>La</strong>tina. Es, sin duda, el aniversario de un<br />

acontecimiento de gran relieve : la llegada de la fe a este continente.<br />

El Espíritu Santo nos urge a continuar la tarea evangelizadora, con<br />

nuevo ímpetu, en las condiciones del tiempo presente. Para la Iglesia<br />

entera en América <strong>La</strong>tina se abre una nueva etapa en la obra de evan­<br />

gelización. Por esto, como Pastor de la Iglesia universal, exhorto hoy<br />

a todos los miembros de la Iglesia que está en el Sur de la Argentina a<br />

que, bajo la guía de sus Pastores, asuman con responsabilidad su parte<br />

en esta gran misión : lograr que en todos los hijos e hijas de esta tierra<br />

brille la luz de Cristo, cada vez con mayor intensidad.<br />

El Espíritu estará sobre cada uno y hará posible esta gran obra,<br />

para la cual contáis con la ayuda maternal de María Auxiliadora,<br />

Patrona de la Patagonia.<br />

2. Vosotros, amadísimos hermanos, sois los continuadores de una<br />

magnifica tradición evangelizadora y misionera, que desde hace poco<br />

más de un siglo, se ha ido desarrollando admirablemente en estas tierras,<br />

gracias al constante celo apostólico de los salesianos, unido al de las<br />

hijas de María Auxiliadora. <strong>La</strong> implantación de la Iglesia en Pata­<br />

gonia está ligada a la actividad incansable y a la abnegación de aque­<br />

llos misioneros, hombres y mujeres, que dejaron su patria para venir a<br />

predicar el Evangelio y dar vida a numerosas obras de educación, de<br />

asistencia social, de promoción humana y cristiana.<br />

Entre ellos, no puedo menos de recordar a Monseñor Juan Cagliero,<br />

primer Vicario Apostólico de la Patagonia Septentrional, y a Monseñor<br />

José Fagliano, primer Prefecto Apostólico de la Patagonia Meridio­<br />

nal, la Tierra del Fuego y las Islas Malvinas. Doy gracias al Señor,<br />

con mucha emoción, por la entrega y dedicación de aquellos hombres<br />

y mujeres, que fueron los colaboradores de Dios en hacer realidad la<br />

visión profética de San Juan Bosco : la evangelización de la Patagonia.<br />

Viedma fue uno de los centros desde donde se impulsó aquella<br />

primera acción misionera. Desde esta misma ciudad os animo a seguir<br />

dando cumplimiento al mandato misional, propio de la Iglesia, de<br />

propagar la fe y la salvación de Cristo, 3 con la mirada puesta, en primer<br />

lugar, en todos los habitantes de estas tierras, pero sin olvidar al resto<br />

de vuestros hermanos argentinos e incluso al mundo entero, tan nece­<br />

sitado de la Buena Nueva.<br />

3 Ad gentes, 5.


188 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

¡<strong>La</strong> Iglesia de Dios está en la Patagonia, heredera de una tan<br />

rica tradición evangelizadora, ha de seguir siendo siempre misionera!<br />

3. Queridos hermanos y hermanas : no podéis quedaros indiferentes<br />

ante la salvación de los hombres.<br />

— Si creéis en Cristo, habréis de creer también en el programa de<br />

vida que él nos propone.<br />

— Si amáis a Cristo, habréis de amar a los que él ama y como él<br />

los ama.<br />

— Si estáis unidos a Cristo, os debéis sentir enviados por él y como<br />

él a anunciar el Evangelio a toda criatura.<br />

En el Evangelio que acabamos de escuchar, hemos oído cómo Jesús<br />

se da a conocer como Mesías, precisamente por la evangelización de los<br />

pobres, por el anuncio redentor a los cautivos, ciegos y oprimidos; es<br />

decir, por su amor preferencial a los más necesitados, También la<br />

Iglesia, a pesar de las debilidades y de los errores en que hayan podido<br />

incurrir algunos de sus hijos, ha manifestado siempre esa predilección<br />

por los pobres.<br />

<strong>La</strong> evangelización no sería auténtica si no siguiera las huellas de<br />

Cristo, que fue enviado a evangelizar a los pobres. Debéis hacer propia<br />

la compasión de Jesús por el hombre y la mujer necesitados. El autén­<br />

tico discípulo de Cristo se siente siempre solidario con el hermano que<br />

sufre, trata de aliviar sus penas —en la medida de sus posibilidades,<br />

pero con generosidad—; lucha para que sea respetada en todo instante<br />

la dignidad de la persona humana, desde el momento de la concepción<br />

hasta la muerte. No olvida nunca que la « misión evangelizadora tiene<br />

como parte indispensable la acción por la justicia y las tareas de pro­<br />

moción del hombre ». 4<br />

Sin embargo, el verdadero celo evangelizador se compadece sobre<br />

todo de la situación de necesidad espiritual —a veces extrema— en la<br />

que se debaten tantos hombres y mujeres. Pensad en cuantos todavía<br />

no conocen a Cristo, o bien tienen una imagen deformada de él, o han<br />

abandonado su seguimiento, buscando el propio bienestar en los atrac­<br />

tivos de la sociedad secularizada o a través del odioso enfrentamiento<br />

de las luchas ideológicas. Ante esa pobreza del espíritu, el cristiano<br />

no puede permanecer pasivo : ha de orar, dar testimonio de su fe en<br />

todo momento, y hablar de Cristo, su gran amor, con valentía y caridad.<br />

Y debe procurar que esos hermanos se acerquen o retornen al Señor<br />

4 Discurso en Puebla, 28 enero 1979, III. 2.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 189<br />

y a su Cuerpo místico, que es la Iglesia, mediante una profunda y<br />

gozosa conversión de sus vidas, que dé sentido y valor de eternidad a<br />

todo su caminar terreno.<br />

<strong>La</strong> primacía de esta atención a las formas espirituales de la pobreza<br />

humana, impedirá que el amor preferencial de Cristo por los pobres<br />

—del que participa la Iglesia— sea interpretado con categorías mera­<br />

mente socioeconómicas, y alejará todo peligro de injusta discrimina­<br />

ción en la acción pastoral.<br />

4. De modo especial deseo dirigir mi saludo en este día a los<br />

primitivos habitantes de la Patagonia. Dad gracias al Señor por los<br />

valores y tradiciones de vuestra cultura, y esforzaos en promoverla,<br />

al mismo tiempo que os empeñáis por avanzar en todos los aspectos<br />

de vuestra existencia.<br />

De cara a los problemas que os aquejan, quiero haceros en nombre<br />

de la Iglesia, un firme llamado a la esperanza; nuestro Señor —que<br />

siendo rico se hizo pobre para enriquecer a los hombres— es justo en sus<br />

designios, y si es grande el sufrimiento que permite a veces, mayor<br />

aún es la ayuda que nos otorga para que las lágrimas se conviertan en<br />

gracia redentora y evangelizadora.<br />

Mi llamado de esperanza se extiende a todos, y en particular a los<br />

que son responsables de la vida económica y política, para que, con<br />

empeño y sentido de justicia, aprovechéis todas las riquezas naturales<br />

de esta región y dirijáis eficazmente todas las energías al bien común<br />

de la Patagonia, de modo que se alcancen condiciones de vida cada<br />

vez más humanas, y, a pesar de los rigores de vuestro clima, se pueblen<br />

más y más estas dilatadas extensiones. A la vez, os animo a promover<br />

generosas y eficaces iniciativas de solidaridad con los más necesitados.<br />

Que nadie se sienta tranquilo mientras haya en vuestra patria un<br />

hombre, una mujer, un niño, un anciano, un enfermo, ¡ un hijo de<br />

Dios !, cuya dignidad humana y cristiana no sea respetada y amada.<br />

A todos los que padecéis necesidades —mapuches, emigrantes, y<br />

tantos otros en el campo y la ciudad— quiero manifestaros mi parti­<br />

cular afecto y recordaros que sois vosotros mismos los primeros respon­<br />

sables de vuestra promoción humana. No os dejéis llevar por el desá­<br />

nimo y la pasividad. Trabajad con empeño y constancia por obtener<br />

las condiciones del legítimo bienestar para vosotros y vuestras familias,<br />

y por participar cada vez más en las bienes de la educación y la cultura.<br />

Pero no empleéis, para lograr estos objetivos, las armas del odio y de


190 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

la violencia, sino las del amor y las del trabajo solidario, que son las<br />

únicas que conducen a metas de verdadera justicia y renovación.<br />

No olvidéis que más insidiosa que la pobreza material o las opre­<br />

siones, es la falta de dignidad humana en el actuar : y nadie os puede<br />

arrebatar esa dignidad. Dignidad significa magnanimidad, apertura<br />

de corazón, querer a todos sin discriminación de ningún género, perdo­<br />

nar a quienes os hayan ofendido.<br />

Queridos argentinos, con motivo de esta visita pastoral, os pido<br />

una profunda reconciliación fraterna que hunda sus raíces en la recon­<br />

ciliación de cada uno con Dios, nuestro Padre que destierre para<br />

siempre los odios y rencores en esta hermosa y hospitalaria tierra<br />

argentina, de modo que triunfe en todos los corazones la justicia y la<br />

paz de Cristo.<br />

5. Para que de veras resulte eficaz la nueva etapa de la evange­<br />

lización que el Señor espera de vosotros, debéis formar verdaderas<br />

comunidades cristianas, como las de nuestros primeros hermanos en<br />

la fe. 5 Se conseguirá de este modo una profunda renovación de todas<br />

las comunidades parroquiales, tal como queréis poner en marcha entre<br />

vosotros. Y si en el cumplimiento de su misión están impregnadas del<br />

amor a Dios, serán verdaderamente comunidades misioneras y servi­<br />

doras de los hombres.<br />

Para continuar y crecer en el estilo de vida evangélico como los<br />

primeros cristianos, es necesario que, al igual que ellos, perseveréis<br />

en la unión entre vosotros y con vuestros Pastores; en las verdades de<br />

nuestra fe meditándolas en vuestro corazón; en la vida sacramental<br />

y litúrgica.<br />

Habéis de llevar a cabo vuestra tarea evangelizadora, sintiéndoos<br />

miembros vivos de una Iglesia que es comunión. El último Sínodo<br />

Extraordinario de los Obispos ha insistido mucho en que (( la ecclésio­<br />

logia de comunión es una idea central y fundamental en los docu­<br />

mentos del Concilio ». 6 Sólo desde el interior de una Iglesia-comunión<br />

se puede entender la vocación y misión del cristiano. Tratad de repro­<br />

ducir el magnífico testimonio de la Iglesia primitiva : « la multitud de<br />

los creyentes no tenía sino un solo corazón y una sola alma ». 7<br />

¡ Cuan necesario y urgente es ofrecer al mundo de hoy el testimonio<br />

5 Cf. Act 2, 42-47; 4, 32-36.<br />

6 Relación final II, C, 1.<br />

7 Act 4, 32.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 191<br />

de una Iglesia-comunión, animada por el Espíritu Santo, comprome­<br />

tida toda ella en una nueva evangelización !<br />

Esto supone una relación muy estrecha con los Pastores, los cuales,<br />

como primeros colaboradores del Espíritu Santo, son el principio<br />

visible de la comunión eclesial; y requiere también unidad, colabora­<br />

ción fraterna y comunión entre los sacerdotes, religiosos y laicos, que<br />

buscan —cada uno según su propio carisma— construir el Reino de<br />

Dios.<br />

6. En este momento, en que el Espíritu Santo impulsa la corres­<br />

ponsabilidad y participación activa de todos los cristianos en la misión<br />

evangelizadora de la Iglesia, se percibe cada vez más la necesidad de<br />

profundizar en la formación y en la espiritualidad adecuadas a su<br />

vocación. Todo cristiano debe escuchar y meditar asiduamente la Pala­<br />

bra de Dios y esforzarse por descubrir la presencia del Señor en los<br />

acontecimientos diarios de su vida personal y de toda la sociedad. Hace<br />

falta una formación permanente, que lleve a todos los fieles a una<br />

continua conversión, hasta reproducir en sus vidas la imagen de Cristo.<br />

Toda persona tiene necesidad de una formación integral e integradora<br />

—cultural, profesional, doctrinal, espiritual y apostólica— que le dis­<br />

ponga a vivir en una coherente unidad interior, y le permita siempre<br />

dar razón de su esperanza a todo aquel que se la pida. 8<br />

<strong>La</strong> identidad cristiana exige el esfuerzo constante por formarse<br />

cada vez mejor, pues la ignorancia es el peor enemigo de nuestra fe.<br />

¿Quién podrá decir que ama de verdad a Cristo, si no pone empeño<br />

por conocerlo mejor? Amados hermanos, no abandonéis la lectura asidua<br />

de la Sagrada Escritura, profundizad constantemente en las verdades<br />

de nuestra fe, acudid con ilusión a la catequesis que, si es imprescin­<br />

dible para los más jóvenes, no es menos necesaria para los mayores.<br />

¿Cómo podréis transmitir la Palabra de Dios si vosotros mismos no la<br />

conocéis de un modo profundo y vivo?<br />

Î Formación y espiritualidad ! Un binomio inseparable para quien<br />

aspire a conducir una vida cristiana verdaderamente comprometida<br />

en la edificación y en la construcción de una sociedad más justa y<br />

fraterna. Si deseáis ser fieles en vuestra vida cotidiana a las exigencias<br />

de Dios y a las expectativas de los hombres y de la historia, debéis<br />

alimentaros constantemente de la Palabra de Dios y de los Sacra-<br />

8 Cf. 1 Pe 3, 15.


192 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

mentos : que « la Palabra de Cristo habite en vosotros con toda su<br />

riqueza » ; 9 vivid las exigencias y la gracia sacramental de vuestro<br />

bautismo y de vuestra confirmación, del sacramento de la reconcilia­<br />

ción y de la eucaristía, del sacramento del matrimonio para quienes<br />

habéis sido llamados a este estado de vida que manifiesta y realiza el<br />

misterio de la alianza de Jesús con la Iglesia.<br />

Sed hombres y mujeres de oración. Preparad, en la intimidad con<br />

el Señor, el encuentro salvador con los hombres. En la oración filial,<br />

el cristiano tiene la posibilidad de entablar un diálogo con Dios Uno<br />

y Trino, que mora en el alma de quien vive en gracia, 10 para poder<br />

después anunciarlo a los hermanos. Esta es la dignidad filial de los<br />

cristianos : invocar a Dios como Padre, y dejarse guiar por el Espíritu<br />

para identificarse en plenitud con el Hijo. Por medio de la oración,<br />

buscamos, encontramos y tratamos a nuestro Dios, como a un amigo<br />

íntimo, 11 a quien contamos nuestras penas y alegrías, nuestras debili­<br />

dades y problemas, nuestros deseos de ser mejores y de ayudar a que<br />

otros también lo sean.<br />

El Evangelio recuerda « la necesidad de orar perseverantemente<br />

y no desfallecer jamás ». 12 Dedicad, por tanto, todos los días algún<br />

tiempo de vuestra jornada a conversar con Dios, como prueba sincera<br />

de que lo amáis, pues el amor siempre busca la cercanía del ser amado.<br />

Por eso, la oración debe ir antes que todo ; quien no lo entienda así,<br />

quien no lo practique, no puede excusarse en la falta de tiempo : lo que<br />

le falta es amor.<br />

7. Los Apóstoles « perseveraban unánimes en la oración, en com­<br />

pañía de (...) María, la Madre de Jesús». 13<br />

Antes de impartiros con afecto mi Bendición Apostólica, pido a<br />

María Auxiliadora, Reina de los Apóstoles, que interceda por todos<br />

vosotros a fin de que vuestro celo apostólico y misionero aumente más<br />

cada día y, con vuestro testimonio cristiano, la claridad de Dios, que<br />

resplandece en el rostro de Cristo Jesús, sea luz para todos los hombres<br />

en el Espíritu Santo. Amén.<br />

Y ahora quiero dirigir un saludo especial a nuestros hermanos<br />

mapuches en su propia lengua :<br />

9 Col 3, 16.<br />

10 Cf. Jn 14, 23.<br />

11 Cf. Jn 15, 15.<br />

12 Le 18, 1.<br />

13 Act 1, 14.


Poyén pu mapuche peni ka pu déya:<br />

marimári, pu wen !<br />

Ayüwnkéchi trkúlpanién, déuma<br />

rupái kiñe patáka trípántü,<br />

féichi ñi llegmúm támrn wéche peni,<br />

Ceferino Namúnkura.<br />

Inchetáñi míen fau fachántü,<br />

Acta Ioannis Pauli Pp. II 193<br />

tfáchi nütrám ayüafún ñi nieál eimrn mu :<br />

« féichi Papa, rumél mleái aimrn ñi ináu méu ;<br />

Peumanén, inchíñ táiñ Wénu-Oháu,<br />

pile támm rumél<br />

kümélkaleál, mmél pu prñéñ.<br />

Kúmé feleáimn, pu wén !<br />

(Estimados hermanos y hermanas : Hola amigos. Con alegría re­<br />

cuerdo que ya han pasado cien años del nacimiento de vuestro joven<br />

hermano Ceferino Namuncura. Mi presencia hoy aquí quisiera que tu­<br />

viera este sentido para vosotros : el Papa estará siempre a vuestro lado ;<br />

ojalá nuestro Padre del cielo os conceda un permanente bienestar, en<br />

particular a vuestros niños. Felicidades, amigos).<br />

* # #<br />

Saltae, V imminente saeculo ab Evangelio nuntiato.*<br />

(( Les prediqué que era necesario arrepentirse y convertirse a Dios,<br />

manifestando su conversión en obras »- 1<br />

Amadísimos hermanos y hermanas:<br />

1. Con estas palabras, recogidas en el libro de los Hechos de los Após­<br />

toles, el mismo san Pablo, el Apóstol de las Gentes, compendia el con­<br />

tenido de su predicación. El había ido por el mundo para difundir el<br />

mensaje de Jesús entre los hombres de su tiempo, repitiendo la invitación<br />

apremiante del Maestro : « Se ha cumplido ya el tiempo, y el Reino de<br />

Dios está cerca; haced penitencia, y creed la buena nueva». 2<br />

Toda la Iglesia, a lo largo de estos casi ya dos milenios de su peregri­<br />

nación por esta tierra, no cesa de anunciar a toda la humanidad ese<br />

* Die 8 m. Aprilis a. 1987.<br />

1 Act. 26, 20.<br />

2 Me 1, 15.


194 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

mensaje de penitencia y conversión a Dios. Un mensaje que es divina­<br />

mente eficaz, porque en la fuerza de la Palabra y los Sacramentos opera<br />

el poder de Cristo, el Hijo de Dios encarnado. A todas las generaciones<br />

de evangelizadores, que continúan la misión del Señor, se dirige aquel<br />

mandato y aquella garantía divina, con la que se cierra el Evangelio<br />

según san Mateo : « Yo he recibido todo el poder en el cielo y en la<br />

tierra. Id y haced que todos los pueblos sean mis discípulos, bautizán­<br />

dolos en el nombre del Padre, y del Hijo, y del Espíritu Santo, y en­<br />

señándoles a cumplir todo lo que Yo os he mandado. Y Yo estaré siempre<br />

con vosotros hasta el fin del mundo ». 3<br />

El mandato evangelizador abarca a « todos los pueblos », y se extiende<br />

« hasta el fin del mundo ». Por eso, al aproximarse el V Centenario del<br />

descubrimiento de América por Cristóbal Colón en 1492, la Iglesia no<br />

podía dejar de hacer suya la celebración de esta efemérides, ya que ella,<br />

también durante estos quinientos años, ha dado cumplimiento a ese<br />

mandato de Cristo en las inmensidades de este continente.<br />

<strong>La</strong> Providencia de Dios ha querido que esta visita a vuestra patria,<br />

se desarrollara precisamente durante la novena de años que precede al<br />

1992, constituyendo como un hito significativo de la preparación del V<br />

Centenario, que será —así se lo pedimos a Dios— un tiempo de gracia<br />

para toda América. En este marco mi permanencia en la Argentina ad­<br />

quiere el sentido de una gozosa y agradecida celebración cristiana y<br />

eclesial de este casi medio milenio de la evangelización en vuestras<br />

tierras.<br />

2. ¡ Gracias, Señor, por haberme permitido venir hasta esta querida<br />

Salta, que es tuya y de la Virgen del Milagro ! ¡ Gracias, por estas horas<br />

imborrables que paso en el Noroeste argentino !<br />

Saludo afectuosa y fraternalmente al Pastor de esta querida Arqui-<br />

diócesis, y a todos mis amados hermanos en el Episcopado de esta<br />

región, que guían al Pueblo de Dios en Jujuy, Oran, Cafayate y Hu-<br />

mahuaca. Saludo asimismo a las Autoridades civiles aquí presentes.<br />

Mi saludo quiere estrechar en un mismo abrazo a los sacerdotes, a<br />

los religiosos y religiosas, a todos los demás fieles, y a todos los que<br />

habitan en esta parte del Norte Argentino. De modo particular doy la<br />

bienvenida a este encuentro y expreso mi afecto a los representantes de<br />

los más antiguos habitantes de estas tierras, los cuales están siempre<br />

muy cerca del corazón del Papa. Constituye para mí motivo de especial<br />

3 Mt 28, 18-20.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 195<br />

gozo saludaros como integrantes de los pueblos quechua, guaraní,<br />

mapuche y tantos otros, herederos de antiguas tradiciones y culturas.<br />

Amad los valores de vuestros pueblos y hacedlos fructificar; amad, sobre<br />

todo, la gran riqueza que por querer divino habéis recibido : vuestra fe<br />

cristiana.<br />

Queridos hermanos y hermanas que me escucháis :<br />

Mi agradecimiento a Dios por hallarme entre vosotros es, al mismo<br />

tiempo, agradecimiento por estos siglos de evangelización de la Argen­<br />

tina, que aquí en Salta se hacen particularmente visibles en su conti­<br />

nuidad con los orígenes. En los hombres y mujeres de esta tierra, en<br />

sus costumbres y estilo de vida, hasta en su arquitectura, se descubren<br />

los frutos de aquel encuentro de dos mundos, que tuvo lugar cuando<br />

llegaron los primeros españoles y entraron en contacto con los pueblos<br />

indígenas que vivían en esta región, y en particular con la cultura<br />

quechua-aimará.<br />

De este fructífero encuentro ha nacido vuestra cultura, vivificada<br />

por la fe católica que desde el principio arraigó tan hondamente en<br />

estas tierras. <strong>La</strong> proximidad del V Centenario de la evangelización de<br />

América <strong>La</strong>tina es una gran ocasión para renovar nuestro agradeci­<br />

miento a Dios por la herencia de fe y amor que habéis recibido, y para<br />

llenaros del santo y ardiente deseo de que ese patrimonio sea muy<br />

fecundo en vuestras vidas y en las de vuestros hijos. ¡ <strong>La</strong> gracia de<br />

Dios, y la protección de la Santísima Virgen, de los Angeles y de los<br />

Santos, no os faltarán !<br />

3. Acabamos de escuchar a san Pablo que, tras narrar la historia<br />

de su conversión al Rey Agripa, agrega : (( Desde ese momento, rey<br />

Agripa, nunca fui infiel a esta visión celestial )). 4 <strong>La</strong> Iglesia, a pesar de<br />

las debilidades de algunos de sus hijos, siempre será fiel a Cristo y,<br />

apoyada en el poder de su Fundador y Cabeza —quien estará con sus<br />

discípulos hasta el fin del mundo 5 —, seguirá proclamando el Evangelio,<br />

y bautizando a los hombres en el nombre del Padre, y del Hijo y del<br />

Espíritu Santo.<br />

Al contemplar cómo el mandato de predicar y bautizar se ha hecho<br />

realidad en este continente, la Iglesia confiesa humildemente que ha<br />

recibido la misión y la autoridad de Cristo para continuar a través de<br />

los siglos su obra redentora. Como dije en Santo Domingo, (( la Iglesia,<br />

* Act 26, 19.<br />

5 Cf. Mt 28, 20.


196 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

en lo que a ella se refiere, quiere acercarse a celebrar este centenario<br />

con la humildad de la verdad, sin triufalismos ni falsos pudores ». 6 Esa<br />

verdad sobre el ser y el destino de América me hace afirmar, con reno­<br />

vada convicción, que este es un continente de esperanza, no sólo por la<br />

calidad de sus hombres y mujeres, y las posibilidades de su rica natu­<br />

raleza, sino principalmente por su correspondencia a la Buena Nueva<br />

de Cristo. Por eso, cuando está a punto de empezar el tercer milenio del<br />

cristianismo, América ha de sentirse llamada a hacerse presente en la<br />

Iglesia universal y en el mundo con una renovada acción evangelizadora,<br />

que muestre la potencia del amor de Cristo a todos los hombres, y<br />

siembre la esperanza cristiana en tantos corazones sedientos del Dios<br />

vivo.<br />

4. Así, mirar hacia el pasado de la evangelización en esta bendita<br />

Nación argentina, no es una muestra de sentimentalismo nostálgico,<br />

ni un llamado al inmovilismo. Por el contrario, es reconsiderar la pre­<br />

sencia permanente de Cristo en vuestro pueblo, y profundizar en esta<br />

vital conexión con la perenne novedad del Evangelio, que fue sembrado<br />

en esta terra argentea a los pocos años del descubrimiento de América,<br />

con las expediciones de Magallanes, Caboto, Mendoza, Almagro, Núñez<br />

del Prado y otros.<br />

Desde entonces, y gracias al tesón de los primeros evangelizadores,<br />

la Palabra y los Sacramentos de Cristo no han cesado de edificar la<br />

Iglesia en Argentina. Los descendientes de los naturales de estas tierras<br />

se fueron convirtiendo y bautizando en gran número y se unieron a los<br />

hijos de España, que han dejado en herencia las hondas raíces cris­<br />

tianas de su cultura.<br />

Muestra originalísima de las potencialidades humanas y cristianas<br />

de este proceso de creación de un « Nuevo Mundo », fueron las justa­<br />

mente célebres misiones guaraníticas. Desde el principio, la evangeli­<br />

zación fue de la mano con la promoción humana en todos los terrenos :<br />

cultural, laboral, asistencial. Y ha de seguir así, especialmente en la<br />

evangelización de los más necesitados, entre los que no pocas veces se<br />

encuentran los descendientes de los primeros habitantes de estas tierras.<br />

Es necesario hacer llegar a ellos el mensaje cristiano de modo que<br />

vivifique eficazmente sus propios valores tradicionales.<br />

A lo largo del período colonial, la Iglesia se fue asentando, no sin<br />

dificultades, en las diversas regiones de vuestra vasta geografía. Al<br />

6 Homilia, 12 octubre 1984, II. 3.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 197<br />

ver los edificios religiosos y civiles de Salta, sus patios de laja y su<br />

maciza rejería, parece como si nos trasladásemos a aquellos siglos,<br />

en los que tantos celosos misioneros trabajaron heroicamente en la obra<br />

del Evangelio. No puedo dejar de mencionar la vida sencilla, alegre,<br />

llena de amor por los indígenas, de san Francisco Solano, y de ese gran<br />

modelo de acción apostólica que fue el beato Roque González de<br />

<strong>Santa</strong> Cruz, que selló con su sangre la fidelidad a Cristo.<br />

En los casi dos siglos de vida nacional independiente, la evange­<br />

lización ha seguido avanzando, tanto en extensión territorial —hasta<br />

abarcar todo el país, desde el extremo norte hasta la Patagonia—, como<br />

en organización eclesiástica y, sobre todo, en intensificación de la vida<br />

cristiana. <strong>La</strong>s grandes corrientes migratorias, al paso que daban una<br />

fisonomía cosmopolita a esta gran Nación y la conectaban singular­<br />

mente con Europa, confirmaron la identidad cristiana del país, siempre<br />

unido en torno a la fe bautismal de la mayoría de los que han venido a<br />

habitar el suelo argentino. Ciertamente no han faltado obstáculos en la<br />

tarea evangelizadora, sobre todo por las múltiples manifestaciones de<br />

esa mentalidad que pretende prescindir de los valores cristianos en la<br />

configuración humana e institucional de vuestra patria. Sin embargo,<br />

esa misma dificultad se ha convertido en fuente de madurez y en estí­<br />

mulo constructivo para los cristianos argentinos.<br />

Quisiera evocar, como momento clave de la historia de la Iglesia<br />

en Argentina durante este siglo, y como llamado a renovar vuestra<br />

confianza en Dios de cara al futuro, aquel gran Congreso Eucaristico<br />

Internacional, al que vino como legado pontificio el Cardenal Pacelli,<br />

futuro Papa Pío XII de venerada memoria. En este memorable evento,<br />

se puso de manifiesto, una vez más, que el centro de toda la vida de la<br />

Iglesia es la Santísima Eucaristía, que no ha dejado de venerarse desde<br />

aquellas primeras Misas en las costas patagónicas en 1519, durante el<br />

viaje de Magallanes.<br />

5. Este proceso de progresiva maduración en la fe bautismal, que<br />

se ha llevado a cabo en la evangelización de Argentina, debe madurar<br />

también en la vida de cada cristiano. Para esto debemos actualizar la<br />

memoria del propio bautismo. Ello nos dará ocasión de renovar nuestra<br />

fidelidad personal a la vocación cristiana que nace de ese sacramento.<br />

Durante este tiempo de Cuaresma, nuestra Madre la Iglesia nos<br />

anima a « anhelar con el gozo de habernos purificado, la solemnidad<br />

de la Pascua, para que ... por la participación en los misterios que nos


198 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

dieron nueva vida, alcancemos la gracia de ser con plenitud hijos de<br />

Dios )). 7 <strong>La</strong> liturgia nos llama a crecer en esa nueva vida que recibimos<br />

en el momento del bautismo, participando en los misterios de la Muerte<br />

y Resurrección de nuestro Salvador.<br />

Estos cuarenta días de penitencia y conversión que preceden cada<br />

año a la Pascua, recuerdan, con particular intensidad, que para vivir<br />

como cristianos no basta haber recibido la gracia primera del bautismo,<br />

sino que es preciso crecer continuamente en esa gracia. Además, ante<br />

la realidad del pecado, aún presente cada día en la existencia humana,<br />

resulta necesario arrepentirse y convertirse a Dios, manifestando la<br />

conversión con obras. 8<br />

Es lo que san Pablo hacía presente en su defensa ante Agripa,<br />

cuando contaba cómo Jesús le mostró los horizontes de su apostolado :<br />

« Te envío para que les abras los ojos, y se conviertan de las tinieblas<br />

a la luz y del imperio de Satanás al verdadero Dios, y por la fe en Mí,<br />

obtengan el perdón de los pecados y su parte en la herencia de los<br />

santos )). 9 Ese paso de las tinieblas a la luz, del pecado a la gracia,<br />

de la esclavitud del demonio a la amistad con Dios, tuvo lugar en las<br />

aguas de nuestro bautismo, y se vuelve a realizar cada vez que se<br />

recupera la gracia mediante el sacramento de la penitencia.<br />

Queridos hermanos y hermanas ; ¡ Vale la pena volver al Padre<br />

para ser perdonados !<br />

El camino de regreso hacia la casa del Padre, comporta arrepenti­<br />

miento, hacer propósitos de nueva vida, confesarnos ante el ministro<br />

de Cristo y reparar por nuestros pecados mediante las obras de peni­<br />

tencia; es un camino que cuesta recorrerlo, pero que nos conduce a<br />

una alegría y a una paz que son la alegría y la paz del mismo Cristo.<br />

6. El futuro de la evangelización en Argentina requiere una continua<br />

conversión a Cristo de todos los hijos de Dios, que forman parte de<br />

esta Nación. Será posible afrontar los grandes retos de la hora presente<br />

si todos luchamos por participar cada vez más hondamente en los mis­<br />

terios de Cristo, muerto y resucitado por la salvación de los hombres.<br />

<strong>La</strong> enseñanza de san Pablo que hemos oído en la lectura bíblica es<br />

siempre actual : hemos de manifestar nuestra conversión en obras. 10<br />

7 Prefacio de Cuaresma I.<br />

8 Cf. Act 26, 20.<br />

9 Act 26, 17-18.<br />

10 Cf. Act 26, 20.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 199<br />

Obras propias de la nueva vida de los hijos de Dios en Cristo, en las<br />

que se ejercen las tres virtudes teologales, que son como el entramado<br />

de la existencia cristiana : la fe, la esperanza y la caridad.<br />

(( Te envío para que les abras los ojos, y se conviertan de las tinie­<br />

blas a la luz ))." Vuestros Obispos han querido subrayar que he venido<br />

a la Argentina como mensajero de fe, para confirmar a mis hermanos<br />

argentinos en la fe de quien es único Maestro, el mismo Cristo. 12 Con<br />

los ojos de la fe descubriréis el sentido divino de vuestra nueva vida,<br />

y veréis que ninguna noble realidad humana queda al margen de los<br />

designios salvíficos de Dios. El Papa os exhorta a que crezcáis en<br />

vuestro conocimiento del depósito de la Verdad revelada ; y que vuestra<br />

fe se muestre siempre con obras », 13 como claro testimonio del Evan­<br />

gelio que debe iluminar todos los instantes de vuestra existencia coti­<br />

diana y también vuestra actitud ante las grandes opciones que plantea<br />

el presente y el futuro de la Nación.<br />

(( Te envío para que ... obtengan ... su parte en la herencia de los<br />

santos )). 14 El mensaje del Evangelio transmite la única esperanza capaz<br />

de colmar las ansias de bien y de felicidad a todo ser humano : la espe­<br />

ranza de participar en la herencia de los santos, que hemos recibido<br />

como germen en nuestro bautismo. Y esa herencia es Dios mismo, al<br />

que, si somos fieles en esta vida, conoceremos cara a cara y amaremos<br />

por toda la eternidad en el cielo. Sin embargo, ya durante nuestro<br />

caminar terreno participamos de esa herencia, y gozamos de un anti­<br />

cipo de las realidades celestiales. De ahí que nuestra esperanza también<br />

se extienda al presente, en el que estamos ciertos que jamás nos faltará<br />

la protección y la ayuda amorosa y paternal del Altísimo, para pere­<br />

grinar gozosamente hasta nuestro destino final. Dios es nuestro Padre,<br />

y quiere que reluzca su potencia en esta amada Nación. Este es el men­<br />

saje de esperanza que os deja el Papa.<br />

El mismo san Pablo, en su primera carta a los Corintios, 15 enseña<br />

que, por encima de la fe y de la esperanza y de todo otro don divino,<br />

se encuentra la virtud de la caridad, del amor a Dios y al prójimo.<br />

<strong>La</strong> caridad jamás se acaba, y sin ella las demás virtudes carecen de<br />

valor. El amor cristiano ha sido, queridos hermanos, el alma de la<br />

11 Act 26, 17-18.<br />

12 Cf. Mt 23, 8.<br />

13 Cf. Sant 2, 14-19.<br />

14 Act 26, 17-18.<br />

15 Cf. cap. 13.


200 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

evangelización de América y de la Argentina; la caridad apostólica ha<br />

sido la fuerza divina que ha movido a los misioneros y evangelizadores,<br />

y que ha de seguir impulsando el crecimiento de la obra de Cristo entre<br />

vosotros, en la que todos los fieles estáis llamados a participar en virtud<br />

de vuestra vocación bautismal al apostolado.<br />

Este amor a Dios, y a los demás por Dios, os llevará a permanecer<br />

siempre unidos al Señor y a vuestros hermanos. Con la caridad de<br />

Cristo combatiréis el pecado, que es el gran obstáculo para esa unión,<br />

y llevaréis a cabo una honda y sólida reconciliación entre todos los<br />

argentinos, basada en la reconciliación de cada uno con su Padre Dios.<br />

7. « Yo he recibido todo poder en el cielo y en la tierra » : 16 son<br />

palabras de Jesús, con las que muestra el fundamento de toda la<br />

misión de la Iglesia. Ante esas palabras se disipa cualquier duda o<br />

temor que, a la vista de las dificultades de la vida presente pudiera anidarse<br />

en nuestro corazón. El Señor nos acompaña; él está siempre<br />

presente con su Palabra y con los Sacramentos, que aseguran su acción<br />

salvifica en medio de nosotros hasta el fin de los tiempos. 17<br />

Reunidos aquí, en Salta, para dar gracias a Dios por los cinco<br />

siglos de evangelización en el continente americano, elevamos nuestra<br />

plegaria de alabanza al Padre, al Hijo y al Espíritu Santo, porque las<br />

promesas de Jesús se han cumplido abundantemente en estas tierras.<br />

Y, por la intercesión de la Madre de Dios, pedimos al Señor de la<br />

Historia una renovada conversión de la Argentina y de toda América<br />

al Evangelio de Nuestro Señor Jesucristo, y que su conversión se<br />

manifieste en obras. Amén.<br />

* * #<br />

Pararme, ad migratores temporis elapsi et praesentis habita.*<br />

(( Nuestros antepasados ... reconociendo que eran extranjeros y peregrinos<br />

sobre la tierra ... buscaban una patria »- 1<br />

Amados Hermanos en el episcopado, queridísimos hermanos y<br />

hermanas :<br />

1. Nos encontramos reunidos en esta ciudad de Paraná, en las márgenes<br />

del río del mismo nombre, para escuchar la Palabra de Dios y<br />

dejarnos interpelar por ella.<br />

16 Mt 28, 18.<br />

17 Cf. Mt 28, 20.<br />

* Die 9 m. Aprilis a. 1987.<br />

1 Hebr 1, 13-14.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 201<br />

<strong>La</strong>s palabras que acabamos de escuchar, tomadas de la Carta a los<br />

Hebreos, se aplican con particular realismo a esta noble Nación Argen­<br />

tina, un país de inmigración, hospitalario y amigo para los inmigrantes,<br />

en el pasado y en el presente.<br />

Es para mí motivo de gran alegría celebrar, junto a vosotros, esta<br />

liturgia de oración por los inmigrantes. Saludo a las Autoridades, a<br />

mis amados hermanos en el episcopado, en particular al Pastor de esta<br />

Arquidiócesis, a los sacerdotes, religiosas y religiosos, y a todos los<br />

demás fieles que, con su presencia o a través de los medios de comuni­<br />

cación, desean unirse a nosotros para « dar gracias al Señor porque es<br />

buena ... y aclamarlo en la asamblea del pueblo». 2<br />

<strong>La</strong> Argentina de Hoy, se puede decir, es un país hecho, en buena<br />

medida, por inmigrantes ; por hombres y mujeres que han venido a<br />

(( habitar en el suelo argentino » como reza el preámbulo de vuestra<br />

Constitución. Vuestra Nación ha sabido acoger a los que venían, y éstos,<br />

a su vez, han encontrado una nueva patria a la que han aportado la<br />

herencia de sus lugares de origen.<br />

Ante esta gozosa realidad, vienen a mis labios las palabras del Salmo :<br />

(( Dad gracias al Señor, porque es bueno,<br />

porque es eterno su amor.<br />

Que lo digan los redimidos del Señor ...<br />

los que ha reunido de entre los países,<br />

de oriente y de poniente, del norte y del mediodía ...<br />

El los libró por camino recto<br />

los condujo por camino recto<br />

hasta llegar a una ciudad habitable ». 3<br />

2. Se ha proclamado hoy el Evangelio de la huida de la Sagrada<br />

Familia a Egipto y de su posterior retorno a Israel. « Un Angel del<br />

Señor se apareció en sueños a José y le dijo : Levántate, toma al<br />

niño y a su madre, huye a Egipto y permanece allí hasta que yo te<br />

avise ... Cuando murió Herodes, el Angel del Señor se apareció en<br />

sueños a José, que estaba en Egipto y le dijo : Levántate, toma al niño<br />

y a su madre, y regresa a la tierra de Israel ». 4<br />

El Señor, que por su gran misericordia se hizo semejante en todo a<br />

sus hermanos los hombres, menos en el pecado, 3 quiso también asumir,<br />

2 Sal 106 [107], 1-2.<br />

3 Sal 106 [107], 1-3. 6-7.<br />

4 Mt 2, 13. 19-20.<br />

5 Cf. Hebr 2, 17.<br />

14 - A. A. S.


202<br />

Acta Ioannis Pauli Pp. II<br />

con su Madre Santísima y San José, esa condición de emigrante, ya al<br />

principio de su camino en este mundo. Poco después de su nacimiento<br />

en Belén, la Sagrada Familia se vio obligada a emprender la vía del<br />

exilio. Quizá nos parece que la distancia a Egipto no es demasiado<br />

considerable; sin embargo, lo improvisado de la huida, la travesía del<br />

desierto con los precarios medios disponibles, y el encuentro con una<br />

cultura distinta, ponen de relieve suficientemente hasta qué punto Jesús<br />

ha querido compartir esta realidad, que no pocas veces acompaña la<br />

vida del hombre.<br />

¡ Cuántos emigrantes de hoy y de siempre, pueden ver reflejada su<br />

situación en la de Jesús, que debe alejarse de su país para poder sobre­<br />

vivir ! De todos modos, lo que debemos considerar en esta etapa de la<br />

vida de Cristo es, sobre todo, el significado que tuvo en el designio<br />

salvifico del Padre. Esa huida y permanencia en Egipto durante algún<br />

tiempo contribuyeron a que el Sacrificio de Cristo tuviera lugar a su<br />

hora, 6 y en Jerusalén. 7 De modo análogo, toda situación de emigración<br />

se halla íntimamente vinculada a los planes de Dios. He ahí, pues, la<br />

perspectiva más profunda en que ha de considerarse el fenómeno de la<br />

emigración.<br />

3. Los emigrantes venían aquí sobre todo a buscar trabajo, cuando<br />

éste escaseaba ya en su tierra de origen. Con la voluntad de trabajar y<br />

de contribuir al bien común del país que los recibía generosamente, traían<br />

también consigo todo el bagaje histórico, cultural, religioso de sus<br />

respectivos países. Para la Argentina hispana de entonces, las corrien­<br />

tes migratorias posteriores de la misma España, de Italia, Alemania,<br />

Francia, Suiza, Polonia, Yugoeslavia, Armenia, Líbano, Siria, Tur­<br />

quía y de las comunidades hebreas del Este y Centro de Europa, han<br />

sido no sólo una fuente de riqueza, económica y cultural, sino también<br />

el componente básico de la población actual.<br />

Muchos de estos inmigrantes han traído consigo, junto con su<br />

pobreza, la gran riqueza de la fe católica ; otros muchos, han encontrado<br />

ese gran tesoro en vuestro país. Quisiera recordar ahora, en esta novena<br />

de años que prepara ya de cerca la celebración del V Centenario de la<br />

Evangelización de América, la importancia que en esta evangelización<br />

han tenido muchos de los inmigrantes europeos llegados, incluso de<br />

recién, a estas tierras : han aportado una fe sincera y una viva con-<br />

6 Of. Jn 13, 1.<br />

7 Cf. Mt 20, 17-19.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 203<br />

ciencia de su pertenencia a la Iglesia católica, y también su propio<br />

tesoro de devociones populares. Ellos han fijado definitivamente la<br />

actual fisonomía religiosa de este país —y de tantos otros países her­<br />

manos—, en admirable simbiosis con las tradiciones locales.<br />

Otros inmigrantes han venido también, trayendo sus propias tradi­<br />

ciones religiosas. Pienso en primer lugar, en los pertenecientes a las<br />

diversas confesiones cristianas de Oriente y de Occidente. También<br />

quisiera recordar, especialmente en esta provincia de Entre Ríos, a la<br />

inmigración hebrea, tan apreciable en sus aportes culturales.<br />

Si las corrientes migratorias desde Europa ya no tienen la amplitud<br />

de otros tiempos, nuevos desplazamientos, de países vecinos esta vez,<br />

han venido a reemplazarlas. Ahora son oriundos de regiones limítrofes<br />

los que vienen a « habitar este suelo ».<br />

No quisiera olvidar tampoco el fenómeno de las migraciones internas.<br />

En Argentina, como en todos los países, hay regiones más o menos<br />

favorecidas, y está también la atracción, que es a menudo solamente<br />

espejismo, de los grandes centros urbanos.<br />

No obstante tanta diversidad de procedencias, culturas y religiones,<br />

es muy honroso comprobar que en la Argentina no se han dado las<br />

divisiones o los conflictos raciales o religiosos.<br />

También por esto, proclamamos : (( Dad gracias al Señor porque<br />

es bueno, porque es eterno su amor ». 8 Agradeced a Dios y al país ar­<br />

gentino, la generosidad y apertura que manifestó en vuestros padres,<br />

comportándoos del mismo modo con vuestros hermanos menos favo­<br />

recidos.<br />

4. Un país abierto a la inmigración es un país hospitalario y gene­<br />

roso, que se mantiene siempre joven porque, sin perder su identidad,<br />

es capaz de renovarse al acoger sucesivas migraciones : esa renovación<br />

en la tradición es precisamente señal de vigor, de lozanía y de un<br />

futuro prometedor. <strong>La</strong> Argentina no ha sido así solamente en el pasado :<br />

lo es todavía, y siempre lo debe ser.<br />

Muy en contraste con estos sentimientos, tan en consonancia con el<br />

espíritu cristiano, y a pesar de los muchos signos positivos que se<br />

vislumbran por todas partes, en algunos lugares aún se nota la persis­<br />

tencia de un prejuicio ante el inmigrante, de miedo a que el hombre<br />

venido de fuera —aunque admitido para determinados tipos de presta­<br />

ciones laborales— acabe por introducir un desequilibrio en la sociedad<br />

8 Sal 106 [107], 1.


204 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

que lo recibe; y esto se traduce, de modo más o menos consciente, en<br />

actitudes de falta de afecto o, incluso, de hostilidad. Os dais cuenta de<br />

que ese miedo y ese prejucio no tienen otro fundamento que el propio<br />

egoísmo.<br />

Por eso, se hace particularmente importante que fomentéis aún más<br />

el espíritu evangélico de caridad y de acogida hacia todos. Os recuerdo<br />

las palabras de la Epístola a los Hebreos. « Perseverad en el amor<br />

farterno. No olvidéis la hospitalidad, ya que gracias a ella, algunos,<br />

sin saberlo, hospedaron a los ángeles ». 9 Existe un arte y un sentido<br />

de la hospitalidad que es imposible codificar en normas y leyes, pero que<br />

debe estar escrito en cada corazón cristiano. El corazón de los argen­<br />

tinos no debe cambiar : si antes acogíais emigrantes del Viejo Mundo,<br />

recibid ahora, como ya lo hacéis, a vuestros vecinos menos favorecidos,<br />

para que encuentren aquí un hogar, al igual que vuestros antepasados<br />

lo encontraron en estas riberas. No haya en este país, como nunca lo<br />

ha habido, ciudadanos de segunda clase : que sea una tierra abierta a<br />

todos los hombres de buena voluntad.<br />

Debéis procurar que los inmigrantes arraiguen vitalmente en la<br />

nación que los recibe, en la comunidad eclesial que como hermanos los<br />

acoge. Esto supone conjugar, con extrema delicadeza, la valoración del<br />

patrimonio espiritual que los inmigrantes traen consigo, con el fo­<br />

mento de su integración en el ambiente al que llegan. Esa solícita<br />

actitud evita tensiones y conflictos, y facilita el mutuo enriquecimiento<br />

humano y espiritual.<br />

5. Queridos inmigrantes católicos, debéis sentiros —porque lo sois-<br />

miembros vivos de la Iglesia, no sólo receptores de ayuda material y<br />

espiritual, sino también verdaderos promotores de la evangelización.<br />

Dios os ha bendecido con una nueva patria, pero sobre todo os ha<br />

bendecido con la fe cristiana, « garantía de los bienes que se esperan,<br />

plena certeza de las realidades que no se ven». 10 Debéis extender esa<br />

fe como levadura evangélica en la patria que os ha acogido. No os<br />

atrincheréis en vuestra situación, quizá precaria : Dios quiere que<br />

seáis colaboradores en la tarea de santificación del hombre y de todas<br />

las realidades humanas.<br />

<strong>La</strong> vocación cristiana, sea cual sea vuestra peculiar situación, es,<br />

por su propia naturaleza, vocación al apostolado : 11 la gran misión que<br />

9 Hebr 12, 1-2.<br />

10 Ibid. 11, 1.<br />

11 Cf. Apostolicam actuositatem, 2.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 205<br />

hemos recibido en el bautismo es dar testimonio de la nueva vida reci­<br />

bida ; no cabe la actitud de permanecer pasivos. <strong>La</strong> extensión del Reino<br />

de Dios no es sólo tarea de Obispos, sacerdotes y religiosos, porque<br />

todos —según vuestras peculiares circunstancias— tenéis el mandato<br />

concreto de dar testimonio de vida y de anunciar a Cristo. Vuestra<br />

conducta debe ser tal que los demás puedan decir al veros : éste es<br />

cristiano, porque no es signo de división, porque sabe comprender,<br />

porque no es fanático, porque sabe sobreponerse a los bajos instintos,<br />

porque es trabajador y sacrificado, porque manifiesta sentimientos de<br />

paz, porque ama, porque reza.<br />

Hemos oído al Salmista :<br />

« Sembraron campos y plantaron viñas,<br />

que produjeron frutos en las cosechas ;<br />

El los bendijo y se multiplicaron ». 12<br />

Tratemos de aplicarnos espiritualmente este pasaje : el que no labra<br />

los campos de Dios, el que no es fiel a la misión divina de dar a<br />

conocer a Cristo, difícilmente recibirá la bendición del Señor, y no<br />

podrá llegar él mismo a la patria definitiva. El Papa quiere animaros<br />

—y dentro de unos momentos lo pediremos a Dios en la Oración de los<br />

fieles— a que os comprometáis en una nueva evangelización que tras­<br />

cienda las fronteras y se realice en la Argentina y desde la Argentina.<br />

6. El fenómeno de la migración es tan antiguo como el hombre ;<br />

quizá deba verse en él un signo donde se vislumbra que nuestra vida<br />

en este mundo es un camino hacia la morada eterna. Nuestros padres<br />

en la fe reconocieron « que eran extranjeros y peregrinos en la tierra ». 13<br />

Los cuarenta años de marcha por el desierto del Pueblo elegido deben<br />

considerarse como don de Dios y parte de su pedagogía, para que que­<br />

dara por siempre grabado en sus vidas « que no tenemos aquí ciudad<br />

permanente, sino que buscamos la venidera ». 14 Y San Pedro nos re­<br />

cuerda que somos « forasteros y peregrinos » 15 dondequiera que nos<br />

hallemos, para así poner la esperanza en Dios y no en las cosas de esta<br />

tierra, para que nuestro deseo esté siempre pendiente de los deseos del<br />

Señor.<br />

Esto no significa que debáis despreciar el mundo, o desentenderos<br />

de las actividades terrenas, o que no debáis amar la patria donde<br />

12 Sal 106 [107], 37-38.<br />

» Hebr 11, 3.<br />

14 Ibid. 13, 14.<br />

15 1 Pe 2, 11.


206 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

vuestros padres o vosotros habéis encontrado arraigo. Sino que el<br />

Señor os llama insistentemente a mirar más allá, hacia el destino defi­<br />

nitivo de vuestras vidas, y de la vida de la Iglesia : « la casa del<br />

Padre )). 16 Debemos permanecer en constante vigilancia, puesto que<br />

« no tenemos aquí ciudad permanente » y no sabemos el día ni la hora 17<br />

en que seremos llamados a la « ciudad venidera ».<br />

<strong>La</strong> Iglesia de Cristo en este mundo es una Iglesia peregrina, una<br />

Iglesia en camino hacia la eternidad. Si vivimos, arraigados en el país<br />

donde nos encontramos y preocupados por su bien, y a la vez, siempre<br />

conscientes de nuestro destino eterno, realizaremos nuestro peregrinar<br />

desde esta patria hasta la tierra prometida, y se cumplirán las pala­<br />

bras del Salmo :<br />

El Señor « convirtió el desierto en un lago,<br />

y la tierra reseca en un oasis :<br />

allí puso a los hambrientos,<br />

y ellos fundaron una ciudad habitable ». 18<br />

¡<strong>La</strong> Ciudad permanente! ¡<strong>La</strong> Jerusalén celestial! Amén.<br />

* * *<br />

Bonaeropoli, in collatione sacri Ordinis presbyteratus habita.*<br />

« Familias de los pueblos, aclamad al Señor,<br />

aclamad la gloria y el poder del Señor ».*<br />

1. <strong>La</strong> liturgia que estamos celebrando hoy, amadísimos en el Señor,<br />

repite estas hermosas palabras del salterio, que nos invitan a glorificar<br />

a Dios por su acción salvifica en medio de los pueblos y en la creación<br />

entera.<br />

Este canto brota ahora de corazones que se han consagrado a Dios<br />

para recorrer gozosamente el camino de la perfección y hacerse plena­<br />

mente disponibles para la acción evangelizadora. Gracias por vuestra<br />

presencia y por vuestro entusiasmo, gracias por vuestro testimonio<br />

que seguramente se traduce a diario en compromiso de santificación<br />

y de apostolado.<br />

16 Jn 14, 2.<br />

17 Cf. Mt 25, 13.<br />

18 Sal 106 [107], 35-36.<br />

* Die 10 m. Aprilis a. 1987.<br />

1 Sal 95, 7.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 207<br />

Ya en el umbral de la Semana <strong>Santa</strong>, la Iglesia nos recuerda con las<br />

palabras del salmista que es Cristo quien ora dentro de nosotros, desde<br />

nosotros y por nosotros, como queriendo entregar a Dios de nuevo y<br />

para siempre toda la creación y toda la humanidad, como ansiando que<br />

sea pronto una realidad la restauración de todas las cosas en él, (( para<br />

que sea Dios en todas las cosas ». 2 El Señor anticipa así en nuestra<br />

vida « el himno que se canta perpetuamente en el cielo )). 3<br />

Desde el día de la Encarnación, Jesús, el Verbo hecho hombre,<br />

comenzó su obra de redimir todo cuanto estaba caído a causa del<br />

pecado, y entregarlo al Padre como nueva creación. Jesús, «con su<br />

encarnación se ha unido, en cierto modo, con todo hombre » 4 y lo ha<br />

transformado en una nueva creatura por la filiación divina de la que él<br />

mismo nos hace partícipes mediante su sacrificio cruento y resurrección<br />

gloriosa.<br />

2. Verdaderamente el Padre ha enviado a su Hijo al mundo para<br />

que nosotros, unidos a él y transformados en él, podamos restituir a<br />

Dios el mismo don de amor que él nos concede : « De tal manera amó<br />

Dios al mundo que le dio a su Hijo unigénito, para que todo el que<br />

crea en él tenga la vida eterna )). 5 A partir de esa donación de amor,<br />

podemos comprender mejor y hacer realidad en nosotros la vida eterna<br />

de Dios, que consiste en participar de la donación total y eterna del<br />

Hijo al Padre en el amor del Espíritu Santo. Realidad sublime que<br />

San Juan de la Cruz expresaría con las palabras : « dar a Dios el mismo<br />

dios en Dios ». 6<br />

He querido recordaros estos ideales cristianos para reavivar en<br />

vuestra mente y en vuestro corazón el objetivo final y grandioso de toda<br />

evangelización. Sólo el apóstol que esté enamorado de estos ideales de<br />

perfección, sabrá afrontar todas las dificultades transformándolas en<br />

un seguimiento más radical de Cristo y en una entrega pastoral más<br />

decidida. « Dios es glorificado plenamente desde el momento en que<br />

los hombres reciben plena y conscientemente la obra salvadora de Dios,<br />

que completó en Cristo », 7 nos dice el Concilio Vaticano II.<br />

Pero hay un obstáculo en el corazón de cada hombre, que impide<br />

2 1 Cor 15, 28.<br />

3 Sacrosanctum Concilium, 83.<br />

* Gaudium et spes, 22.<br />

s Jn 3, 16.<br />

6 Llama de amor viva, canción 3 a .<br />

7 Ad gentes, 7.


208 Acta, Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

este proceso de unidad interior y de armonía con toda la creación : el<br />

pecado, la ruptura con Dios, la enemistad con el hermano. Vivimos<br />

en una sociedad que, a veces, parece haber perdido la conciencia del<br />

pecado, precisamente porque ha perdido el sentido de los valores del<br />

espíritu que han de animar cualquier auténtico humanismo. El hombre<br />

salido de las manos del Creador, sólo hallará su realización plena<br />

cuando en su mente y en su conducta, a nivel individual y a nivel<br />

social, se asimile a su condición de « imagen y semejanza de Dios ». 8<br />

El pecado, en última instancia, es la destrucción del don de Dios que,<br />

mediante Cristo Salvador, se nos entrega en el Espíritu.<br />

3. Cristo vence el pecado con el sacrificio de la Cruz, « oblación<br />

del amor supremo, que supera el mal de todos los pecados de los<br />

hombres ». 9 Vence, pues, por medio de la obediencia al Padre hasta la<br />

muerte, transformada ya en misterio pascual de resurreción. 10 Esta<br />

superación del pecado por medio del amor es un nuevo inicio del<br />

(( restituir )) a Dios todas las cosas y toda la humanidad como cosa<br />

suya. Gracias al misterio pascual de Cristo, todo es de Dios en sentido<br />

aún más pleno : como universo redimido y restaurado en Cristo. 11 El<br />

hombre como persona y la humanidad entera pueden, en Cristo hacer<br />

de la propia existencia una donación a Dios y a los demás.<br />

Es doloroso reconocer que el propio pecado ha crucificado a Cristo<br />

que vive en el hermano ; pero es consolador encontrarse con Cristo<br />

crucificado que muere amando para destruir el pecado y restaurar al<br />

hombre. Ese hombre perdonado y restaurado, como san Pablo o<br />

san Agustín, es quien mejor puede anunciar a todos el perdón y la<br />

reconciliación. ¿No es verdad que en esta perspectiva tan grandiosa<br />

del Evangelio, se reaviva la esperanza cristiana, que sabe construir la<br />

paz anunciando a todos el perdón y la reconciliación en el gozo de<br />

Cristo resucitado?<br />

4. <strong>La</strong> liturgia nos ha ido acercando poco a poco a la celebración de<br />

la Pascua, misterio del Emmanuel, Dios con nosotros. Jesucristo es el<br />

Hijo de Dios que ha sellado para siempre una Alianza de amor entre<br />

Dios y los hombres. (( El puso su morada entre nosotros » 12 y com-<br />

8 Cf. Gen 1, 26.<br />

9 Dominum et vivificantem, 31.<br />

10 Cf. Fil 2, 8-11.<br />

11 Cf Ef 1, 10.<br />

12 Cf.Jn 1, 14.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 209<br />

partió nuestra misma existencia, hasta el punto de hacer de su muerte<br />

sacrificial la fuente de una nueva vida para todos los hombres. 13 Por<br />

Cristo y en la vida nueva del Espíritu, el hombre ya puede ser restituido<br />

a la Trinidad Santísima, pues de su cruz viene la fuerza de la redención. 14<br />

El mundo y la humanidad entera, gracias a la muerte redentora de<br />

Cristo, el Hijo de Dios, han recuperado aquel equilibrio que habían<br />

perdido por el pecado, restableciendo la maravillosa unidad del cosmos<br />

y de toda la familia humana. Gracias al misterio pascual, todo el mundo<br />

creado participa de la gloria de Cristo resucitado y puede cantar el<br />

« cántico nuevo )) de los seguidores de Cristo, 15 del que se hace eco<br />

nuestra celebración litúrgica :<br />

(( Cantad al Señor un canto nuevo,<br />

cantad al Señor la tierra entera,<br />

cantad al Señor y bendecid su nombre ». 16<br />

5. Nosotros todos, aquí reunidos para participar en esta Eucaristía,<br />

en la que se actualiza el misterio pascual por el que Cristo nos restituye<br />

al Padre, dirigimos nuestra mirada de fe profunda al Redentor 17 para<br />

reafirmarnos desde lo más hondo de nuestro corazón de que todos somos<br />

de Cristo.<br />

Somos totalmente suyos por el bautismo que nos configura sacra­<br />

mentalmente con la muerte y la que Cristo recupera y entrega al<br />

comienzo a una vida nueva por la que Cristo recupera y entrega al<br />

Padre toda nuestra existencia en novedad de vida. Por el hecho de ser<br />

bautizados, somos ya llamados a ser santos, puesto que


210 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Místico y servir así a todos los fieles en su nombre y con su autoridad.<br />

El hecho de haber recibido el sacramento del Orden requiere por nuestra<br />

parte una profunda identificación con Cristo y con los misterios de<br />

nuestra fe de los cuales somos dispensadores.<br />

Somos totalmente suyos por la consagración religiosa y por la<br />

práctica permanente de los consejos evangélicos, que radicando en<br />

aquella recuperación y entrega al Padre que el sacramento del bautismo<br />

plasmó en cada uno de nosotros, imprime en nuestro ser una semejanza<br />

y configuración con Cristo muerto y resucitado. Esta consagración a<br />

Cristo es « señal y estímulo de la caridad y como un manantial extraor­<br />

dinario de espiritual fecundidad en el mundo w. 20<br />

Todos nosotros, pues, sacerdotes, personas consagradas, agentes de<br />

pastoral, somos totalmente suyos, con la alegría pascual de prolongar,<br />

cada uno según su propia vocación la presencia, la palabra, el sacrificio<br />

y la acción salvifica de Cristo, vencedor del pecado y de la muerte.<br />

6. Hoy en esta asamblea eucaristica, todos nosotros, que somos total­<br />

mente suyos, queremos no solo escuchar su mensaje, sino sobre todo<br />

acoger en nuestro corazón el mandato misionero del Señor :


Acta Ioannis Pauli Pp. II 211<br />

Iglesia constituye un apremiante, aunque también gustoso deber. Somos<br />

instrumentos válidos y eficaces de la acción del mismo Cristo, Buen<br />

Pastor, en las almas : somos los instrumentos de unidad necesarios<br />

para la acción evangelizadora que el Señor ha confiado a la Iglesia.<br />

<strong>La</strong> llamada divina a la profesión religiosa, a la práctica permanente<br />

de los consejos evangélicos, abre nuevos caminos al apostolado de la<br />

Iglesia, y de ella dimanan nuevas energías para la evangelización. <strong>La</strong><br />

persona consagrada debe ser un signo transparente y portador del ofre­<br />

cimiento del mundo a Dios. Es también una expresión viva de la pobreza<br />

de Cristo, que se desprendió de todo y se hizo « obediente hasta la<br />

muerte y muerte de cruz ». 24 A través de esta consagración al Señor<br />

aparece claramente la inmolación de Cristo en aras de la voluntad sal­<br />

vifica del Padre. De ahí proviene la misteriosa fecundidad apostólica<br />

de la vida consagrada, como signo eficaz de evangelización. Los llamados<br />

a esta consagración, que « se sitúan dentro del dinamismo de la Iglesia,<br />

son, por excelencia, voluntarios y libres para abandonar todo y lanzarse<br />

a anunciar el Evangelio hasta los confines de la tierra ». 25<br />

7. El Evangelio es proclamado por medio de palabras vivas, de<br />

gestos de vida. Y especialmente es proclamado mediante el testimonio<br />

de una donación total a Dios entregándole a él la creación entera en<br />

donación esponsal a la causa del Beino de Dios, que Cristo ya ha<br />

instaurado en la historia del hombre. Esta misión salvifica de « devol­<br />

ver » y « entregar » a Dios todas las cosas. Cristo la quiere compartir<br />

con todos los que se hacen disponibles para seguirle e impregnarse del<br />

Evangelio hasta lo más profundo de la propia existencia. Compartir la<br />

misión de Cristo supone una actitud esponsal de correr su suerte arries­<br />

gando todo por él. <strong>La</strong> participación en el apostolado de la Iglesia, en<br />

su misión universal, nace del « amor esponsal por Cristo, que se con­<br />

vierte de modo casi orgánico en amor por la Iglesia como Cuerpo de<br />

Cristo, por la Iglesia como Pueblo de Dios, por la Iglesia que es a la<br />

vez Esposa y Madre ». 26<br />

<strong>La</strong> actitud de asociación y de fidelidad esponsal a Cristo os convierte<br />

pues en expresión de una Iglesia que, como María, escucha, ora, ama.<br />

Los apóstoles de todas las épocas y también vosotros sacerdotes, per­<br />

sonas consagradas y agentes de pastoral de la Argentina, necesitáis<br />

24 FU 2, 8.<br />

25 Evangelii nuntiandi, 69.<br />

26 Redemptionis donum, 15.


212 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

una vivencia fuerte de Cenáculo con María, para recibir nuevas gracias<br />

del Espíritu Santo y poder afrontar las nuevas situaciones de evange­<br />

lización en el mundo de hoy. Esta ha sido mi invitación en la encíclica<br />

Dominum et vivificantem, 27 como lo fue ya en mi primera encíclica<br />

Redemptor hominis, 28 siguiendo las huellas del Concilio Vaticano II. 29<br />

El año mariano, que pronto habremos de iniciar, os brinda,una ocasión<br />

extraordinaria para dar renovado impulso a vuestras vidas según esta<br />

perspectiva evangélica.<br />

8. De vosotros espera el Señor que sepáis predicar su mensaje con<br />

palabras llenas de vida, como transparencia del mismo Evangelio, pues<br />

vuestra existencia será palabra evangélica en la medida que brote espon­<br />

táneamente de vuestra entrega interior. Entonces vuestro apostolado<br />

se hará fecundo y


Acta Ioannis Pauli Pp. II 213<br />

enamorado de Cristo, desprendido de los bienes de este mundo, inmo­<br />

lado con el Señor en la cruz y dispuesto a compartir con los hermanos<br />

los dones de su amor. Muchos jóvenes y muchas jóvenes se sentirán<br />

llamados a este seguimiento de Cristo, si ven en vosotros y en vosotras<br />

las huellas del amor, el rostro de Cristo que acoge, que ayuda, que<br />

reconcilia, que salva.<br />

9. Vivid en la esperanza, sin dejaros vencer por el desaliento, por<br />

el cansancio, por las críticas : Es el Señor quien está con vosotros,<br />

pues os eligió como instrumentos suyos para que, en todos los campos<br />

del apostolado, deis mucho fruto y vuestro fruto perdure. 34<br />

Cuantos trabajáis como (( agentes de pastoral » encontraréis sin<br />

duda en el próximo Congreso Nacional de Catequesis un campo con­<br />

creto de planificación y de acción evangelizadora para la renovación<br />

eclesial. Una catequesis bien orientada es la base para una vida sacra­<br />

mental, personal, familiar y social, pues toda acción apostólica y espe­<br />

cialmente la catequesis está (( abierta al dinamismo misionero de la<br />

Iglesia )). 35 A todos os invito a trabajar juntos para una evangelización<br />

permanente.<br />

¡ Iglesia en Argentina ! « Levántate y resplandece, porque ha llegado<br />

tu luz, y la gloria del Señor alborea sobre tí w. 36<br />

Estas palabras del profeta Isaías nos recuerdan la liturgia de Epi­<br />

fanía o manifestación del Señor a todas las gentes. Hoy, en esta cele­<br />

bración eucaristica en Buenos Aires, la Iglesia se aproxima ya a la<br />

Pascua del Señor. <strong>La</strong> Resurrección de Cristo será el momento culmi­<br />

nante en el que se cumplen estas palabras. El Señor se manifestará en<br />

su misterio de la Cruz y de la Resurreción ; él resplandecerá con la luz<br />

de la verdad para llamar a todos los pueblos con la fuerza del Espíritu :<br />

« Los pueblos caminarán a tu luz )>. 37<br />

¡ Cómo pido a Dios que Argentina camine en la luz de Cristo !<br />

¡ Caminad firme, decididamente ; el Señor os tiene de la mano y os<br />

iluminará con su luz para que vuestro pie no tropiece ! 38<br />

Cuando las sociedades de la abundancia y del consumo atraviesan<br />

una grave crisis de valores del espíritu, vuestra Iglesia, la Iglesia de<br />

toda la América <strong>La</strong>tina, si mantiene su fidelidad a Cristo, podrá ser<br />

34 Cf. Jn 15, 16.<br />

35 Catechesi tradendae, 24.<br />

36 Cf. Is 60, 1.<br />

37 /s 60, 3.<br />

38 Cf. Sal 91, 12.


214 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

luz que ilumine al mundo para que camine por el sendero de la solida­<br />

ridad, de la sencillez, de las virtudes humanas y cristianas que son el<br />

verdadero fundamento de la sociedad, de la familia, de la paz en los<br />

corazones.<br />

De ahí vuestro compromiso evangelizador ; vuestra misión de ser<br />

luz para iluminar a quienes están en tinieblas. Habéis sido llamados,<br />

queridos hermanos y hermanas, para sentir dentro de vosotros y vivir<br />

con todas las consecuencias el lema de san Pablo, que se os convierte<br />

en examen cotidiano : « ¡ ay de mí si no evangelizare ! ». 39<br />

10. Habéis sido llamados y cautivados por el ejemplo de amor del<br />

mismo Cristo, y también por el ejemplo de san Pablo y de tantos santos<br />

y santas, apóstoles y fundadores, para haceros débiles con los débiles,<br />

de modo que seáis « todo para todos para salvarlos a todos w. 40 A esta<br />

llamada habéis respondido por amor al Evangelio, por amor del mismo<br />

Jesús, « para participar en él ». 41<br />

Que vuestro corazón, pues, se ensanche con esta alegría y esperanza<br />

anunciada por el profeta Isaías y realizada en Jesús aquí y ahora. 42<br />

Con las palabras del Salmo, alabad al Señor, « contad a los pueblos<br />

su gloria. El Señor reina ». 43 ¡ Sí ! Cristo crucificado reina. Por su cruz<br />

y resurrección Cristo es el centro de la creación, Señor de la historia,<br />

Redentor del hombre. El nos ha comunicado una vida nueva que pro­<br />

cede de Dios y que es participación en su misma vida trinitaria de<br />

donación.<br />

Que la Santísima Virgen de Lujan se haga para vosotros, la Virgen<br />

del (( sí », la Virgen de la fidelidad generosa y de la donación total a la<br />

misión ; y que sea ella también la Virgen de la esperanza, que habéis<br />

de anunciar y comunicar a todos los hermanos haciéndola primero<br />

realidad en vuestros corazones. Así sea.<br />

39 1 Cor 9, 16.<br />

40 Ibid. 9, 22.<br />

41 Ibid. 9, 23.<br />

42 Cf. Is 60, 5.<br />

43 Sal 95, 3. 10.<br />

# # #


Acta Ioannis Pauli Pp. II 215<br />

Bonaeropoli, ad opifices habita.*<br />

¡Queridos hombres y mujeres trabajadores!<br />

¡Muy queridos hombres y mujeres que realizáis vuestro trabajo<br />

diario en bien de la noble tierra argentina!<br />

¡ Alabado sea Jesucristo !<br />

1. ¡ Mi gozo es grande al encontrarme entre personas que comparten<br />

la condición común de trabajadores ! ¡ Con toda franqueza os puedo<br />

decir que me siento especialmente cercano al mundo del trabajo, es<br />

más, me considero uno de vosotros ! Por eso, porque estoy con vosotros<br />

y os comprendo, me alegro mucho de tener hoy este encuentro. Si<br />

fuera posible, me gustaría hablar con cada uno, saludar personalmente<br />

a todos, preguntaros por vuestras familias, por vuestra labor, por<br />

vuestras alegrías y vuestras penas. Todo eso lo llevo en el corazón.<br />

Alguna vez he dicho que aquellos años como obrero, en la cantera<br />

de una empresa química, fueron para mí una nueva lección sobre el<br />

Evangelio. Es verdad, porque en aquel ambiente, en aquella época de<br />

esfuerzo laboral, me fue dado comprobar la profunda relación de<br />

solidaridad existente entre el Evangelio y la problemática de la acti­<br />

vidad humana en nuestros tiempos. No es una nueva constatación<br />

teórica ; es una gozosa realidad humana y cristiana que la Iglesia, ya en<br />

el umbral del Tercer Milenio, tiene la grave responsabilidad de difun­<br />

dir, para que sea conocida y vivida por los hombres y mujeres del<br />

mundo laboral. En este día os animo a que cada uno, cada una,<br />

hagáis (( el esfuerzo interior del espíritu, con el fin de dar a vuestra<br />

labor el significado que tiene a los ojos de Dios »- 1<br />

El trabajo es como una « vocación » o llamado que eleva al hombre<br />

a ser partícipe de la acción creadora de Dios. Es el medio que Dios<br />

ofrece al hombre para « someter » la tierra, descubrir sus secretos,<br />

transformarla, gozarla y, de este modo, enriquecer su propia perso­<br />

nalidad. Su modelo será Cristo, el Redentor del hombre, el cual, no<br />

habiendo desdeñado pasar una gran parte de su existencia en el taller<br />

de un artesano, rescató el esfuerzo y la dignidad del trabajo, transfor­<br />

mándolo para siempre en instrumento de redención.<br />

• Die 10 m. Aprilis a. 1987.<br />

1 Cf. <strong>La</strong>borem exercens, 24.


216 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

2. En las cartas que muchos de vosotros enviasteis a Roma con<br />

ocasión de esta visita pastoral, habéis querido poner de manifiesto cir­<br />

cunstancias, anhelos, situaciones dolorosas y, también, las esperanzas<br />

que anidan en vuestros corazones.<br />

En mis encuentros frecuentes con trabajadores de todo el mundo,<br />

oigo hablar a veces de motivos de tristeza, desánimo, desesperanza,<br />

originados, en gran parte, por un creciente desempleo. Es cierto<br />

que el mundo laboral presenta graves motivos de preocupación. Los<br />

conozco bien. Pero no es menos cierto que tales motivos no deben lle­<br />

varos al derrotismo, a la pasividad, a la falta de esperanza. Nuestra<br />

fe católica nos da motivos suficientes para no desesperar jamás, por<br />

difícil y dura que pueda parecer cualquier situación.<br />

En la Encíclica <strong>La</strong>borem exercens, señalaba al mundo de la pro­<br />

ducción un objetivo concreto y claro : conseguir que la actividad<br />

humana mire, sobre todo, a los valores personales. « En caso con­<br />

trario, en todo el proceso económico surgen necesariamente daños in­<br />

calculables; daños no sólo económicos, sino ante todo daños para el<br />

hombre ». 2 Hoy os invito además a no conformaros con una visión<br />

empobrecedora y deformada del trabajo; mi deseo es que penetréis en<br />

la profunda riqueza que puede aportar a la vida, al espíritu de cada<br />

persona. De cómo lo comprendáis depende, en buena parte, no sólo el<br />

sentido de vuestra vida, sino también el alcance y los frutos de vuestro<br />

asociacionismo laboral o empeño sindical.<br />

Sois conscientes de que cuando el mundo socioeconómico se organiza<br />

en función exclusiva de la ganancia, las dimensiones propiamente<br />

humanas sufren detrimento. Ello puede llevar al desinterés por la<br />

calidad del trabajo, y perjudica la tan deseada cohesión y solidaridad<br />

entre los trabajadores. Algunos pretenden que el único móvil de vuestra<br />

vida sea el dinero y el consumo; si os dejáis polarizar exclusivamente<br />

por esta motivación, os incapacitáis para descubrir el gran contenido<br />

de realización personal y de servicio que encierra vuestra labor pro­<br />

fesional.<br />

Per eso, os insisto en que no podéis conformaros con unos objetivos<br />

de corto alcance, cuya única finalidad se reduzca a la concertación<br />

colectiva de las remuneraciones y a la disminución de las horas labo­<br />

rales. Ante los problemas de la sociedad moderna, tampoco podéis<br />

aceptar que los mayores esfuerzos del asociacionismo laboral se este-<br />

2 N. 15.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 217<br />

rilicen en inoperantes litigios políticos, que en ocasiones instrumen-<br />

talizan vuestros anhelos con el fin de alcanzar posiciones ventajosas.<br />

Es justo que exista una noble contienda sindical, pero encaminada a<br />

conseguir los objetivos propios del mundo laboral, dirigida a fortalecer<br />

la solidaridad y elevar el nivel de vida material y espiritual de los<br />

trabajadores. Es cierto que la íntima relación existente entre el mundo<br />

laboral y la vida política —el llamado (( empresario indirecto »— exige<br />

un constante contacto y diálogo entre trabajadores y políticos. Debe<br />

ser siempre un diálogo constructivo, que no mire sólo a intereses de<br />

parte, sino al bien de toda la gran familia argentina, en perspectiva<br />

latinoamericana e incluso mundial.<br />

3. Vuestro país, vuestra sociedad, goza un fuerte y dinámico aso­<br />

ciacionismo laboral que, como sabéis, costituye un « elemento indis­<br />

pensable de la vida social ». 3 Pero tal elemento, aun siendo indispen­<br />

sable, no puede ser identificado con la lucha de clases sociales; tal<br />

concepción es ideológica e históricamente errónea, y sus peores conse­<br />

cuencias terminan por recaer sobre los hombres y mujeres del mundo<br />

laboral.<br />

« El trabajo tiene una característica propia que, antes que nada<br />

une a los hombres, y en esto consiste su fuerza social : la fuerza de<br />

construir la comunidad ». 4 Asimismo los frutos de vuestro asociacio­<br />

nismo deben ser siempre constructivos, de manera que todas sus virtua­<br />

lidades estén al servicio de la persona y de la sociedad entera, y no sean<br />

utilizadas contra la comunidad y contra el hombre mismo.<br />

<strong>La</strong> gran meta del sindicato ha de ser el desarrollo del hombre, de<br />

todos los hombres que trabajan, y para ello : « son siempre necesarios<br />

nuevos movimientos de solidaridad de los hombres del trabajo )). 5 El<br />

Papa quiere alentaros a dar un paso ulterior en la solidaridad, ani­<br />

maros a que vuestros esfuerzos sean promotores, cada vez más, de la<br />

dignidad inalienable del hombre, de cada hombre, de cada trabajador,<br />

y que contribuya siempre a su realización personal. Sólo así cumpliréis<br />

vuestra misión de promover y defender « los intereses vitales de los<br />

hombres empleados en la diversas profesiones ». 6<br />

Será una pena que faltase la solidaridad entre los trabajadores,<br />

cuando las condiciones laborales se vuelven degradantes o cuando<br />

3 Ibid., 20.<br />

* Ibid.<br />

5 Ibid., 8.<br />

6 Ibid., 20.<br />

15 A. A S.


218 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

crecen los abusos y la arrogancia en quienes, desde su posición ven­<br />

tajosa, se atribuyen derechos que en modo alguno les corresponden.<br />

Tampoco debe faltar la solidaridad con esas amplias zonas de miseria<br />

y de hambre, que es lo mismo que decir de trato inhumano a los<br />

trabajadores y a sus familias; también ahí debe llegar la fuerza del<br />

asociacionismo laboral en orden a procurar unas condiciones que per­<br />

mitan a las personas salir de su penosa situación.<br />

Donde se encuentre un padre o una madre de familia que por sus<br />

circunstancias no puede cumplir la responsabilidad de ganar el sustento<br />

para vivir dignamente con los suyos, ahí debe también llegar la soli­<br />

daridad de los hombres y mujeres trabajadores.<br />

4. ¿Os parece lógico que la solidaridad laboral quede inactiva, o se<br />

proponga sólo objetivos de corto alcance, cuando son tan apremiantes<br />

las necesidades de muchos obreros? Ningún cristiano debiera perma­<br />

necer insensible ante la necesidad ajena pues sabe que, a los ojos de<br />

Dios, el valor de su conducta depende del amor que se ofrece a los<br />

hermanos. 7 Y si la caridad es nuestro mandamiento supremo, ¿cómo<br />

se puede quedar cruzados de brazos ante las injusticias, si la justicia<br />

es el presupuesto básico y primer fruto de la caridad?<br />

El servicio que vuestra fuerza asociativa puede prestar al hombre<br />

—y con él a la comunidad—, requiere de cada uno de vosotros un com­<br />

promiso exigente que les lleve a decir ¡ basta ! a todo lo que sea una<br />

clara violación de la dignidad del trabajador.<br />

Basta, a un conformismo reductor que no se proponga más objetivos<br />

para el asociacionismo laboral que la remuneración monetaria y la<br />

ampliación del tiempo libre, silenciando todo diálogo cuya cuestión<br />

central sea la persona y su dignidad en la vida y en la profesión.<br />

Basta, a unas situaciones en las que los derechos del trabajo estén<br />

férreamente subordinados a sistemas económicos que busquen exclusi­<br />

vamente el máximo beneficio, sin reparar en la cualidad moral de los<br />

medios que emplean para obtenerlo.<br />

Basta, a un sistema laboral que obligue a las madres de familia a<br />

trabajar muchas horas fuera de casa y al descuido de sus funciones en<br />

el hogar ; que no valore suficientemente la labor agrícola ; que margine<br />

a las personas minusválidas ; que discrimine a los inmigrantes.<br />

Basta, a que el derecho a trabajar quede al arbitrio de transitorias<br />

circunstancias económicas o financieras, las Cuales no tengan en cuenta<br />

7 Cf. Mt 25, 35-40.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 219<br />

que el pleno empleo de las fuerzas laborales debe ser objetivo priori­<br />

tario de toda organización social.<br />

Basta, a la fabricación de productos que ponen en peligro la paz y<br />

atentan gravemente a la moralidad pública, e incluso a la salud de<br />

determinados sectores de la población.<br />

Basta, también, a la insolidaria distribución de alimentos en el<br />

mundo ; a la falta de reconocimiento sistemático del asociacionismo<br />

laboral en no pocos países de la tierra ; y, en este año internacional<br />

de los (( sin techo », basta, también, a la clamorosa situación de indig­<br />

nidad en la vivienda de los trabajadores en tantos suburbios de las<br />

grandes ciudades.<br />

Pero no olvidéis que ese compromiso adquiere su fuerza, sobre<br />

todo, en una actitud de solidaridad personal : hay que superar la ten­<br />

dencia al anonimato en las relaciones humanas ; hay que hacer un<br />

esfuerzo positivo para convertir la « soledad » en


220 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

efectos de la degradación o la explotación, y los sindicatos serán nn<br />

exponente en la costrucción de la justicia social, del reconocimiento de<br />

los justos derechos de los trabajadores y de la dignidad y del bien ver­<br />

dadero de la sociedad. 10 Entonces, sin confundir vuestra acción de soli­<br />

daridad con la actividad política, influiréis en la sociedad de un modo<br />

más incisivo que cuando se pretende actuar directamente en la vida<br />

política solamente desde el asociacionismo sindical.<br />

Por eso mismo, lo sabéis muy bien, no debéis permitir que vuestros<br />

esfuerzos se transformen en una especie de « egoísmo )) de grupo o de<br />

clase. Aun cuando la finalidad de una determinada acción sea la salva­<br />

guardia de los derechos de una persona o categoría laboral, ese objetivo<br />

no debe estar en contraste con el bien común de toda la sociedad. No<br />

olvidéis tampoco la solidaridad con aquellas personas que, por diversas<br />

circunstancias, no participan de vuestra fuerza asociativa ; el apoyo a<br />

los más débiles sera prueba de que vuestra solidaridad es auténtica.<br />

6. En el Evangelio del trabajo tenemos el ejemplo más convincente<br />

de solidaridad ; Dios todopoderoso que, en su grandeza trascende total­<br />

mente a los hombres, por amor, ¡ por solidaridad Î, se hace hombre, y<br />

lleva como uno más una vida de trabajo. Jesucristo es el mejor ejemplo<br />

de solidaridad sin fronteras, que los trabajadores están llamados a<br />

seguir e imitar. Dondequiera que un hombre o una mujer desarrollan<br />

su actividad, trabajan y sufren, ahí está presente Cristo.<br />

<strong>La</strong> Iglesia, fiel a su divino Fundador, ha respetado y promovido<br />

siempre la dignidad del trabajo. Y lo ha hecho reivindicando el papel<br />

fundamental que compete a la labor del hombre en los designios de<br />

Dios; lo ha hecho exaltando los logros que la inteligencia humana ha<br />

sabido conseguir, especialmente en el campo de la ciencia y de la técnica ;<br />

lo ha hecho mostrando su predilección a todos los trabajadores y, en<br />

particular, a los más duramente probados por la fatiga, como los obre­<br />

ros y los campesinos ; lo ha hecho acogiendo y tutelando sus reclamos,<br />

sus intereses y sus legítimas aspiraciones; lo ha hecho acercándose al<br />

mundo laboral, tanto en las « villas miserias » como en sus humildes<br />

(( ranchitos », o en sus viviendas confortables, para asistirlos material<br />

y espiritualmente, precaverlos de tantos peligros, preservar su sentido<br />

moral y social, y elevar sus condiciones de vida.<br />

Hoy es el Papa quien viene a vosotros para honrar en vuestras per­<br />

sonas a los servidores de la gran labor, a la que todos estamos llamados,<br />

10 Cf. <strong>La</strong>borem exercens, 20.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 221<br />

de transformar el mundo según los designios divinos ; para descubrir<br />

en vuestros rostros los rasgos de Jesús de Nazaret, y para exhortaros a<br />

responder con hondo sentido de responsabilidad a la misión a que Dios<br />

os ha llamado como constructores de la Argentina de hoy y del mañana.<br />

¡ Mostraos dignos de este llamado ! Sed siempre conscientes de vues­<br />

tra dignidad de trabajadores y argentinos, y colaborad con todas las<br />

fuerzas vivas del país, para hacer frente, de manera solidaria y cons­<br />

tructiva, a vuestro compromiso como ciudadanos y como cristianos.<br />

En nombre de Jesús, el obrero de Nazaret, a todos os bendigo de<br />

corazón.<br />

* * #<br />

Rosarii, ad viros et mulieres laicos Christifideles habita.*<br />

(( Vosotros sois la sal de la tierra (...) vosotros sois la luz del<br />

mundo )).*<br />

1. Sean estas palabras de Jesús, apenas escuchadas en la lectura del<br />

Evangelio, portadoras de mi saludo a todos los aquí reunidos.<br />

¡ Con cuánta alegría, queridos hermanos y hermanas de esta noble<br />

ciudad de Rosario y de la zona del litoral argentino, vengo a vosotros<br />

en este penúltimo día de mi visita a vuestro amado país !<br />

No puedo ocultar que me embarga una gran emoción por hallarme<br />

en esta Ciudad, dedicada a la Santísima Virgen del Rosario, venerada<br />

en este lugar desde hace más de dos siglos. Me conmueve esta advocación<br />

de <strong>Santa</strong> María, que evoca en el ánimo de los fieles la oración mariana<br />

por excelencia; esa oración en la que, en cierto modo, María reza con<br />

nosotros, al igual que rezaba con los Apóstoles en el cenáculo.<br />

Me emociona, asimismo, encontrarme dentro de este hermoso am­<br />

biente geográfico, bañado por el amplio Río Paraná, junto al Monu­<br />

mento Nacional a la Bandera, que enarboló por primera vez el general<br />

Manuel Belgrano, dándole los colores del cielo : el color del manto<br />

sagrado de la Inmaculada Concepción.<br />

Saludo muy cordialmente a mis queridos hermanos en el episco­<br />

pado, especialmente al Señor Arzobispo de Rosario con sus Obispos<br />

Auxiliares, a las autoridades aquí presentes y a esta numerosa asamblea<br />

venida desde diversos lugares de esta región argentina. Valgan para<br />

* Die 11 m. Aprilis a. 1987.<br />

1 Mt 5, 13-14.


222 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

todos las palabras de San Pablo : « El Dios de la esperanza os colme<br />

de todo gozo y paz en vuestra fe, hasta rebosar de esperanza por la<br />

fuerza del Espíritu Santo )). 2<br />

2. «Vosotros sois la sal de la tierra (...) vosotros sois la luz del<br />

mundo ». 3 Jesús describe la misión de sus discípulos empleando la<br />

metáfora de la sal y de la luz. Sus palabras van dirigidas a los discí­<br />

pulos de todos los tiempos pero en esta hora adquieren suma impor­<br />

tancia para los laicos, que desarrollan su vocación específica en el<br />

ámbito de las realidades temporales, adonde son llamados y enviados<br />

por Cristo para que « contribuyan a la santificación del mundo como<br />

desde dentro, a modo de fermento ». 4<br />

Esto me lleva a proponeros, para vuestra oración y reflexión ulte­<br />

rior, un tema de singular importancia en nuestros días : la vocación<br />

y la función propria de los laicos en la Iglesia y en el mundo. De este<br />

mismo tema se ocupará el Sínodo de los Obispos en octubre de este año<br />

y del que espero mucho fruto, tanto para la edificación de la Iglesia,<br />

como para la construcción de la sociedad temporal según el querer<br />

de Dios.<br />

En presencia de la Imagen coronada de la Virgen del Rosario, el<br />

Papa quiere exhortar hoy a todos los laicos de esta Arquidiócesis y de<br />

todo el país, a que sean fieles a su vocación cristiana y a su apostolado<br />

eclesial específico, de trabajar por la extensión del Reino de Dios en la<br />

ciudad temporal. ¡ El Papa confía en los laicos argentinos y espera<br />

grandes cosas de todos ellos para gloria de Dios y para el servicio del<br />

hombre !<br />

3. <strong>La</strong> primera lectura de la liturgia de hoy nos ha acercado a la vida<br />

de la Iglesia primitiva según el testimonio de los Hechos de los Após­<br />

toles : « Perseveraban —según hemos oído— en la doctrina de los Após­<br />

toles y en la unión fraterna, en la fracción del pan y en las oraciones ». 5<br />

« Y cuantos creían, estaban unidos y todo lo tenían en común (...) ala­<br />

bando a Dios y gozando de la estima de todo el pueblo )). 6<br />

Sobre la base de esta concisa descripción se puede deducir que los<br />

miembros de aquella primitiva comunidad cristiana, recién formada<br />

2 Rom 15, 13.<br />

3 Mt 5, 13.14.<br />

4 Lumen gentium, 31.<br />

5 Act 2, 42.<br />

6 Act 2, 44. 47.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 223<br />

en Jerusalén alrededor de los Apóstoles, llevaban ya una propia vida<br />

interior, que era fundamento de su identidad en medio de los hombres,<br />

y que se apoyaba sobre la Palabra de Dios contenida en la enseñanza<br />

de los Apóstoles, y « en la fracción del pan », esto es, en la Eucaristía,<br />

que el Señor ordena realizar « en memoria suya ». 7<br />

Esta vida fue además algo nuevo para el ambiente de Israel. Los<br />

cristianos no vivían apartados de sus semejantes, pues


224<br />

Acta, Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

5. EI Concilio Vaticano II se ocupó también de esta vocación espe­<br />

cífica, a saber, de los cristianos laicos extendidos por todo el orbe para<br />

ser sal de la tierra y luz del mundo ; además nos indicó en qué consiste<br />

esa vocación y cómo deben comportarse para que su conducta sea<br />

(( digna de la vocación cristiana ».<br />

<strong>La</strong> respuesta del Concilio —esto es, todas sus enseñanzas sobre los<br />

laicos y su apostolado— se debe entender naturalmente, en continuidad<br />

homogénea con las enseñanzas del Evangelio, de los Hechos y de las<br />

Cartas de los Apóstoles. Simultáneamente, la respuesta conciliar tiene<br />

muy en cuenta la rica y múltiple realidad de la Iglesia en el mundo<br />

contemporáneo, de la Iglesia que vive en todos los continentes, en<br />

medio de muchos pueblos, lenguas y culturas, permaneciendo al mismo<br />

tiempo (( in statu missionis », en estado de misión. Donde quiera que se<br />

encuentre, la Iglesia es siempre « misionera » en sentido amplio, y esto<br />

determina la dinámica particular de la vocación y del apostolado de los<br />

laicos.<br />

6. En efecto, el Concilio Vaticano II afirma que todos los cristianos<br />

participan de la única misión de la Iglesia : « la Iglesia ha nacido con<br />

el fin de que, por la propagación del Reino de Cristo en toda la tierra,<br />

para gloria de Dios Padre, haga a todos los hombres partícipes de la<br />

redención salvadora, y por medio de ellos se ordene realmente todo<br />

el mundo hacia Cristo. Toda la actividad del Cuerpo Místico ordenada<br />

a este fin se llama apostolado, que la Iglesia ejercita mediante todos<br />

sus miembros, naturalmente de modos diversos ; la vocación cristiana<br />

es, por su mismo naturaleza, vocación al apostolado ». 15<br />

El Concilio señala también el modo específico que tienen los fieles<br />

laicos de ejercer su apostolado : « El carácter secular es propio y<br />

peculiar de los laicos (...). A los laicos corresponde, por su propria<br />

vocación, tratar de obtener el reino de Dios gestionando los asuntos<br />

temporales y ordenándolos según Dios ». 16 No hay, por tanto, actividad<br />

humana temporal que sea ajena a esa tarea evangelizadora. Así lo<br />

afirmó mi venerado predecesor el Papa Pablo VI, en su Exhortación<br />

Apostólica Evangelii nuntiandi : « El camino proprio de su actividad<br />

evangelizadora es el mundo vasto y complejo de la política, de la vida<br />

social, de la economía, y también de la cultura, de las ciencias, de las<br />

artes, de la vida internacional, de los medios de comunicación social,<br />

15 Apostolicam actuositatem, 2.<br />

16 Lumen gentium, 33.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 225<br />

así como otras realidades abiertas a la evangelización, como el amor,<br />

la familia, la educación de los niños y jóvenes, el trabajo profesional,<br />

el sufrimiento ... )). 17<br />

Esto no quiere decir, sin embargo, que la transformación del mundo<br />

esté confiada o pertenezca exclusivamente a los laicos, quedando para<br />

los clérigos, los religiosos y religiosas la edificación interna de la Iglesia.<br />

Todo el Cuerpo Místico es definido por el Concilio como « Sacramento<br />

universal de salvación » ; por consiguiente, toda la Iglesia tiene la<br />

misión de salvar y transformar el mundo en Cristo, por la fuerza del<br />

Evangelio. Pero cada uno llevando a cabo la función propia a la que<br />

ha sido llamado por Dios : « Como lo proprio del estado laical es vivir<br />

en medio del mundo y de los negocios temporales, Dios llama a los<br />

seglares a que, con el fervor del espirito cristiano, ejerzan su aposto­<br />

lado en el mundo a manera de fermento )). 18<br />

A ese mundo habéis de llevar, queridos laicos, hombres y mujeres,<br />

la presencia salvifica de Cristo, el enviado del Padre. En él habéis de<br />

ser testigos de la resurrección y de la vida del Señor Jesús, y signos<br />

del Dios verdadero. 19 Habéis de ser « heraldos y apóstoles » 20 del Evan­<br />

gelio para el mundo de hoy. No tengáis miedo. El Señor ha querido<br />

que vuestra vida se despliegue en medio de las realidades temporales,<br />

para que renovéis —con la libertad de los hijos de Dios— esa sociedad<br />

de la que formáis parte.<br />

Como Pastor de la Iglesia universal, hoy, en esta ciudad de Rosario,<br />

quiero pediros a todos vosotros, los laicos cristianos argentinos, que<br />

asumáis decididamente vuestro apostolado específico e irremplazable :<br />

en vuestra vida profesional, familiar y social, en las parroquias, a<br />

través de vuestras asociaciones, en particular en la Acción Católica.<br />

A ello os invitan además, de manera apremiante, las necesidades de<br />

los tiempos recios que vivimos y os impulsa la acción fecunda e incesante<br />

del Espíritu Santo. En efecto, tenéis ante vosotros evidentes muestras<br />

de difusión del secularismo que pretende invadirlo todo ; a la vez, estáis<br />

percibiendo con señales muy claras la creciente hambre de Dios, que<br />

siente en sus entrañas el hombre moderno, sobre todo la generación más<br />

joven. Desafortunadamente nos siguen azotando los vientos de la vio­<br />

lencia, del terrorismo, de la guerra ; pero, gracias a Dios se va refor-<br />

17 N. 70.<br />

18 Apostolicam actuositatem, 2.<br />

" Cf. Lumen gentium, 38.<br />

20 Cf. 1 Tim 2, 7.<br />

16 - A. A. S.


226 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

zando más y más el ansia universal de paz, como lo ha demostrado el<br />

encuentro de oración en Asís, hace pocos meses. En medio de esas rea­<br />

lidades contrastantes, yo os pido con amor y confianza que sigáis siendo<br />

fieles a vuestra misión de apóstoles y testigos, partícipes en la única<br />

misión evangelizadora de la Iglesia.<br />

7. Entre los cometidos propios del apostolado de los seglares, quiero<br />

ahora subrayar algunos que, en general, resultan más apremiantes en<br />

la sociedad argentina del presente.<br />

Pienso, en primer lugar, en la necesidad de que los cónyuges cris­<br />

tianos vivan plenamente su matrimonio como una participación de la<br />

unión fecunda e indisoluble entre Cristo y la Iglesia; sintiéndose res­<br />

ponsables de la educación íntegra, ante todo religiosa y moral, de sus<br />

hijos, para que ellos sepan discernir rectamente todo lo noble y bueno<br />

que hay en la creación, máxime dentro de sí mismos, distinguiéndolo<br />

del consumismo hedonista y del materialismo ateo.<br />

Veo también el reto que para el laico cristiano supone el campo de<br />

la justicia y de las instituciones ordenadas al bien común. Es en éste<br />

donde con frecuencia se toman las decisiones más delicadas, aquellas<br />

que afectan a los problemas de la vida, de la sociedad, de la economía ;<br />

y, por tanto, de la dignidad y de los derechos del hombre y de la con­<br />

vivencia pacífica en la sociedad. Guiados por las enseñanzas luminosas<br />

de la Iglesia, y sin necesidad de seguir una fórmula política unívoca,<br />

habéis de esforzaros denodadamente en buscar una solución digna y<br />

justa a las diversas situaciones que se plantean en la vida civil de<br />

vuestra Nación.<br />

Pienso, finalmente, en el campo de la educación y de la cultura. El<br />

laico católico, dedicándose seriamente a su tarea de intelectual, de<br />

científico, de educador, ha de promover y difundir con todas sus fuerzas<br />

una cultura de la verdad y del bien, que pueda contribuir a una cola­<br />

boración fecunda entre la ciencia y la fe.<br />

8. (( ¡ Vosotros sois la sal de la tierra !<br />

¡ Vosotros sois la luz del mundo ! ».<br />

Estas palabras de Cristo quieren señalar con trazos bien precisos<br />

la impronta más adecuada de la vocación cristiana en toda época, y<br />

dan bien a entender que ningún cristiano puede eximirse de la respon­<br />

sabilidad evangelizadora, y que cada uno ha de ser consciente del<br />

compromiso personal con Cristo contraído en el Bautismo.<br />

Queridos hermanos y hermanas : para no perder el « sabor » de la


Acta Ioannis Pauli Pp. II 227<br />

sal salvifica, tenéis que estar profundamente impregnados de la verdad<br />

del Evangelio de Cristo y reforzados interiormente con la potencia de<br />

su gracia.<br />

<strong>La</strong> sal, a la que se refiere la metáfora evangélica, sirve también<br />

para preservar de la corrupción los alimentos. De esta manera, voso­<br />

tros, laicos cristianos, os libraréis de la descomposición corruptora de<br />

los influjos mundanos, contrarios al Evangelio y a la vida en Cristo ;<br />

de lo que descompone las energías salvíficas de una vida cristiana ple­<br />

namente asumida. No podéis « haceros semejantes a este mundo » bajo<br />

el influjo del secularismo, esto es, de un modo de vida en el que se<br />

deja de lado la ordenación del mundo a Dios. Eso no significa odiar o<br />

despreciar el mundo, sino al contrario, amar verdaderamente a este<br />

mundo, al hombre, a todos los hombres. ¡ El amor se demuestra en el<br />

hecho de difundir el verdadero bien, con el fin de transformar el mundo<br />

según el espíritu salvifico del Evangelio y preparar su plena realización<br />

en el Reino futuro !<br />

No sois llamados para vivir en la segregación, en el aislamiento.<br />

Sois padres y madres de familia, trabajadores, intelectuales, profesio­<br />

nales o estudiantes como todos. <strong>La</strong> llamada de Dios no mira al aparta­<br />

miento, sino a que seáis luz y sal allí mismo donde os encontráis.<br />

Cristo quiere que seáis « luz del mundo » ; y, por tanto, estáis colo­<br />

cados como « una ciudad situada en la cima de una montaña », ya que<br />

« no se enciende una lámpara para esconderla, sino que se la pone<br />

en el candelero para que ilumine ... ». 21<br />

Vuestra tarea es la « renovación de la realidad humana » —reno­<br />

vación múltiple y variada— en el espíritu del Evangelio y en la pers­<br />

pectiva del Reino de Dios, procurando también que todas las realida­<br />

des de la tierra se configuren de acuerdo con el valor propio, que Dios<br />

les ha dado. 22 Es éste el amplio horizonte al que debe llegar toda la<br />

obra de la redención de Cristo ; 23 y vosotros, los laicos, os insertáis<br />

operativamente en ella ofreciendo a Dios vuestro trabajo diario. 24<br />

Para iluminar a todos los hombres, habéis de ser testigos de la<br />

Verdad y para ello adquirir una honda formación religiosa, que os<br />

lleve a conocer cada vez mejor la doctrina de Cristo transmitida por la<br />

Iglesia.<br />

21 Mt 5, 14-15.<br />

22 Cf. Apostolicam actuositatem, 7.<br />

23 Cf. Ibid., 5.<br />

24 Cf. Gaudium et spes, 67.


228 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Tened siempre presente que vuestro testimonio sería ineficaz —la<br />

sal perdería su sabor— si los demas no vieran en vosotros las obras<br />

propias de un cristiano. Porque es sobre todo vuestra conducta diaria<br />

la que debe iluminar a los damas. Os lo dice Cristo mismo : « Así debe<br />

brillar ante los ojos de los hombres la luz que hay en vosotros, a fin de<br />

que ellos vean las buenas obras que vosotros hacéis y glorifiquen al<br />

Padre que está en los cielos y). 25 El Concilio Vaticano II se inspiró en<br />

este texto evangélico al describir la eficacia sobrenatural «del apostolado<br />

de los laicos. 26<br />

9. Todos nosotros estamos dispuestos ahora a perseverar en la<br />

enseñanza de los Apóstoles, en la fracción del pan y en la oración. De<br />

esta manera, vamos a poner sobre el altar, aquí en tierra argentina,<br />

todo lo que forma parte de vuestra vocación humana y cristiana :<br />

((¡Venid, cantemos con júbilo al Señor, aclamemos a la Roca que nos<br />

salva ! ». 27<br />

Se repite una vez más el misterio eucaristico del Cenáculo. Cristo,<br />

que en la víspera de su Pasión realizó la transubstanciación del pan y<br />

del vino en el Cuerpo y en la Sangre de su sacrificio redentor,<br />

— acepte de vuestras manos, en este pan y vino, todas las inquie­<br />

tudes y aspiraciones que acompañan a diario vuestra vocación cristiana<br />

y la misión del Pueblo de Dios en tierra argentina;<br />

—• siga imprimiendo en todo vuestro apostolado el sello de la<br />

Divina Eucaristía, mediante la cual entramos con él en el eterno<br />

Reino de la Verdad y de la justicia, del amor y de la paz, como Pueblo<br />

unido con la misma unidad del Padre, del Hijo y del Espíritu Santo.<br />

Nos ayude siempre la protección maternal de María Santísima,<br />

Virgen del Rosario, la primera seguidora de Jesús, modelo perfecto<br />

de los laicos que viven, en lo cotidiano de la historia, su vocación de<br />

santidad y su misión de apóstoles y testigos del Señor Resucitado.<br />

Así sea.<br />

25 Mt 5, 16.<br />

26 Cf. Apostolicam actuositatem, 6.<br />

27 Sal 94 [95], 6.


Congregatio pro Episcopis 229<br />

ACTA CONGREGATIONUM<br />

CONGREGATIO PRO EPISCOPIS<br />

PROVISIO ECCLESIARUM<br />

<strong>La</strong>tis decretis a Congregatione pro Episcopis, Ioannes Paulus Pp. II,<br />

per Apostolicas sub plumbo Litteras, iis quae sequuntur Ecclesiis<br />

sacros Praesules praefecit, videlicet :<br />

die Ìli Ianuarii W8H. — Cathedrali Ecclesiae Lexingtonensi, noviter<br />

erectae, Exc.mum P. D. Iacobum Kendrick Williams, hactenus Epi­<br />

scopum tit. Catulensem.<br />

die 20 Ianuarii. — Titulari episcopali Ecclesiae Balianensi Exc.mum<br />

P. D. Carolum Prada Sanmiguel, e clero archidioecesis Bucaraman-<br />

guensis, directorem Commissionis pro Seminariis et Vocationibus pro­<br />

movendis Conferentiae episcopalis Columbianae, quem constituit Auxi­<br />

liarem archidioecesis Medellensis.<br />

die 21 Ianuarii. — Praelaturae territoriali Tibuensi R. D. Horatium<br />

Olave Velandia, Vicarium episcopalem pro actione pastorali fovenda<br />

in eadem praelatura.<br />

— Archiepiscopali Ecclesiae Materanensi-Montis Pelusii Exc.mum<br />

P. D. Ennium Appignanesi, hactenus Archiepiscopum titularem Lo-<br />

riensem, in Urbe vices Gerentem.<br />

— Titulari episcopali Ecclesiae Ti gi en si, R. D. Franciscum Xave­<br />

rium Di Lorenzo, e clero archidioecesis Philadelphiensis <strong>La</strong>tinorum,<br />

rectorem Seminarii maioris Sancto Carolo dicati eiusdem archidioe­<br />

cesis, quem deputavit Auxiliarem Exc.mi P. 1). Iacobi Clifford Timlin,<br />

Episcopi Scrantonensis.<br />

die ¿5 Ianuarii, — Cathedrali Ecclesiae Tursiensi-<strong>La</strong>cunerulonensi<br />

R. D. Rochum Talucci, e clero dioecesis Melphiensis-Rapollensis-Venu-<br />

sinae presbyterum.


230 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

die 28 Ianuarii. — Cathedrali Ecclesiae Birminghamiensi in Ala­<br />

bama, R. D. Raimundum Iacobum Roland, Vicarium generalem et<br />

Cancellarium archidioecesis Vashingtonensis.<br />

die 3 Februarii. — Titulari episcopali Ecclesiae Octabiensi, R. D.<br />

Paulum S. Loverde, e clero dioecesis Norvicensis, Delegatum episco­<br />

palem pro clericis eiusdem dioecesis, quem deputavit Auxiliarem Exc.mi<br />

P. D. Ioannis Francisci Whealon, Archiepiscopi Hartfortiensis.<br />

die 4 Februarii. — Coadiutorem Antequerensem Exc.mum P. I).<br />

Hectorem González Martínez, hactenus Episcopum Campecorensem.<br />

die 8 Februarii. — Metropolitana« Ecclesiae Portus Montt Exc.mum<br />

P. D. Savinum Bernardum M. Cazzaro Bertollo, O. S. M., hactenus<br />

Episcopum titularem Pyrgensem et Vicarium Apostolicum Aysenensem.<br />

die 11 Februarii. — Metropolitanae Ecclesiae Philadelphiensi <strong>La</strong>ti­<br />

norum, Exc.mum P. D. Antonium J. Bevilacqua, hactenus Episcopum<br />

Pittsburgen sem.<br />

die 12 Februarii. — Cathedrali Ecclesiae Pittsburgensi, Exc.mum<br />

P. D. Donaldum W. Wuerl, hactenus Episcopum tit. Rosamarkensem.<br />

— Cathedrali Ecclesiae Sancti Ioannis a <strong>La</strong>cubus Exc.mum P. D.<br />

Iosephum Trinitatem Sepúlveda Ruiz-Velasco, hactenus Episcopum<br />

Tuxtlensem.<br />

— Cathedrali Ecclesiae Linarinae R. D. Raimundum Calderón Pa­<br />

tres, e clero archidioecesis Monterreyensis.<br />

— Titulari episcopali Ecclesiae Catulensi, R. D. Ioannem Robertum<br />

Gorman, e clero archidioecesis Chicagiensis, Moderatorem Officii Rei<br />

Pastorali provehendae ad paroecias quod attinet, quem deputavit<br />

Auxiliarem Em.mi P. D. Iosephi Ludovici S. R. E. Cardinalis Ber­<br />

nardin, Archiepiscopi Chicagiensis.<br />

— Titulari episcopali Ecclesiae Plestiensi, R. D. Thaddaeum Iose­<br />

phum Jakubowski, e clero archidioecesis Chicagiensis, curionem pa­<br />

roeciae Sancti Roberti Bellarmino in urbe Chicagia, quem deputavit<br />

Auxiliarem Em.mi P. D. Iosephi Ludovici S. R. E. Cardinalis Ber­<br />

nardin, Archiepiscopi Chicagiensis.<br />

die 13 Februarii. — Titulari episcopali Ecclesiae Coelianensi R. D.<br />

Ioannem Abelardum Mata Guevara, Societatis S. Francisci Salesii<br />

sodalem, Sacrarum Litterarum magistrum in Instituto theologico gua-


Congregatio pro Gentium Evangelizatione 231<br />

timalensi eiusdem Societatis, quem deputavit Auxiliarem Em.mi P. D.<br />

Michaelis S. R. E. Cardinalis Obando Bravo, Archiepiscopi Mana-<br />

guensis.<br />

— Titulari episcopali Ecclesiae Maturbensi R. D. Leopold um Iose­<br />

phum Brenes Solorzano, Vicarium episcopalem et curionem paroeciae<br />

(( Sancti Pii X » in urbe Managua, quem deputavit Auxiliarem Em.mi<br />

P. D. Michaelis S. R. E. Cardinalis Obando Bravo, Archiepiscopi<br />

Managuensis.<br />

CONGREGATIO<br />

PRO GENTIUM EVANGELIZATIONE<br />

SEU DE PROPAGANDA FIDE<br />

PROVISIO ECCLESIARUM<br />

Ioannes Paulus divina Providentia Pp. II, latis decretis a Congre­<br />

gatione pro Gentium Evangelizatione seu de Propaganda Fide, sin­<br />

gulis quae sequuntur Ecclesiis sacros Pastores dignatus est assignare.<br />

Nimirum per Apostolicas sub plumbo Litteras praefecit :<br />

die 18 Novembris 1987. — Metropolitanae Ecclesiae Mvanzaënsi<br />

noviter in Nigeria erectae, Exc.mum P. D. Antonium Mayala, hactenus<br />

Episcopum Musomensem.<br />

die 30 Novembris. — Cathedrali Ecclesiae Bhagalpurensi Exc.mum<br />

P. D. Georgium Victorem Saupin, hucusque Episcopum Daltonga-<br />

niensem.<br />

— Cathedrali Ecclesiae Samarindaënsi R. P. Michaelem Cornelium<br />

Coomans, Congregationis Missionariorum a S. Familia sodalem eius­<br />

demque dioecesis Administratorem Apostolicum.<br />

die 10 Decembris. — Cathedrali Ecclesiae Lueboënsi R. D. Emeri-<br />

cum Kabongo Kanundowi, e Clero archidioecesano Kanangano, Nun-


232 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

tiaturae Apostolicae Consiliarium, Praelatum honorarium Sanctitatis<br />

Suae, archiepiscopali vero dignitate ornatum ad personam.<br />

die 15 Decembris. — Titulari episcopali Ecclesiae Eliocrocensi R. P.<br />

Hectorem Iulium López Hurtado, Societatis S. Francisci Salesii soda­<br />

lem, Philosophiae Seminarii Salesiani in Bogotensi civitate directorem,<br />

quem constituit Ariariensis nuper erecti Vicariatus Apostolici in Co­<br />

lumbia Apostolicum Vicarium.<br />

die 18 Ianuarii 1988. — Metropolitanae Ecclesiae Ugiungpandanga-<br />

nae R. P. Franciscum van Roessei, Immaculati Cordis Mariae Congre­<br />

gationis sodalem, hucusque Apostolicum eiusdem archidioeceseos Admi­<br />

nistratorem.<br />

— Cathedrali Ecclesiae Tangaensi R. I). Telesphorum Mkude, dioe­<br />

cesis Morogoroènsis Vicarium generalem.<br />

— Cathedrali Ecclesiae Khammamensi, noviter in India erectae,<br />

Exc.mum P. D. Iosephum Rajappa, hactenus Episcopum Kurnoolensem.<br />

— Titulari episcopali Ecclesiae Caprensi R. D. Camillum Archi-<br />

bong Etokudoh, e clero dioecesis de Ikot Ekpene, a secretis Aposto­<br />

licae Nuntiaturae de Costa Rica, quem deputavit Auxiliarem E.mi ac<br />

Rev.mi P. D. Dominici Ignatii S. R. E. Cardinalis Ekandem, Episcopi<br />

eiusdem dioeceseos de Ikot Ekpene.<br />

— Titulari episcopali Ecclesiae Mustitanae R. P. Franciscum<br />

Joäo Silota, Missionariorum Africae Societatis sodalem, dioecesis in<br />

Tanzania Mbeyaënsis curionem, quem deputavit Auxiliarem Archie­<br />

piscopi Beirensis.<br />

die 30 Ianuarii. — Titulari episcopali Ecclesiae Decorianensi R. P.<br />

Maximilianum Takuira Matthaeum Marin, Societatis Mariae, eiusdem<br />

Societatis domus in Pakipaki superiorem necnon Pastoralis Centri<br />

Palmerstonaquilonianae dioecesis directorem, quem constituit Auxi­<br />

liarem Exc.mi Episcopi Hamiltonensis in Nova Zelandia.<br />

— Titulari episcopali Ecclesiae Arensi in Numidia R. D. Ioannem<br />

Gabriel, Seminarii maioris nationalis Rangunensis rectorem, quem<br />

deputavit Auxiliarem Exc.mi Ordinarii Basseinensis.


Congregatio pro Causis Sanctorum 233<br />

NOMINATIONES<br />

Peculiaribus datis decretis, Congregatio pro Gentium Evangeliza­<br />

tione seu de Propaganda Fide ad suum beneplacitum renuntiavit :<br />

die 8 Ianuarii /,988. — Exc.mum P. U. Martinum Luluga, Epi­<br />

scopum titulo Aquensem in Dacia, Administratorem Apostolicum<br />

dioecesis Quluensis.<br />

die 15 Ianuarii. — R. P. Martinum Happe, Societatis Missiona­<br />

riorum Africae, Regionalisque Superioris adiutorem, Administratorem<br />

Apostolicum « sede plena et ad nutum Sanctae Sedis » dioecesis<br />

Moptiensis.<br />

Peculiari dato decreto a Congregatione pro Gentium Evangeliza­<br />

tione seu de Propaganda Fide, Apostolicis sub anulo Piscatoris Lit­<br />

teris renuntiatus est :<br />

die 6 Februarii. — Exc.mus P. D. Ambrosius B. De Paoli, Archie­<br />

piscopus titulo <strong>La</strong>rensis, Pro-Nuntius Apostolicus in Lesotho atque<br />

Apostolicus Delegatus in Africa Australi.<br />

CONGREGATIO<br />

PRO CAUSIS SANCTORUM<br />

DECRETA<br />

I<br />

MONACEN, ET FRISINGEN.<br />

Canonizationis Ven. Servi Dei Gasparis Stanggassinger, Sacerdotis pro­<br />

fessi Congregationis Ss. Redemptoris (1871-1899).<br />

SUPER DUBIO<br />

An constet de miraculo, in casu et ad effectum de quo agitur.<br />

Venerabilem Gasparem Stanggassinger, sacerdotem professum Con­<br />

gregationis Ss.mi Redemptoris, natum die 12 Ianuarii anno 1871,


234 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Berchtesgadi in Bavaria Superiore, et vita functum die 26 Septembris<br />

a. 1899, heroicas exercuisse virtutes tum théologales tum cardinales<br />

eisque adnexas, Summus Pontifex Ioannes Paulus II, servatis de<br />

iure servandis, die 16 Ianuarii a. 1986 declaravit.<br />

Ut autem eidem venerabili Dei famulo Beatorum Caelitum ho­<br />

nores legitime decernerentur, causae actores illico miram, quae fere­<br />

batur, sanationem, per eiusdem intercessionem a Deo patratam, Apo­<br />

stolicae Sedi ad cognoscendum obtulerunt.<br />

Maria Kleeberg enim, in religione soror Theophila, Instituti Ss.mi<br />

Salvatoris, undequinquaginta annos nata, infausta prorsus edita a<br />

medicis prognosi quoad vitam, invocato nomine et auxilio vene­<br />

rabilis Gasparis Stanggassinger, die 8 mensis Aprilis anno 1935, ab<br />

ulcere stomachi in sede pilorica, implicato probabili perforatone<br />

cooperta, in instanti, perfecte ac definitive convaluit.<br />

Super huiusmodi asserta mira sanatione instructi sunt, apud Cu­<br />

riam archiepiscopalem Monacen, et Frisingen., Processus ordinaria<br />

potestate (a. 1936) et Processus apostolica auctoritate (aa. 1961-1964),<br />

quorum iuridica forma et validitas agnita est, die 16 Ianuarii a. 1970,<br />

ab hac Congregatione pro Causis Sanctorum.<br />

Praehabitis postea votis ex officio requisitis duorum in medica<br />

arte peritorum, de sanatione sororis Theophilae, die 7 mensis Ianuarii<br />

a. 1987, Consilium Medicum huius Congregationis pro sua competentia<br />

examen instituit, fausto quidem exitu circa praeternaturalem eiusmodi<br />

sanationis indolem.<br />

Porro haec pro Causis Sanctorum Congregatio super eadem mira<br />

sanatione, iuris ordine servato, disceptavit, et quidem primum, die<br />

16 mensis Iunii anni 1987, in Congressu Peculiari Consultorum theo­<br />

logorum, moderatore Rev.mo Domino Antonio Petti, Promotore Ge­<br />

nerale Fidei ; et deinde, die 20 mensis Octobris hoc eodem anno, in<br />

Congregatione Ordinaria, ad Vaticanum coadunata, ponente Exc.mo ac<br />

Rev.mo Domino Ambrosio Marchioni, Archiepiscopo titulari Severia-<br />

nensi. Et in utroque coetu, posito dubio num constaret de miraculo in<br />

casu et ad effectum de quo agitur omnes, qui aderant, affirmativum<br />

protulerunt responsum.<br />

Quibus de rebus omnibus certior factus per subscriptum Cardi­<br />

nalem Praefectum, Summus Pontifex Ioannes Paulus II, vota Con­<br />

gregationis excipiens rataque habens, mandavit ut super praedicta<br />

mira sanatione Decretum rite appararetur.


Congregatio pro Causis Sanctorum 235<br />

Quod cum esset factum, Beatissimus Pater ad se accivit hodierno<br />

die infrascriptum Cardinalem Praefectum et praefatum Causae Po­<br />

nentem meque Antistitem a Secretis Congregationis ceterosque de<br />

more convocandos, eisque astantibus, edixit : Constare de miraculo,<br />

Ven. Servo Dei Gaspare Stanggassinger intercessore, a Deo patrato,<br />

videlicet de instantánea, perfecta atque constanti sanatione sororis<br />

Theophilae (in saeculo Mariae Kleeberg) ab ulcero gastrico, implicato<br />

a probabili perforatione cooperta.<br />

Voluit insuper Sanctitas Sua ut hoc Decretum in vulgus ederetur<br />

et in acta Congregationis pro Causis Sanctorum referretur.<br />

Datum Romae, die 11 mensis Decembris Anno Mariali 1987.<br />

L. & S.<br />

PETRUS Card. PALAZZINI, Praefectus<br />

83 Traianus Crisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis<br />

II<br />

MONTEREYEN. IN CALIFORNIA<br />

Canonizationis Ven. Servi Dei Iuniperi Serra, Sacerdotis professi Ordinis<br />

Fratrum Minorum (1713-1784).<br />

SUPER DUBIO<br />

An constet de miraculo, in casu et ad effectum de quo agitur.<br />

Venerabilis Servus Dei Iuniperus Serra ortum duxit Petrae, in In­<br />

sula Baleari Maiori, die 24 mensis Novembris anno 1713. Ad christia­<br />

nam perfectionem pervenire cupiens, Ordinis Fratrum Minorum habi­<br />

tum anno 1730 induit. Theologica doctrina et pietate nobilis et cla­<br />

rus, exoptans Evangelium Christi gentibus Americae praedicare, ex<br />

patria anno 1749 exivit et per triginta quinque solidos annos operam<br />

missionalem exercuit ibique nomen Apostoli Californiae sibi concilia-<br />

vit. Sanctitatis fama circumdatus, vita est functus in urbe Monterey<br />

in California die 28 mensis Augusti anni 1784. Eumdem christianas<br />

coluisse virtutes heroum in modum Ioannes Paulus II die 11 Decem­<br />

bris a. 1987 declaravit.


236 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Ad honores autem Beatorum Caelitum eidem Venerabili legitime<br />

decernendos, causae actores sanationem obtulerunt Apostolicae Sedi<br />

ad cognoscendum, sororis Bonifatiae Dyrda, religiosae Ordinis<br />

S. Francisci Dominae Nostrae a Perpetuo Succursu, magistrae qua­<br />

draginta et quattuor annos natae. Ipsa enim, gravi connectivitide<br />

polymiositica affecta, cum prognosi infausta quoad valetudinem, immo<br />

probabilius et quoad vitam, cum nullum efficax medicae artis reme­<br />

dium adesset, invocatum est caeleste auxilium venerabilis Iuniperi<br />

Serra ; necque incassum, nam postremo novendialium precum die, idest<br />

15 mensis Aprilis anni 1960, soror Bonifatia repente et definitive con-<br />

valuit, in valetudinario De Paul urbis Sancti Ludovici in Foederatis<br />

Americae Septemtrionalis Civitatibus.<br />

Hac super asserta mira sanatione instructus est, anno 1985, apud<br />

Curiam archiepiscopalem Sancti Ludovici Processus Cognitionalis ad­<br />

dito quoque Processu suppletivo in aedibus ipsius Congregationis pro<br />

Causis Sanctorum anno 1986 adornato ; de earundem autem inquisi­<br />

tionem forma et vi iuridica decretum exiit die 20 mensis Decembris<br />

anno 1986.<br />

Exinde agi coepta est apud eandem Congregationem pro Causis<br />

Sanctorum disceptatio iure praescripta de eadem sanatione, et quidem<br />

primum, die 8 Iulii a. 1987, in sessione Consilii Medici ipsius Congre­<br />

gationis, exitu affirmativo, contigisse videlicet eandem sanationem<br />

praeter naturae artisque medicae leges. Postmodum igitur, die 23 Iulii<br />

eodem anno, secutum est examen seu discussio in Congressu Pecu­<br />

liari Consultorum Theologorum, moderante Rev.mo D.no Antonio Petti,<br />

Fidei Promotore Generali; et demum, calendis Decembribus eodem<br />

anno, in Vaticanis aedibus, in Congregatione Ordinaria, ponente<br />

Em.mo Cardinali Iosepho Caprio. Et in utroque coetu, sive Consul­<br />

torum sive Cardinalium, posito dubio utrum constaret de miraculo<br />

in casu et ad effectum de quo agitur, suffragia praeternaturalem sana­<br />

tionis indolem fuere affirmantia.<br />

Certior deinde factus de hisce omnibus rebus, referente subscripto<br />

Cardinali Praefecto, Summus Pontifex Ioannes Paulus II, vota Con­<br />

gregationis pro Causis Sanctorum excipiens rataque habens, ut De­<br />

cretum super praedicta mira sanatione rite conscriberetur praecepit.<br />

Quod cum esset factum, accitis ad Se hodierna die Cardinalibus<br />

infrascripto Praefecto necnon Causae Ponente meque Antistite a Se­<br />

cretis Congregationis ceterisque de more convocandis, eisque astanti-


Congregatio pro Causis Sanctorum 237<br />

bus, Beatissimus Pater edixit : Constare de miraculo a Deo, interces­<br />

sore Venerabili Servo Dei Iunipero Serra, patrato, videlicet de valde<br />

rapida, perfecta et constanti sanatione Sororis Bonifatiae Dyrda a<br />

gravi connectivitide polymiostica.<br />

Quod Decretum in vulgus edi inque acta Congregationis pro Causis<br />

Sanctorum referri mandavit.<br />

Datum Romae, die 11 Decembris Anno Mariali 1987.<br />

L. © S.<br />

PETRUS Card. PALAZZINI, Praefectus<br />

& Traianus Crisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis


238 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

DIARIUM ROMANAE CURIAE<br />

Il Santo Padre Giovanni Paolo II ha ricevuto in Udienza<br />

Ufficiale per la presentazione delle Lettere Credenziali:<br />

Venerdì, 22 Gennaio 1988, S. E. la Sig. MIGNONNETTE PATRI­<br />

CIA DURRANT, Ambasciatore di Giamaica presso la <strong>Santa</strong> <strong>Sede</strong>.<br />

Ha, altresì, ricevuto in Udienza :<br />

Giovedì, 14 Gennaio 1988, S. E. il Signor GIOVANNI GORIA,<br />

Presidente del Consiglio dei Ministri della Repubblica Italiana.<br />

Venerdì, 22 Gennaio 1988, S. E. il Signor JULIO LONDOÑO,<br />

Ministro per gli Affari Esteri di Colombia.<br />

Giovedì, 28 Gennaio 1988, S. E. il Signor G. J. M. BRAKS,<br />

Ministro dell'Agricoltura dei Paesi Bassi.<br />

Venerdì, 29 Gennaio 1988, il Signor DANIEL ORTEGA SAAVEDRA,<br />

Presidente della Repubblica del Nicaragua.<br />

Sabato, 30 Gennaio 1988, S. E. il Signor BRANKO MIKULIC,<br />

Presidente del Consiglio Esecutivo Federale della Repubblica<br />

Socialista Federativa di Iugoslavia.<br />

Lunedì, I o Febbraio 1988, Sua Maestà il Re HUSSEIN I,<br />

Sovrano del Regno Hascemita di Giordania.<br />

Lunedì, I o Febbraio 1988, S. E. il Signor CARLOS LÓPEZ CON­<br />

TRERAS, Ministro degli Affari Esteri di Honduras.<br />

Martedì, 2 Febbraio 1988, S. E. il Signor MOBUTU SESE SEKO,<br />

Presidente della Repubblica dello Zaire.<br />

Venerdì, 5 Febbraio 1988, S. E. il Signor MOHAMED HOSNI<br />

MUBARAK, Presidente della Repubblica Araba d'Egitto.<br />

Venerdì, 12 Febbraio 1988, S. E. il Signor E. FENECH ADAMI,<br />

Primo Ministro di Malta.<br />

Venerdì, 12 Febbraio 1988, il Signor EDWIN MÉESE, Ministro<br />

della Giustizia degli Stati Uniti d'America.


Diarium Romanae Curiae 239<br />

Giovedì, 4 Febbraio 1988, si è tenuta, alla presenza del Santo Padre<br />

una riunione degli E.mi Signori Cardinali Capi dei Dicasteri della<br />

Curia Romana.<br />

Lunedì, 8 Febbraio 1988, si è riunita nel Palazzo Apostolico Vati­<br />

cano, alla presenza del Santo Padre, la Congregazione per le Cause<br />

dei Santi.<br />

SEGRETERIA DI STATO<br />

NOMINE<br />

Con Breve Apostolico il Santo Padre Giovanni Paolo II ha nominato :<br />

6 febbraio 1988. S. E. mons. Ambrose B. De Paoli, Arcivescovo tit. di <strong>La</strong>res,<br />

Delegato Apostolico in Africa Meridionale<br />

e Pro-Nunzio Apostolico in Lesotho.<br />

Con Biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre Giovanni Paolo II<br />

ha nominato :<br />

13 gennaio 1988. I coniugi : Danilo e Annamaria Zanzucchi ; Frans e Ineke<br />

Verkaart; Mike e Rita Marker; Jorge e Maria<br />

Mazzinghi ; Igar e Maria Fehr ; Lengelo Muyangandu<br />

e Ngangula Kalama, Membri del Pontificio<br />

Consiglio per la Famiglia.<br />

» » » I coniugi: Virgil C. e Ann Dechant; Bernard e Huguette<br />

Fortin ; Norbert e Renate Martin ; Jean Marie e<br />

Anouk Meyer; Ron e Mavis Piróla; Andrzej e<br />

Wanda Póltawski ; Elias e Feling Porsuelo ;<br />

Pablo e Patricia Stiefken, Membri del Pontificio<br />

Consiglio per la Famiglia « in aliud quinquennium<br />

».<br />

14 » » I Signori : Augusto Fantozzi ; Giuseppe Mirabelli ; Giancarlo<br />

Perone; Alberto Quadrio-Curzio; Francesco<br />

Silvano, Consultori dello Stato della Città<br />

del Vaticano.<br />

» » » Il sig. Carlo Snider, Consultore onorario dello Stato della<br />

Città del Vaticano.<br />

lo » » Il sig. Raphael Chainarong Monthienvichienchai, Presidente<br />

dell'UNDA, Membro della Pontificia<br />

Commissione per le Comunicazioni Sociali.<br />

16 » » P. Anastasio Disch, O.F.M. Cap., Consultore della Congregazione<br />

per le Cause dei Santi.<br />

26 » » Il sig. Enrico Serafini, Segretario e Cancelliere della<br />

Camera Apostolica.


240 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

3 febbraio 1988. Mons. Wilhelm Imkamp, Consultore delia Congregazione<br />

per le Cause dei Santi « in aliud quinquennium<br />

».<br />

10 » » L'E.mo signor Cardinale Bernardin Gantin, Membro della<br />

Congregazione per la Dottrina della Fede « in<br />

aliud quinquennium ».<br />

NECROLOGIO<br />

11 gennaio 1988. Mons. Marc <strong>La</strong>llier, Arcivescovo emerito di Besançon<br />

(Francia).<br />

21 » » Mons. Pierre Marie Pham Ngoc Chi, Vescovo di Dà Naug<br />

( Vietnam).<br />

30 » Mons. Edoardo Jetté, Vescovo titolare di Tabe.<br />

3 febbraio » Mons. Richard Field, Vescovo emerito di Ondo (Nigeria).<br />

4 » » Mons. Bogdan Marian Wincenty Sikorski, Vescovo di<br />

Plock (Polonia).<br />

5 » Mons. Frederic Donaghy, vescovo emerito di Wuchow<br />

{Cina).<br />

13 » Mons. Robert Frossard, Vescovo titolare di Tingaría.


An. et vol. LXXX 4 Martii 1988 N. 3<br />

ACTA APOSTOLICAE SEDIS<br />

COMMENTARIUM OFFICIALE<br />

Directio: Palazzo Apostolico - Gttà del Vaticano — Administratio: Libreria Editrice Vaticana<br />

ACTA IOANNIS PAULI<br />

Ad universos Ecclesiae Catholicae Episcopos duodecimo expleto saeculo<br />

a Concilio Nicaeno II celebrato.<br />

Venerabiles Fratres, salutem et Apostolicam Benedictionem.<br />

1. DUODECIMUM SAECULUM expletum a Concilio Nicaeno II<br />

peracto argumentum fuit plurium et ecclesialium et academicarum<br />

celebrationum, quarum haec quoque Apostolica <strong>Sede</strong>s<br />

participem se esse voluit atque consortem. 1 Litteris Encyclicis<br />

a Sua Sanctitate Patriarcha Constantinopolitano Sacraque simul<br />

Synodo editis 2 idem est rite commemoratus eventus : quod<br />

coeptum praestantiam theologicam extulit necnon oecumenicam<br />

significationem illius septimi Concilii, quod ultimum<br />

agnoscitur et ab Ecclesia Catholica et ab Ecclesia Orthodoxa.<br />

Ipsa etiam doctrina, in eodem Concilio definita, attinens ad<br />

legitimam in Ecclesia imaginum venerationem, peculiarem<br />

meretur considerationem non propter solas fructuum suorum<br />

spirituales divitias, verum etiam propter postulata, quae toti<br />

campo artis sacrae affert.<br />

1 Praesertim testimonio Epistulae die VIII mensis Octobris anno MCMXXXXVII redditae<br />

a Cardinali Secretario Status ad Praesidem Societatis Internationalis Historiae<br />

Conciliorum investigandae pro Symposio Constantinopolitano (cfr. L'Osservatore Romano,<br />

12-13 Oct. 1987).<br />

2 'Em rrj isoor¡ êjiereiq) amò rfjç ovyxXrjoecoç rf¡c èv Nixaiq. âyiaç £' obeovfievtxfjç Svvoôov<br />

(787-1987), Phanar,*14 Septembris 1987.<br />

17 - A. A. S.<br />

EPISTULA APOSTOLICA


242 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

At pondus ipsum, quod Concilium Nicaenum II argumento<br />

traditionis assignavit, immo potius traditionis non scriptae,<br />

prae se fert catholicis nobis perinde ac fratribus nostris orthodoxis<br />

vehemens quidem invitamentum ut rursus iter traditionis<br />

Ecclesiae non divisae coniunctim percurramus, cuius<br />

lumine affulgente discrepantiae iterum inspiciamus, quas tot<br />

inter nos seiunctionis saecula auxerunt ut, quemadmodum est<br />

Iesus Patrem precatus (Io 17, 11. 20-21), plena denuo reperiatur<br />

in unitate visibili communio.<br />

I<br />

2. Concilii Nicaeni II moderator, Patriarcha Constantinopolitanus<br />

Sanctus Tarasius, Cum rationem Pontifici Romano<br />

Hadriano I redderet de Concilii ipsius processu, scripsit:<br />

« Cum omnes sedissemus, caput fecimus Christum. Iacebat<br />

enim in sancta sede evangelium sanctum, contestans omnibus<br />

nobis sacratis viris qui conveneramus : "Iudicium iustum<br />

iudicate" ». 3 Quod autem Christus iis elatus ipse est velut conciliaris<br />

congressionis praeses, utpote quae in eius nomine<br />

eiusque simul auctoritate colligentur, documentum eloquens<br />

sane fuit unde Ecclesiae unitatem effici haud posse nisi ex<br />

oboeditione unico illius Domino affirmaretur.<br />

3. Ab imperatoribus, qui Concilium convocaverant, Irene<br />

et Constantino VI, decessor Noster Hadrianus I est invitatus<br />

« tamquam verus primus sacerdos et is qui in loco et sede<br />

sancti et superlaudabilis apostoli Petri praesidet ». 4 Fecit<br />

tamen ut suam illic gereret personam Archipresbyter Ecclesiae<br />

Romanae atque Hegumenus coenobii Graeci Sancti Sabae<br />

Romae. Ut vero universalis Ecclesiae partes legatique interessent,<br />

oportuit etiam Patriarchas astare orientales. 5 Quoniam<br />

vero regiones illorum iam dominatui subiacebant Mahometanorum,<br />

Patriarchae Alexandriae et Antiochiae litteras communes<br />

ad Tarasium miserunt ac Patriarcha Hierosolymita-<br />

460C-D.<br />

3 J. D. MANSI, Sacrorum Conciliorum nova et amplissima Collectio (=MANSI) XII,<br />

4 MANSI XII, 985C.<br />

s Cfr. MANSI XII, 1008. 1085 et Monumenta Germaniae Historica {=MOH), Epi­<br />

stulae V (Epistulae Karolini Aevi, t. 3), pp. 29. 30-33.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 243<br />

nus epistulam synodalem, quae omnes sunt in Concilio<br />

recitatae. 6<br />

Probatum tum erat oecumenici Concilii decreta nihil valitura<br />

nisi Episcopus Romanus ad ea contulisset operam suam<br />

adiutricem ac Patriarchae orientales suam déclarassent consensionem.<br />

7 Hac in agendi ratione partes Ecclesiae Romanae<br />

agnitae sunt prorsus necessariae. 8 Sic Concilium Nicaenum II<br />

Ioannis diaconi explicationem approbavit, ex qua conventus<br />

iconoclastarum anno septingentésimo quinquagesimo quarto<br />

Hieriae actus nullo modo fuerat legitimus : « non habuit enim<br />

adiutorem illius temporis Romanorum Papam, vel eos qui<br />

circa ipsum sunt sacerdotes, nec etiam per vicarios eius,<br />

neque per encyclicam epistolam, quemadmodum lex dictat<br />

conciliorum » similiterque « nec consentientes sibi Patriarchas<br />

orientis, Alexandriae scilicet, Antiochiae, ac sanctae civitatis,<br />

vel comministros et summos sacerdotes, qui cum ipsis existunt».<br />

9 Ceterum Nicaeni Patres declaraverunt se «sequi, suscipere<br />

et admittere » epistulam ab Hadriano ipso ad imperatores<br />

missam, 10 necnon epistulam ad Patriarcham datam. <strong>La</strong>tine<br />

nimirum eae praelectae sunt itemque sua in Graeca interpretatione<br />

omnesque rogati sunt astantes ut suum singillatim<br />

adicerent assensum. 11<br />

4. Concilium porro in persona ipsa legatorum Papae consalutavit<br />

membra « sanctissimae Romae Ecclesiae scilicet<br />

apostoli Petri » 12 necnon « apostolicae cathedrae », 13 propriam<br />

sibi faciens locutionem Romanae Ecclesiae. 14 Tum etiam Tarasius<br />

Patriarcha ad Nostrum scribens decessorem Concilii nomine,<br />

in eo cernit Petri divini apostoli successorem, « cuius<br />

cathedram sortita est fraterna sanctitas vestra » et « summo<br />

sacerdotio decorata sanctitas vestra, iure ac secundum Dei<br />

6 Cfr. MANSI XII, 1128-1136 et 1136-1145.<br />

7 Ita sacerdos Ioannes Patriarcharum orientalium legatus, MANSI XII, 989A et<br />

XIII, 3A.<br />

8 Cfr. MANSI XII, 1133.<br />

9 MANSI XIII, 207E-210A.<br />

10 MANSI XII, 1085C.<br />

11 Cfr. MANSI XII, 1085-1112.<br />

12 MANSI XII, 993A. 1041D. 1113B; XIII, 158B. 203B. 366A.<br />

13 MANSI XII, 1085C.<br />

14 Cfr. Epistula Hadriani Primi ad Carolum Magnum, in: MGH, Epistulae III<br />

(Epistulae Merowingici et Karolini Aevi, t. I), p. 587, 5.


244 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

voluntatem sacrum hierarchicum gubernans ordinem opinatissimam<br />

habet gloriam». 15<br />

Maximi momenti Concilii eventuum ille fuisse videtur,<br />

cum hoc sententiam suam enuntiaret pro cultus imaginum<br />

restauratane, ubi videlicet consilium una voce accepit legatorum<br />

Romanorum ut in mediam ipsam sessionem proferri<br />

iuberetur venerabilis imago, cui Patres ipsi possent suam<br />

testari pietatem suamque venerationem. 16<br />

Postremum Concilium oecumenicum tum ab Ecclesia<br />

catholica tum ab orthodoxa Ecclesia agnitum permanet veluti<br />

exemplum mirabile « sociatae operae » seu « synergiae » inter<br />

Romanam sedem atque coetum aliquem conciliarem. Locum<br />

enim obtinet suum intra prospectum ipsum ecclesiologiae<br />

patristicae communionis, quae in traditione innititur, sicut<br />

Concilium oecumenicum Vaticanum II merito illustravit.<br />

II<br />

5. Concilium Nicaenum II sollemniter quidem declaravit<br />

« traditionem ecclesiasticam sive scriptam, sive non scriptam<br />

», 17 ut normam moderatricem simul fidei simul disciplinae<br />

Ecclesiae. Confirmant scilicet Patres servare se velle « omnes<br />

ecclesiasticas sive scripto, sive sine scripto sancitas ... traditiones<br />

illibate: quarum una est etiam imaginalis picturae formatio,<br />

quae historiae evangelicae praedicationis concinit ». 18<br />

Adversus motum enim iconoclastarum, qui et ipse provocavit<br />

ad Sacram Scripturam ac Patrum Traditionem, praesertim in<br />

pseudosynodo anni septingentesimi quinquagesimi quarti Hieriae<br />

celebrata, Concilium Nicaenum II constituit legitimum<br />

ius et institutum venerationis imaginum secundum « divinitus<br />

inspiratum sanctorum patrum nostrorum magisterium, et<br />

catholicae traditionem Ecclesiae ». 19<br />

Patres Concilii Nicaeni II « traditionem Ecclesiae » complexi<br />

sunt ut traditionem sex priorum Conciliorum oecume-<br />

15 MANSI XIII, 464B-C.<br />

16 Cfr. MANSI XIII, 199.<br />

17 Cfr. Quartum anathema, in: MANSI XIII, 399C.<br />

18 Horos, in: MANSI XIII, 378B-C.<br />

19 Ibid., 378C.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 245<br />

nicorum necnon orthodoxorum Patrum, quorum doctrina in<br />

Ecclesia communiter est accepta. Definivit nominatim p a r a -<br />

d o s i n ita veritatem fidei essentialem, secundum quam christianus<br />

nuntius est « traditio ». Quatenus autem Ecclesia et<br />

temporibus progressa est et locis, eatenus intellectus eius de<br />

traditione, cuius nuntiatrix est, progressionis etiam aetates<br />

est emensa, cuius investigatio cursum designat plane necessarium<br />

colloquio oecumenico omnique theologicae inquisitioni.<br />

6. Iam Sanctus Paulus ipse nos docet p a r a d o s i n pro prima<br />

christianorum generatione nuntiationem esse eventus Christi<br />

eiusque praesentis significationis, qui salutem nempe Spiritus<br />

Sancti virtute operetur (cfr. i Cor 15, 3-8; 11, 2). Verborum porro<br />

factorumque Domini in quattuor evangeliis est recepta; non<br />

autem inibi est traditio tota expleta (cfr. Lc 1, 1; Io 20, 30;<br />

21, 25). Quae quidem primigenia traditio nuncupatur « apostolica<br />

» (cfr. 2 T h e s s 2, 14-15; I d s 17; 2 P e 3, 2). Respicit illa non<br />

solum «depositum sanae doctrinae» (cfr. 2 Tim 1, 6. 12; Tit<br />

1, 9), verum regulas morum quoque et vitae communitariae<br />

normas (cfr. 1 T h e s s 4, 1-7; 1 C o r 4, 17; 7, 17; 11, 16; 14, 33).<br />

Ecclesia Sacras Litteras perscrutatur lumine praefulgente<br />

« regulae fidei », 20 id est illius fidei viventis, quae fidelis erga<br />

Apostolorum magisterium persistit. Quod vero credidit semper<br />

atque observavit Ecclesia, ab eo merito quidem existimatur<br />

«apostolica traditio». Sanctus Augustinus postmodum dixit:<br />

« quod universa tenet Ecclesia nec conciliis institutum sed<br />

semper retentum est, non nisi auctoritate apostolica traditum<br />

rectissime creditur ». 21<br />

Revera sententiae a Patribus conceptae prolataeque inter<br />

maximas saeculi quarti et quinti disceptationes thologicas,<br />

tum auctoritas etiam usque crescens instituti synodalis singularum<br />

regionum aut Ecclesiae universae paulatim illam traditionem<br />

converterunt in « traditionem Patrum » vel « ecclesiasticam<br />

traditionem », quae cohaerens enodatio traditionis<br />

20 Cfr. Irenaei, Adversus Haereses I, 10, 1; I, 22, 1; in: Sources Chrétiennes<br />

(=SCh) 264, pp. 154-158 ; 308-310; Tertulliani, De praescriptione 13, 16; in: Corpus<br />

Christianorum, series <strong>La</strong>tina (CChL), I, pp. 197-198; Origenis, Peri Archon, Praef. 4.<br />

10, in: SCh 252, pp. <strong>80</strong>-89.<br />

21 De Baptismo IV, 24, 31; in: Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum <strong>La</strong>tinorum<br />

(=CSEL) 51, p. 259.


246 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

apostolicae habetur. Sic Sanctus Basilius Magnus ad doctrinas<br />

decurrit, « tum eas quae nobis de illo a Scripturis collectae<br />

sunt, tum eas quas patrum traditione non scriptas accepimus<br />

n, 22 ut suam confirmaret theologiam trinitariam; qua in<br />

re duplicem effert doctrinae ecclesiasticae originem : « alia<br />

quidem habemus e doctrina scripto prodita; alia vero nobis in<br />

mysterio tradita recepimus ex traditione apostolorum n. 23<br />

Concilium ipsum Nicaenum II in medium opportune<br />

Sanctum Basilium profert, quod attinet ad theologiam imaginum,<br />

24 provocatque simul ad magnorum doctorum auctoritatem<br />

othodoxorum, quales sunt S. Ioannes Chrysostomus, S. Gregorius<br />

Nyssenus, S. Cyrillus Alexandrinus, S. Gregorius Nazianzenus.<br />

Pondus, ad fidem quod spectat, « traditionum non scriptarum<br />

», quae scilicet Sacris non continentur Litteris, S. Ioannes<br />

Damascenus praedicavit, cum est hortatus : « Si quis vobis<br />

evangelizaverit, praeter id quod Ecclesia sancta catholica, a<br />

sanctis Apostolis, Patribus et conciliis accepit, et ad hunc<br />

usque diem servavit, aures ne praebueritis ». s<br />

7. Propius vero ad nos Concilium Vaticanum II plenam<br />

produxit in lucem momentum illius « quae est ab Apostolis<br />

traditio ». « Etenim Sacra Scriptura est locutio Dei quatenus<br />

divino afflante Spiritu scripto consignatum Sacra autem Traditio<br />

verbum Dei, a Christo Domino et a Spiritu Sancto Apostolis<br />

concreditum, successoribus eorum integre transmittit ». 26<br />

« Quod vero ab Apostolis traditum est, ea omnia complectitur<br />

quae ad Populi Dei vitam sancte ducendam fidemque augendam<br />

conferunt ». 27 « Sacra Traditio et Sacra Scriptura unum<br />

verbi Dei sacrum depositum constituunt Ecclesiae commissum<br />

». Authentica autem haec est interpretatio verbi Dei quod<br />

« scriptum vel traditum soli vivo Ecclesiae Magisterio concreditum<br />

est, cuius auctoritas in nomine Iesu Christi exercetur ». 28<br />

22 De Spiritu Sancto, VII 16, 21. 32; IX 22, 3; XXIX 71, 6; XXX 79, 15; in: SCh 17bis,<br />

p. 298, 300, 322, 500, 528.<br />

23 Ibid., XXVII 66, 1-3, pp. 478-4<strong>80</strong>.<br />

24 Cfr. Horos, in: MANSI XIII, 378E.<br />

25 Sermo de imaginibus, III, 3, in: PO 94, 1320-1321; et B. KOTTEB, Die Schriften<br />

des Johannes von Damaskos, vol. III {Contra imaginum calumniatores orationes tres),<br />

in: « Patristische Texte und Studien» 17, Berlin-New York, 1975, III, 3, pp. 72-73.<br />

26 Constitutio dogmatica Dei Verbum, 9.<br />

27 Ibid., 8.<br />

28 Ibid., 10.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 247<br />

Per aequam igitur fidelitatem erga communem traditionis thesaurum,<br />

quae ab Apostolis ipsis repetitur, Ecclesiae nituntur<br />

his ipsis temporis rationes altius perspicere suarum dissensionum<br />

viasque simul eas devincendi.<br />

III<br />

8. Horrenda illa « controversia de imaginibus », quae imperium<br />

Byzantinum Isauricis imperatoribus Leone III et Constantino<br />

V discidit inter annum septingentesimum trigesimum<br />

et octogesimum iterumque Leone V imperante labefecit inter<br />

annum octingentesimum decimum quartum et quadragesimum<br />

tertium, maxime ipsa illa quaestione theologica explicatur,<br />

quae fuit iam a principio eius veluti cardo.<br />

Haud sane periculum semper subesse ignorans, ne idololatriae<br />

consuetudines paganorum rursus aliquando émergèrent,<br />

Ecclesia concessit ut Dominus ipse, Beata Virgo Maria, martyres<br />

et sancti picturis effmgerentur vel simulacris, unde Christifidelium<br />

precatio ac pietas sustentarentur. Id omnibus sane<br />

patebat quod Sanctus Basilius sua aliqua formula inculcaverat,<br />

quam ipsum Concilium Nicaenum II iteravit : « imaginis<br />

honor ad exemplar transit ». 29 In occidentali orbe Pontifex<br />

Romanus Gregorius Magnus plurimum tribuerat didascalicae<br />

imaginum indoli in aedibus sacris : « Idcirco enim pictura in<br />

ecclesiis adhibetur ut hi qui litteras nesciunt saltem in parietibus<br />

videndo legant, quae legere in codicibus non valent » ;<br />

neque veram illius contemplationis causam tradere omisit:<br />

« ut ex visione rei gestae ardorem coniunctionis percipiant et<br />

in adoratione solius omnipotentis Sanctae Trinitatis humiliter<br />

prosternan tur ». 30 In hoc historico rerum nexu, Romae praesertim,<br />

saeculo octavo cultus imaginum Sanctorum Caelitum<br />

effloruit, unde mirabilia enata sunt artis opera.<br />

Motus autem iconoclastarum, cum veram Ecclesiae abrupisset<br />

traditionem, imaginum venerationem esse censebat tamquam<br />

reditum ad idololatriam. Non sine inconstantia quadam<br />

29 De Spiritu Sancto, XVIII 45, 19, in: SCh 17bis, p. 496; Nicaenum II, Horos, in:<br />

MANSI XIII, 378E.<br />

30 Epistulae Sancti Gregorii Magni ad episcopum Serenum Massiliensem, in: MGH,<br />

Gregorii I Papae Registrum Epistularum, II, 1, lib. IX, 208, p. 195 et II, 2, lib. XI, 10,<br />

pp. 270-271; et in: CChL 140A, lib. IX, 209, p. 768 et lib. XI, 10, pp. 874-875.


248 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

et ambiguitate vetabant quominus Christus eflmgeretur atque<br />

in universum imagines religiosae exhiberentur ; attamen permittere<br />

usque pergebant picturas profanas, nominatim imperatoris<br />

cum reverentiae signis, quae adiciebantur. Argumentationis<br />

iconoclastarum fundamentum christologicae erat indolis.<br />

Quomodo pingi Christus potest, qui in sua persona et divinam<br />

coniungit naturam et humanam, neque confundens eas neque<br />

seiungens? Fieri haud potest ut incomprehensibilis illius divinitas<br />

fingatur; at eum sola in humanitate praebere significat<br />

illum discindere, in ipso divinitatem segregare et humanitatem.<br />

Alterutram vero harum viarum eligere ad binas pariter<br />

haereses perducet christologicas inter se oppositas: monophysismi<br />

ac nestorianismi. Etenim arbitrans se Christum depingere<br />

in ipsius divinitate, se quis necessario cogit ut humanitatem<br />

eius abscondat; at imaginem non praebens nisi hominis, non<br />

patefacit illum Deum quoque esse.<br />

9. Perplexa haec difficultas, ab ipsis iconoclastis proposita,<br />

quaestionem de opportunitate artis christianae longe est egressa;<br />

in dubium enim vocavit omnem christianam aestimationem<br />

veritatis ipsius Incarnationis, ac proinde necessitudinis<br />

inter Deum et mundum, inter gratiam et naturam: breviter,<br />

agebatur de proprietate « novi foederis », quod cum hominibus<br />

pepigit Deus in Iesu Christo. Probe hoc perspexerunt imaginum<br />

defensores: secundum vocem Patriarchae Constantinopolitani<br />

Sancti Germani, illustris quidem haeresis iconoclastarum<br />

victimae, inest tota « oeconomia divina secundum carnem<br />

», 31 quae in controversiam adducitur. Namque vultum Filii<br />

Dei humanum cernere, « qui est imago Dei invisibilis » (Col<br />

1, 15), idem proinde est ac Verbum carnem factum videre<br />

(cfr. Io 1, 14), Agnum Dei, qui tollit peccatum mundi (cfr. Io<br />

1, 29). Valet ars ideo ipsa demonstrare formam efiigiemque<br />

faciei Dei humanae atque intuentem perducere ad mysterium<br />

ineffabile eiusdem Dei propter nostram salutem hominis facti.<br />

Sic etiam Hadrianus PP. scripsit: «ipsae sacrae imagines<br />

permanentes ab omnibus fidelibus honorantur, ut per visibilem<br />

vultum ad invisibilem divinitatis maiestatem mens nostra<br />

31 Cfr. Theophane, Chronographia ad annum, 6221, ed. C de BOOB, I, Leipzig, 1883,<br />

p. 404 vel PG 108, 821C.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 249<br />

rapiatur spirituali affectu per contemplationem figuratae imaginis<br />

secundum carnem quam Filius Dei pro nostra salute suscipere<br />

dignatus est : eundem redemptorem nostrum qui in caelis<br />

est, adoremus et in spiritu glorificantes collaudemus; quoniam<br />

iuxta ut scriptum est, Deus spiritus est et ob hoc spiritualiter<br />

divinitatem eius adoramus ». 32<br />

Concilium Nicaenum II sollemniter propterea translaticiam<br />

roboravit distinctionem inter « veram latriam, quae secundum<br />

fidem est quaeque solam divinam naturam decet, impartiendam<br />

» atque « honorariam adorationem » (timetikè proskynesis)<br />

imaginibus tributam, quoniam « qui adorat imaginem adorat<br />

in ea depicti substantiam ». 33<br />

Christi iconographia omnem complectitur fidem in veritate<br />

ipsa Incarnationis et in eius significatione pro Ecclesia hominibusque<br />

inexhausta. Eam ideo si Ecclesia adhibet, idcirco<br />

facit quod pridem sibi persuasit Deum in Iesu Christo revelatum<br />

carnem revera redemisse ac sanctificasse una cum universo<br />

aspectabili mundo, id est, hominem quinque instructum<br />

sensibus, ut is esse possit « qui renovatur in agnitionem secundum<br />

imaginem eius, qui creavit eum » (Col 3, 10).<br />

IV<br />

10. Sanxit itaque Concilium Nicaenum II traditionem, quae<br />

docet esse « venerabiles ac sanctas imagines proponendas, tam<br />

quae de coloribus et tessellis, quam quae ex alia materia congruenter<br />

in sanctis Dei ecclesiis et sacris vasis et vestibus et<br />

in parietibus ac tabulis, domibus et viis : tam videlicet imaginem<br />

Domini Dei et Salvatoris nostri Iesu Christi, quam<br />

intemeratae Dominae nostrae Sanctae Dei Genitricis honorabiliumque<br />

angelorum et omnium sanctorum simul et almorum<br />

virorum ». 34 Simul in orientali simul in orbe occidentali huius<br />

Concilii magisterium artem enutrivit Ecclesiae atque peperit<br />

denique opera pulchritudinis et altitudinis pariter maximae.<br />

Nominatim vero tum Ecclesia Graeca tum Ecclesiae Slavicae<br />

in insignium theologorum operibus innixae, qui fuerunt<br />

32 Hadriani Primi epistula ad imperatores, in: MANSI, XII, 1061C-D.<br />

33 Horos, in: MANSI XIII, 378E.<br />

34 Ibid., 378D.


250 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

imaginum cultores, videlicet Sanctus Nicephorus Constantinopolitanus<br />

atque Sanctus Theodorus Studita, imaginem reputaverunt<br />

veluti complentem aliquam liturgiae sacrae partem<br />

haud secus atque verbi celebrationem. Perinde ac librorum<br />

materialium lectio sinit vivens Domini percipi Verbum, item<br />

omnino pictae imaginis exhibitio contemplantibus permittit<br />

ut per visum ad salutis perveniant mysteria. « Attamen (sermo)<br />

exaratus est hic quoque per chartam et atramentum. Sic et<br />

in imagine per varios colores aut aliam forte materiam excuditur<br />

». 35<br />

Ecclesia Romana in occidente eminuit continuo suo sine<br />

intermissione favore in imagines, 36 tum in primis maximo in<br />

rerum discrimine, cum inter annum octingentesimum vicesimum<br />

quintum et quadragesimum tertium imperia hinc Byzantinum<br />

illinc Francorum hostilia sese gerebant adversus Concilium<br />

Nicaenum II. In Concilio deinde Tridentino Ecclesia<br />

catholica rursus confirmavit constantem doctrinam ut efficaciter<br />

novae iconoclasmi rationi occurreret tunc temporis emergenti.<br />

Recentius vero Concilium Vaticanum II sobrio sermone<br />

renovavit perpetuam Ecclesiae de imaginibus mentem 37 necnon<br />

de sacra universim arte. 38<br />

11. Iam nonnulla decennia animadverti licet augescens<br />

quoddam studium et theologiae et doctrinae spiritualis super<br />

iconibus orientalibus ; qtfod documentum est crescentis etiam<br />

necessitatis quasi cuiusdam linguae spiritualis, qua ars veri<br />

nominis christiana utatur. Hac ideo in re facere non possumus<br />

quin fratres in Episcopatu Nostros cohortemur id ut perquam<br />

diligenter servent quod Concilium praestituit: «Firma<br />

maneat praxis, in ecclesiis sacras imagines fidelium venerationi<br />

proponendi»; 39 omniaque similiter suscipiant ut plura<br />

in dies monumenta artis generentur reapse dignitatis eccle<br />

sialis. Christifideles huius aetatis, quemadmodum et priorum<br />

temporum, oportet et ipsi adiuvari possint sua in precatione<br />

35 Theodorus Studita, Antirrheticus, 1, 10, in: PG 99, 339D.<br />

36 Cfr. Hadriani epistula ad Carolum Magnum, in: MOH, Epistulae V (Epistulae<br />

Karolini Aevi, t. III), pp. 5-57; vel PL 98, 1248-1292.<br />

37 Cfr. Constitutiones Sacrosanctum Concilium, 11, 1; 125; 128; Lumen gentium, 51,<br />

67; Gaudium et spes 62, 4-5; etiam Codex Iuris Canonici, can. 1255 et 1276.<br />

38 Sacrosanctum Concilium, 122-124.<br />

39 Ibid., 125.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 251<br />

vitaque sua spirituali per contemplationem artificiorum contendentium<br />

exprimere mysterium, nullatenus autem occulere.<br />

Haec porro ratio est, quam ob rem hodie perinde atque antehac,<br />

fides ipsa necessarius sit ecclesialis artis stimulus.<br />

Ars tamen artis gratia, quae ad neminem nisi ad suum<br />

refertur artificem neque ullam instituit cum rebus divinis<br />

coniunctionem, nullum obtinet in christiana imaginis notione<br />

locum. Quodcumque enim sibi induerit genus, omnis ars sacra<br />

fidem declarare debet spemque Ecclesiae. Tota imaginis sacrae<br />

traditio comprobat artificem ipsum conscium sibi esse debere<br />

munus aliquod se complere ad Ecclesiae ministerium.<br />

Illa demum vera habetur ars christiana, quae ex sensuum<br />

perceptione efficiat ut intellegatur Dominum ipsum sua adesse<br />

in Ecclesia, historiae praeterea eventus significationem addere<br />

vitae nostrae eamque dirigere, tandem gloriam, nobis promissam,<br />

iam transfigurare exsistentiam nostram. Ars sacra debet<br />

ideo illuc spectare ut summam nobis praebeat aspectabilem<br />

omnium rationum partiumque fidei nostrae. Ecclesiae artificia<br />

eo contendere debent ut quasi « lingua » Incarnationis utantur<br />

Eumque per materiae elementa commonstrent, qui « in materia<br />

habitare voluit, quo per materiam salutem meam operaretur »<br />

secundum perpulchram Sancti Ioannis Damasceni formulam. 40<br />

Nova haec fere imaginis christianae detectio adiuvabit<br />

etiam ut conscii homines fiant quam sit necesse vehementer<br />

agere contra ipsa effecta, quae personam humanam exinaniant<br />

saepiusque deiciant, illarum multiplicium imaginum,<br />

quae vitam nostram afficiant in nuntiis publicis communicationisque<br />

socialis instrumentis. Nam imago illa est quae<br />

aspectum in nos Auctoris invisibilis dirigit aditumque nobis<br />

ad res recludit spirituales et eschatologicas.<br />

12. Dilectissimi Fratres,<br />

Praesentem utilitatem magisterii Concilii septimi oecumenici<br />

commemorantes, ad eam pristino nostro evangelizationis<br />

munere incitamur, ut Nobis videtur. Invalescens societatis<br />

hodiernae indoles saecularis eam ostendit magna ex parte<br />

40 Sermo de imaginibus, I, 16; in: PO 94, 1246A; et ed. KOTTEB, I, 16, p. 89.


252 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

alienam fieri a bonis ipsis spiritualibus, salutis nostrae mysterio<br />

in Christo Iesu, rebus posthac venturi saeculi. Maxime<br />

vero authentica nostra traditio, quam plene cum fratribus<br />

orthodoxis communicamus, docet profecto nos pulchritudinis<br />

sermonem, ad fidei ministerium destinatum, promovere cor<br />

hominum posse efficereque ut interius ipse cognoscatur, quem<br />

exterioribus nos effingere audemus figuris, Iesus Christus,<br />

Filius Dei, homo factus « heri et hodie idem, et in saecula »<br />

(Heb 13, 8).<br />

Universis interea ac singulis summo prorsus affectu Apostolicam<br />

Benedictionem impertimus.<br />

Datum Romae, apud Sanctum Petrum, die iv mensis<br />

Decembris, in memoria Sancti Ioannis Damasceni, Presbyteri<br />

et Ecclesiae Doctoris, anno MCMLXXXVII, Pontificatus Nostri<br />

decimo.<br />

IOANNES PAULUS PP. II<br />

DECLARATIO<br />

a Summo Pontifice Ioanne Paulo II et ab oecumenico Patriarcha Deme­<br />

trio I pariter subscripta.<br />

Nous, le Pape Jean-Paul II et le Patriarche œcuménique Dimi-<br />

trios I er , nous rendons grâce à Dieu qui nous a donné de nous rencon­<br />

trer pour prier ensemble et avec les fidèles de l'Eglise de Rome, véné­<br />

rable par la mémoire des apôtres coryphées Pierre et Paul, et de nous<br />

entretenir de la vie de l'Eglise du Christ et de sa mission dans le monde.<br />

Notre rencontre est signe de la fraternité existant entre l'Eglise<br />

catholique et l'Eglise orthodoxe. Cette fraternité, qui s'est manifestée<br />

en de nombreuses occasions et sous des formes diverses, ne cesse de<br />

croître et de porter des fruits pour la gloire de Dieu. Nous éprouvons<br />

de nouveau le bonheur d'être ensemble comme des frères. 1 Tout en ren­<br />

dant grâce (( au Père des lumières de qui vient tout don parfait )), 2<br />

nous prions et invitons tous les fidèles de l'Eglise catholique et de<br />

l'Eglise orthodoxe à intercéder avec nous auprès de Dieu : qu'il achève<br />

1 Cf. Psaume 133.<br />

2 Cf. Je 1, 17.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 253<br />

l'œuvre qu'il a commencée parmi nous ! En faisant nôtres les paroles<br />

de saint Paul, nous les exhortons : « Comblez ma joie en vivant en<br />

plein accord ». 3 Que le cœur de tous se dispose constamment à recevoir<br />

l'unité comme un don que le Seigneur fait à son Eglise !<br />

Nous disons notre joie et notre satisfaction en constatant les pre­<br />

miers résultats et le déroulement positif du dialogue théologique an­<br />

noncé lors de notre rencontre au Phanar le 30 novembre 1979. Les docu­<br />

ments acceptés par la commission mixte constituent des points de réfé­<br />

rence importants pour la continuation du dialogue. En effet, ils cher­<br />

chent à exprimer ce que l'Eglise catholique et l'Eglise orthodoxe<br />

peuvent déjà professer ensemble comme foi commune sur le mystère<br />

de l'Eglise et le lien entre la foi et les sacrements. Chacune de nos<br />

Eglises ayant reçu et célébrant les mêmes sacrements, elles perçoivent<br />

mieux que, lorsque l'unité dans la foi est assurée, une certaine diversité<br />

d'expressions, souvent complémentaires, et d'usages propres n'y fait<br />

pas obstacle mais enrichit la vie de l'Eglise et la connaissance, toujours<br />

imparfaite, du mystère révélé. 4<br />

Devant ces premiers résultats de l'effort entrepris en commun,<br />

dans (( l'obéissance de la foi )), 5 pour rétablir la pleine communion entre<br />

l'Eglise catholique et l'Eglise orthodoxe, nous remercions et encou­<br />

rageons les membres de la commission mixte du dialogue théologique.<br />

Nous souhaitons que les fidèles en soient informés et puissent ainsi<br />

rendre grâce à Dieu, s'unir à la prière du Seigneur : « Que tous soient<br />

un )), 6 rester vigilants dans l'intercession et grandir ensemble dans la<br />

foi et l'espérance. Nous souhaitons aussi que les progrès du dialogue<br />

fassent croître catholiques et orthodoxes dans une meilleure connais­<br />

sance réciproque et une plus grande charité. Par la prédication, la<br />

catéchèse, la formation théologique ainsi orientées, le dialogue portera<br />

tous ses fruits dans le Peuple de Dieu.<br />

Nous prions l'Esprit du Seigneur qui, à la Pentecôte, a manifesté<br />

l'unité dans la diversité des langues, de (( nous conduire dans la vérité<br />

tout entière » 7 et de faire que soient trouvées des solutions aux diffi­<br />

cultés qui empêchent encore la pleine communion qui se manifestera<br />

dans la concélébration eucharistique.<br />

3 Phil 2, 2.<br />

4 Cf. 1 Cor 13, 12.<br />

5 Rom 1, 5.<br />

6 Jn 17, 21.<br />

7 Cf. Jn 16, 13.


254 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Notre rencontre a lieu en cette année du douzième centenaire du<br />

deuxième Concile de Nicée qui, préparé par une longue collaboration<br />

sans faille entre l'Eglise de Rome et l'Eglise de Constantinople, a fait<br />

triompher la foi orthodoxe. Les Eglises d'Orient et d'Occident, durant<br />

des siècles, ont célébré ensemble les conciles œcuméniques qui ont pro­<br />

clamé et défendu (( la foi transmise aux saints une fois pour toutes )). 8<br />

« Appelés à une seule espérance », 9 nous attendons le jour voulu par<br />

Dieu où sera célébrée l'unité retrouvée dans la foi et où sera rétablie<br />

la pleine communion par une concélébration de l'Eucharistie du<br />

Seigneur.<br />

Nous renouvelons devant Dieu notre engagement commun de pro­<br />

mouvoir de toutes les manières possibles le dialogue de la charité,<br />

suivant l'exemple du Christ nourrissant son Eglise et l'entourant des<br />

soins de sa charité. 10 Dans cet esprit, nous rejetons toute forme de<br />

prosélytisme, toute attitude qui serait ou pourrait être perçue comme<br />

un manque de respect.<br />

Cette charité créatrice nous conduit à collaborer pour la justice<br />

et la paix, tant au niveau mondial qu'au niveau régional et local. Elle<br />

nous pousse à ne pas limiter cette collaboration, mais à l'ouvrir, au-<br />

delà des chrétiens, à tous ceux qui, dans les autres religions, cherchent<br />

Dieu, sa justice et sa paix. Elle nous rend disponibles pour collaborer<br />

ensemble au bien de l'humanité avec tous les hommes de bonne volonté.<br />

En effet, la mission de l'Eglise à l'égard du monde que le Christ vient<br />

sauver implique la défense de la dignité de l'homme partout où elle est<br />

directement ou indirectement mise en question de multiples manières<br />

et, entre autres, par la misère qui empêche une vie décente ; par tout ce<br />

qui entrave la vie des couples et des familles, bases de toute société;<br />

par la limitation de la liberté des personnes et des communautés de vivre<br />

et de professer leur foi et de s'épanouir selon leur culture propre; par<br />

l'utilisation et le trafic d'êtres humains, en particulier des jeunes,<br />

pour l'assouvissement des passions des autres ou en les rendant esclaves<br />

de la drogue ; par une recherche du plaisir s'affranchissant de tout<br />

ordre moral; par la peur qu'engendre l'existence de moyens de nuire<br />

gravement à l'intégrité de la création ; par des idéologies racistes niant<br />

l'égalité fondamentale de tous devant Dieu, idéologies particulièrement<br />

8 Jude 3.<br />

9 Eph 4, 4.<br />

10 Cf. Eph 5, 29.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 255<br />

inadmissibles pour des chrétiens qui doivent révéler au monde le visage<br />

du Christ Sauveur et l'aider ainsi à surmonter ses contradictions, ses<br />

tensions et ses angoisses, parce qu'ils croient que Dieu a tant aimé ce<br />

monde qu'il a donné son propre Fils pour que tous et toutes soient sauvés<br />

par lui 11 et deviennent en lui un seul corps où ils sont membres les<br />

uns des autres. 12<br />

En ces instants pleins de joie et alors que nous faisons l'expérience<br />

d'une profonde communion spirituelle que nous désirons partager avec<br />

les pasteurs et les fidèles tant d'Orient que d'Occident, nous élevons nos<br />

coeurs vers Celui qui est la Tête, le Christ. C'est de lui que le corps tout<br />

entier reçoit concorde et cohésion grâce à toutes les articulations qui le<br />

desservent selon une activité répartie à la mesure de chacun. Ainsi le<br />

corps réalise sa propre croissance. Ainsi, il se construit lui-même dans<br />

l'amour. 13<br />

Que toute gloire soit rendue à Dieu par le Christ dans l'Esprit Saint !<br />

Au Vatican, le 7 décembre 1987.<br />

DIMITRIOS I IOANNES PAULUS PP. II<br />

ALLOCUTIONES<br />

I<br />

Ad quosdam Nigeriae episcopos sacra limina visitantes.*<br />

Dear Brothers in our Lord Jesus Christ,<br />

1. It is for me a special joy to meet with you, members of the<br />

Episcopal Conference of Nigeria, on this occasion of your ad Limina<br />

visit. I warmly welcome you to this assembly by which we bear witness<br />

to our collégial unity. A few weeks ago I was pleased to address the<br />

first group of your brother Bishops from Nigeria. In particular,<br />

I reminded them that the College of Bishops is given to the Church<br />

by the Lord Jesus for safeguarding and deepening the unity of all<br />

her members.<br />

It is in the exercise of your fraternity in Christ, with all its collégial<br />

manifestations, that you fulfìl the offices of sanctifying, teaching and<br />

11 Cf. Jn 3, 16-17.<br />

12 Cf. Rom 12, 5.<br />

13 Cf. Eph 4, 16.<br />

* Die 26 m. Septembris a. 1987.


256 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

governing your people, mutually support one another as Bishops and<br />

keep faith with Christ through Peter. Our Coming together today<br />

renews our fraternal communion with all the local Churches and their<br />

Bishops. Together we represent "the entire Church joined in the bond<br />

of peace, love and unity". 1<br />

2. I wish to express my gratitude to Archbishop Ezeanya for the<br />

devoted sentiments which he has conveyed to me on behalf of the<br />

clergy, religious and lay people of your respective Diocèses. And<br />

I wish to reciprocate by offering my cordial greetings of grace and<br />

peace in our Lord Jesus Christ to ali those entrusted to your pastoral<br />

care. To each of them I repeat in the words of the Apostle Paul :<br />

"I give thanks to God always for you because of the grace of God<br />

which was given you in Christ Jesus, that in every way you were<br />

enriched in him with ali speech and knowledge—even as the testimony<br />

to Christ was confirmed among you—so that you are not lacking in<br />

any spiritual gift, as you wait for the revealing of our Lord Jesus<br />

Christ". 2<br />

My beloved brothers, you are the pastors of sixteen locai Churches<br />

in the différent régions of Nigeria. I am well aware that you bring<br />

with you today the deep and Uvely faith of your people. I fondly<br />

recali my pastoral visit among you when I was able to witness for<br />

myself the love of your people for Christ and his Church.<br />

3. At this time I wish to express my fraternal affection for all the<br />

priests who actively collaborate with you in shepherding the flock of<br />

Christ entrusted to your care. As I have said on a previous occasion,<br />

"like yourselves, I learned as a Bishop to understand fìrsthand the<br />

ministry of priests, the problems affecting their lives, the splendid<br />

efforts they are making, the sacrifices that are an integral part of<br />

their service to God's people. Like yourselves, I am fully aware<br />

of how much Christ dépends on his priests in order to fulfil in time<br />

his mission of rédemption". 3<br />

An essential aspect of our apostolic charge is to confirm our brother<br />

priests in their identity as ordained ministres of the Church. The<br />

meaning and worth of the ministerial priesthood can only be adequately<br />

explained by the principies which justify the Church herself. The<br />

1 Lumen Gentium, 23.<br />

2 1 Cor 1:4-7.<br />

3 Address to American Bishops, 9 November 1978.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 267<br />

priest is a servant of Jesus Christ. The power and glory of God abide<br />

in him in a special manner. The ministerial priesthood is indispensable<br />

to the worship of God and to the Church's mission of proclaiming<br />

the Gospel.<br />

4. We must never tire of asserting the essential priorities of the<br />

priesthood. Each brother priest is meant to be with us, in the words<br />

of Saint Paul, "a servant of Christ... set apart to proclaim the Gospel<br />

of God". 4 The apostolic prioritiés, as stated in the Acts of the Apostles,<br />

are "to concentrate on prayer and the ministry of the word". 5<br />

Similarly, the Second Vatican Council did not fail to emphasize<br />

the ministry of both the word and the Eucharist. For example, the<br />

Council clearly states : "The ministry of priests takes its start from<br />

the Gospel message". 6 At the same time it points out that the ministry<br />

of the word reaches its culmination in the Eucharist, which is itself<br />

"the source and summit of the whole work of evangelization". 7<br />

5. It is in the Eucharistie Sacrifice that the priest finds the source<br />

of all his pastoral charity, 8 the basis for his own spirituality and the<br />

strength to make the daily off ering of his life together with the<br />

sacrifice of Jesus. It is also through the Eucharist that his celibacy<br />

is confirmed as he enjoys sacramental communion with our merciful<br />

Redeemer and Lord.<br />

The ministry to the People of God which we as Bishops share with<br />

our brother priests is greatly influenced by the quality of our mutual<br />

fidelity: our faithfulness to our priests, their loyalty to us. If we are<br />

true brothers to our priests, we know their burdens and their needs.<br />

At the same time they, as brothers to us, often know the special<br />

Problems which trouble ourselves. At moments of difficulty, together<br />

with the help of God's grace, it is the solidarity of priests, with their<br />

understanding and compassion, which helps us to perform, with<br />

generosity and persévérance, every priestly function that Christ has<br />

committed to the College of his Bishops in communion with Peter.<br />

6. It is the Church, and more precisely the Bishop, who sends a<br />

priest to preach the Good News of salvation. That is why priestly<br />

4 Rom 1:1.<br />

5 6:4.<br />

6 Presbyterorum Ordinis, 2.<br />

7 Ibid., 5.<br />

8 Cf. ibid., 14.<br />

18-A. A. S.


258 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

obédience always remains an important virtue. It does much more<br />

than make the priest ready to serve; it helps ensure that his ministry<br />

is fruitful and always building up God's people in unity.<br />

Referring to the importance of priestly obédience, the Second<br />

Vatican Council says : "Since the priestly ministry is the ministry<br />

of the Church herself, it can be discharged only by hierarchical com­<br />

munion with the whole body. Therefore pastoral love demands that<br />

acting in this communion, priests dedicate their own wills through<br />

obédience to the service of God and their brothers and sisters. This<br />

love requires that they accept and carry out in a spirit of faith<br />

whatever is commanded or recommended by the Sovereign Pontiff,<br />

their own Bishop, or other superiors". 9<br />

7. In his Encyclical On Priestly Celibacy, Pope Paul VI reminded<br />

his brother Bishops that "it is your fraternal and kindly présence and<br />

deeds that must fili up in advance the human loneliness of the priest,<br />

which is so often the cause of his discouragement and temptations.<br />

Before being the superiors and judges of your priests, be their masters,<br />

fathers, friends, their good and kind brothers, always ready to under-<br />

stand, to sympathize and to help. In every possible way encourage<br />

your priests to be your personal friends and to be very open with you.<br />

This will not weaken the relationship of juridical obédience; rather<br />

it will transform it into pastoral love so that they will obey more<br />

willingly, sincerely and securely". 10<br />

I am well aware of the great importance which you attribute to<br />

providing well prepared candidates for the ministerial priesthood.<br />

This is accomplished in large measure by the careful attention and<br />

support which you yourselves give to the programmes of priestly for­<br />

mation in your minor and major seminaries. I wish to assure you<br />

of my solicitude in this endeavour which is essential to the Church's<br />

mission of proclaiming the Gospel. May each of you with active and<br />

loving concern always be a true father in Christ to each of your<br />

seminarians. 11<br />

8. Though I have spoken to you thus far about the ministerial<br />

priesthood, much of what I have said equally applies to Religious.<br />

The members of Institutes of consecrated life constitute for the Church<br />

» Ibid., 15.<br />

10 Sacerdotalis Caelibatus, 92.<br />

II Cf. Optatam Totius, 5.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 259<br />

in Nigeria an indispensable élément in the great task o f evangelization.<br />

Their public witness to the counsels of chastity, poverty, and obédi­<br />

ence and their generous example of community life pro vide for the<br />

Church in Nigeria an authentic evangelica testificatio.<br />

In your work with Religious I encourage you to renew your endeav-<br />

ours to manifest the great esteem that the Church has for them in<br />

their vocations of consecrated love, urging them always to ever more<br />

generous collaboration in the corporate life of the ecclesial community.<br />

Religious offer inspiration to the rest of the faithful when they live<br />

their vocation in a spirit of joy and self-sacrifice. Likewise they give<br />

us a striking sign of the Church's eschatological dimension.<br />

The very présence of Religious in the world is a great consolation<br />

for the Church, and an effective means of proclaiming the Gospel of<br />

Christ. In Nigeria this proclamation has been accomplished in a<br />

special way by missionary priests, Sisters and Brothers who have<br />

manifested both heroism and holiness in planting the seeds of the<br />

Church. And I join you in giving thanks to God for the constantly<br />

growing number of native vocations to the priesthood and religious<br />

life. Continue to pray for more vocations and to invite young people<br />

to follow Christ in the Church's consecrated life.<br />

9. The forthcoming Assembly of the Synod of Bishops causes me<br />

to turn my reflections to the important role of the laity. I am very<br />

pleased to acknowledge the growing influence of lay organizations<br />

in your country, such as the National <strong>La</strong>ity Council, the Catholic<br />

Women's Organization, the Legion of Mary, the Catholic Youth<br />

Organization and the Catholic Students Organization, each of which<br />

is making a significant contribution to evangelization in Nigeria.<br />

Moreover, it is with satisfaction that I have learned of the great interest<br />

of your lay people in the missionary activities of the Church. This<br />

is clearly seen in the strong support given by the Nigérian laity to<br />

the National Missionary Seminary of Saint Paul at Abuja, which is<br />

receiving a steadily increasing number of candidates to prepare for<br />

service as missionary priests.<br />

Especially since the close of the Second Vatican Council the lay<br />

people of the Church in Nigeria have come more and more to see<br />

themselves as active participants in the Church's life and mission.<br />

This is evidenced in the concern of the laity for the growth and well-<br />

being of the Church in each of their own communities. It is also seen


260 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

in the greater interest of the laity in their role as evangelizers and<br />

catechists.<br />

In the teaching of the Council we find this description of the sacred<br />

calling of the laity: "The laity are gathered together in the People<br />

of God and make up the Body of Christ under one Head. Whoever<br />

they are, they are called upon, as living members, to expend all their<br />

energy for the growth of the Church and its continuous sanctification.<br />

For this very energy is a gift of the Creator and a blessing of the<br />

Redeemer". 12<br />

10. I cannot fail to mention that the Church in Nigeria has as a<br />

special object of its solicitude the country's youth. Pastoral outreach<br />

to young people should be one of your highest priorities today, for<br />

they form the largest particular group within the ecclesial community<br />

and many of them are sorely tempted to disregard the Church,<br />

especially if they are ignorant of her teaching. I am pleased that<br />

there are at présent various initiatives directed towards the apostolate<br />

of youth, such as the Catholic Youth Organization. But I also realize<br />

there are some negative forces to contend with. In the face of such<br />

difficulty the Church in Nigeria must seek above all to deepen the<br />

young people's faith. New forms of apostolate must be discovered,<br />

new initiatives must be tried. But the primary means at the disposai<br />

of the Church is the whole apostolate of Catholic éducation. In every<br />

age, this remains a fundamental task of the Christian community,<br />

the teaching of the truths of our faith.<br />

Catholic éducation is vital for all members of the Church for its<br />

purpose is to help persons to arrive at the fullness of Christian life.<br />

But it is only right that major efforts in this regard be directed to<br />

the éducation of young people. In order to grow to maturity in<br />

Christ, our youth need a systematic présentation of the whole of<br />

Christian révélation. We must hand on to them all that Jesus com-<br />

manded to be taught, 13 the whole moral and doctrinal content of the<br />

sacred deposit o f faith.<br />

I am aware that you face serious obstacles in your endeavours to<br />

maintain and administer the Catholic Schools. Yet you are seeking<br />

every possible means to carry out this crucial part of your responsi-<br />

bility as Bishops. I offer you my fraternal encouragement and<br />

12 Lumen Gentium, 33.<br />

13 Cf. Mt 28:20.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 261<br />

prayerful support for ail thèse deserving efforts, fully convinced that<br />

that there is nothing more important for the educational task than<br />

the guidance and leadership of the Bishops.<br />

11. I wish to assure you of my continued prayers for your Nation,<br />

that Almighty God will ever lead the Government and people along<br />

the paths of peace, justice, harmony and social progress.<br />

In all your pastoral endeavours you can be sure that I am united<br />

with you and close to you in the love of Jesus Christ. Together we<br />

have a single purpose : to prove faithful to the pastoral trust com-<br />

mitted to us by the Lord, to lead the People of God to the Kingdom<br />

of Heaven. May Mary, the Mother of the Church and Queen of the<br />

Apostles, who is "a sign of sure hope and solace for the pilgrim<br />

people of God", 14 intercede for us. In the name of Jesus, peace to<br />

you and to all your people. With my Apostolic Blessing.<br />

II<br />

Ad sodales consociationis vulgo « Azione Cattolica Italiana ».*<br />

1. (( Ogni lingua proclami che Gesù Cristo è il Signore ! »- 1<br />

Carissimi Fratelli e Sorelle dell'Azione Cattolica Italiana !<br />

In queste parole di San Paolo si esprime il desiderio fondamentale<br />

di ogni cristiano : che il Vangelo possa diffondersi in tutto il mondo,<br />

che ogni coscienza possa lodare e ringraziare il Nome di Cristo, che<br />

tutti gli uomini, in questo unico Nome, siano salvi.<br />

Sono parole tratte da un testo famoso nel quale l'apostolo Paolo<br />

enuncia il fondamentale principio dell'unità di noi cristiani; dell'unità<br />

della nostra missione, della nostra vita, della nostra speranza. Sono<br />

parole nelle quali è contenuto il programma della nostra azione. E<br />

anche, quindi, dell'Azione Cattolica, questa grande e gloriosa Asso­<br />

ciazione alla quale voi appartenete.<br />

Siete qui convenuti, davanti alla Basilica di San Pietro, da tante<br />

parti d'Italia — ragazzi, giovani, adulti ed anziani — per pregare col<br />

Papa in preparazione dell'ormai imminente Sinodo dei Vescovi, che<br />

tratterà in modo speciale della vocazione e della missione dei laici,<br />

14 Lumen Gentium, 68.<br />

* Die 26 m. Septembris a. 1987.<br />

1 FU 2, 11.


262 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

alla luce dell'insegnamento del Concilio Vaticano II, ed in questo con­<br />

testo, anche dell'apostolato specifico di voi laici di Azione Cattolica.<br />

2. Vi saluto con profondo affetto e vi ringrazio di cuore, cari Fra­<br />

telli e Sorelle, per la vostra presenza, confortante ed incoraggiante,<br />

nella quale ravviso una eloquente conferma della vostra volontà di<br />

comunione con tutta la Chiesa che sta riflettendo sulla vocazione e mis­<br />

sione dei laici. E ringrazio in modo particolare il vostro Assistente<br />

Generale, Mons. Antonio Bianchin, per il cordiale indirizzo che, a<br />

nome di voi tutti, ha voluto rivolgermi.<br />

L'iniziativa di riunirvi per riflettere e per pregare nell'immediata<br />

vigilia del Sinodo è quanto mai opportuna. Vi esorto a restare uniti con<br />

i Padri Sinodali lungo tutta la durata dell'Assemblea e a coinvolgere<br />

con voi nella preghiera le forze più vive delle vostre rispettive diocesi,<br />

perché sui lavori della prossima Assise ecclesiale scenda copiosa la<br />

luce dall'Alto.<br />

Parafrasando le parole della Seconda Lettura, mi vien spontaneo di<br />

osservare che questo nostro incontro attorno all'altare del Signore è<br />

una vera « consolazione in Cristo », è un (( conforto derivante dalla<br />

carità », è il segno di una profonda « comunanza di spirito », che ci fa<br />

gioire tutti nell'unione dei cuori, « con la stessa carità, con i mede­<br />

simi sentimenti ».<br />

Questa unità e questa gioia si fondano nella comune partecipazione<br />

di noi, discepoli di Cristo, alla sua stessa missione : far conoscere il<br />

suo Nome a tutte le genti, fino alla fine del mondo, « a gloria di Dio<br />

Padre ». 2<br />

Infatti ogni cristiano in forza del battesimo è chiamato a collabo­<br />

rare al compimento di questa missione, in modo tuttavia diversificato<br />

in ragione della partecipazione al Sacerdozio di Cristo secondo quelle<br />

attitudini o quei carismi che, a tal fine, ha ricevuto da Dio.<br />

3. Nell'adempimento di tale compito — ossia nell'apostolato di<br />

evangelizzazione e di santificazione — « i laici — come dice il Con­<br />

cilio 3 — hanno la loro parte specifica e molto importante da compiere<br />

"per essere anch'essi cooperatori della verità". 4 Specialmente in questo<br />

ordine l'apostolato dei laici e il ministero pastorale (del clero) si com­<br />

pletano a vicenda ».<br />

2 FU 2, 11.<br />

3 Decr. Apostolicam actuositatem, 6.<br />

4 Gv 3, 8.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 263<br />

Il ruolo del laico, pertanto, ha una sua propria ed insostituibile ori­<br />

ginalità, irriducibile a quella del ministero ordinato, per una piena e<br />

completa attuazione dell'unica e fondamentale missione della Chiesa,<br />

che è quella di condurre gli uomini alla salvezza eterna e, in tale pro­<br />

spettiva, di « animare e perfezionare l'ordine temporale con lo spirito<br />

evangelico ». 5<br />

<strong>La</strong> Chiesa, che costituisce in terra il germe e l'inizio del Regno di<br />

Dio, con la sua azione apostolica purifica, salva e trasfigura il mondo :<br />

lo fa annunciando la Parola del Vangelo ed amministrando i Sacra­<br />

menti della vita nuova in Cristo ; ma lo fa anche promovendo i valori<br />

umani autentici nei loro molteplici aspetti e disponendoli ad essere<br />

elevati alla dignità trascendente del Regno- Così la Chiesa, mediante<br />

la sua azione, prepara « nuovi cieli ed una terra nuova, nei quali avrà<br />

stabile dimora la giustizia ». 6<br />

4. Nello svolgimento di questa grande missione di salvezza, il clero<br />

ed i fedeli laici si aiutano e si completano a vicenda.<br />

Ciò vuol dire che non tutto ciò che fanno gli uni può essere fatto<br />

dagli altri, e viceversa ; vi è tra loro una diversità « istituzionale », che<br />

deve armonizzarsi nello svolgimento dell'unica missione fondamentale,<br />

redentrice, della Chiesa.<br />

Il prossimo Sinodo contribuirà certamente ad approfondire e chia­<br />

rire la natura della missione del laico nella Chiesa, in modo tale che<br />

cresca un laicato autentico sempre più corresponsabile e capace di<br />

esprimersi nella sua specificità. Come lo Spirito Santo opera nei laici?<br />

Quanto meglio sapremo rispondere a questa domanda, tanto più com­<br />

prenderemo che cosa è il laico cristiano.<br />

5. Un importante chiarimento s'attende dal prossimo Sinodo : quello<br />

concernente le implicazioni derivanti dalla complementarità reciproca<br />

che deve esistere tra laici e Pastori, nella costruzione della Chiesa e<br />

nell'opera della salvezza del mondo. È certo, tuttavia, che alla miglior<br />

attuazione di tale complementarità nulla potrà più efficacemente con­<br />

durre che un costante atteggiamento di disponibilità e di servizio degli<br />

uni verso gli altri. Si rivelano da questo punto di vista particolarmente<br />

pertinenti le parole che ci ha rivolto san Paolo nella Seconda Lettura :<br />

« Non fate nulla per spirito di rivalità o per vanagloria, ma ognuno<br />

5 Decr. Apostolicam actuasitatem, 5.<br />

6 2 Pt 3, 13.


264 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

di voi, con tutta umiltà, consideri gli altri superiori a se stesso. Non<br />

cerchi ciascuno il proprio interesse, ma piuttosto quello degli altri ». 7<br />

. Chi è rivestito d'autorità nella Chiesa deve saper riconoscere in ogni<br />

fedele le qualità o i doni che il Signore ha posto in lui, ed in tal senso<br />

deve sentirlo come « superiore » a se stesso. Applicata a noi Pastori la<br />

parola dell'Apostolo significa che dobbiamo prestare ascolto attento ai<br />

laici, in ciò che la loro specifica esperienza e competenza può suggerire.<br />

E dobbiamo mettere, inoltre, a loro servizio proprio quel dono in base<br />

al quale siamo chiamati a prestare un servizio all'interno del Popolo<br />

di Dio. I laici, a loro volta, devono porsi in atteggiamento di respon­<br />

sabile disponibilità nei confronti dei loro Pastori, facendo convergere<br />

al bene della Comunità, sotto la loro guida, le qualità ed energie di cui<br />

dispongono.<br />

Il laico infatti — il Concilio lo ha ricordato con forza — possiede<br />

particolari doni dello Spirito Santo : e questi doni lo mettono nella<br />

condizione e diciamo pure nel dovere di cooperare con gli stessi Pastori<br />

nello svolgimento della comune missione. Il laico non è chiamato a fare<br />

di meno e il sacerdote a fare di più ; egli è chiamato a fare qualcosa di<br />

proprio e di originale, che il sacerdote, normalmente, non può fare, e<br />

qualcosa di altrettanto utile all'edificazione della Chiesa. Il Concilio<br />

si esprime in questi termini : « I laici sono soprattutto chiamati a<br />

rendere presente e operosa la Chiesa in quéi luoghi e in quelle circo­<br />

stanze, in cui essa non può diventare sale della terra se non per loro<br />

mezzo )). 8<br />

6. « A loro particolarmente spetta — dice ancora il Concilio 9 —<br />

di illuminare e di ordinare tutte le cose temporali, alle quali sono stret­<br />

tamente legati, in modo che sempre siano fatte secondo Cristo, e cre­<br />

scano e siano di lode al Creatore e Redentore ». Neil'affrontare i pro­<br />

blemi dell'ordine (( temporale » — che toccano, per esempio, la fami­<br />

glia, la scuola, il lavoro, l'economia, la cultura, la politica, la so­<br />

cietà — essi devono assumere « la propria responsabilità, alla luce<br />

della sapienza cristiana e facendo attenzione rispettosa alla dottrina<br />

del Magistero ». 10<br />

Circa questi interventi nell'ordine temporale, occorre fare « una<br />

7 FU 2, 3-4.<br />

8 Cost. dogm. Lumen gentium, 33.<br />

9 Ibid., 31.<br />

10 Cost. past. Gaudium et spes, 43.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 265<br />

chiara distinzione — dice ancora il Concilio 11 — tra le azioni che i<br />

fedeli, individualmente o in gruppo, compiono in proprio nome, come<br />

cittadini, guidati dalla coscienza cristiana, e le azioni che essi compiono<br />

in nome della Chiesa in comunione coi loro Pastori ». Queste ultime<br />

possono toccare anche l'ordine temporale, quando ci sono in gioco<br />

dei valori di fondo, come i diritti inalienabili delle persone, la libertà<br />

religiosa e la salvezza delle anime.<br />

A tale riguardo desidero esprimere la mia partecipazione e solida­<br />

rietà alle preoccupazioni manifestate dalla Conferenza Episcopale Ita­<br />

liana per quanto concerne le difficoltà che sembrano insorgere circa<br />

l'insegnamento della religione cattolica nelle scuole pubbliche, scelto<br />

da un così gran numero di genitori e di giovani. All'impegno pastorale<br />

dei Vescovi si sente associato il Papa, come Vescovo di Roma e come<br />

Pastore della Chiesa universale.<br />

7. Il Sinodo, nell'approfondire il discorso sulle varie forme di<br />

apostolato dei laici, non mancherà di riflettere anche su quella forma<br />

specifica di apostolato, che è stata spessissimo qualificata come « colla­<br />

borazione dei laici all'apostolato gerarchico » e cioè l'Azione Catto­<br />

lica. Essa si caratterizza per il concorso di quattro note specifiche : ha<br />

come scopo immediato il fine apostolico della Chiesa, al quale i laici<br />

collaborano secondo il modo loro proprio agendo a guisa di corpo orga­<br />

nizzato, sotto la direzione della Gerarchia, che può sancire tale coope­<br />

razione anche per mezzo di un « mandato ». Questa fisionomia della<br />

vostra Associazione è stata tratteggiata dal Concilio Vaticano II nel<br />

n. 20 dell'(( Apostolicam Actuositatem », un testo fondamentale al<br />

quale i soci di Azione Cattolica devono fare costante riferimento nello<br />

svolgimento della loro attività apostolica. Questa medesima fisiono­<br />

mia si concretizza nel ruolo degli Assistenti ecclesiastici e in modo<br />

tutto particolare del Vescovo Assistente Generale, la cui presenza nel­<br />

l'Azione Cattolica è il segno e la garanzia della speciale comunione<br />

col Papa e con l'Episcopato italiano.<br />

8. Fratelli carissimi !<br />

(( Buono e retto è il Signore, / la via giusta addita ai peccatori ;<br />

guida gli umili secondo giustizia, / insegna ai poveri le sue vie ». 12<br />

Quanta ricchezza d'insegnamenti ci offre oggi la Chiesa sul compito<br />

11 Ibid., 76.<br />

12 Sal 24 [25], 8-9.


266 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

dei laici ! Ed altra luce possiamo attenderci dall'approfondimento della<br />

Parola di Dio.<br />

Ma intanto, però, è urgente la messa in pratica, con coerenza, di<br />

quanto già ci viene insegnato nel nome del Signore. In tal modo<br />

« agiremo con giustizia e rettitudine, e faremo vivere noi stessi ». 13<br />

<strong>La</strong> dottrina del sacerdozio comune dei fedeli, messa in luce dal Con­<br />

cilio, è ricca ancora di meravigliose possibilità. <strong>La</strong> dignità cristiana<br />

del laico ha la sua radice in quel Battesimo che lo rende partecipe « del­<br />

l'ufficio sacerdotale, profetico e regale di Cristo )). 14<br />

È in questi termini, cari fratelli laici di Azione Cattolica, che il<br />

Padre celeste vi manda oggi a « lavorare nella sua vigna ». Non com­<br />

portatevi come quel figliolo che, ad una adesione verbale alla volontà<br />

del Padre, non ha poi fatto seguire l'impegno concreto dei fatti. Se<br />

davanti alle ardue esigenze della volontà di Dio ci fossero state tergi­<br />

versazioni e titubanze, non ci si deve tuttavia scoraggiare : il Padre è<br />

misericordioso e pronto a perdonarci.<br />

Riprendete dunque con speranza e buona volontà il cammino.<br />

Cristo conta su di voi. Sentite in voi la fierezza di essere chiamati a<br />

collaborare al suo disegno di salvezza. Possa così, grazie anche al vostro<br />

impegno, affrettarsi l'avveramento dell'anelito presente nel grande<br />

cuore dell'apostolo Paolo : (( Ogni lingua proclami che Gesù Cristo è<br />

il Signore, a gloria di Dio Padre ».<br />

Amen !<br />

III<br />

In foro S. Petri, CCL anno elapso a canonizatione beati Vincentii de Paul,<br />

presbyteri.*<br />

1. (( Ricordati, Signore, del tuo amore ».*<br />

Così preghiamo oggi con le parole del Salmista. Il grido a Dio,<br />

che è (( ricco di misericordia », 2 attraversa l'intera Sacra Scrittura.<br />

13 Cf. Ez 18, 27.<br />

14 Const. dogm. Lumen gentium, 31.<br />

* Die 27 m. Septembris a. 1987.<br />

1 Sal 24 [25], 6.<br />

2 Cf. Ef 2, 4.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 267<br />

L'Antico Testamento lo trasmette al Nuovo, quando (( venne la pie­<br />

nezza del tempo » e « Dio mandò il suo Figlio, nato da donna ». 3<br />

Allora si è realizzata la preghiera del Salmista :<br />

Il Signore si è ricordato del suo amore che è da sempre : infatti,<br />

« ha tanto amato il mondo da dare il suo Figlio unigenito ». 4<br />

E lui, il Figlio, facendosi uomo ha riempito pienamente la misura<br />

della misericordia che è propria di Dio.<br />

Ed ha anche voluto (( trasferire », in qualche modo, questa misura<br />

all'uomo, quando ha detto nel discorso della montagna :<br />

(( Beati i misericordiosi, perché troveranno misericordia ». 5<br />

2. Oggi siamo riuniti in questa piazza, davanti alla Basilica che<br />

si eleva sulla tomba dell'Apostolo Pietro, per ricordare un uomo che<br />

di questa beatitudine ha fatto — in modo straordinario — il conte­<br />

nuto della propria vita e della propria vocazione : San Vincenzo de<br />

Paoli !<br />

<strong>La</strong> sua fama ha superato tutte le frontiere e, dopo oltre tre secoli,<br />

continua a sfidare il tempo.<br />

Duecentocinquant'anni fa il Papa Clemente XII l'annoverò nell'albo<br />

dei santi della Chiesa cattolica. Nella Bolla di Canonizzazione la figura<br />

del Santo viene così delineata : « Egli era come un rifugio per tutti<br />

i bisognosi e i miseri, ed aiutava i poveri di ogni specie, erogando<br />

anche a volte ciò che sembrava necessario per sé e per i suoi compagni<br />

delle missioni, con elemosine così abbondanti che comunemente egli<br />

era chiamato padre dei poveri. Sebbene già avanti negli anni, si pro­<br />

digava assiduamente nel ministero apostolico delle sacre missioni,<br />

e volando per ogni dove sulle" ali della carità al di là di ogni fatica<br />

e delle forze dell'età senile, portava la luce della verità evangelica<br />

e la scienza dei divini comandamenti a coloro che camminavano nelle<br />

tenebre e nella caligine del vizio, soprattutto agli abitanti più poveri<br />

delle campagne e dei villaggi, che (...) venivano da lui ricondotti sulla<br />

via del Signore. E poiché la carità non conosce misura, la virtù del<br />

Servo di Dio non si restrinse ai confini della Francia, ma rifulse<br />

diffondendosi in lungo e in largo ; infatti, allo scopo di propagare la<br />

fede e la pietà, egli inviò, tra i suoi discepoli, operai del Vangelo<br />

non solo in Italia, Polonia, Scozia ed Irlanda, ma anche agli stranieri<br />

3 Gal 4, 4.<br />

4 Gv 3, 16.<br />

5 Mt 5, 7.


268 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

ed agli Indi e alle genti più lontane dalle nostre terre, che, mediante<br />

la loro opera, fugate le tenebre dell'idolatria, condusse alla luce<br />

della verità ».<br />

3. Attraverso le generazioni san Vincenzo parla non soltanto al<br />

suo secolo, ma anche all'intera epoca moderna, scrivendo nuovamente<br />

in essa, con tutta la « radicalità » del Vangelo, le parole del discorso<br />

della montagna : « Beati i misericordiosi, perché troveranno mise­<br />

ricordia ».<br />

Egli sta all'inizio di una lunga schiera di persone che, seguendo<br />

le sue orme, hanno attuato nella vita le parole del Salmista :<br />

(( Fammi conoscere, Signore, le tue vie, insegnami i tuoi sentieri ». 6<br />

Quale spettacolo ha davanti a sé chi si spinge indietro con lo<br />

sguardo a contemplare l'immensa rete di attività apostoliche e sociali<br />

che egli ha cominciato a tessere nel corso della sua vita e che, dopo<br />

di lui, innumerevoli suoi seguaci hanno ripreso e sviluppato ! Il pen­<br />

siero va innanzitutto ai missionari da lui fondati e che oggi lavorano<br />

in molte parti del mondo per l'evangelizzazione dei poveri e la forma­<br />

zione dei sacerdoti. E come non fermarsi ammirati davanti alla mera­<br />

vigliosa opera svolta dalle Figlie della Carità, la Congregazione reli­<br />

giosa più numerosa della Chiesa? Forse non c'è persona che, in una<br />

circostanza o nell'altra della sua vita, non abbia avuto occasione di<br />

avvicinare qualcuna di queste Figlie di san Vincenzo per riceverne<br />

un sorriso, una buona parola, un aiuto premuroso e discreto. V'è poi<br />

la vasta famiglia delle Confraternite e delle Associazioni di Carità<br />

che costituiscono oggi nel mondo un magnifico corpo di volontari e<br />

volontarie al servizio della beneficenza .e della promozione sociale del<br />

(( popolo povero », come amava esprimersi san Vincenzo. Accanto a<br />

loro lavorano i membri delle Conferenze di San Vincenzo, fondate<br />

nel 1833 da Federico Ozanam alla luce degli insegnamenti del grande<br />

apostolo della carità. Devono inoltre essere ricordate le altre nume­<br />

rose Comunità che onorano san Vincenzo come patrono, modello e<br />

maestro e possono quindi essere considerate come facenti parte della<br />

grande « Famiglia vincenziana ».<br />

Tutti questi figli e figlie spirituali di san Vincenzo de' Paoli<br />

hanno imparato da Cristo, col suo aiuto, a percorrere il (( sentiero »<br />

evangelico che passa attraverso il discorso della montagna :<br />

« Beati i misericordiosi ».<br />

6 Sai 24 [25], 4.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 269<br />

4. Il brano evangelico dell'odierna domenica ci ricorda la para­<br />

bola dei due figli che il padre vuole mandare a lavorare nella vigna. 7<br />

Vincenzo de' Paoli assomiglia certamente al figlio che ha compiuto<br />

la volontà del padre ; egli ha risposto con tutta la sua vita alla chia­<br />

mata : «Va... a lavorare nella vigna». 8 E non si è lasciato «prece­<br />

dere » da nessuno. E tuttavia merita di essere sottolineato che anche<br />

lui — come ci narrano i biografi — ebbe, all'inizio, un comportamento<br />

in qualche modo simile a quello del figlio della parabola, che prima<br />

tergiversa e solo in un secondo momento obbedisce : senza aver oppo­<br />

sto un (( no » preciso al Padre che lo inviava alla vigna, possiamo dire<br />

che, nei primi tempi, egli non sentì il Sacerdozio come una vocazione<br />

che lo impegnava alla santità, ma quasi piuttosto come l'occasione<br />

per raggiungere un certo prestigio sociale ed una dignitosa sistema­<br />

zione economica, come scriveva a sua madre.<br />

Questo limite umano di Vincenzo ci fa comprendere che santi non<br />

si nasce. Santi si diventa, attraverso un più o meno lungo, faticoso<br />

e metodico cammino di conversione, di penitenza e di purificazione.<br />

Farsi santi è una dura conquista e suppone un impegno ed uno sforzo<br />

che in fondo durano tutta la vita.<br />

Vincenzo si accorse, ad un certo punto, di questa esigenza della<br />

santità, posta in noi dalla grazia del Battesimo, e con grande ardore<br />

e determinazione si dedicò a questo, che è il più bell'ideale che un<br />

uomo possa concepire nella propria vita.<br />

Fu così che Vincenzo, alla scuola di grandi Maestri come il Cardi­<br />

nale de Bérulle e s. Francesco di Sales, riscoperse — o quasi si<br />

potrebbe dire — scoperse veramente quel sacerdozio che aveva voluto<br />

ricevere, appena ventenne, più per una sua scelta umana che per una<br />

cosciente risposta alla vocazione divina. E la chiara presa di coscienza<br />

di questo dono incommensurabile ricevuto da Dio fu il germe iniziale,<br />

la (( molla » propulsiva e la ragione ultima, soprannaturale, di tutte<br />

quelle meravigliose imprese della carità, che l'hanno meritatamente<br />

reso famoso in tutto il mondo e gli hanno assicurato una gloria im­<br />

mortale. Vincenzo divenne così un ispiratore di grandi gesti di gene­<br />

rosità anche in tante altre persone. Fu un educatore di (( élites » e,<br />

al tempo stesso, di masse.<br />

Due furono gli amori della sua vita : Dio e i poveri. Ma al riguardo<br />

dice bene il grande storico della spiritualità cristiana, Henri Brémond,<br />

7 Cf. Mt 21, 28-32.<br />

8 Mt 21, 28.


270 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

quando afferma che « non è l'amore per gli uomini che l'ha condotto<br />

alla santità; ma piuttosto la santità, che l'ha reso veramente ed effi­<br />

cacemente caritatevole ; non sono i poveri ad averlo donato a Dio,<br />

ma è Dio, al contrario, che l'ha donato ai poveri. Chi lo vede più<br />

filantropo che mistico, chi non lo vede innanzitutto un mistico, si<br />

rappresenta un Vincenzo de' Paoli che non è mai esistito ».<br />

5. Con la testimonianza della sua vita completamente dedicata a<br />

Cristo nei poveri e bisognosi, Vincenzo sembra parlare agli uomini<br />

della sua epoca e a quelli di oggi con le stesse parole che usa San<br />

Paolo nella Lettera ai Filippesi, riportata dall'odierna Liturgia :<br />

(( Non cerchi ciascuno il proprio interesse, ma anche quello degli<br />

altri » ! 9<br />

Vincenzo cercò veramente non il proprio ma l'altrui interesse e<br />

nel far ciò sperimentò quel


Acta Ioannis Pauli Pp. II 271<br />

In queste parole dell'Apostolo è descritta tutta l'anima di Vincenzo,<br />

troviamo la radice profonda ed autentica della sua spiritualità e<br />

della sua prodigiosa generosità : la carità del cuore sacerdotale di<br />

Cristo, carità per la quale Dio ha concesso a Vincenzo « di riprodurre<br />

in sé il mistero che celebrava ».<br />

6. Oggi ricordiamo il giorno in cui Vincenzo de' Paoli è stato<br />

« elevato » dopo la morte. Sì, elevato sugli altari : « esaltato ». Iscrit­<br />

to nell'albo di questi uomini e donne che la Chiesa circonda di vene­<br />

razione come santi, anche nella sua liturgia.<br />

Ma ci limitiamo solo a ciò?<br />

Le parole dell'inno paolino proclamano oggi 1'« esaltazione » di<br />

Cristo : Colui che « spogliò se stesso, assumendo la condizione di<br />

servo », Colui che « umiliò se stesso facendosi obbediente fino alla<br />

morte e alla morte di croce». 12<br />

(( Per questo Dio l'ha "esaltato" al di sopra di ogni cosa » !<br />

Cristo — esaltato al di sopra di ogni cosa !<br />

Vincenzo de' Paoli, l'umile imitatore di Cristo che ha vissuto<br />

completamente e senza riserva del contenuto del Vangelo dei poveri.<br />

Vincenzo — da 250 anni iscritto nell'albo dei santi della Chiesa:<br />

« esaltato in Cristo » :<br />

iscritto nel mistero di quell'unica Esaltazione,<br />

l'umile partecipe, per tutta l'eternità, di quell'Amore che « muove »<br />

tutto e tutto (( esalta », affinché « Dio sia tutto in tutti » 13 per i secoli<br />

dei secoli.<br />

IV<br />

Ad eos qui V Synodi Ordinariae Ucrainorum episcoporum interfuerunt,<br />

coram admissos.*<br />

Signor Cardinale,<br />

Cari Fratelli nell'episcopato,<br />

1. Con le vostre consultazioni e discussioni durante il V Sinodo<br />

dei Vescovi della Chiesa Cattolica Ucraina, svoltosi in Vaticano, avete<br />

voluto dare inizio alle vostre solenni celebrazioni del Millennio del<br />

Battesimo della Rus' di Kiev.<br />

12 cf. ma 2, 7-8.<br />

13 Cf. 7 Cor 15, 28.<br />

* Die 28 Septembris a. 1987.


272<br />

Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Sono lieto che al termine di questo Sinodo possa incontrarmi insie­<br />

me con voi e per mezzo vostro con tutta la Chiesa Cattolica Ucraina<br />

per condividere insieme la gioia di questo Giubileo millenario, che<br />

sarà anche celebrato da altri popoli e comunità ecclesiali, che trovano<br />

pure le loro radici spirituali nel Battesimo della Rus' di Kiev. Già<br />

all'inizio del mio pontificato avevo espresso il desiderio di un mio<br />

pellegrinaggio spirituale legato al Millennio, nei luoghi che furono<br />

la culla della Chiesa della Rus' di Kiev.<br />

Oggi, a conclusione del V Sinodo dei Vescovi ucraini, che dà inizio<br />

alle vostre solenni celebrazioni millenarie, desidero significarvi la<br />

partecipazione nello spirito dell'intera Chiesa cattolica, che troverà<br />

un momento culminante nelle celebrazioni previste nel luglio del pros­<br />

simo anno a Roma.<br />

2. Il Papa che vi parla, il quale, da Vescovo, ha già vissuto il<br />

Millennio della Chiesa nella sua patria, desidera cantare nella vostra<br />

lingua, insieme con tutta la Chiesa universale, un solenne Te Deum<br />

qui a Roma, presso la tomba di San Pietro, vicino alla quale si trova<br />

quella di San Giosafat. E con che ardore questo Papa, vostro Fra­<br />

tello, bacia spiritualmente quella terra di Kiev dinanzi al trono della<br />

Sollecita Ausiliatrice dei Cristiani presso la « Parete Indistruttibile )).<br />

Voi siete una parte fiorente della Chiesa universale, cresciuta sul<br />

retaggio millenario del Battesimo di San Vladimiro e di <strong>Santa</strong> Olga.<br />

Voi appartenete a quella comunità cattolica che, situata geografica­<br />

mente nel cuore del continente europeo, è imjwrtante per i vostri<br />

avvenimenti storici, sovente drammatici e segnati dal martirio. Voi<br />

siete figli della grande famiglia dei popoli cristiani slavi. Per tutti<br />

questi motivi, il Papa — slavo come voi — desidera trovarsi insieme<br />

coi propri Fratelli.<br />

U dono del Santo Battesimo di dieci secoli fa ha dato vita alla<br />

Chiesa della Rus' di Kiev.<br />

U Vescovo di Roma è ora con voi, si rallegra della vostra viva<br />

fede, della vostra perseveranza cristiana e, quotidianamente, visita<br />

la vostra Patria con le preghiere. Egli abbraccia con essa, in uno<br />

stesso palpito di amore, anche quei Fratelli coi quali desidera avere<br />

la piena comunione nella fede e nella carità, ad immagine della Chiesa<br />

ancor indivisa di mille anni fa.<br />

3. U Santo Battesimo, per grazia di Dio, è un avvenimento capi­<br />

tale per l'esistenza stessa dell'uomo. Infatti il Battesimo dilata la


Acta Ioannis Pauli Pp. II 273<br />

vera dignità dell'uomo conferendogli la vita soprannaturale. San Paolo<br />

ci insegna :<br />

(( O non sapete che quanti siamo stati battezzati in Cristo Gesù,<br />

siamo stati battezzati nella sua morte? Per mezzo del battesimo siamo<br />

dunque stati sepolti insieme a lui nella morte, perché ... così anche<br />

noi possiamo camminare in una vita nuova ... Ma se siamo morti con<br />

Cristo, crediamo che anche vivremo con lui ».*<br />

Ebbene, mille anni fa, il vostro Popolo è entrato « nella nuova<br />

vita » grazie alla forza del Santo Battesimo nel nome del Padre, del<br />

Piglio e dello Spirito Santo. Cristo è entrato nella storia del vostro<br />

Popolo, cominciando dal principe Vladimiro il Grande, con la forza<br />

del mistero pasquale.<br />

4. Abbracciamo, dunque, nell'anno del giubileo millenario del Bat­<br />

tesimo della Rus' di Kiev tutta la storia della vostra Chiesa, che<br />

affonda le sue radici al tempo in cui tutta la Chiesa di Cristo in<br />

Europa viveva ancora nell'unità. Perciò il cristianesimo nella Rus'<br />

di Kiev era ortodosso nella sua fede e nello stesso tempo cattolico<br />

nella carità, perché nasceva in un contesto ecclesiale non ancora<br />

dilaniato dal dramma della divisione.<br />

Un segno esteriore di questa unità era il culto di san Clemente<br />

Papa, terzo successore di san Pietro, che subì il martirio con l'esilio<br />

nelle terre del Ponto Eusino. San Clemente è diventato simbolo del­<br />

l'unità tra la Chiesa di Kiev e Roma. Di più, egli veniva considerato<br />

« Protettore della Terra della Rus' », come testimonia l'antichissima<br />

preghiera recitata a Kiev per secoli.<br />

(( Perciò anche noi glorifichiamo, lodiamo e adoriamo Dio Uno<br />

nella Santissima Trinità, ringraziando anche quel servo fedele, che<br />

moltiplicò il tesoro del suo Signore non soltanto a Roma, ma anche<br />

nella città di Korsun' e in tutta la Rus', dicendo : egli è la gloria<br />

dei martiri e la ricchezza dei santi, la roccia incrollabile della Chiesa<br />

di Cristo, sulla quale le porte dell'inferno non prevarranno nella terra<br />

della Rus' per tutti i tempi ».<br />

5. Fratelli nell'episcopato ! Fra poco varcheremo la soglia del<br />

Secondo Millennio, consci della nostra responsabilità per il futuro<br />

della Chiesa. Questa responsabilità si estende a ciascuna anima per­<br />

meata dalla grazia del Santo Battesimo, ad ogni seguace di Cristo<br />

1 Rom 6, 3-8.<br />

19 - A. A. S.


274<br />

Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

crocifisso e risorto c, pertanto, ai singoli membri della Chiesa Catto­<br />

lica Ucraina, nella patria vostra e nella diaspora.<br />

A questo punto desidero sottolineare ancora una volta la dignità<br />

della persona umana. Da questa dignità — rafforzata dal Battesimo —<br />

scaturisce il diritto incontestabile di onorare Iddio in conformità alla<br />

propria coscienza. Uno dei diritti fondamentali della persona, acqui­<br />

sito nella coscienza del nostro tempo è quello della libertà religiosa.<br />

Il rispetto dei diritti di Dio e dell'uomo interpella il cuore stesso<br />

dell'uomo. A tal fine, indirizziamo le nostre preghiere, accompagnate<br />

da una particolare sollecitudine e solidarietà da parte di tutta la Chie­<br />

sa, perché i vòstri fratelli e sorelle in patria possano realizzare la loro<br />

vocazione cristiana in piena libertà onorando Iddio pubblicamente<br />

secondo i dettami della loro coscienza nella fede dei propri antenati,<br />

nel proprio rito e nell'unione coi propri Pastori e il Vescovo di Roma.<br />

6. Un'esperienza secolare ci insegna che lo sviluppo della Chiesa<br />

di Dio sia nelle terre avite, che nei paesi dove, negli ultimi decenni,<br />

è stato possibile per voi creare le nuove parrocchie ed eparchie, non<br />

dipendono soltanto dalle condizioni storiche o politiche.<br />

Lo sviluppo spirituale della Chiesa, e attraverso di essa del Popolo,<br />

dipende soprattutto dalla santità dei suoi membri e dall'aiuto della<br />

grazia di Dio. Perciò la Chiesa guarda con speranza ai fedeli laici,<br />

alle famiglie cattoliche, che per la loro stessa natura costituiscono<br />

la « chiesa domestica », e alla gioventù.<br />

7. Siamo alla vigilia dell'inizio del Sinodo dei Vescovi, che ha<br />

per tema « Vocazione e missione dei <strong>La</strong>ici nella Chiesa e nel mondo ».<br />

Alla luce di questo grande avvenimento nella Chiesa universale e nella<br />

prospettiva dei lavori portati già a termine dal vostro Sinodo, desi­<br />

dero incoraggiarvi, Fratelli carissimi, a prendere delle decisioni pra­<br />

tiche importanti per la vita della Chiesa nel settore dell'apostolato<br />

dei <strong>La</strong>ici nelle vostre parrocchie e nelle eparchie.<br />

So che nell'ambito del vostro Sinodo opera una commissione per<br />

l'(( Apostolato dei <strong>La</strong>ici » e che questo tema così rilevante è stato<br />

oggetto dei dibattiti e discussioni in questo Sinodo e nei precedenti.<br />

8. Consideriamo un momento, Fratelli carissimi, alla luce dell'in­<br />

segnamento del Concilio Ecumenico Vaticano II, il ruolo e il posto<br />

dei <strong>La</strong>ici nella Chiesa, specialmente nella prospettiva dell'apostolato<br />

per mezzo delle organizzazioni ed associazioni laiche.<br />

Ciascun cristiano nella sua stessa natura è apostolo e, grazie all'ini-


Acta Ioannis Pauli Pp. II 275<br />

ziazione cristiana mediante il Battesimo, diventa un membro del Po­<br />

polo di Dio e del Corpo Mistico di Cristo.<br />

(( All'interno delle comunità della Chiesa l'azione dei laici è tal­<br />

mente necessaria che senza di essa lo stesso apostolato dei pastori<br />

non può per lo più raggiungere la sua piena efficacia ». 2<br />

Però l'inizio della vocazione cristiana si realizza nelle comunità.<br />

Il Concilio Ecumenico Vaticano II ha sottolineato con forza l'impor­<br />

tanza dell'apostolato associato, che « corrisponde felicemente alle esi­<br />

genze umane e cristiane dei fedeli e al tempo stesso si mostra come<br />

segno della comunione e dell'unità della Chiesa ». 3<br />

9. Tutte queste organizzazioni ed associazioni hanno per scopo di<br />

arricchire la missione della Chiesa, di approfondire il dinamismo della<br />

vita religiosa della comunità dei fedeli. Però esse possono svilupparsi<br />

e fruttificare solo nella comunità ecclesiale. Esse devono servire a<br />

questa comunità, vivificarla e unificarla. In questa ottica, « l'aggre­<br />

garsi dei fedeli laici a scopo apostolico non ha nulla a che vedere<br />

con espedienti tattici momentanei », 4 con movimenti fuori delle strut­<br />

ture ecclesiali. Essi non possono pretendere di esprimere le loro opi­<br />

nioni o richieste a nome della Chiesa e dei suoi Pastori.<br />

10. Ai Pastori, cioè ai Vescovi e ai Sacerdoti, spetta la cura di<br />

portare a maturazione apostolica il laicato, nello spirito di respon­<br />

sabilità e di ricerca di nuove forme di lavoro nel territorio dell'eparchia<br />

o parrocchia.<br />

In questo campo, la vostra Chiesa ha le Confraternite ecclesia­<br />

stiche, sviluppatesi nella tradizione orientale. Esse hanno svolto nella<br />

storia della Chiesa Cattolica Ucraina un ruolo importante. Accanto<br />

a quelle associazioni, di cui riconosciamo grandi meriti, ne sorgano<br />

pure delle nuove, ma sempre in unione coi propri Pastori, con la<br />

Chiesa particolare, nella quale è presente e opera la Chiesa di Cristo,<br />

Una, <strong>Santa</strong>, Cattolica e Apostolica ». 5<br />

11. I nostri tempi esigono la presenza dei <strong>La</strong>ici nei consigli pasto­<br />

rali diocesani e parrocchiali, specialmente nei settori — catechistico,<br />

liturgico, caritativo, missionario e di promozione umana.<br />

2 Apostolicam actuositatem, 10.<br />

3 Ibid., 18.<br />

4 Cf. r« Angelus», 2-VIII-1987.<br />

5 Christus Dominus, 11.


276<br />

Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Nutro fiducia che in questo spirito avete preso delle risoluzioni<br />

concrete, nello spirito di quella « pastorale d'insieme », che è richiesta<br />

dal nostro tempo. 6 Il prossimo Sinodo dei Vescovi porterà in questo<br />

campo nuovi suggerimenti e approfondirà questa tematica vitale per<br />

la Chiesa.<br />

12. Con queste risoluzioni, che sottoponete a questa <strong>Sede</strong> Aposto­<br />

lica, arricchite dalle indicazioni del prossimo Sinodo dei Vescovi,<br />

entreremo nel Secondo Millennio, con l'augurio che (( il nostro Dio<br />

vi renda degni della sua chiamata e, con la sua potenza, porti a com­<br />

pimento ogni vostro buon desiderio e azione ispirata dalla fede ». 7<br />

13. Dal momento del Santo Battesimo sulle rive del Dniepr è nata<br />

un'intensa vita religiosa di tanti figli e figlie spirituali di San Vladi­<br />

miro. Su tale eredità di santità sono cresciuti tanti santi, fra i quali<br />

San Giosafat, a voi particolarmente caro, sono vissute tante sante<br />

madri e padri della vostra Chiesa, sovente a noi sconosciuti, i cui<br />

nomi però sono iscritti nel libro divino della storia e ben noti a Dio<br />

e alla Santissima Vergine Maria come discepoli di Cristo.<br />

Le sante mani della Madonna nella « Parete Indistruttibile » della<br />

cattedrale di <strong>Santa</strong> Sofia a Kiev sono sempre aperte e protese da<br />

quasi mille anni, cioè dal momento in cui il principe Jaroslàv il<br />

Saggio <strong>La</strong> elesse per Madre e Regina di tutta la Rus'. Essa prese<br />

allora sotto la sua materna protezione tutta la Chiesa e il Popolo<br />

della Tftus' di Kiev nel loro cammino verso la patria celeste.<br />

Affido a Te, Madre di Dio Salvatore e Sollecita Ausiliatrice dei<br />

Cristiani, le solenni celebrazioni del Millennio della Rus' di Kiev.<br />

O <strong>Santa</strong> Madre di Dio, volgi il Tuo sguardo pietoso e benigno sulla<br />

Chiesa Cattolica Ucraina e il suo Popolo ! Preserva in loro il tesoro<br />

della fede, sostienili nelle difficoltà della vita terrena e conduci tutta<br />

l'eredità cristiana alla salvezza eterna !<br />

A voi tutti qui presenti, ai vostri cari in patria e nel mondo, im­<br />

parto la mia Benedizione Apostolica.<br />

6 Cf. r«Angelus», 30-VIII-1987.<br />

7 2 Tess 1, 12.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 277<br />

NUNTII SCRIPTO DATI<br />

I<br />

Ss.mo archiepiscopo Constantinopolitano imminente festo S. Andreae apo­<br />

stoli, missus.<br />

A SA SAINTETÉ DIMITRIOS IER, ARCHEVÊQUE DE CONSTANTINOPLE, PA­<br />

TRIARCHE ŒCUMÉNIQUE.<br />

(( <strong>La</strong> grâce du Seigneur Jésus soit avec vous »- 1<br />

<strong>La</strong> célébration liturgique de la fête du saint Apôtre André, le pre­<br />

mier appelé par le Seigneur, frère de Pierre le coryphée, nous donne<br />

une fois encore l'occasion d'exprimer la fraternité qui nous unit l'un<br />

à l'autre et qui unit nos Eglises. Cette célébration nous rassemble dans<br />

la prière et fait grandir la charité entre nous.<br />

<strong>La</strong> délégation conduite par le Cardinal Jean Willebrands portera à<br />

Votre Sainteté, à votre Saint Synode et à tout le Patriarcat œcuménique<br />

le salut de l'Eglise de Rome et s'unira à la célébration que vous pré­<br />

siderez dans l'église Saint-Georges, où j'ai en la joie d'être moi-même<br />

présent dans les mêmes circonstances. Elle invoquera pour vous la<br />

grâce du Seigneur Jésus-Christ et manifestera notre communion dans<br />

la foi.<br />

Cette année, aussitôt après la fête de saint André, aura lieu votre<br />

visite à Rome où saint Pierre, frère d'André, a rendu au Christ son<br />

ultime témoignage et où se perpétue sa succession apostolique ininter­<br />

rompue. L'Eglise de Rome vous accueillera avec une profonde charité.<br />

Dans la prière, je demande au Seigneur qu'il illumine nos pas sur le<br />

chemin qui nous portera vers la parfaite communion pour célébrer<br />

ensemble au même autel son Eucharistie.<br />

Dans ces sentiments de joie et dans l'attente de notre nouvelle<br />

rencontre, je redis à Votre Sainteté ma fraternelle affection dans le<br />

Seigneur.<br />

Du Vatican, le 25 novembre 1987.<br />

1 1 Co 16, 23.<br />

IOANNES PAULUS PP. II


278 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

II<br />

Ob diem paci dicatum missus.<br />

Nel primo giorno dell'Anno, sono lieto di tener fede ad un appun­<br />

tamento ormai ventennale con i responsabili delle Nazioni e degli<br />

Organismi internazionali e con tutti i fratelli e sorelle del mondo,<br />

che hanno a cuore la causa della pace. Sono, infatti, profondamente<br />

convinto che riflettere insieme sul valore inestimabile della pace signi­<br />

fichi già, in qualche modo, cominciare a costruirla.<br />

Il predetto tema, che quest'anno vorrei sottoporre all'attenzione<br />

comune, nasce da una triplice considerazione.<br />

Anzitutto, la libertà religiosa, esigenza insopprimibile della dignità<br />

di ogni uomo, è una pietra angolare dell'edifìcio dei diritti umani e,<br />

pertanto, è un fattore insostituibile del bene delle persone e di tutta<br />

la società, così come della propria realizzazione di ciascuno. Ne con­<br />

segue che la libertà dei singoli e delle comunità di professare e di pra­<br />

ticare la propria religione è un elemento essenziale della pacifica con­<br />

vivenza degli uomini. <strong>La</strong> pace, che si costruisce e si consolida a tutti<br />

i livelli dell'umana convivenza, affonda le proprie radici nella libertà<br />

e nell'apertura delle coscienze alla verità.<br />

Nuocciono, inoltre, ed in modo gravissimo, alla causa della pace<br />

tutte le forme — palesi o nascoste — di violazione della libertà reli­<br />

giosa, al pari delle violazioni che toccano gli altri diritti fondamentali<br />

della persona. A quarantanni dalla Dichiarazione Universale dei<br />

Diritti dell'Uomo, che sarà commemorata nel dicembre dell'anno pros­<br />

simo, dobbiamo constatare che milioni di persone, in varie parti del<br />

mondo, soffrono ancora a motivo delle loro convinzioni religiose, vit­<br />

time di legislazioni repressive ed oppressive, talora di aperte persecu­<br />

zioni, più spesso di una sottile prassi di discriminazione come credenti<br />

e come comunità. Questo stato di cose, di per sé intollerabile, costi­<br />

tuisce anche un'ipoteca negativa per la pace.<br />

Infine, vorrei ricordare e far tesoro dell'esperienza dell'Incontro di<br />

preghiera, svoltosi ad Assisi il 27 ottobre 1986. Quel grande incontro<br />

di fratelli, accomunati nell'invocazione della pace, è stato un segno<br />

per il mondo. Senza confusioni né sincretismi, i rappresentanti delle<br />

principali Comunità religiose sparse sulla terra hanno voluto espri­<br />

mere insieme il convincimento che la pace è un dono dall'Alto e dimo­<br />

strare un operoso impegno ad implorarlo, accoglierlo e farlo frutti­<br />

ficare mediante scelte concrete di rispetto, di solidarietà e di fraternità.


1. Dignità e libertà della persona umana<br />

Acta Ioannis Pauli Pp. II 279<br />

<strong>La</strong> pace non è soltanto assenza di contrasti e di guerre, ma è<br />

«frutto dell'ordine impresso nell'umana società dal suo Fondatore»<br />

(Cost. Gaudium et Spes, 78). Essa è opera della giustizia, e perciò<br />

richiede il rispetto dei diritti e il compimento dei doveri propri di ogni<br />

uomo. C'è un legame intrinseco tra le esigenze della giustizia, della<br />

verità e della pace (cf. Enc. Pacem in Terris, p. I e III).<br />

Secondo quest'ordine, voluto dal Creatore, la società è chiamata<br />

ad organizzarsi ed a svolgere il suo compito al servizio dell'uomo e del<br />

bene comune. Le linee portanti di tale ordine sono individuabili dalla<br />

ragione e riconoscibili nell'esperienza storica, e l'odierno sviluppo delle<br />

scienze sociali ha arricchito la consapevolezza che ne ha l'umanità, a<br />

dispetto di tutte le distorsioni ideologiche e dei conflitti che sembrano<br />

talora offuscarla.<br />

Per questo la Chiesa cattolica, mentre vuole compiere con fedeltà<br />

la sua missione di annunciare la salvezza che viene soltanto da Cristo<br />

(cf. At 4, 12), si rivolge indistintamente ad ogni uomo e lo invita a<br />

riconoscere le leggi dell'ordine naturale, che governano la convivenza<br />

umana e determinano le condizioni della pace.<br />

Fondamento e fine dell'ordine sociale è la persona umana, come<br />

soggetto di diritti inalienabili, che non riceve dall'esterno, ma che sca­<br />

turiscono dalla sua stessa natura : nulla e nessuno può distruggerli,<br />

nessuna costrizione esterna può annientarli, poiché essi hanno radice<br />

in ciò che vi è di più profondamente umano. Analogamente, la persona<br />

non si esaurisce nei condizionamenti sociali, culturali, storici, perché<br />

è proprio dell'uomo, che ha un'anima spirituale, il tendere ad un fine<br />

che trascende le condizioni mutevoli della sua esistenza. Nessuna pote­<br />

stà umana può opporsi alla realizzazione dell'uomo come persona.<br />

Dal primo e fondamentale principio dell'ordine sociale, che è la<br />

finalizzazione della società alla persona, deriva l'esigenza che ogni<br />

società sia organizzata in modo tale da permettere all'uomo, anzi da<br />

aiutarlo a realizzare la sua vocazione in piena libertà.<br />

<strong>La</strong> libertà è la prerogativa più nobile dell'uomo. Sin dalle scelte<br />

più intime, ogni persona deve poter esprimere se stessa in un atto di<br />

consapevole determinazione, ispirato dalla propria coscienza. Senza<br />

libertà gli atti umani sono svuotati, sprovvisti di valore.<br />

<strong>La</strong> libertà, di cui l'uomo è dotato dal Creatore, è la capacità che<br />

gli è permanentemente data di cercare il vero con l'intelligenza e di


2<strong>80</strong><br />

Acta Apostolicae Sectis - Commentarium Officiale<br />

aderire col cuore al bene a cui naturalmente egli aspira, senza esser<br />

sottomesso a pressioni, costrizioni e violenze di sorta. Appartiene alla<br />

dignità della persona poter corrispondere all'imperativo morale della<br />

propria coscienza nella ricerca della verità. E la verità — come ha sotto­<br />

lineato il Concilio Eumenico Vaticano II — « proprio perché va cer­<br />

cata in modo rispondente alla dignità della persona umana e alla sua<br />

natura sociale » (Dich. Dignitatis Humanae, 3), « non si impone che<br />

in virtù della stessa verità » (ibid., 1).<br />

<strong>La</strong> libertà dell'uomo nella ricerca della verità e nella professione,<br />

che vi è collegata, delle proprie convinzioni religiose, per essere man­<br />

tenuta immune da qualsiasi coercizione di individui, di gruppi sociali<br />

e di qualsivoglia potestà umana, deve trovare una precisa garanzia<br />

nell'ordinamento giuridico della società, cioè essere riconosciuta e<br />

sancita dalla legge civile quale diritto soggettivo ed inalienabile<br />

(cf. ibid., 2).<br />

È ben chiaro che la libertà di coscienza e di religione non significa<br />

una relativizzazione della verità oggettiva che ogni essere umano è<br />

tenuto, per dovere morale, a ricercare. Nella società organizzata, essa<br />

è soltanto la traduzione istituzionale di quell'ordine, nel quale Dio ha<br />

disposto che le sue creature possono conoscere, accogliere e corrispon­<br />

dere, come persone libere e responsabili, alla sua proposta eterna di<br />

alleanza.<br />

Il diritto civile e sociale alla libertà religiosa, in quanto attinge la<br />

sfera più intima dello spirito, si rivela punto di riferimento e, in certo<br />

modo, diviene misura degli altri diritti fondamentali. Si tratta, infatti,<br />

di rispettare lo spazio più geloso dell'autonomia della persona, con­<br />

sentendole di agire secondo il dettame della sua coscienza, sia nelle<br />

scelte private che nella vita sociale. Lo Stato non può rivendicare una<br />

competenza, diretta o indiretta, sulle convinzioni religiose delle per­<br />

sone. Esso non può arrogarsi il diritto di imporre o di impedire la<br />

professione e la pratica pubblica della religione di una persona o di<br />

una comunità. In tale materia è dovere delle Autorità civili assicurare<br />

che i diritti dei singoli e delle comunità siano ugualmente rispettati,<br />

e salvaguardare, in pari tempo, il giusto ordine pubblico.<br />

Anche nel caso in cui uno Stato attribuisca una speciale posizione<br />

giuridica ad una determinata religione, è doveroso che sia legalmente<br />

riconosciuto ed effettivamente rispettato il diritto di libertà di coscienza<br />

di tutti i cittadini, come pure degli stranieri che vi risiedono, anche<br />

temporaneamente, per motivi di lavoro od altri.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 281<br />

In nessun caso l'organizzazione statale può sostituirsi alla coscienza<br />

dei cittadini, né sottrarre spazi vitali o prendere il posto delle loro<br />

associazioni religiose. Il retto ordine sociale esige che tutti — singo­<br />

larmente e comunitariamente — possano professare la propria con­<br />

vinzione religiosa nel rispetto degli altri.<br />

Il I o settembre 19<strong>80</strong>, rivolgendomi ai Capi di Stato firmatari del­<br />

l'Ago finaile di Helsinki, volli sottolineare — tra l'altro — come<br />

l'autentica libertà religiosa richieda che siano garantiti anche i diritti<br />

derivanti dalla dimensione sociale e pubblica della professione di fede<br />

e dell'appartenenza ad una comunità religiosa organizzata.<br />

A questo proposito, parlando all'Assemblea Generale delle Nazioni<br />

Unite, esprimevo la convinzione che « lo stesso rispetto della dignità<br />

della persona sembra richiedere che, quando sia discusso o stabilito,<br />

in vista di leggi nazionali o di convenzioni internazionali, il giusto<br />

modo dell'esercizio della libertà religiosa, siano coinvolte anche le isti­<br />

tuzioni che per loro natura servono la vita religiosa » (Insegnamenti,<br />

1979, II, 2, 538).<br />

2. Un patrimonio comune<br />

Si deve riconoscere che i principi, di cui si è detto, sono oggi<br />

patrimonio comune della maggior parte degli ordinamenti civili, così<br />

come dell'organizzazione della società internazionale, la quale ha for­<br />

mulato appropriati documenti normativi. Essi fanno ormai parte della<br />

cultura del nostro tempo, come dimostra il dibattito sempre più accu­<br />

rato e approfondito che, specialmente in questi anni, è maturato in<br />

riunioni e congressi di studiosi e di esperti su ogni aspetto concreto<br />

della libertà religiosa. Nondimeno, si verifica frequentemente che il<br />

diritto alla libertà religiosa non sia correttamente inteso e sufficiente­<br />

mente rispettato.<br />

Ci sono, innanzitutto, forme di intolleranza spontanee, più o meno<br />

occasionali, frutto talora di ignoranza e di presunzione, che offendono<br />

persone e comunità, provocando polemiche, attriti e contrapposizioni,<br />

con pregiudizio della pace e di un solidale impegno per il bene comune.<br />

In vari Paesi norme legali e prassi amministrative limitano od<br />

annullano di fatto i diritti che formalmente le Costituzioni riconoscono<br />

ai singoli credenti ed ai gruppi religiosi.<br />

Infine, si hanno ancora oggi legislazioni e regolamenti che non<br />

recepiscono il fondamentale diritto alla libertà religiosa o ne preve-


282 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

dono limitazioni del tutto immotivate, per non parlare dei casi di veri<br />

provvedimenti di carattere discriminatorio e, talora, apertamente per­<br />

secutorio.<br />

Varie Organizzazioni pubbliche e private, nazionali ed internazio­<br />

nali, sono sorte soprattutto negli anni più recenti, per la difesa di<br />

coloro che, in molte parti del mondo, sono vittime — per le loro con­<br />

vinzioni religiose — di situazioni illegittime e mortificanti per l'intera<br />

umanità. Di fronte all'opinione pubblica, esse si fanno meritoriamente<br />

eco del lamento e della protesta di fratelli e sorelle lasciati spesso senza<br />

voce.<br />

Per parte sua, la Chiesa cattolica non cessa di dimostrare la propria<br />

solidarietà a quanti soffrono discriminazioni e persecuzioni a motivo<br />

della fede, operando con costante impegno e paziente tenacia perché<br />

tali situazioni siano superate. A questo scopo la <strong>Santa</strong> <strong>Sede</strong> cerca di<br />

portare il suo specifico contributo nei consessi internazionali, nei quali<br />

si discute della salvaguardia dei diritti umani e della pace. Nello stesso<br />

senso si pone l'azione, necessariamente più discreta, ma non meno<br />

sollecita, svolta dalla <strong>Sede</strong> Apostolica e dai suoi Rappresentanti nei<br />

contatti con le Autorità politiche di tutto il mondo.<br />

3. <strong>La</strong> libertà religiosa e la pace<br />

A nessuno può sfuggire che la dimensione religiosa, radicata nella<br />

coscienza dell'uomo, ha un'incidenza specifica sul tema della pace, e<br />

che ogni tentativo di impedirne o di coartarne la libera espressione si<br />

ritorce inevitabilmente, con gravi compromissioni, sulla possibilità del­<br />

l'uomo di vivere serenamente con i suoi simili.<br />

Una prima considerazione si impone. Come scrivevo nella ricordata<br />

Lettera ai Capi di Stato firmatari dell'A ¿f o finale di Helsinki, la<br />

libertà religiosa, in quanto attinge la sfera più intima dello spirito,<br />

sorregge ed è come la ragion d'essere delle altre libertà. E la profes­<br />

sione di una religione, benché consista prima di tutto in atti interiori<br />

dello spirito, coinvolge l'intera esperienza della vita umana, e quindi<br />

tutte le sue manifestazioni.<br />

<strong>La</strong> libertà religiosa, inoltre, contribuisce in maniera determinante<br />

alla formazione di cittadini autenticamente liberi, in quanto — con­<br />

sentendo la ricerca e l'adesione alla verità sull'uomo e sul mondo —<br />

favorisce in ciascun uomo una piena consapevolezza della propria<br />

dignità ed una più motivata assunzione delle proprie responsabilità.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 283<br />

CJn rapporto onesto con la verità è condizione essenziale di un'autentica<br />

libertà (cfr. Enc. Redemptor Hominis, 12).<br />

In questo senso si può ben dire che la libertà religiosa è un fattore<br />

di grande rilievo per rafforzare la coesione morale di un popolo. <strong>La</strong><br />

società civile può contare sui credenti che, per le loro profonde con­<br />

vinzioni, non solo non si lasceranno facilmente catturare da ideologie<br />

o correnti totalizzanti, ma si sforzeranno di agire in coerenza con le<br />

loro aspirazioni verso tutto ciò che è vero e giusto, condizione inelu­<br />

dibile per il raggiungimento della pace (cf. Dich. Dignitatis Huma­<br />

nae, 8).<br />

Ma c'è di più. <strong>La</strong> fede religiosa, facendo sì che l'uomo comprenda<br />

in modo nuovo la propria umanità, lo porta a ritrovarsi pienamente,<br />

mediante il dono sincero di sé, a fianco degli altri uomini (cfr. Enc.<br />

Dominum et Vivificantem, 59). Essa avvicina ed unisce gli uomini, li<br />

affratella, li rende più attenti, più responsabili, più generosi nella<br />

dedizione al bene comune. Non si tratta soltanto di sentirsi meglio<br />

disposti a collaborare con gli altri, perché rassicurati e protetti nei<br />

propri diritti, ma piuttosto di attingere dalle sorgenti inesauribili della<br />

retta coscienza motivazioni superiori per l'impegno a costruire una<br />

società più giusta e più umana.<br />

In seno a ciascuno Stato — ma, a dir meglio, a ciascun popolo —<br />

questa esigenza di solidale corresponsabilità è oggi particolarmente<br />

sentita. Ma, come già si chiedeva il mio venerato predecessore, Papa<br />

Paolo VI, « può forse uno Stato sollecitare con frutto una piena fiducia<br />

e collaborazione, quando — per una sorta di confessionalismo nega­<br />

tivo — si proclama ateo e, mentre dichiara di rispettare, in un certo<br />

quadro, le credenze individuali, prende posizione contro la fede di una<br />

parte dei suoi cittadini » (Allocuzione al Corpo Diplomatico, 14 gen­<br />

naio 1978; Insegnamenti di Paolo VI, 1978, XVI, 29)? Si dovrebbe,<br />

invece, procurare che « lo stesso confronto tra la concezione religiosa<br />

del mondo e quella agnostica o anche ateistica, che è uno dei "segni<br />

dei tempi" della nostra epoca », conservi


284 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

portata non indifferente. Essa infatti, escludendo il ricorso ai metodi<br />

della violenza nella composizione dei conflitti ed educando alla frater­<br />

nità e all'amore, contribuisce a favorire l'intesa e la riconciliazione e<br />

può fornire nuove risorse morali per la soluzione di questioni di fronte<br />

alle quali l'umanità sembra oggi debole ed impotente.<br />

4. <strong>La</strong> responsabilità dell'uomo religioso<br />

Ai doveri dello Stato in ordine all'esercizio del diritto alla libertà<br />

religiosa corrispondono precise e gravi responsabilità degli uomini e<br />

delle donne, sia nella professione religiosa individuale, sia nell'or­<br />

ganizzazione e nella vita delle rispettive comunità.<br />

In primo luogo, i responsabili delle Confessioni religiose sono<br />

tenuti a presentare il loro insegnamento senza lasciarsi condizionare<br />

da interessi personali, politici e sociali, ed in modi consoni alle esigenze<br />

della convivenza e rispettosi della libertà di ciascuno.<br />

Parallelamente, gli aderenti alle varie religioni dovrebbero — indi­<br />

vidualmente e comunitariamente — esprimere la loro convinzione ed<br />

organizzare il culto ed ogni altra attività loro propria rispettando,<br />

però, i diritti degli altri, che non appartengono a quella religione o<br />

non professano un credo.<br />

Ed è proprio sul terreno della pace, somma aspirazione dell'umanità,<br />

che ogni comunità religiosa ed ogni singolo credente possono misurare<br />

l'autenticità del proprio impegno di solidarietà verso i fratelli. Oggi,<br />

come forse mai in passato, il mondo guarda alle religioni con un'at­<br />

tesa specifica proprio in ordine alla pace.<br />

È, del resto, motivo di compiacimento il fatto che nei responsabili<br />

delle Confessioni religiose, come nei semplici fedeli, si riscontra un'at­<br />

tenzione sempre più acuta, un desiderio sempre più vivo di operare in<br />

favore della pace. Questi propositi meritano di essere incoraggiati ed<br />

opportunamente coordinati, per renderli sempre più efficaci. Per far<br />

questo, è necessario andare alla radice.<br />

È quello che è avvenuto ad Assisi lo scorso anno : rispondendo al<br />

mio appello fraterno, i responsabili delle principali religioni del mondo<br />

convennero per affermare insieme — pur nella fedeltà alla rispettiva<br />

convinzione religiosa — il loro comune impegno nella costruzione<br />

della pace.<br />

Secondo la « logica » di Assisi si tratta, infatti, di un dono vinco­<br />

lante ed impegnativo, di un dono da coltivare e da portare a matura-


Acta Ioannis Pauli Pp. II 285<br />

zione : nell'accoglienza reciproca, nel mutuo rispetto, nella rinuncia<br />

all'intimidazione ideologica ed alla violenza, nella promozione di isti­<br />

tuzioni e di forme di concertazione e di cooperazione fra i popoli e le<br />

Nazioni, ma soprattutto nell'educazione alla pace, considerata ad un<br />

livello ben più alto della pur necessaria ed auspicata riforma delle<br />

strutture : della pace, cioè, che suppone la conversione dei cuori.<br />

5. L'impegno dei seguaci di Cristo<br />

Riconosciamo con gioia che, tra le Chiese e Comunità ecclesiali<br />

cristiane, questo processo è già felicemente avviato. Vorrei formulare<br />

l'auspicio che esso possa ricevere nuovo impulso e si allarghi fino a<br />

coinvolgere in maniera crescente tutti gli uomini religiosi del mondo<br />

nella grande sfida della pace.<br />

Come Pastore della Chiesa universale, verrei meno al mio mandato,<br />

se non elevassi la mia voce in favore del rispetto del diritto inalienabile<br />

del Vangelo di essere proclamato « ad ogni creatura » (Me 16, 15) e se<br />

non ricordassi che Dio ha ordinato la società civile al servizio della<br />

persona umana, alla quale spetta la libertà di cercare e di aderire alla<br />

verità. L'impegno per la verità, la libertà, la giustizia e la pace distin­<br />

gue i seguaci di Cristo Signore. Noi portiamo, infatti, nel cuore la<br />

certezza rivelata che Dio Padre, per opera del Figlio crocifisso, che<br />

« è la nostra pace » (Ef 2, 14), ha fatto di noi un Popolo nuovo, il quale<br />

ha come condizione la libertà dei figli e come statuto il precetto del­<br />

l'amore fraterno.<br />

Popolo della Nuova Alleanza, noi sappiamo che la nostra libertà<br />

trova la più alta espressione nell'adesione totale alla chiamata divina<br />

alla salvezza, e con l'apostolo Giovanni confessiamo : (( Noi abbiamo<br />

riconosciuto e creduto all'amore che Dio ha per noi )) (1 Gv 4, 16),<br />

amore manifestato nel Figlio incarnato. Da questo libero e liberante<br />

atto di fede scaturiscono una nuova visione del mondo, un approccio<br />

nuovo ai fratelli un modo nuovo di essere nella società come un lievito.<br />

È il «comandamento nuovo» (Gv 13, 34), che ci ha dato il Signore;<br />

è la sua pace (cf. Gv 14, 27), non quella sempre imperfetta del mondo,<br />

che egli ci ha lasciato.<br />

Dobbiamo vivere pienamente e responsabilmente la libertà che ci<br />

viene dall'essere figli e schiude al nostro sguardo prospettive trascen­<br />

denti. Dobbiamo impegnarci con tutte le forze a vivere il comanda­<br />

mento nuovo, lasciandoci illuminare dalla pace, che ci è donata, ed


286 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

irradiandola attorno a noi. (( Da questo — ci ammonisce il Signore —<br />

riconosceranno che siete miei discepoli » (Gv 13, 35).<br />

So bene che questo formidabile impegno supera le nostre povere<br />

forze. In quante divisioni ed incomprensioni noi cristiani portiamo la<br />

nostra parte di responsabilità, e quanto ancora ci resta da costruire<br />

nel nostro animo, in seno alle famiglie ed alle comunità, nel segno della<br />

riconciliazione e della carità fraterna ! Né, dobbiamo riconoscerlo, le<br />

condizioni del mondo ci facilitano il compito. <strong>La</strong> tentazione della vio­<br />

lenza è sempre in agguato. L'egoismo, il materialismo, la superbia ren­<br />

dono l'uomo sempre meno libero e la società sempre meno aperta alle<br />

esigenze della fratellanza. Non dobbiamo tuttavia scoraggiarci : Gesù,<br />

il nostro Maestro e Signore, è con noi tutti i giorni, sino alla fine del<br />

mondo (cf. Mt 28, 20).<br />

Il mio pensiero si rivolge in modo particolarmente affettuoso ai fra­<br />

telli ed alle sorelle che sono privi di libertà nel professare la loro fede<br />

cristiana, a quanti soffrono persecuzioni per il nome di Cristo, a<br />

coloro che per causa sua debbono seguire emarginazioni ed umiliazioni.<br />

Desidero che questi nostri fratelli e sorelle sentano la nostra spirituale<br />

vicinanza, la nostra solidarietà, il conforto della nostra preghiera. Noi<br />

sappiamo che il loro sacrificio, in quanto è unito a quello di Cristo,<br />

porta frutti di vera pace.<br />

Fratelli e sorelle nella fede, l'impegno per la pace costituisce una<br />

testimonianza che oggi ci rende credibili agli occhi del mondo e, so­<br />

prattutto, agli occhi delle generazioni che crescono. <strong>La</strong> grande sfida<br />

dell'uomo contemporaneo, la posta in gioco della sua autentica libertà,<br />

risiede nella Beatitudine evangelica : « Beati gli operatori di pace »<br />

(Mt 5, 9).<br />

Il mondo ha bisogno della pace, il mondo desidera ardentemente<br />

la pace. Preghiamo affinché tutti, uomini e donne, godendo della libertà<br />

religiosa, possano vivere in pace.<br />

Dal Vaticano, l'8 dicembre dell'anno 1987.<br />

IOANNES PAULUS PP. II


Acta Ioannis Pauli Pp. II 287<br />

ITINERA APOSTOLICA<br />

EX HABITIS DUM SUMMUS PONTIFEX GERMANIAM OCCIDENTALEM PERAGRAT<br />

DELECTAE ALLOCUTIONES.<br />

In aëronavium portu inter Bonnam et Coloniam Agrippinam habita.*<br />

1. »Ihr werdet meine Zeugen sein« — und das nicht nur in Jeru­<br />

salem, in Judäa und Samarien, sondern »bis an die Grenzen der<br />

Erde«. 1 Mit diesen Worten Jesu an die Apostel unmittelbar vor seiner<br />

Himmelfahrt begann der Weg der Kirche in die Welt und in die<br />

Geschichte. Dieser Auftrag Christi hat durch die Jahrhunderte hindurch<br />

Männer und Frauen als seine Glaubensboten zu allen Völken bis in<br />

die entlegendsten Gebiete der Erde geführt. Er führt in unseren<br />

Tagen auch den Bischof von Rom als Nachfolger des Apostels Petrus<br />

zu den Ortskirchen, zu seinen Glaubensbrüdern und -Schwestern in<br />

aller Welt, um sie gemäß seinem Auftrag in ihrem Glauben zu be­<br />

stärken. 2 Er führt mich heute zum zweitenmal in die Bundesrepublik<br />

Deutschland.<br />

In dankbarer Erinnerung an meinen ersten Pastoralbesuch<br />

im Jahre 19<strong>80</strong> komme ich wiederum mit großer Freude der freund­<br />

lichen Einladung nach, die zahlreiche deutsche Bischöfe zum Besuch<br />

ihrer Diözesen an mich gerichtet haben. Aufrichtig danke ich allen,<br />

die mich hier bei meiner Ankunft in diesem geschätzten <strong>La</strong>nd so<br />

gastfreundlich empfangen und mich durch ihre Anwesenheit beehren :<br />

allen voran Ihnen, sehr geehrter Herr Bundespräsident, für Ihren<br />

herzlichen Willkommensgruß im Namen der Bürger Ihres <strong>La</strong>ndes.<br />

Im verehrten Herrn Kardinal Höffner, dem Vorsitzenden der Deut­<br />

schen Bischofskonferenz, grüße ich zugleich alle Bischöfe, Priester,<br />

Ordensleute und Gläubigen der deutschen Diözesen ; ganz besonders<br />

jene Ortskirchen, die ich auch bei dieser zweiten Pastoralreise leider<br />

noch nicht besuchen kann. In der Gemeinschaft des einen Glaubens<br />

gilt auch dieser mein Besuch wiederum der ganzen Kirche in diesem<br />

<strong>La</strong>nd und auch allen Menschen, die mir in geistiger Offenheit und<br />

Solidarität als Bruder in Christus in ihrer Mitte herzliche Gastfreund­<br />

schaft gewähren.<br />

* Die 30 m. Aprilis a. 1987.<br />

: Apg 1, 8.<br />

2 Vgl. Lk 22, 32.


288 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

2. »Ihr werden meine Zeugen sein«. — Die herausragenden Ereignisse,<br />

die wir in den kommenden Tagen in geistlicher Verbundenheit in den<br />

verschiedenen Diözesen gemeinsam feiern werden, stehen in einer ganz<br />

besonderen Weise im Zeichen der Zeugenschaft. Durch die beiden<br />

Seligsprechungen in Köln und München ehrt die Kirche zwei Christen,<br />

die inmitten äußerster Prüfungen und Gefahren ein unerschrockenes,<br />

heroisches Zeugnis für ihren Glauben abgelegt haben. So Edith Stein,<br />

die in Solidarität mit ihrem gemarterten jüdischen Volk als Jüdin<br />

und katholische Ordensfrau in christlicher Hoffnung den Leidensweg<br />

ihres Volkes in die Vernichtung gegangen ist. Im Jesuitenpater Rupert<br />

Mayer gedenken wir eines mutigen Bekenners und Apostels der Näch­<br />

stenliebe, der für die kompromißlose Verteidigung von Glaube und<br />

Sittlichkeit gegenüber gottloser staatlicher Willkürherrschaft weder<br />

Verfolgung noch Gefängnis gescheut hat. Dazu gilt mein ehrerbietiger<br />

Besuch dem Grab des großen Kardinals Clemens August Graf von<br />

Galen, der gegen eine verbrecherische Mordmaschinerie »gelegen oder<br />

ungelegen« 3 für die Achtung des Lebensrechts und die unantastbare<br />

Würde aller Menschen furchtlos seine Stimme erhoben hat.<br />

Diese leuchtenden Gestalten der Kirche haben durch ihr opferbe­<br />

reites Zeugnis für Christus und für die wahre Größe des Menschen das<br />

grausame Dunkel einer ganzen Geschichtsepoche erhellt. Sie stehen<br />

zugleich für alle jene im deutschen Volk, die nicht bereit gewesen sind,<br />

sich der menschenverachtenden Tyrannei des Nationalsozialismus zu<br />

beugen. Darunter gedenken wir mit Hochachtung auch zahlreicher<br />

mutiger Bekenner und Opfer unter unseren evangelischen Brüdern<br />

und Schwestern. Sie allesamt sind für uns Zeichen der Hoffnung und<br />

Verpflichtung für das von uns heute geforderte Zeugnis für Recht und<br />

Gerechtigkeit in unserer Gesellschaft, für die Verteidigung der immer<br />

wieder neu bedrohten Grundrechte des Menschen und seiner überna­<br />

türlichen Berufung, von der her alle menschlichen Belange ihr wahres<br />

Maß und Ziel erhalten. Möge das gemeinsame Glaubenszeugnis der<br />

Christen allmählich auch zu einer immer tieferen Einheit unter den<br />

christlichen Kirchen und Gemeinschaften führen.<br />

3. Mit dem ehrenden Gedenken dieser vorbildlichen Zeugen der Ver­<br />

gangenheit verbinde ich zugleich den Ausdruck meiner hohen Wertschät­<br />

zung für das ganze deutsche Volk, das nach dem tragischen Gesche­<br />

hen in seiner jüngeren Geschichte einen so angesehenen Platz unter<br />

3 Vgl. 2 Tim 4, 2.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 289<br />

den Völkern Europas und der Welt zurückgewonnen hat. Mit Aner­<br />

kennung erinnere ich an den großen Einsatz Ihres <strong>La</strong>ndes für Frieden<br />

und Gerechtigkeit unter den Nationen und an die umfangreiche soli­<br />

darische Hilfsbereitschaft für die Völker der Dritten Welt. Dabei<br />

verdienen die schon weitbekannten und sehr wirksamen Hilfswerke<br />

der deutschen Bischöfe und Katholiken wie auch der evangelischen<br />

Kirche eine besondere Erwähnung und Würdigung. Möge das hilfsbe­<br />

reite Eintreten Ihres Volkes für die Bedürftigen und Entrechteten<br />

sich auch in Ihrem eigenen <strong>La</strong>nd weiter bewähren, in dem gerade in<br />

den letzten Jahren eine zunehmende Zahl von Flüchtlingen und Asyl­<br />

bewerbern um Schutz und Aufnahme ersucht. Die beiden künftigen<br />

neuen Seligen, die wegen ihrer religiösen und moralischen Überzeugung<br />

oder der Zugehörigkeit zu einer ethnischen Minderheit schwerste Ver­<br />

folgungen haben erdulden müssen, sind gleichsam Symbole für jene<br />

Menschen, die noch immer aus rassischen, religiösen oder ethnischen<br />

Gründen ihr <strong>La</strong>nd verlassen müssen. Schenken Sie auch diesen Hil­<br />

fesuchenden in der Bundesrepublik Deutschland nach Kräften wei­<br />

terhin Ihre mitmenschliche Solidarität und Unterstützung.<br />

Mit nochmaligem Dank für die herzliche Gastfreundschaft, die<br />

Sie mir und meiner Begleitung in diesen Tagen in Ihrem <strong>La</strong>nd<br />

gewähren, erwarte ich voller Freude die zahlreichen Begegnungen mit<br />

den Bischöfen, Priestern und Gläubigen in den verschiedenen Diöze­<br />

sen, mit Vertretern der jüdischen Gemeinde und der anderen christ­<br />

lichen Kirchen sowie aus der Welt der Arbeit. Mögen diese und<br />

besonders die großen Gottesdienste und Eucharistiefeiern uns gegen­<br />

seitig in unserem Glauben und in unserer christlichen Berufung bestär­<br />

ken, damit wir heute — jeder einzeln und alle gemeinsam — immer<br />

glaubwürdigere Zeugen für Christus und das schon in dieser Zeit<br />

anbrechende Gottesreich werden.<br />

* * *<br />

Coloniae Agrippinae, ad episcopos congregatos.*<br />

Liebe Mitbrüder im Bischofsamt!<br />

1. Gleich am Anfang meines zweiten Pastoralbesuches in eurem<br />

<strong>La</strong>nd habe icli die Freude, mit euch zusammenzutreffen, die der Herr<br />

zu Oberhirten im Volke Gottes bestellt hat. Ich grüße euch alle in<br />

* Die 30 m. Aprilis a. 1987.<br />

20 - A. A. S.


290 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

herzlicher Verbundenheit. Zugleich gilt mein Gruß und Segenswunsch<br />

auch denen, die heute nicht unter uns sein können, besonders jenen<br />

bischöflichen Mitbrüdern, die durch Alter oder Krankheit verhindert<br />

sind.<br />

Dieser mein zweiter Besuch erhält seine besondere Prägung durch<br />

die beiden feierlichen Seligsprechungen, die ein Papst erstmals in<br />

diesem <strong>La</strong>nd vornehmen darf. Das heroische Glaubenszeugnis von<br />

Schwester Edith Stein und Pater Rupert Mayer versetzt uns zurück<br />

in eine Zeit großer Bedrängnis für die Kirche und für euer ganzes<br />

Volk. Mit der Machtergreifung des Nationalsozialismus durch Hitler<br />

begann eine verhängnisvolle Wende, in der sich eine politische Partei<br />

im Wahn eines unmenschlichen Rassismus allmählich zur totalitären<br />

Ideologie und fast zur Ersatzreligion entwickelte. Die Folge war ein<br />

sich verschärfender, immer offenerer Kampf gegen den christlichen<br />

Glauben und die katholische Kirche — trotz der im Reichskonkordat<br />

feierlich eingegangenen rechtlichen Verpflichtungen und Garantien.<br />

2. Angesichts dieser dramatischen Entwicklung, die zur rück­<br />

sichtslosen Verfolgung Andersdenkender, auch vieler Gläubigen und<br />

Priester führte, befanden sich die Kirche und der deutsche Episkopat<br />

in einer verantwortungsschweren Situation. Obwohl die deutschen<br />

Bischöfe die großen Irrtümer und Gefahren der neuen Bewegung ins­<br />

gesamt rechtzeitig erkannten und ihre Gläubigen zunehmend davor<br />

warnten, wurde ihre Handlungsfreiheit immer mehr eingeschränkt.<br />

Durch die konsequent betriebene Entkonfessionalisierung des öffent­<br />

lichen Lebens und die immer häufigeren staatlichen Übergriffe in<br />

das kirchliche Leben blieb letztlich keine andere Gegenwehr als die<br />

Proteste der Bischöfe und eine intensive Aufklärung und Belehrung<br />

der Gläubigen. Wir denken in diesem Zusammenhang an die mutigen<br />

Predigten und Erklärungen zahlreicher Oberhirten wie auch an den<br />

folgenschweren Protest-Hirtenbrief des holländischen Episkopates. Da­<br />

bei bildete sich zugleich eine wachsende Solidarität zwischen katho­<br />

lischen und evangelischen Christen, Hirten und <strong>La</strong>ien, die sich vom<br />

gemeinsamen Grund ihres christlichen Glaubens her der antichrist­<br />

lichen Ideologie entgegenstellten.<br />

Der Heilige Stuhl, der sich schon durch den Konkordatsabschluß<br />

darum bemüht hatte, dem Schlimmsten vorzubeugen, hat dann auch der<br />

zunehmenden Kirchenverfolgung in Deutschland nicht tatenlos zuge­<br />

sehen. Davon zeugen die sehr zahlreichen an die Reichsregierung ge-


Acta Ioannis Pauli Pp. II 291<br />

richteten Noten und schließlich das Rundschreiben Papst Pius XI.<br />

»Mit brennender Sorge« vom März 1937. Dennoch konnte die unheil­<br />

volle Entwicklung nicht mehr aufgehalten werden. Sie führte zu einer<br />

Verschärfung der Spannungen, zur entsetzlichen Verfolgung der nicht­<br />

arischen Bürger, vor allem der Juden, zur Hinrichtung unzähliger<br />

unschuldiger Menschen in Gefängnissen und Konzentrationslagern und<br />

zu dem unseligen Zweiten Weltkrieg, der unsagbares Leid, Tod und<br />

Zerstörung für viele Länder und Völker brachte.<br />

3. Vor diesem dunklen zeitgeschichtlichen Hintergrund erheben<br />

sich die leuchtenden Gestalten der drei Glaubenszeugen, deren wir in<br />

diesen Tagen in Verehrung gedenken : die beiden baldigen Seligen<br />

Edith Stein und Rupert Mayer sowie der Bekennerbischof Kardinal<br />

Clemens August Graf von Galen. Ebenso auch ein Bischof wie Joannes<br />

Baptista Sproll, der, von den Machthabern aus seiner Diözese Rotten­<br />

burg ausgewiesen, sogar mehrere Jahre in der Verbannung leben<br />

mußte. Neben ihnen stehen zahlreiche andere mutige Zeugen, die<br />

angesichts einer unmenschlichen Tyrannei aus Glaubensüberzeugung<br />

oder im Namen der Menschlichkeit gegen gottlose Willkür und Unrecht<br />

aufgestanden sind und dafür oft mit dem Einsatz ihres Lebens bezahlt<br />

haben. Sie alle vertreten zusammen das andere Deutschland, das sich<br />

vor der brutalen Anmaßung und Gewalt nicht gebeugt hat und dann<br />

nach dem endgültigen Zusammenbruch den gesunden Kern und Kraft­<br />

quell für den nachfolgenden großartigen moralischen und materiellen<br />

Wiederaufbau bilden konnte.<br />

Im Namen der Menschlichkeit oder im Namen Gottes und der Kirche<br />

sind Menschen in allen Jahrhunderten, besonders in Zeiten äußerster<br />

Bedrängnis, ohne Rücksicht auf ihr persönliches Schicksal zum Anwalt<br />

des Menschen, seiner unantastbaren Würde und unverletzlichen Grund­<br />

rechte geworden. Durch die feierliche Seligsprechung der kommenden<br />

Tage stellt uns die Kirche das Leben und Wirken von Christen vor<br />

Augen, die auf heroische Weise in der Nachfolge Jesu Christi Zeugnis<br />

für Gott und für den Menschen abgelegt haben. Sie sind uns Wegweiser<br />

für unsere eigene christliche Berufung. Ihr Beispiel ist für uns heute<br />

Aufforderung und Ermutigung zum konsequenten Zeugnis für Gott<br />

und seine erlösende Wahrheit in unserer Gesellschaft und in allen<br />

Bereichen des menschlichen Lebens. Mit der Kirche ist jeder Christ<br />

in der Nachfolge des Herrn zu diesem Zeugnis aufgerufen : »Ihr werdet


292 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

meine Zeugen sein«. 1 Wir haben heute diese Zeugenschaft der Jünger<br />

Christi mutig zu übernehmen und entschlossen in unserer Zeit fort­<br />

zusetzen. Die Seligen und Heiligen der Kirche, unter die bald auch<br />

Edith Stein und Pater Rupert Mayer aufgenommen werden, laden<br />

uns ein, dabei ihren Fußspuren zu folgen.<br />

4. Zeuge Christi sein bedeutet, Zeugnis zu geben für die Wahr­<br />

heit, für Gott und die wahre Größe des Menschen, für die gottgewollte<br />

Ordnung in allen Lebensbereichen. Darum ist Kardinal von Galen<br />

damals so entschieden gegen die organisierte Ermordung sogenannten<br />

unwerten Lebens aufgetreten. Gegenüber menschen verachtender Tyran­<br />

nei erinnerte er an das Gebot Gottes : Du sollst nicht töten ! Wenn auch<br />

heute die Bedrohung der Würde und Grundrechte des Menschen auf<br />

nicht so dramatische, sondern subtilere Weise geschieht, muß die<br />

Kirche nicht weniger bereit sein, « nec timore nec laudibus », ohne<br />

Rücksicht auf Einschüchterung und Lob, sich gleichermaßen stets<br />

zum Anwalt des Lebens zu machen. Angesichts der erschreckend hohen<br />

Zahl der Abtreibungen und der zunehmenden unerlaubten Praktiken<br />

sogenannter « Sterbehilfen » hat der Dienst am Leben für uns Bischöfe<br />

in der heutigen Gesellschaft erneut eine große Aktualität und Dring­<br />

lichkeit erlangt. Es gilt, Gott als den alleinigen Herrn über Leben<br />

und Tod mit neuem Nachdruck zu verkünden und die feindliche Ein­<br />

stellung dem Leben gegenüber sowie den mangelnden Mut zur Weiter­<br />

gabe des Lebens durch ein neues Ja zum Leben zu überwinden. Vor<br />

allem in den Ehen und Familien ist ein zuversichtliches, lebensfreund­<br />

liches Klima zu fördern, die Bereitschaft zu einem Leben, das offen<br />

und fähig ist, in der lebendigen Gemeinschaft mit Gott zu seiner<br />

vollen Entfaltung und Erfüllung zu gelangen. Denn Christus ist ja<br />

gekommen, daß die Menschen »das Leben haben und es in Fülle<br />

haben«. 2<br />

Pater Rupert Mayer ist uns Vorbild dafür, daß unser kirchliches<br />

Zeugnis für Christus und seine Wahrheit vor allem durch die Verkün­<br />

digung seiner Frohen Botschaft, durch Unterweisung und auch durch<br />

brüderliche Zurechtweisung erfolgen muß. Wie berichtet wird, hat er<br />

selbst im Monat mitunter bis zu siebzigmal gepredigt. »Der Glaube<br />

kommt vom Hören«, sagt der Apostel Paulus und fragt deshalb : »Wie<br />

sollen sie an den glauben, von dem sie nichts gehört haben? Wie sollen<br />

1 Apg 1, 8.<br />

1 Joh 10, 10.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 293<br />

sie hören, wenn niemand verkündigt«. 3 Die Glaubenszeugen der Ver­<br />

gangenheit haben vor allem auch durch die Predigt das Unrecht<br />

angeprangert; die holländischen Bischöfe haben durch die Kanzel­<br />

verkündigung ihren unüberhörbaren Protest gegen die Verfolgung der<br />

Juden erhoben. Zugleich war es ihr Bemühen, den Menschen in Dunkel<br />

und Bedrängnis durch das Licht des göttlichen Wortes den Weg der<br />

Wahrheit und Gerechtigkeit zu weisen. Je mehr heute in Staat und<br />

Gesellschaft sittliche Grundwerte und Verhaltensweisen in Frage<br />

gestellt werden, um so deutlicher und mutiger muß den Menschen,<br />

allen voran den Christen selbst, die Botschaft Christi unverkürzt<br />

verkündet und ihnen Gottes heiliger Wille als letztgültige Norm des<br />

sittlichen Handelns erneut in Erinnerung gebracht werden. Gerade<br />

in unserer heutigen, audio-visuell geprägten Gesellschaft ist der<br />

zeitgemäßen Verkündigung mit allen zur Verfügung stehenden Mitteln<br />

und Möglichkeiten größte Aufmerksamkeit zu schenken.<br />

Als begnadeter Beichtvater verweist uns Pater Mayer auf<br />

die innere, sakramentale Dimension unserer Zeugenschaft und der<br />

Sendung der Kirche. Die Dimension der Buße ist aus dem christ­<br />

lichen Leben nicht wegzudenken. Das Beispiel von Pater Rupert Mayer<br />

wird so ein Anruf an die Priester sein, im Sakrament der Buße mit<br />

erneuter Hingebung den Menschen die persönliche Begegnung mit<br />

Gottes vergebender Güte zu eröffnen. Sein Beispiel ist zugleich eine<br />

Einladung an alle Gläubigen, die Gnade dieses Sakramentes neu zu<br />

entdecken, das eines der wesentlichen Mittel auf dem inneren Weg zur<br />

Vollreife in Christus ist. Edith Stein ist uns auf diesem Weg wahrer<br />

Verinnerlichung ein leuchtendes Vorbild. Sie sagt : »Die schranken­<br />

lose liebende Hingabe an Gott und die göttliche Gegengabe, die volle<br />

und dauernde Vereinigung, das ist die höchste Erhebung des Herzens,<br />

die uns erreichbar ist, die höchste Stufe des Gebetes. Die Seelen,<br />

die sie erreicht haben, sind wahrhaft das Herz der Kirche«. Sie<br />

hat es uns selbst auf bewundernswerte Weise vorgelebt. Darum konnte<br />

auch ein Augenzeuge aus dem Konzentrationslager Westerbork, wohin<br />

Edith Stein nach ihrer Verhaftung zunächst gebracht worden war,<br />

berichten : »Schwester Benedicta war froh, durch tröstende Worte<br />

und Gebete helfen zu könne. Ihr tiefer Glaube schuf eine Sphäre<br />

himmlischen Lebens um sie«. Sie selbst schreibt aus demselben Ort<br />

der Trostlosigkeit und der Demütigung, sie habe »bisher herrlich<br />

'Rom 10, 17; 14.


294 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

beten können«. Möge uns die kommende neue Selige den unermeßlichen<br />

inneren Reichtum des Gebetes und unserer tiefen Lebensgemeinschaft<br />

mit Christus neu erschließen !<br />

5. Als »Apostel Münchens« und »15. Nothelfer«, wie ihn die Leute<br />

nannten, war Pater Rupert Mayer ferner durch seine selbstlose Zu­<br />

wendung zu den Menschen in vielfacher Not Zeichen und Werkzeug<br />

der alles überragen d en Liebe Gottes gerade zu den Armen und Ent­<br />

rechteten, den Ausgestoßenen und Verfolgten. Es ist nicht erst eine<br />

Errungenschaft unserer Zeitepoche, daß die Kirche sich mit einer<br />

gewissen Vorliebe als »Kirche der Armen« versteht. Hingegen ist es<br />

heute in einer besonderen Weise wichtig und geboten, daß die Kirche<br />

diese ihre Berufung noch entschiedener verwirklicht. Trotz aller<br />

staatlich organisierten Fürsorge und karitativen Tätigkeit bleibt der<br />

persönliche Einsatz für den notleidenden Mitmenschen ein wesentliches<br />

Kennzeichen der Jünger Christi.<br />

Ihre Verantwortung für eine menschenwürdige und vom Geist Christi<br />

geprägte Gestaltung der äußeren Lebenswelt des Menschen nimmt die<br />

Kirche in einer besonderen Weise wahr in ihrer Soziallehre und in<br />

ihrem Bemühen um deren Verwirklichung. Die mitgestaltende Anwe­<br />

senheit der Kirche in der Welt der Arbeit war eines der zentralen<br />

pastoralen Anliegen der Päpste in diesem Jahrhundert. Deshalb ist<br />

auch meine Begegnung mit Arbeitern und Vertretern aus Industrie und<br />

Wirtschaft in Bottrop ein sehr wichtiger Programmpunkt dieser meiner<br />

Pastoralreise. Die Kirche nimmt regen Anteil an den Problemen der<br />

Arbeiterschaft, der einzelnen Arbeiter und ihrer Familien und ist stets<br />

darum bemüht, zu Lösungen beizutragen, die den Anforderungen der<br />

Gerechtigkeit, der Würde und dem Gesamtwohl des Menschen wie auch<br />

den Erfordernissen der Gesellschaft entsprechen. Wie der Arbeiter soll<br />

auch seine Arbeitswelt immer mehr vom Geiste Christi durchdrungen<br />

und geprägt werden. Meine verschiedenen Begegnungen im Ruhrgebiet<br />

werden mir eine Gelegenheit sein, mit Anerkennung der aufrechten und<br />

konsequenten Gesinnung von christlichen Arbeitern zu gedenken, die<br />

sich in der Vergangenheit auch durch massive Drohungen eines totali­<br />

tären Regimes nicht haben einschüchtern lassen, von der Wahrheit und<br />

von Christus Zeugnis zu geben.<br />

Neben der Verantwortung für eine intensive Evangelisierung der<br />

Welt der Arbeit empfindet die Kirche heute immer dringlicher auch<br />

die Notwendigkeit einer Neu-Evangelisierung für die ganze Gesellschaft,


Acta Ioannis Pauli Pp. II 295<br />

ja für ganz Europa. »Ein neuer Anstoß zur Evangelisierung und zu<br />

integraler und systematischer Katechese ist ein Gebot der Stunde«,<br />

so sagt die Bischofssynode von 1935 in ihrem Abschlußdokument.<br />

Im fortschreitenden Einigungsprozeß zwischen den Völkern dieses<br />

Kontinents muß sich die Kirche entschieden darum bemühen, zu einer<br />

konstruktiven Übereinstimmung über die ethischen Werte beizutragen,<br />

die der weiteren Entwicklung der Gesellschaft die Eichtling weisen.<br />

Es gilt den Sinn für die Grundrechte des Menschen, den Geist der<br />

Versöhnung und Zusammenarbeit, die Suche nach wirklicher Gerech­<br />

tigkeit und die Zustimmung zu einem transzendenten Ziel des Men­<br />

schen zu fördern, das dem Leben und dem Tod letztlich Sinn verleiht.<br />

6. Von großer Bedeutung sind während dieser meiner zweiten<br />

Pastoralreise wiederum die Begegnungen mit dem Zentralrat der Juden<br />

und mit Vertretern der anderen christlichen Kirchen, wie sie es schon<br />

damals 19<strong>80</strong> in Mainz gewesen sind. Edith Stein, die im Jahre 1933<br />

in den Kölner Karmel eintrat, war eine Tochter des jüdischen Volkes,<br />

mit dem sie selbst in Solidarität und zugleich in christlicher Hoffnung<br />

den Leidensweg in die »Schoah« gegangen ist. »Das Heil kommt von<br />

den Juden«, sagt Jesus im Gespräch mit der samaritischen Frau am<br />

Jakobsbrunnen. 4 Wir Christen dürfen niemals diese unsere Wurzel<br />

vergessen. Der Völkerapostel mahnt uns : « Nicht du trägst die Wur­<br />

zel, sondern die Wurzel trägt dich«. 5<br />

Mit unseren evangelischen Brüdern und Schwestern haben die<br />

ökumenischen Gespräche und Veröffentlichungen seit meinem letzten<br />

Besuch hoffnungsvolle Ansätze zu einer weiteren Annäherung auf die<br />

volle Einheit im Glauben gebracht. Es ist uns — Gott sei Dank —<br />

an gemeinsamem Erbe dieses unseres christlichen Glaubens mehr<br />

geblieben, als wir lange gemeint haben. Dann müssen wir es aber<br />

auch zusammen leben und für ein gemeinsames Glaubenszeugnis frucht­<br />

bar werden lassen. Dabei bleibt uns gewiß noch die Aufgabe, daß wir<br />

alle verbleibenden Unterschiede vor diesem positiven Hintergrund<br />

nüchtern sehen und das Unsrige tun, um sie aufzuarbeiten, im Wissen,<br />

daß die Gnade der Einheit zuletzt nur vom Herrn selber kommen kann.<br />

Es bleiben wichtige Fragen, die auch durch meinen Besuch neu<br />

aufgeworfen werden : zum Beispiel die Marienfrömmigkeit und die<br />

Heiligenverehrung. Oft gibt mehr die Praxis als die Lehre der katho-<br />

4 Joh 4, 22.<br />

5 Rom 11, 18 b.


296 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

lischen Kirche Anstoß für unsere getrennten Brüder und Schwestern.<br />

Echte Marien- und Heiligenverehrung kann und will aber der einzigen<br />

Mittlerschaft Jesu Christi keinen Abbruch tun, wie ich auch in der<br />

soeben erschienen Enzyklika «Redemptoris Mater« deutlich hervor­<br />

gehoben habe.<br />

In Maria und den Heiligen hat das christliche Leben in der<br />

Nachfolge Jesu eine besonders dichte und überzeugende Ausformung<br />

gefunden. So liegt es nahe, daß wir uns an ihrem Leben ein Beispiel<br />

nehmen und, durch sie ermutigt, unseren Pilgerweg gehen. Damit<br />

nehmen wir ernst, was es bedeutet, daß in einer konkreten Person das<br />

Gnadengeschenk der Gotteskindschaft zur vollen Blüte gelangt ist<br />

und dieser heiligmäßige Mensch darum zur Fülle der ewigen Seligkeit<br />

zugelassen worden ist. Diese Überzeugung geht auch aus dem wichtigsten<br />

Bekenntnisdokument der lutherischen Kirche, der «Confessio Augu­<br />

stana«, hervor. Dort heißt es zum Dienst der Heiligen : »Über die<br />

Verehrung der Heiligen wird von den Unseren gelehrt, daß man der<br />

Heiligen gedenken soll, damit unser Glaube dadurch gestärkt wird,<br />

daß wir sehen, wie ihnen Gnade widerfahren und ihnen durch den<br />

Glauben geholfen worden ist. Außerdem soll man sich an ihren guten<br />

Werken ein Beispiel nehmen, jeder für seinen Lebensbereich«. 6 Darüber<br />

hinaus rufen viele Christen Maria und die Heiligen vertrauensvoll<br />

auch um ihre Fürbitte an ; ja sie erhoffen sich von ihnen vielfältige<br />

Hilfe bei Beschwerden und Bedrängnissen auf ihrem Pilgerweg. Wenn<br />

wir der Muttergottes und so vielen Heiligen Fürbitte und Hilfe zu­<br />

trauen, bleiben sie für uns doch stets durchsichtig auf den einen und<br />

einzigen Mittler zwischen Gott und den Menschen, auf unseren Herrn<br />

Jesus Christus. Alles Wirken der Heiligen für uns hier auf Erden<br />

lebt aus ihrer seligen Nähe zu Gott, dem allmächtigen und barmher­<br />

zigen Vater. Aus ihm und durch ihn und für ihn können auch sie<br />

uns beschenken. Alle konkreten Formen der Marienfrömmigkeit und<br />

der Heiligenverehrung müssen diese Glaubensgrundsätze beherzigen<br />

und im Vollzug deutlich werden lassen. Dann können auch sie durchaus<br />

zum ökumenischen Dialog und zur erhofften Einheit aller Christen<br />

beitragen.<br />

7. Liebe Mitbrüder ! Ich möchte diese unsere erste Begegnung zu<br />

Beginn meines Pastoralbesuches mit einem Hinweis auf Maria, die<br />

Königin der Heiligen, beschließen. In diesem Jahr findet in Kevelaer<br />

6 CA 21.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 297<br />

der Marianische Weltkongreß statt. Mögen daraus auch für eure Orts­<br />

kirchen reiche geistliche Früchte erwachsen. In Kevelaer werde ich<br />

vor dem Gnadenbild der Gottesmutter beten und ihrer Fürbitte auch<br />

euren bischöflichen Dienst und alle Begegnungen und gemeinsamen<br />

Feiern der kommenden Tage anvertrauen. Am Pflngstfest wird dann<br />

in Rom das Marianische Jahr eröffnet, das bis zum 15. August 1988<br />

dauern soll. In diesem Jahr wollen wir besonders die christlichen<br />

Grundhaltungen einüben, die uns in Maria auf beispielhafte Weise<br />

begegnen : ihr Jawort zu Gottes unbegreiflichem Willen, ihr Dank<br />

für Gottes Führung, ihr Hören und Bewahren des Wortes Gottes, ihr<br />

Hinweis auf Jesus. »Was er euch sagt, das tut !«, 7 ihr Ausharren<br />

unter dem Kreuz und ihre betende Gemeinschaft mit den Jüngern<br />

in der Erwartung des Heiligen Geistes. Maria führt uns durch die<br />

Gemeinschaft der Kirche zu ihrem Sohn und damit zum Ziel unseres<br />

christlichen Lebens, zur seligen Gemeinschaft mit Gott, die uns bereits<br />

in der Taufe geschenkt ist und in unserer Auferstehung vollendet<br />

wird.<br />

Der Fürsprache Marias empfehle ich schließlich die Sendung der<br />

Kirche in eurem <strong>La</strong>nd und in allen Ländern, unser Zeugnis für<br />

Christus und seine Wahrheit in der Welt von heute, auf daß unser<br />

Zeugesein immer glaubwürdiger werde. Euer bevorstehender Ad-Umina-<br />

Besuch wird es uns gestatten, die hier begonnenen Überlegungen<br />

fortzusetzen und noch weiter zu vertiefen. Yon Herzen segne ich euch<br />

alle und unsere abwesenden Mitbrüder in der Liebe unseres Herrn<br />

Jesus Christus. Ihm sei Ehre und Dank in alle Ewigkeit !<br />

* * *<br />

Coloniae Agrippinae, ob decretos Servae Dei Edithae Stein Beatorum<br />

caelitum honores.*<br />

»Selig sind, die aus der großen Bedrängnis kommen ; sie haben ihre<br />

Gewänder gewaschen und im Blut des <strong>La</strong>mmes weiß gemacht«. 1<br />

1. Unter diesen seligen Männern und Frauen grüßen wir heute in<br />

tiefer Verehrung und mit heiliger Freude eine Tochter des jüdischen<br />

7 Joh 2. 5.<br />

* Die 1 m. Maii a. 1987.<br />

1 Ofîb 7, 14.


298 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Volkes, reich an Weisheit nnd Tapferkeit. Aufgewachsen in der stren­<br />

gen Schule der Traditionen Israels, ausgezeichnet durch ein Leben<br />

der Tugend und Entsagung im Orden, bewies sie eine heldenmütige<br />

Gesinnung auf dem Weg ins Vernichtungslager. Vereint mit dem<br />

gekreuzigten Herrn gab sie ihr Leben dahin »für den wahren Frieden«<br />

und »für das Volk« : Edith Stein, Jüdin, Philosophin, Ordensfrau,<br />

Märtyrin.<br />

Sehr verehrter Herr Kardinal, liebe Brüder und Schwestern !<br />

Mit der heutigen Seligsprechung geht ein langersehnter Wunsch<br />

nicht nur der Erzdiözese Köln, sondern auch vieler Christen und<br />

Gemeinschaften in der Kirche in Erfüllung. Vor sieben Jahren hat die<br />

gesamte Deutsche Bischofskonferenz diese Bitte einmütig an den Hei­<br />

ligen Stuhl gerichtet; zahlreiche befreundete Bischöfe aus anderen<br />

Ländern haben sich ihr angeschlossen. Groß ist deshalb unser aller<br />

Freude, daß ich heute diesem Wunsch entsprechen kann und Schwester<br />

Teresia Benedicta vom Kreuz in dieser festlichen Liturgie den Gläu­<br />

bigen im Namen der Kirche als Selige in der Herrlichkeit Gottes vor<br />

Augen stellen darf. Wir dürfen sie fortan als Märtyrin verehren und<br />

um ihre Fürsprache am Throne Gottes bitten. Hierzu beglückwünsche<br />

ich uns alle, vor allem aber ihre Mitschwestern im Karmel hier in Köln<br />

und in Echt sowie in ihrer ganzen Ordensgemeinschaft. Daß bei dieser<br />

Liturgiefeier auch jüdische Brüder und Schwestern, besonders aus der<br />

Verwandtschaft Edith Steins, zugegen sind, erfüllt uns mit großer<br />

Freude und Dankbarkeit.<br />

2. »Herr, offenbare dich in der Zeit unserer Not und gib mir Mut !«. 2<br />

Die Worte dieses Hilferufes aus der ersten Lesung der heutigen<br />

Liturgie spricht Esther, eine Tochter Israels, zur Zeit der Babyloni­<br />

schen Gefangenschaft. Ihr Gebet, das sie in der Stunde einer tödlichen<br />

Bedrohung ihres ganzen Volkes an Gott, den Herrn, richtet, erschüt­<br />

tert uns tief :<br />

»Herr, unser König, du bist der einzige. Hilf mir !<br />

Denn ich bin allein und habe keinen Helfer außer dir ;<br />

die Gefahr steht drohend über mir ...<br />

Du, Herr, hast Israel aus allen Völkern erwählt ;<br />

du hast dir unser Volk aus allen ihren Vorfahren<br />

als deinen ewigen Erbbesitz ausgesucht ...<br />

Denk an uns, Herr, ... rette uns mit deiner Hand !«. 3<br />

2 Est 4, 17 r.<br />

3 Est 4, 17 1-t.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 299<br />

Die tödliche Angst, vor der Esther zittert, war entstanden, als<br />

unter dem Einfluß des mächtigen Haman, eines Todfeindes der Juden,<br />

der Befehl zu ihrer Vernichtung im ganzen Perserreich erlassen worden<br />

war. Mit Gottes Hilfe und dem Einsatz ihres eigenen Lebens hat<br />

Esther damals zur Rettung ihres Volkes entscheidend beigetragen.<br />

3. Dieses Gebet um Hilfe, weit über zweitausend Jahre alt, legt die<br />

heutige Festliturgie der Dienerin Gottes Edith Stein in den Mund,<br />

einer Tochter Israels unseres Jahrhunderst. Es ist wieder aktuell<br />

geworden, als hier, im Herzen Europas, erneut der Plan zur Vernich­<br />

tung der Juden gefaßt wurde. Eine wahnsinnige Ideologie hat ihn im<br />

Namen eines unseligen Rassismus beschlossen und mit gnadenloser<br />

Konsequenz durchgeführt.<br />

Gleichzeitig zu den dramatischen Ereignissen des Zweiten Weltkrie­<br />

ges errichtete man eilends die Vernichtungslager und baute die Ver­<br />

brennungsöfen. An diesen Schreckensorten fanden mehrere Millionen<br />

Söhne und Töchter Israels den Tod : von Kindern bis zu betagten<br />

Greisen. Der ungeheure Machtapparat des totalitären Staates hat<br />

dabei niemanden verschont und die grausamsten Maßnahmen sogar<br />

gegen jeden ergriffen, der den Mut hatte, die Juden zu verteidigen.<br />

4. Edith Stein ist im Vernichtungslager von Auschwitz als Tochter<br />

ihres gemarterten Volkes umgekommen. Trotz ihrer Ubersiedlung von<br />

Köln in den niederländischen Karmel von Echt fand sie nur vorüber­<br />

gehend Schutz vor der wachsenden Judenverfolgung. Nach der Be­<br />

setzung Hollands wurde auch dort die Vernichtung der Juden durch<br />

die Nationalsozialisten umgehend in die Wege geleitet, wobei die<br />

getauften Juden zunächst ausgenommen wurden. Als aber die katho­<br />

lischen Bischöfe der Niederlande in einem Hirtenbrief gegen die De­<br />

portation der Juden scharf protestierten, verfügten die Machthaber als<br />

Rache dafür die Vernichtung auch der Juden katholischen Glaubens.<br />

So trat Schwester Teresia Benedicta vom Kreuz zusammen mit ihrer<br />

leiblichen Schwester Rosa, die ebenfalls im Karmel zu Echt Zuflucht<br />

gefunden hatte, den Weg ins Martyrium an.<br />

Beim Verlassen ihres Klosters faßte Edith ihre Schwester bei der<br />

Hand und sagte nur : »Komm, wir gehen für unser Volk«. Aus der<br />

Kraft opferbereiter Christusnachfolge sah sie auch in ihrer scheinbaren<br />

Ohnmacht noch einen Weg, ihrem Volk einen letzten Dienst zu erweisen.<br />

Bereits einige Jahre vorher hatte sie sich selbst mit der Königin<br />

Esther im Exil am persischen Hof verglichen. In einem ihrer Briefe


300 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

lesen wir : »Ich vertraue darauf, daß der Herr mein Leben für alle<br />

(Juden) genommen hat. Ich muß immer wieder an die Königin Esther<br />

denken, die gerade darum aus ihrem Volk genommen wurde, um für<br />

das Volk vor dem König zu stehen. Ich bin eine sehr arme und ohn­<br />

mächtige kleine Esther, aber der König, der mich erwählt hat, ist<br />

unendlich groß und barmherzig«.<br />

5. Liebe Brüder und Schwestern ! Neben dem Gebet der Esther<br />

steht in dieser Festmesse die zweite Lesung aus dem Galaterbrief. Der<br />

Apostel Paulus schreibt dort : »Ich will mich allein des Kreuzes Jesu<br />

Christi, unseres Herrn, rühmen, durch das mir die Welt gekreuzigt<br />

ist und ich der Welt«. 4<br />

Auf ihrem Lebensweg ist auch Edith Stein diesem Geheimnis des<br />

Kreuzes begegnet, das der heilige Paulus in diesem Brief den Christen<br />

verkündet. Edith ist Christus begegnet, und diese Begegnung hat sie<br />

Schritt für Schritt in die Klausur des Karmels geführt. Im Vernich­<br />

tungslager ist sie als Tochter Israels »zur Verherrlichung des heiligsten<br />

Namens (Gottes)« und zugleich als Schwester Teresia Benedicta vom<br />

Kreuz — als vom Kreuz Gesegnete — gestorben.<br />

Der ganze Lebensweg von Edith Stein ist geprägt von einer uner­<br />

müdlichen Suche nach der Wahrheit und erhellt vom Segen des Kreuzes<br />

Christi. Sie begegnete dem Kreuz zum erstenmal in der glaubensstar­<br />

ken Witwe eines Studienfreundes, die, statt durch den tragischen<br />

Verlust ihres Mannes zu verzweifeln, aus dem Kreuz Christi Kraft und<br />

Zuversicht schöpfte. Sie schreibt darüber später : »Es war meine<br />

erste Begegnung mit dem Kreuz und der göttlichen Kraft, die es<br />

seinen Trägern mitteilt ... Es war der Augenblick, in dem mein<br />

Unglaube zusammenbrach, ... und Christus aufstrahlte: Christus im<br />

Geheimnis des Kreuzes ». Ihr eigener Lebens- und Kreuzweg ist zuin­<br />

nerst mit dem Schicksal des jüdischen Volkes verbunden. In einem<br />

Gebet bekennt sie dem Heiland, daß sie darum wisse, »daß es sein<br />

Kreuz sei, das jetzt auf das jüdische Volk gelegt würde«; und alle,<br />

die das verstünden, »müßten es im Namen aller bereitwillig auf sich<br />

nehmen. Ich wollte das tun, er sollte mir nur zeigen wie«. Zugleich<br />

erhält sie die innere Gewißheit, daß Gott ihr Gebet erhört hat. Je<br />

häufiger die Hakenkreuze auf den Straßen zu sehen waren, um so<br />

höher richtete sich das Kreuz Jesus Christi in ihrem Leben auf. Als<br />

sie als Schwester Teresia Benedicta a Cruce in den Kölner Karmel<br />

4 Gal 6, 14.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 301<br />

eintrat, um am Kreuz Christi noch tieferen Anteil zu erhalten, wußte<br />

sie, daß sie »dem Herrn im Zeichen des Kreuzes vermählt« war. Am<br />

Tag ihrer ersten Profeß war ihr nach ihren eigenen Worten zumute,<br />

»wie der Braut des <strong>La</strong>mmes«. Sie war davon überzeugt, daß ihr<br />

himmlischer Bräutigam sie tief in das Geheimnis des Kreuzes hinein­<br />

führen werde.<br />

6. Teresia, die vom Kreuz Gesegnete — das ist der Ordensname<br />

jener Frau, die ihren geistlichen Weg mit der Uberzeugung begonnen<br />

hatte, das es überhaupt keinen Gott gebe. Zur damaligen Zeit, in den<br />

Jahren ihrer Jugend und ihres Studiums, war die Welt für sie noch<br />

nicht vom erlösenden Kreuz Christi geprägt, bildete aber bereits den<br />

Gegenstand ständigen Suchens und Forschens ihres scharfen Verstan­<br />

des. Als fünfzehnjährige Schülerin in ihrer Heimatstadt Breslau be­<br />

schließt die in einem jüdischen Elternhaus geborene Edith, »nicht mehr<br />

zu beten«, wie sie selbst bekennt. Obwohl sie zeitlebens von der stren­<br />

gen Gläubigkeit ihrer Mutter tief beeindruckt war, gerät sie in ihrer<br />

Jugend- und Studienzeit in die geistige Welt des Atheismus. Sie hielt<br />

das Dasein eines persönlichen Gottes für unglaubhaft.<br />

In den Jahren ihres Studiums der Psychologie und Philosophie,<br />

der Geschichte und der Germanistik in Breslau, Göttingen und Freiburg<br />

spielte Gott zunächst keine Rolle. Dabei huldigte sie jedoch einem<br />

»hochgespannten ethischen Idealismus«. Entprechend ihrer hohen geisti­<br />

gen Begabung wollte sie nichts ungeprüft hinnehmen, nicht einmal den<br />

Glauben ihrer Väter. Sie will den Dingen selber auf den Grund gehen.<br />

Darum sucht sie unermüdlich nach der Wahrheit. Im späteren Rückblick<br />

auf diese Zeit geistiger Unruhe erkennt sie doch darin eine wichtige<br />

Stufe ihres inneren Reifungsprozesses, indem sie feststellt : »Meine<br />

Suche nach der Wahrheit war ein einziges Gebet« — ein herrliches<br />

Wort des Trostes für alle, die sich mit dem Gottesglauben schwertun !<br />

Schon die Suche nach Wahrheit ist zutiefst ein Suchen nach Gott.<br />

Unter dem starken Einfluß ihres Lehrers Husserl und seiner phäno­<br />

menologischen Schule wandte sich die suchende Studentin immer<br />

entschiedener der Philosophie zu. Sie lernte allmählich, »alle Dinge<br />

vorurteilsfrei ins Auge zu fassen und alle "Scheuklappen" abzuwerfen«.<br />

Durch die Begegnung mit Max Scheler in Göttingen kommt Edith<br />

Stein schließlich zum erstenmal mit katholischen Ideen in Berührung.<br />

Sie selbst schreibt darüber : »Die Schranken der rationalistischen<br />

Vorurteile, in denen ich aufgewachsen war, ohne es zu wissen, fielen,


302 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

und die Welt des Glaubens stand plötzlich vor mir. Menschen, mit<br />

denen ich täglich umging, zu denen ich mit Bewunderung aufblickte,<br />

lebten darin«.<br />

Das lange Ringen um ihre persönliche Entscheidung für den Glau­<br />

ben an Jesus Christus fand erst 1921 ein Ende, als sie bei einer Freun­<br />

din das autobiographische »Leben der heiligen Teresa von Avila« zu<br />

lesen begann. Sie war sofort gefangen und hörte nicht mehr auf bis<br />

zum Ende : »Als ich das Buch schloß, sagte ich mir : Das ist die<br />

Wahrheit !« Die ganze Nacht hindurch hatte sie gelesen bis zum Auf­<br />

gang der Sonne. In dieser Nacht hat sie die Wahrheit gefunden, nicht<br />

die Wahrheit der Philosophie, sondern die Wahrheit in Person, das<br />

liebende Du Gottes. Edith Stein hatte die Wahrheit gesucht und Gott<br />

gefunden. Sie ließ sich unverzüglich taufen und in die katholische<br />

Kirche aufnehmen.<br />

7. Der Empfang der Taufe bedeutete für Edith Stein keineswegs<br />

den Bruch mit ihrem jüdischen Volk. Sie sagt im Gegenteil : »Ich<br />

hatte die Praxis meiner jüdischen Religion als Mädchen von vierzehn<br />

Jahren aufgegeben und fühlte mich erst nach meiner Rückkehr zu Gott<br />

wieder jüdisch». Sie ist sich stets dessen bewußt, »nicht nur geistig,<br />

sondern auch blutsmäßig zu Christus zu gehören«. Sie leidet selber<br />

zutiefst an dem großen Schmerz, den sie ihrer geliebten Mutter durch<br />

ihre Konversion hat zufügen müssen. Sie begleitet sie auch später noch<br />

zum Gottesdienst in die Synagoge und betet zusammen mit ihr die<br />

Psalmen. Auf die Feststellung ihrer Mutter, daß man also auch jüdisch<br />

fromm sein könne, gibt sie zur Antwort : »Gewiß — wenn man nichts<br />

anderes kennengelernt hat«.<br />

Obwohl seit der Begegnung mit den Schriften der heiligen Teresa<br />

von Avila der Karmel das Ziel Edith Steins geworden war, mußte sie<br />

noch über ein Jahrzehnt warten, bis Christus ihr im Gebet den Weg<br />

zum Eintritt zeigte. In ihrer Tätigkeit als Lehrerin und Dozentin in<br />

der Schul- und Bildungsarbeit, meist in Speyer, zuletzt auch in Mün­<br />

ster, bemühte sie sich fortan, Wissenschaft und Glauben miteinander<br />

zu verbinden und gemeinsam weiterzuvermitteln. Dabei will sie nur<br />

»ein Werkzeug des Herrn« sein. »Wer zu mir kommt, den möchte ich<br />

zu ihm führen«. Zugleich lebt sie in dieser Zeit schon wie eine Kloster­<br />

frau, legt privat die drei Gelübde ab und wird zur großen, begnadeten<br />

Beterin. Aus ihrem intensiven Studium des heiligen Thomas von<br />

Aquin lernt sie, daß es möglich ist, »Wissenschaft als Gottesdienst


Acta Ioannis Pauli Pp. II 303<br />

zu betreiben ... Nur darauf habe ich mich entschließen können, wieder<br />

ernstlich (nach der Konversion) an wissenschaftliche Arbeiten heran­<br />

zugehen«. Bei aller Hochschätzung der Wissenschaft erkennt • Edith<br />

Stein immer deutlicher, daß das Herz des Christseins nicht Wissenschaft,<br />

sondern Liebe ist.<br />

Als Edith Stein schließlich im Jahre 1933 in den Kölner Karmel<br />

eintritt, bedeutet dieser Schritt für sie keine Flucht aus der Welt oder<br />

aus der Verantwortung, sondern ein um so entschiedeneres Eintreten<br />

in die Kreuzesnachfolge Christi. Sie sagt bei ihrem ersten Gespräch<br />

mit der dortigen Priorin : »Nicht die menschliche Tätigkeit kann uns<br />

helfen, sondern das Leiden Christi. Daran Anteil zu haben, ist mein<br />

Verlangen«. Aus demselben Grund kann sie bei ihrer Einkleidung<br />

keinen anderen Wunsch äußern, »als im Orden "vom Kreuz" genannt<br />

zu werden«. Und auf das Andachtsbildchen zu ihrer ewigen Profeß<br />

läßt sie das Wort des heiligen Johannes vom Kreuz drucken: »Mein<br />

einziger Beruf ist fortan nur mehr lieben«.<br />

8. Liebe Brüder und Schwestern ! Wir verneigen uns heute mit der<br />

ganzen Kirche vor dieser großen Frau, die wir von jetzt an als Selige<br />

in Gottes Herrlichkeit anrufen dürfen; vor dieser großen Tochter<br />

Israels, die in Christus, dem Erlöser, die Erfüllung ihres Glaubens<br />

und ihrer Berufung für das Volk Gottes gefunden hat. Wer in den<br />

Karmel geht, der ist nach ihrer Überzeugung »für die Seinen nicht<br />

verloren, sondern erst eigentlich gewonnen ; denn es ist ja unser Beruf,<br />

für alle vor Gott zu stehen«. Seit sie »unter dem Kreuz« das Schicksal<br />

des Volkes Israels zu verstehen begann, ließ sich unsere neue Selige<br />

von Christus immer tiefer in sein Erlösungsgeheimnis hineinnehmen,<br />

um in geistlicher Einheit mit ihm den vielfältigen Schmerz der Men­<br />

schen tragen und das himmelschreiende Unrecht in der Welt sühnen<br />

zu helfen. Als »Benedicta a Cruce — die vom Kreuz Gesegnete« wollte<br />

sie mit Christus Kreuzträgerin sein für das Heil ihres Volkes, ihrer<br />

Kirche, der ganzen Welt. Sie bot sich Gott an als »Sühneopfer für den<br />

wahren Frieden« und vor allem für ihr bedrohtes und gedemütigtes<br />

jüdisches Volk. Nachdem sie erkannt hatte, daß Gott wieder einmal<br />

schwer seine Hand auf sein Volk gelegt hatte, war sie davon überzeugt,<br />

»daß das Schicksal dieses Volkes auch das meine war«.<br />

Als Schwester Teresia Benedicta a Cruce im Karmel von Echt ihr<br />

letztes theologisches Werk »Kreuzeswissenschaften« beginnt, das jedoch<br />

unvollendet bleiben wird, da es in ihren eigenen Kreuzweg einmündet,


304 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

bemerkt sie : »Wenn wir von Kreuzeswissenschaft sprechen, so ist das<br />

nicht ... bloße Theorie, ... sondern lebendige, wirkliche und wirksame<br />

Wahrheit«. Als die tödliche Bedrohung ihres jüdischen Volkes sich<br />

auch über ihr wie eine dunke Wolke zusammenzog, war sie bereit, mit<br />

ihrem eigenen Leben zu verwirklichen, was sie schon frührer erkannt<br />

hatte : »Es gibt eine Berufung zum Leiden mit Christus und dadurch<br />

zum Mitwirken mit seinem Erlösungswerk ... Christus lebt in seinen<br />

Gliedern fort und leidet in ihnen fort; und das in Vereinigung mit<br />

dem Herrn ertragene Leiden ist Sein Leiden, eingestellt in das große<br />

Erlösungswerk und darin fruchtbar«.<br />

Mit ihrem Volk und »für« ihr Volk ging Schwester Teresia Bene­<br />

dicta vom Kreuz zusammen mit ihrer Schwester Rosa den Weg in die<br />

Vernichtung. Leid und Tod nimmt sie jedoch nicht nur passiv an,<br />

sondern vereinigt diese bewußt mit der sühnenden Opfertat unseres<br />

Erlösers Jesus Christus. »Schon jetzt nehme ich den Tod, den Gott<br />

mir zugedacht hat, in vollkommener Unterwerfung unter seinen hei­<br />

ligsten Willen mit Freude entgegen«, hatte sie einige Jahre zuvor in<br />

ihrem Testament geschrieben : »Ich bitte den Hern, daß er mein<br />

Leiden und Sterben annehmen möge zu seiner Ehre und Verherrli­<br />

chung, für alle Anliegen ... der heiligen Kirche«. Der Herr hat diese<br />

ihre Bitte erhört.<br />

Die Kirche stellt uns heute Schwester Teresia Benedicta vom Kreuz<br />

als selige Märtyrin, als Beispiel heroischer Christusnachfolge zur<br />

Verehrung und Nachahmung vor Augen. Öffnen wir uns für ihre<br />

Botschaft an uns als Frau des Geistes und der Wissenschaft, die in<br />

der Kreuzeswissenschaft den Gipfel aller Weisheit erkannte, als große<br />

Tochter des jüdischen Volkes und gläubige Christin inmitten von<br />

Millionen unschuldig gemarterter Mitmenschen. Sie sah das Kreuz<br />

mit aller Unerbittlichkeit auf sich zukommen ; sie ist in allem Schrecken<br />

nicht vor ihm geflohen, sondern hat es in christlicher Hoffnung mit<br />

letzter Liebe und Hingabe umfangen und im Geheimnis des Oster­<br />

glaubens sogar begrüßt : »Ave Crux, spes unica!a — »Edith Stein ist«,<br />

wie euer verehrter Herr Kardinal Höffner in seinem kürzlichen Hir­<br />

tenschreiben gesagt hat, »ein Geschenk, ein Anruf und eine Verheißung<br />

für unsere Zeit. Möge sie Fürsprecherin bei Gott für uns und für unser<br />

Volk und für alle Völker sein«.<br />

9. Liebe Brüder und Schwestern ! Heute erlebt die Kirche des zwan­<br />

zigsten Jahrhunderts einen großen Tag: Wir verneigen uns tief vor


Acta Ioannis Pauli Pp. II 305<br />

dem Zeugnis des Lebens und Sterbens von Edith Stein, der herausra­<br />

genden Tochter Israels und zugleich Tochter des Karmels, Schwester<br />

Teresia Benedicta vom Kreuz, einer Persönlichkeit, die eine drama­<br />

tische Synthese unseres Jahrhunderts in ihrem reichen Leben vereint.<br />

Die Synthese einer Geschichte voller tiefer Wunden, die noch immer<br />

schmerzen, für deren Heilung sich aber verantwortungsbewußte Män­<br />

ner und Frauen bis in unsere Tage immer wieder einsetzen ; und<br />

zugleich die Synthese der vollen Wahrheit über den Menschen, in einem<br />

Herzen, das so lange unruhig und unerfüllt blieb, »bis es schließlich<br />

Ruhe fand in Gott«.<br />

Wenn wir uns geistig an den Ort des Martyriums dieser großen Jüdin<br />

und christlichen Märtyrin begeben, an den Ort jenes schrecklichen<br />

Geschehens, das heute »Schoah« genannt wird, vernehmen wir zugleich<br />

die Stimme Christi, des Messias und Menschensohnes, des Herrn und<br />

Erlösers.<br />

Als Bote des unergründlichen Heilsgeheimnisses Gottes spricht er<br />

zu der Frau aus Samaría am Jakobsbrunnen :<br />

»Das Heil kommt von den Juden.<br />

Aber die Stunde kommt, und sie ist schon da,<br />

da die wahren Beter den Vater anbeten werden<br />

im Geist und in der Wahrheit :<br />

denn so will der Vater angebetet werden.<br />

Gott ist Geist, und alle, die ihn anbeten,<br />

müssen im Geist und in der Wahrheit anbeten«. 5<br />

Selig gepriesen sei Edith Stein, Schwester Teresa Benedicta vom<br />

Kreuz, eine wahre Anbeterin Gottes — in Geist und Wahrheit.<br />

Ja, selig ist sie! — Amen.<br />

* * *<br />

Monasterii, ad Christifideles ad Vesperas congregatos.*<br />

Verehrter Herr Bischof,<br />

liebe Brüder und Schwestern!<br />

Als Bischof von Rom und Nachfolger des Apostels Petrus freue ich<br />

mich von Herzen, heute in eurer Bischofsstadt Münster bei euch zu<br />

sein, mit euch zu beten und das Wort an euch richten zu können.<br />

5 Joh 4, 22-24.<br />

* Die 1 m. Maii a. 1987.<br />

21-A. A. S.


306 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Euch und allen, zu denen meine Worte gelangen, gilt mein brüderlicher<br />

Gruß.<br />

1. Von Anfang an sind Rom und Münster eng miteinander verbunden<br />

gewesen. Euer erster Bischof, der heilige Ludgerus, ist im Jahre 784<br />

zum Petrusgrab und zum Papst in Rom gepilgert, um dort den Auf­<br />

trag für sein Missionswerk in eurer Heimat zu erhalten. Heute komme<br />

ich von Rom nach Münster; der Nachfolger des Petrus kommt zum<br />

Nachfolger des Ludgerus und zu euch allen hier im Bistum Münster,<br />

um euch im Glauben zu stärken, um zusammen mit euch zu erfahren,<br />

daß Rom und Münster, daß Petrus und Ludgerus zusammengehören<br />

und zusammenbleiben wollen im gemeinsamen Glauben.<br />

Vom Tod des heiligen Ludgerus berichtet eine alte Chronik : In<br />

der Stunde seines Hinscheidens sahen die Mitbrüder, »wie vor ihnen<br />

ein helles Licht wie Feuer in die Höhe stieg und alle Finsternis der<br />

dunklen Nacht vertrieb«. Das Dunkel der Nacht war hell geworden ;<br />

das Dunkel der Nacht ist hell geblieben. Das Licht des katholischen<br />

Glaubens hat seine Leuchtkraft behalten durch die Jahrhunderte hin­<br />

durch. Immer neu ist dieses Licht genährt worden durch die Zeugen<br />

der Wahrheit, die in eurem <strong>La</strong>nd dieses Licht gehütet und weiter­<br />

gereicht haben.<br />

Unter diesen Glaubenszeugen ragt durch seinen großen Bekennermut<br />

euer unvergeßlicher Bischof und Kardinal Clemens-August Graf von<br />

Galen hervor — der »Löwe von Münster«, wie ihn der Volksmund<br />

voller Bewunderung und Anerkennung nennt. Ich bin heute nach Mün­<br />

ster gekommen, um sein Grab zu besuchen und dort zu beten.<br />

2. Bischof von Galen stand in seinem mutigen Glaubenszeugnis<br />

damals jedoch nicht allein. Glauben geschieht ja in der Gemeinschaft<br />

der auf den dreifaltigen Gott getauften Mitchristen. Glauben geschieht<br />

in der Gemeinschaft der Zeugen der Wahrheit. Zu allen Zeiten habt<br />

ihr solche hier im Bistum Münster gehabt : Zeugen der Wahrheit, die<br />

wie Leuchtfeuer sind in dunkler Nacht und über allen Regionen eures<br />

Bistums aufstrahlen.<br />

In Xanten am Niederrhein liegen sie in der alten Krypta unter<br />

dem Sankt-Viktors-Dom : Märtyrer aus der Zeit des Anfangs, die ihr<br />

Leben als Preis für ihren Glauben hingaben. Da liegen die Gebeine<br />

des Priesters Gerhard Storm und des Studenten Heinz Bello, die mit<br />

unerschütterlicher Treue am Credo der Kirche festhielten, gegen die<br />

Herrschenden und die Machthaber der damaligen Zeit. Dort liegt


Acta Ioannis Pauli Pp. II 307<br />

Karl Leisner begraben, der im Konzentrationslager Dachau zum Prie­<br />

ster geweiht wurde, ein Mann, dessen junges Leben die Begeisterung<br />

für seinen Glauben ausstrahlt. Sein Lebensmotto hieß : »Christus, du<br />

bist meine Leidenschaft!«; sein Gebet lautete: »Christus, sei du mir<br />

Führer zum Licht !«.<br />

Im Oldenburger <strong>La</strong>nd finden wir die Grabstätte von Dominikaner­<br />

pater Titus Horten, dessen Leben die Güte und Menschenliebe Gottes<br />

in beispielhafter Weise widerspiegelte. Und hier in Münster habt<br />

ihr die Wirkstätten und das Grab der Clemensschwester Maria Euthy-<br />

mia, zu der Scharen von Hilfesuchenden pilgern. An den scheinbar<br />

verborgenen Orten ihres aufopfernden Dienstes hat diese einfache<br />

Ordensfrau stellvertretend für viele gezeigt : Ein Leben aus dem Glau­<br />

ben und aus dem Evangelium hat weltverändernde Kraft. Aus der<br />

Kraft ihrer Christusnachfolge entstand in ihrer Nähe Heimat und<br />

Geborgenheit für kriegsgefangene Menschen, die ihr anvertraut waren.<br />

Liebe besiegte den Haß.<br />

Noch viele andere Namen könnten genannt werden. Ich erinnere<br />

jedoch nur noch an Schwester Anna Katharina Emmerick, die uns mit<br />

ihrer besonderen mystischen Berufung den Wert des Opferns und Mit­<br />

leidens mit dem gekreuzigten Herrn aufzeigt ; und an Schwester Edith<br />

Stein, die ich. heute morgen in Köln im Namen der Kirche seligge­<br />

sprochen habe. Hier in Münster hat sie die Stunde ihrer Berufung<br />

erlebt. Von hieraus führte ihr Weg in den Karmel, von dort schließlich<br />

in den gewaltsamen Tod als Glaubenszeugin und in die ewige Se­<br />

ligkeit Gottes.<br />

3. Ihr Christen im Bistum Münster, ihr jungen Menschen, die ich<br />

hier besonders ansprechen möchte : Schaut auf diese »Wolke von<br />

Zeugen«, 1 wie die Heilige Schrift sagt. Hier sind sie — die Vorbilder !<br />

Hier wird kraftvoll und anschaulich gesagt, wie das geht : glauben.<br />

Hier wird deutlich, daß die Welt nur verändert wird durch ein Leben<br />

aus der Bindung an Gott und sein befreiendes Wort. So siegt die<br />

Liebe über die Bosheit ; so überwindet Versöhnung den Haß ; so erhebt<br />

sich die Großmut des Glaubens über die Enge und Selbstbezogenheit<br />

des Menschen.<br />

Und ich frage euch Jugendliche : Sollten unter euch nicht auch<br />

solche sein, die bereit sind, die »Alternative« eines radikalen Lebens<br />

aus dem Glauben zu wählen? Als Schwester oder Bruder, als Priester<br />

1 Hebr 12, 1.


308 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

im Ordensstand oder im Dienst des Bischofs dem Ruf des Herrn zu<br />

folgen? In der äußersten Entschlossenheit der Hingabe auf dem Weg<br />

der evangelischen Räte von Armut, Keuschheit und Gehorsam? Als<br />

Priester oder Diakone das ganze Leben dafür einzusetzen, damit das<br />

Evangelium verkündet wird und die Sakramente gespendet werden,<br />

damit Christus lebt in eurem <strong>La</strong>nd — heute und auch morgen?<br />

Ich bin fest davon überzeugt : Auch unter euch gibt es zahlreiche<br />

Jungen und Mädchen, Männer und Frauen, die berufen sind zum<br />

Ordensleben und zum Priestertum. Gott selber ist es, der euch ruft.<br />

Faßt euch ein Herz, seid mutig ! Wagt den Sprung über die Hürden<br />

eurer Einwände und Bedenken : Gott, der euch ruft, ist auch getreu.<br />

Fangt mit seiner Gnade an ; er wird den ehrlichen Beginn zu einem<br />

guten Ende bringen.<br />

4. Liebe Brüder und Schwestern ! Bischof von Galen hat gegen<br />

einen weltlichen Totalitätsanspruch deutlich und mutig die elementa­<br />

ren Wahrheiten christlicher Ethik, die zehn Gebote, verkündet. Das<br />

»Du sollst nicht ...(( des göttlichen Gebotes war seine Antwort auf<br />

die Herausforderung durch einen Diktator, der in seiner menschenver­<br />

achtenden Machtausübung die Würde und die Grundrechte des Men­<br />

schen sowie die unabdingbaren Normen eines menschenwürdigen Zu­<br />

sammenlebens auf das schwerste verletzte.<br />

Als Bischof Clemens-August im Jahre 1941 in den bekannten drei<br />

großen Predigten seine Stimme erhob, hat er in einer Zeit der Lüge<br />

Zeugnis abgelegt für die Wahrheit. Gegen die Lehre von einer schran­<br />

kenlosen Selbstbestimmung des Menschen, von einer Freiheit, die keine<br />

Grenzen mehr anerkennen will, hat er damals gesagt : Der Mensch ist<br />

von Gott geschaffen, von Gott geliebt, von ihm getragen. Diese Her­<br />

kunft ist der Adel des Menschen und zugleich seine Aufgabe : Er wird<br />

wahrhaft Mensch, wenn er sich frei und treu an Gott bindet und sein<br />

Leben auf ihn als höchstes Gut ausrichtet. Wählt der Mensch für<br />

sein Leben aber ein geschaffenes Ziel und gibt sich ihm ausschließlich<br />

hin, so wird er zum Sklaven : Er verliert seine eigentliche Würde ;<br />

Verwirrung, Chaos und Tod sind die tragischen Folgen.<br />

Prophetisch sind die Worte, die Bischof von Galen als Kämpfer für<br />

die Menschenrechte ausgerufen hat, als die Nationalsozialisten anfin­<br />

gen, Geisteskranke als sogenannte unproduktive Volksgenossen zu<br />

verschleppen und zu töten. Er sagte damals : Eine Lehre macht sich<br />

breit, »die behauptet, man dürfe sogenanntes "lebensunwertes" Leben


Acta Ioannis Pauli Pp. II 309<br />

vernichten, also unschuldige Menschen töten, wenn man meint, ihr<br />

Leben sei für Volk und Staat nichts mehr wert. Eine furchtbare Lehre,<br />

die die Ermordung Unschuldiger rechtfertigen will, die die gewaltsame<br />

Tötung der nicht mehr arbeitsfähigen Invaliden, Krüppel, unheilbar<br />

Kranken, Altersschwachen grundsätzlich freigibt ... Hier handelt es<br />

sich aber um Menschen, unsere Mitmenschen, unsere Brüder und<br />

Schwestern ... Hast du, habe ich nur solange das Recht zu leben,<br />

solange wir produktiv sind? Solange wir von anderen als produktiv<br />

anerkannt werden? ... Du sollst nicht töten! Dieses Gebot Gottes,<br />

des einzigen Herrn, der das Recht hat, über Leben und Tod zu befinden,<br />

war von Anfang an in die Herzen der Menschen geschrieben ... Gott<br />

hat dieses Gebot gegeben, unser Schöpfer und einstiger Richter !«. 2<br />

5. Diese Worte sollten keineswegs in Geschichtsbüchern und Archi­<br />

ven begraben bleiben ; sie sind hochaktuell, auch in demokratischen<br />

Staaten, in denen gilt, daß das Volk selbst, also die Menschen gemeinsam<br />

ihr Zusammenleben in Würde und Freiheit gestalten sollten. Wieder<br />

gibt es heute in der Gesellschaft starke Kräfte, die das menschliche Leben<br />

bedrohen. Euthanasie, Gnadentod aus angeblichem Mitleid, ist erneut<br />

ein erschreckend häufig wiederkehrendes Wort und findet ihre neuen<br />

irregeleiteten Verteidiger. Auch kann die Kirche zur fast völligen<br />

Freigabe der Abtreibung in eurem <strong>La</strong>nd und in zahlreichen anderen<br />

Ländern nicht schweigen. Gewiß wird sie durch ihre Seelsorger und<br />

verantwortlichen <strong>La</strong>ien jeder einzelnen schwangeren Frau, die sich in<br />

Schwierigkeiten fühlt, mit aufrichtiger Anteilnahme und Güte begeg­<br />

nen und ihrer <strong>La</strong>ge, soweit wie möglich, Verständnis und konkrete<br />

Hilfsbereitschaft entgegenbringen. Der Gesellschaft gegenüber darf die<br />

Kirche aber nicht schweigen ; auch dann nicht, wenn schon eine<br />

ehrliche Erörterung der gegenwärtigen Abtreibungssituation als lästi­<br />

ges Rühren an ein Tabu abgelehnt wird. Von Politikern und Gestal­<br />

tern der öffentlichen Meinung, die sich noch ethischen Grundsätzen<br />

oder sogar dem christlichen Glauben verpflichtet fühlen, erwartet die<br />

Kirche eine Hilfe, damit die wissenschaftlichen Ergebnisse von Em­<br />

bryologie und Psychologie im Bereich von Schwangerschaft und Ab­<br />

treibung mehr zur Kenntnis genommen werden und die praktischen<br />

Entscheidungen der Menschen immer wirksamer mitbestimmen. Die<br />

gesetzliche Indikationsregelung selbst und ihre konkrete Handhabung<br />

sollten von den Verantwortlichen einmal unvoreingenommen daraufhin<br />

2 Predigt am 3. August 1941.


310 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

überprüft werden, ob sie nicht — statt Leben zu schützen — im Ge­<br />

genteil viele Menschen geradezu in dem irrigen Eindruck bestärken,<br />

hier gehe es um ein fast belangloses, in sich sogar erlaubtes Tun, zumal<br />

man ja nicht einmal die finanziellen Ausgaben dafür persönlich zu<br />

tragen braucht.<br />

Die Kirche muß auch heute mit Nachdruck, Klarheit und Geduld<br />

eintreten für das Lebensrecht aller Menschen, vor allem der noch<br />

ungeborenen und deshalb besonders schutzbedürftigen Kinder ; sie muß<br />

eintreten für die uneingeschränkte Geltung des 5. Gebotes : Du sollst<br />

nicht töten. Entgegen aller Wortkosmetik und Reflexionsverweigerung<br />

ahnen doch wohl die allermeisten : Abtreibung ist bewußte Tötung<br />

von unschuldigen Menschenleben. Es ist ermutigend, daß bereits eine<br />

neue Nachdenklichkeit bei vielen Menschen einsetzt, weil sie immer<br />

stärker die Inkonsequenzen im heutigen moralischen Werten und<br />

Urteilen bemerken. Keine Friedensbewegung verdient doch diesen<br />

Namen, wenn sie nicht mit gleicher Kraft den Krieg gegen das unge­<br />

borene Leben anprangert und dagegen anzugehen versucht. Keine öko­<br />

logische Bewegung kann ernstgenommen werden, wenn sie an der<br />

Mißhandlung und Vernichtung ungezählter lebensfähiger Kinder im<br />

Mutterschoß vorbeisieht. Keine emanzipierte Frau dürfte sich über<br />

ihre vermehrte Selbstbestimmung freuen, wenn diese erreicht worden<br />

wäre gegen ein menschliches Leben, das ihrem Schutz anvertraut war<br />

und auch bereits ein Recht auf Selbstbestimmung besaß. Nehmen wir<br />

doch endlich auch den Menschen selbst auf unter die Güter, die unseren<br />

höchsten Schutz verdienen und für die es sich lohnt, um breite Zustim­<br />

mung unter der Bevölkerung zu werben ! So müßte es gerade für Ärzte<br />

und Sozialarbeiter, für Parlamentarier, Journalisten und Lehrer eine<br />

besondere Gewissenspflicht sein, für den Rechtsschutz des Lebens auch<br />

öffentlich einzutreten.<br />

6. Gottes Sohn ist Mensch geworden; Christus will unser Bruder<br />

sein. Darum darf kein Mensch vom anderen gering denken, ihn miß­<br />

handeln oder sogar töten. Das Recht auf Leben ist das fundamentalste<br />

und heiligste aller Menschenrechte.<br />

In der Osterzeit, in der wir stehen, erfahren wir in besonderer<br />

Weise : Unser Gott ist ein Gott des Lebens, der Gott, der Jesus von<br />

den Toten auferweckt hat. Gott findet sich mit dem Tod nicht ab,<br />

und auch wir dürfen es nicht. Mit der Auferstehung Christi hat Gott<br />

eine neue Initiative für das Leben begonnen. Diese Initiative Gottes


Acta Ioannis Pauli Pp. II 311<br />

sollen wir mittragen. Sache der Christen ist es, mit Gottes Geist<br />

Partei zu ergreifen für Leben und Frieden, für Wahrheit und Gerech­<br />

tigkeit.<br />

Letztlich lebt unsere Welt von der Güte und Barmherzigkeit, die<br />

Gott uns schenkt und mit der die einzelnen Menschen einander<br />

begegnen. Warten wir nicht alle darauf, daß jemand gut zu uns ist,<br />

uns anerkennt, uns ermutigt oder tröstet, uns hilft, wo wir Unter­<br />

stützung brauchen? Wo die Güte des Herzens das Leben prägt, ist<br />

Platz auch für den schwachen, den alten, den verletzten Menschen ;<br />

dort ist auch Platz und Zukunft für den noch ungeborenen Menschen<br />

im Mutterleib. Die Erfahrung der Barmherzigkeit weckt in uns die<br />

Hoffnung, schießlich einmal einer letzten, unüberbietbaren Güte zu<br />

begegnen : der unendlichen und ewigen Menschenfreundlichkeit Gottes.<br />

Gott ist der Erste; er ist auch der Letzte und Ewige. Von ihm<br />

kommt alles Leben ; auf ihn geht unser Leben zu. Von Gott her — zu<br />

Gott hin : das ist der Weg des Menschen.<br />

Wähle das Leben ! Wähle das ganze Leben ! Wähle damit auch dein<br />

ewiges Leben !<br />

7. Liebe Brüder und Schwestern ! Es gibt Lieder von bleibender<br />

Dauer und Schönheit. Es gibt Lieder, die nie verklingen. Unser Lied,<br />

das alles Toben der Weltgeschichte übertönen wird, ist das Credo,<br />

das Lied unseres Glaubens. In ihm bekennen wir unseren Glauben an<br />

den Vater, der uns zum Leben ruft, an unseren Bruder und Erlöser<br />

Jesus Christus, an den Heiligen Geist, der immer wieder neu Leben<br />

schafft. Dieses Lied unseres Glaubens laßt uns nun gemeinsam singen.<br />

# * •<br />

Apud Essendiam, ad opifices habita.*<br />

Brüder und Schwestern, Damen und Herren,<br />

die Sie Verantwortung tragen in Gesellschaft, Wirtschaft und<br />

Staat, liebe Werktätige!<br />

1. Hier, auf dem Gelände einer Kohlenzeche, unmittelbar vor dem<br />

Förderturm, grüße ich euch alle in herzlicher Verbundenheit mit dem<br />

alten Bergmannsgruß : »Glückauf !« Die Welt der Arbeit ist mir aus<br />

jungen Jahren vertraut. Als Arbeiter unter Arbeitern habe ich selbst<br />

* Die 2 m. Maii a. 1987.


312 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

die Solidarität und Verläßlichkeit von arbeitenden Menschen erfahren,<br />

aber auch die <strong>La</strong>st und Härte der körperlichen Arbeit. Darum habe<br />

ich gern die Einladung angenommen, bei meinem Pastoralbesuch im<br />

Bistum Essen mit schaffenden Menschen an einem Ort der Arbeit<br />

zusammenzutreffen. Die Kirche wirkt ja mitten in der Welt und darf<br />

deshalb an der Lebenswirklichkeit der arbeitenden Menschen nicht<br />

vorbeigehen. Weil Christus, unser Herr, Mensch geworden ist, muß<br />

die Kirche dem Menschen stets nahe bleiben und sich immer wieder neu<br />

um ihn bemühen.<br />

Diese Verpflichtung war der Kirche im Ruhrgebiet stets bewußt.<br />

Mit der Entstehung der größten europäischen Industrieregion gingen<br />

Aufbau und Entfaltung eines blühenden kirchlichen Lebens einher.<br />

Beredtes Zeugnis dafür ist die Gründung von zahlreichen Pfarreien,<br />

das Entstehen einer Vielzahl von sozialen und karitativen Einrichtun­<br />

gen, vor allem aber das Aufblühen einer sozialpolitischen Bewegung<br />

der Katholiken in Vereinen und Verbänden. Und nicht zuletzt ist auch<br />

die Gründung des Bistums Essen durch meinen Vorgänger Pius XII.<br />

Ausdruck der elementaren Beziehung von Kirche und sozialer Wirk­<br />

lichkeit im Ruhrgebiet.<br />

2. Was aber wird morgen sein? Der Auftrag der Kirche ändert sich<br />

nicht. In Treue zu Christus verkündigt sie die Botschaft vom wahren<br />

Leben bis ans Ende der Zeiten. In Jesus Christus ist die Fülle mensch­<br />

lichen Lebens offenbar geworden. Der Herr selber sagt : »Ich bin<br />

gekommen, damit sie das Leben haben und es in Fülle haben«. 1 Ein<br />

solches Leben zielt auf den ganzen Menschen. Bevor wir in der ewigen<br />

Gemeinschaft mit Gott leben dürfen, sind wir berufen, das irdische<br />

Leben in seinen reichen Möglichkeiten zu erfahren und zu gestalten.<br />

Diese befreiende Botschaft vom Leben steht gegen alle Resignation,<br />

gegen alle Verweigerung und Verkürzung des Lebens, gegen jeden<br />

Mißbrauch und jede Bedrohung des Lebens.<br />

Christus fordert uns auf: Ergreift das Leben, wählt das Leben !<br />

Pflegt das Leben in der Familie ! Habt Freude an den Kindern ! Habt<br />

Freude am Schaffen ! Liebt und achtet die Schöpfung ! öffnet eure Herzen<br />

und Hände für Notleidende und Einsame, für Kranke und Unter­<br />

drückte ! Stellt euch den Herausforderungen unserer Zeit ! Gebt aber<br />

auch eurem geistigen Leben gute Nahrung, seid religiöse Menschen !<br />

Nehmt Maß an Jesus Christus, unserem Erlöser und Bruder; folgt<br />

1 Joh io, 10.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 313<br />

ihm nach ! Diesen Christus verkündet die Kirche und ist so der zuver­<br />

lässigste Anwalt des Menschen.<br />

3. Ich weiß um die sozialen und wirtschaftlichen Probleme des<br />

Ruhrgebietes, um die Herausforderungen einer weitgehend materia­<br />

listisch eingestellten Welt. Die zentrale Frage lautet : Hat der Mensch<br />

noch Vorrang in der Welt der modernen Kommunikation, in der Welt<br />

des Handels und der Werbung, in der Welt der Politik und Kultur?<br />

Wem dienen in Wahrheit die Anstrengungen menschlichen Fortschritts<br />

und Forschens?<br />

An diesem eindrucksvollen Ort schwerer Arbeit gebietet es sich,<br />

auch die Arbeit des Menschen im Licht der Zusage Gottes von der<br />

Fülle menschlichen Lebens zu betrachten. Gott hat den Menschen ins<br />

Leben gerufen, indem er ihn zugleich »als Herrscher eingesetzt hat<br />

über das Werk seiner Hände« und »ihm alles zu Füßen« legte, wie es<br />

in einem Psalm heißt. 2 Gott, der von alters her auch unter dem Bild<br />

eines arbeitenden Menschen, als Baumeister, dargestellt wird, hat sein<br />

Werk dem Menschen zum Erbe gegeben, damit dieser es bewahre und<br />

nutze, um so leben und sich entfalten zu können. Der gestaltende<br />

Umgang des Menschen mit dem Schöpfungswerk Gottes ist die Arbeit<br />

in all ihren Erscheinungsformen, ist körperliche und geistige Arbeit,<br />

handwerkliche, landwirtschaftliche und industrielle Arbeit, Dienst­<br />

leistung und Kulturschaffen. Die Arbeit gehört zum Menschen. Sie ist<br />

Ausdruck seiner Ebenbildlichkeit mit Gott und so unverzichtbarer<br />

Bestand menschlicher Würde. Der Sohn Gottes selbst wurde Mensch<br />

in der Familie eines Arbeiters, erlernte ein Handwerk und berief<br />

Arbeiter zu seinen Jüngern.<br />

Wegen dieser grundlegenden Bedeutung darf die Arbeit nicht das<br />

Privileg nur eines Teiles der Menschheit sein. Gott hat allen Menschen<br />

seine Schöpfung als Auftrag anvertraut. Somit ist jede Situation, die<br />

den Menschen von der Arbeit und von ihrem Ertrag ausschließt, seiner<br />

unwürdig; »denn — wie der Apostel Paulus sagt — der Pflüger wie<br />

der Drescher«, das heißt alle, »sollen ihre Arbeit in der Erwartung<br />

tun, ihren Teil zu erhalten«. 3 Unverschuldete Arbeitslosigkeit wird<br />

zum gesellschaftlichen Skandal, wenn die zur Verfügung stehende<br />

Arbeit nicht gerecht verteilt und der Ertrag der Arbeit nicht auch<br />

dazu verwandt wird, neue Arbeit für möglichst alle zu schaffen. Hier<br />

2 Vgl. Ps 8, 7.<br />

3 1 Kor 9, 10.


314 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

ist die Solidarität aller gefordert, derjenigen, die über Kapital und Pro­<br />

duktionsmittel verfügen, wie auch aller, die bereits Arbeit haben. Das<br />

biblische Wort »Wer zwei Gewänder hat, der gebe eines davon dem,<br />

der keines hat« 4 gilt auch für die Arbeit. Ohne Opfer und Kompromisse<br />

kann die Arbeitslosigkeit wohl kaum wirksam bekämpft werden.<br />

4. An der gerechten Verteilung menschlicher Arbeit wird bereits<br />

die große Verantwortung der Entscheidungsträger in Staat und Wirt­<br />

schaft deutlich. Sie dürfen die Arbeitslosigkeit nicht einfach hinnehmen<br />

oder ihr Vertrauen allein auf den Marktmechanismus setzen. Besondere<br />

Verantwortung tragen sie für zukunftsweisende Lösungen der Jugend­<br />

arbeitslosigkeit. Denn für Jugendliche ist es eine untragbare Be­<br />

lastung, wenn sie nach Abschluß der Schule keine Möglichkeit beruf­<br />

licher Ausbildung haben. Das kann sie in eine schwere Lebenskrise<br />

führen, aus der sie ohne unverzügliche konkrete Hilfe und Solida­<br />

rität der Gesellschaft nicht herausfinden. Ausreichende und zukunftssi­<br />

chere Ausbildungsplätze sind das Gebot der Stunde. Deshald möchte<br />

ich eurem Bischof und verantwortungsbewußten <strong>La</strong>ien im Bistum<br />

Essen für ihre beispielhaften Initiativen danken, insbesondere für die<br />

bekannten Aktionen des Diözesanrates und der katholischen Verbände<br />

zugunsten von jungen Menschen auf der Suche nach Ausbildung. Die<br />

Verantwortlichen in Staat und Gesellschaft sollten dieses ernste Pro­<br />

blem mit den ihnen gegebenen politischen und wirtschaftlichen Mitteln<br />

noch entschiedener angehen.<br />

Unter den arbeitslosen Jugendlichen haben es oft die Ausländer be­<br />

sonders schwer. Die ausländischen Arbeitnehmer haben durch ihre<br />

Arbeitskraft viel zum wirtschaftlichen Erfolg in eurem <strong>La</strong>nd beige­<br />

tragen und leisten auch heute noch unverzichtbare Dienste. Deutsche<br />

leben mit ausländischen Mitbürgern Tür an Tür. Offnet diese Türen und<br />

entdeckt den kulturellen und menschlichen Reichtum, den diese Men­<br />

schen aus ihrer Heimat mitgebracht haben. Die Kirche kennt eigentlich<br />

keine Fremden. Die »Hausgenossen Gottes« leben alle unter einem<br />

Dach. Dieses kirchliche Selbstverständnis ist die stärkste Wurzel der<br />

Integrationskraft, die sich hier im Ruhrgebiet — einem Schmelztiegel<br />

der Völker — in den verschiedenen Phasen der Industrialisierung<br />

hervorragend bewährt hat. Die Lebenskraft des Ruhrgebietes ist die<br />

Solidarität.<br />

Diese Kraft wird sich — davon bin ich überzeugt — auch in der<br />

« Lk 3. 11.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 315<br />

augenblicklichen ernsten Situation des Ruhrgebietes bewähren. Die<br />

Entwicklung im Bereich von Kohle und Stahl erfüllt auch mich mit<br />

tiefer Besorgnis. Stellenweise droht die Gefahr von Massenarbeits­<br />

losigkeit und sind Erschütterungen für den sozialen Frieden zu be­<br />

fürchten. Die seit längerem vorhersehbare Strukturkrise im Ruhr gebiet<br />

trifft die betroffenen Städte hart. Eine solche Krise verpflichtet die<br />

Verantwortlichen der Wirtschaft und der Politik, gemeinsam mit den<br />

Gewerkschaften unverzüglich konstruktive, sozial wirksame und ge­<br />

rechte Lösungen zu suchen und in die Tat umzusetzen. In meiner Pre­<br />

digt in Mainz vom Jahre 19<strong>80</strong> habe ich bereits auf das Problem des<br />

Strukturwandels und die damit verbundenen Auswirkungen für die<br />

Arbeiter hingewiesen und gesagt : »In der Mitte aller Überlegungen<br />

in der Welt der Arbeit und der Wirtschaft muß immer der Mensch<br />

stehen. Bei aller geforderten Sachgerechtigkeit muß doch stets die<br />

Achtung vor der unantastbaren Würde des Menschen bestimmend sein,<br />

nicht nur des einzelnen Arbeiters, sondern auch ihrer Familien, nicht<br />

nur der Menschen von heute, sondern der kommenden Generationen ...<br />

Strukturelle Umgruppierungen mögen sich nach genauester Prüfung<br />

als notwendig erweisen, und je ehrlicher gesehen, desto besser. Niemals<br />

jedoch dürfen dabei Arbeiter, die viele Jahre ihr Bestes gegeben haben,<br />

die allein Leidtragenden sein ! Steht solidarisch zusammen und helft<br />

ihnen, wieder eine sinnerfüllte Tätigkeit zu fiinden«.<br />

5. Aus diesem Geist der Solidarität wurde hier im Ruhrgebeit auch<br />

das Verhältnis von Kapital und Arbeit fruchtbar für das Ganze zu<br />

ordnen versucht. Ein Meilenstein in der Entwicklung der sozialen<br />

Partnerschaft von Arbeitgebern und Arbeitnehmern war die Forde­<br />

rung des 73. Deutschen Katholikentages vom Jahre 1949 in Bochum<br />

nach Mitbestimmung »in sozialen, personalen und wirtschaftlichen<br />

Fragen als natürliches Recht in gottgewollter Ornung«. Diese Bemühun­<br />

gen zielten auch auf die überbetriebliche Mitbestimmung. Soziale Part­<br />

nerschaft bedeutet, daß Arbeitgeber und Arbeitnehmer jeweils den<br />

Zuständigkeitsbereich und den Entscheidungsspielraum des anderen<br />

anerkennen und auch mit Kompromißbereitschaft gemeinsam zum<br />

Wohl des Ganzen beitragen. Ihr habt bereits vieles auf diesem Weg<br />

erreicht. Es gilt, das Erreichte zu sichern. Da aber das Prinzip des<br />

Vorranges der Arbeit vor dem Kapital, das heißt des arbeitenden<br />

Menschen vor den Produktionsmitteln, anzuerkennen ist, muß die


316 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Frage des Miteigentums des Arbeiters an den Produktionsmitteln 5 noch<br />

weiterentwickelt werden.<br />

Grundlage und Orientierung bei diesem Bemühen muß die Sozial­<br />

lehre der Kirche sein. Aus der Geschichte der katholischen Sozialbewe­<br />

gung in eurem <strong>La</strong>nd weiß ich, wie sehr diese Lehre in der Vergangen­<br />

heit die sozialen Eeformen mitbestimmt hat. Mittlerweile sind neue<br />

gesellschaftliche Herausforderungen an euch herangetreten, die durch­<br />

aus mit den bleibenden Grundsätzen der kirchlichen Soziallehre und<br />

im Licht heutiger Erfahrungen beurteilt und einer gerechten Lösung<br />

zugeführt werden können.<br />

Strukturen allein aber gewährleisten keine Gerechtigkeit, auch<br />

keine partnerschaftliche Zusammenarbeit. Es kommt auf die persön­<br />

liche Bereitschaft an, Verantwortung über die Gruppeninteressen<br />

hinaus zu übernehmen. Den zahlreichen Frauen und Männern, die sich<br />

auf Seiten der Arbeitnehmer wie der Arbeitgeber oft sogar mit per-<br />

ssönlichen Opfern in den Dienst der gerechten Gestaltung des sozialen<br />

und wirtschaftlichen Lebens stellen, gebührt unser hoher Respekt.<br />

Von solchem Dienst wird auch in Zukunft die humane Gestaltung der<br />

Arbeitswelt, die Regelung gerechter Entlohnung, die Sicherung der<br />

Arbeitsplätze und die Leistungsfähigkeit der Unternehmen abhängen.<br />

Aktive Mitarbeit ist eine Konsequenz aus der Weltverantwortung<br />

der Christen auf der Grundlage eines entchiedenen christlichen Glau­<br />

bens. Gewerkschaften und Arbeitnehmerverbände sind gut beraten,<br />

wenn sie der spezifischen Mitarbeit der Christen einen sicheren Raum<br />

geben und deren Gewissensüberzeugungen achten. Letztlich kommt<br />

es der Würde aller arbeitenden Menschen zugute, wenn die Interessen­<br />

verbände alles unterlassen, was Christen ausgrenzt, weil sie es mit<br />

ihrem Gewissen nicht vereinbaren können.<br />

6. Auf eine Besonderheit möchte ich noch zu sprechen kommen,<br />

die das Leben in der Industrielandschaft des Ruhrreviers immer schon<br />

geprägt hat : die Offenheit für Kultur und Wissenschaft. In den letzten<br />

Jahrzehnten sind vier neue Universitäten im Ruhrgebiet entstanden.<br />

Auch die Kirche ist in dem vielfältigen kulturellen Angebot gut ver­<br />

treten : durch katholische Akademien, Bildungswerke, Familienbil­<br />

dungsstätten, durch die Erziehungs- und Bildungsarbeit der katho­<br />

lischen Verbände, durch katholische Schulen und andere Einrichtungen<br />

5 Vgl. Enzyklika <strong>La</strong>borem exercens, 14.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 317<br />

der Jugendbildung. Wenn wir als Christen den ganzen Menschen<br />

ernstnehmen, dann ist der von der technischen Arbeitswelt geprägte<br />

Mensch in besonderem Maße angewiesen auf die Pflege kultureller<br />

Werte, die nicht bestimmt sind von wirtschaftlichem Nutzen und der<br />

Vermehrung des materiellen Wohlstandes. Eine stärker vom Kulturel­<br />

len her bestimmte Gesellschaft wird aber ihre humanen Möglichkeiten<br />

nur dort voll entfalten können, wo sie die Hinordnung des Menschen<br />

auf Gott als den Grund und die Fülle des Lebens, als das Fundament<br />

der Kultur, anerkennt. Alle schöpferischen Fähigkeiten des Menschen<br />

sind eine Teilhabe an Gottes Schaffen und Gestalten. Ohne das Gegen­<br />

gewicht einer geistigen Grundlage und Wertung werden die Arbeit zu<br />

sinnloser Hetze, das Streben nach Fortschritt blind, und das Leistungs­<br />

streben verliert sein Maß.<br />

Darum muß die werktägliche Arbeit immer wieder Maß nehmen am<br />

Sonntag, dem Tag des Herrn. Der recht begangene Sonntag befreit<br />

den Menschen aus vielfältigen Zwängen. Als Tag der Feier und der<br />

Ruhe schenkt er Zeit für Besinnung und Begegnung mit Gott und den<br />

Mitmenschen. Für die Christen ist der Sonntag der Ur-Feiertag, an<br />

dem wir uns im Gottesdienst versammeln, um das Wort Gottes zu<br />

hören und an der Eucharistiefeier teilzunehmen. So ist der Sonntag<br />

von hohem kulturellem und religiösem Wert. Er ist wichtig für die<br />

christliche Gemeinde, aber auch für die gesamte Gesellschaft. Darum<br />

muß der Sonntag auch in Zukunft geschützt bleiben. Er darf durch<br />

keinen anderen Tag ersetzt werden. Hierfür bedarf es der Solidarität<br />

der Gewerkschaften und der Unternehmer zum Wohle der arbeitenden<br />

Menschen und ihrer Familien, zum Wohl des kulturellen Niveaus des<br />

ganzen Volkes.<br />

7. Wenn die Kirche die hohe Bedeutung der Kultur für das Leben<br />

der Menschen betont und in diesem Zusammenhang auch für die<br />

Förderung der Wissenschaften eintritt, so erkennt sie damit an, wel­<br />

chen Einfluß die verschiedenen Zweige, darunter die Naturwissen­<br />

schaften, für ein gesundes und menschenwürdiges Leben auf der Erde<br />

haben. Die Kirche mißtraut nicht der menschlichen Vernunft, die in<br />

der von Gott geschaffenen Natur die Spuren Gottes und seine Sinnge­<br />

bung entdecken kann. Sie ermutigt alle Wissenschaftler zu redlichem,<br />

sachgerechtem Forschen. Aber um desselben Menschen willen muß sie<br />

auch auf die Gefahren hinweisen, die sich aus einer sogenannten wert­<br />

neutralen, ethisch abstinenten Forschung und Anwendung ergeben.


318 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Angesichts des gefährlichen militärischen Rüstungspotentials auf<br />

der Welt, der Entwicklung immer noch schrecklicherer Vernichtungs­<br />

waffen und des damit verbundenen Rüstungsexportes, aber auch ange­<br />

sichts der Schädigung von Erde und Luft, von Flüssen und Meeren,<br />

von Pflanzen und Tieren durch Produkte, welche unsere technische<br />

Zivilisation hervorgebracht hat, angesichts auch der möglichen Mani­<br />

pulationen, welche mit der Gen technologie verbunden sind, tauchen<br />

bei immer mehr Menschen Zweifel an Sinn und Zielsetzung der moder­<br />

nen Forschung auf. Es muß zu einem neuen Miteinander von Wissen<br />

und Gewissen kommen. Die Wissenschaft selbst muß sich bereits an<br />

den gottgegebenen, unveräußerlichen Grundrechten des Menschen<br />

orientieren und seinem wahren Wohl wie auch der Erhaltung oder<br />

Wiederherstellung der geschädigten Natur dienen wollen und darf<br />

diese Verantwortung nicht auf andere abschieben. Die Wissenschaft<br />

sollte sich stets als Teil einer sie umgreifenden Kultur verstehen und<br />

über die Grenzen ihres spezialisierten Wissens und des jeweiligen geo­<br />

graphischen Ortes hinaus nach dem Sinn und der Stellung menschli­<br />

cher Existenz im Ganzen der Wirklichkeit fragen. Wir müssen mit<br />

Gewissen und Verstand und weltweit solidarische Menschen werden.<br />

8. Solidarität — das ist für die Bevölkerung des Ruhrgebietes kein<br />

Fremdwort ! Verantwortung füreinander und Verantwortung vor Gott<br />

ist hier durchaus noch gelebte und bewährte Wirklichkeit. Als Zeugen<br />

hierfür stehen unter vielen anderen der Arbeitersekretär Gottfried<br />

Könzgen aus Duisburg, zu Tode gekommen im Konzentrationslager<br />

Mauthausen, und Nikolaus Gross, Bergmann, Gewerkschaftssekretär<br />

und Redakteur, hingerichtet in Berlin-Plötzensee. Sie lebten aus der<br />

Gewißheit des Glaubens, daß Christus, das Licht der Welt, stärker<br />

ist als alle Dunkelheiten, die das Leben immer wieder zu bedrohen<br />

suchen.<br />

In einem alten Bergmannslied, das euch im Revier vertraut ist,<br />

heißt es : »und er hat sein helles Licht bei der Nacht«. Haltet das Licht<br />

des Lebens, das Licht eures Glaubens, fest in Herz und Hand !<br />

Dann braucht ihr um das Morgen nicht zu bangen.<br />

Gott segne euch ! Glückauf !<br />

* • *


Acta Ioannis Pauli Pp. II 319<br />

Monachii, ob decretos Servo Dei Ruperto Mayer Beatorum caelitum<br />

honores.*<br />

»Seht, ich sende euch ...« 1<br />

»... werdet stark durch die Kraft und Macht des Herrn!«. 2<br />

Verehrte Mitbrüder, liebe Brüder und Schwestern !<br />

1. Der Aufruf des Apostels Paulus zur Stärke im Herrn ist gleich­<br />

sam die angemessene Ergänzung jener Worte, die Jesus bei der ersten<br />

Aussendung der Apostel spricht. Die Kirche nimmt beide Texte heute<br />

als Lesungen für die Liturgiefeier, in der ich euren <strong>La</strong>ndsmann, den<br />

Jesuitenpater Rupert Mayer, seligsprechen darf; hier in der Stadt<br />

München, mit der sein Leben und priesterlicher Dienst auf das engste<br />

verbunden sind.<br />

Erst vor eineinhalb Jahren konnte ich in Rom die bayerische Or­<br />

densfrau Schwester Maria Theresia von Jesu Gerhardinger zur Ehre<br />

der Altäre erheben, die ebenfalls in dieser Stadt gelebt und weltweit<br />

gewirkt hat. Es ist mir deshalb eine besondere Freude, heute wiederum<br />

einen aus eurer Mitte im Namen der Kirche den Gläubigen zur Vereh­<br />

rung und Nachahmung vor Augen zu stellen. Pater Rupert Mayer<br />

wird zu Recht »Apostel Münchens« genannt. Aber das Licht seines<br />

Lebens und Wirkens leuchtet weit über diese Stadt hinaus in die<br />

weite Welt.<br />

Von Herzen grüße ich alle, die sich hier eingefunden haben, um<br />

im festlichen Gottesdienst gemeinsam mit uns diesen Gnadentag zu<br />

begehen. Nicht wenige davon haben unseren neuen Seligen gewiß noch<br />

persönlich gekannt. Mein brüderlicher Gruß gilt vor allem dem verehr­<br />

ten Herrn Erzbischof von München und Freising, Kardinal Friedrich<br />

Wetter, sowie allen anwesenden Bischöfen, den Priestern und Ordens­<br />

leuten ; darunter besonders den Patres und Brüdern der Gesellschaft<br />

Jesu, der unser Seliger angehört hat, und den Schwestern der Heiligen<br />

Familie, deren Mitbegründer und langjähriger Spiritual er gewesen<br />

ist. Ich grüße ferner seine <strong>La</strong>ndsleute aus der Heimatdiözese Rotten -<br />

bürg und die Mitglieder der Marianischen Männerkongregation, die<br />

in ihrem früheren Präses nun einen mächtigen himmlischen Fürspre^<br />

eher erhalten ; ebenso die Vertreter aus Staat und Gesellschaft sowie<br />

• Die 3 m. Maii a. 1987.<br />

1 Mt 10, 16.<br />

2 Eph 6, 10.


320 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

alle Gäste von nah und fern, die durch ihre Anwesenheit das Andenken<br />

dieses mutigen Glaubenszeugen ehren.<br />

2. Die Worte des heutigen Evangeliums, die Christus bei der ersten<br />

Aussendung an die Apostel gerichtet hat, scheinen im Leben und Wir­<br />

ken des Dieners Gottes Rupert Mayer eine neue Aktualität zu gewin­<br />

nen. Christus sagt: »Ich sende euch wie Schafe mitten unter die<br />

Wölfe ; seid daher klug wie die Schlangen und arglos wie die Tauben !«<br />

Und darauf : »Nehmt euch aber vor den Menschen in acht«. 3 Wie viel­<br />

sagend sind doch diese Worte : Ich sende euch zu den Menschen — und<br />

zugleich : Ich warne euch vor den Menschen. Und warum warnt Chri­<br />

stus seine Jünger vor ihnen? »Sie werden euch vor die Gerichte brin­<br />

gen ... Ihr werdet um meinetwillen vor Statthalter und Könige<br />

geführt ...«. 4<br />

Als Rupert Mayer sich im Jahre 1900 als junger Priester zum<br />

Eintritt in die Gesellschaft Jesu entschloß, galten die Jesuiten noch<br />

offiziell als »Reichsfeinde«, die durch Gesetz des <strong>La</strong>ndes verwiesen und<br />

verboten waren. Er selbst bezeichnet sie als »Geächtete, Verbannte und<br />

Heimatlose«, da ihnen nicht gestattet war, im damaligen Reichsgebiet<br />

eigene Niederlassungen zu gründen und zu unterhalten. Die mächtig<br />

geschürte antikatholische Hetze und Aktivität gegen den Orden — statt<br />

ihn abzuschrecken — bestärkte ihn vielmehr noch in seinem Willen,<br />

sich dieser so geschmähten Gesellschaft Jesu anzuschließen. Durch<br />

seinen baldigen Ruf nach München wurde Pater Mayer in zunehmen­<br />

dem Maße mit antireligiösen und antikirchlichen Strömungen, mit<br />

einer Atmosphäre von Hohn und Haß gegen Christus und die Kirche<br />

konfrontiert, in der es immer mehr Mut und Tapferkeit erforderte,<br />

den katholischen Glauben frei zu bekennen. Je offenkundiger und bru­<br />

taler in jenen Jahren der Kampf gegen Religion und Kirche wurde,<br />

ein um so entschiedener und unerschrockenerer Kämpfer für die Wahr­<br />

heit des Glaubens und für die Rechte der Kirche wurde unser neuer<br />

Seliger.<br />

Wir hörten in der Lesung aus dem Epheserbrief die Worte des<br />

Apostels : »Legt die Rüstung Gottes an, damit ihr am Tag des Unheils<br />

standhalten, alles vollbringen und den Kampf bestehen könnt ... Gür­<br />

tet euch mit Wahrheit ... Vor allem greift zum Schild des Glaubens ...<br />

Nehmt den Helm des Heils und das Schwert des Geistes, das ist das<br />

3 Mt 10, 16-17.<br />

* Mt 10, 17-18.


Acta Joannis Pauli Pp. II 321<br />

Wort Gottes !«. 5 Was der Apostel hier empfiehlt, hat Rupert Mayer in<br />

hervorragender Weise getan. Er hat Gottes Rüstung angezogen und sie<br />

bis zu seinem Tod nie mehr abgelegt. Unerschrocken und unbeugsam<br />

kämpfte er für die Sache Gottes. Als unbestechlicher Zeuge der Wahr­<br />

heit widerstand er den Lügenpropheten jener Jahre ins Angesicht,<br />

immer bereit, für das Evangelium vom Frieden zu kämpfen. Ausge­<br />

rüstet mit dem Schild eines tiefen, unbeirrbaren Glaubens führte er<br />

in seinen berühmten Predigten das Schwert des Geistes, das ist das<br />

Wort Gottes. Es gab Monate, in denen er bis zu siebzigmal predigte.<br />

3. »Wenn man euch vor Gericht stellt, macht euch keine Sorgen ...«,<br />

sagt Jesus weiter zu den Aposteln. Rupert Mayer wußte, daß nach<br />

1933 seine Predigten von der Polizei überwacht wurden. Trotzdem<br />

verkündete er die Wahrheit ungeschminkt und unverkürzt. Als er ge­<br />

fangengenommen wurde, gab er vor der Geheimen Staatspolizei zu<br />

Protokoll : »Ich erkläre, daß ich im Falle meiner Freilassung trotz<br />

des gegen mich verhängten Redeverbotes nach wie vor sowohl in den<br />

Kirchen Münchens als auch im übrigen Bayern, aus grundsätzlichen<br />

Erwägungen heraus, predigen werde«. Er konnte nicht schweigen,<br />

ebensowenig wie der Apostel Paulus, der sagte : »Wehe mir, wenn<br />

ich das Evangelium nicht verkünde !«. 6<br />

Bereitwillig nahm unser Seliger dafür Gefängnis und Konzentra­<br />

tionslager auf sich. Er schrieb auf den Fragebogen, den er im Gefängnis<br />

auszufüllen hatte : »Ich bin mit diesem Los keineswegs unzufrieden :<br />

ich empfinde es nicht als Schande, sondern als Krönung meines Lebens«.<br />

Und aus der Gestapo-Haft vor der Einlieferung in das Konzentra­<br />

tionslager Sachsenhausen berichtet er : »Als die Gefängnistür ein­<br />

geschnappt war und ich allein in dem Raum war, in dem ich schon so<br />

viele Stunden zugebracht hatte, kamen mir die Tränen in die Augen,<br />

und zwar waren es Tränen der Freude, daß ich gewürdigt wurde, um<br />

meines Berufes willen eingesperrt zu werden und einer ganz ungewis­<br />

sen Zukunft entgegenzusehen«. Das ist nicht die Stimme eines ledig­<br />

lich tapferen Menschen, sondern eines Christen, der stolz darauf ist,<br />

am Kreuz Christi teilzuhaben. Vorgestern habe ich in Köln die Kar-<br />

melitin Schwester Teresia Benedicta a Cruce, die vom Kreuz Gese­<br />

gnete, seliggesprochen. Beide Selige gehören zueinander. Denn auch<br />

euer Münchener Seliger, Pater Rupert Mayer, war vom Kreuz gesegnet.<br />

5 Eph 6, 13-17.<br />

6 / Kor 9, 16.<br />

22 - A. A. S.


322 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

In einem Brief aus dem Gefängnis an seine betagte Mutter lesen<br />

wir : »Jetzt habe ich wirklich nichts und niemanden mehr als den<br />

lieben Gott. Und das ist genug, ja übergenug. Wenn die Menschen<br />

doch einsehen wollten, es gäbe viel mehr Glückliche auf Erden«. In<br />

der Einsamkeit seiner Haft galt das ganze Mühen von Pater Rupert<br />

Mayer der Vertiefung seiner inneren Bindung an Gott. In völliger<br />

Hingabe an ihn suchte er alle Bedrängnisse und Nöte für seine innere<br />

Erneuerung und Heiligung fruchtbar zu machen. Als Angeklagter vor<br />

seinen Richtern erfuhr er die tröstende und stärkende Nähe Gottes,<br />

die Christus seinen Zeugen verheißen hat : »... macht euch keine Sorgen,<br />

wie und was ihr reden sollt. Nicht ihr werdet dann reden, sondern der<br />

Geist eures Vaters wird durch euch reden«. 7<br />

4. Diese Worte Jesu sind eine Vorankündigung der Lebensgeschichte<br />

der Apostel, der besonderen Gegenwart Gottes in ihrem Wirken, vor<br />

allem in ihrem Glaubenszeugnis. Sie bewahrheiten sich schon in jener<br />

Begebenheit, von der die heutige erste Lesung spricht. Am Pfingstfest<br />

»trat Petrus auf, zusammen mit den Elf« 8 und sprach zum ersten Mal<br />

zu den versammelten Bewohnern von Jerusalem und den Besuchern,<br />

die zum Fest gekommen waren. Er legte Zeugnis ab für Christus,<br />

den Gekreuzigten und Auferstandenen. Ist es aber wirklich nur Petrus,<br />

der an diesem bedeutungsvollen Tag spricht? Oder ist es vielleicht<br />

»nicht nur Petrus«? In der Tat ! Durch Petrus spricht zugleich der<br />

Geist des Vaters und des Sohnes.<br />

Ebenso scheinen die Worte des Psalmisten und Königs David, die<br />

Petrus anführt, nicht nur von diesem, sondern auch von unserem neuen<br />

Seligen gesprochen zu werden : »Du zeigst mir die Wege zum Leben,<br />

du erfüllst mich mit Freude vor deinem Angesicht«. 9 Selbst inmitten gro­<br />

ßer Bedrängnis erfährt Pater Rupert Mayer Gott als die innere Kraft<br />

und beglückende Erfüllung seines Lebens, Zugleich wird er aus dieser<br />

tiefen Verbundenheit mit Gott in den Zeiten großer Not selbst für viele<br />

Menschen zum Quell des Trostes, zum Vermittler neuer Hoffnung und<br />

Zuversicht, zum Vater der Armen, die ihn ihren 15. Nothelfer nannten.<br />

Wie sich die Menschen einst um Jesus scharten und bei ihm Hilfe<br />

fanden, strömten sie mit allen ihren Nöten auch zu ihm. Sechzig,<br />

siebzig Hilfesuchende klopften täglich an seine Tür. Mit offenem<br />

7 Mt 10, 19-20.<br />

8 Apg 2, 14.<br />

9 Apg 2, 38.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 323<br />

Herzen nahm er sie alle auf. Viele Stunden verbrachte er auch im<br />

Beichtstuhl, zu dem sich die Menschen drängten, um Hilfe in ihren<br />

geistlichen Nöten zu suchen.<br />

»Es muß Wärme von uns ausgehen, den Menschen muß es in unserer<br />

Nähe wohl sein, und sie müssen fühlen, daß der Grund dazu in unserer<br />

Verbindung mit Gott liegt«. Mit diesem Wort sagt uns der neue Selige,<br />

worum es ihm im Dienst an den Armen ging: Er wollte Gottes Liebe<br />

sichtbar und erfahrbar machen und die Menschen spüren lassen, daß<br />

sie von Gott geliebt sind. Seine Güte und Hilfsbereitschaft war von<br />

solcher Kraft, daß er es auch ertrug, wenn sie einmal mißbraucht<br />

wurden. Als man ihn darauf aufmerksam machte, gab er nur zur Ant­<br />

wort : »Wer noch nicht angeschmiert wurde, hat nie etwas Gutes<br />

getan«. Die Torheit seiner Liebe ist Teilhabe an der Torheit des Kreu­<br />

zes, in der sich der liebende Gott uns zugewandt hat, um uns alle an sich<br />

zu ziehen.<br />

5. Der Grundsatz, dem Pater Rupert Mayer zeitlebens treu ge­<br />

blieben ist, lautet : »Christus, der Mittelpunkt unseres Lebens.<br />

Zwischenlösungen gibt es nicht«. Was er war, das wollte er ganz<br />

sein. Diese seine Entschiedenheit in der Nachfolge Christi hat ihn<br />

auf den Weg der Heiligkeit geführt. Gemäß dem Wahlspruch seines<br />

Ordens : »Alles zur größeren Ehre Gottes« ging es ihm vor allem um<br />

Gottes Ehre und damit um die Rechte Gottes. »Der Herrgott hat das<br />

erste Anrecht auf uns«, sagte er. Und er wußte, daß er damit auch für<br />

die Rechte und Würde des Menschen kämpfte.<br />

Wir hören heute viel von Menschenrechten. In sehr vielen Ländern<br />

werden sie verletzt. Von Gottesrechten aber spricht man nicht. Und<br />

doch gehören Menschenrechte und Gottesrechte zusammen. Wo Gott<br />

und sein Gesetz nicht geehrt werden, erhält auch der Mensch nicht<br />

sein Recht. Wir sehen das deutlich am Verhalten der nationalsozia­<br />

listischen Machthaber. Sie kümmerten sich nicht um Gott und ver­<br />

folgten seine Diener; und so gingen sie auch unmenschlich mit den<br />

Menschen um, in Dachau vor den Toren Münchens wie in Auschwitz<br />

vor den Toren meiner früheren Bischofsstadt Krakau. Auch heute<br />

gilt : Gottesrechte und Menschenrechte stehen und fallen miteinander.<br />

Unser Leben ist nur dann in Ordnung, wenn unser Verhältnis zu Gott<br />

in Ordnung ist. Deshalb sagte Pater Rupert Mayer in den weltweiten<br />

Bedrängnissen des letzten Krieges : »Die heutige Zeit ist eine furchtbar<br />

ernste Mahnung für die Völker der Erde, zurückzukehren zu Gott. Es


324 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

geht nicht ohne Gott !« Dieses Wort unseres Seligen hat auch heute<br />

nichts an Gewicht verloren. Auch heute gilt es, Gott zu geben, was<br />

Gottes ist. Dann wird auch dem Menschen gegeben werden, was des<br />

Menschen ist.<br />

6. Liebe Brüder und Schwestern ! Die Seligen und Heiligen der<br />

Kirche sind Gottes lebendige und gelebte Botschaft an uns. Deshalb<br />

stellt sie uns diese zur Verehrung und Nachahmung vor Augen, öffnen<br />

wir uns also heute jener Botschaft, die uns der neue Selige Eupert<br />

Mayer durch sein Wort und Wirken so anschaulich verkündet. Suchen<br />

wir wie er in Gott die Mitte und Quelle unseres Lebens. Auf Gott<br />

baute er in unerschütterlichem, kindlichem Vertrauen. »Herr, wie du<br />

willst, soll mir gescheh'n, und wie du willst, so will ich gehn, hilf<br />

deinen Willen nur verstehen«, so lautete der erste Vers seines Lieb­<br />

lingsgebetes. Gott, der Herr, war die Quelle, aus der er in langen<br />

Stunden des Gebetes, in der heiligen Messe und in der täglichen treuen<br />

Pflichterfüllung die Kraft schöpfte für sein erstaunliches Lebenswerk.<br />

Suchen auch wir aus derselben Kraftquelle unser Leben und unsere<br />

Umwelt zu gestalten. Der selige Rupert Mayer ist für uns alle ein<br />

Vorbild und Anruf, ein heiliges Leben zu führen. Heiligkeit ist nicht<br />

eine Sache für einige auserwählte Seelen ; zur Heiligkeit sind wir<br />

alle berufen, alle ohne Ausnahme. Und er selber sagt uns auch, was<br />

zu einem heiligen Leben gehört : »Keine außergewöhnliche Arbeit,<br />

keine außergewöhnlichen religiösen Erlebnisse, keine Erscheinungen.<br />

Nur : heroische Tugend«. Das heißt : Tag für Tag treu und unbeirrt<br />

Gottes Willen tun und aus seiner Gegenwart leben ; jeder ganz persön­<br />

lich und auch in der Familie. Wir wissen, wie unserem Seligen beson­<br />

ders die christliche Familie am Herzen lag und er zu ihrer Förderung<br />

mit zwei anderen Priestern sogar eine eigene Schwesterngemeinschaft<br />

gegründet hat. Die hohe Zahl der Ehescheidungen und die geringe<br />

Kinderzahl zeigen, welch großen Belastungen und Bedrohungen die<br />

Familie in der heutigen Gesellschaft ausgesetzt ist. In euren Familien<br />

aber entscheidet sich die Zukunft eures Volkes, auch die Zukunft<br />

der Kirche in eurem Volk. Haltet zusammen, daß die Familien gestärkt<br />

werden. Haltet die Ehe heilig und laßt die eheliche Liebe fruchtbar<br />

werden in den Kindern, die Gott euch schenken will.<br />

7. Sein Leben heiligen heißt aber auch, sich für das öffentliche<br />

Leben mitverantwortlich zu fühlen und es aus dem Geiste Christi<br />

mitzugestalten. Keinem Christen darf es gleichgültig sein, wie es in der


Acta Ioannis Pauli Pp. II 325<br />

Welt zugeht. Männer, Frauen und meine jungen Freunde, euch alle<br />

rufe ich auf : Setzt euch wie Rupert Mayer für Gottes Rechte und<br />

Gottes Ehre auch in der Öffentlichkeit ein. <strong>La</strong>ßt nicht zu, daß die<br />

Entchristlichung weiter um sich greift. Seid Salz der Erde und tragt<br />

das Licht der Wahrheit Gottes in alle Bereiche des Lebens hinein.<br />

Das ist der Dienst, den wir der Welt schulden. Es geht nicht ohne<br />

Gott! Habt nach dem Vorbild unseres Seligen vor allem auch ein<br />

Herz für die Armen. Ihr lebt in einem <strong>La</strong>nd, das zu den wohlhabend­<br />

sten Ländern der Erde gehört. <strong>La</strong>ßt euer Herz durch euren Besitz<br />

nicht stumpf werden für die Not der Hilfsbedürftigen und Vergessenen<br />

am Rande eurer Gesellschaft und in aller Welt. Macht auch ihr durch<br />

eure Güte Gottes Liebe sichtbar und erfahrbar unter euren Mitmen­<br />

schen.<br />

Liebe Schwestern von der Heiligen Familie, eure Gemeinschaft<br />

wurde durch Pater Rupert Mayer nicht nur mitgegründet, sondern vor<br />

allem auch geistig geformt. Haltet seinen Geist lebendig. Euer Ideal<br />

veraltet nicht. Die Aufgabe, für die eure Gemeinschaft gegründet<br />

wurde, ist noch immer zeitgemäß.<br />

Liebe Sodalen der Marianischen Männerkongregation, ihr hütet<br />

in eurer Kongregationskirche als kostbaren Schatz das Grab des neuen<br />

Seligen, an dem ich nach diesem Gottesdienst beten werde. Hütet<br />

auch das geistige Erbe, das er euch hinterlassen hat : die Liebe zu<br />

Maria und die Bereitschaft zum Dienst an der Welt.<br />

Liebe Patres und Brüder der Gesellschaft Jesu, euch beglück­<br />

wünsche ich zu eurem Mitbruder, den wir von heute an als Seligen<br />

verehren. Er ist eine Zierde eures Ordens. Möge er euch auch Vorbild<br />

und Ansporn sein, treu dem hohen Ideal des heiligen Ignatius von<br />

Loyola euren Dienst in Kirche und Welt zu erfüllen. Euer seliger<br />

Mitbruder hat nach diesem hohen Ideal gelebt. Er stehe euch bei,<br />

seinem Beispiel zu folgen.<br />

8. »Seht, ich sende euch ... werdet stark durch den Herrn!«<br />

Liebe Brüder und Schwestern ! Sagt nicht auch der selige Rupert<br />

Mayer diese Worte am heutigen Tag seiner Seligsprechung zu uns,<br />

die wir hier versammelt sind? Zu euch, seinen <strong>La</strong>ndsleuten, hier in<br />

dieser Stadt und im ganzen <strong>La</strong>nd? Zur Kirche von München? Zur<br />

ganzen Gesellschaft?<br />

»Werdet stark durch die Kraft und Macht des Herrn !<br />

Zieht die Rüstung Gottes an ... Denn wir haben nicht


326 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

gegen Menschen aus Fleisch und Blut zu kämpfen,<br />

sondern ... gegen die Beherrscher dieser finsteren Welt,<br />

gegen die bösen Geister ...«. 10<br />

Es gibt Zeiten, in denen die Existenz des Bösen unter den Men­<br />

schen in der Welt in einer besonderen Weise in Erscheinung tritt. Dann<br />

wird noch offenkundiger, daß die Mächte der Finsternis, die in den<br />

Menschen und durch die Menschen wirken, größer sind als der Mensch.<br />

Sie übersteigen ihn, sie kommen von außen über ihn.<br />

Der heutige Mensch scheint dieses Problem fast nicht sehen zu<br />

wollen. Er tut alles, um die Existenz jener »Beherrscher dieser finste­<br />

ren Welt«, jene »listigen Anschläge des Teufels«, von denen der<br />

Epheserbrief spricht, aus dem allgemeinen Bewußtsein zu verbannen.<br />

Dennoch gibt es solche Zeiten in der Geschichte, in denen diese — nur<br />

widerwillig angenommene — Wahrheit der Offenbarung und des christ­<br />

lichen Glaubens ihre volle Ausdruckskraft und fast handgreifliche<br />

Bestätigung findet.<br />

9. Der geistige Sieg von Pater Rupert Mayer erklärt sich voll­<br />

kommen vor dem Hintergrund einer solchen Epoche, einer solchen ge­<br />

schichtlichen Erfahrung. Die Worte des Apostels beziehen sich in<br />

einem gewissen Sinn auf den konkreten Lebensverlauf dieses Dieners<br />

Gottes. Er war einer von jenen, die in diesem geistigen Kampf, in<br />

diesem Ringen mit den Mächten der Finsternis »die Rüstung Gottes<br />

angelegt, sich mit der Wahrheit gegürtet, den Panzer der Gerechtig­<br />

keit und als Schuhe die Bereitschaft, für das Evangelium vom Frieden<br />

zu kämpfen, angezogen haben«. 11 Der Glaube war für ihn wirklich der<br />

Helm, und das Wort Gottes war das Schwert des Geistes. Er kämpfte<br />

fortwährend mit diesem »Schwert« und »hörte nicht auf zu beten und<br />

zu flehen«. Nein, er vertraute nicht auf seine eigenen Kräfte. Er erin­<br />

nerte sich an die Worte des Meisters an die Apostel im Abendmahlssaal :<br />

»Der Geist eures Vaters wird durch euch reden«. 12 Und deshalb hörte<br />

er auch nicht auf zu bitten, daß Gott ihm »das rechte Worte schenke ,<br />

um das Geheimnis des Evangeliums zu verkünden«. 13<br />

Die Worte des Epheserbrief es hat der Apostel Paulus geschrieben,<br />

10 Eph 6, 10-12.<br />

11 Vgl. Eph 6, 12-15.<br />

12 Mt 10, 20.<br />

13 Vgl. Eph 6, 19.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 327<br />

als er nur noch als »Gefangener« seiner Sendung nachkommen konnte. 14<br />

So hat auch Pater Rupert Mayer gesprochen und bezeugt, so hat auch<br />

er sich verhalten und für Christus Verfolgung erduldet — als »Gefan­<br />

gener« in <strong>La</strong>ndsberg und im Konzentrationslager Sachsenhausen. Und<br />

so ist er uns in Erinnerung geblieben, im Gedächtnis der Kirche : als<br />

mutiger Zeuge der Wahrheit und Apostel der Gottes- und Nächstenliebe.<br />

Diesem seinen Andenken erweist die Kirche num ihre besondere Vereh­<br />

rung, damit es von Generation zu Generation fortdauert.<br />

Heute spricht dieser »Gefangene Christi« im <strong>La</strong>ger Sachsenhausen<br />

noch einmal zu uns — und die Kirche nimmt seine Worte auf in ihr<br />

geistiges Erbe:<br />

»Betet jederzeit im Geist; seid wachsam, harrt aus...<br />

Legt die Rüstung Gottes an«. 15<br />

Nehmt, liebe Brüder und Schwestern, an diesem Festtag das<br />

Zeugnis des Glaubens, der Hoffnung und der Liebe eures großen <strong>La</strong>nds­<br />

mannes an ! Möge das geistige Erbe seines Lebens und seines aposto­<br />

lischen Dienstes immer, besonders in Zeiten der Prüfung, mit euch<br />

sein und euch stets neue Kraft und Zuversicht schenken in Christus,<br />

unserem Herrn. Amen.<br />

* * *<br />

Noviomagi seu Spirae, ad Christifideles congregatos.*<br />

»Gnade sei mit euch und Friede von Gott, unserem Vater, und dem<br />

Herrn Jesus Christus«. 1 Mit diesem Segenswunsch des Apostels Paulus<br />

grüße ich euch alle von Herzen, woher auch immer ihr vor diesem<br />

gewaltigen europäischen Dom hier in Speyer zusammengekommen seid :<br />

<strong>La</strong>ienchristen und Ordensleute, Priester und Diakone, Bischöfe und<br />

Kardinäle. Mein brüderlicher Gruß gilt in besonderer Weise dem gast­<br />

gebenden Oberhirten dieser Diözese, Bischof Anton Schiembach ; herz­<br />

lich grüße ich auch die Gäste aus den Nachbardiözesen diesseits und<br />

jenseits der <strong>La</strong>ndesgrenzen, die Repräsentanten aus Staat und Gesell­<br />

schaft sowie aus der Stadt Speyer. Mit besonderer Wertschätzung<br />

grüße ich schließlich die verehrten Vertreter der christlichen Bru-<br />

14 Vgl. Eph 3, 1; 4, 1 u. a.<br />

15 Eph 6, 18. 13.<br />

• Die 4 m. Maii a. 1987.<br />

1 Phil 1, 2.


328 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

derkircheii. Wir sind hier versammelt, um Gott die Ehre zu geben,<br />

um unsere Gemeinschaft mit der weltweiten Kirche Jesu Christi zu<br />

bekunden und uns in Glaube, Hoffnung und Liebe gegenseitig zu<br />

bestärken und zu erneuern.<br />

Liebe Brüder und Schwestern !<br />

1. »Komm herüber nach Mazedonien und hilf uns!«. 2 Diese Worte<br />

der heutigen ersten Lesung hörte der Apostel Paulus in einer Vision<br />

auf einer Missionsreise an der Küste Kleinasiens, gegenüber der<br />

griechischen Provinz Mazedonien. Jenseits der Meeresenge lag Europa,<br />

das der Völkerapostel bisher noch nie betreten hatte. Und nun dieser<br />

Ruf: Paulus, komm herüber nach Europa und hilf uns; verkünde<br />

uns die Wahrheit über Gott und den Menschen !<br />

Paulus und seine Gefährten erkannten in diesen Ereignissen die<br />

Führung des Heiligen Geistes ; er selbst sagt es uns : »Auf diese Vision<br />

hin wollten wir sofort nach Mazedonien abfahren ; denn wir waren<br />

überzeugt, daß Gott uns dazu berufen hatte, dort das Evangelium zu<br />

verkünden«. 3 So haben die Füße des Apostels zum erstenmal euro­<br />

päischen Boden, diesen unseren Kontinent, betreten. An jener Stelle<br />

in Nordgriechenland hat die Evangelisierung Europas begonnen.<br />

2. Worüber mag der Völkerapostel zu unseren fernen Vorfahren<br />

vor fast zweitausend Jahren gesprochen haben? Ganz gewiß auch über<br />

das Goldene Gesetz der Bergpredigt, die Acht Seligpreisungen, wie<br />

sie uns soeben im Evangelium verkündet worden sind : »Selig, die<br />

arm sind vor Gott — Selig, die Barmherzigen — die ein reines Herz<br />

haben — die Frieden stiften — Selig, die um der Gerechtigkeit willen<br />

verfolgt werden«. 4<br />

Vor allem aber hat Paulus auf denjenigen hingewiesen, der diese<br />

Seligpreisungen verkündet und mit seinem eigenen Leben bezeugt hat<br />

und sich für ihre Erfüllung hat kreuzigen lassen : unser Herr Jesus<br />

Christus, »der lebendige Stein« von Gott auserwählt und geehrt«,<br />

wie es heute in der zweiten Lesung heißt. Er ist der »Eckstein«, der<br />

denjenigen nicht zugrunde gehen läßt, der ihm glaubt. 5<br />

3. So hat die Frohe Botschaft der Bergpredigt, von Gott besiegelt<br />

2 Apg 16, 9.<br />

3 Apg 16, 10.<br />

4 Vgl. Mt 5, 1-12.<br />

5 Vgl. 1 Petr 2, 4-8.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 329<br />

durch den Tod und die Auferstehung Christi, die Grenzen Europas<br />

überschritten. Zugleich begann Paulus damals, diesem »Eckstein«<br />

auf dem neuen Kontinent weitere »lebendige Steine« durch neue<br />

Gläubige hinzuzufügen zu einem »geistigen Haus«, der Kirche Jesu<br />

Christi.<br />

Dieser hat sein Leben am Kreuz und sakramental schon im Abend­<br />

mahlssaal zur Sühne für die Schuld der Welt dem Vater dargeboten ;<br />

so ist er zum Hohenpriester des Neuen Bundes geworden. Seinem<br />

erlösenden Opfer dürfen sich nun alle anschließen, die Gottes Barmher­<br />

zigkeit aus der Dunkelheit in das Licht seiner Gnade und Wahrheit<br />

gerufen hat. Deshalb zögert der erste Petrusbrief nicht, alle Jünger<br />

Christi »eine heilige Priesterschaft« zu nennen, die — eingefügt in das<br />

eine Opfer Jesu Christi — nun auch selbst imstande sind, »geistige<br />

Opfer darzubringen, die Gott gefallen«. 6<br />

Der »Eckstein« Jesus Christus, seine Jünger als die »lebendigen<br />

Steine« des geistigen Hauses der Kirche, der Heilige Geist mit seiner<br />

steten unsichtbaren Führung : Das sind die Grundkräfte, die das Reich<br />

Gottes im Leben der Menschen und der Völker im Verlauf der Ge­<br />

schichte heranreifen lassen.<br />

4. Die grundlegenden Wahrheiten über die Ausbreitung der Frohen<br />

Botschaft, die uns die heutige festliche Liturgie aus der Heiligen<br />

Schrift vor Augen stellt, lassen uns an jenen langen geschichtlichen<br />

Weg zurückdenken, den diese Botschaft seit der Zeit der Apostel Petrus<br />

und Paulus unter den Völkern Europas bis zu uns heute zurückgelegt<br />

hat.<br />

Die Evangelisierung Europas in ersten Jahrtausend nach Christi<br />

Geburt ging von zwei ehrwürdigen Zentren aus : von Rom und von<br />

Konstantinopel. Von Rom aus gelangte die Frohe Botschaft Christi<br />

durch beauftragte Missionare wie auch durch missionarisch gesinnte<br />

<strong>La</strong>ien — Soldaten, Kaufleute, Politiker — nach den Wirren der großen<br />

germanischen Völkerwanderung vor allem zu den Franken im Westen<br />

und zu den Angelsachsen im Norden und besonders früh auch schon in<br />

dieses Rheintal. Wie ihr wißt, stammt die erste gesicherte Nachricht<br />

über einen Bischofssitz hier in Speyer aus dem Jahre 614. Wenige<br />

Jahrzehnte später wird eine erste Domkirche urkundlich bezeugt.<br />

Die nächsten Jahrhunderte erleben vor allem die Ausbreitung des<br />

Evangeliums bei den verschiedenen Slawen Völkern. Sie erfolgt zugleich<br />

« Vgl. 1 Petr 2, 5.


330 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

von Rom und von Konstantinopel aus. In diesem Zusammenhang erin­<br />

nere ich besonders an die Taufe des hl. Wladimir, des Großfürsten von<br />

Kiew, im Jahre 988, deren Tausendjahrfeier wir im nächsten Jahr<br />

zusammen mit den orthodoxen Brüdern und Schwestern in dankbarem<br />

Gebet und Lobpreis begehen wollen. Jene Taufe bedeutete den Anfang<br />

des Christentums in der Gegend des damaligen Rus'-Reiches, im Be­<br />

reich des heutigen Rußlands.<br />

Den vorläufigen Abschluß der Christianisierung Europas bildet wohl<br />

die Taufe des Großfürsten Jagiello von Litauen im Nordosten Europas<br />

und seine Verbindung mit dem damaligen polnischen Reich. Das war<br />

im Jahre 1387, so daß wir gegenwärtig in tiefer geistiger Einheit mit<br />

den Christen Litauens die Sechshundertjahrfeier dieser Bekehrung<br />

begehen.<br />

Hier in Speyer hatte unterdessen Kaiser Konrad II. aus dem<br />

berühmten Geschlecht der Salier um das Jahr 1030 den Grundstein zu<br />

diesem mächtigen romanischen Dom gelegt, der dann im Jahre 1061<br />

seine kirchliche Weihe empfing. Von da an begleitet dieses eindrucks­<br />

volle Meisterwerk mittelalterlicher Architektur die weitere Geschichte<br />

Speyers, Deutschlands und Europas.<br />

5. Der Dom zu Speyer, einmal das größte Gotteshaus des christ­<br />

lichen Abendlandes, ist wie kaum ein anderes Bauwerk Europas mit<br />

der Geschichte dieses Kontinents verwachsen. In den mehr als neunhun­<br />

dert Jahren seines Bestehens hat er die großen Zeiten einer gemein­<br />

samen Kultur Europas im Bereich des Glaubens, der Wissenschaft<br />

und der Kunst miterlebt. Er hat aber auch Zeiten endloser Kriege mit<br />

ihren Zerstörungen, Zeiten der Zerrissenheit Europas miterlitten. So<br />

ist dieser Dom ein Zeuge der Größe des christlichen Europas und<br />

zugleich Zeuge seines selbstverschuldeten Niedergangs. Das reiche<br />

menschliche und geistliche Erbe, das er in sich birgt, verkündet er<br />

noch immer als mahnende Botschaft an uns Europäer von heute und<br />

von morgen. Nur wenn wir unsere wahrhaft große christliche Ge­<br />

schichte als bleibenden Wert anerkennen und sie für unsere heutigen<br />

Aufgaben erschließen, kann es gelingen, als geistig geeintes Europa der<br />

Welt eine befreiende Botschaft anzubieten, die den Menschen und Völ­<br />

kern die Zukunft erstrebenswert machen kann und ihnen hilft, sie<br />

menschenwürdig zu gestalten und ihre Prüfungen zu bestehen. — Wel­<br />

che Bausteine bietet uns dafür das Vermächtnis dieser Domkirche?


Acta Ioannis Pauli Pp. II 331<br />

6. Aus dem Erbe des Domes erschallt vor allem der Ruf nach einer<br />

neuen Transzendenz des europäischen Geisteslebens, nach einer neuen<br />

Verankerung des menschlichen Herzens und Verstandes in jenem höch­<br />

sten Wesen und Urgrund, den wir Gott nennen und den wir Christen<br />

als unseren liebenden Vater und gerechten Richter anbeten dürfen. Die<br />

kostbare Krone der salischen Kaiser, die dieses Gotteshaus im wesent­<br />

lichen erbauten, schmückt ein Bildnis Christi, des Weltenrichters, mit<br />

der Inschrift : »Per me reges regnant« — »Durch mich — euren Herrn<br />

und Gott — regieren die Könige«. Diese Herrscher wußten noch, daß<br />

sie ihre Vollmacht über andere Menschen nicht aus sich selbst hatten,<br />

sondern daß diese ihnen letztlich von Gott anvertraut war. Für ihr<br />

Leben und ihre Regierung schuldeten sie ihm Rechenschaft.<br />

Absolutistische Herrscher der Neuzeit beanspruchten hingegen eine<br />

Regierungsgewalt, die von Gott völlig losgelöst war und einzig ihrem<br />

eigenen Machtwillen entsprang. Echte oder vermeintliche Demokra­<br />

tien unserer Gegenwart leiten die Vollmacht ihrer gewählten Regierun­<br />

gen vor allem aus der Volkssouveränität ab. Dennoch binden zahlreiche<br />

von ihnen die Ausübung der Staatsgewalt sowie die Gestaltung des<br />

öffentlichen Lebens darüber hinaus — wenigstens dem Buchstaben<br />

nach — an eine Reihe von Grundwerten und Grundrechten, die sie in ihre<br />

Verfassungen aufnehmen. Oft wird in diesem Zusammenhang auch die<br />

Verantwortung vor Gott und seinen grundlegenden Geboten noch aus­<br />

drücklich genannt. Solche Beteuerungen haben jedoch nur Wert, wenn<br />

sie nicht toter Buchstabe bleiben ! Seid euch deshalb bewußt, daß solche<br />

Grundsätze, die sich auch in eurer deutschen Verfassung finden, sowohl<br />

von den Verantwortlichen, aber auch von jedem einzelnen hochge­<br />

schätzt und gelebt werden müssen, damit sie sich für die Gestaltung<br />

eures Gemeinwesens sinnstiftend und richtungweisend auswirken<br />

können.<br />

Es mehren sich heute nachdenkliche Stimmen, die in der sittlichen<br />

und religiösen Ungebundenheit der Menschen und in der sich immer<br />

säkularisierter gebärdenden Gesellschaft einen Weg ins Scheitern und<br />

zu wachsendem Chaos erblicken. Der Mensch ist eben von Natur aus<br />

nicht sich selbst Anfang und Ziel. Der Mensch ist nicht das Maß aller<br />

Dinge ! Er muß einsehen, daß es über ihm etwas Unverfügbares gibt :<br />

Gott, sein Schöpfer, sein Vater und Richter. Nur wenn wir gemeinsam<br />

bereit sind, an Ihm wieder neu Maß zu nehmen in all unseren Lebens­<br />

bereichen, können wir Tiefstes und Höchstes wagen, können wir unsere


332 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

vollen Möglichkeiten entfalten und einsetzen. Es wird dann immer zum<br />

Besten und zum Heil der Mitmenschen und dieser Erde gereichen und<br />

nicht zu ihrer Unterjochung oder gar Vernichtung.<br />

7. Liebe Brüder und Schwestern ! Der letzte große Baumeister am<br />

Dom von Speyer war der hl. Otto, der spätere Bischof von Bamberg.<br />

Von ihm ist bekannt, daß er in Gnesen den Frieden vermittelte zwi­<br />

schen Polen und den Mecklenburgern und Pommern. Zugleich führte<br />

er diese beiden Stämme in wenigen Jahren zum Christentum, wobei er<br />

dem Grundsatz folgte, keine Missionierung mit Zwang und Gewalt<br />

durchzuführen. Von ihm stammt das großartige Wort : »Gott will<br />

keinen erzwungenen, sondern einen freiwilligen Dienst«.<br />

Wie aktuell ist doch dieses Wort über die Zeiten hinweg für<br />

Europa und für die Welt von heute ! Wie ein Leuchtturm sei es über<br />

die Probleme der Gegenwart gestellt, über die Konflikte und harten<br />

Fronten innerhalb einzelner Staaten. Nicht Polizei- oder Militärmacht,<br />

nicht diktatorische Maßnahmen vermögen die grundsätzlichen Fragen<br />

zu beantworten, die Klagen zu beheben, eine gerechte Ordnung des<br />

Gemeinschaftslebens herbeizuführen. Auf weite Sicht gesehen sind<br />

Wege in eine bessere Zukunft, in eine befriedete Welt, zu fruchtbarer<br />

Zusammenarbeit aller Gesellschaftsschichten nur möglich unter diesem<br />

allgemein anzuerkennenden Leitwort : »Gott will keinen erzwungenen,<br />

sondern einen freiwilligen Dienst«. Unter dieser Idee allein werden<br />

auch die bedrohlichen internationalen Gegensätze zwischen den Staaten<br />

und Machtblöcken überwunden werden können, kann ein neues, geein­<br />

tes Europa vom Atlantik bis zum Ural geschaffen werden.<br />

Bei gewissenhafter Beachtung dieses Grundsatzes werden vor allem<br />

die Grundrechte des Menschen in der Gesellschaft und gegenüber der<br />

staatlichen Gewalt am besten gesichert sein. Eines der höchsten und<br />

heiligsten von diesen ist die Freiheit, Gott verehren und die eigene<br />

Religion ohne Zwang oder Behinderung ausüben zu dürfen. Dieser<br />

Dom hat es erlebt, wie blinder Haß gegen Gott und den christlichen<br />

Glauben ihn entweihte, den Gottesdienst verbot und seine Heiligtümer<br />

den Flammen preisgab. Darum erheben wir gerade von hieraus unsere<br />

Stimme, um alle Verantwortlichen in den einzelnen Ländern zu bitten,<br />

dahin zu wirken, daß in Gesamteuropa die Einschränkung und Unter­<br />

drückung der freien Religionsausübung für Personen und Gemein­<br />

schaften sowie für das Wirken der Kirchen endlich ein Ende finden.<br />

Zusammen mit dem Recht auf Religionsfreiheit muß die Achtung


Acta Ioannis Pauli Pp. II 333<br />

aller Grundrechte der Einzelperson sowie aller Grundwerte für ein<br />

menschenwürdiges Zusammenleben das unabdingbare Fundament für<br />

die Zukunft Europas sein.<br />

8. Das Zeugnis der Christen für die Menschenwürde und die unan­<br />

tastbaren Grundrechte des Menschen würde natürlich klarer und<br />

wirkungsvoller sein, wenn es mit gemeinsamer Stimme und von einer<br />

geeinten Kirche vorgetragen werden könnte. Das große Hauptportal<br />

dieser Kathedrale zeigt, in Erz gegossen, den Ruf Jesu Christi aus<br />

dem hohenpriesterlichen Gebet : »Ut unum sint« — »Sie sollen eins<br />

sein !« Als man im Jahre 1030 den Dombau begann, waren Rom und<br />

Byzanz, West- und Ostkirche, noch geeint. Als er jedoch dreißig Jahre<br />

später geweiht wurde, war der Bruch zwischen beiden Bruderkirchen<br />

bereits traurige Wirklichkeit geworden. Fünfhundert Jahre später<br />

fand im Ratssaal dieser Stadt, im Schatten dieser Domtürme, jener<br />

Reichstag statt, auf dem die Anhänger der Reformbewegung Martin<br />

Luthers ihre bekannte Gegenerklärung, ihre »Protestatio«, vorgebracht<br />

haben. Von da an tragen sie den Namen »Protestanten«.<br />

Das Leid der gespaltenen Christenheit ist das Leid dieses Gottes­<br />

hauses. Es ist ein Denkmal der Einheit, die einmal gewesen ist, und<br />

ein Mahnmal zur Einheit, wie sie wieder kommen muß, wenn wir dem<br />

Vermächtnis Jesu treu bleiben wollen. Auf diesem mühsamen Weg<br />

zur Einheit wollen wir alles wahrnehmen und hochschätzen, was zwi­<br />

schen den getrennten Christen noch gemeinsam ist, und alles vermei­<br />

den, was Gräben erneut vertiefen könnte. Vor allem an die orthodoxen<br />

Kirchen richten wir von dieser ehrwürdigen Stätte gemeinsamer euro­<br />

päischer Geschichte aus die eindringliche Bitte zur baldigen Wieder­<br />

vereinigung in dankbarer Bewunderung ihrer Christustreue und ihres<br />

Bekennermutes in den Bedrängnissen, die diese unsere Brüder und<br />

Schwestern in der Vergangenheit erleiden mußten und heute noch<br />

erleiden.<br />

9. Liebe Mitchristen ! Mancher von euch wird vielleicht in diesem<br />

Augenblick bei sich denken : Christliche Wurzeln Europas, Weltfriede,<br />

Religionsfreiheit, Wiedervereinigung der Christen, das alles sind<br />

wichtige und große Herausforderungen unserer Zeit; aber was kann<br />

ich, der einzelne, dafür tun? Kann ich überhaupt etwas dazu beitra­<br />

gen? Darauf gebe ich euch zur Antwort: Ja, du, der einzelne, kannst<br />

etwas in Bewegung setzen ; denn jeder gute Entschluß, jede bereite


334 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Übernahme einer Aufgabe beginnt immer beim einzelnen Menschen.<br />

So sehr die Einzelbemühungen dann auch gebündelt werden müssen,<br />

um sich im Großen auswirken zu können, so bleibt doch bestehen :<br />

Das Ja einer einzelnen Person, mit Hochherzigkeit gegeben und im<br />

eigenen Lebensbereich treu durchgehalten, kann tatsächlich tiefgrei­<br />

fende Veränderungen zum Guten auf kirchlicher wie auf gesellschaft­<br />

licher Ebene einleiten und wirksam fördern.<br />

Diese Möglichkeiten von einzelnen Menschen bezeugen uns vor allem<br />

die großen Heiligen Europas. Sie sind ja die wahren Realisten. Sie<br />

sehen das Ringen der Mächte des Bösen inmitten allen Geschehens ; sie<br />

sehen aber auch den Heiligen Geist am Werk. So ahnen sie oft, wie<br />

das Zukünftige bereits im Gegenwärtigen heranwächst. Einige dieser<br />

bedeutenden Heiligen Europas zeigt das Bronzetor des Domes : Hugo<br />

von Cluny, Bruno von Köln, Norbert von Xanten, Bernhard von Clair-<br />

vaux. Ihr Werk setzen fort die Heiligen Franz von Assisi. Dominikus,<br />

Ignatius. Sie und ihre Orden haben einen bleibenden Anteil am<br />

Wesen, an der Kultur und Geschichte Europas. Drei dieser Heiligen<br />

bezeugen als offizielle Patrone Europas dessen ganze Spannweite von<br />

West bis Ost : Benedikt von Nursia sowie Cyrill und Methodius, die<br />

beiden Slawenapostel.<br />

10. Gott hat auch unserer Zeit heilige Menschen gesandt, die uns<br />

helfen sollen, das Wesentliche vom Unwesentlichen zu unterscheiden,<br />

die Möglichkeiten des Menschen im Licht seines Schöpfers und Erlö­<br />

sers voll auszumessen und den Weg ins ewige Vaterhaus auch durch<br />

Nebel und Dunkelheit hindurch zu finden. Für sie alle nenne ich die<br />

soeben seliggesprochenen Pater Rupert Mayer aus dem Jesuitenorden<br />

und die dem jüdischen Volk angehörende Karmelitin Edith Stein. Sie<br />

besaßen ganz gewiß die Gabe der Unterscheidung der Geister, weil sie<br />

an Gott selbst Maß genommen haben; sie durchschauten den Mas­<br />

senwahn und die verführerische Propaganda ihrer Zeit.<br />

Die selige Edith Stein, Schwester Teresia Benedicta vom Kreuz,<br />

hat wichtige Stationen ihres Lebens und ihres langsamen Aufstieges<br />

zur Höhe einer christlichen Philosophin und Mystikerin hier in dieser<br />

Stadt Speyer verbracht. Seid treue Hüter ihrer Botschaft und ihres<br />

Lebenszeugnisses ! Edith Stein ist mit ihrem Werk und Leben Nach­<br />

folgerin der großen heiligen Frauen, Bekennerinnen, Mystikerinnen<br />

und Beterinnen des alten Europas, von denen hier stellvertretend nur<br />

die heilige Hildegard von Bingen genannt sei. Gerade die Frau von


Acta Ioannis Pauli Pp. II 335<br />

heute könnte in der neuen Seligen ein echtes Leitbild finden, um zu<br />

wahrer Selbstverwirklichung und Selbständigkeit aus der reinen Quelle<br />

unbeirrbarer Gottverbundenheit zu gelangen.<br />

11. Paulus, »komm herüber nach Mazedonien und hilf uns !« Gibt<br />

es im heutigen Europa noch diesen Schrei nach Hilfe, nach geistigem<br />

Brot und nach Licht auf der Suche nach dem Wesentlichen, nach dem<br />

reinen Wasser der Wahrheit und Gerechtigkeit? Sollte dieser Ruf wirk­<br />

lich verstummt sein unter der scheinbaren »Selbstgenügsamkeit« und<br />

Sattheit vieler heutiger Europäer, in ihrer ständigen Versuchung,<br />

so zu leben, als gebe es keinen Gott?<br />

So könnte man wirklich manchmal meinen. Und doch gibt es trotz<br />

allem gegenteiligen Anschein — Gott Dank ! — auch heute noch diesen<br />

Ruf : Eure Priester und Bischöfe setzen dafür ihre ganze Lebenskraft<br />

ein ; der Papst reist gerade dafür in die verschiedenen Länder, auch<br />

dieses Kontinents. Vor allem aber erschallt dieser Ruf aus dem Leben<br />

und Werk der Heiligen und Seligen, der großen und bekannten wie<br />

auch der stillen und namenlosen. Sie alle weisen hin auf das Licht aus<br />

den Seligpreisungen der Bergpredigt, auf Jesus Christus, den »Eck­<br />

stein«.<br />

Wer an ihn glaubt, der geht nicht zugrunde. Wer ihm nachfolgt,<br />

geht den Weg in die Zukunft mit jenem Optimismus, der immer wieder<br />

zum nächsten Schritt ermutigt, aber auch mit jenem Realismus, der<br />

auf dieser Erde noch keine utopischen Paradiese erwartet. Wer in<br />

Treue und Liebe dem Herrn nachfolgt, wird auch stets bereit sein,<br />

seiner europäischen Heimat zu helfen, ihre christliche Seele wieder-<br />

zuentdecken, und dafür gemeinsam Zeugnis zu geben.<br />

Heilige Maria, Königin des Friedens, Mutter Gottes und unsere<br />

Mutter, erbitte uns den Segen deines Sohnes für Europa und für alle<br />

Völker in der Welt ! — Amen.


336 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Decretum a P. D. Augustino S. R. E. card. Casaroli, a Secretis Status, de<br />

specialissimo Summi Pontificis mandato latum.<br />

NORME PER LA CONCESSIONE DI ANTICIPI<br />

SULLA LIQUIDAZIONE DI FINE RAPPORTO<br />

Il Cardinale AGOSTINO CASAROLI<br />

Segretario di Stato<br />

Visto il Motu Proprio del Sommo Pontefice Paolo VI del 20 feb­<br />

braio 1972 con il quale venivano approvate e promulgate le Norme<br />

per la liquidazione nel trattamento di quiescenza ;<br />

STABILISCE<br />

le seguenti disposizioni per la concessione di anticipi sulla liquidazione :<br />

Art. 1. - Le Amministrazioni della <strong>Santa</strong> <strong>Sede</strong> e del Governatorato<br />

dello Stato della Città del Vaticano possono concedere al personale<br />

dipendente, che ne faccia documentata richiesta, una anticipazione<br />

sulla liquidazione.<br />

Art. 2. - L'anticipazione di cui all'articolo precedente presuppone<br />

che il richiedente abbia una anzianità di servizio non inferiore ad<br />

anni dieci, e non abbia riportato, nell'ultimo triennio, alcuna sanzione<br />

disciplinare.<br />

<strong>La</strong> concessione può essere disposta dagli organi deliberanti della<br />

competente Amministrazione, esclusivamente per l'acquisto della casa<br />

di abitazione e per gravi motivi di salute del richiedente, della moglie<br />

e dei diretti congiunti a suo carico.<br />

<strong>La</strong> sussistenza dei requisiti suindicati deve essere comprovata e<br />

valutata dalla competente Amministrazione.<br />

Art. 3. - L'anticipazione della liquidazione può essere concessa<br />

nella misura massima dell'<strong>80</strong>% degli anni di servizio effettivamente<br />

maturati.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 337<br />

<strong>La</strong> concessione può essere disposta una sola volta nell'ambito del<br />

rapporto di servizio.<br />

Art. 4. L'anticipazione di cui alla presente normativa viene com­<br />

putata con riferimento al numero degli anni sulla liquidazione che<br />

sarà maturata al momento della cessazione del rapporto di servizio.<br />

Art. 5. - L'anticipazione della liquidazione è compatibile con la<br />

cessione del quinto, solo qualora la liquidazione già maturata del<br />

dipendente assicuri la soddisfazione del suo debito complessivo.<br />

Art. 6. - Le presenti norme entreranno in vigore il I o gennaio 1988.<br />

Città del Vaticano, 15 dicembre 1987.<br />

23 - A. A. S.<br />

© AGOSTINO Card. CASAROLI


338 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

ACTA CONGREGATIONUM<br />

CONGREGATIO PRO EPISCOPIS<br />

PROVISIO ECCLESIARUM<br />

<strong>La</strong>tis decretis a Congregatione pro Episcopis, Ioannes Paulus Pp. II,<br />

per Apostolicas sub plumbo Litteras, iis quae sequuntur Ecclesiis<br />

sacros Praesules praefecit, videlicet :<br />

die 21 Ianuarii 1988. — Metropolitanae Ecclesiae Dublinensi R. D.<br />

Desmondum Connell, Magistrum metaphisicae et Decanum in ordine<br />

pholosophiae et Doctrinae socialis apud Athaeneum vulgo « College<br />

Dublin ».<br />

die 2 Februarii. — Titulari episcopali Ecclesiae Bavagalianensi<br />

R. D. Alfredum Raquial, moderatorem Seminarii vulgo « Immaculate<br />

Heart of Mary » in dioecesi Tagbilarana.<br />

die Jj. Februarii. — Titulari episcopali Ecclesiae Syddensi R. D.<br />

Franciscum <strong>La</strong>gan, curionem paroeciae B. Mariae Virginis in civitate<br />

Deria.<br />

die 18 Februarii. — Cathedrali Ecclesiae Clonfertensi R. D. Ioan­<br />

nem Kirby, Praesidem scholae vulgo (( St. Joseph's College ».<br />

die 19 Februarii. — Coadiutorem Exc.mi P. D. Alberti Martin,<br />

Episcopi Mcoletani, Exc.mum P. D. Raimundum Saint-Gelais, hacte­<br />

nus Episcopum tit. Dianensem et Auxiliarem dioecesis Sancti Hiero­<br />

nymi Terraebonae.<br />

die 20 Februarii. — Cathedrali Ecclesiae Vicentinae R. D. Petrum<br />

Iacobum Nonis, e clero Concordiensis-Portus Naonis dioecesis, Prae­<br />

sidem Magisterii facultatis in Patavina studiorum Universitate.<br />

die 26 Februarii. — Titulari episcopali Ecclesiae Rusguniensi R. D.<br />

Rigobertum Corredor Bermudez, e clero Pereirano, quem deputavit<br />

Auxiliarem Exc.mi P. D. Darii Castrillón Hoyos, Episcopi Pereirani.<br />

— Titulari episcopali Ecclesiae Theuzitanae R. D. Antonium López<br />

Castillo, Vicarium generalem Maracaibensem, quem deputavit Auxi­<br />

liarem Exc.mi P. D. Dominici Roa Pérez, Archiepiscopi Maracaibensis.


Congregatio pro Causis Sanctorum 339<br />

die 27 Februarii. — Suburbicariae Ecclesiae Sabinensi-Mandelensi,<br />

Exc.mum P. D. Nicolaum Rotunno, hactenus Archiepiscopum titularem<br />

Minorensem, eidem servans archiepiscopalem dignitatem seu titulum<br />

ad personam.<br />

CONGREGATIO PRO CAUSIS SANCTORUM<br />

DECRETA<br />

I<br />

BAREN.<br />

Canonizationis Servae Dei Eliae a S. Clemente (in saec.: Theodorae<br />

Fracasso), monialis professae Ordinis Carmelitarum Discalceatorum.<br />

SUPER DUBIO<br />

An constet de virtutibus theologalibus Fide, Spe, Caritate tum in<br />

Deum tum in proximum, necnon de cardinalibus Prudentia, Iusti­<br />

tia, Temperantia et Fortitudine, eisque adnexis, in gradu heroico,<br />

in casu et ad effectum de quo agitur.<br />

(( Audi, filia, et vide et inclina aurem tuam et obliviscere populum<br />

tuum et domum patris tui ; et concupiscit rex speciem tuam. Quoniam<br />

ipse est dominus tuus, et adora eum» (Ps 44, 11-12).<br />

Etiam Servxa Dei Elias a Sancto Clemente, monialis professa Or­<br />

dinis Carmelitarum Discalceatorum, vocem Domini audivit sivitque<br />

illa se duci in via sapientiae et vitae. Iam a pueritia Christi amore<br />

illecta, omnia reliquit ut in solitudine et in silentio monasterii late­<br />

ret, ubi caelesti Sponso continuum laudis obtulit sacrificium et bre­<br />

vi est igne caritatis consumpta. Evangelica mandata secuta, voluit<br />

esse sicut granum tritici quod, monens in terrae obscuritate, multum<br />

fert fructum (cfr. Io 12, 24). Calvariae mysterium contemplata maximo<br />

ardore, semetipsam abnegavit, crucem suam cotidie tulit (cfr. Me 8, 34).<br />

Omnibus viribus actioni sanctificae Spiritus Sancti respondit, ac pacem<br />

invenit et gaudium in intima coniunctione cum Deo et in humili eius<br />

voluntatis exsecutione. Quod ad hoc attinet scripsit : « Omnia ei dono<br />

dedi a vitae meae tempore matutino. In eius amoris misericordis ocea-


340 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

num me immisi, nonnisi eius gloriae appetens, quandoquidem sensi me<br />

iam non meam esse, sed eius omnino, adeo ut me tractare posset, sicut<br />

ei magis placeret ».<br />

Serva Dei Barii orta est a Iosepho Fracasso et Paschali Cianci,<br />

die 17 mensis Ianuarii, anno 1901; die autem 21 eiusdem mensis sacris<br />

baptismatis aquis renata est et Theodora appellata : quod nomen sane<br />

honestavit, quoniam ostendit se esse verum « Dei donum » non solum<br />

familiae datum, sed Ecclesiae, cui fideliter servivit quamque virtutum<br />

suarum splendore illustravit.<br />

Eius educationi egregie consuluerunt pii parentes et Sorores a Stig-<br />

matibus, quarum alumna fuit, primum in schola materna, deinde in ludo<br />

elementario usque ad tertiam classem et, ad ultimum, in officina artis<br />

plumariae et artis suendi.<br />

Anno 1903 sacramentum Confirmationis accepit et, die' 7 mensis<br />

Maii anno 1907, summo cum fervore et fructu copiosissimo Panem<br />

Eucharisticum primum sumpsit.<br />

Usque ad undevicesimum aetatis annum in familia vixit, matrem<br />

sollerter adiuvans in domus officiis exsequendis et fratrum curam agens<br />

minorum natu. <strong>La</strong>eta quod caris suis se dedebat, ad noctem extendebat<br />

laborem, quem ei Sorores a Stigmatibus committebant. Non tantum<br />

omnia familiae munia cum simplicitate explicabat et diligentia, sed<br />

utilis esse studebat aliis quoque quam optime. Erat enim pauperum<br />

studiosa, contenta catechesi tradenda, amicis secunda, ad quas momen­<br />

tum habebat salutare tum verbis tum exemplo. Iam a puera intellexit<br />

clare quidem et acriter se a Christo amari. Haec persuasio fundamentum<br />

fuit eius vitae interioris et fertile solum, in quo fortis et constans ger-<br />

minavit cupiditas sanctitatis. Scripsit deinde: «Divinus Magister ape­<br />

ruit mihi scientiam amoris sui et ego comprehendi meum esse hic in<br />

terra ardenter bonum Iesum amare in silentio omnium creatarum rerum<br />

et in mei ipsius oblivione. Animadvertebam me amari, et ego quoque ei<br />

in altissimo silentio meum dicebam amorem » ; et insuper : « percepi ani­<br />

mam amorem accipientem, amore dare debere », et, eius sententia,<br />

amor erat abnegatio sui, ut libere et plene in Dei contemplationem se<br />

mergeret. Interim spiritus eius gradatim abrumpebat se ab omni affectu<br />

et inani re terrena atque ab omnibus quae fluxa sunt vel quoquo modo<br />

ad vitam aeternam assequendam non necessaria : « Sentiebam me ad<br />

caelum creatam esse et nihil terrestrium rerum mihi cordi esse ».<br />

Ut in Christi cognitione et amore proficeret cotidie Eucharistiae<br />

sacramentum recipiebat, frequenter ecclesiam adibat ut rebus divinis


Congregatio pro Causis Sanctorum 341<br />

interesset et privatim Sanctissimum Sacramentum adoraret. In de­<br />

precatione privata et communi assidua erat; tenera pietate Virginem<br />

Mariam prosequebatur, quam etiam colebat cotidiana Rosarii recita­<br />

tione; voluntariam exercebat castigationem libenter in solitudinem et<br />

in silentium confugiebat. Utilitatem capiebat etiam ex lectione Evangelii,<br />

Imitationis Christi et vitarum Sanctorum ; peculiari modo ei profuerunt<br />

quae Sancta Teresia a Iesu Infante de vita sua scripsit.<br />

Eodem tempore crevit in ea instans apostolica cupido : « Intellexi<br />

a me quoque, tenui puella, dulcis et amati Iesu sitim expleri posse.<br />

Percepi non opus esse magna opera perficere ut animae ad Deum ad­<br />

ducerentur; quin bonum Iesum plenam mei ipsius devotionem postu­<br />

lare, in cordis mei solitudine posse et a me infinitum animarum nu­<br />

merum servari ». Quam ob rem, ut conversionem obtineret peccato­<br />

rum, sacerdotum sanctificationem et regni Dei dilatationem in terra,<br />

preces et occultas ademptiones offerre non desistebat.<br />

Cum maiorem exoptaret perfectionem, anno 1914 obtinuit ut ad­<br />

mitteretur tamquam novicia ad Tertium Ordinem Dominicanum et<br />

anno insequenti professionem fecit, studuitque sedulo exsequi omnia,<br />

quae Regula praescribebat. Nomen etiam dedit « Cingulo Sancti Tho­<br />

mae », quod, re, privatum erat castitatis votum.<br />

Iamdiu tamen cupiebat totam se Domino consecrare in monaste­<br />

rio clausurae legi subiecto. Prudentibus spiritus magistris consultis,<br />

elegit Carmelum Sancti Ioseph Barensem, quem est ingressa die 8<br />

mensis Aprilis anno 1920. Ipsa causas reliquit scriptas, quae eam<br />

adduxerunt ad viam designatam a Sancta Teresia a Iesu : (( Sitio<br />

silentium, pacem, precationem: sitio de memoria excidere, pati et ar­<br />

denter amare; ad Carmelum advolo, ut ardentem hanc sitim restin-<br />

guam, qua flagro ».<br />

Die 24 mensis Novembris, eodem anno, religiosam induit vestem<br />

et nomen cepit Sororem Eliam a Sancto Clemente. Votum se devo­<br />

vendi properanter exauditum est; festinato enim gaudium et fervo­<br />

rem, quibus initio est affecta, spiritus ariditas et obscuritas secutae<br />

sunt, quae ideo aggravatae sunt, quia ea a Matre Magistra nec com­<br />

prehensa nec percepta est. Hae res adversae, quae novem fere menses<br />

duraverunt, eius perfectionis appetitionem non exstinserunt, quin<br />

etiam in dolore nutribile alimentum inveniebat spiritui suo, adeo ut<br />

diceret : « Vanum illum diem dicam, quo pro te nihil quidquam passa<br />

sim ».<br />

Die 4 mensis Decembris anno 1921 vota simplicia nuncupavit seque


342<br />

Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Christo eucharistico amoris victimam devovit. Annis insequentibus<br />

hanc oblationem penitus ad effectum adduxit, contenta quod cum<br />

Victima divina amabat et patiebatur.<br />

Anno scholae 1923-1924 est munere functa praeceptricis et ma­<br />

gistrae artis acu pingendi, in qua habilissima erat, in paedagogio<br />

Monasterio iuncto. Cum simplicitate et affabilitate alumnas educabat<br />

— quae eius magnam opinionem habebant — ad fidem et caritatem<br />

sinceram, eas adhortans ad omnia ob Dei amorem facienda. Sed in<br />

ipso paedagogio, ubi munus suum diligenter explebat, crucem gravis­<br />

simam et acerbissimam subiit, quam firmissima cum patientia et forti­<br />

tudine tulit, in condicionibus ignorationis et segregationis, a soda­<br />

libus sororibus creatis, quas tamen numquam iudicare destitit « veros<br />

bonitatis angelos ». Etsi sine officiis evaserat, nihil dixit nihilque pe­<br />

tii, quoniam se dedere quaerebat, et in omnes officiosa esse statuerat<br />

nec umquam se excusare et ultimum semper obtinere locum. Deus ei<br />

satis erat.<br />

Quo melius Domino placeret, die 8 mensis Decembris anno 1924<br />

id vovit quod esset « perfectius » et, exemplum secuta Sanctae Tere­<br />

siae a Iesu Infante, Amori misericordi victimam se obtulit. Die 11 men­<br />

sis Februarii a. 1925 professionem fecit perpetuam.<br />

Alienato corde a rebus mundi et a se ipsa, totam suam fiduciam<br />

suamque spem in Domino collocaverat, cuius impense praesentiam ex-<br />

periebatur et paternitatem. Dies in eo consumebat, ut in deprecatio-<br />

nem et in contemplationem incumberet divinorum mysteriorum; sa­<br />

cris liturgicis fervide intererat; Sacras Litteras fructuose legebat;<br />

intimam suam cum Christo coniunctionem Eucharistiae adoratione<br />

incendebat; diligenter observabat Ordinis sui Regulas et serene vo­<br />

luntati superiorum erat obnoxia. Quamlibet peccati et vitii formam<br />

vitabat; laetanter crucem suam portabat et sanctificandis animis se<br />

condonabat. Ita, dum se sanctam efficiebat, auctui Ecclesiae operam<br />

navabat : « Volo sancta fieri, magna sancta — scripsit — ; ideo mun­<br />

dum iugi primo diluculo vitae. In Carmelo sum ut incognitis meis<br />

incommodis et iacturis Ecclesiam multis locupletem sacerdotibus. Hic<br />

sum ut deprecer pro peccatore, qui abest a Deo; pro iis qui dolent<br />

et pro fratribus missionariis : pro iis tota consecrata est vita mea.<br />

Sed hoc non sufficit. Veni ad Carmelum ut me sepelirem, ut viverem<br />

abscondita in Deo, ab omnibus oblitterata, vel a me ipsa ».<br />

Poterat cum Sancto Paulo dicere : (( Vivo autem iam non ego,<br />

vivit vero in me Christus » (G-al 2, 20). Inconcussa persuasio, qua sen-


Congregatio pro Causis Sanctorum 343<br />

tiebat se in amore Christi habitare, eius vis interior fuit eiusque bea-<br />

titas : (( Iesus semper mihi adest, bene me cognoscit et scit a me se<br />

amari, etsi id ei non dico. Me sequitur quocumque vado, numquam<br />

fatigatus. De me semper cogitat, me amat. Et de hoc amore immenso<br />

mihi loquitur mundus totus et omne quod me circumdat ».<br />

In hac mersa dulcissima spiritus condicione, anima eius similis<br />

facta erat ignis ardentis a Spiritu Sancto large aliti. Iam vita eius<br />

tota erat amori consecrata : « Fac, mi Deus, ut sicut arenae granulum<br />

ego in cordis tui infinita altitudine dissolvar, absumar et flammis<br />

dilabar caritatis tuae ». Numquam est invocatio decepta: « Sicut suave<br />

nectar me amor invadit, misericors hic amor perrumpit in me, me<br />

instaurat eoque me confici sentio ».<br />

Exeunte anno 1926 ad animi dolores, humiliter acceptos et in<br />

cellae solitudine súbitos, dolores corporis accesserunt, qui probabiliter<br />

prima signa erant morbi, unde erat moritura.<br />

Anno 1927 ei munus concreditum est aedituae ecclesiae, quo me­<br />

lius fieri potuit lampas orans et tus fragrans super ara sacrificii in-<br />

censum. Interea nemo vim doloribus tribuebat continuis et acerbis,<br />

ex quibus eius caput laborabat, quosque sodales sorores falso nervo-<br />

rum infirmitatem putabant. Animae nudatio plena facta est eaque<br />

extra modum suam paupertatem sensit suamque tenuitatem. Serva<br />

Dei semper occultationem, silentium, duramque vitam exoptaverat, et<br />

tunc noctis tenebrae ei obductae sunt; spiritus eius tamen exsulta-<br />

bat cogitatione fingens quae eam manebant. Conscia enim sibi erat<br />

Sponsum ad ianuam stare, ut eam semel ad domum adduceret Patris.<br />

In peius versa et mutata die 21 mensis Decembris anno 1927,<br />

quasi ex improviso ad Iesu complexum cucurrit die 25 mensis Decem­<br />

bris, Domini Nostri natali. Abrupta est cerebri inflammatione acuta.<br />

Fama sanctitatis, quam viva sibi comparaverat, gradatim annis<br />

insequentibus aucta est; qua re Archiepiscopus Barensis eius Causam<br />

canonizationis inchoavit celebratione processus ordinarii informativi<br />

(annis 1953-1955), cui adiunctus est processus rogatorialis Mediola­<br />

nensis (annis 1953-1954).<br />

Calendis Iuliis anno 1964 editum est Decretum super scriptis et<br />

die 11 Septembris anno 19<strong>80</strong> Decretum super Introductione Causae.<br />

Item Barii instructus est processus apostolicus (annis 1981-1982), cuius<br />

vis et auctoritas agnita est die 23 mensis Novembris anno 1984.<br />

Consultores Theologi, in Congressu Peculiari die 7 mensis Iulii<br />

anno 1987 acto, moderatore Rev.mo Domino Antonio Petti, Fidei Pro-


344 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

motore Generali, de virtutibus Servae Dei consentienti cum exitu con­<br />

suluerunt. Patres Cardinales et Episcopi, in Congregatione Ordinaria<br />

diei 17 mensis Septembris eodem anno, Ponente Causae Em.mo Car­<br />

dinali Mario Aloisio Ciappi, agnoverunt eandem Servam Dei heroum<br />

in modum virtutes théologales, cardinales et adnexas exercuisse.<br />

Facta demum de hisce omnibus Summo Pontifici Ioanni Paulo II<br />

per subscriptum Cardinalem Praefectum relatione, Sanctitas Sua vota<br />

Congregationis pro Causis Sanctorum libenter excipiens, mandavit ut<br />

Decretum super heroicis Servae Dei virtutibus rite conscriberetur.<br />

Quod cum factum esset, accitis hodierna die Cardinalibus Prae­<br />

fecto Congregationis atque Causae Ponente, meque Antistite a Secretis<br />

ceterisque de more convocandis, eisque astantibus, Beatissimus Pater<br />

sollemniter declaravit : Constare de virtutibus theologalibus Fide, Spe<br />

et Caritate tum in Deum tum in proximum, necnon de cardinalibus<br />

Prudentia, Iustitia, Temperantia et Fortitudine, eisque adnexis, Ser­<br />

vae Dei Eliae a S. Clemente (in saeculo: Theodorae Fracasso), monia­<br />

lis professae Ordinis Carmelitarum Discalceatorum, in gradu heroico,<br />

in casu et ad effectum de quo agitur:<br />

Hoc autem Decretum in vulgus edi et in acta Congregationis pro<br />

Causis Sanctorum referri mandavit.<br />

Datum Romae, die 11 mensis Decembris, A. D. 1987.<br />

L. © S.<br />

PETRUS Card. PALAZZINI, Praefectus<br />

© Traianus Crisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis<br />

II<br />

TOLETANA<br />

Canonizationis Beati Simonis De Roxas (Rojas), Sacerdotis professi<br />

Ordinis Ss.mae Trinitatis.<br />

SUPER DUBIO<br />

An, post indultam eidem Beato ab Apostolica <strong>Sede</strong> venerationem,<br />

constet de miraculo in casu tt ad effectum de quo agitur.<br />

Beatus Simon De Roxas (Rojas), Vallisoleti in Hispania die 22<br />

Octobris anno 1552 natus, Ordinem Ss.mae Trinitatis sexdecim cum<br />

ageret annos ingressus est. Presbyteratu suscepto, multiplicem actuo-


Congregatio pro Causis Sanctorum 345<br />

sitatem ferventer exereitavit. Lector philosophiae in studiorum uni­<br />

versitate Toletana per annum exstitit, ac Superioris Provincialis nec­<br />

non Visitatoris Apostolici sui Ordinis munus prudentissime explevit.<br />

Cum Matriti diu moraretur consiliarius fuit Philippi III Regis, Phi­<br />

lippi vero VI praeceptor eiusque Reginae consortis Isabellae a confes­<br />

sionibus. Ob suam erga Deiparam Virginem eximiam religionem, con­<br />

gregationem condidit vulgo appellatam « Esclavos del dulcísimo nom­<br />

bre de María », quae paulatim per totam Hispaniam perque totam<br />

fere Europam se extendit, quaeque dudum viget. Vir fuit multae ora­<br />

tionis ac paenitentiae multaeque caritatis in pauperes. Obiit Matriti<br />

die 29 Septembris a. 1624 in magna sanctitatis opinione. Clemens<br />

autem XIII die 13 mensis Maii a. 1766 eum inter Beatos adscripsit.<br />

Vix Beatorum Caelitum honoribus est cumulatus, miranda eius­<br />

dem intercessione sanatio est obtenta Valentiae in Hispania, quae<br />

tamen nostris hisce diebus ab Apostolica <strong>Sede</strong> rite est examini subiec­<br />

ta. Quae sanatio sic breviter describitur : Domina Ioachima Mocholi<br />

Ingiera, 24 annos nata, quattuor fere annos tumore mamillam sini­<br />

stram gravissime afficiente erat afflicta. Mulieris vir medicus necnon<br />

et alii tres celebriores Valentiae urbis chirurgi de tumoris incurabi-<br />

litate concordem sententiam dederant. Vespere autem diei 23 Augusti<br />

a. 1768, cum dolores ac molestias quam maxime persentiret, aegra<br />

mulier oleo ex lampade beati Simonis Rojas, in ecclesia Trinitariorum<br />

Valentiae ardenti, mamillam unxit atque beati ipsius intercessioni se<br />

fervida prece commendavit. Et ecce : mane insequenti expergefacta,<br />

perfecte se sanatam esse invenit, ac magno cum gaudio in ecclesia se<br />

ad Deo gratias agendas contulit. Eadem vero die vir eius tresque<br />

ceteri a cura medici sanationem perfectam agnoverunt. Septennio a<br />

sanatione transacto, anno scilicet 1775, Sanctae Sedis auctoritate apud<br />

Curiam Valentinam processus super eadem prodigiosa sanatione est<br />

instructus, cuius iuridica forma et vis per Decretum diei 27 Septem­<br />

bris anno 1986 est demum agnita.<br />

Servato igitur hodierno iuris ordine, Consilium Medicum huius<br />

Congregationis pro Causis Sanctorum, in sessione die 25 mensis Apri­<br />

lis hoc anno 1987 coadunatum, re diligenter disceptata, unanimi voce<br />

censuit sanationem superius descriptam praeter naturae leges eve­<br />

nisse. Quapropter mirandus eventus theologorum iudicio est subiec­<br />

tum, et quidem primum, die 16 Octobris eodem anno 1987, in Con­<br />

gressu Peculiari Patrum Consultorum, moderatore Rev.mo D.no An­<br />

tonio Petti, Fidei Promotore Generali; et secundo, calendis Decembri-


346 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

bus eiusdem anni, in Congregatione Ordinaria, ponente Exc.mo ac<br />

Rev.mo D.no Paulino Limongi, Archiepiscopo titulari Mcaeensi in<br />

Haemimonto. Porro, utroque in Coetu, proposito dubio num constaret<br />

de miraculo in casu et ad effectum de quo agitur, suam quisque affirma­<br />

tivam opinionem dederunt.<br />

Facta postmodum de hisce rebus per subscriptum Cardinalem<br />

Praefectum fideli Summo Pontifici Ioanni Paulo II relatione, Sanc­<br />

titas Sua suffragia Congregationis pro Causis Sanctorum excipiens,<br />

mandavit ut Decretum super eadem mira sanatione rite appararetur.<br />

Quod cum factum esset, accitis hodierna die infrascripto Cardi­<br />

nali Praefecto necnon Causae Ponente, meque Antistite a Secretis<br />

Congregationis ceterisque de more convocandis, eisque astantibus, Bea­<br />

tissimus Pater declaravit : Constare de miraculo, Beato Simone De<br />

Roxas (seu Rojas), intercedente, divinitus patrato, scilicet de rapidis­<br />

sima, perfecta stabilique sanatione dominae Ioachimae Mocholi In­<br />

giera a morbo, Italico sermone descripto : « Tumefazione cronica, dura,<br />

dolente, con segni di flogosi alla mommella sinistra, con disturbi fun­<br />

zionali alla spalla e alVarto superiore omolaterale ».<br />

Voluit autem Sanctitas Sua ut Decretum hoc publici fieret iuris<br />

et in acta Congregationis pro Causis Sanctorum referretur.<br />

Datum Romae, die 11 Decembris Anno Mariali 1987.<br />

L. © S.<br />

PETRUS Card. PALAZZINI, Praefectus<br />

© Traianus Crisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis<br />

III<br />

VERONEN.<br />

Canonizationis Beatae Magdalenae Marchionissae de Canossa, fundatricis<br />

Congregationum Filiarum et Filiorum a Caritate (1774-1835).<br />

SUPER DUBIO<br />

An, post indultam ab Apostolica <strong>Sede</strong> eidem Beatae venerationem,<br />

constet de miraculo in casu et ad effectum de quo agitur.<br />

Praenobili gente Veronae nata die 1 mensis Martii anno 1774, no­<br />

bilissimo virtutum comitatu exornata, magnam propensionem ad in­<br />

firma Christi membra curanda persentiens, religiosam familiam insti-


Congregatio pro Causis Sanctorum 347<br />

tuit, quae in aegrotorum curam et puellarum plebis educationem in­<br />

cumberet, sub titulo Filiarum a Caritate. Institutum quoque Filiorum<br />

a Caritate pueris derelictis recipiendis et educandis condidit. Eam,<br />

sanctitate legitime cognita, Pius Papa XII die 7 mense Decembri anni<br />

1941 in Beatarum numerum adscripsit.<br />

Ad eiusdem autem canonizationem rite obtinendam, Causae actores<br />

miram sanationem, eadem Beata intercedente, divinitus patratam Apo­<br />

stolicae Sedi ad cognoscendum exhibuerunt. Quae sanatio obtigit<br />

Antoniae Sudati, quadraginta et tres annos natae. Haec etenim, in­<br />

vocato Beatae Magdalenae de Canossa caelesti patrocinio, vespere diei<br />

13 Novembris anni 1953 repente, perfecte ac stabili modo ab oculi dex-<br />

teri morbo, quam medici appellant Uveitis exudativa acuta, convaluit.<br />

Super huiusmodi repentina sanatione Processus est instructus Apo­<br />

stolicae Sedis auctoritate apud Curiam ecclesiasticam Anconitanam<br />

anno 1955 a die 13 mensis Ianuarii ad diem usque 6 mensis Martii eius­<br />

dem anni. Cuius inquisitionis iuridica forma et vis agnita est Decreto<br />

Sacrae tum Rituum Congregationis diei 25 Novembris a. 1955, atque<br />

insequenti anno, ad iuris normam, duo periti ex officio inducti sunt<br />

qui iudicium ederent initio discussionis num de miraculo ageretur<br />

necne ; et ambo sententiam in suspenso reliquerunt propter documen­<br />

torum paucitatem. Causae autem actores acta complere tunc negle-<br />

xerunt, expectantes alterum quoque miraculum intercessioni eiusdem<br />

Beatae tribuendum et exhibendum prouti tunc temporis ius requirebat.<br />

Instaurato autem novo iure anno 1983, quo unum dumtaxat requiritur<br />

miraculum ad Beatorum canonizationem habendam, iidem actores<br />

Causae toti fuerunt in complendis actis iampridem expetitis. Eapropter<br />

Consilium Medicum instauratae Congregationis pro Causis Sanctorum,<br />

in sessione diei 1 mensis Iulii anni huius 1987, severo examini subiectis<br />

tum testium depositionibus tum novis exhibitis documents, praefatam<br />

sanationem per naturae leges haud explicari posse affirmavit. Deinde,<br />

iuris ordine servando, secuta est theologorum disceptatio, et primum<br />

quidem die 16 mensis Octobris eodem anno, in Congressu Peculiari<br />

Patrum Consultorum, moderatore Rev.mo D.no Antonio Petti, Fidei<br />

Promotore Generali; et postea, die 17 insequentis mensis Novembris,<br />

in Congregatione Ordinaria, ponente Exc.mo ac Rev.mo Domino An­<br />

tonio Mauro, Archiepiscopo titulari Thagastensi. Et in utroque Coetu<br />

affirmativa vota sunt edita, agi videlicet de sanatione quae praeter<br />

naturae contigit leges.


348 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Quibus de rebus facta per subscriptum Cardinalem Praefectum<br />

fideli relatione in Audientia ipsi concessa, Summus Pontifex Ioannes<br />

Paulus II, suffragia Congregationis pro Causis Sanctorum excipiens,<br />

mandavit ut Decretum super eadem mira sanatione appararetur.<br />

Quod cum rite est factum, accitis ad Se hodierna die Cardinali<br />

Praefecto necnon Causae Ponente meque Antistite a Secretis Congre­<br />

gationis ceterisque de more convocandis, eisque astantibus, Beatissi­<br />

mus Pater pronunciavit : Constare de miraculo, Beata Magdalena<br />

Marchionissa de Canossa intercedente, a Deo patrato, scilicet de<br />

rapida, perfecta ac stabili sanatione Antoniae Sudati ab unveitide exu­<br />

dativa acuta.<br />

Hoc autem Decretum in vulgus edi et in acta Congregationis pro<br />

Causis Sanctorum referri iussit.<br />

Datum Romae, die 11 Decembris Anno Mariali 1987.<br />

L. © S.<br />

PETRUS Card. P AGAZZINI, Praefectus<br />

© Traianus Crisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis<br />

IV<br />

FLORENTINA SEU PISTORIEN.<br />

Canonizationis Ven. Servae Dei Mariae Margaritae (in saec. : Mariae Annae<br />

Caiani), fundatricis Instituti III Ordinis Franciscalis Minimarum a<br />

S. Corde.<br />

SUPER DUBIO<br />

An constet de miraculo, in casu et ad effectum de quo agitur.<br />

Serva Dei Maria Margarita Caiani ortum habuit ad Caianum in<br />

dioecesi Pistoriensi, die 2 mensis Novembris anno 1863. Institutum<br />

condidit Sororum Franciscanum Minimarum a S. Corde, iuventuti in­<br />

stituendae aegrotisque opitulandis destinatum. Eam heroicum atti­<br />

gisse virtutum christianarum gradum Summus Pontifex Ioannes Pau­<br />

lus II die 5 Iunii a. 1986 edixit.<br />

Ut autem Venerabilis Famula Dei honoribus cumularetur Bea­<br />

torum Caelitum, Causae actores miram, quae asserebatur, sanationem,<br />

eadem apud Deum intercedente, Apostolicae Sedi ad cognoscendum<br />

exhibuerunt. Exposuerunt nempe iidem actores dominam Alicem Poli,<br />

annos natam quadraginta et sex, cum edita fuisset a medicis progno­<br />

sis infausta tum quoad valetudinem tum quoad vitam, invocato no-


Congregatio pro Causis Sanctorum 349<br />

mine caelestique eiusdem Venerabilis auxilio, convaluisse rapide, per­<br />

fecte ac stabiliter a morbo tuberculari cum limphomate et ptritonitide<br />

diffusa indolis fibroadesivae et cum syndromate subocclusivo intesti­<br />

nali; idque evenisse mense Novembris anno 1946, in nosocomio loci<br />

cui nomen Viareggio.<br />

Super hac mira sanatione conditus est annis 1976-1978, apud<br />

Curiam ecclesiasticam Lucensem, Processus Cognitionalis, Romamque<br />

est transmissus, deque eius iuridica forma et vi decretum prodiit, die<br />

7 Martii anno 1986, Congregationis pro Causis Sanctorum. Consilium<br />

autem Medicum penes eandem Congregationem constitutum pro sua<br />

competentia, die 16 mensis Iunii a. 1987, disceptavit circa naturam<br />

eiusdem sanationis, edixitque eandem scientiae praeceptis explicari<br />

quoad modum non posse. Habita est postmodum disceptatio, die 11<br />

mensis Decembris anno 1987, in Congressu Peculiari Consultorum<br />

theologorum, moderatore Rev.mo Domino Antonio Petti, Fidei Pro­<br />

motore Generali; et postea, die 2 Februarii anni huius 1988, in Con­<br />

gregatione Ordinaria, ponente Em.mo Domino Iosepho Caprio. Et<br />

utraque in congressione, proposito dubio num de miraculo constaret<br />

necne cunctis votis responsum est datum affirmativum.<br />

Facta de hisce omnibus rebus per subscriptum Cardinalem Prae­<br />

fectum Summo Pontifici Ioanni Paulo II plena et fideli relatione, Sanc­<br />

titas Sua vota Congregationis pro Causis Sanctorum excipiens rata­<br />

que habens, mandavit ut super relata sanatione divinitus effecta De­<br />

cretum de more appararetur.<br />

Quod cum rite factum est, accitis hodierna die Cardinalibus in­<br />

frascripto necnon Causae ponente meque Antistite Congregationis<br />

pro Causis Sanctorum a secretis ceterisque convocari solitis, eisque<br />

astantibus, Beatissimus Pater edixit : Constare de miraculo, Venerabili<br />

Maria Margarita Caiani intercedente, a Deo patrato, videlicet de rapida,<br />

perfecta stabilique sanatione dominae Alicis Poli a morbo tuberculari<br />

cum limphomate et peritonitide indolis fibroadesivae et cum syndromate<br />

subocclcsivo intestinali.<br />

Hoc autem Decretum in vulgus edi et in acta Congregationis pro<br />

Causis Sanctorum referri iussit.<br />

Datum Romae, die 8 mensis Februarii, Anno Mariali 1988.<br />

L. © S.<br />

PETRUS Card. PALAZZINI, Praefectus<br />

© Traianus Crisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis


350 Acta Apostolicae Sedfs - Commentarium Officiale<br />

V<br />

ROMANA SEU SABINEN.<br />

Canonizationis Ven. Servi Dei Bernardi Mariae a Iesu (in saeculo:<br />

Caesaris Silvestrelli), Sacerdotis professi Congregationis Passionis Iesu<br />

Christi.<br />

SUPER DUBIO<br />

An constet de miraculo, in casu et ad effectum de quo agitur.<br />

Venerabilis Servus Dei Bernardus Maria a Iesu Romae nobili<br />

familia Silvestrelli die 7 mensis Novembris anno 1831 natus est eodemque<br />

die baptizatus in vicina Basilica Sanctae Mariae supra Minervam<br />

et Caesar est appellatus. A praeceptoribus privatis institutus<br />

est ac deinde in Collegio Romano Patrum Societatis Iesu. Cognita<br />

Congregatione Passionis Iesu Christi, Sanctum Paulum a Cruce sequi<br />

statuit. Postquam frustra est primo id facere conatus, ordinatione sacerdotali<br />

accepta die 22 mensis Decembris anno 1855, noviciatum ingressus<br />

est loci Morrovalle in Piceno, ubi plures menses comitem habuit<br />

futurum Sanctum Gabrielem a Virgine Perdolente. Facta professione<br />

religiosa die 27 Aprilis anno 1857, statim est ei munus docendi<br />

delegatum et clericis Congregationis moderandi, ac deinceps variis internis<br />

muneribus est functus, vel supremo Praepositi Generalis. Ab<br />

anno 1878 semel atque iterum Congregationem fere 24 annos rexit,<br />

quam extra Italiam dilatavit, adeo ut « alter Fundator » haberetur,<br />

post quodlibet officium abdicatum anno 1907, Papa Sanctus Pius X<br />

voluit ei titulum servare Generalis ad honorem. Reversus ad usitatiorem<br />

vitam communem in recessum oppiduli Moricone in Sabina, est<br />

ibi mortuus die 9 mensis Decembris anno 1911, fama sanctitatis ornatus,<br />

quae crevit in dies, fidelibus eius reliquias venerantibus, in ecclesia<br />

recessus eiusdem loci positas.<br />

Processibus Ordinariis actis annis 1932-1935 et introducta Causa<br />

die 13 mensis Februarii a. 1942, instructi sunt Processus Apostolici<br />

annis 1943-1948. Iuris praescriptionibus peractis, Summus Pontifex<br />

Paulus VI die 18 mensis Octobris anno 1973 Decretum promulgari<br />

iussit de virtutibus Servi Dei heroum more exercitis.<br />

Causae Actores, ut Venerabilis Beatificationem obtinerent, Apostolicae<br />

Sedi exhibuerunt sanationem eiusdem Venerabilis precationi<br />

tributam, super qua tum in Processibus Ordinariis tum in Apostolicis<br />

testimonia collecta sunt, opportunis instrumentis additis. Eorundem<br />

Processuum auctoritas Decreto agnita est Sacrae id temporis Rituum<br />

Congregationis, die 7 mensis Maii a. 1951 prodito.


Congregatio pro Causis Sanctorum 351<br />

Agitur de sanatione prodigiosa domini Iosephi Girardi Nerolani<br />

(Nerola est oppidum in provincia Romana situm), quae facta est anno<br />

1932, cum is duodeseptuaginta erat annorum. Gravi corporis affectione<br />

correptus, anatomica ratione implicata et extensa, in latere abdominjs<br />

dextro, et in condicionem atropham praeterminalem deductus,<br />

aegrotus convalescere coepit, invocato Venerabili Bernardo Maria<br />

et in potu sumpta parva eius reliquia, et brevi perfectam est adeptus<br />

sanitatem, adeo ut potuerit adire ad Servi Dei sepulchrum, ut gratias<br />

ageret ei, qui se deprecatorem praebuêrat pro eius periculo. Alios<br />

novem vixit annos, et ob causas mortuus est ab affectione diversas,<br />

miraculose sanata.<br />

Iuris ordine deinde servato, haec sanatio est a Consilio Medicorum<br />

Congregationis pro Causis Sanctorum exquisita in sessione die 27<br />

mensis Maii anni 1987 habita, et maxima Medicorum pars arbitrati<br />

sunt summam sanationis explicari non posse solum secundum naturam.<br />

Dein disceptatio theologica est secuta, primum in Congressu Peculiari<br />

Consultorum Theologorum, moderatore Rev.mo D.no Antonio<br />

Petti, Fidei Promotore Generali, die 17 mensis Novembris acto eodem<br />

anno; postea, die 19 Ianuarii a. 1988, in Congregatione Ordinaria<br />

Cardinalium et Episcoporum, Ponente Em.mo ac Rev.mo Cardinali<br />

Iosepho Caprio. Et proposito dubio num constaret de miraculo in<br />

casu et ad effectum de quo agitur, in utraque congressione, nempe et<br />

Consultorum et Cardianlium, suffragia affirmativa fuerunt.<br />

Quibus de rebus certior factus per subscriptum Cardinalem Praefectum,<br />

Summus Pontifex Ioannes Paulus II, vota Congregationis pro<br />

Causis Sanctorum excipiens et confirmans, praecepit ut Decretum<br />

super mira eaem sanatione rite appararetur.<br />

Quod cum esset factum, accitis hodierna die, Cardinalibus infrascripto<br />

Praefecto atque Causae Ponente meque Antistite a Secretis<br />

Congregationis ceterisque de more convocandis, eisque astantibus, Beatissimus<br />

Pater edixit : Constare de miraculo a Deo patrato, intercedente<br />

Venerabili Servo Dei Bernardo Maria a Iesu (in saeculo: Caesare<br />

Silvestrelli), videlicet de rapida, perfecta stabilique sanatione<br />

domini Iosephi Girardi a gravi morbo, anatomice complexo et extenso,<br />

dexteri lateris abdominalis, necnon a statu atrophico praeter minali.<br />

Datum Romae, die 8 Februarii, Anno Mariali 1988.<br />

L. © S.<br />

PETRUS Card. PALAZZINI, Praefectus<br />

© Traianus Crisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis


352 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

DIARIUM ROMANAE CURIAE<br />

Il Santo Padre Giovanni Paolo II ha ricevuto in Udienza:<br />

Lunedì, 15 Febbraio 1988, S. E. il Signor MARCELINO OREJA<br />

AGUIRRE, Segretario generale del Consiglio d'Europa.<br />

Giovedì, 18 Febbraio 1988, S. E. il Signor ELHDJ HASSAN<br />

GOULED APTIDON, Presidente della Repubblica di Gibuti.<br />

Sabato, 20 Febbraio 1988, l'On. ROBERT MARTÍNEZ, Gover­<br />

natore dello Stato della Florida negli Stati Uniti d'America.<br />

SEGRETERIA DI STATO<br />

NOMINE<br />

Con Biglietto della Segreteria di Stato il Santo Padre Giovanni Paolo II<br />

ha nominato :<br />

21 febbraio 1988. Mons. Nikolaus Wyrwoll, Consultore del Segretariato per<br />

V Unione dei Cristiani.<br />

22 » » P. José Montero Castañon, 0. P., Sottosegretario del Segretariato<br />

per i non credenti.<br />

NECROLOGIO<br />

3 febbraio 1988. Mons. William R. Field, Vescovo emerito di Ondo<br />

(Nigeria).<br />

4 » » Mons. Filippo Aglialoro, Vescovo titolare di Germa di<br />

Ol<br />

Galazia.<br />

» » Mons. Frederic A. Donaghy, Vescovo emerito di Wuchow<br />

(Cina).<br />

20 » » Mons. Alfredo Vozzi, Arcivescovo emerito di Amalfi-Cava<br />

(Italia).<br />

» » Mons. Dominique Nguyên Van <strong>La</strong>ng, Vescovo di Xuân Lôc<br />

(Vietnam).<br />

23 » » Mons. Marcel Daubechies, Vescovo emerito di Kasama<br />

(Zambia).<br />

2 marzo Mons. Jan Pietraszko, Vescovo tit. di Torreblanda.<br />

» » Mons. Maurus Libaba, Vescovo di Lindi {Tanzania).<br />

co


An. et rol. LXXX 11 Aprilis 1988 N. 4<br />

ACTA APOSTOLICAE SEDIS<br />

COMMENTARIUM OFFICIALE<br />

Directio: Palazzo Apostolico - Qttà del Vaticano — Administratio: Libreria Editrice Vaticana<br />

ACTA IOANNIS PAULI PP. II<br />

CONSTITUTIONES APOSTOLICAE<br />

I<br />

ARIARIENSIS<br />

Praefectura Apostolica Ariariensis, in Columbiana Republica, ad gradum<br />

attollitur Vicariatus Apostolici.<br />

IOANNES PAULUS EPISCOPUS<br />

SERVUS SERVORUM DEI<br />

AD PERPETUAM REI MEMORIAM<br />

Ad universas orbis Ecclesias omnem Nostram conferentes curam,<br />

interdum nonnulla disponere solemus quae scimus spiritali communi­<br />

tatum singularum bono esse profutura. Ubi igitur cognovimus Praefec­<br />

turam Apostolicam Ariariensem, in Columbiana Republica, propter<br />

Societatis S. Francisci Salesii sodalium sollertem operam, fidelium<br />

copia reique catholicae florere incremento, venisse tempus existima­<br />

vimus ad Vicariatus Apostolici gradum memoratae Praefecturae pro­<br />

vehendae, iisdem retentis finibus eodemque nomine. Itaque Venerabilium<br />

Fratrum Nostrorum S. R. E. Cardinalium Congregationi pro Gentium<br />

Evangelizatione seu de Propaganda Fide praepositorum comprobantes<br />

sententiam, ex Nostrae profecto potestatis Apostolicae plenitudine,<br />

Praefecturam Apostolicam Ariariensem ad dignitatem evehimus Vica­<br />

riatus Apostolici, eodem nomine appellandi, iuribus officiisque inpositis<br />

quae secundum codicis iuris canonici leges ad hunc pertinent gradum<br />

24 - A. A. S.


354 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Nihil tandem addere volumus nisi ut caelestem adprecamur Satorem ut<br />

salutaris haec ubertas in dies magis magisque increscat, viribus auctis<br />

opibusque omnium. Ipse enim iam praemonuit centuplum fructum pro­<br />

latum iri ex eo semine quod in bonam cecidisset terram.<br />

Datum Romae, apud S. Petrum, die tertio mensis Octobris, anno<br />

Domini millesimo nongentesimo octogesimo septimo, Pontificatus No­<br />

stri nono.<br />

© AUGUSTINUS Card. CASAROLI © BERNARDINUS Card. GANTIN<br />

a publicis Ecclesiae negotiis Congr. pro Episcopis Praef.<br />

Loco fft Plumbi<br />

In Secret. Status tab., n. 210.515.<br />

Angelus <strong>La</strong>nzoni, Proton. Apost.<br />

Antoninus Macculi, Proton. Apost. s. n.<br />

II<br />

MVANZAËNSIS<br />

Ecclesia Mvanzaënsis evehitur ad dignitatem archidioecesis Metropolitanae<br />

eodemque nomine nova conditur provincia ecclesiastica.<br />

IOANNES PAULUS EPISCOPUS<br />

SERVUS SERVORUM DEI<br />

AD PERPETUAM REI MEMORIAM<br />

Universae Ecclesiae pro Nostro munere prospicientes, necnon su­<br />

premam quam in eadem habemus potestatem exercentes, libenter con­<br />

silia confirmamus ac tuemur, unde Christifideles aliquam utilitatem<br />

capere possint. Cum igitur, auditis quorum interest votis, Congregatio<br />

pro Gentium Evangelizatione seu de Propaganda Fide, modo censuerit<br />

novam in Tanzania instituendam esse provinciam ecclesiasticam nomine<br />

Mvanzaënsem, quae cognomini dehinc archidioecesi Metropolitanae iure<br />

subsit, de memoratae Congregationis sententia ad Nos hodie relata,<br />

quam ratam habemus, deque potestate Nostra Apostolica hisce Lit­<br />

teris haec, quae sequuntur, statuimus atque iubemus. Dioecesim Mvan­<br />

zaënsem evehimus ad gradum archidioecesis Metropolitanae novamque


Acta Ioannis Pauli Pp. II 355<br />

eodem nomine provinciam ecclesiasticam condimus, quae constet tum<br />

eiusmodi metropolitana Ecclesia tum sedibus posthac ei suffraganeis<br />

Bukobaènsi, Geitaènsi, Musomensi, Rulengensi et Shinyangaënsi. Uno<br />

eodemque tempore Venerabilem Fratrem Antonium Mayala, hactenus<br />

Episcopum Musomensem, alteris quidem Apostolicis Litteris Nostris<br />

nominamus Archiepiscopum et Metropolitam Ecclesiae Mvanzaënsis,<br />

ita videlicet ut et ipse iuribus exornetur et privilegiis, quibus ceteri<br />

eiusdem ordinis praesules ac Pastores fruuntur, necnon officiis et<br />

oneribus eorum propriis adstringatur. Quae hic statuimus, ea ad<br />

effectum adducatnur. Has denique Apostolicas Litteras nunc et in<br />

posterum ratas esse volumus, contrariis non obstantibus.<br />

Datum Romae, apud S. Petrum, die duodevicesimo mensis Novem­<br />

bris, anno Domini millesimo nongentesimo octogesimo septimo, Ponti­<br />

ficatus Nostri decimo.<br />

& AUGUSTINUS Card. CASAROLI © BERNARDINUS Card, GANTIN<br />

a publicis Ecclesiae negotiis Congr. pro Episcopis Praef.<br />

Loco © Plumbi<br />

In Secret. Status tab., n. 212.332.<br />

III<br />

CHALATENANGENSIS<br />

Eugenius Sevi, Proton. Apost.<br />

Marcellus Rossetti, Proton. Apost.<br />

Sancti Salvatoris in America in Civitate nova dioecesis conditur Chalate-<br />

nangensis appellanda.<br />

IOANNES PAULUS EPISCOPUS<br />

SERVUS SERVORUM DEI<br />

AD PERPETUAM REI MEMORIAM<br />

Qui perinde ac Petrus ipsi Nos Universae regimini Ecclesiae atque<br />

gubernationi praepositi sumus, nulli quidem aut diligentiae aut labori<br />

aut sollicitudini parcimus ut cuncti christiani orbis aptas statuamus<br />

sedes. Quocirca, cum Venerabilis Frater Arturus Rivera Damas, S. Sal­<br />

vatoris in America Archiepiscopus, Conferentiae episcopalis perspectis


356 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

consiliis, instanter petierit divisa sua circumscriptione nova excitare-<br />

tur dioecesis, exstante favorabili voto Venerabilis Fratris Francisci de<br />

Nittis, Archiepiscopi titulo Tunetensis atque in Civitate Salvatoriana<br />

Apostolici Nuntii, ex sententia Venerabilium Fratrum Nostrorum<br />

S. R. E. Cardinalium Congregationi pro Episcopis praepositorum, apo­<br />

stolica Nostra usi potestate, haec quae sequuntur decernimus. Ab archi­<br />

dioecesi S. Salvatoris in America separamus territorium civilis provin­<br />

ciae seu « departamento » vulgari sermone Chalatenango appellatum ;<br />

ex quo seiuncto territorio novam condimus dioecesim Chalatenangensem<br />

appellandam, cuius scilicet fines iidem erunt atque civilis provinciae seu<br />

(( departamento ». Novae dioecesis sedem in urbe Chalatenango collo­<br />

camus, templumque ibidem situm, S. Ioanni Baptistae dicatum ad gra­<br />

dum dignitatisque Ecclesiae Cathedralis evehimus, cum iustis iuribus<br />

atque honoribus. Noviter condita dioecesis erit insuper suffraganea Ec­<br />

clesiae metropolitanae Sancti Salvatoris in America, ad iuris normam.<br />

Mensam episcopalem constituent Curiae emolumenta, fidelium colla­<br />

tiones, pars bonorum quae novae dioecesi provenient e divisis bonis ar­<br />

chidioecesis Sancti Salvatoris in America, ad normam canonis 122 C.I.C.<br />

Item quam primum Collegium Consultorum deligatur qui validum<br />

Pastori afferant adiumentum. Ad sacrorum alumnorum institutionem<br />

quod attinet, serventur praescripta iuris communis, prae oculis habitis<br />

normis Decreti Concilii Vaticani II « Optatam totius » atque normis a<br />

Congregatione pro Institutione catholica statutis. Selecti seminarii<br />

alumni necnon sacerdotes in variis disciplinis erudiendi Romam mit­<br />

tantur ad Pontificium Collegium Pium <strong>La</strong>tinum Americanum. Quoad<br />

novae dioecesis regimen, bonorum ecclesiasticorum administrationem,<br />

Administratoris dioecesani, sede vacante, electionem, fidelium iura offi­<br />

ciaque, quae sacri canones praescribunt adamussim serventur. Simul<br />

autem ac novae dioecesis Chalatenangensis constitutio ad effectum de­<br />

ducta erit, eo ipso sacerdotes Ecclesiae illi habeantur adscripti in cuius<br />

territorio beneficium vel officium ecclesiasticum exsequuntur ; ceteri vero<br />

sacerdotes, clerici, atque seminarii tirones, ei in cuius territorio legi­<br />

timum habeant domicilium. Documenta vero omnia actaque quae ad<br />

conditam pertinent dioecesim, ad eius Curiam episcopalem mittan­<br />

tur, ibique custodiantur in tabulario rerum religiosarum. Ad ea de­<br />

nique perficienda quae per has iussimus litteras, Venerabilem Fratrem<br />

Franciscum De Nittis legamus, factis facultatibus necessariis et op­<br />

portunis etiam subdelegandi quemvis virum, modo sit in ecclesiastica<br />

dignitate constitutus. Re autem ad exitum adducta, documenta confi-


Acta Ioannis Pauli Pp. II 357<br />

ciantur atque sincerum exemplum ad Congregationem pro Episcopis<br />

diligenter mittatur. Contrariis nihil obstantibus.<br />

Datum Romae, apud S. Petrum, die tricesimo mensis Decembris,<br />

anno Domini millesimo nongentesimo octogesimo septimo, Pontificatus<br />

Nostri decimo.<br />

© AUGUSTINUS Card. CASAROLI © BERNARDINUS Card. G ANTIN<br />

a publicis Ecclesiae negotiis Congr. pro Episcopis Praef.<br />

Loco © Plumbi<br />

In Secret. Status tab., n. 210.755.<br />

iv<br />

LEXINGTONENSIS<br />

Eugenius Sevi, Proton. Apost.<br />

Marcellus Rossetti, Proton. Apost.<br />

In Civitatibus Foederatis Americae Septemtrionali nova conditur dioe­<br />

cesis Lexingtonensis appellata.<br />

IOANNES PAULUS EPISCOPUS<br />

SERVUS SERVORUM DEI<br />

AD PERPETUAM REI MEMORIAM<br />

Kentukianae ecclesiae prosperitas in America Septentrionali tanta<br />

est nuperius a pastoribus ipsis sacris christifidelibusque, Deo opitu­<br />

lante, effecta tantaque cum gaudio animique solacio ab omnibus etiam<br />

animadversa ut tres diu iam inibi florentes dioeceses earumque struc­<br />

turae haud amplius sufficere videantur ad congruenter sic auctis pro­<br />

spiciendum necessitatibus pastoralibus singularum paroeciarum atque<br />

communitatum et postulatis simul firmioris in posteros annos regi­<br />

minis. Quam felicem omnino at difficilem eodem tempore condicionem<br />

rerum cum Venerabiles Fratres, Thomas Kelly Archiepiscopus Ludo-<br />

vicopolitanus ac Villelmus Hughes Episcopus Covingtonensis, pridem<br />

suis agnovissent in locis et gregibus ipsis, gravibus captis una cum<br />

Conferentia Episcoporum Civitatum Foederatarum Americae Septen­<br />

trionalis consiliis, fidenter huic suaserunt Apostolicae Sedi ut quarta<br />

iam eodem in statu excitaretur ecclesiastica dicio idque opus quam<br />

primum ut perficeretur motis precibus petiverunt. Quandoquidem<br />

Nobis usquequaque probatur causa huius finium commutationis et certa<br />

eiusdem consilii opportunitas demonstratur, prompta igitur voluntate<br />

iudicium ea de re secundum et propensum accipimus Venerabilis Fra­<br />

tris Pii <strong>La</strong>ghi, Archiepiscopi titulo Maurianensis inque Foederatis


358 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Civitatibus Americae Septemtrionalis Pro-Nuntii Apostolici, necnon<br />

vota incepto faventia Venerabilium Fratrum Nostrorum S. R. E. Car­<br />

dinalium quorum negotia est pertractare Congregationis pro Episcopis,<br />

ac suppleto quantum opus est eorum consensu, quorum vere interest<br />

vel quovis nomine interesse existimatur, pro apostolicae potestatis<br />

Nostrae plenitudine haec singula decernimus fierique iubemus quae<br />

nominatim recensentur continuo. A finibus archidioecesis Ludovico-<br />

politanae comitatus segregari volumus quibus vulgaria sunt haec no­<br />

mina : Anderson, Boyle, Lincoln, McCreary, Mercer, Pulaski, Wayne ;<br />

similiterque a dicione separamus Covingtonensi civilia loca suis sic<br />

appellationibus designata: Bath, Bell, Bourbon, Boyd, Breathitt,<br />

Carter, Clark, Clay, Elliott, Estill, Fayette, Floyd, Franklin, Garrard,<br />

Greenup, Harlan, Jackson, Jessimine, Johnson, Knot, Knox, <strong>La</strong>urel,<br />

<strong>La</strong>wrence, Lee, Leslie, Letcher, Madison, Magoffìn, Martin, Manifee,<br />

Montgomery, Morgan, Nicholas, Owsdey, Perry Pike, Powell, Rock-<br />

castle, Rowan, Scott, Whitley, Wolfe, Woodford. Quibus de ita seiunc­<br />

tis in unumque conglobatis locis novam ex integro condimus dioecesim<br />

posthac videlicet Lexingtonensem vocitandam et gubernandam iisdem<br />

prorsus definitam finibus quibus praedicti civiles comitatus simul<br />

sumpti circumscribuntur. <strong>Sede</strong>m vero huius dicionis novellae ipsa<br />

collocamus in urbe vulgari vocis « Lexington » quam proin ad episco­<br />

palis civitatis evehimus dignitatem. Episcopi dein cathedram sacra<br />

defigi volumus in aede Deo ad honorem Christi Regis dedicata memo­<br />

ratam intra urbem quae ad Cathedralis templi Lexingtonensis litur­<br />

gicum gradum attollitur atque honorem, cui deinceps universa con­<br />

venient insignia privilegia iura quibus reliquae per orbem fruuntur<br />

cathedrales ecclesiae. Eandem praeterea dioecesim Lexingtonensem<br />

suffraganeam subdimus archidioecesi ipsi Ludovicopolitanae eiusque pro<br />

tempore Antistitem metropolitico aequaliter subicimus iuri archiepi­<br />

scopi Ludovicopolitani. Mensam porro novae dioecesis episcopalem<br />

cumulabunt exornabuntque tum Curiae certa postmodum emolumenta,<br />

liberales fidelium oblationes ac portio ei obtingens ex partitione, ad<br />

normam canonis 122 Codicis Iuris Canonici peragenda, bonorum nempe<br />

quae adhuc episcopalem ad mensam archidioecesis Ludovicopolitanae<br />

necnon dioecesis Covingtonensis pertinuerunt. Episcopum autem pro<br />

tempore Lexingtonensem iuribus cunctis augemus et privilegiis, quin<br />

immo et honoribus, quibus reliqui, alibi gentium dioecesani Antistites<br />

pollent, atqui officiis illum pariter obstringimus et oneribus obligationum<br />

quibus ceteri locorum tenentur Ordinarii. Ne vero ullum Pastori sic


Acta Ioannis Pauli Pp. II 359<br />

constitutae hodie dicionis desit validum a principio adiumentum in<br />

cotidiana rerum gubernatione, illic constituendum censemus Collegium<br />

Consultorum ex regula iuris. De candidatis autem ad sacerdotium eo­<br />

rumque institutione servabuntur perquam religiose tam praescripta iuris<br />

communis quam mandata Decreti Concilii Vaticani Secundi cui titulus<br />

« Optatam totius » atque etiam normae a Congregatione pro Institutione<br />

Catholica his de rebus editae. Cum primum novae dioecesis constitutio<br />

suum rite ad effectum erit deducta, eo ipso tempore factoque sacerdotes<br />

eidem illi Ecclesiae adscripti erunt habendi cuius in finibus ecclesiasti­<br />

cum detinent officium ; reliqui autem omnes presbyteri clerici semina-<br />

riique alumni manebunt vel incardinabuntur illi dicioni ubi legitimum<br />

habent domicilium. Omnia insuper documenta publicaque acta novam<br />

hanc dioecesim eiusdemque clerum fideles ac res respicientia temporales<br />

mandamus ut a Curia episcopali simul archidioecesis Ludovicopolitanae<br />

simul dioecesis Covingtonensis admodum diligenter ad Curiam trans­<br />

ferantur Lexingtonensem ut in tabulario tempestive instruendo istic<br />

adserventur. Denique tandem Venerabilem Fratrem commemoratum<br />

superius Pium <strong>La</strong>ghi aut, ipso forte a sede absente, negotiorum Apo­<br />

stolicae Sedis in Foederatis Americae Septentrionalis Civitatibus cura­<br />

torem destinamus haec ad perficienda plane mandata praeceptaque no­<br />

stra, necessarias cui et opportunas tribuimus facultates etiam subdele­<br />

gandi, ad effectum de quo hic agitur, alium quemlibet virum ecclesia­<br />

stica in dignitate constitutum, onere tamen addito ad Congregationem<br />

pro Episcopis, cum primum licuerit, verum exemplar perferendi ipsius<br />

actus peractae iam exsecutionis consiliorum Nostrorum. Has pastremo<br />

Litteras Apostolicas, quas tanta cum spe exspectationeque rerum dein­<br />

ceps praeclararum in Kentukiana regione quattuor iam instructa dioe­<br />

cesibus expediendas curamus sub plumbo, tam nunc quam postea vali­<br />

das esse ratasque volumus, contrariis quibuslibet rebus neutiquam obsi­<br />

stentibus.<br />

Datum Romae, apud S. Petrum, die quarto decimo mensis Ianuarii,<br />

anno Domini millesimo nongentesimo octogesimo octavo, Pontificatus<br />

Nostri decimo.<br />

© AUGUSTINUS Card. CASAROLI © BERNARDINUS Card. GANTIN<br />

a publicis Ecclesiae negotiis Congr. pro Episcopis Praef.<br />

Loco £g Plumbi<br />

In Secret. Status tab., n. 212.<strong>80</strong>4.<br />

Marcellus Rossetti, Proton. Apost.<br />

Angelus <strong>La</strong>nzoni, Proton. Apost.


360 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

LITTERAE APOSTOLICAE<br />

I<br />

Venerabilibus Famulis Dei Mariae Pilar a Sancto Francisco Borgia dua-<br />

busque ex eadem Religiosa Familia sociis Beatorum martyrum honores<br />

decernuntur.<br />

IOANNES PAULUS PP. II<br />

Ad perpetuam rei memoriam. — « Si mundus vos odit, scitote quia<br />

me priorem vobis odio habuit. Si de mundo essetis, mundus quod<br />

suum est diligeret ; quia vero de mundo non estis, sed ego elegi vos<br />

de mundo, propterea odit vos mundus » (Io 15, 18-19). Ita non numquam<br />

in Christi discipulos saevit odium et exarsit, ut et eorum mortis causa<br />

id fuerit. Id ipsum accidit haud ita pridem Famulis Dei Mariae Pilar<br />

a Sancto Francisco Borgia, Mariae Angeli a Sancto Iosepho et There­<br />

siae a Iesu Infante, quae, ardenti incensae caritate magnaque actae<br />

studio divinum Magistram per omnia imitandi, suum libenter sangui­<br />

nem effuderunt, ut regnum eius confirmèrent in mundo, ubi Maius<br />

dominari videretur. Cuiusmodi in Deum fidelitatis amorisque testi­<br />

monium illae quidem iam dudum paraverant, quod statuissent se<br />

Dominum secuturas, quocumque ducerentur. Ita igitur effectum est,<br />

tenebris crassescentibus eisque male manantibus, ut mortem ne time-<br />

rent; conficiebant enim suum sacrificium cum Christi immolatione so­<br />

ciatum et gloriae Deo et spiritali magno emolumento Ecclesiae fore,<br />

probe profecto scientes praeclara verba: K Nisi granum frumenti...<br />

mortuum fuerit, si ... mortuum fuerit, multum fructum affert»<br />

(Io 12, 24). Singulae eae ipsae, seu tres Carmelitae Discalceatae, quae<br />

ad Guadalaiarense pertinebant monasterium Sancti Iosephi in Hispa­<br />

nia, modestae erant atque humiles, mites ac debiles, negotiis tempora­<br />

libus suaeque Civitatis rebus socialibus prorsus alienae, uni Deo ora­<br />

tione et caelestium cogitatione deditae. Neminem laeserunt umquam,<br />

quin etiam operam dabant, ut omnibus adiumento essent diem ac<br />

noctem; perpetuumque sacrificium laudis in solitudine silentioque Deo<br />

offerebant, necnon copiosos sanctitatis fructus ferebant, pacis causa<br />

atque salutis. Quod tamen eis erat ornamento et gloriae, id criminis<br />

loco putatum est, quodque cuilibet tum admirationis tum grati animi


Acta Ioannis Pauli Pp. II 361<br />

sensus excitare debuit, id contra causa exstitit, cur eae vexarentur. Una<br />

enim causa, ob quam tam turpiter crudeliterque interfectae sunt, in hoc<br />

erat : ipsae erant Christi sponsae selectaeque partes Ecclesiae necnon<br />

vivae imagines supernarum rerum aeternarum. Trium Religiosarum<br />

holocaustum tum consummatum est, cum (annis MCMXXXVI-MCMXXXVII)<br />

belli civilis incendio Hispania conflagrabat, tum scilicet cum illic Ec­<br />

clesiae hostes, omnem iustitiam destruentes necnon libertatem vitamque<br />

subruentes, terrorem Christifidelibus inferebant ac mortem. Nihilo mi­<br />

nus pax in Carmelo erat Guadalaiarensi, ubi re vera caritatis arbor<br />

haud deflorescens perennes ferebat fructus christianarum virtutum,<br />

veniae et impetrationis et paenitentiae. Moniales interea, cum consciae<br />

essent se admodum laboriose vivere, animo vel maiore nutibus servie-<br />

bant divinis, promptaeque etiam erant ad acerbum emetiendum Cal­<br />

variae iter ad suamque fidem coram omnibus testandam. Suis ornatis<br />

lampadibus Sponsum exspectabant (cf. Mt 25, 10), ut, cum primum<br />

vocatae essent, intrarent in Regnum eius. Neque diu fuit exspectandum,<br />

quia vox Sponsi dulcissima ab eis audita est dicentis : (( Venite,<br />

possidete paratum vobis Regnum a constitutione mundi» (Mt 25, 34).<br />

Secreto eousque vixerant quidem, at mors, quam heroum in modum<br />

passae sunt pro Christi nomine, effecit ut notae in omnibus terrae regio­<br />

nibus haberentur gloriaque dignae ac immortali memoria. Ad immensam<br />

nunc pertinent eorum multitudinem « qui laverunt stolas suas et deal­<br />

baverunt eas in sanguine Agno » et ante thronum Dei « clamant voce<br />

magna dicentes : — Salus Dei nostro qui sedet super throno, et<br />

Agno —» (Ap 7, 10-14). Earum vita simplex a pueritia fuit ac pia.<br />

Soror Maria Pilar a Sancto Francisco Borgia, cui lacoba Martínez<br />

García saeculare erat nomen, Turiasone in provincia Caesaraugustana<br />

die XXX mensis Decembris nata est anno MDCOCLXXVII, Carmelum in­<br />

gressa est anno MDCCCXCVIII, sacraque deinde vota die xv mensis Octo-<br />

mris nuncupavit anno MDCCCIC. Assiduum ostendit studium cum in<br />

servandis Regulis, tum in officiis sibi creditis in sacrario explendis ad<br />

Totamque, laborans quoque ut spiritalia caelestiaque omnia redderet<br />

ob amorem Dei. Vivida eminebat fide ardentique in Eucharistiam pie­<br />

tate, eratque pariter cellae studiosissima ac taciti laboris. Artis acu<br />

pingendi perita erat suamque ad Communitatem fuit perutilis. Ad­<br />

stante periculo, aperte dixit se mori potius velle, quam impie quidquam<br />

in Dominum admittere, hisce tunc additis : (( Ad martyrium si perductae<br />

erimus, canentes ibimus, sicut nostrae Compendii martyres » ; postre-


362<br />

Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

mis diebus (proprieque die xxri mensis Iulii anno MCMXXXVI) se Deo<br />

pro Sororum salute et incolumitate hostiam devovit. Soror Maria<br />

Angeli a Sancto Iosepho, cui Marciana Valtierra Tordesillas saecu­<br />

lare nomen erat, « Getafe » in provincia Matritensi die vi mensis<br />

Martii nata est anno MCMV, Carmelum anno xxv aetatis suae est in­<br />

gressa, dieque xxi mensis Ianuarii primum Deo se devovit ac tribus<br />

post annis vota nuncupavit perpetua. Cumque firmo vehementique<br />

animo ad perfecta, seu ad sanctitatem, contenderet, Regulam diligen­<br />

tissime servabat, intenta quidem ac sedula^ neque a parvis deficiens<br />

rebus; studio etiam speciali spiritum humilitatis et paupertatis et<br />

oboedientiae colebat, alacriterque Missiones adamabat. « Mi Deus,<br />

— ita scripserat —, vitam meam inter martyrii dolores accipite veluti<br />

mei erga vos amoris testimonium, sicut tot accepistis, qui, cum vos<br />

dilexissent, hac ipsa de causa perierunt ». Olim, cum lectionem audi-<br />

visset de martyrii praestantia, rem sic commentata est : « Quanta est<br />

eiusmodi fortuna ! Non hac tamen gratia sum digna ! Opertet eam<br />

assequar fidelis super parva ». Ea deinde nocte, quam dies mensis<br />

Iulii XXIV consecutus est anno MCMXXXVI, serva Dei exclamavit :<br />

(( Utinam simus martyres ! ». Soror Theresia a Iesu Infante, cui Eu­<br />

sebia García García nomen erat saeculare, in oppido (( Mochales »,<br />

quod ad provinciam pertinet Guadalaiarensem, die v mensis Martii<br />

nata est anno MCMIX, Carmelum anno xvi aetatis suae ingressa est,<br />

primumque Deo die vii mensis Novembris se devovit anno MCMXXVI,<br />

anno autem MCMXXX vota nuncupavit perpetua. Acriore praedita in­<br />

genio, secum ipsa certavit, in viaque sanctimoniae magnopere pro­<br />

fecit; in caritate colenda industriam specialem posuit, impigreque,<br />

ut coram Deo semper viveret, operam dabat. Cumque eius esset de<br />

Communitatis valetudine providere, pro tali idcirco munere Sorori­<br />

bus, quae aegrotarent, amanter assidebat ac delicate, gaudens quod in<br />

aegrotis Christo serviret. Patibilis erat artisque musicae sane perita.<br />

Pluribus tempestatibus, ita ut et aliae moniales, se aperte dixit san­<br />

guinem propter Christi triumphum fundere velle. Ita sese expedierant<br />

ad bibendum passionis calicem, quem singulae certo biberunt (cf. Me<br />

10, 38). Die XXII mensis Iulii anno MCMXXVI, ubi iam vesperaverat,<br />

omnes Carmelitae Sorores Monasterii Sancti Iosephi, saeculari more<br />

vestitae domicilium privatis in aedibus sibi praecavendi causa collo-<br />

caverunt. Biduo post, seu postmeridiano xxiv mensis Iulii die, quo<br />

Beatarum XVI Martyrum Carmelitarum Compendiensium liturgica


Acta Ioannis Pauli Pp. II 363<br />

memoria celebrabatur, nominatae tres Christi discipular, incumben-<br />

tis sibi martyrii insciae, sui itineris ad Calvariae locum postremas<br />

emeritae sunt partes ; tunc enim, cum per urbanam Guadalaiarae viam<br />

una simul percurrerent ad tutius petendum perfugium, inciderunt in<br />

seditiosorum militum manipulum, quaedamque ibi mulier aetatis non­<br />

dum adultae, quae ad eorum factionem pertinebat, ad socios conversa :<br />

« displodite, — clamavit —, quia moniales sunt illae ! ». Omni huma­<br />

nitate deposita, insediti sunt eas, primamque trium Sororum tor­<br />

mentis Mariam Angeli a Sancto Iosepho ceciderunt, quae, nullo verbo<br />

dicto, statim defecit. Deinde Soror Maria Pilar a Sancto Francisco<br />

Borgia ab iis vulnerata humi procubuit mussitans « vivat Rex Chri­<br />

stus ! » ; iterumque ab insecutoribus est caesa, sed tamen non inter­<br />

fecta. Ipsa ad vicinam pharmacopolam et ad valetudinarium delata<br />

est, turba concomitante atque clamante : « agitedum, morte afficite<br />

eam ! ». Corpus eius totum acceptis plagis confossum est, ita ut ea<br />

paulo post, suis ignoscens interfectoribus, pie ad Deum abierit. Po­<br />

strema victima Soror fuit Theresia a Iesu Infante, quae, cum eorum<br />

sórdidas repudiasset condiciones, ad hoc est ab illis sollicitata, ut<br />

« vivat communismus ! » exclamaret, at, cum contra (( vivat Rex Chri­<br />

stus ! » clamare coepisset, tunc ignivoma manuballista necaverunt eam.<br />

Servae Dei per angustam portam artamque viam (cf. Mt 7, 14) ad<br />

plenam pervenerunt mysterii paschalis participationem; cursus enim,<br />

quem ad comprehendendum bravium susceperant (cf. / Cor 9, 24),<br />

celeriter ad metam seu ad vitae fontes aquarum (cf. Ap 7, 17) contigit.<br />

Haec omnia tum populo Dei patebant, tum praesertim Carmelitarum<br />

Ordini, apud quem re statim tres illae moniales fidei martyres habitae<br />

sunt verae. Cumque martyrii cresceret fama, annis MCMLV-MCMLVIII<br />

informativo quem dicunt Processui Ordinario instruendo prius apud<br />

archiepiscopalem Curiam Toletanam, deinde apud episcopalem Se-<br />

guntinam-Guadalaiarensem data est opera. Die xiv mensis Februa­<br />

rii anno MCMLXII Decretum super scriptis, quae iisdem tribueban­<br />

tur Servis Dei, editum est, annoque MCMLXXX edita sunt Decreta<br />

super non cultu et super Ordinarii Procesuss validitate. Felici<br />

autem exitu posthac cum in Peculiari Congressu Theologorum Con­<br />

sultorum die XII mensis Novembris anno MCMLXXX v, tum in Ordina­<br />

rio Coetu Patrum Cardinalium et Episcoporum die xxi mensis Ianuarii<br />

anno MCMLXXXVI peracta est recognitio de coniecto earumdem So­<br />

rorum martyrio, Nostroque denique Decreto die xx mensis Martii eo


364 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

ipso anno ediximus verum eas ac certum tulisse martyrium. Demum,<br />

die Beatificationis statuta, hodie mane Beatificatio acta est cum earum,<br />

tum Marcelli Spinola y Maestre et Emmanuelis Domingo y Sol; qua<br />

re hic in Basilica Petriana hanc formulam elocuti sumus inter Sacra :<br />

« Nos, vota fratrum nostrorum Iesus Pia Gandía, Episcopi Seguntini-<br />

Guadalaiarensis, Caroli Amigo Vallejo, Archiepiscopi Hispalensis,<br />

Richardi Mariae Caries Gordo, Episcopi Dertosensis, necnon pluri­<br />

morum aliorum Fratrum in Episcopatu, multorumque christifidelium<br />

explentes, de Congregationis pro Causis Sanctorum consulto, Aucto­<br />

ritate Nostra Apostolica facultatem facimus, ut Venerabiles Servi Dei<br />

Maria Pilar a Sancto Francisco Borgia, Maria Angeli a Sancto Iose­<br />

pho, Theresia a Iesu Infante et a Sancto Ioanne a Cruce, Marcellus<br />

Spinola y Maestre et Emmanuel Domingo y Sol,' Beatorum nomine in<br />

posterum appellentur, eorumque festum die ipsorum natali : Mariae<br />

Pilar a Sancto Francisco Borgia, Mariae Angeli a Sancto Iosepho, et<br />

Theresiae a Iesu Infante et a Sancto Ioanne a Cruce die vicesima<br />

quarta Iulii ; Marcelli Spinola y Maestre die decima nona Ianuarii ;<br />

Emmanuelis Domingo y Sol die vicesima quinta Ianuarii, in locis et<br />

modis iure statutis quotannis celebrari possit. In nomine Patris et<br />

Filii et Spiritus Sancti ». Qua sollemni quidem prolata sententia stu­<br />

diose sumus verbis item Nostris cuiusque Beati Beataeque caelitis per-<br />

texere tum vitae curriculum tum maxime sanctimoniae documenta iu­<br />

diciaque virtutum, unde digni sunt illi ab Ecclesia Matre habiti qui<br />

tam, excelsum obtinerent inter Iesu Christi adsectatores locum unaque<br />

cum pientissimis omnium gentium christifidelibus perquam libenter<br />

eosdem Beatos Beatasque publico cultu primi sumus venerati ac fiden­<br />

ter precati caelitus ut peregrinantem tuerentur Ecclesiam suisque<br />

exemplis et praeceptis evangelii viam per huius mundi incerta de-<br />

monstrarent.<br />

Datum Romae, apud Sanctum Petrum, sub anulo Piscatoris, die<br />

XXIX mensis Martii, anno MCMLXXXVII, Pontificatus Nostri nono.<br />

6B AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis<br />

Loco © Sigilli<br />

In Secret. Status tab., n. ¿S848/,.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 365<br />

II<br />

In dioecesi Brunensi, in Cecoslovachia, templum B. M. V. in caelum As­<br />

sumptae, quod est Veterobrunae, ad dignitatem Basilicae Minoris evehitur.<br />

IOANNES PAULUS PP. II<br />

Ad perpetuam rei memoriam. — Quanto amore feramur in Virginem<br />

Christi Matrem, iam tum scripta, tum acta Nostri Pontificatus, tum<br />

etiam tota vita demonstrat. Non modo enim est Illa altissimi Dei Gene­<br />

trix, qui omnia complet, sed etiam mater ac tutela nostra, qua prote­<br />

gente huius vitae pelagi Auctus superamus, qua benigne comitante por­<br />

tum aeternae tranquillitatis obtinere possumus. Ceterum, eius exempla<br />

virtutum tam attrahunt, ut facile eius vestigia alacri animo sequamur.<br />

Qua re, cum inter complura eidem huic praecelsae Christi Matri dicata<br />

in Cecoslovachia templa as sacella iam insigniter exstaret longeque illu­<br />

straretur paroecialis aedes honoribus ipsis devota Virginis Mariae in<br />

caelum assumptae apud oppidum Veterobrunae intra dioecesis Brunensis<br />

fines, visum est placuitque ut ad Basilicae Minoris eveheretur digni­<br />

tatem — tum ob sacram eiusdem templi artem praestantiorem, tum<br />

propter diuturnam pietatem qua imago beatae Mariae Nigrae, quam<br />

etiam Matrem Dei appellant a S. Thoma, frequentibus excolitur a Chri­<br />

sti fidelibus. Praeterea prodigiis locus ipse simulacrumque commen­<br />

dantur, quae inibi per saecula facta traduntur, necnon singulari Sanctae<br />

Sedis benevolentia atque cultus caelesti Matri diu redditi sollemni­<br />

tate. Bene idcirco fieri censemus si, addito hoc tam honorifico titulo,<br />

quasi quaedam corona et cumulus splendoris eodem tandem accedat.<br />

Probatis igitur quae Congregatio pro Cultu Divino de re statuerit factis<br />

a Nobis olim facultatibus, apostolica Nostra potestate templum B. M.<br />

Virginis caelo receptae de quo diximus numero Basilicarum Minorum<br />

accensendus, tributis nempe iuribus talium templorum propriis, mpdo<br />

servata sint quae Decretum « De Titulo Basilicae Minoris » iubet, die<br />

sexto mensis Iunii, anno MDCCCCLXVIII factum. Ceterum quod gessimus<br />

felix faustumque sit in posteros annos universae ecclesiali communitati<br />

Brunensi, respiciente de caelo ipsa sic honorata Maria.<br />

Datum Romae, apud Sanctum Petrum, sub anulo Piscatoris, die vi<br />

mensis Octobris, anno MDCCCCLXXXVII, Pontificatus Nostri nono.<br />

& AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis<br />

Loco © Sigilli<br />

7» Secret. Status tab., n. 20J/.626.


366 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

III<br />

B. M. V. imago populari sermone « Virgen de los desamparados » appel­<br />

lata, quae in Sanctuario loci v. d. « EI Saliente » asservatur, sacro dia­<br />

demate redimitur.<br />

IOANNES PAULUS PP. II<br />

Ad perpetuam rei memoriam. — Ministerii Nostri pontificalis ab<br />

initio Virginis Mariae cultum apud Dei plebem excitandum atque adeo<br />

augendum curavimus, cum hanc reputaremus rem per se ipsam prae­<br />

stantissimam eandemque cum intimo animo Nostro prorsus concinere.<br />

Qua de re cum Venerabilis Frater Emmanuel O. Hervás, Episcopus<br />

Almeriensis, datis litteris die VIII mensis superioris Octobris, ab hac<br />

apostolica <strong>Sede</strong> expostulaverit, ut praeclara illa imago Beatae Mariae<br />

Virginis, populari sermone


Acta Ioanniç Pauli Pp. II 367<br />

IV<br />

In Manilensi archidioecesi templum S. Ioanni Baptistae dicatum, quod<br />

populus « Iglesia del Nazareno del Quiapo » cognominat, ad dignitatem<br />

Basilicae Minoris evehitur.<br />

IOANNES PAULUS PP. II<br />

Ad perpetuam rei memoriam. — Qui loco Petri, Apostolorum prin­<br />

cipis, Christi Ecclesiam gubernamus, eodem etiam, si fieri possit, amore<br />

quo beatus ille Apostolus, regere annitimur. Quare quidquid in Dei<br />

honorem decusque cedere intellexerimus, id studioso animo gerimus,<br />

aut gerendum curamus. Resonant enim in animo Nostro illa divini<br />

Redemptoris verba: ((Si amas, Petre, pasce» (Io 21, 15-17). Cum ego<br />

Venerabilis Frater Noster Iacobus S. R. E. Cardinalis Sin, Archiepi­<br />

scopus Manilensis, suo suorumque tum cleri de ipsius tum populi<br />

nomine iam ab hac Apostolica <strong>Sede</strong> petierit, ut paroeciale templum<br />

S. Ioannis Baptistae, a populo (( Iglesia del Nazareno del Quiapo »<br />

cognominatimi, ad dignitatem Basilicae Minoris eveheretur; esse enim<br />

illud antiquum, opere nobile, pietate venerabile ; Nos, post iustam<br />

rerum considerationem bene fieri censuimus, si admotae expostulationi<br />

concederemus. Iis ergo probatis, quae Congregatio pro Cultu Divino,<br />

factis olim a Nobis facultatibus, de re statuerit, quam aequissimo<br />

animo templum S. Ioanni Baptistae sacrum, de quo locuti sumus,<br />

quoque populari sermone (( Iglesia del Nazareno del Quiapo » appel­<br />

latur, Basilicis Minoribus accensendus, factis iuribus talium Templo­<br />

rum propriis, modo servata sint quae Decretum (( De titulo Basilicae<br />

Minoris » iubet, anno MDCCCCLXVIII, die vi Iunii, factum. Contrariis<br />

nihil obstantibus. Ceterum quae gessimus tum sacro Praesuli prosint,<br />

tum dilectissimo eius gregi filiorum.<br />

Datum Romae, apud S. Petrum, die xi mensis Decembris, anno<br />

MDCCccLXXXvii, Pontificatus Nostri decimo.<br />

& AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis<br />

Loco © Sigilli<br />

In Secret. Status tab., n. 209.291.


368 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

V<br />

Sanctus Antonius a Padua dioecesis Piracicabensis Patronus constituitur.<br />

IOANNES PAULUS PP. II<br />

Ad perpetuam rei memoriam. — Notum est quanta populus Bra­<br />

siliensis pietate antiquitus colat Sanctum Antonium a Padua, sodalem<br />

Ordinis Sancti Francisci Asisinatis, presbyterum et Ecclesiae Docto­<br />

rem, quamque idem se in suis necessitatibus ab eo adiutum iri confidat,<br />

cuius cotidie precum efficaciam experitur. Hinc illi mulita templa<br />

dicata, ad quae catholici se conferunt crebri auxilium rogaturi. Hanc<br />

ob rem Venerabilis Frater Eduardus Koaik, Episcopus Piracicabensis,<br />

cleri et fidelium vota excipiens, electionem huius Sancti in Patronum<br />

apud Deum eiusdem dioecesis rite approbavit. Volen.s autem quod ipse<br />

fecit vi apostolicae potestatis roborari, Litteris die vicesimo secundo<br />

mensis Novembris anno millesimo nongentesimo octogesimo septimo<br />

datis enixe postulavit ut electio et approbatio illae iuxta « Normas de<br />

Patronis constituendis » et ad normam Instructionis « De calendariis<br />

particularibus atque Officiorum et Missarum Propriis recognoscen­<br />

dis )),n. 30, confirmarentur. Qua re Nos, scientes electionem et appro­<br />

bationem eiusmodi ad iuris praescriptum esse peractas, quod Congre­<br />

gatio pro Cultu Divino hac de re decrevit ratum habentes, Sanctum<br />

Antonium a Padua, presbyterum et Doctorem Ecclesiae, Patronum<br />

apud Deum Piracicabensis dioecesis libenti animo confirmamus, om­<br />

nibus cum iuribus et liturgicis privilegiis iuxta rubricas consequen­<br />

tibus. Contrariis quibuslibet non obstantibus. Has autem Litteras No­<br />

stras sive nunc sive in posterum firmas esse volumus omnino.<br />

Datum Romae, apud S. Petrum, sub anulo Piscatoris, die n mensis<br />

Ianuarii, anno MCMLXXXVIII, Pontificatus Nostri decimo.<br />

© AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis<br />

Loco £& Sigilli<br />

In Secret. Status tab., n. 209,,108.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 369<br />

HOMILIAE<br />

I<br />

In Vaticana basilica habita VII ineunte ordinario generali coetu Synodi<br />

episcoporum. *<br />

1. «Io effonderò il mio spirito sopra ogni uomo ».*<br />

Oggi, all'inizio della Settima Assemblea ordinaria del Sinodo dei<br />

Vescovi desideriamo ringraziare per la Pentecoste della Chiesa;<br />

— per Peffusione dello Spirito sopra gli Apostoli riuniti insieme<br />

alla Madre di Cristo nel cenacolo di Gerusalemme;<br />

— per la parola con la quale lo stesso Spirito di verità ha parlato<br />

alla Chiesa dei nostri tempi mediante il Concilio Vaticano II ;<br />

— perché lo stesso Spirito Consolatore rende incessantemente testi­<br />

monianza a Cristo, e perché anche noi — guidati da Lui — possiamo<br />

dare testimonianza.<br />

A Lui, Spirito Creatore, Dono dell'Altissimo Dio, ci siamo rivolti<br />

all'inizio di questa Celebrazione Eucaristica, invocandolo : « Accende<br />

lumen sensibus : / infunde amorem cordibus : / infirma nostri corpo­<br />

ris / virtute firmans perpeti ».<br />

2. (( Tutto quello che legherete sopra la terra — assicura Gesù nel<br />

Vangelo proclamato poc'anzi — sarà legato anche in cielo ». 2<br />

Questo (( legare » grazie al quale la Chiesa si costruisce, di gene­<br />

razione in generazione, come Corpo di Cristo, si attua nella potenza<br />

dello Spirito Santo.<br />

Essa è il Corpo nel quale la vita di Cristo si diffonde nei credenti,<br />

che a Lui si uniscono in modo arcano e reale mediante i Sacramenti ;<br />

e contemporaneamente è Popolo, il nuovo Popolo di Dio, che ha per<br />

Capo Cristo; per condizione la dignità e la libertà dei figli di Dio;<br />

per legge il nuovo precetto dell'amore ; per fine il Regno di Dio. 3<br />

Essa è in Gesù Cristo come un « sacramento » o segno e strumento<br />

dell'intima unione con Dio e dell'unità di tutto il genere umano. 4<br />

Quindi si adempiono costantemente in noi — ma anche mediante<br />

* Die 1 m. Octobris a. 1987.<br />

1 Gl 3, 1.<br />

2 Mt 18, 18.<br />

3 Cf. Lumen gentium, 8. 9.<br />

4 Cf. Lumen gentium, 1.<br />

25 - A. A. S.


370 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

noi — queste parole : « Tutto quello che legherete sopra la terra sarà<br />

legato anche in cielo ». 5<br />

Veramente


Acta Joannis Pauli Pp. II 371<br />

Nei prossimi giorni si compiono 25 anni dall'inaugurazione del<br />

Concilio Vaticano II, che a tale argomento dedicò una grande parte del<br />

suo magistero. Desideriamo guardare — alla luce delle esperienze di<br />

tutte le Chiese e comunità — la vita e la missione del laicato nella<br />

Chiesa universale.<br />

Desideriamo guardare con occhi di Pastori di questa Chiesa, quindi<br />

dal punto di vista dei nostri compiti e della nostra responsabilità :<br />

dal punto di vista del nostro servizio nei confronti del Popolo di Dio.<br />

Nel Vescovo infatti si concentra in modo particolare la Chiesa<br />

— prima di tutto quella Chiesa che gli è stata affidata dallo Spirito.<br />

E proprio questa Chiesa che lo Spirito Santo ha affidato a noi Vescovi,<br />

come comunità complessa, come Popolo di Dio (( laos » — diventerà<br />

oggetto specifico dei lavori di questa Assemblea del Sinodo.<br />

Preparandoci ad essa, abbiamo cercato di sentire dai nostri fratelli<br />

e sorelle laici, che cosa essi stessi pensino della loro vita e della loro<br />

missione nella Chiesa.<br />

In numerose diocesi, parrocchie, associazioni, comunità ecclesiali,<br />

movimenti, gruppi di preghiera, essi hanno dato un importante contri­<br />

buto studiando il tema del Sinodo prima sulla base dei « Lineamenta »,<br />

poi riflettendo sull'(( Instrumentum laboris » ; esprimendo ai loro Ve­<br />

scovi le loro convinzioni, le loro testimonianze, le loro attese ; pregando<br />

individualmente e comunitariamente per la buona riuscita del Sinodo.<br />

Alcuni di essi — per necessità non numerosi — sono stati invitati<br />

al Sinodo : si tratta di una presenza sostanziale, perché il gruppo<br />

degli « Auditores » e delle « Auditrices », laici e laiche, sono come<br />

l'immagine di tutto il laicato della Chiesa : sono madri e padri di<br />

famiglia, sono membri di associazioni, di movimenti spirituali, di<br />

consigli pastorali ; sono economisti, politici, ingegneri, educatori, cate­<br />

chisti ; persone appartenenti al mondo del lavoro, della cultura, dell'in­<br />

dustria ; al mondo urbano e al mondo rurale ; essi portano, insieme alla<br />

loro testimonianza e ai loro contributi al dibattito, la realtà autentica<br />

dell'impegno dei laici nella missione della Chiesa per la salvezza del<br />

mondo.<br />

Adesso ci troviamo qui, dinanzi allo Spirito di Verità, per affrontare<br />

in tale forma sinodale il compito che ci attende. I nostri cuori e le<br />

nostre menti devono essere disposti a seguire e a far maturare le ispi­<br />

razioni dello Spirito di Dio.<br />

Dice Cristo : (( Tutto quello che legherete sopra la terra sarà legato


372 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

anche in cielo e tutto quello che scioglierete sopra la terra, sarà sciolto<br />

anche in cielo )). u<br />

Abbiamo fiducia che lo Spirito Santo che ci è stato dato nella Chiesa<br />

— e per la Chiesa — ci aiuterà anche a « sciogliere » ciò che in questo<br />

vasto campo dei laici è da « sciogliere », per fare « scaturire » dalla<br />

loro vocazione laicale gli impegni loro propri e specifici per la mis­<br />

sione ecclesiale.<br />

5. Accogliamo come indirizzato a noi ciò che l'apostolo Paolo scrisse<br />

ai Filippesi e che leggiamo oggi nella liturgia : non cercate (( il proprio<br />

interesse, ma anche quello degli altri ». 12<br />

Sarebbe difficile pensare diversamente ; diversamente agire ; essere<br />

Vescovo e Pastore nella Chiesa di Cristo in maniera differente. Sì,<br />

l'(( interesse degli altri », in questo caso l'interesse dei nostri fratelli<br />

e sorelle laici, è nello stesso tempo il nostro proprio interesse. Siamo<br />

lontanissimi da tutto ciò che l'Apostolo definisce come ((spirito di<br />

rivalità », oppure « vana gloria ». Anzi siamo disposti a considerare,<br />

con tutta umiltà, gli altri superiori a noi stessi. 13 Nutriamo una pro­<br />

fonda stima per i nostri fratelli e sorelle laici. Ringraziamo lo Spirito<br />

Santo per tutti i « doni », che sono diventati la loro parte per il bene<br />

della Chiesa. Desideriamo che questi doni, questi carismi, risplendano<br />

pienamente e portino frutti in pienezza.<br />

Scrive l'Apostolo : « Se c'è ... qualche consolazione in Cristo ... ren­<br />

dete piena la mia gioia con l'unione dei vostri spiriti, con la stessa<br />

carità, con i medesimi sentimenti ». 14 Alla stessa gioia ci incoraggiamo<br />

anche reciprocamente. Anche noi desideriamo la stessa gioia, servendo<br />

la Chiesa come Pastori sempre e dappertutto, ma particolarmente ora<br />

durante il dibattito al Sinodo.<br />

Preghiamo lo Spirito Santo perché ci accompagni con questo « con­<br />

forto derivante dalla carità », di cui leggiamo nella Lettera ai Filip­<br />

pesi. 15<br />

6. (( Dove sono due o tre riuniti nel mio nome, io sono in mezzo a<br />

loro ». 16<br />

11 Mt 18, 18.<br />

12 Cf. Fil 2, 4.<br />

13 Cf. f tí 2, 3.<br />

14 Fil 2, 1-2.<br />

15 2, 1.<br />

16 Mt 18, 20.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 373<br />

Ti invitiamo, Pastore Eterno, nella nostra comunità. Sii con noi I<br />

Noi siamo riuniti qui nel tuo Nome. Riuniti nella potenza dello Spirito<br />

Santo promessa da te alla Chiesa.<br />

Ti ringraziamo per la Pentecoste !<br />

L'Assemblea sinodale si riunisce nell'Anno Mariano. Speriamo che<br />

sia con noi in modo particolare la Madre di Dio, Colei che il Concilio<br />

ha tanto avvicinato a noi come « presente nel mistero di Cristo e della<br />

Chiesa ». 17 Preghiamo che Ella sia con noi nel corso di questi giorni,<br />

come Madre del Buon Consiglio.<br />

Preghiamo perché tutti coloro, ai quali questo Sinodo si riferisce,<br />

« ascoltino la Chiesa », per opera del nostro servizio sinodale ; perché<br />

ascoltino lo Spirito che (( parla » alla Chiesa e mediante la Chiesa^<br />

Perché si approfondisca e si arricchisca la « comunanza di Spirito »<br />

nei cuori dell'intero Popolo di Dio in tutti i luoghi della terra. Amen !<br />

II<br />

In Petriana basilica habita ob decretos ven. Servis Dei Marcello Callo,<br />

Petrinae Morosini et Antoniae Mesina Beatorum caelitum honores.*<br />

(( <strong>La</strong> vigna del Signore è la casa d'Israele ».' Noi siamo la vigna<br />

del Signore, cari fratelli e sorelle ! Noi suo popolo, convocato alla<br />

mensa della Parola e del Pane di vita ! Noi, suo popolo radunato nel­<br />

l'unità e varietà dei doni dello Spirito !<br />

<strong>La</strong> vigna : ecco la parola centrale della liturgia di oggi, l'immagine<br />

che lega tra loro il brano di Isaia, il salmo responsoriale e il Vangelo<br />

di Matteo.<br />

Oggi risuona ancora una volta nei nostri orecchi il canto della<br />

vigna, cantico di amore e parabola di giudizio. Isaia canta l'amore di<br />

Dio, padrone ed agricoltore, per la « sua piantagione preferita » :<br />

« Che cosa dovevo fare ancora alla mia vigna, che io non abbia fatto? ». 2<br />

Ma è lo stesso profeta che manifesta la delusione di Dio di fronte al­<br />

l'uva selvatica, di fronte alla violenza fisica e morale che abita nella<br />

casa di Israele. 3 Ed allora, ecco il giudizio : Dio è pronto ad abban-<br />

17 Lumen gentium, cap. VIII.<br />

* Die 4 m. Octobris a. 1987.<br />

1 Is 5, 7.<br />

2 Is 5, 4.<br />

3 Cf. 7* 5, 7 e 3, 14.


374 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

donare questo terreno che ha coltivato : senza la sua protezione esso<br />

tornerà ad essere un deserto inospitale.<br />

2. Ma proprio qui si leva un grido di smarrimento e insieme di<br />

fiducia : « Perché hai abbattuto la sua cinta e ogni viandante ne fa<br />

vendemmia? ». 4 È il Salmista che richiama con insistenza l'attenzione<br />

di Dio, ne invoca la presenza : « Volgiti, guarda dal cielo, vedi e visita<br />

questa vigna, proteggi il ceppo che la tua destra ha piantato, il germo­<br />

glio che ti sei coltivato ». 5 In questo grido ed in questo crescendo di<br />

invocazioni, si realizza il passaggio da Isaia al Vangelo.<br />

3. Nella parabola di Matteo la vigna è ormai solo lo sfondo del<br />

dramma. Balzano in primo piano coloro che la coltivano. Il centro<br />

dell'attenzione si sposta su una nuova ingiustizia : non più il rifiuto<br />

del lavoro, ma il rifiuto di consegnarne i frutti al Padrone della vigna.<br />

Il rapporto di alleanza viene misconosciuto dai vignaioli, i quali,<br />

nel (( tempo dei frutti », 6 non riconoscono altro padrone che se stessi.<br />

C'è di più. I vignaioli si spingono fino al punto di bastonare gli<br />

inviati del Padrone, i suoi servi fedeli, i profeti. E quando Egli manda<br />

loro il suo Figlio, come definitiva parola di convincimento e di media­<br />

zione, essi « lo prendono, lo buttano fuori dalla vigna e lo uccidono )). 7<br />

Al Figlio, cui doveva andare tutto il rispetto, 8 viene riservato il tratta­<br />

mento in uso per i bestemmiatori presso Israele.<br />

A questo punto la parabola diventa preannuncio degli avveni­<br />

menti pasquali. Inizia il dramma del Figlio di Dio, dell'Alleanza nel<br />

sangue di Lui. 9 Gesù dice di sé stesso : « <strong>La</strong> pietra che i costruttori<br />

hanno scartato », proprio quella pietra « è diventata testata d'angolo ». 10<br />

« <strong>La</strong> vigna del Signore è la casa d'Israele ... ». Mediante il mistero<br />

pasquale diventa chiaro che il Dio dell'Alleanza costruisce la sua casa,<br />

nella storia dell'uomo, su Cristo : la pietra rifiutata diventa sul Cal­<br />

vario la pietra angolare della costruzione divina nella storia del<br />

mondo. Da quel momento la croce diventa l'inizio della risurrezione<br />

nella potenza dello Spirito Santo.<br />

4 Sai 79, 13.<br />

5 Sai 79, 15-16.<br />

6 Mt 21, 34.<br />

7 Mt 21, 39.<br />

8 Mt 21, 37.<br />

9 Mt 26, 28.<br />

10 Mt 21, 24.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 375<br />

4. Fratelli e sorelle, nell'Eucaristia che celebriamo, l'ora del Figlio<br />

di Dio si fa ora della Chiesa, di un popolo nuovo che ha in Cristo la<br />

sua pietra angolare.<br />

A questo popolo appartengono i tre giovani che la Chiesa eleva oggi<br />

alla gloria dei Beati : Marcel Callo, Pierina Morosini e Antonia<br />

Mesina.<br />

Tutti e tre sono laici, sono giovani, sono martiri !<br />

Figli di questo nostro secolo, difficile ma appassionante, hanno<br />

condiviso l'ora del Figlio di Dio, rimanendo intimamente uniti a Lui<br />

nel mondo. Con trepidazione e gioia li presentiamo al popolo cristiano<br />

e a tutti gli uomini di buona volontà come (( germogli scelti » che il<br />

divino Agricoltore ha coltivato nel nostro tempo attraverso le loro<br />

famiglie, le loro associazioni, specialmente l'Azione cattolica e la<br />

J.O.C., attraverso il lavoro in casa e in fabbrica, attraverso il martirio.<br />

Nella prima domenica del Sinodo, che s'è raccolto per riflettere sul<br />

tema « Vocazione e missione dei laici nella Chiesa e nel mondo a<br />

vent'anni dal Concilio », acquista una singolare eloquenza il fatto che<br />

tre laici ottengano la gloria dei Beati. Li presentiamo a tutti come<br />

« fedeli laici », come giovani e coraggiosi « cittadini della Chiesa e del<br />

mondo », fratelli di un'umanità nuova, costruttori liberi e non-violenti<br />

di una civiltà pienamente umana, segno profetico della Chiesa del terzo<br />

millennio, resa « sale » del mondo grazie anche alla presenza di laici<br />

santi.<br />

5. Oui, dans sa miséricorde, le Seigneur a toujours donné à sa<br />

« vigne », à son Peuple, une cohorte de saints qui proclament la gran­<br />

deur de l'homme quand il se laisse saisir et conduire par l'Esprit de<br />

Dieu.<br />

Marcel Callo, que j'ai la joie de déclarer Bienheureux, au milieu<br />

de sa famille, de son diocèse de Rennes et de nombreux représentants<br />

de la J.O.C, et du scoutisme, n'est pas arrivé tout seul à la perfection<br />

évangélique. Une famille modeste, profondément chrétienne, l'a porté.<br />

Le scoutisme, puis la J.O.C., ont pris le relais. Nourri par la prière,<br />

les sacrements et une action apostolique réfléchie selon la pédagogie<br />

de ces mouvements, il a construit l'Eglise avec ses frères, les jeunes<br />

travailleurs chrétiens. C'est en Eglise que l'on devient chrétien, et<br />

c'est l'Eglise que l'on construit une humanité nouvelle.<br />

Marcel n'est pas arrivé tout de suite à la perfection évangélique.<br />

Plein de talents et de bonne volonté, il a aussi connu de longs combats


376 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

contre l'esprit du monde, contre lui-même, contre le poids des choses<br />

et des gens. Mais, pleinement ouvert à la grâce, il s'est laissé progres­<br />

sivement conduire par le Seigneur, jusqu'au martyre.<br />

L'épreuve a mtiri son amour personnel pour le Christ. De sa prison<br />

il écrit à son frère, récemment ordonné prêtre :


Acta Ioannis Pauli Pp. II 377<br />

Sono in mezzo a voi le radici della sua religiosità. Cresciuta in un<br />

ambiente di alta vita spirituale incarnata nella famiglia, la beata<br />

Morosini ha seguito Cristo povero ed umile nella cura quotidiana dei<br />

numerosi fratelli. Avendo scoperto che « poteva farsi santa anche senza<br />

andare in convento », si è aperta con amore alla vita parrocchiale,<br />

all'Azione Cattolica ed all'apostolato vocazionale. <strong>La</strong> preghiera per­<br />

sonale, la partecipazione quotidiana alla santa Messa e la direzione<br />

spirituale l'hanno portata a capire la volontà di Dio e le attese dei<br />

fratelli, a maturare la decisione di consacrarsi privatamente al Signore<br />

nel mondo.<br />

Per dieci anni ha vissuto le difficoltà e le gioie di lavoratrice in un<br />

cotonificio della zona, facendo i turni e spostandosi sempre a piedi.<br />

Le colleghe testimoniano la sua fedeltà al lavoro, la sua affabilità<br />

unita al riserbo, la stima che godeva come donna e come credente.<br />

Proprio nel tragitto verso casa, trent'anni fa, si è consumato il suo<br />

martirio, estrema conseguenza della sua coerenza cristiana. I suoi<br />

passi però non si sono fermati, ma continuano a segnare un sentiero<br />

luminoso per quanti avvertono il fascino delle sfide evangeliche.<br />

7. E rallegratevi con me anche voi della diocesi di Nuoro, voi citta­<br />

dini di Orgosolo e dell'intera Sardegna, per la giovane Antonia Mesina,<br />

che oggi proclamiamo beata.<br />

Il suo martirio è anzitutto il punto di arrivo di una dedizione umile<br />

e gioiosa alla vita della sua numerosa famiglia : è stato il suo sì<br />

costante al servizio nascosto in casa che l'ha preparata ad un sì totale.<br />

Sin da piccola — erano gli anni del primo dopoguerra — Antonia<br />

ha sperimentato la durezza della sua terra e la generosità della sua<br />

gente ; guidata dai genitori, dalla maestra e dal parroco si è aperta<br />

con coraggio ai valori della vita e della fede ; in particolare alla scuola<br />

della Gioventù Femminile di Azione Cattolica ha posto in profondità<br />

le radici umane e cristiane del suo desiderio di purezza e di donazione.<br />

E a solo sedici primavere si è trovata a vivere il suo sì eroico alla<br />

beatitudine della purezza, difesa fino al sacrificio supremo.<br />

11 fascio di legna raccolto per fare il pane nel forno di casa, quel<br />

giorno di maggio del 1935, rimane sui monti accanto al suo corpo stra­<br />

ziato da decine e decine di colpi di pietra. Quel giorno si accende un<br />

altro fuoco e si prepara un altro pane per una famiglia molto più<br />

grande.<br />

Beati perché « puri di cuore », Marcel, Pierina e Antonia sono


378 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

consegnati a voi, laici, a voi giovani, come testimoni di un amore in<br />

cammino, capace di veder oltre l'umano, di « vedere Dio » ; 1 1 sono<br />

consegnati a voi come esempi di fede matura, libera da compromessi,<br />

consapevole della dignità umana e cristiana della persona; come canto<br />

di speranza per le nuove generazioni che lo Spirito continua a chia­<br />

mare alla radicalità del Vangelo.<br />

8. <strong>La</strong> vigna del Signore oggi è in festa. In questi nuovi Beati si<br />

adempiono le parole di Cristo : « Io vi ho scelto e vi ho costituiti,<br />

perché andiate e portiate frutto ». 12 Essi sono andati. Ed hanno portato<br />

il frutto della santità. <strong>La</strong> santità è la vocazione principale dell'intero<br />

popolo di Dio : questi Beati, questi laici, ne sono conferma e realiz­<br />

zazione.<br />

Nella santità di ogni battezzato si rivela la potenza della pietra su<br />

cui poggia la divina costruzione. Il mistero pasquale — annunziato<br />

nel Vangelo di oggi — opera incessantemente con la potenza dello<br />

Spirito di santità, genera sempre nuovi santi e nuovi beati.<br />

Resi pietre vive dallo Spirito, i beati Marcel, Pierina e Antonia<br />

sono stati trovati fedeli, in posizione di difesa dei valori umani e<br />

cristiani ; oggi vengono collocati in posizione di annuncio, annuncio<br />

della gioia che scaturisce dal glorificare Cristo nel proprio corpo. 13<br />

« Tenendo alta la parola di vita )) 14 gridano il loro messaggio con la<br />

forza silenziosa del martirio, scrivendo nel loro giovanile sangue un<br />

inno a Cristo, re e signore dei martiri, di ieri, di oggi, di sempre.<br />

9. Sulle orme di san Paolo, evangelizzatore e martire, i nuovi<br />

Beati ci sollecitano ad unire le nostre fatiche a quelle di tutti i cre­<br />

denti per far fruttificare la vigna di Dio : « Tutto quello che è vero,<br />

nobile, giusto, puro, amabile, onorato, quello che è virtù e merita<br />

lode, tutto questo sia oggetto dei vostri pensieri ». 15 Con san Paolo ci<br />

ricordano il dovere di assumere tutto il positivo che vi è in ogni cul­<br />

tura, in ogni situazione storica, in ogni persona. E con san Paolo<br />

aggiungono: (( Ciò che avete imparato, ricevuto, ascoltato e veduto in<br />

me, è quello che dovete fare ». 16<br />

11 Mt 5, 8.<br />

» Ov 15, 16.<br />

13 Cf. FU 1, 20.<br />

14 FU 2, 16.<br />

15 FU 4, 8.<br />

16 FU 4, 9.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 379<br />

L'invito dei tre giovani martiri acquista un'eloquenza particolare<br />

per noi che prendiamo parte al Sinodo. <strong>La</strong> loro testimonianza ci stimola<br />

a pensare con attenzione rinnovata al ruolo dei laici nella Chiesa, al<br />

lavoro che essi sono chiamati a svolgere nel Popolo di Dio per la sal­<br />

vezza del mondo. <strong>La</strong> loro vicenda ci ricorda in particolare che, al di là<br />

della vocazione specifica di ciascuno, c'è una vocazione che è comune a<br />

tutti, la vocazione alla santità. Ed è la vocazione che ha il primato su<br />

tutte, perché dalla generosità della risposta a tale vocazione dipende<br />

l'autenticità e l'abbondanza dei frutti che ciascuno è chiamato a por­<br />

tare nella « vigna del Signore ».<br />

Non dimenticate : la vigna ! / la vigna del Signore ! / Non dimen­<br />

ticate : la pietra angolare !<br />

« E la pace di Dio, che sorpassa ogni intelligenza, custodirà i vostri<br />

cuori e i vostri pensieri in Cristo Gesù ». 17<br />

III<br />

In Petriano templo habita, XXV expleto anno ab inchoato Concilio oecu­<br />

menico Vaticano IL*<br />

1.« Il Signore è il mio pastore ».*<br />

Quanto sovente la Chiesa pronunzia queste parole ! Oggi desidera<br />

pronunziarle in spirito di particolare gratitudine e con volontà rin­<br />

novata di totale affidamento.<br />

Oggi, 11 ottobre, è infatti il 25° anniversario dell'inizio del Concilio<br />

Vaticano II. E che cosa è stato questo Concilio, se non un'ennesima<br />

conferma dell'amore e della vigile sollecitudine del Signore, che è il<br />

Buon Pastore della sua Chiesa?<br />

Nel tempo opportuno Egli riunì i suoi servi, i Vescovi di tutto il<br />

mondo, i quali, accogliendo l'appello di Pietro nella persona del suo<br />

successore Giovanni XXIII, vennero sul colle Vaticano per intrapren­<br />

dere un comune lavoro a servizio del gregge, loro affidato.<br />

Appare chiaro, ancora una volta, che il Buon Pastore conduce il<br />

suo gregge ad « acque tranquille », dove le pecore possono dissetare<br />

17 FU 4, 7.<br />

• Die 11 m. Octobris a. 1987.<br />

1 Sai 22 [23], 1.


3<strong>80</strong> Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

le loro anime. Appare chiaro che Egli trova per esse i (( pascoli erbosi »<br />

e che prepara la mensa del Vangelo nel calore della comunità fraterna.<br />

Coloro ai quali fu dato di partecipare, negli anni 1962-1965, ai lavori<br />

del Concilio in questa Basilica di San Pietro, non dimenticheranno<br />

mai quale benedizione sia abitare nella casa del Signore. Quale bene­<br />

dizione sia essere riuniti nello Spirito di verità, che ci insegna costan­<br />

temente ogni verità e ci permette di sentire sempre di nuovo quella<br />

consolazione, che è portata-dalla presenza di Cristo, il Buon Pastore.<br />

« Il tuo bastone e il tuo vincastro mi danno sicurezza ». 2<br />

2. Sì, il Concilio Vaticano II è stato un momento singolare, nel<br />

quale la Chiesa del nostro tempo ha sperimentato la presenza illumi­<br />

nante e rassicurante del Buon Pastore.<br />

Il significato fondamentale del grande evento ecclesiale, le sue<br />

ragioni, i suoi scopi, le sue speranze furono delineati in quel mirabile<br />

Discorso che Papa Giovanni XXIII pronunciò venticinque anni fa,<br />

proprio in questa data, in occasione della solenne apertura del Concilio.<br />

(( I Concili Ecumenici — egli affermava — ogni qual volta si radu­<br />

nano, sono celebrazione solenne della unione di Cristo e della sua<br />

Chiesa e perciò portano a universale irradiazione di verità, retta dire­<br />

zione di vita individuale, domestica e sociale; a irrobustimento di<br />

spirituali energie, in perenne elevazione verso i beni veraci ed eterni ...<br />

Questo massimamente riguarda il Concilio : che il sacro deposito della<br />

dottrina cristiana sia custodito e insegnato in forma più efficace ». E<br />

spiegava dicendo che « dalla rinnovata, serena e tranquilla adesione<br />

a tutto l'insegnamento della Chiesa nella sua interezza e precisione,<br />

quale ancora splende negli atti conciliari da Trento al Vaticano I, lo<br />

spirito cristiano, cattolico ed apostolico del mondo intero attende un<br />

balzo innanzi verso una penetrazione dottrinale e una formazione delle<br />

coscienze ; è necessario che questa dottrina certa ed immutabile, che<br />

deve essere fedelmente rispettata, sia approfondita e presentata in<br />

modo che risponda alle esigenze del nostro tempo. Altra cosa è infatti<br />

il deposito stesso della fede, vale a dire le verità contenute nella<br />

nostra dottrina degna di venerazione, e altra cosa è la forma con cui<br />

quelle vengono enunciate, conservando ad esse tuttavia lo stesso senso<br />

e la stessa portata. Bisognerà attribuire molta importanza a questa<br />

forma e, se sarà necessario, bisognerà insistere con pazienza nella sua<br />

elaborazione : e si dovrà ricorrere ad un modo di presentare le cose,<br />

2 Ibid., 4.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 381<br />

che più corrisponda ad un magistero, il cui carattere è preminente­<br />

mente pastorale ».<br />

3. In questa prospettiva pastorale i Padri del Concilio si sono sfor­<br />

zati di orientare i propri lavori, offrendo alla Chiesa un grandioso corpo<br />

di dottrina che tocca un po' tutti gli aspetti della vita cristiana ed eccle­<br />

siale, gettando così nuova luce sulle verità perenni del Mistero cristiano.<br />

Meravigliosa è stata la ricchezza di fattori che hanno concorso ai<br />

lavori ed alla elaborazione di questo Concilio : duemilaottocentoses-<br />

santa Padri vi hanno partecipato in rappresentanza delle Chiese pre­<br />

senti ormai in ogni parte della terra.<br />

Anche altre Chiese cristiane e Comunioni ecclesiali hanno voluto<br />

partecipare a questo evento inviando loro Osservatori.<br />

Non è mancata una presenza del laicato cattolico mediante una<br />

significativa rappresentanza di Auditores e di Auditrices.<br />

Una vasta schiera di esperti, circa quattrocento teologi, ha recato il<br />

suo valido contributo all'approfondimento 'dei problemi e all'elaborazio­<br />

ne dei documenti. Il Concilio ha potuto così compiere un immenso lavoro<br />

di riassunzione del patrimonio dottrinale precedente e, nel contempo,<br />

ha tracciato, sulla base di quel patrimonio, un vasto programma di<br />

aggiornamento che riguarda pressoché tutti i campi dell'agire cristiano,<br />

a livello personale come a livello comunitario. Così che l'insieme degli<br />

insegnamenti del Concilio, rettamente inteso e interpretato nel con­<br />

testo del Magistero precedente, può ben dirsi il programma d'azione<br />

per il cristiano del nostro tempo.<br />

Non è questo il momento di tentare una sintesi anche solo appros­<br />

simativa di tanta ricchezza. A questo compito del resto si è già dedi­<br />

cato, in certa misura, il Sinodo Straordinario convocato nel 1985, in<br />

occasione del ventesimo anniversario di chiusura del Concilio.<br />

4. È una coincidenza significativa che l'odierna liturgia parli di un<br />

re che imbandì un banchetto per suo figlio.<br />

In tale banchetto possiamo infatti trovare un'analogia dell'assem­<br />

blea conciliare. <strong>La</strong> differenza sta nel fatto che al Concilio gli invitati<br />

si recarono volentieri, partecipando di buon grado a quello speciale<br />

« banchetto » del Figlio di Dio, il Quale vuole essere presente, me­<br />

diante la potenza dello Spirito Santo, nella comunità dei Suoi Vescovi,<br />

Pastori della Chiesa.<br />

E inoltre, uno dei punti principali dell'insegnamento conciliare


382 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

non è stata forse la dottrina di una grandiosa esaltazione dell'uomo in<br />

Cristo? O — potremmo dire — di una speciale «regalità)) dell'uomo?<br />

Quanto eloquentemente testimonia di ciò la Costituzione dogmatica<br />

Lumen Gentium! « Cristo, — essa dice — fattosi obbediente fino alla<br />

morte, e perciò esaltato dal Padre, 3 entrò nella gloria del suo regno ; a<br />

Lui sono sottomesse tutte le cose, fino a che Egli sottometta al Padre<br />

se stesso e tutte le creature, affinché Dio sia tutto in tutti. 4 Questa<br />

potestà Egli l'ha comunicata ai discepoli, perché anch'essi siano costi­<br />

tuiti nella libertà regale e, con la abnegazione di sé e la vita santa,<br />

vincano in se stessi il regno del peccato, 5 anzi, servendo Cristo anche<br />

negli altri, con umiltà e pazienza conducano i loro fratelli a quel Re,<br />

servire il quale è regnare. Il Signore infatti desidera dilatare il suo<br />

regno anche per mezzo dei fedeli laici, il regno cioè della verità e. della<br />

vita, il regno della santità e della grazia, il regno della... giustizia,<br />

dell'amore e della pace ; e in questo regno anche le stesse creature<br />

saranno liberate dalla schiavitù della corruzione, per partecipare alla<br />

gloriosa libertà dei figli di Dio 6 ». 7<br />

Quindi, veramente « Il regno dei cieli è simile ad un re che fece<br />

un banchetto di nozze per suo figlio ». 8<br />

E i brani riportati dalla Costituzione Lumen Gentium si applicano<br />

in modo particolare al Sinodo, che dedica la sua attenzione principale<br />

alla vita e alla vocazione dei laici nella Chiesa.<br />

5. In questa domenica desideriamo quindi ringraziare il Signore,<br />

Buon Pastore, per l'opera svolta dal Vaticano II, inaugurato 25 anni fa.<br />

Nel corso di questi anni la Chiesa e in essa singole comunità hanno<br />

anche vissuto molte prove. Diversi fedeli hanno dovuto « camminare<br />

in una valle oscura », 9 in mezzo a varie tribolazioni che hanno potuto<br />

suscitare nei loro animi sentimenti di trepidazione e di paura.<br />

Tuttavia il Salmista dice : « Non temerò alcun male, perché tu sei<br />

con me ». 10<br />

3 Cf. FU 2, 8-9.<br />

4 Cf. 1 Cor 15, 27-28.<br />

5 Cf. Rm 6, 12.<br />

6 Cf. Rm 8, 21.<br />

7 N. 36.<br />

* Ut 22, 2.<br />

» Cf. Sal 22 {23], 4.<br />

10 Ibidem.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 383<br />

E l'Apostolo riprende il medesimo pensiero, quando scrive nella<br />

Lettera ai Filippesi : « Tutto posso in colui che mi dà la forza<br />

E nelle parole seguenti esprime ancor più pienamente il suo totale<br />

affidamento al Signore, quando scrive :<br />

« Dio ... colmerà ogni vostro bisogno secondo la sua ricchezza con<br />

magnificenza in Cristo Gesù ». 12<br />

Veramente, cari fratelli e sorelle, occorre che la Chiesa postcon­<br />

ciliare diventi, sempre più, comunità che vive un affidamento totale,<br />

sull'esempio del Salmista, sull'esempio dell'Apostolo.<br />

6. Non possiamo non richiamare alla nostra memoria un'altra cir­<br />

costanza. Il giorno dell'inaugurazione del Concilio Vaticano II, l'H<br />

ottobre 1962, era, secondo il calendario liturgico di allora, la festa della<br />

Maternità di Maria. Attualmente questa solennità è celebrata il I o<br />

gennaio come ottava di Natale.<br />

Non dimentichiamo quella ricorrenza liturgica, in considerazione<br />

anche del fatto che l'odierno 25° anniversario cade nell'Anno Mariano.<br />

11 Concilio, del. resto, non ha forse arricchito la nostra Mariologia<br />

con uno splendido capitolo sulla Madre di Dio presente costantemente<br />

nel mistero di Cristo e della Chiesa?<br />

Chi è questa « beata che ha creduto » 13 e che precede l'intero Popolo<br />

di Dio nella peregrinazione della fede? 14<br />

È Lei, la Madre del nostro Signore e Madre della Chiesa: non è<br />

stata forse, Maria, presente e assidua nella preghiera, sin dal primo<br />

giorno dell'assemblea conciliare — in questo cenacolo « vaticano » dei<br />

tempi nuovi —, così come è stata con gli Apostoli nel cenacolo gero­<br />

solimitano al momento della venuta del Consolatore, lo Spirito di<br />

Verità?<br />

Le analogie sono fin troppo eloquenti.<br />

7. Terminando questa meditazione nella medesima Basilica Vati­<br />

cana che fu testimone, 25 anni or sono, dell'inizio del Concilio, esprimo<br />

— con le parole dell'odierna liturgia — questo fervente augurio indi­<br />

rizzato a tutti i presenti e a tutti coloro che costituiscono la prima<br />

generazione postconciliare dei discepoli di Cristo :<br />

" 4, 13.<br />

12 FU 4, 19.<br />

13 Cf. Lc 1, 45.<br />

H Cf. Lumen gentium, 58. 63.


384 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

« Il Padre dei Signore nostro Gesu Oristo illumini gli occhi delia<br />

nostra mente perchó possiamo conoscere qual Ć la speranza delia nostra<br />

chiamata ». 15<br />

Si, il Signore e il vero Pastore.<br />

Il Signore e il nostro Pastore. Amen.<br />

ITINERA APOSTOLICA<br />

EX HABITIS DUM SUMMUS PONTIFEX POLONIAM PERAGRAT DELECTAE<br />

ALLOCUTIONES.<br />

In aeronavium portu « Okfcie », apud Varsaviam.*<br />

1. Ponownie witam na progu trzeciej podróży do Ojczyzny wszyst­<br />

kich moich Kodaków. Witam Polskę, moją Ojczyznę. Panu Generałowi,<br />

jako Przewodniczącemu Rady Państwa, dziękuję za zaproszenie, skie­<br />

rowane do mnie w styczniu w imieniu własnym oraz najwyższych<br />

Władz państwowych Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Dziękuję także<br />

za słowa powitania przed chwilą wypowiedziane.<br />

Księdzu Kardynałowi Prymasowi dziękuję za równolegle zaprosze­<br />

nie w imieniu Kościoła w Polsce, a w szczególności w imieniu Episko­<br />

patu. Odpowiadając na to zaproszenie, przybywam — podobnie jak<br />

w roku 1979. oraz w roku 1983 — aby uczestniczyć tym razem w Kra­<br />

jowym Kongresie Eucharystycznym. Dziękuję w szczególności wszyst­<br />

kim moim Braciom — Pasterzom diecezji, które znajdują się na szlaku<br />

mojego pielgrzymowania po ojczystej ziemi.<br />

2. Niezbadanym wyrokiem Bożej Opatrzności zostałem wezwany<br />

z tej właśnie ziemi, ze stolicy świętego Stanisława w królewskim Kra­<br />

kowie, aby pełnić « posługę Piotra ». Ubiega już dziewiąty rok od tego<br />

momentu.<br />

Kościół stał się w tym czasie na nowo świadomy tego, że w Jezusie<br />

Chrystusie drogą jego jest każdy człowiek, żyjący gdziekolwiek na ziem­<br />

skim globie.<br />

Idąc za tą świadomością Kościoła w świecie współczesnym, która<br />

nową mocą ugruntowała się poprzez naukę ostatniego Soboru, staram<br />

15 Canto al Vangelo; cf. E f 1, 17-18.<br />

• Die 8 m. Iunii a. 1987.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 385<br />

się w mojej posłudze odpowiadać na wezwanie Pasterzy oraz wspólnot<br />

Ludu Bożego na różnych miejscach ziemi. Odwiedzam je, aby jeszcze<br />

przejrzystsza stała się prawda, że w Chrystusie Bóg zadał Kościołowi<br />

każdego człowieka. Wszystkie ludy i narody ziemi.<br />

3. Na tej polskiej ziemi, którą po raz trzeci ucałowałem przy po­<br />

witaniu, żyje naród, który jest moim narodem. Żyją ludzie, którzy<br />

wyrastają z tego samego dziejowego pnia, z którego i mnie dane było<br />

wyrosnąć.<br />

W tym momencie pragnę rozszerzyć moje serce tak, jak tylko mnie<br />

stać, ażeby tych wszystkich ludzi żyjących na mojej ojczystej ziemi<br />

ogarnąć nowym zrywem jednoczącej miłości.<br />

Wszystkich i każdego, kobietę i mężczyznę, rodziny, młodzież,<br />

starców doświadczonych życiem. I dzieci — również i te, które jeszcze<br />

żyją tylko pod sercem swoich matek. Wszystkie środowiska społeczne<br />

i zawodowe. Ludzi pracy fizycznej i zawodowej. Ludzi kultury. Kapła­<br />

nów i rodziny zakonne, tak męskie, jak i żeńskie. Tych, którzy żywią<br />

i bronią. Wszystkich bez żadnego wyjątku.<br />

Wszystkich Polaków, którzy żyją na ojczystej ziemi. I wszystkich<br />

poza jej granicami — gdziekolwiek się znajdują.<br />

Każdy człowiek żyjący na 1 polskiej ziemi, każdy, który z niej<br />

wyrasta — pozostaje w Chrystusie Odkupicielu drogą Kościoła. Kon­<br />

gres Eucharystyczny uświadamia nam to w sposób szczególny.<br />

4. Eucharystia jest związana z ziemią. Wnosimy w nią za każ­<br />

dym razem chleb i wino jako symbol wszystkich darów ziemi — darów<br />

Stwórcy, oraz owoc pracy człowieka.<br />

Od pierwszej przeto chwili naszego spotkania, które wiąże się<br />

z Kongresem Eucharystycznym w Polsce, pragnę podjąć ten dar<br />

ojczystej ziemi i ojczystego trudu, gdziekolwiek on się dopełnia<br />

i wypowiedzieć nad nim słowa błogosławieństwa.<br />

0 ziemio polska! Ziemio trudna i doświadczona! Ziemio piękna!<br />

Ziemio moja! Bądź pozdrowiona.<br />

1 bądźcie pozdrowieni Wy, Rodacy, którzy znacie radość i gorycz<br />

bytowania na tej ziemi. Zapraszam Was do wspólnoty — do tej wspól­<br />

noty, którą przez pokolenia kształtuje Chrystus. On nie przestaje<br />

człowiekowi znużonemu, zagubionemu, człowiekowi, który cierpi, który<br />

gubi poczucie sensu — przywracać Sens. Eucharystia jest sakramentem<br />

tego wielkiego Sensu. Ona też pomaga odbudować wiarę w słuszne<br />

ideały, wolę życia, odbudować nadzieję.<br />

26- A. A. S.


386 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

5. Jeszcze raz dziękuję za powitanie w stolicy Polski. Na szlaku<br />

mojej pielgrzymki będę się starał służyć mojemu Narodowi — służyć<br />

ludziom, moim Rodakom, Braciom i Siostrom. Proszę wszystkich<br />

o przyjęcie mojej pasterskiej posługi.<br />

* * *<br />

Varsaviae, ad exc.mum Praesidem supremi Consilii publicae rei admini­<br />

strandae et civiles Auctoritates habita.*<br />

Szanowny Panie Generale, Przewodniczący Rady Państwa!<br />

Przedstawiciele Władz Państwowych! Panie i Panowie!<br />

1. Spotkanie dzisiejsze przy okazji mojej trzeciej pielgrzymki do<br />

Ojczyzny ma miejsce w Zamku Królewskim w Warszawie.<br />

Zamek ten, zniszczony jak i cała Stolica w czasie drugiej wojny<br />

światowej, doczekał się odbudowy i może nadal świadczyć o tradycjach<br />

polskiej państwowości. O dziejach niepodległej i suwerennej Ojczyzny.<br />

W myśli łączę tę rezydencję z Zamkiem Królewskim na Wawelu,<br />

aby uzyskać pełniejszy obraz tychże dziejów na przestrzeni stuleci.<br />

Wypadałoby jeszcze cofnąć się do Poznania i Gniezna — najdaw­<br />

niejszych piastowskich stolic. Wyłaniają się wówczas przed nami<br />

tysiącletnie dzieje Narodu i Państwa Polskiego, tej Rzeczypospolitej,<br />

która — poczynając zwłaszcza od końca wieku XIV — była Rzeczpospo­<br />

litą dwóch i trzech narodów, wielu narodów. Była krajem szeroko<br />

otwartym dla wszystkich, bez względu na różnice etniczne, kulturalne<br />

czy religijne. Powracają często do naszej świadomości słowa tego<br />

monarchy (Zygmunta Augusta), który w okresie wielkich i często<br />

krwawych napięć wiedział o tym, że « nie jest królem ludzkich sumień »<br />

— i dał temu wyraz publiczny.<br />

2. Zamek Królewski w Warszawie doczekał się odbudowy z ruin.<br />

Te ruiny znikły, ale nie znikła ze świadomości Polaków — podobnie<br />

zresztą jak wielu innych narodów europejskich — pamięć drugiej wojny<br />

światowej.<br />

Jeśli w wypowiedziach mężów stanu — również w tej wypowiedzi<br />

Pana Przewodniczącego Rady Państwa, której przed chwilą z najwięk-<br />

• Die 8 m. Iunii a. 1987.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 387<br />

szą uwagą wysłuchaliśmy — tak często brzmi słowo «pokój », to<br />

pozostaje ono w związku z tą przede wszystkim wojną, która tyle<br />

za sobą pociągnęła ofiar. Przypomnę moją obecność w roku 1979 na tere­<br />

nie obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu i słowa, które wówczas wy­<br />

powiedziałem, zatrzmując się przed tablicami z napisami w dziewięt­<br />

nastu językach. Każda z tych tablic pozostaje jakby niemym świad­<br />

kiem straszliwej hekatomby. Pamiętam, że wymieniłem wówczas tablice<br />

z n.ipisem w języku hebrajskim, w języku rosyjskim i polskim.<br />

Tablice te świadczą o grozie drugiej wojny światowej i prze­<br />

strzegają !<br />

3. Przestroga ta znalazła swoje echo w świadomości ludów, zwłaszcza<br />

tych, które doznały na sobie w sposób szczególny okrucieństw wojny<br />

— a wśród nich Naród polski znajduje się z pewnością na jednym<br />

z miejsc czołowych. Jeśli dziś o tym wspominam, to także w tym celu,<br />

aby raz jeszcze podkreślić ten wielki — w pewnym sensie ogólnoludzki<br />

— zryw sumień, który wyraził się w Karcie Praw Człowieka. Dokument<br />

ten stanął jakby u samych zrębów Organizacji Narodów Zjednoczonych,<br />

której celem jest czuwać nad pokojowym współżyciem narodów i państw<br />

na całym globie.<br />

Wymowa Karty Praw Człowieka jest jednoznaczna. Jeśli chcecie<br />

zachować pokój, pamiętajcie o człowieku. Pamiętajcie o jego prawach,<br />

które są niezbywalne, bo wynikają z samego człowieczeństwa każdej<br />

ludzkiej osoby. Pamiętajcie między innymi o jego prawie do wolności<br />

religijnej, stowarzyszania się i wypowiadania swoich poglądów. Pa­<br />

miętajcie o jego godności, w której muszą się spotykać poczynania<br />

wszystkich społeczeństw i społeczności. Wtedy bowiem wszystkie one:<br />

społeczności, społeczeństwa, narody, państwa żyją pełnym, autenty­<br />

cznie ludzkim życiem, kiedy godność człowieka, każdego człowieka,<br />

nie przestaje ukierunkowywać od samych podstaw ich bytowania i dzia­<br />

łalności. Wszelkie naruszenie i nieposzanowanie praw człowieka sta­<br />

nowi zagrożenie dla pokoju.<br />

4. Na ten właśnie temat przemawiałem wobec Zgromadzenia Ogól­<br />

nego Narodów Zjednoczonych jeszcze w dniu pierwszym października<br />

1979 roku, ponieważ prawda o pokoju, ta właśnie prawda o pokoju<br />

na gruncie nauki Kościoła posiada znaczenie kluczowe.<br />

Znajdowała ona wielokrotnie wyraz w wypowiedziach Stolicy Apos­<br />

tolskiej. Znalazła wyraz szczególnie autorytatywny w Encyklice Pacem<br />

in terris papieża Jana XXIII.


388 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Temat « pokoju na ziemi », tak ściśle związany z przesłaniem ewan­<br />

gelicznym, od pierwszych poniekąd jego rozdziałów, 1 nie przestaje też<br />

być przedmiotem systematycznych przypomnień Kościoła, wypowiedzi<br />

poszczególnych Episkopatów, a w szczególności Stolicy Apostolskiej,<br />

przy różnych okazjach, poczynając od pierwszego dnia każdego roku.<br />

W ostatnim okresie szczególnie wymowne stało się — na tle Roku<br />

Pokoju ogłoszonego przez Organizację Narodów Zjednoczonych —<br />

wydarzenie w Asyżu : modlitwa o pokój, do której zaproszeni zostali<br />

nie tylko wszyscy chrześcijanie, ale także przedstawiciele religii po-<br />

zachrześcijańskich.<br />

5. Kiedy ostatni raz byłem w Ojczyźnie, w trudnych dniach 1983<br />

roku, pozdrowienie moje wyraziło się w tych słowach : ((Pokój Tobie,<br />

Polsko ! Ojczyzno moja! ».<br />

Przemawiając dzisiaj na Zamku Królewskim w Warszawie, mam<br />

przed oczyma duszy całe dzieje Ojczyzny, jakże często naznaczone styg-<br />

matem wojny i zniszczenia.<br />

Te doświadczenia dziejowe, a zwłaszcza doświadczenia ostatniej<br />

wojny, stanowią dla nas szczególne wyzwanie, aby podejmować ((walkę<br />

o pokój », również w naszym własnym domu.<br />

Czy możemy to zrobić inaczej niż sięgając do (( Karty Praw Czło­<br />

wieka »? Przecież pokój jest zawsze — między narodami, i w łonie<br />

społeczeństwa, w pośrodku narodów — dojrzałym owocem sprawiedli­<br />

wości społecznej: opus iustitiae pax.<br />

Więc trzeba zaczynać od społeczeństwa. Od ludzi — od tych ludzi,<br />

którzy stanowią Polskę drugiej połowy dwudziestego wieku. Polskę<br />

lat sześćdziesiątych, siedemdziesiątych, osiemdziesiątych!<br />

Każdy z tych ludzi ma swoją osobową godność, ma prawa tej god­<br />

ności odpowiadające. W imię tej godności słusznie każdy i wszyscy<br />

dążą do tego, aby być nie tylko przedmiotem nadrzędnego działania<br />

władzy, instytucji życia państwowego — ale być podmiotem. A być<br />

podmiotem to znaczy uczestniczyć w stanowieniu o ((pospolitej rzeczy »<br />

wszystkich Polaków.<br />

Tylko wówczas naród żyje autentycznie własnym życiem, gdy<br />

w całej organizacji życia państwowego stwierdza swoją podmiotowość.<br />

Stwierdza, że jest gospodarzem w swoim domu. Że współstanowi przez<br />

swoją pracę, przez swój wkład. Jakże istotne jest dla życia społe­<br />

czeństwa, ażeby człowiek nie stracił zaufania do swojej pracy, aby<br />

1 Por. Łk 2, 14.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 389<br />

nie odczuwał zawodu, jaki ta praca mu sprawia. Żeby był w niej<br />

i poprzez nią on sam, jako człowiek afirmowany. On, jego rodzina, jego<br />

przekonania.<br />

To ma z kolei podstawowe znaczenie dla całej narodowej ekonomii.<br />

Ekonomia — jak i praca — jest dla człowieka, a nie człowiek dla<br />

pracy, nie człowiek dla ekonomii. Owszem, tylko wówczas, gdy czło­<br />

wiek ma poczucie swojej podmiotowości, gdy praca i ekonomia są dla<br />

niego — wówczas i on jest dla pracy, dla ekonomii. Tylko tak może<br />

się budować również i ekonomiczny postęp. Człowiek zawsze jest<br />

pierwszy.<br />

6. Mówię to, ponieważ prawda powyższa należy do przesłania<br />

Kościoła w świecie: w świecie współczesnym. Do przesłania « pokoju<br />

i sprawiedliwości ».<br />

Pozwalam sobie zaś mówić o tym także dlatego, że głęboko odczu­<br />

wam trudny okres w życiu Narodu i Państwa. Trudny w znaczeniu<br />

społeczno-ekonomicznym.<br />

Przytoczę więc jeszcze w tej sprawie następującą wypowiedź Soboru<br />

Watykańskiego II: « Na pochwałę zasługuje postępowanie tych naro­<br />

dów, w których jak największa część obywateli uczestniczy w sprawach<br />

publicznych w warunkach prawdziwej wolności ». 2 Podkreślając w tym<br />

kontekście potrzebę « sprężystej władzy publicznej », Sobór mówi dalej:<br />

« Ażeby ... wszyscy obywatele byli skłonni uczestniczyć w życiu różnych<br />

grup, z których składa się organizm społeczny, konieczne jest, by mogli<br />

w nich znaleźć wartości, które by ich pociągały i skłaniały do służenia<br />

drugim. Słusznie możemy sądzić, że przyszły los ludzkości leży w ręku<br />

tych, którzy potrafią podać następnym pokoleniom motywy życia<br />

i nadziei ». 3<br />

7. O te właśnie « motywy życia i nadziei » nieustannie modlę się<br />

dla mojej Ojczyzny, dla Narodu, którego głęboko czuję się synem.<br />

Jako Biskup Rzymu staram się w tym duchu nieść posługę wszystkim<br />

ludziom i narodom: jest to bowiem właściwa posługa Kościoła.<br />

Na polskiej ziemi sprawują ją Pasterze Kościoła w Ojczyźnie, zjed­<br />

noczeni z Biskupem Rzymu.<br />

W duchu tychże samych «motywów życia i nadziei» wyrażam<br />

moje życzenia pod adresem wszystkich, którzy sprawując władzę,<br />

posiadają zarazem szczególną odpowiedzialność za ten współczesny<br />

2 Gaudium et spes, 31.<br />

3 Tamże.


390 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

etap dziejów naszego Narodu. Składam te życzenia na ręce Pana<br />

Przewodniczącego Rady Państwa.<br />

Życzę równocześnie, aby Polska miała — i stale zyskiwała — należne<br />

sobie miejsce wśród narodów i państw Europy oraz całego globu.<br />

Jeszcze raz dziękuję za zaproszenie. Podziękowanie to rozciągam<br />

do wszystkich instancji władz, regionalnych i terenowych, do wszyst­<br />

kich, którym pobyt Papieża wśród Rodaków przysporzył także trudu<br />

i odpowiedzialności.<br />

Wszyscy pragniemy służyć współczesnym i przyszłym pokoleniom.<br />

A treść tej służby tak trafnie wyraża to zdanie: kształtować i prze­<br />

kazywać « motywy życia i nadziei ».<br />

Proszę również o przyjęcie mojego daru. Ten dar to obraz z XVI<br />

wieku — portret wielkiego człowieka Kościoła, jednego z przewod­<br />

niczących Soboru Trydenckiego, kardynała Stanisława Hozjusza. 4<br />

Obraz olejny na płótnie wykonany w roku 1575 przez niejakiego<br />

Gjliusa; takie nazwisko widnieje na zwoju, który kardynał trzyma<br />

w lewej ręce.<br />

Malowidło przedstawia Hozjusza w wieku 71 lat, w postawie<br />

stojącej, w stroju kardynalskim. Purpurat opiera prawą dłoń na stole,<br />

na którym leżą księgi przez niego napisane w obronie prawowierności<br />

katolickiej. Na dzwonku znajdują się herby Hozjusza i papieża Piusa IV<br />

Medici, który go podniósł do godności kardynalskiej.<br />

Dotychczas portret ten zdobił gabinet kardynała-protektora Biblio­<br />

teki Apostolskiej na Watykanie.<br />

* • #<br />

Lublini, ad academicas Auctoritates totius Poloniae in aedibus catholicae<br />

Universitatis congregatas habita.*<br />

1. Pozdrawiam z całego serca wszystkich zgromadzonych dzisiaj<br />

w Auli Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Odwiedziny dawnego<br />

pracownika tej Uczelni dostarczyły organizatorom okazji, aby zaprosić<br />

przedstawicieli świata nauki z całej Polski, a także z zagranicy. Czuję<br />

się tym zaproszeniem oraz Waszą obecnością w dniu dzisiejszym, czci-<br />

4 Ur. 1504 w Krakowie; zm. 1579 w Capranica k. Viterbo.<br />

* Die 9 m. Iunii a. 1987.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 391<br />

godni Panie i Panowie, prawdziwie zaszczycony. Wiem, że oprócz<br />

przedstawicieli wielu uczelni w kraju i Polskiej Akademii Nauk, są<br />

tu też obecni reprezentanci uczelni zagranicznych, które łączy z Kato­<br />

lickim Uniwersytetem Lubelskim bliska współpraca — z Leuven<br />

i Louvain-la-Neuve, z Mediolanu, Paryża, Waszyngtonu, Nijmegen,<br />

Tilburga, z Mainz.<br />

W Waszych osobach spotykam i pozdrawiam wszystkie uniwersy­<br />

tety, wszystkie wyższe uczelnie, jakie znajdują się na ziemi ojczystej,<br />

poczynając od najstarszej — Uczelni Jagiellońskiej w Krakowie, której<br />

zawdzięczam studia oraz pierwsze akademickie doświadczenia. Do­<br />

świadczenia te wycisnęły w mojej świadomości oraz całej osobowości<br />

głębokie ślady na całe życie. Może w sposób szczególny dlatego, że były<br />

one związane naprzód z okresem przed drugą wojną światową, z kolei<br />

— i to w większości — z okresem okupacji, wreszcie z pierwszymi<br />

latami okresu powojennego. Pamięć tego, czym jest uniwersytet<br />

— Alma Mater — noszę w sobie wciąż żywą. Nie tylko pamięć, ale<br />

poczucie długu, który należy spłacać całym życiem.<br />

2. Stąd też rodzi się potrzeba, ażeby to moje dzisiejsze przemó­<br />

wienie rozpocząć nawiązując do uniwersytetu jako do szczególnego<br />

środowiska, do wspólnoty, w której spotykają się uczeni i uczniowie,<br />

profesorowie i studenci, przedstawiciele różnych pokoleń, zespoleni<br />

wspólnym celem i wspólnym zadaniem. Jest to zadanie pierwszorzędnej<br />

wagi w życiu człowieka, a także w życiu społeczeństwa — narodu<br />

i państwa.<br />

Kiedy przemawiam do Was, czcigodni Państwo, mam przed oczyma<br />

duszy wszystkie te środowiska, te wspólnoty, w których służba pozna­<br />

niu — czyli służba Prawdzie — staje się podstawą kształtowania czło­<br />

wieka. Wiemy, że był Ktoś, kto powiedział: «poznacie prawdę,<br />

a prawda uczyni was wolnymi ». 1 W okresie Kongresu Eucharysty­<br />

cznego w Polsce, którego jestem gościem i uczestnikiem, te słowa<br />

Chrystusa odżywają ze szczególną mocą właśnie tu, w Auli uniwersy­<br />

teckiej, w kontekście spotkania z polskim światem nauki.<br />

Odżywają, a zarazem znajdują swe naturalne dopełnienie w słowach<br />

świętego Pawła: (( Prawdę czyńcie w miłości ». 2 Służąc prawdzie z mi­<br />

łości do prawdy i do tych, którym ją przekazujemy, budujemy wspól­<br />

notę ludzi wolnych w prawdzie, tworzymy wspólnotę ludzi zjednoczo-<br />

1 Por. J 8, 32.<br />

2 Por. Ef 4, 15.


392 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

nych miłością do prawdy i miłością wzajemną w prawdzie, wspólnotę<br />

ludzi, dla których miłość prawdy stanowi zasadę jednoczącej ich więzi.<br />

3. Mam czasem sposobność zbliżyć się do tych problemów, które<br />

są istotne dla Waszego środowiska. W szeregu wywiadów z ludźmi<br />

nauki, jakie było mi dane czytać w ostatnich czasach, znajdowałem<br />

wyrazy głębokiego poczucia odpowiedzialności za prawdę poznawaną<br />

i przekazywaną, stawianie rzetelnych wymagań sobie i studentom,<br />

a to wszystko przeniknięte (( pogłosem » jakiejś głębokiej troski! Mamy<br />

wielu bardzo zdolnych młodych ludzi, nie brak talentów w pokoleniu<br />

współczesnych studentów, młodych pracowników nauki, którzy zalud­<br />

niają nasze uczelnie akademickie!<br />

Ozy mają wszystkie warunki potrzebne do tego, aby ich studia<br />

przyniosły pełny owoc? Tu, na ziemi ojczystej?<br />

Pytanie to dotyczy teraźniejszości, wyposażenia uniwersyteckich<br />

warsztatów pracy, kontaktów z ośrodkami przodującymi w nauce<br />

światowej. Pytanie to dotyczy także przyszłości. Jakie są perspektywy<br />

tego pokolenia? Perspektywy pracy — ten problem istnieje również<br />

w wielu krajach europejskiego Zachodu. Perspektywy życia, przede<br />

wszystkim mieszkania! Dachu nad głową dla młodych małżeństw<br />

i rodzin.<br />

Trzeba, ażeby te pytania były stawiane. One są tylko i wyłącznie<br />

wyrazem troski o człowieka. Uniwersytet zawsze był miejscem tej<br />

solidarnej troski. Kiedyś nadawano temu nazwę « Bratniej pomocy ».<br />

W duchu tej właśnie solidarnej troski pozwalam sobie powtórzyć<br />

to pytanie wobec Was, drodzy Państwo. Uniwersytet z natury swojej<br />

służy przyszłości człowieka i narodu. Jego zadaniem jest stale wywo­<br />

ływać sprawę tej przyszłości w świadomości społecznej. Wywoływać<br />

w sposób niestrudzony, nieustępliwy. Mamy tylu młodych, obiecujących<br />

ludzi. Nie możemy dopuścić do tego, aby nie widzieli oni dla siebie<br />

przyszłości we własnej Ojczyźnie.<br />

Więc — jako również syn tej Ojczyzny — odważam się wyrazić<br />

pogląd, że trzeba przemyśleć wiele spraw życia społecznego, struktur,<br />

organizacji pracy, aż do samych założeń współczesnego organizmu<br />

państwowego, pod kątem przyszłości młodego pokolenia na ziemi<br />

polskiej.<br />

Uniwersytety, uczelnie, nie mogą odsunąć się od potrzeby dawania<br />

świadectwa w tej dziedzinie istotnej i podstawowaj dla samego bytu<br />

Polski.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 393<br />

4. Jeżeli zacząłem od środowiska — uniwersytetu jako szczególnej<br />

wspólnoty — to z uwagi na tak zasadniczą dla całego narodu sprawę<br />

podmiotowości. Podmiotowość ta wypracowuje się wszędzie, przy róż­<br />

nych warsztatach pracy na tej naszej ojczystej ziemi. Są do tego<br />

wezwane środowiska pracy w przemyśle i na roli. Jest do tego wezwana<br />

każda rodzina i każdy człowiek. Podmiotowość rodzi się z samej natury<br />

bytu osobowego: odpowiada w pierwszym rzędzie godności ludzkiej<br />

osoby. Jest tej godności potwierdzeniem, sprawdzianem — i zarazem<br />

wymogiem, zarówno w życiu osobistym, jak zbiorowym.<br />

Uczelnie, warsztaty pracy poznawczej, działające wedle wielorakiej<br />

metodologii, są do tego wezwane w sposób szczególny. Są do tego<br />

wezwane «od wewnątrz)): z racji swej konstytucji, która jest nieodzowna<br />

w służbie prawdy. Są do tego wezwane również niejako « od zewnątrz))<br />

— ze wzlędu na społeczeństwo, wśród którego żyją i dla którego dzia­<br />

łają. Społeczeństwo oczekuje od swych uniwerstytetów ugruntowania<br />

własnej podmiotowości, oczekuje ukazania racji, które ją uzasadniają,<br />

oraz motywów i działań, które jej służą. Z tym też jest ściśle związany<br />

wymóg wolności akademickiej, czy też słusznej autonomii uniwersytetów<br />

i uczelni. Ta właśnie autonomia na służbie prawdy poznawanej i przeka­<br />

zywanej jest warunkiem niejako organicznym podmiotowości całego spo­<br />

łeczeństwa, wśród którego uniwersytety spełniają swoją misję.<br />

Czy taki cel przyświecał naszym monarchom naprzód jeszcze z dy­<br />

nastii piastowskiej, a potem jagiellońskiej przy fundowaniu i odnawia­<br />

niu pierwszego w Polsce uniwersytetu? Ośmieliłbym się powiedzieć,<br />

że tak.<br />

5. Sprawa ta łączy się z zagadnieniem — chyba bardziej jeszcze<br />

podstawowym — a dotyczy ono po prostu « konstytucji)) człowieka:<br />

miejsca człowieka w świecie. We wszechświecie. Przy rozważaniu tej<br />

sprawy jest rzeczą nieodzowną sięganie do ((początku)), do arche.<br />

Jest to problem ogromnej wagi dla różnych nauk o człowieku i świe­<br />

cie, na przykład dla paleontologii, historii, etnologii. Tego rodzaju<br />

nauki poszerzają się na gruncie swoich własnych metod empirycznych.<br />

Szukają wskaźników i dowodów, które można wydobyć z badania<br />

wykopalisk świadczących o najdawniejszych śladach człowieka w łonie<br />

ziemskiej skorupy.<br />

Pozwólcie, że przytoczę w tym miejscu tekst biblijny. Nie posiada<br />

on zapewne wartości z punktu widzenia założeń i metod wiedzy empi­<br />

rycznej. Posiada natomiast znaczenie symboliczne. Wiemy, że « symbol »


394 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

znaczy tyle, co znak zbieżności, spotkania i przystawania do siebie<br />

danych elementów. Otóż myślę, że tekst z Księgi Rodzaju, który<br />

przytoczę — bez aspirowania do charakteru naukowego z punktu widze­<br />

nia nauk empirycznych — posiada również własne, swoiste znaczenie<br />

dla samego rozumu dociekającego prawdy o człowieku.<br />

Oto ten tekst: «Ulepiwszy z gleby wszelkie zwierzęta lądowe,<br />

wszelkie ptaki powietrzne, Pan Bóg przyprowadził je do mężczyzny<br />

[do człowieka], aby przekonać się, jaką on da im nazwę. Każde jednak<br />

zwierzę, które określił mężczyzna [człowiek], otrzymało nazwę "istota<br />

żywa". I tak mężczyzna [człowiek] dał nazwy wszelkiemu bydłu, pta­<br />

kom powietrznym i wszelkiemu zwierzęciu polnemu, ale nie znalazła<br />

się pomoc odpowiednia dla mężczyzny [człowieka] ». 3<br />

Otóż, bez względu na to, co osiągamy metodą empiryczną (a raczej<br />

wielu metodami) na temat « początku », powyższy tekst zdaje się po­<br />

siadać niesłychane znaczenie « symboliczne ». Co więcej, poniekąd trafia<br />

do samych korzeni problemu « miejsca człowieka we wszechświecie ».<br />

Można by też powiedzieć, że stanowi jakiś wyraz zbieżności tego wszyst­<br />

kiego, co kryją w sobie dociekania prowadzone metodami nauk empi­<br />

rycznych. Wszystkie wszakże, szukając możliwie pierwotnych śladów<br />

człowieka, równocześnie kierują się jakimś podstawowym pojęciem<br />

człowieka.Posiadają elementarną odpowiedź przynajmniej na pytanie:<br />

czym człowiek różni się od innych istot w widzialnym kosmosie?<br />

Człowiek «od początku» odróżnia siebie od całego widzialnego<br />

wszechświata, a w szczególności od świata istot poniekąd sobie naj­<br />

bliższych. Wszystkie one są dla niego przedmiotem. On sam pozostaje<br />

wśród nich podmiotem. Ta sama Księga Rodzaju mówi o człowieku<br />

jako istocie stworzonej na obraz Boga i Jego podobieństwo. Co więcej,<br />

w świetle powyższego tekstu jest równocześnie jasne, że owa podmio­<br />

towość człowieka łączy się w sposób podstawowy z poznaniem. Czło­<br />

wiek jest podmiotem pośród świata przedmiotów dlatego, że jest zdolny<br />

poznawczo obiektywizować wszystko, co go otacza. Dlatego, że przez<br />

swój umysł zwrócony jest «z natury» ku prawdzie. W prawdzie<br />

zawiera się źródło transcendencji człowieka wobec wszechświata,<br />

w którym żyje.<br />

Właśnie poprzez refleksję nad własnym poznaniem człowiek objawia<br />

się samemu sobie jako jedyne jestestwo pośród świata, które widzi się<br />

(( od wewnątrz » związane poznaną prawdą — związane, a więc także<br />

3 Rdz 2, 19-20.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 395<br />

((zobowiązane )) do jej uznania, w razie potrzeby także aktami wolnego<br />

wyboru, aktami świadectwa na rzecz prawdy. Jest to uzdolnienie<br />

do przekraczania siebie w prawdzie. Poprzez refleksję nad własnym<br />

poznaniem człowiek odkrywa, że sposób jego bytowania w świecie jest<br />

nie tylko całkowicie różny od wszystkiego innego pośród świata, lecz<br />

że jest także wyróżniony, nadrzędny wobec wszystkiego innego w jego<br />

obrębie. Człowiek zauważa po prostu, że jest osobowym podmiotem,<br />

osobą. Staje oko w oko wobec swej godności!<br />

Tekst biblijny mówi poniekąd o pierwszych elementarnych prawdach<br />

— nadawał « nazwy » — poprzez które człowiek stwierdził i potwier­<br />

dził swoją podmiotowość wśród świata. Można równocześnie powiedzieć,<br />

że w tym opisie jest zapowiedziany i niejako ((zaantycypowany » cały<br />

ten proces poznawczy, który stanowi o dziejach ludzkiej kultury.<br />

Me zawahałbym się powiedzieć, że pierwsza Księga Biblii otwiera<br />

perspektywę wszelkiej nauki i wszystkich nauk. Rzeczywistość — cała<br />

rzeczywistość, wszystkie jej aspekty i elementy — będą stanowiły odtąd<br />

nieustające wyzwanie dla człowieka — dla jego umysłu. Również cały<br />

nowożytny i współczesny, gigantyczny rozwój nauki, jest w tym opisie<br />

już zapowiedziany i zapoczątkowany. Żadna też nowa epoka poznania<br />

naukowego nie wykracza istotowo (( poza )) to, có w nim zostało już<br />

— w sposób obrazowy i elementarny — zarysowane.<br />

6. Biblijny paradygmat «człowieka pośród świata» zawiera, jak<br />

widać, zespół elementów, które nie przestają wyznaczać naszego myśle­<br />

nia o człowieku. Nie przestają też dotykać samych podstaw jego pod­<br />

miotowości, a także — przynajmniej perspektywicznie — owego związku,<br />

jaki zachodzi pomiędzy ((nazywaniem» przedmiotów, procesem po­<br />

znawczym, rozwijającym się stopniowo także w postaci wielości nauk,<br />

a ugruntowywaniem miejsca człowieka w kosmosie jako podmiotu.<br />

Im dalej sięga wysiłek związany z poznaniem, czyli odkryciem prawdy<br />

o przedmiotowej rzeczywistości, tym bardziej pogłębia się racja ludzkiej<br />

podmiotowości. Racja ta dotyczy nie tylko — i nie tyle — człowieka<br />

wśród świata, ile jeszcze bardziej : człowieka wśród ludzi, człowieka<br />

w społeczeństwie.<br />

Paradoksalnie można powiedzieć, że w miarę postępu wiedzy<br />

w świecie — w wymiarach makro i mikro — człowiek coraz bardziej<br />

musi na gruncie postępu cywilizacji scientystyczno-technicznych bronić<br />

prawdy o sobie samym.


396 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Człowiek też musi w imię prawdy o samym sobie przeciwstawić<br />

się dwojakiej pokusie: pokusie uczynienia prawdy o sobie poddaną<br />

swej wolności oraz pokusie uczynienia siebie poddanym światu rzeczy;<br />

musi się oprzeć zarówno pokusie samoubóstwienia, jak i pokusie sa-<br />

mourzeczowienia. Wedle wyrażenia autora średniowiecznego: Positus<br />

est in medio homo: nec bestia — nec deus! To zresztą należy także<br />

do biblijnego paradygmatu Księgi Rodzaju. Człowiek już «od po­<br />

czątku » nęcony jest pokusą poddania prawdy o sobie władzy swej<br />

woli i umieszczenia się przez to (( poza dobrem i złem ». Kuszony jest<br />

iluzją, że prawdę o dobru i złu pozna dopiero wtedy, gdy sam będzie<br />

0 niej decydował. « Otworzą się wam oczy i tak jak Bóg będziecie znali<br />

dobro i zło ». 4<br />

Równocześnie człowiek zostaje «od początku» wezwany, aby<br />

((czynił sobie ziemię poddaną », 5 co oczywiście stanowi owoc ((natu­<br />

ralny », a zarazem praktyczne « przedłużenie » poznania, czyli « pano­<br />

wania » przez prawdę nad resztą stworzeń.<br />

Tu pragnę bodaj dotknąć bardzo dziś aktualnej w całym świecie<br />

sprawy ochrony zagrożonego środowiska naturalnego. Jest to, jak mi<br />

wiadomo, problem ogromnie ważny również w Polsce. « Czynić sobie<br />

ziemię poddaną» znaczy też respektować jej prawa, prawa natury.<br />

W tej dziedzinie: w trudzie umiejętnego opanowania sił przyrody<br />

1 mądrego gospodarowania jej zasobami, nauka — jak Państwo sami<br />

wiecie — ma wielkie zadanie do spełnienia.<br />

Jednakże « czynić ziemię poddaną » — to znaczy także: nie uczynić<br />

siebie samego poddanym ziemi! Nie pozwolić ani poznawczo, ani<br />

praktycznie « zredukować » człowieka do rzędu przedmiotów. Zacho­<br />

wać podmiotowość osoby w obrębie całej ludzkiej praxis. Zabezpieczyć<br />

tę podmiotowość również w ludzkiej zbiorowości: w społeczeństwie,<br />

w państwie, przy różnych warsztatach pracy czy choćby nawet zbio­<br />

rowej rozrywki.<br />

Myślę, że taka jest ostateczna racja i sens tego, co współcześnie<br />

nazywa się prawami człowieka. Na gruncie metodycznego poznania,<br />

a więc nauki, tu przebiega też linia spotkania z filozofią, w szczegól­<br />

ności z etyką — a także poniekąd z teologią.<br />

7. Okres Oświecenia, a bardziej jeszcze wiek XIX, rozwinął tezę<br />

o antynomii pomiędzy nauką a religią. Antynomia ta zrodziła też<br />

4 Rdz 3, 5.<br />

5 Por. Rdz 1, 28.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 397<br />

pogląd, zwłaszcza w marksizmie, o charakterze alienacyjnym wszel­<br />

kiej religii. Zawarta w tym poglądzie redukcja «człowieka w świe­<br />

cie » do wymiarów bezwzględnej immanencji «człowieka» względem<br />

« świata » niesie wraz z sobą nie tylko Nietzscheańską problematykę<br />

«śmierci Boga», ale — jak stopniowo zauważono — perspektywę<br />

również «śmierci człowieka», który w tej zasadniczo ((materia-<br />

listycznej )) wizji rzeczywistości nie dysponuje w sensie ostatecznym,<br />

eschatologicznym innymi możliwościami, jak cała reszta przedmiotów<br />

widzialnego wszechświata.<br />

Stanowisko powyższe bywało głoszone ze stanowczością i postu­<br />

lowane, a nawet (( wymagane » w odnośnych środowiskach jako synonim<br />

jedynie naukowej metody, co więcej,


398<br />

Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

miejsce w Lublinie. To miasto posiada swą historyczną wymowę. Jest<br />

to nie tylko wymowa unii lubelskiej, ale wszystkiego, co stanowi<br />

dziejowy, kulturowy, etyczny i religijny kontekst tej unii. Cały wielki<br />

dziejowy proces spotkania pomiędzy Zachodem a Wschodem. Wzajem­<br />

nego przyciągania się i odpychania. Odpychania — ale i przyciągania.<br />

Ten proces należy do całych naszych dziejów. Można powiedzieć, całe<br />

nasze dzieje tkwią w samym środku tego procesu. Może bardziej<br />

« wczoraj » niż « dzisiaj », .jednakże (( dzisiaj » nie podobna oddzielić<br />

od « wczoraj ». Naród żyje wciąż całą swoją historią. I Kościół w Naro­<br />

dzie też. I proces ten nie jest zakończony.<br />

Nikt też nie zdejmie z ludzi tu żyjących, zwłaszcza z ludzi nauki,<br />

odpowiedzialności za ostateczny wynik tego dziejowego procesu w tym<br />

miejscu Europy! I świata! Powiedziałbym: w miejscu «trudnego<br />

wyzwania ».<br />

Tak więc sprawa, na którą symbolicznie wskazuje to miasto<br />

— Lublin, może także i ten Uniwersytet — KUL, ma wymiar nie<br />

tylko polski, ale europejski. Owszem, uniwersalny. Z tego wymiaru<br />

zdawałem sobie sprawę, gdy idąc za wzorem Pawła VI, który ogłosił<br />

patronem Europy świętego Benedykta, widziałem konieczność rozsze­<br />

rzenia tego ((patronatu » o dwie inne postaci: Apostołów Słowian,<br />

świętych Braci Sołuńskich, Cyryla i Metodego.<br />

Wszyscy oni trzej wyprzedzili historyczny czas Polski, naszej<br />

Ojczyzny. Ale też w jakiś sposób ten czas — i całe nasze tysiąclecie<br />

minione — wspólnie przygotowali.<br />

Obyśmy umieli wiernie, autentycznie, twórczo kontynuować to<br />

wielkie dziedzictwo.<br />

((Królowi wieków nieśmiertelnemu — chwała: Soli Deo » 6 —<br />

kończę tymi słowami, które stanowiły biskupi emblemat Kardynała<br />

Stefana Wyszyńskiego, wielkiego Prymasa Tysiąclecia, który tutaj<br />

w Lublinie zaczynał swe biskupie posługiwanie Kościołowi w Polsce.<br />

» * #<br />

Lublini, ad docentes alumnosque catholicae Universitatis. *<br />

1. Wysłuchaliśmy słów Ewangelii Janowej, od których zaczyna się<br />

opis Ostatniej Wieczerzy. Opis ten wprowadza nas w stan duszy Jezusa<br />

Chrystusa u początku wydarzeń paschalnych. ((Jezus... wiedząc, że<br />

6 Por. 1 Tm 1, 17.<br />

* Die 9 m. Iunii a. 1987.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 399<br />

nadeszła Jego godzina przejścia z tego świata do Ojca, umiłowawszy<br />

swoich na świecie, do końca ich umiłował )).*<br />

Właśnie do tych słów nawiązuje Kongres Eucharystyczny w Polsce.<br />

Kongres ten dzisiaj sprowadza mnie do Lublina, do środowiska Uni­<br />

wersytetu Katolickiego, z którym byłem blisko związany przez szereg<br />

lat. Po spotkaniu z przedstawicielami polskich uczelni akademickich,<br />

uniwersytetów dawnej i nowej daty powstania, spotykamy się w gronie<br />

profesorów, studentów, pracowników i przyjaciół Uniwersytetu Kato­<br />

lickiego, który dzisiaj służy nam wszystkim swoją gościną.<br />

Spotkanie nasze ma charater liturgiczny. Liturgia Słowa Bożego<br />

wprowadza nas w wewnętrzną tajemnicę Chrystusa w tym decydującym<br />

momencie, w którym Chrystus « wiedział, że Ojciec dał Mu wszystko<br />

w ręce ». 2<br />

2. (( Wszystko )). Zatrzymajmy się przy tym wyrażeniu.


400 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

3. Ewangelia Janowa mówi o Chrystusie: « wiedział, że Ojciec dał<br />

Mu wszystko )).<br />

W ten sposób owo wyrażenie «wszystko» zostaje postawione<br />

w nowym kontekście. « Wszystko », co składa się na rzeczywistość,<br />

bogatą i zróżnicowaną, makrokosmos i mikrokosmos, «wszystko»<br />

zostaje tutaj ukazane w relacji do Boga, do tajemnicy Trynitarnej,<br />

do Ojca, Syna i Ducha Świętego.<br />

Jest to tajemnica wiary objawiona w Słowie Bożym. Świat — zanim<br />

zaistniał w całym bogactwie stworzeń, w całej swojej makro i mikro­<br />

kosmicznej strukturze, istniał w Bogu. Zanim (( słowem Boga światy<br />

zostały stworzone powołane do istnienia — istniały odwiecznie<br />

w Słowie, współistotnym Ojcu. Istniały, objęte Poznaniem i Miłością,<br />

objęte wewnętrznym Życiem Trójjedynego : Ojca, Syna, Ducha Świę­<br />

tego.<br />

A po stworzeniu ten odwieczny uścisk Trójjedynego Boga trwa<br />

dalej w dziejach wszechświata: «w Nim żyjemy, poruszamy się<br />

i jesteśmy ». 4 « Wszystko jest w Nim )). Jest w Nim w sposób nie tylko<br />

stwórczy, czyli — wedle naszych ludzkich pojęć — sprawczy. Jest<br />

w Nim — w nieustającej relacji do tej ponadstworzonej Komunii,<br />

jaką Bóg jest sam w sobie: Ojciec, Syn i Duch.<br />

4. Jeśli Ewangelista mówi o Chrystusie: « Ojciec dał Mu wszystko<br />

w ręce », to zdanie to odzwierciedla ową odwieczną relację pomiędzy<br />

Bogiem i światem na gruncie dziejów człowieka.<br />

Stwarzając człowieka na swój obraz i podobieństwo, Ojciec w sposób<br />

szczególny « dał wszystko » Synowi. Można powiedzieć: dał — i zadał.<br />

Zadał Mu celowość widzialnego świata w człowieku. Zadał Mu zbawie­<br />

nie człowieka : (( dał Mu w ręce ». Zadał Mu, Synowi, grzech zalegający<br />

dzieje człowieka « od początku ». Zadał Mu odkupienie świata.<br />

Chrystus «wiedząc, że nadeszła Jego godzina» — ta godzina,<br />

w której to właśnie zadanie miał definitywnie wypełnić w dziejach<br />

ludzkości, wychodzi na jej spotkanie: « umiłowawszy swoich, którzy<br />

byli na świecie, do końca ich umiłował».<br />

Tak więc wyrażenie «wszystko )>, tak bardzo istotne dla natury<br />

i posłannictwa wszystkich na świecie uniwersytetów, nabiera zupełnie<br />

nowego znaczenia wówczas, gdy to « wszystko )) rozumiemy w relacji<br />

3 Hor 11, 3.<br />

* Dz 17, 28.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 401<br />

do Trójjedynego Boga. W relacji do tajemnicy Stworzenia i Odkupienia.<br />

W relacji do Chrystusa. W relacji do Eucharystii.<br />

5. W ten sposób dotykamy też samej specyfiki uniwersytetu kato­<br />

lickiego. Uniwersytet z tym przymiotnikiem posiada wszystkie cechy<br />

uniwersytetów w ogóle, uczestniczy w tym samym odniesieniu do zróżni­<br />

cowanej rzeczywistości, do ((wszystkiego », w tej samej odpowiedzial­<br />

ności za prawdę w uprawianiu nauki, w badaniach i metodach ba­<br />

dawczych oraz w jej przekazywaniu, czyli w nauczaniu, w dydaktyce.<br />

Równocześnie przymiotnik ((katolicki» wskazuje na to, że cały<br />

ten poznawczy trud uniwersyteckiej wspólnoty jest zarazem organicznie<br />

odniesiony do tego, co pochodzi ze Słowa Bożego Objawienia. Związany<br />

z wiarą — wyznawaną i nauczaną przez Kościół.<br />

«Wszystko» jako zasięg pracy poznawczej — jest równocześnie<br />

tym (( wszystkim », które ma swój początek przed « początkiem » :<br />

początek w Bogu, w odwiecznym Słowie — Synu współistotnym Ojcii.<br />

Jest tym « wszystkim », które Ojciec ((dał w ręce)) Synowi, Chrystusowi<br />

wówczas, gdy przyszła Jego godzina: godzina Odkupienia świata.<br />

Wiemy, że była to równocześnie godzina Eucharystii.<br />

6. Kościół od wielu stuleci uczestniczył w procesie powstawania<br />

uniwersytetów. Wiemy o tym dobrze z dziejów, zwłaszcza z dziejów<br />

Europy, również z dziejów naszego Narodu.<br />

W czasach nowożytnych, kiedy rozwinęła się współczesna nauka,<br />

Kościół widział potrzebę powoływania w różnych krajach świata<br />

nowych uniwersytetów, opatrzonych przymiotnikiem ((katolickie)),<br />

ażeby to znaczenie, jakie « wszystko )) posiada w Słowie Bożego Ob­<br />

jawienia, nie przestało być obecne w wielkim procesie poznawczym,<br />

w twórczym wysiłku rozumu ludzkiego, spłacającego przez prawdę<br />

swój dług wobec całej rzeczywistości.<br />

Jest faktem bardzo znamiennym i bardzo wymownym, że taki<br />

katolicki uniwersytet został powołany również w Lublinie, prawie że<br />

równocześnie z datą odzyskania przez Polskę niepodległości państwowej.<br />

7. Spotykając się dzisiaj z całą akademicką wspólnotą KUL-u,<br />

pragnę, abyśmy na podstawie słów liturgii rozważyli gruntownie<br />

naprzód znaczenie owej służby, o jakiej mówi Chrystus, wedle zapisu<br />

Janowej Ewangelii.<br />

((Jeśli... Ja, Pan i Nauczyciel, umyłem wam nogi, to i wyście<br />

powinni sobie nawzajem umywać nogi )). 5<br />

5 / 13, 14.<br />

27 - A. A. S.


402 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Uniwersytet Lubelski powstał i istnieje pod hasłem Deo et Pa­<br />

triae. Słowa te mówią o służbie. O służbie Bogu i Kościołowi oraz<br />

Narodowi i Ojczyz'nie. Myślę, że istnieje jakieś tertium compara­<br />

tionis, które pozwala przybliżyć z pewną pokorą niespełna siedem­<br />

dziesięcioletnią historie KUL-u do przeszło sześćsetletniej historii<br />

Uniwersytetu Jagiellońskiego. Miłość prawdy w służbie człowiekowi.<br />

Kształtowanie świadomości i postawy narodowej poprzez rzetelną służbę<br />

prawdzie. Fakt, że ta Uczelnia jest jedynym uniwersytetem kato­<br />

lickim na wielkim obszarze krajów, które w systemie sprawowania<br />

władzy i organizacji społecznej przyjmują jako oficjalną materialis-<br />

tyczną ideologię marksistowską, jest bardzo wymowny.<br />

W czasie naszego pierwszego spotkania na Jasnej Górze w roku<br />

1979 mówiłem, że uniwersytet to jest jakiś odcinek walki o czło­<br />

wieczeństwo człowieka, i że chodzi o wyzwolenie tego olbrzymie­<br />

go potencjału duchowego człowieka, przez który człowiek urzeczywist­<br />

nia to swoje człowieczeństwo 6 — Deo et Patriae, poprzez siłę prawdy<br />

i stojącego na jej służbie wysiłku ludzkiego umysłu. Poprzez służbę<br />

Prawdzie najwyższej oraz tej prawdzie, która jest odblaskiem Prawdy<br />

nieskończonej w życiu świata i ludzi. Kto afirmuje człowieka dla niego<br />

samego, afirmuje Stwórcę człowieka; kto afirmuje jego Stwórcę, nie<br />

może nie afirmować człowieka. Dlatego też na każdym z wydziałów<br />

uniwersytetu katolickiego, nawet na najbardziej przyrodniczych<br />

i (( świeckich », trud umysłu poszukującego prawdy musi i powinien<br />

być zespolony z wiarą, która także w tych dziedzinach znajduje swoje<br />

potwierdzenie i pogłębienie. Taki jest profil posoborowego Kościoła<br />

i współczesnego katolicyzmu. Równocześnie uniwersytet katolicki jest<br />

żywym świadectwem w stosunku do tych wszystkich, którzy chcieliby<br />

religię umieścić w obrębie świata irracjonalnego.<br />

Tej wzajemnej otwartości wiary i rozumu ludzkiego służy na naszej<br />

ziemi Katolicki Uniwersytet Lubelski, wnosząc swój wkład do skarbca<br />

polskiej nauki i kultury, zdobywając także uznanie na świecie, o czym<br />

świadczy jego bogata współpraca z podobnymi ośrodkami nauki<br />

w Europie i poza nią.<br />

Nieoceniona jest jego rola jako wychowawcy inteligencji kato­<br />

lickiej w naszej Ojczyźnie w duchu wartości chrześcijańskich, huma­<br />

nistycznych i narodowych. Warto też dodać, że duża liczba członków<br />

6 Por Przemówienie z 6.VI.1979 r.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 403<br />

Episkopatu Polski zawdzięcza swoją formację intelektualną i duchową<br />

KUL-owi.<br />

Z wdzięcznością wspominamy dziś postaci profesorów, pracow­<br />

ników i studentów, od księdza Idziego Radziszewskiego po Prymasa<br />

Tysiąclecia i tylu wybitnych katolików świeckich.<br />

8. Rozważając znaczenie służby, jaką Wasza akademicka wspól­<br />

nota ma spełniać wobec Boga i Ojczyzny — Deo et Patriae, musimy<br />

zarazem wniknąć w nauczanie Apostoła z Pierwszego Listu do Ko­<br />

ryntian : (( Bóg, sprawca wszystkiego we wszystkich ». 7 (( Duch, który<br />

objawia się (przez wielorakie dary) dla wspólnego dobra ». 8<br />

Musimy rozważyć tę prawdę o (( darach », o talentach, o charyzma­<br />

tach, jaką głosi nam Apostoł przy sposobności dzisiejszego spotkania.<br />

Uniwersytet jest swoistym warsztatem pracy. Może na pierwsze<br />

wejrzenie rzuca się w oczy jego praca dydaktyczna. Przy głębszym<br />

jednak poznaniu staje się jasne, że prawdziwą (( wodą życia » ożywia­<br />

jącą całe nauczanie jest praca naukowa o charakterze twórczo-ba-<br />

dawczym.<br />

Uprawianie nauki i właściwe mu metody stanowią podstawową<br />

niejako formę istnienia i działania uniwersytetu. Z niej wyrastają<br />

wszelkie inne, a więc zarówno przekazywanie zdobytych wiadomości<br />

szerokim rzeszom studentów, jak też formowanie nowych pracowników<br />

nauki. Mówiłem o tym przy różnych okazjach.<br />

Tu pragnę podkreślić, że wielorakie dary, w których objawia się<br />

Duch, dary i talenty ludzi, którzy kształtują profil uczelni w danej<br />

epoce, i wszystkie dary członków społeczności akademickiej są udzielane<br />

przez Boga dla wspólnego dobra. W nich Bóg złożył w naszych sercach<br />

jakby «cząstkę samego siebie», tchnienie swego Ducha. Dar, ale<br />

i zadanie.<br />

Katolicka specyfika stanowi o atrakcyjności KUL-u w całej polskiej<br />

rodzinie akademickiej. Wyczuwa ona bezbłędnie, że tu powinno się<br />

oczekiwać nie tylko solidnej wiedzy, ale też dostępu do innego porządku<br />

prawdy, do tego specyficznego światła, jakie tajemnica Chrystusa<br />

rzuca na misterium ludzkiego istnienia. Stąd też potrzeba stałego<br />

wychodzenia naprzeciw potrzebom środowisk naukowych całej Ojczyzny.<br />

Dokonać tego można jedynie poprzez wyrazistość własnej postawy<br />

akademickiej i chrześcijańskiej zarazem, poprzez wrażliwość na to,<br />

7 1 Kor 12, 6.<br />

8 Por. tamże, w. 7.


404<br />

Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

co iludzkie i Boskie. Odnosi się to do profesorów, do studentów,<br />

do wszystkich, którzy ten Uniwersytet tworzą.<br />

Wiecie, jak żywe jest w świecie współczesnym pragnienie świa­<br />

dectwa — jakby dowodu na to, że jest możliwa, owszem, że istnieje<br />

jedność prawdy i życia.<br />

Rola, atrakcyjność Katolickiego Uniwersytetu wiąże się z nadzieją,<br />

że tu znajdzie się prawdziwa wspólnota łącząca profesorów, pracow­<br />

ników administracyjnych i fizycznych, wspólnota studentów — świa­<br />

dectwo żywego chrześcijaństwa; że autentyczna katolicka rodzina<br />

uniwersytecka jest miejscem nie tylko «prawdy naukowej », ale<br />

i « prawdy życia » przez przełamywanie różnych form słabości i zła,<br />

różnych form przeczenia prawdzie w życiu osobistym, we wzajemnym<br />

odnoszeniu się do innych, jak i w powierzchowności badań, lub<br />

podejmowaniu przedmiotu dociekań nie według kryteriów poszuki­<br />

wania prawdy, ale wedle pozanaukowych motywów koniunkturalnych.<br />

« Bóg, sprawca wszystkiego we wszystkich ».<br />

Zachowujcie żywą świadomość, że jest to droga, którą idziecie<br />

razem z Chrystusem; że jest to droga, którą idziecie poprzez trudne<br />

« dziś » Kościoła we współczesnym świecie i w naszej Ojczyźnie, by<br />

nieść światło wiedzy i wiary, światło chrześcijańskiego życia opartego<br />

na prawdzie, tak konieczne w przygotowaniu jego chrześcijańskiego<br />

«jutra ».<br />

Pozwólcie, że przytoczę tu jeszcze słowa, które wypowiedziałem<br />

do środowiska Uniwersytetu w Louvain-la-Neuve (jesteście z nim<br />

związani od lat ścisłą współpracą) : « Nieustanne odnajdywanie twór­<br />

czego dynamizmu ducha zakłada zdecydowaną wolę całej wspólnoty<br />

uniwersyteckiej, w szczególności profesorów i władz akademickich,<br />

przekraczania samych siebie, i żywą cnotę teologiczną nadziei. Nauka,<br />

wiedza, nie uznają fatalizmu, lecz starają się w wolności budować<br />

przyszłość ... Przyszłość nie jest już fatalizmem, któremu trzeba się<br />

poddać, lecz programem, zadaniem do wspólnej realizacji, przy pomocy<br />

światła Bożego ». 9<br />

Trzeba wreszcie podkreślić, że profil KUL-u w poważnej mierze<br />

jest wyznaczony przez źródło jego egzystencji, jakim jest ofiarność<br />

katolickiego społeczeństwa naszego Narodu.<br />

Znana jest na tym polu zwłaszcza działalność Kół Przyjaciół KUL-u<br />

w kraju i zagranicą. Na naszym spotkaniu są obecni wybitni przedsta-<br />

9 Przemówienie, 21.V.1985 r., p. 6.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 405<br />

wiciele polskiego wychodźstwa razem z kierownictwem Towarzystwa<br />

Łączności z Polonią Zagraniczną. Kieruję do nich słowo serdecznego<br />

pozdrowienia. To samo pozdrowienie kieruję do wszystkich innych<br />

gości.<br />

Dzięki tej ofiarności wiernych KUL jest własnością katolickiego<br />

Narodu i katolickiego Kościoła, które mają słuszne prawo oczekiwać,<br />

by był on na służbie dobra człowieka, na służbie sprawy Kościoła,<br />

wedle określonych przez niego zasad. Wszystkim przyjaciołom tego<br />

Uniwersytetu wyrażam tutaj szczególną wdzięczność.<br />

9. (( Umiłowawszy swoich ... do końca ich umiłował)).<br />

Włączamy dzisiejszy dzień w całokształt Kongresu Eucharystycznego.<br />

W Eucharystii znajduje wciąż swój sakramentalny wyraz to<br />

« wszystko )), co Ojciec dał Synowi.<br />

« Dał)), ażeby Syn ogarnął i przeobraził, przemienił to (( wszystko ))<br />

tą właśnie miłością, którą « do końca umiłował ».<br />

Jest Eucharystia równocześnie źródłem tej miłości — w nas.<br />

Źródłem tej miłości tu, w tym Katolickim Uniwersytecie. Jest źródłem.<br />

Jest wezwaniem do tej miłości, która ostatecznie wyzwala człowieka,<br />

która zbawia, która daje mu Życie. Życie wieczne.<br />

Uniwersytecie ! Alma Mater! Jesteś objęty tą miłością, którą Ohystus<br />

do okńca umiłował. Jesteś objęty Eucharystią.<br />

Trwaj w tym zbawczym uścisku Odkupiciela świata.<br />

Służ Prawdzie!<br />

Jeśli służysz Prawdzie — służysz Wolności. Wyzwalaniu człowieka<br />

i Narodu. Służysz Życiu!<br />

* • *<br />

Lublini, in collatione Sacri Ordinis Presbyteralis sub diu in regione<br />

« Czuby » habita.*<br />

1. « Nazwałem was przyjaciółmi)).'<br />

Dzisiaj na szlaku mojego pielgrzymowania w Ojczyźnie znajduje<br />

się Lublin. Raduję się, że znowu mogę być w tym historycznym mieście,<br />

z którym pozostawałem związany przez szereg lat pracy na Katolickim<br />

Uniwersytecie.<br />

* Die 9 m. Iunii a. 1987.<br />

1 J 15, 15.


406 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Serdecznie pozdrawiam Lublin : miasto i Kościół, który na ziemi<br />

lubelskiej spełnia swe posłannictwo. Pozdrawiam Biskupa lubelskiego,<br />

Biskupów pomocniczych, Biskupów — gości, Kapituły, całe ducho­<br />

wieństwo diecezji oraz rodziny zakonne męskie i żeńskie. Pozdrawiam<br />

pielgrzymów z diecezji sąsiednich: podlaskiej, sandomiersko-radom-<br />

skiej, kieleckiej, przemyskiej, archidiecezji w Lubaczowie i wszystkich,<br />

którzy przybyli tu z zagranicy.<br />

W dniu święceń kapłańskich pozdrawiam w sposób szczególny<br />

kandydatów do stanu duchownego : z czterech Seminariów lubelskich<br />

i ze wszystkich Seminariów diecezjalnych i zakonnych w Polsce, jako<br />

też alumnów obrządku greckokatolickiego, którzy przygotowują się<br />

do kapłaństwa w Lublinie.<br />

Ileż to wspomnień historycznych przychodzi na myśl, gdy jestem<br />

w mieście, w którym chrześcijaństwo ma tysiąc lat tradycji, w mieście,<br />

które było miejscem unii Polski z Litwą w roku 1569, w mieście, które<br />

przeżyło tyle wojen, najazdów i zniszczeń. Ich symbolem jest Majdanek,<br />

gdzie miałem okazję zatrzymać się dziś rano z głębokim przejęciem.<br />

Wyrażam radość, że Lublin żyje, że się rozwija; powstają w nim<br />

nowe dzielnice i nowe kościoły. Wyrażam radość, że jest miastem<br />

pięciu wyższych uczelni: Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Uni­<br />

wersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Akademii Medycznej, Akademii<br />

Rolniczej i Politechniki.<br />

A jakże tu nie wspomnieć związków Kościoła lubelskiego z prasta­<br />

rym biskupstwem w Krakowie, poprzez archidiakonat lubelski, poprzez<br />

Kazimierz i Piotrowin, pamiętający św. Stanisława, biskupa i męczen­<br />

nika. W duchu nawiedzam relikwie Drzewa Krzyża Świętego w bazy­<br />

lice Ojców Dominikanów, dokąd wiele razy udawałem się na modlitwę,<br />

a także aby sprawować Mszę świętą.<br />

2. Dzisiejsza moja posługa w ramach Kongresu Eucharystycznego<br />

pozostaje w szczególnie bliskim związku z tajemnicą Eucharystii. Oto<br />

mają przyjąć święcenia kapłańskie (święcenia prezbiteratu) obecni<br />

tutaj diakoni diecezjalni i zakonni z całej Polski.<br />

W związku z tym szczególniejsze słowa kieruję do wszystkich,<br />

którzy tu przybyli z racji tych święceń: do rodziców, do rodzin,<br />

do parafii, z których pochodzą neoprezbiterzy, do środowisk, z którymi<br />

byli dotąd związani, a także do tych, z którymi zwiążą się w przyszłości<br />

poprzez swoje życie i posługę kapłańską.<br />

(( Kapłan — z ludzi wzięty — dla ludzi postanowiony )), jak czytamy


Acta Ioannis Pauli Pp. II 407<br />

w Liście do Hebrajczyków. 2 Stąd też wyrażam radość, że w tym mo­<br />

mencie, w którym synowie Kościoła na tej ziemi otrzymują Sakrament<br />

Kapłaństwa, jest tutaj tak licznie zgromadzony cały Lud Boży, pośród<br />

którego dojrzewało powołanie kapłańskie dzisiejszych neoprezbiterów.<br />

Wymowna jest zwłaszcza obecność wielu młodych, Waszych rówieś­<br />

ników i rówieśnic, z którymi zespoliły Was wielorakie więzy kole­<br />

żeństwa, przyjaźni, zainteresowań. Niech za to będą dzięki Chrystu­<br />

sowi — Temu, który « umiłowawszy swoich, do końca ich umiłował », 3<br />

jak przypomina nam Kongres Eucharystyczny w swej myśli przewodniej.<br />

3. Dzisiaj jest w pośrodku nas obecny Chrystus. Chrystus — to<br />

znaczy namaszczony, Mesjasz — Ten, który mówi o sobie słowami<br />

Księgi Izajasza : (( Duch Pana Boga nade mną, bo mnie namaścił ». 4<br />

Pamiętamy, że od tych właśnie słów Jezus z Nazaretu rozpoczął swe<br />

mesjańskie posłannictwo w rodzinnym mieście.<br />

My wszyscy, cały Lud Boży, mamy udział w tym « namaszczeniu ))<br />

Mesjasza, które oznacza moc Ducha Świętego. Sakrament Chrztu<br />

czyni nas uczestnikami posłannictwa Chrystusa, jak to przypomniał<br />

Sobór Watykański II. Wiemy też, że już przy Chrzcie katechumeni<br />

zostają namaszczeni. Stają się w ten sposób uczestnikami Chrystu­<br />

sowego kapłaństwa, które jest « powszechne » : wszyscy ochrzczeni są<br />

wezwani do składania


408 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

ale na świeczniku, aby świeciło wszystkim »: 7 i bliskim, i także da­<br />

lekim. Bo Chrystus mówi: « niech świeci wasze światło przed ludźmi ». 8<br />

A światłem tym są (( dobre uczynki »: 9 życie zgodne z wiarą!<br />

Czy nie są


Acta Ioannis Pauli Pp. II 409<br />

Sakramentem — Najświętszym Sakramentem Kościoła — w czasie<br />

Ostatniej Wieczerzy.<br />

A szafarstwo tego Sakramentu zlecił Apostołom oraz wszystkim,<br />

którym Apostołowie przekazują je z pokolenia na pokolenie. « To czyńcie<br />

na moją pamiątkę !))."<br />

Dzisiaj szafarstwo Eucharystii zostaje przekazane Wam, drodzy<br />

Neoprezbiterzy. « To czyńcie na moją pamiątkę ».<br />

6. Jesteśmy więc teraz w pośrodku Kościoła, który jest w Lublinie,<br />

na ziemi polskiej — i jesteśmy zarazem w Wieczerniku.<br />

Otrzymujecie ten Sakrament, ten sam, jaki otrzymali Apostołowie<br />

podczas Ostatniej Wieczerzy w łączności z Eucharystią, która wtedy<br />

została ustanowiona. Stajecie się kapłanami — czyli «szafarzami<br />

tajemnic Bożych », 12 w szczególności tej tajemnicy największej, którą<br />

jest Eucharystia.<br />

Musicie od tej pory myśleć i mówić o sobie tak jak Apostoł: (( niech<br />

świat tak na nas patrzy, jak na sługi Chrystusa ». 13 Na gruncie przy­<br />

gotowanym w Waszych duszach przez kapłaństwo powszechne, które<br />

jest udziałem wszystkich ochrzczonych, zostaje zaszczepione kapłaństwo<br />

służebne jako Sakrament ściśle związany z Eucharystią. Macie oto<br />

podjąć tę samą służbę, jaką Chrystus przekazał Apostołom w Wieczer­<br />

niku. Wraz z Sakramentem święceń, sprawując Eucharystię, macie<br />

stale ożywiać w różnych wspólnotach Ludu Bożego świadomość tego<br />

« powszechnego kapłaństwa», które jest również królewskim kapłań­<br />

stwem. Wyraża się bowiem w składaniu «duchowych ofiar» temu<br />

Bogu, któremu « służyć )) znaczy « królować ». 14<br />

7. Służyć Bogu — służyć ludziom: wyzwalać w nich świadomość<br />

królewskiego kapłaństwa, owej godności, która właściwa jest czło­<br />

wiekowi jako synowi i córce Boga samego. Człowiekowi, chrześcija­<br />

ninowi, o którym powiedziano, że jest « drugim Chrystusem ».<br />

Prymas Tysiąclecia w swoich «Zapiskach więziennych» notuje:<br />

« ... sprawuję swoje posłannictwo kapłańskie. Nędza moja nie przeszka­<br />

dza mi — dla Bożego miłosierdzia — usłużyć ludziom dobrami, które<br />

świat ma najcenniejsze.<br />

11 Łk 22, 19.<br />

12 1 Kor 4, 1.<br />

13 Por. 1 Kor 4, 1.<br />

14 Por. Lumen gentium, 36.


410 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Tak szedł Chrystus, wzgarda pospólstwa — aż po dzień dzisiejszy.<br />

Obszarpany, pobity, ubrudzony błotem ulicznym, oplwany. A jednak<br />

to On zbawiał świat ... I zbawił go, choć świat natrząsał się ze swego<br />

Zbawcy. Jak te dwie drogi idą blisko siebie!<br />

Nieudolność moją dźwiga łaska sakramentalna; nieudolność Jezusa<br />

dźwiga Bóstwo Jego ... Niech się świat śmieje, byle dzieło zbawienia<br />

było wykonane )). 1S<br />

Tak. Drodzy Neoprezbiterzy! Służyć ludziom ! Służyć ludziom na tej<br />

polskiej ziemi, na której tak potrzebna jest posługa prawdy ewange­<br />

licznej : prawdy wyzwalającej każdego człowieka. Jak pisze święty<br />

Paweł: ((nie fałszujemy słowa Bożego, lecz okazywaniem prawdy<br />

przedstawiamy siebie samych w obliczu Boga osądowi sumienia każdego<br />

człowieka ». 16<br />

To mocna nauka! Nauka apostolska. Mocą takiej nauki rośnie<br />

Kościół, rozszerza się, dając świadectwo prawdy. A zarazem : rośnie<br />

człowiek! Człowiek bowiem rośnie przez ((osąd sumienia», rośnie<br />

« w obliczu Boga )), jak mówi Apostoł. Jakież to aktualne w epoce,<br />

w której grozi zamieranie sumień i oddalenie człowieka od tego<br />

« Bożego oblicza », które wyzwala wszędzie jego prawdziwą godność.<br />

Ale, drodzy Synowie, aby być wychowawcą sumień, aby prowadzić<br />

innych, aby pomagać im dźwigać się z grzechów, nałogów, aby dźwigać<br />

((lud upadający)), sami musimy być zawsze gotowi stanąć « w obliczu<br />

Boga » i « wobec osądu sumienia każdego człowieka ». Sami musimy<br />

od siebie wymagać. Kapłaństwo jest wymagające. Jest wymagające.<br />

Wymaga — i przez to wyzwala.<br />

Wpatrujcie się w przykłady. Jest ich tak wiele w każdej diecezji;<br />

wymienię tylko świętego Maksymiliana Marię Kolbego, biskupa Mi­<br />

chała Kozala, męczennika z Dachau, którego dane mi będzie podczas<br />

tego Kongresu Eucharystycznego wynieść do chwały ołtarzy, a ponadto<br />

księdza Wojciecha Blaszyńskiego, księdza Jana Balickiego, księdza<br />

Aleksandra Fedorowicza, księdza Władysława Korniłowicza, ongiś<br />

dyrektora konwiktu księży studentów Katolickiego Uniwersytetu Lu­<br />

belskiego, współzałożyciela dzieła <strong>La</strong>sek, służącego niewidomym<br />

na ciele i na duszy, a wreszcie współczesnego nam, ofiarnego aż do śmierci<br />

księdza Jerzego Popiełuszkę.<br />

15 Kard. Stefan Wyszyński, Zapiski więzienne, Paryż 1982, s. 58.<br />

16 2 Kor 4, 2.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 411<br />

8. Imitamini, quod tractatis! Wzywa nas biskup w liturgii świętej.<br />

A quod tractatis f Quod tractatis? Czy nie właśnie tę « miłość )), którą<br />

Chrystus (( umiłowawszy swoich na świecie, do końca ich umiłował »?<br />

Wasza służba na tym właśnie polega. Macie służyć godności czło­<br />

wieka, jego wyzwoleniu, macie dźwigać z upadków, z kryzysów, ludzi<br />

i środowiska, świadectwem tej właśnie miłości, która jest w Chrystu­<br />

sie, która jest z Chrystusa.<br />

(( Nie głosimy bowiem siebie samych — pisał Apostoł — lecz Chrys­<br />

tusa Jezusa jako Pana, a nas — jako sługi wasze przez Jezusa ». 17<br />

Trzeba więc, aby Bóg « zabłysnął w naszych sercach » tym światłem,<br />

którym jest Chrystus — aby to światło mogło się « odbić » w innych<br />

sercach. 18<br />

9. Kapłaństwo jest sakramentem społecznym. Jest źródłem szcze­<br />

gólnych apostolskich energii — i apostolskich możliwości.<br />

To wszystko dzisiaj staje się Waszym udziałem, Neoprezbiterzy.<br />

Jako dar dla Was — a w Was jako dar dla Kościoła, dla tego Kościoła,<br />

który jest na ziemi polskiej — i na całej ziemi. Kościół bowiem<br />

na każdym miejscu jest misyjny, pozostaje « w stanie misji » — a ten<br />

rys misyjny w szczególny sposób jest wpisany w powołanie kapłańskie.<br />

Więc, uklęknijcie! Więcej, drodzy Bracia: upadnijcie na twarz<br />

wobec wielkości Sakramentu, jaki macie dziś otrzymać ((przez włożenie<br />

rąk biskupa ».<br />

A jeśli temu, co się ma dokonać na oczach Kościoła na ziemi<br />

lubelskiej, towarzyszy wewnętrzny lęk, drżenie młodego serca — to<br />

dobrze. Taki lęk wyraża poczucie odpowiedzialności. To dobrze.<br />

Głęboką prawdę bowiem zawierają słowa Apostoła: ((Przecho­<br />

wujemy ten skarb w naczyniach glinianych, aby z Boga była owa<br />

przeogromna moc, a nie z nas ». 19<br />

Tak. Z Boga. Nie z nas. Z Boga.<br />

17 2 Kor 4, 5.<br />

18 Por. tamże, w. 6.<br />

19 2 Kor 4, 7.<br />

• # •


412 Acta Apostolicae Sedis Commentarium Officiale<br />

Tarnoviae, ob decretos Servae Dei Carolinae Kózka Beatorum caelitum<br />

honores, praesertim agricolis adstantibus, habita.*<br />

1. (( Błogosławieni jesteście )).*<br />

Wysłuchaliśmy Chrystusowych słów z Kazania na Górze. Jeszcze<br />

raz przemówił do nas Mistrz językiem Ośmiu Błogosławieństw:<br />

językiem Dobrej Nowiny.<br />

(( Błogosławieni jesteście'... ».<br />

W tych słowach odczytujemy przeszłość i przyszłość. Naprzód<br />

przeszłość. Kościół tarnowski, który w roku ubiegłym dziękował Bogu<br />

za dwieście lat swej posługi na tej nadwiślańskiej i podkarpackiej<br />

ziemi, odczytuje w orędziu Ośmiu Błogosławieństw całą swoją z górą<br />

tysiącletnią przeszłość na tej ziemi.<br />

Od przeszło tysiąca lat rozbrzmiewało tutaj to orędzie, padając<br />

na glebę ludzkich dusz jak ziarno, które ci sami ludzie rzucali równo­<br />

cześnie w zagony tej ziemi. Czasem ziemi urodzajnej, która wydaje<br />

owoc stokrotny, czasem ziemi trudnej, kamienistej, jak w górach, gdzie<br />

nie tak łatwo o urodzajny i obfity zbiór.<br />

Raduję się, że mogę dzisiaj być z Wami, aby podjąć donośne wciąż<br />

jeszcze echo Waszego jubileuszu. Wiem, że odezwał się on żarliwym<br />

hymnem wdzięczności w Twoim sercu, Biskupie i Pasterzu Kościoła<br />

tarnowskiego, w sercu twoich Braci, Biskupów i Kapłanów, w sercu<br />

rodzin zakonnych męskich i żeńskich, w sercu wszystkich, którzy<br />

na tej ziemi są «ludem Bożym» i «królewskim kapłaństwem ». 2<br />

2. Raduję się, że mogę być dzisiaj z Wami. Ta ziemia od lat była<br />

mi bliska. Wpatrywałem się z podziwem w uroki jej krajobrazu,<br />

wędrowałem górskimi pasmami i dolinami wzdłuż potoków. Dozna­<br />

wałem wiele gościnności.<br />

I jest mi bliski ten Kościół. A chociaż dzisiaj przybywam do Was<br />

jako pielgrzym ze Stolicy świętego Piotra w Rzymie, to przez lata<br />

byłem tu sąsiadem. I doznawałem dobrego, serdecznego sąsiedztwa.<br />

Ewangelia, orędzie Ośmiu Błogosławieństw, czyż nie jest ono<br />

od początku wpisane w dzieje Waszego Kościoła? Czyż nie głosili<br />

tego zbawczego orędzia już ci pierwsi święci pustelnicy znad Dunajca,<br />

* Die 10 m. Iunii a. 1987.<br />

1 Mt 5, 11.<br />

2 Por. 1 P 2, 9.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 413<br />

a potem znad słowackiego Wagu — Świerad i Benedykt — u samego<br />

początku naszych dziejów?<br />

A potem Stanisław ze Szczepanowa, biskup — męczennik na stolicy<br />

krakowskiej, z którym wiąże się wspólne dziedzictwo wszystkich<br />

Polaków.<br />

A potem jeszcze Kinga, księżna, matka narodu i mniszka w staro­<br />

sądeckim klasztorze świętej Klary.<br />

3. Orędzie Ośmiu Błogosławieństw, siejba Bożej Ewangelii, idzie<br />

przez stulecia. W czasie jubileuszu przypomnieliście skrupulatnie<br />

wszystkie osoby, miejsca i czasy, poprzez które tchnął w Waszych<br />

wspólnych dziejach ten sam Duch Prawdy, który objawił się Apos­<br />

tołom w dniu Pięćdziesiątnicy pod postacią ognistych języków.<br />

I oto, za naszych czasów, w tym stuleciu, jeszcze jeden taki ognisty<br />

język Ducha Prawdy, Parakleta, zatrzymał się nad postacią prostej,<br />

wiejskiej dziewczyny: ((Bóg wybrał właśnie to... co niemocne, aby<br />

mocnych poniżyć, aby zawstydzić mędrców ». 3<br />

Czyż Święci są po to, ażeby zawstydzać? Tak. Mogą być i po to.<br />

Czasem konieczny jest taki zbawczy wstyd, ażeby zobaczyć człowieka<br />

w całej prawdzie. Potrzebny jest, ażeby odkryć, lub odkryć na nowo<br />

właściwą hierarchię wartości. Potrzebny jest nam wszystkim, starym<br />

i młodym. Chociaż ta młodziutka córka Kościoła tarnowskiego, którą<br />

od dzisiaj będziemy zwać błogosławioną, swoim życiem i śmiercią<br />

mówi przede wszystkim do młodych. Do chłopców i dziewcząt.<br />

Do mężczyzn i kobiet.<br />

Mówi o wielkiej godności kobiety: o godności ludzkiej osoby.<br />

O godności ciała, które wprawdzie na tym świecie podlega śmierci,<br />

jest zniszczalne, jak i jej młode ciało uległo śmierci ze strony zabójcy,<br />

ale nosi w sobie, to ludzkie ciało, zapis nieśmiertelności, jaką człowiek<br />

ma osiągnąć w Bogu wiecznym i żywym, osiągnąć przez Chrystusa.<br />

Tak więc Święci są po to, ażeby świadczyć o wielkiej godności<br />

człowieka. Świadczyć o Chrystusie ukrzyżowanym i zmartwychwstałym<br />

(( dla nas i dla naszego zbawienia », to znaczy równocześnie świadczyć<br />

o tej godności, jaką człowiek ma wobec Boga. Świadczyć o tym powo­<br />

łaniu, jakie człowiek ma w Chrystusie.<br />

4. Karolina Kózkówna była świadoma tej godności. Świadoma<br />

tego powołania.<br />

3 Por. 1 Kor 1, 27.


414 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Żyła z tą świadomością i dojrzewała w niej. Z tą świadomością<br />

oddała wreszcie swoje młode życie, kiedy trzeba było je oddać, aby<br />

obronić swą kobiecą godność. Aby obronić godność polskiej., chłopskiej<br />

dziewczyny. «Błogosławieni czystego serca, albowiem oni Boga<br />

oglądają ». 4<br />

Tak to orędzie Ośmiu Błogosławieństw wpisuje się nowymi<br />

zgłoskami w dzieje Kościoła tarnowskiego, w dzieje tego ludu, który<br />

od pokoleń — i bez względu na historyczne krzywdy i upokorzenia —<br />

przechowywał w sobie świadomość, że jest świętym ludem Bożym,<br />

ludem odkupionym za cenę krwi Syna Bożego, królewskim kapłaństwem.<br />

Tam, wpośród równinnych lasów, w pobliżu miejscowości Wał-<br />

Ruda, zdaje się trwać ta Wasza Rodaczka, córka ludu, «gwiazda<br />

ludu )), i świadczyć o niezniszczalnej przynależności człowieka do Boga<br />

samego. (( Człowiek bowiem jest Chrystusowy — a Chrystus Boży ». 5<br />

5. Liturgia dzisiejszej beatyfikacji, a zwłaszcza Psalm responso-<br />

r yJ n y? pozwala nam niejako odczytać poszczególne momenty tego<br />

świadectwa. Tego męczeństwa.<br />

Czyż to nie ona tak mówi, ona, Karolina? « Zachowaj mnie, Boże,<br />

bo chronię się u Ciebie, mówię Panu: "Tyś jest Panem moim" )). 6<br />

Czyż to nie ona mówi poprzez słowa Psalmisty? W momencie<br />

straszliwego zagrożenia ze strony drugiego człowieka, wyposażonego<br />

w środki przemocy: chroni się do Boga. A okrzyk: «Tyś Panem<br />

moim » oznacza: nie zapanuje nade mną brudna przemoc, bo Ty jesteś<br />

źródłem mej mocy — w słabości. Ty, jedyny Pan mojej duszy i mego<br />

ciała, mój Stwórca i Odkupiciel mego życia i mojej śmierci. Ty, Bóg<br />

mojego serca, z którym nie rozstaje się moja pamięć i moje sumienie.<br />

(( Zawsze stawiam sobie Pana przed oczy, On jest po mojej prawicy,<br />

nic mnie nie zachwieje. Bo serce napomina mnie nawet nocą )). 7<br />

Tak Psalmista. I tak Karolina w momencie śmiertelnej próby wiary,<br />

czystości i męstwa.<br />

Jakbyśmy szli po śladach ucieczki tej dziewczyny, opierającej się<br />

zbrojnemu napastnikowi, szukającej ścieżek, na których mogłaby<br />

pośród tego rodzimego lasu w pobliżu jej wsi, ocalić życie i godność.<br />

« Ty ścieżkę życia mi ukazujesz ». 8<br />

4 Por. ut 5, 8.<br />

5 Por. 1 Kor 3, 23.<br />

6 Ps 16 [15J, 1-2.<br />

7 Por. tamże, 8. 7.<br />

8 Por. tamże, w. 11.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 415<br />

Ścieżka życia. Na tej ścieżce ucieczki został zadany ostatni, zabójczy<br />

cios. Karolina nie ocaliła życia doczesnego. Znalazła śmierć. Oddała<br />

to życie, aby zyskać Życie z Chrystusem w Bogu.<br />

6. W Chrystusie bowiem, wraz z Sakramentem Chrztu, który<br />

otrzymała w kościele parafialnym w Radłowie, zaczęło się jej nowe<br />

Życie.<br />

I oto, padając pod ręką napastnika, Karolina daje ostatnie na tej<br />

ziemi świadectwo temu Życiu, które jest w niej. Śmierć cielesna<br />

go nie zniszczy. Śmierć oznacza nowy początek tego Życia, które jest<br />

z Boga, które staje się naszym udziałem przez Chrystusa, za sprawą<br />

Jego śmierci i zmartwychwstania.<br />

Ginie więc Karolina. Jej martwe ciało dziewczęce pozostaje wśród<br />

leśnego poszycia. A śmierć niewinnej zdaje się odtąd głosić ze szcze­<br />

gólną mocą tę prawdę, którą wypowiada Psalmista:<br />

«Pan jest moim dziedzictwem, Pan jest moim przeznaczeniem.<br />

To On mój los zabezpiecza )). 9<br />

Tak. Karolina porzucona wśród lasu rudziańskiego jest bezpieczna.<br />

Jest w rękach Boga, który jest Bogiem Życia.<br />

I męczennica woła wraz z Psalmistą': ((Błogosławię Pana)).<br />

Dziecko prostych rodziców, dziecko tej nadwiślańskiej ziemi,<br />

« gwiazdo » Twojego ludu, dziś Kościół podejmuje to wołanie Twojej<br />

duszy, wołanie bez słów — i nazywa Ciebie Błogosławioną!<br />

Chrystus stał się Twoją (( mądrością od Boga i sprawiedliwością,<br />

i uświęceniem, i odkupieniem )). 10 Stał się Twoją mocą.<br />

Dziękujemy Chrystusowi za tę moc, jaką objawił w Twoim czystym<br />

życiu i w Twojej męczeńskiej śmierci.<br />

7. (( Przypatrzmy się, bracia, powołaniu naszemu ! ». u<br />

Tak pisze Apostoł Paweł do Koryntian, a ja dziś te jego słowa<br />

powtarzam do Was, tu zgromadzonych.<br />

Przybyliście z różnych stron tej rozległej diecezji, która ma swoje<br />

centrum w historycznym mieście Tarnowie. Stajecie razem ze mną<br />

wobec wymowy tego młodego dziewczęcego życia Karoliny Kózkówny<br />

i tej męczeńskiej śmierci.<br />

Przypatrzcie się, drodzy Bracia i Siostry, powołaniu Waszemu.<br />

9 Por. tamże, w. 5.<br />

10 1 Kor 1, 30.<br />

11 Por. tamże, w. 26.


416 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Wy, drodzy Bracia i Siostry, do których mówię:<br />

robotnicy, rzemieślnicy reprezentowani tu przez organizacje cechowe;<br />

Wy, byli więźniowie Oświęcimia (stąd, z tarnowskiego więzienia,<br />

wyruszył pierwszy transport do oświęcimskiego obozu);<br />

Wy, przedstawiciele Skalnego Podhala, zrzeszeni w Kole jego<br />

Przyjaciół;<br />

Wy, kombatanci, zwłaszcza ze Szczawy;<br />

młodzieży oazowa i członkowie Ruchu « Światło-Życie »;<br />

harcerki i harcerze;<br />

Bracia pielgrzymi z Węgier;<br />

Bracia Słowacy i Czesi, przybysze z Moraw;<br />

Rodacy z Ameryki, którzy w tym doniosłym momencie stanęliście<br />

na ziemi Waszego pochodzenia, w starym Kraju;<br />

pielgrzymi z archidiecezji krakowskiej, a także diecezji katowickiej,<br />

kieleckiej, sandomiersko-radomskiej, przemyskiej i archidiecezji<br />

w Lubaczowie.<br />

Wszyscy, skądkolwiek przybywacie. Wszyscy, którzy tutaj jesteście.<br />

Przypatrzcie się powołaniu Waszemu.<br />

8. W sposób szczególny pragnę się zwrócić w dniu beatyfikacji<br />

tej Córki polskiej wsi z początku naszego stulecia do tych, których<br />

powołaniem życiowym — również i dzisiaj, przy końcu tego wieku —<br />

jest życie wiejskie i praca na roli. Do polskich chłopów obecnych<br />

tu poprzez ich delegacje z całego kraju.<br />

Jakże to znamienne, że w nauczaniu o królestwie Bożym Chrystus<br />

posługiwał się analogią i obrazami zaczerpniętymi z życia natury<br />

i wyrastającej z niego — poprzez działanie człowieka — kultury rol­<br />

niczej. I w ten też sposób pokazał, jak bardzo Stworzenie i Odkupienie<br />

wyrastają z tego samego źródła: ze stwórczej i odkupieńczej miłości<br />

Boga. Jak to, co zostało zawarte w stworzeniu, dochodzi — pomimo<br />

grzechu człowieka — do swojej pełni w Odkupieniu.<br />

(( Ja jestem prawdziwym krzewem winnym, a Ojciec mój jest tym,<br />

który uprawia)) — rolnikiem — mówiły dawniejsze tłumaczenia. 12<br />

« Wy jesteście latoroślami ». 13<br />

« Z królestwem Bożym dzieje się tak, jak gdyby ktoś nasienie<br />

wrzucił w ziemię ». 14<br />

IJ Por. j 15, i.<br />

13 Por. J 15, 5.<br />

14 Mk 4, 26.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 417<br />

Sama śmierć i zmartwychwstanie Chrystusa, a także uwarunko­<br />

wane i kształtowane przez nie życie wewnętrzne człowieka, życie<br />

wieczne człowieka, znajduje swoją przekonywującą ilustrację w świecie<br />

natury, w Waszym codziennym doświadczeniu.<br />

« Jeżeli ziarno pszenicy wpadłszy w ziemię nie obumrze, zostanie<br />

tylko samo, ale jeżeli obumrze, przynosi plon obfity ». 15<br />

W ten sposób ziemia i ten, który ją uprawia, jego praca, stają<br />

się szczególnym obrazem Boga i kluczem do zrozumienia Jego kró­<br />

lestwa. I to jest także potwierdzeniem pośrednim, ale ogromnie głę­<br />

bokim, godności pracy na roli. Pomyślmy, że dla zrozumienia Ewan­<br />

gelii, dla zrozumienia, czym jest królestwo Boże i życie wieczne, kim<br />

jest sam Chrystus, trzeba znać rolnictwo i pasterstwo. Trzeba wiedzieć,<br />

co to jest owczarnia i pasterz. Czym jest ziarno i ziemia uprawna.<br />

Kim jest siewca, jaka jest rola ziemi żyznej, wiatru i deszczu.<br />

To od strony języka i obrazów, od strony zrozumienia Ewangelii.<br />

Ale rolnictwo to przecież chleb. Ten chleb, z którego żyje człowiek.<br />

Nie samym chlebem on żyje, ale przecież żeby człowiek żył, musi mieć<br />

chleb. Dlatego tak bardzo leży nam na sercu, by tego chleba nie bra­<br />

kowało nikomu na naszym globie, a brakuje; leży nam na sercu,<br />

by nie brakowało w naszej Ojczyźnie.<br />

Jest to ten sam chleb, który Chrystus « w dzień przed męką wziął<br />

w swoje święte i czcigodne ręce i dzięki składając Bogu, Ojcu swojemu<br />

wszechmogącemu, błogosławił, łamał i rozdawał swoim uczniom, mó­<br />

wiąc : Bierzcie i jedzcie z tego wszyscy — to jest bowiem Ciało moje,<br />

które za was będzie wydane ».<br />

Człowiek potrzebuje więc chleba. Zarówno tego, który jest « owo­<br />

cem ziemi i pracy rąk ludzkich », jak i tego, który « z nieba zstępuje<br />

i życie daje światu ». 16<br />

9. Jako gość i uczestnik II Krajowego Kongresu Eucharystycznego<br />

w Polsce, przychodzę, by razem z moimi Rodakami modlić się w Tar­<br />

nowie : ((chleba naszego powszedniego daj nam dzisiaj ». Nie przy­<br />

bywam jako znawca rolnictwa, nie przynoszę w tej dziedzinie żadnych<br />

rozwiązań. Pragnę się znaleźć niejako na śladach duszpasterstwa<br />

polskiej wsi, polskiego rolnika. Dzielić Wasze troski i niepokoje.<br />

Przypomnieć i potwierdzić stosunek Kościoła do Was.<br />

15 J 12, 24.<br />

16 J 6, 33.<br />

28-A. A. S.


418 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Wszyscy są zgodni na całym świecie, że brak chleba, tam gdzie<br />

zachodzi, jest skandalem. Wszyscy na naszej ziemi są zgodni, że nie<br />

powinno, nie może brakować nam chleba.<br />

Równocześnie wiadomo, że polska wieś współczesna w wyniku<br />

dramatycznych doświadczeń, jakie stały się jej udziałem, przeżywa<br />

wieloraki kryzys gospodarczy i moralny.<br />

Jakżeż łatwo byłoby wymieniać błędy popełnione w przeszłości<br />

i te, które wciąż trwają i świadczą o niedowartościowaniu rolnictwa,<br />

które stało się terenem nie przemyślanych eksperymentów, braku<br />

zaufania, a nawet dyskryminacji.<br />

A rolnicy to przecież nie tylko ci, którzy karmią, ale także<br />

ci, którzy stanowią element stałości i trwania. Jakże tu, w Tarnowie,<br />

nie zacytować wielkiego przywódcy polskiego ludu i męża stanu,<br />

Wincentego Witosa, syna tej ziemi. Pisał on: «Któż siłę Państwa<br />

i niezawodną nigdy ostoję ma stanowić?! Dla mnie odpowiedź narzu­<br />

cała się sama: Świadomi, niezależni, zadowoleni chłopi polscy, gdyż<br />

tacy są gotowi oddać zdrowie i życie za każdą skibę ojczystej ziemi,<br />

a cóż dopiero w obronie całości Ojczyzny. Trzeba jednak nie tylko<br />

starać się na chłopach tych oprzeć przyszłość, ale ich wierność<br />

i przywiązanie do Państwa za wszelką cenę zdobyć, a gdy się zdobędzie,<br />

na zawsze utrzymać i utrwalić )). 17<br />

Przytoczone słowa Wincentego Witosa wyznaczają nie tylko drogę<br />

polskim chłopom, ale również tym wszystkim, którzy są odpowiedzialni<br />

za organizację życia społeczno-gospodarczego polskiej wsi.<br />

W takim też duchu, zgodnym z polską tradycją, zostały zawarte<br />

w ostatnich czasach porozumienia rzeszowsko-ustrzyckie w sprawie<br />

rolnictwa, 18 w których rolnicy próbowali znaleźć wspólnie z Władzami<br />

rozwiązanie wielu bolesnych problemów. Wydaje się, że w obecnych<br />

czasach układy te nie tylko nie powinny być przemilczane, w każdym<br />

razie Papież nie może o tym milczeć, nawet gdyby nie był Polakiem,<br />

a tym bardziej Papież Polak. Wydaje się więc, że układy te powinny<br />

znaleźć swoją pełną realizację.<br />

Niechże rolnictwo polskie wyjdzie z wielokrotnego zagrożenia<br />

i przestanie być skazane tylko na walkę o przetrwanie. Niech doznaje<br />

wszechstronnej pomocy ze strony państwa. Wiele zniekształceń życia<br />

wiejskiego znajduje swe źródło w podrzędnym statusie rolnika jako<br />

17 W. Witos, Moje wspomnienia, t. I, Paryż 1964, s. 35.<br />

18 Z dnia 18 i 20 lutego 1981 roku.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 419<br />

pracownika i jako obywatela. Dlatego też model chłopa, lub chłopa-<br />

robotnika pracującego z małym skutkiem a ponad siły, winien być<br />

zastą piony modelem wydajnego i niezależnego producenta, świadomego<br />

i umiejącego korzystać, nie gorzej niż inni, z dóbr kultury, i zdolnego<br />

do jej pomnażania.<br />

A teraz już nie cytat z Witosa, ale z Norwida.


420 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

((Błogosławieni ubodzy w duchu... błogosławieni, którzy łakną<br />

i pragną sprawiedliwości ... błogosławieni miłosierni ... czystego ser­<br />

ca ... ci, którzy czynią pokój ... ci, którzy cierpią prześladowanie<br />

dla sprawiedliwości, albowiem oni miłosierdzia dostąpią... oni Boga<br />

oglądać będą ... oni będą nazywani synami Bożymi ... do nich należy<br />

królestwo niebieskie ». 21<br />

((Królewski szczep Piastowy)): 22 Synowie i Córki tego szczepu,<br />

tu od Wisły do Karpat, trwajcie przy tym dziedzictwie! Do Was<br />

należy królestwo niebieskie!<br />

Trwajcie, jak trwały pokolenia.<br />

Jak święci pustelnicy nad Dunajcem, jak Stanisław biskup, który<br />

((żyje pod mieczem », 23 jak Karolina, która w naszym stuleciu dała<br />

świadectwo Chrystusowi: świadectwo życia przez śmierć.<br />

Trwajcie przy tym świętym dziedzictwie.<br />

Do Was należy ... królestwo niebieskie. Amen.<br />

# » »<br />

In sacrosancto templo cathedrali Cracoviensi a Summo Pontifice infra<br />

Missam habita.*<br />

1. Ave, Crux ...<br />

Bądź pozdrowiony, Krzyżu Chrystusa!<br />

Kiedy na górze w Galilei Pan mówi do Apostołów: ((Dana mi<br />

jest wszelka władza w niebie i na ziemi »,* wówczas nasza myśl i serce<br />

zwraca się do Krzyża.<br />

To w Krzyżu jest Ci dana, o Chryste, ((wszelka władza)), taka<br />

władza, jakiej nikt inny nie ma w dziejach świata.<br />

To w Krzyżu jest moc odkupienia człowieka, w imię której Aposto­<br />

łowie słyszą: Idźcie... nauczajcie wszystkie narody.<br />

To w Krzyżu Chrystusa Bóg Trójjedyny: Ojciec, Syn i Duch<br />

Święty stał się Życiem dusz nieśmiertelnych. A początek tego Życia<br />

stanowi chrzest.<br />

21 Por. Mt 5, 3-10.<br />

22 M. Konopnicka, Rota.<br />

23 Por. Resp. brewiarzowe.<br />

* Die 10 Iunii a. 1987.<br />

1 Mt 28, 18.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 421<br />

To w Krzyżu, w tym — po ludzku znaku hańby — stałeś się,<br />

o Chryste, Pasterzem naszych dusz i Panem dziejów.<br />

Bądź pozdrowiony, Krzyżu Chrystusa!<br />

Ave, Cruso.<br />

2. W Krzyżu « poznaliśmy miłość, 2 tę miłość aż « do końca)). Tę<br />

miłość cały Kościół w Polsce rozważa w dniach Kongresu Euchary­<br />

stycznego.<br />

Tę miłość, którą Jadwiga, błogosławiona nasza królowa, poznała<br />

tu : przy tym krzyżu.<br />

Bądź pozdrowiony, krzyżu wawelski, krzyżu Jadwigi!<br />

Jesteśmy złączeni z tą naszą wielką monarchinią właśnie przez<br />

ten wawelski krzyż, pod którym obecnie zostały złożone relikwie Bło­<br />

gosławionej. Mają one tutaj sprawować jakby ciągłą, milczącą liturgię<br />

podniesienia krzyża. Podniesienie relikwii królowej Jadwigi — pod­<br />

niesienie przez Krzyż.<br />

Tu, na tym miejscu, Jadwiga poznała, jaką władzę ma Ukrzy­<br />

żowany ((na niebie i na ziemi». Poznała wiarą. Poznała sercem.<br />

Objawiła jej się tutaj Miłość, która jest większa niż jakakolwiek<br />

ludzka miłość.<br />

Na Krzyżu Chrystus ((oddał za nas życie swoje ». 3<br />

Czy ty także, młoda królowo Polski, Andegawenko, nie powinnaś<br />

« oddać życia za braci »?<br />

3. W katedrze wawelskiej znajduje się miejsce wielkiego zwycięstwa<br />

Chrystusa w sercu ludzkim.<br />

Czy ty także, Jadwigo, nie powinnaś «oddać» swojej miłości<br />

za tę Miłość?<br />

Jak może w tobie ((trwać miłość Boga)), 4 gdybyś zamknęła twoje<br />

serce do samej tylko ((ludzkiej miłości))? Tej miłości pięknej, żywionej<br />

od dziecka — miłości, do której po ludzku miałabyś prawo, która mogła<br />

stać się twoją życiową drogą i powołaniem ...<br />

A jednak ...<br />

Co ci mówi ten Chrystus z wysokości swojego wawelskiego krzyża?<br />

Przedziwna jest Jego ((władza » nad sercem człowieka. Skąd się bierze<br />

ta władza? Jaką ma moc On, wyniszczony, skazany na swoją krzyżową<br />

agonię na tylu miejscach świata? Poprzez tę agonię poprzez wyniszcze-<br />

2 1 J 3, 16.<br />

3 1 J 3, 16.<br />

4 Por. 1 J 3, 17.


422 Acta Apostolicae. Sedis - Commentarium Officiale<br />

nie, poprzez obraz skrajnej słabości, hańby i nędzy, przemawia moc:<br />

jest to moc miłości ((aż do końca ».<br />

4. Jadwigo, ty jeszcze nie umiłowałaś « aż do końca ». Kres twojej<br />

miłości leży dalej, poza granicami tego, co tutaj, na zamek wawelski,<br />

na polski tron, przyniosło twoje dziewczęce serce.<br />

Kres twojej miłości leży dalej. Bóg cię postawił w pośrodku ludów<br />

i narodów. Powołał cię, abyś ogarnęła swym sercem ich losy, ich<br />

dążenia, ich zmagania. Abyś odgadła Boże zamiary w stosunku do Pol­<br />

ski, do Litwy, do ziem ruskich.<br />

Chrystus, którego krzyżowa agonia została utrwalona w wawelskim<br />

krucyfiksie, to Ten sam, który powiedział do Apostołów : « idźcie na cały<br />

świat, nauczajcie wszystkie narody, chrzcząc je w imię Ojca i Syna,<br />

i Ducha Świętego )). 5<br />

Powiedział, sięgając do kresu czasów. Sięgając poprzez dzieje ludów<br />

i narodów. Powiedział w mocy tej miłości, która idzie z każdym czło­<br />

wiekiem przez dzieje — aż do końca.<br />

Jadwigo, odpowiedz tej miłości!<br />

5. Czcigodni i drodzy Bracia i Siostry, uczestnicy eucharystycznej<br />

liturgii, jaką dane mi jest dzisiaj sprawować przy krzyżu wawelskim<br />

i przy relikwiach błogosławionej Jadwigi, naszej wielkiej królowej<br />

i matki ludów.<br />

To miejsce, na którym się spotykamy, przemawiało do całych<br />

pokoleń. Zaklęta w nim jest najgłębsza i najrdzenniejsza treść Ewangelii,<br />

wpisana w dzieje naszej Ojczyzny przed sześciuset laty. Bardzo, bardzo<br />

pragnąłem być tutaj właśnie w tym roku — 1987, kiedy nasi Bracia<br />

Litwini, współtwórcy swoich i naszych wspólnych dziejów, obchodzą<br />

w Wilnie i całym kraju sześćsetną rocznicę Chrztu swego Narodu.<br />

Skoro nie jest mi dane w tym jubileuszowym roku być pośród nich,<br />

modlić się na ich ziemi, w ich języku — tym bardziej dziękuję Bożej<br />

Opatrzności za to, że mogę stanąć przy krzyżu wawelskim i zatrzymać<br />

się przy sercu naszej królowej, błogosławionej Jadwigi. A ponadto:<br />

przecież tutaj, na zamku królewskim, przyszedł na świat św. Kazi­<br />

mierz, Patron Litwy, który swe młode życie zakończył w Grodnie.<br />

W tej katedrze się modlił. W Krakowie żył również i budował swoim<br />

życiem współczesnych, świątobliwy zakonnik Michał Giedroyć, szcze­<br />

gólny miłośnik Chrystusowego krzyża.<br />

5 Por. Mt 28, 19.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 423<br />

6. Wiele skarbów kryje w sobie katedra wawelska. Dane mi było<br />

przez szereg lat być jej gospodarzem i pierwszym sługą. Wśród tych<br />

skarbów krzyż królowej Jadwigi pozostaje miejscem szczególnego<br />

świadectwa.<br />

Strzeżcie tego skarbu w sposób szczególny, tak jak strzegły pokole­<br />

nia. Zwracam się do wszystkich krakowian, przede wszystkim do mego<br />

Następcy na stolicy świętego Stanisława — oraz do czcigodnej Kapi­<br />

tuły Metropolitalnej. Na ręce Dziekana i Prepozyta tej katedralnej<br />

Kapituły, drogiego biskupa Juliana, składam to moje dzisiejsze wyzna­<br />

nie przy krzyżu wawelskim i przy sercu Błogosławionej.<br />

Dziękuję Kapitule Krakowskiej za całe wieki troski o to wielkie<br />

sanktuarium Kościoła i Narodu! Dziękuję za troskę o samą biskupią<br />

stolicę, ilekroć zostawała osierocona. Dziękuję za tyle dowodów ka­<br />

płańskiej gorliwości. Czyż mogę nie wspomnieć tutaj — wśród tylu<br />

drogich mi postaci — przynajmniej tego jednego, któremu tak wiele<br />

zawdzięczałem od najmłodszych lat: śp. księdza Infułata Kazimierza<br />

Figlewicza, wielkiego miłośnika tej właśnie królewskiej katedry i tego<br />

w niej miejsca niezwykłego, jakim jest wawelski krucyfiks Jadwigi.<br />

7. Kiedy zaś na tym miejscu się znajdujemy, wówczas w sposób<br />

szczególny unaocznia się i to jeszcze wielkie dzieło Jadwigi, którym<br />

jest uczelnia teologiczna — przez wiele wieków Wydział Teologiczny<br />

Uniwersytetu Jagiellońskiego — w ostatnich czasach odbudowana jako<br />

Akademia Papieska.<br />

Nie trzeba chyba*jeszcze dłużej udowadniać, że ta Uczelnia świadczy<br />

0 naszych dziejach, należy do dziedzictwa Kościoła i polskiej kultury.<br />

Nie może jej nie być w Krakowie.<br />

8. (( My wiemy, że przeszliśmy ze śmierci do życia, bo miłujemy<br />

braci, kto ... nie miłuje, trwa w śmierci)). 6<br />

Tak. Wiemy. Wiedziała o tym nasza królowa Jadwiga, błogosła­<br />

wiona — i wiedzę tę ugruntowała w dziejach narodu. W dziejach dusz<br />

polskich.<br />

Taka była zawsze — i taką pozostała wymowa wawelskiego krzyża.<br />

1 taka jest wymowa każdego krzyża na całej ziemi. Każdego kru­<br />

cyfiksu.<br />

Bądź pozdrowiony, Krzyżu Chrystusa!<br />

Gdziekolwiek znajduje się twój znak, Chrystus daje świadectwo<br />

• 1 J 3, 14.


424<br />

Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

swojej Paschy: owego ((przejścia ze śmierci do życia)). I daje świa­<br />

dectwo miłości, która jest mocą życia — miłości, która zwycięża śmierć.<br />

Bądź pozdrowiony, Krzyżu, gdziekolwiek się znajdujesz, w polach,<br />

przy drogach, na miejscach, gdzie ludzie cierpią i konają ... na miejscach,<br />

gdzie pracują, kształcą się i tworzą ...<br />

Na każdym miejscu, na piersi każdego człowieka, mężczyzny czy<br />

kobiety, chłopca czy dziewczyny ... i w każdym ludzkim sercu, tak jak<br />

w sercu Jadwigi, Pani Wawelskiej.<br />

Bądź pozdrowiony, Krzyżu Chrystusa!<br />

Ave, Crux!<br />

» « *<br />

Stettini, ad Christianos coniuges habita.*<br />

1. (( ... że cię nie opuszczę aż do śmierci)).<br />

Drodzy Bracia i Siostry! Synowie i córki Kościoła na ziemi szcze­<br />

cińskiej !<br />

Dziękuję Waszemu Biskupowi za to, że mnie tutaj zaprosił, za to,<br />

że bardzo serdecznie zabiegał, ażeby dzisiejsze odwiedziny Jana Pawła II<br />

w Szczecinie mogły się urzeczywistnić.<br />

Dziękuję i pozdrawiam wszystkich zgromadzonych. W sposób szcze­<br />

gólny pozdrawiam wszystkich małżonków i rodziny, oraz tych, którzy<br />

do założenia rodziny się przygotowują. Pozdrawiam matki, które noszą<br />

pod sercem nowe życie.<br />

Pozdrawiam członków Komisji Episkopatu do spraw Rodziny, ludzi<br />

nauki oddających się studium rodziny, pracowników duszpasterstwa<br />

rodzin. Pozdrawiam wszystkie ruchy działające na rzecz rodziny, a także<br />

grupy parafialne « Miłosiernych wobec najmniejszych».<br />

W T asz Pasterz, biskup Kazimierz Majdański, nosi w swojej pas­<br />

terskiej ((legitymacji » ten wielki temat, tę wielką sprawę: rodzina.<br />

Małżeństwa i rodziny. Sprawie tej służył i służy, nie tylko w Polsce,<br />

ale także i w Rzymie. Nie przestaję Mu być wdzięczny za to, co uczynił<br />

dla ((Papieskiej Rady do spraw Rodziny », zwłaszcza w związku z Sy­<br />

nodem 19<strong>80</strong> roku.<br />

Pragnę przeto, idąc za Waszym zaproszeniem, spotkać się w czasie<br />

tej eucharystycznej Ofiary Chrystusa z każdym małżeństwem i rodziną,<br />

nie tylko tutaj obecną, ale także na całym szlaku Kongresu Eucha-<br />

* Die 11 m. Iunii a. 1987.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 425<br />

rystycznego w Polsce. Wszystkich zapraszam do uczestnictwa w tej<br />

uroczystej liturgii. Zapraszam również do odnowienia ślubów mał­<br />

żeńskich.<br />

2. W dniach Kongresu wszyscy skupiamy się przy tych słowach,<br />

jakie ewangelista Jan, umiłowany uczeń Chrystusa, wypowiada<br />

w związku z Ostatnią Wieczerzą: ((umiłowawszy swoich... do końca<br />

ich umiłował w. 1 Słowa te tłumaczą równocześnie tajemnicę Chrystu­<br />

sowej Paschy i sakramentalną rzeczywistość Eucharystii: « do końca<br />

umiłował».<br />

A małżonkowie, klęcząc przed ołtarzem w dniu ślubu, mówią: « nie<br />

opuszczę cię aż do śmierci ». Tak mówi mąż do żony i żona do męża.<br />

Tak mówią razem wobec majestatu Boga żywego. Wobec Chrystusa.<br />

Czyż słowa te nie współbrzmią głęboko z tamtymi: «do końca<br />

umiłował))?<br />

Z pewnością, drodzy Bracia i Siostry, zachodzi tutaj głęboka<br />

zbieżność i jednorodność. Sakrament Małżeństwa wyrasta z eucharys­<br />

tycznego korzenia. .Wyrasta z Eucharystii, i do niej prowadzi. Ludzka<br />

miłość ((aż do śmierci » musi się głęboko zapatrzeć w tę miłość, jaką<br />

Chrystus do końca umiłował. Musi tę Chrystusową miłość — poniekąd —<br />

uczynić swoją, ażeby sprostać treściom małżeńskiej przysięgi: « ślubuję<br />

ci miłość, wierność i uczciwość małżeńską oraz że cię nie opuszczę aż<br />

do śmierci)).<br />

3. Z tej przysięgi buduje się szczególna jedność: wspólnota osób.<br />

Communio personarum. Jest to jedność — zjednoczenie serc i ciał.<br />

Jedność — zjednoczenie na służbie życiodajnej miłości. Zjednoczenie<br />

osób, mężczyzny i kobiety, i zarazem zjednoczenie z Bogiem, który jest<br />

Stwórcą i Ojcem. Zjednoczenie obojga w Chrystusie, w orbicie tej<br />

oblubieńczej miłości, jaką On — Odkupiciel świata — obdarza Kościół,<br />

a w tym Kościele każdego człowieka. Wszyscy wszakże jesteśmy<br />

odkupieni za cenę Jego Krwi.<br />

Drodzy Bracia i Siostry! Potrzebne jest bardzo gruntowne przygo­<br />

towanie do małżeństwa jako wielkiego Sakramentu. Trzeba z kolei<br />

często wracać do tych świętych tekstów sakramentalnej liturgii mał­<br />

żeństwa, Mszy świętej dla nowożeńców, Mszy świętej na jubileusz<br />

małżeński, odczytywać je, rozważać ... Są to słowa Żywota.<br />

1 / 13, i.


426 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Ł. Dzisiaj także do tego Was zapraszam, abyście razem ze mną<br />

rozważyli wszystkie czytania liturgii z uroczystości Najświętszej Ro­<br />

dziny, którą tu, w Szczecinie, wspólnie sprawujemy.<br />

A więc : czytanie pierwsze — z Księgi Syracha. Psalm responsoryjny,<br />

który powtarza się także w liturgii Sakramentu Małżeństwa. Czytanie<br />

drugie: święty Paweł przekazał prawdy najdonioślejsze na temat<br />

Boskiej tajemnicy małżeństwa w ramach Listu do Efezjan. Jednakże<br />

czytanie dzisiejsze jest wzięte z Listu do Kolosan.<br />

Można powiedzieć, iż znajdujemy tam zwięzłe, a równocześnie bardzo<br />

istotne pouczenie na temat: jak budować wspólnotę małżeńską i rodzin­<br />

ną. Jak ją budować w wymiarze całego życia, a zarazem — na co dzień.<br />

Uczy Apostoł, że miłość jest « więzią », 2 stanowi jakby życiodajne<br />

centrum, które jednak trzeba systematycznie i wytrwale « obudowywać ))<br />

całym postępowaniem. Na różne cnoty wskazuje ten apostolski tekst, od<br />

których zależy trwałość, co więcej, rozwój miłości pomiędzy małżonkami.<br />

Pisze bowiem: « obleczcie się w serdeczne miłosierdzie, dobroć, pokorę,<br />

cichość, cierpliwość, znosząc jedni drugich i wybaczając sobie wzajemnie;<br />

jeśliby miał ktoś zarzut przeciw drugiemu: jak Pan wybaczył wam,<br />

tak i wy! ». 3<br />

Jakież to konkretne! Apostoł ma przed oczyma życie małżeńskie<br />

swoich czasów, dwa tysiące lat temu, ale ludzie naszego stulecia mogą<br />

się w tym tak samo doskonale odnaleźć.<br />

Małżeństwo — to wspólnota życia. To dom. To praca. To troska<br />

o dzieci. To także wspólna radość i rozrywka. Czyż Apostoł nie zaleca,<br />

abyśmy « napominali samych siebie » także « przez pieśni pełne ducha,<br />

śpiewając Bogu w naszych sercach »? 4 Jakby mówił o śpiewaniu kolęd<br />

w polskim domu.<br />

5. Trzeba te słowa apostolskiego dziedzictwa Kościoła odczytywać<br />

w ich oryginalnym brzmieniu ze wszystkimi szczegółami, a równocze­<br />

śnie — trzeba je stale tłumaczyć na język naszych czasów, naszych<br />

warunków — jakże nieraz trudnych — naszych problemów i sytuacji.<br />

Także i to, co się odnosi do stosunku: rodzice — dzieci. Apostoł<br />

pisze: (( Dzieci, bądźcie posłuszne rodzicom we wszystkim », 5 ale pisze<br />

2 Por. Kol 3, 14.<br />

3 Kol 3, 12-13.<br />

* Por. Kol 3, 16.<br />

5 Kol 3, 20.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 427<br />

również: « Ojcowie, nie rozdrażniajcie waszych dzieci, aby nie traciły<br />

ducha)). 6<br />

Bardzo wymowne połączenie. Co mogą znaczyć te słowa dziś<br />

w naszych polskich warunkach?<br />

Zdaje się, że jest niedzowana wielka praca dla kształtowania du­<br />

chowości małżeństwa, moralności i życia duchowego małżonków. Sa­<br />

krament zawiera w sobie wyraźne zobowiązania: wierność, miłość,<br />

uczciwość. Są to zobowiązania natury moralnej. Małżeństwo-rodzina<br />

buduje się na ich gruncie. W ten sposób staje się wspólnotą godną<br />

ludzi, prawdziwą wspólnotą życia i miłości. Arką przymierza z Bogiem<br />

w Chrystusie.<br />

Posługa Kościoła Chrystusowego wobec rodziny wytworzyła, poczy­<br />

nając od zarania naszej historii i poprzez wieki, znakomity model ro­<br />

dziny. Wytworzyła też obyczajowość naznaczoną wielkim szacunkiem<br />

dla godności kobiety. Wymownym tego wyrazem była wczorajsza bea­<br />

tyfikacja Karoliny Kózkówny, córki polskiej wsi.<br />

A posługa ta wciąż trwa w nowych przejawach odpowiadających<br />

nowym potrzebom. Kościół w Polsce ma swoje poważne zasługi w obro­<br />

nie praw rodziny."<br />

Rodzina według zamysłu Bożego jest miejscem świętym i uświęcają-<br />

cym. Na straży tej świętości Kościół stał zawsze i wszędzie, ale w szcze­<br />

gólny sposób pragnie być blisko rodziny, gdy ta wspólnota życia i miłości<br />

i arka przymierza z Bogiem, jest zagrożona czy to od wewnątrz, czy<br />

też — jak to dziś niestety często bywa — od zewnątrz. I Kościół<br />

na naszej ziemi stoi wiernie po stronie rodziny, po stronie jej prawdzi­<br />

wego dobra, nawet gdy czasem u niej samej nie znajduje należytego<br />

zrozumienia. Nie tylko głosi z miłością, ale i stanowczością objawioną<br />

naukę dotyczącą małżeństwa i rodziny, nie tylko przypomina jej obo­<br />

wiązki i prawa, ale również obowiązki innych, zwłaszcza obowiązki spo­<br />

łeczeństwa i państwa wobec rodziny, stara się także ciągle rozwijać po­<br />

trzebne struktury duszpasterstwa, których celem jest niesienie moralnej<br />

pomocy rodzinie chrześcijańskiej. I może tej obecności i wrażliwości<br />

zawdzięczamy w głównej mierze to, że zło zagrażające rodzinie nadal<br />

nazywane jest złem, grzech nadal nazywany jest grzechem, wynaturze­<br />

nie — wynaturzeniem; że nie zwykło się tutaj, jak to czasem bywa<br />

w świecie współczesnym, konstruować teorii dla usprawiedliwienia zła<br />

i nazywania zła dobrem.<br />

6 Kol 3, 21.


428<br />

Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Co więcej, rośnie wciąż liczba osób, które w różnych dziedzinach<br />

pragną nieść pomoc rodzinie w realizacji jej powołania. I rosną też<br />

ciągle szeregi młodych małżeństw i rodzin, które niezwykle żywotnie<br />

urzeczywistniają w pełni w swoim życiu całość chrześcijańskiej nauki<br />

0 małżeństwie i rodzinie, i to często w formie apostolatu łączących się<br />

ze sobą grup rodzinnych, związanych ściśle z duszpasterstwem rodzin<br />

prowadzonym przez Kościół w Polsce.<br />

6. Ewangelia dzisiejsza prowadzi nas wspólnie z Maryją i Józefem<br />

do świątyni jerozolimskiej: ofiarowanie Syna pierworodnego w czter­<br />

dziestym dniu po narodzinach.<br />

I oto wpośród rytuału, przewidzianego Prawem Mojżesza, nagle<br />

rozbrzmiewa głos Starca, który wydarzeniu w świątyni jerozolimskiej<br />

nadaje pełny wymiar profetyczny.<br />

Symeon mówi o Jezusie:<br />

« Oto Ten przeznaczony jest na upadek i powstanie wielu w Izraelu<br />

1 na znak, któremu sprzeciwiać się będą ». 7 Zwracając się zaś do Matki,<br />

dodaje: « A Twoją duszę miecz przeniknie, aby na jaw wyszły zamysły<br />

serc wielu ». 8<br />

Chrystus — znak, któremu się sprzeciwiają.<br />

Drodzy Bracia i Siostry, czy ten «sprzeciw» nie idzie również,<br />

a może nawet przede wszystkim, poprzez tę wielką i podstawową zara­<br />

zem dziedzinę życia ludzkiego, dziedzinę życia społecznego, życia na­<br />

rodowego, jaką jest właśnie małżeństwo i rodzina?<br />

Czy tutaj nie doznajemy zarazem w szczególnej mierze zagrożenia?<br />

Tej moralnej klęski, którą ponosi człowiek: kobieta, mężczyzna, dzieci!<br />

A zarazem społeczeństwo, a zarazem naród. I państwo też.<br />

Me można


Acta Ioannis Pauli Pp. II 429<br />

cy. Jest zagrożona od zewnątrz i od wewnątrz. I trzeba, by o tym zagro­<br />

żeniu, o własnym losie mówili, pisali, wypowiadali się przez filmy czy<br />

środki przekazu społecznego nie tylko ci, którzy — jak twierdzą — (( mają<br />

prawo do życia, do szczęścia i samorealizacji)), ale także ofiary tego<br />

obwarowanego prawami egoizmu. Trzeba, by mówiły o tym zdradzone,<br />

opuszczone i porzucone żony, by mówili porzuceni mężowie. By mówiły<br />

0 tym pozbawione prawdziwej miłości, ranione u początku życia w swej<br />

osobowości i skazane na duchowe kalectwo dzieci, dzieci oddawane<br />

ustawowo instytucjom zastępczym — ale ... jaki dom dziecka może za­<br />

stąpić prawdziwą rodzinę? Trzeba upowszechnić głos ofiar — ofiar<br />

egoizmu i « mody »; permisywizmu i relatywizmu moralnego; ofiar<br />

trudności materialnych, bytowych i mieszkaniowych. «Dlatego też<br />

Kościół — słowami Adhortacji Familiaris consortio — otwarcie i z mocą<br />

broni praw rodziny przed niedopuszczalnymi uzurpacjami ze strony<br />

społeczeństwa i instytucji państwowych ». 10<br />

Jeśli się nie mylę, mamy najwyższy odsetek matek pracujących<br />

zawodowo, które tę pracę wykonują z uszczerbkiem dla swego życia<br />

rodzinnego. Wszystko to sprawia — w powiązaniu ze szczególnymi<br />

warunkami gospodarczymi — że do rodziny polskiej wdziera się swoisty<br />

brak wrażliwości na pozamaterialne wartości pracy ludzkiej, zanik<br />

ufności w sens pracy uczciwej, brak widzenia jej celów na dłuższą metę,<br />

natomiast obserwuje się zjawisko tymczasowości, doraźności i życia<br />

z dnia na dzień, a czasem także chęć szukania — kosztem życia rodzin­<br />

nego — zarobku i dobrobytu na obczyźnie.<br />

To, o czym mówię w zarysach, jest przedmiotem wielu dyskusji,<br />

analiz i trafnych publikacji, a przede wszystkim jest realistycznym<br />

postulatem rodziny, zwłaszcza młodej, rodziny rozwojowej; jest postu­<br />

latem rodsiny wielodzietnej, jest postulatem po prostu rodziny.<br />

Niechże nie zabraknie dobrej woli. Modlimy się gorąco, by nie bra­<br />

kowało nikomu dobrej woli, inicjatywy, realizacji. By rodzina była<br />

silna Bogiem, a Kraj był silny rodziną, zdrową fizycznie i moralnie.<br />

Podstawą trwałości rodziny jest pogłębiana i odnawiana w Kościele<br />

1 w jego programie, w jego Sakramentach, świadomość znaczenia chrze­<br />

ścijańskiego małżeństwa, świadomość, której owocem jest trwanie, aż<br />

do śmierci.<br />

10 Por. n. 46.


430 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

8. Wpatrzeni w wydarzenie, jakie miało miejsce w świątyni je­<br />

rozolimskiej, wyznajemy wraz z Symeonem, że Chrystus jest ((światło­<br />

ścią ludzkiego zbawienia », że jest « chwałą ludu Bożego )). u<br />

Dlatego też wszyscy stoimy wobec wielkiego zadania. W czasie<br />

Wielkiej Nowenny przed Tysiącleciem Chrztu Polski, Episkopat ujął<br />

to zadanie w zwięzłym zdaniu : (( Rodzina Bogiem silna ».<br />

Rodzina Bogiem silna — to jest zarazem rodzina jako siła człowieka:<br />

rodzina szlachetnych ludzi. Rodzina ludzi wzajemnie obdarzających się<br />

miłością i zaufaniem. Rodzina (( szczęśliwa » i uszczęśliwiająca. Arka<br />

Przymierza.<br />

W punkcie wyjścia rodziny znajduje się rodzicielstwo. Kościół uczy:<br />

odpowiedzialne rodzicielstwo. I sprawie tej poświęca wiele uwagi<br />

— i wiele wysiłku. Odpowiedzialne — to znaczy: godne osoby ludzkiej,<br />

stworzonej «na obraz i podobieństwo Boga ». n Odpowiedzialne za<br />

miłość. Tak: miłość, drodzy Małżonkowie, mierzy się właśnie tą rodzi­<br />

cielską odpowiedzialnością. A więc — rodziny odpowiedzialne za życie,<br />

za wychowanie. Czyż nie o tym właśnie mówią słowa przysięgi mał­<br />

żeńskiej ?<br />

Odpowiedzialność wzajemna: męża za żonę, żony za męża, rodziców<br />

za dzieci.<br />

Odpowiedzialność ojcowska: «Pan uczcił ojca przez dzieci))<br />

— mówi Księga Syracha. 13 I odpowiedzialność macierzyńska. Nie można<br />

jednak zapominać, że mężczyzna musi być pierwszy w podejmowaniu<br />

tej odpowiedzialności. Jeśli Apostoł mówi, w duchu swojego czasu:<br />

((Żony, bądźcie poddane mężom », 14 to mówi zarazem: mężowie,<br />

bądźcie odpowiedzialni! Zasługujcie prawdziwie na zaufanie Waszych<br />

małżonek. I Waszych dzieci.<br />

9. W latach osiemdziesiątych Szczecin był miejscem doniosłych<br />

wydarzeń — i doniosłych umów pomiędzy władzami państwowymi<br />

a przedstawicielami świata pracy.<br />

Jaki był sens tych umów? Czyż nie chodziło o wszystko, co od­<br />

powiada godności ludzkiej pracy — i godności człowieka pracy?<br />

Mężczyzny i kobiety?<br />

Praca ludzka: czyż nie jest ona stałym punktem odniesienia całego<br />

społeczeństwa, a w tym społeczeństwie — każdej rodziny?<br />

11 Por. Łk 2, 30. 32.<br />

12 Por. Rdz 1, 26.<br />

13 3, 2.<br />

14 Kol 3, 18.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 431<br />

Słusznie więc ktoś w Polsce powiedział: « została nam zadana praca<br />

nad pracą)). Tak. Wydarzenia lat osiemdziesiątych postawiły nam<br />

wszystkim to właśnie zadanie : (( pracy nad pracą ». W wielu wymiarach.<br />

Bo praca ludzka ma wiele wymiarów i aspektów dla niej istotnych.<br />

Stale więc pozostaje naszym polskim zadaniem « praca nad pracą »<br />

w odniesieniu do podstawowych praw i wymagań życia rodzinnego.<br />

Nieustannie trzeba podejmować to zadanie.<br />

10. Wypada pamiętać, że natura i posłannictwo rodziny stanowi<br />

najbardziej odpowiedzialną służbę społeczną, a zatem rodziny mają<br />

prawo do takich warunków bytowych, które by im gwarantowały od­<br />

powiadający ich godności poziom życia i właściwy rozwój. Chodzi<br />

tutaj o słuszne wynagrodzenie za pracę. Chodzi o dach nad głową,<br />

o mieszkanie, poczynając od młodych małżeństw i rodzin dopiero się<br />

zawiązujących. (( Rodzina jest bowiem równocześnie wspólnotą, która<br />

może istnieć dzięki pracy i jest zarazem pierwszą wewnętrzną szkołą<br />

pracy dla każdego człowieka ». 15 Chodzi więc — powtarzam — o stałą<br />

poprawę warunków życia, a w tym zakresie o sprawiedliwe traktowanie<br />

kobiety-matki, która nie może być ekonomicznie zmuszana do po­<br />

dejmowania pracy zarobkowej poza domem, kosztem jej niezastąpionych<br />

obowiązków rodzinnych. Mówiąc to wszystko, nie chcę w niczym<br />

pomniejszać czegokolwiek, co dla tej sprawy w Polsce zrobiono. Mówię<br />

jednak, że zadania wciąż są olbrzymie.<br />

Równocześnie bowiem trzeba pytać, czy nie został zagubiony właś­<br />

ciwy sens pracy? I czy u podstaw tego (( zagubienia)) nie znajduje<br />

się zapomnienie o tej podstawowej zasadzie, która kierowała praco­<br />

witością, i gospodarnością Polaków tam, gdzie ona się okazywała,<br />

a w zachodniej Polsce w szczególny sposób się okazywała. Ta zasada<br />

prosta, benedyktyńska: « Módl się i pracuj )>.<br />

Bo praca, jak uczył niezapomniany Kardynał Stefan Wyszyński,<br />

ma dwa cele: « udoskonalenie rzeczy» i


432 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Bardzo dobrze, że się Wam spodobały te słowa, nie tylko Kardynała<br />

Wyszyńskiego, ale także świętego Pawła. Trzeba, żeby nam się podo­<br />

bało Słowo Boże. Trzeba mieć upodobanie w Słowie Bożym. Jeśli jest<br />

upodobanie w Słowie Bożym, to za nim idzie działanie w duchu tego<br />

Słowa. I o to bardzo nam chodzi, o to bardzo chodzi Kościołowi w Polsce,<br />

wszystkim moim Braciom biskupom, tu obecnym z Księdzem Prymasem,<br />

i mnie, polskiemu Papieżowi (papież nigdy nie jest polski, ale jest<br />

polski). Bardzo chodzi o to, ażeby było upodobanie do Słowa Bożego,<br />

było upodobanie do Słowa Prawdy. Tylko takie upodobanie może rodzić<br />

działanie w duchu Prawdy, może kształtować prawdziwą odnowę, a<br />

przecież tutaj właśnie, na Wybrzeżu, mówiło się tak wiele o tej odnowie,<br />

której nie przestajemy pragnąć.<br />

11. Pragnę teraz zaprosić wszystkie zgromadzone tutaj małżeństwa<br />

— a pośrednio stąd, ze Szczecina, wszystkie małżeństwa na ziemi<br />

polskiej — do odnowienia ślubowań małżeńskich wobec Matki Bożej<br />

w Jej fatimskim wizerunku! Ten wizerunek będzie na końcu Mszy<br />

świętej ukoronowany.<br />

Drodzy Bracia i Siostry!<br />

((Mech w was przebywa słowo Chrystusa z całym swym bo­<br />

gactwem ». 18<br />

To słowo stało się Waszym udziałem. Stało się poniekąd Waszym<br />

słowem od dnia, kiedy wypowiedzieliście na stopniach ołtarza: « ślubuję<br />

ci miłość, wierność i uczciwość małżeńką oraz że cię nie opuszczę aż<br />

do śmierci ».<br />

W tym ślubowaniu małżeńskim słowo Chrystusa w całym bogactwie<br />

swej zbawczej, uświęcającej treści, stało się słowem Sakramentu Mał­<br />

żeństwa. A wy jesteście tego wielkiego Sakramentu szafarzami. To<br />

jest Wasz « kapłański » udział w tajemnicy Chrystusa i Kościoła. To<br />

jest Sakrament całego Waszego życia.<br />

Proszę więc, abyście za chwilę powtórzyli te słowa, które idą<br />

z Wami przez wszystkie dni tego życia, aż do śmierci! Powtórzcie, aby<br />

odnowić w Waszych sercach ich zbawczą moc. Powtórzcie, aby odnowić<br />

łaskę Sakramentu, która została Wam dana w dniu zaślubin — i która<br />

stale jest Wam dawana, jeśli jej szukacie. Jeśli z nią współpracujecie.<br />

Powtórzcie ...<br />

18 Por. Kol 3, 16.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 433<br />

I « niech sercami waszymi rządzi ten Chrystusowy pokój », 19 którego<br />


434 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

2. Chrystus jest kamieniem węgielnym tej budowy: Przestrzeń<br />

Ducha Świętego, Ducha Prawdy, Parakleta, otwarła się w sercach<br />

ludzkich, otwarła się w dziejach człowieka — przez Jego krzyż i zmar­<br />

twychwstanie. Właśnie przez to, że ten «węgielny kamień» został<br />

odrzucony przez ludzi. Właśnie przez to, iż — w tym odrzuceniu —<br />

stał się pierwszym « żywym kamieniem » : « drogocennym, wybranym<br />

u Boga ». 4 Stał się początkiem Życia i Prawdy dla wszystkich « praw­<br />

dziwych czcicieli Boga ». 5<br />

Tak też rośnie z Mego, z Chrystusa, cała owa ((budowa w Duchu », 6<br />

która urzeczywistnia się w dziejach jako Kościół Boga żywego. Z Jego<br />

śmierci na krzyżu rodzą się


Acta Ioannis Pauli Pp. II 435<br />

aby wśród ludzi sprawować służebne kapłaństwo. «Z ludzi wzięci<br />

— dla ludzi postanowieni ». 10<br />

To właśnie tu, w budowli, jaka rośnie na kamieniu węgielnym,<br />

który został pobłogosławiony — ma się dokonywać to szczególne<br />

«przejście»: ta «pascha», której na imię powołanie kapłańskie.<br />

(( Z ludzi wzięci — dla ludzi postanowieni we wszystkim, co się odnosi<br />

do Boga )). u<br />

Wmurowaliśmy przeto ten kamień węgielny, aby był symbolicznym<br />

wiązaniem dla wszystkich kamieni, jakie wchodzą w budowę Waszego<br />

Seminarium. Ta zaś budowa z martwych kamieni ma przyjąć w siebie<br />

wspólnotę (( żywych kamieni ». Ma być w przyszłości codziennym, nieod­<br />

zownym świadkiem systematycznego procesu, poprzez który przygo­<br />

towuje się wewnętrzna przestrzeń dla działania Ducha Chrystusa<br />

w młodych ludzkich duszach, przestrzeń dojrzewania powołań kapłań­<br />

skich. Wyrazem takiej dojrzałości kapłańskiej niech będą słowa biskupa<br />

Michała Kozala. Nie chcąc zawrócić z raz obranej drogi, która zawiodła<br />

go na męczeństwo, pisał 9 maja 1940 roku jeszcze z obozu w Lądzie :<br />

« W ręce Boże złożyłem los mego życia — i z tym bardzo mi dobrze )). 12<br />

5. Pragnę wyrazić radość, że powstaje budynek Seminarium du­<br />

chownego w Szczecinie, który ma stworzyć zewnętrzne warunki dla<br />

tego procesu — jakże doniosłego w życiu Kościoła!<br />

Pragnę wyrazić radość, że z okazji tej inauguracji zgromadzili się<br />

tutaj nie tylko alumni tego Seminarium oraz Seminariów sąsiednich<br />

diecezji, ale również kapłani, kapłani przede wszystkim z tych właśnie<br />

trzech bliźniaczych diecezji, niegdyś jednej -gorzowskiej, z kolei trzech:<br />

szczecińsko-kamieńskiej, koszalińsko-kołobrzeskiej i gorzowskiej. Wy­<br />

rażam również radość, że w tym spotkaniu (( żywych kamieni » uczest­<br />

niczą obok kapłanów również i siostry zakonne, które wedle cha­<br />

ryzmatu danego im w powołaniu, wedle rad ewangelicznych, na swój<br />

sposób przyczyniają się do budowy Ciała Chrystusowego, do tworzenia<br />

tej przestrzeni żywej, w której działa Duch Święty, działa w ich ser­<br />

cach i działa przez ich posługiwanie pośród Ludu Bożego całej bło­<br />

gosławionej ziemi.<br />

Sobór Watykański II potwierdził stanowisko Kościoła wyrażone<br />

na Soborze Trydenckim w sprawie Seminariów duchownych.<br />

10 Por. Hor 5, 1.<br />

11 Por. Hor 5, 1.<br />

12 Ks. W. Frątczak, Biskup Michał Kozal, w: Chrześcijanie, t. 12, Warszawa<br />

1982 r., s. 69.


436 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Kardynał Stefan Wyszyński, mówiąc na Soborze o zadaniach Semi­<br />

nariów duchownych w naszych czasach, przypomniał również polskie<br />

doświadczenia historyczne w tej dziedzinie. Mówił między innymi:<br />

(( posłużę się przykładem mało znanym, z rubieży północnych ówczes­<br />

nego Kościoła katolickiego, nad dalekim Bałtykiem i nad Wisłą.<br />

Bo aż tu dotarła myśl Soboru Trydenckiego i to niezwykle szybko ...<br />

Ziarno Soboru Trydenckiego rozrastało się w drzewo )). 13<br />

W dekrecie Soboru Watykańskiego II, poświęconym formacji<br />

kapłańskiej, czytamy, że seminarium jest sercem diecezji i wszyscy<br />

kapłani winni mu chętnie spieszyć z pomocą. 14 W nim bowiem całe<br />

kształtowanie alumnów winno zmierzać ku temu, aby na wzór Pana<br />

naszego Jezusa. Chrystusa, Nauczyciela, Kapłana i Pasterza, sposo­<br />

bili się na prawdziwych duszpasterzy.<br />

Bo posługi słowa: by objawione słowo Boże coraz lepiej rozumieli,<br />

przez rozmyślanie posiedli, a mową i obyczajami wyrażali.<br />

Do posługi kultu Bożego oraz uświęcania dusz: aby modląc się<br />

i spełniając święte czynności liturgiczne wykonywali dzieło zbawienia<br />

przez Ofiarę eucharystyczną i sakramenty.<br />

Do posługi pasterskiej : aby umieli ukazywać ludziom Chrystusa,<br />


Acta Ioannis Pauli Pp. II 437<br />

teologii i filozofii chrześcijańskiej. Jest to także szczególny znak czasów<br />

w życiu Kościoła powszechnego i Kościoła na naszej ziemi.<br />

Życie seminaryjne, studia, praca nad sobą, ćwiczenie we wspólnocie<br />

i solidarności musi nieustannie czerpać z jedności Kościoła, z tej<br />

duchowej i nadprzyrodzonej mocy, która płynie z prawdy i miłości.<br />

Dlatego też Kardynał Wyszyński — we wspomnianym już prze­<br />

mówieniu — podkreślał, że na tym kamieniu, na jedności Kościoła,<br />

opierają się ((cztery kolumny formacji młodego pokolenia: jedność<br />

z Trójcą Świętą, jedność z Kościołem, jedność z biskupem i jedność<br />

z Ludem Bożym ». 17<br />

7. Teologia winna służyć posłannictwu i to właśnie posłannictwu<br />

pasterskiemu Kościoła. Jest to zarazem służba na rzecz polskiej kultury<br />

chrześcijańskiej, jako podstawowego dobra własnego Narodu. Nauka<br />

katolicka winna podejmować i spełniać swoje zadania stosownie<br />

do Wymagań intelektualnych i moralnych polskiego społeczeństwa,<br />

a wymagania te, jak wiadomo, bardzo się podniosły i stale się pod­<br />

noszą.<br />

Stąd też ważne jest dla Kościoła i dla społeczeństwa katolickiego<br />

ugruntowanie charakteru akademickiego studiów w wyższych semi­<br />

nariach duchownych w całej Polsce. Funkcja dydaktyczna bowiem<br />

— czyli nauczania — łączy się z « uprawianiem nauki », ze żmudną<br />

niejednokrotnie pracą badawczą, która jest istotna dla twórczości<br />

naukowej.<br />

Rzetelna formacja filozoficzna i teologiczna winna uzdolnić przyszłych<br />

kapłanów — w duchu dialogu-konfrontacji z dzisiejszym światem —<br />

do ukazywania chrześcijańskiej wizji Boga, człowieka i świata, oraz<br />

jej intelektualnych, społecznych i etycznych implikacji.<br />

Zgodnie ze wskazaniami Soboru Watykańskiego II księża profe­<br />

sorowie winni spełniać swe posłannictwo w Kościele w tej doniosłej<br />

dziedzinie, przeświadczeni, że jest to pierwsze i podstawowe zadanie,<br />

niezbędne dla «jutra» ewangelizacji prowadzonej przez Kościół<br />

w naszej Ojczyźnie. Zadaniem tak profesorów, jak wychowawców jest<br />

pomóc alumnom w pogłębianiu świadomości Kościoła jako wspólnoty<br />

zatroskanej o poziom chrześcijańskiego życia wszystkich wiernych.<br />

Życie wewnętrzne niech będzie « duszą» apostolstwa, a apostolstwo<br />

ze swej strony niech domaga się rzetelnego studium i pogłębionego<br />

życia duchowego.<br />

17 s. 95.


438 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Choć krótko wypada wspomnieć o roli teologów, w łączności<br />

z Pasterzami diecezji, również w dziedzinie formacji « permanentnej »<br />

księży pracujących w duszpasterstwie. Z kolei także o ich zadaniach<br />

w dziedzinie należytej formacji chrześcijańskiej laikatu; chodzi<br />

0 kształtowanie świeckich współpracowników dzieła ewangelizacji.<br />

Perspektywa zbliżającego się Synodu Biskupów czyni ten postulat<br />

szczególnie aktualnym. Winniście zapewnić kompetentną pomoc ośrod­<br />

kom duszpasterstwa inteligencji, twórców kultury, ludzi nauki<br />

1 techniki, a także współpracować w przeprowadzaniu studium kato­<br />

lickiej nauki społecznej i pogłębionego studium chrześcijańskiego dla<br />

duszpasterstwa robotników, rolników, dla całego szeroko pojętego<br />

świata pracy.<br />

8. Drodzy Alumni diecezjalni i zakonni! Dokument soborowy<br />

określa Wasze zadania na etapie formacji, która jest przygotowaniem<br />

do Sakramentu Kapłaństwa. Do spełnienia tych zadań konieczne jest<br />

przejęcie się własnym powołaniem, tym — z niezbadanych wyroków<br />

Opatrzności — zaproszeniem na drogę kapłańskiego życia. Powołanie<br />

to zakłada niepodzielność serca. Idąc do kapłaństwa, odpowiadacie<br />

na zaproszenie Chrystusa, któremu towarzyszy łaska. Wielka łaska,<br />

łaska na miarę wyrzeczeń i na miarę posłannictwa. Opuszczacie<br />

wszystko, by pójść za Nim. W tym szczerym oddaniu samego siebie,<br />

kapłan może odnaleźć swoją osobową tożsamość, a zarazem swoje<br />

miejsce w Kościele i w społeczeństwie. Wezwanie do doskonalszego<br />

pójścia za Chrystusem wyraża się także w związku kapłaństwa z celi­<br />

batem, czyli bezżennością ((dla królestwa Bożego». Chodzi zarazem<br />

o upodobnienie się do Chrystusa i zjednoczenie z Nim poprzez posłu­<br />

szeństwo i właściwe Waszemu powołaniu ubóstwo.<br />

Każde pokolenie niesie w sobie specyficzne wartości, ale też napo­<br />

tyka na wielorakie trudności. Wasze pokolenie często odczuwa lęk<br />

przed « zawierzeniem siebie)). Zamyka się w sobie. Musicie to prze­<br />

łamywać, by mocą wiary i dynamizmu powołania zdobyć się na całko­<br />

wite pójście za Chrystusem, bez szukania « własnych zabezpieczeń »,<br />

na służbę Chrystusowi w Jego Kościele ... Wasze pokolenie odczuwa,<br />

może bardziej niż inne, głód prawdy, a zarazem trudność pełnego<br />

otwarcia się na prawdę, otwarcia się « w prawdzie », trudność « zau­<br />

fania sile prawdy». Jakby czasem brakowało wystarczającej wiary<br />

w moc dobra, jaka jest w Was samych, w człowieku, w ludzkim środo­<br />

wisku, w moc dobra obecną w konkretnym środowisku seminaryjnym


Acta Ioannis Pauli Pp. II 439<br />

i kapłańskim, wspieraną, skuteczną łaską powołania i Sakramentu.<br />

Otwórzcie się na Prawdę, jaką jest Chrystus, by nieść Jego Prawdę<br />

i chrześcijańską nadzieję światu. By skupiać w ten sposób i kształto­<br />

wać świeckich współpracowników ewangelizacji — tej, która dokonuje<br />

się w rodzinach, w parafiach, w środowiskach pracy. Przygotowujcie<br />

się i bądźcie otwarci na służbę wspólnocie: na apostolstwo świeckich.<br />

Niech znajduje ono w Waszym posługiwaniu właściwe miejsce. Stwa­<br />

rzajcie dla niego odpowiednie warunki. Po prostu wyzwalajcie je,<br />

inspirujcie i pomagajcie mu się rozwijać z pasterską wrażliwością<br />

i delikatnością.<br />

9. Korzystajcie z możliwości, jakie stwarza środowisko seminaryjne<br />

do pogłębienia Waszej wiary i życia duchowego. Niech one formują<br />

Waszą osobowość, niech orientują Waszą dojrzałość duchową, inte­<br />

lektualną, apostolską. To wszystko pozwoli Wam z całym zaufaniem<br />

i wewnętrzną wolnością poświęcić się w sposób nieodwołalny służbie<br />

kapłańskiej w wymiarze całego życia. Tak bardzo dziś ludziom brak<br />

tej postawy wierności « na zawsze ». Musimy sami trwać wiernie przy<br />

darze, jaki dał nam Pan, by móc (( umacniać braci )).<br />

Zachęcam Was także do zainteresowania się historią i literaturą<br />

— ojczystą i światową, zwłaszcza nurtem religijnym i etycznym,<br />

wyrażającymi głębię ludzkich poszukiwań. Musicie umieć przekazać<br />

Dobrą Nowinę ludziom, wskazać na chrześcijańskie korzenie kultury<br />

ojczystej i jej związki z wrastaniem chrześcijaństwa w tkankę duchową<br />

Europy i świata. Po święceniach musicie być zdolni, właśnie<br />

we współpracy ze świeckimi, gruntować w sposób przekonujący pod­<br />

stawy etycznego ładu, który jest niezbędny i niezastąpiony w rozwią­<br />

zywaniu problemów nurtujących społeczeństwo.<br />

Droga Wasza, moi Bracia, jest trudna, wymagająca. Choć w pewnym<br />

sensie jest może łatwiejsza niż droga Waszych kolegów szkolnych,<br />

którzy wybrali różne powołania świeckie. Wam jest łatwiej doświadczyć,<br />

że nie jesteście «pokoleniem bez perspektyw», «bez możliwości».<br />

Potrzeby apostolskie są wielkie. Pracy nie braknie. Troska spo­<br />

łeczności wierzących zapewnia Wam także materialne warunki byto­<br />

wania.<br />

Chrystus był ubogi. Nie można autentycznie głosić Ewangelii<br />

ubogim, nie zachowując właściwego dla swego powołania ubóstwa.<br />

Dzisiaj się wiele mówi o kategoriach «być» i «mieć)). Od nas<br />

wszystkich, kapłanów Jezusa Chrystusa, oczekuje się, abyśmy « byli »


440 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

wierni wobec wzoru, jaki nam zostawił. Abyśmy więc


Acta Ioannis Pauli Pp. II 441<br />

przedwiecznych przeznaczeń — . n<br />

Przy tym kamieniu węgielnym, w dniu dzisiejszym poświęconym,<br />

patrzymy w przyszłość — nie tylko tę ziemską, doczesną — patrzymy<br />

w przyszłość ostateczną, przyszłość człowieka w Bogu.<br />

I mówimy : (( Chwała Tobie, Królu wieków ! w. 23<br />

• # •<br />

Gedani, ad nautas habita.*<br />

1. Benedicite, maria et flumina, Domino.<br />

« Błogosławcie Pana, morza i rzeki.<br />

Błogosław Pana, wszystka ziemio )).*<br />

Trzeba, ażeby na tym miejscu odezwał się kantyk całego stworzenia,<br />

które oddaje chwałę Stwórcy. Trzeba, ażeby przemówiły głosem<br />

chwały rzeki i morze.<br />

A przede wszystkim ta rzeka, która nieopodal stąd kończy swój<br />

bieg, uchodząc do Bałtyku. Wisła — rzeka wszystkich ziem polskich,<br />

rzeka naszych dziejów. Od stuleci — zanim jeszcze imię Polski poja­<br />

wiło się w annałach historii — ona już toczyła swoje wody od Karpat,<br />

od śląskich Beskidów, gdzie ma swe źródła, aż dotąd.<br />

Rzeka, milczący świadek życia pokoleń, ich rodzenia się i umie­<br />

rania. Ich twórczych wysiłków związanych z gruntowaniem wszyst­<br />

kiego, co Polskę stanowi. Ich zmagań, czasem zmagań na śmierć i życie,<br />

ażeby utrzymać i zabezpieczyć to, co ojczyste, co jest wspólnym dorob­<br />

kiem i wspólnym dziedzictwem. Wisła ...<br />

Bądź błogosławiona, rzeko! Ucz nas twoją wiernością dla naszej<br />

ziemi błogosławić Ojca, który jest w niebie.<br />

2. I bądź błogosławione ty, morze, które jesteś przeznaczeniem<br />

Wisły, naszej rzeki — tak jak królestwo Boże jest przeznaczeniem ludzi<br />

żyjących na tej ziemi.<br />

Morze ... Przemawia ono do człowieka szczególną mową. Jest<br />

to naprzód mowa bezkresu. Oto od ujścia Wisły otwiera się dal, wyzna­<br />

czona taflą Bałtyku, bezkresna dal, której końca oko ludzkie nie dosięga.<br />

22 Por. 1 P 2, 9.<br />

23 Por. 1 Tm 1, 17.<br />

• Die il m. Iunii a. 1987.<br />

1 Por. Dn 3, 78. 74.


442 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Ogrom wody, jakby bardziej jednolity od obszarów ziemi. Obszar<br />

nie zamieszkany i niemieszkalny, a równocześnie obszar szeroko<br />

otwarty, który człowieka przyzywa. Przyzywa ludzi. Przyzywa narody.<br />

Ci, którzy idą za tym wezwaniem, nazywają się ludźmi morza. Nasz<br />

naród niepednokrotnie w historii rozliczał się z tego wyzwania: czy<br />

poszedł za nim? Czy dostatecznie na nie odpowiadał? Czy szukał w nim<br />

zabezpiecznia swego bytu i swoich praw wśród wszystkich narodów<br />

globu?<br />

3. Oto bowiem poprzez tę dal, która się otwiera przed oczyma<br />

człowieka stojącego na brzegu, z kolei przed oczyma żeglarza wśród<br />

morskich przestrzeni, prowadzi droga do wielu na świecie miejsc,<br />

do krajów i kontynentów. Do wielu ludów i narodów.<br />

Wezwanie mórz spotyka się z losami wszystkich ziem zamieszka­<br />

nych. Nie tylko rozdziela te ziemie i utrzymuje w oddali, w odległości<br />

— ale także łączy.<br />

Tak. Morze mówi człowiekowi o potrzebie szukania się nawzajem.<br />

0 potrzebie spotkania i współpracy. O potrzebie solidarności. Między­<br />

ludzkiej i międzynarodowej.<br />

Jakże doniosły jest fakt, że to właśnie słowo « solidarność » zostało<br />

wypowiedziane tutaj, nad polskim morzem. Że zostało wypowiedziane<br />

w nowy sposób, który równocześnie potwierdza jego odwieczną treść.<br />

Czyż przyszłość człowieka na całej ziemi, pośród wszystkich lądów<br />

1 mórz nie przemawia za potrzebą tej właśnie treści? Czy świat — wielka<br />

i stale rosnąca rodzina ludzka — może trwać i rozwijać się wśród<br />

rosnących przeciwieństw Zachodu względem Wschodu? Północy wzglę­<br />

dem Południa? A tak właśnie jest podzielony i zróżnicowany nasz<br />

współczesny świat.<br />

Czy przyszłość, lepsza przyszłość, może wyrosnąć z narastania<br />

różnic i przeciwieństw na drodze wzajemnej walki? Walki systemu<br />

przeciw systemowi, narodu przeciw narodowi — wreszcie: człowieka<br />

przeciw człowiekowi!<br />

W imię przyszłości człowieka i ludzkości trzeba było wypowiedzieć<br />

to słowo (( solidarność ». Dziś płynie ono szeroką falą poprzez świat,<br />

który rozumie, że nie możemy żyć wedle zasady «wszyscy przeciw<br />

wszystkim », ale tylko wedle zasady « wszyscy z wszystkimi », « wszyscy<br />

dla wszystkich ».<br />

4. To słowo zostało wypowiedziane tutaj, w nowy sposób i w nowym<br />

kontekście. I świat nie może o tym zapomnieć. To słowo jest Waszą


Acta Ioannis Pauli Pp. II 443<br />

chhibą, ludzie polskiego morza. Ludzie Gdańska, Sopotu i Gdyni<br />

— Trójmiasta, którzy żywo macie w pamięci wydarzenia lat siedem­<br />

dziesiątych i osiemdziesiątych. Nie możemy w świecie współczesnym iść<br />

dalej naprzód, popędzani imperatywem zawrotnych zbrojeń, bo to<br />

oznacza perspektywę wojen i samozniszczenia. Właśnie: nie tylko<br />

wzajemnego zniszczenia. Zbiorowego samozniszczenia.<br />

I nie możemy iść dalej naprzód — nie może być mowy o żadnym<br />

postępie, jeżeli w imię społecznej solidarności nie będą respektowane<br />

do końca prawa każdego człowieka. Jeżeli nie znajdzie się w życiu<br />

społecznym dość przestrzeni dla jego talentów i inicjatywy. A nade<br />

wszystko dla jego pracy.<br />

Tu, nad brzegiem Bałtyku, wypowiadam więc i ja to słowo, tę nazwę<br />

(( solidarność », ponieważ należy ona do stałego przesłania społecznej<br />

nauki Kościoła. W tym duchu przemawiali ojcowie i teologowie. Stąd<br />

się zrodziły Encykliki społeczne ostatniego stulecia, a w czasach ostatnich<br />

nauczanie Soboru oraz obu współczesnych Papieży, Jana i Pawła,<br />

między innymi również Janowa Encyklika o pokoju Pacem in terris.<br />

Solidarność musi iść przed walką. Wówczas ludzkość może przetrwać.<br />

I może przetrwać i rozwijać się każdy naród w wielkiej ludzkiej<br />

rodzinie. Bo co to znaczy solidarność? Solidarność to znaczy sposób<br />

bytowania (na przykład narodu) w wielości ludzkiej, w jedności,<br />

w uszanowaniu wszystkich różnic, wszystkich odmienności, jakie<br />

pomiędzy ludźmi zachodzą, a więc jedność w wielości, a więc pluralizm,<br />

to wszystko mieści się w pojęciu solidarności. Sposób bytowania<br />

ludzkiej wielości, mniejszej lub większej, całej ludzkości, poszczegól­<br />

nego narodu, bytowania w jedności godnej człowieka.<br />

Powiedziałem : solidarność musi iść przed walką. Dopowiem: soli­<br />

darność również wyzwala walkę. Ale nie jest to nigdy walka przeciw<br />

drugiemu. Walka, która traktuje człowieka jako wroga i nieprzyja­<br />

ciela — i dąży do jego zniszczenia. Jest to walka o człowieka, o jego<br />

prawa, o jego prawdziwy postęp: walka o dojrzalszy kształt życia<br />

ludzkiego. Wtedy bowiem to życie ludzkie na ziemi staje się (( bardziej<br />

ludzkie », kiedy rządzi się prawdą, wolnością, spawiedliwością i mi­<br />

łością.<br />

Kiedy przed rokiem byłem w Indiach, podszedł do mnie niespo­<br />

dziewanie wnuk wielkiego Mahatmy Gąndhiego i powiedział mi:<br />

« Dziękujemy ci za twoją Ojczyznę, za Polskę ». Dlaczego tak powie­<br />

dział wnuk niestrudzonego obrońcy praw człowieka i niepodległości<br />

swojego olbrzymiego narodu? Nie pytałem o wyjaśnienie, nie zdążyłem


444 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

nawet, w tłumie. Jednakże czuję potrzebę podzielenia się tymi słowami<br />

z wszystkimi w Polsce — one są do nas wszystkich powiedziane —<br />

a zwłaszcza z Wami, ludz'mi morza, bo Wy chyba najlepiej znacie<br />

drogę do Indii.<br />

Przybywając tutaj, nad morze, do Gdyni i Gdańska, miałem głę­<br />

boką powinność powiedzenia tego wszystkiego, przeprowadzenia tej<br />

podstawowej analizy. Myślę, że nawet gdyby ten Papież, który przybył<br />

do Was, nie był Polakiem,, też musiałby to uczynić. To tak ważne<br />

zagadnienie.<br />

5. Wymowa morza. Przemawia ono bez słów. Przemawia językiem<br />

bezkresnej dali. Przemawia także językiem głębi.<br />

Nad morzem święty Augustyn prowadził swe rozważania na temat<br />

niezgłębionej tajemnicy, jaką jest Bóg — i tej tajemnicy, jaką jest<br />

człowiek. Ludzka dusza. (( Pytałem morza i przepaści i pełzających<br />

w nich żywych istot. Odpowiedziały: "Nie jesteśmy twoim Bogiem.<br />

Szukaj ponad nami" ». 2 Abyssus abyssum invocat — przepaść wzywa<br />

przepaści.<br />

Człowiek współczesnej cywilizacji zagrożony jest chorobą powierz­<br />

chowności, niebezpieczeństwem spłycenia. Trzeba pracować dla odzy­<br />

skania głębi — tej głębi, która właściwa jest ludzkiej istocie. Tej głębi,<br />

która wyzywa jego umysł i serce, podobnie jak morze wyzywa. Jest to<br />

właśnie głębia prawdy i wolności, sprawiedliwości i miłości. Głębia<br />

pokoju.<br />

Nad Morze Galilejskie, co prawda niewielkie pod względem obszaru,<br />

prowadzi nas też dzisiejsza Ewangelia. Apostołowie byli rybakami,<br />

ludźmi morza, więc Chrystus często przebywał wraz z nimi nad morzem<br />

— i pośród morza.<br />

Morze stało się więc szczególnym miejscem spotkania człowieka<br />

z Bogiem. Miejscem, którego dotknęła stopa Zbawiciela świata.<br />

Miejscem, na którym został zapisany istotny rozdział historii zbawienia.<br />

6. W tym kontekście pragnę zwrócić się obecnie ze słowem szcze­<br />

gólnym do ludzi morza. Do wszystkich, którzy żyją wzdłuż wybrzeży<br />

Bałtyku, również i w krajach ościennych — ale w sposób szczególny<br />

do Was, ludzie polskiego morza. A zarazem wszyscy na świecie ludzie<br />

morza pływający pod polską banderą.<br />

Mam na myśli rybaków, marynarzy, stoczniowców i wszystkich,<br />

którzy pracują w portach lub ną pokładach kutrów, statków pasa-<br />

1 Św. Augustyn, Wyznania, ks. 10, 6; przeł. Zygmunt Kubiak, Warszawa 1978.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 445<br />

żerskich i handlowych wszelkiego typu, którzy służą na okrętach<br />

wojennych czy łodziach podwodnych. Związaliście Wasze życie i życie<br />

Waszych rodzin z morzem. Ono ma decydujący wpływ na realizację<br />

Waszego powołania ludzkiego i chrześcijańskiego, na kształtowanie<br />

Waszej osobowości i Waszych postaw.<br />

Praca Wasza, ciesząca sie zasłużonym uznaniem społeczeństwa,<br />

to ciężki trud, wymagający wielu ofiar i wyrzeczeń: częstej i długiej<br />

nieraz rozłąki z rodziną i przyjaciółmi; wymagający hartu ducha,<br />

odwagi, męstwa, solidarnej współpracy w obliczu niebezpieczeństwa<br />

i trudności. Morze jest niejako warsztatem Waszej codziennej pracy.<br />

Bywa ono niekiedy groźne i niebezpieczne. Każdego roku pochłania,<br />

jak wiecie, wiele ofiar. Ileż powoduje tragedii rodzinnych ! Wspomnijmy<br />

dziś wszystkich zmarłych, a także osierocone rodziny w naszej mod­<br />

litwie.<br />

Morze pozwala lepiej zrozumieć słabość, ograniczoność ludzką,<br />

i wszechmoc Boga, dostrzec wartość ziemi, potrzebę drugiego człowieka,<br />

docenić więź rodzinną i wartość wspólnoty, także wspólnoty parafialnej<br />

i środowiska osób bliskich.<br />

Niejednemu z Was potęga i bezkres morza ułatwia kontakt z Bogiem.<br />

Znane jest powiedzenie: « Kto nie umie się modlić, niech wypływa<br />

na morze ))!<br />

Aby zachować swą tożsamość, aby utrzymać serdeczną więź rodzin­<br />

ną, aby nie ulec słabości, musicie być ludźmi modlitwy. W modlitwie<br />

znajdować siłę i moc w chwilach osamotnienia i tęsknoty.<br />

Dobrze, że ludzie morza mogą słuchać co niedziela Mszy świętej<br />

specjalnie transmitowanej dla nich z Gdańska, że mogą w niej<br />

uczestniczyć; dobrze, że istnieje specjalne Duszpasterstwo Ludzi<br />

Morza w Gdyni i w Gdańsku; dobrze, że w Gdyni działa od czterech<br />

lat przy kościele ojców Redemptorystów klub « Stella Maris ». Wiem<br />

też, że polscy marynarze korzystają z duszpasterskich ośrodków<br />

rozsianych po całym globie. Wyrażam radość z dobrej opinii, jaką<br />

cieszycie się już w tych placówkach.<br />

Pamiętajcie, że jesteście ambasadorami własnego Norodu i rzeczni­<br />

kami wartości, którymi on żyje. Wymaga to od Was zdecydowanej<br />

postawy moralnej w zetknięciu z wpływami ateistycznymi, z falami<br />

zepsucia i deprawacji.<br />

Zwracam się teraz do tych wszystkich, którzy na Wasz powrót<br />

wyczekują nieraz całymi miesiącami: do matek i ojców, żon, córek<br />

i synów, przyjaciół i znajomych. Niech w Waszych domach panuje


446 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

duch chrześcijański, Chrystusowy pokój, miłość i wzajemne zaufanie.<br />

Duchowa, modlitewna więź niech łagodzi tęsknotę rozłąki i stwarza<br />

szczególne poczucie pewności, które ułatwia pracę i pomaga przezwy­<br />

ciężyć trudności.<br />

7. Przemawiając do ludzi morza, pragnę równocześnie zwrócić się<br />

do tych, którzy żyją na Przymorzu — i na Pomorzu.<br />

Mieszkańcy Wybrzeża Gdańskiego i Pomorza stanowią zwartą<br />

wspólnotę, która w oparciu o doświadczenia historii, o tradycje polskie<br />

i wartości przyniesione tu przez ludzi z Wileńszczyzny czy Polski cen­<br />

tralnej, kształtuje współczesne oblicze tego obszaru.<br />

Nie mogę jednak nie zwrócić się dziś w sposób szczególny do potom­<br />

ków prasłowiańskich, lechickich Pomorzan, do drogich nam wszyst­<br />

kim Kaszubów, którzy do dzisiaj zachowali swoją etniczną tożsamość<br />

i swoją mowę o słowiańskim rdzeniu.<br />

Wiem, że Kaszubi zawsze byli i pozostali wierni Kościołowi.<br />

Tu, na Kaszubach, w okresie Eeformacji i w okresie rozbiorów, obrona<br />

katolicyzmu złączyła się nierozerwalnie z obroną polskości. W latach<br />

przed pierwszą wojną światową duchowni zapoczątkowali ożywioną<br />

pracę samokształceniową i spółdzielczą wśród rybaków i chłopów<br />

kaszubskich, mającą na celu obronę przed germanizacją. Także świeccy<br />

działacze kaszubscy łączą obronę polskości z religią. Słynny Antoni<br />

Abraham często zaczynał rozmowę od słów:


Acta Ioannis Pauli Pp. II 44?<br />

u stóp Matki Chrystusa, czczonej w wielu sanktuariach na tej ziemi,<br />

a zwłaszcza w Sianowie i w Swarzewie, gdzie od lat czterystu otacza<br />

Was opieką jako ((Królowa polskiego morza ». Cieszę się, że jest tu<br />

z nami na tym spotkaniu.<br />

8. Raduję się też, że dane mi jest w dniu dzisiejszym znaleźć się<br />

nad polskim morzem, na Pomorzu Gdańskim, na terenie całego Trój­<br />

miasta.<br />

Jako pierwszą pozdrawiam Gdynię. Chociaż rosłem na ziemi polskiej<br />

daleko stąd, to jednak mogę powiedzieć, że rosłem równoległe z tym<br />

miastem, które stało się poniekąd symbolem naszej drugiej niepod­<br />

ległości. Wraz z całym moim Narodem nie przestaję żywić wdzięcz­<br />

ności dla tych, którzy to miasto, ten port bałtycki tworzyli tutaj<br />

od podstaw, poniekąd z niczego. Mam na myśli zwłaszcza wielkiego<br />

Polaka, inżyniera Eugeniusza Kwiatkowskiego, a wraz z nim wszyst­<br />

kich jego współpracowników. Byli oni przedstawicielami tego poko­<br />

lenia, które po wiekach na nowo zrozumiało, że dostęp do morza jest<br />

elementem konstytutywnym niepodległości Polski. Jednym z elementów<br />

bardzo doniosłych. Gdynia stała się więc wyrazem nowej woli życia<br />

Narodu. Wyrazem przekonywającym i skutecznym.<br />

Z tej Gdyni, dynamicznie rozwijającej się po ostatniej wojnie,<br />

serdecznie witam i pozdrawiam cały Kościół chełmiński, jego Pasterza,<br />

biskupa Mariana (Przykuckiego), biskupów pomocniczych, pozdra­<br />

wiam też wszystkich naszych gości — kardynałów i biskupów, więk­<br />

szość z Polski, ale niektórzy z Rzymu: pozdrawiam duchowieństwo,<br />

rodziny zakonne męskie i żeńskie, pielgrzymów z diecezji warmińskiej,<br />

koszalińsko-kołobrzeskiej, gdańskiej, a także wszystkich przedstawi­<br />

cieli Krajowego Duszpasterstwa Ludzi Morza.<br />

Diecezja chełmińska wiele wycierpiała w czasie drugiej wojny świa­<br />

towej i poniosła wiele ofiar. Straciła ponad trzystu pięćdziesięciu kapła­<br />

nów. Tysiące jej synów i córek spoczywa w zbiorowych mogiłach<br />

w Piaśnicy koło Wejherowa, w Lesie Szpęgawskim koło Stargardu,<br />

w Mniszku pod Świeciem, w Dolinie Śmierci koło Chojnic. Iluż<br />

mieszkańców tych ziem zginęło w obozie śmierci w Sztutowie-Stutt-<br />

hofie! Wspominamy wszystkich i wszystkich ogarniamy modlitwą<br />

o wieczne odpocznienie i światłość w Bogu.<br />

9. Krocząc po falach Morza Galilejskiego, Jezus mówi do Apos­<br />

tołów : (( Odwagi! Ja jestem, nie bójcie się! ». 3<br />

1 Mt 14, 27.


448 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

A potem każe Piotrowi przyjść do siebie poprzez morską, taflę,<br />

pokonując odległość i głębię, nieodstępne atrybuty morza.<br />

A gdy Piotr się uląkł na skutek silnego wiatru i zaczął tonąć,<br />

zawołał: . (( Czemuś<br />

zwątpił? Ja jestem...)). ((Panie, ratuj)). ((Ja jestem)).<br />

W imieniu całej naszej historii, w imieniu całej historii tej ziemi:<br />

Pomorza, Przymorza, polskiego morza odpowiadamy wraz z Szymo­<br />

nem Piotrem :<br />

Ty jesteś.<br />

« Prawdziwie jesteś Synem Bożym )). 6<br />

# * *<br />

Gedani, ad iuvetitam habita.*<br />

1. Wam, którzy jesteście dziś zgromadzeni tu, na Westerplatte,<br />

Wam, młode pokolenie ludzi polskiego morza i Pomorza i Wam, młodym<br />

na całej ojczystej ziemi, przekazuję pozdrowienie Chrystusowego Koś­<br />

cioła i pocałunek pokoju.<br />

Przekazuję to pozdrowienie w imieniu wszystkich Waszych rówieś­<br />

nic i rówieśników z różnych krajów i kontynentów, które dane mi jest<br />

odwiedzać, spełniając posługę Piotrowa, związaną w Kościele z rzymską<br />

stolicą biskupią.<br />

W szczególności przekazuję pozdrowienie młodzieży zgromadzonej<br />

w tegoroczną Niedzielę Palmową w Buenos Aires. Zgromadzonej, ażeby<br />

4 Mt 14, 30.<br />

5 Mt 14, 31.<br />

6 Mt 14, 33.<br />

* Die 12 m. Iunii a. 1987.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 449<br />

świętować «Dzień młodzieży)) wraz z Chrystusem ukrzyżowanym<br />

i zmartwychwstałym.<br />

Ten «Dzień» to owoc wielu pielgrzymek, które właśnie w Nie­<br />

dzielę Palmową zwykły spotykać się z Papieżem na placu Świętego<br />

Piotra w Rzymie. W szczególności zaś owoc naszego uczestnictwa<br />

w (( Roku Młodzieży » ogłoszonym przez Organizację Narodów Zjedno­<br />

czonych w roku 1985.<br />

Dzisiaj spotykamy się tutaj, w Waszej młodzieżowej wspólnocie<br />

z Gdańska, Sopotu, Gdyni — z Trójmiasta i Pomorza, w której uczest­<br />

niczą również przedstawiciele młodzieży z całej Polski, zwłaszcza ze śro­<br />

dowisk akademickich; spotykamy się w poczuciu jedności z wszystkimi<br />

na świecie młodymi, którzy idą ku przyszłości — i ku tej przyszłości<br />

szukają dróg wśród obaw, ale także wśród nadziei — jak o tym mówi<br />

soborowa Konstytucja o Kościele w świecie współczesnym.<br />

Wszyscy pragną świata bardziej ludzkiego, w którym każdy mógłby<br />

znaleźć miejsce odpowiadające jego powołaniu. W którym każdy<br />

mógłby być podmiotem swego losu, a równocześnie współuczestnikiem<br />

wspólnej podmiotowości wszystkich członków swego społeczeństwa.<br />

Współtwórcą domu przyszłości, który wszyscy razem muszą budować,<br />

świadomi swych obowiązków, ale także swoich niezbywalnych ludzkich<br />

praw.<br />

2. W ciągu światowego « Roku Młodzieży » pochyliliśmy się wspólnie<br />

z młodymi całego Kościoła nad tym właśnie tekstem Ewangelii, który<br />

dziś został tutaj odczytany. « List do młodych », który w tymże samym<br />

roku skierowałem do wszystkich — oczywiście, także do młodzieży pol­<br />

skiej — był właściwie obszerną analizą spotkania i rozmowy Chrystusa<br />

z młodzieńcem.<br />

I dzisiaj również do tego Listu się odwołuję. Równocześnie zaś,<br />

biorąc pod uwagę szczególne okoliczności naszego spotkania na Wester­<br />

platte, podejmuję — wspólnie z Wami — raz jeszcze analizę tego ewan­<br />

gelicznego spotkania i tej rozmowy.<br />

Młody człowiek pyta Chrystusa: «co mam czynić, aby osiągnąć<br />

życie wieczne? ». ł W odpowiedzi Ten, którego młodzieniec nazwał<br />

(( Nauczycielem dobrym », 2 wskazuje mu na przykazania Boże. « Znasz<br />

przykazania: nie zabijaj, nie cudzołóż, nie kradnij, nie zeznawaj<br />

1 Mk 10, 17.<br />

2 Por. tamże.<br />

30 - A. A. S.


450 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

fałszywie (czyli: bądź prawdomówny), nie oszukuj, czcij swego ojca<br />

i matkę ». 3<br />

Przykazania Boże. Dekalog. Znamy je dobrze. Umiemy na pamięć<br />

— i często powtarzamy. Przemawiają one do każdego człowieka bezpo­<br />

średnią oczywistością prawdy w nich zawartej. Przykazania te nadał<br />

Bóg ludowi Starego Przymierza za pośrednictwem Mojżesza, ale równo­<br />

cześnie nawet i bez tego nadania, są one wypisane « w sercu » czło­<br />

wieka. Nadanie tych przykazań ze strony Boga jest poniekąd potwierdze­<br />

niem ich obecności w świadomości moralnej człowieka. Zarazem wzmoc­<br />

nieniem mocy ich zobowiązywania w sumieniu każdego.<br />

3. W ten sposób znajdujemy, się w samym centrum sprawy, której<br />

na imię: człowiek. Człowiek: każdy i każda z Was.<br />

Człowiek jest sobą poprzez wewnętrzną prawdę. Jest to prawda<br />

sumienia, odbita w czynach. W tej prawdzie każdy człowiek jest zadany<br />

samemu sobie. Każde z tych przykazań, które wymienia z przekona­<br />

niem młody rozmówca Chrystusa, każda zasada moralności jest szcze­<br />

gólnym punktem, od którego rozchodzą się drogi ludzkiego postępowa­<br />

nia, a przede wszystkim drogi sumień. Człowiek idzie za prawdą tutaj<br />

wyrażoną, którą równocześnie dyktuje mu sumienie, albo też postępuje<br />

wbrew tej prawdzie. W tym miejscu zaczyna się istotny dramat, tak<br />

dawny jak człowiek. W punkcie, który ukazuje Boże przykazanie, czło­<br />

wiek wybiera pomiędzy dobrem a złem. W pierwszym wypadku — roś­<br />

nie jako człowiek, staje się bardziej tym, kim ma być. W drugim wy­<br />

padku — człowiek się degraduje. Grzech pomniejsza człowieka.<br />

Czy tak nie jest? Bozejrzyjcie się wokoło ! Popatrzcie po środowiskach<br />

bliższych i dalszych ! Czy tak nie jest?<br />

4. Mówi się słusznie o prawach człowieka. Podkreśla się, zwłaszcza<br />

w naszej epoce, znaczenie tych praw.<br />

Nie można jednakże zapomnieć, że prawa człowieka są po to, ażeby<br />

każdy miał przestrzeń potrzebną do spełniania swoich zadań i powin­<br />

ności. Ażeby w ten sposób mógł się rozwijać. Mógł stawać się bardziej<br />

człowiekiem.<br />

Prawa człowieka muszą być podstawą tej moralnej mocy, którą<br />

człowiek osiąga przez wierność prawdzie i powinności. Przez wierność<br />

prawemu sumieniu. Owszem, przez wierność Bożym przykazaniom,<br />

tak jak o tym mowa w dialogu Chrystusa z młodzieńcem.<br />

3 Mk 10, 19.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 451<br />

Chodzi bowiem o wartości trwałe i niezmienne. Młodzieniec ewan­<br />

geliczny jest świadom tego, że zachowanie przykazań Bożych jest drogą<br />

do ((życia wiecznego )). Tak. Człowiek żyje w tej perspektywie. I ta<br />

perspektywa: życia wiecznego, spotkania z Bogiem, który jest moim<br />

Stwórcą, Ojcem i Sędzią — stanowi źródło moralnej mocy człowieka.<br />

Czego mogę życzyć Wam, młodym na ziemi ojczystej, którzy wzras­<br />

tacie w trudnych nieraz warunkach materialnych, czasem wręcz z jakimś<br />

poczuciem beznadziei? Czego mogę Wam życzyć?<br />

Myślę, że w tym punkcie z pewnością się nie mylimy, odczytując<br />

tekst ewangeliczny. Ta perspektywa, którą ugruntowują w nas słowa<br />

Chrystusa, jest dla człowieka, od młodości, źródłem moralnej mocy.<br />

Chłopiec, dziewczyna, którzy nauczą się obcować z Bogiem na gruncie<br />

wewnętrznej prawdy swego sumienia, są mocni. Mogą stawić czoło<br />

przeróżnym sytuacjom, nawet bardzo trudnym.<br />

5. Zagrożeniem jest klimat relatywizmu. Zagrożeniem jest roz­<br />

chwianie zasad i prawd, na których buduje się godność i rozwój czło­<br />

wieka. Zagrożeniem jest sączenie opinii i poglądów, które temu roz­<br />

chwianiu służą.<br />

Aktualne są tu słowa kardynała Newmana, że potrzeba «ludzi,<br />

którzy znają swoją religię i którzy ją zgłębiają; którzy dokładnie wiedzą,<br />

jaka jest ich pozycja; którzy są świadomi tego, w co wierzą, a w co nie;<br />

którzy tak dobrze znają swoje Credo, że potrafią z niego zdać sprawę;<br />

którzy do tego stopnia poznali historię, że umieją jej bronić )). 4<br />

Młodzieniec z Ewangelii miał bardzo jasny pogląd na zasady, wedle<br />

których winno się budować ludzkie życie. A jednak i on w pewnym<br />

momencie nie zdołał przekroczyć progu swoich uwarunkowań. Kiedy<br />

Chrystus, zwracając się do niego z miłością, powiedział: ((Pójdź<br />

za Mną)) 5 — nie poszedł. Nie poszedł, ponieważ « miał majętności<br />

wiele ». 6 Pragnienie, aby zachować to wszystko, co miał, przeszkodziło<br />

mu. Pragnienie, ażeby « mieć », ażeby « więcej mieć )), przeszkodziło<br />

mu w tym, aby « bardziej być )).<br />

Droga bowiem, jaką wskazywał Chrystus, do tego prowadziła:<br />

ażeby « bardziej być »! Zawsze do tego prowadzą wskazania Ewangelii.<br />

* John Henry Newman, On Consulting the Faithful in Matters of Doctrine, Londyn<br />

1986, s. 76.<br />

5 Por. Mk 10, 21.<br />

6 Por. Mk 10, 22.


452 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

W każdym bez wyjątku zawodzie czy powołaniu — wezwanie Chrystusa<br />

do tego prowadzi.<br />

Wasze powołanie i zawody są różne. Musicie dobrze rozważyć,<br />

w jakim stosunku — na każdej z tych dróg — pozostaje « bardziej być »<br />

do (( więcej mieć )). Ale nigdy samo (( więcej mieć » nie może zwyciężyć.<br />

Bo wtedy człowiek może przegrać rzecz najcenniejszą: swoje człowie­<br />

czeństwo, swoje sumienie, swoją godność. To wszystko, co stanowi też<br />

perspektywę « życia wiecznego ».<br />

« Życie wieczne)) — to królestwo Boże. Przykazania Boże do niego<br />

stanowią drogę. Ale ... czyż nie jest prawdą, że zależy od nich równo­<br />

cześnie to, co tu na ziemi można nazwać « królestwem człowieka »?<br />

Czyż może być życie na jakimkolwiek miejscu ziemi (( królestwem czło­<br />

wieka », jeśli się odrzuci te przykazania: nie zabijaj, nie cudzołóż, nie<br />

mów fałszywego świadectwa, czcij ojca i matkę swoją, będziesz miłował<br />

bliźniego twego?<br />

6. Młody rozmówca Chrystusa «odszedł» i «odszedł smutny ». 7<br />

Dlaczego smutny? Może zdawał sobie sprawę z tego, jak wiele traci.<br />

Istotnie. Tracił ogromnie wiele. Gdyby został z Chrystusem, tak<br />

jak Apostołowie, byłby się doczekał dnia jerozolimskiej Paschy. Byłby<br />

się doczekał krzyża na Golgocie, ale potem i zmartwychwstania. I zstą­<br />

pienia Ducha Świętego. Byłby się doczekał tej przedziwnej przemiany,<br />

jakiej w dniu Pięćdziesiątnicy dostąpili Apostołowie. Stali się nowymi<br />

ludźmi. Osiągnęli wewnętrzną moc prawdy i miłości.<br />

Gdyby został przy Chrystusie ów młody człowiek, byłby się prze­<br />

konał o tym, że On — Nauczyciel i Mistrz — « umiłowawszy swoich ...<br />

do końca ich umiłował ». 8 1 właśnie przez tę miłość


Acta Ioannis Pauli Pp. II 453<br />

Ta moc jest potrzebna, aby nie ulec pokusie rezygnacji, obojętności,<br />

zwątpienia czy wewnętrznej, jak to się mówi, emigracji; pokusie wie­<br />

lorakiej ucieczki od świata, od społeczeństwa, od życia, także ucieczki<br />

w znaczeniu dosłownym — opuszczania Ojczyzny; pokusie beznadziej­<br />

ności, która prowadzi do samozniszczenia własnej osobowości, własnego<br />

człowieczeństwa poprzez alkoholizm, narkomanię, nadużycia seksualne,<br />

szukanie doznań, wyżywanie się w sektach czy innych związkach, które<br />

są tak obce kulturze, tradycji i duchowi naszego Narodu.<br />

Ta moc jest potrzebna, ażeby umieć samemu docierać do źródeł<br />

poznania prawdziwej nauki Chrystusa i Kościoła, zwłaszcza wtedy,<br />

gdy na różne sposoby usiłuje się Was przekonać, że to, co « naukowe »<br />

i ((postępowe » zaprzecza Ewangelii, gdy ofiarowuje się Wam wyzwo­<br />

lenie i zbawienie bez Boga, czy nawet wbrew Bogu.<br />

Ta moc jest potrzebna, by żyć we wspólnocie Kościoła, współtworzyć<br />

środowiska oparte na akceptacji Chrystusa-Prawdy, by dzielić się ze<br />

wspólnotą swoim bogactwem, a także swymi poszukiwaniami. « Tyle<br />

jest serc, tyle jest serc, które czekają na Ewangelię )>.<br />

Ta moc potrzebna jest, by żyć na co dzień odważnie, także w sytuacji<br />

obiektywnie trudnej, aby dochować wierności sumieniu w studiach,<br />

w pracy zawodowej, by nie ulec modnemu dziś konformizmowi, by<br />

nie milczeć, gdy drugiemu dzieje się krzywda, ale mieć odwagę wyra­<br />

żenia słusznego sprzeciwu i podjęcia obrony. « Więcej być ». Dzisiejsze<br />


454<br />

Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

powołaniem, co jest moim zadaniem. Powiedziałem przed czterema<br />

laty na Jasnej Górze: «Musicie od siebie wymagać, nawet gdyby<br />

inni od Was nie wymagali )). 10 Wbrew wszystkim mirażom ułatwionego<br />

życia, musicie od siebie wymagać. To znaczy właśnie «więcej być».<br />

Przyszłość Polski zależy od Was i musi od Was zależeć. To jest<br />

nasza Ojczyzna — to jest nasze « być » i nasze « mieć ». I nikt nie może<br />

pozbawić nas prawa, ażeby przyszłość tego naszego « być » i ((mieć »<br />

nie zależała od nas. Każde pokolenie Polaków, zwłaszcza na przestrzeni<br />

ostatnich dwustu lat, ale i wcześniej, przez całe tysiąclecie, stawało<br />

przed tym samym problemem, można go nazwać problemem pracy nad<br />

sobą, i — trzeba powiedzieć — jeżeli nie wszyscy, to w każdym razie<br />

bardzo wielu nie uciekało od odpowiedzi na wyzwanie swoich czasów.<br />

Dla chrześcijanina sytuacja nigdy nie jest beznadziejna. Chrześcijanin<br />

jest człowiekiem nadziei. To nas wyróżnia, począwszy od tego patriarchy,<br />

którego nazywa święty Paweł ojcem naszej wiary: uwierzył wbrew<br />

nadziei; 11 to nas wyróżnia poprzez Bogarodzicę, o której Elżbieta przy<br />

nawiedzeniu powiedziała : « Błogosławiona jesteś, któraś uwierzyła »; 12<br />

po ludzku, wbrew nadziei, uwierzyła, że się stanie, bo w dziejach<br />

człowieka działa Bóg. Powiedział Chrystus: « Ojciec mój dotąd działa<br />

i Ja działam ». 13 I to miejsce jest także świadkiem wielkiego działania<br />

Boga przez ludzi.<br />

8. Wiemy, że tu, na tym miejscu, na Westerplatte, we wrześniu<br />

1939 roku, grupa młodych Polaków, żołnierzy, pod dowództwem majora<br />

Henryka Sucharskiego, trwała ze szlachetnym uporem, podejmując<br />

nierówną walką z najez'dźcą. Walkę bohaterską.<br />

Pozostali w pamięci Narodu jako wymowny symbol.<br />

Trzeba, ażeby ten symbol wciąż przemawiał, ażeby stanowił<br />

wyzwanie dla coraz nowych ludzi i coraz nowych pokoleń Polaków.<br />

Każdy z Was, młodzi Przyjaciele, znajduje też w życiu jakieś<br />

swoje «Westerplatte». Jakiś wymiar zadań, które trzeba podjąć<br />

i wypełnić. Jakąś słuszną sprawę, o którą nie można nie walczyć.<br />

Jakiś obowiązek, powinność, od której nie można się uchylić. Nie<br />

można « zdezerterować ».<br />

Wreszcie — jakiś porządek prawd i wartości, które trzeba « utrzy-<br />

10 18 czerwca 1983 r.<br />

11 Por. Rz 4, 18.<br />

12 Łk 1, 45.<br />

u Por. J 5, 17.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 455<br />

mać)) i ((obronić », tak jak to Westerplatte, w sobie i wokół siebie.<br />

Tak, obronić — dla siebie i dla innych.<br />

Biskup Kozal, męczennik z Dachau, powiedział: ((Od przegranej<br />

orężnej ... bardziej przeraża upadek ducha u ludzi. Wątpiący staje<br />

się mimo woli sojusznikiem wroga ». 14<br />

Bardzo dobrze, że oklaskaliście słowa Sługi Bożego. Jest to jak<br />

gdyby ostatni argument to tej beatyfikacji, jaka ma się odbyć w niedzielę<br />

w Warszawie.<br />

Otóż właśnie, drodzy Przyjaciele, w takim momencie, nazwijmy<br />

go ((momentem Westerplatte» (a momentów podobnych jest wiele,<br />

nie stanowią one tylko jakiegoś historycznego wyjątku, powtarzają<br />

się w życiu społeczeństwa, w życiu każdego człowieka), pamiętajcie:<br />

oto przechodzi w twoim życiu Chrystus — i mówi: « pójdź za Mną ».<br />

Nie opuszczaj Go. Nie odchodź. Przyjmij to wezwanie. W prze­<br />

ciwnym razie może zachowasz « wiele majętności», tak jak ten mło­<br />

dzieniec w Ewangelii, ale ((odejdziesz smutny ». Pozostaniesz ze smut­<br />

kiem sumienia.<br />

9. Drodzy Przyjaciele! Pragnę powiedzieć Waszym rówieśnicom<br />

i rówieśnikom na różnych miejscach ziemi, spotykając się z nimi na<br />

różnych kontynentach i w różnych krajach, podobnie jak dzisiaj z Wami,<br />

że są w Polsce młodzi ludzie, którzy pragną świata lepszego: bardziej<br />

ludzkiego. Świata prawdy, wolności, sprawiedliwości i miłości.<br />

Pragnę powiedzieć tym Waszym rówieśnikom i rówieśnicom<br />

na całym świecie, że są w Polsce ludzie, którzy to podstawowe prag­<br />

nienie, mimo wszystkich trudności, starają się wprowadzić w czyn<br />

i uczynić rzeczywistością swych środowisk, swego Narodu i spo­<br />

łeczeństwa.<br />

Pragnę im powiedzieć, że ludzie ci, ich rówieśnice i rówieśnicy<br />

w Polsce, trwają na rozmowie z Chrystusem : słyszą Jego wezwanie<br />

((pójdź za Mną», i wezwanie to starają się stosować do różnych<br />

powołań i ((darów», jakie są ich udziałem w Kościele i w spo­<br />

łeczeństwie; że nie chcą rozstawać się z naszym Mistrzem i Odkupi­<br />

cielem wśród smutku sumienia, ale szukają u Niego wytrwale mocy<br />

i radości, takiej mocy i takiej radości, jakiej « świat dać nie może ». 15<br />

Jaką daje tylko On: Chrystus — i Jego Eucharystia.<br />

# * #<br />

14 Ks. Wojciech Frątczak, Biskup Michał Kozal, w: Chrześcijanie, t. 12; ATK,<br />

Warzawa 1982, s. 85.<br />

15 Por. / 14, 27.


456 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Gedani, ad opifices in regione « Zaspa » habita.*<br />

1. (( Twoja cześć, chwała, nasz wieczny Panie )).<br />

Gdy wyrusza procesja na Boże Ciało, rozlega się wśród ulic miasta<br />

albo wśród wiejskich dróg ta staropolska pieśń.<br />

W tych dniach ten hymn wspaniały rozbrzmiewa jeszcze mocniej<br />

na całym szlaku Eucharystycznego Kongresu w Polsce. Dzisiaj<br />

w Gdańsku.<br />

Co jest Twoją chwałą, Chryste? Czemu towarzyszy cześć Kościoła<br />

z pokolenia na pokolenie? Twoją chwałą jest to, żeś się darował ...<br />

((żeś się darował nam nic niegodnym». Ze Ty, niewysłowiony,<br />

niezgłębiony Bóg, który ((mieszkasz w światłości nieprzystępnej )),'<br />

stałeś się tak straszliwie (( przystępny ». Nie tylko mogły Cię — jako<br />

Słowo Wcielone, jako Syna Człowieczego — oglądać ludzkie oczy<br />

i dotykać ludzkie ręce, ale: mógł Cię człowiek przybić do Krzyża,<br />

mógł Cię wciągnąć w doświadczenie śmierci, która jest jego udziałem<br />

i koniecznością na tej ziemi, mógł Cię zhańbić, gdy Ty sam chciałeś<br />

jako Żertwa Przedwiecznego Ducha «wyniszczyć samego siebie ». 2<br />

I nie tylko to. Ty, który ((umiłowawszy wszystkich, co byli na<br />

świecie, do końca ich umiłowałeś », 3 stałeś się po wszystkie czasy<br />

Eucharystią — Ofiarą i Pokarmem — Twojego Kościoła! To jest<br />

Twoją chwałą, Chryste. To jest Twoją chwałą, Boże, którego imię<br />

brzmi ((Miłość)). 4 To jest Twoją chwałą, nasz wieczny Panie...<br />

2. Dzisiaj, na drodze mojej pielgrzymki po ziemi ojczystej, która<br />

jest równocześnie drogą Kongresu Eucharystycznego, witam i po­<br />

zdrawiam Gdafisk. Wyrażam radość, że mogę być tutaj razem z Wami.<br />

Gdańsk — gród sprzed tysiąca lat, gdzie wiosną 997 roku przybył<br />

święty Wojciech w drodze do Prus ((i — jak czytamy — gromady<br />

ludu przyjęły chrzest)). Gdańsk, który — wśród zmiennych kolei<br />

dziejowych — trwał stale przy ujściu Wisły, rzeki polskich ziem.<br />

I stale tu, nad brzegiem Bałtyku, otwierał przed nami te perspektywy,<br />

jakie ukazuje człowiekowi na ziemi: morze. Perspektywy dali<br />

bezbrzeżnej, perspektywy głębi swoich wód, perspektywy wolności.<br />

Człowiek pośród przestrzeni morza czuje się wolny, wyzwolony z tych<br />

* Die 12 m. Iunii a. 1987.<br />

1 Por. 1 Tm 6, 16.<br />

2 Por. Flp 2, 8.<br />

3 Por. J 13, 1.<br />

4 Por. 1 J 4, 8.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 457<br />

uwarunkowań, jakie stwarza życie na lądzie, a równocześnie poddany<br />

wymogom nowego żywiołu. Zmobilizowany do nowej odpowiedzialności.<br />

Witam i pozdrawiam Gdańsk. Witam w nim to wszystko, czym był<br />

dla nas na różnych etapach dziejowej przeszłości — i to, czym stał<br />

się w latach ostatnich. Upamiętniają to symboliczne krzyże obok<br />

stoczni i napis: «Pan da siłę swojemu ludowi, Pan da swojemu<br />

ludowi błogosławieństwo pokoju ». 5 Gdańsk: miasto ludzi morza,<br />

miasto ludzi pracy, wielkiej pracy. Witam miasto i środowisko,<br />

w którym zrodziła się na nowo potrzeba odnowy człowieka przez pracę.<br />

Wyzwolenia człowieka przez pracę.<br />

Witam obecnych tu pielgrzymów z archidiecezji gnieźnieńskiej<br />

i z pobliskich diecezji: chełmińskiej, warmińskiej, koszalińsko — koło­<br />

brzeskiej. Pozdrawiam wszystkich i każdego z osobna!<br />

3. Liturgia dzisiejsza mówi nam o tej odnowie i wyzwoleniu, się­<br />

gając do biblijnego początku człowieka na ziemi. Oto człowiek, którego<br />

Bóg stworzył na swój obraz i podobieństwo, stworzył jako mężczyznę<br />

i kobietę, stworzył pośrodku widzialnego wszechświata. Oto człowiek,<br />

do którego Stwórca mówi: « Bądźcie płodni i rozmnażajcie się, abyście<br />

zaludnili ziemię i uczynili ją sobie poddaną )). 6<br />

Bóg daje człowiekowi ziemię i zadaje mu ją. W ten sposób zaś<br />

zadaje mu pracę: pracę pod wszystkimi postaciami, jakie ona przy­<br />

bierze w dziejach rodzaju ludzkiego, wraz z postępem i rozwojem<br />

ludzkiej wiedzy o świecie i o sobie.<br />

Słowa Księgi Rodzaju zawierają nie tylko pierwszy nakaz Boga.<br />

Noszą one na sobie równocześnie znamię Jego upodobania. Stwórczej<br />

radości: (( A Bóg widział, że wszystko, co uczynił, było bardzo dobre )). 7<br />

(( Bardzo dobre » było dzieło stworzenia, cały ów widzialny kosmos,<br />

ukoronowany zaistnieniem człowieka: żywego obrazu Stwórcy.<br />

4. I oto człowiek — wedle słów dzisiejszej liturgii — dzieli to Boże<br />

upodobanie do stworzonego kosmosu i głosi chwałę swego Stwórcy:<br />

((jak przedziwne imię Twoje, Panie ... gdy patrzę na Twoje niebo ...<br />

na księżyc i gwiazdy, któreś Ty utwierdził ... czymże jest człowiek? ». 8<br />

Człowiek dziwi się swemu człowieczeństwu, swej szczególnej god­<br />

ności wśród stworzeń, a tym twórczym, odkrywczym podziwem dzieli<br />

5 Por. Ps 29 [28]), 11.<br />

6 Rdz 1, 28.<br />

7 Rdz 1, 31.<br />

8 Por. Ps 8, 2. 4-5.


458 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

się ze Stwórcą: « Czym jest człowiek, że o nim pamiętasz? Czym syn<br />

człowieczy, że troszczysz się o niego? Uczyniłeś go niewiele mniejszym<br />

od aniołów, uwieńczyłeś go czcią i chwałą. Obdarzyłeś go władzą<br />

nad dziełami rąk Twoich, wszystko złożyłeś pod jego stopy ». 9<br />

Czymże jest człowiek?<br />

W takich słowach wyraża Psalmista swój podziw nad człowiekiem,<br />

swoje zadziwienie wobec tego dzieła Stwórcy. A przecież jest to wyra­<br />

ziciel Starego Testamentu. A cóż możemy powiedzieć my, synowie<br />

i córki Nowego Przymierza, dla których « tajemnica człowieka odsło­<br />

niła się definitywnie w Chrystusie ». 10 Czy może istnieć pełniejsze<br />

potwierdzenie prawdy o człowieku, wyrażonej w Psalmie, od tego,<br />

którym jest Chrystus, Bóg-Człowiek? Ten, który «umiłowawszy<br />

swoich na świecie, do końca ich umiłował». Chrystus-Odkupiciel<br />

człowieka. I Chrystus — Eucharystia.<br />

Zaprawdę ((żywe... jest słowo Boże, skuteczne... zdolne osądzić<br />

pragnienia i myśli serca ))." Słowo Przedwieczne osądza stale pragnie­<br />

nia i myśli serc naszych. Osądza jako Człowiek, jako jeden z nas.<br />

Jak Człowiek zwyczajnej codziennej pracy w Nazarecie.<br />

5. Praca ludzka. Jeszcze raz wyrażam radość, że mogę na tym<br />

etapie Kongresu Eucharystycznego być z Wami w Gdańsku. W tym<br />

mieście bowiem, a równocześnie na całym Wybrzeżu Bałtyckim<br />

i w innych środowiskach pracy w Polsce, podjęto ogromny wysiłek,<br />

zmierzający do tego, by ludzkiej pracy przywrócić jej pełny wymiar<br />

osobowy i społeczny.<br />

Wysiłek ten stanowi w dziejach ((pracy nad pracą », jak się wyraził<br />

współczesny polski myśliciel, doniosły etap. Nie tylko z polskiego<br />

punktu widzenia. Jest to etap ważny dla różnych środowisk, dla<br />

różnych rejonów współczesnego świata.<br />

Może rozumie się tę sprawę słabiej w krajach dobrobytu, sięgają­<br />

cego aż do granic konsumistycznych nadużyć. Ale rozumie się wszędzie<br />

tam, gdzie problem pracy stoi nadal u podstaw autentycznego postępu<br />

i wyzwolenia człowieka. Praca bowiem posiada taki właśnie wymiar,<br />

jak na to wskazuje nauczanie Kościoła, poczynając od Ewangelii<br />

i Ojców, a w czasach ostatnich od Rerum novarum po <strong>La</strong>borem exercens.<br />

6. Ewangelia dzisiejszej liturgii wprowadza nas poniekąd w samo<br />

centrum tego problemu. Oto gospodarz, który o różnych porach dnia<br />

» Por. Ps 8, 5-7.<br />

10 Por. Oaudium et spes, 22.<br />

11 Hor 4, 12.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 459<br />

umawia się z robotnikami o pracę w winnicy. Winnica jest warsztatem<br />

pracy typowym dla kraju, w którym Jezus nauczał. A chociaż warsztat<br />

ten może się słusznie wydawać bardzo skromny wobec tego, czym<br />

są współczesne warsztaty pracy przemysłowej, choćby takie jak stocznia<br />

gdańska, to jednak znajdujemy się z pewnością na linii odwiecznej<br />

analogii.<br />

Gospodarz mówi do robotników: ((Idźcie... do mojej winnicy,<br />

a co będzie słuszne, dam wam ». 12 A zatem — umowa o pracę, a równo­<br />

cześnie sprawa słusznego wynagrodzenia, czyli sprawiedliwej zapłaty<br />

za pracę.<br />

Wokół tej odwiecznej sprawy narastają z pokolenia na pokolenie<br />

dzieje sprawiedliwości — i niesprawiedliwości — w stosunkach wzajem­<br />

nych między pracodawcą a pracownikiem. Narasta jeden z centralnych<br />

rozdziałów kwestii społecznej. Praca bowiem leży w samym centrum<br />

tej doniosłej « kwestii ».<br />

Prawda, że za pracę trzeba zapłacić, ale to jeszcze nie wszystko.<br />

Praca — to znaczy człowiek. Człowiek pracujący. Jeśli więc chodzi<br />

o sprawiedliwy stosunek między pracą a płacą, to nie można go nigdy<br />

dostatecznie określić, jeśli się nie wyjdzie od człowieka jako pod­<br />

miotu pracy.<br />

Praca nie może być traktowana — nigdy i nigdzie — jako towar,<br />

bo człowiek nie może dla człowieka być towarem, ale musi być pod­<br />

miotem. W pracę wchodzi on poprzez całe swoje człowieczeństwo i całą<br />

swą podmiotowość. Praca otwiera w życiu społecznym cały wymiar<br />

podmiotowości człowieka, a także podmiotowości społeczeństwa,<br />

złożonego z ludzi pracujących. Trzeba zatem widzieć wszystkie prawa<br />

człowieka w związku z jego pracą i wszystkim czynić zadość.<br />

Za pracę ludzką trzeba zapłacić i równocześnie: na pracę człowieka<br />

nie sposób odpowiedzieć samą zapłatą. Przecież — jako osoba — jest<br />

on nie tylko ((wykonawcą )), lecz jest współtwórcą dzieła, które<br />

powstaje na warsztacie pracy. Ma zatem prawo do stanowienia również<br />

o tym warsztacie. Ma prawo do pracowniczej samorządności — czego<br />

wyrazem są między innymi związki zawodowe : (( niezależne i samo­<br />

rządne », jak podkreślono właśnie tu, w Gdańsku.<br />

Z kolei, praca ludzka — poprzez setki i tysiące, jeśli nie miliony<br />

warsztatów, przyczynia się do dobra wspólnego społeczeństwa. Ludzie<br />

12 Mt 20, 4.


460 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

pracy w tej właśnie pracy znajdują tytuł — wieloraki i różnorodny,<br />

bo i ;>raca ludzka jest wieloraka i różnorodna — tytuł do stanowienia<br />

o sprawach całego społeczeństwa, które żyje i rozwija się z ich pracy.<br />

((Umowy gdańskie» pozostaną w dziejach Polski wyrazem tej<br />

właśnie narastającej świadomości ludzi pracy odnośnie do całego ładu<br />

społeczno-moralnego na polskiej ziemi. Sięgają one swą genezą do tra­<br />

gicznego grudnia 1970 roku. I pozostają wciąż zadaniem do spełnienia!<br />

7. Przejdźmy jeszcze do drugiego czytania dzisiejszej liturgii.<br />

((Jeden drugiego brzemiona noście » — pisze święty Paweł do Gala-<br />

tów, 13 a słowa te mają wielką nośność. « Jeden ... drugiego )). Człowiek<br />

nie jest sam, żyje z drugimi, przez drugich, dla drugich. Cała ludzka<br />

egzystencja ma właściwy sobie wymiar wspólnotowy — i wymiar spo­<br />

łeczny. Ten wymiar nie może oznaczać redukcji osoby ludzkiej, jej<br />

talentów, jej możliwości, jej zadań. Właśnie z punktu widzenia<br />

wspólnoty społecznej musi być dość przestrzeni dla każdego. Jednym<br />

z ważnych zadań państwa jest stwarzanie tej przestrzeni, tak aby<br />

każdy mógł przez pracę rozwinąć siebie, swoją osobowość i swoje<br />

powołanie. Ten osobowy rozwój, ta przestrzeń osoby w życiu społecz­<br />

nym jest równocześnie warunkiem dobra wspólnego. Jeśli człowiekowi<br />

odbiera się te możliwości, jeśli organizacja życia zbiorowego zakłada<br />

zbyt ciasne ramy dla ludzkich możliwości i ludzkich inicjatyw — nawet<br />

gdyby to następowało w imię jakiejś motywacji (( społecznej » — jest,<br />

niestety, przeciw społeczeństwu. Przeciw jego dobru — przeciw dobru<br />

wspólnemu.<br />

(( Jeden drugiego brzemiona noście )) — to zwięzłe zdanie Apostoła<br />

jest inspiracją dla międzyludzkiej i społecznej solidarności. Solidarność<br />

— to znaczy: jeden i drugi, a skoro brzemię, to brzemię niesione<br />

razem, we wspólnocie. A więc nigdy: jeden przeciw drugiemu.<br />

Jedni — przeciw drugim. I nigdy ((brzemię)) dźwigane przez czło­<br />

wieka samotnie. Bez pomocy drugich. Nie może być walka silniejsza<br />

od solidarności. (Właśnie chcę o tym mówić, więc pozwólcie wypo­<br />

wiedzieć się Papieżowi, skoro chce mówić o Was, a także w pewnym<br />

sensie za Was). Nie może być program walki ponad programem soli­<br />

darności. Inaczej — rosną zbyt ciężkie brzemiona. I rozkład tych<br />

brzemion narasta w sposób nieproporcjonalny. Gorzej jeszcze, gdy<br />

mówi się: naprzód walka — choćby w znaczeniu walki klas — to bardzo<br />

13 6, 2.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 461<br />

łatwo drugi, czy drudzy pozostają na «polu społecznym)) przede<br />

wszystkim jako wrogowie. Jako ci, których trzeba zwalczyć, których<br />

trzeba zniszczyć. Nie jako ci, z którymi trzeba szukać porozumienia,<br />

z którymi wspólnie należy obmyślać: jak «dźwigać brzemiona)).<br />

((Jeden drugiego brzemiona noście)).<br />

8. Drodzy Bracia i Siostry! Ze stoczni, z portów i z wszystkich<br />

gdańskich zakładów pracy, i nie tylko stąd, z różnych stron Polski.<br />

Drodzy Bracia i Siostry, ludzie pracy, środowiska pracy na całym<br />

świecie dziękują Wam, żeście podjęli tę trudną « pracę nad pracą)),<br />

żeście podjęli tę szlachetną walkę, zmaganie się o godność ludzkiej<br />

pracy. Kościół dziękuje Wam za to, żeście ją podjęli w obliczu Chry­<br />

stusa i Jego Matki.<br />

Dziwiono się w różnych miejscach, że tak może być. Że istnieje<br />

więź pomiędzy światem pracy a krzyżem Chrystusa, że istnieje więź<br />

pomiędzy pracą ludzką a Mszą świętą: Ofiarą Chrystusa. Zdziwienie,<br />

ale także podziw i szacunek budził widok robotników polskich spo<br />

wiadających się i przystępujących do Komunii świętej na terenie<br />

zakładu pracy.<br />

Różni się dziwili. A może nie tylko ... może równocześnie odkry­<br />

wali ... Odkrywali zapomniany wymiar całej ((kwestii społecznej)).<br />

I w ogóle ludzkiej egzystencji. Praca i Chrystus? Praca i Eucharystia?<br />

A jednak tak tutaj było ! I słusznie.<br />

Czyż nie mówimy codziennie, zbliżając się do ołtarza: (( Błogosła­<br />

wiony jesteś, Panie, Boże wszechświata ... błogosławiony za ten chleb,<br />

dar Stworzyciela, a zarazem owoc pracy rąk ludzkich ... błogosławiony<br />

za ten winny napój )).<br />

W każdą Mszę świętą, Ofiarę Chrystusa, Ofiarę naszego Odkupie­<br />

nia, wchodzi owoc «ludzkiej pracy », wszelkiej ludzkiej pracy: chleb<br />

jest tego ((syntetycznym )) wyrazem — i wino również: codziennie<br />

ludzka praca wpisuje się w Eucharystię : w Sakrament naszego Odku­<br />

pienia i ((wielką tajemnicę wiary )>. Codziennie, na tylu miejscach<br />

ziemi przed pracą ludzką otwierają się Boskie perspektywy.<br />

(( Niech ten chleb stanie się dla nas pokarmem zbawienia ... to wino<br />

— napojem duchowym)).<br />

Bo przecież (( Nie samym chlebem żyje człowiek ». 14 Jego bytowanie<br />

i jego praca musi mieć sens — i to nie tylko doraźny i przemijający.<br />

Musi mieć sens ostateczny. Na miarę tego, kim jest człowiek.<br />

14 Łk 4, 4.


462 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

(( Uczyniłeś go niewiele mniejszym od aniołów, uwieńczyłeś go czcią<br />

i chwałą )). 1S<br />

Człowiek — istota powołana do pracy.<br />

Człowiek — istota powołana do chwały!<br />

W takim też duchu trzeba dziś odnowić świadomość i wrażliwość<br />

sumienia na przykazanie: ((Pamiętaj, abyś dzień święty święcił)). Nie­<br />

dzielna Eucharystia to szczególny, zarazem konieczny sposób wpisywania<br />

ludzkiego życia i ludzkiej pracy w Boże perspektywy. Niech to będzie<br />

również owocem Kongresu Eucharystycznego, zaofiarowanym Bogu<br />

przez ludzi pracy w Polsce.<br />

9. Na koniec należy jeszcze wyjaśnić tajemnicę gospodarza z dzi­<br />

siejszej Ewangelii. « Przyjacielu, nie czynię ci krzywdy ... Chcę też<br />

i temu ostatniemu dać tak samo jak tobie ... Czy na to złym okiem<br />

patrzysz, że ja jestem dobry? ». 16<br />

Bóg mówi do człowieka — w winnicy swoich odwiecznych i osta­<br />

tecznych przeznaczeń: dlaczego chcesz Mnie ograniczyć miarami<br />

swojej tylko sprawiedliwości? Ład sprawiedliwości jest podstawowy,<br />

ale nie ostateczny. W królestwie Bożym sprawiedliwość jest dopełniona.<br />

Jest ((przewyższona)) miłością. Jest to miłość przygarniająca czło­<br />

wieka, podnosząca go, choćby nawet był marnotrawnym synem.<br />

Nie ma pełnej sprawiedliwości bez miłości.<br />

((Dlaczego chcesz Mnie przymierzać do twoich ludzkich miar?»<br />

Pozwól mi być Darem. Wszak jestem Stworzycielem: wszystko,<br />

co istnieje, jest wyrazem podstawowego obdarowania.<br />

Pozwól mi być Darem. Miłość jest większa niż wszystko, co ty,<br />

człowieku, możesz pomyśleć. Miłość pozwoliła ((Ojcu posłać Syna<br />

na świat )), 17 ażeby nikt z nas nie zginął. Natomiast Syn ((zginął))<br />

na Krzyżu: dał życie. I zmartwychwstał: ((do końca... umiłował)).<br />

Pozwól mi wreszcie być Eucharystią!<br />

Niech ta Miłość, którą Syn « do końca umiłował)) — trwa! Niech<br />

idzie poprzez dzieje człowieka jako Sakrament! Niech będzie pokarmem<br />

i napojem duchowym ludzkich serc !<br />

Tak mówi ten Gospodarz z dzisiejszej Ewangelii:<br />

(( Nie patrz złym okiem na to, że Ja jestem dobry )). Przyjmij Boga,<br />

który jest Miłością.<br />

15 Por. Ps 8, 6.<br />

16 Mt 20, 13-15.<br />

17 Por. Ga 4, 4.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 463<br />

Czerp z tej Miłości duchową siłę do pracy. Do (( pracy nad pracą)).<br />

Do solidarności ...<br />

Amen.<br />

Twoja cześć, chwała, nasz wieczny Panie, po wszystkie czasy ...<br />

* * *<br />

In templo Sanctuario Claromontano ad Christifideles congregatos habita.*<br />

Drodzy Bracia i Siostry! Zanim rozpocznę zwięzłe rozważanie<br />

związane z tym Jasnogórskim Apelem, pragnę naprzód wyrazić moją<br />

radość, że na szlaku Kongresu Eucharystycznego w Polsce dane mi<br />

jest dzisiaj stanąć na Jasnej Górze.<br />

Przybywam tutaj, ażeby przynieść Matce Najświętszej wszystko<br />

to dobro, które składa się na całość Kongresu Eucharystycznego w całym<br />

naszym kraju, we wszystkich wspólnotach, diecezjach, parafiach, śro­<br />

dowiskach i rodzinach. W szczególności pragnę tutaj przynieść te do­<br />

tychczasowe etapy mojego pielgrzymowania, poczynając od inauguracji<br />

Kongresu w Warszawie, poprzez Lublin, gdzie znamiennym momentem<br />

wielkiego spotkania z Ludem Bożym tamtej diecezji i regionu były<br />

święcenia kapłańskie. Poprzez Tarnów, gdzie w łączności z beatyfikacją<br />

Karoliny Kózkówny, córki polskiego ludu, znamienną cechą naszego<br />

spotkania było wielkie zgromadzenie ludzi polskiej wsi, rolników.<br />

Poprzez Kraków, gdzie krótko się zatrzymałem, ażeby w tym szczegól­<br />

nym roku, w którym nasi bracia Litwini obchodzą 600. rocznicę swojego<br />

Chrztu, znaleźć się u stóp krzyża wawelskiego wraz z błogosławioną<br />

królową Jadwigą. Poprzez Szczecin, na Wybrzeżu, gdzie dane mi było<br />

w wielkim zgromadzeniu Ludu Bożego tamtych Kościołów i tamtych<br />

ziem w szczególny sposób modlić się z polskimi rodzinami i za polskie<br />

rodziny. I wreszcie etap ostatni: Gdańsk, skąd wprost przybywam.<br />

Gdańsk, Sopot, Gdynia, — Trójmiasto. Przymorze i Pomorze. Wielkie,<br />

ogromne spotkanie ludzi pracy, nie tylko z tego miasta, ale z całej<br />

Polski. Powiedziałem im żegnając się, że nadzieje związane z ich<br />

dążeniem do pracy i odnowy pracy w Polsce zanoszę na Jasną Górę.<br />

Powiedziałem im, że dzień naszej wspólnej modlitwy w intencji pracy<br />

i ludzi pracy z Gdańska, Przymorza, Wybrzeża i z całej Polski trwa<br />

nadal i kończy się tu, u stóp Pani Jasnogórskiej. Z tym wszystkim<br />

tutaj przybywam, z całym tym dorobkiem mojego pielgrzymowania<br />

• Die 12 m. Iunii a. 1987.


464<br />

Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

po szlakach Kongresu Eucharystycznego w Polsce. Przybywam jako<br />

człowiek zawierzenia, żeby to wszystko, te wszystkie wielkie sprawy<br />

naszego polskiego życia, prześwietlone tajemnicą Eucharystii, w której<br />

żyje Ten, ((który do końca nas umiłował)), żeby to wszystko tutaj<br />

przynieść, tutaj zawierzyć Tej, która jest Jasnogórską Panią naszego<br />

Narodu i Królową Polski.<br />

1. (( Maryjo, Królowo Polski, jestem przy Tobie, pamiętam,<br />

czuwam ».<br />

Codziennie od wielu lat, od czasu przygotowania do Milenium<br />

Chrztu Polski, rozbrzmiewa tutaj ten Jasnogórski Apel.<br />

I powtarzają go usta ludzkie — i ludzkie serca — na różnych<br />

miejscach ojczystej ziemi. Również i poza jej granicami. Również<br />

i w Rzymie, na Watykanie.<br />

W dzisiejszy wieczór w szczególny sposób powtarzają go usta obec­<br />

nych tu pielgrzymów, przede wszystkim z tego miasta i z całej diecezji<br />

częstochowskiej, z archidiecezji wrocławskiej i poznańskiej, a zapewne<br />

także z wielu innych, a także — wraz z nami — usta pielgrzymów<br />

z ościennych krajów, naszych pobratymców, których serdecznie witamy.<br />

Codziennie mówimy: jestem przy Tobie, a pragniemy powiedzieć:<br />

bądź z nami. Ten Apel, Maryjo, jest dla nas — i dla Ciebie. Bądź<br />

ż nami, czuwaj przy nas, jak matka czuwa przy dzieciach; także i wtedy,<br />

gdy dorosną, nie przestaje czuwać.<br />

2. Sobór Watykański II naucza, że Maryja jest stale obecna w tajem­<br />

nicy Chrystusa i Kościoła. Ta, o której powiedziano: (( Błogosławiona<br />

jesteś, któraś uwierzyła », ł przoduje Ludowi Bożemu na całej ziemi<br />

w pielgrzymce wiary, nadziei oraz zjednoczenia z Chrystusem.<br />

Z tą świadomością rozpoczynamy w tych dniach Rok Maryjny jako<br />

okres szczególnego przygotowania do początku trzeciego tysiąclecia od<br />

narodzenia Chrystusa.<br />

Trzeba więc, aby Apel Jasnogórski nadal rozbrzmiewał. Aby mówił<br />

Maryi od nas: «jestem, pamiętam, czuwam ». Aby przyzywał Jej obec­<br />

ności : Bądź z nami, bądź z nami w każdy czas! Przoduj w naszym<br />

pielgrzymowaniu! Tutaj, na Jasną Górę, przybywa wiele pielgrzymek<br />

do Ciebie, Matki i Królowej. Najliczniejsze są w miesiącu sierpniu.<br />

Wszystkie one zaś odzwierciedlają Twoje pielgrzymowanie z nami<br />

poprzez ojczystą ziemię.<br />

1 Łk 1, 45.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 465<br />

Pielgrzymowanie przez tę polską ziemię nie jest łatwe. Mogłoby się<br />

zdawać wręcz niemożliwe — bez wiary. Prowadź nas Twoją wiarą,<br />

Maryjo z Nazaretu, Maryjo z Betlej emu, Maryjo na Golgocie, Maryjo<br />

z Jasnej Góry. Prowadź nas Twoją heroiczną wiarą! Niech nie ustajemy<br />

w drodze! Tak jak nie ustają w drodze jasnogórscy pielgrzymi, mimo<br />

że czasem są bardzo zmęczeni i nogi mają obolałe.<br />

Prowadź wszystkich, którzy nie mają wiary. Tych, którzy starają<br />

się także innych przekonać do niewiary, do ateizmu.<br />

3. W tej godzinie Jasnogórskiego Apelu pragnę myślą i sercem przy­<br />

wołać tutaj każdego człowieka, brata i siostrę, ze wszystkich stron<br />

ojczystej ziemi — i spoza niej, choćby z najdalszych krańców ziemskiego<br />

globu — iluż ich spotykam w Rzymie i na całym świecie podczas mojej<br />

apostolskiej posługi.<br />

Pragnę przywołać:<br />

— moich braci i siostry, którzy w kraju lub poza krajem poświęcili<br />

siły fizyczne i duchowe, talenty i energie dla wspólnego dobra, jakim<br />

jest Ojczyzna, a miłość do niej okupili wielorakim cierpieniem;<br />

— braci i siostry, którzy obecnie przy swoich warsztatach na wsi<br />

i w mieście, czy to jako pracownicy fizyczni czy umysłowi, świadomi<br />

wielorakiego kryzysu, podejmują jednak odważnie i sumiennie trud<br />

codziennej pracy;<br />

— ludzi pióra i innych środowisk twórczych; ludzi, którzy poprzez<br />

uczciwą działalność w zakresie środków przekazu społecznego, zwłaszcza<br />

prasy, docierają do najszerszych kręgów społeczeństwa, przekazują<br />

zdrowy osąd rzeczywistości, przełamują bariery strachu, egoizmu, złego<br />

obyczaju, łatwego uznania, dają świadectwo prawdzie;<br />

— wszystkich, którzy nie ulękli się niebezpieczeństw i trudności,<br />

nie zatracili wiary w ideały i prawdziwe wartości, nie zagubili sensu<br />

życia i pracy, nie ulegli słabościom, lecz w poczuciu solidarnej odpo­<br />

wiedzialności i troski umacniają swoich braci w wierze i w przekonaniu,<br />

że dla chrześcijanina nie ma sytuacji bez wyjścia, że warto żyć w swoim<br />

kraju i podejmować twórcze inicjatywy, budować wspólnotę ludzkich<br />

serc i umysłów.<br />

Ileż trzeba by tu wymienić osób świadczących sobie wzajemnie dobro,<br />

ileż wspólnot, ileż środowisk, ileż ruchów. Kiedy to mówię, przypomi­<br />

nają mi się przynajmniej dwa, które podczas tej mojej pielgrzymki<br />

szczególnie dają o sobie znać : to są nasze rodzime Oazy, Ruch « Światło-<br />

31 - A. A. S.


466 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Życie »; to są również przybyli do nas z Zachodu ((neokatechumeni )).<br />

Spotykam ich wszędzie na świecie, gdzie tylko się pojawię. Myślałem,<br />

że przynajmniej w Polsce ich nie ma. Tymczasem od pierwszego dnia<br />

wszędzie widzę te same napisy, które w innych językach oglądam<br />

w różnych stronach świata. A więc są! Przyszli i chcą, ażebyśmy od­<br />

nawiali w sobie świadomość Chrztu świętego, co to znaczy być chrześci­<br />

janinem od samego korzenia. Niech ich Bóg błogosławi. I wszystkie inne.<br />

Trudno je wymienić, jest ich wielkie bogactwo w całym Kościele,<br />

a widzę, że w Polsce również, tak samo wielkie, może większe nawet.<br />

Szczęść Boże!<br />

Pragnę przywołać w tym Apelu Jasnogórskim wszystkich moich<br />

braci i siostry, którzy doznają niedostatku, którzy odczuwają niedosyt<br />

wolności, trudności w przekazywaniu i odbiorze prawdy, którzy nie<br />

mają pracy lub pracy odpowiadającej ich kwalifikacjom, którzy nie mogą<br />

zrealizować swoich planów życiowych, słusznych aspiracji i rozwinąć<br />

swoich talentów; którzy w jakikolwiek sposób cierpią na ciele i duszy,<br />

niosąc z wiarą i nadzieją swój codzienny krzyż.<br />

O takich pisze poeta:<br />

« Błogosławieni, którzy w czasie gromów<br />

Me utracili równowagi ducha,<br />

Którym na widok spustoszeń i złomów<br />

Nie płynie z serca pieśń rozpaczy głucha,<br />

Którzy wśród nocy nieprzebytej cieni<br />

Nie tracą wiary w blask rannych płomieni — Błogosławieni! ». 2<br />

Jest jeszcze wiele innych bolesnych spraw i problemów nękających<br />

poszczególnych ludzi czy też całe środowiska i społeczeństwo. Ty, Matko,<br />

znasz je najlepiej. Mówią Ci o nich przybywający tu pielgrzymi. Otwie­<br />

rają przed Tobą serca, wyznają winy i słabości, ukazują rany. Szukają<br />

Twego wstawiennictwa w pojednaniu z Bogiem i z ludźmi. Szukają<br />

ukojenia, umocnienia, ożywienia nadziei.<br />

Wszystkie bolączki i słabości ludu tej ziemi składam dzisiaj w Twoje<br />

matczyne, troskliwe dłonie. Upraszaj nieustannie dla wszystkich tego<br />

ducha, « który przychodzi z pomocą ludzkiej słabości )). 3<br />

4. Redemptoris Mater!<br />

Alma Redemptoris Mater — od tych słów zaczyna się ostatnia En­<br />

cyklika związana z Rokiem Maryjnym. I od tych słów zaczyna się<br />

2 Jan Kasprowicz, Błogosławieni, w. 1-7.<br />

3 Por. Rz 8, 26.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 467<br />

przejmująca antyfona adwentowa, w której wołamy do Matki Odkupi­<br />

ciela, do Gwiazdy Zarannej pierwszego Przyjścia Chrystusa:


468 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

nawyku i płytkiej opinii. Pod prąd ludzkiej słabości. Pod prąd źle<br />

rozumianej « wolności ». Wolność nie została człowiekowi dana przez<br />

Stwórcę do tego, ażeby niszczył siebie i drugich. Wolność to nie jest<br />

swawola.<br />

Maryjo, Królowo Polski, Pani Jasnogórska, bądź natchnieniem<br />

polskich sumień. Bądź naszą Matką i Wychowawczynią! Nie zrażaj<br />

się naszymi słabościami. Bądź dla nas wymagająca!<br />

W tej godzinie Jasnogórskiego Apelu dziękuję Ci za wszystkich,<br />

którzy walczą o życie nienarodzonych. I którzy walczą o życie i zdro­<br />

wie całego narodu, każdego człowieka zagrożonego nałogiem.<br />

6. Prowadź nas, Ty, która jesteś pierwszą wśród wszystkich wie­<br />

rzących — prowadź Lud Boży na tej polskiej ziemi w pielgrzymce<br />

wiary i nadziei.<br />

Tak! Nadziei! Człowiek współczesny tak bardzo potrzebuje nadziei.<br />

Człowiek na tej polskiej ziemi tak bardzo potrzebuje nadziei.<br />

Co to jest nadzieja? Co ona znaczy? Znaczy: « Nie daj się zwyciężyć<br />

złu, ale zło dobrem zwyciężaj! ». 4 Zło można zwyciężać. To jest właśnie<br />

siła nadziei.<br />

Maryjo, Królowo Polski, w godzinie Jasnogórskiego Apelu, na szlaku<br />

Kongresu Eucharystycznego w Ojczyźnie, proszę Cię dla wszystkich<br />

moich Rodaków o taką


Acta Ioannis Pauli Pp. II 469<br />

Lodzae, ad opifices congregatos in aedibus « Uniontex » habita.*<br />

Drogie Siostry i drodzy Bracia! Rodacy!<br />

1. ((Błogosławiony jesteś, Panie, Boże wszechświata, bo dzięki<br />

Twojej hojności otrzymaliśmy chleb, owoc ziemi oraz pracy rąk ludz­<br />

kich » (z liturgii Mszy Św.).<br />

Znamy dobrze te słowa. Odmawia się je przy ofiarowaniu we Mszy<br />

świętej. Słowa te towarzyszą mi w ciągu całej mojej pielgrzymki<br />

po ziemi ojczystej, od pierwszego momentu. Są one bowiem w sposób<br />

szczególny związane z Eucharystią — a mój pobyt w Polsce pozostaje<br />

tym razem w ścisłym związku z Krajowym Kongresem Eucharystycz­<br />

nym.<br />

Eucharystia jest organicznie związana z pracą rąk ludzkich, jak<br />

o tym świadczą słowa ofiarowania. Przynosimy do ołtarza chleb, a ten<br />

chleb — owoc ziemi — jest równocześnie owocem pracy ludzkich rąk.<br />

Człowiek pracuje


470 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

w Łodzi — w większości przez kobiety. Dodam, że jest to wydarzenie<br />

bez precedensu. Nigdy w czasie moich wizyt duszpasterskich we Wło­<br />

szech czy innych krajach, chociaż wielokrotnie spotykałem się ze świa­<br />

tem pracy, nie było mi dane spotkać się z zakładem, gdzie pracują<br />

w większości kobiety. Serdecznie i z głęboką czcią, na jaką zasługuje<br />

kobieta, witam i pozdrawiam wszystkie tu zgromadzone łódzkie włók-<br />

niarki — a w Waszych osobach wszystkie na ziemi polskiej kobiety<br />

pracujące zawodowo i znajdujące się w różnych sytuacjach życiowych.<br />

Czynię to na początku Roku Maryjnego, kiedy Kościół na całym<br />

świecie patrzy ze szczególną nadzieją na Niewiastę wybraną przez<br />

Boga, aby była Matką Odkupiciela świata.<br />

3. Źródła wiary i kultury chrześcijańskiej — a w szczególności<br />

Pismo Święte — głoszą dobrą nowinę o powołaniu człowieka, którego<br />

Bóg od początku ((stworzył jako mężczyznę i niewiastę )).* Obojgu<br />

też oddał w ręce przyszłość rodzaju ludzkiego. Obojgu powierzył tę<br />

ziemię jako doczesną ojczyznę, obojgu zlecił, aby czynili ją sobie pod­<br />

daną. A te słowa z Księgi Rodzaju mówią zarazem o genezie i o właści­<br />

wej godności pracy ludzkiej. Pracy — zarówno mężczyzny, jak i kobiety.<br />

Z kolei już w Starym Testamencie znajdujemy opis — więcej —<br />

pochwałę pracy kobiety, « niewiasty dzielnej », jak się wyraża autor<br />

Księgi Przysłów. 2 Jest to praca przede wszystkim w obrębie domu<br />

rodzinnego, który wówczas, przy ówczesnym stanie cywilizacji mate­<br />

rialnej ściśle związanej z rodzinnym warsztatem pracy, był główną<br />

formą pracy kobiety.<br />

Cywilizacja nowożytna przyniosła z sobą rozdzielenie tego dawnego<br />

związku pomiędzy domem a warsztatem pracy. Wielkie warsztaty pracy<br />

przemysłowej każą przede wszystkim mężczyznom, a z kolei także<br />

kobietom, opuszczać dom, aby szukać środków utrzymania rodziny<br />

poza nim. Czasem w pobliżu domu, a czasem daleko — w fabrykach<br />

i innych zakładach, odległych nieraz o dziesiątki kilometrów od domu.<br />

Do tego dołączają się uciążliwości samej pracy, wynikające bądź<br />

to z niekorzystnych warunków mieszkaniowych, bądź z trudnych<br />

warunków, dobrze Wam znanych, w których kobiety wykonują pracę<br />

zawodową, co nie pozostaje bez ujemnego wpływu na stan ich zdrowia,<br />

a także zdrowia ich potomstwa. W tym mieście — jak mi wiadomo —<br />

jeszcze nie wszystkie zakłady przemysłowe należą do kategorii « zakła-<br />

1 Por. Rdz 1, 27.<br />

2 Por. Prz 31, 10.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 471<br />

dów pracy chronionej )). Nie wszystkie też kobiety pracujące są pod<br />

opieką «przemysłowej służby zdrowia». Należałoby przeto życzyć<br />

i Wam, kobietom, i tym wszystkim, którzy są odpowiedzialni za orga­<br />

nizację pracy zawodowej, aby te pozytywne inicjatywy mogły stać się<br />

wkrótce udziałem całego świata pracy.<br />

Mówiąc o tych wszystkich problemach, nie chcę nie widzieć tego<br />

wszystkiego, co zostało zrobione w Polsce i co się stale czyni w tej<br />

sprawie, ale ciągle rosną potrzeby człowieka, trzeba im wychodzić<br />

naprzeciw. Jeżeli zaś mówię także o sprawach trudnych, to czynię<br />

to tylko dlatego, że leży mi na sercu prawdziwe dobro moich Rodaków,<br />

moich Rodaczek i Ojczyzny. Pragnę, by życie ludzkie wszędzie<br />

— na całym świecie i u nas — stawało się naprawdę życiem coraz<br />

bardziej godnym człowieka.<br />

4. Rozdzielenie pomiędzy domem a warsztatem pracy zawodowej<br />

stanowi problem również dla mężczyzny, a o wiele bardziej jeszcze dla<br />

pracującej zawodowo kobiety.<br />

Nie można z góry przesądzać, że sytuacja oddalenia od domu<br />

i rodziny w ciągu wielu godzin dnia przynosi więcej strat niż korzyści<br />

z punktu widzenia dobra rodzinnej wspólnoty, a zwłaszcza wychowania<br />

dzieci — tym niemniej jest to sprawa, która musi być w każdym wypad­<br />

ku, a zarazem w skali całych społeczeństw, rozpatrywana i rozwiązy­<br />

wana z wielkim poczuciem odpowiedzialności. Wchodzi tutaj bowiem<br />

w grę podstawowa hierarchia wartości i zadań; są one zaś związane<br />

W sposób nierozdzielny z dobrem człowieka. Jeżeli więc słuszna jest<br />

przesłanka: « nie — przede wszystkim — człowiek dla pracy, ale praca<br />

dla człowieka », to ten humanistyczny aksjomat musi być w sposób<br />

szczególny brany pod uwagę, gdy chodzi o pracę zawodową kobiet.<br />

Kobieta bowiem, jak uczy doświadczenie, jest nade wszystko sercem<br />

wspólnoty rodzinnej. Ona daje życie — i ona też pierwsza wychowuje.<br />

Oczywiście wspomagana przez męża i dzieląc z nim systematycznie cały<br />

zakres powinności rodzicielskich i wychowawczych. Jednakże — wia­<br />

domo, że organizm ludzki przestaje żyć, gdy zabraknie pracy serca.<br />

Analogia jest dość przejrzysta. Nie może zabraknąć w rodzinie tej,<br />

która jest sercem rodziny.<br />

5. Czy to znaczy, że kobieta nie powinna pracować zawodowo?<br />

Nauka społeczna Kościoła przede wszystkim wysuwa żądanie, aby było<br />

w pełni docenione jako praca to wszystko, co kobieta czyni w domu,<br />

cała działalność matki i wychowawczyni. To jest wielka praca. I ta


472 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

wielka praca nie może być społecznie deprecjonowana, musi być stale<br />

dowartościowywana, jeśli społeczeństwo nie ma działać na własną<br />

szkodę.<br />

Z kolei zaś — praca zawodowa kobiet musi być traktowana<br />

wszędzie i zawsze z wyraźnym odniesieniem do tego, co wynika z powo­<br />

łania kobiety jako żony i matki w rodzinie.<br />

6. Powołanie to — istotnie związane z Bożym darem macierzyń­<br />

stwa — wyraża się także w posłannictwie żony i matki poprzez prze­<br />

kazywanie prawd wiary i zasad etycznych. Słusznie mówi się, że kobieta<br />

stoi na straży ogniska domowego, że jest jego opiekunką. Jest ona<br />

przede wszystkim rodzicielką. Dając życie dziecku, kobieta-matka<br />

uczestniczy w tajemnicy życia. Bóg jest Dawcą każdego życia i wszystko,<br />

co żyje, podlega ojcowskiej pieczy Boga. Stąd też dziecko żyjące w łonie<br />

swej matki — żyje równocześnie w Bogu. U Boga znajduje matka<br />

łaskę miłości i duchową siłę do macierzyńskiej ochrony życia poczętego<br />

i życia rozwijającego się.<br />

Są to prawdy odwieczne i podstawowe, a zarazem wciąż nowe,<br />

wciąż też wystawiane na ciężką próbę. Rozważane na płaszczyźnie wiary<br />

i etyki katolickiej, stają się one zadaniem i obowiązkiem, który nakłada<br />

na rodziców chrześcijańskich Sakrament Chrztu świętego. Kobieta-<br />

matka, na równi z mężczyzną-ojcem, prosząc o Chrzest dla dziecka,<br />

świadomie bierze na siebie trud wychowania dziecka w wierze. Z całą<br />

miłością i odpowiedzialnością za nowego człowieka troskliwie czuwa,<br />

aby zło nie odmieniło jego umysłu i serca. Ze wszystkich sił stara się<br />

0 to, by dziecko mogło osiągnąć wszechstronny rozwój fizyczny<br />

1 duchowy. Nade wszystko zaś przykładem osobistego życia prowadzi<br />

swoje dziecko do dojrzałego życia chrześcijańskiego — ku pełni czło­<br />

wieczeństwa.<br />

7. To naturalne posłannictwo kobiety-matki bywa często poddawane<br />

w wątpliwość z pozycji akcentujących przede wszystkim uprawnienia<br />

społeczne kobiety. Niekiedy patrzy się na jej pracę zawodową jako<br />

na awans społeczny, a oddanie się bez reszty sprawom rodziny i wycho­<br />

wania dzieci bywa uważane za rezygnację z rozwoju własnej osobo­<br />

wości, za jakieś zacofanie.<br />

To prawda, że równa godność i równa odpowiedzialność mężczyzny<br />

i kobiety usprawiedliwia w pełni dostęp kobiety do zajęć publicznych.<br />

Jednakże prawdziwy awans kobiety domaga się od społeczeństwa<br />

szczególnego uznania dla zadań macierzyńskich i rodzinnych, ponieważ


Acta Ioannis Pauli Pp. II<br />

są one wartością nadrzędną wobec wszystkich innych zadań i zawodów<br />

publicznych. Zadania te i zawody winny zresztą uzupełniać się wzajem­<br />

nie, jeżeli chcemy, by rozwój społeczeństwa był prawdziwie i w pełni<br />

ludzki. Nade wszystko winna być uszanowana podstawowa więź<br />

istniejąca pomiędzy pracą i rodziną, owo ((pierwotne i niezbywalne<br />

znaczenie pracy dla domu i wychowania dzieci ». 3 Prawo dostępu<br />

do różnych zadań publicznych — przyznawane kobiecie na równi<br />

z mężczyznę — nakłada równocześnie na społeczeństwo obowiązek<br />

troski o rozwój takich struktur pracy i takich warunków życia,<br />

w których kobiety zamężne i matki nie będą zmuszane do podejmo­<br />

wania pracy poza domem, a ich praca w domu zapewni rodzinie wszech­<br />

stronny rozwój. 4 Macierzyńskiego trudu potrzebują szczególnie dzieci,<br />

aby mogły rozwijać się jako osoby odpowiedzialne, religijnie i moralnie<br />

dojrzałe oraz psychicznie zrównoważone. Dobro rodziny jest tak wielkie,<br />

iż słusznie żąda ono od współczesnego społeczeństwa — wszędzie<br />

na świecie — dowartościowania zadań macierzyńskich w strukturach<br />

propagujących awans społeczny kobiety i zakładających konieczność<br />

podejmowania pracy zarobkowej poza domem. Na ten temat wypowia­<br />

dałem się zwłaszcza w Encyklice <strong>La</strong>borem exercens, 5 do której również<br />

Przewodniczący Rady Państwa odwoływał się w swoim przemówieniu<br />

na Zamku warszawskim.<br />

Przypomnienie tych zasad, wyrażonych w chrześcijańskiej etyce<br />

społecznej, na dzisiejszym spotkaniu z włókniarkami łódzkimi jest<br />

usprawiedliwione niepokojącym zjawiskiem występującym w Waszej<br />

pracy zawodowej. Wiele kobiet nadal pracuje na trzy zmiany, także<br />

w godzinach nocnych, co przyczynia się do rozwoju chorób zawodowych.<br />

Ma to również wpływ na wzrost liczby małżeństw rozbitych. Wskutek<br />

tego wiele kobiet zmuszonych jest samotnie wychowywać swoje, dzieci<br />

i troszczyć się o ich byt materialny.<br />

8. W ostatnich latach przez całą Polskę przeszło wielkie, solidarne<br />

wołanie — w które kobiety, także łódzkie włókniarki, wniosły swój<br />

wielki wkład — o godność człowieka pracy, aby każdy mógł decydo­<br />

wać o sobie, o swojej pracy według zdolności i umiejętności; aby każdy<br />

mógł sam wybierać ideał moralny, żyć według swych przekonań<br />

i publicznie głosić i wyznawać swoją wiarę religijną, oraz przeżywać<br />

5 Familiaris consortio, 23.<br />

4 Por. tamże.<br />

5 N. 19.<br />

473


474 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

ją w sposób właściwy swojej wspólnocie. W tym wołaniu nie zabrakło<br />

ostatecznych odniesień ukazywanych przez Ewangelię. Bowiem — jak<br />

w tej samej Encyklice społecznej <strong>La</strong>borem exercens się wyraziłem —<br />

istnieje ewangelia pracy wpisana w całość ewangelicznego orędzia.<br />

Ewangelia pracy, którą Chrystus pisał przede wszystkim swoim<br />

własnym życiem, a potem całym swoim nauczaniem. Dojrzewało więc<br />

przekonanie, że nie chodzi tylko o to, by lepiej i wygodniej żyć oraz<br />

więcej mieć. Chodzi o to, by w sytuacji większego, społecznego usza­<br />

nowania człowieka, każdy mógł rozwinąć swoje wartości osobowe<br />

i lepiej wypełnić swoje powołanie, jakie od Boga otrzymał. Bardzo<br />

jest ważne, aby tak kształtowała się zawsze świadomość pracującej<br />

kobiety. Ujrzy ona wtedy w całej pełni wartość swojego powołania<br />

matki i żony i odnajdzie pełny sens trudu pracy zawodowej.<br />

9. W czasie mego pielgrzymowania po szlakach Kongresu Eucha­<br />

rystycznego w Polsce, słowa ofiarowania ze Mszy świętej nabierają<br />

szczególnej wymowy w wielkich środowiskach polskiej pracy. Dziś<br />

tutaj, w przemysłowej Łodzi, gdzie dane mi jest przemawiać do łódzkich<br />

włókniarek w obrębie ich zakładu pracy.<br />

Składając przy ofiarowaniu chleb, ((owoc ziemi oraz pracy rąk<br />

ludzkich », prosimy, aby (( stał się on dla nas chlebem życia ».<br />

Te słowa odnoszą się do Ciała Chrystusa. On bowiem jest dla nas<br />

(( chlebem życia wiecznego )) poprzez Sakrament swego Ciała i Krwi:<br />

poprzez Eucharystię.<br />

Praca ludzka służy celom doczesnym. Człowiek pracuje na chleb<br />

powszedni. Chrystus — Odkupiciel świata — uczynił ten chleb równo­<br />

cześnie znakiem widzialnym, czyli sakramentem życia wiecznego.<br />

I przez ten sakrament Chrystus stał się dla nas w sposób szcze­<br />

gólny (( drogą i prawdą, i życiem ». 6 Pracujemy więc na chleb po­<br />

wszedni. A równocześnie nie tracimy sprzed oczu tego, co jest ostatecz­<br />

nym przeznaczeniem każdego człowieka, mężczyzny i kobiety.<br />

(( Cóż pomoże człowiekowi — mówi Chrystus — choćby cały świat<br />

pozyskał, a na duszy swojej szkodę poniósł? )). 7<br />

10. Drogie moje Rodaczki i Siostry! Nie traćcie tego sprzed oczu !<br />

Kobieta polska ma nieobliczalne wręcz zasługi w naszych dziejach,<br />

zwłaszcza w okresach najtrudniejszych. I niewymierne są — na prze-<br />

« J 14, 6.<br />

7 Por. Mk 8, 36.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 475<br />

strzeni tych dziejów — długi całego narodu wobec polskiej kobiety:<br />

matki, wychowawczyni, pracownicy ... bohaterki.<br />

Na « Kielichu życia i przemiany Narodu », który kobiety polskie<br />

ofiarowały jako swoje wotum na sześćsetlecie obecności Obrazu Matki<br />

Bożej na Jasnej Górze, widnieją płaskorzeźby świętych i bohaterskich<br />

Polek. Wśród nich znajduje się podobizna Stanisławy Leszczyńskiej,<br />

łodzianki, urodzonej w dzielnicy Bałuty. Tuli ona w swych ramionach<br />

niemowlę. Dobrze się stało, że rok temu Wasi Pasterze zwrócili uwagę<br />

całej diecezji na ten wzór żony i matki, a zarazem wymowny przykład<br />

chrześcijańskiego bohaterstwa.<br />

Stanisława Leszczyńska — pisali Wasi Biskupi — «prowadziła<br />

głębokie życie religijne w ścisłej łączności ze Mszą świętą i sakramen­<br />

tami świętymi, zarazem zaś wykonując swój zawód położnej, promie­<br />

niowała niezwykłą uczynnością wobec rodzących matek i zachwycającą<br />

miłością ku dzieciom. Jej moralne zalety zajaśniały nadzwyczajnym<br />

wręcz blaskiem, gdy podczas wojny i okupacji została osadzona<br />

w obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu-Brzezince. Przeciwstawiała<br />

sie tam zbrodniczemu rozkazowi zabijania now r o narodzonych w obozie<br />

dzieci i odnosiła się do nich z bezgraniczną ofiarnością )). 8 Z trzech<br />

tysięcy niemowląt, urodzonych szczęśliwie dzięki jej pomocy, trzydzie-<br />

ścioro przeżyło obóz zagłady.<br />

Dla Łodzi, dla tego miasta, dla tego Kościoła i dla całej Polski<br />

Stanisława Leszczyńska zostawiła to wielkie przesłanie w obronie<br />

ludzkiego życia. Oto jej słowa: « Jeżeli w mojej ojczyźnie — mimo<br />

smutnego z czasu wojny doświadczenia — miałyby dojrzewać ten­<br />

dencje skierowane przeciw życiu, to wierzę w głos wszystkich położnych,<br />

wszystkich uczciwych matek i ojców, wszystkich uczciwych obywateli,<br />

w obronie życia i praw dziecka ». 9<br />

Z tym głosem sumienia solidaryzuje się cały Kościół, który<br />

nie przestaje liczyć na wierność polskiej matki wobec jej powołania,<br />

na ofiarność i poświęcenie kobiet, na ich przywiązanie do chrześcijań­<br />

skich tradycji, na ich odwagę i wytrwałość w obronie religijnych<br />

i moralnych wartości w rodzinie i w Narodzie.<br />

11. Pamiętajcie, drogie Siostry i Rodaczki, że poprzez dzieje ludzi<br />

i narodów Bóg pisze równocześnie dzieje zbawienia człowieka. I w tym<br />

8 Słowo Biskupów z diecezji łódzkiej do duchowieństwa i wiernych o Wandzie Mal­<br />

czewskiej i Stanisławie Leszczyńskiej, 28 maja 1986 r.<br />

9 Macierzyńska miłość życia. Tekst o Stanisławie Leszczyńskiej, Warszawa 1984, s. 24.


476 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

swoim zbawczym planie od początku powołał na ziemi « Niewiastę ».<br />

Ona też — jako Matka Odkupiciela — przyświeca całemu Ludowi<br />

Bożemu w pielgrzymowaniu przez wiarę, nadzieję i miłość do ostatecz­<br />

nych przeznaczeń człowieka w Bogu samym.<br />

Patrzcie na tę


Acta Ioannis Pauli Pp. II 477<br />

którzy ((trwając)) przy wielorakim warsztacie twórczości, służą ((trwaniu))<br />

i przetrwaniu Narodu. Naród bowiem trwa w swojej duchowej substancji,<br />

duchowej tożsamości przez własną kulturę. Ta prawda w naszych dziejach<br />

zdobyła szczególną wymowę, zwłaszcza w niektórych okresach. Wystarczy<br />

wspomnieć rozbiory, wiek XIX, śmiertelną walkę o przetrwanie Narodu<br />

— a na tym tle nieznany przedtem rozwój kultury polskiej : poprzez<br />

dzieła wieszczów, Chopina, którego serce znajduje się w tej świątyni,<br />

mistrzów dłuta i pędzla. W tym miejscu wspomnijmy szczególnie Karola<br />

Szymanowskiego, którego pięćdziesiątą rocznicę zgonu obchodzimy w tym<br />

roku, a którego arcydzieło Stabat Mater nadało ton także naszemu<br />

dzisiejszemu spotkaniu.<br />

2. Stale żyję z pełną świadomością tej prawdy; od najmłodszych<br />

lat. Kiedy dane mi było przemawiać wobec przedstawicieli wielu na­<br />

rodów świata w UNESCO, w Paryżu (czerwiec 19<strong>80</strong> r.), świadomość<br />

ta wyraziła się w sposób głęboko przeżyty i gruntownie przemyślany,<br />

a zarazem całkowicie spontaniczny. Mówiłem wtedy: « Naród jest tą<br />

wielką wspólnotą ludzi, których łączą różne spoiwa, ale nade wszystko<br />

właśnie kultura. Naród istnieje "z kultury" i "dla kultury" ... Jestem<br />

synem Narodu, który przetrzymał najstraszliwsze doświadczenia dzie­<br />

jów, który wielokrotnie sąsiedzi skazywali na śmierć — a on pozostał<br />

przy życiu, i pozostał sobą. Zachował własną tożsamość i zachował<br />

pośród rozbiorów i okupacji własną suwerenność jako Naród —<br />

nie w oparciu o jakiekolwiek inne środki fizycznej potęgi, ale tylko<br />

w oparciu o własną kulturę, która okazała się w tym wypadku potęgą,<br />

większą od tamtych potęg. I dlatego też to, co tutaj mówię na temat<br />

praw Narodu u podstaw kultury i jej przyszłości, nie jest echem żad­<br />

nego "nacjonalizmu", ale pozostaje trwałym elementem ludzkiego<br />

doświadczenia i humanistycznych perspektyw rozwoju człowieka: Istnieje<br />

podstawowa suwerenność społeczeństwa, która wyraża się w kulturze<br />

Narodu. Jest to zarazem ta suwerenność, przez którą równocześnie<br />

najbardziej suwerenny staje się człowiek ». 2<br />

3. Wyrażam przeto radość, iż w czasie obecnej mojej pielgrzymki<br />

do Ojczyzny dane mi jest spotkać się ze środowiskiem ludzi kultury,<br />

sztuki, wielorakiej i wielokierunkowej twórczości artystycznej.<br />

Adam Chmielowski, błogosławiony brat Albert, powiedział: «istotą<br />

sztuki jest dusza, wyrażająca się w stylu )).<br />

2 Przemówienie do UNESCO z dnia 2 czerwca 19<strong>80</strong> r., n. 14.


478 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Każdy z Was daje szczególne świadectwo o człowieku: o tym,<br />

jaki jest właściwy wymiar jego egzystencji. « Nie samym chlebem żyje<br />

człowiek ». 3 Chociaż zdajemy sobie sprawę, jak doniosłe są sprawy<br />

chleba, jak wiele od nich zależy w życiu całej ludzkości i wszystkich<br />

narodów — w życiu poszczególnych osób i rodzin — to przecież prze­<br />

konują nas te słowa Chrystusa: (( nie samym chlebem )). Nie samym.<br />

Człowiek — to inny jeszcze wymiar potrzeb i inny wymiar możli­<br />

wości. Jego byt określa wewnętrzny stosunek do prawdy, dobra i piękna.<br />

Istotną dla ludzkiej osoby jest transcendencja — a to znaczy zarazem:<br />

inny głód. Głód ludzkiego ducha.<br />

Dlatego Chrystus mówi, a pamiętamy, że powiedział to podczas<br />

kuszenia, do kusiciela: ((Nie samym chlebem ... lecz każdym słowem,<br />

które pochodzi z ust Bożych ». 4<br />

Ludzkie zapotrzebowania łączą się z wymiarem słowa, logosu<br />

— a więc prawdy. Łączą się także z wymiarem etosu : a więc wolności<br />

kierowanej prawdą. Głód wolności ostatecznie zaspokaja się przez<br />

miłość!<br />

Chleb ... i słowo. Kultura i ekonomia. Czy się wykluczają? Czy się<br />

wzajemnie zwalczają? Nie, po prostu się dopełniają. Jednakże ze sta­<br />

nowiska pełni człowieka trzeba, aby również ekonomia uczestniczyła<br />

w kulturze. Aby była jej zasadniczo podporządkowana. To bowiem<br />

oznacza: prymat tego, co najgłębiej człowiecze.<br />

Przemawiając do pisarzy polskich na rok przed śmiercią, ksiądz<br />

kardynał Wyszyński powiedział: « Słowo, które jest wspaniałym<br />

darem Bożym, ma być słoneczne i lecznicze. Przed dwudziestu przeszło<br />

laty był na Jasnej Górze pierwszy po wojnie zjazd pisarzy katolickich.<br />

Miałem do nich mówić.<br />

Stanął mi wyraziście przed oczyma obraz Łazarza, który leżał u<br />

drzwi wielkiej rezydencji, gdzie bogacz, obleczony w bisior, codzien­<br />

nie obficie ucztował.<br />

Ten biedny człowiek, okryty ranami, umierał z głodu, bo nie dano<br />

mu nic ze stołu wielmoży, tylko psy lizały rany Łazarza. Narzuciło<br />

mi się wówczas to porównanie; jakie stosowne dla twórców kultury,<br />

dla pisarzy, jest to szlachetne i lecznicze zadanie — lizać rany czło­<br />

wieka pobitego, leczyć naród, leczyć ludzi ...)>. 5<br />

3 Mt 4, 4.<br />

4 Tamże.<br />

5 Przemówienie kard. Stefana Wyszyńskiego do pisarzy i literatów w kościele<br />

Św. Anny, 31 marca 19<strong>80</strong> r., «Pismo Okólne» Episkopatu Polski, 14/<strong>80</strong>/605, s. 4.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 479<br />

4. Czytamy o pierwszej wspólnocie skupionej przy Apostołach, iż<br />

«łamali po domach chleb ... przyjmując posiłek z radością i prostotą<br />

serca )). 6<br />

Spotkanie nasze ma miejsce w ramach Kongresu Eucharystycznego,<br />

który w tym roku odbywa się w Polsce.<br />

Eucharystia stanowi centrum tej wspólnoty, która gromadzi się<br />

przy Apostołach. Eucharystia jest pamiątką śmierci i zmartwychwsta­<br />

nia Chrystusa. Ogłasza i odnawia Jego odkupieńcze pierwsze przyjście<br />

— i zapowiada drugie: ostateczne.<br />

Eucharystia jest najświętszym Sakramentem naszej wiary. Pasterze<br />

Kościoła w Polsce pragną, aby wszyscy, którzy »należą do wspólnoty<br />

tego Kościoła, odnowili w sobie świadomość Eucharystii. W tym celu<br />

wskazują na słowa, które w sposób szczególny wyrażają głębię sakra­<br />

mentalnej rzeczywistości eucharystycznej. Słowa te mówią o miłości:<br />

(( umiłowawszy swoich na świecie, do końca ich umiłował ». 7<br />

Chrystus odpowiada na najgłębsze głody ludzkiej istoty. Takim jest<br />

właśnie głód miłości. On zaś jest Tym, który « umiłował do końca)).<br />

5. Wspólnota skupiona przy Apostołach, która trwa (( w łamaniu<br />

chleba », stara się zarazem spojrzeć na siebie, na swoje życie i powo­<br />

łanie w świetle tych słów, które mówią o Chrystusie. I mówią równo­<br />

cześnie o Eucharystii.<br />

Czy wystarczy ją tylko przyjmować? Ona jest pokarmem — a więc<br />

trzeba z niej żyć. Duch ludzki żyje prawdą i miłością. Stąd rodzi się<br />

także potrzeba piękna. Powiedział poeta: ((Cóż wiesz o pięknem? ...<br />

Kształtem jest Miłości ». 8<br />

Jest to zaś miłość twórcza. Miłość, która dostarcza natchnienia.<br />

Dostarcza najgłębszych motywów w twórczej działalności człowitka.<br />

Jakże daleko idzie tutaj Norwid, gdy mówi: (( Bo piękno na to jest,<br />

by zachwycało do pracy — praca, by się zmartwychwstało )). 9<br />

Jakże daleko idzie nasz ((czwarty wieszcz»! Trudno się oprzeć<br />

przeświadczeniu, że w słowach tych stał się jednym z prekursorów<br />

Vaticanum II i jego bogatego nauczania. Tak głęboko umiał odczytać<br />

tajemnicę paschalną Chrystusa. Tak precyzyjnie przetłumaczyć ją na<br />

język życia i powołania chrześcijańskiego. Związek między pięknem<br />

« Por. Dz 2, 46.<br />

7 J 13, 1.<br />

8 C. Norwid, Promethidion, Bogumił, w. 109.<br />

9 Tamże, w. 185-186.


4<strong>80</strong><br />

Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

— pracą — zmartwychwstaniem: sam rdzeń chrześcijańskiego być<br />

i działać, esse et operari.<br />

6. (( Cóż wiesz o pięknem? ... Kształtem jest Miłości ».<br />

Waszym powołaniem, drodzy Państwo, jest piękno. Tworzyć przed­<br />

mioty piękne. Wywoływać piękno w wielorakiej materii ludzkiej twór­<br />

czości : w materii słów i dźwięków, w materii barw i tonów, w materii<br />

rzeźbiarskich czy architektonicznych brył, w materii gestów, którymi<br />

wyraża się i przemawia to najszczególniejsze tworzywo świata widzial­<br />

nego, jakim jest ludzkie ciało.<br />

(( Cóż wiesz o pięknem? ... Kształtem jest Miłości)).<br />

A zatem: czy nie pozostaje ono w jakimś intymnym, bardzo rzeczy­<br />

wistym związku z Tym, który umiłował do końca? Który objawił defi­<br />

nitywną miarę miłości w dziejach człowieka i świata? Miarę ostateczną:<br />

odkupieńczą i zbawczą.<br />

A zatem : czy to piękno, które jest Waszym powołaniem, Waszym<br />

trudem i twórczym bólem Waszego życia — nie pozostaje w ukrytej,<br />

niemniej realnej więzi z Sakramentem tej Chrystusowej miłości?<br />

Z Eucharystią?<br />

7. Słyszy się, że w ostatnich latach ludzie kultury, twórcy i artyści<br />

w Polsce odnaleźli w stopniu przedtem nieznanym łączność z Kościołem.<br />

Ogromnie się z tego cieszę. Dziękuję za to Duchowi Świętemu i Matce<br />

pięknej miłości. Zjawisko to daje o sobie znać na różne sposoby.<br />

Wystarczy wspomnieć choćby te « Tygodnie Kultury Chrześcijańskiej »,<br />

które coraz szerzej idą w Polskę, potwierdzając to, co świadczy o naszej<br />

tożsamości, o duchowych dziejach Narodu.<br />

Raduję się, że intelektualiści, artyści, ludzie kultury znajdują<br />

w Kościele przestrzeń wolności, której nieraz brakuje im gdzie indziej.<br />

I że dzięki temu odkrywają istotę i rzeczywistość duchową Kościoła,<br />

którą przedtem widzieli jakby z zewnątrz. Ufam też, że Kościół polski<br />

odpowie w pełni na zaufanie tych ludzi, przychodzących nieraz z daleka,<br />

i znajdzie język, który trafi do ich umysłów i serc.<br />

Osobiście raduję się głęboko tym zjawiskiem. Odkryć łączność<br />

z Kościołem — to zawsze znaczy: odnaleźć się w orbicie tajemnicy<br />

paschalnej Chrystusa, znaleźć się w zasięgu owej ((miłości, którą<br />

do końca umiłował». Znaleźć się w zasięgu Eucharystii, która jest<br />

Sakramentem tej właśnie miłości.<br />

Trzeba bardzo się starać o to, ażeby ta — odnaleziona przez tylu<br />

ludzi kultury w Polsce — łączność z tajemnicą paschalną Chrystusa


Acta Ioannis Pauli Pp. II 481<br />

owocowała wedle proroczych zaiste słów Norwida: ((...piękno na to<br />

jest, by zachwycało do pracy — praca, by się zmartwychwstało)).<br />

Wiele się mówi i pisze o ((polskiej pracy», a to, co się mówi<br />

i pisze, napawa nieraz głęboką troską. Wydaje mi się, że praca ta jest<br />

zagrożona na obszarze skali wartości: nie tylko ekonomicznych, ale<br />

przede wszystkim tych podstawowych — ludzkich, humanistycznych,<br />

moralnych. Grozi nam to, że ((przez pracę się nie zmartwychwstaje ».<br />

8. Ludzie kultury, twórcy, artyści, pokorni słudzy piękna w życiu<br />

Narodu! Myślę, że Wasze przymierze z Kościołem, odnalezione na tym<br />

właśnie etapie dziejów, jest także sygnałem tego zagrożenia. Trzeba<br />

dobrze zrozumieć ten sygnał.<br />

Praca jest zagrożona wówczas, gdy wolność człowieka nie spełnia<br />

się prawidłowo, to znaczy nie spełnia się przez miłość. Ekonomia musi<br />

tutaj posłuchać kultury! Musi posłuchać etyki! Także i ze względu na<br />

siebie samą: na ekonomię. Bo wszystko jest spójnie osadzone w jednej<br />

i tej samej podmiotowości: człowieka i społeczeństwa.<br />

Pozwólcie, że wyrażę tu również uznanie dla tego szczególnego przy­<br />

mierza, jakie dokonało się u nas w ostatnich latach między twórcami<br />

kultury a ludźmi pracy.<br />

9. Wracam do tego słowa z Dziejów Apostolskich, do którego nawią­<br />

załem na początku : « trwali)).<br />

Tak. Trzeba, abyście «trwali» w tej wspólnocie. Aby jeszcze<br />

wyostrzało się Wasze poczucie odpowiedzialności za «piękno, które<br />

jest kształtem Miłości)). Abyście pomagali « trwać)) innym w tej samej<br />

wspólnocie Kościoła i Narodu.<br />

((Wielbili Boga, a cały lud odnosił się do nich życzliwie », 10 tak<br />

czytamy w dalszym ciągu tekstu Dziejów.<br />

Życzę Wam, aby Wasze dzieła służyły ludziom. Służyły społeczeństwu.<br />

Aby znajdowały odbiór. Aby budziły autentyczne głody ducha ludzkiego,<br />

zaspokajając je. Abyście znajdowali poszanowanie i wdzięczność<br />

ze strony tych, którym pragniecie służyć.<br />

(( ... by się zmartwychwstało )).<br />

10 Dz 2, 47.<br />

32 - A. A. S.<br />

* • *


482 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Varsaviae, in foro « Defilad », ob decretos Servo Dei Michaeli Kozal Bea­<br />

torum caelitum honores, exeunte Eucharistico ex Universa Polonia con­<br />

ventu habita.*<br />

Zanim rozpocznę homilię, pragnę serdecznie powitać i pozdrowić<br />

wszystkich uczestników dzisiejszej Ofiary Eucharystycznej, którą<br />

sprawujemy w Warszawie, stolicy Polski, na zakończenie drugiego<br />

Krajowego Kongresu Eucharystycznego.<br />

Witam i pozdrawiam kardynałów, biskupów-gości, pielgrzymów<br />

wanej Ojczyźnie. Pozdrawiam miasto Warszawę, archidiecezję, i jej<br />

z całej Polski i z zagranicy.<br />

Witam i pozdrawiam kardynałów, biskupów-gości, pielgrzymów<br />

z całej Polski i z zagranicy.<br />

Miło mi powitać w Warszawie duchownych i świeckich pielgrzymów<br />

z Rumunii.<br />

Witam przedstawicieli Kościołów zrzeszonych w Polskiej Radzie<br />

Ekumenicznej.<br />

W Was, tu obecnych, i przez Was pozdrawiam wszystkie środo­<br />

wiska Waszego codziennego życia i pracy, a zwłaszcza rodziny.<br />

Pozdrawiam też tych, którzy za pośrednictwem radia i telewizji<br />

pozostają z nami w duchowej łączności.<br />

1. (( A oto Ja jestem z wami przez wszystkie dni, aż do skończenia<br />

świata )).*<br />

W szczególny sposób brzmią dzisiaj te słowa Chrystusa tutaj,<br />

w stolicy Polski, w dniu zakończenia Kongresu Eucharystycznego.<br />

Brzmią tutaj i rozbrzmiewają na całym szlaku kongresowym: tam,<br />

gdzie dane mi było stanąć osobiście — i wszędzie, na całej polskiej<br />

ziemi. Wszak Kongres Eucharystyczny ma taki wymiar. Ogarnia całą<br />

ojczystą ziemię.<br />

« Jestem z wami » — cóż bardziej niż Eucharystia stanowi potwier­<br />

dzenie tych słów? Cóż bardziej od Eucharystii jest Sakramentem<br />

Obecności? Znakiem ((widzialnym i skutecznym)) Emmanuela? Bo<br />

(( Emmanuel » — to znaczy właśnie « Bóg z nami ». 2<br />

Eucharystia — Sakrament Emmanuela.<br />

Ten Sakrament trwa w naszych dziejach od początku. Od tysiąca<br />

* Die 14 m. Iunii a. 1987.<br />

1 Mt 28, 20.<br />

2 Por. Mt 1, 23.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 483<br />

lat. I trzeba było, aby Kongres Eucharystyczny dał temu szczególny<br />

wyraz. Stał się on w ten sposób jakby istotnym « dopowiedzeniem»<br />

do naszego Milenium: do Tysiąclecia Chrztu, które z takim przejęciem<br />

obchodziliśmy w Roku Pańskim 1966.<br />

Chrystus mówi do Apostołów: ((Idźcie... i nauczajcie wszystkie<br />

narody, udzielając im chrztu w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego )). 3<br />

Od Chrztu droga chrześcijańskiej inicjacji wiedzie wprost do Eu­<br />

charystii : ((jestem z wami », jestem z każdym wśród Was i z każdą<br />

jako Pokarm życia wiecznego.<br />

2. «Jestem z wami». Tak mówi Chrystus — Syn Boży, który<br />

z Ojcem zjednoczony jest jednością Bóstwa: współistotny Syn, zjed­<br />

noczony z Ojcem w Duchu Świętym. Tak przeto w absolutnej jedności<br />

Bóstwa urzeczywistnia się odwiecznie jedność, która jest niewypowie­<br />

dzianą Komunią Osób.<br />

Taki jest Bóg, który wszystko ogarnia i wszystko przenika:<br />

((w Nim żyjemy, poruszamy się i jesteśmy )). 4<br />

Ten Bóg sam w sobie jest absolutną Pełnią Istnienia. Ten Bóg<br />

sam w sobie jest Miłością.<br />

Świat bierze swój początek z tej Pełni. Każdym wymiarem swojej<br />

przygodności, swojej stworzoności — odnosi się do Stwórcy. Mówi<br />

o Nim.<br />

Świat bierze początek z tej Miłości. I tu rozpoczyna się pomiędzy<br />

Bogiem a światem — proces, który daleko wykracza poza tajemnicę<br />

stworzenia: ((Tak... Bóg umiłował świat, że Syna swego Jednoro-<br />

dzonego dał ». 5 Ten proces — pomiędzy Bogiem a światem — znajduje<br />

poniekąd swoje ostatnie słowo w Eucharystii. (( Syn bowiem, dany<br />

światu przez Ojca, umiłowawszy tych, którzy są na świecie, do końca<br />

ich umiłował ». 6<br />

3. Co znaczy ta « miłość do końca »?<br />

Znaczy naprzód, że świat stworzony przez Boga z miłości — nosi<br />

w sobie wezwanie do miłości Boga. «Będziesz miłował Pana Boga<br />

twego z całego serca i z całej duszy, i ze wszystkich sił ». 7 To wezwanie<br />

wpisane jest w samą strukturę stworzonego kosmosu. Ono (( gwiazdy<br />

3 Mt 28, 19.<br />

* Dz 17, 28.<br />

5 J 3, 16.<br />

« Por. J 13, 1.<br />

' Por. Mt 22, 37.


484 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

porusza i słońce», jak czytamy w «Boskiej Komedii» Dantego. 8<br />

To ono jest warunkiem, aby « świat» był « kosmosem )).<br />

Tak. Cały świat — wszechświat: widzialny i niewidzialny.<br />

W świecie widzialnym znajduje się jeden podmiot, jeden punkt<br />

newralgiczny, w którym to wezwanie do miłości staje się wymogiem<br />

sumienia: umysłu, woli i serca. Tym punktem newralgicznym jest<br />

człowiek. Będziesz miłował w imieniu wszystkich stworzeń. Będziesz<br />

odpowiadał miłością na Miłość.<br />

Dzieje człowieka na ziemi potoczyły się inaczej. Od początku uległ<br />

podszeptowi płynącemu ze świata tych stworzeń niewidzialnych, które<br />

odwróciły się od Stwórcy. Stworzony na obraz i podobieństwo Boga,<br />

człowiek uznał, że sam może być dla siebie « bogiem ». Wielkie wezwanie<br />

do miłości zostało zaopuszczone. Przebogate energie miłości złożone<br />

w sercu człowieka zostały rozproszone, zatrzymując się na samych<br />

rzeczach stworzonych. W rezultacie człowiek nie umiał dosyć miłować<br />

ani swych bliźnich, ani nawet samego siebie, ani świata. Ulegał anty-<br />

miłości.<br />

Bo miłować można siebie i bliźnich, i świat, tylko miłując Boga:<br />

miłując nade wszystko. A równocześnie : « jakże może człowiek miłować<br />

Boga, którego nie widzi, jeśli nie miłuje brata, którego widzi»? 9<br />

Brata ... pod tym samym dachem, przy tym samym warsztacie pracy,<br />

na tej samej ziemi ojczystej ... A dalej : poza jej granicami — na Za­<br />

chód i Wschód, na Północ i Południe ... coraz dalsze kręgi.<br />

Dlaczego Bóg, który umiłował świat — a w świecie człowieka —<br />

dał Syna swego Jednorodzonego? Dlaczego Syn Boży stał się człowie­<br />

kiem, jednym z nas?<br />

Dlatego, ażeby w całym wszechświecie stworzonym z Miłości, Ktoś<br />

wreszcie odpowiedział taką samą miłością. Aby Ktoś wreszcie wypełnił<br />

swoim życiem i śmiercią owo wezwanie ((będziesz miłował... z całego<br />

serca i ze wszystkich sił». 10 Aby Ktoś wreszcie ... umiłował do końca:<br />

Boga w świecie. Boga w ludziach — i ludzi w Bogu.<br />

4. To jest właśnie Ewangelia — i to jest Eucharystia. Wpisuje<br />

się ona w dzieje człowieka — iw dzieje wszechświata, przeobrażając<br />

stworzenie w « kosmos ». Chaos — w kosmos.<br />

Wpisuje się w dzieje człowieka. Wiemy, jak biegną te dzieje<br />

8 Dante Alighieri, Boska Komedia, III Raj, XXXIII, 145, tłum. A. Świderska.<br />

' Por. 1 J 4, 20.<br />

10 Por. Mk 12, 30.


Acta Ioannis Pauli Pp. Il 485<br />

na ziemi, jak daleko możemy sięgnąć przy pomocy naszych metod<br />

poznawczych. Wiemy, jak biegną na przestrzeni ostatnich tysiącleci,<br />

gdzie zasób dowodów stale narasta. W ostatnich czasach narasta<br />

w tempie przyspieszonym, wręcz zawrotnym. Wiemy wiele. Wiemy<br />

coraz więcej. Czasem nawet to, co wiemy, może nam przeszkadzać<br />

w poznaniu tego, co najistotniejsze.<br />

Wiemy też, jak biegną te dzieje na naszej ojczystej ziemi, w obrębie<br />

jednego tysiąclecia historii, już po Chrystusie. Już w obrębie tego,<br />

co święty Paweł nazywa (( pełnią czasów ))."<br />

Wiemy, że w naszym stuleciu narasta opór i sprzeciw wobec Tego,<br />

który ((tak umiłował świat» — opór i sprzeciw aż do negacji Boga.<br />

Do ateizmu jako programu.<br />

Ale to wszystko nie jest w stanie w niczym zmienić faktu Chrystusa.<br />

Faktu Eucharystii. Jakkolwiek Bóg-Ojciec, Syn i Duch Święty<br />

— byłby odrzucany przez ludzi. Jakkolwiek ludzie i społeczeństwa<br />

urządzaliby swoje życie, ignorując Boga: tak jakby Bóg nie istniał.<br />

Jakkolwiek daleko poszłaby negacja i grzech ...<br />

To wszystko nie zmienia zasadniczego faktu : był i trwa w dziejach<br />

człowieka — iw dziejach wszechświata — Człowiek, prawdziwy Syn<br />

Człowieczy, który « umiłował do końca ». Umiłował Boga taką miłością,<br />

która jest na miarę Boga: jako Syn Ojca. Miłością nade wszystko:<br />

z całego serca i z całej duszy, ze wszystkich sił ... aż do ostatecznego<br />

ich wyczerpania w agonii Golgoty.<br />

I tę właśnie miłość ((do końca» uczynił sakramentem swojego<br />

Kościoła: sakramentem całej ludzkości w Kościele. ((W żadnym<br />

sakramencie — mówił nasz Kaznodzieja narodowy — tak właśnie<br />

mówić nie możem, iż mój jest Chrystus, jako w tym. Mój jest, bo Go<br />

pożywam, bo we mnie jest ... O, jaka to mi pociecha, mnie słabemu<br />

jak trzcina ... Jaka pociecha mnie grzesznemu, gdy tak czystego<br />

Ciała pożywam! Jakie wesele mnie smutnemu, gdy Pana chwały mam<br />

z sobą ... )). 12<br />

Człowiek ten, Jezus Chrystus, jest ((znakiem sprzeciwu». Ale<br />

— jakkolwiek by sprzeciw ten spiętrzał się w dziejach ludzkich serc,<br />

w dziejach społeczeństw i światopoglądów — ta Jego miłość ((do końca»<br />

pozostaje po stronie człowieka. A jest to miłość odkupieńcza. Jest<br />

II Por. Ga 4, 4.<br />

" Piotr Skarga, Kazania na niedzielę, cyt. przez Ks. K. Drzymałę, Ks. Piotr Skarga,<br />

Kraków 1984, s. 58.


486 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

to miłość zbawcza. Eucharystia jest sakramentem naszego zbawienia.<br />

Tylko miłość zbawia.<br />

5. Taką prawdę o Eucharystii wyznajemy dzisiaj w Warszawie<br />

i w całej Polsce. Wyznajemy ją w łączności z Kościołem, który jest<br />

w Rzymie, i w Antiochii, i w Jerozolimie, i w Aleksandrii, i w Kon­<br />

stantynopolu ... który jest na Litwie, na Białorusi i Ukrainie, i w Kijo­<br />

wie, i na ziemiach wielkiej Rosji, i u naszych Braci Słowian — a także<br />

nie-Słowian — na południu, na ziemiach nawiedzanych niegdyś posługą<br />

apostolską Świętych Braci Cyryla i Metodego. I w całej Europie.<br />

Na kontynentach amerykańskich, które przygotowują się obecnie<br />

do pięćsetnej rocznicy ewangelizacji. W Afryce, w Australii i w Azji<br />

— i na wszystkich wyspach i archipelagach wszystkich mórz i oceanów.<br />

Wszyscy, zjednoczeni « w nauce apostolskiej i w łamaniu chleba », 13<br />

powtarzamy słowa Listu do Koryntian: «miłość Boga Ojca, łaska<br />

Pana naszego Jezusa Chrystusa i udzielanie się Ducha Świętego)) 14<br />

— a w tych słowach znajdujemy zwięzły wyraz niezgłębionej tajemnicy<br />

Boga-Trójcy. A zarazem znajdujemy w tychże słowach syntezę tego,<br />

czym jest Eucharystia: sakrament Chrystusa, Jego śmierci i zmar­<br />

twychwstania. Jego miłości « aż do końca )), poprzez którą świat jest<br />

definitywnie i nieodwołalnie oddany Bogu, a człowiek — każdy czło­<br />

wiek — jest ogarnięty zbawczą mocą pojednania ze swym Stwórcą<br />

i Ojcem w Duchu Świętym.<br />

6. « Dana Mi jest wszelka władza w niebie i na ziemi ». 15 Wszyscy,<br />

którzy patrzymy na Jezusa Chrystusa ukrzyżowanego, wiemy, że nie jest<br />

to władza «przemocy», lecz władza miłości. Tej zbawczej władzy<br />

dawali świadectwo w naszej Ojczyźnie rozliczni synowie i córki pol­<br />

skiej ziemi. W różnych epokach. W różnych stuleciach. Niektórych<br />

tylko Kościół zapisał w rejestrach swoich świętych i błogosławionych.<br />

Niektórzy czekają na sąd Kościoła.<br />

Dzisiaj z radością i uniesieniem dopisujemy do nich jeszcze jedno<br />

imię i nazwisko: biskup Michał Kozal, powołany, w przededniu<br />

ostatniej wojny i straszliwej okupacji, do posługi biskupiej w Kościele<br />

włocławskim. Potem więziony i zesłany do obozu koncentracyjnego<br />

w Dachau. Jeden z tysięcy! Tam umęczony — odszedł w opinii świę-<br />

13 Por. Dz 2, 42.<br />

14 Por. 2 Kor 13, 13.<br />

15 Mt 28, 18.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 487<br />

tości. Dziś tu, w Warszawie, wyniesiony do chwały ołtarzy jako<br />

męczennik.<br />

Rodacy znają koleje Jego życia i Jego męczeństwa. Oto człowiek,<br />

jeszcze jeden wśród tych, w których okazała się Chrystusowa władza<br />

« w niebie i na ziemi)). Władza miłości — przeciw obłędowi przemocy,<br />

zniszczenia, pogardy i nienawiści.<br />

Tę miłość, którą Chrystus mu objawił, biskup Kozal przyjął w całej<br />

pełni jej wymagań. Nie cofnął się nawet przed tym najtrudniejszym:<br />

« miłujcie waszych nieprzyjaciół )). 16<br />

Niech będzie jednym jeszcze patronem naszych trudnych czasów,<br />

pełnych napięcia, nieprzyjaźni i konfliktów. Niech będzie wobec<br />

współczesnych i przyszłych pokoleń świadkiem tego, jak wielka jest<br />

moc łaski Pana naszego Jezusa Chrystusa — Tego, który « do końca<br />

umiłował».<br />

7. Dobrze, iż poddajecie się tej władzy, jaka dana jest Chrystusowi<br />

(( w niebie i na ziemi)), Wy, drodzy Bracia i Siostry, którzy — za przy­<br />

kładem Ojca Beyzyma i tylu innych — z ziemi polskiej wyruszacie<br />

do krajów misyjnych.<br />

Ulegając tej miłości, którą Chrystus (( do końca umiłował)) tych,<br />

którzy byli (( na świecie » : wszystkich, przyjmujecie za swoje to ewan­<br />

geliczne polecenie, jakie otrzymali pierwsi Apostołowie: ((Idźcie...<br />

i nauczajcie wszystkie narody, udzielając im chrztu w imię Ojca<br />

i Syna, i Ducha Świętego )). 17<br />

((Idźcie», stańcie się sługami słowa Bożej Prawdy, szafarzami<br />

Bożych tajemnic, pionierami ewangelizacji.<br />

((Idźcie)) — i niech rośnie na polskiej ziemi zapał misyjny:<br />

to tchnienie żywego Boga, zew krzyża i zmartwychwstania.<br />

(( Idźcie» — zanosząc innym to, co jest tysiącletnią spuścizną<br />

Kościoła na ziemi polskiej. Dzieląc się z innymi.<br />

(( Kościół cały jest misyjny ». Cały i wszędzie! Wy wszyscy, którzy<br />

nie podejmujecie posługi na terenach misyjnych — nie zapominajcie,<br />

że nasza własna polska Ojczyzna wciąż potrzebuje nowej ewangelizacji.<br />

Podobnie jak cała chrześcijańska Europa. Po setkach lat — i tysiącle­<br />

ciach — wciąż na nowo! Cała Europa stała się kontynentem nowego<br />

wielkiego wyzwania dla Ewangelii. I Polska też.<br />

16 Mt 5, 44.<br />

17 Mt 28, 19.


488 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

8. Czyż zresztą może być inaczej, gdy Bóg jest Tym, Kim jest?<br />

Gdy jest Ojcem i Synem, i Duchem Świętym? Gdy jest Bogiem, który<br />

jest i który był, i który przychodzi? lk Stale przychodzi. Wciąż na nowo<br />

przychodzi.<br />

Gdy jest Ojcem, który Syna swojego dał, aby człowiek nie zginął,<br />

ale miał życie wieczne?<br />

Gdy jest Duchem Prawdy, Parakletem, Darem z wysokości i tchnie­<br />

niem uświęcającym całego człowieka?<br />

Czyż może być inaczej, gdy ten Trój jedyny Bóg jest Miłością?<br />

A Miłość jest nieprzemijająca i nieustępliwa.<br />

9. Tobie cześć, chwała, nasz wieczny Panie, po wszystkie czasy ...<br />

Czasy człowieka na ziemi zostały raz na zawsze ogarnięte miłością<br />

Tego, który « do końca umiłował ».<br />

Wszechświat i człowiek w świecie stale zmierza do końca.<br />

Miłość jedna — nie zna końca. Zna tylko pełnię. Ta pełnia jest<br />

w Bogu.<br />

Drodzy Bracia!<br />

# * #<br />

Varsaviae, ad Poloniae episcopos habita.*<br />

1. W ostatnim dniu Kongresu Eucharystycznego w Polsce pragnę<br />

zwrócić się do całego Episkopatu, do Prymasa Polski jako przewod­<br />

niczącego Konferencji, do kardynałów, arcybiskupów i biskupów —<br />

z podziękowaniem.<br />

Przede wszystkim wspólnie z Wami dziękuję Chrystusowi-Eucha-<br />

rystii za te dni eucharystyczne na ziemi ojczystej. Dziękuję przez<br />

Serce Matki Kościoła i Królowej Polski. Przez pośrednictwo naszych<br />

Świętych Patronów.<br />

Dziękuję wszystkim, którzy w dzieło Kongresu Eucharystycznego<br />

wnieśli swoją « cząstkę » — większą lub mniejszą. Oby ten nowy zasiew<br />

na glebie Kościoła w naszej Ojczyźnie owocował!<br />

2. W nowej rezydencji, w której znajduję się po raz pierwszy, pozdra­<br />

wiam serdecznie wszystkich Członków Konferencji Episkopatu Polski.<br />

18 Por. Ap 4, 8.<br />

* Die 14 m. Iunii a. 1987.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 489<br />

Zachowuję stale tę samą świadomość, że to spośród tego gremium<br />

zostałem wezwany głosami konklawe, jako Metropolita krakowski, aby<br />

przejąć rzymską stolicę świętego Piotra. Stało się to już prawie 9 lat<br />

temu. W ciągu tego okresu skład osobowy Episkopatu Polski uległ<br />

znacznym zmianom. Polecamy Bogu tych, którzy odchodzą — a równo­<br />

cześnie dziękujemy Duchowi Świętemu, że powołuje nowych biskupów<br />

dla posługi Kościoła na polskiej ziemi.<br />

Od poprzedniej mojej podróży do Ojczyzny w roku 1983 odeszło<br />

po nagrodę do Chrystusa, Najwyższego Pasterza i Kapłana, pięciu bis­<br />

kupów diecezjalnych: bp Marian Rechowicz, bp Stefan Bareła, bp Lech<br />

Kaczmarek, bp Wilhelm Pluta, bp Jan Zaręba. Ze wszystkimi byłem<br />

złączony więzami przyjaźni i długoletniej współpracy, z biskupem Wil­<br />

helmem zostaliśmy powołani do pełni kapłaństwa w tym samym dniu;<br />

odeszło również do Pana pięciu biskupów pomocniczych : bp Wincenty<br />

Urban, bp Wacław Wycisk, bp Tadeusz Etter, bp Stanisław Sygnet,<br />

bp Jerzy Modzelewski. Mianowanych zostało ośmiu nowych rządców<br />

diecezji: pięciu biskupów diecezjalnych i trzech administratorów apos­<br />

tolskich, ponadto osiemnastu nowych biskupów pomocniczych.<br />

Obecnie Episkopat Polski liczy dziewięćdziesięciu siedmiu biskupów,<br />

w tym sześćdziesięciu siedmiu pomocniczych i dwóch emerytowanych.<br />

Wszyscy powołani do służby Ludowi Bożemu na polskiej ziemi.<br />

Cieszę się, że skromna liczba arcybiskupów w tym gremium po­<br />

większyła się przez nominację księdza biskupa tarnowskiego.<br />

3. Niełatwa jest ta polska ziemia, nasza Ojczyna. Można powiedzieć,<br />

że na przestrzeni swoich tysiącletnich dziejów nie przestawała być<br />

ziemią wielorakiego wyzwania.<br />

To wyzwanie w pewnych okresach przynosiło jej wielkość i sławę.<br />

W innych — łączyło się z cierpieniem, co więcej: z zagrożeniem,<br />

czasami wręcz śmiertelnym. Wiadomo, że przez blisko sto dwadzieścia<br />

pięć lat imię Polski nie tylko nie widniało na politycznej mapie Europy,<br />

ale próbowano wykorzenić samą polskość z serc i z języka jej synów<br />

i córek.<br />

Wyzwania dziejowe dokonują się przez ludzi. My o tym doskonale<br />

wiemy. Równocześnie jednak wierzymy, że poprzez to, co czynią ludzie,<br />

urzeczywistnia się jakieś « wyzwanie » Opatrzności, która rządzi świa­<br />

tem. Pismo Święte mówi nam na różnych miejscach także o tym, jak<br />

« złoto próbuje się w ogniu )). Podobne do tego są też « próby », przez<br />

które przechodzą ludzie i społeczeństwa.


490<br />

Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

4. Wiek dwudziesty stał się w dziejach Kościoła również — może<br />

zwłaszcza na ziemi polskiej — czasem nowego wyzwania.<br />

Po tysiącu lat chrześcijaństwo w Polsce musiało podjąć to wyzwa-<br />

tiie, jakie zawiera się w ideologii dialektycznego materializmu, gdzie<br />

wszelka religia zostaje zakwalifikowana jako czynnik alienujący czło­<br />

wieka.<br />

Znamy to wyzwanie. Doświadczyłem go tu, na polskiej ziemi.<br />

Kościół doświadcza go na różnych miejscach ziemi. Nie jest to wyzwa­<br />

nie jedyne, jest jednak bardzo głębokie. Religia, wedle antropologii<br />

materialistycznej współczesnej, ma być czynnikiem, który pozbawia<br />

człowieka pełni jego człowieczeństwa. Człowiek przez religię sam się<br />

jej pozbawia, zrzekając się tego, co immanentnie i integralnie ((ludzkie )),<br />

na rzecz Boga, który — w świetle założeń i przesłanek systemu mate-<br />

rialistycznego — jest tylko ((tworem » człowieka.<br />

Może to być wyzwanie destruktywne. Ale — po latach doświad­<br />

czeń — nie możemy nie stwierdzić, że może to również być wyzwanie<br />

mobilizujące do podejmowania wysiłków, do szukania nowych rozwią­<br />

zań, i w tym sensie poniekąd twórcze. Świadczy o tym wymownie Sobór<br />

Watykański II. Kościół podjął wyzwanie. Odczytał w nim jeden<br />

z opatrznościowych « znaków czasu ». A poprzez ten (( znak )) z nową<br />

głębią i mocą przekonania dał świadectwo prawdzie o Bogu, o Chry­<br />

stusie i o człowieku. W poprzek wszelkim redukcjonizmom natury<br />

epistemologicznej czy też systemowej, wbrew całej materialistycznej<br />

dialektyce.<br />

Czytamy w Gaudium et spes: « Tajemnica człowieka wyjaśnia się<br />

naprawdę dopiero w tajemnicy Słowa Wcielonego ... Chrystus ... obja­<br />

wia w pełni człowieka samemu człowiekowi i okazuje mu najwyższe<br />

jego powołanie ».*<br />

Tak więc : człowiek, « istota nieznana )), jak się wyraził współczesny<br />

przyrodnik, Alexis Carrel — jest także tajemnicą. A nade wszystko<br />

jest osobą, jest podmiotem swych czynów. Podmiotem moralności. Pod­<br />

miotem dziejów. Nie tylko : « odbiciem panujących stosunków społeczno-<br />

ekonomicznych». Nie tylko epifenomenem materii, ekonomii. Także<br />

i w stosunku do niej jest podmiotem i twórcą. Chyba, że zostanie<br />

poz-bawiony swej podmiotowości i twórczej inicjatywy w tej dziedzi­<br />

nie — jakże ważnej dla życia ludzi, społeczeństw, narodów.<br />

1 N. 22.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 491<br />

5. W ostatnich latach władze Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej<br />

wystąpiły z propozycja nawiązania formalnych stosunków dyploma­<br />

tycznych ze Stolicą Apostolską.<br />

Stolica Apostolska, jak wiadomo, utrzymuje takie stosunki z 116<br />

państwami na całym świecie, nie licząc organizacji międzynarodowych.<br />

W wielu wypadkach są to państwa nowo powstałe, na przykład na kon­<br />

tynencie afrykańskim. Wiele jest państw na przykład muzułmańskich,<br />

gdzie chrześcijanie stanowią nikłą mniejszość obywateli.<br />

Znamienny jest fakt, że do stosunków ze Stolicą Apostolską wracają<br />

niektóre państwa, tak na przykład państwa skandynawskie po czterech<br />

wiekach od zerwania więzi z Rzymem w czasie Reformacji.<br />

W każdym zainteresowanym kraju Stolica Apostolska przede wszyst­<br />

kim zasięga opinii miejscowego Episkopatu.<br />

Ponieważ Episkopat Polski w odnośnej sprawie wypowiedział się<br />

w sensie pozytywnym, musimy sobie wspólnie uświadomić kilka oko­<br />

liczności, jakie w tym wypadku winny być wzięte pod uwagę.<br />

1) Stosunki pomiędzy Stolicą Apostolską a Polską mają długą<br />

historię. Chodzi tutaj o jedną z najstarszych nuncjatur (jak mawiał<br />

świętej pamięci Kardynał Wyszyński, tak zwaną nuncjaturę pierwszej<br />

klasy).<br />

2) Stosunki te mają charakter międzynarodowy, natomiast nie mię­<br />

dzypaństwowy. Podmiotem nie jest tu Państwo Watykańskie, ale Stolica<br />

Apostolska. Odpowiada to zarazem całokształtowi tej posługi, jaką<br />

Biskup Rzymu spełnia względem wszystkich Kościołów lokalnych.<br />

Chodzi więc także o umocnienie więzi z Episkopatem kraju, z którym<br />

stosunki takie zostają zawierane.<br />

3) W wypadku społeczeństwa takiego jak Polska, gdzie katolicy<br />

stanowią wiadomą większość obywateli, uwydatnia się przez te sto­<br />

sunki jeszcze bardziej więź z Narodem. Doświadczenia minionych wieków<br />

(nawet jeśli były to doraźnie doświadczenia bolesne) dogłębnie potwier­<br />

dziły tę zasadę. W wypadku tak zwanego kraju ((katolickiego » Stolica<br />

Apostolska uważa stosunki z odnośnym państwem za rzecz normalną<br />

i prawidłową. Brak tych stosunków jest raczej czymś anormalnym,<br />

nawet z punktu widzenia międzynarodowej pozycji danego państwa,<br />

a przede wszystkim danego narodu. Może być pewnego rodzaju<br />

« krzywdą » dla tego narodu.<br />

6. Tak więc staje tutaj przed nami poważna praca, która ma na celu<br />

nie tylko urzeczywistnienie powyższej propozycji, ale także — i może


492 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

bardziej jeszcze — jej « uwiarygodnienie » wobec Narodu i Kościoła,<br />

poniekąd wobec całej wielkiej społeczności międzynarodowej, przede<br />

wszystkim w obrębie naszej strefy cywilizacyjnej.<br />

Episkopat Polski wypada mi tutaj wezwać i zaprosić do kolegialnej<br />

współpracy. W tej odpowiedzialnej współpracy musimy wszyscy brać<br />

udział.<br />

Episkopat Polski, jak każdy na świecie biskup i Episkopat, powo­<br />

łany jest nade wszystko do głoszenia Ewangelii — wciąż tej samej<br />

i wciąż na nowo. Ewangelia jest Bożym Słowem prawdy o zbawieniu<br />

każdego człowieka, o jego radykalnym wyzwoleniu, jak to przypom­<br />

niały w ostatnich czasach dwie Instrukcje ogłoszone przez Kongregację<br />

Nauki Wiary.<br />

W tym ewangelicznym świetle nabierają także właściwego wyrazu<br />

poszczególne prawdy porządku społeczno-etycznego: prawdy o czło­<br />

wieku i jego prawach. Prawdy o życiu społecznym, o prawach narodu.<br />

Na ponowne przemyślenie zasługuje to wszystko, co składa się na tak<br />

zwaną społeczną naukę Kościoła, « udzisiejszone » w kontekście naszego<br />

stulecia przez szereg encyklik, a zwłaszcza przez Sobór. 2<br />

Z racji swej misji ewangelicznej i pasterskiej Kościół nie może<br />

przestać być sługą takich zadań jak podmiotowość społeczeństwa zwią­<br />

zana z przestrzeganiem praw osoby ludzkiej. Z tym łączy się ściśle<br />

zasada uczestnictwa w stanowieniu o sprawach własnego społeczeństwa,<br />

również w zakresie politycznym, z wykluczeniem wszelkich dyskrymi­<br />

nacji. Suwerenność państwowa tylko wówczas odpowiada wymogom<br />

porządku etycznego, gdy jest wyrazem suwerenności narodu w tymże<br />

państwie: gdy społeczeństwo jest w nim autentycznym gospodarzem<br />

i twórcą wspólnego dobra.<br />

Wszystkie te sprawy, które tutaj raczej szkicuję, aniżeli analizuję<br />

do końca, nie mogą schodzić z pola uwagi Kościoła, a w szczególności<br />

jego Pasterzy. Tak jest w różnych krajach świata, tak jest na przykład<br />

w wielu krajach Ameryki Łacińskiej — w Polsce nie może być inaczej.<br />

Mamy zresztą co do tego rodzime dobre tradycje i własne doświadczenia,<br />

również na tym ostatnim etapie dziejów.<br />

7. W roku 1987 Stolica Apostolska i Papież przyjmuje poszcze­<br />

gólne Episkopaty europejskie w ramach odwiedzin ad limina Aposto-<br />

2 Por. Konstytucja Gaudium et spes, a w szczególności druga cześć, rozdziały<br />

poświęcone małżeństwu i rodzinie, kulturze, życiu społeczno-gospodarczemu, życiu<br />

wspólnoty politycznej i wreszcie potrzebie pokoju i wspólnocie międzynarodowej.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 493<br />

lorum. Oczekuję zatem również na biskupów. polskich, nie tylko na<br />

episcopi dioecesani: ordynariuszy diecezji, ale także — w miarę możli­<br />

wości — na titulares seu auxiliares, tak jak to coraz częściej staje się<br />

zwyczajem w duchu soborowej nauki o kolegialności.<br />

Będziemy mogli, w sposób bardziej szczegółowy niż dzisiaj, wnik­<br />

nąć w problemy, które są wspólnym przedmiotem naszego powołania<br />

i posługi. Także i pod kątem tego nowego doświadczenia, jakim stał się<br />

Kongres Eucharystyczny, który oby wydawał trwałe owoce na niwie<br />

polskich dusz i w życiu naszej umiłowanej Ojczyzny!<br />

# * »<br />

In Varsaviensi aeronavium portu a Summo Pontifice proficiscente habita.*<br />

1. W godzinach rozstania z ziemią ojczystą pragnę pozdrowić<br />

wszystkich moich Rodaków, córki i synów wspólnej Ojczyzny, wszystkie<br />

pokolenia, od najstarszych, zbliżających się do kresu ziemskiej<br />

wędrówki, do tych dopiero co urodzonych — więcej, do tych, którzy<br />

jeszcze znajdują się pod sercem polskich matek, wszystkich, których<br />

dane mi było spotkać na szlakach Kongresu Eucharystycznego,<br />

i wszystkich innych — wszystkich, bez żadnych różnic czy ograniczeń.<br />

Wszystkim dziękuję za gościnę.<br />

Dziękuję Opatrzności Bożej, że dane mi było raz jeszcze znaleźć<br />

się na mojej ojczystej ziemi w dziewiątym roku mego posługiwania<br />

na stolicy świętego Piotra, że dane mi było widzieć raz jeszcze — z wy­<br />

sokości helikopter u czy też z bliska — cały urok tej ziemi w najpięk­<br />

niejszej porze roku.<br />

Widziałem, że pomimo trudności kraj ten rośnie i rozwija się,<br />

że rośnie w nim człowiek, rośnie jego wiara, kultura, poczucie odpo­<br />

wiedzialności, dojrzałość. Potrzebny jest wciąż dialog, cierpliwa<br />

wytrwałość, długowzroczność, odwaga w podejmowaniu i rozwiązy­<br />

waniu nowych problemów. One są i będą zawsze. Trudne sprawy<br />

wymagają współpracy wszystkich, władzy i społeczeństwa. Z zadowo­<br />

leniem odnotowuję również to, że na przestrzeni ostatnich lat wybu­<br />

dowano w Polsce wiele świątyń i innych budowli kościelnych. Widzie­<br />

liśmy też wiele nowych placów budowy. Trudno o tym nie wspomnieć<br />

w momencie pożegnania.<br />

* Die 14 m. Iunii a. 1987.


494 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

2. Panu Przewodniczącemu Rady Państwa dziękuje raz jeszcze<br />

za zaproszenie, za jego obecność w chwili mojego przybycia, za przyjęcie<br />

w Zamku Królewskim, za ponowną obecność i rozmowę w momencie<br />

mojego pożegnania.<br />

Równocześnie na ręce Pana Przewodniczącego Rady Państwa<br />

wyrażam podziękowanie dla wszystkich podległych mu osób i organów<br />

władz, które umożliwiły i ułatwiły moją podróż. Odnosi się to zarówno<br />

do władz centralnych, jak' też do władz wojewódzkich i lokalnych<br />

na całym szlaku, który dane mi było przebyć w tych dniach.<br />

Podziękowanie moje kieruję więc do Warszawy, Lublina, Tarnowa,<br />

Krakowa, Szczecina, Gdyni, Gdańska, Częstochowy i Łodzi, oraz<br />

wszędzie tam, gdzie ono powinno dotrzeć w tej chwili pożegnania.<br />

Powinno zaś dotrzeć do bardzo, bardzo wielu osób, które starały<br />

się okazać uprzejmość, prawdziwie polską gościnność, nie tylko mnie,<br />

ale wszystkim przybyszom z Rzymu towarzyszącym Papieżowi. W ich<br />

imieniu również dziękuję.<br />

3. Na ręce Księdza Kardynała jako Prymasa Polski i przewod­<br />

niczącego Konferencji Episkopatu składam serdeczne podziękowanie<br />

za podjęcie inicjatywy Krajowego Kongresu Eucharystycznego po 57<br />

latach, które upłynęły od podobnego Kongresu w Poznaniu w roku 1930.<br />

Podziękowanie to kieruję do wszystkich moich Braci w biskupstwie :<br />

do kardynałów, arcybiskupów i biskupów polskich. Do całego ducho­<br />

wieństwa diecezjalnego. Do zakonów męskich i żeńskich. Do wszystkich<br />

— jakże licznych — świeckich współpracowników w dziele Kongresu<br />

i przedstawicieli apostolstwa świeckich. Do wszystkich wiernych,<br />

którzy znaleźli się na trasie mojego przejazdu i uczestniczyli w nabo­<br />

żeństwach Kongresu Eucharystycznego. Przygotowanie liturgiczne,<br />

dojrzałe uczestnictwo, skupienie, duch modlitwy, śpiewy, wspaniała<br />

oprawa budowały wszystkich. Bóg zapłać!<br />

Dziękuję za wszystko, co uczyniono dla _ przygotowania Kongresu<br />

Eucharystycznego oraz dla jego przeprowadzenia. Dziękuję Bogu<br />

za to, że dane mi było uczestniczyć w tym doniosłym wydarzeniu<br />

Kościoła w Polsce.<br />

Zapis Janowej Ewangelii, który mówi o Chrystusie, iż ((umiło­<br />

wawszy swoich, do końca ich umiłował», odpowiada — rzec można —<br />

najgłębszym potrzebom człowieka współczesnego. W szczególności<br />

człowieka w Polsce.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 495<br />

Człowiek bowiem musi mieć tę podstawową pewność, że jest miło­<br />

wany, że jest afirmowany w całej prawdzie swego człowieczeństwa.<br />

Wtedy tylko gotów jest przyjmować wymagania. Gotów jest też sam<br />

od siebie wymagać. Zdolny jest nawet do wielkich ofiar i wyrzeczeń,<br />

jak to wielokrotnie wykazały nasze dzieje.<br />

Kongres Eucharystyczny stworzył klimat afirmacji człowieka<br />

w Polsce, każdego i wszystkich, a zwłaszcza poszczególnych grup<br />

społecznych, z którymi dane mi było się spotkać. Trzeba, ażeby klimat<br />

ten trwał, pogłębiał się stale.<br />

4. Powiedziałem kiedyś, że Polska jest ojczyzną trudnego wyzwania.<br />

To wyzwanie składa się na bieg naszej historii. Ono też określa<br />

szczególne miejsce Polski w wielkiej rodzinie narodów na kontynencie<br />

europejskim oraz na całym globie. Jeśli miałbym w tym miejscu<br />

posłużyć się zwrotem Soboru Watykańskiego II, to powiedziałbym,<br />

że — wraz z wszystkimi narodami — Ojczyzna nasza musi zabiegać<br />

o to, aby życie ludzkie w Polsce stawało się coraz bardziej ludzkie,<br />

coraz bardziej godne człowieka. Każdego człowieka, który żyje na tej<br />

ziemi i wszystkich w wielkiej wspólnocie narodu i społeczeństwa.<br />

Ten proces — a zarazem to zadanie — posiada cztery główne<br />

wytyczne i zarazem cztery główne uwarunkowania. Jeszcze przed<br />

Soborem zestawił je Jan XXIII w Encyklice Pacem in terris, mówiąc<br />

o czterech podstawowych prawach człowieka u korzeni prawdziwego<br />

pokoju na ziemi.<br />

Są to : prawo do prawdy — prawo do wolności — prawo do spra­<br />

wiedliwości — prawo do miłości.<br />

Każde z nich odpowiada dogłębnie naturze człowieka i godności<br />

ludzkiej osoby. Każde z nich warunkuje prawdziwy postęp, nie tylko<br />

osobowy, ale też społeczny. I nie tylko duchowy, ale także materialny.<br />

Również postęp ekonomiczny. Tak. Również ekonomiczny.<br />

Kościół — jak czytamy w Konstytucji Gaudium et spes — pragnie<br />

być ((znakiem i zabezpieczeniem transcendentnego charakteru osoby<br />

ludzkiej To jest jego właściwe zadanie, jego misja.<br />

Znaczy to zaś zarazem, że pragnie ujawniać wszystkie talenty,<br />

wszystkie energie ducha i ciała, jakie są w człowieku, dla dobra<br />

ludzkiej wspólnoty w każdym wymiarze, kulturalnym, społeczno-<br />

politycznym, ekonomicznym.<br />

1 N. 76.


496 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

I Kościół cieszy się, gdy gdziekolwiek na świecie, w jakimkolwiek<br />

kraju czy społeczeństwie objawia się zrozumienie dla twórczych ini­<br />

cjatyw każdego człowieka. Gdy się dla tego stwarza odpowiednią<br />

przestrzeń.<br />

Jeszcze raz powtarzam tutaj słowa niezapomnianego dla nas papieża<br />

Pawła VI, które już dwukrotnie przytaczałem w czasie moich odwie­<br />

dzin : « Polska dostatnia i szczęśliwa ... w interesie pokoju i dobrej<br />

współpracy między narodami Europy ».<br />

Są to zarazem moje życzenia na pożegnanie.<br />

5. W Roku Pańskim 1987 wyrażam radość, że dane mi było — wraz<br />

z całym Kościołem w Polsce — odnowić, na szlaku Kongresu Eucha­<br />

rystycznego, tę pewność, że Chrystus-Eucharystia jest dla nas (( drogą<br />

i prawdą, i życiem ». 2<br />

Równocześnie mija w tym roku 20 lat od ukazania się Encykliki<br />

Pawła VI o postępie ludów: Populorum progressio. Całej mojej ziem­<br />

skiej Ojczyźnie i wszystkim na świecie Rodakom życzę proporcjonal­<br />

nego uczestnictwa w owym « postępie ludów », którego Kościół tak<br />

bardzo pragnie dla wszystkich, życzę poszukiwania i znajdowania tych<br />

dróg, które do tego postępu prowadzą. Dziękuję.<br />

2 J 14, 6.


Congregatio pro Episcopis 497<br />

ACTA CONGREGATIONUM<br />

CONGREGATIO PRO EPISCOPIS<br />

PROVISIO ECCLESIARUM<br />

<strong>La</strong>tis decretis a Congregatione pro Episcopis, Ioannes Paulus Pp. II,<br />

per Apostolicas sub plumbo Litteras, iis quae sequuntur Ecclesiis<br />

sacros Praesules praefecit, videlicet :<br />

die 2 Ianuarii 1988. — Cathedrali Ecclesiae Dresdensi-Misnensi<br />

R. D. Ioachimum Fridericum Reinelt, presbyterum et moderatorem<br />

officii operibus caritativis provehendis eiusdem dioecesis.<br />

die 25 Februarii. — Cathedrali Ecclesiae lacmeliensi, noviter<br />

erectae, R. D. Guidonem Poulard, curionem paroeciae cui nomen<br />

Pétionville, in archidioecesi Portus Principis.<br />

die 3 Martii. — Coadiutorem Exc.mi P. D. Emmanuelis Talamás<br />

Camandari, Episcopi Civitatis Iuarezensis, R. D. Ioannem Sandoval<br />

Iñiguez, Seminarii archiepiscopalis Guadalajarensis rectorem.<br />

die 4 Martii. — Titulari episcopali Ecclesiae Selemselitanae R. D.<br />

Iosephum Mariam Arancedo, Vicarium generalem Clivi Zamorensis,<br />

quem deputavit Auxiliarem Exc.mi P. D. Desiderii Elsi Collino,<br />

Episcopi eiusdem dioecesis.<br />

die 10 Martii. — Metropolitanae Ecclesiae Atlantensi, Exc.mum<br />

P. D. Eugenium A. Marino, S.S.J., hactenus Episcopum tit. Valle<br />

Valliensem et Auxiliarem archidioecesis Vashingtonensis.<br />

— Cathedrali Ecclesiae Gerontopolitanae Exc.mum P. D. Iulium<br />

Hamïlcarem Bethancourt Fioravanti, hactenus Episcopum Sancti<br />

Marci in Guatemala.<br />

die 16 Martii. — Cathedrali Ecclesiae Quixadensi R. D. Adelium<br />

Tomasin, Congregationis Pauperum Servorum Divinae Providentiae<br />

sodalem.<br />

die 17 Martii. — Cathedrali Ecclesiae Cassanensi R. D. Andream<br />

Mugione, e clero dioecesis Aversanae presbyterum.<br />

— Titulari episcopali Ecclesiae Siguitanae R. D. Franciscum<br />

Eisenbach, presbyterum dioecesis Moguntinae, quem deputavit Auxiliarem<br />

Exc.mi P. D. Caroli Lehmann, Episcopi Moguntini.<br />

33 - A. A. S.


498 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

die 18 Martii. — Titulari episcopali Ecclesiae Thisiduensi R. D.<br />

Iosephum Voss, moderatorem officii operibus caritativis provehendis<br />

dioecesis Monasteriensis, quem deputavit Auxiliarem Exc.mi P. D.<br />

Rainardi Lettmann, Episcopi Monasteriensis.<br />

die 30 Martii. — Cathedrali Ecclesiae Civitatis Obregonensis R. D.<br />

Vincentium Garcia Bernal, Vicarium generalem dioecesis Zacatecensis.<br />

— Cathedrali Ecclesiae Gatinensi-Hullensi, Exc.mum P. D. Rogerum<br />

Ebacher, hactenus Episcopum Sinus Comoénsis.<br />

die 6 Aprilis. — Metropolitanae Ecclesiae Marianensi Exc.mum<br />

P. D. Lucianum Mendes de Almeida S.I., Praesidem Conferentiae episcopalis<br />

Brasiliensis, hactenus Episcopum titularem Turrensem in<br />

Proconsulari et Auxiliarem Sancti Pauli.<br />

— Metropolitanae Ecclesiae Natalensi Exc.mum P. D. Alair Vilar<br />

Fernandes de Melo, hactenus Episcopum Amargosensem.<br />

die 7 Aprilis. — Metropolitanae Ecclesiae Capitis Haitiani, noviter<br />

erectae, Exc.mum P. D. Franciscum Gayot, S.M.M., hactenus Episcopum<br />

eiusdem sedis.<br />

die 9 Aprilis. — Cathedrali Ecclesiae Foroliviensi-Brittinoriensi<br />

Exc.mum P. D. Vincentium Zarri, hactenus Episcopum titularem<br />

Lunensem et Auxiliarem pro archidioecesi Bononiensi.<br />

CONGREGATIO PRO CAUSIS SANCTORUM<br />

DECRETA<br />

I<br />

ALBAE POMPEIEN.<br />

Canonizationis Servi Dei Francisci Chiesa, canonici Ecclesiae cathedralis<br />

Albae Pompeiensis.<br />

SUPER DUBIO<br />

An constet de virtutibus theologalibus Fide, Spe, Caritate tum in<br />

Deum tum in proximum, necnon de cardinalibus Prudentia, Iusti­<br />

tia, Temperantia et Fortitudine, eisque adnexis, in gradu heroico,<br />

in casu et ad effectum de quo agitur.<br />

Ut in Dcreto de Presbyterorum ministerio et vita legitur Concilii<br />

Vaticani II (Presbyterorum Ordinis, n. 14), vita interior et externa


Congregatio pro Causis Sanctorum 499<br />

apostolica industria debent inter se consentire ; quam vitae unitatem<br />

« extruere valent Presbyteri exemplum in ministerio adimplendo se­<br />

quentes Christi Domini, cuius cibus erat voluntatem facere illius,<br />

qui eum misit ut opus suum perficeret ».<br />

Hoc quidem fecit etiam sacerdos Franciscus Chiesa, dioecesis Al­<br />

bae Pompeiensis parochus. Revera vir fuit impensae pietatis, simplex,<br />

studiosus mentem animumque in Deum intendendi, ad apostolicas<br />

formas varias promptus, litterarum studio deditus, rerum curiosus<br />

quas eius tempus postulabat, scriptor elegans et fecundus, erga veri­<br />

tatem fidelis et solum adducendi animas ad Deum cupidus.<br />

Natus est in pago patrio sermone Monta d'Alba appellato, intra<br />

dioecesis Albae Pompeiensis fines, in Cuneensi provincia, die 2 men­<br />

sis Aprilis anno 1874 a <strong>La</strong>urentio et Teresia Aloi, et biduo post in<br />

paroecia Sancti Antonii Abbatis, sunt ei nomina indita Franciscus et<br />

Paschalis. Novem annos natus Confirmationem, die 18 mensis Octo­<br />

bris a. 1883, ab episcopo Albae Pompeiensis accepit.<br />

Novem annorum est in praeseminarium admissus Augustae Tau­<br />

rinorum aperto alumnorum pauperum vocationibus colendis. Ibi man­<br />

sit ab anno 1883 ad annum 1886 ut ludos elementarios perageret et<br />

primam gymnasii classem, bono cum eventu.<br />

Mense Octobri anno 1886, initiali patris recusatione superata, est<br />

Albanum Pompeium seminarium ingressus et per decem annos se<br />

ad sacerdotium praeparavit peculiari diligentia. Cum acri ingenio et<br />

mente praeditus esset, molliore animo et affirmata voluntate, mox<br />

comprehendit suum esse ante omnia bene se formare respectu sacer­<br />

dotii, hocque firmiter statuit, tribus nitens fundamenis : pietate, stu­<br />

dio et disciplina.<br />

Die 11 mensis Octobris anno 1896, viginti duos annos et sex men<br />

ses natus, ordinatus est sacerdos ; quod quidem meta fuit votorum<br />

eius et vitae industriae atque fructuosae initium ; exinde enim per reli­<br />

quos vitae annos omnino Dei et proximi servitio deditus fuit estque<br />

difficilibus et gravibus muneribus functus, quae semper suo Superiori<br />

oboediens exsequenda suscipiebat.<br />

Statim post ordinationem, ei praeceptio in seminario delegata est<br />

in ludo elementario et in prima gymnasii classe. Animadvertit illam<br />

viam suam esse futuram, et constituit se quam maxime idoneum red­<br />

dere ad illud munus explendum formationem suam perficiendo ad<br />

culturam pertinentem. Hinc studia perrexit et est doctor in Theologia,<br />

in Utroque Iure et in Philosophia renuntiatus.


500 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Ab anno 1898 Philosophiam docuit et ab anno 1909 usque ad<br />

mortem Theologiam, sed scholas habuit etiam sacrae Eloquentiae,<br />

Artis sacrae, Pastoralis, Patrologiae, Archaeologiae, Iuris Canonici,<br />

et apud Piam Societatem Sancti Pauli docuit Liturgiam et asceticam<br />

disciplinam.<br />

Ob magnam suam doctrinam et aestimationem quam sibi pepere-<br />

rat, die 25 mensis Ianuarii anno 1907 a Sacra id temporis Congrega­<br />

tione Studiorum nominatus est.Doctor Pontificiae Facultatis Iuridicae<br />

Taurinensis.<br />

Servus Dei hoc ministerium veram missionem existimavit, quam<br />

quinquaginta ferme annos et usque ad mortem persecutus cum fide­<br />

litate et alacritate. Dioecesi et Piae Societati Sancti Pauli optimos<br />

sacerdotes et religiosas praeparavit. Semper voluit non solum- mentes,<br />

verum etiam futurorum ministrorum Dei conscientias formare.<br />

Scriptor eximius fuit, suaque uberi tt acerrima cura excellentique<br />

cultura, multos conscripsit libros, quibus vel difficillimae quaestiones<br />

et notiones vulgavit, ardore semper impulsus utendi cultura pro apo­<br />

stolicis propositis. Servus Dei vult sophismata dissipare omnemque<br />

superbam altitudinem extollentem se adversos scientiam Dei, et in<br />

captivitatem redigere omnem intellectum in obsequium Christi (cfr. 2<br />

Cor 10, 5). Voluit magister esse, qui omnes doceat viam ad Deum<br />

adducentem. Cum autem non posset ad omnes voce pervenire, id 'facere<br />

conatus est scriptis suis, apostolus factus Communicationis socialis.<br />

Sub vitae exitum iure scripsit : « Domine, tibi gratias ago, quia non<br />

meo merito sed tua misericordia mihi beneficium dedisti doctrinam<br />

tuam semper docendi ».<br />

Die 23 mensis Aprilis anno 1913 est parochus creatus paroeciae<br />

Sanctorum Cosmae et Damiani Albae Pompeiae, in qua triginta tres<br />

annos fructuosum exercuit ministerium, instituens scholas catechi­<br />

stis formandis, Consociationes curans Actionis Catholicae, Oratorium<br />

pro iuventute condens, apostolatum deprecationis provehens et om­<br />

nes nitens adire familias, etiam quae maxime aberant a religione<br />

colenda, per litteras pastorales menstrues. Semper pauperibus con­<br />

suluit, dolentibus et aegrotis, omnes ascetica vita alliciens, volunta­<br />

tis notata iacturis et ardenti deprecatione, ita ut ab omnibus verus<br />

haberetur Dei minister, magnus apostolus, pater omnibus bonus.<br />

Tanto in honore fuit ob suas ingenii dotes obque singularem pie­<br />

tatem in dioecesi, ut multa ei sint munera delegata, qualia fuerunt<br />

Iudicis Prosynodalis, Canonici ecclesiae Cathedralis, Praesidis cura-


Congregatio pro Causis Sanctorum 501<br />

torum dioecesanorum Actionis Catholicae, Rectoris Seminarii, Admi­<br />

nistratoris Apostolici dioecesis Albae Pompeiensis, et quolibet auxi­<br />

lium ferebat suae experientiae, suarum non communium facultatum,<br />

exempli vitae cum Domino arcte coniunctae.<br />

Annis 1930-1931 oculis laboravit; omnia tamen aequo animo tulit.<br />

Altero omnium gentium bello pro multis est nisus, qui non solum<br />

cura morali, verum etiam corporea indigebant.<br />

Mense Maio anno 1946, fortasse quia erat laboribus apostolicis<br />

et belli incommodis debilitatus, est arteriarum pulmonisque inflam-<br />

matione seu bronchopulmonite correptus. Medico iubente corpus im­<br />

posuit lecto, unde numquam surrexit. Quando id animadvertit, do­<br />

lores et separationem sine lamentatione accepit, obviam Domino pro­<br />

cedens fidenter, quem semper dilexerat cuique semper servierat firme<br />

prompteque. Tempestive ultima petiit Sacramenta multaque cum pie­<br />

tate recepit, gratus in Deum etiam propter extremam hanc gratiam<br />

vitae suae. Sancte mortuus est sicut vixerat, die 14 mensis Iunii<br />

anno 1946, septuaginta duorum anorum, quorum quinquaginta in sa­<br />

cerdotio egerat, postquam vitam pro illorum omnium aeterna salute<br />

devoverat, quos ei Dominus concrederat.<br />

Servus Dei Franciscus Chiesa vocationi suae sacerdotali plene<br />

respondit, perfecte ad effectum adductis consiliis captis pridie ordi­<br />

nationis sacerdotalis, plenam cum Domino coniunctionem adeptus,<br />

sanctitate videlicet.<br />

Quod statuerat, prorsus perfecit : « Res ordinarias modo facere<br />

perfecto », sicut eius Episcopus commemoravit, mortui laudationem<br />

faciens ; eum namque definivit : (( Christianum perfectum, sacerdotem<br />

perfectum, parochum perfectum ». Servus enim Dei fide praeditus fuit<br />

firmissima, consciusque sibi fuit se omnino Deo obnoxium esse et ad<br />

vitam aeternam iter facere. Ei vires suas omnes dicavit, promptus,<br />

constans laetusque ei serviens, etiam vitae suae temporibus difficilio­<br />

ribus. Sacerdos fuit fortitudinis singularis, quam ostendit in solidis<br />

illis sacerdotalibus adipiscendis virtutibus, unde ministri Dei verum<br />

exstitit exemplar. Novae caritatis apostolicae fuit, quae studium facta<br />

est salutis animarum, quibus totum se dedidit. Vitae humilis et illi­<br />

batae exemplo fuit, et propter magnam culturam praeceptor et scriptor,<br />

qui admirationem excitabat, quoniam ad Deum per eam ascendit, ut<br />

intellegentias pelliceret et ad veritatem duceret. Quocirca nuntium reli­<br />

quit sanctitatis imitabilis, quia haec orta erat ex plena fidelitate erga


502 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

propriam vocationem et explicata in munerum cotidianorum perfecta<br />

exsecutione, in Dei et proximi ministerio.<br />

Aucta post mortem fama sanctitatis multisue gratiis et favoribus a<br />

fidelibus obtentis, qui eum fiducia pieni invocabant, Beatificationis Processus<br />

instructus est in dioecesi Albana Pompeia a die 4 mensis Februarii<br />

anni 1959 ad diem 21 mensis Decembris anni 1964.<br />

Scripta recognita sunt a Congregatione pro Causis Sanctorum et<br />

de his est Decretum editum die 9 mensis Februarii anno 1967. Decretum<br />

de Causae Introductione apud Apostolicam <strong>Sede</strong>m, die 23 mensis<br />

Maii anno 1975, prodiit; postea in dioecesi Albana Pompeia est Processus<br />

Apostolicus a die 30 mensis Novembris anni 1977 ad diem 29<br />

mensis Maii anni 1979 instructus. Utriusque autem Processus auctoritas<br />

ab eadem Congregatione est agnita die 15 mensis Maii anno 1981.<br />

Servatis igitur de iure servandis, quaestio apud Congregationem pro<br />

Causis Sanctorum instituta est de virtutibus ab eodem Servo Dei<br />

exercitis, idque primum, die 23 mensis Iunii anno 1987, in Congressu<br />

Peculiari Consultorum Theologorum, moderatore Rev.mo Dno Antonio<br />

Petti, Fidei Promotore Generali' postea, die 3 mensis Novembris<br />

eodem anno, in Congregatione Ordinaria Patrum Cardinalium et Episcoporum,<br />

ponente Exc.mo ac Rev.mo D.no Antonio Mauro, Archiepiscopo<br />

tit. Thagastensi. Et utroque in Coetu, proposito dubio num<br />

Servus Dei Franciscus Chiesa virtutes exercuisset heroum in modum<br />

omnes una voce affirmantes responderunt.<br />

Facta postmodum de hisce omnibus rebus per subscriptum Cardinalem<br />

Praefectum Summo Pontifici Ioanni Paulo II accurata relatione,<br />

praecepit Sanctitas Sua ut Decretum super heroicis Servi Dei virtutibus<br />

rite appararetur.<br />

Quod cum factum esset, accitis hodierna die Cardinali infrascripto<br />

Praefecto atque Causae Ponente meque Antistite a Secretis Congregationis<br />

ceterisque de more convocandis, eisque astantibus, Beatissimus<br />

Pater declaravit : Constare de virtutibus theologalibus Fide, Spe et<br />

Caritate tum in Deum tum in proqimum, necnon de cardinalibus Prudentia,<br />

Iustitia, Temperantia et Fortitudine eisque adnexis, in gradu<br />

heroico, Servi Dei Francisci Chiesa, Canonici Ecclesiae Cathedralis<br />

Albae Pompeiensis, in casu et ad effectum de quo agitur.<br />

Hoc autem Decretum publici iuris fieri et in acta Congregationis<br />

pro Causis Sanctorum referri mandavit.<br />

Datum Romae, die 8 Februarii A. D. 1988.<br />

L. © S.<br />

PETRUS Card. PALAZZINI, Praefectus<br />

8* Traianus Crisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis


Congregatio pro Causis Sanctorum 503<br />

II<br />

ARIMINEN.<br />

Canonizationis Servae Dei Elisabethae Renzi, fundatricis Magistrarum<br />

Piarum a B. M. V. Perdolente (1786-1859).<br />

SUPER DUBIO<br />

An constet de virtutibus theologalibus Fide, Spe, Caritate tum in<br />

Deum tum in proximum, necnon de cardinalibus Prudentia, Iusti­<br />

tia, Temperantia et Fortitudine, eisque adnexis, in gradu heroico,<br />

in casu et ad effectum de quo agitur.<br />

(( Pulchra igitur et gravis quidem ponderis est vocatio illorum<br />

omnium qui parentes in eorundem officio implendo iuvantes et com-<br />

munittais humanae vices gerentes, munus educandi in scholis susci­<br />

piunt ; quae vocatio peculiares mentis et cordis dotes, diligentissimam<br />

praeparationem, continuam renovationis et adaptationis promptitudi-<br />

nem expostulat » (Gravissimum Educationis, 5).<br />

Quod Concilium Oecumenicum Vaticanum II alto suo magisterio<br />

de vocatione ad munus docendi describit et affirmat, semper sancti<br />

educatores magni fecerunt, tamquam Divini Magistri imaginem man­<br />

dati (cfr. Mt 28, 19).<br />

Vocationem hanc vehementer sensit et explicavit etiam Serva Dei<br />

Elisabetha Renzi, Magistrarum Piarum a Virgine Perdolente, quae<br />

nunc multis in nationibus et continentibus diffusae sunt, Conditrix.<br />

Die 19 mensis Novembris anno 1786 Saludecii orta est, in finibus<br />

dioecesis Ariminensis, a Ioanne Baptista Renzi et Victoria Boni, op­<br />

timis christianis et amplae condicionis, ac insequenti die est baptizata.<br />

Primo domi educata est, deinde, postquam cum suis in vicinum pagum<br />

Mondainum se contulerat anno 1791, educanda credita est Clarissis<br />

monasterii Sancti Bernardini illius loci ; unde exiit anno 1<strong>80</strong>7, ut intra<br />

Augustinianas ingrederetur vici Pietrarubbia communi sermone vocati.<br />

Anno 1810 eo compulsa est, ut in familiam rediret ob Napoleónicas leges,<br />

quae Instituta religiosa abolebant; sed Serva Dei propositum in corde<br />

firmum servavit se totam Deo consecrandi, ubi rerum temporumque<br />

adiuncta id permisissent.<br />

Parum commoda valediitine exercita est, iuveni mortua sorore,<br />

in pietate erga familiares perculsa, Serva Dei ad clariorem et firmio-<br />

rem normam vitam direxit post occursum cum pio sacerdote Vitali


504 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Corbucci, qui eam ad Ephebeum Coriani misit, anno 1818 institutum<br />

puellis erudiendis tuncque aptis et praeparatis indigens magistris.<br />

Serva Dei in illud introivit die 29 mensis Maii anno 1824, annos nata<br />

fere duodequadraginta, spiritu matura, diligentia mota et ad utilitatem<br />

Instituti propensa. Suis namque moxi praestitit intellegentiae et bo­<br />

nitatis facultatibus, adeo ut ab anno 1825 crebros et prqtractos cum<br />

Beata Magdalena de Canossa foveret congressus, eo consilio, ut, si<br />

posset fieri, Ephebeum Coriani cum Filiis Caritatis coniungeretur,<br />

quas haec instituerat. Quae Beata Servam Dei magni existimabat eius­<br />

que perspexit etiam munus in Ecclesia, nempe novam constituendi<br />

religiosam familiam. Ubi enim ambae intellexerunt coniunctionem<br />

fieri non posse, Serva Dei prompte Ephebei rectionem suscepit legem-<br />

que composuit pro (( Pauperibus a Crucifixo », ex qua eius apparet ma­<br />

gna religio.<br />

Gravibus et non paucis superatis difficultatibus, etiam publicis,<br />

propter notos históricos eventus, tandem die 25 mensis Augusti anno<br />

1839 approbationem obtinuit episcopalem necnon constitutionem novi<br />

Instituti, quod est significanter et considerate vocatum (( Magistrae<br />

Piae a Virgine Perdolente ».<br />

Ultimis viginti annis vitae Serva Dei prospexit Instituto confir­<br />

mando et dilatando, pro multarum vocationum adiumento, quae effe­<br />

cerunt ut novae Domus, praesertim in Romaniola, aperirentur. Serva<br />

Dei curavit novas Instituto constitutiones dandas, quas Episcopus<br />

Ariminensis anno 1850 approbavit.<br />

Ante omnia religiosarum suarum formationi operam navavit, eas<br />

exemplo vitae omnino Deo et proximo deditae antegrediens et pru­<br />

denti verbi informans praeceptione, ab amabili familiari condicione<br />

non seiuncta, quae propria omnis Magistrarum Piarum communitatis<br />

esse debebat.<br />

Serva Dei, corporis constitutione graciliore, tota vita habuit cur<br />

pateretur, sed inde occasionem nacta est ut Iesu Crucifixo et Virgini<br />

Perdolenti fieret similior. Eius infirmitates in peiorem partem mutatae<br />

sunt primis anni 1859 mensibus ; unde vires contritae et finis vitae<br />

acceleratus. Frequenter Sacramentorum accepto solacio, die 14 men­<br />

sis Augusti, proximo ante diem festum Assumptionis Mariae, anno<br />

1859, sommo in Domino consopita est, ter significantibus dictis verbis :<br />

(( Ego video ... ».<br />

Eius corpus est sub pavimento sacelli Coriani sepultum et anno<br />

1896 effossum atque in interiore parte eiusdem sacelli collocatum.


Congregatio pro Causis Sanctorum Ö05<br />

Veneratio Servae Dei vivae tributa, non solum in familia religiosa<br />

ab ea condita, in famam sanctitatis mutata est, quae volvente tem­<br />

pore aucta est, vere singularibus virtutibus fota quas coluit quasque<br />

clare testes eius temporis animadverterunt. Non communi instructa<br />

indole, Serva Dei impulsus gratiae est praemature secuta statuitque in<br />

corde suo vivere in castitate perfecta, ut soli Deo et bono proximi se<br />

traderet.<br />

Post formationis tempus, illam adepta maturitatem, qua est ad­<br />

ducta ad vitam religiosam in Ephebeo Coriani, ut postea Congregatio­<br />

nem conderet Magistrarum Piarum a Virgine Perdolente, Serva Dei<br />

exemplar facta est plenae Deo consecrationis. Semper cum animi<br />

conscientia consentiens, habitu suo ceteris praedicabat : humilis, affa­<br />

bilis, urbana et prudens praeter modum iudicandi humanum, sibi<br />

aestimationem comparabat et observantiam omnium. Recta et sim­<br />

plex, mente clara et alta ornata erat simulque personarum et even­<br />

tuum perspicientia, quae ex eius constanti cum Deo coniunctione orie­<br />

batur.<br />

Ea fides, qua in familia imbuta erat quamque apud Clarissas et<br />

Augustinianas perfecerat, veluti nota praecipua eius personae facta<br />

est eamque interna illa instruxit probitate, quae deinde re in Insti­<br />

tutum condendum redundavit, « quod quidem actus fidei fuit ex mi-<br />

rificentissimis et rarissimis, qui in exsilii tenebris fieri possint », sicut<br />

ei humiliter profitendum fuit. Fides eius constans fuit et pietas im-<br />

pensa et perseverans deprecationis studium, atque ardens erga Eucha­<br />

ristiam, Passionem et Virginem Perdolentem religio, cui suum Insti­<br />

tutum consecravit. Et fides quidem industria erat, quae in sedulita­<br />

tem animarum vertebatur et praecipue iuventutis, propositis missio­<br />

nalibus coniuncta, quae postea Filiae eius ad effectum adduxerunt.<br />

Intima cum Deo coniunctione Serva Dei excitata est ad firmissi-<br />

mam explicandam spem, quae eam a rebus terrenis plane abalienabat<br />

et ad sola bona aeterna dirigebat. Precox se uni Deo consecrandi con­<br />

silium, etsi necessario aetate matura confectum, totam eius vitam<br />

informavit, idque eam nec piguit nec paenituit.<br />

Ad summam perfectionem Serva Dei pervenit in exercitatione<br />

caritatis tum in Deum tum in proximum. Conscientiae integritatis<br />

observantissima, cavit ne ipsa peccaret nec alii quodlibet praeberent<br />

indicium peccati, studens in omni virtute proficere. Hunc spiritualem<br />

ascensum intellexit Beata Magdalena de Canossa, observans vere Do­<br />

minum et Elisabetham « mutui amoris et perfectae donationis effu-


506 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

sione vincire )). Tam vehemens erat eius cum Christo coniunctio, ut<br />

post ferventes suas Communiones exclamaret : « Eum fero, qui me<br />

fert ».<br />

Ita Serva Dei amorem Dei erga proximum significabat, praeser­<br />

tim erga suas religiosas, quas ut filias amabat. Corrigebat, si neces­<br />

sarium erat, sed semper cum urbanitate maternaque cum cura. Fi­<br />

lias suas hac ratione incitavit ut verae essent apostolae, maxime in<br />

campo catechesis, qui ei multum cordi erat, atque scholae, utpote<br />

Magistrarum Piarum peculiaris vocationis. Parvulos et iuvenes indi­<br />

gentes potissimum dilexit et ex officio Instituti sui est prosecuta, sicut<br />

et hodie accidit.<br />

Firmiter ad usum virtutum theologalium religata, Serva Dei non<br />

minus exsecutione fulsit virtutum cardinalium et consiliorum evange­<br />

licorum. Mulier multi consilii multaeque intellegentiae, cum civilibus<br />

et religiosis auctoritatibus, etiam in casibus difficilibus, vera pruden­<br />

tia, humanam naturam excedente, egit, exactissimam servans iusti­<br />

tiam et secundum spiritum serenae humilitatis. Eius fortitudo exer­<br />

citata est, per non breve vitae spatium, peculiari modo in eventibus<br />

constitutionis, confirmationis et propagationis Instituti, sicut et in<br />

subeundis molestiis infirmae valetudinis et voluntariae paupertatis.<br />

Habitu angelica et in continentia constans, enituit etiam oboedien­<br />

tia et obsequio erga Ecclesiam et Hierarchiam, quandoquidem affir­<br />

mabat oboedientiam « vehiculum esse ad Paradisum ».<br />

Spiritalis hereditas Servae Dei est diligenter a religiosis eius In­<br />

stituti conservata, quod anno 1902 factum est Congregatio iuris pon­<br />

tificii, et suam est dilatationem post id etiam extra Italiam persecutum.<br />

Quamvis Servae Dei fama sanctitatis duraret et crescerei, ob ra­<br />

tiones praesertim historicas, Beatificationis et Canonizationis Causa,<br />

optata sane, inchoari non potuit. Solum annis 1965-1967, apud Cu­<br />

riam Ariminensem, instructus est Processus Ordinarius, documentis<br />

et testibus nisus ; qui Processus Sectioni Historicae Sacrae id tem­<br />

poris Rituum Congregationis commissus est. Ampliata in pluribus<br />

tabulariis et bibliothecis historica inquisitione, post non paucos an­<br />

nos laboris, est Positio Historica composita (a. 1985). Iam die 21 men­<br />

sis Decembris anno 1968 edito Decreto super scriptis et vulgatis inte­<br />

rim novis de tractandis Causis Sanctorum Normis, a Consultoribus<br />

historicis de Positione Historica disceptatum est in sessione die 18<br />

mensis Februarii anno 1986 habita, concordi cum Consultorum in<br />

historia peritorum consensione.


Congregatio pro Causis Sanctorum 507<br />

Item Consultores Theologi in Congressu Peculiari, moderatore<br />

Rev.mo D.no Antonio Petti, Fidei Promotore Generali, acto die 27<br />

mensis Octobris anno 1987, una voce fassi sunt Servam Dei Elisabe­<br />

ttiani Renzi heroum in modum omnes théologales et cardinales vir­<br />

tutes exercuisse. Die 12 mensis Ianuarii anno 1988 convenit Congre­<br />

gatio Ordinaria Cardinalium et Episcoporum, Ponente Exc.mo ac<br />

Rev.mo Domino Paulino Limongi, Archiepiscopo titulari Mcaeensi<br />

in Haemimonto, et omnes idem uno ore de virtutibus Servae Dei af­<br />

firmaverunt.<br />

Facta postmodum per subscriptum Cardinalem Praefectum de<br />

omnibus rebus supra expositis Summo Pontifici Ioanni Paulo II fideli<br />

et accurata relatione, Sanctitas Sua, vota Congregationis excipiens<br />

rataque habens, ut Decretum super heroicis Servae Dei virtutibus<br />

rite conscriberetur iussit.<br />

Quod cum factum esset, accitis hodierna die infrascripto Cardi­<br />

nali Praefecto atque Causae Ponente meque Antistite a Secretis Con­<br />

gregationis ceterisque de more convocandis, eisque astantibus, Beatis­<br />

simus Pater declaravit : Constare de virtutibus theologalibus Fide, Spe<br />

et Caritate tum in Deum tum in proximum, necnon de cardinalibus<br />

Prudentia, Iustitia, Temperantia et Fortitudine eisque adnexis, in<br />

gradu heroico, Servae Dei Elisabethae Renzi, Fundatricis Magistrarum<br />

Piarum a B. M. V. Perdolente, in casu et ad effectum de quo agitur.<br />

Hoc autem Decretum publici iuris fieri et in acta Congregationis<br />

pro Causis Sanctorum referri mandavit.<br />

Datum Romae, die 8 mensis Februarii, Anno Mariali 1988.<br />

L. m s.<br />

PETRUS Card. PALAZZINI, Praefectus<br />

© Traianus Crisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis


508 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

ACTA TRIBUNALIUM<br />

PAENITENTIARIA APOSTOLICA<br />

URBIS ET ORBIS<br />

DECRETUM<br />

quo recitationi hymni « Acathistos » indulgentiae adnectuntur.<br />

Inter alios ritus, qui ad pietatem erga Beatissimam Virginem Ma­<br />

riam hoc anno, Ei peculiari ratione dicato, fovendam, vel iam peracti<br />

sunt vel peragentur, insignem prorsus significationem induet vene­<br />

randi hymni byzantini « Acathistos » celebratio, quam Summus Pon­<br />

tifex Ioannes Paulus II die 25 proximi mensis martii, in sollemnitate<br />

Annuntiationis Domini, ipse perficiet.<br />

Etenim Consilium Primarium Anno Mariali celebrando, conside­<br />

rans ritum illum optime respondere optato fini ut, ipso Mariali Anno<br />

medium suum cursum attingente, Episcopi cum suis fidelibus in<br />

honore persolvendo supplicationibusque Mariae Virgini admovendis<br />

Summo Pontifici arte coniungantur, commendare statuit ut, vel eodem<br />

die vel alias ubi primum licuerit, ab ipsis ubique per orbem hymnus<br />

« Acathistos » pie concinatur.<br />

Hac autem communi Dei Genetricis veneratione, adhibita Liturgiae<br />

Orientalis mira precandi formula, Catholicae Ecclesiae unitas et fra­<br />

ternitas veluti ob oculos versabuntur.<br />

Sacra vero Paenitentiaria, commemorans hymnum « Acathistos »<br />

expresse suggerì in Concessione 48 « Enchiridii indulgentiarum », n. 4,<br />

libentissime decernit, solitis quidem condicionibus (sacramentalis con­<br />

fessionis, eucharisticae communionis et orationis ad mentem Summi<br />

Pontificis), ut omnes fideles, qui in dicta hymni celebratione cum suis<br />

Sacrorum Antistitibus pie sese sociaverint, Indulgentiam plenariam<br />

acquirere valeant.<br />

Patet autem vi Concessionis generalis N. 1 eiusdem « Enchiridii<br />

indulgentiarum » recitationem hymni « Acathistos » partiali Indul-


Tribunal Sacrae Romanae Rotae 509<br />

gentia semper ditari, si fideles per eam pie mentem Deo erigant in<br />

officiis suis gerendis et vitae aerumnis tolerandis.<br />

LJS.<br />

Contrariis quibuslibet minime obstantibus.<br />

Datum Romae, ex Sacra Paenitentiaria, die 13 februarii 1988.<br />

ALOISIUS Card. DADAGLIO, Paenitentiarius Maior<br />

In Paeniten. Apost, tab., n. 9/88/1.<br />

Aloisius De Magistris, Regens


510<br />

Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

DIARIUM ROMANAE CURIAE<br />

Il Santo Padre Giovanni Paolo II ha ricevuto in Udienza<br />

ufficiale per la presentazione delle Lettere Credenziali :<br />

Giovedì, 17 marzo 1988, S. E. il Signor EMANUELE SCAM-<br />

MACCA DEL MuRGo E DELL'AGITONE, Ambasciatore d'Italia presso<br />

la <strong>Santa</strong> <strong>Sede</strong>.<br />

Giovedì, 24 marzo 1988, S. E. il Signor TAREK ABDUL RAZ­<br />

ZAR RAZZOUQUI, Ambasciatore del Kuwait presso la <strong>Santa</strong> <strong>Sede</strong>.<br />

Venerdì, 25 marzo 1988, S. E. il Signor JEAN-CLAUDE LA-<br />

BOUBA, Ambasciatore del Gabon presso la <strong>Santa</strong> <strong>Sede</strong>.<br />

Ha, altresì, ricevuto in Udienza:<br />

Giovedì, 10 marzo 1988, S. E. il Signor DON ALFONSO CA­<br />

BRERA HIDALGO, Ministro degli Affari Esteri del Guatemala.<br />

Venerdì, 18 marzo 1988, S. E. il Signor CYPRIEN MBONIMPA,<br />

Ministro per gli Affari Esteri e per la Cooperazione del Burundi.<br />

Sabato, 2 Aprile 1988, S. E. il Signor GEORGE A. SHULTZ,<br />

Segretario di Stato degli Stati Uniti d'America.<br />

Lunedì, 4 aprile 1988, S. E. la Signora JEANNE SAUVÉ,<br />

Governatore Generale del Canada.<br />

Giovedì, 24 marzo 1988, nel Palazzo Apostolico Vaticano il Santo<br />

Padre ha presieduto una riunione degli E.mi Signori Cardinali Capi<br />

dei Dicasteri della Curia Romana.<br />

Lunedì, 28 marzo, nel Palazzo Apostolico Vaticano si è riunita<br />

alla presenza del Santo Padre la Congregazione per le Cause dei Santi.<br />

SEGRETERIA DI STATO<br />

NOMINE<br />

Con Biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre Giovanni Paolo II<br />

ha nominato :<br />

10 marzo 1988. S. E. mons. Girolamo Grillo, Vescovo di Civitavecchia-<br />

Tarquinia, Membro Vescovo diocesano della<br />

Congregazione per le Cause dei Santi.


Diarium Romanae Curiae 511<br />

10 marzo 1988. S. E. Mons. Ottorino Pietro Alberti, Arcivescovo di Ca<br />

gliari, Membro Vescovo diocesano della Congregazione<br />

per le cause dei Santi « in aliud quinquennium<br />

».<br />

16 » » Il sac. José Luis Gutiérrez, della Prelatura dell'Opus Dei,<br />

Relatore della Congregazione per le Cause dei<br />

Santi.<br />

18 » » P. Jean-Luc Vesco, O.P., e il sac. Lothar Huppert, Membri<br />

della Pontificia Commissione Biblica.<br />

28 » » 1$ Sac. Dr. Ingo Dollinger, P. Bernard Ardura, Don Agostino<br />

Favate, Don Ottorino Pasquato, P. Fabriciano<br />

Ferrerò Centeno, P. Domingo Fernandez,<br />

P. Dominik Manica, S.I., Consultori<br />

della Congregazione per le Cause dei Santi.<br />

30 » » L'E.mo sig. Card. Carlo Maria Martini, Membro della<br />

Congregazione per la Dottrina della Fede « in<br />

aliud quinquennium ».<br />

9 aprile » Il sac. Ivan Marin Lopez, Sottosegretario del Pontificio<br />

Consiglio «Cor Unum», Consultore della Pon­<br />

tificia Commissione ((Iustitia et Pax».<br />

ONORIFICENZE<br />

Prelati d'Onore di Sua Santità:<br />

3 maggio 19<strong>80</strong>. Mons. Emile Berrar (Paris).<br />

» » » Mons. Daniel Perrot (Paris).<br />

» » » Mons. Robert Piéplu (Paris).<br />

3 gennaio 1981. Mons. Rosendo Zavala Hernández (León, Messico).<br />

8 luglio » Mons. Martin Schneiderbauer (Passau).<br />

8 gennaio 1982. Mons. Gérard Foiret (Lille).<br />

13 marzo » Mons. Osvaldo Ribeiro <strong>La</strong>ge (Juiz de Fora).<br />

12 gennaio 1983. Mons. Thomas R. Duffy (Charleston).<br />

26 » » Mons. Gerald A. Gettelfinger (Indianapolis).<br />

8 settembre » Mons. John Fleming McManus (Charleston).<br />

» » » Mons. Charles H. Rowland (Charleston).<br />

22 » » Mons. Thomas H. Smith (Harrisburg).<br />

» » » Mons. Vincent J. Smith (Harrisburg).<br />

20 dicembre » Mons. Michael Moran (Van Nuys dei Ruteni).<br />

» » » Mons. Alexander Nanko (Van Nuys dei Ruteni).<br />

28 » 1984. Mons. Vaclav J. Bily (Victoria in Texas).<br />

» » » Mons. James C. Brunner (Victoria in Texas).<br />

» » » Mons. Anthony J. Matula (Victoria in Texas).<br />

» » » Mons. Robert E. Schmidt (Victoria in Texas).<br />

17 marzo 1986. Mons. Paolo D'Ambrosio (Trani-Barletta-Bisceglie).<br />

30 aprile » Mons. Eloi Tronquoy (Arras).<br />

9 giugno » Mons. Noël Ogné (Owando).<br />

21 ottobre 1987. Mons. Americo Ciani (Roma).<br />

22 dicembre » Mons. Milan Simcié (Rijeka-Senj).


512 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Cappellani di Sua Santità:<br />

5 aprile 1979. Il sac. Franz Xaver Schmid (Passau).<br />

25 agosto 1983. Il sac. Carlos Fernandes Dies (Sâo Sebastiào do Rio de<br />

Janeiro).<br />

» » » Il sac. Abílio Ferreira da Nova (Sao Sebastiào do Rio<br />

de Janeiro).<br />

17 marzo 19<strong>80</strong>. Il sac. Giuseppe Asciano (Trani-Barletta-Bisceglie).<br />

» » » Il sac. Mauro Cozzoli (Trani-Barletta-Bisceglie).<br />

» » » Il sac. Vincenzo Frezza (Trani-Barletta-Bisceglie).<br />

» » » Il sac. Giuseppe Gallo (Trani-Barletta-Bisceglie).<br />

NECROLOGIO<br />

4 marzo 1988. Mons. Costantino Trapani, Vescovo emerito di Mazara<br />

del Vallo (Italia).<br />

» » » Mons. James P. Davis, Arcivescovo emerito di <strong>Santa</strong> Fé<br />

(Stati (niti d'America).<br />

» » » Mons. André Bontemps, Arcivescovo emerito di Cham-<br />

béry, Saint-Jean-de-Maurienne, et Tarentaise<br />

(Francia).<br />

7 » » Mons. Joël Bellec, Vescovo emerito di Perpignan-Elne<br />

(Francia).<br />

9 n » Mons. José de Medeiros Delgado, Arcivescovo emerito di<br />

Fortaleza (Brasile).<br />

12 » » Mons. Cesare Pagani, Arcivescovo di Perugia-Città della<br />

Pieve (Italia).<br />

14 » » Mons. John Beathen, Vescovo titolare di Ploaghe.<br />

15 » » Mons. Marcel El. Van Rengen, Vescovo di Mweka (Zaire).<br />

» » » Mons. Timothy Cotter, Vescovo di Maiduguri (Nigeria).<br />

1(> » » Mons. Patrick Dunne, Vescovo titolare di Nara.<br />

» » » Mons. Guilford C. Young, arcivescovo di Hobart (Australia).<br />

17 » » Mons. Horacio Olave Velandia, Vescovo-Prelato di Tibú<br />

(Colombia).<br />

» » » Mons. Thomas Mongo, Vescovo emerito di Donala (Cameroun).<br />

21 » » Mons. Ernest Green, Vescovo emerito di Port Elizabeth<br />

(Sud Africa).<br />

25 » » Mons. Thomas W. Lyons, Vescovo tit. di Mortlach.<br />

20 » » Mons. Baltazar Alvarez Restrepo, Vescovo emerito di Pe­<br />

reira (Colombia).<br />

» » » Mons. Petrus Paulus Koop, Vescovo emerito di Lins<br />

(Brasile).<br />

1 aprile » Mons. Vincent M. Harris, Vescovo emerito di Austin<br />

(Stati (niti d'America).<br />

3 » » Mons. Imre Timko, Vescovo di Hajdudorog (Ungheria).<br />

5 » » Mons. Antony Joseph Emery, Vescovo di Portsmouth<br />

((J-ran Bretagna).


An. et vol. LXXX 7 Maii 1988 N. 5<br />

ACTA APOSTOLICAE SEDIS<br />

COMMENTARIUM OFFICIALE<br />

Directio: Palazzo Apostolico — Città del Vaticano — Administratio: Libreria Editrice Vaticana<br />

ACTA IOANNIS PAULI PP. II<br />

LITTERAE ENCYCLICAE<br />

Ad Episcopos, Sacerdotes, Familias Religiosas, Filios et Filias Ecclesiae<br />

et ad universos homines bonae voluntatis, vicesimo expleto anno ab<br />

editis Litteris Encyclicis a verbis « Populorum progressio » incipientibus.<br />

IOANNES PAULUS PP. II<br />

VENERABILES FRATRES, DILECTISSIMI FILII ET FILIAE,<br />

SALUTEM ET APOSTOLICAM BENEDICTIONEM<br />

I<br />

1. Sollicitudo rei socialis Ecclesiae veram hominis et com­<br />

munitatis respiciens progressionem, quae pariter ipsius homi­<br />

nis omnes servet facultates ac provehat, multimodis est pate­<br />

facta. Praecipuum quidem eiusdem doctrinae tradendae in­<br />

strumentum novissimis temporibus in Romanorum Pontifi­<br />

cum potissimum invenitur Magisterio, quod quidem a Leo­<br />

nis XIII Litteris Encyclicis sumens exordia, quarum verba ini­<br />

tialia sunt Rerum Novarum, quasi a capite, ad quod reliqua<br />

referuntur, 1 identidem hac de re pertractavit, dum varia docu-<br />

1 LEO PP. XIII, Litt. Enc. Rerum Novarum (15 Maii 1891): Leonis XIII P.M.<br />

Acta, XI, Romae 1892, pp. 97-144.<br />

34 - A. A. S.


514 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

menta socialia foras edenda interdum curabat ipsis anniver­<br />

sariis temporibus, quibus illa occurrebat memoria. 2<br />

Nec vero Summi Pontifices suis ipsorum dissertationibus<br />

doctrinae socialis Ecclesiae collustrare etiam novas rationes<br />

neglexerunt. Ipso igitur initio repetito a Leonis XIII luculentis<br />

monitis, subsequentibus additamentis locupletato Magisterii,<br />

pervenitur ad « corpus » quoddam doctrinae, quod gradatim<br />

contexitur, cum scilicet Ecclesia, Verbi a Christo Iesu 3 revelati<br />

spectans plenitudinem, Spirituque Sancto afflante (cfr. Io 14,<br />

16. 26; 16, 13-15), vitae hominum scrutatur eventus, dum per<br />

historiae cursum evolvuntur. Ratione humanisque cognitioni­<br />

bus adhibitis, ipsa profecto perducere homines nititur ad voca­<br />

tioni parendum, quae est prudentium societatis terrestris con­<br />

ditorum.<br />

2. Hoc in perspicuo de re sociali doctrinae corpore, Litterae<br />

Encyclicae Populorum Progressio 4 praecipuum obtinent locum,<br />

quas quidem Decessor Noster v.m. Paulus VI die xxvi mensis<br />

Martii, anno MCMLXVII edidit.<br />

Etiamnunc earundem Litterarum Encyclicarum vis et aucto­<br />

ritas plane agnoscuntur, dum recensentur multiplices comme-<br />

morationes, quae hoc anno sunt habitae multis modis multisque<br />

locis, in ecclesiasticis sedibus aeque ac civilibus. Hoc idem per­<br />

sequens propositum, Pontificia Commissio a Iustitia et Pace,<br />

proxime exacto anno, Ecclesiarum Orientalium Synodis misit<br />

litteras formales necnon Conferentiis Episcoporum; quibus lit­<br />

teris ex Episcopis enixe quaerebatur quae essent ipsorum<br />

2 Pius PP. XI, Litt. Enc. Quadragesimo Anno (15 Maii 1931): <strong>AAS</strong> 23 (1931),<br />

pp. 177-228; IOANNES PP. XXIII, Litt. Enc. Mater et Magistra (15 Maii 1961): <strong>AAS</strong> 53<br />

(1961), pp. 401-464; PAULUS PP. VI, Ep. Apost. Octogésima Adveniens (14 Maii 1971):<br />

<strong>AAS</strong> 63 (1971), pp. 401-441; IOANNES PAULUS PP. II, Litt. Enc. <strong>La</strong>borem Exercens<br />

(14 Septembris 1981): <strong>AAS</strong> 73 (1981), pp. 577-647. Pius XII emiserat quoque Nun­<br />

tium Radiophonicum (1 Iunii 1941) quinquagesimo exeunte anno a Litteris Ency­<br />

clicis «Rerum Novarum» a Leone XIII datis: <strong>AAS</strong> 33 (1941), pp. 195-205.<br />

3 Cfr. CONC. OEC. VAT. II, Const. dogm. Dei Verbum de Divina Revelatione, 4.<br />

4 PAULUS PP. VI, Litt. Enc. Populorum Progressio (26 Martii 1967): <strong>AAS</strong> 59<br />

(1967), pp. 257-299.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 515<br />

iudicia quaeque rationes iisdem viderentur potiores unde con­<br />

venientius celebrari posset anniversaria memoria illarum Litte­<br />

rarum Encyclicarum atque earum doctrina locupletaretur et pro<br />

tempore salutaria eruerentur praecepta. Ipsa re vera Commis­<br />

sio, quam supra memoravimus, sollemnem egit commemora-<br />

tionem, cui Nos interfuimus Ipsi atque postremam habuimus<br />

orationem. 5 Nunc autem, perspectis etiam litterarum formalium<br />

responsionibus, opportunum iudicavimus, sub exitum anni<br />

MCMLXXXVII, Litteras conscribere Encyclicas, quibus argumen­<br />

tis documenti, cui index Populorum Progressio, operam<br />

daremus.<br />

3. Hac quidem ratione praecipue bina proposita assequi cu­<br />

pimus haud parvi momenti, primum scilicet laudes Pauli VI<br />

eiusdem documenti, historia digni, praedicandi atque eius<br />

doctrinae auctoritatem testificandi; deinde autem, vestigia<br />

venerabilium in Petri Cathedra Decessorum Nostrorum secuti,<br />

in animum induximus doctrinae socialis continuationem iterum<br />

confirmare simulque eiusdem constantem renovationem. Con­<br />

tinuatio profecto perinde ac renovatio spectata sunt probatio<br />

perennis validitatis Ecclesiae doctrinae.<br />

Haec duplex nota peculiaris est Ecclesiae de re sociali doc­<br />

trinae. Quae quidem illinc constans est, cum semper eadem sit<br />

in summis principiis considerandis, in « cogitationis rationi­<br />

bus », in « iudicii normis », in « legibus principibus, quae actio­<br />

nem moderantur », 6 inque praesertim vitali cum Domini Evan­<br />

gelio nexu; hinc semper ipsa nova est, cum congruenter ac<br />

necessario ad versabiles temporum condiciones et perpetuas<br />

immutationes eventuum usque accommodetur oporteat, in qui­<br />

bus vita hominum et societatis versatur.<br />

5 Cfr. diurnarium L'Osservatore Romano, 25 Martii 1987.<br />

6 Cfr. CONGREGATIO PRO DOCTRINA FIDEI, Instructio de libertate christiana et<br />

liberatione Libertatis Conscientia (22 Martii 1986), 72: <strong>AAS</strong> 79 (1987), p. 586;<br />

PAULUS PP. VI, Ep. Apost. Octogésima Adveniens (14 Maii 1971), 4: <strong>AAS</strong> 63<br />

(1971), pp. 403 s.


516 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

4. Pro comperto quidem habentes Litterarum Encyclicarum,<br />

a verbis Populorum Progressio incipiendum, doctrinam ad<br />

homines societatemque, qui decennium a sexagesimo anno<br />

vixerunt, spectantem etiamnunc omnino vim servare coscien­<br />

tiae revocandae,, hoc decennio ab octogesimo anno exeunte,<br />

dum contendimus ad lineamenta adumbranda praecipua mun­<br />

di, qui nunc est — idem usque servantes propositum, quod est<br />

Populorum Progressio quodque adhuc longe abest ut explea­<br />

tur — consilium cepimus Ipsi ut illarum Litterarum vocem<br />

resonantem longius proferamus earundemque nectentes nun­<br />

tium cum applicationibus, quae hodiernis possunt fieri tempo­<br />

ribus, quae quidem non minus sunt gravia quam viginti abhinc<br />

annos illa fuerunt.<br />

Tempus, ut probe scimus, semper fere eundem tenet veluti<br />

rhythmum. In praesenti tamen sentimus magis magisque ipsum<br />

citius dilabi potissimum propter multiplicationem et implica­<br />

tionem eventuum, quos nos ipsi experimur. Idcirco mundi<br />

species, viginti superioribus proximis annis spectatis, quamvis<br />

quaedam principalia servaverit, pervarie tamen immutata est<br />

et nova inde exhibentur.<br />

Hoc temporis spatium, instante tertio Millennio christia­<br />

no, perfusa quadam expectatione distinctum, quasi de novo<br />

agatur « adventu », 7 qui universos quodammodo attingit homi­<br />

nes, dat ansam pernoscendi doctrinam Encyclicarum Litte­<br />

rarum, ut eius etiam perspiciamus prospectum.<br />

Haec quidem consideratio eo potissimum spectat, ut, per­<br />

vestigationis theologicae auxilio de rebus, quae nunc sunt,<br />

uberior habeatur magisque distincta notio progressionis,<br />

secundum Litterarum Encyclicarum proposita, utque quaedam<br />

rationes afferantur ea ad effectum adducendi.<br />

7 Cfr. Litt. Enc. Redemptoris Mater (25 Martii 1987), 3: <strong>AAS</strong> 79 (1987), pp. 363 s.;<br />

Homilia infra Missarum Sollemnia habita die 1 Ianuarii 1987: diurnarium L'Os­<br />

servatore Romano, 2 Ianuarii 1987.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 517<br />

II<br />

5. Simul atque est promulgatum, Pauli VI documentum in<br />

suam novitatem de vocavit omnium mentes. Gemina peculia­<br />

ritas re et liquido sane est comprobata, continuationis scilicet<br />

et renovationis, intra Ecclesiae socialem doctrinam. Quapropter<br />

harum cogitationum propositum illuc spectabit, ut Litterarum<br />

Encyclicarum per iteratam accuratamque lectionem multiplicia<br />

eiusdem doctrinae detegamus lineamenta.<br />

Sed antea aliquid temporis insumere placet ut de anno<br />

cogitemus ipso, MCMLXVII scilicet, quo eaedem foras sunt datae.<br />

Ratio revera, propter quam Summus Pontifex Paulus VI suas<br />

de re sociali Litteras Encyclicas edendas illo ipso anno decre­<br />

vit, nobis suadet ut documentum cum Concilio Vaticano II<br />

coniunctum videamus, quod quidem Concilium die VIII mensis<br />

Decembris, anno MCMLXV ad exitum est adductum.<br />

6. Haec res aliquid potius quam temporis propinquitas est<br />

consideranda. Nam Litterae Encyclicae Populorum Progres­<br />

sio quodammodo videntur documentum esse, quod reapse doc­<br />

trinam Concilii ad effectum perducit. Hoc quidem non tam<br />

ob constantem ad Concilii scripta relationem, 8 quam quod<br />

eaedem ex ipsa Ecclesiae sollicitudine oriuntur, qua profecto<br />

totum Concilii opus perfunditur — nominatim pastoralis Con­<br />

stitutio Gaudium et Spes — cum componuntur ac nonnulla<br />

amplificatur argumenta ad doctrinam socialem pertinentia.<br />

Itaque congruenter asseverare licet Litteras Encyclicas a<br />

verbis Populorum Progressio incipientes quodammodo ro-<br />

gatui respondere, quo init Constitutio Gaudium et Spes;<br />

« Gaudium et Spes, luctus et angor hominum huius tempo­<br />

ris, pauperum praesertim et quorumvis afflictorum, gaudium<br />

8 Litterae Encyclicae Populorum Progressio memorant undevicies documenta Con­<br />

cilii Vaticani II, quorum sane sedecim spectant ad Const. past. Gaudium et Spes<br />

de Ecclesia in mundo huius temporis.


518 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

sunt et spes, luctus et angor etiam Christi discipulorum, ni­<br />

hilque vere humanum invenitur, quod in corde eorum non<br />

resonet ». 9 Haec verba primam ostendunt rationem, quae<br />

Concilii magno subiecta est documento, quod ex agnitione<br />

egestatis atque eœtenuatae progressionis sumit exordium, in<br />

quibus innumerabiles homines vitam degunt.<br />

E gestas re vera et minor progressio in Concilii scriptis<br />

aliter vocantur, scilicet « luctus et angor tot hominum no­<br />

strae aetatis, pauperum praesertim » ; atque huic sane am­<br />

plo tot laborum et aerumnarum prospectui Concilium gaudii<br />

et spei ostendit prospectum. Idem profecto propositum Pauli VI<br />

Litterae Encyclicae assequi intendunt, integram servantes fidem<br />

erga conciliarem afflatum.<br />

7. Sed quod etiam ad argumentorum ordinem attinet, Litte­<br />

rae Encyclicae doctrinae socialis Ecclesiae praeclaram tradi­<br />

tionem prorsus servantes, expressius novam enarrationem et<br />

comprehensionem locupletem rerum, quas Concilium conseruit,<br />

praesertim in Constitutione Gaudium et Spes, resumunt.<br />

Sensus et argumenta, quae Litterae Encyclicae recolunt,<br />

sunt rursus confirmanda: conscientia scilicet officii Ecclesiae<br />

proprii, « rerum humanarum peritissimae », « signa temporum<br />

scrutandi eaque sub Evangelii luce interpretandi » ; 10 conscien­<br />

tia pariter acris muneris « serviendi », quod omnino ab officio<br />

seiungitur, quod pertinet ad civitatem, etiam cum re virorum<br />

mulierumque prospicit condicionibus; 11 animadversio, ex qua<br />

permagnae dissimilitudines perquirendae sunt, ipsarum perso­<br />

narum statum afficiunt quasque Constitutio pariter ipsa osten­<br />

dit; 12 doctrinae conciliaris confirmatio, fidelis vetustissimae<br />

veluti vox resonans traditionis, quae « bonorum universalem<br />

9 Gaudium et Spes, 1.<br />

10 Ibid., 4; cfr. Litt. Enc. Populorum Progressio, 13: l.c, pp. 263-264.<br />

11 Cfr. Gaudium et Spes, 3; Litt. Enc. Populorum Progressio, 13: l.c, p. 264.<br />

12 Cfr. Gaudium et Spes, 63; Litt. Enc. Populorum Progressio, 9: l.c, pp. 261 s.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 519<br />

destinationem » commemorat ; 13 aestimatio ingenii culturae et<br />

cultus civilis technici, quae ad hominem liberandum conferunt, 14<br />

agnitis tamen eorum finibus ; 15 de progressionis tandem argu­<br />

mento ipso, Litteris Encyclicis peculiari, «gravissimum officium»<br />

corroboratur, quod ad excultiores civitates pertinet, scilicet<br />

« progredientes populos adiuvandi ». 16 Progressionis ipsa ratio<br />

Litteris Encyclicis allata directo eruitur ex digestione quidem a<br />

Constitutione nempe pastorali de hac re proposita. 17<br />

Ex hac aliisque ad Constitutionem pastoralem relationibus,<br />

colligi profecto potest easdem Litteras doctrinam Concilii<br />

ad rem socialem pertinentem ad effectum deducere, nomina­<br />

tim ad populorum progressionem eorundemque progressum<br />

deficientem.<br />

8. Rerum nunc brevis haec hic enucleata enodatio adiuvat<br />

nos quidem ut novitatem melius Encyclicarum Litterarum<br />

aestimemus, quam tribus licet sub titulis perstringi capitibusve.<br />

Primum sane habendum est ipsum factum documenti a<br />

maxima Ecclesiae catholicae auctoritate foras emissum ipsique<br />

simul inscriptum Ecclesiae necnon « omnibus hominibus bonae<br />

voluntatis » 18 ea nominatim super re quae primo videtur in­<br />

tuitu oeconomica dumtaxat ac socialis, populorum id est de<br />

progressione sive profectu. Dubii porro nihil quin « profectus »<br />

vocabulum deducatur ex verborum thesauro disciplinarum<br />

socialium ac nummariarum. Hac proin ratione reponuntur<br />

Encyclicae Litterae Populorum Progressio in litterarum Rerum<br />

Novarum tramite, videlicet « opificum condiciones » pertrac-<br />

tantium. 19 Ab exteriore modo respecta parte, illa bina argu-<br />

13 Cfr. Gaudium et Spes, 69; Litt. Enc. Populorum Progressio, 22; l.c., p. 269.<br />

14 Cfr. Gaudium et Spes, 57; Litt. Enc. Populorum Progressio, 41: l.c, p. 277.<br />

15 Cfr. Gaudium et Spes, 19; Litt. Enc. Populorum Progressio, 41: l.c, pp. 277 s.<br />

16 Cfr. Gaudium et Spes, 86; Litt. Enc. Populorum Progressio, 48: l.c, p. 281.<br />

17 Cfr. Gaudium et Spes, 69; Litt. Enc. Populorum Progressio, 14-21: l.c, pp. 264-268.<br />

18 Cfr. inscriptio Litt. Enc. Populorum Progressio: l.c, p. 257.<br />

19 Litterae Encyclicae Berum Novarum Leonis XIII praecipue tractant «de con­<br />

dicione opificum»: Leonis XIII P.M. Acta, XI, Romae 1892, p. 97.


520 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

menta aliena ab Ecclesia religioso instituto iudicata forsitan<br />

videantur, quin immo « progressio » magis quam « opificum<br />

condiciones ».<br />

Secundum Encyclicas Leonis XIII Litteras, id haud parvum<br />

assignari Pauli VI scriptioni meritum oportet, quod ethicam<br />

nempe tum culturalem denotavit huius quaestionis indolem de<br />

progressione ideoque ius etiam certum atque interventus neces­<br />

sitatem Ecclesiae eandem in negotiorum provinciam.<br />

Hoc quidem pacto socialis christianorum doctrina rursus<br />

sibi genus vindicavit proprium verbi Dei adhibendi ad homi­<br />

num vitam societatisque necnon ad causas terrestres, quae cum<br />

iis iunguntur, dum « principia ... a recta ratione postulata ...<br />

orientationesque quasdam » profert. 20 Agedum : Pauli VI in­<br />

sunt scripto tria haec elementa singula una cum eorum ordi­<br />

natione ad vitae cursum cotidianae, mores scilicet humanos.<br />

Quotiens propterea « populorum progressioni » operam dat,<br />

Ecclesiam neutiquam accusari par est excedere de sua aucto­<br />

ritatis regione nedum de finibus a Domino ipso percepti mandati.<br />

9. Secundum exsistit caput novitas ipsa, quam prae se « Po­<br />

pulorum Progressio » fert quaeque ipsius prospectus extollitur<br />

amplitudine ad illud videlicet omne rite patentis, quod sub<br />

nomine plerumque agnoscitur « quaestionis socialis ».<br />

Profecto iam antea dilatatum hunc rerum conspectum<br />

susceperant Encyclicae Litterae « Mater et Magistra » Ioan­<br />

nis XXIII, 21 quibus Concilium in sua pastorali Constitutione<br />

Gaudium et Spes 22 quadam respondit quasi reciprocae imagine<br />

vocis. Nihilo tamen minus sociale eo usque Ecclesiae non pro­<br />

cesserai! magisterium omni ut cum claritate affirmaret socia­<br />

lem quaestionem nunc ad universam coniunctionem inter<br />

20 Cfr. CONGREGATIO PRO DOCTRINA FIDEI, Instructio de libertate christiana et libe­<br />

ratione Libertatis Conscientia (22 Martii 1986), 72: <strong>AAS</strong> 79 (1987), p. 586; PAULUS PP. VI,<br />

Ep. Apost. Octogésima Adveniens (14 Maii 1971), 4: <strong>AAS</strong> 63 (1971), pp. 403 s.<br />

21 Cfr. Litt. Enc. Mater et Magistra (15 Maii 1961): <strong>AAS</strong> 53 (1961), p. 440.<br />

22 Gaudium et Spes, 63.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 521<br />

homines hominum magnopere pertinere, 23 neque sententia ipsa­<br />

que inquisitione, quam excitat, « orientationem » effecit, quem<br />

ad modum moli tur Paulus PP. VI in suis Litteris Encyclicis.<br />

Tale tamen adeo explicatum iudicium uberem doctrinarum<br />

suppeditat copiam, quam expedit hic commonstrare.<br />

Quae oriri forsan potuerit, in primis necesse est auferre<br />

ambiguitatem. Quod « quaestio socialis » extensionem sibi acce­<br />

pisse dicitur illam « universalem », non inde sequitur ut demi­<br />

nutum ipsius sit pondus neque ut momentum suum singulis<br />

pro nationibus locisque amiserit. Oíñcinas ex contrario signi­<br />

ficat atque fabricas vel opificum motum ipsorum eorumque<br />

collegia certa aliqua in civitate aut regione non esse dispersas<br />

tamquam insulas habendas sine ullis alibi coniunctionibus,<br />

verum magis pendere magisque illas ex impulsione rationum<br />

iam exstantium extra cuiusque provinciae nationis ve fines.<br />

Nunc vero, proh dolor!, status oeconomici respectu ad pro­<br />

gressionem nitentes modo Civitates sunt sane multo plures<br />

ipsis progressis : hominum proin multitudines, quae bonis<br />

carent commodisque progressione illa allatis ipsa, pariter sunt<br />

longe frequentiores iis nempe quibus eadem praesto sunt<br />

beneficia.<br />

Coram pergravi ideo consistimus quaestione iniquae parti­<br />

tionis modorum subsistendi et instrumentorum, quae universis<br />

olim destinata sunt hominibus, sicut etiam inaequalis benefi­<br />

ciorum divisionis inde profluentium. Neque hoc accidit ulla<br />

afflictarum culpa multitudinum, nedum profecto ob quandam<br />

quasi fatalem necessitatem ex naturae ipsius condicionibus<br />

proficiscentem neque ex tota adiunctorum summa, in quibus<br />

iidem versantur homines.<br />

Encyclicae Pauli VI Litterae confitentes « socialem quae­<br />

stionem nunc ad universam coniunctionem inter homines ho-<br />

23 Cfr. Litt. Enc. Populorum Progressio, 3: l.c, p. 258; cfr. quoque ibid., 9:<br />

l.c, p. 261.


522 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

minum magnopere pertinere » ante omnia factum morale,<br />

suum quod fundamentum habet in aliqua rerum explicatione<br />

veris mundi condicionibus respondente, indicare volunt. Ex<br />

ipsis litterarum verbis, « illud hodie maxime interest omnes<br />

pro certo habere ac veluti sentire », 24 quoniam recta id via<br />

conscientiam attingit, fons videlicet, quae moralium consilio­<br />

rum est.<br />

Hac in rerum definitione novitas Litterarum Encyclicarum<br />

« Populorum Progressio » non in eo quidem consistit quod<br />

modo quodam historico asseveratur indoles universalis quae­<br />

stionis ipsius socialis, sed potius quod moralis eiusdem aesti­<br />

matio additur condicionis. Quapropter rei publicae custodes,<br />

immo omnis civis nationum divitum ipse solus consideratus,<br />

praesertim si christiani sunt, officio morali tenentur, propria­<br />

rum quisque secundum obligationum magnitudinem ut, cum<br />

consilia privata capiuntur et publica regiminis, ista natura<br />

universalis, ista mutua necessitudo eorum inter mores hinc<br />

atque illinc tot millenorum hominum egestatem diligenter re­<br />

spiciatur. Accuratius deinde Pauli VI Litterae officium idem<br />

morale finiunt tamquam « officium coniunctionis w, 25 quae por­<br />

ro locutio, commutatis in orbe terrarum tot condicionibus,<br />

idem prorsus pondus obtinet vimque ac scripta quo est die.<br />

Ex altera vero parte, servatis plane huius prospectus mo­<br />

ralis limitibus, Encyclicarum Litterarum novitas in eo item<br />

reperitur quod ipsa iam funditus conceptio progressuum na­<br />

turae, si ponderantur illi secundum amplitudinem alicuius<br />

universalis mutuaeque coniunctionis inter homines, insigniter<br />

immutatur. Sola enim ex opum congerie progressio constare<br />

non potest neque promptiore ex bonorum ministeriorumque<br />

usurpatione, si haec possidentur omnia pretio ipso tardatae<br />

24 Cfr. ibid., 3: l.c, p. 258.<br />

25 Ibid., 48: l.c, p. 281.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 523<br />

multitudinum progressionis ac neglectis socialibus, culturali­<br />

bus, spiritalibus personae partibus humanae. 26<br />

10. Tertio dein titulo plurimum afferunt novitatis Litterae<br />

Encyclicae Populorum Progressio toti summae socialium Ec­<br />

clesiae doctrinarum necnon ipsi progressionis notioni. Novi­<br />

tatis enim indicium dispici valet aliqua in dictione intra postre­<br />

mam documenti paragraphum, quam iudicari merito licet velut<br />

eius magisterii formulam, non tantum proprietatem quandam<br />

illius historicam : « nemo dubitat progressionem idem valere<br />

ac pacem ». 27<br />

Etenim si vere constat « socialem quaestionem nunc ad uni­<br />

versam coniunctionem inter homines hominum magnopere per­<br />

tinere », idcirco hoc evenit quod postulatis iustitiae satisfieri<br />

dumtaxat potest simili pacto universali. Quae si forte praeter­<br />

mittuntur, incitamentum in animis valet aliquando exoriri<br />

ipsarum iniustitiae veluti victimarum violenter ut respondeant,<br />

perinde ac plurium accidit bellorum initiis. Hominum enim<br />

turmae a bonorum partitione submotae, quae omnibus sunt<br />

primitus destinata, se ipsi percontari possunt : « Quin vi iis<br />

resistamus cunctis vi qui nos priores omnes conflictant? Ac si<br />

rerum inspicitur status pro totius discidio orbis duas ferme in<br />

nationum consociationes, quod anno iam millesimo nongente­<br />

simo sexagesimo septimo vigebat, pro consectariis inde ac sub-<br />

iectionibus tum oeconomicis tum politicis proficiscentibus, auge-<br />

scit sane maiorem in modum periculum ».<br />

Huic autem explanationi animum permoventis sententiae,<br />

quae Encyclicarum Pauli VI formulae inest, additur et alia,<br />

quam documentum idem leviter significare haud omittit : 28<br />

Quomodo id denique defendi potest, quod nempe cumuli pecu-<br />

26 Cfr. ibid., 14: l.c, p. 264: «Progressio, de qua loquimur, non unice ad rei<br />

oeconomicae incrementum contendit. Nam, ut vera dici possit, eadem integra sit<br />

oportet: scilicet cuiuslibet hominis ac totius hominis profectui consulere debet».<br />

27 Ibid., 87: l.c, p. 299.<br />

28 Cfr. ibid., 53: l.c, p. 283.


524 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

niarum ingentes, quae valent quidem reservari debentque ad<br />

populorum progressionem duplicandam, contra derivantur<br />

in homines singulos vel eorum numeros locupletandos aut in<br />

apparatum militarem augendum profunduntur tam apud iam<br />

progressas Civitates quam inter nationes ad progressionem<br />

nitentes, unde verus potiorum rerum evertitur principatus?<br />

Quod quidem gravius est, ratione habita ipsarum difficultatum<br />

maiorum saepius videlicet impedientium quominus destinatae<br />

iam pecuniae recta quadam via subsidia nationibus afferant<br />

indigentibus. Si porro « progressio novum pacis est nomen »,<br />

bellum aliunde apparatusque militares maximus sunt inimi­<br />

cus plenae populorum progressionis.<br />

Sic profecto sub locutionis Pontificis Pauli VI lumine inci­<br />

tamur nos ut progressionis ipsius reficiamus conceptum, qui in<br />

illo certissime non invenitur, a quo dumtaxat satis fit corporeis<br />

necessitatibus per bonorum incrementum neque in miserias<br />

intenditur animus maioris hominum partis, et a quo etiam<br />

nimium quoddam sui ipsius studium apud singulos homines<br />

ac nationes unica evadit et sola eis ratio agendi. Acriter ideo<br />

memorat Epistula Iacobi: « Unde bella et unde lites in vobis?<br />

... ex concupiscentiis vestris, quae militant in membris vestris.<br />

Concupiscitis et non habetis » (Iac 4, 1 s.).<br />

In alio contra aliquo orbe, ubi sollicitudo de bono univer­<br />

sorum hominum communi, id est prospiciens cura « animo­<br />

rum morumque progressioni » pro cupiditate cuiusque lucro-<br />

rum dominaretur, contingere quidem pacem liceret veluti<br />

fructum quendam ac « perfectiorem iustitiae formam inter<br />

homines ». 29<br />

Haec quoque Encyclicarum Litterarum novitas vim perpe­<br />

tuam prae se fert ad resque accommodatam pro huius scilicet<br />

temporis mente, quae adeo subtiliter intimum percipit inter<br />

iustitiae observantiam et confirmationem pacis vinculum con­<br />

tractum.<br />

» Cfr. ibid., 76: l.c, p. 295.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 525<br />

III<br />

11. Primarium magisterium Litterarum Populorum Pro­<br />

gressio suo iam tempore validam sibi undique peperit respon­<br />

sionem suum ob novitatis genus. Nihil tamen dubitandum quin<br />

socialia ipsa adiuncta, in quibus hisce versamur diebus, pro­<br />

prie eadem dici nequeant ac viginti abhinc annos. Quam ob<br />

rem unumquodque caput leviter perstringentes volumus non­<br />

nullis insistere nostrorum temporum proprietatibus, quo doc­<br />

trinam Encyclicarum Pauli VI altius perquiramus, ratione<br />

item « populorum progressionis » habita.<br />

12. Et primum quidem denotari oportet ipsas progressionis<br />

spes tum temporis adeo vigentes, hodie contra valde profecto<br />

sua ab impletione longinquas et exsecutione videri.<br />

Hac de re Encyclicae Litterae nihil prorsus deceptionis<br />

praetendebant. Earum enim ponderosus quidem, nonnumquam-<br />

que etiam sermo terrificus, condicionis tantummodo extollebat<br />

gravitatem atque singulorum conscientias obstringens hominum<br />

obiciebat simul officium proprias absolvendi partes eadem ut<br />

sanar e tur condicio. Iis porro annis quidam percrebuerat quasi<br />

Optimismus opinantium fieri scilicet posse ut non nimiis viri­<br />

bus in id impensis tarditas populorum pauperum oeconomica<br />

expleretur, ut fundamentales illis suppeditarentur structurae<br />

atque adiumenta in toto opere transeundi aliquando fabriles<br />

ad industrias.<br />

Quibus in historiae humanae condicionibus, praeter operam<br />

nationis cuiusque diligentiamque, ipsa Nationum Unitarum<br />

Consociatio duo progressuum decennia continuata praestitit.<br />

Capta quaedam sunt consilia, inter binas Civitates et plures<br />

simul, ut multis sic subveniretur nationibus, quarum aliae iam<br />

diutius sui erant iuris, aliae — maximam scilicet partem —<br />

30 Decennia attinent ad annos 1960-1970 et 1970-19<strong>80</strong>; nunc volvitur in tertium<br />

decennium (19<strong>80</strong>-1990).


526 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

paulo ante ex conatu enatae coloniarum priorum demolienda-<br />

rum. Sua autem ex parte necesse sibi esse sensit Ecclesia in<br />

quaestiones hac nova rerum condicione importatas plenius in­<br />

cumbere, cum afflatu religioso suo humanoque eadem illa fo­<br />

vere cogitaret conamina quibus nempe « animam » iniceret ad<br />

agendumque impulsionem validam.<br />

13. Varia tamen haec religiosi et humani, oeconomici et<br />

technici generis opera dici haudquaquam possunt inania aut<br />

vacua fuisse, quoniam quaedam saltem impetrare potuerunt<br />

effecta. At in universum quidem, omnibus id est quae adsunt<br />

perspectis elementis, infitias ire non par est orbis statum, si<br />

sub titulo respiciatur « populorum progressionis », praesentem<br />

ostentare speciem potius improbandam.<br />

Quocirca animos continuo revocare volumus ad universalia<br />

indicia nonnulla, ut postmodum alia singularia prorsus ac<br />

propria illustremus. Posthabitis in praesens numeris ipsis et<br />

rationarii computationibus, intueri potius sufficit interminatam<br />

virorum mulierumque turmam, infantium et adultorum et<br />

senum — paucis verbis verarum atque non iterandarum perso­<br />

narum humanarum — qui intolerando premuntur miseriae pon­<br />

dere. Complura praeterea centena milia hominum sunt qui<br />

idcirco de omni deiciuntur spe quod multis in orbis partibus eo­<br />

rum condicio vehementer est in peius conversa. Hos ergo ante<br />

tristes casus egestatis necessitatisque, in qua tot fratres soro-<br />

resque nostri iacent, ipse nos sollicitat Iesus Dominus (cfr.<br />

Mt 25, 31-46).<br />

14. Et id comprobatur primum uti elementum improbandum,<br />

quod hiatus regiones inter, qui dicitur, orbis septentrionalis pro­<br />

gressi atque australis orbis adhuc progredientis non persistit<br />

modo, verum augescit. Haec geographica dictio res indicat tan­<br />

tum, quoniam ignorare nemo potest fines divitiarum ac inopia-<br />

rum campum transire ipsarum societatum progressarum tum


Acta Ioannis Pauli Pp. II 527<br />

etiam progredientem. Ita profecto, quem ad modum sociales<br />

iniquitates usque ad egestatis condicionem pertingentes exsi­<br />

stunt inter ditiores Civitates, sic pari omnino modo apud na­<br />

tiones minus progressas non raro signa deprehenduntur nimii<br />

suorum commodorum amoris necnon opum maiorum ostenta-<br />

tiones, quae tam animos con turbant quam vere offendunt.<br />

Affluentiae bonorum ministeriorumque praesto exstantium<br />

quibusdam in orbis provinciis, quae potissimum in septentrio­<br />

nali orbe progresso conspiciuntur, respondet in regione australi<br />

intolerabilis progressuum tarditas. At in ipsa hac geographica<br />

et politica provincia hominum omnino maxima generis degit<br />

pars.<br />

Si dein regionum diversarum multiplices ponderantur ra­<br />

tiones : effectio alimentorum ac partitio, sanitas publica et habi­<br />

tationes, copiae aquarum potulentarum, operis condiciones<br />

praesertim feminarum, quae difficulter quidem a servitutis<br />

ipsius distinguuntur formis, vitae diuturnitas aliaque simul<br />

oeconomica et socialia documenta —, patescit rerum facies uni­<br />

versalis, quae exspectationem fallit omnino, sive in se ipsa re­<br />

spicitur sive cum nationum magis progressarum numeris et<br />

aestimationibus confertur. Verbum illud « hiatus » sua sponte<br />

animo orique occurrit.<br />

Fortassis non aptissimum istud vocabulum est ut accurate<br />

vera ipsa designetur condicio rerum, quandoquidem imaginem<br />

prae se potest ferre ordinis cuiusdam perstantis sive stativi.<br />

Verum non ita sese habet. In itinere enim nationum progres­<br />

sarum atque in via progredientium ad prosperitatem varia<br />

hisce visa est annis velocitas accelerationis, quae nempe efficit<br />

ut augeantur et duplicentur ipsae inter eas distantiae. Civita­<br />

tes ad progressionem nitentes, nominatim pauperiores, statu de­<br />

tinentur insanabilis retardationis.<br />

Ad haec dein adiungenda insuper sunt discrimina forma­<br />

rum humani cultus atque aestimationes bonorum diversos inter<br />

hominum coetus globosque in societate, quae haud congruunt


528 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

semper cum oeconomicae progressionis amplitudine; nihilo<br />

minus aliquid reapse ad pariendas conducunt distantias istas.<br />

Sunt porro hae partes rerumque aspectus totum iam orbem<br />

complectentes, unde multo redditur tota socialis quaestio im­<br />

plicatior, quoniam sic indolem sibi induit causae alicuius<br />

universalis.<br />

Diversae si orbis regiones observantur ita crescente talis<br />

hiatus distantia seiunctae, si earum proin unamquamque intel­<br />

legitur proprium sequi debere cursum effectibus cum propriis,<br />

ideo etiam comprehenditur cur recentiore in hominum sermone<br />

mentio identidem fiat variis de orbibus unicum nostrum intra<br />

mundum: de Primo Mundo videlicet, Secundo, Tertio, quin<br />

immo de Quarto interdum Mundo. 31 Huius modi quidem dic­<br />

tiones, licet earum manifesto non sit plena quadam ratione<br />

omnes recensere orbis nationes, plurimum tamen significant:<br />

testimonia enim sunt late diffusi sensus mentisque habitus, quo<br />

unitas orbis, aliis id est verbis, generis hominum unitas serio<br />

periculo exponi iudicatur. Is autem loquendi modus, extra vim<br />

illius plus minusve congruentem cum rebus ipsis, celat sine<br />

dubitatione in se sententiam quandam moralem, de qua Eccle­<br />

sia, quae est « sacramentum seu signum et instrumentum ...<br />

totius ... generis humani unitatis » sese indifferentem praebere<br />

non potest. 32<br />

15. Supra expositus condicionum status mancus certissime<br />

erit et mutuus, nisi ad ea « indicia oeconomica ac socialia »<br />

tardatae progressionis aliae accesserint rationes pariter nega­<br />

tivae, immo vero animum quae magis conturbant, iam ex ipsa<br />

humani cultus provincia. Hae quidem sunt: litterarum igno­<br />

rantia, difficultas aut nulla omnino facultas superiores educa-<br />

31 Locutio « Quarti Mundi » non identidem tantum adhibetur ad Nationes sic<br />

dictas minus progressas, verum etiam ac potissimum ad magnae vel extremae ege­<br />

statis regiones Nationum quae medium aliumve habent reditum.<br />

32 CONC. OEC. VAT. II, Const. dogm. Lumen Gentium de Ecclesia, 1.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 529<br />

tionis ordines adeundi, exigua potestas proprias conferendi par­<br />

tes ad nationem suam exstruendam, abusus varii modi et op­<br />

pressionis oeconomicae, socialis, politicae atque etiam reli­<br />

giosae personarum humanarum iuriumque ipsarum, discri­<br />

mina omne genus facta, potissimum vero illud maxime odio­<br />

sum, quod secundum cutis ipsius fit colorem. Quodsi earundem<br />

aliqua plagarum in regionibus deprehenditur septentrionis ma­<br />

gis progressi, nihil dubitatur quin multo sint crebriores, diutur-<br />

niores ac difficiliores ad eradicandum apud minus progressas<br />

aut instructas minus Civitates.<br />

Asseverari necesse est in huius temporis mundo saepius<br />

restingui inter alia iura etiam ius ad propria incepta oecono­<br />

mica. Atqui agitur de magni momenti iure, non ad singulos<br />

modo quod spectat verum ad bonum commune quoque. Ex<br />

rerum enim commonstratur experientia talis negationem iuris<br />

vel eius circumscriptionem ob assertam quandam « aequalita­<br />

tem » in omnium societate imminuere vel funditus etiam in re<br />

delere ipsum studium singillatim res proprias peragendi,<br />

subiectivam videlicet effectricem civis industriam. Hinc eo pacto<br />

exoritur non vera solum aequalitas sed potius « aequatio in imo<br />

ordine ». In efficientis singulorum operae locum passiva rerum<br />

succurrit acceptio necnon obnoxietas et subiectio ipsi appa­<br />

ratui grapheocratico, qui, veluti unicum officium quod « dispo­<br />

nit » et « decidit », quamvis non ipsum « possideat », de tota<br />

summa bonorum efficiendique instrumentorum, reicit in con­<br />

dicionem omnes obnoxietatis ferme absolutae, quae haud dis­<br />

similis traditae est subiectioni opificum ac proletariatus ex<br />

ipsis opum et pecuniarum dominis. Id quod sensum excitat<br />

frustrationis vel desperationis hominesque comparat ad sese<br />

subtrahendos ex ipsa nationis vita, multis interea ad emigran-<br />

dum inde propulsis atque generato pariter quodam emigratio-<br />

nis « psychologicae » genere.<br />

Consectaria sua secum affert talis rerum condicio, etiam<br />

quod ad « iura nationum singularum » attinet. Etenim accidit<br />

35 - A. A. S.


530 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

crebro ut Civitas aliqua suo destituatur subiectivo iure, id est<br />

propria « maiestate », quae ei convenit, secundum vim illius<br />

oeconomicam atque etiam politicam et socialem certoque quo­<br />

dam modo culturalem, quandoquidem omnes hae vitae rationes<br />

apud ipsam nationis communitatem inter se iugantur.<br />

Confirmandum praeterea est nullum socialem coetum, verbi<br />

causa factionem politicam, occupare licere partes unius cuius­<br />

dam ducis, cum et istud efficiat ut vera subiectiva proprietas<br />

ipsius societatis auferatur necnon personarum-civium, perinde<br />

atque evenit omni in absoluti dominatus regimine. Ibi enim<br />

homo ipse et populus totus « obiectum » quoddam fiunt, quan­<br />

tumvis publicae affirmationes verborumque confirmationes<br />

contrarium indicent.<br />

Hoc autem loco addi decet multas alias exstare in orbe huius<br />

temporis paupertatis formas praeter genus supra commemora-<br />

tum. Nonne enim quaedam inopiae species vel privationes<br />

ipsae hanc merentur appellationem? Negatio iurium humano­<br />

rum vel coarctatio, qualia sunt exempli gratia ius religiosae<br />

libertatis, ius communicandi ipsam societatis aedificationem,<br />

ius libere sese congregandi vel opificum collegia excitandi vel<br />

propria ineundi coepta rebus in oeconomicis, nonne fortassis<br />

reddit personam humanam item egentem, ne dicamus magis<br />

omnino, quam bonorum corporeorum privatio? Estne prae­<br />

terea ipse profectus, qui rationem non habet plenae horum<br />

iurium explicationis, revera progressio secundum hominum<br />

indolem?<br />

Aliis autem verbis: minor nostrorum dierum progressio<br />

non oeconomica modo est, verum culturalis etiam, politica ac<br />

simpliciter humana, perinde ac viginti abhinc annos Litterae<br />

praedicaverunt Encyclicae Populorum Progressio, adeo pro­<br />

fecto ut loco hoc interrogandum cuique sit haeccine tam tristis<br />

rerum condicio effectus partim saltem sit conceptionis nimis<br />

arctae, id est dumtaxat oeconomicae, ipsius progressionis necne.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 531<br />

16. Quantumvis laudabiles facti conatus sint his duobus ante­<br />

actis decenniis a nationibus magis progressis ipsisque ad pro­<br />

gressionem nitentibus necnon ab institutis omnium gentium<br />

communibus ut effugium reperiatur aliquod iisdem e difficulta­<br />

tibus vel afferatur remedium alicui saltem earundem exteriori<br />

signo, affirmari tamen rursus oportet condiciones ipsas esse<br />

ingraves cere visas insigniter.<br />

Onus vero talis rerum conversionis in peius diversis repe­<br />

titur de causis et originibus. Manifestae notandae sunt graves­<br />

que omnino omissiones et neglegentiae in nationibus ipsis viam<br />

iam progressionis percurrentibus, praesertim earum in auctori­<br />

tatibus, penes quas potestas oeconomica est ac politica. Tanto<br />

quidem minus dissimulare possumus officia Nos et obligationes<br />

non perspicere Civitatum progressarum, quae non semper, con­<br />

sentaneo saltem modo. suum persenserint onus adiumenta infe­<br />

rendi nationibus ab orbe prosperitatis segregatis, ad quem ipsae<br />

contra pertineant.<br />

Quidquid demum id est, repudiari omnino opus est rationes<br />

sive machinatione s oeconomicas nummarias ac sociales, quae<br />

licet ab hominibus regantur, suapte tamen fere sponte et ultro<br />

agunt, unde divitiae alterorum rigidius defigantur et alterorum<br />

simul miseriae. Hae namque machinationes, agitatae via recta<br />

aut obliqua a nationibus magis progressis, ex sua ipsarum ac­<br />

tione commodis favent administratorum suorum, at tandem ali­<br />

quando obstringunt vel afficiunt oeconomicas nationum parum<br />

progressarum structuras. Decebit proinde easdem has subici ma­<br />

chinas accuratiori cuidam investigationi secundum principia<br />

ethica ac moralia.<br />

Litterae iam Populorum Progressio 33 praeviderant talium<br />

rationum ac machinationum auxilio divites ipsos ditiores eva­<br />

dere posse pauperioresque pauperes. Quem rerum prospectum<br />

comprobavit ortus interea ipse Quarti Mundi.<br />

33 Cfr. Litt. Enc. Populorum Progressio, 33: I.c, p. 273.


532 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

17. Quamvis mundi societas documenta prae se ferat verae<br />

partitionis, quae receptis illis declaratur nominibus Primi, Se­<br />

cundi, Tertii etiamque Quarti Mundi, mutua tamen inter eos<br />

persistit obnoxietas ac necessitudo, quae, quotiens non aestima­<br />

tur sua pro ethica obligatione, ad consectaria exitiosa homines<br />

depellit maxime debiles. Immo vero eadem haec mutua obno­<br />

xietas ob quandam quasi interiorem dynamicam vim atque im­<br />

pulsionem ex machinationibus, quae non nuncupari possunt<br />

nisi perversae, effecta parit vel ipsis in nationibus divitibus<br />

adversa. Etenim intra has quoque Civitates, licet minore modo,<br />

indicia magis propria tardatae progressionis offenduntur. Com­<br />

pertum itaque omnibus esse debet profectum ipsum aut com­<br />

munem fieri universis terrarum partibus aut viam inire regres-<br />

sionis iis pariter in provinciis, quae constanti eminuerint pro­<br />

fectus : eum aut cunctae orbis communicant nationes aut num­<br />

quam genuinum reapse experientur.<br />

Inter propria inferioris progressionis indicia, quae magis tan­<br />

gunt magisque etiam progressas nationes, duo potissimum sta­<br />

tum immensae necessitatis designant. Primum habitationum di­<br />

scrimen. Hoc vertente Anno Internationali tecto carentium,<br />

quem celebrari voluit Nationum Unitarum Consociatio, in tur­<br />

banti animus intenditur multorum milium centenorum hominum<br />

congrua domo destitutorum aut nullam prorsus habitationem<br />

habentium, ut omnium excitetur conscientia utque huius gra­<br />

vis adeo difficultatis sanatio reperiatur, quae singulis adverso<br />

modo nocet hominibus eorumque et familiis et societati ipsi. 34<br />

Habitationum paucitas hominum ubique per terras cerni­<br />

tur atque maximam partem referenda est ad crescentem usque<br />

34 Ut est notum, Apostolica <strong>Sede</strong>s sociata est celebrationi huiusce Anni inter­<br />

nationalis peculiari quidem Documento Pontificiae Commissionis « Iustitia et Pax »,<br />

Que has hecho de tu hermano sin techo f <strong>La</strong> Iglesia ante la carencia de vivienda<br />

(27 Decembris 1987).


Acta Ioannis Pauli Pp. Il 533<br />

frequentationem et densatum incolatum urbium. 35 Quin ipsi<br />

magis progressi populi maestum intra se spectaculum exhibent<br />

hominum singulorum et familiarum, a quibus maxima datur<br />

opera ut superstites modo sint vitae, dempta omnino domo vel<br />

aliqua adeo incerta possessa ut nulla plane esse videatur.<br />

Tectorum inopia, quae ex sese iam tam gravis difficultas<br />

est, signum et summarium habeatur necesse est maioris cuius­<br />

dam numeri defectuum oeconomicorum, socialium, culturalium<br />

vel simpliciter humanorum proindeque, habita ipsius amplitu­<br />

dinis rei ratione, haud difficulter quis sibi persuadet quam<br />

longe a vera absimus «populorum progressione».<br />

18. Aliud proprie improbandum indicium, cuius maxima<br />

quidem ex parte nationes sunt participes, veritas est hominum<br />

opere carentium aut parum quidem eo fungentium.<br />

Nemo uspiam est sibi quin exploratam habeat tum praesen­<br />

tem necessitatem tum crescentem gravitatem similis apud na­<br />

tiones quaestuosa industria instructas condicionis. 36 Si vero haec<br />

res iam terret animos apud Civitates ad progressionem nitentes,<br />

ubi magna est quota pars natorum magnaque simul civium<br />

iuniorum multitudo, inter nationes maioris profectus oecono­<br />

mici videntur iam operis fontes deminui sicque ipsae facultates<br />

Iaborandi, non modo non augescunt, sed decrescunt necessario.<br />

Hoc item elementum una cum effectuum adversorum serie<br />

tam pro singulis quam pro societate omni — a deiectione usque<br />

ad amissionem dignitatis, quam sibi quisque vir debet ac mu­<br />

lier, adducit sane Nos serio animo ut interrogemus quodnam<br />

progressionis genus sint homines hos viginti annos persecuti.<br />

35 Cfr. PAULUS PP. VI, Ep. Apost. Octogésima Adveniens (14 Maii 1971), 8-9:<br />

<strong>AAS</strong> 63 (1971), pp. 406-408.<br />

36 Recens inquisitio Etude sur l'Economie mondiale 1987 a Nationibus Unitis<br />

foras data novissimas de hac re complectitur notitias (cfr. pp. 8-9). Centesimae par­<br />

tes hominum opere carentium in Nationibus progressis, ubi oeconomicae res se­<br />

cundum mercatus leges geruntur, transierunt a tribus centesimis partibus copiarum<br />

operis anno 1970 ad octo partes anno 1986. Nunc ducenties nonies centena milia<br />

opere carentium numerantur.


534 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Et hac de re in mentem peropportuna illa dicta redeunt quae<br />

Litterae Nostrae Encyclicae <strong>La</strong>borem Exercens complectuntur :<br />

(c Necesse autem est moneatur partem constitutivam simulque<br />

comprobationem maxime consentaneam illius progressionis in<br />

spiritu iustitiae ac pacis, quam profitetur Ecclesia quamque<br />

flagitare haud cessat (...), novam esse continuamque laboris<br />

humani aestimationem, tum ratione obiectivi eius finis tum<br />

causa dignitatis subiecti omnis laboris, quod idem est homo ».<br />

Ex contrario autem, « una res immensae magnitudinis mentem<br />

funditus conturbai ... : subsistunt hominum turmae invite otio-<br />

sorum vel partim saltem opere carentium (...): id quod sine<br />

dubio commonstrat, tam intra singulas communitates politicas<br />

quam in rationibus inter eas per continentes vel per totum<br />

mundum ipsum intercedentibus, aliquid perperam geri, quod<br />

spectat ad ordinationem laboris et navitatem hominum, et qui­<br />

dem in rebus et locis, quae maximam difficultatem summum­<br />

que prae se ferunt momentum sociale ». 37<br />

Quem ad modum superior illa condicio, ita haec profecto<br />

altera suam ob indolem universalem certoque quodam pacto<br />

multiplicantem praebet nobis indicium summopere significans,<br />

ex adverso suo effectu, ipsum statum proprietatemque popu­<br />

lorum progressionis, coram quibus hodie consistimus.<br />

19. Documentum aliud deinde est etiam recentioris huius<br />

aetatis proprium, quamquam idem non deprehenditur ubique,<br />

quod sine dubitatione indicat similiter mutuam illam necessi­<br />

tudinem inter progressas nationes ceterasque minus progressas.<br />

Tota est quaestio de debitis inter nationes, cui Pontificia Com­<br />

missio Iustitia et Pax suum dicavit hoc anno scriptum. 38<br />

Silentio hic transiri illud vinculum non potest arctum simi­<br />

lem inter difficultatem, cuius augescens gravitas iam in Litteris<br />

37 Litt. Enc. <strong>La</strong>borem Exercens (14 Septembris 1981), 18: <strong>AAS</strong> 73 (1981), pp. 624-625.<br />

38 Al servizio della comunità umana: un approccio etico nel debito internazionale<br />

(27 Decembris 1986).


Acta Ioannis Pauli Pp. II 535<br />

a verbis Populorum Progressio incipientibus erat plane decla­<br />

rata, 39 atque ipsam de populorum progressione quaestionem.<br />

Quae populos iam in progressionis via constitutos impulit<br />

ut oblatum pecuniarum magnarum caput susciperent, causa<br />

ipsa fuit spes fieri posse ut in profectus operibus collocarentur.<br />

Quapropter paratae sic pecuniae necnon earum receptio tam­<br />

quam opis mutuo datae haberi valent veluti auxilium progres­<br />

sioni ipsi additum, quod in se optatur licetque, quamvis im­<br />

prudens forsitan fuerit nonnumquamque nimis festinatum.<br />

Mutatis interea tamen rerum adiunctis, tum in nationibus<br />

aere alieno gravatis tum in ipso pecuniarum commercio inter<br />

Civitates instrumentum ita electum, quo progressionibus adiu­<br />

mentum ministraretur, conversum denique in machinamentum<br />

est quod contraria effecit. Quod idcirco contingit simul quo­<br />

niam populi ipsi debitores, ut oneribus satis faciant debitorum,<br />

se cogi cernunt ut capita exportent pecuniarum, quae ad augen­<br />

dum vel omnino ad sustinendum eorum prosperitatis gradum<br />

sunt necessariae, simul quoniam eandem ob causam consequi<br />

non possunt alia nummaria subsidia tantundem necessaria.<br />

Hac ex machinatione oeconomica instrumentum illud ad<br />

« populorum progressionem » destinatum transiit demum in<br />

frenum, quin immo interdum in profectus inferioris exagge­<br />

rationem.<br />

Incitare hae notiones debent ut, quem ad modum docu­<br />

mentum Pontificiae Commissionis a Iustitiae et Pace monet, 40<br />

ethica indoles ponderetur mutuae populorum necessitudinis et<br />

ut, secundum principia huius Nostrae considerationis, neces-<br />

39 Litt. Enc. Populorum Progressio, 54: l.c, pp. 283 s.: «Exinde iam non erit<br />

periculum, ne nationes, quae ad progressionem nituntur, aere demergantur alieno,<br />

ad quod solvendum suos praecipuos quaestus impendant. Utraque pars astipulari<br />

sane poterit de usuris itemque de tempore, quo pecuniae mutuo acceptae sint red­<br />

dendae, iis tamen condicionibus quae ab utraque parte ferantur, aequando scilicet<br />

gratuita dona, pecunias sine ullo fenore vel parvis tantum usuris sumptas, atque<br />

annos, quibus credita gradatim solvantur ».<br />

40 Cfr. «Explicatio» Documenti: Al servizio della comunità umana: un approc­<br />

cio etico nel debito internazionale (27 Decembris 1986), III.2.1.


S36 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

sitates inspiciantur condicionesque ethicis pariter principiis<br />

permeatae ipsius consociatae adiutricis operae ad progressionem<br />

efficiendam.<br />

20. Hoc autem si perspicimus loco causas in toto processu<br />

populorum progressionis, quae contra ipsas sententias Littera­<br />

rum Populorum Progressio evenit, quae quidem Litterae tan­<br />

tum excita ver ant spei, animus praesertim insistit Noster in<br />

hodiernae condicionis causis politicis.<br />

Cum ante nostros observetur oculos summa elementorum<br />

sine dubio implexorum, haud itaque hic absolutam perfici licet<br />

rerum inquisitionem. Verum tamen taciti non possumus partem<br />

praetermittere politicorum adiunctorum singularem quae histo­<br />

ricam hanc aetatem post pancosmium bellum alterum denotat<br />

quaeque res haud neglegenda est ipso in populorum progres­<br />

sionis cursu.<br />

De veritate loquimur duorum quasi foederum, inter se op-<br />

positorum, quae nominibus plerumque usu acceptis appellan­<br />

tur Oriens et Occidens orbes. Cuius quidem appellationis causa<br />

non dumtaxat politica, verum, uti dicitur, geopolitica est.<br />

Eorum autem foederum utrumque adsimilare sibi vel congloba­<br />

re studet circum sese, variis quidem coniunctionis aut commu­<br />

nicationis modis, alias item Civitates earumve consociationes.<br />

Politica in primis est haec oppositio, quatenus unumquod­<br />

que foedus propriam reperit naturam in complexu quodam<br />

institutorum societatis rationumque gubernandi, qui alteri con­<br />

trarius ferme est et adversus. Eadem vicissim politica oppo­<br />

sitio originem ducit alia ex repugnantia multo altiore, quae<br />

in notionibus reponitur philosophicis.<br />

Viget enim in orbe Occidenti institutum, quod historica<br />

principia sectatur capitalismi lib eratis, qui superiore enuclea-<br />

tus est saeculo precrebrescentibus fabrilibus industriis. Orbe<br />

contra in Orienti viget institutum, cui ortum dedit ipse collec-<br />

tivimus Marxianus, enatus videlicet ex ordinum opificum con-


Acta Ioannis Pauli Pp. II 537<br />

dicione effectusque sub lumine impulsuque peculiaris historiae<br />

interpretationis. Harum utraque philosophiarum repetens nem­<br />

pe duas adeo inter se diversas aestimationes hominis eiusque<br />

libertatis ac partium socialium proposuit et provehit adhuc in<br />

provincia oeconomica formas inter se pugnantes ipsius consti­<br />

tutionis humani operis ac structurarum dominii rerum, quod<br />

spectat praesertim ad instrumenta, quae dicuntur, effectionis<br />

rerum.<br />

Fieri vero non potuit quin oppositio illa philosophiarum,<br />

cum rationes gigneret sedesque adversas ipsius potentiae adhi­<br />

bitis propriis normis praedicandi res hominesque docendi, in<br />

augescentem usque progrederetur militarem oppositionem,<br />

unde etiam pacta bina exorta sunt armatorum populorum, quo­<br />

rum alteri alterum diffidit metuitque ne alterum alteri praestet.<br />

Necessitudines autem inter Civitates non potuerunt suo vicis­<br />

sim tempore non effectus percipere huius « logicae consecutio-<br />

nis foederum » ac respondentium rei « regionum auctoritatis<br />

exercendae ». Contentio vero haec inter opposita pacta, quae<br />

profligato altero bello universali emersit, dominata est et per-<br />

vasit totum quadraginta annorum intervallum subsecutum,<br />

cum alias induit speciem sibi « belli frigidi », alias « belli per<br />

procurationem » per abusum videlicet pugnarum localium, alias<br />

autem suspensos anxiosque hominum tenuit animos bellum<br />

minitans apertum atque universum.<br />

Etiamsi in praesentia ipsa tempora periculum tale longius<br />

aliquanto remotum videtur, quamquam non funditus amotum,<br />

et tametsi iam ad consensionem est perventum de uno saltem<br />

armorum atomicorum delendo genere, ipsa exsistentia et oppo­<br />

sitio illorum foederum nihilo cessant minus solida esse et sol­<br />

licitudinem generare, unde etiam condicionem pergunt afficere<br />

orbis totius.<br />

21. Hoc accidit effectibus cum maxime adversis potissimum<br />

in ipsis rationibus ac necessitudinibus inter nationes, quae Civi-


538 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

tates ad prosperitatem progredientes respiciunt. Etenim, uti in<br />

comperto est, contentio illa Orientem inter et Occidentem ex<br />

se iam non tangit aliquam repugnantiam inter diversos duos<br />

progressionis gradus verum potius diversos inter duos concep­<br />

tus ipsius progressionis hominum populorumque, quorum uter­<br />

que imperfectus est talisque qui planam poscat emendationem.<br />

Eadem porro oppositio in illas ipsas nationes transfunditur,<br />

unde fit ut dilatetur hiatus iam rebus in oeconomicis consti­<br />

tutus inter Septentrionalem et Australem orbem estque consec­<br />

tarium ipsius longinquitatis inter duos orbes : magis minusque<br />

progressum.<br />

Haec una causarum est cur Ecclesiae socialis doctrina<br />

notet ac reprehendat tantopere capitalismum liberalem quan­<br />

tum marxisticum collectivismum. Nam, habita ipsius « pro­<br />

fectus » ratione, sua sponte se ingerit interrogatio : quo pacto<br />

aut quali modo duae illae philosophicae rationes obnoxiae<br />

sunt iis mutationibus atque accommodationibus, quibus adiu­<br />

vetur vel provehatur verus integerque hominis populorumque<br />

progressus hodierna in societate? Quippe: mutationes illae et<br />

accommodationes usquequaque necessariae videntur urgentes-<br />

que ad causam unius cuiusdam progressionis omnium plane<br />

communis.<br />

Civitates nuperius adeptae sui iuris statum, quae, enitentes<br />

magnopere ut peculiarem suam culturalem assequantur politi-<br />

camque proprietatem, auxiliorum indigent efficacium ac libera-<br />

lium a nationibus ditioribus ac magis progressis, implicantur,<br />

atque identidem etiam labefactantur, dimicationibus ob variam<br />

philosophiam, quae inevitabilia dein progignunt intra eas disci-<br />

dia, quin etiam nonnumquam vera inflammant civilia bella.<br />

Quod propterea etiam evenit quod pecuniae in nationibus illis<br />

collocatae atque adiumenta in progressionem concessa saepius<br />

deflectuntur proprio a proposito et adhibentur potius ad ipsas<br />

incitandas dissensiones extra omnino et contra commoditatem<br />

Civitatum, quae inde beneficia deducere debent. Harum fiunt


Acta Ioannis Pauli Pp. II 539<br />

sibi complures prorsus consciae periculi ne novo obiciantur<br />

coloniarum instituendarum generi, unde sese subtrahere con­<br />

tendunt. Quae proin conscientia peperit suo tempore etiam inter<br />

difficultates, dubitationes atque etiam contradictiones, Motum<br />

Internationalem Civitatum non consociatorum, qui pro suo po­<br />

sitivo proposito efficaciter confirmare intendit cuiusque populi<br />

ius propriam ad identitatem, suam ad libertatem ac securitatem<br />

necnon ad participationem — secundum aequalitatis et solidae<br />

coniunctionis principium — fructus bonorum, quae universis<br />

destinantur hominibus.<br />

22. Quibus consideratis, expeditius et clarius hos in postre­<br />

mos viginti annos inspici potest necnon dissensiones facilius<br />

intelleguntur, quae partis orbis terrarum septentrionalis sunt<br />

propriae, inter Orientem scilicet et Occidentem, tamquam<br />

causa haud postrema tarditatis ac torporis, quibus meridianae<br />

afficiuntur orbis regiones.<br />

Quae Nationes, ad progressionem nitentes, potius quam in<br />

Civitates sui iuris vertantur, quibus curae sit iter ad commu­<br />

nia omnium bona et commoda iure participanda, partes fiunt<br />

machinamenti, ingentis nempe cuiusdam rerum conexionis.<br />

Hoc saepe fit ipsa in regione subsidiorum viarumque socialis<br />

communicationis, quae cum curentur plerumque a sedibus in<br />

septentrionalibus orbis plagis, ipsae haud semper iustam consi­<br />

derationem in priores partes et in quaestiones harum Natio­<br />

num intendunt neque servant earum humani cultus naturam,<br />

sed haud raro distortam vitae hominisque rationem propo­<br />

nunt, ita ut non verae hominum progressionis necessitatibus<br />

satisfaciant.<br />

Ambae pariter adversae Nationum Consociationes ad effre-<br />

natam Populos subigendi voluntatem, ut dici solet, aut ad<br />

formas colonicae novae dominationis abditam propensionem<br />

more suo usque habent: neque desunt qui eiusmodi libidini<br />

facile succumbant, ut res gestae vel recentiores testantur.


540 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Vitiosus hic est rerum status — consectarium quidem belli<br />

necnon cuiusdam sollicitudinis, quae immerito augetur suae<br />

cuiusque securitatis causa — quo impeditur ne ullum homi­<br />

nibus sit studium solidae et operosae omnium hominum con­<br />

iunctionis in commune bonum spectantium, ita ut detrimen­<br />

tum in primis inferatur populis pacis amantibus, qui et ad<br />

bona omnibus hominibus destinata aditu intercluduntur.<br />

Qui si ita consideratur, praesens status divisionis in orbe<br />

terrarum directe obstat, ne in Nationibus minus progressis<br />

aut ad progressionem nitentibus condiciones imminutae ao<br />

tardatae progressionis vere immutentur. Populi tamen haud<br />

semper in sua sorte quiescunt. Ipsae dein necessitates oeco­<br />

nomicae procurationis impensis bellicis compressae, sicut mo-<br />

rositate ac naturali inefficacia, videntur quibusdam cursibus fa­<br />

vere, qui contrapositum tenuare possint, necnon facilius red­<br />

dere initium dialogi fructuosi veraeque mutuae operae pro pace.<br />

23. Quod asseveratur in Litteris Encyclicis a verbis Popu­<br />

lorum Progressio* incipientibus, opes scilicet et pecuniarum<br />

collocationes, quae ad edenda arma fuerint destinatae, usur-<br />

pandas esse ad populos miseriis fameque levandos, id nunc<br />

vel potiorem efficit rogatum, ut discrepatio inter adversas Na­<br />

tionum Consociationes penitus vincatur.<br />

Diebus nostris eiusmodi opes re vera ad aliud non valent,<br />

nisi ad alteram Consociationem ita adiuvandam, ut alteri<br />

contrariae praestet tutamque suam securitatem reddat ac ne­<br />

cessariam. Distorta haec agendi ratio, quae vitium est ori­<br />

ginis, efficit ut Nationes illae, quae historice, oeconomice, pu­<br />

blice munus ducendi exercere possunt, angustiis afficiantur in<br />

suo officio implendo, quod consistit in fovenda ac servanda<br />

solida coniunctione cum populis studiosis perfectae progres­<br />

sionis sibi comparandae.<br />

Hic oportet asseverare, neque nimium esse videatur, ducis<br />

41 Cfr. Litt. Enc. Populorum Progressio, 53: l.c, p. 283.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 541<br />

munus inter Nationes accipere non licere, nisi quibus sint fa­<br />

cultas et voluntas longe lateque conferendi ad commune om­<br />

nium bonum inquirendum.<br />

Si qua Natio, plus minusve sibi conscia, voluptati cedens<br />

veluti portis muroque se continendi, responsale officium recu-<br />

saret e sua emanans praestantia inter Civitates, sane a munere<br />

suo graviter discederet sibi ethice imposito. Quod facile agno­<br />

sci potest in tempore, cum Christifideles consilia Providen­<br />

tiae Dei plus minusve dispiciunt, quae et Nationes adhibere<br />

potest tam ad sua exsequenda consilia, quam ad dissipanda<br />

« consilia gentium » (cf. Ps 33, 10).<br />

Cum Occidens videtur in quibusdam crescentis solitudinis<br />

formis sui commodi causa vivere velle, ipseque Oriens in­<br />

certis de causis ignorare videtur suum esse communem par­<br />

ticipare operam ad populos miseriis levandos, tunc in con­<br />

spectu adest non solum proditio iustarum exspectationum ge­<br />

neris humani, quae inopinabilium effectuum est praenuntia,<br />

sed etiam omnino certa violatio obligationis ethicae.<br />

24. Si armorum fabricatio gravis est rerum perturbatio vigens<br />

in hodierno orbe terrarum, prae veris quidem ac certis hominum<br />

necessitatibus usuque instrumentorum ad eas reparandas apto­<br />

rum, perturbatio haud minoris gravitatis tamen est ipsorum<br />

armorum negotiatio.<br />

Quin immo, ad eiusmodi mercaturam quod attinet, huc<br />

accedit ut vel severius sit iudicium ethicum. Ut plane constat,<br />

loquimur de negotiatione interminata, quae etiam fines utrius­<br />

que adversae Nationum Consociationis superare potest. Ea­<br />

dem mercatura valet ad divisionem supergrediendam inter<br />

Orientem et Occidentem, necnon praesertim inter Septentrio­<br />

nes et Meridiem, adeo ut, quod peius est, se in varias partes<br />

insinuet, ex quibus australis constat orbis regio. Insolita igitur<br />

res spectatur: cum auxilia oeconomica rationesque progres­<br />

sionis offendant in limites ideológicos insuperabiles, in limi-


542 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

tes cum taxationibus conexos aut ad emporia pertinentes, ex<br />

contrario arma, quae undique proficiscuntur, libertate fere in­<br />

finita in variis orbis terrarum partibus circumferuntur. Ne­<br />

que est qui nesciat — sicut recentiore in documento de officio<br />

ad Nationes pertinenti denotabat Pontificia Commissio a Iusti­<br />

tia et Pace 42 — quibusdam in casibus pecuniarum capita, quae<br />

ab excultiore orbe terrarum mutua data essent, ad aliud apud<br />

populos nondum progressione excultos non valuisse, nisi ad<br />

arma comparanda.<br />

Quibuscum omnibus si cumulatur tremendum periculum<br />

inter omnes notum, quod in armis atomicis incredibilem usque<br />

in modum coacervatis consistit, haec, quae sequitur, videtur<br />

conclusio: rerum status huius orbis terrarum, una cum rebus<br />

oeconomicis, potius quam sollicitudinem exhibeat verae pro­<br />

gressionis, qua omnes ad humaniorem vitam adducantur,<br />

— ut Litterae Encyclicae Populorum Progressio 43 adumbrave­<br />

runt, — videtur ad hoc esse, ut in iter ad mortem celerius nos<br />

inducat.<br />

Consectaria eiusmodi rerum status apparent in plaga ty­<br />

pica ingravescenti, quae index est perturbationum et conflic­<br />

tationum hominum huius temporis: ipsa dicimus multiplicata<br />

iam profugorum centena decies milia, qui ob bella et calami-<br />

tates naturales et persecutiones, omnisque generis discrimi­<br />

na, sunt domo opere familia patria spoliati. Ex virorum, mu­<br />

lierum et puerorum vultibus macie confectis, omnium vide­<br />

licet, qui in mundo dissociato omnique fere hospitalitate de­<br />

stituta, iam nequeunt domum invenire, funestus tot illarum<br />

multitudinum eminet casus.<br />

Neque aliud relinqui potest acerbum huius temporis exi­<br />

tium, tromocratia, quae idem valet ac consilium pariter necandi<br />

homines ac delendi bona, ita potissimum ut quidam terror<br />

41 Al servizio della comunità umana: un approccio etico del debito internazio­<br />

nale (27 Decembris 1986), III.2.1.<br />

43 Cfr. Litt. Enc. Populorum Progressio, 20-21: l.c, pp. 267 s.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 543<br />

inferatur suspensique animi status, haud raro obsidibus etiam<br />

captis. Terroris acta numquam licet probare, ne tum quidem,<br />

cum veluti causa inhumani eiusmodi usus quaevis adducitur<br />

doctrina aut necessitas constituendae novae societatis. At eoque<br />

vel minus licet, ut hodie accidit, ea probare, cum eiusmodi con­<br />

silia atque eversiones, quae interdum fiunt caedes, quidamque<br />

raptus a culpa vacuorum et a conflictationibus alienorum<br />

ostentationem intendunt suae causae faventem; aut quod vel<br />

peius est, ita nequiquam fiunt, ut ad hoc dumtaxat homi­<br />

cidium fiat, ut mors alicui afferatur. Tanto horrore inspecto<br />

atque dolore, vim servant, quae nonnullos abhinc annos dixi­<br />

mus, quaeque nunc repetere velimus : « Christiana Doctrina<br />

vetat... odium in alios habere et inermes interficere, pariter<br />

ac uti methodis tromocratiae N.<br />

25. Hic mentio oportet de quaestione demographica fiat de­<br />

que ratione, qua hodie exponatur, secundum quae in memoratis<br />

Encyclicis 45 Paulus PP. VI edidit ipsique Nos diffuse in Apo­<br />

stolica Exhortatione, quae a verbis Familiaris Consortio inci­<br />

pit, explicavimus. 46<br />

4 4<br />

Negari nequit quin, in meridianis praesertim orbis terra­<br />

rum locis, talis sit quaestio demographica, quae progressioni<br />

obstet. Hic merito additur statim in septentrionalibus orbis<br />

regionibus contrarias esse notas quaestionis demographicae<br />

ac proprietates : sollicitudini hic est enim numerus natorum<br />

iam restrictus, una cum effectibus recidentibus in populum<br />

senescentem, qui proinde ne aptus quidem iam est ad biolo­<br />

gicam sui ipsius renovationem. Quae res per se ipsa valet ad<br />

hominis progressioni obstandum. Quemadmodum perperam<br />

44 Homilia habita in Hiberniae urbe Drogheda (29 Septembris 1979), 5: <strong>AAS</strong> 71<br />

(1979), II, p. 1079.<br />

45 Cfr. Litt. Enc. Populorum Progressio, 37: I.e., pp. 275 s.<br />

44 Cfr. Adhort. Apost. Familiaris Consortio (22 Novembris 1981), praesertim ad<br />

n. 30: <strong>AAS</strong> 74 (1982), pp. 115-117.


544 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

asseritur progressioni nonnisi e demographico incremento dif­<br />

ficultates obvenire, ita ne demonstratum quidem est omne<br />

eiusmodi incrementum ab ordinata progressione abhorrere.<br />

Ceteroqui magna videtur cum perturbatione compertum<br />

haberi multis in Civitatibus modo et ratione procreationem<br />

dissuaderi, auctoribus illarum Nationum Magistratibus, re-<br />

fragante non solum humano ac religioso cultu earum proprio,<br />

sed ipsa etiam verae progressionis natura. Saepe etiam acci­<br />

dit, ut eiusmodi dissuasiones aliqua coercitione fiant pecu-<br />

niisque iuventur exterarum Nationum propriis, eaedemque dis­<br />

suasiones nonnumquam etiam subsidiis et adiumentis oecono-<br />

micis-nummariis subiciantur. Omni in re saepe summa violatio<br />

patratur liberi eorum consilii, quorum interest, virorum scili­<br />

cet et mulierum, qui coërcitionibus intolerabilibus, non ex­<br />

ceptis oeconomicis, haud raro sollicitantur, ut novae huic suc-<br />

cumbant formae oppressionis. Quae indignitates a pauperiori­<br />

bus profecto perferuntur: unde non sine causa suspicio est<br />

novam vexationem phyleticam consummari aut certis quibus­<br />

dam phyleticis « eugenismi » formis f averi.<br />

Hoc quoque facinus, quod oportet firmissime damnetur,<br />

indicum est falsae ac perversae notionis hominis progressionis.<br />

26. Eiusmodi prospectus, de vera condicione hominum pro­<br />

gressionis hoc in orbe terrarum potissimum improbandus,<br />

imperfectus quidem esset, nisi et commoda indicarentur, quae<br />

simul sunt cum improban dis.<br />

Primum commodum, plurimorum virorum ac mulierum<br />

proprium, idem est ac animus omnino coacte dignitatis suae<br />

singulorumque mortalium; qui, v.g., e maiore ubique sollici­<br />

tudine eminet in observandis hominum iuribus promptiore-<br />

que etiam celeritate in violationibus eorum respuendis. Id<br />

testatur numerus privatarum consociationum, quae, nonnul­<br />

lis etiam annumeratis vim habentibus in universo mundo, re-


Acta Ioannis Pauli Pp. II 545<br />

cens sunt conditae necnon magna cura ac laudabili aequitate<br />

fere omnes ad eventus internationales attendunt in re tantae<br />

prudentiae.<br />

Hac in re agnoscamus oportet quantum moti sint animi<br />

Declaratione Iurium Hominum,, quam quadraginta fere abhinc<br />

annos Consociatio Nationum Unitarum promulgavit. Quae<br />

cum maneat et adhuc vigeat, necnon gradatim accepta sit a<br />

Nationum Communitate, signum est divulgatae conscientiae<br />

usque progredientis. In eadem autem regione iurium hominum<br />

idem dicendum est de reliquis iuris instrumentis eiusdem Con­<br />

sociationis Nationum Unitarum aliorumve internationalium<br />

Institutorum. 47<br />

Conscius, quem diximus, animus non modo singulos, sed<br />

etiam Nationes respicit ac populos, qui, quatenus subsistentia<br />

genera quodam humano civilique cultu ipsorum proprio confor­<br />

mata, vehementius inducuntur ad pretiosum eiusmodi patrimo­<br />

nium servandum libereque administrandum ac provehendum.<br />

Unoque tempore in orbe terrarum, qui omnium conflictatio­<br />

num genere di visus permovetur, homines, cum mutuae ple-<br />

naeque inter se coniunctionis certi fiant gradatim, persuasum<br />

sibi habent humana necessitudine opus esse, et quidem sibi<br />

suscipienda ad morumque regionem transferenda. Praesenti<br />

fortasse magis quam praeterito tempore homines intellegunt<br />

communi sorte inter se astringi, quae ab omnibus una si­<br />

mul struatur oportet, ut communis vitetur clades. Ex in­<br />

teriore hominis metu et angore, ut ex effugiis ab officii con­<br />

scientia, v.g. ex medicamentis stupef acti vis, quae omnia pro­<br />

pria sunt aetatis nostrae, paulatim hoc animadvertitur, neque<br />

bonum, ad quod omnes provocamur, neque beatitudinem, ad<br />

quam tendimus, acquiri posse, nisi communi omnium conatu<br />

ac studio, nimioque igitur reiecto amore sui.<br />

47 Cfr. Droits de l'homme. Recueil d'instruments internationaux, Nations Unies,<br />

New York 1983; IOANNES PAULUS PP. II, Litt. Enc. Redemptor Hominis (4 Martii<br />

1979), 17: <strong>AAS</strong> 71 (1979), p. 296.<br />

36 - A. A. S.


546 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Huc accedit, veluti signum cultus, qui vitae tribui debet<br />

— haud obstantibus temptationibus comprimendi eius curam<br />

(ab abortu ad euthanasiam) —, consequens sollicitudo pacis;<br />

ac denuo animus conscius pacis, quae dividi non potest: aut<br />

omnium est pax aut nullius. Pacem dicimus, quae magis ma­<br />

gisque observantiam iustitiae exactam postulat et aequam, quae<br />

consequitur, distributionem fructuum verae progressionis. 48<br />

Inter signa secunda et omnino probanda huius temporis<br />

annotari debet tum aucta conscientia exiguarum opum ex­<br />

stantium, tum necessitas servandi integritatem et veluti<br />

rhythmos naturae, tum in statuenda humanae progressionis<br />

dispositione, illorum habita ratione, potius quam remitta­<br />

tur progressio quibusdam consiliis de ea turbulentis. In hoc<br />

consistit ea quae oecologica vocatur sollicitudo.<br />

Aequum est agnoscere etiam studium moderatorum rerum<br />

publicarum virorumque in iis exercitatorum et peritorum doc­<br />

trinae oeconomicae atque addictorum corporatis opificibus mo­<br />

derandis, necnon clarorum scientiarum cultorum publicorum-<br />

que administrorum ad omnes Nationes pertinentium — quo­<br />

rum multi sunt fide religiosa moti — haud paucis iacturis cuius­<br />

que propriis, mala mundi liberaliter dissolvendi et omnibus<br />

viribus contendendi quo maior in dies pars virorum ac mulie­<br />

rum dono pacis fruatur vitaeque genere huius nominis digno.<br />

Haud parum ad id conferunt magnae Consociationes inter­<br />

nationales nonnullaeque societates regionales, quarum omnium<br />

labores simul suscepti sinunt eas efficaciores esse.<br />

Eiusmodi etiam generis opera nonnullae Civitates Tertii<br />

Mundi, haud obstantibus iniquis compluribus condicionibus,<br />

48 Cfr. CONC. OEC. VAT. II, Const. past. Gaudium et Spes de Ecclesia in mundo<br />

huius temporis, 78; PAULUS PP. VI, Litt. Enc. Populorum Progressio, 76: l.c, pp. 294 s.:<br />

« Cum ergo miseriae obsistimus et contra miquam rerum condicionem contendimus,<br />

non solum prosperae hominum fortunae consulimus, sed eorundem etiam animorum<br />

morumque progressioni atque adeo totius humani generis utilitati favemus ... Pax<br />

diem de die assiduo perficitur labore, modo is rerum spectetur ordo, qui a Deo<br />

statutus perfectiorem iustitiae formam inter homines flagitat ».


Acta Ioannis Pauli Pp. II 547<br />

consecutae sunt ut aliquo modo suis se opibus nutriant vel<br />

aliquem habeant artium et artificiorum proventum, qui digne<br />

superesse permittat fontesque laboris praestet omnibus actuo­<br />

sam vitam agentibus.<br />

Quare non omnia sunt improbanda in orbe terrarum huius<br />

temporis, neque id ita fieri potest, quia caelestis Patris Provi­<br />

dentia amanter nostris quoque angoribus prospicit cotidianis<br />

(cf. Mt 6, 25-32; 10, 23-31; Lc 12, 6-7; 22-30); quin immo prae­<br />

stantiores res secundae, quas denotavimus, novam ethicae sol­<br />

licitudinem testantur, de magnis praesertim hominum quae­<br />

stionibus, inter quas humana est progressio et pax.<br />

Haec ipsa veritas Nos inducit ad cogitandum de vera na­<br />

tura progressionis populorum, concorditer sane cum Litteris<br />

Encyclicis, quarum anniversariam memoriam nunc celebra­<br />

mus quarumque doctrinam in honore esse cupimus.<br />

IV<br />

27. Quod Litterae Encyclicae nobis suaserunt inspiciendum<br />

in mundo huius temporis, nobis ostendit progressionem homi­<br />

num non esse rectilineam, seu rem fere automatariam ac per se<br />

ipsam sine fine., perinde ac si genus humanum quibusdam sub<br />

condicionibus expedite ad aliquam veluti non definitam tendat<br />

perfectionem. 49<br />

Haec notio, quae notioni progressionis, illuminismi notis<br />

philosophicis potius signatae coniungitur, quam progressionis 50<br />

significatione oeconomica-sociali acceptae, nunc aperte in du­<br />

bium revocari videtur, praesertim post cognitas calamitates<br />

postremi utriusque belli pancosmii, post praestitutam ratio-<br />

49 Cfr. Adhort. Apost. Familiaria Consortio (22 Novembris 1981), 6: <strong>AAS</strong> 74<br />

(1982), p. 88: «Hoc ipsum ostendit historiam non esse simpliciter progressionem<br />

necessariam ad meliora, sed eventum libertatis, quin immo luctationem inter liber­<br />

tates ».<br />

50 Hac de causa in textu harum Litterarum Encyclicarum maluimus uti verbo<br />

« progressione » potius quam verbo « profectu » id vero curantes ut verbo « progres­<br />

sioni » plenissime detur sensus.


548 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

nem, et partim ad effectum deductam, excidendi integros po­<br />

pulos, necnon ipso instante periculo atomico. Stultam bonam<br />

spem irrationalem iactatio animi de ultimo hominis exitu se­<br />

cuta est non sine causa.<br />

28. Eodem tamen tempore in discrimen etiam ratio adducta<br />

est, quae « oeconomica » vel « oeconomicistica » nuncupatur<br />

et cum verbo « progressionis » conectitur. Hodie re vera me­<br />

lius intellegi potest merum congestum bonorum ac ministerio­<br />

rum, quamvis plerisque is faveat hominibus, non satis esse ad<br />

humanam felicitatem persequendam. Proindeque facultas mul­<br />

tiplicium beneficiorum realium, quae his proxime actis tem­<br />

poribus scientia et technica disciplina effecerunt, re addita,<br />

quae « informatica » dicitur, non homines ex omni eripit ser­<br />

vitute. Ex contrario, postremorum annorum usus docet opes<br />

et potestates, quae homini ad nutum praesto sunt, in eum ver­<br />

tere ut opprimant, nisi regantur iudicio morali ac propensione<br />

ad verum generis humani bonum.<br />

Trepida cognitio recentissimi temporis perquam idonea ad<br />

docendum videtur : prope miserias tardatae progressionis, quae<br />

accipi non possunt, nimia quaedam progressio adest, eadem­<br />

que pariter reicienda, quia, sicut prior, ita et altera est bono<br />

veraeque felicitati adversa. Nimia enim eiusmodi progressio,<br />

quae in supervacanea consistit abundantia omnis generis re­<br />

rum corporearum pro quibusdam hominum coetibus, facile ef­<br />

ficit ut homines et « possessioni » et immediatae voluptati ser­<br />

viant neque alio spectent, nisi ad res multiplicandas aliasve<br />

vel perfectiores pro iis, quas iam possederint, substituendas.<br />

Is est qui dicitur civilis cultus rerum consumendarum cupidus,<br />

qui idem et « reiciendorum » et « purgamentorum » est cultus.<br />

Res, quae possidetur, directo seponitur simul atque nova aut<br />

perfectiore superatur, neglecta utilitate perenni fortasse illius<br />

propria aut in commodum egentioris hominis convertenda.<br />

Nos omnes oculis mala videmus consectaria perversae vo-


Acta Ioannis Pauli Pp. II 549<br />

Iuntatis, qua nonnisi rebus consumendis servimus: ante om­<br />

nia crassum quemdam « materialismum », quem dicunt, uno-<br />

que tempore summam insatietatem, quia, nisi omnino prae­<br />

cavendis a multis nuntiis rerum laudativis necnon assidua et<br />

corruptrice bonorum oblatione, statim intellegimus eo plures<br />

res desiderari quo plures possideantur, neque satiata altiora<br />

desideria manere, eademque fortasse ne exsistere quidem.<br />

Litterae Encyclicae Pauli PP. VI iam illustraverunt quid in­<br />

ter « possidere » et « esse » differret, 51 quae diversitas hodie tam<br />

saepe augetur, ut ante certis accuratisque Concilii Vaticani II<br />

verbis est enuntiatum. 52 Rerum ac bonorum possessio non per<br />

se hominem meliorem reddit, nisi quid ad « eum ipsum » ma­<br />

turatane ac virtute perficiendum confert, seu ad humanam<br />

vocationem persequendam ut talem.<br />

Discrepantia sane inter « esse » et « possidere », necnon<br />

insitum periculum, ne ampliorum rerum simplex possessio aut<br />

studium novas pro iis substituendi pluris ducantur quam ipsum<br />

« esse », haud necessario in antinomiam converti debent. Una<br />

inter maximas iniustitias orbis terrarum huius temporis in<br />

hoc omnino consistit: comparate paucos esse qui multa, mul­<br />

tos autem qui fere nihil possideant. Haec est iniquitas ad pra­<br />

vam pertinens bonorum ac ministeriorum distributionem, quae<br />

principio sunt omnibus hominibus destinata.<br />

En igitur descriptio : sunt qui — pauci multa habentes —,<br />

cum cultus « possidendi » ob eversum praestantium bonorum<br />

ordinem sit obex, revera nesciunt ad «esse» pervenire; illi-<br />

51 Litt. Enc. Populorum Progressio, 19: l.c, pp. 266 s.: «Augescens in dies bo­<br />

norum copia neque a populis neque a singulis hominibus ita existimanda est, ut<br />

pro supremo fine habeatur. Quaevis enim progressio ad utramque partem valet ...<br />

Quam ob rem sola oeconomicorum bonorum conquisitio non modo prohibet, quo­<br />

minus homo humanitate crescat, sed eius etiam germanae granditati adversatur.<br />

Cum enim nationes tum homines, qui avaritiae labe inficiantur, mores minus pro­<br />

gressus quam manifestissime ostendunt»; cfr. quoque eiusdem Pontificis PAULI VI,<br />

Ep. Apost. Octogésima Adveniens (14 Maii 1971), 9: <strong>AAS</strong> 63 (1971), pp. 407 s.<br />

52 Cfr. Const. past. Gaudium et Spes de Ecclesia in mundo huius temporis, 35;<br />

PAULUS PP. VI, Allocutio ad Excellentissimos Viros e Coetu Legatorum apud Apo­<br />

stolicam <strong>Sede</strong>m (7 Ianuarii 1965): <strong>AAS</strong> 57 (1965), p. 232.


550 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

que sunt — multi nempe parum vel nihil possidentes —, qui,<br />

cum et simplicibus bonis careant necessariis, praecipuam ho­<br />

minum vocationem persequi nequeant.<br />

Malum non in « rerum possessione » ut tari est positum,<br />

sed in modo sibi habendi res, nullo habitu respectu qualitatis<br />

et sani ordinis bonorum, quae possidentur; cuiusmodi genus<br />

et ordo ex eo procedunt, quod ipsa bona promptusque eorum<br />

usus subsunt « essentiae », quae dicitur, hominis eiusque verae<br />

certaeque vocationi.<br />

Ita igitur, cum quam plurimis orbis terrarum incolis liber<br />

usus bonorum ad « vivendum » necessariorum sit suppeditan­<br />

di, demonstratum habetur progressionem hominis neces­<br />

sarium modum oeconomicum prae se ferre, attamen non hoc<br />

uno terminari modo. Accidit enim ut progressio ita circum­<br />

scripta in perniciem iis vertat, quibus favere velimus.<br />

Proprietates « progressionis » hominum perfectae seu « hu­<br />

manioris », quae, necessitatibus concedens oeconomicis, se su­<br />

stentet veraeque par sit substantiae vocationis viri ac mulieris,<br />

ab ipso Paulo PP. VI descriptae sunt. 53<br />

29. Progressio non tantummodo oeconomica aestimatur ac<br />

dirigitur secundum naturam et vocationem hominis ad omnem<br />

rationem perpensi, seu etiam in eius animi partibus. Qui<br />

sine dubio bonis indiget creatis rebusque machinali industria<br />

perfectis, quae frequenti augetur profectu scientiarum et ar­<br />

tium technicarum. Semper autem novus usus bonorum cor­<br />

poreorum, dum necessitatibus subvenit, novos etiam aperit<br />

prospectus. Periculum pravi consumendarum rerum usus at­<br />

que supervenientes artificiosae necessitates haudquaquam ob­<br />

stare debent aestimationi et usui novorum bonorum et opum,<br />

quae in promptu nobis sunt; quin etiam habenda sunt tam­<br />

quam donum Dei, necnon responsum humanae vocationi, quae<br />

in Christo plene perficitur.<br />

53 Cfr. Litt. Enc. Populorum Progressio, 20-21: I.c, pp. 267 s.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 551<br />

Ad veram tamen hominis progressionem ut perveniatur,<br />

necesse est ne illae animi partes neglegantur, in quibus pro­<br />

pria ipsius hominis consistit natura, quem scilicet creavit Deus<br />

ad imaginem et similitudinem suam (cfr. Gen 1, 26). Natura<br />

corporea et spiritalis, cuius imago ex altera Genesis narratio-<br />

ne (2, 7) duobus efficitur elementis : terra, qua Deus format<br />

corpus hominis, atque spiritu vitae, quem ei ipse inhalât.<br />

Ita homo aliquam habet similitudinem cum ceteris crea-<br />

turis: ipse invitatur ad commoditatem ex iis percipiendam,<br />

ad curamque earum agendam atque, sicut ipsa in Genesi nar­<br />

rantur res (ibid., 2, 15), in horto collocatur ut colat atque<br />

tueatur, idemque constituitur supra omnia animantia, quae<br />

Deus in eius potestate posuit (ibid., 1, 26). Uno vero eodemque<br />

tempore homo manere debet Dei voluntati subditus, qui in<br />

usu ac potestate rerum limites imponit ei (ibid., 2, 16-17), quem­<br />

admodum immortalitatem ei promittit (ibid., 2, 9; Sap 2,<br />

23). Homo igitur, cum sit imago Dei, et aliquam cum eo si­<br />

militudinem habet.<br />

Secundum eiusmodi doctrinae principia progressio hominis<br />

nequit tantummodo consistere in usu et in potestate et omni­<br />

moda in possessione bonorum creatorum necnon rerum arti­<br />

bus et artificiis hominis perfectarum, sed potius in subicienda<br />

possessione, potestate, tractatione rerum sub similitudinem<br />

hominis cum Deo et sub eius vocationem ad immortalitatem<br />

assequendam. En transcendens veritas hominis, quae videtur<br />

inde a principio pariter a viro ac muliere participari (cfr. Gen<br />

1, 27), quae proinde sociale est fundamentum.<br />

30. Itaque secundum Sacram Scripturam notio progressio­<br />

nis non est solum « laica » vel « profana », sed etiam videtur in<br />

suo etiam pondere sociali-oeconomico quaedam huius aetatis<br />

locutio ad aliquam praecipuam designandam proprietatem vo­<br />

cationis hominis.<br />

Nam neque immobilis neque staticus, ut ita dicatur, crea-


552 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

tus est homo. Prima eius descriptio, quae in Libris Divinis<br />

continetur, eum ostendit ut animantem et imaginem, qui ori­<br />

gine et similitudine definitur, quibus efficitur. Sed haec om­<br />

nia omni humano, sive viro sive mulieri, utrique sive seorsum<br />

sive ambobus simul, germen indunt ac necessitatem nativum<br />

munus perficiendi. Munus, quod in « dominio rerum creatura-<br />

rum » et in


Acta Ioannis Pauli Pp. II 553<br />

lolatriae; sed ea fundamentali ratione cum promissionibus ini­<br />

tio factis congruit. Qui, causam interponens durum esse cer-<br />

tare vel assidue contendere vires ad assequendam victoriam,<br />

aut, nomine cognitae ipsius iacturae necnon reversionis ad<br />

caput, se difficili sed excitante abdicaret munere meliorem<br />

reddendi sortem totius hominis omniumque hominum, volun­<br />

tatem Dei Creatoris is non observaret. Hac in re Ipsi Litteris<br />

Encyclicis a verbis « <strong>La</strong>borem Exercens » incipientibus 54 re-<br />

speximus hominis vocationem ad laborem, ut demonstraremus<br />

semper hominem praecipuum esse progressionis auctorem.<br />

Quin immo, ipse Dominus Iesus in parabola de talentis ex­<br />

primit quam severe sit accepturus eum, qui susceptum do­<br />

num abscondere ausus fuerit: « Serve male et piger, sciebas<br />

quia meto ubi non seminavi et congrego ubi non sparsi... Tol-<br />

lite itaque ab eo talentum et date ei qui habet decem talenta »<br />

(Mt 25, 26-28). Qui dona Dei accipimus ut feneremur, no­<br />

strum est « seminare » et « congregare ». Nisi fecerimus, id<br />

quoque, quod habemus, a nobis tolletur.<br />

Quorum pervestigatio severorum verborum nos incitare po­<br />

terit ad promptius insistendum, quod hodie urget omnes, in<br />

officium adiuvandi reliquos ad plenam progressionem : maturi­<br />

tatem totius hominis omniumque hominum. 55<br />

31. Fides in Christum Redemptorem, dum naturam progres­<br />

sionis illuminat ex interiore animo, ductrix est hominum ipso<br />

in munere alios adiuvandi. In Epistula sancti Pauli ad Colos­<br />

senses legimus Christum esse primogenitum omnis creaturae,<br />

et in ipso universa condita esse (cfr. 1, 15-16). In eo enim om­<br />

nia constant, quia « in ipso complacuit omnem plenitudinem<br />

habitare et per eum reconciliare omnia in ipsum » (ibid., 1,<br />

19-20).<br />

* Cfr. Litt. Enc. <strong>La</strong>borem Exercens (14 Septembris 1981), 4: <strong>AAS</strong> 73 (1981),<br />

pp. 584 s.; PAULUS PP. VI, Litt. Enc. Populorum Progressio, 15: l.c, p. 265.<br />

55 Litt. Enc. Populorum Progressio, 42: I.c, p. 278.


554 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Huic Dei consilio, quod initium ducit ab aeternitate in<br />

Christo — perfecta « imagine » Patris — quodque fastigium in<br />

eo habet », qui est principium, primogenitus ex mortuis » (ibid.,<br />

1, 15), nostra includitur historia, quae nostro privato et pu­<br />

blico denotatur labore, ut hominum condicio melior redda­<br />

tur, necnon difficultates vincantur in itinere frequenter no­<br />

bis occurrentes, ita ut ad plenitudinem nos comparemus par­<br />

ticipandam, quae « habitat in Domino », quamque ipse tra­<br />

dit «Corpori suo, quod est Ecclesia » (ibid., 1, 18; cfr. Eph<br />

1, 22-23), dum peccatum, quod nobis semper insidiatur no­<br />

straque laedit opera, vinci tur ac redimitur « reconciliatione »,<br />

quam operatus est Christus (cfr. Col 1, 20).<br />

Rerum prospectus hic amplior fit. Optatum infinitae cuius­<br />

dam « progressionis » recuperatur, in aliud tamen penitus mu­<br />

tatum nova quadam visione christiana fide patefacta, unde ac­<br />

cipimus eiusmodi progressionem haberi tantummodo posse,<br />

quod Deus Pater inde a principio voluerit suam gloriam cum<br />

homine communicare in Christo Iesu a mortuis excitato, « in<br />

quo habemus redemptionem per sanguinem eius, remissionem<br />

peccatorum » (cfr. Eph 1, 7), in eoque voluerit peccatum vinci<br />

nostrumque maximum in bonum converti, 56 quod infinite su­<br />

perat quidquid progressio assequi potest.<br />

Pro certo igitur, — dum in mediis nos tenebris iactamus et<br />

lacunis progressionis angustioris et progressionis immodera-<br />

tae — affirmare possumus diem futurum esse, quo corruptibile<br />

hoc indue t incorrup telam, et mortale hoc induet immortalita­<br />

tem (cfr. i Cor 15, 54), cum Ipse tradet Regnum Deo et Patri<br />

(cfr. ibid., 24), omniaque nostra opera et actiones, homine di­<br />

gna, redimentur.<br />

Notio autem fidei apte causas illustrat, quibus Ecclesia in­<br />

ducitur ad totam rationem curandam de quaestionibus pro-<br />

56 Cfr. Praeconium Paschale, Missale Romanum, ed. typ. altera, 1975, p. 272:<br />

«O certe necessarium Adae peccatum, quod Christi morte deletum est! O felix culpa,<br />

quae talem ac tantum meruit habere Redemptorem ! ».


Acta Ioannis Pauli Pp. II 555<br />

gressionis, ad eam habendam officium sui ministerii pastora­<br />

lis, ad communem omnium excitandam considerationem de<br />

natura ac proprietatibus certae veraeque hominis progressionis.<br />

Pro suo munere ipsa cupit illinc divino optato servire eo spec­<br />

tanti ut omnia disponantur ad plenitudinem, quae omnis in<br />

Christo habitat (cfr. Col 1, 19), quamque suo Corpori ipse tra­<br />

didit, hinc vero suae praecipuae respondere vult vocationi « sa­<br />

cramenti », seu signi et instrumenti intimae cum Deo unionis<br />

atque unitatis totius humani generis. 57<br />

Nonnulli Ecclesiae Patres hanc secuti sunt speciem, ut<br />

et suam singularibus formis notionem historiae elaborarent sen­<br />

sumque humani laboris, qui contendit ad se transcendentia<br />

semperque coniunctione cum opera Christi definita. Aliis ver­<br />

bis in doctrina Patrum tam historia quam hominis labor in<br />

optimam partem accipi potest, id est perenne bonum quod<br />

rerum ab homine perfectarum est proprium, quippe quae sint<br />

a Christo redemptae promissoque Regno destinatae. 58<br />

Pariter proprium est antiquissimae doctrinae actionisque<br />

Ecclesiae pro certo hoc habere, sua se vocatione iuberi —<br />

seipsam suosque administros et singulos Christifideles — ut<br />

miseriis aegros levet, sive proximos sive disiunctos, non modo<br />

« supervacaneis » rebus, sed suis etiam bonis. Necessitate ur­<br />

gente, nefas quidem est aliis necessitatibus pulchritudinem<br />

templorum divinique cultus splendorem anteponere, quin etiam<br />

ex contrario optabile est ut ea omnia abalienentur, ut panis<br />

et potus et vestimentum et domus indigentibus tradantur. 59 Ut<br />

iam dictum est, hic quidam « praestantiorum bonorum ordo »<br />

nobis exhibetur — idemque in regione iuris possidendi —<br />

57 CONO. OEC. VAT. II, Const. dogm. Lumen Gentium de Ecclesia, 1.<br />

5S Cfr. ex. gr. S. BASILIUS MAGNUS, Regulae fusius tractatae, interrogatio XXXVII,<br />

1-2: PG 31, 1009-1012; THEODORETUS CYRENSIS, De Providentia, Oratio VII: PG 83,<br />

665-686; S. AUGUSTINUS, De Civitate Dei, XIX, 17: CCL 48, 683-685.<br />

59 Cfr. ex. gr. S. IOANNES CRYSOSTOMUS, In Evang. S. Matthaei, hom. 50, 3-4:<br />

PG 58, 508-510; S. AMBROSIUS, De Officiis Ministrorum, lib. II, XXVIII 136-140: PL<br />

16, 139 141; POSSIMUS, Vita 8. Augustini Episcopi, XXIV: PL 32, 53 s.


556 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

inter ea, quae « possidentur » et ea, quae « sunt », praesertim<br />

cum ipsum « possidere », nonnullorum proprium, ipsum « esse »<br />

tot aliorum laedere potest.<br />

Paulus PP. VI, in Litteris Encyclicis, quas diximus, eius­<br />

modi doctrinam sequitur, pastorali sane ductus Constitutione a<br />

verbis Gaudium et Spes 60 incipiente. Quod autem ad Nos attinet,<br />

denuo de rei gravitate ac necessitate instare cupimus, dum<br />

Domini auxilium imploramus, ut omnes Christifideles constan­<br />

ter rem in usu et agitatione vitae ad effectum deducant.<br />

32. Officium insistendi in « populorum progressionem » haud<br />

nudum est debitum singulare, nedum sit privatum omnino,<br />

perinde ac si seorsum quisquam molimentis suis id consequi<br />

possit. Sane vis est necessitatis, quae omnes ac singulos cogit<br />

viros ac mulieres, societates ac Nationes; singillatim cogens<br />

Ecclesiam Catholicam necnon reliquas Ecclesias et ceteras Com­<br />

munitates ecclesiales, quibuscum cooperari hac in re plane<br />

parati sumus. Hac de re, ut nos Catholici invitamus fra­<br />

tres Christianos ad nostra consilia participanda, ita et paratos<br />

nos dicimus ad eorum consilia adiuvanda eorumque invitatio­<br />

nes excipimus. Hanc inquirentes progressionem totius homi­<br />

nis efficacius una cum studiosis aliarum religionum operari<br />

possumus, quem ad modum ceteroqui iam variis in locis ac­<br />

cidit.<br />

Progressioni « totius hominis » et « omnis hominis » coo­<br />

perari est officium omnium hominum erga omnes, quod uno<br />

eodemque tempore quattuor partium orbis terrarum commune<br />

esse debet: Orientis et Occidentis, Septentrionum et Meridiei;<br />

vel, ut hodierna utamur locutione, plurium « Mundorum ».<br />

60 Litt. Enc. Populorum Progressio, 23: l.c, p. 268: «"Qui habuerit substantiam<br />

huius mundi et viderit fratrem suum necessitatem habere et clauserit viscera sua<br />

ab eo, quomodo caritas Dei manet in eo?" (1 Io 3, 17). Inter omnes constat quam<br />

firmiter Ecclesiae Patres officia descripserint hominum opibus affluentium erga eos<br />

qui in necessitate versantur». In superiore numero Pontifex memoraverat n. 69<br />

Const. past. Gaudium et Spes Concilii Oecumenici Vaticani II.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 557<br />

Si contra opera datur, ut id una in orbis parte ad effectum ad­<br />

ducatur, tunc cum damno perficitur ceterorum magno; ibique,<br />

ubi rei fit initium, ceteris neglectis, eo ipso res corrumpi tur<br />

vel in peius abit.<br />

Populi vel Nationes habent et ipsi ius ad plenam sui pro­<br />

gressionem, quae si partes oeconomicas et sociales — ut dic­<br />

tum est — prae se fert, necesse tamen est ut et humano cultu<br />

cuiusque proprio constet, utque rebus naturam transcendenti­<br />

bus plane patescat. Ne necessitatem quidem progressionis inter­<br />

ponere licet, ut quis suam aliis imponat rationem vivendi vel<br />

suae religionis legem.<br />

33. Nec vere dignum homine esset genus progressionis, quod<br />

hominis iura, personam, societatem, oeconomiam et artem rei<br />

publicae administrandae, simulque Nationum et populorum<br />

iura non coleret nec proveheret.<br />

Hodie clarius fortasse quam antea repugnantia agnoscitur<br />

intima progressionis terminis circumscriptae solummodo oe­<br />

conomicis, quandoquidem haec facile personam humanam<br />

eiusque maximas necessitates subigit condicionibus praesti-<br />

tutae rerum oeconomicarum ordinationis et unius quaestus.<br />

Conexio intima, quae intercedit inter veram progressio­<br />

nem et iurium hominis observantiam, ostendit etiam eiusmodi<br />

progressionis indolem moralem: vera hominis altitudo, voca­<br />

tioni naturali et historicae cuiusque consentanea, non compa­<br />

ratur solo usu copiae bonorum vel ministeriorum vel facul­<br />

tate opum technicarum, quae « substructiones » appellantur.<br />

Cum in societate personae et communitas, quae solet po­<br />

pulus vocari, rigide servari non vident morum postulata, cul­<br />

turae et spiritus, quae dignitate nituntur personae humanae<br />

et propria cuiusque communitatis natura, imprimis familiae<br />

et societatum religiosarum, cetera omnia — bonorum abundan­<br />

tia, technicorum inventorum affluentia in vitam cotidianam<br />

adhibitorum, quidam rerum prosperarum gradus — improba-<br />

buntur et, procedente tempore, spernentur. Id clare Dominus


558 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

in Evangelio confirmat, admonens omnes de bonorum ordine<br />

vero : (( Quid enim prodest homini, si mundum universum lu­<br />

cretur, animae vero suae detrimentum patiatur? » (Mt 1,6, 26).<br />

Vera progressio, secundum necessitates hominum proprias,<br />

viri vel mulieris, pueri vel senis, ab omnibus, qui naviter huic<br />

progressioni intersunt eiusque sunt fautores, in primis vivam<br />

postulat conscientiam momenti iurium omnium et uniuscuius­<br />

que, necnon necessitatis iuris tuendi, quod cuique est, ex quo<br />

plene uti valeat beneficiis, scientia et technica arte praebitis.<br />

In rebus domesticis omnis nationis magnum pondus habent<br />

totius seriei iurium observatio, praesertim iuris ad vitam, om­<br />

ni exsistentiae momento; iurium familiae, uti communitatis<br />

humani generis primae seu « cellulae » ; iustitia in laboris ra­<br />

tionibus; iura ad vitam communitatis politicae pertinentia<br />

qua talis; iura posita in hominis vocatione divina, rerum na­<br />

turam transcendente.<br />

In ordine internationali, seu rerum publicarum necessitudi­<br />

num, vel, secundum sermonem, quo utuntur, diversorum<br />

« mundorum », necessaria est plena cuiusque populi identi­<br />

tatis et eodem tempore eius historiae et culturae proprietatum<br />

observantia. Item necessarium est, sicut iam ominaban tur. Lit­<br />

terae Encyclicae, quas verba inchoant Populorum Progressio,<br />

omni populo facultatem facere sedendi « ad mensam convivii<br />

communis », 61 potius quam extra portam iacendi, sicut <strong>La</strong>za­<br />

rus iacebat, dum « canes veniunt et fingunt ulcera eius » (cfr.<br />

Lc 16, 20). Tum populi tum singulae personae debent aequa-<br />

tione fundamentali 62 frui, qua nititur, exempli gratia, Charta<br />

Societatis Nationum Unitarum: quae aequatio fundamentum<br />

est iuris omnium processuum plenae progressionis participandi.<br />

61 Cfr. Litt. Enc. Populorum Progressio, 47: l.c, p. 2<strong>80</strong>: «... de consortione<br />

dicimus, in qua libertas non sit inane nomen, et <strong>La</strong>zarus vir indigens ad eandem<br />

mensam possit considere ac dives».<br />

62 Cfr. ibid., 47: l.c, p. 2<strong>80</strong>: «agitur de hominum consortione stabilienda, in<br />

qua quivis, nullo discriminé stirpis, religionis, nationis, vitam vere humanam vivere<br />

possit, liberam a servitute, cuius auctores sunt homines...»; cfr. quoque CONO.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 559<br />

Ut talis sit, progressio facienda est in mutua hominum ne­<br />

cessitudine et libertate, nec umquam harum utra ulla causa<br />

est excludenda. Progressionis natura moralis et necessaria pro-<br />

vectio augentur respectu omnium necessitatum, quae oriun­<br />

tur ex ordine veritatis et boni, hominis proprii. Christianus<br />

insuper, educatus ad videndam in homine Dei imaginem, vo­<br />

catam ad plenam participandam libertatem plenumque bo­<br />

num, quod Deus Ipse est, studium progressus eiusque effectio-<br />

nis sensu carens putat sine observantia et obsequio dignitatis<br />

unicae huius « imaginis ». Ut alia utamur locutione, verus pro­<br />

gressus ponendus est in Dei proœimique amore debetque usui<br />

favere personarum cum societate. Ecce « civilis cultus amoris »,<br />

de quo tam frequenter Paulus PP. VI loquebatur.<br />

34. Progressus indoles moralis discedere ne potest quidem<br />

ab obsequio erga entia, quae naturam visibilem efficiunt, quam­<br />

que Graeci, significantes sane ordinem, quo illud eminet,<br />

« cosmum » vocabant. Suo modo etiam hae res observantiam<br />

poscunt, ob triplicem considerationem, multis cogitationibus<br />

perpendendam. Prima consistit in opportunitate intellegendi<br />

magis magisque non posse impune varia entium genera adhi­<br />

beri, nec vivorum nec inanimorum — arborum, animalium,<br />

elementorum naturalium — proprio arbitrio, pro cuiusque ne­<br />

cessitatibus oeconomicis. Oportet contra aestimetur uniuscuius­<br />

que entis natura et mutua conexio in ordine composito, qui qui­<br />

dem est cosmus.<br />

Secunda consideratio innititur vero in animadversione, ur­<br />

gentiore quidem, opes naturae circumscriptas esse, quarum non­<br />

nullae refici, ut dicitur, non possunt. Si dominio adhibentur ab­<br />

soluto, quasi inexhaustae sint, grave periculum est ne non so­<br />

lum aetatibus futuris, sed ne praesenti quidem in promptu sint.<br />

OEC. VAT. II, Const. past. Gaudium, et Spes de Ecclesia in mundo huius temporis,<br />

29. Huiusmodi aequalitas essentialis praecipua est causa cur Ecclesia semper obsti­<br />

terit cuique formae discriminis stirpis.


560<br />

Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Tertia consideratio apertius pertinet ad exitus cuiusdam<br />

generis progressionis pertinentes ad condicionem vitae, quae<br />

agitur in regionibus officinis affluentibus. Omnes novimus in-<br />

vectionis quaestuosae industriae consecutionem esse frequen-<br />

tiorem in dies circumfusi aèris contaminationem, cum valetu­<br />

dinis incolarum detrimento.<br />

Evidens etiam est progressum, voluntatem praestitutae re­<br />

rum ordinationis, qua ille regitur, opum usum modumque his<br />

utendi non posse ex observantia legum moralium eximi. Ha­<br />

rum legum una sine dubio naturae visibilis usum circumscri­<br />

bit. Dominium a Creatore homini datum utpote divinae ima­<br />

gini (cfr. Gen 1, 26) non est absolutum, nec licet « utendi et abu-<br />

tendi » arbitrium affirmare, vel ex commodo res disponendi.<br />

Modus, quem inde a principio ipse Creator homini imposuit<br />

quique symbolica ratione exprimitur per interdictionem « co­<br />

ncedendi de ligno » (cfr. Gen 2, 16-17), satis clare ostendit in<br />

universitate naturae visibilis et elementorum, ex quibus con­<br />

stat « cosmus », nos legibus esse subiectos, non solum biolo­<br />

gicis, verum etiam moralibus, quae impune violari nequeunt.<br />

Recta progressus notio non potest hanc seriem neglegere<br />

considerationum — ad usum elementorum naturae pertinen­<br />

tium, ad opum renovationem et ad detrimenta quaestuosae<br />

immodèrataeque industriae — quae nostrae conscientiae mo­<br />

mentum morale proponunt, ex quo dignoscendus est processus. 63<br />

V<br />

35. Quoniam progressus est magna parte indolis moralis,<br />

patet idem affirmandum esse de impedimentis, quae ei ob­<br />

stant. Si annis actis post vulgatas Litteras Encyclicas, quae in­<br />

scribuntur Populorum Progressio, progressus defuit — aut par-<br />

63 Cfr. Homilia habita in loco vulgo «Val Visdende» (12 Iulii 1987), 5: diurnarium<br />

L'Osservatore Romano, 13-14 Iulii 1987; PAULUS PP. VI, Ep. Apost. Octogésima Ad­<br />

veniens (14 Maii 1971), 21: <strong>AAS</strong> 63 (1971), pp. 416 s.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 561<br />

vus fuit, inconstans, si non omnino contradictorias — causae<br />

non possunt ex sola origine oeconomica oriri. Ut iam antea<br />

memoravimus, hac in re causae etiam « politicae » se interpo­<br />

nunt. Rationes enim, quae « populorum progressionem » pro-<br />

vehunt aut infrenant, nonnisi indolis « politicae » sunt. Ut<br />

perversae machinationes superentur, de quibus diximus, et<br />

iis novae subiciantur rectiores et bono communitatis commu­<br />

ni congruentiores, necessaria est efficax voluntas « politica ».<br />

Re indagata, est concludendum hanc non sufficientem fuisse.<br />

In documento pastorali, ut hoc est, indagatio, quae causas<br />

oeconomicas et politicas solum expendat minoris prosperitatis<br />

et incrementi (et, portione necessaria servata, etiam maioris<br />

prosperitatis et auctus), est imperfecta. Sunt inde causae indolis<br />

moralis inveniendae, quae industriae hominum, utpote perso­<br />

narum moraliter officiis astrictarum, intersunt ut progressionis<br />

cursum frenen t et plenam eiusdem impediant adeptionem.<br />

Pariter, cum praesto sunt opes scientiae et technicae, quae<br />

necessariis consiliis politicis intervenientibus, possunt et de­<br />

bent ad populos incitandos tandem in verum progressum pro­<br />

desse, sola consilia natura sua moralia, quae credentes, prae­<br />

sertim christiani ponunt in fidei principiis, omnia removebunt,<br />

quae obstant et impediunt, gratia divina auxiliante.<br />

36. Est inde animadvertendum mundum, in adversarum na­<br />

tionum compages divisum, - rigidis fultum doctrinis, in quo,<br />

potius quam copulatio inter se, ut talis agnita et consensione<br />

roborata, imperii libidinis diversae dominantur formae, esse<br />

non posse nisi mundum « structuris peccati » obnoxium.<br />

Iniquarum causarum summa, quae agunt contra veram<br />

conscientiam boni communis universalis et necessitatis ei fa­<br />

vendi, videtur condicionibus astringere personas et institutio­<br />

nes, victu difficilibus. 64<br />

** Cfr. CONC. OEC. VAT. II, Const. past. Gaudium et Spes de Ecclesia in mundo<br />

huius temporis, 25.<br />

37 - A. A. S.


562 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Si praesens status tribuendus est condicionibus diversae<br />

indolis, alienum non est de « structuris peccati » loqui, quae,<br />

ut diximus in Adhortatione Apostolica Reconciliatio et Pae­<br />

nitentia, peccato personali inhaerent et ideo actibus perso­<br />

narum definitis annectuntur, quae eas inducunt, confirmant<br />

efficiuntque ut difficile diruantur. 65 Hinc corroborantur, diffun­<br />

duntur atque aliorum peccatorum fons fiunt hominum mores<br />

condicionibus astringendo.<br />

« Peccatum » et « structurae peccati » genera sunt, quae<br />

non saepe usurpantur in statum mundi huius temporis. Sed res,<br />

quas ante oculos habemus, non acriter intelleguntur, nisi ma­<br />

iorum origini, quae patimur, nomen imponimus.<br />

Verba fieri possunt de « nimio sui amore » deque « brevi<br />

visione »; potest mentio fieri de « consiliis politicis mendosis »,<br />

de (( imprudentibus oeconomicis consultis ». Et quaevis harum<br />

nominationum vocem resonat ethicam moralem. Hominis con­<br />

dicio talis est, ut difficilem reddat actionum et omissionum<br />

personarum acriorem inquisitionem, quae aliquo modo iudi­<br />

cia vel designationes naturae ethicae non comprehendat.<br />

Haec consideratio utilitatem habet, praesertim si usque ad<br />

extrema consequens fit et in fide Dei et in eius lege fundatur,<br />

quae bonum iubet et malum prohibet.<br />

65 Adhort. Apost. Reconciliatio et Paenitentia (2 Decembris 1984), 16: «Atqui<br />

Ecclesia, cum de condicionibus peccati loquitur aut ut peccata socialia quasdam<br />

condiciones indicat aut mores communes coetuum socialium, ampliorum vel minorum,<br />

aut etiam totas Nationes et Nationes consociatas, novit et edicit eiusmodi peccata<br />

socialia esse simul effectum, acervationem et coniunctionem multorum peccatorum<br />

personalium. Agitur de peccatis maxime personalibus tum eius qui iniquitatem gignit<br />

et fovet vel ea abutitur; tum eius qui, cum aliquo modo agere possit ad vitanda<br />

vel removenda aut saltem finibus circumscribenda quaedam mala socialia, id facere<br />

omittit desidia, metu et proboso consciorum silentio, dissimulata facinoris societate<br />

aut indifferentis animi neglegentia; tum eius, qui se excusat causam interponens<br />

mundum mutari non posse; tum eius etiam, qui laborem et incommoda intendit ef-<br />

fugere, praetexens fucosas rationes superioris momenti. In personarum ergo capita<br />

verae reddunt culpae. Nulla condicio — sicut nullum institutum, nulla compages,<br />

nulla societas — ipsa per se est actuum moralium subiectum; quam ob rem ea<br />

potest per se nec bona esse nec mala»: <strong>AAS</strong> 77 (1985), p. 217.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 563<br />

In hoc differunt quidam typus inquisitionis socialis-politicae<br />

et respectus formalis ad « peccatum » et ad « structuras pec­<br />

cati ». Pro hac visione agunt Dei voluntas ter Sancti, eius de<br />

hominibus consilium, eius iustitia eiusque misericordia. Deus<br />

dives in misericordia, redemptor hominis, Dominus et auctor<br />

vitae, ab hominibus agendi modos exigit accuratos etiam in<br />

actionibus et praetermissionibus erga proximum. Hic « secun-<br />

due tabulae » decem mandatorum memoria renovatur (cfr. Ex<br />

20, 12-17; Dt 5, 16-21); horum violatione Deus offenditur<br />

et proximus laeditur, cum in mundum condiciones introdu­<br />

cantur et impedimenta, quae multum actus et brevem hominis<br />

vitam transcendunt. Intervenite- etiam cursui progressionis<br />

populorum, cuius mora vel tarditas hac luce collustrante iudi­<br />

candae sunt.<br />

37. Huic inquisitioni vagae indolis religiosae nonnullae addi<br />

possunt subtiliores indagationes, ut animadvertatur ex acti­<br />

bus et habitibus, qui Dei voluntati obsistunt et bono proximi,<br />

et (( structuris », quas ii inducunt, duos praecipue hodie magis<br />

proprios videri: hinc solam quaestus cupiditatem et illinc do­<br />

minii sitim cum proposito ceteris imponendi propriam volun­<br />

tatem. Horum habituum cuilibet, quo melius significetur, ex­<br />

pressio addi potest: «pretio quantocumque ». Scilicet agitur<br />

de dominatu humanarum voluntatum deque exitibus, qui inde<br />

sequi possunt.<br />

Quamquam seiungi possunt et altera sine altera exsistere<br />

ambae illae agendi rationes — in prospectu, qui patet ante ocu­<br />

los nostros — indissolubili modo sunt coniunctae — etsi utra-<br />

vis plus valet.<br />

Ut par est, huius duplicis rationis veluti peccati victimae<br />

non solae personae sunt; possunt esse etiam Nationes et ad­<br />

versae Nationum Consociationes. Hocque magis « structura­<br />

rum peccati » introductioni favet, de quibus diximus. Si quae­<br />

dam hodierni studii dominandi formae harum normarum mo-


564 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

ralium luce considerarentur, aliqua detegerentur consilia, spe­<br />

cie solum ob oeconomiam vel rei publicae administrationem<br />

capta, vere formas abscondere idololatriae : pecuniae, doctri­<br />

nae classium, technologiae.<br />

Hanc indagationis formam inserere voluimus, ut ante om­<br />

nia indicaremus qualis sit mali vera natura, quod perspicere<br />

debemus in « populorum progressionis » quaestione : agitur de<br />

malo morali, multorum peccatorum exitu, quae ad « peccati<br />

structuras » adducunt. Hoc modo considerationem intendere<br />

in malum significat, secundum humanam disciplinam, apte<br />

viam sequendam cognoscere, ut illud superetur.<br />

38. Est hoc iter longum et implicatum, in quod insuper rui­<br />

nae constanter impendent, tum ob intimam propositorum et<br />

operum humanorum fragilitatem, tum ob adiunctorum exter­<br />

norum mutabilitatem, quae praevideri non possunt. Eiusmo­<br />

di tamen iter oportet animose suscipiatur et, ubi aliqui gradus<br />

facti sunt vel spatii pars transmissa, ad finem usque perveniatur.<br />

In his considerationibus consilium viam ingrediendi vel iter<br />

pergendi vim habet praecipue moralem, quam viri et mulieres<br />

credentes agnoscunt uti Dei voluntate exactam, quae unicum<br />

verum fundamentum est ethicae omnino obligatoriae.<br />

Optabile est viros quoque et mulieres apertae fidei exper­<br />

tes persuasum sibi habere impedimenta ad plenum progres­<br />

sum opposita non esse solum indolis oeconomicae, sed pende­<br />

re ex altioribus rationibus, quas homo existimare potest bona<br />

absoluta. Qua re sperandum est fore ut quotquot, varia men­<br />

sura, erga suos similes « humanioris vitae » officio obstringun­<br />

tur, sive fide religiosa moti, sive non moti, plene conscii fiant<br />

necessariam esse mutationem habituum spiritalium, qui indi­<br />

cant cuiusque hominis necessitudines secum ipso, cum proxi­<br />

mo, cum humanis communitatibus, vel maxime longinquis,<br />

cumque natura; ob bona superiora, uti bonum commune, vel,<br />

ut acuta utamur elocutione Litterarum Encyclicarum Populo-


Acta Ioannis Pauli Pp. II 565<br />

rum Progressio, incrementum plenum « omnis hominis et om­<br />

nium hominum n.<br />

6 6<br />

Quod ad christianos attinet, sicut et ad omnes, qui vocis<br />

« peccati » expressam significationem theologicam agnoscunt,<br />

mutatio rationis vivendi et mentis vel modi, quo quis est, ser­<br />

mone biblico vocatur « conversio » (cfr. Me 1, 15; Lc 13, 35;<br />

Is 30, 15). Haec conversio indicat proprie necessitudinem<br />

cum Deo, cum culpa commissa cumque eius exitibus, et<br />

ideo cum proximo, tum persona, tum communitate. Deus est,<br />

in « cuius manibus sunt corda potentium et omnium corda», 67<br />

is qui potest, iuxta suam promissionem, opera Spiritus Sancti,<br />

« corda lapidea » in « corda carnea » mutare (cfr. Ez 36, 26).<br />

In itinere optatae conversionis versus superationem mora­<br />

lium impedimentorum, quae progressioni obstant, iam indi­<br />

cari potest ut bonum definitum et morale maior intellegentia<br />

homines et nationes copulari inter se. Quod viri et mulieres,<br />

in variis mundi partibus, tamquam proprias sentiunt iniusti­<br />

tias et violationes iurium humanorum longinquis in regionibus<br />

aetas, quas numquam fortasse visent, aliud est signum quen­<br />

dam eventum esse mutatum in conscientiam et notam mora­<br />

lem esse consecutum.<br />

Agitur ante omnia de mutua copulatione, quae recipitur<br />

uti systema praeponderans rationum in mundo nostri tem­<br />

poris, in eius partibus, seu oeconomia, cultura, res publicas<br />

administrandi scientia, religione, et ut genus morale assumi­<br />

tur. Cum ita mutua copulatio agnoscitur et assumitur, ei re­<br />

spondet, tamquam habitus moralis et socialis, tamquam « vir­<br />

tus », consensio; quae igitur non simplex est et vagus miseri­<br />

cordiae sensus vel levis miseratio tot personarum malis tri­<br />

buta, vicinarum aut longinquarum ; sed est contra voluntas<br />

66 Litt. Enc. Populorum Progressio, 42: l.c, p. 278.<br />

67 Cfr. Liturgia Horarum, Feria III Hebdomadae III Temporis per annum, Preces<br />

ad Vesperas.


566 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

firma et constans bonum curandi commune, seu bonum unius­<br />

cuiusque et omnium, quia omnes vere recipimus in nos.<br />

Haec voluntas innititur radicata persuasione illa lucri cupi­<br />

ditate ac siti dominii, quam memoravimus, plenam coerceri<br />

progressionem. Eiusmodi «agendi rationes »et «peccati struc­<br />

turae » solum vincuntur — gratia divina adiuvante — longe<br />

alio modo: cura videlicet boni proximi una cum animo se,<br />

iuxta evangelicum sensum, pro alio perdendi, potius quam eo<br />

abutendi, eique « serviendi » potius quam illum ob sui utilita­<br />

tem opprimendi (cfr. Mt 10, 40-42; 20, 25; Me 10, 42-45; Lc<br />

22, 25-27).<br />

39. Consensionis exercitium in omni societate efficax est, cum<br />

eius participes se vicissim agnoscunt ut personas. Qui plus<br />

pollent, quia maiora habent bona et communes apparatus,<br />

sentiant se esse humiliorum cantores et paratos ad ea commu­<br />

nicanda cum iis, quae possident; debiliores vero, eandem se­<br />

quentes consensionem, non desidi agendi modo se gerant vel<br />

ordinis societatis destructivo, sed, quamvis legitima sua vindi­<br />

cent iura, id faciant, quod ad eos spectet, pro omnium bono.<br />

Coetus autem interpositi ne contendant solummodo de,sua<br />

peculiari utilitate, sed aliorum causas observent.<br />

Signa valentia hac aetate sunt acrior conscientia consen­<br />

sionis pauperum inter se, eorum mutui auxilii interventus,<br />

publici concursus in scaena societatis, quibus non vi utuntur,<br />

sed suas necessitates significant suaque iura contra ineffica-<br />

ciam aut corruptelam rei publicae auctoritatum. Ex suo mu­<br />

nere evangelico, Ecclesia sentit se vocari ad vigilandum pro<br />

pauperum multitudinibus, ad discernendas iustas eorum postu­<br />

lationes, ad conferendum ut eae efficiantur, etsi non sit ei bonum<br />

commune coetuum praetermittendum.<br />

Eadem regula per similitudinem adhibetur in consuetudi­<br />

nibus gentium. Mutua copulatio mutanda est in concordiam,<br />

positam in principio omnia naturae bona esse omnibus desti-


Acta Ioannis Pauli Pp. II 567<br />

nata. Quae humana industria edit materias primas elaboran­<br />

do, bono omnium debent, labore iuvante, prodesse.<br />

Declinatis studiis omne genus dominandi et conatibus suum<br />

servandi imperium, Nationes fortiores et ditiores officio astrin­<br />

guntur sentiendi sibi moraliter causam ceterarum in se esse<br />

transferendam, ut verum systema gentium instituatur, quod<br />

consistat in fundamento aequitatis omnium populorum et in<br />

necessaria legitimarum diversitatum observantia. Nationes<br />

oeconomia tenuiores, vel paene superstites, aliis populis opitu-<br />

lantibus et communitatibus mundanis, possunt et debent ipsae<br />

quoque potestatem habere ad bonum commune conferendi suis<br />

humanitatis et cultus thesauris, qui secus in perpetuum amit-<br />

terentur.<br />

Consensio nos adiuvat ad videndum « alterum » — per­<br />

sonam, populum vel Nationem — non tamquam quodlibet<br />

instrumentum ut parvo sumptui habeamus eius Iaborandi fa­<br />

cultatem et corporis firmitatem, eumque relinquamus, cum non<br />

iam utilis sit, sed tamquam nostrum « similem », tamquam<br />

« adiutorem » (cfr. Gen 2, 18. 20), quem participem faciamus,<br />

similiter ac nos, vitae convivii, ad quod omnes aeque homines<br />

invitantur a Deo. Hinc momentum excitandi conscientiam reli­<br />

giosam et hominum et populorum.<br />

Hoc modo excluduntur abusus, oppressio, ceterorum exi­<br />

tium. Haec facta, in praesenti mundi divisione in adversar um<br />

nationum compages, in belli periculum confluunt et in nimiam<br />

propriae securitatis sollicitudinem, non sine detrimento, sae­<br />

pe, libertatis, liberae auctoritatis, ipsiusque territorialis inte­<br />

gritatis Nationum debiliorum, quae « in finibus aliorum prin­<br />

cipatum tenentur » vel in « cincturis securitatis ».<br />

« Structurae peccati » et peccata, quae ad eas ducunt, paci<br />

et progressioni tantadem vi se opponunt, quandoquidem pro­<br />

gressio, iuxta notam Litterarum Encyclicarum Pauli PP. VI<br />

expressionem, est « novum nomen pacis w. 68<br />

a Litt. Enc. Populorum Progressio, 87: l.c, p. 299.


568<br />

Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Consensio ita, quam Nos proponimus, est simul via ad pa­<br />

cem et ad progressionem. Pax mundi namque ne in cogita­<br />

tionem quidem cadit, nisi ii, qui in haec incumbunt, agno­<br />

scunt mutuam copulationem exigere superationem rationis poli­<br />

ticae « adversarum nationum compagum », reiectionem cuius­<br />

libet formae dominandi, ad oeconomiam, militiam vel politicam<br />

artem pertinentis, et mutationem mutuae diffidentiae in con­<br />

sociatam operam, quae sane actus proprius est consensionis<br />

inter homines et Nationes.<br />

Sententiola Pontificatus Decessoris Nostri rec. mem. Pii XII<br />

fuit Opus iustitiae pax: pax quidem ut iustitiae fructus. Ho­<br />

die dici potest, eadem cum subtilitate eademque cum vi in­<br />

spirationis biblicae (cfr. Is 32, 17; Gc 3, 18), Opus hominum<br />

coniunctionis pax.<br />

Pax, quam omnes tam vehementer exoptant, comparabitur<br />

sane iustitiae socialis et internationalis effectione, sed etiam<br />

exercitatione virtutum, quae convictioni favent docentque<br />

nos coniunctim vivere, ut coniuncti, dantes et accipientes,<br />

mundum aedificemus meliorem.<br />

40. Non est dubium quin solida hominum coniunctio virtus<br />

sit christiana. Iam in iis quae supra exposuimus, animad­<br />

verti licebat plures rationes intercedere inter eam et caritatem,<br />

quae est proprietas, qua discipuli Christi cognoscuntur (cfr.<br />

Io 13).<br />

Lumine fidei praefulgente, coniunctio illa se ipsam nititur<br />

superare, nititur rationes speciali modo christianas plenae do­<br />

nationis gratuitae induere, veniae et reconciliationis Quo fit<br />

ut proximus non sit solum ens humanum, praeditum iuribus<br />

suis et fundamentali aequalitate coram universis. Fit vero<br />

imago viva Dei Patris, sanguine Iesu Christi redempta et per­<br />

manenti actioni Spiritus Sancti subiecta. Proximus ergo amari<br />

debet, etsi est inimicus, eodem amore, quo eum Dominus dili­<br />

git, atque parati simus oportet grave incommodum, etiam su-


Acta Ioannis Pauli Pp. II 569<br />

premum, subire, scilicet : « dare animam pro fratribus » (cfr.<br />

Io 3, 16).<br />

Tunc conscientia communis paternitatis Dei, fraternitatis<br />

omnium hominum in Christo — qui filii in Filio sunt —, prae­<br />

sentiae et actionis vivificantis Spiritus Sancti, faciet ut mun­<br />

dum contueamur nova iudicandi ratione, qua eum intellega­<br />

mus et explanemus. Praeter vincula humana et naturalia, iam<br />

admodum valida et arcta, novum ostenditur exemplar unitatis<br />

hominum generis, ad quod, ad extremum, revocari debet firma<br />

hominum coniunctio. Hoc summum exemplar unitatis, quae est<br />

veluti lux repercussa vitae intimae Dei, unius in tribus Per­<br />

sonis, est id quod nos christiani nomine « communionis » ap­<br />

pellamus.<br />

Quae quidem communio, proprie christiana, quae diligenter<br />

observetur, amplificetur, locupletetur Deo opitulante, est quasi<br />

anima vocationis Ecclesiae, ex qua sit « sacramentum », sensu<br />

supra exposito.<br />

Itaque solida hominum coniunctio conferre debet ad effi­<br />

ciendum id consilium divinum tum ad singulos homines quod<br />

attinet tum ad societatem nationalem et internationalem. Machi-<br />

nationes perversae et « structurae peccati », de quibus sumus<br />

locuti, superari possunt solummodo per exercitationem solidae<br />

coniunctionis humanae et christianae, ad quam Ecclesia<br />

hortatur et quam constanter promovet. Sic tantum tot egregiae<br />

navitatis copiae totam vim suam effundere possunt ad progres­<br />

sionem et pacem provehendam.<br />

Multi Sancti, ab Ecclesia in Caelitum album relati, mira­<br />

bilia testimonia exhibent huiusmodi coniunctionis atque<br />

exemplo praelucere possunt in difficilibus rerum adiunctis<br />

huiusce temporis. Inter cunctos memorare cupimus sanctum<br />

Petrum Claver, qui Carthagine Indiarum servis est famulatus,<br />

et sanctum Maximilianum Mariam Kolbe, qui vitam suam ob­<br />

tulit pro captivo sibi ignoto in publicae custodiae campo loci<br />

A uschwitz-Oswiecim.


570 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

VI<br />

41. Ecclesiae praesto non sunt solutiones technicae quaestio­<br />

nis incrementi deficientis ut talis. Quod quidem iam Pau­<br />

lus PP. VI in Encyclicis Litteris, quas commemoramus, affir­<br />

mavit. 69<br />

Ecclesia enim non systemata vel rationes ordine compositas<br />

rerum oeconomicarum et politicarum proponit neque horum<br />

alia aliis anteponit, dummodo dignitas hominis recte servetur<br />

et promoveatur ac necessarium detur spatium proprio mini­<br />

sterio gerendo in mundo.<br />

Ecclesia vero est « experta in humanitate » ; 70 quod quidem<br />

eam impellit ad missionem suam religiosam necessario dilatan­<br />

dam ad varios campos, in quibus viri mulieresque opus suum<br />

exsequuntur, illam in hoc mundo quaerentes felicitatem, etsi<br />

angustam, quae dignitati suae ut personarum humanarum sit<br />

consentanea.<br />

Dicatur oportet iterumque dicatur, exemplo sumpto a deces­<br />

soribus nostris, nequaquam ad quaestionem « technicam »<br />

redigi posse id quod — ut veri nominis progressionem — digni­<br />

tatem hominis ac populorum tangat. Progressio, si in quae­<br />

stionem technicam coartetur, vera natura sua nudatur atque<br />

actus fit proditionis respectu hominis et populorum, quibus<br />

plena cum effectione debet inservire.<br />

En, cur Ecclesiae aliquid sit hodie dicendum, perinde atque<br />

ante viginti annos ac tempore futuro, de natura, condicionibus,<br />

postulatis, finibus germanae progressionis necnon de impedi­<br />

mentis, quae hic obiciuntur. Ecclesia, id agens, munus evan­<br />

gelizandi adimplet, quoniam primum adiumentum ad progres­<br />

sionis quaestionem, ad praesentia maxime pertinentem, est<br />

w Cfr. ibid., 13; 81: l.c, pp. 263 s.; 296 s.<br />

70 Cfr. ibid., 13: l.c, p. 263.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 571<br />

pronuntiatio veritatis de Christo, de Ecclesia, de homine, ad<br />

certam ac definitam aliquam condicionem traductae. 71<br />

Ad hoc assequendum Ecclesia, ut instrumento, sociali sua<br />

utitur doctrina. In huius aetatis discrimine ut sive solutio quae­<br />

stionum propositarum sive recta earum constitutio iuventur,<br />

multum valeret accuratior cognitio et latior diffusio « summae<br />

principiorum cogitandi, criteriorum iudicandi, normarum agen­<br />

di, quae eius doctrina exhibentur n. 72<br />

Ita statim animadverteremus quaestiones, nobis aggredien-<br />

das, esse imprimis morales et neque enodationem problematum<br />

in progressione ut tali vertentium, neque instrumenta ad dif­<br />

ficultates huiusce temporis superandas ab hac essentiali ratione<br />

posse separari.<br />

Socialis doctrina Ecclesiae non est « tertia via » inter capi-<br />

talismum liberalem, qui dicitur, et collectivismum Marxianum,<br />

ut item aiunt, neque optio, quae fieri possit ut aliae solutiones<br />

inveniantur non ita funditus sibi oppositae, sed proprium ac<br />

peculiare genus efficit. Neque est ideologia, sed accurata enun­<br />

tiatio fructuum perdiligentis considerationis, qua perplexae ve­<br />

ritates, quae sunt reapse, exsistentiae hominis comprehendun­<br />

tur, ac quidem in societate et compage internationali, luce<br />

fidei ac traditionis ecclesialis affulgente. Eius finis praecipuus<br />

eo pertinet ut hae veritates, re existentes, interpretatione ex­<br />

plicentur, quatenus perspiciatur utrum eae congruant an dis­<br />

similes sint normis doctrinae evangelicae de homine deque<br />

eius vocatione terrena ad pacem humana transcendentem per­<br />

sequendam; ut christianus sese gerendi habitus recte dirigatur.<br />

Doctrina igitur illa non ideologiae sed theologiae ac quidem<br />

theologiae morali accensetur.<br />

Traditio ac diffusio doctrinae socialis pars sunt missionis<br />

11 Cfr. Allocutio habita ineunte Tertio Coetu Generali Episcoporum Americae<br />

<strong>La</strong>tinae (28 Ianuarii 1979): <strong>AAS</strong> 71 (1979), pp. 189-196.<br />

72 CONGREGATIO PRO DOCTRINA FIDEI, Instructio de libertate christiana et libera­<br />

tione Libertatis Conscientia (22 Martii 1986), 72: <strong>AAS</strong> 79 (1987), p. 586; PAULUS PP. VI,<br />

Ep. Apost. Octogésima Adveniens (14 Maii 1971), 4: <strong>AAS</strong> 63 (1971), pp. 403 s.


572 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

evangelizandi, quae est Ecclesiae propria. Quoniam vero de<br />

doctrina agitur eo pertinente ut modus se gerendi personarum<br />

recte dirigatur, inde consequenter manat « officium pro iustitia<br />

suscipiendum » secundum munus, vocationem, condiciones<br />

cuiusque.<br />

Ad exercitationem ministerii evangelizationis in re sociali<br />

— quod est facies muneris prophetici Ecclesiae — pertinet etiam<br />

denuntiatio maiorum et iniustitiarum. Oportet tamen declarare<br />

annuntiationem semper maioris momenti esse quam denuntia­<br />

tionem et hanc seiungi non posse ab illa quae ei veram firmi­<br />

tatem ac vim summarum causarum exponendarum tribuit.<br />

42. Socialis doctrina Ecclesiae hac aetate, magis quam antea,<br />

impellitur ut prospectui internationali patescat, congruenter<br />

quidem Concilio Vaticano II, 73 pontificiis Litteris Encyclicis<br />

recentioribus, 74 maxime vero illis, quas commemoramus. 75 Ita­<br />

que non est supervacaneum, harum rerum habita ratione, argu­<br />

menta et normas directorias peculiares, quae Magisterium pro­<br />

xime praeteritis annis denuo pertractavit, iterum perquirere<br />

altiusque perspicere.<br />

Volumus autem unum ex his in lumine ponere: optionem<br />

pauperum et amorem potiorem erga eos. Est haec sane optio<br />

seu singularis forma primarum partium tenendarum in cari­<br />

tatis christianae exercitatione, quam tota Ecclesiae Traditio<br />

testatur; quae ad vitam uniuscuiusque christiani refertur,<br />

quatenus hic vitam Christi imitatur. Verumtamen pariter ad<br />

officia nostra socialia traducitur, quibus devincimur, ideoque<br />

ad vitae nostrae ducendae rationem, ad decisiones consentanee<br />

faciendas circa proprietatem usumque bonorum traducitur.<br />

73 Cfr. Const. past. Gaudium et Spes de Ecclesia in mundo huius temporis,<br />

pars II, c. V, sectio II: «De communitate internationali aedificanda» (nn. 83-90).<br />

74 Cfr. IOANNES PP. XXIII, Litt. Enc. Mater et Magistra (15 Maii 1961): <strong>AAS</strong> 53<br />

(1961), p. 440; Litt. Enc. Pacem in terris (11 Aprilis 1963), pars IV: <strong>AAS</strong> 55 (1963),<br />

pp. 291-296; PAULUS PP. VI, Ep. Apost. Octogésima Adveniens (14 Maii 1971), 2-4:<br />

<strong>AAS</strong> 63 (1971), p. 402-404.<br />

73 Cfr. Litt. Enc. Populorum Progressio, 3; 9: l.c, pp. 258 ; 261.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 573<br />

His vero temporibus, quoniam amor potior pauperum, una<br />

eum deliberationibus inde in nos manantibus, 76 omittere non<br />

potest quin ingentes complectatur multitudines fame laboran­<br />

tium, mendicorum, tecto carentium, quibus curatio medica<br />

deest, ac praesertim qui spe aetatis futurae melioris sunt desti­<br />

tuti; fieri non potest quin harum rerum veritas agnoscatur.<br />

Eam ignorare idem valeret ac « diviti epuloni » assimilari, qui<br />

confinxit se <strong>La</strong>zarum mendicum non cognoscere, qui « iacebat<br />

ad ianuam eius » (cfr. Lc 16, 19-31). 77<br />

Vita nostra cotidiana hac rerum veritate notetur oportet;<br />

item decisiones nostrae in re politica et oeconomica. Pariter<br />

ii qui onus et munus nationum ipsorumque institutorum regen-<br />

dorum gerunt — dum officio obstringuntur in consilia sua, quae<br />

potiora sunt, veram rationem humanam inferendi — ne obli­<br />

viscatur augescentis egestatis phaenomeno primas tribuere<br />

partes. Pauperes enim, pro dolor, nedum imminuantur, nu­<br />

mero augentur non solum in regionibus minus excultis, sed<br />

etiam — quod non minoris scandali est causa — in iis quae<br />

maiore progressione pollent.<br />

Oportet meminisse iterum principii typici doctrinae socialis<br />

christianae : bona huius mundi primitus omnibus destinantur? %<br />

Ius possessionis privatae est quidem probandum ac neces­<br />

sarium, sed vim principii memorati nullatenus infringit.


574 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

peculiaris et intima nota, munus sociale, quod in ipso principio<br />

addictionis universalis bonorum innititur eoque comprobatur.<br />

Nec neglegenda est, quod attinet ad hoc officium pro paupe­<br />

ribus, peculiaris illa forma paupertatis, quae privatio est iurium<br />

fundamentalium personae humanae, praesertim privatio iuris<br />

ad libertatem religiosam et iuris etiam in re oeconomica incepta<br />

ineundi.<br />

43. Sollicitudo animos exstimulans de pauperibus, qui se­<br />

cundum significantia verba sunt « pauperes Domini n, <strong>80</strong> trans­<br />

feratur oportet, in omnibus gradibus, in actus « concretos »,<br />

adeo ut cum animi firmitate ad continuas reformationes ne­<br />

cessarias perveniatur; quarum urgentiores cognoscere atque<br />

modi eas ad effectum adducendi e singulis condicionibus lo­<br />

corum pendent. Non tamen licet oblivisci earum, quae statu<br />

inaequalitatis internationalis, quem descripsimus, postulantur.<br />

Singillatim, ad haec quod spectat, memorare volumus refor­<br />

mationem internationalis systematis commercii, quod quidam<br />

nimio favore et synallagmaticis commutationibus sibimet vin­<br />

dicant; reformationem praeterea nummariam et fiscalem per<br />

orbem terrarum, quod hodie insufficiens esse agnoscitur; quae­<br />

stionem permutationum technologicarum earumque aptus usus;<br />

necessitatem recognoscendi structuram institutorum interna­<br />

tionalium, quae nunc sunt, intra ambitum ordinis iuridici in­<br />

ternationalis.<br />

Systema internationale commercii hodie saepe discriminât<br />

ea quae in regionibus minus progressis quaestuosa industria<br />

inchoata pariuntur, dum effectores materiarum primarum, quae<br />

vocantur, affligit. Est praeterea quasi quaedam internationalis<br />

partitio operis, ob quam parvi pretii bona effecta alterius partis<br />

orbis terrarum, cum legibus efficacibus ad laborem pertinenti­<br />

bus careat aut minus valeat eas in vitae usum traducere, in<br />

M Quia Dominus voluit eorum personas induere (cfr. Mt 25, 31-46) de iis pecu­<br />

liarem curam agens (cfr. Ps 12 [11], 6; Lc 1, 52 s.).


Acta Ioannis Pauli Pp. Il 575<br />

altera parte insigni lucro venduntur ad utilitatem societatum<br />

bonis gignendis, quae huiusmodi rationi bona efficiendi sese<br />

dant, quae nullis finibus circumscribitur.<br />

Systemati nummario et fiscali per orbem terrarum vigenti<br />

id est proprium et peculiare ut methodi permutatioriis et quae­<br />

stus faciendi varientur, quo fit ut generalis ratio creditorum ac<br />

debitor um ac status aeris alieni, quibus regiones pauperes con-<br />

flictantur, inde capiat detrimentum.<br />

Res technologicae earumque permutatio unam e praecipuis<br />

quaestionibus reciprocarum commutationum internationalium<br />

et, quae inde oriuntur, gravium damnorum efficiunt. Nec raro<br />

contingit ut regionibus minus progressis res technologicae ne­<br />

cessariae denegentur aut inutiles mittantur.<br />

Instituta vero internationalia, multorum sententia, in exsi­<br />

stentia sua ad id pervenisse videntur ut rationes munera sua<br />

gerendi, pretia laboris eorumque efficientia attente recogno­<br />

scantur oporteat et fortasse emendationes postulentur. Ut li­<br />

quet, tantae prudentiae rerum processus peragi nequit nisi<br />

socia omniam opera. Postulatur enim in antecessum ut aemu­<br />

lationes politicae superentur et a voluntate discedatur iisdem<br />

institutis utendi quasi instrumentis pro proprio emolumento,<br />

cum ipsa ratio, cur ea sint, sit bonum commune.<br />

Instituta et corpora eiusmodi, quae sunt, populorum com­<br />

modo sine ulla dubitatione operando servierunt. Verumtamen<br />

hominum genus, coram novo ac difficiliore spatio verae suae<br />

progressionis, altiore gradu temperationis internationalis in­<br />

diget, quae societati, rei oeconomicae et animorum culturae per<br />

totum orbem terrarum consulat.<br />

44. Progressio imprimis animum ad res faciendas promptum<br />

a regionibus postulat, quae eo indigent. 81 Unusquisque secun-<br />

81 Litt. Enc. Populorum Progressio, 55: I.c, p. 284: «... Hi ergo viri atque mu­<br />

lieres omni ope adiuvandi sunt, iidemque hortandi, ut simul suae progressionis iter<br />

ipsi libentes ingrediantur, simul adiumenta ad profitendum necessaria ipsi sibi quae­<br />

rant»; cfr. Const. past. Gaudium et Spes de Ecclesia in mundo huius temporis, 86.


576 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

dum responsale suum officium rem gerere debet nec licet omnia<br />

ab opulentioribus exspectare, estque agendum operam cum aliis<br />

sociando, qui in eadem versantur condicione. Unusquisque,<br />

quantum prorsus fieri potest, detegat oportet et in aliorum<br />

utilitatem convertat proprium libertatis locum. Unusquisque<br />

etiam oportet sic instituatur ut incepta valeat inire, apta ad<br />

societatis necessitatibus satisfaciendum. Unusquisque demum<br />

conscius fieri oportet necessitatum, quae habentur, iurium et<br />

officiorum, quibus astringitur, ut necessitates illas expediat.<br />

Populorum Progressio ex officio, quo quisque devincitur ad sui<br />

ipsius profectum, oritur atque, cum aliis cooperando, aptissime<br />

ad effectum deducitur.<br />

Id igitur refert ut ipsae nationes minus progressae, quan­<br />

tum potissimum fieri possit, foveant modum, ex quo quisque<br />

civis suo ipsius conatu valescat eo quod ei aditus patet ad am­<br />

pliorem cultum humanum et ad liberum commercium nuntia-<br />

tionum. Ad veram progressionem proxime confert quidquid<br />

alphabeticae institutionis inductioni et educationi elementariae<br />

prodest, quae illam perpolit et complet, quemadmodum in Lit­<br />

teris Encyclicis a verbis Populorum Progressio incipientibus<br />

proponitur, quae tamen proposita in tot orbis terrarum parti­<br />

bus ab effectione tam longe absunt.<br />

Nationes ipsae ut hanc viam ingrediantur, ea perspiciant<br />

oportet quae sibi ut priora sunt agenda, atque perscrutentur<br />

suas necessitates, pro peculiaribus suae gentis condicionibus,<br />

suo situ finium, suis traditionibus culturalibus.<br />

Quaedam nationes effectionem alimentorum oportet adau-<br />

geant, ut necessaria ad victum et vitam semper habeant in<br />

promptu. In mundo huius temporis — ubi tot fame pereunt,<br />

praesertim inter infantes — non desunt exempla nationum mi­<br />

nus progressarum, quae effecerunt ut propriarum rerum escu-<br />

lentarum sufficientiam, quam sibi proposuerunt, consequeren­<br />

tur adeo ut edulia exportare valerent.<br />

Aliae nationes quasdam structuras suas iniustas reforment


Acta Ioannis Pauli Pp. II 577<br />

oportet praesertim instituta sua politica, eo consilio ut pro<br />

regimine corrupto, dictatorio vel imperioso formam democra­<br />

ticam et participalem substituant. Est quidem processus, quem<br />

propagari et solidari cupimus, quia prosperi tas alicuius com­<br />

munitatis politicae — quatenus cunctorum civium libera par­<br />

ticipatione et responsali officio circa publicam rem, iuris secu­<br />

ritatem, respectum et promotionem iurium humanorum mani­<br />

festat — necessaria est condicio ac praesidium progressionis<br />

« totius hominis et omnium hominum ».<br />

45. Ea qua diximus, ad effectum deduci non possunt nisi<br />

omnes sociam operam praestant, praesertim communitatis in­<br />

ternationalis, ac quidem intra amplos fines solidae hominum<br />

coniunctionis, quae omnes valeat complecti, initio sumpto ab<br />

iis qui in extremas societatis partes sunt detrusi. Tamen natio­<br />

nes minus progressae officio tenentur inter ipsas et cum regio­<br />

nibus maxime in extremas partes detrusis solidam illam con­<br />

iunctionem exsequendi.<br />

Exoptandum est, ut exemplum subiciamus, ut nationes<br />

eiusdem plagae rationes cooperandi constituant, quibus efïec-<br />

toribus bonorum validioribus minus sint obnoxiae-, bonis in<br />

eadem plaga partis fines aperiant; rationes fortasse perpendant,<br />

quibus res vicissim compleantur; sese consocient ad ministeria<br />

sibi comparanda, quae singulae solae suppeditare non possunt,<br />

cooperationem illam ad rem nummariam et fiscalem profe­<br />

rant.<br />

Mutua obnoxietas in compluribus harum regionum reapse<br />

iam habetur. Eius agnitio, eo pertinens ut magis actuosa redda­<br />

tur, optio est adversus illum rerum statum, quo aliqua regioni­<br />

bus ditioribus et potentioribus est nimis obnoxia, in ipso ordine<br />

expetitae progressionis; quo non fit ut ulli aliqua opponatur<br />

sed ut proprias facultates detegat atque frugiferas reddat.<br />

Regiones minus progressae eiusdem plagae, iis non exceptis,<br />

quae verbo « Meridiei » comprehenduntur, efficere possunt ac<br />

38 - A. A. 8.


578 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

debent — quemadmodum fieri iam incipit cum eventibus, de<br />

quibus bene licet sperare — nova corpora regionalia, quae cri­<br />

teriis aequalitatis, libertatis, participationis secundum univer­<br />

sorum consensionem ducantur.<br />

Solida hominum coniunctio universalis postulat, ut condi­<br />

cionem pernecessariam, suis legibus vivendi potestatem et li­<br />

beram ipsius animi promptitudinem, etiam apud consociatio­<br />

nes, quas memoravimus; verum etiam promptum animum<br />

ad necessaria incommoda accipienda in bonum communitatis<br />

totius mundi.<br />

VII<br />

46. Populi et singuli homines suam ipsorum liberationem af­<br />

fectant; quorum plena progressio est signum eorum desiderii<br />

eo pertinentis ut multiplices coactiones superentur, quibus im­<br />

pediuntur ne « vita humaniore » fruantur.<br />

Recens, spatio temporis, quod editas Litteras Encyclicas,<br />

e verbis Populorum Progressio nuncupatas, est subsecutum,<br />

in quibusdam Ecclesiae catholicae partibus, praesertim in Ame­<br />

rica <strong>La</strong>tina, quae vocatur, novus modus invaluit quaestiones<br />

miseriae ac deficientis progressus aggredienda eo quod libe­<br />

ratio facta est genus fundamentale primumque principium<br />

actionis.<br />

Praestantia bona, sed etiam errores atque pericula erro­<br />

rum, qui cum huiusmodi rationibus rem considerandi ac theo-<br />

logice enucleandi conectuntur, a Magisterio ecclesiastico con­<br />

gruenter sunt enuntiata. 82<br />

Addere expedit studium liberationis a quovis modo servi­<br />

tutis, ad hominem et societatem quod attinet, esse desiderium<br />

praecelsum et maxime probandum, cum eo progressio proprie<br />

82 Litt. Enc. Populorum Progressio, 35: l.c, p. 274: «Affirmari etiam licet ...<br />

primam institutionem, qua litterarum tradantur initia, praecipue ab iis affectari, qui<br />

de progressione ineunt consilia».


Acta Ioannis Pauli Pp. II 579<br />

spectet, vel potius liberatio et progressio, intimi nexus inter<br />

utramque rem habita ratione.<br />

Progressio autem solum oeconomica ad hominem liberan-<br />

dum non valet, quin, contra, eum magis in servitutem redigere<br />

potest. Progressio enim, quae non complectitur hominis ratio­<br />

nem culturalem, naturam transcendentem, religiosam, prout<br />

suam exsistentiam agnoscit et proposita sua et ea quae priora<br />

habet per eam dirigere, eo minus ad veram confert liberatio­<br />

nem. Homo plane liber est solum, cum est suus, plenitudine<br />

fruens iurium suorum et officiorum. Idem de societate est<br />

dicendum.<br />

Praecipuum impedimentum superandum ut ad veram libe­<br />

rationem perveniatur, est peccatum atque illae quasi structu­<br />

rae peccati, inde exortae, quod id gradatim multiplicatur et<br />

propagatum 83<br />

Liberatio, qua Christus nos liberavit (cfr. Gal 5, I), 84 nos<br />

excitat ut in omnium servos convertamur. Ita cursus progres­<br />

sionis et liberationis solida hominum coniunctio reapse erri­<br />

ci tur seu exercitatio caritatis et servitium proximi, praesertim<br />

pauperiorum. « Etenim ubi desunt veritas et amor processus<br />

liberationis ducet ad mortem libertatis, cui nullum futurum<br />

firmamentum erit ». 85<br />

47. In summa rerum acerbarum, quas proxime praeteritis<br />

annis sumus experti, et in conspectu, maximam partem impro­<br />

bando huius temporis, Ecclesia vehementer debet affirmare pos­<br />

sibilitatem et certitudinem superationis eorum quae sive ni-<br />

mietate sive defectu interponuntur contra progressionem, atque<br />

83 Cfr. CONGREGATIO PRO DOCTRINA FIDEI, Instructio de quibusdam rationibus «Theo­<br />

logiae Liberationis» Libertatis Nuntius (6 Augusti 1984), Prooemium: <strong>AAS</strong> 76 (1984),<br />

pp. 876 s.<br />

M Cfr. Adhort. Apost. Reconciliatio et Paenitentia (2 Decembris 1984), 16: <strong>AAS</strong> 77<br />

(1985), pp. 213-217; CONREGATIO PRO DOCTRINA FIDEI, Instructio de libertate christiana<br />

et liberatione Libertatis Conscientia (22 Martii 1986), 38; 42: <strong>AAS</strong> 79 (1987), pp. 569-571.<br />

85 CONGREGATIO PRO DOCTRINA FIDEI, Instructio de libertate christiana et libe­<br />

ratione Libertatis Conscientia (22 Martii 1986), 24: <strong>AAS</strong> 79 (1987), p. 564.


5<strong>80</strong> Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

fiduciam in vera liberatione. Quae fiducia et certitudo postre­<br />

mum in Ecclesiae conscientia promissionis divinae innititur,<br />

qua spondetur historiam huius temporis non in se clausam<br />

manere sed Regno Dei patescere.<br />

Ecclesia autem fiduciam etiam in homine ponit, quamvis<br />

depravatioiiem noverit, cuius est capax, quia probe scit — licet<br />

peccatum hereditate acceptum obstet, quod in « structuris pec­<br />

cati » facilius committitur — in persona humana sufficientes<br />

inesse qualitates viresque, « bonitatem » fundamentalem (cfr.<br />

Gen 1, 31), cum ipse imago sit Creatoris, influxioni redemptrici<br />

Christi expositus, qui « cum omni homine quodammodo se uni­<br />

vit -M, 86 et quoniam efficax actio Spiritus Santi « replevit orbem<br />

terrarum » (Sap 1, 7).^<br />

Non licet ergo probare neque desperationem neque mentem<br />

omnia in deterius referentem neque inertiam. Est enim hoc<br />

dicendum etsi cum animi amaritudine: ut peccari potest ni­<br />

mio studio sui ipsius, nimii quaestus ac dominationis cu­<br />

piditate, sic peccari potest — pro urgentibus necessitatibus<br />

multitudinum hominum in inferiore progressione versantium,<br />

— timore, titubatione, atque, ad extremum, ignavia. Omnes<br />

vocamur, immo obligatione tenemur ultimae decadis secundi<br />

Millennii praegravem provocationem excipiendi, propterea<br />

etiam quod impenden tia pericula cunctis minan tur ; quae sunt :<br />

condicio oeconomica per orbem terrarum in discrimine posi­<br />

ta, bellum nullis finibus terminatum, sine victis et victoribus.<br />

His minis perspectis, distinctio inter personas et regiones opu­<br />

lentas, inter personas et regiones pauperes, paulum valet, sal­<br />

vo maiore conscientiae officio, quo is obstringitur, qui plus<br />

habet atque plus potest.<br />

86 Cfr. Const. past. Gaudium et Spes de Ecclesia in mundo huius temporis,<br />

22; IOANNES PAULUS PP. II, Litt. Enc. Redemptor Hominis (4 Martii 1979), 8:<br />

<strong>AAS</strong> 71 (1979), p. 272.<br />

87 Litt. Enc. Populorum Progressio, 5: l.c, p. 259: «Ad huiusmodi autem co­<br />

gi tatas res efficiendas non dubitamus, quin cum filiis Nostris catholicis cumque<br />

fratribus christianis homines quiviscumque bonae voluntatis suos conatus, suos labo­<br />

res consociare velint»; cfr. quoque 81-83, 87: l.c, pp. 296-298 ; 299.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 581<br />

Verumtamen huiusmodi rationis expositio non una est ne­<br />

que praecipua. Agitur de dignitate personae humanae, cuius<br />

defensio et provectio a Creatore nobis sunt commissae, et<br />

cuius proprie debitores sunt viri et mulieres, pro suscepto<br />

munere, quovis historiae tempore. Rerum conspectus, qui<br />

hodie habetur, cum huiusce dignitatis postulationibus mi­<br />

nime congruit, quemadmodum multi iam magis minusve dilu­<br />

cide intellegunt. Unusquisque ad suum tenendum locum vo­<br />

catur in hac pacifica contentione, pacificis armis facienda, ut<br />

progressio in pace obtineatur, ut ipsa natura et mundus cir-<br />

cumiacens in tuto collocentur. Ecclesia etiam implicari se sen­<br />

tit, ac funditus quidem, in hac certatione, de cuius ultimo<br />

eventu confidit.<br />

Quocirca, exemplo Pauli PP. VI moti, qui per Encyclicas Lit­<br />

teras a verbis Populorum Progressio incipientibus egit, volumus,<br />

cum animi simplicitate et humilitate, ad omnes, viros et mulie­<br />

res, nullo excepto, nos convertere ea mente ut, certi gravitatis<br />

temporis praesentis et officii conscientiae, quo quisque devincia-<br />

tur, consilia ineant, ad quae solida hominum coniunctio et<br />

amor, potissimum erga egenos, hortentur; quod faciant ra­<br />

tione vitae personali et familiari, usu bonorum qua cives, ope­<br />

ram pro sua parte conferendo ad deliberationes de re oecono­<br />

mica et politica, suaque cura et studio in ordine nationali et<br />

internationali, ut hodiernus-postulat status rerum et imprimis<br />

exigit dignitas humanae personae, indelebilis imaginis Dei Crea­<br />

toris, quae in unoquoque nostrum vere est eadem.<br />

In hac pacifica contentione Ecclesiae filii exemplo praeful­<br />

geat oportet sintque ductores, quippe quorum sit, secundum<br />

proposita a Iesu ipso in synagoga Nazarethana enuntiata,<br />


582 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

rum declaratum. Eorum est cum christiani officii diligentia<br />

res temporales veluti animare in iisque ostendere se testes<br />

esse et operatores pacis atque iustitiae.<br />

Volumus nos convertere maxime ad eos qui sacramento<br />

baptismi et eiusdem symboli professione, licet id diverse in­<br />

terpretentur, veram communionem, quamquam imperfectam,<br />

nobiscum participant. Pro certo habemus sive sollicitudinem,<br />

quam hae Litterae nuntient, sive expositionem rationum, qui­<br />

bus eae moveantur, sive sermonem, quo exprimantur, sibi esse<br />

assuefa, quia ex Evangelio Christi sunt hausta. Hic novam<br />

invitationem possumus nancisci ad commune testimonium per­<br />

hibendum communis persuasionis nostrae circa hominis digni­<br />

tatem, qui a Deo est creatus, a Christo redemptus, sanctifica-<br />

tus a Spiritu Sancto, et in hoc mundo vocatur ut vitam huic<br />

dignitati consentaneam ducat.<br />

Hoc rogatu eos etiam compellamus, qui hereditatem Abra-<br />

hae, « patris fidei », 88 ac traditionem Veteris Testamenti nobis­<br />

cum communicant, eos qui, ut nos, in Deum iustum et mi­<br />

sericordem credunt, id est ad Iudaeos et Musulmanos. Roga­<br />

tum hunc etiam ad omnes sectatores magnarum mundi reli­<br />

gionum amplius perferimus.<br />

Congressio, die xxvii mensis Octobris anno proxime prae­<br />

terito Asisii, in urbe Sancti Francisci, habita, quae eo pertine­<br />

bat ut preces pro pace funderentur et ut circa eam officio nos<br />

obstringeremus — cuiusque propria religionis professione stric­<br />

te servata — universis ostendit quantum pax — eiusque ne­<br />

cessaria condicio, progressio scilicet «totius hominis et om­<br />

nium hominum » — etiam religiosa quaestio esset, atque utrius­<br />

que consummatam effectionem e fidelitate erga vocationem<br />

nostram, ut virorum et mulierum credentium, pendere; pen­<br />

dent autem imprimis e Deo.<br />

88 Cfr. CONO. OEC. VAT. II, Declaratio Nostra Aetate de Ecclesiae habitudine ad Reli­<br />

giones non-Christianas, 4; cfr. Rom 4, 11 s.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 583<br />

48. Ecclesia probe novit nullam temporalem effectionem<br />

idem valere ac Regnum Dei; sed omnes effectiones nos impel­<br />

lunt ut rem attentius consideremus et quodammodo anteca-<br />

piamus gloriam Regni Dei, quam ultra historiae fines afrutu-<br />

ram exspectamus, « cum Dominus iterum veniet». Verum<br />

exspectatio numquam causam afferre potest praetextam cur<br />

homines in certa definitaque condicione sua personali et vitae<br />

socialis, nationalis et internationalis, neglegamus, quatenus<br />

haec ipsa — praesertim hac aetate — illam moderatur.<br />

Nihil, quamquam imperfectum est ac temporarium, eorum<br />

omnium, quae socio universorum nisu et gratia divina in quo­<br />

dam historiae spatio effici potest aut debet, ut hominum vita<br />

« humanior » reddatur, perdetur nec vanum erit. Id Concilium<br />

Vaticanum II docet in quodam loco praeclaro Constitutionis<br />

a verbis Gaudium et spes appellatae: «Bona... humanae di­<br />

gnitatis, communionis fraternae et libertatis, hos omnes scili­<br />

cet bonos naturae ac industriae nostrae fructus, postquam in<br />

Spiritu Domini et iuxta Eius mandatum in terris propagave-<br />

rimus, postea denuo inveniemus, mundata tamen ab omni<br />

sorde, illuminata ac trasfigurata, cum Christus Patri reddet<br />

regnum aeternum et universale... His in terris Regnum iam<br />

in mysterio adest». 89<br />

Regnum Dei nunc imprimis celebratione Sacramenti Eu­<br />

charistiae, quod est Sacrificium Domini, praesens redditur. In<br />

celebratione eucharistica fructus terrae et operis hominum<br />

— panis et vinum — arcano modo, realiter et substantialiter,<br />

opera Spiritus Sancti et ministri verborum, transfiguran tur<br />

in Corpus et Sanguinem Iesu Christi, Filii Dei et Filii Mariae;<br />

per quam Regnum Patris inter nos praesens adest.<br />

Bona huius mundi et opus manuum nostrarum — panis et<br />

vinum — adventui Regni postremi et immutabilis inserviunt,<br />

quia Dominus, per Spiritum suum, ea in se transsubstantiat,<br />

" Gaudium et Spes, 39.


584: Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

ut Patri nobisque se offerat in renovatione unici sui sacrificii,<br />

quo Regnum Dei realiter anticipatur et adventus eius finalis<br />

annuntiatur.<br />

Ita Dominus per Eucharistiam, sacramentum et sacrificium,<br />

nos secum coniungit atque inter nos colligat necessitudine,<br />

quae omnem coniunctionem naturalem exsuperat; sic conexos<br />

nos in mundum universum mittit ut per fidem et opéra Dei<br />

testemur amorem, praeparantes Regni ipsius adventum idque<br />

anticipantes in huius temporis umbris.<br />

Quicumque Eucharistiam participamus, adducimur ut per<br />

hoc Sacramentum veram significationem actionis nostrae in<br />

hoc mundo pro progressione et pace detegamus utque vires<br />

capiamus, quibus magnanimiter nos devinciamus officio, Chri­<br />

sti moti exemplo, qui in hoc Sacramento dat vitam pro amicis<br />

suis (cfr. Io 15, 13). Officium, quo nosmet ipsos obstringimus<br />

— perinde atque officium a Christo susceptum et quatenus no­<br />

strum huic iungitur — non erit inutile, sed sine dubitatione<br />

fecundum.<br />

49. Hoc Anno Mariali volvente, quem indiximus ut fideles<br />

catholici magis magisque oculos ad Mariam converterent, quae<br />

« nos praecedit in peregrinatione fidei 90 atque materna solli­<br />

citudine pro nobis apud Filium, Redemptorem nostrum, inter­<br />

cedit, cupimus ei necnon eius deprecationi committere grave<br />

discrimen temporis nostri, incepta quae ineuntur et suscipien-<br />

tur, saepe magnis cum doloribus, ut opera conferatur ad veri<br />

nominis « progressionem populorum », quam Decessor Noster<br />

Paulus VI proposuit et annuntiavit.<br />

Quemadmodum semper christiana pietas facere consueve­<br />

rat, Beatissimae Virgini Mariae subicimus difficiles condicio­<br />

nes unius cuiusque ut Filio suo eas exponendo, ab eo impe-<br />

90 Cfr. CONO. OEC. VAT. II, Const. dogm. Lumen Gentium de Ecclesia, 58; IOAN­<br />

NES PAULUS PP. II, Litt. Enc. Redemptoris Mater (25 Martii 1987), 5-6: <strong>AAS</strong> 79<br />

(1987), pp. 365-367.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 686<br />

tret ut releventur atque mutentur. Verum subicimus etiam<br />

condiciones sociales et ipsum discrimen internationale una<br />

cum eorum rationibus, anxietatem ingerentibus, miseriae, ca-<br />

rentiae operis, privationis cibi, contentionis ad apparatum mi­<br />

litarem augendum, neglectionis iurium humanorum, conflic­<br />

tationum, quae ex parte vel ex toto reapse geruntur vel peri­<br />

culorum, ne exardescant : haec, ut filii, eius « misericordibus<br />

oculis » proponimus, veterem antiphonam marialem fide et spe<br />

moti, iterantes : « Sancta Dei Genetrix, nostras deprecationes<br />

ne despicias in necessitatibus nostris; sed a periculis cunctis<br />

libera nos semper, Virgo gloriosa et benedicta ».<br />

Beatissima Virgo Maria, Mater nostra atque Regina, ea est,<br />

quae ad Filium suum conversa, dixit : « Vinum non habent »<br />

(Io 2, 3) ; eadem Deum Patrem dilaudat quia « deposuit po­<br />

tentes de sede et exaltavit humiles; esurientes implevit bonis<br />

et divites dimisit inanes» (Lc 1, 52s.). Pro sollicitudine sua<br />

materna rationes curat personales et sociales hominum vitae<br />

in terra. 91<br />

Coram Sanctissima Trinitate Ei committimus, quae his<br />

Litteris Encyclicis exposuimus ut cunctos impeller emus ad co­<br />

gitandum et ad actuose perficienda quae veram «progres­<br />

sionem populorum » promoveant; quae tam significanter col­<br />

lecta Missae cognominis exprimuntur:<br />

« Deus, qui unam dedisti .cunctis gentibus originem, et unam<br />

ex eis in te voluisti familiam congregare, tuae caritatis ardore<br />

omnium corda perfunde et fratrum suorum desiderio iustae<br />

progressionis accende, ut... humana singulorum perficiatur<br />

persona, et aequitas atque iustitia, quavis divisione sublata,<br />

in hominum societate firmentur ». 92<br />

91 Cfr. PAULUS PP. VI, Adhort. Apost. Marialis Cultus (2 Februarii 1974), 37:<br />

<strong>AAS</strong> 66 (1974), pp. 148 s.; IOANNES PAULUS PP. II, Homilia habita ante Sanctuarium<br />

Beatae Mariae Virginis «de Zapopan » in Mexico (30 Ianuarii 1979), 4: <strong>AAS</strong> 71<br />

(1979), p. 230.<br />

92 Collecta Missae « Pro populorum progressione » : Missale Romanum, ed. typ.<br />

altera, p. 820.


586 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Haec, finem Litteris imponentes, rogamus nomine omnium<br />

fratrum et sororum, quibus peculiarem Benedictionem imper­<br />

timus, signum salutationis f aus tique ominis.<br />

Datum Romae, apud Sanctum Petrum, die xxx mensis De­<br />

cembris, anno MCMLXXXVII, Pontificatus Nostri decimo.<br />

IOANNES PAULUS PP. II<br />

HOMILIAE<br />

I<br />

In foro Sancti Petri habita, ob decretos ven. Servo Dei <strong>La</strong>urentio Ruiz<br />

et Sociis eius Beatorum Caelitum honores.*<br />

1. (( Mi è stato dato ogni potere in cielo e in terra. Andate ... am­<br />

maestrate tutte le nazioni x». 1<br />

Oggi la Chiesa ascolta ancora una volta queste parole di Cristo<br />

riferite dall'evangelista Matteo. Sono state pronunciate da Gesù in<br />

Galilea, sulla montagna, dove erano riuniti gli apostoli. Non sono<br />

semplicemente parole di congedo. Sono parole che contengono l'affida­<br />

mento di una missione. Cristo se ne va dopo aver compiuto il suo<br />

compito messianico sulla terra. E nello stesso tempo Egli rimane :<br />

(( Io sono con voi tutti i giorni, fino alla fine del mondo ». 2<br />

<strong>La</strong> terza domenica d'ottobre è chiamata Giornata Missionaria.<br />

In tale domenica tutta la Chiesa ascolta queste parole di Gesù con una<br />

particolare emozione. Essa si rende conto di essere tutta intera missio­<br />

naria ; di essere, tutta intera, in statu missionis. E non può essere<br />

diversamente. Proprio questo fatto è messo in rilievo dall'ultimo<br />

Concilio.<br />

2. Oggi, qui in Piazza San Pietro, i Vescovi, riuniti nel Sinodo<br />

ascoltano con particolare attenzione queste parole del mandato missio­<br />

nario. Il Sinodo riguarda la missione dei laici nella Chiesa. Alla Gior-<br />

* Die 18 m. Octobris a. 1987.<br />

1 Mt 28, 18-19.<br />

2 Mt 28, 20.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 587<br />

nata missionaria sono stati invitati i rappresentanti dei catechisti di<br />

tutti i Paesi e Continenti. Prima di tutto dei Paesi missionari.<br />

Insieme con tutti i Pastori della Chiesa qui presenti, vi saluto, cari<br />

fratelli e sorelle. Il messaggio missionario di Cristo pronunziato sulla<br />

montagna in Galilea è giunto e continua a giungere in modo speciale a<br />

voi. Siete proprio voi che realizzate, in grande misura, il carattere<br />

missionario della Chiesa. Uniti ai vostri Vescovi e Sacerdoti, parte­<br />

cipate alla grande, attuale e sempre rinnovata opera di evangelizza­<br />

zione del mondo.<br />

A voi si riferiscono le parole del Salmo che l'apostolo Paolo ha<br />

applicato agli operai del Vangelo della prima generazione : (( Per tutta<br />

la terra è corsa la loro voce, fino ai confini del mondo le loro parole ». 3<br />

3. Le sentirono come rivolte a sé, tre secoli or sono, i missionari<br />

martiri, che stamani la Chiesa iscrive solennemente nell'albo dei Santi.<br />

Fra di loro c'erano anche dei laici : un filippino e due giapponesi. Con<br />

coraggio seppero dare il loro contributo perché l'annuncio del Vangelo<br />

giungesse (( fino ai confini del mondo ».<br />

Queste parole risuonano oggi per tutti voi che servite la causa del<br />

Vangelo in terra di missione. In particolare per voi laici, della cui voca­<br />

zione e missione nella Chiesa si sta interessando il Sinodo nel corso di<br />

queste settimane. L'apostolato missionario dei laici è frutto di una fede<br />

aperta alla testimonianza della parola :<br />

« Se confesserai con la tua bocca che Gesù è il Signore e crederai<br />

con il tuo cuore che Dio lo ha risuscitato dai morti, sarai salvo ». 4<br />

Sarai salvo forse solamente tu? No certamente.<br />

Ecco, Dio « è il Signore di tutti, ricco verso tutti quelli che l'invo­<br />

cano ... Chiunque invocherà il nome del Signore sarà salvato ». 5<br />

<strong>La</strong> salvezza è per tutti. « Dio vuole la salvezza di tutti gli uomini ». 6<br />

<strong>La</strong> messe è veramente grande. È sconfinata. Voi, cari fratelli e<br />

sorelle,, siete chiamati dal Signore della messe.<br />

E la vostra vocazione e il servizio sono senza prezzo. Insostituibili.<br />

Ascoltiamo ancora una volta l'incalzare delle domande che l'Apo­<br />

stolo ci pone nella Lettera ai Romani in relazione all'opera missionaria<br />

della prima generazione della Chiesa.<br />

3 Rm 10, 18.<br />

* Rm 10, 0.<br />

5 Ibid. 10, 12-13.<br />

6 Cf. 1 Tm 2, 4.


588 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

« Come potranno invocarlo senza aver prima creduto in lui? E conie<br />

potranno credere senza averne sentito parlare? E come potranno sen­<br />

tirne parlare senza uno che lo annunzi? E come lo annunzieranno,<br />

senza essere prima inviati? ». 7<br />

4. Ascoltiamo tutti le parole dell'Apostolo. Ascoltatele specialmente<br />

voi missionari e missionarie, religiosi e laici. Ascoltatele voi catechisti<br />

e catéchiste.<br />

Queste domande dell'Apostolo Paolo si riferiscono direttamente a<br />

voi. Parlano di voi. <strong>La</strong> Chiesa dei nostri tempi fa totalmente sue le<br />

domande contenute in questo brano della Lettera ai Romani. L'attuale<br />

Vescovo di Roma le porta nel suo cuore secondo l'esempio dell'Apostolo.<br />

E facendosi eco delle parole apostoliche, proclama insieme con i<br />

Vescovi sinodali, qui presenti, la lode della vostra missione, lode che<br />

troviamo già nell'Antico Testamento, nel libro del Profeta Isaia :<br />

(( Come sono belli sui monti / i piedi del messaggero di lieti an­<br />

nunzi ! )>. 8<br />

5. "How beautiful upon the mountains are the feet of him who<br />

brings good tidings". 9<br />

Today's canonization of blessed Lorenzo Ruiz and his companions,<br />

martyred in and around Nagasaki between 1633 and 1637, constitutes<br />

an eloquent confirmation of thèse words. Sixteen men and women<br />

bore witness, by their heroic sufferings and death, to salvation in<br />

Christ which had reached them after being proclaimed from generation<br />

to generation since the time of the Apostles.<br />

In their sufferings, their love and imitation of Jesus reached its<br />

fulfillment, and their sacramentai configuration with Jesus, the one<br />

Mediator, was brought to perfection. "For if we have been united<br />

with him in a death like his, we shall certainly be united with him in<br />

a résurrection like his". 10<br />

These holy martyrs, différent in origin, language, race and social<br />

condition, are united with each other and with the entire People of<br />

God in the saving mystery of Christ, the Redeemer. Together with<br />

them, we too, gathered here with the Synod Fathers from almost every<br />

7 10, 14-15.<br />

8 52, 7.<br />

9 Is 52:7.<br />

10 Rom 6:5.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 589<br />

country of the world, sing to the <strong>La</strong>mb the new song of the Book of<br />

Révélation :<br />

"Worthy are you to receive the scroll and to break open its seals,<br />

for you were slain and with your blood you purchased for God<br />

those from every tribe and tongue, people and nation. You made them<br />

a kingdom and priests for our God, and they will reign on earth". 11<br />

The martyrs' message of supreme fidelity to Christ speaks to Europe,<br />

with its common Christian foundation laid by the Apostles Peter and<br />

Paul—Europe, which has been a seedbed of missionaries for two<br />

thousand years.<br />

It speaks to the Philippines, which was the place of immediate<br />

préparation and strengthening in faith for eleven of the new Saints—the<br />

Philippines which, as I remarked on the occasion of the martyrs'<br />

Béatification in Manila in 1981, from being evangelized is called to<br />

become an evangelizer in the great work of bringing the Gospel to the<br />

peoples of Asia. May this task of evangelization begin in Philippine<br />

families following the example of Lorenzo Ruiz, husband and father<br />

of three children, who first collaborated with the Dominican Fathers in<br />

Manila, and then shared their martyrdom in Nagasaki, and who is now<br />

the first canonized Filipino saint. The Holy martyrs speak to the Church<br />

in Japan, particularly to the Archdiocese of Nagasaki, to the Church in<br />

Taiwan and in Macao and to all Christ's followers in Asia : may the<br />

example and intercession of the new Saints help to extend Christian<br />

truth and love throughout the length and breadth of this vast continent !<br />

6. En cette Journée mondiale des Missions, l'Eglise proclame solen­<br />

nellement la sainteté de ces prêtres dominicains missionnaires, de leurs<br />

coopérateurs, de deux jeunes femmes membres du tiers ordre domi­<br />

nicain, qui ont été arrêtés et mis à mort en raison de leur œuvre<br />

d'évangélisation.<br />

Au cours du Synode des Evêques sur le rôle et la mission des laïcs<br />

dans l'Eglise et dans le monde, un père de famille philippin, deux<br />

laïcs japonais, tous engagés dans la catéchèse, sont honorés pour leur<br />

fidélité totale à la grâce de leur baptême, en même temps que des<br />

religieux dominicains, dont fait partie le Français Guillaume Courtet.<br />

Toute l'Eglise de Dieu se réjouit de leur victoire. L'Eglise en Italie,<br />

en France, en Espagne, à Taiwan, à Macao, aux Philippines et au<br />

» Rev 5:9-10.


590 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Japon est remplie d'admiration et de joie pour la Bonne Nouvelle<br />

annoncée par la passion et la mort de ces vaillants disciples de Jésus-<br />

Christ, « le témoin fidèle, le premier-né d'entre les morts ». 12<br />

Par le témoignage de leur vie généreusement offerte par amour pour<br />

le Christ, les nouveaux saints parlent aujourd'hui à toute l'Eglise : ils<br />

l'entraînent et la stimulent dans sa mission évangélisatrice. En effet,<br />

selon le décret conciliaire Ad gentes, pour accomplir sa mission,<br />

l'Eglise, « obéissant à l'ordre du Christ, mue par la grâce de l'Esprit<br />

Saint et par la charité, devient pleinement présente à tous les hommes<br />

et à tous les peuples pour les amener, par l'exemple de sa vie, par la<br />

prédication, par les sacrements et les autres moyens de grâce, à la foi,<br />

à la liberté, à la paix du Christ ». 13<br />

7. Los nuevos Santos hablan también hoy a todos los misioneros<br />

que, urgidos por el mandato de Cristo (( id y enseñad a todas las<br />

gentes », 14 han salido por los caminos del mundo a anunciar la Buena<br />

Nueva de la salvación a todos los hombres, particularmente a los más<br />

necesitados.<br />

Ellos, con su mensaje y su martirio, hablan a los catequistas, a los<br />

agentes de pastoral, a los laicos, a quienes la Iglesia está/ dedicando<br />

particular atención y solicitud en el presente Sínodo de los Obispos.<br />

Ellos nos recuerdan que (( morir por la fe es un don que se concede a<br />

algunos ; pero vivir la fe es una llamada dirìgida a todos ». 1S<br />

<strong>La</strong> gran familia dominica, y en particular la Provincia del Santo<br />

Rosario que celebra el cuarto centenario de su creación, recibe hoy,<br />

con legítimo orgullo, entre sus Santos a estos mártires, algunos de los<br />

cuales estuvieron especialmente ligados al Colegio de Santo Tomás de<br />

Manila. Este centro, convertido hoy en Universidad, así como otras<br />

beneméritas instituciones eclesiales, han contribuido de modo notable<br />

a la implantación y desarrollo de la Iglesia en er lejano oriente.<br />

Los misioneros que hoy son canonizados hablan a todos los fieles<br />

cristianos, en esta Jornada de oración por las misiones, y les exhortan<br />

12 Ap 1, 5.<br />

13 N. 5.<br />

14 Mt 28, 19.<br />

15 Discurso en el Luneta Park, Manila, 18 febbraio 1981, n. 5.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 591<br />

a reavivar su conciencia misionera. « Todos los cristianos —nos dice el<br />

Concilio—, dondequiera que vivan, están obligados a manifestar con<br />

el ejemplo de su vida y el testimonio de la palabra el hombre nuevo de<br />

que se revistieron por .el bautismo ». 16 Todo bautizado debe sentirse,<br />

pues, urgido por su vocación a la santidad. En esto los nuevos Santos<br />

han de servirnos de modelo a seguir con una entrega sin límites a la<br />

llamada de Dios. Uno de ellos, el Padre Lucas del Espíritu Santo, escri­<br />

bía : (( El beneficio que yo estimo más, es haberme enviado a esta tierra<br />

en compañía de tan grandes siervos de Dios, de los cuales, unos ya<br />

le están gozando, y otros tienen adquirido un gran tesoro delante de su<br />

divina Majestad ». 17<br />

8. ((Venite, saliamo sul monte del Signore... / perché ci indichi<br />

le sue vie ... ». 18<br />

Così parla il profeta Isaia nella sua visione.<br />

E questa visione si realizza quando Cristo Risorto sale insieme con<br />

gli Apostoli sul monte in Galilea. Dice loro : « Andate ... ammaestrate<br />

tutte le nazioni, battezzandole nel nome del Padre e del Figlio e dello<br />

Spirito Santo, insegnando loro ad osservare tutto ciò che vi ho co­<br />

mandato ». 19<br />

Questo (( tutto », è il Vangelo dell'amore e della pace.<br />

Isaia non profetava forse sul mutamento delle spade in vomeri e<br />

delle lance in falci, perché gli uomini non si esercitino più nell'arte<br />

della guerra? 20<br />

Egli annunciava le vie di un vero progresso dei popoli, già qui sulla<br />

terra, e nello stesso tempo le vie della salvezza eterna che è il futuro e<br />

definitivo destino dell'uomo in Dio.<br />

9. A voi tutti, quindi, mi rivolgo, a voi che mi ascoltate qui oggi, e<br />

a tutti voi che faticate nel campo della Chiesa missionaria in tutto il<br />

mondo : la vostra consolazione e speranza sia il Vangelo dell'amore e<br />

della pace.<br />

« Venite ... / Casa di Giacobbe, vieni, / camminiamo nella luce del<br />

Signore ». 21<br />

Sì. Camminiamo infaticabilmente ! Cristo cammina con noi !<br />

16 Ad gentes, 11.<br />

17 Carta al P. Miguel Ruiz, O.P., 28 septiembre 1630.<br />

18 Is 2, 3.<br />

19 Mt 2, 19-20.<br />

20 Cf. 2, 4.<br />

21 Is 2, 3. 5.


592 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

II<br />

In area ante Vaticanam basilicam habita, ob decretos ven. Servo Dei<br />

Iosepho Moscati Beatorum caelitum honores.*<br />

1. (( Venite, benedetti del Padre mio )).' Oggi, ultima domenica col­<br />

legata col Sinodo dei Vescovi, parla a noi Cristo, rivolgendoci questo<br />

medesimo invito. Parla il Figlio Eterno, al quale il Padre ha dato<br />

« ogni giudizio ».<br />

Di fatto, le suddette parole sono tratte dalla pagina evangelica sul<br />

giudizio finale, a cui tutti saremo convocati alla fine dei tempi : « E<br />

saranno riunite (davanti al Figlio dell'uomo) tutte le genti, ed egli<br />

separerà gli uni dagli altri, come il pastore separa le pecore dai capri ». 2<br />

Il brano evangelico, che è stato oggi proclamato, abbraccia soltanto la<br />

prima parte della descrizione del giudizio. Essa parla insieme del defi­<br />

nitivo compimento della vocazione dell'uomo in Dio e della piena<br />

realizzazione del senso della vita umana : « Venite, benedetti del Padre<br />

mio, ricevete in eredità il regno preparato per voi fin dalla fondazione<br />

del mondo » ! 3<br />

Nell'ultima domenica del Sinodo, il cui tema è la vocazione e mis­<br />

sione dei laici nella Chiesa, questa desidera ripetere — quasi dal cuore<br />

stesso della liturgia odierna — all'intero Popolo di Dio, e in partico­<br />

lare ai nostri fratelli e sorelle laici, questo invito : (( Ricevete il<br />

regno )). 4 -<br />

2. Questo invito è, in pari tempo, una chiamata alla santità. Che<br />

cosa è la santità? <strong>La</strong> santità è unione dell'uomo con Dio nella potenza<br />

del Mistero pasquale di Cristo. Nella potenza dello Spirito di Verità e<br />

d'Amore. Proprio di ciò parla il Vangelo di oggi. L'amore ha la forza<br />

di unire l'uomo a Dio. E questo amore definitivo matura attraverso le<br />

molteplici opere di carità che l'uomo compie nel corso della sua vita:<br />

«Mi avete dato da mangiare ... mi avete dato da bere ... mi avete ospi­<br />

tato ... mi avete vestito ... mi avete visitato ... siete venuti a tro­<br />

varmi )). 5<br />

• Die 25 m. Octobris a. 1987.<br />

1 Mt 25, 34.<br />

2 Ibid. 25, 32.<br />

3 Ibid. 25, 34.<br />

4 Cf. ibid. 24, 34.<br />

5 Ibid. 25, 35-36.


Quando? Come?<br />

Acta Ioannis Pauli Pp. II 593<br />

« In verità vi dico : ogni volta che avete fatto queste cose a uno<br />

solo di questi miei fratelli più piccoli, l'avete fatto a me ». 6<br />

In questa domanda: «quando ... come?», noi avvertiamo come un<br />

senso di sorpresa. Nella risposta di Cristo c'è la rivelazione dell'ammi­<br />

rabile misura dell'amore. L'Amore ha sempre e dappertutto la possi­<br />

bilità di raggiungere Gesù Cristo in persona. Esso ha la capacità<br />

sempre e dappertutto di unire l'uomo col cuore stesso di Dio. E in<br />

questo Cuore, come in un perenne fuoco, l'amore « umano » — l'amore<br />

a misura delle quotidiane opere dell'uomo — supera se stesso. Parte­<br />

cipa di Colui che solo è in pienezza l'Amore.<br />

3. Le note parole dell'Apostolo tratte dalla Lettera ai Corinzi — da<br />

quel capitolo 13 che è conosciuto come « inno alla carità » — sono in<br />

un certo senso un commento alle parole di Cristo nell'odierno Vangelo.<br />

L'Apostolo prima « descrive » nei suoi tratti essenziali, l'amore,<br />

che nasce nel cuore dell'uomo e matura fino alla sua piena dimensione :<br />

quella propria di Dio.<br />

Egli dunque scrive : « <strong>La</strong> carità è paziente, è benigna la carità ; non<br />

è invidiosa la carità; non si gonfia, non manca di rispetto, non cerca<br />

il suo interesse, non si adira, non tiene conto del male ricevuto, non<br />

gode dell'ingiustizia, ma si compiace della verità. Tutto copre, tutto<br />

crede, tutto spera, tutto sopporta ». 7<br />

E poi san Paolo insegna che proprio questo amore « non avrà mai<br />

fine ». 8 Esso cammina con ciascuno di noi fino al cospetto del Dio<br />

Vivente, quando ci sarà dato veder Lo (( a faccia a faccia ». 9 L'amore ci<br />

permetterà di ritrovare noi stessi dinanzi all'infinita Maestà di Dio<br />

che è Santità perché è Amore. Solo l'amore ci permetterà di guardare<br />

« in faccia » a Colui che « è l'amore ». 10<br />

4. Oggi la Chiesa ci invita alla mensa della Parola di Dio, per rileg­<br />

gere, alla sua luce, la più grande e definitiva vocazione di ciascuno di<br />

noi. In particolare di ciascuno e ciascuna di voi, cari fratelli e so­<br />

relle, che nel corso dei giorni e delle settimane passati siete stati in<br />

un certo senso protagonisti del grande lavoro del Sinodo.<br />

6 Ibid. 2ó,40.<br />

7 1 Cor 13, 4-7.<br />

8 Ibid. 13, 8.<br />

9 Ibid. 13, 12.<br />

10 1 Gv 4, 8.<br />

39 - A. A. S.


594 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

<strong>La</strong> Chiesa pone dinanzi ai vostri occhi la figura di un uomo, che<br />

elevato alla gloria degli altari in questa solenne canonizzazione, dice<br />

a tutti i <strong>La</strong>ici nella Chiesa :<br />

«Considerate... la vostra vocazione!». 11<br />

L'uomo che da oggi invocheremo come Santo della Chiesa univer­<br />

sale, si presenta a noi come un'attuazione concreta dell'ideale del<br />

cristiano laico.<br />

Giuseppe Moscati, medico Primario ospedaliero, insigne ricerca­<br />

tore, docente universitario di fisiologia umana e di chimica fisiolo­<br />

gica, visse i suoi molteplici compiti con tutto l'impegno e la serietà che<br />

l'esercizio di queste delicate professioni laicali richiede.<br />

Da questo punto di vista il Moscati costituisce un esempio non sol­<br />

tanto da ammirare, ma da imitare, soprattutto da parte degli Operaori<br />

sanitari : medici, infermieri e infermiere, volontari, e quanti, diretta­<br />

mente o indirettamente, sono impegnati nell'assistenza agli infermi<br />

e nel vastissimo mondo della sanità e della salute. Egli si pone come<br />

esempio anche per chi non condivide la sua fede.<br />

5. Tuttavia fu proprio questa fede a conferire al suo impegno di­<br />

mensioni e qualità nuove, quelle tipiche del laico autenticamente cri­<br />

stiano. Grazie ad esse gli aspetti professionali, nella sua vita, si inte­<br />

gravano armoniosamente fra loro, si sostenevano l'un l'altro, per essere<br />

vissuti come una risposta ad una vocazione, e quindi come una colla­<br />

borazione al piano creatore e reden ti vo di Dio.<br />

Per indole e vocazione il Moscati fu innanzitutto e soprattutto il<br />

medico che cura : il rispondere alle necessità degli uomini ed alle loro<br />

sofferenze, fu per lui un bisogno imperioso ed imprescindibile. Il<br />

dolore di chi è malato giungeva a lui come il grido di un fratello a<br />

cui un altro fratello, il medico, doveva accorrere con l'ardore del­<br />

l'amore. Il movente della sua attività come medico non fu dunque il<br />

solo dovere professionale, ma la consapevolezza di essere stato posto<br />

da Dio nel mondo per operare secondo i suoi piani, per apportare<br />

quindi, con amore, il sollievo che la scienza medica offre nel lenire il<br />

dolore e ridare la salute.<br />

6. Memore delle parole del Signore : « Ero malato e mi avete visi­<br />

tato », 12 il Moscati vedeva Cristo stesso nel malato, che, nella sua<br />

11 1 Cor 1, 26.<br />

12 Mt 25, 36.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 596<br />

debolezza, nella sua miseria, nella sua fragilità ed insicurezza, a lui<br />

si rivolgeva invocando aiuto ; vedeva chi gli stava innanzi come una<br />

persona, un essere in cui c'era un corpo bisognoso di cura, ma anche<br />

un essere in cui albergava uno spirito pur esso bisognoso di aiuto e<br />

di conforto.<br />

« Ricordatevi — egli scriveva ad un giovane dottore, suo alunno —-<br />

che non solo del corpo vi dovete occupare, ma delle anime con il<br />

consiglio, e scendendo allo spirito, anziché con le fredde prescrizioni<br />

da inviare al farmacista ».<br />

Infatti — sono ancora parole sue — (( il medico si trova tanto<br />

spesso al cospetto di anime che stanno lì lì per capitolare e far ritorno<br />

ai princìpi ereditari degli avi, stanno lì ansiose di trovare un conforto,<br />

assillate dal dolore. Beato quel medico che sa comprendere il mistero<br />

di questi cuori e infiammarli di nuovo. Beati noi medici, tanto spesso<br />

incapaci ad allontanare una malattia, beati noi se ci ricordiamo che<br />

oltre i corpi abbiamo di fronte delle anime immortali, per le quali urge<br />

il precetto evangelico di amarle come noi stessi ».<br />

Per questo, il calore umano con cui il Moscati visitava premuro­<br />

samente i malati, specie i più poveri ed abbandonati, avvicinandoli<br />

in ospedale e nelle loro stesse abitazioni, era tale che la gente lo cer­<br />

cava ; il suo tratto era ricco di quella bontà rispettosa e delicata, che<br />

Gesù Cristo diffondeva intorno a sé quando andava per le strade della<br />

Palestina facendo del bene e sanando tutti. 13 Fu quindi anticipatore e<br />

protagonista di quella umanizzazione della medicina, avvertita oggi<br />

come condizione necessaria per una rinnovata attenzione ed assistenza<br />

a chi soffre.<br />

7. Nel costante rapporto con Dio, il Moscati trovava la luce per<br />

meglio comprendere e diagnosticare le malattie e il calore per poter<br />

essere vicino a coloro che, soffrendo, attendevano dal medico chi li<br />

servisse con partecipazione sincera.<br />

Da questo profondo e costante riferimento a Dio, egli traeva la<br />

forza che lo sosteneva e che gli permetteva di vivere con integra onestà<br />

e assoluta rettitudine nel proprio delicato e complesso ambiente, senza<br />

addivenire ad alcuna forma di compromesso. Egli era il Maestro, il<br />

Primario di ospedale che non ambiva a posizioni : se queste gli veni­<br />

vano attribuite, era perché i suoi meriti non potevano essere negati,<br />

13 Mt 9, 35.


696 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

e quando le occupò, seppe esercitarle con assoluta dirittura e per il<br />

bene degli altri.<br />

Uomo integro e cristiano coerente, non esitava a denunziare gli<br />

abusi, adoperandosi per demolire prassi e sistemi che andavano a<br />

danno della vera professionalità e della scienza, a danno degli infermi,<br />

come pure degli studenti ai quali sentiva di dover trasmettere il<br />

meglio delle proprie cognizioni. Gli studenti sono i medici del domani.<br />

Conscio di ciò, il Moscati pensava alla qualità dei futuri medici, pren­<br />

dendo anche pubblicamente posizione affinché non venisse in alcun<br />

modo mortificata la loro preparazione e formazione. Preparazione e<br />

formazione che seppe incarnare con l'esempio. Anche la morte lo colse,<br />

mentre stava visitando una inferma.<br />

Veramente, ogni aspetto della vita di questo laico medico ci appare<br />

animato da quella nota che è la più tipica del cristianesimo : l'amore,<br />

che Cristo ha lasciato ai suoi seguaci come il suo


Acta Ioannis Pauli Pp. II 597<br />

HI<br />

In Petriana basilica habita, VII expleto ordinario generali coetu Synodi<br />

episcoporum. *<br />

1. (( Ecco, tua madre, i tuoi fratelli e le tue sorelle sono fuori e ti<br />

cercano ».*<br />

Gesii rispose : « Chi è mia madre e chi sono i miei fraelli? ». E<br />

girando lo sguardo su quelli che gli stavano seduti attorno, disse :<br />

(( Ecco mia madre e i miei fratelli ! Chi compie la volontà di Dio,<br />

costui è mio fratello, sorella e madre ». 2<br />

Nel corso di questo mese di ottobre, nell'Anno Mariano, abbiamo<br />

cercato di meditare insieme questa risposta mirabile di Cristo.<br />

Il Concilio Vaticano II insegna che Maria « precede » l'intero<br />

popolo di Dio sulla via della fede, della carità e dell'unione perfetta<br />

con Cristo. Ella è il « tipo » della Chiesa, proprio perché ha compiuto<br />

in modo perfetto la volontà di Dio.<br />

Così, essendo Madre di Cristo secondo la carne, Ella è diventata in<br />

modo perfetto anche Madre secondo lo spirito, conforme alle parole<br />

del Figlio.<br />

Queste parole non cessano di essere — per noi riuniti nel Sinodo,<br />

come anche per tutti i Fratelli e le Sorelle del mondo intero — una<br />

costante misura della vocazione cristiana : (( Chi compie la volontà di<br />

Dio, costui è mio fratello, sorella e madre ». 3<br />

2. Oggi, nell'ultimo giorno dell'assemblea sinodale, desideriamo<br />

ringraziare il Buon Pastore, perché ci ha presi da tutte le genti per<br />

darci un cuore nuovo e mettere dentro di noi uno spirito nuovo. 4<br />

Questo (( Spirito », che appartiene agli inizi stessi della Chiesa,<br />

ai suoi fondamenti apostolici ed a tutta la sua tradizione, si è mani­<br />

festato con una nuova chiarezza e potenza nell'insegnamento del Con­<br />

cilio Vaticano II sulla vita e sulla vocazione dei laici nella Chiesa e<br />

nel mondo.<br />

Ecco, il Sinodo, i cui lavori concludiamo oggi, si è messo proprio<br />

al servizio di questo Spirito di Cristo. Suo compito era di dare un<br />

* Die 30 m. Octobris a. 1187.<br />

' Me 3, 32.<br />

2 Ibid. 3, 33-35.<br />

3 Ibid. 3, 35.<br />

4 Cf. Ez 36, 2.4. 26.


598 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

contributo efficace a tutti i membri del Popolo di Dio per aiutarli a<br />

mettere in pratica e a vivere le indicazioni e i precetti che il grande<br />

Concilio del nostro secolo, sotto l'ispirazione dello Spirito di Verità<br />

e di Amore, ha trasmesso alla Chiesa. Tale è lo spirito con cui lo stesso<br />

Sinodo, alla fine dei suoi lavori, si è rivolto al Popolo di Dio e ha in­<br />

viato il suo Messaggio (( Sui sentieri del Concilio ».<br />

3. Quali sono i frutti che portiamo oggi a questo altare? Con che<br />

cosa ci accostiamo a colui che è « pietra viva » di quell'edificio che tutti<br />

siamo chiamati a costruire « per offrire sacrifìci spirituali graditi a<br />

Dio »? 5<br />

Occorre, anzitutto, ringraziare il Signore Nostro, Buon Pastore,<br />

per il fatto che nel corso del Sinodo la Chiesa intera ha potuto « sen­<br />

tire » se stessa, e mediante i singoli interventi, in un certo senso, ha<br />

potuto (( vedere », « sperimentare » la sua realtà nella molteplice unità<br />

della sua vita e della sua missione.<br />

Ringraziamo per il fatto che nel corso del Sinodo abbiamo potuto<br />

non solo gioire per la partecipazione dei laici (auditores e auditrices),<br />

ma ancor più perché lo svolgimento delle discussioni sinodali ci ha<br />

permesso di ascoltare la voce degli invitati, i rappresentanti del laicato<br />

provenienti da tutte le parti del mondo, dai diversi Paesi, e ci ha<br />

consentito di profittare delle loro esperienze, dei loro consigli, dei<br />

suggerimenti che scaturiscono dal loro amore per la causa comune. In<br />

un certo senso, questo esperienza sinodale è senza precedenti ; e ci si<br />

augura che possa diventare un « modello », un punto di riferimento<br />

per il futuro.<br />

Ringraziamo ancora il Signore per il fatto che nel corso del Sinodo<br />

abbiamo potuto partecipare alle beatificazoni ed alle canonizzazioni<br />

di santi e beati in maggioranza laici : san Giuseppe Moscati, alcuni<br />

dei santi martiri del Giappone, i beati Marcel Callo, Pierina Morosini,<br />

Antonia Mesina.<br />

Ringraziamo Dio, infine, per il fatto che il Sinodo, in occasione del<br />

25° anniversario dell'apertura del Concilio Vaticano II, ha potuto<br />

riprendere uno dei suoi temi principali ed uno dei suoi fondamentali<br />

orientamenti.<br />

4. Nella preparazione del presente Sinodo ha avuto particolare<br />

importanza il Sinodo straordinario del 1985. In esso la Chiesa si im-<br />

5 Cf. / Pt 2, 4-5.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 599<br />

pegno a comprender meglio se stessa, nella sua vocazione e nella sua<br />

missione, nella sua natura in quanto mistero e comunione. Tale rifles­<br />

sione doveva, ovviamente, rivolgersi a tutte le componenti del Popolo<br />

di Dio. Perciò, come allora fu di nuovo posta in evidenza la natura<br />

dell'episcopato, così ora occorreva riflettere sui laici, con la consa­<br />

pevolezza che essi sono una speranza molto ricca di promesse per la<br />

Chiesa di oggi.<br />

Ringraziamo il Signore, perché anche questo Sinodo, come i pre­<br />

cedenti, ha potuto continuare la sua riflessione nello spirito di fedeltà<br />

al Concilio Vaticano II, in atteggiamento di servizio alla verità e alla<br />

missione, protendendosi in maniera instancabile verso l'aggiornamento,<br />

senza deformazioni e rotture, e senza manomettere alcunché, nei ri­<br />

guardi del patrimonio di verità e di santità affidatoci dal Maestro.<br />

Era necessario compiere questa riflessione, perché gli orientamenti<br />

e le direttive che il Concilio ci ha lasciato fossero meglio assimilate<br />

nella mente e nel cuore, e fossero poi tradotte nella condotta di vita<br />

di tutti i membri del Popolo di Dio, con coerenza ed amore.<br />

In questa prospettiva il Sinodo si è impegnato ad approfondire la<br />

figura del fedele laico, lumeggiandone la straordinaria importanza e<br />

attualità nel mondo odierno. Punto di partenza è stato l'insegnamento<br />

del Concilio sulla Chiesa nella sua realtà di (( Mistero », di


600 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

vivere è Cristo, giacché in Cristo egli ricupera in pienezza ogni valóre<br />

umano.<br />

6. Nell'ambito della « Chiesa-Comunione )) il fedele laico è (( mem­<br />

bro » di quel Popolo dell'Alleanza, che è chiamato a vivere in unione<br />

con Dio per mezzo di Gesù Cristo nello Spirito Santo. E questo, in<br />

comunione con tutti gli altri battezzati. Egli non può dunque mai<br />

chiudersi in se stesso, isolandosi spiritualmente dalla comunità, ma<br />

deve vivere in un continuo scambio con gli altri, con un vivo senso di<br />

fraternità, nella gioia di una uguale dignità e nell'impegno di far<br />

fruttificare insieme l'immenso tesoro ricevuto in eredità.<br />

Lo Spirito del Signore dona a lui, come agli altri, molteplici cari­<br />

smi, lo invita a differenti ministeri e incarichi, gli ricorda, come anche<br />

10 ricorda agli altri in rapporto con lui, che tutto ciò che lo distingue<br />

non è un di più di dignità, ma una speciale e complementare abilita­<br />

zione al servizio.<br />

L'Eucaristia è la fonte e il culmine, il segno e la realtà, la costata­<br />

zione e la profezia di questa portentosa comunione di consanguineità<br />

nella vita del Risorto. <strong>La</strong> comunione del corpo eucaristico di Cristo<br />

— infatti — significa e produce, cioè edifica l'intima comunione di<br />

tutti i fedeli nel Corpo di Cristo che è la Chiesa. 6<br />

Così, i carismi, i ministeri, gli incarichi ed i servizi del fedele<br />

laico esistono nella comunione e per la comunione. Sono ricchezze<br />

complementari a favore di tutti, sotto la saggia guida dei Pastori.<br />

7. Infine, nell'ambito della « Chiesa-Missione », il fedele laico non<br />

solo condivide la responsabilità del mandato missionario, ma si di­<br />

stingue per una sua caratteristica condizione d'impegno per la diffu­<br />

sione del Regno di Dio.<br />

<strong>La</strong> Chiesa, ha ricordato il Papa Paolo VI sulla scorta del Concilio,<br />

(( ha un'autentica dimensione secolare, inerente alla sua intima natura<br />

e missione, la cui radice affonda nel mistero del Verbo incarnato, *<br />

che è realizzata in forme diverse per i suoi membri». 7 Orbene, la rea­<br />

lizzazione di questa dimensione secolare, di per sé comune a tutti i bat­<br />

tezzati, ha una modalità di attuazione che è peculiare del fedele laico,<br />

11 Concilio l'ha chiamata « indole secolare » ; il fedele laico « vive nel<br />

secolo, cioè implicato in tutti e singoli i doveri e affari del mondo e<br />

* Cf. Lumen gentium, 10 e 16.<br />

7 Insegnamenti, vol. X, 1972, p. 103.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 601<br />

nelle ordinarie condizioni della vita familiare e sociale, di cui la sua<br />

esistenza è come intessuta ». 8 Così egli collabora nel realizzare la mis­<br />

sione integrale della Chiesa, che « non è soltanto di portare il mes­<br />

saggio di Cristo e la sua Grazia agli uomini, ma anche di permeare e<br />

perfezionare l'ordine delle realtà temporali con lo spirito evange-<br />

gelico )). 9<br />

Ecco allora il fedele laico lanciato sulle frontiere della storia : la<br />

famiglia, la cultura, il mondo del lavoro, i beni economici, la politica,<br />

la scienza, la tecnica, la comunicazione sociale; i grandi problemi<br />

della vita, della solidarietà, della pace, dell'etica professionale, dei<br />

diritti della persona umana, dell'educazione, della libertà religiosa.<br />

Il Sinodo non ha potuto affrontare ognuno di questi complessi temi,<br />

però ha descritto il fedele laico in questo suo protagonismo cristiano<br />

nel mondo, associato e sorretto dai fedeli Pastori e dai fedeli reli­<br />

giosi e religiose con compiti differenti pur nella comune missione.<br />

8. Un'attenzione speciale il Sinodo ha rivolto alla « donna » e ai<br />

« giovani », non certo per motivi contingenti, ma per la profonda con­<br />

vinzione di dover considerare accuratamente due vaste porzioni del<br />

Popolo di Dio che sono segno e richiamo sia alla feconda e solerte<br />

maternità della Chiesa sia alla sua perenne giovinezza.<br />

Anche a questo riguardo sono state dette cose profonde e stimo­<br />

lanti, che sarà mia cura, nei prossimi mesi, raccogliere ordinatamente<br />

e presentare all'intero Popolo di Dio. Vogliamo infatti rendere par­<br />

tecipi dei frutti di questi lavori tutti i nostri Fratelli nell'episcopato,<br />

rappresentati nel Sinodo, come pure tutti i Sacerdoti, collaboratori nel<br />

ministero episcopale, nonché le Famiglie religiose maschili e femmi­<br />

nili nella Chiesa intera.<br />

Ancora una volta rivolgo il mio vivo ringraziamento a tutti coloro<br />

che hanno collaborato alla realizzazione di questo Sinodo, al suo pro­<br />

ficuo e ordinato svolgimento.<br />

Un saluto particolare va ai fratelli Vescovi, che per qualsiasi ra­<br />

gione non sono potuti intervenire. Ci sentiamo in particolare comu­<br />

nione con essi, ed amiamo pensarli presenti a questa liturgia in forza<br />

dell'unità nella fede e nella grazia, operata dal Sacramento eucari­<br />

stico, che stiamo celebrando. A loro ed alle loro Chiese va il mio<br />

saluto affettuoso e cordiale.<br />

8 Lumen gentium, 32.<br />

9 Apostolicam actuositatem, 5.


602 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

9. Ecco, brevemente i principali frutti del nostro lavoro comune<br />

nel corso di questo mese.<br />

Li portiamo ora a colui che è « pietra viva », per riattestare che<br />

in lui anche noi desideriamo essere « pietre vive », con le quali viene<br />

costruito nella storia l'edificio della Chiesa, destinato a durare nel­<br />

l'eternità.<br />

In questa offerta conclusiva dei frutti del nostro lavoro sinodale,<br />

alla fine del mese di ottobre, ci uniamo in modo particolare a Maria,<br />

che ci ha preceduto e guidato sulla via della fede consapevole e del­<br />

l'amore responsabile.<br />

<strong>La</strong> ringraziamo anche per tutti coloro che ci hanno aiutato con la<br />

preghiera, particolarmente con la preghiera del Rosario, mentre si<br />

svolgevano i lavori del Sinodo dei Vescovi sul tema della vita e della<br />

vocazione dei laici nella Chiesa e nel mondo contemporaneo.<br />

10. Andandocene di qui verso tutte le direzioni, verso i vari Paesi<br />

e Continenti, verso le Chiese e le comunità dalle quali siamo convenuti,<br />

desideriamo<br />

— con una convinzione sempre più profonda nella fede, nella spe­<br />

ranza e nella carità —<br />

professare ed annunziare<br />

che siamo « la stirpe eletta, il sacerdozio regale, la nazione santa,<br />

il popolo che Dio si è acquistato ». 10<br />

Desideriamo<br />

proclamare le opere meravigliose di lui, che ci ha chiamati dalle<br />

tenebre alla sua ammirabile luce in Cristo. 11<br />

Desideriamo quindi, come coloro che hanno ottenuto misericordia, 12<br />

rendere testimonianza, davanti a tutti, a Dio che « è ricco di miseri­<br />

cordia » ; 13 al Padre che « ha tanto amato il mondo da dare il suo<br />

Figlio unigenito, perché chiunque crede in lui non muoia, ma abbia<br />

la vita eterna ». 14<br />

Amen !<br />

10 1 Pt 2, 9.<br />

11 Cf. Ibid.<br />

12 Cf. ibid. 2, 10.<br />

13 Cf. Ef 2, 4.<br />

14 Gv 3, 16.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 603<br />

ALLOCUTIONES<br />

I<br />

VII ineunte ordinario generali coetu Synodi episcoporum habita.*<br />

In hac prima Synodi Episcoporum congressione liceat mihi imo ex<br />

animo salutationem reddere omnibus eiusdem Sodalibus, necnon omnibus<br />

ad hanc sessionem in vitatis laicis : Auditoribus et Auditricibus.<br />

Omnibus gratias persolvo pro eorum earumque participatione in<br />

laboribus Synodi.<br />

Specialem gratitudinem exprimere volo Cardinalibus Praesidibus, quorum<br />

coetui — propter absentiam cardinalis Trinh Vän Can, Archiepiscopi<br />

Hanoiensis, cardinalis Richardus Vidal, Archiepiscopus Caebuanus,<br />

annumeratur.<br />

Simul cum Praesidibus gratias agere volo cardinali Hyacintho Thiandoum<br />

qui munus Relatoris Generalis libenter in se recepit, atque omnibus<br />

cum ipso sociis.<br />

Tandem liceat mihi peculiarem facere commemorationem cardinalis<br />

Francisci Tomásek, Archiepiscopi Pragensis in Cecoslovachia, propter<br />

particulare momentum eiusdem in hac sessione praesentiae. Neminem<br />

enim fugit eum hac in Synodo agere partes Ecclesiae particularis<br />

quae in angustiis valde versatur propter Episcoporum exsiguum numerum<br />

ut in sermone, quem ad ipsum Purpuratum habui in eius visitatione<br />

ad Limina, enuntiavi.<br />

Quid autem optem sollemnissimo conventui vestro, id est quod Vos<br />

Ecclesiaque omnis praestolamini : fore scilicet ut, Deo inspirante, tanta<br />

concordia, sapientia, pietate agatis ut felicior aetas christianae societati<br />

oriatur, in omnium salutem.<br />

Assit Beatissima Virgo Maria, Christi Mater amabilis, quae uberem<br />

caelestium gratiarum frugem ab adorando Filio nobis obtineat.<br />

II<br />

Ad exc.mum virum Paulum Verbeek Rei publicae Foederatae Germa­<br />

niae constitutum Legatum.*<br />

Sehr geehrter Herr Botschafter!<br />

Aufrichtig danke ich Ihnen für die freundlichen Worte, mit denen<br />

Sie die Überreichung Ihres Beglaubigungsschreibens als neuer außeror-<br />

* Die 1 mensis Octobris a. 1987.<br />

* Die 29 m. Octobris a. 1987.


604 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

deutlicher und bevollmächtigter Botschafter der Bundesrepublik<br />

Deutschland beim Heiligen Stuhl begleitet und erläutert haben. Ich heiße<br />

Sie zu Ihrem Amtsantritt im Vatikan herzlich willkommen und<br />

beglückwünsche Sie zu dieser ehren- und verantwortungsvollen Aufgabe.<br />

1. Unsere heutige erste Begegnung steht, wie Sie selbst hervor­<br />

gehoben haben, noch ganz unter dem erlebnisstarken Eindruck meines<br />

diesjährigen Pastoralbesuchs in der Bundesrepublik Deutschland. Hinzu<br />

kommt die tiefe Betroffenheit über den kürzlichen schweren Verlust<br />

des langjährigen Vorsitzenden der Deutschen Bischofskonferenz, des<br />

Erzbischofs von Köln, Kardinal Joseph Höffner. Beide Ereignisse ver­<br />

binden mich in dieser Stunde in einer besonderen Weise mit der Kirche<br />

und den Menschen in Ihrem geschätzten <strong>La</strong>nd. Sie veranlassen mich<br />

zu tiefer Dankbarkeit gegenüber der göttlichen Vorsehung, die auch<br />

diese Pastoralreise durch verschiedene deutsche Diözesen in Begleitung<br />

des Herrn Kardinals mit besonderem Segen bedacht und uns diesen<br />

verdienten Oberhirten der Kirche in solch außergewöhnlicher Schaf­<br />

fenskraft so lange erhalten hat. Unter seiner umsichtigen Führung<br />

und seinem vielfältigen pastoralen Wirken ist das Band zwischen den<br />

deutschen Ortskirchen und dem Heiligen Stuhl noch enger und fester<br />

geknüpft worden. Dafür schulden wir ihm alle bleibenden Dank.<br />

Zu Recht unterstreichen Sie in Ihrer Ansprache aber auch das<br />

»enge und fruchtbare Vertrauensverhältnis«, das zwischen der Bundes:<br />

republik Deutschland und dem Heiligen Stuhl insgesamt seit langem<br />

besteht. Ihre heutige Amtsübernahme setzt eine bereits bewährte Tra­<br />

dition beiderseitiger solidarischer Zusammenarbeit fort und bekräftigt<br />

die gemeinsame Bereitschaft, diese Beziehungen auch in Zukunft noch<br />

weiter zu entfalten und zu vertiefen.<br />

2. Die partnerschaftliche Zusammenarbeit von Staat und Kirche<br />

geschieht sowohl im Innern Ihres <strong>La</strong>ndes als auch im gemeinsamen<br />

Einsatz für die vordringlichen Anliegen der internationalen Völker­<br />

gemeinschaft. Sie selbst haben diesbezüglich unter anderem auf die<br />

Sicherung des Weltfriedens, die Linderung der Not, besonders in den<br />

Ländern der Dritten Welt, die Verteidigung der Menschenrechte sowie<br />

den Schutz oder die Wiederherstellung einer sowohl physisch wie<br />

moralisch gesunden Umwelt des Menschen hingewiesen. Seien Sie<br />

dessen versichert, daß Ihre Regierung in der Verfolgung dieser wichti-<br />

1 Ansprache auf dem Flughafen Köln Bonn, am 30 April 1987.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 605<br />

gen Anliegen der beutigen Menschheit im Heiligen Stuhl stets einen<br />

zuverlässigen Weggefährten und hilfreichen Partner finden wird. Der<br />

Heilige Stuhl ermutigt und unterstützt im Rahmen seiner Möglichkei­<br />

ten alle ernsthaften Bemühungen für eine bessere, gerechtere Welt,<br />

für eine angemessene soziale und wirtschaftliche Entwicklung aller<br />

Völker sowie ein Zusammenleben der Menschen in Frieden und Freiheit.<br />

Durch ihre Botschaft und Sendung ist die Kirche fest davon überzeugt,<br />

daß der Aufbau einer menschenwürdigen Gesellschaft nur auf der<br />

Grundlage und durch Wahrung der elementaren sittlichen Werte<br />

möglich und erfolgreich sein kann.<br />

3. Wie ich während meines letzten Pastoralbesuches betont habe,<br />

zeigt gerade die jüngere Geschichte Ihres Volkes, daß nur Menschen<br />

von großer sittlicher Kraft und Entschlossenheit imstande sind, mora­<br />

lischer und politischer Willkür, Unmenschlichkeit und Zerstörung wirk­<br />

sam Widerstand zu leisten. Der selige Rupert Mayer und auch der<br />

Bekennerbischof Kardinal von Galen stehen stellvertretend für alle,<br />

die sich — wo auch immer — im Namen Gottes oder der Menschlichkeit<br />

gegen Zügellosigkeit, Ungerechtigkeit und Unterdrückung mutig erhe­<br />

ben. Sie sind für uns, so sagte ich, »Zeichen der Hoffnung und .Verpflich­<br />

tung für das von uns heute geforderte Zeugnis für Recht und Gerech­<br />

tigkeit in unserer Gesellschaft, für die Verteidigung der immer wieder<br />

neu bedrohten Grundrechte des Menschen und seiner übernatürlichen<br />

Berufung, von der her alle menschlichen Belange ihr wahres Maß und<br />

Ziel erhalten«. 1 Die kommenden Seligsprechungen der beiden Ordens­<br />

frauen Ulrika Nisch und Blandine Merten am Fest Allerheiligen fügen<br />

jener Schar von Zeugen für die wahre Würde und Größe des Menschen,<br />

die in der Bindung an Sittlichkeit und Religion, also letztlich an Gott,<br />

ihre tiefsten Wurzeln haben, noch zwei weitere Vorbilder aus Ihrem<br />

deutschen Volk hinzu.<br />

4. Möge die heute in Ihrem <strong>La</strong>nd bestehende verantwortungsbewußte<br />

Zusammenarbeit zwischen Staat und Kirche zu der gerade in unserer<br />

Zeit dringend geforderten sittlichen Erneuerung der Menschen und<br />

der Gesellschaft wirksam beitragen, ohne die eine erfolgreiche Be­<br />

wältigung der die Menschheit bedrängenden Probleme nicht möglich<br />

sein wird. Die freundschaftlichen diplomatischen Beziehungen zwischen<br />

der Bundesrepublik Deutschland und dem Heiligen Stuhl sind dafür<br />

eine wertvolle Voraussetzung und Hilfe.<br />

Mit aufrichtigem Dank erwidere ich die mir von Ihnen übermittel-


606 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

ten guten Wünsche des Herrn Bundespräsidenten. Zugleich erbitte<br />

ich Ihnen und Ihren Mitarbeitern in der Botschaft für Ihre wichtige<br />

Aufgabe Gottes Licht und Beistand und erteile Ihnen allen, auch Ihrer<br />

werten Familie, von Herzen meinen besonderen Apostolischen Segen.<br />

III<br />

VII exeunte ordinario generali coetu Synodi episcoporum habita.*<br />

Dilectissimi in Domino!<br />

1. Gratias agamus Deo per Iesum Christum Dominum nostrum,<br />

in dilectione Sancti Spiritus, ob actam huius septimi conventus ordi­<br />

nariae Synodus Episcoporum celebrationem. Haec suos explicavit<br />

labores iri re tanti momenti oeconomiae salutis : in vocatione scilicet<br />

et missione laicorum in Ecclesia et in mundo huius temporis. Vere<br />

iustum est nostram gratiarum actionem ad Deum tollere : propter<br />

experientiam fraternae communionis; ex qua his diebus viximus,<br />

propter mutuam amplificationem, quam unicuique nostrum attulit<br />

magna haec consultatio ; propter fructus quos confidimus oriri posse<br />

ex nostris his laboribus pro Regno Dei lentam in terra maturitatem<br />

assequente. Deus, qui sua bonitate nostrae operae adfuit eamque<br />

prosperavit, velit ex ea fundere messem copiosam bonorum piro Eccle­<br />

sia sua dilecta.<br />

Animus meus simul gratus convertitur in unumquemque vestrum,<br />

Fratres dilectissimi, qui huc convenistis ex omni terrarum parte, huic<br />

coetui tulistis ea multa, quae vestro studio pastorali experti estis,<br />

atque per has hebdomadas, vestrae mentis et cordis vires impigre<br />

impendistis in elaborandis multiplicibus quaestionibus a vobis exqui­<br />

sitis. Sollicitudines et exspectationes, quae cor cuiusque movebant,<br />

in corda omnium nostrum resiluerunt ; et ita factum est ut, his diebus,<br />

manifeste senserimus illam « sollicitudinem omnium Ecclesiarum »,<br />

quae pectus Apostoli urebat. 1 Cuilibet vestrum gratias agens, velim<br />

omnes Ecclesiae filios scire cogitationem de ipsis, de eorum exspecta-<br />

tionibus, de eorum quaestionibus constanter in hac Aula synodali con­<br />

spirasse cum nostris laboribus iunctam.<br />

Aderant, ut hanc cogitationem excitarent, periti curatores variarum<br />

ecclesiasticarum necessitatum. Etiam his personis, Religiosis viris et<br />

* Die 29 m. Octobris a. 1987.<br />

1 2 Cor 11, 28.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 607<br />

mulieribus, <strong>La</strong>icis item virilis et muliebris sexus, doctis varias theo­<br />

logicas et humanas disciplinas, gratias ago, una cum iterata signi­<br />

ficatione mei benevoli affectus.<br />

2. Haec re vera magna conquisitio est iudicanda quam, ipsa Dei<br />

gratia adiuvante, consequi potuimus. Singula profecto eiusdem deli­<br />

berationis elementa invenire possunt in sermonibus ac scriptis quae<br />

gradus constituunt conventus ipsius operis introductorii. Significare<br />

praesertim volo tum « lineamenta » Ecclesiis particularibus anno mil­<br />

lesimo nongentesimo octogesimo quinto ineunte reddita, tum « sugge­<br />

stiones, animadversiones et responsa » ab iisdem vicissim in Synodi<br />

Secretariam relata, « instrumentum laboris )) denique, quod, prae oculis<br />

his habitis rebus, praeparatum est ac deinceps episcopis eorumque<br />

sociis et cunctis fidelibus traditum, tempore verno huius anni. Deno­<br />

tare praeterea volo complures voces quae, instante synodali discepta­<br />

tione, auditae sunt, deinde tum propositiones in quibus inquisitio ipsa<br />

ad effectum est adducta.<br />

Secundum Patrum synodalium optata, omnia elementa quae hoc<br />

modo collustrata sunt fundamentum constituunt ad exinde documen­<br />

tum post-synodale pertexendum, quod quam primum conscribere mihi<br />

in animo est. Spatium porro temporis angustum, quo necessario ipsa<br />

synodus congregatur, proprium ac definitum documentum exarare<br />

non sinit. Mihimet ipsi igitur erit curae ut, proposito ac plane mani­<br />

festae voluntati Patrum annuens, hoc negotium expediar, opera vide­<br />

licet usus consilii Secretariae Synodi, servatis nempe iis propriis pecu-<br />

liaribusque quae ad ipsam Synodum pertinent.<br />

Hoc autem modo spe equidem ducor fore ut rationes cooperationis<br />

collegialis compleri possint, quae profecto in hac novissima congres­<br />

sione tam manifeste ac nitide detegitur. Finis enim praecipuus, ad<br />

quem omnes contendere cupimus, in serviendo magnae Dei familiae<br />

reperitur, illi populo Dei scilicet, cuius laici magna sunt pars. Atta­<br />

men in variis elementis explorandis vocationis ac muneris laicorum,<br />

semper distinctionem oportebit spectare multiplicem Communitatis<br />

Ecclesialis, quae tam clare emersit per Synodi cursum ex verbis eorum,<br />

qui interfuerunt.<br />

Hoc servitium Ecclesiae praebitum, Populo Dei peregrinanti in<br />

viis temporis versum aeternam Patriam, nostrum omnium peculiari<br />

modo est officium, qui uti membra Collegii episcopalis, perficimus in<br />

Ecclesia munus pastorale quod ab Apostolis hereditate accepimus.


608<br />

Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

3. A propositis futura attingentibus ad praesentia rediens, cupio<br />

meum memorem animum iterum aperire iis omnibus qui, variis modis,<br />

labori explicato in hac synodali sessione operam navarunt.<br />

Cogito imprimis de iis, qui in eam praeparationem incubuerunt.<br />

Praesertim commemoranda sunt antecedens et praesens Consilium pro<br />

Secretaria, una cum Cooperatoribus et Consiliariis. Specialis men­<br />

tionis autem, etiam hoc respectu, est dignus coetus extraordinarius<br />

Synodi, anno millesimo nongentesimo octogesimo quinto celebratus;<br />

ipse namque, reputans fructus Concilii Vaticani II vicesimo anno<br />

postquam est conclusum, substitit singulari attentione, sicut iustum<br />

erat, in munere quod <strong>La</strong>icorum est in Ecclesia; idemque lineamenta<br />

duxit pervestigationis, iuxta quam dein hic conventus praeparatus est.<br />

Meritum tamen praecipuum fructuum his diebus perceptorum et<br />

inde peculiare grati animi officium est a nobis tribuendum Episcopis<br />

residentialibus et Conferentiis episcopalibus, quae quaestiones syno­<br />

dales inspexerunt et explicaverunt in « suis locis », consulentes suos<br />

quisque ordines laicatus. Evidenter eiusmodi consultationis participes<br />

fuerunt etiam sacerdotes, religiosi et religiosae, qui cum laicis coniucte<br />

vivunt : iis quoque gratias ago.<br />

Mentionem specialem facere opto Consilii pro <strong>La</strong>icis, quod optime<br />

se in hanc praeparationem inseruit, sua propria usum peritia: illud<br />

enim, per conventum Algidi (Rocca di Papa) mense Maio actum,<br />

significanter contulit ad Synodi res praecipuas.<br />

<strong>La</strong>eto nunc volo munere fungi aperte gratias persolvendi omnibus<br />

iis, qui laboribus non parcentes, directo aedificationi « operis syno­<br />

dalis » in hac non facili Sessione profuerunt.<br />

Ante omnia volo significare ipsis participibus singulis huius Synodi<br />

omnem aestimationem meam tanti operis ac tantae diligentiae impen­<br />

sae in prosperam progressionem huius ecclesialis eventus et celebra­<br />

tionis. Legati Conferentiarum episcopalium necnon Ecclesiarum Orien­<br />

talium, participes a me nominati, Superiores Generales familiarum<br />

religiosarum, Praefecti officiorum Romanae Curiae : hi omnes sua<br />

propria industria cotidiana effecerunt ut Synodus ipsa fructuose cele­<br />

brari posset. Cogitamus autem sacerdotes etiam episcoporum adiutores<br />

atque animo fraterno amplexamur ex longinquo illos honoratos qui­<br />

dem episcopos qui varias ob causas impediti sunt ne cum fratribus<br />

episcopis Synodo assisterent.<br />

Gratam vero mentem testari debeo et cupio tribus quidem Prae­<br />

sidibus Delegatis, Venerabilibus Fratribus Pironio, Lubachivsky et


Acta Ioannis Pauli,Pp. II 609<br />

Vidal — memor simul cardinalis Trinh Van Can qui interesse nobiscum<br />

Synodo non potuit. Egregium sane opus — omnibus certe assentien­<br />

tibus — perfecit Relator Generalis, cardinalis Thiandoum, Archie­<br />

piscopus Dakarensis, qui hoc scilicet modo fecit ut Ecclesia Africana<br />

suas etiam partes summi momenti adderet ad Synodi copiosos fructus.<br />

Secretarius dein peculiaris eiusque adiutores, tum clerici ac laici tum<br />

viri ac mulieres, omnes ad unum sunt laudandi quod participibus<br />

Synodi praebuerunt eximium quoddam adiumentum in quaestionibus<br />

ipsis theologicis, et quidem magna cum alacritate ac fidelitate.<br />

Certus sum, omnium vestrum animum hoc temporis momento inter­<br />

pretandi, dum peculiares impensasque gratias ago Generali Synodi<br />

Secretario, archiepiscopo Schotte, omnibusque in Secretaria Gene­<br />

rali Episcoporum Synodi adiutricem operam ipsi navantibus, qui non<br />

modo communem Patrum laborem optime paraverunt, sed proceden­<br />

tibus hisce sessionibus nobis omnibus astiterunt, ut opus feliciter<br />

absol veretur.<br />

Merentur animi grati mei declarationem Secretarii duo adiuncti,<br />

laici illi duo hoc tempore nominati, vir ac mulier, qui expleverunt<br />

officium suum in exemplum omnibus ; ipsi insigniter demonstraverunt<br />

inter pastores ipsos magnas exspectationes ac spes laicorum, quorum<br />

testimonium fidei solidissimum luculenter reddiderunt.<br />

Nominatim porro placet commemorare Moderatores Circulorum<br />

Minorum qui ita sapienter opus dirigere poterant non modo ut frue­<br />

rentur omnes facultate sese libere exprimendi, verum etiam ut sen­<br />

tentiae in Synodo prolatae et partes variae interventuum compone­<br />

rentur ac veluti coniungerentur in maturum quendam synodalem con­<br />

sensum. Pondus autem operis et aestum portaverunt Relatores Circu­<br />

lorum Minorum ; ipsi enim diligenter ac plene absolverunt suas rela­<br />

tiones rerum et in primis, quia in singulis gressibus ad efficiendum<br />

synodalem consensum consociaverunt adiutricem suam operam cum<br />

Moderatore ac Secretario peculiari atque observaverunt simul sen­<br />

tentias et pronuntiationes omnium. Plurimas horas impenderunt in<br />

hoc arduum opus conciliandi omnia ac monstraverunt eodem tempore<br />

sensum sacrificii, fidele officium erga Ecclesiam, suamque peritiam.<br />

Omnino etiam laudo specialem in modum Auditores et Auditrices,<br />

viros äc mulieres, religiosos ac religiosas, sodales Institutorum sae­<br />

cularium, laicos. Eorum conspectus et in Aula et minoribus in circulis<br />

novam vel maiorem processui Synodali tribuit amplitudinem.<br />

Quotquot in Aula cum Patribus Synodalibus collocuti sunt, ii, sive<br />

40 - A. A. S.


610 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

specialiter missi sive ut Auditores adstantes, Christianorum rem ita,<br />

ut sunt, plane expresserunt. Etenim omnes orbis terrarum laici loqui<br />

per eos potuerunt. Eorum vitae et officiorum ac fidei testimonium<br />

summis efferebatur laudibus. Eiusmodi fuerunt opera et adiumentum,<br />

quae in oblivionem adduci nequeunt. Pro sua quisque parte omnes in<br />

magnam familiam Synodalem inserti sunt, duce Spiritu Sancto.<br />

4. Cras in Basilica Sancti Petri nos celebrantes cum magna ani­<br />

morum coniunctione ritum sollemnem Eucharistiae iterum gratias<br />

Domino agemus pro universis illis donis quae nobis concessit decursu<br />

superiorum dierum.<br />

Sed iam nunc praevidentes hanc actionem liturgicam ad gratias<br />

referendas atque praeparantes nosmet ipsos ad eam, permutemus inter<br />

nos signa ac testimonia mutuae affectionis ita grati animi ; prorsus<br />

sumus conscii omne datum optimum et omne domum perfectum de sur­<br />

sum esse ac descendere a Patre luminum, apud quem non est transmu­<br />

tado nec vicissitudinis obumbratio. 2 Omne illud bonum ac beneficium,<br />

quod intra hunc Synodi conventum pro nobis mutuo facere potuimus,<br />

et omne illud ministerium, quod peragere similiter potuimus pro Ec­<br />

clesia ac praeclara causa apostolatus laicorum, originem suam ducunt<br />

a Deo ipso, in quo fons ultimus invenitur omnium bonorum quae in<br />

tempore demonstrantur et in spatio mundi. Sed etiam bene novimus :<br />

talis laus Deo reddita non probaretur, nisi simul agnoscerentur partes<br />

quas singulis fratres et sorores impleverunt, dum consilium exseque­<br />

bantur ab eodem Deo prius constitutum secundum sapientem ipsius<br />

omnipotentiam providumque amorem.<br />

Vicissim igitur inter nos gratias habemus simulque voces conso-<br />

ciamus nostras ut sensus gratae mentis tollamus ad Eum, Deum ac<br />

Patrem Domini nostri Iesu Christi, precantes ut, qui coepit in nobis<br />

opus bonum, perficiat illud 3 in gloriam suam atque utilitatem eorum<br />

omnium quos commendavit pastoralibus nostris curis.<br />

Utinam « synodalitas effectiva )) — sicut per analogiam possumus<br />

eam definire — quam experti sumus hisce diebus, prolongetur et con­<br />

tinuetis in posterum tempus tamquam « synodalitas affectiva » no­<br />

stramque sollertiam et operam comitetur, dum videlicet in actum<br />

effectumque convertamus singula illa quae Dominus suasit animis<br />

nostris et cordibus.<br />

2 Cf. lac 1, 17.<br />

3 Cf. Philp 1, 6.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 611<br />

Denique tandem concredimus hoc nostrum optatum et votum curae<br />

pientissimae Virginis Mariae, ut ipsa Filio suo illud exhibeat ad Eoque<br />

nobis impetret omnia auxilia necessaria ad tempus et opus post Syno­<br />

dum iam fructuose recteque complendum.<br />

IV<br />

Ad episcopos Senegaliae sacra limina visitantes.*<br />

Chers Frères dans Vépiscopat,<br />

1. <strong>La</strong>issez-moi vous dire toute la joie que j'éprouve à vous accueillir<br />

aujourd'hui, à l'occasion de votre visite « ad limina ». Votre venue à<br />

Rome a lieu sous les auspices de la Vierge, en l'Année mariale, et aussi<br />

dans le prolongement d'enrichissantes assises synodales, auxquelles<br />

le cher Cardinal Thiandoum a apporté tout le zèle et l'expérience pas­<br />

torale de ses vingt-cinq ans d'épiscopat ! Cette rencontre m'offre l'oc­<br />

casion de le remercier de son travail de Rapporteur, comme je re­<br />

mercie également de grand cœur votre porte-parole, Mgr Théodore<br />

Adrien Sarr, évêque de Kaolack et président de votre Conférence<br />

episcopale.<br />

2. L'Apôtre Paul nous invite à l'action de grâce : « Chantez à Dieu<br />

de tout votre cœur avec reconnaissance ... w. 1 Avec vous, je rends grâce<br />

à Dieu pour le don de la foi. C'est ce don qui nous permet d'œuvrer en<br />

communion de pensée et de cœur, bien qu'éloignés les uns des autres,<br />

et c'est ce même don qui nous rassemble fraternellement en ce jour.<br />

Je souhaite que ce pèlerinage quinquennal traditionnel à la tombe<br />

des saints Apôtres et votre visite au Saint-Siège vous apportent joie<br />

et réconfort.<br />

3. Votre visite me permet de vous dire combien je partage vos<br />

espérances et vos soucis de pasteurs de l'Eglise au Sénégal. Il est vrai<br />

que les catholiques sont minoritaires dans votre pays. Mais je sais la<br />

réelle qualité de leur vie chrétienne, de leur sens évangélique. Par<br />

ailleurs, ils se sont acquis la sympathie de beaucoup dé leurs compa­<br />

triotes grâce au climat d'amitié qu'ils ont su créer et au témoignage<br />

qu'ils rendent à l'Evangile. Dans un esprit fraternel, ils contribuent<br />

activement au développement du pays.<br />

* Die 3 m. Novembris a. 1987.<br />

1 Col 3, 16.


612 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Il est vrai aussi que les progrès de l'évangélisation rencontrent<br />

chez vous certaines difficultés : cela demande à toute la communauté<br />

catholique une ferme conviction, afin que soit sauvegardée son identité<br />

contre toute forme d'idéologie matérialiste, et pour entrer en toute<br />

clarté en dialogue fraternel avec ceux qui ne partagent pas la même<br />

foi et les mêmes traditions.<br />

Dans la maturation de la foi, la formation des jeunes joue natu­<br />

rellement un rôle de premier plan. Il faut que le système éducatif se<br />

développe et progresse, malgré les limites des moyens matériels qui<br />

ne devraient pas constituer un obstacle insurmontable. Votre vigi­<br />

lance pastorale fera en sorte que se maintienne toujours, dans ce<br />

domaine si important de l'éducation, le souci d'assurer un développe­<br />

ment intégral de la personne humaine, inspiré par les valeurs évan-<br />

géliques et le respect des convictions religieuses de votre pays, sans<br />

que cela conduise insensiblement les jeunes chrétiens sur des voies<br />

qui les éloigneraient de la fidélité à leurs engagements.<br />

4. Dans plusieurs de ses documents, le Concile a souligné la colla­<br />

boration qui doit s'établir entre les catholiques et les croyants d'autres<br />

appartenances. Dans la déclaration sur l'Eglise et les religions non<br />

chrétiennes notamment, le Concile exhorte les croyants « à s'efforcer<br />

sincèrement à la compréhension mutuelle, ainsi qu'à protéger et à<br />

promouvoir ensemble, pour tous les hommes, la justice sociale, les<br />

valeurs morales, la paix et la liberté ». 2 Votre lettre pastorale du 29<br />

décembre se plaçait dans cette perspective, lorsque vous appeliez tous<br />

vos compatriotes à créer les conditions d'« une vraie paix sociale », en<br />

ajoutant : « Travaillons ensemble à ce que tous les croyants du pays<br />

respectent scrupuleusement en pratique les droits de Dieu ».<br />

5. Vous partagez votre charge pastorale, d'abord avec les prêtres<br />

de vos diocèses. Je vous prie de leur transmettre mon salut affectueux<br />

et aussi mon encouragement à une grande qualité de vie sacerdotale,<br />

dans un dévouement sincère au Peuple de Dieu, à l'image du Christ<br />

qui s'est fait serviteur.<br />

Les hommes, consciemment ou non, attendent que le prêtre leur<br />

parle de Dieu avec conviction et humilité. Dans un monde où beau­<br />

coup se laissent prendre à l'attrait des biens matériels, le prêtre, par<br />

2 Nostra aetate, n. 3.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 613<br />

la parole et par l'exemple d'une vie simple, doit attirer l'attention sur<br />

des valeurs plus élevées. En s'identifiant au pauvre de manière à lui<br />

apporter l'Evangile libérateur du Christ, il sera aussi un encourage­<br />

ment pour les jeunes que le Christ appelle à tout quitter pour le<br />

service de son Eglise.<br />

Puissiez-vous aussi, chers Frères, développer la communion frater­<br />

nelle qui existe entre vous et vos prêtres, pour rendre plus efficace la<br />

mission de l'Eglise et donner à tous les chrétiens, et aux non-chré­<br />

tiens, l'image de l'amour mutuel, signe distinctif des disciples du<br />

Christ ! Egalement, en restant proches de vos prêtres, vous éviterez<br />

qu'ils ne souffrent de l'isolement et que leur santé physique et spiri­<br />

tuelle en partisse.<br />

Ma pensée va aussi vers ceux et celles qui se préparent à la vie<br />

religieuse, active ou contemplative. Vous avez, en eiîet, entrepris un<br />

bel effort dans la pastorale des vocations au cours de ces dernières<br />

années, et vous êtes récompensés par une augmentation du nombre des<br />

candidats et candidates à la vie consacrée à Dieu. Je souhaite qu'avec<br />

l'aide de prêtres, de religieux et de religieuses soucieux de progrès<br />

spirituel, ces jeunes préparent un avenir solide pour vos diocèses, sans<br />

perdre de vue la dimension universelle de toute vocation ecclésiale.<br />

6. Conscients du rôle que les laïcs ont à jouer dans l'Eglise et dans<br />

le monde, vous avez déjà, au début de cette année, invité les fidèles de<br />

vos diocèses à se renouveler dans leur mission de baptisés. Parmi eux,<br />

j'exprime ma gratitude particulière à tous les catéchistes zélés qui<br />

coopèrent généreusement à l'enracinement de l'Evangile dans vos com­<br />

munautés chrétiennes. J'apprécie leur labeur et j'ai pour eux et leurs<br />

familles une pensée spéciale.<br />

Dans une lettre pastorale publiée à l'occasion du Synode de cette<br />

année, vous avez encouragé les laïcs à être de vrais témoins du Christ<br />

dans la vie de tous les jours. Puissent-ils être de plus en plus le sel de<br />

la terre pour redonner toute leur saveur aux valeurs humaines mo­<br />

rales et spirituelles !<br />

7. L'Eglise au Sénégal s'est engagée à promouvoir les moyens de<br />

communication sociale^ et vous encouragez à juste titre les initiatives<br />

dans ce domaine. Je vous engage à poursuivre ces efforts fructueux:<br />

vous aidez ainsi les fidèles à porter un regard évangélique sur tout<br />

ce qui fait la vie de la société.


614 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

8. En terminant, je voudrais faire une double exhortation : une<br />

exhortation à la cohésion et une exhortation à l'universalité.<br />

Demeurant attachés aux grandes intuitions du Concile Vatican II,<br />

nous devons offrir l'exemple de l'unité entre pasteurs et fidèles. « En<br />

chaque lieu où se trouve une communauté de fidèles, [les prêtres]<br />

rendent, d'une certaine façon, présent l'évêque auquel ils sont associés<br />

d'un cœur confiant et généreux, assumant pour leur part ses charges<br />

et sa sollicitude, et les mettant en œuvre dans leur souci quotidien des<br />

fidèles ». 3<br />

Enfin, et c'est ma seconde exhortation, élargissez toujours plus vos<br />

relations avec d'autres Eglises particulières. Soyez solidaires de tous<br />

les ouvriers de l'Evangile à travers le monde. Soyez même prêts à<br />

répondre aux appels qui pourraient vous être lancés : « Vous serez<br />

mes témoins ... jusqu'aux confins de la terre». 4<br />

Je prie l'Esprit Saint de vous donner sa lumière et sa force, et,<br />

de tout cœur, je vous bénis, ainsi que tous les fidèles de vos diocèses.<br />

V<br />

Ad Ganae episcopos sacra limina visitantes.*<br />

Dear Brothers in our Lord Jesus Christ,<br />

1. It is a joy for me to welcome you, members of the Episcopal<br />

Conference of Ghana, in the occasion of your ad Limina visit. Our<br />

collégial assembly bears witness to the unity of the Church. "As ser­<br />

vants of Christ and stewards of the mysteries of God", 1 you represent<br />

in a special way your local Churches, and together with the Successor<br />

of Peter and the other Bishops throughout the world you represent<br />

"the entire Church joined in the bond of peace, love and unity". 2<br />

My dear Brothers : our unity is fellowship in the Holy Spirit and<br />

in the love of Christ, who for ever remains the chief cornerstone 3 and<br />

the shepherd of our soûls. 4 Together we profess "one Lord, one faith,<br />

3 Lumen gentium, n. 28.<br />

4 Ac 1, 8.<br />

* Die 6 m. Novembris a. 1987.<br />

1 1 Cor 4:1.<br />

2 Lumen Gentium, 23.<br />

3 Cf. Eph 2:20.<br />

4 Cf. 1 Pt 2:25.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 615<br />

one baptism" 5 and assist each other on our pilgrim way towards our<br />

heavenly homeland, always mindful that our unity in the Church finds<br />

its origin in the unity of the Holy Trinity. For as the Second Vatican<br />

Council states, "The Church shines forth as a people made one with<br />

the unity of the Father, the Son, and the Holy Spirit". 6<br />

Your ad Limina visit offers an inspiring testimony to the truth of<br />

our faith that Christ chose Peter on whom to build his Church, promising<br />

him the keys of the kingdom of heaven. 7 Your visit also underlines<br />

the fact that Christ entrusted the whole flock to Peter, commissioning<br />

him both to confirm his brethren in faith 8 and to shepherd them in<br />

perfect unity. 9 These responsibilities constitute Peter's essentia! role<br />

in the Church. And each of you is called to fulfil in communion with<br />

Peter and under the guidance of the Holy Spirit, whom you have<br />

received through the sacramental imposition of hands, your ministry<br />

of preaching the Gospel, administering the sacraments and serving in<br />

love the People of God en trusted to your pastoral care.<br />

2. In the statement which you issued at the end of your annual<br />

meeting last July, you expressed well your episcopal ministry of loving<br />

service to the People of God in Ghana. You wrote : "We the Catholic<br />

bishops of Ghana render thanks to the almighty and eternai God, the<br />

loving Father of all mercies and our Father for his ineffable goodness<br />

to us. Under the inspiration and guidance of his Spirit, we have been<br />

able humbly to renew our commitment to him and to his service as his<br />

prophets and to examine a few issues of importance to us both as<br />

Ghanaians and as Christians, under the light of the Gospel of his Son,<br />

our Lord Jesus Christ. We have done this in the full conviction that<br />

we have been chosen to be leaders, to love our brothers and sisters,<br />

to intercede for them before the eternai and ever-loving Father, and<br />

to lay down our li ves for them". 10<br />

In thanking you for your pastoral zeal, I also thank you for the<br />

devoted sentiments which you have expressed to me on behalf of all<br />

your priests, Religious, seminarians and lay people. I send my heart-<br />

felt greetings of grace and peace in our Lord Jesus Christ to ali those<br />

5 Eph 4:5.<br />

* Lumen Gentium, 4.<br />

7 Cf. Mt 16:19.<br />

» Cf. Lk 22:32.<br />

» Cf. Jn 21:15-17.<br />

!0 Statement by the Bishops of Ghana, 11 July 1987.


616 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

en trusted to your care. Mindful of the joys and hopes, the griefs and<br />

anxieties of the People of God in Ghana, especially of those who are<br />

poor and afflicted, and sharing spiritually in the concerns of their<br />

daily existence, I would ask you to convey to ali the faithful my<br />

encouragement and the assurance of my prayers. In the words of the<br />

Apostle Paul : "We have not ceased to pray for you asking that you<br />

may be filled with the knowledge of his will in ali spiritual wisdom<br />

and understanding, to lead a life worthy of the Lord, fully pleasing<br />

to him, bearing fruit in every good work and increasing in the<br />

knowledge of God". 11<br />

3. My dear Brothers : as the pastors of the nine local Churches of<br />

Ghana, you are responsible for the care of all the Ghanaian Catholic<br />

faithful. You bring with you today their strong and enthusiastic faith,<br />

first brought to your land over a Century ago.<br />

It is a joy for me at this time to recali my Pastoral Visit to Ghana<br />

in 19<strong>80</strong> for the Centenary of your country's evangelization. Düring<br />

that visit I was able to witness the great love of your people for Christ<br />

and his Church. As I said in my address to you at the time of your<br />

last ad Limina visit : "Indeed, the purpose of my visit to Ghana was<br />

to proclaim with you Jesus Christ and his Gospel. It was my hope<br />

to give, by God's grace, a new impetus to evangelization and to confirm<br />

you in your own mission as pastors of the flock". 12<br />

My présence in the midst of your clergy, Religious, seminarians and<br />

laity filled me with a deep and abiding hope for the future of the<br />

Church in your country. I praise the many courageous initiatives that<br />

you continue to undertake for the proclamation of the Gospel in your<br />

multi-religious society. As pastors of the Church in Ghana you have,<br />

together with your clergy, Religious and lay catechists, dedicated<br />

yourselves to the Church's mission of evangelization, announcing the<br />

Good News of salvation to the many who have not yet heard of or<br />

accepted Christ. With great solicitude you have also given yourselves<br />

to your own Catholic faithful, and have engaged in ecumenical dialogue<br />

with the various groups of non-Catholic Christians. You have likewise<br />

engaged in concrete works of human advancement with our Christian<br />

brethren, in both the educational and medical fields.<br />

11 Col 1:9-10.<br />

12 Discourse of 12 November 1981.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 617<br />

4. I encourage you in the great task of evangelization which is "the<br />

grace and vocation proper to the Church, her deepest identity". 13 In<br />

this regard you are familiar with the often repeated words of Pope<br />

Paul VI : "To reveal Jesus Christ and his Gospel to those who do not<br />

know them has been, ever since the morning of Pentecost, the fun­<br />

damental programme which the Church has taken on as received from<br />

her Founder". 14<br />

In practice, the Church's vocation to evangelize means above all<br />

living the Gospel more deeply. In your own particular cultural setting<br />

the Gospel message must be spread above all by the witness of an<br />

exemplary Christian life. Such a dedicated daily witness is an initial<br />

act of evangelization. I hasten to add that Christian witness through<br />

personal example also needs to be accompanied by the proclamation of<br />

Jesus Christ, who by his Death and Eesurrection has won us our<br />

salvation. This clear message of salvation in Christ as a free gif t of<br />

God's grace and mercy is at the heart of ali the Church's efforts at<br />

evangelization.<br />

As concerns the weighty responsibility of ensuring the "incultura-<br />

tion" of the Gospel in the customs and life of the Ghanaian people,<br />

permit me to recali the words that I spoke to you during our meeting<br />

at the Minor Seminary at Kumasi : "And so with serenity and con­<br />

fidence and with profound openness towards the universal Church, the<br />

Bishops must carry on the task of inculturation of the Gospel for the<br />

good of each people, precisely so that Christ may be communicated to<br />

every man, woman and child. In this process, cultures themselves<br />

must be uplifted, transformed and permeated by Christ's original<br />

message of divine truth, without harming what is noble in them. Henee<br />

worthy African traditions are to be preserved. Moreover, in ac-<br />

cordance with the full truth of the Gospel and in harmony with the<br />

magisterium of the Church, living and dynamic African Christian<br />

traditions are to be Consolidated". 15<br />

5. My dear Brothers : in your labours to adopt the means most<br />

appropriate for proclaiming the Gospel in your multi-religious cultural<br />

setting, I wish to emphasize the Church's deep respect for non-Christian<br />

religions. For "they are the living expression of the soul of vast groups<br />

13 Evangelii Nuntiandi, 14.<br />

14 Evangelii Nuntiandi, 51.<br />

15 Address to the Bishops o f Ghana, 9 May 19<strong>80</strong>.


618 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

of people. They carry within them the echo of thousands of years of<br />

searching for God, a quest which is incomplete but often made with<br />

great sincerity and righteousness of heart". 16 Moreover, since the plan<br />

of salvation encompasses all those who acknowledge the Creator, there<br />

exists between Christians and non-Christians a basis for fraternal<br />

dialogue and harmonious exchange. I thus encourage you "to reaffirm<br />

the commitment of the Catholic Church both to dialogue and to the<br />

proclamation of the Gospel. There can be no question of choosing one<br />

and ignoring or rejecting the other. Even in situations where the pro­<br />

clamation of our faith is difficult, we must have the courage to speak<br />

of God who is the foundation of that faith, the reason of our hope,<br />

and the source of our love". 17<br />

6. I cannot fail to mention at this time the important contribution<br />

that your brother priests, both diocesan and Religious, together with<br />

the assistance of expatríate and Ghanaian missionari es, are making<br />

to the evangelization and social development of your country. They<br />

are closely associated with you in proclaiming the word of God and<br />

presiding over the assembly of the faithful for the célébration of the<br />

Sacraments. It is through their obédience to you in ali the aspects of<br />

their priestly ministry that their dedicated lives of service can bear<br />

fruit and build up God's people in unity.<br />

I am pleased to learn that the number of diocesan priests continues<br />

to grow each year. This is truly a great blessing for the Church in<br />

Ghana. It is the careful attention which you yourselves give to each<br />

of your seminarians and to their programmes of priestly formation in<br />

your locai Minor Seminaries and two Major Seminaries at Pedu and<br />

Tamale which will ensure the solid spiritual, académie and pastoral<br />

training of your future priests. I wish to assure you of my solidarity<br />

in this endeavour, and may each of you with active and loving concern<br />

be a true father in Christ to each of your seminarians. 18<br />

Also worthy of note is the important contribution which the mem­<br />

bers of the Institutes of consecrated life are making towards the whole<br />

work of evangelization in your country, especially in the sphères of<br />

health care and teaching. Their public witness to the evangelical coun-<br />

sels of chastity, poverty and obédience and their example of com-<br />

16 Evangelii Nuntiandi, 53.<br />

17 Address to the Secrétariat for Non-Christians, 28 April 1987.<br />

18 Cf. Optatam Totius, 5.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 619<br />

munity life enables the Christian Gospel to be better known and<br />

accepted. On this occasion I give thanks to Almighty God for all<br />

those men and women Religious who laboured as missionaries for many<br />

years despite great difficuties in order to establish the Church in<br />

Ghana. I also praise all those Religious who at the présent time are<br />

devoting their lives in the various apostolates of Christian service.<br />

7. My dear Brothers : as I reflect upon the sacramental life of the<br />

Church in Ghana I wish to direct my attention in particular to the<br />

Sacrament of Christian marriage. We read in the documents of the<br />

Second Vatican Council that marriage is "a mutuai gif t of two<br />

persons", and that "this intímate union, as well as the good of childen,<br />

imposes total fidelity on the spouses and argues for an unbreakable<br />

oneness between them". 19 Thus we need to insist that the conjugal<br />

communion of marriage is characterized by its unity and also by its<br />

indissolubility.<br />

The Church clearly teaches that the communion of love constituted<br />

by marriage is contradicted by polygamy. Let us with great pastoral<br />

love explain to the faithful that the practice of polygamy "directly<br />

negates the plan of God which was revealed from the beginning,<br />

because is is contrary to the equal personal dignity of men and women<br />

who in matrimony give themselves with a love that is total and therefore<br />

unique and exclusive". 20 The love of husband and wife in the conjugal<br />

communion of marriage is a sharing in the mystery of the life and love<br />

of God himself. With this in mind the Church devotes herself to the<br />

special mission of protecting the sacredness and dignity of marriage<br />

in every place.<br />

I take this occasion to express my solidari ty with ali the Ghanaian<br />

people in their aspirations for peace, justice, harmony and social<br />

progress. The Church is always open to dialogue with the civil auth-<br />

orities, precisely because she desires the true well-being of ali the<br />

people of Ghana.<br />

Dear Brothers : it is my prayer that thèse reflections which I have<br />

proposed for your ad Limina visit will serve to renew you in faith,<br />

strengthen you in hope and confirm you in the love of God and<br />

humanity.<br />

19 Gaudium et Spes, 48.<br />

20 Familiaris Consortio, 19.


620. Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Commending you to Mary, the Queen of the Apostles, and in the<br />

love of Jesus her Son, I impart my Apostolic Blessing to you and to<br />

ali the clergy, Religious and faithful of the Church in Ghana.<br />

VI<br />

Ad eos qui conventui pro Ecclesia patienti interfuerunt coram admissos.*<br />

Chers Congressistes de V Aide à V Eglise en détresse,<br />

1. En cette année du quarantième anniversaire de l'œuvre auda-<br />

cieusement lancée par le père Werenfried van Straaten et maintenant<br />

dirigée par le père Roger Vekemans — que je salue l'un et l'autre<br />

très cordialement —, je partage à la fois votre bonheur d'avoir fait<br />

beaucoup pour les Eglises en détresse et votre tristesse d'avoir été<br />

empêchés de faire davantage. Mais je voudrais surtout qu'en ces pre­<br />

miers instants de notre rencontre, nous rendions grâce à Dieu. C'est<br />

Lui qui a fait de vous ses instruments de charité. C'est Lui qui a ouvert<br />

le cœur de centaines de milliers de chrétiens aux détresses de leurs<br />

frères et sœurs, victimes de ségrégation sociale, de persécutions reli­<br />

gieuses, de contraintes à l'exode.<br />

2. Il me semble toujours à propos de replacer une époque comme la<br />

nôtre dans le cadre des' deux mille ans d'histoire de l'Eglise. Est-il<br />

une période où les disciples du Christ n'aient pas connu, ici ou là, les<br />

soupçons, les arrestations, les interrogatoires, la prison, la mort à<br />

cause de leur appartenance au Christ et à son Eglise? Et cette longue<br />

histoire, remplie de lumière et d'événements affligeants, nous révèle<br />

que les communautés chrétiennes en possession de leur liberté sont<br />

allées au secours des Eglises perturbées ou même entravées dans leur<br />

développement. Nous savons tous que l'Apôtre Paul et ses premières<br />

fondations 1 avaient en quelque sorte lancé, les premiers, l'aide aux<br />

Eglises en détresse. Vous êtes dans le sillage de l'Eglise primitive, en<br />

apportant votre aide aux Eglises en difficulté à travers le monde. En<br />

prenant connaissance de votre rapport, j'ai été émerveillé de constater<br />

que votre œuvre se portait au secours religieux de cent quinze pays.<br />

Soyez, chers congressistes, ainsi que les très nombreux adhérents de<br />

l'Aide à l'Eglise en détresse, chaleureusement félicités. Avec d'autres<br />

* Die 6 m. Novembris a. 1987.<br />

1 Cf. 1 Co 16, 1-5; Oa 2, 10.


Acta Ioannis Pauli Pp. II<br />

mouvements caritatifs ou simplement humanitaires, également très<br />

dignes d'admiration, vous assurez un service original et fondamental<br />

de la personne humaine lorsqu'elle est dépouillée de son droit inalié­<br />

nable à la liberté religieuse ou menacée de l'être. Votre œuvre est<br />

essentiellement pastorale.<br />

3. En cette brève rencontre, je tiens à préciser mes encouragements<br />

sur divers points, qui sont d'ailleurs l'objet de vos préoccupations.<br />

En veillant toujours avec soin à l'objectivité des faits, continuez d'in­<br />

former les pays libres sur le plan religieux sur ces régions du monde<br />

où, tout en prétendant garantir la liberté de conscience, on réduit au<br />

minimum sinon à rien l'exercice concret de la liberté religieuse. Je<br />

souhaite que votre revue, déjà très répandue, soit encore mieux connue<br />

du monde libre et révèle l'anomalie inacceptable de tant d'églises fer­<br />

mées et parfois détruites, de séminaires supprimés ou réduits à rece­<br />

voir un nombre insignifiant de candidats au sacerdoce, l'anomalie de<br />

la suppression des manuels et de l'enseignement catéchétique, de<br />

l'interdiction des mouvements de formation et d'apostolat ... Les pays<br />

libres mesurent mal les coups ainsi portés à la vitalité de l'Eglise,<br />

mais également au respect des droits de l'homme, à la recherche reli­<br />

gieuse et à des relations personnelles et communautaires avec Dieu.<br />

4. C'est peut-être sur ce plan que vous pourriez, en liaison confiante<br />

et continue avec la hiérarchie catholique locale, situer votre aide<br />

pastorale sur le terrain du respect sacré des consciences et des<br />

croyances. Faut-il désespérer de faire progressivement admettre que<br />

les croyants, respectés dans leurs convictions de foi, sont naturelle­<br />

ment des citoyens portés à aimer leur pays et à servir la cause du<br />

bien commun? Soutenir ainsi les chrétiens requiert de votre part beau­<br />

coup de prudence, de préparation, de sérénité, de foi, d'espérance.<br />

Mais aider les Eglises en détresse ne signifie-t-il pas aussi chercher à<br />

assouplir les conditions discriminatoires qui accablent tant de com­<br />

munautés ecclesiales?<br />

5. Enfin, je souhaite que votre noble et délicat travail, essentiel­<br />

lement pastoral et non politique, se déroule non seulement en harmonie<br />

avec les Evêques des pays concernés, je. le disais à l'instant, mais,<br />

chaque fois que la chose est souhaitable, de concert avec les Œuvres<br />

pontificales missionnaires et d'autres organismes de secours. Je pense<br />

aux « Caritas » et à bien d'autres groupes qui cherchent à promouvoir<br />

621


622 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

le développement de toute personne humaine et de populations en­<br />

tières. Dans l'Eglise du Seigneur, la diversité des activités pastorales,<br />

caritatives, humanitaires est légitime, admirable même. Leur com­<br />

plémentarité est nécessaire. L'unité et la force de l'action ecclésiale<br />

découlent de cette volonté de coopération fraternelle entre tous les<br />

baptisés dans les divers pays du monde.<br />

Au terme de cet entretien familial, j'invoque avec ferveur sur le<br />

père Werenfried van Straaten et le père Roger Vekemans, sur leurs<br />

collaborateurs immédiats, sur les participants à cette Assemblée du<br />

quarantième anniversaire, sur tous les bienfaiteurs de l'Aide à l'Eglise<br />

en détresse, de nouvelles et abondantes grâces de sagesse et de force<br />

divines, et la protection toute spéciale de la Vierge Marie, Mère du<br />

Christ et Mère de l'Eglise.<br />

VU<br />

Ad episcopos Conferentiae Africae Mediae in visitatione sacrorum limi­<br />

num.*<br />

Chers Frères dans V épiscopat,<br />

1. Je remercie vivement Monseigneur Joachim N'Dayen qui vient<br />

d'exprimer, au nom de toute la Conférence episcopale centrafricaine, les<br />

sentiments de communion qui unissent vos Eglises particulières au<br />

Siège de Rome.<br />

Je redis mes vœux cordiaux à chacun d'entre vous, spécialement<br />

aux deux nouveaux Pasteurs appelés récemment à la plénitude du<br />

sacerdoce, Monseigneur Jérôme Martin, pour le diocèse de Berberati<br />

qui lui était déjà familier, et Monseigneur Edouard Mathos, auxiliaire<br />

de Bossangoa.<br />

Au cours de mon voyage pastoral en Afrique en août 1985, je tenais<br />

beaucoup à m'arrêter, même brièvement, à Bangui. J'étais sensible aux<br />

épreuves que votre pays avait connues, à l'isolement dont il pouvait<br />

souffrir, aux espérances que l'Eglise y nourrissait, au travail aposto­<br />

lique qu'elle avait entrepris. Je tenais à vous manifester l'estime et les<br />

encouragements du successeur de Pierre. Et je garde un heureux souve­<br />

nir de cette étape et de la belle célébration eucharistique qui a réuni<br />

le peuple de Dieu à Bangui. Il vous appartient de prolonger, avec les<br />

prêtres et les fidèles, les fruits de cette visite.<br />

• Die 7 m. Novembris a. 1987.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 623<br />

Aujourd'hui, c'est vous qui venez à Rome et me donnez l'occasion<br />

de vous accueillir avec joie. Il est bon d'effectuer ensemble ce pèleri­<br />

nage. En effet, en dehors des assemblées plénières de votre Conférence,<br />

vous demeurez assez éloignés les uns des autres, avec des moyens de<br />

communication difficiles et un ministère absorbant. Il est réconfortant<br />

aussi pour vous de visiter le tombeau des Apôtres Pierre et Paul, de<br />

raviver votre communion avec tout le Collège des évêques, en la personne<br />

de son premier responsable.<br />

2. Dans cinq ans, vous célébrerez, dans l'action de grâce, le cente­<br />

naire de la première évangélisation sur les bords de l'Oubangui. Cette<br />

Eglise est née à cause du zèle missionnaire de pionniers courageux,<br />

venus d'Europe, impatients de partager avec les habitants de votre<br />

pays la Bonne Nouvelle du Salut qu'ils avaient eux-mêmes reçue. Ils<br />

mettaient leur espérance dans l'Esprit Saint qui était à l'œuvre dans<br />

leur ministère. Les fruits ont été nombreux. A côté d'autres frères<br />

chrétiens, vos six diocèses comportent des communautés catholiques<br />

importantes par leur nombre et par leur rayonnement. Beaucoup de<br />

ceux qui exercent des responsabilités dans le pays ont bénéficié de la<br />

formation humaine et chrétienne que l'Eglise leur a permise.<br />

Avec vous, je pense avec reconnaissance aux congrégations mission­<br />

naires. Leurs membres n'ont cessé d'œuvrer pour implanter l'Eglise,<br />

pour stimuler les chrétiens centrafricains à devenir eux-mêmes des<br />

évangélisateurs ; on peut citer entre autres les Spiritains, les Capu­<br />

cins, les Comboniens, les Maristes, auxquels s'ajoutent des prêtres Fidei<br />

Donum. Je sais aussi la contribution précieuse qu'apportent aujour­<br />

d'hui nombre de missionnaires laïcs volontaires. Je m'en réjouis et je<br />

souhaite avec vous qu'ils poursuivent leur entraide toujours nécessaire.<br />

Ils ne perdent évidemment pas de vue que les Centrafricains doivent<br />

de plus en plus prendre en charge leur Eglise. Après Monseigneur<br />

Joachim N'Dayen, qui exerce depuis longtemps un rôle de premier<br />

plan dans la Conférence episcopale et dans le pays, nous avons été<br />

heureux de pouvoir nommer un second évêque centrafricain, Mon­<br />

seigneur Edouard Mathos. Nous souhaitons que le nombre de prêtres<br />

originaires de vos diocèses augmente, afin qu'ils prennent une part<br />

plus grande dans le ministère pastoral et dans l'évangélisation. En<br />

étroite collaboration avec les laïcs, ils pourront favoriser toujours mieux<br />

l'accueil du message évangélique dans un langage qui rejoint le meil­<br />

leur de la sagesse séculaire de votre région.


624 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

3. Le Synode qui vient de s'achever à Rome est de nature à en­<br />

courager l'apostolat multiforme des laïcs qui s'est bien développé chez<br />

vous, surtout depuis une trentaine d'années. Les assises de 1982 en<br />

étaient une illustration.<br />

Ces chrétiens peuvent être le ferment évangélique de la société où<br />

ils forment de petits groupes bien insérés dans le village ou le quartier<br />

urbain et reliés à la paroisse.<br />

Soucieux de ne pas séparer la foi et la vie, un bon nombre de laïcs<br />

s'engagent activement dans la communauté humaine. De manière con­<br />

crète, ils travaillent pour que chacun puisse disposer d'une alimenta­<br />

tion qui convienne, de soins de santé, de formation scolaire et technique,<br />

d'un emploi et de conditions de vie en amélioration. Ces efforts sont<br />

bien dans la ligne de ce que le Synode énonçait récemment : « Le<br />

modèle de sainteté des laïcs doit intégrer la dimension sociale et la<br />

transformation de la société selon le plan divin En félicitant l'Eglise<br />

de sa contribution à la promotion du bien commun dans la République<br />

Centrafricaine, j'invite les catholiques à être toujours plus présents<br />

dans la vie publique, afin de contribuer, pour leur part, à l'authentique<br />

progrès de la personne humaine suivant l'esprit de l'Evangile.<br />

En effet, par l'éducation chrétienne des consciences, il s'agit de<br />

promouvoir le sens de la justice, de la vérité, de l'honnêteté, du service<br />

désintéressé. Par son enseignement sur la foi et lés mœurs, par les<br />

mouvements chrétiens, l'Eglise est en mesure d'apporter une aide<br />

efficace pour la réflexion et l'action. Nous pensons aux beaux efforts<br />

déployés à cet égard par la Jeunesse Etudiante Chrétienne, la Jeu­<br />

nesse Agricole Chrétienne, le scoutisme, les mouvements Cœurs Vail­<br />

lants, Ames Vaillantes, la Légion de Marie, les équipes enseignants ...<br />

Notre souci de pasteurs est de procurer la meilleure formation aux<br />

chrétiens et notamment à leurs cadres : un approfondissement de la<br />

foi, à la lumière de l'Evangile et de la doctrine de l'Eglise, une vie de<br />

prière sans laquelle l'action deviendrait activisme social ou pure phi­<br />

lanthropie, une participation fréquente et bien préparée aux sacre­<br />

ments.<br />

4. Dans le même temps, les services d'Eglise auxquels les laïcs bien<br />

formés ont leur part doivent être assurés. A cet égard les catéchistes ou<br />

d'autres responsables continuent d'avoir un rôle important, pour la<br />

formation des catéchumènes, pour l'accompagnement spirituel des<br />

1 Message final, n. 4.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 625<br />

jeunes, et le soutien de la prière des communautés. Vous avez mis à leur<br />

disposition, dans chaque diocèse, de remarquables centres de formation.<br />

Cela ne doit pas faire oublier le devoir d'annoncer explicitement<br />

l'Evangile à tant de vos compatriotes qui ne le connaissent pas encore.<br />

<strong>La</strong> mission n'a rien perdu de son urgence. Il importe de développer<br />

ce sens missionnaire chez les baptisés.<br />

5. Au service de la formation ou de l'animation des laïcs, le ministère<br />

sacerdotal est évidemment primordial. Dites aux prêtres de vos diocè­<br />

ses mes affectueux encouragements, sans oublier ceux qui, en prove­<br />

nance d'autres pays, œuvrent à leurs côtés. Puissent-ils apprécier<br />

toujours davantage la grâce de leur sacerdoce et la beauté de leur mis­<br />

sion pour le salut de leurs frères et sœurs ! Puissent-ils y consacrer<br />

toutes leurs forces, leur temps et leur cœur ! Ils seront alors en mesure<br />

de susciter un don semblable chez les jeunes appelés à venir se joindre<br />

à eux. Puissent-ils vivre dans une estime réciproque et une fraternelle<br />

concertation par-delà les clivages d'origine et les différences de mé­<br />

thodes apostoliques !<br />

Qu'ils trouvent toujours en leur Evêque un Père attentif aux efforts<br />

et aux difficultés de chacun, un Veilleur soucieux de la fidélité des<br />

uns et des autres à enseigner la foi et à célébrer les sacrements comme le<br />

veut l'Eglise, un Pasteur chargé de rassembler dans la communion et<br />

d'entraîner dans le zèle apostolique !<br />

6. Pour la formation des grands séminaristes, vous êtes heureux<br />

maintenant de disposer d'un séminaire philosophique à Bangui, en at­<br />

tendant peut-être son développement. Je vous souhaite de trouver,<br />

non seulement les ressources nécessaires, mais surtout le personnel<br />

enseignant et éducatif adéquat : la préparation des futurs prêtres doit<br />

figurer dans les efforts prioritaires. Elle conditionne l'avenir.<br />

Vous vous êtes également beaucoup interrogés sur les conditions<br />

des vocations à la vie consacrée, chez les jeunes filles notamment. A la<br />

suite de cette sorte de révision de vie courageuse, j'espère que les édu­<br />

cateurs de ces vocations et les jeunes arriveront à dépasser les obstacles<br />

signalés et à accepter la formation exigeante qui correspond à la grâce<br />

de l'appel du Seigneur. Vous avez d'ailleurs relevé bien des éléments<br />

positifs. Un plus grand nombre de religieuses serait une bénédiction<br />

pour votre pays. Des réalisations comme celles des Petites Sœurs du<br />

Cœur de Jésus figurent parmi les signes prometteurs.<br />

41- A. A. S.


626 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

7. L'éveil et la persévérance des vocations sacerdotales et religieuses<br />

sont rendus difficiles lorsque les jeunes en général sont dans le désarroi<br />

face aux tentations de toutes sortes qui menacent leurs convictions. Il<br />

faut souvent raviver les énergies défaillantes devant l'apathie ou le<br />

laisser-aller ambiants, et surtout devant un avenir professionnel très<br />

incertain. Vous êtes bien conscients du drame des jeunes, que j'avais<br />

évoqué à Bangui. <strong>La</strong> famille, l'encadrement traditionnel et l'école<br />

n'arrivent malheureusement plus suffisamment à donner des raisons<br />

de vivre. Et le manque d'enseignement religieux régulier à l'école crée<br />

un vide spirituel. Les mouvements d'action catholique ne remplacent<br />

pas un enseignement de la foi ouvert à tous. Il faut inventer des<br />

moyens de former et de soutenir les jeunes chrétiens pour leur redonner<br />

l'espérance.<br />

8. Chez vous, comme dans tous les pays d'Afrique, la pastorale<br />

familiale est un objectif à la fois difficile et primordial. Les Associa­<br />

tions de foyers chrétiens apportent un stimulant précieux. Je sais le<br />

souci que vous avez, comme Pasteurs, d'aider les futurs époux ou les<br />

couples à vaincre les obstacles de certaines coutumes ou de certains<br />

courants modernes, à se préparer librement à accueillir la grâce du<br />

sacrement de mariage pour un don total, exclusif et fécond. Le récent<br />

Synode a souligné encore la place hors pair de la famille, « véritable<br />

Eglise domestique, où l'on prie ensemble, où l'on vit de façon exem­<br />

plaire le commandement de l'amour et où la vie est accueillie, res­<br />

pectée et protégée ». 2<br />

9. Tous sont appelés à la sainteté, clercs, religieux, laïcs. C'est éga­<br />

lement un des leitmotiv de cette Assemblée synodale. Il faut que nous,<br />

Pasteurs, nous ayons cette ambition de la sainteté pour tout le peuple<br />

qui nous est confié. L'authentique promotion des hommes et des femmes<br />

s'accomplit dans cette sainteté qui imprègne la vie de tous les jours, à<br />

l'exemple de la Vierge Marie, qui a su se conformer à la volonté de<br />

Dieu dans la perfection de la foi et de la charité.<br />

Chers Frères dans l'épiscopat, que le Seigneur fasse fructifier le<br />

labeur pastoral que vous accomplissez dans ce sens, avec les prêtres,<br />

les religieux, les religieuses et les laïcs de vos diocèses ! Pour ma part,<br />

je vous bénis de grand cœur ainsi que ceux et celles qui coopèrent avec<br />

vous dans le service de l'Evangile.<br />

2 Message final, n. 7.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 627<br />

VIII<br />

Ad eos qui conventui consociationis « Nova Spes » interfuerunt coram<br />

admissos.*<br />

Signor Cardinale,<br />

Illustri Signori e Signore,<br />

1. Sono veramente lieto di incontrarmi oggi con voi, qualificati<br />

rappresentanti della scienza e della ricerca, in occasione del Collo­<br />

quio promosso da « Nova Spes » sui rapporti tra la ricerca scientifica e<br />

i grandi problemi della società contemporanea. Porgo a tutti il mio più<br />

cordiale benvenuto.<br />

Pur provenendo da Paesi e culture diverse, voi esprimete la comune<br />

ricerca della verità nei diversi campi dell'esperienza umana. Molti di<br />

voi hanno avuto nel Premio Nobel il prestigioso riconoscimento degli<br />

studi compiuti nei vari campi del sapere. Anche la Chiesa rende omag­<br />

gio al vostro merito.<br />

Ho ascoltato con vivo interesse le informazioni che avete voluto<br />

offrirmi circa i risultati dei vostri colloqui ed auspico che dal vostro<br />

concorde impegno possano derivare impulsi efficaci per il perseguimento<br />

di quelle mète che stanno a cuore a quanti si preoccupano dell'avvenire<br />

della società umana.<br />

2. Il quadro della società contemporanea è caratterizzato dalla<br />

mescolanza di luci promettenti con ombre minacciose. <strong>La</strong> Chiesa si<br />

unisce a tutta la famiglia umana nel rallegrarsi per i progressi meravi­<br />

gliosi che la ricerca scientifica va compiendo in ogni settore della cono­<br />

scenza. Essa tuttavia non può, al tempo stesso, non preoccuparsi per<br />

gli sviluppi negativi a cui tale ricerca applicata alla tecnologia, può<br />

portare, se sganciata dall'etica. <strong>La</strong> ricerca scientifica, quando trascura<br />

i valori morali e il destino trascendente dell'uomo, non è più a suo ser­<br />

vizio, ma si pone inevitabilmente contro il suo vero progresso.<br />

Questo è il grido d'allarme che ho sentito il dovere di lanciare a<br />

tutta l'umanità da quel grande aeropago che è l'UNESCO, il 2 giugno<br />

19<strong>80</strong> : « Bisogna convincersi — dissi — della priorità dell'etica sulla tec­<br />

nica, del primato della persona sulle cose, della superiorità dello spi­<br />

rito sulla materia. <strong>La</strong> causa dell'uomo — aggiungevo — sarà servita<br />

se la scienza si allea alla coscienza »- 1<br />

* Die 9 m. Novembris a. 1987.<br />

1 Insegnamenti, vol. III/l, 19<strong>80</strong>, p. 1654.


628 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

È di questa alleanza che la Chiesa si fa promotrice con coraggio e<br />

costanza. Nei miei viaggi apostolici per il mondo sento il dovere di<br />

sollecitare gli uomini di cultura, gli scienziati, gli universitari, gli<br />

artisti, gli intellettuali a far convergere i loro sforzi in un'unica dire­<br />

zione : il servizio all'uomo.<br />

3. Per servire l'uomo, occorre anzitutto partire da una visione<br />

integrale del suo essere, cioè da una antropologia nella quale egli<br />

venga considerato per quello che è realmente, cioè come creatura di<br />

Dio, fatta a sua immagine e somiglianza, come essere capace di cono­<br />

scere l'invisibile, teso verso l'assoluto di Dio, fatto per amare, chia­<br />

mato ad un destino eterno. L'uomo nella sua dignità non può mai essere<br />

ridotto a un mezzo da strumentalizzare o manipolare.<br />

Per servire l'uomo, occorre inoltre realizzare un modello di società<br />

in cui ogni persona venga accolta, rispettata e amata. A questo riguardo<br />

vorrei richiamare l'enciclica del Papa Paolo VI, la « Populorum pro­<br />

gressio », di cui si celebra il ventennio : in essa il mio venerato Prede­<br />

cessore offre il progetto di una società tesa a realizzare lo sviluppo in­<br />

tegrale dell'uomo e lo sviluppo solidale di tutta l'umanità. È alla luce<br />

di tale progetto di umanesimo plenario, che Paolo VI poté affermare :<br />

« Lo sviluppo è il nuovo nome della pace ». 2<br />

4. Signore e Signori, per costruire questa nuova società, occorrono<br />

persone libere e responsabili. È vero che lo sviluppo scientifico odierno<br />

risolve problemi che un tempo neppure si osava affrontare. Ma è pure<br />

vero che, nonostante le meraviglie tecnologiche, si sono anche molti­<br />

plicati ed aggravati i problemi esistenziali. L'uomo di oggi non di<br />

rado si sente oggetto del processo storico, anziché suo soggetto creativo.<br />

Per questo tanti soccombono all'angoscia, cedono alla disperazione, si<br />

rifugiano nello scetticismo, si perdono nell'edonismo. Urge ricono­<br />

scere all'uomo quanto la sua dignità di persona comporta, occorre<br />

aiutarlo a pensare, stimolarlo a compiere scelte mature e responsabili.<br />

Il posto dell'uomo nella rivoluzione tecnologica ed informatica in atto<br />

deve essere legato alla salvaguardia dei valori morali, di cui egli è<br />

insieme depositario e soggetto.<br />

Se la Chiesa fa valere delle riserve morali nei confronti, ad esempio,<br />

delle tecnologie applicate all'ingegneria genetica e alla procreazione<br />

artificiale, non è per limitare o fermare la ricerca scientifica, ma per<br />

2 Nn. 76-<strong>80</strong>.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 629<br />

orientaré l'enorme sforzo scientifico e le scoperte moderne in direzione<br />

della dignità della persona, della nobiltà dell'amore, della difesa della<br />

vita umana. Bisogna, quindi, sottolineare l'esigenza che il progresso<br />

tecnologico sia guidato dalle norme morali per rimanere a servizio<br />

dell'uomo.<br />

A questo scopo è necessario sensibilizzare l'opinione pubblica mondiale<br />

e mobilitare tutte le energie creative dei ricercatori, impegnandole<br />

nella soluzione di quei problemi che ancora tormentano l'umanità<br />

contemporanea. Sono problemi di cui gli scienziati avvertono con crescente<br />

consapevolezza la gravità e l'urgenza. Penso alla questione sempre<br />

drammatica del sottosviluppo, della fame nel mondo, delle malattie<br />

endemiche ; penso all'angoscia di tutta la famiglia umana davanti alla<br />

minaccia della guerra tecnologica.<br />

5. Un'alleanza di tutte le forze vive della società moderna è necessaria<br />

per promuovere questi obiettivi. <strong>La</strong> proposta di « Nova Spes »<br />

favorisce questa alleanza operativa tra Religione, Scienza, Comunicazione,<br />

Economia. Tutte le componenti della famiglia umana devono<br />

essere mobilitate con coraggio e speranza per salvare l'uomo e per promuovere<br />

il suo vero progresso.<br />

Sono lieto, illustri Signori e Signore, di cogliere questa circostanza<br />

per rinnovare un appello a tutto il mondo scientifico e ai ricercatori in<br />

ogni campo dell'attività umana : date un'anima alla scienza, nobilitate<br />

la tecnica mettendola al servizio dell'uomo, promuovete lo sviluppo<br />

di ogni uomo e di tutto l'uomo. Alle persone che si dedicano alla<br />

scienza e alla ricerca dico con grande fiducia e speranza : impegnate<br />

tutta la vostra autorità morale a servizio dell'uomo e a difesa della<br />

pace. L'umanità ve ne sarà grata. <strong>La</strong> storia vi ricorderà come benefattori.<br />

Dio vi renderà merito.<br />

E a voi, partecipanti all'azione di Nova Spes, rivolgo una parola di<br />

vivo incoraggiamento : cercate, senza stancarvi, di indagare vie e modi<br />

per rendere sempre più efficace la vostra azione, e più incisivo il vostro<br />

impegno a servizio dell'umanità. <strong>La</strong> <strong>Santa</strong> <strong>Sede</strong>, soprattutto mediante<br />

la Pontificia Accademia delle Scienze e il Pontificio Consiglio per la<br />

Cultura, è direttamente impegnata nell'intrecciare un attivo dialogo tra<br />

la scienza la cultura e i valori spirituali. Vi incoraggio ad unire i vostri<br />

sforzi a questa missione.<br />

Dio Onnipotente, al Quale affido questi miei voti, vi sostenga nel<br />

vostro lavoro, vi aiuti nelle inevitabili difficoltà e vi ricompensi per<br />

quanto fate a servizio dell'umanità di cui Egli nella sua bontà ha<br />

voluto fare la propria famiglia.


630 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

IX<br />

In aedibus Pontificiae Universitatis <strong>La</strong>teranensis L anno expleto a sedis<br />

translatione.*<br />

1. Sono lieto di trovarmi in mezzo a voi questa sera, nella festa della<br />

Dedicazione della Basilica di San Giovanni in <strong>La</strong>terano, mentre tutta<br />

la Chiesa Cattolica e romana volge la mente e il cuore, in segno di unità<br />

e di comunione, verso la Basilica che è « omnium ecclesiarum Urbis et<br />

orbis mater et caput ».<br />

L'occasione della visita è il ricordo cinquantenario dell'erezione<br />

di questa sede, che il mio grande predecessore Pio XI ha voluto situata<br />

in questo luogo perché anche l'ubicazione e l'appellativo (( lateranense »<br />

esprimessero il vincolo speciale che essa ha con la Chiesa di Roma che<br />

« presiede alla carità » universale. 1<br />

Saluto con affetto F Eminentissimo Cardinale Gran Cancelliere, mio<br />

Vicario per la diocesi di Roma, i signori Cardinali qui convenuti per i<br />

rapporti che li uniscono con l'alma mater, gli Arcivescovi, i Vescovi e<br />

i Prelati della Curia romana e del Vicariato, non pochi dei quali sono<br />

stati alunni dell'Università; saluto il Rettore Magnifico, Mons. Pietro<br />

Rossano, e con lui il Corpo Accademico, il Personale addetto ai servizi<br />

e al buon funzionamento dell'università; il mio saluto va anche ai Pre­<br />

sidi e rappresentanti degli Istituti incorporati e affiliati, agli Ospiti<br />

illustri e alle Maestranze che hanno sostenuto i lavori e sono a giusto<br />

titolo qui presenti. Voglio qui ringraziare anche i benefattori che<br />

hanno contribuito al completamento e all'abbellimento degli ambienti.<br />

Se vogliamo ricordare questo giubileo è per trarne spunti e lezioni di<br />

vita e incitamento per i compiti che attendono la Vostra Università,<br />

insieme con le altre Università ecclesiastiche qui a Roma.<br />

2. <strong>La</strong> Pontificia Università <strong>La</strong>teranense è storicamente legata alla<br />

<strong>Santa</strong> <strong>Sede</strong> e alla Chiesa di Roma, tanto da venire detta « L'Univer­<br />

sità del Papa », un appellativo onorifico ma anche oneroso, che impone<br />

esigenze e richiede impegno. I miei venerati Predecessori si sono presi<br />

grande cura dell'Università, la cui storia è tutta segnata da personali<br />

interventi dei Papi. Per limitarci ai tempi vicini, Pio XI, come ho già<br />

accennato, la dotò di questa nuova sede, trasferendovi Y Institutum<br />

utriusque iuris fino allora legato a Sant'Apollinare. Pio XII, che vi fu<br />

Die 9 m. Novembris a. 1987.<br />

1 S. Ignazio, Rom, prol.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 631<br />

alunno e professore, vi fondò nel 1957 l'Istituto Pastorale; Gio­<br />

vanni XXIII vi tenne lezioni alla Facoltà di Teologia, le consociò<br />

l'Accademia Alfonsiana per gli studi di teologia morale e la insignì<br />

del titolo di Università; Paolo VI vi fu docente nell'Institutum<br />

utriusque iuris e approvò la cooptazione dell'Istituto di scienze reli­<br />

giose « Ecclesia Mater », dell'Istituto Augustinianum per studi patri­<br />

stici, e dell'Istituto Claretianum per la teologia della vita religiosa.<br />

Io stesso vi ho collocato il nuovo Istituto per studi su matrimonio e<br />

famiglia, e, per favorirne l'incremento e lo sviluppo, ne ho disposto<br />

i miglioramenti strutturali che ora vediamo. Tutto questo è indice del­<br />

l'attenzione e della fiducia dei Papi verso questa istituzione.<br />

3. Inaugurando solennemente la nuova sede cinquantanni fa Pio XI<br />

parlò di due Atenei, uno materiale, l'altro spirituale, il primo costi­<br />

tuito da mura, ambiente e strutture ; il secondo risultante dalla somma<br />

dell'intelligenza, della fede e dell'operosità di chi dentro vi lavora,<br />

insegna, studia e apprende.<br />

È chiaro che l'Ateneo materiale esterno è al servizio e in funzione<br />

di quello interno, spirituale, che si dedica a « comprendere, con tutti i<br />

santi, l'ampiezza e la grandezza, l'altezza e la profondità » del mistero<br />

di Cristo, 2 nel quale è racchiusa la « multiforme sapienza di Dio ». 3<br />

4. Due sono i poli dell'Ateneo spirituale : Dio unitrino che si comu­<br />

nica e si rivela in Gesù Cristo, e l'uomo creatura libera e responsabile,<br />

immersa nel finito ma aperta all'infinito, che trova la sua realiz­<br />

zazione e il suo fine ultimo nella comunione con Dio.<br />

Due sono quindi le grandi direzioni della ricerca e del sapere nelle<br />

Università ecclesiastiche : Dio nella sua eterna ed inesauribile immen­<br />

sità di luce e di amore e nel suo disegno di salvezza realizzato nella<br />

storia, e l'uomo creato a immagine sua, ma peccatore, (( id quod est<br />

perfectissimum in tota natura » 4 ma bisognoso di sicurezza e di luce,<br />

quasi di « una qualche parola divina », secondo la celebre intuizione<br />

della scuola di Socrate. 5<br />

Possiamo riferire qui l'alta parola di S. Agostino che compendia<br />

mirabilmente le mete dello studio e della ricerca teologica : « Deus<br />

semper idem ; noverim me, noverim te ». 6<br />

2 Cf. Ef 3, 18.<br />

3 Ibid. 3, 10.<br />

4 Summa th. I, q. 29, a. 1.<br />

s Fedone 85 d.<br />

* Soliloqui 2, 1.


632 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Lo studio e il sapere delle facoltà universitarie ecclesiastiche sono<br />

orientati a questi due poli : noverim te, noverim me, e tendono a for­<br />

mare maestri e persone qualificate che sappiano essere nella vita e nella<br />

comunità cristiana mediatori e collaboratori dell'incontro di Dio con<br />

l'uomo.<br />

Conoscere il mistero di Dio : come è stato rivelato progressivamente<br />

nella Historia salutis, come è stato approfondito con gli sforzi del<br />

pensiero e dell'intelligenza umana nella ricerca e nella investigazione<br />

teologica, come fu definito e presentato dal Magistero della Chiesa,<br />

come ne è stata diffusa la conoscenza e l'esperienza nella storia, come<br />

viene, a contatto con le diverse situazioni della vita individuale e sociale<br />

Ne deriva tutto l'arco delle discipline bibliche, della teologia dogma­<br />

tica, della storia della Chiesa, della teologia morale, del diritto cano­<br />

nico, della pastorale, della liturgia e della spiritualità.<br />

5. <strong>La</strong> seconda grande traiettoria dello studio ecclesiastico sono le<br />

profondità dell'uomo, destinatario della comunicazione divina, le sue<br />

aspirazioni, le sue ricerche, le sue realizzazioni spirituali, in una pa­<br />

rola la via hominis, quale si esprime soprattutto nella ricerca scien­<br />

tifica, filosofica, antropologica e religiosa, per farla incontrare con la<br />

via Dei ad homines culminata in Gesù Cristo e annunciata dalla Chiesa.<br />

L'uno e l'altro sapere, su Dio e sull'uomo, sono infatti in funzione del­<br />

l'incontro in cui consiste la salvezza e la piena realizzazione dell'essere<br />

umano. Di tale incontro la Chiesa è mediatrice e ministra del mondo.<br />

L'Ateneo spirituale, al quale si riferiva Pio XI, tende a formare gli<br />

artefici di questo incontro, gli specialisti nelle varie discipline e gli<br />

operatori ministeriali.<br />

Tale è il compito altissimo e delicato delle Università ecclesiastiche,<br />

la cui opera si svolge nelle funzioni dell'insegnamento, della ricerca,<br />

e della risposta alle domande spirituali degli uomini e ai bisogni della<br />

Chiesa nel mondo di oggi. Insegnamento solido e fedele alla Parola di<br />

Dio, e alla tradizione e al magistero della Chiesa ; ricerca continua e<br />

sagace per analizzare e scoprire i mille riflessi della verità nascosta<br />

nella Rivelazione divina, nella creazione, nell'uomo e nella sua vicenda<br />

terrena; risposta agli interrogativi degli uomini, mossi instancabil­<br />

mente a «cercare Dio, se mai lo trovino come a tastoni, lui che è<br />

vicino a ciascuno di noi » ; 7 attenzione alla missione della Chiesa nel<br />

mondo contemporaneo, chiamata dal dinamismo della storia e della<br />

7 At 17, 27.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 633<br />

cultura a confrontarsi con problemi sempre nuovi, da risolvere pru­<br />

dentemente alla luce della Parola di Dio, scrutata con amore e docilità<br />

di spirito, nella preghiera.<br />

6. A questi compiti propri delle Università ecclesiastiche, adombrati<br />

nella costituzione apostolica Sapientia Christiana, si aggiungono per<br />

voi quelli caratteristici e tradizionali della Pontificia Università <strong>La</strong>te­<br />

ranense. Se si considera che essa è legata particolarmente al Papa,<br />

Vescovo di Roma e Pastore della Chiesa universale, non pare dubbio<br />

che caratteristica particolare di questa Università, oltre alla fedeltà<br />

esemplare e indiscutibile verso la <strong>Sede</strong> Apostolica, ha da essere, come<br />

è stata sempre, uno spiccato orientamento verso le discipline che trat­<br />

tano dell'inserimento dei valori cristiani nel concreto della vita e della<br />

società.<br />

Mi riferisco in particolare alla distinta tradizione di studi giuridici<br />

espressa emblematicamente n^ìY Institutum utriusque iuris che unisce<br />

in sé lo studio del Diritto civile e canonico nella sua integrale dimen­<br />

sione e nella sua valenza attuale. Tale tradizione, che trova espressione<br />

in apprezzati Colloqui internazionali, ha da essere tenuta in onore<br />

per il servizio che reca alla cultura e alla Chiesa. In questo contesto è<br />

da menzionare anche lo studio del Diritto Canonico. Dopo la pubbli­<br />

cazione nel 1983 del Codex Iuris Canonici, che ha recepito nei suoi<br />

canoni il ricco messaggio del Concilio Vaticano II, lo studio del Diritto<br />

ha ripreso lodevolmente respiro nella Chiesa. Anche questa tradizione,<br />

in onore presso l'Università <strong>La</strong>teranense, deve essere continuata con<br />

impegno, essendo il Diritto Canonico un compendio della prudenza<br />

operativa della Chiesa, alimentata dalla carità e orientata verso la<br />

crescita ordinata e armoniosa del Corpo di Cristo.<br />

Esiste poi da trent'anni in questa Università un « Istituto Pasto­<br />

rale » con un notevole programma, mirante a far scendere e penetrare<br />

negli ambiti dell'esistenza la luce e il sapore del Vangelo. Inoltre da<br />

alcuni anni opera nell'Università, da me voluto e fondato, l'(( Istituto<br />

per studi su matrimonio e famiglia », per illustrare scientificamente<br />

e irradiare pastoralmente i principi della fede e della dottrina cattolica<br />

sui temi capitali della famiglia, della procreazione e della forma­<br />

zione umana.<br />

7. Tutto questo qualifica l'Università <strong>La</strong>teranense, orientando i suoi<br />

studi verso il concreto dell'esistenza e sollecitando le altre discipline<br />

accademiche, come la Teologia e la Filosofia, a prendere in particolare


634 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

considerazione il rapporto della fede con la cultura nella società di<br />

oggi, la via del Vangelo verso l'uomo, verso la società e l'esperienza<br />

contemporanea.<br />

È noto che l'uomo d'oggi, a Roma come in tante parti del mondo,<br />

soprattutto occidentale, si trova avvolto e come immerso in una cul­<br />

tura che fa da schermo al passaggio della luce della Rivelazione divina<br />

e pone a ciascuno nuovi problemi e difficili interrogativi. Applicarsi a<br />

conoscere le vie della comunicazione evangelica, analizzare la cultura,<br />

anzi le culture contemporanee per aprirle alla Parola di Dio, inter­<br />

pretare fedelmente secondo le indicazioni del Magistero i contenuti del<br />

mistero cristiano per esprimerli nel linguaggio della cultura odierna<br />

(il grande problema ermeneutico che occupa tanta parte della rifles­<br />

sione filosofica e religiosa), in altre parole il dialogo con la cultura in<br />

vista della sua evangelizzazione, sono istanze che emergono dalla voca­<br />

zione singolare di questa Università, particolarmente inserita e quasi<br />

immersa nella realtà della Chiesa di Roma, la quale sotto molti aspetti<br />

appare sempre più come un microcosmo del mondo<br />

<strong>La</strong> mia esortazione è dunque di mostrarvi all'altezza del vostro<br />

compito : che è di studio, di fedeltà al Magistero, di dedizione al lavoro,<br />

con ogni assiduità, diligenza, concordia, alacrità nel compiere il dovere<br />

quotidiano. Grande è la missione dei docenti ed esigente la responsa­<br />

bilità degli alunni; la Chiesa ha bisogno di voi. Per questo tutti,<br />

autorità accademiche, professori, alunni, personale ausiliare, tutti siete<br />

chiamati a collaborare perché questo centro di studi appaia sempre più<br />

come valido strumento culturale della <strong>Santa</strong> <strong>Sede</strong> e della Chiesa di<br />

Roma, nella sua proiezione diocesana e in quella universale e porti i<br />

frutti che il Papa e la Chiesa attendono. Per questo lo affido, in questo<br />

momento e in questo Anno Mariano, alla Madre di Cristo e Madre<br />

della Chiesa. E vi accompagni ogni giorno nel vòstro lavoro la mia<br />

paterna benedizione in tutto quest'anno accademico, che ho la gioia<br />

di inaugurare e dichiarare aperto ufficialmente.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 635<br />

X<br />

Ad quosdam Poloniae episcopos occasione oblata « ad limina » visita­<br />

tionis coram admissos.*<br />

Drodzy i czcigodni Bracia!<br />

Księże Kardynale, Księże Arcybiskupie, Księża Biskupi.<br />

1. Serdecznie witam was wszystkich przy okazji odwiedzin « ad<br />

limina Apostolorum », które odbywacie zgodnie z pięcioletnim rytmem<br />

ustalonym przez prawo kościelne.<br />

Pozdrawiam też nieobecnych tu biskupów Prowincji Krakowskiej,<br />

a zwłaszcza biskupa Seniora z Katowic.<br />

W ciągu pięciu lat, które nas dzielą od ostatniej wizyty, skład<br />

Episkopatu Metropolii Krakowskiej uległ znacznym zmianom. Odszedł<br />

po nagrodę do Chrystusa, Najwyższego Pasterza, biskup częstochowski<br />

Stefan Bareła. Przeszedł na emeryturę, z racji wieku, biskup katowicki<br />

Herbert Bednorz. Mianowanych zostało dwóch nowych biskupów die­<br />

cezjalnych oraz dwóch biskupów pomocniczych. Biskup tarnowski<br />

został podniesiony do godności arcybiskupa.<br />

Wszyscy zdajemy sobie sprawę za każdym razem, jakie jest znaczenie<br />

tych odwiedzin. Wszyscy też za każdym razem uświadamiamy sobie<br />

na nowo, co one znaczą, i co one wyrażają. Apostolskie «videre Pe­<br />

trum » rozwinęło się prawidłowo w postaci różnych zwyczajów, które<br />

— każdy na swój sposób — d aj g wyraz samej istoty Kościoła.<br />

Jak to uwydatnił Sobór Watykański II, Kościół jest w swej istotnej<br />

konstytucji « komunią » na wzór samej Przenajświętszej Trójcy.<br />

Komunia zaś wyraża się we wzajemnym « komunikowaniu » sobie<br />

istotnych dóbr wiary i życia z wiary, w których Kościół cały uczestniczy.<br />

Cały — to znaczy : w swoim uniwersalnym wymiarze. Cały, to znaczy<br />

równocześnie : w wymiarze każdego Kościoła partykularnego czy<br />

lokalnego.<br />

Odwiedziny « ad limina Apostolorum » mają na celu szczególne<br />

przybliżenie i spotkanie się tych dwóch wymiarów współkonstytu-<br />

ujacych Kościół : Ciało Chrystusa.<br />

2. Sprawę, o której mówię, przeżywałem bardzo głęboko — zapewne<br />

w nawiązaniu do doświadczenia soborowego — naprzód w tej właśnie<br />

wspólnocie biskupiej, która dziś przybywa « ad limina Apostolorum ».<br />

* Die 12 in. Novembris a. 1987.


636 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Jeśli tak można powiedzieć, « uczyłem się » znaczenia Kościoła jako<br />

« komunii » poprzez Sobór, a równocześnie poprzez życie na co dzień<br />

we wspólnocie Kościoła Krakowskiego i Metropolii Krakowskiej.<br />

Wasze odwiedziny, drodzy Bracia, są mi dlatego tak bliskie,<br />

że przynosicie tu, w waszych osobach, te samą rzeczywistość kościelną<br />

Ludu Bożego, którą i mnie dane było współtworzyć przez wiele lat.<br />

Stamtąd zostałem wezwany -na rzymką Stolicę św. Piotra — ale uczy­<br />

łem się prawdy o (( communio Ecclesiarum » u grobu św. Stanisława.<br />

Wspólnie też przygotowywaliśmy się do dziewięćsetnej rocznicy jego<br />

męczeńskiej śmierci, łącząc to przygotowanie z pierwszymi poczyna­<br />

niami, które miały na celu wprowadzanie w życie nauki Vaticanum II.<br />

3. Drogą, którą do tego celu obraliśmy, była od wieków i tysiącleci<br />

wypróbowana w Kościele — droga Synodów.<br />

Była to naprzód droga Synodów diecezjalnych. I tak : w latach<br />

1971-1975 odbył się I Synod Diecezji Katowickiej. Jego prace i uchwały<br />

zmierzały do ożywienia wiary, modlitwy i życia w Kościele Katowickim.<br />

Synod Duszpasterski Archidiecezji Krakowskiej dane mi było zwo­<br />

łać w 1972 roku i zakończyć go po siedmiu latach, jako Następcy<br />

św. Piotra na rzymskiej stolicy, podczas pierwszej pielgrzymki do Oj­<br />

czyzny w 1979 roku. Wiąże się on dla nas wszystkich z dziewięćsetną<br />

rocznicą pasterskiej posługi św. Stanisława na stolicy krakowskiej.<br />

W dwudziestu dwóch dokumentach synodalnych została ukazana<br />

rzeczywistość tego Kościoła, odnowiona świadomość zbawczej jego<br />

misji oraz wyznaczony program jej realizacji.<br />

Zapowiedziany na początku Wielkiego Postu 1982 roku, IV Synod<br />

Diecezji Tarnowskiej zakończył się w dniu trzynastym marca 1986<br />

roku, w dwusetną rocznicę istnienia tejże diecezji. Pracom Synodu<br />

przyświecało hasło : (( Na obraz Kościoła powszechnego a celem<br />

było ożywienie świadomości, że Kościół partykularny winien jak naj­<br />

doskonalej odzwierciedlać Kościół powszechny.<br />

Od roku 1976 do 1986 II Synod Diecezji Częstochowskiej czynił<br />

zbiorowy wysiłek, aby odczytać na nowo naukę Soboru, przejąć się<br />

nią i zastosować ją w życiu.<br />

W roku 1984 zapowiedziany został III Synod Diecezji Kieleckiej,<br />

który ma wprowadzić diecezję w drugie stulecie jej istnienia i odno­<br />

wić życie tego Kościoła w duchu soborowym.<br />

Równolegle obraliśmy drogę Synodu prowincjalnego, którego<br />

1 Lumen gentium, 23.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 637<br />

zakończenie dane mi było przeżywać wspólnie z wami, w katedrze<br />

wawelskiej, podczas pielgrzymki do Ojczyzny w 1983 roku.<br />

Poniekąd zbiegał się on z Synodami diecezjalnymi i stawiał sobie<br />

za cel podjęcie przez wszystkie diecezje metropolii wspólnego wysiłku<br />

dla pogłębienia wiary i ożywienia ducha religijnego inspiracjami<br />

Soboru Watykańskiego II, jak tego domaga się nasza epoka.<br />

Ta wspólna praca duszpasterska miała też na celu zacieśnienie<br />

więzi i pogłębienie wspólnoty (« komunii ))) metropolitalnej, z posza­<br />

nowaniem praw każdej diecezji do podejmowania konkretnych działań<br />

w świetle własnych potrzeb i doświadczeń.<br />

4. Prawda o Kościele jako « komunii » ukazuje w nowym również<br />

świetle sprawę życia i powołania kapłańskiego — oraz tej wspólnoty,<br />

jaką kapłani (« presbiteroi ») stanowią w każdym Kościele diecezjalnym.<br />

Drodzy Bracia, powiedzcie kapłanom, że jako Biskup Rzymu<br />

zachowuję głębokie poczucie zakorzenienia w tym prezbiterium, pośród<br />

którego sam stałem się kapłanem Chrystusa i szafarzem Bożych<br />

tajemnic. Codziennie wspominam w modlitwie zmarłych członków tego<br />

prezbiterium, obok zmarłych kapłanów mej nowej diecezji.<br />

Raduję się z tego, że powołanie kapłańskie w waszej Prowincji<br />

kościelnej, a także i w całej Polsce, ma moc przemawiania do młodych<br />

dusz. Bogu dziękuję za to, że seminaria duchowne są pełne — pełniejsze<br />

jeszcze niż dawniej.<br />

Jest to szczególny znak, a zarazem dar Bożej Opatrzności, który<br />

zobowiązuje do pilnej i odpowiedzialnej troski o to, aby nie uległ<br />

zaprzepaszczeniu, ale został w pełni wykorzystany dla dobra Kościoła<br />

w Polsce i Kościoła powszechnego.<br />

Trzeba też ustawicznie pamiętać o tym, że nie liczba, ale jakość<br />

kapłanów decyduje o skuteczności i owocności ewangelicznego posiewu,<br />

Tak było w czasach apostolskich i tak jest dzisiaj.<br />

Stajemy tu wobec bardzo ważnego zagadnienia formacji kapłańskiej,<br />

czyli tego systematycznego procesu, poprzez który przygotowuje się<br />

wewnętrzna przestrzeń dla działania Ducha Chrystusowego w duszach<br />

młodych ludzi, przestrzeń dojrzewania powołań kapłańskich do tego,<br />

aby « in persona Christi », niepodzielnym sercem, bezinteresownie<br />

służyć człowiekowi, dźiwigać go z upadków i kryzysów poprzez świa­<br />

dectwo wiary, nadziei i miłości, która jest w Chrystusie i z Chrystusa.<br />

Jest to wielkie zadanie stojące przed Biskupami, wychowawcami<br />

i profesorami seminariów duchownych, uniwersytetów katolickich,


638 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

wydziałów teologicznych. Mówiłem o tym podczas czerwcowej piel­<br />

grzymki do kraju, przypominając najważniejsze zalecenia Soboru<br />

Watykańskiego II w Dekrecie ((Optatam totius ». Alumni, w T edług<br />

zawartych tam wskazań, winni wyrabiać się na prawdziwych dusz­<br />

pasterzy, a więc do posługi słowa, do posługi uświęcania poprzez<br />

Sakramenty, do posługi pasterskiej na wzór Chrystusa, (( który nie przy­<br />

szedł, aby Mu służono, ale aby służyć i oddać duszę swoją na okup<br />

za wielu ». 2 Tenże Dekret zaleca, aby przełożeni i profesorowie semina­<br />

riów byli dobierani spośród najlepszych kapłanów, odznaczających się<br />

doskonałą formacją intelektualną i duchową, posiadających doświad­<br />

czenie pasterskie i zdolności pedagogiczne. Biskup winien też usta­<br />

wicznie otaczać szczególną troską pracowników seminariów, (( a dla<br />

alumnów być prawdziwym ojcem w Chrystusie ». 3<br />

5. W swojej nauce o życiu i posłannictwie kapłanów Sobór przy­<br />

pomniał, że powołanie kapłańskie — chociaż bezpośrednio związane<br />

z diecezjalnym prezbiterium — ma równocześnie swą orientację uni­<br />

wersalną. Jest « dla całego Kościoła ».<br />

(( Dar duchowny — czytamy w Dekrecie o posłudze i życiu kapła­<br />

nów, "Presbyterorum ordinis" — otrzymany przez prezbiterów w świę­<br />

ceniach, przygotowuje ich nie do jakiejś ograniczonej i zacieśnionej<br />

misji, lecz do najszerszej i powszechnej misji zbawienia "aż po krańce<br />

ziemi"; 4 (...) Niech więc prezbiterzy pamiętają o tym, że winna im<br />

leżeć na sercu troska o wszystkie Kościoły. Stad też niech prezbiterzy<br />

tych diecezji, które są obdarzone większą liczbą powołań, z ochotą<br />

okazują gotowość — za pozwoleniem lub zachętą swego Ordynariusza —<br />

pełnienia swej posługi w krajach, na misjach lub w dziełach cierpiących<br />

na brak duchowieństwa ». 5<br />

Kapłaństwo jako dar, jako sakrament społeczny jest źródłem szcze­<br />

gólnego apostolstwa w Kościele : Kościół bowiem jest ze swej natury<br />

misyjny i stale pozostaje w stanie misji. Ten rys misyjny Kościoła<br />

jest wpisany w powołanie kapłańskie i zakonne. Z zadowoleniem<br />

należy odnotować fakt, że Kościół w Polsce, a zwłaszcza Prowincja<br />

Krakowska, ma już swój dorobek w tej tak ważnej dziedzinie życia<br />

i działalności Kościoła, jaką jest ewangelizacja. Coraz więcej młodych<br />

ludzi, kapłanów i sióstr zakonnych — idąc za Chrystusowym wez-<br />

2 Por. MTc 10, 45.<br />

3 Por. Optatam totius, 4-5.<br />

4 Dz 1, 8.<br />

5 N. 10.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 639<br />

waniem — ochoczo wyrusza do krajów misyjnych, aby stać się sługami<br />

Słowa Bożej Prawdy, szafarzami Bożych tajemnic, pionierami Ewan­<br />

gelii i ewangelizacji.<br />

Jako Biskup Rzymu, który ma szczególną odpowiedzialność za całą<br />

działalność misyjną Kościoła, dziękuję za polskich misjonarzy i misjo­<br />

narki. I nadal o nich proszę, albowiem « żniwo jest wielkie, ale robot­<br />

ników mało ». 6<br />

6. Zwracając się do kapłanów w Ojczyźnie, zwłaszcza podczas<br />

ostatniej pielgrzymki, starałem się uwydatnić tę głęboką więź ze spo­<br />

łeczeństwem, jaka cechuje w ciągu pokoleń życie i posługiwanie kapła­<br />

nów w naszych diecezjach. Prawdziwie: « z ludu wzięci... dla ludu<br />

postanowieni ». 7<br />

Ta więź wciąż na nowo staje się zadaniem do podjęcia, w związku<br />

ze zmieniającym się profilem społecznym waszych diecezji.<br />

Owe zmiany w każdej z diecezji wchodzących w skład metropolii<br />

przebiegają nieco inaczej. W rejonach rolniczych zachodzi stopniowy<br />

proces urbanizacji i mechanizacji. Duża część ludności wiejskiej znaj­<br />

duje pracę w środowiskach przemysłowych. W rejonach uprzemysło­<br />

wionych obserwujemy typowe procesy przemiany mentalności i stylu<br />

życia, niekiedy są to przemiany pozytywne, często niepokojące. Bez<br />

względu na charakter regionu, do wszystkich dociera oddziaływanie<br />

środków społecznego przekazu, przede wszystkim telewizji, narzuca­<br />

jące sposób myślenia i wartościowania, który staje się powszechny,<br />

przyswajany często bezwiednie.<br />

Siły, z jakimi poszczególne diecezje przystępują do podjęcia zadań<br />

w obliczu wspomnianych przemian, są różne. Cała metropolia liczy<br />

ponad 8 milionów katolików. Pracuje wśród nich ponad 7 tysięcy<br />

kapłanów diecezjalnych i zakonnych. Przeciętnie przypada na jednego<br />

kapłana około 1150 wiernych.<br />

Mimo tych zróżnicowanych warunków trzeba jednakże podjąć<br />

konieczne zadania duszpasterskie z nadzieją, że gorliwość kapłanów<br />

i owocność ich pracy staną się dla młodych zachętą do pójścia w ich<br />

ślady.<br />

7. Pozwólcie, że w tym szerokim kontekście dotknę jeszcze sprawy,<br />

z którą byłem w przeszłości bardzo blisko związany, jako były Metro-<br />

6 Por. Mt 9, 37.<br />

7 Por. Hor 5, 1.


640 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

polita krakowski, a która równocześnie jest sprawą Kościoła w całej<br />

Polsce, więcej : Kościoła powszechnego.<br />

Wiadomo, że gdy ówczesne władze państwowe « likwidowały »<br />

prastary Wydział Teologiczny na Uniwersytecie Jagiellońskim (prze­<br />

nosząc go arbitralnie do utworzonej w Warszawie Akademii Teologii<br />

Katolickiej). Stolica Apostolska, na ręce śp. arcybiskupa Eugeniusza<br />

Baziaka, wydała dekret stwierdzający, że Wydział ten jako uczelnia<br />

akademicka Kościoła nie przestaje istnieć w Krakowie, kierując się<br />

odtąd zasadami ustawodawstwa kościelnego w odnośnej dziedzinie.<br />

Od tamtego momentu 8 zostało uczynione bardzo wiele, ażeby uczelnia<br />

ta zyskała właściwy dla siebie kształt i profil, wychodząc na spotkanie<br />

tych wielorakich zadań, jakie stawia przed Kościołem Ewangelia odczy­<br />

tywana wedle (( znaków czasu », na miarę pytań i potrzeb człowieka<br />

w świecie współczesnym.<br />

Przed sześciuset prawie laty błogosławiona Królowa Jadwiga wraz<br />

ze swym Mężem zabiegała o Wydział Teologiczny w krakowskiej Alma<br />

Mater, mając między innymi na uwadze, a może przede wszystkim,<br />

potrzeby ewangelizacji świeżo ochrzczonej Litwy.<br />

Potrzeby ewangelizacji odsyłają nas zawsze do prawidłowo upra­<br />

wianych nauk : do teologii, do filozofii, do prawa, do historii — dziś<br />

do tylu innych jeszcze gałęzi wiedzy, które kształtują współczesną<br />

umysłowość człowieka, jakiego spotykamy na drodze Ewangelii.<br />

Wyrażam radość, że uczelnia krakowska (dziś — jako Papieska<br />

Akademia Teologiczna) może w dalszym ciągu służyć Kościołowi<br />

i społeczeństwu w Polsce. Przede wszystkim — służy prowincji Kra­<br />

kowskiej, ale nie tylko. Wszystkim, którzy przykładali — i nadal<br />

przykładają — rękę do tego doniosłego dzieła, wyrażam głęboką<br />

wdzięczność. Równocześnie zaś kładę sprawę krakowskiej Akademii<br />

na sercu wszystkich moich Braci w biskupstwie tu obecnych, od Wiel­<br />

kiego Kanclerza poczynając. Jesteśmy rzecznikami słusznej i doniosłej<br />

sprawy. Rzec by można: jednej z tych, które stanowią o polskiej racji<br />

stanu.<br />

8. Wiecie dobrze, drodzy Bracia, jak wielkie zadania czekają<br />

nas stale w dziedzinie katechizacji dzieci i młodzieży, katechezy do­<br />

rosłych, duszpasterstwa akademickiego, duszpasterstwa rolników oraz<br />

całego świata pracy i innych duszpasterstw specjalistycznych, duszpas­<br />

terstwa świata kultury — i środków przekazu — oraz wielu innych.<br />

8 Tj. od roku 1959/60.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 641<br />

Starałem się na te tematy zabierać głos w czasie mojej ostatniej<br />

pielgrzymki.<br />

Wiadomo, że każdy z wymienionych kierunków duszpasterstwa<br />

« uruchamia » równocześnie odnośny sektor apostolstwa świeckich.<br />

Wszystkie zaś one spotykają się ostatecznie w wymiarach duszpa­<br />

sterstwa parafii oraz diecezji, gdzie także i apostolstwo świeckich<br />

winno znajdować właściwe dla siebie miejsce.<br />

Zdaje się, że cały ten zespół zadań znajduje jakieś odzwierciedle­<br />

nie także w strukturze zajęć Akademii Teologicznej w Krakowie oraz<br />

we wszystkich seminariach i środowiskach, które są z tą uczelnią<br />

organizacyjnie połączone.<br />

Odnosi się to również do duszpasterstwa małżeństwa i rodziny,<br />

które może nigdy tak jak dzisiaj nie domagało się gruntownego oparcia<br />

w stosownym przygotowaniu teologicznym przede wszystkim samych<br />

zainteresowanych małżonków-rodziców (poczynając już od kandydatów<br />

do życia rodzinnego) — jak też od duszpasterzy. Wielki, podstawowy<br />

temat i wielike zadanie Kościoła oraz społtczeństwa !<br />

9. Drodzy Bracia ! Spotykamy się w Roku Maryjnym, który w całym<br />

Kościele jest przeżywany pod kątem Adwentu. Adwent oznacza Przyjście<br />

Pana. My zaś pragniemy się przygotować na początek trzeciego tysiąc­<br />

lecia od tego Przyjścia, a zarazem 1000-lecie diecezji krakowskiej.<br />

Przygotowujemy się więc razem z Tą, która najdoskonalej została<br />

przygotowana przez Ducha Świętego, i która stale wszystkich nas<br />

do tego przygotowuje.<br />

Wiemy na ten temat dość dużo z naszych polskich doświadczeń —<br />

dawnych i współczesnych. Na terenie waszej Prowincji kościelnej<br />

znajduje się Jasna Góra, a prócz tego tyle innych sanktuariów Ma­<br />

ryjnych o bliższym zasięgu, żeby wspomnieć bodaj Kalwarię Ze­<br />

brzydowską, Piekary, Tuchów czy Limanową, Wiślicę.<br />

Maryja « poprzedza )) nas wszystkich w pielgrzymce wiary. Ci, któ­<br />

rzy najśmielej podążają za Nią w tej pielgrzymce, urzeczywistniają<br />

w sobie w sposób szczególny powołanie do świętości. Pamiętając o<br />

Świętych i Błogosławionych na waszym terenie, od najstarszych<br />

dat wspólnej historii, cieszymy się z tego, że również i w tym wieku<br />

to powołanie wydaje nowe owoce (mam zwłaszcza na myśli bł. Ka­<br />

rolinę z diecezji tarnowskiej).<br />

Maryja


642<br />

Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

trwało nadal wśród pokoleń, które wkraczają w nowe tysiąclecie<br />

— i dalej.<br />

Okres Milenium pozostawił ogromny dorobek « Maryjny », który<br />

stale trzeba podejmować, kontynuować, odnawiać.<br />

Chrystus-Eucharystia, Chrystus, który « do końca umiłował », prag­<br />

nie, abyśmy zbliżali się do Niego przez Matkę. Przecież to Ona właśnie<br />

stale powiada wszystkim i każdemu — tak jak w Kanie — « czyńcie,<br />

co On wam powie ».<br />

Przekazując z całego serca błogosławieństwo dla całej Metropolii,<br />

dla każdej diecezji z osobna, Pasterzom, Kapłanom, Rodzinom zakon­<br />

nym męskim i żeńskim oraz wszystkim bez wyjątku, którzy ten Kościół<br />

stanowią, proszę was, abyście po modlitwie (( Anioł Pański » wspólnie<br />

ze mną również tego błogosławieństwa udzielili. Bóg zapłać.<br />

XI<br />

Ad eos qui conventui de arte medica humano modo exercenda interfue­<br />

runt, coram admissos. 4 '<br />

1. Con intima gioia porgo il mio deferente saluto a tutti voi, illustri<br />

Signori e gentili Signore, che prendete parte alla Conferenza Interna­<br />

zionale promossa dalla Pontificia Commissione per la Pastorale degli<br />

Operatori Sanitari sul tema della umanizzazione della medicina, tema<br />

fondamentale, della cui importanza si va oggi prendendo sempre più<br />

viva coscienza.<br />

2. <strong>La</strong> vita è dono di Dio. L'uomo non ne è il Signore, ma l'ammi­<br />

nistratore responsabile. « È il Creatore dell'universo che ha plasmato<br />

l'uomo e ha provveduto alla generazione di tutti ».* L'uomo, perciò, in<br />

tutte le espressioni della sua vita appartiene a Dio, al quale deve<br />

rispondere (non è forse questa la radice etimologica del termine « re­<br />

sponsabile »?) dell'uso da lui fatto del grande dono ricevuto.<br />

Deriva di qui la nobiltà della medicina che, per definizione, è ser­<br />

vizio alla vita umana. Come tale, essa comporta un essenziale ed irri­<br />

nunciabile riferimento all'uomo nella sua integrità spirituale e mate­<br />

riale, nella sua dimensione individuale e sociale : la medicina è a<br />

servizio dell'uomo, di tutto l'uomo, di ogni uomo.<br />

* Die 12 m. Novembris a. 1987.<br />

1 2 Me 7, 23.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 643<br />

Di questa verità voi siete profondamente convinti sulla scorta di una<br />

lunghissima tradizione, che risale alle stesse intuizioni ippocratiche.<br />

Ma è precisamente da questa convinzione che scaturiscono le vostre<br />

preoccupazioni di studiosi, di scienziati, di ricercatori per le insidie a<br />

cui è esposta la medicina odierna. Infatti « le nuove frontiere ... aperte<br />

dai progressi della scienza e dalle sue possibili applicazioni tecniche e<br />

terapeutiche, toccano gli ambiti più delicati della vita nelle sue stesse<br />

sorgenti e nel suo più profondo significato )). 2<br />

Mossi anche da queste preoccupazioni voi siete convenuti a questa<br />

Conferenza, nel desiderio di offrire il contributo della vostra compe­<br />

tenza alla elaborazione delle strategie che possono rivelarsi opportune<br />

per una più efficace tutela ed una più adeguata promozione del fonda­<br />

mentale dono della vita.<br />

Saggiamente, l'articolazione degli argomenti affrontati nel Simpo­<br />

sio, muovendo dal generale al particolare, si sofferma innanzitutto sulla<br />

vita e sul diritto alla vita; quindi, sull'uomo e la salute e, infine, su<br />

l'uomo e la medicina. Parlare, infatti, dell'uomo e della salute, e del­<br />

l'uomo e della medicina, presuppone una chiara concezione della vita,<br />

del diritto ad essa ed alla sua qualità.<br />

3. Non potendo, com'è ovvio, diffondermi sui singoli argomenti del<br />

vostro Simposio, voglio esporre alcune considerazioni sul tema cen­<br />

trale, intorno a cui ruota ogni altro problema : quello appunto della<br />

umanizzazione della medicina. Con tale tema si va al cuore stesso del<br />

diritto-dovere di difendere e promuovere la vita e la sua dignità. Non<br />

può darsi infatti autentica promozione della vita umana senza una<br />

crescente umanizzazione della medicina, che si colloca oltre il semplice<br />

« senso dell'esistenza e del progresso umano. Essendo ordinate all'uomo<br />

da cui traggono origine e incremento, attingono dalla persona e dai suoi<br />

valori morali l'indicazione della loro finalità e la consapevolezza dei<br />

loro limiti )). 3<br />

I vostri lavori prevedono una organica impostazione dei vari problemi<br />

che riguardano la nozione di vita e di diritto ad essa, gli interrogativi<br />

posti dal grande sviluppo della farmacologia, le istanze suscitate dal­<br />

l'urgenza di salvaguardare l'ambiente, le tensioni connesse con gli squi­<br />

libri crescenti tra Paesi industrializzati e Paesi in via di sviluppo, le<br />

1 Dolentium hominum, 3.<br />

3 Congregazione per la Dottrina della Fede, Istruzione sul rispetto della vita<br />

umana nascente e la dignità della procreazione, 2.


644 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

prospettive di una strategia politica per la difesa e la promozione della<br />

vita umana sulla terra.<br />

È un ventaglio di questioni vasto e stimolante, che vi esorto ad<br />

approfondire. Rilevo, tuttavia, che mancherebbe il necessario criterio<br />

orientatore, se i diversi argomenti venissero affrontati prescindendo da<br />

una adeguata visione antropologica, capace di guidarne la discussione<br />

verso soluzioni di vero progresso. Vi sono infatti forme di avanzamento<br />

scientifico, che non coincidono con l'autentico bene dell'uomo : il pro­<br />

gresso scientifico si risolve, in tali casi, in un regresso umano che può<br />

preludere anche ad esiti drammatici. È proprio in considerazione di ciò<br />

che occorre ribadire l'assioma in forza del quale non tutto ciò che è tecni­<br />

camente possibile è moralmente ed eticamente accettabile.<br />

4. Una prassi veramente umanizzata della medicina non può restare<br />

indifferente di fronte a una ricerca scientifica che si ponga come fine a<br />

se stessa, ignorando le esigenze di un autentico servizio all'uomo. Anche<br />

10 studio della vita deve tradursi in servizio alla vita. Gli interrogativi<br />

sollevati dalla sperimentazione, dal rapporto popolazione-risorse, dalla<br />

malattia irreversibile, si sono fatti più incalzanti da quando il progresso<br />

della tecnica ha facilitato il ricorso a soluzioni e strategie che offendono<br />

la dignità della vita e della persona umana.<br />

Per resistere alla suggestione di simili prospettive è indispensabile<br />

disporre di riferimenti antropologici adeguati, alla cui elaborazione<br />

molto potrà contribuire il dialogo interdisciplinare e, in modo parti­<br />

colare, la riflessione sui dati della Rivelazione cristiana.<br />

<strong>La</strong> storia di questi due millenni dell'era nuova è lì a dimostrare quale<br />

aiuto possa dare ad una vera umanizzazione della medicina l'ispirazione<br />

cristiana : questa, infatti, facendo vedere in ogni uomo un fratello, fonda<br />

11 servizio alla vita sul comandamento universale dell'amore. Lo aveva<br />

ben capito il dottor Giuseppe Moscati, che ho avuto la gioia di dichiarare<br />

santo il 25 ottobre scorso. Egli diceva : « Non la scienza, ma la carità ha<br />

trasformato il mondo ... )). Professore universitario, Primario ospeda­<br />

liero e ricercatore, il dottor Moscati aveva direttamente sperimentato il<br />

primato dell'amore nel servizio alla vita.<br />

Il comandamento dell'amore ha le sue radici nella legge naturale<br />

della solidarietà umana e attinge vitalità dall'Amore stesso che è Dio.<br />

Non solo, ma nell'impegno di promuovere la vita, l'Amore diventa anche<br />

punto di incontro costruttivo con coloro che, per misteriose vicende<br />

esistenziali, non hanno accolto o compreso il messaggio di Gesù. Uno


Acta Ioannis Pauli Pp. II 645<br />

sguardo anche superficiale alla storia della medicina consente di rile­<br />

vare una singolare continuità tra valori umani e cristiani, grazie alla<br />

cui interazione s'è venuto formando quel ricco patrimonio di civiltà e<br />

di progresso, che costituisce l'orgoglio della vostra categoria.<br />

5. <strong>La</strong> medicina, in quanto avvicina l'uomo nel momento cruciale<br />

della sofferenza, quando egli avverte acuto il bisogno di salvaguardare<br />

la propria salute, deve fare di colui che l'esercita, a tutti i livelli, un<br />

esperto di grande sensibilità umana. Ciò vale, ovviamente, nell'ambito<br />

del rapporto individuale, ove umanizzazione significa, tra l'altro, aper­<br />

tura a tutto ciò che può predisporre a comprendere l'uomo, la sua inte­<br />

riorità, il suo mondo, la sua psicologia, la sua cultura. Umanizzare<br />

questo rapporto comporta insieme un dare e un ricevere, il creare<br />

cioè quella comunione che è totale partecipazione. Soltanto così il ser­<br />

vizio diventa anche testimonianza, ed essendo servizio alla vita, si<br />

trasforma in incentivo ad amarla, a coglierne il più vero e profondo<br />

significato in ogni sua manifestazione.<br />

Questo, però, ha una sua verità anche sul piano sociale : qui l'istanza<br />

della umanizzazione si traduce nell'impegno diretto di tutti gli Ope­<br />

ratori sanitari a promuovere, ciascuno nel proprio ambito e secondo la<br />

sua competenza, condizioni idonee per la salute, a migliorare strutture<br />

inadeguate, ad eliminare le cause di tante malattie, a favorire la giusta<br />

distribuzione delle risorse sanitarie, a far sì che la politica sanitaria<br />

nel mondo abbia per fine soltanto il bene della persona umana.<br />

6. L'umanizzazione della medicina risponde ad un dovere di giu­<br />

stizia, il cui assolvimento non può mai essere delegato interamente ad<br />

altri, richiedendo l'impegno di tutti. Il campo- operativo è vastissimo :<br />

esso va dall'educazione sanitaria alla promozione di una maggiore<br />

sensibilità nei responsabili della cosa pubblica; dall'impegno diretto<br />

nel proprio ambiente di lavoro a quelle forme di cooperazione — locale,<br />

nazionale e internazionale — che sono rese possibili dall'esistenza di<br />

tanti organismi ed associazioni aventi tra le loro finalità statutarie il<br />

richiamo, diretto o indiretto, alla necessità di rendere sempre più<br />

umana la medicina.<br />

<strong>La</strong> Chiesa, che considera la sollecitudine per chi soffre parte inte­<br />

grante della sua missione, 4 e che guarda all'uomo come a « propria<br />

via », s è vicina — come ha giustamente rilevato e ribadito il recente<br />

4 Dolentium hominum, 1.<br />

5 Salvifici doloris, 3.


646 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Sinodo — ai laici che, personalmente o associativamente, si adoperano<br />

per una crescente umanizzazione della medicina. Essa, attraverso indi­<br />

vidui e istituzioni, è direttamente impegnata nel mondo della soffe­<br />

renza e della salute, con la collaborazione illuminata e generosa di tutti<br />

gli Operatori sanitari. Qui emerge infatti una particolare e decisiva<br />

sfida del nostro tempo : noi non possiamo assistere inerti al permanere<br />

di una situazione in cui intere popolazioni soffrono per mali, che la<br />

scienza medica è ormai in grado di affrontare e di sconfiggere.<br />

Umanizzare la medicina è raccogliere questa sfida e adoperarsi gene­<br />

rosamente per l'edificazione di un mondo nel quale ad ogni essere umano<br />

siano assicurati i mezzi necessari per la piena valorizzazione di quel<br />

fondamentale talento della vita, che ha in Dio « amante della vita » 6<br />

la sua origine e il suo ultimo destino.<br />

Neil'esortarvi a fare quanto è in vostro potere per corrispondere a<br />

questo nobilissimo compito, invoco su di voi e sul vostro lavoro la<br />

Benedizione illuminante e confortatrice dell'Onnipotente.<br />

XII<br />

Ad Hungariae episcopos occasione oblata ad limina visitationis coram<br />

admissos.*<br />

Excellentissime Domine Strigoniensis Archiepiscope,<br />

Excellentissimi Domini Archiepiscopi et Episcopi,<br />

1. E patria vestra vestrisque dioecesibus Romam advenistis ut reli­<br />

giosum obsequium iam antiqua consuetudine traditum quidem exhi-<br />

beatis venerandis Apostolorum Petri et Pauli tümulis. Hodie vos col­<br />

legiali quoque modo vultis, hic una adstantes, testificari illam fidei<br />

unitatem atque propositorum consensionem quae viget inter ecclesias<br />

vestras particulares atque Ecclesiam Romae sitam, quae « universo<br />

caritatis coetui praesidet »,* necnon inter vos, a Spiritu positos ad<br />

partem gregis Dominici pascendam, 2 atque Petri successorem, praepo­<br />

situm ad sollicitudinem omnium ecclesiarum. 3 Ex animo igitur vobis,<br />

Carissimi in episcopatu Fratres, salutationem meam porrigo, dum<br />

4 Sap 11, 26.<br />

* Die 13 m. Novembris a. 1987.<br />

1 Ignatius Antiochenus, Epistula ad Romanos.<br />

2 Act 20, 28.<br />

3 2 Cor 11, 28.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 647<br />

vobiscum et per vos ipsos simul consaluto omnem Dei populum qui in<br />

Hungaria degit : sacerdotes, religiosos et religiosas, sacrorum alumnos,<br />

christifideles laicos, tam viros quam mulieres : qui videlicet omnes<br />

vocantur, secundum singularem quandam charismatum varietatem, ut<br />

testimonium Christo Domino reddant.<br />

2. Superiore hoc quinquennio, Ecclesia in Hungaria magnopere do-<br />

luit transitum, nonnumquam inopinatum, plurium nempe pastorum.<br />

Nominatim meminisse volo comploratum Praesulem, cardinalem <strong>La</strong>-<br />

dislaum Lékai, qui tantam impenderat operam ut impetrarentur Ube­<br />

riora spatia pro vita et actuositate Ecclesiae utque etiam vincula cum<br />

Apostolica hac <strong>Sede</strong> firmius roborarentur.<br />

Hoc ipso tempore, dum loquimur, omnes dioeceses vestrae suum<br />

quaeque habent Ordinarium Episcopum; eaque de re gratias omnipo­<br />

tenti habemus Deo. Iis qui inter vos pridem receperunt sacerdotii ple­<br />

nitudinem optatum meum votumque patefacio ut indefessi possint<br />

pastoralem curam animarum sibi commissarum prosequi ; recentius<br />

vero consecratis episcopis, quorum quattuor scio inter vos numerari,<br />

precantem meum affectum declaro ac spem coram Deo : futurum scilicet<br />

esse ut iuniores eorum vires novum quendam impetum apostolicis<br />

inceptis operibusque adiungant. Vobis autem singulis preces polliceor<br />

meas ut Spiritus Domini, per vestrum scilicet exemplum ac ministerium<br />

pariter vestrum, praeparet Pentecostem novam et (( renovet faciem<br />

terrae » in nobili vestra natione.<br />

3. Exemplum vitae ac ministerium sacrum : ecce duplex veluti titulus<br />

qui Pastorem Ecclesiae efficit formam proprii gregis. 4 Ex declarata<br />

Cristi voluntate Episcopi eorumque adiutores sunt, secundum Aposto­<br />

lorum ipsorum exemplar, « sal-terrae », 5 unde tribui possit vitae homi­<br />

num sapor quidam supernaturalis, necnon « lux mundi » 6 unde tene­<br />

brae dissipantur errorum. At sal et lux aliquis ibi revera est ubi vivit,<br />

in eis adiunctis, in quibus versantur homines nobis concrediti ex ineffa­<br />

bili quodam Dei consilio. Quod attinet deinde ad ministerium sacrum,<br />

quod secum infert modos actuositatis pastoralis valde quidem inter se<br />

diversos, permittite mihi — carissimi Fratres — extollere coram vobis<br />

momentum ministerii verbi Dei praedicandi. « Praedica verbum, insta<br />

opportune, importune » admonebat dilectum discipulum Timotheum<br />

4 Cf. 1 Pe 5, 3.<br />

5 Mt 5, 13.<br />

«• Ibid.


648 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Apostolus Paulus 7 « Argue, increpa, obsecra » 8 dicere pergebat. Quam<br />

obrem certum quoddam et clarum est officium omnis episcopi ac sacer­<br />

dotis, docere et hortari et corrigere. Scitote plane ministerium hoc evan­<br />

gelicum, vivificatum halitu sanctificante Spiritus, plurimum conferre ad<br />

Populi Dei spiritualem profectum, cuius nostro maxime ex officio interest.<br />

4. Attamen Ecclesia, utpote corpus « compactum et conexum »,<br />

multis indiget membris in caritate operantibus. 9 Ut verum dicam,<br />

crescit in dies — praesertim post Concilium Vaticanum Secundum —<br />

numerus eorum qui Pastoribus cooperantur. Oportet ipse Populus Dei<br />

apostolos ex suo agmine indicare possit, qui, nulla peculiari consecra­<br />

tione — praeter Baptisma et confirmationem — signati, necnon domi'<br />

communem vitam agentes civilemque artem in humana societate exer­<br />

centes, in vinea Domini opus faciant. Ii sunt laici fratres ac sorores,<br />

qui hinc exspectant ut et verum apud nos discant Evangelium et ad<br />

Regnum caelorum a nobis ducantur, illinc autem nostri sunt operis<br />

socii ac sociae, qui nobiscum, in suo quisque gradu, in aedificationem<br />

Corporis Christi concurrant.<br />

Romae hoc ipso anno, i.e. superiore mense, ordinaria septima Sy­<br />

nodus Episcoporum est celebrata, cui Tu, Hungaricae Episcoporum<br />

Conferentiae Praeses interfuisti, et quidem cum egregio Auditore, quem<br />

inter laicos vestrae Nationis Ipse selegi.<br />

Synodus certe doctrinam de laicorum vocatione ac munere in Ec­<br />

clesia et in mundo altius perscrutata est. Illorum pastores vos estis,<br />

vobiscumque ii sunt messis operarii necessarii, qui substitui omnino<br />

nequeunt. Eos tamquam filios ac fratres necnon ipsius vitae aeternae<br />

spei heredes eiusque vulgatores diligite et aestimate; eorum numerum<br />

augentes, ita eos instituite, ut scienter periteque definita munia sibi<br />

demandata suscipiant.<br />

5. Si recti exempli adiutores et administri praesto erunt, ipsa de<br />

sacris rebus institutio amplior in singulis gradibus fiet atque efficacior.<br />

Quod si ex pueris initium ceperit, prior educatio christiana — quae et<br />

domi et in paroecia et in schola ab illis est accipienda — velut funda­<br />

mentum erit, in quo vere christianum futuri hominis ingenium niti<br />

debet. Catechesis, quae adulescentibus impertitur, contendet tum ad<br />

animos formandos illosque edocendos de officiis vitae in se recipiendis,<br />

7 2 Tim 4, 2.<br />

8 Ibid.<br />

Cf. Eph 4, 16.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 649<br />

tum ad fidelitatem erga Christum et Ecclesiam scienter sibi optandam.<br />

Ad iuvenes quod attinet, necesse est ut altis propositis alantur ad<br />

eaque tendant. Attamen, praeter Christum, optatis eorum, qui in<br />

primo versantur aetatis vere, quis est qui plene satisfacere valeat?<br />

Iuvenes rerum universitatem cupiunt iustiorem et in pace compositam.<br />

Atqui iustitia et pax est Christus. Fraterna omnium hominum neces­<br />

situdine iuvenes rapiuntur ; at est Christus, qui nos veros constituit<br />

fratres, simul ac filiorum Dei dignitatem nobis reddidit. Iuventuti<br />

Christum proponens, magnopere confert Ecclesia ad hominum socie­<br />

tatem excultiorem aedificandam atque firmiorem.<br />

Cogitatione efimgatur quantum utilitatis humano convictui ex iuve­<br />

nibus oriatur, qui probe sint ad matrimonium praeparati, quod videlicet<br />

tamquam insolubilem suscipiant vitae communionem, eandemque ad<br />

gradum, qui modum naturae superat, evectam. Ita enim et divortium<br />

et abortus sane cohiberi possunt totque alia huius temporis societatis<br />

mala. Veluti spiritales magistri populi vobis commissi, curate iuvenum<br />

formationem; eosque ita expedite, ut certi sint Christifideles civesque<br />

operosi ac probi necnon parentes, exemplo sanctae Familiae Nazareth<br />

suam condentes domum. Operam etiam date, ut, quas ii instituerint<br />

familias, eas vos ab exitiosis prohibeatis calamitatibus, quae firmitati<br />

earum ac sanctitati minitari videantur. Et Ecclesia grata in vos erit<br />

et ipsi eritis vos bene de humana societate meriti. Ad hanc quod attinet<br />

rem, libenter vobis dico in operis ratione collegialiter ab episcopali<br />

Conferentia vestra praeparata me pastoralem deprehendisse actionem<br />

de familia in primis esse.<br />

6. Familia autem omnino christiana ipsum quoque seminarium est<br />

primigenium, ubi et ad sacerdotium et ad vitam Deo plane deditam<br />

vocationes proprie excitantur. Neque me graves fugiunt difficultates,<br />

quae Hungaricae Ecclesiae oriuntur ex impari sacerdotum numero.<br />

Decessus excedunt ordinationes. Recentioribus annis parvum nota­<br />

tum est seminaristarum augmentum, sed longe abest ut copia candi­<br />

datorum habeatur, quae clero sufficienti suppeditet. Hanc ergo partem<br />

vitalem curare et amplificare ne destiteritis. Praestantioribus utimini<br />

in ea sacerdotibus, qui in iuvenes transfundere valeant studium Christo<br />

et Ecclesiae totis viribus serviendi. In hoc campo sunt in Hungaria<br />

incepta effecta et experientiae, quae ut bene eveniant, sunt precatio­<br />

nibus, bono exemplo et auxilio familiae consocianda.<br />

Non parvum sacerdotum incrementum proveniet ex ipsis cleri mem-


6Ö0 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

bris, ex eorum propria vivendi ratione, ex eorum animarum studio, ex<br />

eorum morum honestate, ex amore erga Ecclesiam, Christi et eorum<br />

sponsam. Iis quoque hodie fraterne salutem nuntio peculiari cum<br />

affectu. A Domino vocati sunt et ab eo cum nostro consociati ministerio<br />

evangelizandi, sanctificandi et populum ducendi. Pro eis precemur,<br />

eorum difficultates intellegamus, labores quos explicant aestimemus,<br />

verbis et vita eos excitemus, arctius in dies eos magnae causae com­<br />

muni obstringamus. Hi sunt nostrum Presbyterium, nostri necessarii<br />

consiliarii ; nobiscum exspectationes communicant, incommoda, gaudia;,<br />

sicut Apostoli cum Magistro.<br />

Vita consecrata, tum virorum tum mulierum, alia est species vita­<br />

litatis Populi Dei. Vestrae nationis evangelizatio a religiosis inita est,<br />

et multum illi effecerunt — in magnis claustris, in ephebeis, in pa­<br />

roeciis — volventibus saeculis, ut Hungariae notam servarent chri­<br />

stianorum, quam accepit a magno rege Sancto Stephano. Eos grata<br />

memoria specialique saluto. Hodie quoque educationi iuvenum sunt<br />

destinati, consiliorum evangelicorum testificationi, operum caritatis<br />

exercitio. Sperare nos iuvat eorum praesentiam magis magisque ab<br />

omnibus aestimatum et optatum iri.<br />

7. In tota Ecclesia Annum Marialem celebramus, qui usque ad<br />

proximus mensem Augusti durabit. Hungaria amat se appellari « Re­<br />

gnum Mariae », cui multa templa sunt consecrata, in tota natione<br />

sparsa. Mense Septembri communem suscepistis peregrinationem ad<br />

sanctuarium loci Mariapocz dicti, occasione iubilaei dioecesis Haidu-<br />

doroghensis, quibus sollemnibus interfuit Cardinalis Praefectus Con­<br />

gregationis pro Ecclesiis Orientalibus. Persuasum mihi habeo pietatem<br />

populi Hungarici erga Sanctam Dei Matrem pignus esse futurum et<br />

spem tutam vitae Ecclesiae apud vos. Vestrorum ergo fidelium pieta­<br />

tem alite inceptorum impensa ratione, ut eorum amorem erga Virgi­<br />

nem Mariam renovetis. Inter haec, peregrinationes ad sanctuaria Ma-<br />

rialia aliquid peculiare his mensibus significant.<br />

In annum MCMLXXXVIII incurret nongentesimi quinquagesimus<br />

anniversarius dies mortis sancti Stephani. Magna eius persona, opera<br />

ab eo expleta pro vestri populi bono, eius prudentia, providentia, stu­<br />

dium in <strong>Sede</strong>m Petri ostensum et, maxime, filii pietas in Dei Matrem<br />

sint vobis exemplo et solacio.<br />

Dilecti Fratres, hanc expositionem concludens factorum et quae­<br />

stionum vitae religiosae vestrae nationis, hortor vos, ut hoc ultimum


Acta Ioannis Pauli Pp. II 651<br />

cogitetis. In sermone, quem in ultima cena habuit, Dominus Iesus<br />

oravit pro unitate Apostolorum suamque ut imitarentur cum Patre uni­<br />

tatem. 10 Firmo vinculo, quod vos coniungit cum Petri successore, ser­<br />

vate et augete unitatem et collegialem actuositatem inter vos. Vestras<br />

experientias colligite, concorditer signa temporum interpretamini re­<br />

spectu necessitatum populi propriarum semper spiritu fidelitatis erga<br />

Ecclesiam moti. Haec unitas inter vos, Pastores, nucleus et radix erit<br />

perfectae communionis ecclesialis, quae omnes amplectitur in Christo :<br />

Episcopos, sacerdotes, religiosos, populum fidelium.<br />

Precationem super vos implorans sancti regis Stephani omniumque<br />

Hungariae Sanctorum, vosque maternae tutelae « Magnae Dominae<br />

Hungarorum » commendans, vobis et vestris adiutoribus, cunctae Hun­<br />

gariae Ecclesiae et dilectae Hungaricae nationi, Benedictionem meam<br />

Apostolicam impertior.<br />

XIII<br />

Ad eos qui XXIV generali coetui organismi F.A.O. compendiariis litteris<br />

nuncupati interfuerunt.*<br />

M r Chairman,<br />

Mr Director-General,<br />

Tour Excellentius,<br />

Distinguished Delegates and Observer s,<br />

1. It gives me great pleasure to have this opportunity of meeting<br />

you, représentatives and experts of the States and Organizations<br />

associated in the Food and Agriculture Organization of the United<br />

Nations. On this occasion I welcome you, participants in the Twenty-<br />

fourth General Assembly now taking place here in Rome. This Vatican<br />

encounter, many times renewed since the beginning of your Organ­<br />

ization in 1945, has become almost a tradition of your Assemblies.<br />

At this time I extend cordial best wíshes to the Director-General,<br />

Mr Edouard Saouma, as he begins a new term of office. I assure you<br />

ail of my esteem for the work being done by your Organization and I<br />

confirm the Holy See's special interest in matters related to hunger and<br />

malnutrition in the world, as indicated in the message I recently sent<br />

on the occasion of World Food Day.<br />

10 Io 17, 21.<br />

* Die 13 m. Novembris a. 1987.


652 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

2. The coneerns which gave rise to FAO have not lost any of their<br />

urgency in the years since the establishment of the Organization. The<br />

member countries are pledged to raising the levéis of nutrition and<br />

standards of living of their peoples, to improving the production and<br />

distribution of food and agricultural producís, with particular attention<br />

to improving the conditions of rural populations. And FAO's special<br />

goal is world food securi ty, according to which ali peoples would, at<br />

all times, have physical and economie access to the food they need.<br />

Simply to mention thèse aims is to recognize the global nature of<br />

the tasks being undertaken. As in other fields of human activity, the<br />

production of food, its availability and distribution, are matters which<br />

today extend beyond the frontiers of single nations and even of the<br />

continents themselves. As a resuit, the framework of your efforts must<br />

be one of international understanding, collaboration and good will.<br />

Unless States are Willing to assume an attitude of openness and<br />

solidarity in the one human family, your efforts will meet with serious<br />

obstacles and delays.<br />

The original ideal and inspiration that led to FAO's establishment<br />

need constantly to be upheld and strengthened. It is from the moral<br />

conviction of the goodness of the original intention that you draw the<br />

strength needed to face the technical and human tasks in hand. By<br />

sharing ever more fully in that conviction the member States will<br />

find the encouragement to work together in the great cause of banish-<br />

ing from the face of the earth the age-old plague of hunger.<br />

The Worldwide activities and technical assistance projects in so<br />

many developing countries speak clearly of the world's need for your<br />

Organization. It is to be hoped therefore that your continuing dedi-<br />

cation and wise management will consolidate the member States re-<br />

garding the goals to be achieved. The capacity of any International<br />

Organization to act effectively dépends greatly on the strength of con­<br />

sensus and unity of purpose of its members.<br />

3. In considering the présent state of the food situation in the<br />

world, one is impressed by the contrast between the existence in some<br />

areas of large surpluses, especially of cereals, and the présent state<br />

of crisis in other areas because people lack sufficient food, to the point<br />

that there exists a real danger of death through starvation. In re-<br />

sponding to this tragic situation there is an urgent and inescapable<br />

need for international solidarity. There exists a duty, now and in the


Acta Ioannis Pauli Pp. II<br />

future, to make resources available to those whose Ii ves and welfare<br />

are most threatened. This is particular ly true in so far as world food<br />

production exceeds the needs of the présent world population. In fact<br />

it is objectively foreseeable that in the future sufficient food can be<br />

produced even for an increased' world population. Scientific and<br />

technological progress in the cultivation and use of the earth's re­<br />

sources, resulting in new and better products, can guarantee that<br />

abundance.<br />

While such a view is valid when considering food production as a<br />

whole, there remain immediate and acute shortages in certain coun­<br />

tries and régions in relation to their présent levéis of population,<br />

shortages sometimes aggravated by social and politicai f ac tors. These<br />

affected areas stand in need of expert assistance in order to develop<br />

their own resources for the benefit of their populations. But their im­<br />

mediate welfare dépends also on the implementation of a better system<br />

of distribution, with provision for the use of food surpluses to meet<br />

the urgent needs of the victims of drought and famine. Ways need to be<br />

further developed to balance the rightful demand of the producers for a<br />

just price for their goods, and the real ability of the poorer nations to<br />

pay for urgently needed goods.<br />

This is a complex problem which requires a re-thinking of priorities<br />

by both the developed and the developing countries. The whole inter­<br />

national community is called to address the question of imbalances in<br />

international trade. Abo ve all, a new men tali ty is required, directed<br />

at achieving a genuine form of justice in international relations, in<br />

which the interests of the less powerful will be proportionately better<br />

defended and the excessive protection of particular interests will be<br />

replaced by a sincere pursuit of the true common good of the human<br />

family as a whole.<br />

4. It is now more obvious than ever that problems in the area of food<br />

and agriculture have to be approached in the context of the world's<br />

overall economie situation. Concrete policies are greatly affected by<br />

the strengths and weaknesses, the oscillations and crises of the world's<br />

economy. Only in this context is it possible to formulate and implement<br />

viable economie, monetary, social and politicai processes of growth in<br />

individuai countries and internationally.<br />

A particularly impressive instance of this fact are the difficulties<br />

experienced by countries burdened with huge external debts. Even<br />

653


654 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

when other conditions are favourable to real growth, these countries<br />

see their progress halted by the immensity of their indebtedness, with<br />

the conséquent drain on resources because of dèbt servicing.<br />

The seriousness of the challenge which the phenomenon of inter­<br />

national indebtedness présents to the world community recently in-<br />

duced the Holy See to publish a document drafted by the Pontifical<br />

Commission "Iustitia et Pax" concerning ethical aspects of the inter­<br />

national debt question. The Church is convinced that economie relations<br />

cannot be divorced from moral and ethical concerns, for the human<br />

person is the very heart of every human activity and endeavour. In<br />

fact, as that Documents Presentation points out, "economie struc­<br />

tures and financial mechanisms are at the service of the human person<br />

and not vice versa". It expresses the hope that "relationships of<br />

exchahge and the mechanisms of finance which go with them can be<br />

reformed before shortsightedness and egoisms—be they private or col­<br />

lective—degenerate into irremediable conflicts". 1 The Holy See is in-<br />

deed hopeful that as a resuit of a growing sensé of responsibility and<br />

solidarity among the nations of the world greater efforts will be made<br />

to establish international relations and international assistance on<br />

principies of genuine justice and mutual respect.<br />

5. Another serious question affecting food and agriculture which<br />

must be faced from a global perspective is the urgent matter of the<br />

protection of the environment. In this respect I had occasion a few<br />

days ago to address a meeting organized by the Pontifical Academy of<br />

Sciences on the thème A Modem Approach to the Protection of the<br />

Environment. Of particular concern is the increase of deforestation<br />

and désertification. "In developing countries—which are generally<br />

characterized by a hostile climate and adverse weather conditions—<br />

there is the acute problem of the destruction of the forests in the wet<br />

tropics and désertification in the dry tropics, problems that threaten<br />

the feeding of the population. The findings of science must be put to<br />

use in order to ensure a high producti vi ty of land in such a way that<br />

the local population can secure food and sustenance without destroying<br />

nature". 2<br />

1 At the Service of the Human Community: An Ethical Approach to the Inter­<br />

national Debt Question, Presentation.<br />

2 Address to the Pontifical Academy of Sciences, 6 November 1987, No. 2.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 655<br />

However, the environment is in danger not only in the developing<br />

countries. "In the industrialized countries there is the worrying<br />

problem of waste products in gaseous, liquid, solid or radioactive form.<br />

Imprudent practices have caused very serious damage to nature. Un-<br />

controlled discharges have resulted in acid rain, trace substances in<br />

the environment and the contamination of the seas". 3<br />

If such serious problems are to be resolved a comprehensive and<br />

Worldwide effort is needed on the part of governments and industry,<br />

as well as educational and cultural forces, assisted and encouraged<br />

by international organizations, including FAO.<br />

Likewise, advances in genetic engineering, which in some cases give<br />

rise to legitimate concerns when applied to human genetics, neverthe-<br />

less off er the hope of great benefits to developing countries when ap­<br />

plied to plant and animal genetics. Real and beneficiai progress in<br />

thèse fields will only be effective if there is a greater sensé of Worldwide<br />

interdependence and solidarity.<br />

The Holy See expresses its support of FAO in its endeavours to<br />

offer guidelines for the effective application of plant genetics, especially<br />

as regards sharing the results of scientific research in a free and open<br />

manner, and particularly for the benefit of areas most in need of such<br />

scientific and technical assistance.<br />

6. After more than four décades of the existence of the United<br />

Nations and the intergovernmental agencies associated with it, it is<br />

desired that the spirit of hope and solidarity which inspired the found-<br />

ing members will be renewed and increased, thus making the inter­<br />

national community ever more capable of reaching the goals of peace,<br />

freedom and social progress which alone offer humanity the prospect<br />

of a better future.<br />

In this respect FAO plays an important role, and its specific con­<br />

tribution to the well-being of the world's peoples calis for responsible<br />

collaboration on the part of all the States which have given their sup­<br />

port to its statutory goals. Of particular value is the tactual and up-<br />

to-date documentation which you offer concerning the state of agri-<br />

culture and food production in individuai countries and in the world.<br />

Your Organizatione assistance in devising programmes and projects<br />

on behalf of Governments and other International Organizations is<br />

needed and appreciated ; so too are your efforts to find adequate financ-<br />

J Ibid.


656 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

ing for projects in developing countries, not only on a bilateral basis<br />

but increasingly on a wider, multilateral basis.<br />

The growing expansion and effectiveness of the technical coopération<br />

undertaken by FAO are a boon for many countries, especially in so<br />

far as they strengthen the capacity of Governments to analyze local<br />

situations and to formulate and embark on appropriate programmes<br />

and projects of agricultura! development. One particular aspect of<br />

FAO's activity which deserves special praise is its timely response to<br />

the grave food situation affecting the African continent.<br />

7. In expressing the Holy See's appréciation of the positive results<br />

achieved so far, I wish to assure you, distinguished représentatives and<br />

experts, of the Church's continuing interest in your Organizatione<br />

goals and activities. She is concerned above all with the integrai well-<br />

being of the human persons who are, in the last analysis, the ben-<br />

eficiaries of your service and expertise. I earnestly implore for you<br />

Almighty God's gifts of wisdom, strength and compassion in the<br />

fulfìlment of the lofty tasks which are yours in the service of hu­<br />

manity. May the whole international community become ever more<br />

sensitive to the needs of the world's poor and hungry, and may it realize<br />

that concerted action on the part of ali must not be delayed any longer.<br />

God bless you abundantly.<br />

XIV<br />

Ad sodales augustinianae Familiae, XVI expleto saeculo a conversione<br />

sancti Augustini.*<br />

Carissimi Fratelli e Sorelle,<br />

1. Sono lieto, in occasione delle celebrazioni conclusive del XVI Cen­<br />

tenario della Conversione di sant'Agostino, di salutare il Priore Gene­<br />

rale degli Agostiniani e, con lui, tutti voi che avete preso parte allo<br />

speciale Simposio della Famiglia Agostiniana. Siete venuti da molte<br />

nazioni per onorare insieme la memoria di quell'Uomo incomparabile<br />

di cui siete eredi spirituali.<br />

A voi l'espressione del mio compiacimento per la bella iniziativa.<br />

Ho scritto nella Lettera* Apostolica «Augustinum Hipponensem » che<br />

* Die 14 m. Novembris a. 1987.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 657<br />

tutti, nella Chiesa e in Occidente, ci sentiamo discepoli e figli di<br />

sant'Agostino per il profondo influsso da lui esercitato sulle genera­<br />

zioni che si sono susseguite nel corso dei secoli. Per questa ragione ho<br />

esortato gli Istituti religiosi, maschili e femminili, che portano il suo<br />

nome e vivono sotto il suo patrocinio o in qualunque modo seguono la<br />

sua regola, ad incrementarne gli studi e a diffonderne la conoscenza e<br />

la devozione.<br />

2. È immensa e profonda l'eredità spirituale che Agostino ci ha<br />

lasciato ; una spiritualità che egli visse in prima persona, e per mezzo<br />

dei suoi scritti comunicò, con lucidità insuperata, a innumerevoli fra­<br />

telli. Uomo di intensa e prolungata attività apostolica al servizio del<br />

Cristo bisognoso, 1 egli capì per propria esperienza che « nessun movi­<br />

mento della vita religiosa ha alcun valore se non è simultaneamente un<br />

movimento verso l'interno, verso il centro profondo dell'essere, dove<br />

Cristo ha la sua dimora ». 2<br />

Nella sua Regola Agostino tracciò le basi di una vita veramente<br />

apostolica, tutta centrata nell'amore di Dio e del prossimo, e vissuta<br />

non con lo spirito di schiavi asserviti alla legge, ma come uomini liberi<br />

sotto la grazia, mossi dal vivo desiderio della bellezza spirituale. 3<br />

3. I santi fondatori, i teologi, e i maestri di spirito hanno attinto<br />

a piene mani lungo i secoli alla dottrina di sant'Agostino. In lui anche<br />

l'uomo di oggi può trovare una guida sicura, che non solo ha approfon­<br />

dito teoricamente la vita di comunione con Dio, ma ne ha fatto per­<br />

sonale, altissima esperienza.<br />

Fanno pertanto onore al Santo quelli che non solo ne ricordano la<br />

vita ma che si sforzano di imitarne le virtù, facendo proprio, con l'aiuto<br />

della grazia, il suo amore per Dio, per i fratelli e per la Chiesa, alla<br />

cui vita e santità appartiene inseparabilmente il carisma dello stato<br />

religioso. 4<br />

Alle varie iniziative e celebrazioni dell'Anno della Conversione sono<br />

stato presente con animo grato e beneaugurante, ed ora su questo Sim­<br />

posio della Famiglia Agostiniana e su ciascun membro dei vostri Isti­<br />

tuti invoco di cuore la celeste protezione e l'efficace ausilio della Ver­<br />

gine Maria, che Agostino ha esaltato come Madre della Chiesa. 5<br />

1 Cf. ïn Io Ev 57, 4; PL 35, 1971.<br />

2 <strong>AAS</strong>, 77 (1985), p. 209.<br />

3 Cf. Regola, VIII, 1.<br />

4 Lumen gentium, 44.<br />

5 Cf. De Sancta Virginitate, 6, 6: PL 40, 339.<br />

43 - A. A. S.


658 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

A conferma del mio affetto mi è caro impartire a voi ed ai membri<br />

dei vostri Istituti la mia Benedizione, con l'auspicio che anche il pre­<br />

sente Simposio possa essere fecondo di frutti per l'intera Famiglia<br />

Agostiniana.<br />

XV<br />

Ad eos qui conventui antiquorum alumnorum catholicarum scholarum<br />

interfuerunt coram admissos.*<br />

Mesdames, Messieurs,<br />

1. Je suis heureux de vous souhaiter la bienvenue, à vous qui animez<br />

l'Organisation Mondiale des Anciens et Anciennes Elèves de l'Ensei­<br />

gnement catholique. Vous célébrez à Rome le vingtième anniversaire<br />

de la fondation de votre organisation, et vous pouvez faire le bilan du<br />

travail considérable déjà accompli. En renouvelant vos engagements,<br />

vous préparez les initiatives destinées à répondre toujours plus effica­<br />

cement aux divers problèmes qui se posent dans la société. Mais vous<br />

êtes venus ici avant tout dans une démarche inspirée par la foi, pour<br />

exprimer votre adhésion aux orientations du Magistère pontifical dans<br />

un secteur important et délicat de la vie de l'Eglise, l'école catholique.<br />

Je tiens à dire combien j'apprécie l'œuvre de votre Organisation.<br />

Convaincu que vous saurez travailler encore avec générosité pour le<br />

bien de l'Eglise, conformément aux fermes options de vos statuts, je<br />

vous assure de ma confiance et je vous encourage vivement dans vos<br />

activités.<br />

2. Dans le cadre des réflexions de ces journées, je voudrais rappeler<br />

simplement quelques points essentiels pour ceux qui travaillent dans<br />

une école catholique et pour elle : cette institution constitue aujourd'hui,<br />

plus que jamais, un service très précieux dans la communauté chré­<br />

tienne elle-même et aussi dans la société civile, car elle garantit aux<br />

parents la liberté de leur choix éducatif.<br />

Au cours du récent Synode des Evêques sur la vocation et la mis­<br />

sion des laïcs dans l'Eglise et le monde, on a souligné à juste titre que<br />

l'éducation dans les écoles représente un ministère ecclesial de valeur<br />

pour l'œuvre d'évangélisation.<br />

L'école catholique, en effet, accomplit un service pastoral authen­<br />

tique. <strong>La</strong> Déclaration conciliaire sur l'éducation chrétienne 1 fait clai-<br />

* Die 14 m. Novembris a. 1987.<br />

1 N. 8.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 659<br />

rement ressortir que l'école catholique est en elle-même un lieu d'évan-<br />

gélisation, d'action pastorale, non pas en raison d'activités complémen­<br />

taires ou « parascolaire », mais en raison de sa nature même et de son<br />

action pédagogique pour la formation de la personnalité chrétienne<br />

des élèves.<br />

D'autre part, l'école catholique est un lieu de médiation culturelle :<br />

auprès de ses élèves, elle respecte l'(( autonomie » des sciences tout en<br />

restant fidèle à l'originalité de l'Evangile. Et, plus généralement, elle<br />

assure une présence active de la culture catholique dans un monde for­<br />

tement sécularisé.<br />

3. Cependant, pour que ces missions puissent être remplies, c'est-<br />

à-dire pour que nos écoles gardent à l'avenir la possibilité de travailler-<br />

dans la sérénité au service de toutes les catégories sociales, il est néces­<br />

saire et urgent que tous les parents aient la liberté de choisir, sans<br />

discrimination d'aucune sorte, le type d'école qu'ils désirent. Dans bien<br />

des cas, votre attention vigilante peut Ótre déterminante dans ce<br />

domaine.<br />

Permettez-moi de formuler un vœu : que l'identité de nos écoles<br />

devienne toujours plus manifeste, par leurs liens constants avec l'Eglise<br />

locale, par le style de vie des éducateurs, par leur accueil des pauvres<br />

et des jeunes affectés de divers handicaps, par une proposition authen­<br />

tique des valeurs ouvrant à une vision intégrale de l'homme ! Je sais<br />

que votre Organisation a le souci de ces objectifs et contribue de<br />

manière appréciable à leur réalisation.<br />

De tout cœur, je vous confie au Seigneur et à Notre-Dame, ainsi<br />

que tous vos amis de l'Organisation, et je vous donne ma Bénédiction<br />

Apostolique.<br />

XVI<br />

Ad exc.mum virum Franciscum Xaverium Quadra Lizana Chiliae Le­<br />

gatum. *<br />

Señor Embajador:<br />

<strong>La</strong>s amables palabras que Vuestra Excelencia me ha dirigido en<br />

esta ceremonia de presentación de sus Cartas Credenciales, como Em­<br />

bajador Extraordinario y Plenipotenciario de la República de Chile<br />

ante la <strong>Santa</strong> <strong>Sede</strong>, me son particularmente gratas, ya que me han<br />

• Die 16 m. Novembris a. 1987.


660 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

hecho evocar las diversas etapas de mi reciente viaje apostólico a lo<br />

largo de la singular geografía de su noble país. Al mismo tiempo,<br />

vuelven a mi mente aquellas jornadas en las que el pueblo chileno<br />

expresó su fe y esperanza, a la vez que dio pruebas de su irrenunciable<br />

vocación cristiana a la fraternidad y a la búsqueda de una convivencia<br />

pacífica.<br />

Vuestra Excelencia ha aludido a la importante labor evangelizadora<br />

de la Iglesia, tanto en Chile como en el resto de América <strong>La</strong>tina. Por<br />

esto, en ese momento tan importante de cara al futuro, quiero recordar<br />

cuanto dije al Episcopado chileno durante mi viaje : « <strong>La</strong> Iglesia se<br />

ha caracterizado por una gran sensibilidad para percibir que la Ver­<br />

dad de Cristo ilumina realmente todos los ámbitos de la vida del hombre<br />

y de la sociedad )).* Esta es una labor a la que, ayer como hoy, la<br />

comunidad eclesial ha de dedicar todas sus energías en virtud de una<br />

exigencia que deriva de su misma naturaleza, es decir, de ser sacra­<br />

mento de la íntima unión con Dios e instrumento de unidad de todo el<br />

género humano. 2 De este modo, la Iglesia de Cristo encarnada en la<br />

historia, desarrolla en cada tiempo y lugar su misión, siendo Pueblo<br />

de Dios peregrinante y fermento evangélico en la sociedad.<br />

A ejemplo de los Apóstoles, los primeros misioneros del Nuevo<br />

Mundo fueron enviados a predicar la Verdad sobre Jesucristo implan­<br />

tando la Iglesia en la fecunda tierra chilena. Desde el principio, el<br />

signo cristiano por excelencia, la cruz, presidió el caminar de aquel<br />

noble pueblo en la historia. Y así vemos que Pedro de Valdivia, al<br />

fundar la ciudad de Santiago en 1541, quiso —como nos lo narran los<br />

documentos de la época,— señalar el lugar « destinado a la iglesia, cuyo<br />

sitio asignó a la parte occidental, y con reverente culto puso en él una<br />

cruz ». Durante mi visita pastoral a la zona austral chilena, tuve<br />

también el gozo de bendecir la majestuosa Cruz de los Mares, en el<br />

cabo Froward, la cual quiere ser faro y guía que oriente e ilumine<br />

siempre a este pueblo en su camino hacia la reconciliación.<br />

Pero el anuncio del Evangelio, al que Usted aludía, no puede<br />

prescindir del hombre concreto y de su entorno, ya que es la persona,<br />

en su ser histórico, su destinatario directo. Por ello, la Iglesia, « co­<br />

lumna y fundamento de la verdad », 3 en su caminar hacia la ciudad<br />

celeste no puede desinteresarse de la ciudad terrestre, sino que, fiel<br />

1 N. 5.<br />

2 Lumen gentium, 1.<br />

3 Tim 3, 15.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 661<br />

al supremo mandamiento del amor, predica incansable la fraternidad<br />

entre los hombres, cuyos legítimos derechos defiende en nombre de<br />

la verdad y la justicia. Esto forma parte de su misión en la que, al<br />

no estar « ligada a sistema político alguno )), 4 busca únicamente el<br />

bien de todos sin distinción.<br />

A ello la mueve la conciencia que tiene de la dignidad de la persona<br />

humana, creada a imagen y semejanza de Dios. 5 Por eso, cualquier<br />

forma de ofensa al hombre en su integridad física o moral, en la<br />

negación de sus derechos fundamentales, en su reducción a condiciones<br />

de pobreza infrahumana o abandono, no es más que un menosprecio<br />

de la voluntad divina. En cambio, promover el bien del hombre y su<br />

dignidad es dar gloria a Dios y santificar su nombre. <strong>La</strong> Iglesia lo<br />

hace «utilizando todos y sólo aquellos medios que son conformes<br />

al Evangelio y al bien de todos ». 6<br />

Los gobernantes, respetando el designio divino sobre el ser humano,<br />

cumplen su verdadera misión en favor del bien común, cuando garan­<br />

tizan (( la suma de aquellas condiciones de la vida social mediante las<br />

cuales los hombres pueden conseguir con mayor plenitud y facilidad<br />

su propia perfección, consistente sobre todo en el respeto de los derechos<br />

y deberes de la persona humana ». 7<br />

Señor Embajador, he oído con interés que las supremas instancias<br />

de la Nación se han propuesto un proceso de renovación en las insti­<br />

tuciones. Por ello esta <strong>Sede</strong> Apostólica sigue con particular atención<br />

la evolución política y social interna, y confía en que, merced al<br />

profundo sentido de responsabilidad y de entendimiento entre los<br />

gobernantes y las diversas fuerzas políticas, se hallen unos puntos<br />

justos de convergencia « que hagan posible, en un futuro no lejano,<br />

la participación plena y responsable de la ciudadanía en las grandes<br />

decisiones que tocan a la vida de la Nación ». 8<br />

Asimismo, puedo asegurarle el decidido apoyo de la Iglesia chilena<br />

en la consolidación de una meta en la que todos han de tener cabida<br />

y que debe ser iluminada y guiada por los principios éticos, excluyendo<br />

cualquier tentación de violencia, viniera de donde viniere.<br />

Me complace poder reiterar ahora que las Autoridades chilenas<br />

4 Gaudium et spes, 76.<br />

s Cf. Gen 1, 27.<br />

6 Gaudium et spes, 76.<br />

7 Dignitatis humanae, 6.<br />

8 Discurso a los Obispo de Chile, n. 6.


662 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

trabajaron con particular empeño para superar el contraste con la<br />

Nación hermana Argentina a propósito del diferendo austral. De esta<br />

manera fue posible la firma del vigente Tratado de Paz y Amistad<br />

entre Chile y Argentina. Esta paz, superada la tentación del conflicto<br />

armado, es una gozosa realidad, porque las. partes en litigio supieron<br />

comprometerse en la búsqueda de la justicia, animadas por sentimien­<br />

tos de respeto mutuo y amor fraterno, que tiene su raíz profunda<br />

en los principios cristianos.<br />

Que la Santísima Virgen del Carmen, Reina y Patrona de Chile,<br />

sea ahora y siempre la Estrella que guíe a sus hijos por las sendas del<br />

bien ; que transforme sus corazones y les haga vivir unidos en con­<br />

cordia y pacífica convivencia.<br />

Señor Embajador, al manifestarle mi benevolencia y desearle un<br />

feliz cumplimiento de la alta misión que le ha sido confiada por el<br />

Señor Presidente de la República, cuyo deferente saludo agradezco,<br />

ruego a Vuestra Excelencia que le transmita el mío, así como a las<br />

Autoridades y a todos los amadísimos hijos chilenos, sobre los cuales<br />

invoco de corazón la constante protección del Altísimo.<br />

XVII<br />

Ad episcopos Guineae Aequinoctialis sacra limina visitantes.*<br />

Amadísimos Hermanos en el episcopado:<br />

1. Es para mí motivo de gran gozo tener este encuentro con vosotros,<br />

Pastores de la Iglesia en Guinea Ecuatorial, que con vuestra visita<br />

« ad limina Apostolorum » queréis poner aún más de manifiesto vuestra<br />

íntima comunión en la fe y en la caridad con la Cátedra de Pedro.<br />

Os presento, pues, mi más cordial y fraterno saludo, a la vez que os<br />

expreso mi gratitud por vuestra venida a Roma, que con su significado<br />

eclesial, constituye un estímulo y fuente de enriquecimiento espiritual<br />

para vosotros y vuestras comunidades quienes, en esta <strong>Sede</strong> santificada<br />

por el testimonio de los Apóstoles Pedro y Pablo, ven el centro de la<br />

catolicidad y de la unidad de cuantos profesamos la misma fe en<br />

Cristo Jesús.<br />

Agradezco igualmente las amables palabras que, en nombre de todos,<br />

me ha dirigido Mons. Rafael M a Nze Abuy, en su calidad de Presidente<br />

de la Conferencia Episcopal, y deseo reiteraros mi vivo afecto, que<br />

* Die 20 m. Novembris a. 1987.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 663<br />

de corazón extiendo a los queridos sacerdotes, religiosos, religiosas,<br />

agentes de pastoral y fieles todos de vuestras respectivas diócesis.<br />

2. Durante las audiencias particulares que liemos tenido, he podido<br />

comprobar vuestra unión eclesial y vuestra correspondencia a la gracia<br />

y misión que habéis recibido de Cristo, y que ha de animar vuestro<br />

servicio episcopal. Hago, por tanto, mías vuestras inquietudes; com­<br />

parto vuestras aflicciones y sacrificios por amor a la Iglesia; me asocio<br />

a vuestras alegrías y esperanzas en un futuro prometedor. Por todo<br />

ello, doy gracias al Señor y celebro con gozo que El, « por la confianza<br />

que tuvo en vosotros, os haya designado para su servicio »- 1<br />

Viene a mi mente el recuerdo de la memorable jornada vivida el 18<br />

de febrero de 1982 con los amados hijos ecuatoguineanos en su propia<br />

tierra. Fue una visita pastoral que conservo entrañablemente en mi<br />

corazón, tanto por las manifestaciones de afecto y cercanía de que fui<br />

objeto, como sobre todo por el ferviente testimonio de fe y amor que<br />

todos vivimos en la solemne celebración eucaristica en Bata.<br />

3. A través de los informes que habéis enviado a esta <strong>Sede</strong> Apos­<br />

tólica sobre el estado de vuestras diócesis, he podido comprobar que la<br />

Iglesia en Guinea Ecuatorial se está empeñando seriamente en una<br />

labor evangelizadora que llegue a todos los estratos de la población.<br />

Después de mi visita pastoral, vuestras comunidades eclesiales se han<br />

visto enriquecidas con la creación de la Provincia Eclesiástica de Ma­<br />

labo y de la nueva diócesis de Ebebiyin. Esto ha de representar una<br />

mayor eficiencia en el servicio pastoral, a la vez que una llamada a<br />

profundizar en la labor evangelizadora entre vuestro pueblo.<br />

<strong>La</strong> evangelización, que se inició en esos territorios hace casi cuatro<br />

siglos, recibió un impulso definitivo con la llegada de los Padres<br />

Claretianos y de las Religiosas Concepcionistas, los cuales, con la cola­<br />

boración de los catequistas han trabajado intensamente en la formación<br />

cristiana y humana del ciudadano ecuatoguineano.<br />

Durísima prueba fueron para pastores y fieles aquellos largos años,<br />

aún no lejanos, en los que la Iglesia católica se vio seriamente obsta­<br />

culizada en su misión de predicar el Evangelio y de acompañar a sus<br />

hijos en el crecimiento de su fe, en el mantenimiento de la esperanza<br />

y en la práctica de la caridad.<br />

Ya sé que el servicio pastoral a vuestras amadas gentes, con su<br />

pasado y su presente, ocupa toda vuestra atención y solicitud. En este<br />

1 Cf. 1 Tim 1, 12.


664 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

sentido, la historia es testigo cualificado de la contribución preciosa<br />

prestada por la Iglesia en el crecimiento integral de vuestra Nación.<br />

En efecto, ella estimula a sus hijos constantemente para que sean<br />

hombres nuevos en la justicia, en la verdad, en la caridad ; educa la<br />

conciencia social de los fieles, favoreciendo su participación activa al<br />

bien común, enseñando a todos a vencer el propio egoísmo, fortificando<br />

la unidad de la familia y los valores que ella encierra.<br />

4. Dentro de un horizonte esperanzador no se puede olvidar la valiosa<br />

colaboración recibida gracias a la solidaridad misionera de diversas<br />

comunidades religiosas españolas, las cuales, acogiendo el ofrecimiento<br />

voluntario de sus miembros, están presentes en el campo de la enseñanza<br />

(FERE) con 164 religiosos y religiosas, y en el sanitario (FERS) con 39.<br />

En esta nueva acción evangelizadora, conviene ahora revitalizar la<br />

fe predicada con un testimonio coherente de vida cristiana. De modo<br />

especial, la juventud y la infancia deben ser el centro de vuestra dedi­<br />

cación pastoral, los cuales, bien cimentados en los principios cristia­<br />

nos podrán ser a su vez estímulo y esperanza para sus mayores y una<br />

fuerza que les anime en su empeño por construir un futuro mejor.<br />

Del examen de vuestras relaciones quinquenales, se desprenden al­<br />

gunos temas que por encarnar vuestros esfuerzos pastorales, son mere­<br />

cedores de aliento a la vez que de serena reflexión para poder enfrentar<br />

la problemática que encierran, con vistas a su mejor solución mediante<br />

oportunas iniciativas. Me complace que estéis prestando particular<br />

atención a las vocaciones sacerdotales y religiosas, a la formación<br />

cristiana de la familia y de la juventud, a la acción caritativa y asis-<br />

tencial, tratando con ello de dar una respuesta, desde el Evangelio,<br />

a las crecientes necesidades por las que atraviesa vuestro noble país.<br />

5. El problema de las vocaciones sacerdotales y religiosas es objeto<br />

de vuestra preocupación prioritaria. En efecto, sois conscientes de la<br />

enorme repercusión que dicho tema tiene para el presente y el futuro<br />

de la Iglesia.<br />

Sin las suficientes vocaciones, toda la acción evangelizadora se vería<br />

seriamente comprometida. En vuestra solicitud por este importante<br />

tema es necesario que atendáis a estos tres aspectos fundamentales :<br />

búsqueda diligente de los candidatos al sacerdocio y a la vida consa­<br />

grada, su adecuada preparación doctrinal y humana, su seguimiento<br />

solícito para que perseveren.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 665<br />

A tal proposito, es necesario implantar una pastoral vocacional bien<br />

estudiada que preste particular atención a las familias, a la escuela,<br />

a la juventud, a los movimientos apostólicos y asociaciones eclesiales.<br />

A esta labor habéis de dedicar generosamente sacerdotes bien prepa­<br />

rados y de gran espíritu que atiendan preferentemente este sector,<br />

dentro de un plan diocesano y nacional.<br />

Gran cuidado y dedicación han de merecer los seminarios y casas<br />

de formación, los cuales, como lo indican repetidamente las instruc­<br />

ciones emanadas de la <strong>Sede</strong> Apostolica, han de ser centros de prepara­<br />

ción integral de la persona, con una sólida base espiritual, moral e<br />

intelectual, con una sana disciplina y espíritu de sacrificio. Sin todo<br />

lo anterior, no sería posible responder a las expectativas de la Iglesia<br />

de hoy, que espera que sus futuros animadores de comunidades sean<br />

maestros en la fe y en el amor.<br />

Sigo con particular satisfacción el prometedor incremento de voca­<br />

ciones en vuestras diócesis, superados ya los tiempos difíciles de la<br />

reciente época pasada. Los seminarios menores ya en funcionamiento<br />

son un gozoso presente y una esperanzadora promesa de futuro. A este<br />

propósito, deseo alentar vuestros esfuerzos y estimular la ayuda soli­<br />

daria de otras Iglesias hermanas para poder así llevar a feliz término<br />

vuestro proyecto de un Seminario Mayor nacional.<br />

6. En esta empresa de pastoral vocacional, somos conscientes de que<br />

el problema va más allá del simple aumento numérico de los candidatos ;<br />

hay que colocar como tarea prioritaria la sólida formación y ulterior<br />

seguimiento de los llamados a la vida sacerdotal y religiosa.<br />

El sacerdote, « tomado de entre los hombres, en favor de los hom­<br />

bres » como nos dice la Carta a - los Hebreos, 2 ha de ser modelo de ora­<br />

ción, celebrante de la acción litúrgica que conduce a la comunidad a<br />

rendir a Dios el culto de toda la Iglesia, guía y educador en la fe,<br />

padre de todos, en especial de los más necesitados, valeroso servidor<br />

de la causa del Evangelio.<br />

Viviendo vosotros, amados hermanos en el episcopado, muy cerca­<br />

nos a vuestros sacerdotes, con sincera amistad, compartiendo sus ale­<br />

grías y dificultades, ayudándoles en sus necesidades, construiréis una<br />

firme comunión que será ejemplo para los fieles y sólido fundamento<br />

de caridad.<br />

2 5, i.


666 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

7. Como Pastores de la porción del Pueblo de Dios que se os ha<br />

confiado, dedicad igualmente especial cuidado a la pastoral familiar.<br />

<strong>La</strong> familia, pequeña « iglesia doméstica », ha de ser objeto de vuestro<br />

especial interés y dedicación. Ella es el ambiente propicio para sembrar<br />

la semilla del Evangelio, y donde padres e hijos, cual células vivas, van<br />

asimilando el ideal del servicio a Dios y a los hermanos.<br />

El matrimonio, sobre el que la familia se basa, es una comunidad<br />

de vida y amor, instituida por el Creador para la continuación del<br />

género humano, y que tiene un destino no sólo terreno, sino también<br />

eterno. 3 Esforzaos, por consiguiente, en defender su unidad e indiso­<br />

lubilidad. No dejéis de proclamar igualmente el derecho fundamental<br />

del ser humano : el derecho de nacer.<br />

En continuidad con la familia como ámbito de educación de la fe,<br />

deseo llamar vuestra atención sobre la importancia de la educación<br />

religiosa en la escuela. De acuerdo con las circunstancias y posibili­<br />

dades de cada comunidad, habréis de aprovechar este gran campo de<br />

acción evangelizadora que es la educación integral de las personas.<br />

Soy consciente de las limitaciones de vuestros recursos para la creación<br />

de los muchos centros escolares y de formación que serían necesarios<br />

paira satisfacer la demanda de la población en este terreno ; por ello dirijo<br />

mi llamada a la solidaridad de otras Iglesias hermanas para que con­<br />

tribuyan, según sus posibilidades, a la obra de la educación y de la pro­<br />

moción humana de la juventud de vuestro noble País.<br />

8. <strong>La</strong> juventud ha de ocupar un lugar especial en vuestros desvelos<br />

pastorales. <strong>La</strong> Iglesia ha de hacer cuanto esté en su mano para que los<br />

jóvenes se acerquen a Cristo. Es necesario estar con los jóvenes, darles<br />

ideales altos y nobles, hacerles sentir que Cristo puede satisfacer las<br />

ansias de sus corazones.<br />

Todo ello habrá de ser convenientemente programado en una cate­<br />

quesis apropiada y orgánica. Sé que estáis empeñados en llevar a vues­<br />

tros fieles una evangelización progresiva que configure su vida cristiana.<br />

Os aliento a continuar y a redoblar vuestros esfuerzos en un campo tan<br />

vital para la Iglesia, ya que solamente con una labor catequística y<br />

en profundidad, vuestras comunidades cristianas podrán llegar a una<br />

vivencia integral del mensaje de salvación, dando a la vez testimonio,<br />

personal y colectivamente, de las razones profundas de su esperanza<br />

en Cristo.<br />

3 Cf. Gaudium et spes, 48.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 667<br />

9. Queridos hermanos, me quedaría mucho más tiempo con vosotros,<br />

prolongando estos momentos de gozo y comunión. Esta visita « ad<br />

limina » es una muestra de vuestra cordial cercanía al Sucesor de<br />

Pedro. Que este encuentro confirme y consolide vuestra unión mutua<br />

como Obispos y guías de la Iglesia en Guinea Ecuatorial. Con ello, toda<br />

vuestra actuación ganará en intensidad y eficacia, lo cual redundará<br />

en bien de vuestras comunidades eclesiales.<br />

Os doy, finalmente, un particular encargo : que llevéis a vuestros<br />

sacerdotes, religiosos, religiosas, seminaristas, agentes de pastoral y<br />

a todos vuestros diocesanos el saludo y la Bendición del Papa, que en<br />

todos piensa y por todos ora con gran afecto y viva esperanza.<br />

Os encomiendo, en este Año Mariano, a la protección de la Virgen<br />

Inmaculada, Patrona de la nación guineana, y como prenda de la cons­<br />

tante asistencia divina os bendigo de corazón.<br />

XVIII<br />

Ad eas qui generali Capitulo instituti Sororum Burdigalensium a Sacra<br />

Familia interfuerunt coram admissas.*<br />

Mes chères Sœurs,<br />

Je suis heureux de pouvoir accueillir aujourd'hui les membres de<br />

votre Chapitre général, au terme des travaux menés à Rome ces deux<br />

derniers mois. Vous représentez ici les communautés des Sœurs de la<br />

Sainte-Famille de Bordeaux réparties en quatre continents dans une<br />

vingtaine de pays; votre caractère international se reflète bien dans la<br />

diversité d'origine de celles que vous avez chargées du Gouvernement<br />

général de votre Congrégation. Je souhaite aux nouvelles responsables<br />

de se mettre au service de leurs Sœurs dans la joie, assurées que l'aide<br />

du Seigneur ne leur fera pas défaut dans leur tâche.<br />

Vos assises se sont déroulées au moment même où le Synode des<br />

Evêques menait une vaste réflexion sur la mission des laïcs. Ne peut-on<br />

voir dans cette coïncidence comme un signe? Dans l'Eglise, il importe<br />

que les uns et les autres prennent une claire conscience de tout ce<br />

qu'implique leur vocation propre. En ce qui vous concerne, approfon­<br />

dissant sans cesse les intuitions de votre fondateur au siècle dernier,<br />

l'Abbé Noailles, vous avez à donner à votre identité religieuse une<br />

* Die 20 m. Novembris a. 1987.


668 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

expression qui présente clairement sa spécificité. Le monde chrétien<br />

attend des religieuses consacrées non seulement les nombreux services<br />

apostoliques auxquels elles se dévouent, mais aussi le témoignage du<br />

don d'elles-mêmes à Dieu dans la vie communautaire fraternelle. <strong>La</strong><br />

fidélité aux vœux de chasteté, de pauvreté et d'obéissance, vécue dans<br />

la simplicité de la vie communautaire, constitue toujours, au regard<br />

des contemporains, un signe évangélique de grande importance.<br />

A juste titre, vous accordez à la vie de prière une placé primordiale.<br />

Je sais que quelques-unes s'y consacrent entièrement dans la vie con­<br />

templative. Que leur présence soit un encouragement à toutes les<br />

Sœurs de la Sainte-Famille à puiser dans leur intimité avec Jésus,<br />

Marie et Joseph l'ardeur de la foi, mûrie grâce à l'accueil fidèle de<br />

tous les dons du salut, la force de l'espérance qui se traduira dans<br />

l'audace apostolique, la générosité de la charité qui reconnaît en<br />

toute persone humaine un être aimé de Dieu.<br />

Le travail de votre Chapitre général a fait avancer la révision et<br />

la mise à jour de vos Constitutions. En collaboration avec la Congré­<br />

gation pour les Religieux, qui examinera leur rédaction, j'espère que<br />

vous pourrez disposer bientôt de la base indispensable au dévelop­<br />

pement harmonieux de votre Institut, afin qu'il poursuive et étende sa<br />

participation à la mission ecclésiale, aussi bien au sein des jeunes<br />

Eglises où vous assurez une présence missionnaire importante, qu'en<br />

des pays de tradition chrétienne plus ancienne où l'évangélisation doit<br />

être sans cesse renouvelée.<br />

Auprès des jeunes, des adultes ou des personnes âgées, auprès des<br />

malades ou des bien-portants, auprès des pauvres démunis des moyens<br />

matériels de vivre et auprès des pauvres de cœur, puissiez-vous appor­<br />

ter sans cesse, par votre vie religieuse et par vos activités apostoliques,<br />

le partage de l'amour qui fut vécu dans le foyer de Nazareth par le<br />

Fils de Dieu fait homme, par sa Mère très sainte, qui méditait en son<br />

cœur l'annonce du salut, par Joseph «qui était un homme juste » et<br />

qui, en l'accueillant parmi nous, « l'appela du nom de Jésus » ! 1<br />

En vous offrant ces vœux fervents, je vous donne, ainsi qu'à toutes<br />

vos Sœurs et aux amis de votre Institut, ma Bénédiction Apostolique.<br />

1 Cf.ift 1, 19. 25.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 669<br />

XIX<br />

Ad eos qui conventui de Ecclesia et hominum labore interfuerunt coram<br />

admissos.*<br />

Cari fratelli e sorelle!<br />

1. Sono lieto di porgere il mio affettuoso saluto a tutti voi, Delegati<br />

delle Diocesi italiane e delle Associazioni cristiane, che vi siete riuniti<br />

a Roma per il Convegno pastorale sul tema « Uomini, nuove tecno­<br />

logie, solidarietà : il servizio della Chiesa italiana », con il proposito<br />

di dare attuazione al documento della C.E.I. su « Chiesa e lavoratori<br />

nel cambiamento », pubblicato il 17 gennaio scorso in occasione del­<br />

l'incontro promosso per il quinto anniversario della <strong>La</strong>borem exercens.<br />

L'Anno Mariano, che questa mattina avete onorato con una spe­<br />

ciale celebrazione nella Basilica di <strong>Santa</strong> Maria Maggiore, propone<br />

alla nostra venerazione la Madre del Redentore, che della Chiesa è<br />

come (( figura nella fede, nella speranza e nella carità »- 1 <strong>La</strong> propone<br />

nella prospettiva dell'anno Duemila e di tutta la problematica sociale<br />

e storica che con esso avanza.<br />

Il vostro Convegno segue a brevissima distanza il Sinodo dei Ve­<br />

scovi, che ha offerto alla Chiesa la grazia di una approfondita e corale<br />

riflessione sulla vocazione e missione dei fedeli laici, chiamati, come<br />

non mai in altri tempi, a testimonianze solide e generose in una fase<br />

della storia densa di complessi e radicali cambiamenti.<br />

In tale prospettiva, la decisione di promuovere questo Convegno<br />

merita particolare apprezzamento perché, attraverso lo sforzo di com­<br />

prensione dei fenomeni specifici della nuova società post-industriale e<br />

dell'informazione, intende da una parte fornire un contributo originale<br />

alla creazione di una cultura del sociale, in cui le tecnologie siano al<br />

servizio dell'uomo, e, dall'altia, evangelizzare ogni aspetto della vita<br />

sociale e in modo particolare il mondo del lavoro.<br />

2. Con riferimento al cambiamento sociale in atto, uno dei punti<br />

che maggiormente preoccupano è il progressivo divaricarsi fra loro di<br />

due dimensioni del vivere, che dovrebbero invece essere in una costante<br />

interazione, vale a dire la dimensione economica e quella etica. Siamo<br />

sempre più spesso posti di fronte a fatti e fenomeni sociali, dove l'eco­<br />

nomia afferma la sua razionalità senza alcun riferimento all'etica. In<br />

* Die 20 m. Novembris a. 1987.<br />

1 Redemptoris Mater, 2.


670 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

una visione cristiana delle cose va invece ribadito che l'economia, pur<br />

godendo, come ogni altro settore specifico dell'agire umano, di una<br />

sua relativa autonomia, rimane intrinsecamente legata all'etica, che<br />

è misura universale dell'autentico bene umano. Essa quindi, negli<br />

obiettivi che si propone e nelle metodologie attraverso le quali li per­<br />

segue, deve riferirsi costantemente alla norma morale.<br />

Non è certo facile stabilire, in concreto, un rapporto positivo tra<br />

economia ed etica, che ne garantisca il comune servizio alla crescita<br />

dell'uomo. Con riferimento ai temi affrontati dal vostro Convegno, non<br />

si può infatti non tenere presente l'enorme complessità che caratte­<br />

rizza la società odierna, né ignorare le preoccupanti contraddizioni,<br />

che in essa emergono : mentre, infatti, si assiste, da una parte, al pre­<br />

valere di criteri unicamente economici e di attività rivolte al consumo,<br />

viene dall'altra sempre più manifestandosi l'incapacità di conciliare la<br />

giusta distribuzione del reddito con la valorizzazione delle prospettive<br />

dello sviluppo.<br />

Giunge quindi opportuna questa vostra iniziativa, che intende pro­<br />

porre alla coscienza ecclesiale e civile l'urgente necessità di rifarsi ai<br />

valori etico-sociali quale punto di riferimento ineludibile del vario<br />

articolarsi dell'attività economica e politica.<br />

Il valore-guida, capace di indicare il giusto orientamento per l'op­<br />

portuna composizione degli attuali molteplici dinamismi del lavoro<br />

umano, inteso nella sua più ampia accezione, oggettiva e soggettiva, 2<br />

è il valore della solidarietà. Valore profondamente umano, la solidarietà<br />

nella prospettiva cristiana acquista uno spessore nuovo e più pieno,<br />

fino a potersi proporre quale (( espressione unificante della vita cri­<br />

stiana )). 3 <strong>La</strong> solidarietà è per noi cristiani, in ultima analisi, un'istanza<br />

teologale, che ha nella stessa realtà del mistero di comunione del Dio<br />

uno e trino il suo fondamento ultimo, la sua radicazione e la sua norma<br />

definitiva : essa « traduce efficacemente in pratica gli obblighi della<br />

carità evangelica ». 4<br />

Occorre essere attenti al rischio, sempre possibile, di trasformare<br />

la solidarietà in una proclamazione astratta, mentre compito di ogni<br />

cristiano è di incardinarla nelle situazioni concrete, così da contribuire<br />

alla loro positiva evoluzione.<br />

2 Cf. <strong>La</strong>borem exercens, 5-6.<br />

3 Chiesa e lavoratori nel cambiamento, 29.<br />

4 Ibid., 30.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 671<br />

3. Esistono, in effetti, non pochi problemi che fanno riferimento<br />

al rapporto tra economia ed etica e sembrano particolarmente biso­<br />

gnosi di un forte richiamo al valore della solidarietà.<br />

In primo luogo la crescente mondializzazione dei processi economici<br />

deve rendere criticamente attenti alle implicazioni del modello di svi­<br />

luppo adottato. Non è ammissibile un atteggiamento di passiva inerzia<br />

di fronte agli effetti perversi, e in definitiva anche economicamente<br />

irrazionali, di processi che penalizzano pesantemente il Terzo Mondo,<br />

creando forme sempre più profonde di squilibrio e di diseguaglianza.<br />

Va prestata molta attenzione ai costi che derivano dall'impatto di<br />

tali processi con l'ambiente naturale e alle ripercussioni che il perse­<br />

guimento di determinati livelli di produttività finisce per avere sul­<br />

l'equilibrio generale e sullo stesso futuro dell'umanità.<br />

In secondo luogo non possono non preoccupare certe tendenze che,<br />

in contrasto con la dottrina sociale della Chiesa separano l'efficienza<br />

economico-tecnologica dalla efficienza sociale, invece di cercare una<br />

loro corretta coniugazione. Nel campo dell'economia è necessario ispi­<br />

rarsi, oltre che a parametri di razionalità economica, anche a criteri<br />

etici di solidarietà e di giustizia nella prospettiva del vero bene del<br />

singolo e della comunità.<br />

Ciò significa che le esigenze morali e sociali della solidarietà non<br />

devono essere recepite soltanto quali semplici correttivi di un processo<br />

di crescita, la cui logica si fonderebbe esclusivamente su considera­<br />

zioni di ordine economico e tecnico, ma devono essere riguardate come<br />

parte integrante dello stesso processo, come dati dai quali non è pos­<br />

sibile prescindere.<br />

4. Nell'orizzonte di queste riflessioni va affermata la centralità del<br />

lavoro 5 nell'organizzazione complessiva del sistema economico. Le<br />

nuove tecnologie aprono, sotto questo aspetto, nuove e feconde pro­<br />

spettive, ma determinano anche l'insorgere di problemi inediti, a livèllo<br />

sia occupazionale che di definizione della qualità del lavoro. Il governo<br />

complessivo del sistema economico, secondo una logica di solidarietà,<br />

non può non tenere nel debito conto l'attività lavorativa, in quanto<br />

perno fondamentale del processo di umanizzazione.<br />

Non mi nascondo i complessi interrogativi che si pongono in questa<br />

materia e sono consapevole che ad essi vanno offerte risposte equili­<br />

brate, che non sottovalutino le giuste esigenze dell'economia. Tuttavia<br />

5 Cf. <strong>La</strong>borem exercens, 1-3.


672 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

occorre riaffermare il principio secondo cui, rispetto alla pura produt­<br />

tività economica, il primato spetta all'occupazione.<br />

Aggiungo inoltre che, di fronte al dramma di una disoccupazione<br />

crescente, il lavoro dovrà essere sempre maggiormente considerato e<br />

concepito come un (( bene da condividere » : bisognerà perciò immagi­<br />

nare e progressivamente introdurre nuove modalità di distribuzione<br />

del lavoro e di condivisione dei suoi frutti.<br />

5. Il discorso non sarebbe completo se non si richiamassero le re­<br />

sponsabilità degli uomini politici nella conduzione della vita economica,<br />

alla luce soprattutto della crisi che investe il cosiddetto Stato del<br />

benessere e le Istituzioni di rappresentanza e di partecipazione. Di<br />

fronte alla complessità e irreversibilità degli attuali processi di tra­<br />

sformazione può essere forte la tentazione di abdicare a quei compiti di<br />

guida che sono propri dei legittimi garanti del bene comune. Occorre<br />

invece « non subirli passivamente, ma tentare con tenacia lungimirante<br />

e con creativa sapienza di governare il cambiamento investendo le<br />

risorse più preziose di uomini e di mezzi nella ricerca e nel progetto )). 6<br />

Ë quindi urgente che il potere politico riscopra in pieno la sua fun­<br />

zione, che è di creare le condizioni perché l'economia si sviluppi come<br />

servizio all'uomo, di orientare sapientemente le scelte economiche verso<br />

obiettivi di promozione globale della collettività umana, di farsi prio^<br />

diariamente carico della tutela dei più deboli, nel quadro di una cre­<br />

scita della società in tutte le sue parti.<br />

6. Da questi pochi accenni, dettati da profonda preoccupazione ma<br />

anche da stimolanti prospettive, ben si comprende quali impegni pasto­<br />

rali attendono nel prossimo futuro la Chiesa italiana e i fedeli laici.<br />

Uno di essi sembra primeggiare sugli altri, quello di una ri-consi­<br />

derazione del fatto sociale nella sua globalità, per tentarne una nuova<br />

comprensione, giungendo così alla formulazione di proposte operative<br />

più adeguate.<br />

Per far questo, in una società sempre più ricca di conoscenze ma<br />

forse più povera di sapienza, i fedeli laici, immersi nel vissuto quoti­<br />

diano, devono sentire il dovere di assimilare e diffondere la (( cono­<br />

scenza » della verità sull'uomo e delle esigenze incondizionate, che da<br />

essa derivano. Infatti « solamente nel mistero del Verbo incarnato<br />

trova vera luce il mistero dell'uomo ... Cristo ... rivelando il mistero<br />

* Chiesa e lavoratori nel cambiamento, 30.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 673<br />

del Padre e dei suo amore svela pienamente l'uomo a se stesso e gli<br />

manifesta la sua altissima vocazione ». 7<br />

<strong>La</strong> testimonianza, a cui i fedeli laici sono particolarmente chiamati,<br />

consiste anzitutto nella scoperta e nell'annuncio del senso teologico e,<br />

conseguentemente, antropologico del vivere sociale, di quel senso cioè<br />

e di quella finalità che Dio stesso vuole e persegue nel suo progetto di<br />

salvezza, per ciascun uomo e per l'umanità intera.<br />

Una tale testimonianza trova il suo più sicuro sostegno nella Dot­<br />

trina sociale della Chiesa, come espressione concreta e continuamente<br />

aggiornata delle esigenze e delle implicazioni che scaturiscono, nelle<br />

diverse situazioni storiche, dalla verità sull'uomo.<br />

Il riferimento alla Dottrina sociale cristiana aiuterà in modo<br />

particolare nella elaborazione di una nuova e più autentica cultura del<br />

sociale cosicché libertà e corresponsabilità, autonomia e interdipen­<br />

denza, efficacia e solidarietà siano sapientemente coniugate. Una cul­<br />

tura cristianamente ispirata non potrà non essere « segno di contrad­<br />

dizione » nell'attuale contesto socio-culturale, sempre oscillante, sia<br />

nelle sue manifestazioni più specificatamente culturali sia in quelle a<br />

carattere economico e politico, tra i due poli dell'individualismo e del<br />

collettivismo, superficialmente contrapposti, ma accomunati in fondo<br />

dalla mancata percezione della dimensione trascendente della persona<br />

umana.<br />

Per proporre efficacemente tale nuova cultura del sociale è neces­<br />

sario che i cristiani sappiano esprimere una più incisiva capacità di<br />

inculturare la loro fede nella realtà complessa e in continua trasforma­<br />

zione che costituisce il presente e l'avvenire della società italiana. 8<br />

In quest'opera di grande respiro hanno un posto di rilievo le As­<br />

sociazioni di laici che, consapevoli della propria ricchezza cristiana e<br />

quindi della propria originalità irriducibile, devono ritrovare vigore<br />

e slancio per scrivere pagine di storia ricche di operosa carità e di<br />

rinnovata creatività culturale, sociale e pastorale, per il bene della<br />

nazione italiana.<br />

7. Colgo volentieri l'occasione di questo incontro per confermarvi<br />

il mio apprezzamento e rivolgervi la mia esortazione a perseverare gene­<br />

rosamente negli impegni di pastorale sociale e del lavoro ai quali tanto<br />

di voi stessi avete già dato e tanto auspico che possiate ancor dare in<br />

7 Gaudium et spes, 22.<br />

8 Discorso al Convegno Ecclesiale di Loreto, 7.<br />

44 - A. A. S.


674 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

futuro, per il bene delia Chiesa, delle varie categorie di lavoratori e<br />

della stessa Nazione. Voglia Dio avvalorare i vostri propositi e ren­<br />

derli fecondi di frutti.<br />

Di questi voti è pegno la Benedizione Apostolica che di cuore im­<br />

parto a voi tutti e a quanti nella Chiesa italiana condividono la vostra<br />

sollecitudine.<br />

XX<br />

Ad quosdam Angliae et Cambriae episcopos sacra Limina visitantes.*<br />

Dear Brothers,<br />

1. I greet you today with affection in our Lord Jesus Christ.<br />

Through you I also wish to greet the clergy, religious and laity of the<br />

locai Churches which constiti!te the Province of Birmingham, in<br />

England and the Province of C ardi ff in the Principality of Wales. It is<br />

my special joy to welcome you here on the occasion of the béatification<br />

of eighty-five martyrs from England, Wales and Scotland. Their<br />

witness to the Catholic Faith is part of a long history of fidelity to<br />

the See of Peter, which is confirmed by your own visit ad Limina Apo­<br />

stolorum.<br />

These martyrs bear witness to the profound mystery of ecclesial<br />

communion that unités us. In honouring them, we reaffirm and celebrate<br />

that communion of life, charity and truth estabïished by Christ himself<br />

and used by him as an instrument of rédemption for ali. 1 The majority<br />

were priests and their lay collaborator. They were martyred for<br />

seeking to bring the word of God and the sacramenta to their Catholic<br />

fellow-countrymen who shared their conviction that the bonds of full<br />

ecclesial communion were important enough to risk punishment and<br />

even death in that troubled time. We rejoice today with the other<br />

Christian brothers and sisters in your land that after so many cen­<br />

turies we are now able to seek full communion together with mutual<br />

respect and esteem.<br />

In death thèse martyrs bear heroic witness to that ail consuming<br />

love which lias its origin in Christ and which is always at work in his<br />

Body for the salvation of the world. As Saint Paul teaches, ucaritas<br />

* Die 23 m. Novembris a. 1987.<br />

1 Cf. Lumen Gentium, 9.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 675<br />

Christi urget nos", 2 the love of Christ impels us. Believers must be<br />

solicitous not only for their own salvation, but for the salvation of all<br />

their brothers and sisters and of all humanity. This outgoing love is<br />

ordered to the communion of which I have spoken : communion with<br />

God and communion with one another, a ''unity of the Spirit in the<br />

bond of peace". 3<br />

2. Today, in particular, this love impels us to have a special concern<br />

for those Catholics who have fallen away from the practice of the<br />

Faith for which the martyrs gave their lives. Throughout the world<br />

we find people who do not take an active part in the ecclesial com­<br />

munion to which they have been called by their Baptism, or who no<br />

longer live according to the Church's teachings. In countries such as<br />

your own, practising the faith no longer in volves risking one's life.<br />

Rather, it is a matter of persevering in faith amidst ali the pressures<br />

of modern living, which tempt people to abandon their faith. Some<br />

would seek to justify themselves by claiming that one can be a good<br />

Christian apart from the Church. With Scripture and Tradition,<br />

however, we must insist on the unbreakable bond that exists between<br />

Christ and his Church, between the bridegroom and his bride, between<br />

the head and the members, between the Mother and her spiritual<br />

children.<br />

In order to understand the situation of some of our brothers and<br />

sisters, we must turn to the parable of the sower in the Cospel, as it is<br />

explained to the disciples by Our Lord himself when they ask him the<br />

significance of the seed falling on the path, on rocky ground, among<br />

thorns, or on good ground. 4 Christ tells them that the seed is the word<br />

which, for want of understanding, can be snatched away by the devii;<br />

or one can fall away when tribulation or persécution arises on account<br />

of that word ; or yet again, the cares of the world and the delight in<br />

riches can choke the word, and it proves unfruitful. 5 This teaching<br />

providos a timeless insight into our weak and sinful condition, and<br />

should serve as a reminder of the need for vigilance, persévérance, and<br />

constant conversion of heart on the part of us ail.<br />

2 2 Cor 5:14.<br />

3 Eph 4:3.<br />

4 Cf. Mt 13.<br />

5 Mt 13:18-23.


676 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

3. In our own day we must "read" the society of which we are<br />

a part in the light o f this pardble. It is in many aspects a dechris-<br />

tianized society, which can never hope to endure in any truly fruitiul<br />

or moral way apart from the biblical foundàtion upon which it was<br />

built. Yet atheistic or agnostic secularism and an impoverished hù -<br />

manism surround believers with unbelief. The saving truths of ré­<br />

vélation embodied in doctrine and sacramentai communion are often<br />

replaced by individuai religious sentiment or a vague and illusory<br />

search for the divine or the sacred. This is the situation of many<br />

today who have fallen away from the practice of their faith. The seed<br />

of God's word, to use the imagery of the parable, continues to fall<br />

along the path on rocky ground and among thorns, as well as on good<br />

ground.<br />

For others, the abandonment of active participation on the Church<br />

is the resuit of an alienating or hurtful expérience, whether deliberate<br />

or unintentioilal, on the part of some member of the Church community<br />

or one of its ministers. For still others, a lack of understanding or<br />

acceptance of developments in the Church since the Second Vatican<br />

Council is a cause for aliénation or even hostility. Nor can we fail<br />

to mention the many who simply drift away through inertia or<br />

indifférence.<br />

4. Dear brothers and spiritual heirs of the martyrs who gave their<br />

lives so that others might practise their Catholic faith : in imitation of<br />

Christ the Good Shepherd, we who are shepherds must go in search of<br />

thèse sheep. I know that you share this concern of mine, which I have<br />

expressed in the form of an appeal to fallen away Catholica during my<br />

pastoral visits. I encourage you to continue the efforts which you and<br />

many of your brother bishops have made in this regard. For those of<br />

us whom the Lord has appointed pastors, this obligation is especially<br />

important. The rite of episcopal ordination makes this clear, when<br />

the Bishop-elect is questioned about his résolve as a good shepherd<br />

to seek out the sheep who stray and to gather them into the f old of the<br />

Lord. Although our expectations may sometimes be disappointed, we<br />

should rejoice in the Lord's assurance that "there will be more Joy in<br />

heaven over one sinner who repents than over ninety-nine righteous<br />

persons who need no repentance". 6 What great.er joy can be ours as<br />

pastors than to see brothers and sisters return to the sacraments of<br />

6 Lk 15:7.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 677<br />

Penance and the Eucharist, and once again "devote themselves to the<br />

apostles' teaching and fellowship, to the breaking of bread and the<br />

prayers"? 7<br />

5. At the same time, we recali that the worh of evangelization,<br />

which extends to non-praetising Catholics, is d fundamental duty of<br />

the whole People of God. 8 It is the whole Church that evangelizes;<br />

every effort at evangelization is ecclesial in nature. 9 And so, dear<br />

brothers, we are not alone. Our concern for the non-praetising is<br />

shared by our clergy, who witness firsthand their absence and the dimin-<br />

ishing effect of this absence on the local community. It likewise affects<br />

the faithful, many of whom suffer deeply because their spouse, relations,<br />

friends, and their children in particular, have fallen away.<br />

So many of our brothers and sisters ask me to pray that their loved<br />

ones will return to the Church, and rightly so, for prayer is the most<br />

effective means o f touching hearts with the grace o f God. I urge you to<br />

join me in encouraging the sick and suffering, whose prayer is so power -<br />

ful with the Lord, to pray for this intention. To our prayers we must<br />

add an active zeal filled with charity and a spirit of reconciliation, so<br />

that a path home may be cleared for the stray sheep. If our ecclesial<br />

communion is not a loving and inviting one, then we fail in our mission<br />

to be the visible sacrament of unity and of peace in the world. 10 We may<br />

be confident, however, that despite our weaknesses God will not fail to<br />

bless our efforts as we search for straying hearts and minds and lead<br />

them back to full and active communion with Christ and his Church.<br />

I would also like to make special mention of our priests, who are<br />

our necessary helpers and counsellors in the ministry, our brothers and<br />

friends. 11 They may sometimes feel a sense of helplessness, especially if<br />

they wor kalone in isolated parishes. It is important that they also<br />

should expérience the fraternal support of their bishop and the entire<br />

presbyterate for their ministry. However humble or apparently isolated<br />

that ministry may be, it is truly an ecclesial one, "attached to the<br />

evangelizing activity of the whole Church by institutional relationships,<br />

but also by profound invisible links in the order of grace". 12 May they<br />

7 Acts 2:42.<br />

* Cf. Apostolicam Actuositatem, 35.<br />

* Cf. Evangelii Nuntiandi, 60.<br />

10 Cf. Lumen Gentium, 9.<br />

II Cf. Presbyterorum Ordinis, 7.<br />

12 Evangelii Nuntiandi, 60.


678 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

take heart from the example of the martyrs whom we are honouring,<br />

whose zeal and self-sacrifice still speak to us over the centuries.<br />

Dear Brothers, may thèse martyrs and ali the saints of England and<br />

Wales intercede for you and for your clergy, religious and laity. May<br />

Mary, Mother of the Church, be a guiding star for you on your pil-<br />

grimage of faith. May Christ the Good Shepherd strengthen you in your<br />

love for one another and for all his sheep, especially those who are far<br />

from their spiritual home. As a pledge of his joy and peace I cordially<br />

impart my Apostolic Blessing.<br />

XXI<br />

Ad eos qui plenario coetui Pontificiae Commissionis de Spirituali migra­<br />

torum atque itinerantium cura interfuerunt coram admissos.*<br />

Venerati Fratelli nell'episcopato e nel sacerdozio,<br />

1. Vi siete raccolti in questi giorni, quali Membri della Pontificia<br />

Commissione per la Pastorale delle Migrazioni e del Turismo, per la<br />

vostra Riunione plenaria annuale. Sono lieto di dare a voi, ed agli<br />

esperti che con voi hanno collaborato, il mio cordiale benvenuto.<br />

Questi vostri periodici incontri rivestono un indubbio rilievo per il<br />

miglior svolgimento della vostra opera, come è saggiamente previsto<br />

dalle norme vigenti. Essi vi consentono di riflettere a fondo su come<br />

servire più efficacemente la Chiesa nei migranti, nei rifugiati e in tutte<br />

le categorie di persone coinvolte nel vasto fenomeno della mobilità<br />

umana, quali sono i marittimi, gli aeronaviganti, i nomadi, i turisti<br />

ed i pellegrini.<br />

2. Molto interessante mi è parso il tema particolare, sul quale state<br />

concentrando la vostra attenzione : « I mezzi di comunicazione sociale<br />

e l'apostolato della mobilità umana ».<br />

<strong>La</strong> Chiesa esiste per annunciare la buona novella. I mezzi di comuni­<br />

cazione, nelle loro molteplici forme, sono altrettante vie che le si aprono<br />

dinanzi nel cammino dell'evangelizzazione e della promozione umana.<br />

<strong>La</strong> loro applicazione nel campo della mobilità umana impone un'attenta<br />

riflessione ed esige una metodologia appropriata, per la particolare<br />

situazione dei destinatari, tanto più quando sono minoranze disperse<br />

ed emarginate.<br />

* Die 26 m. Novembris a. 1987.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 679<br />

Desidero pertanto rivolgere una parola di apprezzamento e di inco­<br />

raggiamento alla stampa ed alle altre forme di comunicazione sociale,<br />

che le stesse comunità emigrate hanno creato nel tentativo non solo di<br />

superare l'isolamento in cui sono spesso lasciate dai mezzi di comu­<br />

nicazione ufficiali, ma anche al fine di tutelare i propri diritti e di<br />

richiamare l'attenzione sul ruolo economico e culturale da loro" svolto<br />

in seno alla società in cui vivono e lavorano.<br />

Uguale incoraggiamento intendo rivolgere alla stampa ed alle altre<br />

forme di comunicazione sociale sorte per l'informazione e la formazione<br />

degli emigrati.<br />

3. Molti sono i modi in cui i media possono contribuire alla promo­<br />

zione dei diritti umani fondamentali di quanti vivono la difficile espe­<br />

rienza dell'inserimento in un Paese straniero.<br />

Il diritto di costoro a ricevere, nel proprio idioma, regolari infor­<br />

mazioni riguardanti il Paese di origine, è di vitale importanza. Essi<br />

non possono essere considerati solamente come semplici consumatori<br />

di informazione o come oggetti da adattare ed assorbire nella società<br />

locale; occorre guardarli come soggetti capaci di comunicazione e di<br />

creazione culturale. È importante perciò garantire agli emigrati l'ac­<br />

cesso e la partecipazione ai mezzi di comunicazione a tutti i livelli,<br />

perché possano entrare nel circuito vitale della società di cui sono<br />

venuti a far parte.<br />

Compito dei mezzi di comunicazione è pure quello di aiutare, da una<br />

parte, il migrante a capire la società di accoglienza, e di spingere, dal­<br />

l'altra, quest'ultima a capire l'emigrato nelle sue esigenze ed espres­<br />

sioni culturali, così da facilitare la reciproca comprensione ed inte­<br />

razione.<br />

A questo proposito mi piace ricordare quanto opportunamente affer­<br />

mava Paolo VI nel suo messaggio per la Giornata Mondiale della Pace<br />

del 1971 : « Chi inserisce nell'opinione pubblica il sentimento della fra­<br />

tellanza umana senza confine, prepara al mondo giorni migliori ... Chi<br />

aiuta a scoprire in ogni uomo, al di là dei caratteri somatici, etnici e<br />

razziali, l'esistenza di un essere uguale al proprio, trasforma la terra<br />

da un epicentro di divisioni, di antagonismi, d'insidie e di vendette, in<br />

un campo di lavoro organico di civile collaborazione )).*<br />

4. Alla luce di prospettive tanto stimolanti, vi faccio i miei migliori<br />

auguri per le vostre deliberazioni durante questa Sessione plenaria, e<br />

1 Insegnamenti, vol. VIII, 1970, pp. 1430 s.


6<strong>80</strong> Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

chiedo allo Spirito di Dio di guidare il vostro lavoro. Prego anche che<br />

in questi giorni Gesù rafforzi i legami di fraternità tra di voi.<br />

Dio Onnipotente renda fecondo il lavoro che state svolgendo. Glielo<br />

chiedo per l'intercessione, della Vergine Santissima, alla quale non fu<br />

ignota — durante la vita quaggiù — l'esperienza del distacco dalla<br />

Patria e dell'emigrazione in terra straniera.<br />

A tutti la mia Benedizione.<br />

XXII<br />

Ad rectores templorum sanctuariorum Beatae Mariae Virgini dicatorum<br />

coram admissos.*<br />

Carissimi Rettori dei Santuari Mariani!<br />

1. Con grande gioia vi accolgo in questa udienza speciale in occasione<br />

del vostro Convegno Internazionale sul tema : « I Santuari<br />

mariani nel pellegrinaggio di fede del popolo di Dio ». Saluto innanzitutto<br />

il Cardinale Luigi Dadaglio, Presidente del Comitato Centrale<br />

per l'Anno Mariano. Con lui, saluto pure il Vescovo Monsignor Francesco<br />

Maria Franzi, Presidente del Collegamento Mariano d'Italia.<br />

Il mio saluto si rivolge poi a voi, con tutti i vostri Confratelli nel<br />

Sacerdozio, che insieme con voi svolgono il ministero nei Santuari,<br />

eretti alla Vergine Santissima dalla pietà popolare, in molte regioni<br />

d'Italia e del mondo.<br />

A voi tutti è noto come il nuovo Codice di Diritto Canonico sottolinei<br />

l'importanza e il valore dei Santuari nella vita dei cristiani 1 e<br />

come ne tracci in sintesi il programma pastorale :


Acta Ioannis Pauli Pp. II 681<br />

mente Templi di Dio, dove i fedeli possano fare una particolare esperienza<br />

del soprannaturale; dove ricevano una catechesi sempre sicura<br />

e formativa, pienamente inserita nel messaggio evangelico ed illuminata<br />

dal Magistero perenne della Chiesa; dove, infine, mediante il<br />

Sacramento della Penitenza, la direzione spirituale e la Comunione<br />

eucaristica, attingano copiosamente alle fonti della grazia e del conforto<br />

divino, per essere pronti ad affrontare le difficoltà della vita e a<br />

testimoniare con coraggio la fede cristiana nel proprio ambiente sociale.<br />

3. Il Santuario è la casa di Maria, la dimora della fede, dove il<br />

Signore è accolto costantemente dalla Vergine e incessantemente donato<br />

al mondo. I pellegrini vi si recano con sicuro intuito, per cercare<br />

(( nella fede di Maria il sostegno per la propria fede ». 3 Entrando nella<br />

casa di Lei essi trovano sempre, come i Magi, (( il bambino con Maria<br />

sua madre » 4 e prostrandosi lo adorano.<br />

Tale esperienza di Dio non si deve però esaurire nel santuario ; essa<br />

deve determinare una svolta decisa, aprire un cammino nuovo di testimonianza<br />

nella vita di ogni giorno.<br />

A questa interpretazione del pellegrinaggio invita la stessa Sacra<br />

Scrittura. In essa il pellegrinaggio al Santuario è visto come punto<br />

qualificante della vita spirituale, 5 come gioiosa esperienza comunitaria<br />

; 6 a cui annualmente partecipava anche Gesù con i suoi genitori ; 7<br />

esso conduce davanti al Signore, a ricercare il suo volto, a sperimentare<br />

la gioia della sua casa, ombra-figura di quel tempio escatologico, in<br />

cui si trarrà dalla diretta visione di Lui una felicità senza fine. Sarà un<br />

giorno senza tramonto nella casa di Dio, che vale ben più di mille<br />

giorni passati altrove. 8 L'esperienza del tempio — con la sua storia,<br />

i suoi ricordi, la sua grazia, il suo splendore :— suscita lo stupore del<br />

pellegrino, la gioia della fede, .il proposito di percorrere strade nuove<br />

e di raccontare a tutti, come i pastori 9 e gli Apostoli, quello che si è<br />

visto e udito. ip<br />

4. Cari Rettori, voi siete, come Giuseppe, i custodi della Casa di<br />

Maria. Voi ne aprite la porta a tutti coloro che vengono per vedere il<br />

grande segno della misericordia di Dio. Voi li introducete nel cuore<br />

3 Redemptoris Mater, 27.<br />

4 Mt 2, 11.<br />

5 Cf. Dt 16, 16.<br />

« Cf. Sal 84; 122.<br />

7 Cf. Lc 2, 41-42.<br />

8 Cf. Sal 84, 11.<br />

» Cf. Lc 2, 18.<br />

10 At 4, 20.


682 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

del tempio con la Parola, la Liturgia, i Sacramenti. In tale ministero è<br />

particolarmente preziosa la vostra testimonianza di fede, di discepoli<br />

di Cristo e di servi di Maria.<br />

Vi sono vicino con la preghiera e vi accompagno nel vostro servizio<br />

ecclesiale con la mia Benedizione, che di cuore estendo a tutti i vostri<br />

collaboratori.<br />

XXIII<br />

Ad episcopos regionis Africae meridionalis occasione oblata visitationis<br />

« ad limina » coram admissos.*<br />

Dear òr other Bishops,<br />

1. In meeting you today I embrace in the unity of our Lord Jesus<br />

Christ all the faithful of the countries that you represent : the Republic<br />

of South Africa, the Republic of Botswana, the Kingdom of Swaziland<br />

and Namibia. Your very présence here today evokes praise for God,<br />

whose providence has been manifested in the history of your evangelization,<br />

and whose love and power have sustained your people<br />

throughout all the vicissitudes of their past.<br />

In reflecting on the role of Bishops, the Second Vatican Council<br />

off ers us this splendid summary of what they are about : "In the<br />

Bishops .... our Lord Jesus Christ, the supreme High Priest, is présent<br />

in the midst of those who believe". 1 Precisely because of this, because<br />

you represent Jesus Christ in the midst of your people, you are for them<br />

living signs o f Christ, living signs o f Christian hope. The hope that<br />

you embody and express is linked to the Paschal Mystery, which is<br />

contantly renewed in the Church.<br />

To all who bave some understanding of the complex reality of<br />

Southern Africa it is obvious that this aspect of your mission is extremely<br />

important : proclaiming, guaranteeing and hearing witness to<br />

a hope that "does not disappoint us, because God's love has been<br />

poured into our hearts through the Holy Spirit". 2 And today I express<br />

my full solidarity with you in that hope which Springs from the victory<br />

of the crucified and risen Christ — that hope which is invincible.<br />

2. Düring thèse past years you have borne witness to hope in many<br />

ways, thus showing your people the relevance of Christ's Paschal<br />

* Die 27 m. Novembris a. 1987.<br />

1 Lumen Gentium, 21.<br />

2 Rom 5:5.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 683<br />

Mystery for their lives. Year in, year out, you have stood with your<br />

people in their needs, and at the same time you have withstood much<br />

un just criticism in transmitting to them the uplifting message of the<br />

Gospel. In statements that have spanned décades you have insisted on<br />

justice and the need for true reconciliation, proclaimed the commandment<br />

of love, and invited your people to prayer and to universal<br />

fraternal solidarity. In particular, you have raised your voices on<br />

human rights, the fundamental equality of all persons, the defence<br />

of the oppressed, and the concrete exigencies of justice throughout your<br />

région.<br />

For its part, the Holy See has been firm in its own proclamation of<br />

human dignity. Eighteen years ago, in Africa itself, Paul VI stated :<br />

"We deplore the fact that ... there persist social situations based upon<br />

racial discrimination and often willed and sustained by Systems of<br />

thought ; such situations constitute a manifest and inadmissible affront<br />

to the fundamental rights of the human person ...". 3 In 1974, in his<br />

Address to the United Nations Special Committee on Apartheid, Paul VI<br />

appealed once again for the banishment of systematic discrimination.<br />

In so doing, he expressed his conviction that "the cause is urgent and<br />

the hour is late". 4<br />

Since then the events of history have confirmed this judgment. At<br />

the same time, reason itself stili pleads that violence not he accepted as<br />

the solution to violence, but that it "must give way to reason, mutuai<br />

trust, sincere negotiations and fraternal love". 5 In the présent context<br />

of apartheid, a cali to conversion becomes ever more relevant and<br />

necessary for your people. The only adequate solution to the problem<br />

is the conversion o f hearts.<br />

3. At this time you are re-examining your own role as pastors,<br />

re-evaluating your specific priorities and methods in the light of the<br />

needs of the hour, with a clear view to fulfìlling your aims. You are<br />

again asking yourselves what is to be accomplished and how it is to<br />

be done. You are asking your people to compare the situation of their<br />

lives and their society with the Gospel and its transforming power.<br />

By the grace of God and the action of the Holy Spirit it is becoming<br />

clearer and clearer to many that the Church's role in the world is to<br />

worlc for the Christian transformation o f society through changes that<br />

are in accord with the Cospel message. In all thèse changes it is the<br />

J <strong>AAS</strong> 61 (1969), p. 585.<br />

4 May 22, 1974.<br />

5 Ibid.


684 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Lord Jesus himself who is active and who works through the power<br />

of the Holy Spirit.<br />

Everything that is related to the change of structures is linked to<br />

the change of hearts. For this reason, as Bishops, you are concerned<br />

with insisting on the enormous power of love. You are convinced that<br />

your own expérience of unity, together with prayer, will truly contribute<br />

to the goal that must constantly be reaffirmed : the Christian<br />

transformation of society. The power of love in which you place your<br />

trust is not primarily human love, but rather divine love—the love<br />

of God for all those who are poor and oppressed, the love of God poured<br />

out in the heart of Ohrist, who in the act of revealing love also teaches<br />

us to love, to pardon, to be just, and to be reconciled. The constant<br />

proclamation of God's love, together with daily witness to this love,<br />

has an eífectiveness yet undiscovered in evoking the response of human<br />

love. Through the Eucharistie Sacrifice, prayer, the preaching of the<br />

word and reflection on it, the power of divine love is unleashed in<br />

society.<br />

4. The needs of the hour will continue to require insistence on<br />

human dignity and the foundation of human dignity in the mysteries<br />

of Création and Rédemption. The needs of the hour will still require<br />

appeals to all who hold power to recognize the rights of the oppressed,<br />

as well as the role of society and the function of public àuthority in<br />

their relationship to the common good and to the whole of God's plan<br />

for humanity. But the "hour" which Paul VI in 1974 characterized<br />

as "late", now requires more than ever, in addition to prophétie<br />

statements and appeals, the mobilisation of the whole ecclesial community,<br />

in the spirit of the Cospel—which is the spirit of conversion<br />

of individuai hearts—with the weapons of the Gospel, to bring about<br />

in the power of the Gospel the Christian transformation of society.<br />

Needed at this point is indeed a special kind of Christian éducation<br />

that teaches the full scope of Christian libération and justice, and<br />

takes into account the whole saving reali ty of Christ's Death and<br />

Résurrection.<br />

In telling us to stand finn in the Christian struggle, Saint Paul<br />

specifìcally describes the weapons of the Gospel. Among these he<br />

speaks of "the sword of the Spirit, which is the word of God". 6 This<br />

sword, which is capable of "discerning the thoughts and intentions of<br />

the heart", 7 is the great weapon at the disposai of the Christian community<br />

in its combat with the evils of society. When the community<br />

6 Eph 6:17.<br />

7 Heb 4:12.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 685<br />

of the Church assembles in prayer to reflect on the word of God, the<br />

Holy Spirit himself pours out Ood's love on his people and gives them<br />

that hope which does not disappoint. 8 With this hope and this love,<br />

and with reliance on the word of God, it is possible to achieve what<br />

human means never can succeed in achieving. Dear Brothers : Jesus<br />

assures us: "What is impossible with men is possible with God". 9<br />

5. Ali the efforts which the Church makes to help promote the<br />

Christian transformation of society are within the context of her obédience<br />

to the Gospel of Christ. They are conditioned by her understanding<br />

of evangelization as the proclamation of the gift of salvation given to<br />

humanity through the Paschal Mystery of Christ. The Church wishes<br />

all her members to understand "the profound links that exist between<br />

evangelization and human advancement". 10<br />

Human advancement on its part includes both integrai human development<br />

and Christian libération. In this sense Paul VI asked :<br />

"How in fact can one proclaim the new commandment without promoting<br />

in justice and peace the true, authentic advancement of man?" 11<br />

The human being who is created and redeemed by God is worthy<br />

of a total and radical libération—libération not only from structures<br />

that violate human dignity, but libération from sin itself. It is extremely<br />

necessary to make sure that when it is a question of dismantling<br />

those structures they are not replaced by other structures that<br />

would perpetuate, in a différent form, conditions unworthy o f the<br />

children of God, deny freedoms necessary for Christian libération,<br />

and be opposed to the fundamental values of the Gospel. The triumph<br />

o f the Gospel is the universal triumph o f love over hatred, through<br />

the conversion of hearts. In this triumph is found the true Christian<br />

transformation of society according to the Gospel. Intransigence,<br />

the prospect of inevitable conflict, old and new violence—all this must<br />

yield before "the s word of the Spirit, which is the word of God".<br />

The Church in your région is very clearly called at this time to place<br />

all her trust in the word of God and in the power of him who "is able<br />

to do far more abundantly than ali that we ask and think". 12<br />

6. Regarding the mission o f the laity in your locai Churches, I am<br />

convinced that the recent Synod of Bishops has furnished you with<br />

8 Cf. Rom 5:5.<br />

9 Lk 18:27.<br />

10 Evangelii Nuntiandi, 31.<br />

11 Ibid.<br />

12 Eph 3:20.


686 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

many reflections that will be useful in your pastoral planning. A<br />

heightened realization by the laity of their dignity and their call to<br />

contribute actively to the mission of Christ and his Church has generated<br />

a new enthusiasm that is pervading the Church under the action<br />

of the Holy Spirit. It is another gift of the Lord, which I pray will be<br />

a further help to the Church in Southern Africa, to fulfil the needs of<br />

this hour.<br />

In treating of evangelization, Paul VI stated that "the first means<br />

of evangelization is the witness of an authentically Christian life". 13<br />

These words become a special challenge in the présent situation to all<br />

the Religious of your diocèses. Yes, we must all be convinced that<br />

the witness of consecrated love has a supernatural eífectiveness that<br />

far surpasses the power of external édification. In this area Religious<br />

have a special part to play, as witnesses to God's love, in furthering<br />

the Gospel message.<br />

Your priests, too, together with the seminarians, must realize that<br />

their contributions to the solutions to ali the problems of freedom and<br />

justice must be rooted in their own conversion o f heart and in their<br />

own fidelity of love. Proclaiming the word of God to the faithful,<br />

listening to it in their hearts and applying it to their own lives, they<br />

will be ever more effective as peacemakers and reconcilers of God's<br />

people.<br />

Dear brother Bishops : your own contribution of unity among yourselves,<br />

your experiencing together the love of Christ, and your bearing<br />

witness to this love are themselves splendid acts of episcopal leadership—a<br />

pastoral contribution to the locai Churches over which you<br />

preside and which you love and serve.<br />

7. There are many particular problems that are the object of our<br />

attention but cannot be adequately commented on at this time. One<br />

of these is the very important question o f Namibia. Be assured that<br />

the Holy See is following this issue in all its détails with deep concern<br />

and keen solicitude for the well-being of the people themselves.<br />

My last word to you, dear Brothers, is one of hope. With great love<br />

in our Lord Jesus Christ, I send my message of hope to all your<br />

beloved priests, Religious and laity. Remember always that Christ<br />

is with you. His Spirit dwells in you, and his word strengthens you.<br />

Christ never abandons his disciples, and to all of you he repeats :<br />

"Take courage! I have overeóme the world". 14<br />

13 Evangelii Nuntiandi, 41.<br />

14 Jn 16:33.


Congregatio pro Episcopis 687<br />

CONGREGATIO PRO EPISCOPIS<br />

<strong>La</strong>tis decretis a Congregatione pro Episcopis, Ioannes Paulus Pp. II,<br />

per Apostolicas sub plumbo Litteras, iis quae sequuntur Ecclesiis<br />

sacros Praesules praefecit, videlicet :<br />

die 2 Februarii 1988. — Cathedrali Ecclesiae Diniensi, R. D. Geor­<br />

gium Pontier, parochum templi cathedralis Albiensis.<br />

die 10 martii. — Coadiutorem Exc.mi P. D. Gabrielis Matagrin,<br />

Episcopi Gratianopolitani, Exc.mum P. D. Ludovicum Dufaux, hacte­<br />

nus Episcopum titularem Acciensem et Auxiliarem archidioecesis Mas-<br />

siliensis.<br />

— Coadiutorem Exc.mi P. D. Ioannis Badré, Episcopi Baiocensis,<br />

R. D. Petrum Augustum Pican, e Societate Sancti Francisci Salesii.<br />

die 17 Martii. — Coadiutorem Exc.mi P. D. Francisci Barbu, Epi­<br />

scopi Corisopitensis, R. D. elementum Guillon, e Congregatione Iesu<br />

et Mariae, Vicarium episcopalem Corbiliensem.<br />

die 15 Aprilis, — Titulari episcopali Ecclesiae Dianensi, R. D. Mar­<br />

cellum Perrier, e clero dioecesis Tarantasiensis, quem deputavit Auxi­<br />

liarem Exc.mi P. D. Claudi Feidt, Archiepiscopi Camberiensis, Mau-<br />

rianensis et Tarantasiensis.<br />

die 20 Aprilis. — Cathedrali Ecclesiae Sancti Stephani R. D. Petrum<br />

Joatton, Vicarium generalem archidioecesis Lugdunensis.<br />

die 21 Aprilis. — Cathedrali Ecclesiae Pharaonensi, R. D. Emma­<br />

nuelem Madureira Dias, e clero dioecesis Eborensis.<br />

die 22 Aprilis. — Titulari episcopali Ecclesiae Zamensi Minori<br />

R. D. Alfonsum Cabezas Aristizabal, Congregationis Missionis soda­<br />

lem, quem deputavit Auxiliarem Exc.mi P. D. Petri Rubiano Sáenz,<br />

Archiepiscopi Caliensis.<br />

PROVISIO ECCLESIARUM


688<br />

Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

DIARIUM ROMANAE CURIAE<br />

Il Santo Padre Giovanni Paolo II ha ricevuto in Udienza<br />

Ufficiale per la presentazione delle Lettere Credenziali:<br />

Venerdì, 29 Aprile 1988, S. E. il Signor TERUO KOSUGI, Ambasciatore<br />

del Giappone presso la <strong>Santa</strong> <strong>Sede</strong>.<br />

Il Santo Padre Giovanni Paolo II ha ricevuto in Udienza :<br />

Giovedì, 14 Aprile 1988, Sua Altezza Reale la Principessa<br />

MAHA CHAKRI SIRIÑDHORN di Thailandia.<br />

Lunedì, 25 Aprile 1988, S. E. il Signor TOMAS DE LA QUADRA<br />

SALCEDO, Presidente del Consiglio di -Stato di Spagna.<br />

Sabato, 30 Aprile 1988, S. E. il Signor NOBORU TAKESHITA,<br />

Primo Ministro del Giappone.<br />

Venerdì, 6 Maggio 1988, le Loro Maestà il Re JUAN CARLOS I<br />

e la Regina SOFIA, Sovrani di Spagna.<br />

Sabato 16 e Domenica 17 Aprile 1988 il Santo Padre si è recato in<br />

Apostolico pellegrinaggio a Verona, in Italia.<br />

NECROLOGIO<br />

11 aprile 1988. Mons. Anthony Hitchen, Vescovo tit. di Othona.<br />

20 » » Mons. Lodewijk Jansen, Vescovo di Isangi (Zaire).<br />

» » » Mons. Evelio Domínguez Eecinos, Vescovo tit. di Acolla.<br />

24 » » Mons. Ireneus Wiendud, Arcivescovo emerito di Juba<br />

(Sudan).


An. et yol. LXXX 6 Iunii 1988 N. 6<br />

ACTA APOSTOLICAE SEDIS<br />

COMMENTARIUM OFFICIALE<br />

Directio: Palazzo Apostolico - Città del Vaticano — Administratio: Libreria Editrice Vaticana<br />

ACTA IOANNIS PAULI PP. II<br />

SACRA CONSISTORIA<br />

CONSISTORIUM SECRETUM<br />

Feria secunda, die n mensis Maii, anno MCMLXXXVIII, mane, in<br />

consueta Aula Palatii Apostolici Vaticani fuit Consistorium secretum<br />

cuius acta ex ordine referuntur :<br />

I - SUMMI PONTIFICIS ALLOCUTIO<br />

Precatione « Adsumus » recitata, ad S. R. E. Patres Cardinales<br />

S.mus D.nus Ioannes Paulus II hanc allocutionem habuit :<br />

Magnopere quidem delector ipso vestro conspectu hic, Venerabiles<br />

Fratres, et hodierno mecum consessu, in quo iterum<br />

pro vestra auctoritate dignitateque praebebitis mihi valida<br />

sane consilia ac salutaria omnino auxilia in procurandis quibusdam<br />

maioris scilicet ponderis negotiis quae universam denique<br />

afficiunt Ecclesiam. Oblatam vero sic opportunitatem<br />

libens profecto adhibeo ut debitas unicuique vestrum referam<br />

gratias de utilissimis adiumentis, sententiis, propositis quae<br />

interea non dubitavistis nec cessavistis principi Ecclesiae mihi<br />

pastori mente aperta promptaque voluntate exhibere.<br />

Ut in medias continuo ingrediamur res : haec video potissimum<br />

hodie mane nobis agenda : ut Venerabilis Fratris Nostri<br />

Eminentissimi Camerarii Sacri Collegii nuntiationem perci-<br />

45 - A. A. S.


690 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

piamus, ut Ecclesiis per orbem vacantibus diligenter prospiciamus<br />

et cognoscamus eas de quibus iam rite est hoc temporis<br />

spatio provisum, ut vota de nonnullis canonizationibus pridem<br />

propositis libere exprimamus: nominatim hisce de Beatis caeli<br />

tibus — Rocho Gonzales, Alfonso Rodríguez et Ioanne del<br />

Castillo sacerdotibus Societatis Iesu et martyribus, tum super<br />

Simone de Roxas presbytero Ordinis Sanctissimae Trinitatis<br />

ac fundatore Congregationis Christifidelium vulgo dictae « Ave<br />

Maria », de Magdalena Marchionissa de Canossa fundatrice<br />

Filiarum ac Filiorum a Caritate, super Maria Rosa Molas et<br />

Vallvé fundatrice Sororum a Consolatione necnon Philippina<br />

Duchesne virgine e Societate Sororum a Sacro Corde Iesu.<br />

His in causis omnibusque in nostris operibus et inceptis<br />

utinam caelitus nobis praesenti subsidio adsistat Beatissimus<br />

ille faber et opifex, Iosephus, quem heri amanter in sacra liturgia<br />

commemoravimus cuiusque exempla humilitatis et sedulitatis,<br />

simplicitatis et paupertatis studere sempre debemus quam<br />

plenissime sectari ac nostro in opere complere.<br />

II - NOVUS CARDINALIS COLLEGII CAMERARIUS<br />

Summus Pontifex assensum dedit successioni, de more peractae,<br />

rev.mi Ioannis Willebrands, tit. S. Sebastiani ad Catacumbas, in munus<br />

Camerarii Collegii Patrum Cardinalium Sanctae Romanae Ecclesiae,<br />

quod Iosephus Paupini, presbyter Omnium Sanctorum, per menses<br />

quattuordecim sustinuit.<br />

III - NUNTIUS ECCLESIARUM QUAE IAM CONCREDITAE SUNT<br />

Postea Summus Pontifex certiores fecit S. R. E. Cardinales post<br />

proxime celebratum sacrum Consistorium centum sexaginta Ecclesia­<br />

rum sacros Pastores a se per Apostolicas sub plumbo Litteras nomina­<br />

tos fuisse, videlicet:<br />

Patriarchalis unum :<br />

Hierosolymitanum <strong>La</strong>tinorum, Michaelem Sabbah.<br />

Metropolitanarum quindecim, quos inter :<br />

Sancti Salvatoris in Brasilia, Lucam Moreira Neves;<br />

Philadelphiensem <strong>La</strong>tinorum, Antonium Bevilacqua.


Archiepiscopalis residentialis unum :<br />

Acta Ioannis Pauli Pp. II 691<br />

Spoletanum-JSiur sinum, Antonium Ambrosiano.<br />

Archiepiscopalem titularium duo, quos inter :<br />

Midilensem, Beniaminum Stella.<br />

Episcopalium residentialium octoginta sex, quos inter :<br />

Maracayensem, Iosephum Vincentium Henriquez Andueza ;<br />

Placentinum in Hispania Iacobum Martínez Acebes.<br />

Episcopalium titularium quinquaginta, quos inter :<br />

Drusilianensem, Horatium Coelho Cristino ;<br />

Decorianensem, Maximilianum Takuira Matthaeum Mariu.<br />

Praelaturarum territorialium tres, quos inter :<br />

Sanctissimae Incarnationis, Georgium Livieres Banks.<br />

Demum Summus Pontifex assensum dedit :<br />

Electioni canonice factae in Synodo Episcoporum Graecorum Melki-<br />

tarum Catholicorum : venerabilis fratris Georgii Kwaìter, ad archie­<br />

piscopalem Ecclesiam Sidoniensem Graecorum Melkitarum Catholi­<br />

corum.<br />

Electioni canonice factae in Synodo Armenorum : venerabilis fratris<br />

Vartan Achkariam, ad titularem episcopalem Ecclesiam ToJcatensem.<br />

IV - RELATIO CAUSARUM<br />

Rev.mus Petrus S. Hieronymi a Caritate presb. card. Palazzini,<br />

Congr. pro Causis Sanctorum Praefectus, sermonem habuit de vita et<br />

miraculis Beatorum Rochi Gonzales, Alfonsi Rodríguez et Ioannis del<br />

Castillo, martyrum e Societate Iesu ; Simonis de Roxas ex Ordine Ss.mae<br />

Trinitatis; Magdalenae de Canossa; Mariae Rosae Molas et Vallvé;<br />

Philippinae Duchesne e Societate sororum a S. Corde Iesu, et acta<br />

recensuit quae in causis canonizationis eorundem Servorum Dei eadem<br />

Congregatio admittenda et approbanda putavit.<br />

Relatione expleta, beatissimus Pater rev.morum cardinalium sen­<br />

tentiam de proposita canonizatione exquisivit.


692 Acta Apostolicae Sedis Commentarium Officiale<br />

CONSISTORIUM UNICUM<br />

Consistorio secreto absoluto, vocatis praesentibusque in eadem Aula<br />

sacris Praesulibus, abbatibus nullius, necnon Romanae Curiae Praela­<br />

tis, quibus solet intimari, statim initium habuit Consistorium unicum:<br />

PERORATIO CAUSARUM CANONIZATIONIS<br />

Ex Advocatis consistorialis aulae duo, pro canonizatione beatorum<br />

omnium supra recensitorum de more institerunt.<br />

Quibus Viris beatissimus Pater per praelatum quemdam Secretariae<br />

Papalis sic respondit :<br />

Magnopere quidem oblector ipso meo officio hic ac munere respon­<br />

dendi — Beatissimum Patrem iustis plane rationibus adductum vehe­<br />

menter cupere in Sanctorum Sanctarumque caelitum album referre<br />

memoratos Beatos viros ac mulieres quorum documenta constantis fidei<br />

flagrantisque in proximos caritatis necnon eximiae curae pro veris<br />

hominum necessitatibus luculenter refulgeant in Ecclesia et plurimis<br />

etiamnunc prodesse valeant ad roborandam religionis ac pietatis testi­<br />

ficationem, tum ad propria Christi Evangelii opera inter maiores usque<br />

vitae difficultates fideliter persequenda.<br />

Cum vero sollemnitas rei ipsius et gravitas huius negotii in tota vita<br />

historiaque Ecclesiae Dei merito postulet prudentiam maximam ac<br />

supernam quandam sapientiam, placet idcirco Suae Sanctitati vestra<br />

singillatim hic prius excipere iudicia et matura consilia de cunctis<br />

illis memoratis Beatis, quam Ipsemet decretoriam suam proferat sen­<br />

tentiam.<br />

Precatur interea ut, quem ad modum antehac est factum certissime<br />

et uberrime, ita hi quoque renuntiati aliquando Sancti et Sanctae non<br />

modo deprecationem suam adiungant precibus operibusque Ecclesiae<br />

militantis in terris, verum doctrinis ac moribus adeo probae et Chri­<br />

stianae vitae provehant quam plurimos fideles, quin immo omnes bonae<br />

voluntatis homines, in usu verae humanitatis et auctu solidissimarum<br />

virtutum.<br />

Ad cardinales et praesules Ss.mus allocutionem ad vota pro cano­<br />

nizatione exquirenda sic habuit :<br />

Quemadmodum res postulat, intento animo perpendimus<br />

ea, quae ad illustrandas et comprobandas causas sunt allata.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 693<br />

Verumtamen, ut nostro nomine significatum est, rei gravitas<br />

suadet, ut mentem vestram cognoscamus, antequam decretoriam<br />

sententiam nostram edicamus.<br />

Quapropter vos oramus, ut, ad gloriam Dei et utilitatem<br />

animarum spectantes, circa allatas causas suffragia vestra<br />

f eratis.<br />

Tunc singuli, servato suo cuiusque ordine, sententiam aperuerunt.<br />

Exceptis congregatorum patrum suffragiis, Summus Pontifex haec<br />

addidit verba :<br />

Vehementer sane gaudemus, quod vos concordibus suffragiis<br />

postulavistis, ut his Beatis Sanctorum Caelitum honores<br />

tribuantur; id enim flagrantissimis etiam Nostris votis respondet.<br />

Nihil igitur est, cur a peritorum iudiciis atque e membrorum<br />

Congregationis pro Causis Sanctorum sententiis discedamus,<br />

quae multis ac gravibus argomentis innituntur.<br />

Quare, nulla mora, iam nunc hos Beatos summis sanctitudinis<br />

honoribus dignos iudicantes, eos inter Sanctos annumerandos<br />

esse decernimus; quod, iuvante Deo, sollemni ritu<br />

faciemus.<br />

Nominatim autem in Sanctorum album referemus:<br />

Rochum Gonzales, Alfonsum Rodríguez et Ioannem dei<br />

Castillo, die sexta decima huius mensis;<br />

Simonem de Roxas et Philippinam Duchesne, die tertia<br />

mensis Iulii;<br />

Magdalena Marchionissa de Canossa, die secunda mensis<br />

Octobris ;<br />

Maria Rosa Molas et Vallvé, die undecima mensis Decembris.<br />

Interea, autem, vos omnes hortamur ut Deo preces sine<br />

intermissione adhibeatis, ut consilia Nostra Ecclesiae Sanctae<br />

prosint atque christianae vitae afferant incrementum.<br />

Statim ac Ss.mus eloquio suo finem imposuit, caeremoniarum Ma­<br />

gistro rogante, adstantibus Protonotariis Apostolicis ut iuridica instru­<br />

menta de omnibus supra recensitis conficerent, de more mandatum est.<br />

Deinde, benedictione a Summo Pontifice impertita, Consistorium<br />

est absolutum.


694 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

CONSTITUTIO APOSTOLICA<br />

IACMELIENSIS<br />

Nonnullis seiunctis territoriis ab Ecclesia Portus Principis, nova consti­<br />

tuitur dioecesis Iacmeliensis appellanda.<br />

IOANNES PAULUS EPISCOPUS<br />

SERVUS SERVORUM DEI<br />

AD PERPETUAM REI MEMORIAM<br />

Expeditioris evangelizationis causa, Venerabilis Frater Franciscus-<br />

Volfangus Ligondé, Archiepiscopus Portus Principis, audita confe­<br />

rentia episcopali, a S. <strong>Sede</strong> petiit ut, latiore territorio suae circum­<br />

scriptionis diviso, nova iam dioecesis constitueretur, quo fidelium<br />

necessitatibus aptiore ratione ac via provideretur. Quapropter, eidem<br />

rei suffragante Venerabili Fratre Paulo Romeo, Archiepiscopo titulo<br />

Vulturiensi, in Civitate Haitiana Apostolico Nuntio, Apostolica Nostra<br />

usi auctoritate, haec quae sequuntur statuimus et decernimus. Ab<br />

archidioecesi Portus Principis territorium separamus regionis seu<br />

(( département » vulgari sermone Sud-Est nuncupatum, quo novam con­<br />

dimus dioecesim, Iacmeliensem appellandam, cuius scilicet fines iidem<br />

erunt atque civilis regionis seu « département ». Hi fines ergo novae<br />

dioecesis erunt : ab ortu solis Reipublicae Dominicanae limites ; ab<br />

occasu (( département du Sud » archidioecesis Portus Principis ; a sep-<br />

tentrione « département du Ovest » eiusdem archidioecesis ; a meridie<br />

tandem mare Antillarum. Novae Ecclesiae sedem in urbe vulgo Jacmel<br />

nuncupata collocamus, templumque paroeciale ibidem situm, Ss. Phi-<br />

lippo et Iacobo App. dicatum, ad gradum dignitatemque evehimus<br />

Ecclesiae Cathedralis, additis privilegiis et honoribus quibus huius<br />

generis Ecclesiae fruuntur. Noviter conditam dioecesim metropolitanae<br />

Sedi Portus Principis suffraganeam facimus ad iuris normam. Item<br />

quam primum Consultorum Collegium deligatur, qui Episcopo valido<br />

sint adiumento. Mensam episcopalem constituent Curiae emolumenta,<br />

fidelium stipes, pars bonorum quae novae Sedi e dispertitis archidioe­<br />

cesis Portus Principis bonis proveniunt, ad normam canonis 122 C.I.C.<br />

Ad seminarii erectionem dioecesani quod attinet necnon ad sacrorum<br />

alumnorum institutionem, serventur praescripta iuris communis, spec-


Acta Ioannis Pauli Pp. II 695<br />

tatis praeceptis a Congregatione pro Institutione Catholica traditis.<br />

Quidam ex seminarii tironibus pariterque sacerdotibus ad studia com­<br />

plenda Romam mittantur in Pontificium Collegium Pium <strong>La</strong>tinum<br />

Americanum. Quae vero ad novae dioecesis regimen spectant, bonorum<br />

ecclesiasticorum curationem, Administratoris dioecesani, sede vacante,<br />

electionem, fidelium iura et onera ceteraque id genus, haec omnia iure<br />

canonico temperentur. Simul autem ac novae dioecesis Iacmeliensis<br />

constitutio ad effectum deducta erit, eo ipso sacerdotes Ecclesiae cen­<br />

seantur annumerati in cuius territorio beneficium vel officium eccle­<br />

siasticum legitime habeant; reliqui vero sacerdotes, clerici atque semi­<br />

narii tirones, ei in cuius territorio legitimum habeant domicilium.<br />

Documenta autem omnia et acta quae ad conditam dioecesim respiciunt,<br />

ad eiusdem Curiam episcopalem mittantur, ibique diligenter custodian­<br />

tur in tabulario rerum religiosarum. Ad ea denique perficienda quae<br />

per has iussimus Litteras, Venerabilem Fratrem Paulum Romeo de<br />

quo supra diximus legamus, vel quem ipse delegaverit, modo sit in<br />

ecclesiastica dignitate constitutus. Re vero acta, documenta exarentur,<br />

quorum sincerum exemplum ad Congregationem pro Episcopis cito<br />

mittatur. Contrariis minime obstantibus.<br />

Datum Romae, apud S. Petrum, die quinto et vicesimo mensis Fe­<br />

bruarii, anno Domini millesimo nongentesimo octogesimo octavo, Pon­<br />

tificatus Nostri decimo.<br />

ffi AUGUSTINUS Card. CASAROLI * BERNARDINUS Card. GANTIN<br />

a publicis Ecclesiae negotiis Congr. pro Episcopis Praef.<br />

Loco © Plumbi<br />

In Secret. Status tab., n. 215.3.'/0.<br />

Marcellus Rossetti, Proton. Apost.<br />

Angelus <strong>La</strong>nzoni, Proton. Apost.


696 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

LITTERAE APOSTOLICAE<br />

Venerabili Dei Servae Benedictae Cambiagio Frassinello, Fundatrici Insti­<br />

tuti Sororum Benedictinarum a Providentia, Beatorum honores decer­<br />

nuntur.<br />

IOANNES PAULUS PP. II<br />

Ad perpetuam rei memoriam. — « Mulierem fortem quis inveniet?<br />

Procul et de ultimis finibus pretium eius. Surrexerunt filii eius et bea­<br />

tissimam praedicaverunt; vir eius et laudavit eam. Mulier timens<br />

Dominum ipsa laudabitur (Pr 31, 10.28.30). Ad huius sane praeconii<br />

rationem, anno 1839, se gessisse videtur Exc.mus Aloisius Tosi, Epi­<br />

scopus Ticinensis. Qui quidem, cum aliquot ante annos Benedictam<br />

Cambiagio Frassinello cognovisset in ea admiratus erat fervens stu­<br />

dium operum caritatis, spiritualium praesertim, coniunctum cum ope­<br />

rositate haud communi, animi fortitudine firma in Dei Providentia<br />

fiducia, vehementique desiderio sese proximorum bono dedicandi. Huic<br />

mulieri sacer Praesul proposuit, ut educandarum puellarum opus susci-<br />

peret ; quod consilium ipsa alacri animo amplexa est. Humilitatis spi­<br />

ritu penitus imbuta, Benedicta sollers fuit ad perficiendum consilium<br />

sibi a Deo inditum, quo impellebatur, ut mater fieret puellarum pau­<br />

perum et derelictarum. Imparem quidem huic operi se existimabat,<br />

simul tamen honori sibi habebat, quod electa esset « ad opus tam excel­<br />

lens ac sanctum », et adiutrices suas adhortabatur, ut cum laetitia<br />

et fidelitate operam suam praestarent. Benedicta Cambiagio Frassinello<br />

nata est in pago <strong>La</strong>ngasco, in finibus Genuensibus sito, die 2 Octobris<br />

anno 1791, et die 4 eiusdem mensis sacro Baptismi lavacro abluta est.<br />

Parentes eius, Iosephus et Francisca Ghiglione, optimis christianae<br />

vitae exemplis praestabant. Rationibus socialibus compulsi, Ticinum<br />

se transtulerunt, quo melius prospicerent rei familiaris condicionibus;<br />

in eaque urbe Benedicta aetate adolevit. Ut erat bona indole praedita,<br />

in viis Domini alacriter proficiebat. Contigit autem, ut quodam die<br />

superna luce potenter illuminata, quiddam caelestium rerum experta<br />

sit, unde intellexit se ad religiosam ingrediendam vitam vocari. At<br />

parentes huic proposito obstiterunt, et Benedicta, eorum consilium<br />

secuta, assensit se matrimonio iungi cum Ioanne Baptista Frassinello,<br />

in vico Roncho nato, sed in urbe Yiglebano domicilium habenti. Hic<br />

iuvenis notus erat familiaribus Benedictae propter parvam rei rusticae<br />

mercaturam, quam in urbe Ticinensi exercebat. Benedicta, igitur,<br />

nuptias inivit die 7 Februarii anno 1816; ac tunc in domum suam


Acta Ioanni* Pauli Pp. II 697<br />

excipere coepit sororem Mariam, cancro intestinorum affectam, cui<br />

ut curas praeberet, multa obivit gravia incommoda, quae sereno animo<br />

pertulit et semper propter Dei amorem. Duobus annis post matrimo­<br />

nium, Benedicta virum rogavit, ut intimo desiderio suo obsecundare<br />

vellet, quod ipsa iam ante nuptias fovebat, nempe se totam Deo dicandi.<br />

Ioannes Frassinello assensit uxoris proposito, cum eaque votum casti­<br />

tatis nuncupavit, quod usque ad mortem ambo fideliter servaverunt.<br />

Anno 1825, mortua sorore Maria, Benedicta tandem veram vocationem<br />

suam ad effectum deducere potuit. Nam, plane concorditer cum viro<br />

suo, admissa est inter Ursulinas loci Capriolo vulgo nuncupati, in<br />

finibus Brixiensibus siti ; Ioannes autem, et ipse ingredi voluit in<br />

Ordinem a Somascha appellatum, tamquam frater laicus. Sed post<br />

annum circiter, valetudinis causa, Benedicta ad patris domum redire<br />

compulsa est. Cum prodigiali modo convaluisset, ipsa sibi proposuit<br />

in institutionem incumbere puellarum indigentium et derelictarum<br />

urbis, quae sedes erat Universitatis studiorum et in qua Exc.mus<br />

Aloisius Tosi Episcopus maxima anxitudine angebatur ob statum dere-<br />

lictionis in quo versabantur puellae populares, a familiaribus neglectae<br />

et omnis educationis expertes. Cum pater fortiter obstitisset, qui haud<br />

bene de filiae navitate iudicabat, ipsa statim ac ex morbo convaluit,<br />

Episcopum adivit, ab eo petens, utrum patri sibi oboediendum esset,<br />

an impulsui obtemperandum, quem divinitus sibi inditum censebat.<br />

Episcopus iter terendum indicavit, nempe oportere, ut ipsa in harum<br />

puellarum bonum vires impenderet; quin immo, cum patrem impe­<br />

dimento esse sciret, operam dedit, ut vir eius e Novitiatu egrederetur,<br />

hanc ob causam, ut subsidio legis Benedictam muniret atque adiuvaret,<br />

non quidem per communem formam vitae coniugalis, cui sponte ambo<br />

iam renuntiaverant, sed, ad imitationem Mariae et Ioseph coniugii,<br />

per sanctificationem amoris coniugalis unice dediti Deo et supremis<br />

christianae religionis bonis. Sicque die 14 Septembris anno 1826 Ioan­<br />

nes Baptista Frassinello « habitum dimisit ». In Acta Ordinis haec<br />

de eo insueta nota relata est : « bene se gessit et cum honore pro­<br />

fectus est ». Opus a Benedicta inchoatum mox progressum est, atque<br />

sex annorum spatio plus quam centum puellas hospitio excepit, quas<br />

secus vagas per vias urbis esse erraturas certo praevidebatur. Hisce<br />

popularibus puellis christiana educatio ac formatio impertiebatur,<br />

eaedemque instituebatur secundum rationem Scholarum Elementa-<br />

rium, cuius institutionis ipsae usque ad illud tempus erant expertes.<br />

Institutio autem tradebatur rationibus studiorum legi scholasticae eius


698 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

temporis convenientibus et magistris publice approbatis. Benedicta<br />

in urbe et in provincia Ticinensi unica fuit, quae ab Imperatoris Regiis<br />

Potestatibus Austriacis insigne obtinuerit (( Fautricis Publicae Insti­<br />

tutionis ». Eius educandi modus suavis ac fortis erat, ad modum matris<br />

familiae, quae exemplo et perfectione vitae suae confirmat materni<br />

muneris exercitium. Institutio scholastica, una cum catechetica insti­<br />

tutione ac labore, instrumenta fuerunt, quibus Benedicta utebatur ad<br />

puellas suas efficiendas christianae vitae specimina. Si hae numero cre­<br />

verunt, adeo ut plus quam 1<strong>80</strong> essent, hoc tribuendum quidem est eius<br />

inconcussae fiduciae in Divina Providentia positae, sed etiam eius<br />

leni ac forti animo matris spiritualis, eius actuoso paupertatis spiritui,<br />

eius denique privationibus, quibus sibi vel necessaria negabat. Ita<br />

Benedictae Opus incrementa capiebat et magis magisque invalescebat,<br />

fruita per decennium circiter favore et laudibus cum civilium tum reli­<br />

giosarum Auctoritatum. At anno 1838, obtrectationibus, calumniis,<br />

persecutionibus tam vehementer lacessita est, ut opus atque urbem<br />

ipsam derelinquere coacta sit, quae illam antea tantopere extulerat.<br />

Benedicta, Dei voluntatem adorans, omnia sua tradidit Episcopo, et<br />

profecta est cum quinque sodalibus et fidissimo Ioanne ad Liguriam<br />

versus. In animo habebat se conferre Rivarolum, quo aliquot ante<br />

annos duo sacerdotes eam invitaverant, sed cum novisset ibi Sorores<br />

Sanctae Paulae Frassinetti iam esse, consilium inivit permanendi<br />

Ronchi, in viri sui patria; idque accidit mense Iulio anno 1838. Ibi<br />

rursus apostolatum suum aggressa est inter incolas loci, novo robore<br />

firmans nascentem suam religiosam Familiam — Sororum Benedicti-<br />

narum a Providentia — nam scholam, orphanotrophium atque ephe­<br />

beum femínea instituit. Anno 1840 scholam frequentabant quadraginta<br />

alumnae, hoc est fere omnes puellae illius loci, qui tunc parvus erat<br />

pagus. Benedicta, semper amantissima Dei Providentia innixa, salu­<br />

tarem navitatem suam alebat animo intendens ad primarium propo­<br />

situm operis sui, quod erat : « omnia agere secundum Dei beneplaci­<br />

tum », eripere e mundi periculis « quam plurimas puellas, et quam<br />

plurimas sponsas Christi suscitare », media adhibendo simplicissima<br />

ac paupérrima, quae ipsi praesto erant, ac magis magisque fovendo<br />

evangelicum spiritum plenae deditionis pro Dei Regno. Anno 1847<br />

Venerabilis Serva Dei Iriam misit duas ex sororibus, quae eam Ticino<br />

Ronchum erant secutae. Quae quidem, cum patri ac sorori curas adhi-<br />

berent simul poterant etiam, secundum spiritum Instituti ac favente<br />

adiuvanteque Matre Benedicta, curas impendere in puellas civitatis,


Acta Ioannis Pauli Pp. II 699<br />

eas praesertim quae magis erant neglectae. Temporis occursu; illa<br />

religiosa domus libero regimine usa est et ad hunc diem Institutum<br />

sui iuris esse pergit. Anno 1851 Benedicta Ticinum revocata est, ibique<br />

domum condidit pro puellis periclitantibus; scholam quoque aperuit,<br />

orphanotrophium et femineum collegium. Hic etiam, rursus acerrima<br />

in eam persecutio orta est, sed ipsa fortiter obstitit. Interim arcessita<br />

erat, ut scholam pro puellis institueret in loco Sancto Quirico appel­<br />

lato, et anno 1857 profecta est. In itinere autem in morbum incidit,<br />

cumque ipsi Ronchi permanendum fuisset, duas ex suis sororibus<br />

Sanctum Quiricum misit; sicque Institutum reliquit, via iam aperta<br />

ad eius futuros progressus. Anno 1858, post morbi dolores circiter sex<br />

menses sanctissime toleratos, extremum emisit spiritum Ronchi, die<br />

21 mensis Martii, hora quam ipsa iam ante praeviderat. Benedicta,<br />

quamdiu vixit, semper aggredi debuit varia difficultatum genera. Fere<br />

cotidie abnegandum ipsi fuit sibi suisque consiliis, idque peculiari<br />

modo eius fidem eiusque animi constantiam comprobavit; semper enim<br />

peregrinata est sub signo Dei voluntatis, et, sicut Abraham, in spem<br />

contra spem continenter credens, novarum generationum mater est<br />

effecta. Multum aerumnarum multumque laborum stetit Opus ab ea<br />

conditum pro christiana educatione et formatione puellarum paupe­<br />

rum atque derelictarum. Attamen familiam ac domum ipsis dedit;<br />

victum, tutam futuram sortem, artem omnibus procuravit, ut eaedem<br />

aliquando uxores ac matres tales exsisterent, quae sibi, societati et<br />

Ecclesiae honori esse possent. Ad egregium hoc propositum efficien­<br />

dum, Benedicta sibi minime pepercit. Nullo abnegationis genere per-<br />

territa est; in huiusmodi apostolatum generoso animo se impendit,<br />

secum trahens etiam maritum, qui plene adhaesit novae huic amplifi­<br />

catae familiae, sibi ab uxore propositae; ambo autem, propter Regnum<br />

Caelorum, novis familiis christianis formandis se totos dedicaverunt.<br />

Benedicta, Dei voci obsecuta, qui eam non ad privatam neque ad con­<br />

templativam vitam vocabat, sed volebat ut filiarum pauperum et<br />

derelictarum « mater, magistra ac ductrix » esset, in similitudinem<br />

Christi Boni Pastoris, eius sacrificium imitata est magna cum humi­<br />

litate, semper sereno animo, plane conscia se hoc modo operam con­<br />

ferre ad salutem iuvenilibus animis procurandam. Ipsa memoriam sui<br />

reliquit tamquam mulieris singularis exempli, in eamque aptissime<br />

cadunt tum sententia Proverbiorum, tum verba Episcopi supra relata :<br />

nam Benedicta mulier fortis exstitit quae tota vita sua numquam<br />

non meruit laudes mulieri forti tributas ; quae laudes semper pertinent


700 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

ad mulieres quae se ipsas perficere conantur per generosam illam<br />

proximorum sollicitudinem suique deditionis, in quibus posita est plena<br />

feminei ingenii perfectio : haec enim postulat, ut mulieres vel natura­<br />

les vel spirituales matres exsistant. Heredes charismatis et pietatis<br />

formae suae Fundatricis, bina Instituta, Ronchi et Iriae condita, lau­<br />

dabili sane studio annituntur, ut pretiosa haec sibi tradita bona decursu<br />

temporis integra serventur et latius usque progrediantur unde maxi­<br />

mus eveniat Dei Ecclesiae proventus. In praesens, Sorores, quae inter<br />

filias Benedictae recensentur, operam suam praestant in variis terra­<br />

rum orbis partibus : scilicet in Italia, in Hispania, in Africa et in<br />

America <strong>La</strong>tina. Processus de beatificatione Benedictae Cambiagio<br />

Frassinello initium ceperunt anno 1926, fautore Exc.mo Ioseph Balle­<br />

rini, Episcopo Ticinensi. Anno 1927, die 21 Martii, Em.mus Cardinalis<br />

Carolus Dalmatius Minoretti, Archiepiscopus Genuensis, Decretum<br />

subsignavit, quo inchoatus est processus ordinarius apud Curiam Ar­<br />

chiepiscopalem Genuensem (1927-1932). Cui processui alii quattuor<br />

Processus Rogationales accesserunt, nempe in Dioecesibus Novariensi,<br />

Derthonensi, Ticinensi et Mediolanensi, annis 1927-1929. Anno 1934<br />

Sacra id temporis Rituum Congregatio, postquam a tribunali Genuensi<br />

transumptum processus acceperat, Decretum emisit, quo facultas data<br />

est processum apostolicum instituendi. Item Genuae anno 1935 cele­<br />

bratus est processus « Super non cultu », qui confirmatus est ab Em.mo<br />

Cardinali Iosepho Siri anno 1973. Anno autem 1940 Sacra Congregatio<br />

Rituum Decretum edidit super scriptis. Die 25 Februarii anno 1956<br />

Sectio Historica eiusdem Congregationis iussa est peragere investiga­<br />

tionem et recognitionem documentorum ad parandam Positionem<br />

Historicam, quae, typis edita anno 1979, a Consultoribus Historicis<br />

die 29 Aprilis anno 19<strong>80</strong> est excussa et omnino probata. Eadem inse­<br />

quenti anno, die 10 Aprilis, approbata est a Congregatione Ordi­<br />

naria, et die 4 Maii eiusdem anni emissum est Decretum de Intro­<br />

ductione Causae Beatificationis. Die 23 Aprilis anno 1985 Causa<br />

habuit votum favorabile Theologorum Consultorum. Die tandem 4<br />

Iunii eodem anno item favorabile votum dederunt Em.mi Cardinales,<br />

et die 6 Iulii Nos ipsi vero mandavimus, ut Decretum de Heroicitate<br />

Virtutum rite appararetur. Statim post agnitas Virtutes Heroicas,<br />

resumptum est studium de miraculo, quod iam initum erat : de mira<br />

scilicet sanatione Carolae Garlaschelli, quae accidit in pago vulgo<br />

appellato Albuzzano, sito in territorio Ticinensi, anno 1926. Processus<br />

tredecim sessionibus absolutus est, a die 5 Octobris anno 1985 ad diem


Acta Ioannis Pauli Pp. II 701<br />

4 Novembris eiusdem anni, in urbe Ticinensi. Congregatio validitatem<br />

confirmavit die 17 Ianuarii 1986. Coadunatum deinde est die 10 Iulii<br />

eodem anno Consilium Medicorum Congregationis pro Causis Sanctorum,<br />

quod sententiam protulit favorabilem, asserendo talem sanationem<br />

plenam atque perseverantem, scientiae ope explicari non posse. Agebatur<br />

enim de meningoencephalitide tyfosa, de eaque prognosis infausta<br />

quoad vitam a medicis lata. Post haec, tum in Congressu Consultorum<br />

Theologorum habito die 7 Novembris 1986, tum in Congregatione<br />

Ordinaria Patrum Cardinalium et Episcoporum die 23 Decembris<br />

eiusdem anni coadunata, responsum datum est agi de sanatione<br />

divinitus patrata per intercessionem Venerabilis Benedictae<br />

Cambiagio Frassinello. Nos autem Nostra auctoritate ratam habuimus<br />

hanc sententiam atque Decreto consignato die 3 mensis Ianuarii<br />

annon 1987 declaravimus sanationem puellae Carolae Garlaschelli a<br />

meningoencephalitide typhosa prodigiose factam esse, atque precibus<br />

Benedictae Cambiagio Frassinello esse tribuendam. Post haec omnia,<br />

est statuta dies ad celebrandam sollemnem beatificationem. Hodie vero,<br />

in area ante Petrianam Basilicam patente, hanc sumus inter sacra<br />

formulam elocuti : « Nos, vota Fratrum Nostrorum Caroli Mariae<br />

Martini, Archiepiscopi Mediolanensis, Aloisii Gonzaga <strong>La</strong>ngevin, Episcopi<br />

Sancti Hyacinthi, Ioannis Badré, Episcopi Baiocensis-Lexoviensis,<br />

Iosephi Siri, Archiepiscopi Ianuensis-Bobiensis, necnon plurimorum<br />

aliorum Fratrum in Episcopatu, multorumque christifidelium<br />

explentes, de Congregationis pro Causis Sanctorum consulto, auctoritate<br />

Nostra Apostolica facultatem facimus, ut Venerabiles Servi Dei<br />

Andreas Carolus Ferrari, Ludovicus Zephirinus Moreau, Petrus Franciscus<br />

Jamet et Benedicta Cambiagio Frassinello, Beatorum nomine<br />

in posterum appellentur, eorumque festum die ipsorum natali: Andreae<br />

Caroli Ferrari die secunda Februarii; Ludovici Zephirini Moreau die<br />

vicesima quarta Maii; Petri Francisci Jamet die decima secunda<br />

Ianuarii ; Benedictae Cambiagio Frassinello die vicesima prima Martii,<br />

in locis et modis iure statutis quotannis celebrari possit ». Quae vero per<br />

has Litteras statuimus, ea firma sint in perpetuum, contrariis quibuslibet<br />

non obstantibus.<br />

Datum Romae, apud Sanctum Petrum, sub anulo Piscatoris, die<br />

x mensis Maii, anno MCMLXXXVII, Pontificatus Nostri nono.<br />

9 AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis<br />

Loco Sigilli<br />

In Secret. Status tab., n. 199.882.


702 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

HOMILIAE<br />

I<br />

In Vaticana basilica habita ob decretos Ven. Servis Dei fratri Arnaldo,<br />

Udalricae Nisch et Blandinae Merten, Beatorum caelitum honores.*<br />

1. (( Abbiamo impresso il sigillo dei nostro Dio sulla fronte dei<br />

suoi servi »- 1<br />

Nella solennità di Tutti i Santi la liturgia ci parla con l'immagine<br />

dell'Apocalisse. Ecco, l'angelo che possiede il sigillo di Dio vivente.<br />

Ed ecco, una grande folla « di ogni nazione, razza, popolo e lingua »,<br />

che sta in piedi « davanti al trono e davanti all'Agnello ». 2<br />

Tutti costoro sono uniti ai cori degli angeli nell'inno di gloria e<br />

di ringraziamento. Figli e figlie di tutte le nazioni, generazioni,<br />

popoli e lingue annunciano la gioia della salvezza, che hanno trovato<br />

per sempre in Dio per opera dell'Agnello.<br />

Infatti, tutti costoro (( sono passati attraverso la grande tribola­<br />

zione )). 3 E tutti « hanno lavato le loro vesti, rendendole candide col<br />

sangue dell'Agnello ». 4<br />

Oggi il libro dell'Apocalisse ci fa rileggere la verità della loro<br />

intera via terrestre : la verità che brilla sulla fronte dei servi di Dio<br />

come sigillo dell'eterna salvezza.<br />

Il sigillo della santità !<br />

2. Soltanto Dio può imprimere il sigillo della santità nel cuore<br />

dell'uomo. <strong>La</strong> liturgia della solennità odierna unisce la visione di<br />

questo sigillo dell'Apocalisse al Vangelo delle Otto Beatitudini. Ciò<br />

che ha il suo definitivo compimento in Dio, tre volte Santo, scende<br />

fino alla dimensione della vita umana sulla terra. Diventa la via, su<br />

cui Dio stesso è passato come vero uomo.<br />

Diventa la via dei poveri di spirito ... la via degli umili, la via<br />

di coloro che sono tristi — di coloro che hanno sete della giustizia —<br />

di coloro che sono misericordiosi, puri di cuore, operatori di pace — la<br />

via di coloro che soffrono persecuzioni per la giustizia.<br />

* Die 1 m. Novembris a. 1987.<br />

1 Ap 7,2.<br />

2 Ibid. 7, 9.<br />

3 Ibid. 7, 14.<br />

4 Ibid.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 703<br />

È la via, sulla quale Dio stesso è passato come vero uomo. <strong>La</strong> via<br />

su cui è passato il Cristo.<br />

E passando su di essa ha impresso sulla vita umana il sigillo delle<br />

Otto Beatitudini. Questo è il sigillo della santità.<br />

3. <strong>La</strong> Chiesa guarda oggi con adorazione verso Dio, tre volte Santo.<br />

Allo stesso tempo rende grazie per tutti quei suoi figli e figlie, che<br />

sono stati segnati dal sigillo delle Otto Beatitudini — il sigillo della<br />

Santità che Cristo ha posto accanto a tante vie della vita umana in<br />

terra. « Venite a me, voi tutti, che siete affaticati ed oppressi, e io vi<br />

ristorerò ». 5<br />

Che cosa potrebbe esserci di più grande ristoro per la Chiesa, già<br />

qui in terra, del riconoscere i frutti della santità negli uomini? Nei<br />

suoi figli e figlie che seguono Cristo sulla via delle Otto Beatitudini?<br />

4. Parmi ces disciples du Christ, marqués du sceau de la sainteté,<br />

aujourd'hui j'ai la joie de déclarer bienheureux le Frère Arnould, lui"<br />

qui se laissait saisir par « le Saint Esprit sanctificateur, unificateur »,<br />

lui qui disait: « C'est dans le Cœur de Notre-Seigneur qu'il faut aller<br />

chercher sur la terre le Saint-Esprit surtout ».<br />

<strong>La</strong> sainteté s'est formée en lui dans une vie pauvre, dans le travail<br />

assumé très jeune pour aider sa famille : jusqu'à son âge adulte, le<br />

futur Frère des Ecoles Chrétiennes répond pleinement à sa vocation de<br />

chrétien : il poursuit sa formation malgré les obstacles. Il vit intensé­<br />

ment sa foi et il sait s'en faire un témoin convaincant, autour de lui.<br />

Pauvre, acceptant l'épreuve, il est heureux d'avancer d'un pas ferme<br />

vers le Royaume de Dieu.<br />

Avec simplicité, Jules Rèche entre dans la condition de religieux<br />

laïc. Devenu Frère Arnould, il épanouit ses qualités naturelles d'édu­<br />

cateur : d'un jugement sûr, il se révèle un exemple d'équilibre : il<br />

invite ses élèves à développer leurs connaissances en même temps que<br />

de bonnes relations humaines et une vie spirituelle exigeante. Son<br />

influence est due autant à sa conscience professionnelle qu'à son dé­<br />

vouement généreux et à la profondeur de sa foi.<br />

Sa manière d'être un « cœur pur » à qui il est donné de (( voir<br />

Dieu », c'est une ascèse austère, c'est une vie de prière qui a impres­<br />

sionné ses frères, c'est l'offrande de lui-même en union à la Passion du<br />

Christ, c'est sa familiarité avec la Parole de Dieu qui le nourrit, c'est<br />

5 Mt 11, 28.


704<br />

Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

le bonheur de servir Dieu, c'est l'action de grâce, qu'il appelait une<br />


Acta Ioannis Pauli Pp. II 705<br />

seiner Liebe, die all ihr äußeres Wirken durchdrang und die ein­<br />

fachsten Dienste für die Menschen ihrer Umgebung zu einer Kost­<br />

barkeit machten. In ihrer Gegenwart fühlten sich die Menschen »wie<br />

im Paradies«. Fürwahr : Sie ist selig, weil sie »keine Gewalt ange­<br />

wandt«, sondern allein der Macht einer »Liebe ohne Haß« vertraut hat. 9<br />

So konnte Schwester Ulrika barmherzig sein, ohne zu verletzen ;<br />

sie konnte geben, ohne zurückzufordern ; sie konnte reich machen,<br />

obwohl sie selbst arm war, 10 Durch Schwester Ulrika bekam ich eine<br />

neue Seele«, bekennt eine Frau mit einem harten Lebensschicksal, die<br />

sich an der Seite der Ordensschwester wieder für Gott und die Menschen<br />

öffnen konnte.<br />

Gerade diejenigen, die bei unserer neuen Seligen wahre, selbstlose<br />

Liebe gefunden haben, sind die ersten gewesen, die dieses äußerlich<br />

unscheinbare Leben für wertvoll und groß angesehen haben. Sie haben<br />

erkannt, daß hier die Bedingungen der Seligpreisungen Jesu erfüllt<br />

waren. Der Herr selbst hat Schwester Ulrika Msch das Siegel einer<br />

Seligen Gottes aufgeprägt.<br />

6. An die Seite der seligen Schwester Ulrika Msch stellt die Kirche<br />

heute noch eine weitere Ordensfrau, die selige Schwester Blandine Mer­<br />

ten aus der Kongregation der Ursulinen in Ahrweiler-Calvarienberg.<br />

Die beiden neuen Seligen verbindet ihre gemeinsame Berufung auf dem<br />

sogenannten »kleinen Weg« zur christlichen Vollkommenheit.<br />

»Der liebende Gott braucht nicht hohe außergewöhnliche Werke;<br />

er will nur Liebe«. Dieser Ausspruch von Schwester Blandine bietet<br />

uns den Schlüssel zum Geheimnis ihres heiligmäßigen Lebens. Was<br />

immer ihr als Schülerin, Lehrerin oder als Ordensfrau aufgetragen<br />

wurde, verrichtete sie mit ganzer Hingabe und Gewissenhaftigkeit.<br />

Tiefster Beweggrund dafür war ihre Liebe zu Gott und zu den Menschen.<br />

Ihre Frömmigkeit und Bescheidenheit, ihre Sanftmut und ihre Reinheit<br />

ließen sie ihren Mitmenschen von früher Kindheit an als »Engel«<br />

erscheinen.<br />

Schon von ihrem Elternhaus her von tiefer Religiosität geprägt,<br />

stellte Schwester Blandine die hl. Eucharistie, das Wort Gottes und<br />

das Gebet immer mehr in die Mitte ihres Lebens. Die treue Erfüllung<br />

ihrer Berufspflichten als Lehrerin verband sie mit einem unermüd­<br />

lichen Streben nach persönlicher Heiligkeit. Dieses führte sie dazu,<br />

' Vgl. Mt 5, 5.<br />

10 Vgl. Mt 5, 7.<br />

A6 - A. A. S.


706 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

ihren Dienst für Gott und für die Menschen durch ein gottgeweihtes<br />

Leben im Kloster auf noch vollkommenere Weise verwirklichen zu<br />

wollen. Durch ihren Eintritt in die apostolisch tätige Ordensgemein­<br />

schaft der Ursulinen glaubte unsere neue Selige der Jugend am besten<br />

bei ihrer gottgewollten Entfaltung helfen und sie zu einem Leben aus<br />

christlichem Geist anleiten zu können. Diesem Apostolat widmete sie<br />

sich auch als Ordensfrau mit dem ganzen Einsatz ihrer Kräfte. Sie<br />

selbst liebte es, dabei unbeachtet zu bleiben, wurde jedoch für alle zum<br />

Vorbild. In ihrem selbstlosen Dienst für den Nächsten vollzog<br />

Schwester Blandine zugleich ihre Hingabe an Gott, dem sie sich bei<br />

ihrer ewigen Profeß als Opfer angeboten hatte. Gott hat ihr mutiges<br />

Lebensopfer angenommen und sie schon nach elfjährigem Ordensleben<br />

durch ergeben ertragenes Leiden im Alter von nur fünfunddreißig<br />

Jahren zur Vollendung geführt.<br />

Schwester Blandine hat in ihrem Leben nichts Außergewöhnliches<br />

getan ; aber ihre alltäglichen Aufgaben und Pflichten hat sie auf außer­<br />

gewöhnliche Weise erfüllt. Nach ihrem Tod sind ihr heiligmäßiges<br />

Leben und Wirken immer heller aufgeleuchtet, so daß die Kirche sie<br />

heute den Menschen als Selige feierlich zur Nachahmung vor Augen<br />

stellen kann : den Lehrerinnen und Lehrern, den Erziehern, den Or­<br />

densfrauen sowie allen Gläubigen, die in täglicher treuer Pflichter­<br />

füllung und tätiger Nächstenliebe still und verborgen Christus nach­<br />

folgen und so zur christlichen Vollkommenheit streben.<br />

Die beiden neuen Seligen, Schwester Ulrika Nisch und Schwester<br />

Blandine Merten, die die Kirche am heutigen Fest feierlich als Glieder<br />

jener unzähligen Schar aller Heiligen anerkennt, seien für uns fortan<br />

Fürsprecherinnen und Ermutigung, daß auch wir zur Herrlichkeit der<br />

Kinder Gottes gelangen.<br />

7. « Del Signore è la terra e quanto contiene, / l'universo e i suoi<br />

abitanti<br />

<strong>La</strong> Solennità di Tutti i Santi riconferma e mette in evidenza in<br />

modo particolare la verità delle parole del Salmista.<br />

Sì ! Dio-Creatore dell'universo ha dato all'uomo la terra e il mondo<br />

visibile. L'uomo è diventato padrone del creato — e non cessa di<br />

esserlo.<br />

Contemporaneamente la stessa terra, questo mondo visibile, è uno<br />

11 Sai 23 [24] 1.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 707<br />

spazio, in cui si rivela all'uomo la santità come traguardo della vita<br />

e senso ultimo della vita in terra.<br />

11 Salmista si chiede :<br />

« Chi salirà il monte del Signore, / chi starà nel suo luogo santo? 12<br />

<strong>La</strong> Chiesa gioisce oggi della gloria di Tutti i Santi.<br />

Gioisce della elevazione dei nuovi beati.<br />

Infatti nient'altro, più della santità dei figli e delle figlie degli<br />

uomini, rivela quel « sigillo del Dio vivente », 13 impresso sul volto del<br />

creato.<br />

Davvero ! « Del Signore è la terra e quanto contiene » !<br />

Davvero !<br />

Amen !<br />

II<br />

In Petriana basilica habita, ob decretos Ven. Servo Dei Georgio Haydock<br />

et Venerabilibus LXXPV" e Magna Britania clericis laicisque Beatorum<br />

caelitum honores.*<br />

1. (( Tu sei il re ...?<br />

Tu lo dici : io sono re. Per questo sono nato e per questo sono<br />

venuto nel mondo : per rendere testimonianza alla verità<br />

Nell'ultima domenica dell'anno liturgico leggiamo questo dialogo<br />

di Cristo con Pilato. Infatti celebriamo oggi la solennità di Cristo Re.<br />

In questo giorno ci è dato pure di compiere il rito della beatificazione<br />

di Giorgio Haydock e di 84 martiri inglesi.<br />

Martire è colui che, a somiglianza di Cristo, rende testimonianza<br />

alla verità. Più ancora : rende testimonianza alla stessa Verità che è<br />

Cristo.<br />

Davanti a Pilato Cristo disse : « Chiunque è dalla verità, ascolta la<br />

mia voce ». 2<br />

Ecco stanno davanti a noi degli uomini, dei quali si può dire vera­<br />

mente che sono stati « dalla verità ». Uomini che « hanno ascoltato la<br />

voce » di Cristo : primo ed eterno Testimone della Verità.<br />

12 Sai 23 [24] 3.<br />

" Ap 7, 2.<br />

• Die 22 m. Novembris a. 1987.<br />

1 Gv 18, 33. 37.<br />

2 Ibid 18, 37.


708<br />

Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

2. I martiri inglesi, che stanno oggi al cospetto della Chiesa, hanno<br />

confermato la loro testimonianza alla Verità col sacrifìcio della vita.<br />

Hanno creduto sino alla fine nella Croce di Cristo.<br />

Hanno creduto contemporaneamente nella potenza della sua Risur­<br />

rezione.<br />

«Tutti riceveranno la vita in Cristo» ... dal quale «verrà... la<br />

risurrezione dei morti ». 3<br />

I martiri, la cui gloria oggi proclama la Chiesa, hanno dato la loro<br />

vita per rendere testimonianza alla Verità. Hanno subito la morte.<br />

Subendo la morte, hanno professato la fede nella Vita. In quella Vita,<br />

che è stata rivelata al mondo nella risurrezione di Cristo.<br />

In tal modo hanno reso testimonianza anche alla Vita, che — per<br />

opera di Gesù Cristo — è più potente della morte.<br />

<strong>La</strong> testimonianza alla Verità — e la testimonianza alla Vita : ecco<br />

questo è il pieno significato del martirio a somiglianza di Cristo cro­<br />

cifisso e risorto. Il suo mistero pasquale, rivela il proprio volto reden­<br />

tore nella morte dei martiri, subita per rendere testimonianza alla<br />

Verità.<br />

3. This feast of Christ the King proclaims that ali earthly power<br />

is ultimately from God, that his Kingdom is our first and lasting<br />

concern and that obédience to his laws is more important than any<br />

other obligation or loyalty.<br />

Thomas More, that most English of saints, declared on the scaffold :<br />

"I die the King's good servant but God's servant first". In this way<br />

he witnessed to the primacy of the Kingdom.<br />

Today we have declared Blessed another eighty-five martyrs : from<br />

England, Scotland and Wales, and one from Ireland. Each of them<br />

chose to be "God's servant first". They consciousiy and willingly<br />

embraced death for love of Christ and the Church. They too chose<br />

the Kingdom abo ve ali else. If the price had to be death they would<br />

pay it with courage and joy.<br />

Blessed Nicholas Postgate welcomed his exécution "as a short cut<br />

to heaven". Blessed Joseph <strong>La</strong>mbton encouraged those who were to<br />

die with him with the words "Let us be merry, for tomorrow I hope<br />

we shall have a heavenly breakfast". Blessed Hugh Taylor, not knowing<br />

the day of his death, said : "How happy I should be if on this Friday,<br />

on which Christ died for me, I might encounter death for him". He<br />

3 1 Cor 15, 22. 21.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 709<br />

was executed on that very day, Friday 6 November 1585. Blessed Henry<br />

Heath, who died in 1643, thanked the court for condemning him and<br />

giving him the "singular honour to die with Christ".<br />

4. Among thèse eighty-five martyrs we find priests and laymen,<br />

scholars and craftsmen. The oldest was in his eighties, and the youngest<br />

no more than twenty-four. There were among them a printer, a bar-<br />

tender, a stable-hand, a tailor. What unités them all is the sacrifice<br />

of their li ves in the service of Christ their Lord.<br />

The priests among them wished only to feed their people with the<br />

Bread o f Life and with the Word o f the Gospel. To do so mean t<br />

risking their lives. But for them this price was small compared to<br />

the riches they could bring to their people in the Holy Sacrifice of the<br />

Mass.<br />

The twenty-two laymen in this group of martyrs shared to the<br />

full the same love of the Eucharist. They, too, repeatedly risked their<br />

lives, working together with their priests, assisting, protecting and<br />

sheltering them. <strong>La</strong>ymen and priests worked together; together they<br />

stood on the scaffold and together welcomed death. Many women,<br />

too, not included today in this group of martyrs, suffered for their<br />

faith and died in prison. They have earned our undying admiration<br />

and remembrance.<br />

5. These martyrs gave their lives for their loyalty to the authority<br />

of the Successor of Peter, who alone is Pastor of the whole flock. They<br />

also gave their lives for the unity of the Church, since they shared the<br />

Church's faith, unaltered down the ages, that the Successor of Peter<br />

has been given the task of serving and ensuring "the unity of the flock<br />

of Christ". 4 He has been given by Christ the particular role of con-<br />

firming the faith of his brethren.<br />

The martyrs grasped the importance of that Petrine ministry. They<br />

gave their lives rather than deny this truth of their faith. Over the<br />

centuries the Church in England, Wales and Scotland has drawn in­<br />

spiration from thèse martyrs and continues in love of the Mass and in<br />

faithful adhérence to the Bishop of Rome. The same loyalty and<br />

faithfulness to the Pope is demonstrated today whenever the work of<br />

renewal in the Church is carried out in accordance with the teachings<br />

of the Second Vatican Council and in communion with the universal<br />

Church.<br />

4 Lumen Gentium, 22.


710 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

6. Central to this renewal, to which the Holy Spirit calis the Church,<br />

is work for that unity among Christians for which Christ himself<br />

prayed. We must all rejoice that the hostilities between Christians,<br />

which so shaped the age of thèse martyrs, are over, replaced by fraternal<br />

love and mutual esteem.<br />

Seventeen years ago forty of the glorious company of martyrs were<br />

canonized. It was the prayer of the Church on that day that the blood<br />

of those martyrs would be a source of healing for the divisions between<br />

Christians. Today we may fittingly give thanks for the progress made<br />

in the intervening years towards fuller communion between Anglicans<br />

and Catholics. We rejoice in the deeper understanding, broader col­<br />

laboration and common witness that have taken place through the<br />

power of God.<br />

In the days of the martyrs whom we honour today, there were<br />

other Christians who died for their beliefs. We can all now appreciate<br />

and respect their sacrifice. Let us respond together to the great chal­<br />

lenge which confronts those who would preach the Gospel in our age.<br />

Let us be bold and united in our profession of our common Lord and<br />

Master, Jesus Christ.<br />

7. Nella liturgia odierna domina la persona del Pastore : « Il Si­<br />

gnore è il mio pastore ». 5 I pensieri del Salmista e del profeta Ezechiele<br />

seguono le stesse orme.<br />

Attraverso la persona del Pastore — del Buon Pastore — possiamo<br />

penetrare, in modo più semplice, la realtà del regnare di Cristo. In<br />

Lui tutto è regnare, tutto è regno : la sua venuta, la nascita dalla<br />

Vergine per opera dello Spirito Santo, il suo Vangelo, la sua Croce<br />

e la sua Risurrezione. In tutto ciò si rivela Cristo-Re come compimento<br />

dell'immagine del Pastore, di cui l'Antico e il Nuovo Testamento<br />

sono profondamente penetrati.<br />

San Paolo ci introduce nella prospettiva definitiva di questo regnare<br />

di Cristo, che riempie la storia dell'umanità.<br />

L'Apostolo scrive: «Bisogna... che egli regni finché non abbia<br />

posto tutti i nemici sotto i suoi piedi. L'ultimo nemico ad essere<br />

annientato sarà la morte ... E quando tutto gli sarà stato sottomesso,<br />

anche lui, il Figlio, sarà sottomesso a Colui che gli ha sottomesso ogni<br />

cosa, perché Dio sia tutto in tutti ». 6<br />

5 Sai 22, 1.<br />

6 1 Cor 15, 25-26. 28.


8. Beati voi, Martiri !<br />

Acta Ioanni» Pauli Pp. II 711<br />

Voi che avete scelto la morte, per rendere testimonianza alla Verità !<br />

Rallegratevi ! Ecco la morte sarà annientata da Cristo come « l'ul­<br />

timo nemico ». Il regno di Dio è regno di Verità e di Vita.<br />

Rallegratevi ! <strong>La</strong> vostra testimonianza ha lasciato orme profonde<br />

su cui cammina la Chiesa nella vostra patria — e contemporanea­<br />

mente in tutto il mondo.<br />

Queste orme conducono verso il Regno, che non tramonta.<br />

Rallegratevi ! Attraverso la vostra testimonianza si sta preparando<br />

il compimento definitivo del mondo in Cristo, quando « Dio sia tutto<br />

in tutti ».<br />

Rallegratevi !<br />

III<br />

In templo Sancti Petri habita, adstante Ss.mo Dimitrio I Constantino­<br />

politano archiepiscopo et oecumenico Patriarcha.*<br />

« Nel deserto preparate la via del Signore, appianate nella steppa<br />

la strada per il nostro Dio ».*<br />

1. Questo invito, rivolto un tempo dal profeta agli esiliati del<br />

popolo d'Israele, la liturgia pone oggi sulle nostre labbra per tutti i<br />

discepoli di Cristo che si apprestano a celebrare la festa della sua<br />

Nascita e della sua Epifania, nell'attesa colma di speranza della sua<br />

seconda venuta.<br />

In questi giorni benedetti della visita della Santità Vostra alla<br />

Chiesa di Roma e al suo vescovo, e particolarmente in questo momento,<br />

in cui ci è data la gioia di pregare insieme con questa assemblea presso<br />

la tomba dell'apostolo Pietro, le parole del profeta sono risuonate per<br />

invitarci alla azione di grazie, a una più grande obbedienza alla volontà<br />

di Cristo e a una speranza incrollabile nel suo amore.<br />

(( Nel deserto preparate la via del Signore )). Colpiti nel vedere i<br />

deserti di angoscia e di sofferenza che tanto spesso gli uomini attra­<br />

versano, e consci della missione di unità e di pace affidata dal Signore<br />

alla sua Chiesa, i miei predecessori Giovanni XXIII e Paolo VI deci­<br />

sero con risolutezza, assieme ai Padri del Concilio Vaticano II, di<br />

impegnarsi personalmente e di impegnare tutta la Chiesa cattolica<br />

• Die 6 m. Decembris a. 1887.<br />

1<br />

la 40, 3.


712 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

nell'opera di riconciliazione di tutti i cristiani in una stessa comunione<br />

di fede e d'amore, affinché la Chiesa di Cristo potesse più fedelmente<br />

svolgere la sua missione di annunciare al mondo il Vangelo di salvezza.<br />

Lo Spirito di Dio, che aveva loro ispirato questo santo proposito, illu­<br />

minava anche il cuore del Suo illustre e Veneratissimo predecessore nella<br />

sede di Costantinopoli, Sua Santità il Patriarca Athenagoras I, e lo col­<br />

mava di saggezza, di speranza, di carità profonda e del vivo desiderio<br />

di lavorare al ristabilimento della piena comunione ecclesiale per la<br />

perfetta bellezza della Chiesa. Il Signore aveva scelto coloro che sareb­<br />

bero stati i suoi strumenti per dare inizio alla realizzazione di questa<br />

opera. Il Signore riannodava tra le Chiese di Oriente e d'Occidente delle<br />

relazioni di amore e di pace, affinché esse potessero presto, di nuovo<br />

insieme, preparare per lui la via sulla terra degli uomini.<br />

2. L'eredità che ci hanno lasciato questi pionieri, grandi servitori<br />

di Dio e della Chiesa, ci spinge innanzitutto a rivolgere a Dio la nostra<br />

azione di grazie : (( Sia benedetto Dio, Padre del Signore nostro Gesù<br />

Cristo, Padre misericordioso e Dio di ogni consolazione ». 2 E vorrei<br />

evocare, per renderne grazie, alcuni dei grandi e significativi avveni­<br />

menti sulla via percorsa insieme dalle nostre Chiese durante questi<br />

ultimi decenni.<br />

Sulla scia dell'ispirato disegno di Papa Giovanni XXIII, il suo<br />

successore Papa Paolo VI si recava in pellegrinaggio nei luoghi in cui<br />

nostro Signore versò il suo sangue « per riunire insieme i figli di Dio<br />

che erano dispersi ». 3 Sua Santità il Patriarca Athenagoras I lo rag­<br />

giungeva colà e i due pellegrini si incontravano in una stessa preghiera,<br />

dopo secoli di estraneamento e di silenzio.<br />

Il 7 dicembre 1965 — si compirà domani il XXII anniversario di<br />

quell'evento — con una dichiarazione solenne, Paolo VI e Athena­<br />

goras I esprimevano la loro volontà di cancellare dalla memoria e dalla<br />

storia presente della Chiesa le sentenze di scomunica pronunciate reci­<br />

procamente nell'anno 1054. Nel mese di luglio 1967, Papa Paolo VI si<br />

recava in visita alla Chiesa di Costantinopoli e al suo venerato pastore<br />

mentre, qualche mese più tardi, il 26 ottobre, il Patriarca Athena­<br />

goras I era accolto in questa basilica dallo stesso Papa Paolo VI,<br />

affiancato dai vescovi riuniti allora con lui in Sinodo.<br />

2 2 Cor 1, 3.<br />

3 Gv 11, 52.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 713<br />

Sin dall'indomani della cerimonia dell'inaugurazione del mio mini­<br />

stero pastorale nella sede di Pietro, ho tenuto a dire chiaramente che<br />

« l'impegno della Chiesa cattolica nel movimento ecumenico è irrever­<br />

sibile )). 4 Erano questi i sentimenti che mi animavano quando, nel mese<br />

di novembre 1979, mi fu data la gioia di incontrarla nella Sua sede<br />

patriarcale del Fanar. Potemmo allora annunciare insieme che l'inizio<br />

del dialogo teologico tra la Chiesa cattolica e la Chiesa ortodossa era<br />

imminente e potemmo rendere pubblici i nomi dei membri della com­<br />

missione mista cattolico-ortodossa incaricata di questo dialogo. I mem­<br />

bri della commissione hanno lavorato da allora in poi con la compe­<br />

tenza, la perseveranza e la lealtà che sono a tutti note. <strong>La</strong> commissione<br />

ha già potuto elaborare due documenti che sostengono delle afferma­<br />

zioni molto importanti per la continuazione del dialogo.<br />

3. Ed ecco che in questo momento solenne e in questi giorni bene­<br />

detti, accompagnato da degni metropoliti del Suo Sinodo e da altri<br />

membri della Sua Chiesa, Ella viene, Santità, in uno slancio di amore<br />

fraterno, a scambiare di nuovo con me il bacio della pace e a testimo­<br />

niare così del Suo desiderio sincero, da Lei pure espresso sin dalla Sua<br />

elezione alla sede patriarcale di Costantinopoli, di contribuire al rista­<br />

bilimento progressivo della perfetta comunione tra le nostre Chiese.<br />

Non ho evocato che alcuni dei grandi momenti del nostro cammino<br />

comune, ma non dimentico tutto ciò che la grazia invisibile dello Spirito<br />

Santo ha realizzato nelle nostre Chiese e nelle loro mutue relazioni per<br />

mezzo della preghiera e della testimonianza evangelica di parrocchie<br />

e di comunità, particolarmente di comunità monastiche, per il tramite<br />

della collaborazione e di incontri a livello locale, attraverso gli scambi<br />

regolari di visite tra Roma e Costantinopoli, in occasione delle nostre<br />

feste patronali, e per mezzo di tanti altri contatti in molteplici forme<br />

con tutte le Chiese ortodosse. Noi dobbiamo veramente rendere grazie<br />

a Dio che, attraverso la Sua visita di oggi e i doni già ricevuti lungo<br />

il cammino percorso di nuovo insieme, fortifica la nostra speranza per<br />

il cammino che resta ancora da percorrere.<br />

Poiché vogliamo essere per i fedeli delle nostre Chiese e per il<br />

mondo null'altro che dei « servitori per amore di Gesù » 5 al fine di<br />

preparare, per loro e con loro, (( la via del Signore », 6 eccoci dispo­<br />

nibili e risoluti.<br />

• 22 ottobre 1978, <strong>AAS</strong> 70 (1978), p. 977.<br />

5 2 Cor 4, 5.<br />

* Is 40, 3.


714 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Nel Concilio Vaticano II la Chiesa cattolica ha approfondito la sua<br />

contemplazione del piano di Cristo per la sua Chiesa. Essa ha compreso<br />

quindi più profondamente la realtà della comunione che mantiene nel­<br />

l'unità le Chiese particolari presenti nel mondo. Questo approfondi­<br />

mento costituisce un importante contributo alla nostra ricerca per<br />

ristabilire una perfetta comunione tra noi. Nel corso dei primi secoli<br />

della nostra storia, noi abbiamo seguito ciascuno la propria via, pur<br />

conservando la nostra comunione di fede e di vita sacramentale, mal­<br />

grado le difficoltà che potevano sorgere nelle nostre relazioni. Durante<br />

tale periodo, era riconosciuto alla <strong>Sede</strong> di Roma non solo un primato<br />

d'onore, ma anche una reale responsabilità per presiedere alla carità,<br />

secondo le parole di Sant'Ignazio di Antiochia, e per favorire il mante­<br />

nimento della comunione tra tutte le Chiese. Sono conscio che, per<br />

delle ragioni molto diverse, e contro la volontà degli uni e degli altri,<br />

ciò che doveva essere un servizio ha potuto manifestarsi sotto una luce<br />

abbastanza diversa. Ma, come Lei sa, è per il desiderio di obbedire<br />

veramente alla volontà di Cristo che io mi riconosco chiamato, come<br />

vescovo di Roma, a esercitare tale ministero. Così, nella prospettiva<br />

di questa perfetta comunione che noi vogliamo ristabilire, io prego<br />

insistentemente lo Spirito Santo perché ci doni la sua luce, ed illumini<br />

tutti i pastori e i teologi delle nostre Chiese, affinché possiamo cercare,<br />

evidentemente insieme, le forme nelle quali questo ministero possa<br />

realizzare un servizio di amore riconosciuto dagli uni e dagli altri.<br />

Mi permetto, Santità, di chiederLe di pregare con me e per me, affinché<br />

Colui che ci « guiderà alla verità tutta intera » 7 ci detti, sin da ora,<br />

i gesti, gli atteggiamenti, le parole e le decisioni che ci permetteranno<br />

di compiere tutto ciò che Dio vuole per la sua Chiesa.<br />

Il Concilio Vaticano II ha chiesto che nello sforzo per il ristabili­<br />

mento della piena comunione con le Chiese Orientali si tenga in parti­<br />

colare considerazione la « natura delle relazioni vigenti tra esse e la<br />

sede di Roma prima della separazione ». 8 Queste relazioni rispettavano<br />

pienamente la potestà di quelle Chiese di « reggersi secondo le proprie<br />

discipline ». 9 Vorrei assicurar<strong>La</strong>, Santità, che la sede di Roma, così<br />

attenta a tutto ciò che la tradizione della Chiesa comporta, vuole<br />

rispettare pienamente questa tradizione della Chiesa d'Oriente.<br />

7 Ov 16, 13.<br />

* Unitatis redintegratio, 14.<br />

» Ibid., 16.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 715<br />

4. In questi istanti di raccoglimento, noi vogliamo mantenerci in<br />

adorazione davanti al Mistero della <strong>Santa</strong> Trinità e supplicare che la<br />

sua grazia ci penetri, deboli e poveri quali siamo, e ci aiuti nella nostra<br />

missione così piena di speranza per la Chiesa e per il mondo.<br />

Attraverso la figura del più grande dei profeti, che il santo Van­<br />

gelo ci ha presentato qualche istante fa, lo Spirito di Dio ci permette di<br />

meglio comprendere uno degli atteggiamenti fondamentali che il Si­<br />

gnore attende da noi. Noi accogliamo questo invito in vista del com­<br />

pito pastorale che ci è proprio, ma esso si rivolge anche a ogni ministro<br />

della Chiesa, a ogni fedele, secondo la sua vocazione. Con il santo pro­<br />

feta Giovanni il Precursore, abbiamo la certezza della continua venuta<br />

di Dio nella storia dell'umanità. Come lui, noi vogliamo preparare la<br />

via del Signore. Come lui, noi vogliamo indicare nel Cristo l'unico<br />

liberatore dal peccato, dalla sofferenza, e dalla morte, venuto per « di­<br />

rigere i nostri passi sulla via della pace », 10 poiché i cristiani d'Oriente<br />

e d'Occidente, ormai insieme e, con un più forte amore, debbono dire<br />

al mondo, con le parole e con gli atti, che il Signore è venuto, viene e<br />

verrà sulla via degli uomini.<br />

Nei confronti di una responsabilità così grande e così necessaria,<br />

10 imploro per noi, Fratello amatissimo, per i nostri Fratelli nell'epi­<br />

scopato e per tutti i fedeli di Cristo, la grazia dell'umiltà, poiché noi<br />

non siamo (( degni di chinarci per sciogliere i legacci dei sandali » di<br />

Colui che noi annunciamo. 11 Questa missione e questo atteggiamento<br />

non sono forse evocati nelle magnifiche « Deisis » delle icone e degli<br />

affreschi delle basiliche d'Oriente e d'Occidente, in cui il santo profeta<br />

Giovanni Battista, rivolto verso Cristo, suo Signore, lo indica con la<br />

mano e con l'umile movimento di tutto il suo essere?<br />

In queste « Deisis » vediamo, pure, la Madre del Redentore nello<br />

stesso atteggiamento di umiltà, che indica anch'ella il suo Figlio e il<br />

suo Signore, ripetendoci incessantemente : « Fate quello che vi dirà ». 12<br />

Ieri sera, nella basilica di <strong>Santa</strong> Maria Maggiore, edificata in onore<br />

della divina maternità della Vergine, abbiamo potuto pregarla insieme.<br />

In questa celebrazione eucaristica, io le domando di intercedere presso<br />

11 suo divin Figlio. Insieme abbiamo cantato la lode di Dio, insieme<br />

abbiamo ascoltato la sua Parola, insieme imploriamo la grazia di<br />

10 Lc 1, 79.<br />

11 Cf. Me 1, 7.<br />

12 Gv 2, 5.


716 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

essere fedeli al Vangelo. Malgrado una tale testimonianza di comunione,<br />

noi non potremo ancora bere insieme allo stesso calice; ciò è per noi<br />

fonte di una sofferenza che amareggia il nostro cuore. Voglia Cristo,<br />

per il tramite delle preghiere della sua santissima e immacolata Madre,<br />

mantenerci nella pace e nella speranza. Voglia Egli tramutare la nostra<br />

sofferenza in un incentivo a lavorare instancabilmente per ritrovare<br />

presto la piena comunione tra di noi e preparare insieme, sulla terra<br />

degli uomini, una « strada per il nostro Dio ». 13 Amen.<br />

ALLOCUTIONES<br />

I<br />

Ad episcopos Conferentiae Berolinensis sacra limina visitantes.*<br />

Liebe Mitbrüder im Bischofsamt!<br />

1. In der Gewißheit unserer tiefen Verbundenheit als Glieder des<br />

Bischofskollegiums und unserer inneren Einheit in Christus, der uns<br />

auch gegenwärtig auf dem Weg des Gottesvolkes voranschreitet, emp­<br />

fange ich euch heute, am Ende eures Ad-limina-Besuches, gemeinsam<br />

hier im Vatikan, dem Ort des bleibenden Glaubenszeugnisses des<br />

Apostels Petrus und seiner Nachfolger. Euch allen gilt mein brüder­<br />

licher Gruß. Zu Beginn gedenken wir auch jener Mitbrüder, die an<br />

unserer Begegnung nicht teilnehmen, und besonders des verdienten<br />

Bischofs Schaff ran, der aus Altersgründen die Bürde seines Amtes<br />

in der Leitung der Diözese Dresden-Meißen nun jüngeren Händen<br />

überläßt.<br />

Mit Freude grüße ich in euch ferner die Priester, die Ordensleute<br />

und alle katholischen Männer, Frauen und Jugendlichen, die euch,<br />

den Oberhirten der Berliner Bischofskonferenz, anvertraut sind. Mit<br />

besonderer Anteilnahme habe ich im Juli dieses Jahres euer Katho­<br />

likentreffen in Dresden verfolgt und mit meinem Gebet begleitet. Ich<br />

möchte euch und allen daran Beteiligten einen herzlichen Glückwunsch<br />

aussprechen für die umsichtige Vorbereitung dieses Treffens, für die<br />

beeindruckende Teilnahme aller Gruppen eurer Ortskirche in gläubigem<br />

13 Is 40, 3.<br />

• Die 27 m. Novembris a. 1987.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 717<br />

Selbstbewußtsein und beispielhafter geistlicher Freude, für die fest­<br />

liche und zuversichtliche Darstellung unseres Glaubenslebens, das nie­<br />

manden bedroht, sondern sich auch dem glaubensfernen Mitmenschen<br />

in der Liebe Christi öffnet.<br />

2. Die Situation eurer Ortskirche ist davon geprägt, daß ihr in<br />

einer Umwelt lebt, die Gott oft nicht kennt oder wieder vergessen hat.<br />

So ist es eine eurer wichtigsten Aufgaben, euch zusammen mit den<br />

anderen Christen eures <strong>La</strong>ndes um jene grundlegende Evangelisierung<br />

zu bemühen, die »die Bekehrung von den Götzen zu Gott« bewirkt,<br />

damit die Menschen »dem lebendigen und wahren Gott dienen« kön­<br />

nen. 1 Es ist ja unsere gemeinsame Überzeugung, daß sich die tiefste<br />

und wahre Sehnsucht des Menschen letztlich auf Gott richtet, der<br />

allein Wahrheit, Leben und Freiheit in Fülle ist. Der euch umge­<br />

bende Atheismus und Materialismus hat viele Gesichter. Es bedrängt<br />

euch ein alle gesellschaftlichen Bereiche beanspruchender weltanschau­<br />

licher Atheismus, der Religion für verkehrtes Denken hält. Es bedrängt<br />

euch noch mehr der auch anderswo verbreitete praktische Alltagsma­<br />

terialismus, der das Herz stumpf und die Augen blind macht.<br />

Mehr und mehr setzt sich jedoch bei nachdenklichen Menschen<br />

die Erkenntnis durch, daß eine Weltanschauung, die die Wirklichkeit<br />

Gottes aus dem Leben des Menschen und der Gesellschaft ausklammert,<br />

auch nicht den wahren irdischen Bedürfnissen des Menschen und den<br />

großen Problemen von Gegenwart und Zukunft gerecht werden kann.<br />

<strong>La</strong>ßt euch darum als kleine Kirche in eurem <strong>La</strong>nd nicht entmutigen !<br />

Ihr habt in eurer Gesellschaft eine wichtige und unersetzliche Auf­<br />

gabe : Seid Zeugen des lebendigen Gottes ! Helft durch euer Lebens­<br />

und Glaubenszeugnis, daß andere Zugang gewinnen können zu den<br />

Quellen des Lebens, die uns das Evangelium Christi so reich erschließt !<br />

Ihr dürft gewiß sein, daß andere Ortskirchen in vergleichbarer Situa­<br />

tion mit Aufmerksamkeit auf euer missionarisches Zeugnis schauen,<br />

um daraus für sich selbst Anregung und Ermutigung zu schöpfen.<br />

3. Wahrhaft Zeugnis ablegen für Gottes heilvolle Gegenwart kann<br />

aber nur, wer selbst bereit ist zu ständiger Umkehr und Heiligung<br />

des Lebens. Die Wirksamkeit eures Glaubenszeugnisses nach außen<br />

wird von der Intensität abhängen, mit der sich alle Gläubigen auf den<br />

Ruf Jesu Christi einlassen, der gesagt hat : »Ihr sollt vollkommen<br />

1 Vgl. 1 Thess 1, 9.


718 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

sein, wie es auch euer himmlischer Vater ist«. 2 Und der Apostel<br />

Paulus wiederholt diese Aufforderung mit den Worten : »Das ist es,<br />

was Gott von euch will, eure Heiligung«. 3 Wir können der Welt nur<br />

dann etwas bringen, wenn wir uns zuvor vom Herrn ergreifen und<br />

zu neuen Menschen umwandeln lassen. Darum wird ein Schwerpunkt<br />

eures pastoralen Wirkens und Lebens in euren Gemeinden und Fami­<br />

lien in dem Bemühen bestehen müssen, die lebendige Verbindung<br />

mit Jesus Christus, unserem Herrn, zu festigen und zu vertiefen.<br />

»Getrennt von mir könnt ihr nichts vollbringen«, sagt der Herr. 4<br />

Schon die Beschränkung der äußeren Mittel und Möglichkeiten<br />

zwingt dazu, daß ihr euch auf die wesentlichen seelsorglichen Aufgaben<br />

konzentriert. Sorgt dafür, daß in allen kirchlichen Lebensäußerungen<br />

jene tiefe Christusverbundenheit und Geisterfülltheit die Quelle allen<br />

Handelns bleibt. Sie kann der Kirche auch in einer Minderheitensitua­<br />

tion überzeugende Strahlkraft und unerschütterliche Hoffnung ver­<br />

leihen. Ich stimme voll jenem Grundsatz zu, den ihr in eurem viel­<br />

beachteten Pastoralbrief vom 8. September des vergangenen Jahres<br />

an eure Priester und Diakone aufgestellt habt : »Christen, deren Glau­<br />

ben das ganze Leben durchformt, werden wie ein positives Ferment<br />

in jeder Gesellschaft wirken, auch in der unsrigen«. 5<br />

Mit Freude blicke ich auf die auch in eurer Mitte sich bildenden<br />

geistlichen Gemeinschaften und Bewegungen, die, vom Heiligen Geist<br />

angeregt, der Kirche neue Lebenskräfte schenken. Die letzte Bischofs­<br />

synode hat sie in einer besonderen Weise gewürdigt und ermutigt.<br />

Dankbar sehe ich die verhältnismäßig zahlreichen geistlichen Berufun­<br />

gen bei euch, die der Kirche helfen, Gott »im Geist und in der Wahr­<br />

heit anzubeten«. 6 Ich habe durch euch erfahren vom kraftvollen Glau­<br />

benszeugnis so vieler junger Christen, die in Ausbildung und Beruf<br />

treu zu Christus und zur Kirche stehen. Die Erfahrung solcher sicht­<br />

baren Früchte des Geistes dürfen euch dankbar und zuversichtlich<br />

werden lassen.<br />

4. Der grundlegende Weg, auf den die Kirche gerufen ist, ist der<br />

Mensch, und zwar der Mensch in all seinen konkreten Lebensbedingun­<br />

gen. Überall dorthin — so dürfen wir im Glauben wissen — ist euch<br />

2 Mt 5, 48.<br />

3 1 Thess 4, 3.<br />

« Joh 15, 5.<br />

5 Pastoralbrief der Bischöfe in der DDR vom 8. September 1986.<br />

« Vgl. Joh 4, 23.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 719<br />

Christus bereits vorangegangen. Ja, es stimmt, was Sie, verehrter Herr<br />

Kardinal, in der Predigt beim Hauptgottesdienst in Dresden gesagt<br />

haben : »Dieses Stück Welt — eure Heimat — ist wahrhaft keine<br />

gottlose Welt. Daher ist für uns Christen dieses <strong>La</strong>nd ein Zuhause,<br />

weil Christus in ihm wohnt«. In eurem bereits zitierten Pastoral­<br />

brief habt ihr in lobenswert klarer und doch auch differenzierender<br />

Sprache euren Mitchristen und vor allem den Seelsorgern die geistigen<br />

und praktischen Wege in diese »Welt« erschlossen und Kriterien für<br />

ein unbefangenes und zugleich selbstbewußtes Vorgehen in den einzel­<br />

nen Lebensbereichen entwickelt.<br />

Die Kirche muß den Menschen in seinen Sehnsüchten und Hoff­<br />

nungen, in seinen Ängsten und Nöten, in seiner ganzen Widersprüch­<br />

lichkeit zu verstehen suchen. Das ist nur möglich, wenn die Hirten<br />

und Mitarbeiter der Kirche in brüderlicher Solidarität das Leben der<br />

Menschen ihres <strong>La</strong>ndes teilen und sich mit ihnen verbunden wissen.<br />

Das umfangreiche caritative Werk eurer Kirche ist ein sprechendes<br />

Zeugnis dieser Solidarität mit den Armen und Kranken, den Hilflosen<br />

und Leidenden, zu der uns die Liebe Christi drängt. Es wird nicht<br />

leicht sein, angesichts des Rückgangs der caritati ven Ordensberufe<br />

diese Häuser und Werke als Stätten christlicher Diakonie in jedem<br />

Fall weiterzuführen. Mit dem Dank für jene, die bisher dieses große<br />

Werk getragen haben, verbindet sich die Hoffnung, daß sich viele<br />

<strong>La</strong>ienchristen mögen berufen wissen, hier ihrem Glauben im Dienst<br />

der Caritas einen überzeugenden Ausdruck zu geben. Dabei ermutige<br />

ich euch, auch neue Nöte des heutigen Menschen in den Blick zu<br />

nehmen, die sich aus den modernen Lebensbedingungen mit ihrem<br />

Trend zur Isolierung und Schwächung des Einzelnen in manchen<br />

Bereichen ergeben.<br />

Eure Gemeinden werden so für die Gescheiterten, für die im Leben<br />

zu kurz Gekommenen und Benachteiligten, für die in mancherlei<br />

Hinsicht »Schwachen« Zufluchtsstätten der Menschlichkeit und prak­<br />

tischer Solidarität. Öffnet die Tore der Kirche weit für alle, die nach<br />

der Liebe unseres Erlösers Ausschau halten. Schenkt auch jenen Auf­<br />

merksamkeit und Zuwendung, die vielleicht im Vorraum der Kirche<br />

stehenbleiben und sich noch nicht zu einem vollen Ja zu Christus<br />

entscheiden können. Auch ihnen gilt das Wort des Herrn : »Kommt<br />

alle zu mir, die ihr euch plagt und schwere <strong>La</strong>sten zu tragen habt.<br />

Ich werde euch Ruhe verschaffen«. 7<br />

7 Mt 11, 28.


720<br />

Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Schließlich gehört zu dem der Kirche aufgetragenen Dienst auch<br />

der Einsatz für die Würde des Menschen. So werden die Hirten der<br />

Kirche auch weiterhin dort ihre Stimme mahnend erheben, wo unver­<br />

äußerliche Rechte des Menschen in Gefahr sind ; sie werden auch<br />

für den Schutz des vorgeburtlichen Lebens eintreten, für den freien<br />

Wirkungsraum der Kirche besonders auch in der Unterweisung und<br />

Begleitung der Jugend. In diesem Zusammenhang unterstütze ich aus­<br />

drücklich die ebenfalls von euch in Dresden vorgetragene Bitte, daß<br />

eure Christen »in Zukunft, und zwar auf ganz normalem Wege wie<br />

so viele katholische Christen anderer Länder, nach Rom pilgern können,<br />

um dem Heiligen Vater zu begegnen«. Ihr werdet aber auch in den<br />

Bereichen die Hilfe der Kirche anbieten, in denen sie vom Evangelium<br />

Christi her einen Beitrag für das Gemeinwohl der Gesellschaft und<br />

der in ihr lebenden Mitbürger leisten kann. Die Christen in eurem<br />

<strong>La</strong>nd möchten zu Recht ihre Begabungen und Fähigkeiten in eure<br />

Gesellschaft einbringen, ohne dabei jedoch ihre Glaubensüberzeugun-<br />

gen verleugnen zu müssen.<br />

So wird eine Kirche, die in Wort und Tat die Menschenfreund­<br />

lichkeit Gottes bezeugt und selbst praktiziert, die Herzen der Men­<br />

schen mehr und mehr für die Annahme des menschgewordenen Got­<br />

tessohnes Jesus Christus bereiten.<br />

Liebe Mitbrüder ! Möge Gott, unser treuer und barmherziger Vater,<br />

euch bei eurem nicht leichten Hirtendienst stützen und führen und<br />

euer Herz mit der Freude am Herrn reich füllen. Er erhöre unser<br />

Gebet, das wir am Ende unserer brüderlichen Begegnung mit den<br />

Worten der Liturgie an ihn richten wollen : »Herr, unser Gott, wir<br />

haben uns im Namen deines Sohnes versammelt und rufen zu dir :<br />

...mach uns hellhörig für unseren Auftrag in dieser Zeit und gib<br />

uns die Kraft, ihn zu erfüllen«. 8 Das erbitte ich euch, euren Mitar­<br />

beitern und allen Gläubigen in euren SeelSorgsgebieten mit meinem<br />

besonderen Apostolischen Segen.<br />

* Oration der 1. Wo. im JK.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 721<br />

II<br />

Ad exc.mum virum Stephanum Erasmum Mapunda, Malaviae apud<br />

Sanctam <strong>Sede</strong>m constitutum Legatum.*<br />

M r Ambassador,<br />

It is my pleasure to welcome you to the Vatican and to receive the<br />

Letters accrediting you as Ambassador Extraordinary and Pleni-<br />

potentiary of the Republic of Malawi. I thank you for the good<br />

wishes you have conveyed from His Excellency Ngwaza Dr H. Kamuzu<br />

Banda. I would ask you kindly to extend my wärmest greetings to<br />

him and to assure him of my prayers for ali the people of your country.<br />

As you have pointed out, the Holy See has a special interest in<br />

upholding moral and spiritual values. Such values are essentia! for<br />

integral human development and they correspond to the deepest longings<br />

of the human heart. The well-being, not only of individuáis arid of the<br />

family as the primary celi of society, but also of nations themselves<br />

and, indeed, of ali mankind is intimately connected with right conduci<br />

in human affairs. A sense of responsibility, solidarity, truthfulness,<br />

respect for the legitímate rights and freedoms of others — thèse are<br />

some of the necessary ethical building blocks of a just and harmonious<br />

society.<br />

On the other band the weakening of thèse values threatens the dignity<br />

and rights of persons and erodes the very fabric of society. Very often<br />

the tensions that disrupt peace and hinder development in the world<br />

are due to individuai and collective selfishness, and thus, in the ulti­<br />

mate analysis, they spring from the human heart and from an insuf-<br />

ficient commitment to the common good. Henee, people's moral good-<br />

ness is a major factor in the development of justice and peace. In this<br />

the Church has a specific contribution to make. This is an important<br />

part of the service she renders to the human family.<br />

At the same time, the Church is far from indifferent to basic and<br />

primary human needs. That is why, as you recalled, the Holy See has<br />

appealed to the richer nations of the world to help alleviate the<br />

problems faced by developing countries. It also explains the reason<br />

for the Church's efforts in your own nation and throughout Africa, to<br />

provide health care, éducation and other services, while she also carries<br />

out her principal role of proclaiming the Gospel of Jesus Christ. In<br />

• Die 28 m. Novembris a. 1987.<br />

47 - A. A. S.


722 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

this respect I thank yon, Mr Ambassador, for your kind words about<br />

the contribution that the Church is making to the improvement of the<br />

livés of the people of Malawi.<br />

There are many ways in which the politicai community and the<br />

Church can and should collaborate in serving the social body. The<br />

Second Vatican Council reminds us that "this service can be more<br />

effectively rendered for the good of ali, if each (the politicai community<br />

and the Church) works better for wholesome mutual coopération". 1 In<br />

this process the Church shows respect for the politicai freedom and<br />

responsibility of Citizens and fosters thèse values among them.<br />

In this context, dialogue has a pivotai role to play. It enables<br />

peoples to corne to know each other and to discover the values and<br />

traditions peculiar to each community and nation. It is capable of<br />

opening doors that have been closed by misunderstanding and préjudice.<br />

It is a patii of moral and spiritual enrichment. And for yourself, as a<br />

diplomatie représentative, dialogue is one of the primary ways in which<br />

you are able to contribute to the progress of your country.<br />

Mr Ambassador, as you assume your new responsibilities I assure<br />

you of the full coopération of the Holy See. I ask Almighty God to<br />

grant you health and happiness in your work and to bless ali the people<br />

of Malawi with enduring peace.<br />

III<br />

Ad Ss.mum Dimitrium I, oecumenicum Patriarcham, qui Summum Pon­<br />

tificem invisit habita.*<br />

Sainteté,<br />

« Béni soit celui qui vient au nom du Seigneur<br />

Cette bénédiction du psalmiste me paraît tout à fait appropriée<br />

pour exprimer les sentiments qui m'habitent en ce premier jour de<br />

votre visite à l'Eglise de Rome et à son évêque.<br />

Vous venez à nous au nom du Seigneur.<br />

Nous vous accueillons au nom du Seigneur.<br />

En lui, nous sommes Frères par la grâce du baptême et du sacer-<br />

1 Gaudium et Spes, 76.<br />

* Die 3 m. Decembris a. 1987.<br />

1 Psaume 118, v. 26.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 723<br />

doce. Cher Frère dans le Seigneur, soyez le bienvenu ! Avec un cceur<br />

plein de joie, je vous accueille, vous qui venez en pèlerin aux tombeaux<br />

des saints apôtres martyrs Pierre et Paul, vous qui, en nous rendant<br />

visite, accomplissez le ministère de la charité, de l'unité et de la paix.<br />

Il y a huit ans, j'avais le grand bonheur de pouvoir échanger le<br />

baiser de paix avec vous en votre résidence patriarcale du Phanar.<br />

L'accueil que vous-même et votre Eglise m'avez réservé alors fut si<br />

marqué d'estime et si dense d'affection que j'en garde toujours le sou­<br />

venir vivant et reconnaissant. Ce souvenir accroît ma joie de vous voir<br />

aujourd'hui parmi nous et de pouvoir vous témoigner une égale estime<br />

et une pareille affection.<br />

Animés d'une même charité fraternelle, nous prierons ensemble ces<br />

jours-ci pour le bien de nos Eglises et pour que notre commun Seigneur<br />

leur accorde la grâce d'une parfaite communion dans la foi et l'amour.<br />

Nous ne manquerons pas non plus d'intercéder ensemble pour ce monde<br />

auquel nous sommes envoyés et que Dieu a aimé au point de donner<br />

son Fils unique pour le sauver. 2<br />

Nous chercherons ensemble à répondre aux exigences de l'heure<br />

présente, selon la volonté du Seigneur, en nous ouvrant à l'illumination<br />

de son Esprit.<br />

Avec la certitude que nous pouvons compter sur l'aide de Dieu afin<br />

que votre visite porte des fruits pour sa gloire, je redis à Votre Sainteté,<br />

à leurs Eminences les Métropolites qui L'accompagnent, ainsi qu'aux<br />

révérends diacres et aux distingués laïcs qui sont venus avec vous :<br />

soyez les bienvenus au nom du Seigneur !<br />

IV<br />

Ad Tanzaniae episcopos sacra limina visitantes.*<br />

Dear Brothers in our Lord Jesus Christ,<br />

1. I am pleased to welcome you, the members of the Episcopal<br />

Conference of Tanzania, on this occasion of your ad Limina visit. Your<br />

présence today enables us to strengthen "the bonds of unity, charity<br />

and peace" 1 which we share in the Apostolic College. As "God's fellow<br />

workers" 2 we are gathered here in the name of our Lord Jesus Christ<br />

2 Cf. Jn 3, 16-17.<br />

* Die 4 m. Decembris a. 1987.<br />

1 Lumen Gentium, 22.<br />

2 1 Cor 3:9.


724 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

near the tomb of the Apostle Peter. And just as Jesus chose Peter and<br />

the other Apostles, so too have we been chosen and ordained as their<br />

successors through the imposition of hands and the invocation of the<br />

Holy Spirit. Together with the Apostles we have inherited the task<br />

of bearing witness to the Gospel of God's grace 3 and to the ministration<br />

of the Spirit and of God's glorious power to make men just. 4<br />

I appreciate the kind words which Cardinal Rugambwa has spoken<br />

in your name and on behalf of the People of God in Tanzania. Please<br />

help me to reciprocate by taking back to the faithful entrusted to you<br />

my greetings of grace and peace. Assure them of my prayerful re-<br />

membrance.<br />

It is my fervent hope to be able to accepi the kind invitation to<br />

visit Tanzania in the not too distant future. My desire is to repeat<br />

the life-giving message of truth, the Gospel of Jesus Christ. To all<br />

who willingly listen to my voice I shall proclaim the Good News of<br />

salvation, so that the pèrson of Christ and his Gospel may be ever<br />

better known and accepted. I also wish to see firsthand the faith of<br />

your people and their love for Christ and his Church. Just as the<br />

Apostle Paul wrote to the first Christians at Rome, I repeat to ali the<br />

faithful in Tanzania : "I thank my God through Jesus Christ for all<br />

of you without ceasing I mention you always in my prayers, asking<br />

that somehow by God's will I may now at last succeed in coming to<br />

you. For 1 long to see you, that I may impart to you some spiritual<br />

gift to strengthen you, that is, that we may be mutually encouraged<br />

by each other's faith, both yours and mine". 5<br />

2. My dear Brothers : as pastors in Tanzania, know that in your<br />

labours for the sake of the Gospel you are not alone. You are supported<br />

by the Successor of Peter and the entire College of Bishops. I am<br />

aware of the pastoral concerns which you face each day, and I praise<br />

the many initiatives which you have undertaken. Thanks to the abun­<br />

dant grâces bestowed by Almighty God on the Church in Tanzania,<br />

the power of the Gospel has taken firm root in the hearts of the faithful<br />

and enabled the Church to grow.<br />

3 Cf. Rom 15:16; Acts 20:24.<br />

4 Cf. 2 Cor 3:8-9.<br />

5 Rom 1:8-12.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 725<br />

Düring the past five years you have witnessed a rapid growth of<br />

your local Churches from three and a half to over four and a half mil­<br />

lion members. A new Archdiocese and new Diocèses have been<br />

established, and there has been an increase in the number of clergy<br />

and men and women Religious. AU of this growth has been accompanied<br />

by a consolidation of diocesan structures and apostolic works.<br />

I am pleased to encourage you and ali the priests, Religious,<br />

catechists and laity who have laboured to bring about this expansion<br />

of the Kingdom of God in Tanzania. As I stated at the time of your<br />

last ad Limina visit : "The criterion of your effective ministry—your<br />

eífective episcopal ministry—is absolute fidelity to Jesus Christ and<br />

his word. It is up to us to plant and to water ; God himself will give the<br />

increase and make the seed of his word grow in his own good time.<br />

He demands our trust, our obédience in preaching his message, our<br />

patience in awaiting the full harvest of salvation". 6<br />

3. Following the recent meeting of the Synod of Bishops, I wish to<br />

stress that the work of evangelization is the òaptismal responsibility<br />

of all those in your pastoral care. As the Second Vatican Council<br />

teaches, "the obligation of spreading the faith is imposed on every<br />

disciple of Christ, according to his abili ty". 7 Thus all lay Christians,<br />

specifically by virtue of Baptism, are called by the Lord to engage in an<br />

eífective apostolate : "For by its very nature the Christian vocation is<br />

also a vocation to the apostolate". 8<br />

While expressing my gratitude to ali the priests and missionaries<br />

working in Tanzania, I also wish to encourage the laity to be true<br />

witnesses to Christ, builders of the Christian community, helping to<br />

transform the world with Gospel values. The witness of an exemplary<br />

Christian life is already an act of evangelization. I hasten to add that<br />

the witness of Christian living through example is not enough in itself.<br />

It has to be preceded and accompanied by the proclamation of the<br />

Good News of salvation in Christ, which is at the heart of all the<br />

Church's action of evangelization. And both thèse essential éléments<br />

must be sustained by prayer and sacrifice.<br />

4. In a society such as yours where a great part of the population<br />

belongs to traditional African religions, I praise the many lay<br />

« Discourse of 9 October 1981.<br />

7 Lumen Gentium, 17.<br />

* Apostolicam Actuositatem, 2.


726 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

catechists, men and women, who are making an important contribution<br />

to the proclamation of the Gospel. They are direct witnesses to the<br />

faith and your active collaborator in establishing, developing and<br />

increasing the practice of Christian life. I am confident that they<br />

will always find the assistance they need, and that they will be given<br />

a continuing formation, suited to the needs of the communities which<br />

they serve. Catechists have an indispensable role in the whole process<br />

of evangelization. They are involved in developing the initial faith of<br />

your people and in bringing them to the fulness of Christian life. 9<br />

While striving in an organic and systematic way to initiate their<br />

hearers into the fulness of Christian life, catechists need to make the<br />

Gospel incarnate in the lives and culture of your people. Indeed, one<br />

of the priorities of your ministry is the consolidation and trans­<br />

formation of your culture in accordance with the Gospel. "The 'ac­<br />

culturation' or 'inculturation' which you rightly promote will truly<br />

be a réfection of the Incarnation of the Word, when a culture, trans-<br />

formed and regenerated by the Gospel, brings forth from its own living<br />

tradition original expressions of Christian life, célébration and<br />

thought 10 ". n<br />

Dear Brothers : I am well a wäre that you are called to bear daily<br />

witness to Christ in a country where Christians and Muslims live side<br />

by side. As you know, the Church makes every effort to engage in<br />

religious dialogue with Islam. The truth that the pian of salvation<br />

includes ali who acknowledge the Creator offers us a solid basis for<br />

such dialogue and for peace ful coexistence with Muslims.<br />

5. I am pleased to learn that there are various initiatives directed<br />

towards the apostolate of youth. This apostolate should be one of<br />

your highest priorities, for the young people represent the future of<br />

the Church. Your youth associations need to be centres of formation<br />

in accordance with the teaching of the Church, and centres where young<br />

people prepare to assume politicai and social positions as Citizens and<br />

Christian leaders. It is through your efforts in ensuring the Christian<br />

éducation of youth that the Church in Tanzania will be able to act as a<br />

vital moral force. In faithfulness to Jesus, you must hand on to your<br />

young people ali that he commanded to be taught. 12<br />

9 Cf. Catechesi Tradendae, 18.<br />

10 Cf. Catechesi Tradendae, 53.<br />

11 Address to Bishops in Nairobi, Kenya, 7 May 19<strong>80</strong>.<br />

12 Cf. Mt 28:20.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 727<br />

6. I wish to express my affection for ali the priests, both diocesan<br />

and religious, who labour with you in shepherding the flock. Each<br />

brother priest is meant to be with us "a servant of Jesus Christ, called<br />

to be an Apostle, set apart for the Gospel of God". 13 The Second<br />

Vatican Council reminds us that "the ministry of priests takes its start<br />

from the Gospel message". 14 It goes on to emphasize that the'ministry<br />

of the word fìnds its completion in the Eucharist, which is "the source<br />

and summit of the whole work of evangelization" 15<br />

I would like to say this to you : always remember the importance of<br />

having a fraternal love for your priests. "Before being the superiors<br />

and judges of your priests, be ... always ready to understand, to<br />

sympathize and to help. In every possible way encourage your priests<br />

to be very open with you". 16 As brothers to your priests, you will share<br />

their burdens and help them grow spiritually through retreats and<br />

days of recollection. It is also of great benefit to their continuing<br />

formation to provide opportunities for theological renewal and study,<br />

so that they can deepen their understanding of the documents of the<br />

Second Vatican Council and of the Magisterium. In addition, thèse<br />

gatherings are an occasion for discussing together your pastoral<br />

concerns.<br />

7. With gratitude to Almighty God I note the increase in diocesan<br />

priests in Tanzania. With the missionaries decreasing in number and<br />

not being replaced, it is ever more necessary for their work to be taken<br />

up by priests from among your own people.<br />

I am pleased to learn that your minor seminaries have many<br />

students. This of course demands a careful sélection of suitable can­<br />

didates. Similarly, the attention and support which you give to your<br />

seminarians and to their training in the five major seminaries will<br />

ensure the quality of those whom you will ordain to the priesthood for<br />

service in your local Churches. I assure you of my solicitude in this<br />

endeavour, so essential to the Church's mission. I would also stress<br />

the importance of providing well-qualified priests for the spiritual,<br />

académie and pastoral formation of your seminarians.<br />

I note that there has been a steady growth in the number of<br />

13 Rom 1:1.<br />

14 Presbyterorum Ordinis, 2.<br />

15 Ibid., 5.<br />

16 Paul VI, Sacerdotalis Caelibatus, 92.


728 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Religious. The members of the Institutes of consecrated life consti tu te<br />

a leaven of authentic Christian living, and it is important that every<br />

diocesan congrégation of Religious should reflect its specific charism<br />

in appropriate forms of apostolic work. In your work with Religious<br />

I know that you will always show them the Church's great love for<br />

them in their lives o f service.<br />

Over the past hundred and twenty years the proclamation of the<br />

Gospel in Tanzania has been largely accomplished by missionary<br />

priests, Sisters and Brothers, who with great heroism and holiness<br />

have planted the seeds of the Church. Following their example, may<br />

you seek to further the growth of the Kingdom of God with immutable<br />

fidelity.<br />

My Brothers : be assured of my continued prayers that the Most<br />

High God will bestow upon you and upon the people and Government<br />

of Tanzania the blessings of peace, justice and prosperi ty. I commend<br />

you and your local Churches to the intercession of Mary, who is "a<br />

sign of sure hope and solace for the pilgrim people of God". 17 In the<br />

love of Jesus her Son I impart my Apostolic Blessing.<br />

V<br />

Ad eos qui conventui de Biomedica scientia et iure interfuerunt coram<br />

admissos.*<br />

Illustri Signori,<br />

1. Sono lieto di accogliervi in Udienza in occasione del vostro Con­<br />

vegno Nazionale sui « problemi giuridici della Biomedicina ». A tutti<br />

rivolgo il mio saluto cordiale.<br />

Il tema, sul quale avete scelto di appuntare quest'anno le vostre<br />

riflessioni, sottolinea il fatto incontestabile che nuovi e gravi problemi<br />

si pongono oggi in campo giuridico a seguito dei progressi realizzati<br />

dalla medicina.<br />

Gli sviluppi della ricerca biomedica hanno reso possibile una cono­<br />

scenza sempre più completa del genoma umano ed oggi si tenta di<br />

disegnare la mappa e il sequenziamento di quel microcosmo biologico,<br />

che è rappresentato dal codice genetico.<br />

17 Lumen Gentium, 68.<br />

* Die 5 m. Decembris a. 1987.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 729<br />

Da questa conoscenza scaturiscono nuove possibilità per la preven­<br />

zione e cura di malattie ereditarie. Da essa, però, derivano anche pro­<br />

blemi nuovi di rilevanza etica ed anche giuridica, sui quali occorre<br />

prendere posizione. Occorrerà in particolare elevare adeguate barriere<br />

giuridiche, affinché non si verifichi alcuna selezione degli esseri umani<br />

ispirata all'eugenismo né sia indotta la interruzione della vita embrio­<br />

nale o fetale a motivo dell'esistenza di un difetto genetico o di una<br />

malattia ereditaria.<br />

Inoltre, nessuna utilità sociale o scientifica e nessuna motivazione<br />

ideologica potranno mai motivare un intervento sul genoma umano,<br />

che non sia terapeutico, cioè in se stesso finalizzato al naturale svi­<br />

luppo dell'essere umano.<br />

2. L'ordinamento giuridico non può disinteressarsi di questi pro­<br />

blemi, giacché per sua natura esso è chiamato a definire i diritti fon­<br />

damentali della persona e a configurare gli strumenti della loro difesa<br />

e promozione.<br />

Allo stesso modo, la scienza giuridica non può non prendere a cuore<br />

la difesa dell'identità genetica di ogni essere umano, nato o nascituro.<br />

Mancherebbe ad un suo preciso compito. Il senso civile e ancor più la<br />

dottrina evangelica ci impegnano, oggi più che mai, a far sì che il<br />

diritto soccorra attraverso lo strumento delle leggi ogni persona umana,<br />

tanto più chiaramente e vigorosamente quanto più fragile e indifesa è<br />

la vita del singolo di fronte al crescente potere tecnologico.<br />

<strong>La</strong> difesa dell'integrità e della dignità della persona è certamente e<br />

anzitutto compito di ogni individuo e di ogni cittadino chiamato a<br />

rispettare in sé il dono della vita, che non gli appartiene ; anche l'ordi­<br />

namento giuridico tuttavia dovrà farsi carico della tutela di tale dono,<br />

nel quale sta il valore primario e fondamentale di ogni umano consorzio.<br />

3. Le nuove frontiere della medicina non sono soltanto quelle della<br />

genetica e della procreazione artificiale. Prospettive assai promettenti<br />

si sono aperte anche sul fronte delle applicazioni pratiche della medi­<br />

cina : nella tutela della salute, nella cura delle malattie, nell'assistenza<br />

ai malati gravi e ai morenti. Anche su queste frontiere si profilano,<br />

però, le minacce di spinte ideologiche e culturali contrastanti col<br />

rispetto della persona umana e con le stesse finalità dell'assistenza<br />

medica.<br />

L'avanzare di una cultura utilitaristica che, come ha introdotto la<br />

legalizzazione dell'aborto, così ora sollecita quella dell'eutanasia, e


730 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

sempre più esplicitamente giustifica la sperimentazione sull'uomo senza<br />

tener conto del rispetto dovuto all'integrità del soggetto, è un fatto<br />

allarmante che la classe sanitaria non può da sola affrontare senza<br />

l'aiuto del diritto.<br />

Infatti, se è vero che il diritto non può disinteressarsi degli eventuali<br />

abusi compiuti nelle applicazioni incontrollate della medicina, è<br />

altrettanto vero che le leggi devono far sentire il loro sostegno a quanti,<br />

scienziati e terapeuti, sono impegnati a combattere le malattie e a<br />

recare sollievo alla sofferenza dei malati, rendendo all'uomo un servizio<br />

che è degno di ogni considerazione e riconoscenza.<br />

4. Il diritto e la medicina sono due antiche discipline, due universi<br />

scientifici, che per la loro natura e origine possono utilmente incontrarsi<br />

nella ricerca di mezzi, strutture e sussidi atti ad assicurare la<br />

difesa, la promozione e il progresso dell'uomo, di tutto l'uomo e di<br />

ogni uomo.<br />

Aftinché non accada, tuttavia, che il loro incontro si riduca ad uno<br />

scontro infruttuoso o ad un deludente compromesso, sarà necessario<br />

che tanto la scienza medica quanto il diritto facciano riferimento ad<br />

un terzo polo più elevato, quello di una adeguata antropologia, avente<br />

il suo centro ispiratore nella ontologia della persona umana : di qui<br />

sgorgano quei valori etici, a cui deve attenersi ogni attività, specie se<br />

direttamente ordinata alla tutela e alla promozione dell'essere umano.<br />

<strong>La</strong> fede cristiana, poi, che considera la dignità dell'uomo nella luce<br />

del Verbo Incarnato, apre a tale antropologia ulteriori orizzonti di<br />

trascendente grandezza.<br />

dell'auspicare, illustri Signori, che la vostra riflessione possa trovare<br />

nelle prospettive esposte spunti illuminanti per le opportune deduzioni<br />

in campo giuridico, invoco sui vostri lavori l'assistenza divina e<br />

di cuore vi benedico.<br />

VI<br />

Ad Gabonis episcopos occasione oblata ad limina visitationis.*<br />

Chers Frères dans Vépiscopat,<br />

1. C'est avec beaucoup de joie que je vous souhaite la bienvenue à<br />

Rome, à l'occasion de votre traditionnelle visite « ad limina », la<br />

seconde déjà depuis notre rencontre à Libreville, lors de mon voyage<br />

au Gabon en février 1982.<br />

• Die 7 m. Decembris a. 1987.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 731<br />

Je remercie vivement Monseigneur Makouaka, Evêque de Francevillé<br />

et Président de la Conférence episcopale gabonaise, de s'être<br />

fait très aimablement votre porte-parole.<br />

En vous adressant mes fraternelles salutations, j'ai naturellement<br />

présent à l'esprit les prêtres, les religieux, les religieuses, les catéchistes<br />

et tous ceux qui, en assurant divers services, vous assistent dans<br />

votre tâche pastorale ; je vous prie de leur transmettre mes sentiments<br />

de profonde affection et aussi ma gratitude pour la part active et généreuse<br />

qu'ils prennent à l'œuvre commune d'évangélisation.<br />

Vous venez resserrer vos liens de communion avec le collège episcopal<br />

tout entier, à travers la personne de Y Evêque de Rome, et fortifier<br />

votre attachement, ainsi que celui des fidèles de vos diocèses, au<br />

Successeur de Pierre. Je souhaite de tout cœur que votre pèlerinage aux<br />

tombeaux des saints Apôtres et votre visite au Saint-Siège vous apportent<br />

joie et réconfort dans votre ministère.<br />

2. Je voudrais avec vous rendre grâce au Seigneur du don de la<br />

foi que votre pays a été l'un des premiers à accueillir en Afrique centrale<br />

et qui a porté du fruit. Il semble même qu'il y ait aujourd'hui,<br />

parmi la jeunesse gabonaise, un regain d'intérêt pour la personne du<br />

Christ et pour son message. Cela se remarque au nombre accru des<br />

réponses à l'appel de Dieu par l'entrée de jeunes dans la vie religieuse<br />

ou sacerdotale. C'est avec joie notamment que j'ai appris que les petits<br />

séminaires Saint-Kisito d'Oyem et Saint-Jean de Libreville avaient<br />

reçu davantage de candidats, comme aussi le grand séminaire. On peut<br />

y voir un motif d'espérance pour l'avenir, en constatant la générosité<br />

de jeunes qui ont le courage de tout quitter pour suivre le Christ et<br />

réussir ainsi leur vie.<br />

3. Vos rapports quinquennaux m'ont laissé voir où se situent vos<br />

préoccupations pastorales et, par conséquent, dans quels domaines<br />

vous avez l'intention de porter vos efforts.<br />

Vous souhaitez investir beaucoup dans la formation d'un laïcat<br />

gabonais capable de témoigner authentiquement de sa foi. En cela,<br />

vous êtes bien dans la ligne tracée par le récent Synode des Evêques<br />

qui considère cette tâche comme prioritaire : « Les chétiens laïcs éprouvent<br />

une soif de vie intérieure, de spiritualité, et un désir croissant<br />

d'engagement missionnaire et apostolique. [...] <strong>La</strong> formation intégrale<br />

de tous les fidèles, laïcs, religieux et clercs, doit être aujourd'hui une<br />

priorité pastorale )).*<br />

1 Message au Peuple de Dieu, 29 octobre 1987, n. 12.


732 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Notre premier devoir de pasteurs, en effet, est de porter la Parole<br />

de Dieu aux hommes afin qu'il deviennent le « peuple fidèle », fortifié<br />

par la pratique sacramentelle, engagé dans les activités vitales de<br />

l'Eglise, sous la motion de la grâce et de la charité. Les laïcs chrétiens<br />

ont une mission spirituelle qu'ils tiennent de leur baptême et de leur<br />

confirmation. Leur foi, loin d'être absente de leurs engagements pro­<br />

fessionnels, doit les encourager à transformer la société selon le plan<br />

divin et les appeler à construire un monde favorisant la promotion inté­<br />

grale de l'homme et son insertion active dans la société.<br />

Je vous exhorte donc à poursuivre l'éducation de la foi de votre<br />

peuple par une catéchèse appropriée. De la sorte, les fidèles acquer­<br />

ront la maturité nécessaire qui leur évitera d'être ballottés à tout vent<br />

de doctrine et leur permettra d'affronter efficacement le prosélytisme<br />

des sectes, actives dans votre pays.<br />

Dans ce labeur d'approfondissement de la foi, les écoles catho­<br />

liques, qui jouissent d'une grande estime au Gabon, demeurent des<br />

œuvres clé. Dans le passé, elles ont contribué à former l'élite de votre<br />

pays et d'autres pays africains. Puissent-elles maintenir l'esprit chré­<br />

tien parmi les générations qui les fréquentent et aider les jeunes à<br />

bien comprendre le contenu de la foi et à l'exprimer dans le langage de<br />

leur culture !<br />

4. A la base de la vie du « peuple fidèle », il y a la famille et le<br />

mariage chrétiens. Vous mesurez le long chemin à parcourir pour<br />

affermir cet élément fondamental dans les structures sociales. C'est une<br />

des missions du laïcat d'évangéliser la société familiale, de permettre<br />

à ceux qui la composent, époux et enfants, de tendre vers l'idéal que<br />

recherche la communauté entière des chrétiens. Dans l'exhortation<br />

apostolique Familiaris consortio, je relevais : « <strong>La</strong> famille chrétienne,<br />

en effet, est la première communauté appelée à annoncer l'Evangile à<br />

la personne humaine en développement et à conduire cette dernière,<br />

par une éducation et une catéchèse progressives, à sa pleine maturité<br />

humaine et chrétienne ». 2<br />

Le Synode des Evêques a rappelé, une fois encore, le rôle irrempla­<br />

çable de la famille dans la pédagogie de la foi, souhaitant que celle-ci<br />

« devienne une véritable "Eglise domestique" où l'on prie ensemble,<br />

où l'on vit le commandement de l'amour de manière exemplaire, où la<br />

2 N. 2.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 733<br />

vie est accueillie, respectée, protégée ». 3 Dans la pastorale des couples,<br />

que vous animez et que vous encouragez, la participation active de<br />

foyers déjà chrétiennement engagés vous sera précieuse. C'est à travers<br />

un réseau de familles où l'Evangile est mis en pratique que se trans­<br />

mettent les valeurs morales et spirituelles auxquelles la jeunesse gabo­<br />

naise redevient plus sensible.<br />

5. Parmi vos préoccupations majeures, j'ai relevé également la<br />

question des vocations. Celles-ci ne sont pas encore assez nombreuses,<br />

malgré les signes prometteurs auxquels j'ai déjà fait allusion.<br />

L'Eglise au Gabon doit de plus en plus reposer sur la responsabilité<br />

des Gabonais, tout en demeurant ouverte à l'entraide fraternelle<br />

d'agents apostoliques venus d'autres pays, et ouverte aussi, dès main­<br />

tenant, à l'envoi en mission des Gabonais eux-mêmes, auxquels des<br />

diocèses à l'étranger pourraient faire appel.<br />

L'éveil et la persévérance des vocations sacerdotales et religieuses<br />

continuent donc, à juste titre, de retenir toute votre attention. A cet<br />

égard, il est bon de noter que l'exemple de ceux qui sont dans le sacer­<br />

doce et le désir, pour des jeunes, de s'y engager sont liés. Aussi est-il<br />

important, que ces jeunes aient sous leur regard le spectacle de prêtres<br />

heureux dans leur sacerdoce, entretenant avec leur evêque une relation<br />

personnelle de qualité. Chaque prêtre doit pouvoir faire l'expérience<br />

que l'évêque n'est pas un responsable lointain mais un pasteur proche<br />

de ceux qui, les premiers, partagent avec lui le service des fidèles. Une<br />

réelle solidarité entre prêtres et évêques, une convivialité joyeuse et<br />

dynamique constituent pour les jeunes un encouragement important<br />

à percevoir les appels que le Seigneur leur adresse.<br />

6. Chers Frères dans l'épiscopat, je prie Dieu pour que ces consi­<br />

dérations, offertes à votre réflexion lors de votre visite, vous affermissent<br />

dans votre foi, vous renouvellent dans votre espérance et vous confirment<br />

dans l'amour que Dieu vous porte et qu'il porte à votre peuple.<br />

Que le Seigneur fasse fructifier le beau travail que vous accomplissez<br />

avec zèle ! Confions-le ensemble à la Vierge Marie, Reine des Apôtres,<br />

vers qui nos regards se font encore plus suppliants en l'Année mariale.<br />

De grand cœur, je vous bénis, ainsi que vos collaborateurs et tous les<br />

fidèles de vos diocèses.<br />

3 Message au Peuple de Dieu, n. 7.


734 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

VII<br />

In aedibus Pontificii Instituti Orientalis, ad academicas Auctoritates,<br />

docentes et alumnos habita.*<br />

1. A conclusione di questo giorno festivo dedicato alla Vergine<br />

Maria, dopo il tradizionale incontro con la popolazione romana ai<br />

piedi della Immacolata a Piazza di Spagna, e dopo la liturgia euca­<br />

ristica nella Basilica di <strong>Santa</strong> Maria Maggiore, sono lieto di incon­<br />

trarmi con voi per la ricorrenza del 70° anniversario di fondazione<br />

dell'Istituto Orientale.<br />

Saluto i Signori Cardinali Simon Lourdusamy e William Baum<br />

ed i fratelli Arcivescovi e Vescovi, qui convenuti. Rivolgo un cordiale<br />

pensiero al Rettore, Padre Gino Piovesana, ai Professori, agli alunni<br />

ed ex-alunni presenti, lieto, altresì, di ammirare i nuovi ambienti, di<br />

recente ristrutturati.<br />

Mi è caro incontrarmi con voi nel nome della Vergine Madre di Dio,<br />

la Theotocos, venerata in Oriente ed in Occidente con la fervida fede<br />

che è scaturita dalla dottrina dei Padri e dalle solenni dichiarazioni<br />

dei primi Concili della Chiesa. Ê attorno all'immagine della Vergine<br />

Maria, che per la sua Fede ed obbedienza generò sulla terra il Figlio<br />

di Dio, che noi ci sentiamo confortati dalla speranza che lo spirito di<br />

fraternità e di unità tra Oriente ed Occidente troverà impulso e grazia<br />

per una comunione sempre più intensa e feconda.<br />

(( E non posso non aggiungere in questo momento che questa spe­<br />

ranza è di nuovo cresciuta, aumentata, con la visita di S. S. il Patriarca<br />

Dimitrios I di Costantinopoli, con i rappresentanti del suo Sinodo Pa­<br />

triarcale. Abbiamo ancora negli occhi la sua figura e nel cuore la sua<br />

profonda spiritualità ».<br />

Come è noto, l'Istituto Orientale fu voluto dal mio Predecessore<br />

Benedetto XV, il quale lo associò alla Congregazione per le Chiese<br />

Orientali quale strumento necessario di studio e quale centro di irra­<br />

diazione per tutta la Chiesa cattolica della teologia, della spiritualità<br />

e della vita dell'Oriente cristiano. Pio XI volle dare rinnovato incre­<br />

mento all'Istituto, lo portò nell'attuale sede, e lo associò all'Istituto<br />

Biblico ed all'Università Gregoriana per l'affinità di alcune discipline,<br />

anidándolo alla Compagnia di Gesù.<br />

• Die 8 m. Decembris a. 1987.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 735<br />

2. Dobbiamo riconoscere aggi che le prospettive dei miei Predeces­<br />

sori hanno trovato nei nostri tempi nuove e più vaste conferme. Da<br />

queste l'Istituto Orientale potrà trarre motivi incoraggianti di impegno<br />

ulteriore.<br />

Va ricordata, anzitutto, la linea di azione scaturita dal Concilio<br />

Vaticano II, che ha voluto promuovere una migliore conoscenza dei<br />

grandi tesori spirituali contenuti nella comune tradizione occidentale<br />

ed orientale. <strong>La</strong> grande eredità teologica dell'Oriente deve essere accolta<br />

come parte sostanziale della riflessione sistematica sui dati della Rivela­<br />

zione, giacché da essa è possibile trarre, per ogni trattato teologico,<br />

ricchi spunti e stimolanti prospettive. <strong>La</strong> conoscenza delle Chiese<br />

orientali e della loro dottrina appare, perciò, un campo singolarmente<br />

vasto, aperto alla ricerca costante e sistematica, per un servizio a<br />

tutte le Comunità cristiane. In tale impegno questo luogo accademico<br />

ha svolto e svolge una funzione privilegiata, che si rivela singolarmente<br />

feconda per una sempre più chiara intesa con le Chiese orientali. Essa<br />

pertanto si pone come segno vivo e qualificato di un dialogo che va<br />

sempre continuato nella prospettiva del traguardo della piena unità.<br />

È ben noto, in secondo luogo, che nei nostri tempi è aumentata,<br />

per molteplici cause, la migrazione di fratelli dall'Oriente verso l'Occi­<br />

dente. Ciò pone problemi pastorali di indiscutibile urgenza per il bene<br />

delle anime. Di qui deriva, anche sul piano pratico, l'opportunità che<br />

la conoscenza della eredità dell'Oriente sia inserita nel « curriculum »<br />

degli studi teologici dei Pastori d'anime.<br />

In terzo luogo, è giusto ricordare l'intensa collaborazione che l'Isti­<br />

tuto Orientale sta offrendo, con la sua Facoltà di Diritto Canonico, alla<br />

revisione del Codice di Diritto Canonico Orientale e per la pubblica­<br />

zione delle fonti.<br />

3. Desidero, perciò, rinnovare in questa circostanza l'espressione<br />

della mia riconoscenza verso la Congregazione per le Chiese Orien­<br />

tali e verso quella per l'Educazione Cattolica, che tanta parte hanno<br />

avuto ed hanno nella promozione dell'attività dell'Istituto. Allo stes­<br />

so tempo, l'attestazione della mia grata fiducia si volge a voi, Padri<br />

della Compagnia di Gesù, ed ai vostri collaboratori in questo Isti­<br />

tuto, al cui prestigio contribuiscono le vostre numerose pubblica­<br />

zioni non solo per la conoscenza della storia, della teologia, della<br />

spiritualità e della liturgia orientale, ma anche per l'intensa opera<br />

di divulgazione, che con intento pastorale ed ecumenico esse promuo-


736 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

vono in tutto l'Occidente. Come (( validi rematori » — così vi definì<br />

Pio XI — al cenno della suprema Guida di tutta la Chiesa, voi, e quanti<br />

vi hanno preceduto, avete saputo portare, per la maggior gloria di<br />

Dio, la fatica di un lavoro instancabile, segnato talvolta da silenziosi<br />

sacrifici, che il Signore ben conosce.<br />

Affido alla Vergine tutta l'opera e la missione dell'Istituto Orien­<br />

tale. L'esempio di Maria e la sua intercessione sostengano lo spirito e<br />

la vocazione ecclesiale di coloro che operano qui. <strong>La</strong> Madre di Dio sia<br />

presente nel servizio che qui si compie, come è presente nella Chiesa,<br />

pellegrina nel mondo per il servizio della fede. Essa avvalori, con la<br />

speranza che non delude, ogni generosa impresa.<br />

A tutti la mia Benedizione.<br />

VIII<br />

Ad exc.mum virum Radulfum Richardum Alfonsiii, Argentinae Prae­<br />

sidem.*<br />

Señor Presidente:<br />

1. Es para mí motivo de viva satisfacción recibir esta mañana al<br />

Supremo Magistrado de la Nación Argentina y a las Personalidades<br />

que lo acompañan. A todos doy mi más cordial bienvenida.<br />

En esta circunstancia vienen a mi memoria las dos ocasiones en<br />

que he tenido el gozo de pisar el suelo argentino. <strong>La</strong> primera, en<br />

junio de 1982, cuando como mensajero de paz quise hacerme presente<br />

en unos momentos particularmente difíciles en la historia de la Nación.<br />

<strong>La</strong> segunda, en este año que termina, me permitió encontrarme con<br />

las amadas gentes de todo el país, cuyo recuerdo conservo aún vivo<br />

en mi memoria. Fueron días de ricas vivencias espirituales y humanas,<br />

compartidas en intensas celebraciones de fe y esperanza, en las que<br />

los argentinos mostraron sus profundos sentimientos religiosos que<br />

brotaban de sus corazones en un clamor de paz y de justicia.<br />

Esta visita fue una peregrinación de gracias al Señor por el don<br />

de la paz —restablecida y asegurada— entre dos países hermanos<br />

Argentina y Chile, cuyas relaciones se habían visto seriamente per­<br />

turbadas a causa del diferendo austral.<br />

<strong>La</strong>s gentes de ambos países, que durante aquellos días me acom­<br />

pañaron durante mi peregrinar a lo largo y ancho del cono sur ame-<br />

* Die 11 m. Decembris a. 1987.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 737<br />

rieancyhan sido elocuente testimonio de la firme voluntad de conservar<br />

la paz que anima a los dos pueblos y que se plasmó en el vigente Tratado<br />

de paz y amistad.<br />

2. En la Argentina, además, se había iniciado ya el proceso de<br />

pleno restablecimiento de las instituciones democráticas, lo cual —como<br />

tuve ocasión de señalar en mi encuentro con el mundo político en la<br />

Casa Rosada— « constituye un momento privilegiado para que los<br />

argentinos sean cada vez más conscientes de que todos están llamados<br />

a participar responsablemente en la vida pública, cada uno desde su<br />

propio puesto». 1 Por su parte, los Obispos de la Nación, movidos<br />

por su solicitud pastoral, no han dejado de alentar, desde el campo<br />

que les es propio, el esfuerzo solidario y colectivo para superar las<br />

dificultades que obstaculizan la voluntad de construir una comunidad<br />

que tenga como fundamento la búsqueda de la verdad, el amor por<br />

la justicia, la vocación a la libertad. En un reciente documento afir­<br />

maban ellos : « Debemos reconocer que el presente Estado de derecho,<br />

en el cual es necesario progresar, favorece un mayor aprecio por la<br />

libertad, el respeto por la autoridad legítima, una participación efectiva<br />

en distintos niveles, la ocasión para promover una auténtica moder­<br />

nización, y el ejercicio de la solidaridad en un pueblo que busca,<br />

sin haberlos encontrado todavía, los definitivos caminos de reconci­<br />

liación )).<br />

3. El futuro, ciertamente, se presenta como un gran desafío a la<br />

capacidad creadora y a la voluntad de entendimiento de los argentinos.<br />

Por ello, es más necesario aún que, inspirados por los valores morales<br />

que han configurado su ser histórico, descubran con ojos nuevos sus<br />

propias raíces y progresen en su caminar siempre abierto a la esperanza.<br />

Esta esperanza cobra aún más consistencia, si evaluamos las metas<br />

conseguidas sobre el transfondo del pasado histórico de la República.<br />

En efecto, Argentina desde su nacimiento se inspiró en una decidida<br />

voluntad de acogida para todos. Los proceres argentinos dieron vida<br />

a un país grande y generoso, en el que cualquier ciudadano pudiese<br />

lograr una existencia digna de la persona humana. A ellos les movió<br />

la esperanza, fundada en Dios « fuente de toda razón y justicia », 2<br />

de formar una comunidad nacional próspera y justa.<br />

1 N. 3.<br />

2 Preámbulo de la Constitución.<br />

48 • A. A. S.


738 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

á. Hoy es particularmente necesaria una conciencia colectiva fundada<br />

sobre estos principios. En efecto, el mundo contemporáneo<br />

—surcado por tantas tensiones y desequilibrios— busca la realización<br />

de modelos de convivencia civil, de principios seguros y experimentados<br />

capaces de mantener unida la familia humana. A escala nacional,<br />

la Argentina se empeñó desde sus orígenes por hacer realidad esa<br />

convivencia entre razas y pueblos; de aquí que su proyecto originario<br />

tenga aún plena actualidad y merezca la pena de que todos, en esfuerzo<br />

unitario, hagan cuanto esté en su mano por hacer fructificar en nuestros<br />

días la experiencia de ciudadanía iniciada el siglo pasado.<br />

Somos conscientes de que este empeño tan noble atraviesa un momento<br />

cargado de dificultades. Por ello, es necesaria una gran responsabilidad<br />

social a todos los niveles ; es imprescindible que cada uno<br />

reconozca y trabaje por el bien común de todo el país.<br />

5. En este sentido, durante mi reciente viaje apostólico, quise referirme<br />

en repetidas ocasiones a la reconciliación de los argentinos.<br />

A ello me movía el convencimiento de que para superar las diferencias<br />

es necesario buscar puntos comunes de entendimiento y consenso. Por<br />

su parte, la Iglesia en Argentina —desde su propia misión— acompaña<br />

y alienta este proceso de acercamiento y fraternidad a todos los<br />

niveles. No se puede olvidar que muchos problemas que afectan a la<br />

vida social e incluso política, tienen su raíz en el orden moral. Por<br />

ello la Iglesia, con su acción evangelizadora y educadora, dignifica<br />

las relaciones humanas, favorece la convivencia y orienta para vivir<br />

libremente en el marco de la justicia y del respeto mutuo.<br />

Finalmente, deseo hacer notar que a esta ardua tarea de construir<br />

valores se opone una pretendida actitud secularista que lleva al hombre<br />

a hacer referencia a sí mismo de modo exclusivo, olvidando su dimensión<br />

transcendente. Se crea así una innegable indiferencia, sea respecto<br />

del bien común antes señalado, sea respecto de la identidad histórica<br />

y permanente de un pueblo. Consecuencia lógica es el oscurecimiento<br />

de aquella plataforma originaria de valores comunes, por lo que el<br />

futuro se torna incierto, y se hace difícil proponer objetivos comunes<br />

capaces de suscitar la participación de todos.<br />

Señor Presidente, antes de concluir este encuentro, deseo reiterarle<br />

mi vivo agradecimiento por esta visita, y en su persona rindo<br />

homenaje a toda la Nación argentina, mientras pido a Dios que<br />

derrame abundantemente la sabiduría y la prudencia, para que puedan<br />

plasmar un presente proyectado hacia el futuro, en bien de todos los<br />

hombres.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 739<br />

IX<br />

Ad exc.mum Virum Alexandrum Cachia Zammit, Melitae apud <strong>Sede</strong>m<br />

Apostolicam constitutum Legatum.*<br />

Signor Ambasciatore,<br />

dell'accogliere le Lettere Credenziali, con le quali Ella dà solenne<br />

inizio alla sua missione di Ambasciatore Straordinario e Plenipoten­<br />

ziario della Repubblica di Malta presso la <strong>Santa</strong> <strong>Sede</strong>, desidero anzi­<br />

tutto esprimerLe il mio sincero ringraziamento per le nobili parole testé<br />

pronunziate, mentre rivolgo un deferente pensiero al Presidente e al­<br />

l'intera popolazione maltese, dei cui cordiali sentimenti Ella si è fatto<br />

eloquente interprete.<br />

Il messaggio, da Lei ora presentato, mi oifre la gradita occasione di<br />

rievocare i rapporti di affezione e di stima che la <strong>Sede</strong> Apostolica ha da<br />

sempre avuto con Malta. Non posso certamente soffermarmi, in questo<br />

momento, sui singoli motivi che la rendono cara, ma, anche conside­<br />

rando brevemente l'arco della sua storia, non posso non accennare ad<br />

alcune note distintive, quali la sua dignitosa fierezza, la sua ricchezza<br />

morale, il suo patrimonio culturale ed artistico e, soprattutto, la sua<br />

anima profondamente religiosa. È noto, infatti, come il popolo maltese<br />

dal giorno in cui l'apostolo Paolo approdò, in condizioni drammatiche,<br />

ai lidi di quella suggestiva terra e vi accese la luce del Vangelo, non<br />

ha cessato di rischiarare il suo cammino con la fiaccola della fede cri­<br />

stiana, salvaguardando i valori dello spirito, della famiglia e della<br />

integrità del costume. A queste virtù desidero, oggi, rendere testimo­<br />

nianza, e dare atto al coraggio dei Maltesi, i quali, nonostante difficoltà<br />

di vario genere, hanno conservato attraverso i secoli la propria identità<br />

etnica e le proprie radici storiche.<br />

2. Ho molto apprezzato l'accenno che Ella ha fatto al rinnovato<br />

impegno del popolo maltese per la promozione della pace, di questo<br />

sommo bene, da cui dipende il futuro dell'uomo ed insieme il progresso<br />

della società. Malta, posta nel bel mezzo del mare Mediterraneo, ha un<br />

ruolo significativo da svolgere in favore di un ordine più giusto, più<br />

rispettoso — oltre che degli inalienabili diritti umani — delle fonda­<br />

mentali e legittime libertà dei singoli e delle comunità nazionali.<br />

A questa vocazione storica e geografica il Governo di Malta, ne sono<br />

• Die 12 m. Decembris a. 1987.


740 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

certo, saprà dare un contributo efficace, favorendo il rispetto di ogni<br />

cittadino, soprattutto dei più deboli e meno favoriti, la giustizia, lo<br />

sviluppo sociale ed economico, l'intesa, la solidarietà e la concordia di<br />

tutti i cittadini sul piano nazionale, e la collaborazione sul piano inter­<br />

nazionale, particolarmente nel bacino mediterraneo.<br />

<strong>La</strong> Chiesa, da parte sua, non farà mancare il suo specifico apporto,<br />

come sempre ha cercato di fare secondo le condizioni dei tempi, nel<br />

corso della sua storia due volte millenaria, come Ella, Signor Amba­<br />

sciatore, ha ricordato.<br />

Neil'adempiere al dovere di evangelizzazione, che le è stato affidato<br />

dal suo Fondatore divino, la Chiesa riserva un impegno particolare<br />

alla promozione integrale della persona umana in tutte le sue esigenze,<br />

non solo individuali ma anche comunitarie. <strong>La</strong> fede cristiana offre,<br />

infatti, eccellenti stimoli e aiuti anche per l'opera di costruzione di<br />

un mondo più giusto.<br />

Nella realizzazione di quest'opera, lo Stato e la Chiesa, dovendo<br />

servire le stesse persone che sono al contempo membri della Chiesa e<br />

della comunità civile, non possono sottrarsi al dovere di collaborare,<br />

con i mezzi loro propri, nel rispetto della reciproca autonomia. Perché<br />

ciò possa avvenire in modo ordinato e fruttuoso, essi devono ricercare<br />

insieme le forme più adeguate di collaborazione, anche mediante intese,<br />

qualora se ne ravvisi l'opportunità.<br />

In tale contesto, auspico che possa concludersi con reciproca soddi­<br />

sfazione il dialogo iniziato a vari livelli tra i rappresentanti della<br />

<strong>Santa</strong> <strong>Sede</strong> e della Chiesa particolare, da una parte, e dello Stato,<br />

dall'altra, allo scopo di definire importanti questioni di comune<br />

interesse.<br />

Non dubito, per il resto, che i rapporti tra la Chiesa e lo Stato<br />

saranno sempre animati da spirito di amichevole cooperazione, nella<br />

comune sollecitudine per il bene spirituale e l'incremento civile e<br />

sociale della cara Nazione, che Ella, Signor Ambasciatore, da oggi<br />

rappresenta presso la <strong>Santa</strong> <strong>Sede</strong>.<br />

Con questi auguri Le esprimo il mio cordiale benvenuto ; e mentre<br />

formulo voti per un fruttuoso compimento della sua alta missione, di<br />

cuore imparto a Lei, ai Rappresentanti del Governo e all'intera popo­<br />

lazione maltese la mia speciale Benedizione.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 741<br />

ITINERA APOSTOLICA<br />

EX HABITIS DUM SUMMUS PONTIFEX CIVITATES FOEDERATAS AMERICAE<br />

SEPTEMTRIONALIS PERAGRAT DELECTAE ALLOCUTIONES.<br />

Miamiae, ad Presbyteros coram admissos.*<br />

Dear brother Priests,<br />

1. Coming here today, I wish to open my heart to you and to<br />

celebrate with you the priesthood that we all share. "Vobis sum<br />

Episcopus, vobiscum sacerdos". I am convinced that there is no better<br />

way to start than to direct our thoughts and our hearts to that Shepherd<br />

whom we all know—the Good Shepherd, the one High Priest, our<br />

Lord and Savior Jesus Christ.<br />

My heart is full of gratitude and praise as / express my love for<br />

the priesthood, the beautiful vocation, the wonderful vocation in which<br />

we particípate not because we are worthy, but because Christ has<br />

loved us, loves us and has entrusted to us this particular ministry<br />

of service. And I thank God for you, my brother priests. In the words<br />

of Saint Paul: "I thank God... whenever I remember you in my<br />

prayers—as indeed I do constantly, night and day". 1<br />

I am also grate ful to you my brother priests for your welcome<br />

of fraternal love, expressed personally and through Father McNùlty<br />

as your représentative. I address my words to ali of you présent here<br />

and to ali the priests in the United States. To all of you I express<br />

my gratitude for your ministry, for your persévérance, for your faith<br />

and love, for the fact that you are striving to live the priesthood,<br />

close to the people, in truth—the truth of being ministers of Christ<br />

the Good Shepherd.<br />

As priests, we all hold a "treasure in earthen vessels". 2 Through<br />

rto merit of our own, and with ali our human weaknesses, we have<br />

bees called to proclaim God's word, to celebrate the sacred mysteries,<br />

especially the Eucharist, to care for the People of God, and to continue<br />

the Lord's ministry of reconciliation. In this way, we are servants<br />

both of the Lord and of his people, being ourselves constantly called<br />

to conversion, constantly invited to "walk in newness of life". 3<br />

* Die 10 m. Septembris a. 1987.<br />

1 2 Tim 1:3.<br />

* 2 Cor 4:7.<br />

3 Rom 6:4.


742 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

I have come to the United States, my brother priests, in order to<br />

confirm you in your faith, according to the will of Christ. 4 I have<br />

come to you because I want ail distances to be bridged, so that,<br />

together, we may grow and become ever more truly a communion of<br />

faith, hope and love. I affirm you in the good gifts you have received<br />

and in the generous response you have made to the Lord and his<br />

people, and I encourage you to become more and more like Jesus<br />

Christ, the Eternai High Priest, the Good Shepherd.<br />

Saint Paul reminds us, as he reminded Timothy, to be fearless in<br />

serving Christ: "The Spirit God has given us is no cowardly spirit,<br />

but rather one that makes us strong, loving and wise. Therefore,<br />

never be ashamed of your testimony to our Lord ... but with the<br />

strength which comes from God bear your share of the hardship which<br />

the Gospel entails". 5 We know that proclaiming the Gospel and living<br />

out our ministry very definitely entail hardship. It would be wrong<br />

to reduce priestly life to this one dimension of suffering, but it would<br />

also be wrong not to recognize this dimension or to resent it when<br />

we encounter it. We are not exempt from the human condition, nor<br />

can we ever escape that emptying of self, after the example of Jesus,<br />

who "was himself tested through what he sufifered". 6<br />

2. It is important that we find satisfaction in our ministry, and<br />

that we be clear about the nature of the satisfaction which we can<br />

expect. The physical and emotional health of priests is an important<br />

factor in their overall human and priestly well-being, and it is neces-<br />

sary to provide for thèse. I commend your Bishops and you your­<br />

selves for giving particular attention to thèse matters in recent years.<br />

Yet, the fulfillment that comes from our ministry does not, in the<br />

final analysis, consist in physical or psychological well-being ; nor can<br />

it ever consist in material comfort and security. Our fulfillment<br />

dépends on our relationship with Christ and on the service that we<br />

offer to his Body, the Church. Each of us is most truly himself when<br />

he is "for others".<br />

3. And just here, of course, arises a problem for us in our ministry.<br />

So much is asked of us by so many différent people, and so often it<br />

seems that our response is inadequate to their needs. Sometimes<br />

* Cf. Lk 22:32.<br />

5 2 Tm 1:7-8.<br />

« Heb 2:18.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 743<br />

this is due to our own human limitations. We can then be tempted<br />

to indulge in excessive self-criticism, forgetting that God can use our<br />

weakness as easily as our strength in order to accomplish his will.<br />

It is a great credit to you, my brothers, that you are striving to be<br />

merciful and gentle and forgiving like the Good Shepherd whom you<br />

know and imitate and love, and to whom you have pledged your<br />

fidelity. No other path is possible. Sometimes, however, what is<br />

asked of you in the name of compassion may not be in accord with<br />

the full truth of God, whose eternai law of love can never contradict<br />

the fact that he is always "rich in mercy". 7 True mercy takes into<br />

account God's plan for humanity, and this plan—marked by the sign<br />

of the Cross—was revealed by a merciful High Priest, who is able<br />

"to sympathize with our weakness, ... one who was tempted in every<br />

way that we are, yet never sinned". 8 If on the other hand, what is<br />

claimed to be a gesture of mercy goes contrary to the demands of<br />

God's word, it can never be truly compassionate or beneficiai to our<br />

brothers and sisters in need. Jesus, who was himself the perfect<br />

expression of the Father's love, was also conscious of being "a sign<br />

of contradiction". 9 The Apostle John tells us that, at a certain point<br />

in the Lord's ministry, "many of his disciples broke away and would<br />

not remain in his company any longer". 10<br />

And today there are indeed many sensitive issues which priests<br />

must deal with in their daily ministry. I know from listening to<br />

many priests and many Bishops that there are différent approaches<br />

to such issues. What is seen in one way by some of our brothers is<br />

evaluated differently by others. Yes, we ali have questions that arise<br />

from the exercise of our priesthood, questions which require us to<br />

seek continually the light and wisdom that come only from the Holy<br />

Spirit.<br />

In this regard, however, it is important for us to realize that the<br />

same Holy Spirit from whom come all the différent and wonderful<br />

charisms, and who dwells in the hearts of ali the faithful, has placed<br />

in the Church the specific charism of the Magisterium, through which<br />

he guides the whole community to the fullness o f truth. Through the<br />

action of the Holy Spirit the promise of Christ is constantly being<br />

fulfilled : "Know that I am with you always, until the end of the<br />

7 Eph 2:4.<br />

« Heb 4:15.<br />

9 Lk 2:34.<br />

10 Jn 6:66.


744 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

world". 11 We know that through the Second Vatican Council the<br />

Church has clearly and collegially expressed her teaching on many<br />

of the sensitive issues and that much of this teaching has subsequently<br />

been reiterated in the différent sessions of the Synod of Bishops. By<br />

its nature therefore this teaching of the Church is normative for the<br />

life of the Church and for all pastoral service. The forthcoming<br />

Synod, after extensive consultation and fervent prayer, will consider<br />

at length and take a pastoral position on other important issues in<br />

the life of the Church.<br />

I am very much aware that your fidelity to Christus will for his<br />

Church and your pastoral sensitivity demand great sacrifice and<br />

generosity of spirit. As I told the Bishops of the United States, just<br />

a few weeks after I was elected Pope : "Like yourselves, I learned<br />

as a Bishop to understand firsthand the ministry of priests, the prob­<br />

lems affecting their lives, the splendid efforts they are making, the<br />

sacrifices that are an integrai part of their service to God's people.<br />

Like yourselves, I am fully aware of how much Christ dépends on<br />

his priests in order to fulfill in time his mission of rédemption". 12<br />

4. In expressing the conviction that Christ needs his priests and<br />

will to associate them with hámself in his mission of salvation, we<br />

must also emphasize the conséquence of this : the need for new vocations<br />

to the priesthood. It is truly necessary for the whole Church to work<br />

and pray for this intention. As Father McNulty stated so well, we<br />

priests must personally invite generous young men to give their lives<br />

in the service of the Lord ; they must truly be attraeted by the joy<br />

that we project in our own lives and ministry.<br />

There is still one more factor to be considered in evaluating the<br />

future of vocations, and it is the power of Christ, of Christes Paschal<br />

Mystery. As the Church of Christ, we are ali called to profess his<br />

power before the world ; to proclaim that he is able, in virtue of his<br />

Death and Résurrection, to draw young people to himself, in this<br />

generation as in the past; to declare that he is strong enough to<br />

attract young men even today to a life of self-sacrifice, pure love and<br />

total dedication to the priesthood. As we profess this truth, as we<br />

proclaim with faith the power of the Lord of the harvest, we have<br />

a right to expect that he will grant the prayers that he himself has<br />

II Mt 28:20.<br />

12 9 November 1978.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 745<br />

commanded to be offered. The présent hour calis for great trust in<br />

Him who has overeóme the world.<br />

5. The authentic renewal of the Church initiated by the Second<br />

Vatican Council has been a great gift of God to his people. Through<br />

the action of the Holy Spirit an immense amount of good has been<br />

done. We must continue to pray and work that the Holy Spirit will<br />

bring his design to fulfillment in us. In this regard priests have an<br />

indispensable role to play in the renewed life of the Church.<br />

Each day the Church is being renewed by grace as she seeks a<br />

deeper and more penetrating understanding of the word of God,<br />

as she strives to worship more authentically in spirit and in truth,<br />

and as she recognizes and develops the gifts of all her members. These<br />

dimensions of renewal require those enduring tasks of priests which<br />

give their ministry its unique character : namely, the ministry of<br />

word and Sacramente the tending o f the flock o f Christ.<br />

True renewal présupposes the clear, faithful and effective pro­<br />

clamation of the word of Cod. The Second Vatican Council indicated<br />

that this is the priest's first task. 13 Those who preach must do so<br />

with dynamic fidelity. This means being ever faithful to what has<br />

been handed on in Tradition and Scripture, as taught by the living<br />

pastoral authority of the Church, and making every effort to présent<br />

the Gospel as effectively as possible in its application to new cir-<br />

cumstances of life. As often as the word is truly proclaimed, Christ's<br />

work of rédemption continues. But what is proclaimed must first<br />

be li ved.<br />

Renewal in Christ's grace and life greatly dépends on the develop­<br />

ment of the Church's life o f worship. Because we priests preside at<br />

the liturgy, we must come to know and appicciate the rites of the<br />

Church through study and prayer. We are called to lead célébrations<br />

which are both faithful to the Church's discipline and legitimately<br />

adapted, according to her norms, for the good of our people.<br />

Genuine renewal also dépends upon the way in which priests exer­<br />

cise their task of tending the flock of Christ, especially as they encour­<br />

age the faithful to use their gifts in the apostolate and in various<br />

special forms of service. The Church's commitment to evangelization,<br />

to proclaiming the word of God, to calling people to holiness of life,<br />

cannot be sustained without the tireless efforts and selfless support<br />

13 Presbyterorum Ordinis, 4.


746 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

of priests. In the matter of inviting people, as Jesus did, to con­<br />

version—the total conversion of the Gospel—the example of priests<br />

is extremely important for the authenticity of the Church's life.<br />

This is particularly true in our own use of the Sacrament of Penance,<br />

through which we are repeatedly con verted to the Lord. On this<br />

condition rests the full supernatural effectiveness of our "ministry<br />

of reconciliation" 14 and of our whole priestly lives. The expérience<br />

of the Church teaches us that "the priest's célébration of the Eucharist<br />

and administration of the other Sacraments, his pastoral zeal, his<br />

relationship with the faithful, his communion with his brother priests,<br />

his collaboration with his Bishop, his life of prayer—in a word, the<br />

whole of his priestly existence, surfers an inexorable decline if by<br />

négligence or for some other reason he f ails to receive the Sacrament<br />

of Penance at regular intervais and in a spirit of genuine faith and<br />

dévotion. If a priest were no longer to go to confession or properly<br />

confess his sins, his priestly being and his priestly action would feel<br />

its effects very soon, and this would also be noticed by the community<br />

of which he was the pastor". 15<br />

People expect us to be men of faith and prayer. People look to us<br />

for Christ's truth and the teaching of his Church. They ask to see<br />

Christ's love incarnate in our lives. Ali this reminds us of a very<br />

basic truth, that the priest is "another Christ". In a sensé, we<br />

priests are Christ to ali those to whom we minister. This is true of ali<br />

aspects of our priestly work. But it is particularly true in the<br />

Eucharistie Sacrifice—from which our priestly identity flows and in<br />

which it is expressed most clearly and effectively. This truth has<br />

special relè vanee also for our service as ministers o f the Sacrament<br />

of Réconciliation, through which we render a unique service to the<br />

cause of conversion and peace, and to the advancement of God's<br />

Kingdom on earth. At this point I would like to repeat those words<br />

which I have already addressed to the priests of the Church : "Praise<br />

then to this silent army of our brothers who have served well and<br />

serve each day the cause of reconciliation through the ministry of<br />

sac ramental Penance ". 16<br />

In her mission to the teorici, the Church is renewed as she calis<br />

humanity to respond to God's commandment of love, and as she upholds<br />

14 2 Cor 5:18.<br />

15 Reconciliatio et Paenitentia, 31.<br />

,é Reconciliatio et Paenitentia, 29.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 747<br />

and promotes the values of the Gospel as they affect public life. In<br />

doing this she becomes a prophétie voice on matters of truth and<br />

justice, mercy and peace. In thèse tasks involving the world, the<br />

leadership of priestly ministry has been and continues to be decisive.<br />

Priests who encourage and support the laity help them to exercise<br />

their own mission to bring the values of the Gospel into public life.<br />

Thus, priests and lay people working together can challenge society<br />

itself to défend life, to défend all human rights, to protect family<br />

life, to work for greater social justice, to promote peace.<br />

6. One of the notable expériences of priests in the United States in<br />

the years since the Council has been a renewal of their spiritual<br />

lives. Many priests have sought this renewal in groups of fraternal<br />

support, through spiritual direction, retreats, and other commendable<br />

endeavors. These priests have found their ministry revitalized by<br />

a rediscovery of the importance of personal prayer. As you continue<br />

to discover Christ both in your prayer and in your ministry, you will<br />

expérience more deeply that he—the Good Shepherd—is the very<br />

center o f your life, the very meaning o f your priesthood.<br />

My brothers : in speaking to you about prayer, I am not telling<br />

you what you do not know or urging you to do something that you<br />

do not practise. Prayer has been part of your daily lives since your<br />

seminary years and even earlier. But persévérance in prayer, as you<br />

know, is difficult. Dryness of spirit, external distractions, the tempting<br />

rationalization that we could be spending our time more usefully<br />

—these things are familiar to anyone who is trying to pray. Inevitably,<br />

at one time or another, these éléments assail the prayer life of a priest.<br />

For us priests, prayer is neither a luxury nor an option to be<br />

taken up or put aside as seems convenient. Prayer is essential to the<br />

pastoral Ufe. Through prayer we grow in sensitivity to the Spirit<br />

of God at work in the Church and in ourselves. And we are made<br />

more aware of others, becoming more "attentive to their needs, to<br />

their lives and destiny". 17 Indeed, through prayer we come to love<br />

deeply those whom Jesus has entrusted to our ministry. Of special<br />

importance for our lives and our ministry is the great prayer of<br />

praise—the Liturgy of the Hours—which the Church enjoins on us<br />

and which we pray in her name and in the name of our Lord Jesus Christ.<br />

" Holy Thursday Letter to Priests, 1987, No. 11.


748 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

7. In recent years, priests have often told me of the need they<br />

feel for support in their ministry. The challenges of priestly service<br />

today are indeed great, and the demands on our time and energy<br />

seem to increase every day. In such circumstances how easily we can<br />

give in to temptations to discouragement ! But, dear brothers, at these<br />

times it is more important than ever that we heed the advice of the<br />

Letter to the Hebrews: "Let us keep our eyes fixed on Jesus, who<br />

inspires and perfects our faith. For the sake of the joy which lay<br />

before him he endured the Cross, heedless of its shame ... Remember<br />

how he endured the opposition of sinners; henee do not grow de­<br />

spondent or abandon the struggle". 18<br />

The encouragement and support that we find in one another is a<br />

great gif t of God's love—a characteristic of Christ's priesthood. The<br />

increase of mutuai support among brother priests through prayer and<br />

sharing is a most encouraging sign. The same can be said, on a dif­<br />

férent level, for the development of presbyteral Councils committed<br />

to the solidarity of priests with one another and with their Bishop<br />

in the mission of the universal Church.<br />

As priests we also need examples of priestly ministry, "artists"<br />

of pastoral work who both inspire us and intercede for us—priests<br />

like Philip Neri, Vincent de Paul, John Vianney, John Bosco, and<br />

Maximilian Kolbe. And we can also reflected upon the priestly lives<br />

of men whom we have known personally, exemplary priests who inspire<br />

us—because they have lived the one priestly ministry of Jesus Christ<br />

with deep generosi ty and love.<br />

To persevere in our pastoral ministry we need above ali that "one<br />

thing only" which Jesus tells us is "required". 19 We need to know<br />

the Shepherd very well. We need a deep personal relationship with<br />

Christ—the source and supreme model of our priesthood—a relationship<br />

that requires union in prayer. Our love for Christ, rekindled frequently<br />

in prayer—especially prayer before the Blessed Sacrament—is at the<br />

foundation of our commitment to celibacy. This love also makes it<br />

possible for us, as servants of God's Kingdom, to love our people<br />

freely and chastely and deeply.<br />

8. My brothers : sharing in the one priesthood of Christ, we share<br />

the same joys and sorrows. What a joy it is for me to be with you<br />

» Heb 12:2-4.<br />

" Cf. Lk 10:42.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 749<br />

today. I thank you again for the gif t of yourselves to Christ and<br />

his Church, and I want you to know that I am close to you in your<br />

efforts to serve the Lord and his people. You have my gratitude,<br />

my prayers, my support and my love. And as I conclude, I express<br />

the hope that each of us will always expérience the joy of which the<br />

Psalmist speaks : "Behold, how good it is, and how pleasant, where<br />

brethren dwell at one!". 20<br />

Dear brother priests : Catholic unity is our vocation. As priests<br />

in America you are called to live this Catholic unity in the particular<br />

Churches—the diocèses—to which you belong. But all these particular<br />

Churches are never more completely themselves, never more faithful<br />

to their identity, than when they are living to the full the communion<br />

of faith and love of the universal Church. At the summit o f your<br />

priestly ministry is this mystery of ecclesiali unity, and you are called<br />

to live it in sacrifice and love, in union with Mary the Mother of Jesus.<br />

The protection and tender human love of our Blessed Mother is<br />

a great support to ali of us priests. Her prayers assist us, her example<br />

challenges us, her closeness consoles us. In her présence we expérience<br />

the joy and hope that we need so much. Is this not the day and the<br />

hour, dear brother priests, to turn to her, as we must have done on<br />

our ordination day, and to entrust to her anew ourselves, our people<br />

and our sacred ministry? Why? For the glory of the Father, and of<br />

the Son, and of the Holy Spirit.<br />

Dear priests of America, dear brothers : "My love to ail of you<br />

in Christ Jesus". 21<br />

* # *<br />

Miamiae, ad quosdam sodales Iudaeorum consociationum coram admissos.*<br />

Dear Friends,<br />

Représentatives of so many Jewish organisations assemblea here<br />

from across the United States,<br />

My dear Jewish Brothers and Sisters,<br />

1. I am grateful to you for your kind words of greeting. I am<br />

indeed pleased to be with you, especially at this time when the United<br />

20 Ps 132 [133] :1.<br />

21 1 Cor 16:24.<br />

• Die 11 m. Septembris a. 1987.


750 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

States tour of the Vatican Judaica Collection begins. The wonderful<br />

material, including illuminated Bibles and Prayerbooks, demonstrates<br />

but a small part of the immense spiritual resources of Jewish tradition<br />

across the centuries and up to the présent time—spiritual resources<br />

often used in fruitful coopération with Christian artists.<br />

It is fitting, at the beginning of our meeting to emphasize our faith<br />

in the One God, who chose Abraham, Isaac and Jacob, and made with<br />

them a Covenant of eternai love, which was never revoked. 1 It was<br />

rather confìrmed by the gif t of the Torah to Moses, opened by the<br />

Prophets to the hope of eternai rédemption and to the universal<br />

commitment for justice and peace. The Jewish people, the Church<br />

and ali believers in the Merciful God—who is invoked in the Jewish<br />

prayers as }Av Ha-Rakhamim—can find in this fundametnal Covenant<br />

with the Patriarchs a very substantial starting point for our dialogue<br />

and our common witness in the world.<br />

It is also Atting io recali God's promise to Abraham and the<br />

spiritual fraternity which it established: "in your descendants all the<br />

nations shall find blessing—all this because you obeyed my command". 2<br />

This spiritual fraternity, linked to obédience to God, requires a great<br />

mutuai respect in humility a»d confidence. An objective considération<br />

of our relations during the centuries must take into account this<br />

great need.<br />

2. It is indeed worthy of note that the United States was founded<br />

by people who came to these shores, often as religious refugees.<br />

They aspired to being treated justly and to being accorded hospitality<br />

according to the word of God, as we read in Leviticus : "You shall<br />

treat the alien who resides with you no differently than the natives<br />

born among you ; have the same love for him as for yourself ; for you<br />

too were once aliens in the land of Egypt. I, the Lord, am your God". 3<br />

Among these millions of immigrants there was a large number of<br />

Catholics and Jews. The same basic religious principies of freedom<br />

and justice, of equality and moral solidarity, afñrmed in the Torah<br />

as well as in the Gospel, were in fact reflected in the high human<br />

ideáis and in the protection of universal rights found in the United<br />

States. These in turn exercised a strong positive influence on the<br />

1 Cf. Gen 27:13; Rom 11:29.<br />

2 Gen 22:18.<br />

3 Lev 19:34.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 751<br />

history of Europe and other parts of the world. But the paths of the<br />

immigrants in their new land were not always easy. Sadly enough,<br />

préjudice and discrimination were also known in the New World<br />

as well as in the Old. Nevertheless, together, Jews and Catholics<br />

have contributed to the success of the American experiment in religious<br />

freedom, and, in this unique context, have given to the world a vigorous<br />

form of interreligious dialogue between our two ancient traditions.<br />

For those engaged in this dialogue, so important to the Church and<br />

to the Jewish people, I pray : May God bless you and make you<br />

strong for his service !<br />

3. At the same time, our common héritage, task and hope do not<br />

eliminate our distinctive identifies. Because of her specific Christian<br />

witness, "The Church must preach Jesus Christ to the World". 4 In so<br />

doing we proclaim that "Christ is our peace". 5 As the Apostle Paul<br />

said : "All this is from God, who through Christ reconciled us to<br />

himself and gave us the ministry of réconciliation". 6 At the same<br />

time, we recognize and appreciate the spiritual treasures of the Jewish<br />

people and their religious witness to God. A fraternal theological<br />

dialogue will try to understand, in the light of the mystery of<br />

rédemption, how différences in faith should not cause enmity but<br />

open up the way of "réconciliation", so that in the end "God may<br />

be all in all". 7<br />

In this regard I am pleased that the National Conference of Catholic<br />

Bishops and the Synagogue Council of America are initiating a con­<br />

sultation between Jewish leaders and Bishops which should carry<br />

forward a dialogue on issues of the greatest interest to the two faith<br />

communities.<br />

4. Considering history in the light of the principies of faith in<br />

God, we must also reflect on the catastrophic event of the Shoah,<br />

that ruthless and inhuman attempt to exterminate the Jewish people<br />

in Europe, an attempt that resulted in millions of victims—including<br />

women and children, the elderly and the sick—exterminated only<br />

because they were Jews.<br />

Considering this mystery of the suffering of Israel's children, their<br />

4 1974 " Guidelines », I.<br />

5 Eph 2:14.<br />

« 2 Cor 5:18.<br />

7 1 Cor 15:28.


752 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

witness of hope, of faith and of humanity under dehumanizing outrages,<br />

the Church expériences ever more deeply her common bond with the<br />

Jewish people and with their treasure of spiritual riches in the past<br />

and in the présent.<br />

It is also Atting to recali the strong, unequivocal efforts of the<br />

Popes against antisemitism and Nazism at the height of the persécution<br />

against the Jews. Back in 1938, Pius XI declared that "antisemitism<br />

cannot be admitted", 8 and he declared the total opposition between<br />

Christianity and Nazism by stating that the Nazi cross is an "enemy<br />

of the Cross of Christ". 9 And I am convinced that history will reveal<br />

ever more clearly and convincingly how deeply Pius XII feit the<br />

tragedy of the Jewish people, and how hard and effecti vely he worked<br />

to assist them during the Second World War.<br />

Speaking in the name of humanity and Christian principies, the<br />

Bishops' Conference of the United States denounced the atrocities<br />

with a clear statement: "Since the murderous assault on Poland,<br />

utterly devoid of every semblance of humanity, there has been a pre-<br />

meditated and systematic extermination of the people of this nation.<br />

The same satanic technique is being applied to many other peoples.<br />

We feel a deep sense of revulsión against the cruel indignities fîeaped<br />

upon the Jews in conquered countries and upon defenseless peoples<br />

not of our faith". 10<br />

We also remember many others, who, at risk of their own lives,<br />

helped persecuted Jews, and are honored by the Jews with the title<br />

of "Tzaddiqê 'ummôt ha-'olâm" (Righteous of the Nations).<br />

5. The terrible tragedy of your people has led many Jewish thinkers<br />

to reflect on the human condition with acute insights. Their vision<br />

of man and the roots of this vision in the teachings of the Bible, which<br />

we share in our common héritage of the Hebrew Scriptures, offer<br />

Jewish and Catholic scholars much useful material for reflection and<br />

dialogue. And I am thinking here above ali of the contribution of<br />

Martin Buber and Emmanuel Lévinas.<br />

In order to understand even more deeply the meaning of the<br />

Shoah and the historical roots of antisemitism that are related to it,<br />

joint collaboration and studies by Catholics and Jews on the Shoah<br />

* 6 September 1938.<br />

9 Christmas Allocution, 1938.<br />

10 November 14, 1942.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 753<br />

should be continued. Such studies have already taken place through<br />

many conférences in your country, such as the National Workshops<br />

on Christian-Jewish Relations. The religious and historical implications<br />

of the Shoah for Christians and Jews will now be taken up formally<br />

by the International Catholic-Jewish Liaison Committee, meeting later<br />

this year in the United States for the first time. And as was affirmed<br />

in the important and very cordial meeting I had with Jewish leaders<br />

in Castelgandolfo on September 1, a Catholic document on the Shoah<br />

and antisemitism will be forthcoming, resulting from such serious<br />

studies.<br />

Similarly, it is to be hoped that common educational programs<br />

on our historical and religious relations, which are well developed in<br />

your country, will truly promote mutuai respect and teach future<br />

générations about the Holocaust so that never again will such a<br />

horror be possible. Never again !<br />

When meeting the leaders of the Polish Jewish community, in<br />

Warsaw, in June of this year, I underscored the fact that through<br />

the terrible expérience of the Shoah, your people have become "a loud<br />

warning voice for all of humanity, for all nations, for all the powers<br />

of this world, for every system and every individuai ... a saving<br />

warning". 11<br />

6. jlt is also désirable that in every diocèse Catholics should<br />

implement, under the direction of the Bishops, the statement of the<br />

Second Vatican Council and the subséquent instructions issued by<br />

the Holy See regarding the correct way to preach and teach about<br />

Jews and Judaism. I know that a great many efforts in this direction<br />

have already been made by Catholics, and I wish to express my<br />

gratitude to ail those who have worked so diligently for this aim.<br />

7. Necessary for any sincere dialogue is the intention of each<br />

partner to allow others to define themselves "in the light of their<br />

own religious expérience"} 2 In fidelity to this affirmation, Catholics<br />

recognize among the éléments of the Jewish expérience that Jews<br />

have a religious attachment to the <strong>La</strong>nd, which finds its roots in<br />

biblical tradition.<br />

After the tragic extermination of the Shoah, the Jewish people<br />

began a new period in their history. They have a right to a homeland,<br />

11 Address of June 14, 1987.<br />

12 1974 " Guidelines Introduction.<br />

49 - A. A. S.


754 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

as does any civil nation, according to international law. "For the<br />

Jewish people who live in the State of Israel and who preserve in<br />

that land such precious testimonies to their history and their faith,<br />

we must ask for the desired security and the due tranquillity that<br />

is the prerogative of every nation and condition of life and of progress<br />

for every society". 13<br />

What has been said about the right to a homeland also applies<br />

to the Palestinian people, so many of whom remain homeless and<br />

refugees. While all concerned must honestly reflect on the past<br />

—Muslims no less than Jews and Christians—it is time to forge those<br />

solutions which will lead to a just, complete and lasting peace in<br />

that area. For this peace I earnestly pray.<br />

8. Finally, as I thank you once again for the warmth of your<br />

greeting to me, / give praise and thank s to the Lord for this fraternal<br />

meeting, for the gift.of dialogue between our peoples, and for the<br />

new and deeper understanding between us. As our long relationship<br />

moves toward its third millennium, it is our great privilège in this<br />

generation to be witnesses to this progress.<br />

It is my sincere hope that, as partners in dialogue, as fellow<br />

believers in the God who revealed himself, as children of Abraham,<br />

we will strive to render a common service to humanity, which is so<br />

much needed in this our day. We are called to collaborate in service<br />

and to unite in a common cause wherever a brother or sister is<br />

unattended, forgotten, neglected or suffering in any way; wherever<br />

human rights are endangered or human dignity offended ; wherever<br />

the rights of God are violated or ignored.<br />

With the Psalmist, I now repeat :<br />

"I will hear what God proclaims;<br />

the Lord—for he proclaims peace<br />

To his people, and to his faithful ones,<br />

and to those who put in him their hope". 14<br />

To ali of you, dear friends, dear brothers and sisters ; to ali of<br />

you dear Jewish people of America : with great hope I wish you the<br />

peace of the Lord : Shalom ! Shalom ! God bless you on this Sabbath<br />

and in this year : Shabbath Shalom! Shanah Tovah we-Hatimah Tovah!<br />

13 Redemptionis Anno, Aprii 20, 1984.<br />

14 Ps 85:9.<br />

# # #


Acta Ioannis Pauli Pp. II 755<br />

Novae Aureliae, ad institutores et ludimagistros coram admissos.*<br />

Dear Brothers and Sisters,<br />

1. I thank all of you for your warm welcome and I praise our Lord<br />

and Savior Jesus Christ who gives me this opportunity to meet<br />

with you, the représentatives of Catholic Elementari/ and Secondary<br />

Schools and leaders in Religious Education. My first word to you<br />

is one of esteem and encouragement : I wish to assure you that<br />

I fully appreciate the extraordinary importance of your commitment<br />

to Catholic éducation. I commend you for your concern for the<br />

vitality and Catholic identity of the educational centers in which<br />

you work, throughout the length and breadth of the United States.<br />

I encourage you to continue to fulfìll your special role within the<br />

Church and within society in a spirit of generous responsibility,<br />

intelligent creativity and the pursuit of excellence.<br />

2. It is fitting that we should be meeting in this historie city, itself<br />

the meeting-point of several rich cultures, where the Capuchin Fathers<br />

and the Ursuline Sisters founded schools at the very dawn of your<br />

emrgence as a nation. You are preparing to observe the 200th Anni-<br />

versary of the signing of the Constitution of the United States. There<br />

is no doubt that the guarantee of religious freedom enshrined in the<br />

Bill of Rights has lielped make possible the marvelous growth of<br />

Catholic éducation in this country.<br />

Over the years much has been attempted and much has been achieved<br />

by Catholics in the United States to make available for their children<br />

the best éducation possible. Much has been done in the specific area<br />

of bringing the wealth of our Catholic faith to children and adults<br />

in the home, in schools, and through religious éducation programs.<br />

The présence of the Church in the field of éducation is wonderfully<br />

manifested in the vast and dynamic network of schools and educational<br />

programs extending from the pre-school through the adult years.<br />

The entire ecclesial community—Bishops, priests, Religious, the laity—<br />

the Church in all her parts, is called to value ever more deeply the<br />

importance of this task and mission, and to continue to give it full<br />

and enthusiastic support.<br />

3. In the beginning and for a long time afterwards, women and<br />

men Religious bore the chief organizational and teaching responsi-<br />

• Die 12 m. Septembris a. 1987.


756 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

bilities in Catholic éducation in this country. As pioneers they met<br />

that challenge splendidly and they continue to meet it today. The<br />

Church and—I am certain—the nation will forever feel a debt of<br />

gratitude towards them. The importance of the présence o f committed<br />

Religions, and of religious communities, in the educational apostolate<br />

has not diminished with time. It is my heartfelt prayer that the Lord<br />

will continue to call many young people to the religious life, and<br />

that their witness to the Gospel will remain a central élément in<br />

Catholic éducation.<br />

4. In recent years, thousands of lay people have corne forward<br />

as administrators and teachers in the Church's schools and educational<br />

programs. By accepting and developing the legacy of Catholic thought<br />

and educational expérience which they have inherited, they take their<br />

place as full partners in the Church's mission of educating the whole<br />

person and of transmitting the Good News of salvation in Jesus<br />

Christ to successive générations of young Americans. Even if they<br />

do not "teach religion", their service in a Catholic school or educational<br />

program is part of the Church's unceasing endeavor to lead ail to<br />

"profess the truth in love and grow to the full maturity of Christ<br />

the head". 1<br />

I am aware that not all questions relating to the Organization,<br />

financing and administration of Catholic schools in an increasingly<br />

complex society have been resolved to the satisfaction of ail. We hope<br />

that such matters will be settled with justice and fairness for all.<br />

In this regard it is important to proceed in a proper perspective.<br />

For a Catholic educator, the Church should not be looked upon merely<br />

as an employer. The Church is the Body of Christ, carrying on the<br />

mission of the Redeemer throughout history. It is our privilège to<br />

share in that mission, to which we are called by the grace of God and<br />

in which we are engaged together.<br />

5. Permit me, brothers and sisters, to mention briefly something<br />

that is of special concern to the Church. I refer to the rights and<br />

duties of parents in the éducation of their children. The Second<br />

Vatican Council clearly enunciated the Church's position: "Since<br />

parents have conferred life on their children, they have a most solemn<br />

obligation to educate their offspring. Henee, parents must be acknowl-<br />

1 Eph 4:15.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 757<br />

edged as the first and foremost educators of their children". 2 In<br />

comparison with the educational role of all others their role is primary ;<br />

it is also irreplaceable and inalienable. It would be wrong for anyone<br />

to attempt to usurp that unique responsibility. 3 Nor should parents<br />

in any way be penalized for choosing for their children an éducation<br />

according to their beliefs.<br />

Parents need to ensure that their own homes are places where<br />

spiritual and moral values are li ved. They are right to insist that<br />

their children's faith be respected and fostered. As educators you<br />

correctly see your role as cooperating with parents in their primary<br />

responsibility. Your efforts to involve them in the whole educational<br />

process are commendable. This is an area in which pastors and other<br />

priests can be especially supporti ve. To these I wish to say : try to<br />

make every effort to ensure that religious éducation programs and,<br />

where possible, parish schools are an important part o f your ministry;<br />

support and encourage teachers, administrators and parents in their<br />

work. Few efforts are more important for the présent and future<br />

well-being of the Church and of the nation than efforts expended<br />

in the work of éducation.<br />

6. Catholic schools in the United States have always enjoyed a<br />

réputation for académie excellence and community service. Very<br />

often they serve large numbers of poor children and young people,<br />

and are attentive to the needs of minority groups. I heartily encourage<br />

you to continue to provide quality Catholic éducation for the poor<br />

of ail races and national backgrounds, even at the cost of great<br />

sacrifice. We cannot doubt that such is part of God's call to the<br />

Church in the United States. It is a responsibility that is deeply<br />

inscribed in the history of Catholic éducation in this country.<br />

On another occasion, speaking to the Bishops of the United States,<br />

I mentioned that the Catholic school "has contributed immensely to<br />

the spreading of God's word and has enabled the faithful 'to relate<br />

human affairs and activities with religious values in a single living<br />

synthesis'. 4 In the community formed by the Catholic school, the<br />

the power of the Gospel has been brought to bear on thought patterns,<br />

standards of judgment and norms of behavior. As an institution<br />

2 Gravissimum Educationis, 3.<br />

3 Of. Familiaris Consortio, 36.<br />

4 Sapientia Christiana, 1.


758<br />

Acta Apostolicae Sectis - Commentarium Officiale<br />

the Catholic school has to be judged extremely favorably if we apply<br />

the sound criterion : 'You will know them by their deeds', 5 and again,<br />

'You can tell a tree by its fruit' 6 ". 7<br />

At this point I cannot fail to praise the financial sacrifices of<br />

American Catholics as well as the substantial contributions of indi­<br />

vidual benefactors, foundations, organizations and businesses to<br />

Catholic éducation in the United States. The heroic sacrifices of<br />

générations of Catholic parents in building up and supporting parochial<br />

and diocesan schools must never be forgotten. Rising costs may cali<br />

for new approaches, new forms of partnership and sharing, new uses<br />

of financial resources. But I am sure that all concerned will face<br />

the challenge of Catholic schools with courage and dedication, and<br />

not doubt the value of the sacrifices to be made.<br />

7. But there is another challenge facing all those who are concerned<br />

with Catholic éducation. It is the pressing challenge of clearly<br />

identifying the aims of Catholic éducation, and applying proper<br />

methods in Catholic elementary and secondary éducation and religious<br />

éducation programs. It is the challenge of fully understanding the<br />

educational enterprise, of properly evaluating its content, and of<br />

transmitting the full truth concerning the human person, created in<br />

God's image and called to life in Christ through the Holy Spirit.<br />

The content of the individuai courses in Catholic éducation is<br />

important both in religious teaching and in ali the other subjects that<br />

go to make up the total instruction of human persons and to prepare<br />

them for their life's work and their eternai destiny. It is Atting that<br />

teachers should be constantly challenged by high professional standards<br />

in preparing and teaching their courses. In regard to the content of<br />

religion courses, the essential criterion is fidelity to the teaching<br />

of the Church.<br />

Educators are likewise in a splendid position to inculcate into<br />

young people right ethical attitudes. These include attitudes toward<br />

material things and their proper use. The whole life style of students<br />

will reflect the attitudes that they form during their years of formai<br />

éducation.<br />

In these tasks you will find guidance in many documents of the<br />

5 Mt 7:16.<br />

6 Mt 7:20.<br />

7 Address of October 28, 1983.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 759<br />

Church. Your own Bishops, applying the universal teaching of the<br />

Church, have helped point the way for you, notahly in their pastoral<br />

letter To Teach As Jesus Did, and in the National Catechetical Direc­<br />

tory. I would also remind you of the Holy See's documents on The<br />

Catholic School and <strong>La</strong>y Catholics in Schools: Witnesses to Faith.<br />

There we are reminded that it is the school's task to cultívate in<br />

students the intellectual, creative and esthetic faculties of the indi­<br />

vidual ; to develop in students the ability to make correct use of their<br />

judgment, will and affecti vi ty ; to promote in them a sensé of values ;<br />

to encourage just attitudes and prudent behavior; to introduce them<br />

to the cultural patrimony handed down from previous générations;<br />

to prepare them for their working lives, and to encourage the friendly<br />

interchange among students of diverse cultures and backgrounds that<br />

will lead to mutual understanding and love.<br />

8. The ultimate goal of ail Catholic éducation is salvation in Jesus<br />

Christ. Catholic educators effectively work for the coming of Christ's<br />

Kingdom; this work includes transmitting clearly and in full the<br />

message of salvation, which elicits the response of faith. In faith<br />

we know God, and the hidden purpose of his will. 8 In faith we truly<br />

corne to know ourselves. By sharing our faith we communicate a<br />

complete vision of the whole of reality and a commitment to truth<br />

and goodness. This vision and this commitment draw the Strands of<br />

life into a purposeful pattern. By enriching your students' lives<br />

with the fullness of Christ's message and by inviting them to accept<br />

with ail their hearts Christ's work, which is the Church, you promote<br />

most effectively their integrai human development and you help them<br />

to build a community of faith, hope and love.<br />

This Christian message is the more urgent for those young ones<br />

who corne from broken homes and who, often with only one parent<br />

to encourage them, must draw support and direction from their<br />

teachers in school.<br />

In your apostolate of helping to bring Christ's message into the<br />

lives of your students, the whole Church supports you and stands<br />

with you. The Synod of Bishops, in particular, has recognized the<br />

importance of your task and the difficulties you face. For these reasons<br />

it has called for concerted efforts to compose a universal catechism.<br />

This project will not eliminate the great challenge of a need for<br />

8 Cf. Eph 1:9.


760 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

creativity in methodology, nor will it minimize the continued need<br />

for the inculturation of the Gospel, but it will assist all the local<br />

Churches in effectively presenting in its integrity the content of<br />

Catholic teaching. In the Church in America, an important part<br />

of the truly glorious chapter of Catholic éducation has been the<br />

transmitting of Christ's message through religious éducation programs<br />

designed for children and young people outside Catholic schools. For<br />

this too I give thanks to God, recalling ali those who throughout<br />

the history of this nation have so generously collaborated in this<br />

"work of faith and labor of love". 9<br />

9. Community is at the heart of ali Catholic éducation, not simply<br />

as a concept to be taught, but as a reality to be lived. In its deepest<br />

Christian sense community is a sharing in the life of the Blessed<br />

Trini ty. Your students will learn to understand and appreciate the<br />

value of community as they expérience love, trust and loyalty in your<br />

schools and educational programs, and as they learn to treat ali<br />

persons as brothers and sisters created by God and redeemed by Christ.<br />

Help them to grasp this sense of community by active participation<br />

in the life of the parish and the diocèse and especially by receiving<br />

the Sacraments of Penance and the Eucharist. The Second Vatican<br />

Council explicitly includes learning to adore God in spirit and in<br />

truth among the aims of ali Christian éducation. 10<br />

A sense of community implies openness to the wider community.<br />

Often, today, Catholic éducation takes place in changing neighbor-<br />

hoods; it requires respect for cultural diversity, love for those of<br />

différent ethnie backgrounds, service to those in need, without dis­<br />

crimination. Help your students to see themselves as members of<br />

the universal Church and the world community. Help them to under­<br />

stand the implications of justice and mercy. Foster in your students<br />

a social consciousness which will move them to meet the needs of<br />

their neighbors, and to discern and seek to remove the sources of<br />

injustice in society. No human anxiety or sorrow should leave the<br />

disciples of Jesus Christ indifferent.<br />

10. The world needs more than just social reformers. It needs<br />

saints. Holiness is not the privilège of a few ; it is a gift offered to ail.<br />

» 1 Thess 1:3.<br />

10 Cf. Gravissimum Educationis, 2.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 761<br />

The call to holiness is addressed also to you and to your students.<br />

To doubt this is to misjudge Christ's intentions : for "each of us has<br />

received God's favor in the measure in which Christ bestowed it". 11<br />

Brothers and sisters : take Jesus Christ the Teacher as the model<br />

of your service, as your guide and source of strength. He himself<br />

has told us : "You address me as 'Teacher* and 'Lord', and fittingly<br />

enough, for that is what I am". 12 He taught in word and deed, and<br />

his teaching cannot be separated from his life and being. In the<br />

Apostolic Exhortation on Catechesis I stated : "The whole of Christ's<br />

life was a continuai teaching : his silences, his miracles, his gestures,<br />

his prayer, his love for people, his special affection for the little and<br />

the poor, his acceptance of the total sacrifice on the Cross for the<br />

rédemption of the world, and his Résurrection ... Henee for Christians<br />

the crucifix is one of the most sublime and popular images of Christ<br />

the Teacher". 13<br />

11. Dear friends : Jesus shares with you his teaching ministry.<br />

Only in close communion with him can you respond adequately. This<br />

is my hope, this is my prayer : that you will be totally open to Christ.<br />

That he will give you an ever greater love for your students and an<br />

ever stronger commitment to your vocation as Catholic educators.<br />

If you continue to be faithful to this ministry today, as you have<br />

been in the past, you will be doing much in shaping a peaceful, just<br />

and hope-filled world for the future. Yours is a great gift to the<br />

Church, a great gift to your nation.<br />

* * #<br />

Novae Aureliae, ad magnorum lycaeorum catholicorum Professores.*<br />

Dear Friends,<br />

Dear Leaders in Catholic Higher Education,<br />

1. At the end of this day dedicated to the prayerful célébration o f<br />

Catholic éducation in the United States, I greet you and all those whom<br />

you represent, with esteem and with affection in our Lord Jesus Christ.<br />

11 Eph 4:7.<br />

12 Jn 13:13-14.<br />

13 Catechesi Tradendae, 9.<br />

• Die 12 m. Septembris a. 1987.


762 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

I thank the Association of Catholic Colleges and Universities for having<br />

arrangea this meeting. I express my gratitude to Dr. Norman Francis<br />

and to all at Xavier University for their hospitality at this Institution,<br />

which, in so many ways, serves he cause of Catholic higher éducation.<br />

"I will bless the Lord at all times;<br />

his praise shall be ever in my mouth.<br />

Glorify the Lord with me,<br />

let us together extol his ñame". 1<br />

Yes, let us join in thanking God for the many good things that he,<br />

the Father of Wisdom, has accomplished through Catholic collèges<br />

and universities. In doing so, let us be thankful for the special<br />

strengths of your schools—for their Catholic identity, for their service<br />

of truth, and for their role in helping to make the Church's présence<br />

feit in the world of culture and science. And let us be thankful<br />

above all for the men and women committed to this mission, those of<br />

the past and those of today, who have made and are making Catholic<br />

higher éducation the great reality that it is.<br />

2. The United States is unique in its network of more thon two<br />

hundred and thirty-five collèges and universities which identify them-<br />

selves as Catholic. The number and diversity of your institutions<br />

are in fact without parallel; they exercise an influence not only within<br />

the United States but also throughout the universal Church, and they<br />

bear a responsibility for her good.<br />

Two years from now you will celebrate the two hundredth anni-<br />

versary of the founding by John Carroll of Georgetown University,<br />

the first Catholic university in the United States. After Georgetown,<br />

through the leadership of religious Congrégations and farseeing Bishops,<br />

and with the generous support of the Catholic people, other collèges<br />

and universities have been established in différent parts of this vast<br />

country. For two centuries these institutions have contributed much<br />

to the émergence of a Catholic laity, which today is intimately and<br />

extensively in volved in industry, government, the professions, arts<br />

and all forms of public and private endeavor—all those activities that<br />

constitute the characteristic dynamism and vitality of this land.<br />

Amidst changing circumstances, Catholic universities and collèges<br />

are challenged to retain a lively sense of their Catholic identity and<br />

1 Ps 34:2, 4.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 763<br />

to fulfill their specific responsïbilities to the Church and to society.<br />

It is precisely in doing so that they make their distinctive contribution<br />

to the wider fìeld of higher éducation.<br />

The Catholic identity of your institutions is a complex and vitally<br />

important matter. This identity dépends upon the explicit profession<br />

of Catholicity on the part of the university as an institution, and<br />

also upon the personal conviction and sense of mission on the part<br />

of its professors and administrators.<br />

3. Düring my pastoral visit to this country in 1979, I spoke of<br />

various éléments that contribute to the mission of Catholic higher<br />

éducation. It is useful once again to stress the importance of research<br />

into questions vital for the Church and society—a research carried<br />

out "with a just sense of history, together with the concern to show<br />

the full meaning of the human person regenerated in Christ" ; to<br />

emphasize the need for educating men and women of outstanding<br />

knowledge who, "having made a personal synthesis between faith<br />

and culture, will be both capable and Willing to assume tasks in the<br />

service of the community and of society in general, and to bear<br />

witness to their faith before the world" ; and finally, to pursue the<br />

establishment of a living community o f faith, "where sincere commit­<br />

ment to scientific research and study goes together with a deep commit­<br />

ment to authentic Christian living". 2<br />

4. To appreciate fully the value of your héritage, we need to recali<br />

the origins of Catholic university life. The university as we know it<br />

began in close association with the Church. This was no accident.<br />

Faith and love o f learning have a close relationship. For the Fathers<br />

of the Church and the thinkers and académies of the Middle Ages,<br />

the search for truth was associated with the search for God. According<br />

to Catholic teaching—as expressed also in the First Vatican Council—<br />

the mind is capable not only of searching for the truth but also of<br />

grasping it, however imperiectly.<br />

Religious faith itself calis for intellectual inquiry; and the confidence<br />

that there can be no contradiction between faith and reason is a<br />

distinctive feature of the Catholic humanistic tradition, as it existed<br />

in the past and as it exists in our own day.<br />

Catholic higher éducation is called to exercise, through the grace<br />

2 Address at Catholic University, Washington, D.C., October 7, 1979, No. 3.


764 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

of God, an extraordinary "share in the work of truth". 3 The Catholic<br />

university is dedicated to the service of the truth, as is every university.<br />

In its research and teaching, however, it proceeds from the vision and<br />

perspective of faith and is thus enriched in a specific way.<br />

From this point of view one sees that there is an intimate relation­<br />

ship between the Catholic university and the teaching office of the<br />

Church. The Bishops of the Church, as Doctores et Magistri Fidei,<br />

should be seen not as external agents but as participants in the life<br />

of the Catholic university in its privileged role as protagonist in<br />

the encounter between faith and science and between revealed truth<br />

and culture.<br />

Modera culture reflects many tensions and contradictions. We live<br />

in an age of great technological triumphs but also of great human<br />

anxieties. Too often, today, the individual's vision of reality is frag-<br />

mented. At times expérience is mediated by forces over which people<br />

have no control; sometimes there is not even an awareness of these<br />

forces. The temptation grows to relativize moral principies and to<br />

privilège process over truth. This has grave conséquences for the<br />

moral life as well as for the intellectual life of individuáis and of<br />

society. The Catholic university must address all these issues from the<br />

perspective of faith and out of its rieh héritage.<br />

5. Modern culture is marked by a pluralism of attitudes, points of<br />

view and insights. This situation rightly requires mutual understanding ;<br />

it means that society and groups within society must respect those<br />

who have a différent outlook from their own. But pluralism does<br />

not exist for its own sake ; it is directed to the fullness of truth. In the<br />

académie context, the respect for persons which pluralism rightly<br />

en visions does /not justify the view that ultimate questions about<br />

of equal value, provided that none is asserted as absolutely true and<br />

normative. Truth is not served in this way.<br />

It is true of course that the culture of every age contains certain<br />

ambiguities, which reflect the inner tensions of the human heart, the<br />

struggle between good and evil. Henee the Gospel, in its continuing<br />

encounter with culture, must always challenge the accomplishments<br />

and assumptions of the age. 4 Since, in our day, the implications of<br />

3 3 Jn 8.<br />

4 Cf. Born 12:2.<br />

answers or that all beliefs are


Acta Ioannis Pauli Pp. II 765<br />

this ambiguity are often so destructive to the community, so hostile<br />

to human dignity, it is crucial that the Gospel should purify culture,<br />

uplift it, and orient it to the service of what is authentically human.<br />

Humanity's very survival may dépend on it. And here, as leaders<br />

in Catholic éducation in the United States, you have an extremely<br />

important contribution to make.<br />

Today there exists an increasingly evident need for philosophical<br />

reflection concerning the truth about the human person. A meta-<br />

physical approach is needed as an antidote to intellectual and moral<br />

relativism. But what is required eyen more is fidelity to the word<br />

of God, to ensure that human progress takes into account the entire<br />

revealed truth of the eternai act of love in which the universe and<br />

especially the human person acquire ultimate meaning. The more<br />

one seeks to unravel the mystery of the human person, the more open<br />

one b.ecomes to the mystery of transcendence. The more deeply one<br />

pénétrâtes the divine mystery, the more one discovers the true great-<br />

ness and dignity of human beings.<br />

6. In your institutions, which are privileged settings for the<br />

encounter between faith and culture, theological science has a special<br />

role and deserves a prominent place in the curriculum of studies<br />

and in the allocation of research resources. But theology, as the<br />

Church understands it, is much more than an académie discipline.<br />

Its data are the data of God's Révélation entrusted to the Church.<br />

The deeper understanding of the mystery of Christ, the understanding<br />

which theological reflection seeks, is ultimately a gift of the Holy<br />

Spirit given for the common good of the whole Church. Theology<br />

is truly a search to understand ever more clearly the héritage of<br />

faith preserved, transmitted and made explicit by the Church's<br />

teaching onice. And theological instruction serves the community<br />

of faith by helping new générations to understand and to integrate<br />

into their lives the truth of God, which is so vital to the fundamental<br />

issues of the modern world.<br />

7. Theology is at the service of the whole ecclesial community.<br />

The work of theology involves an interaction among the various<br />

members of the community of faith. The Bishops, united with the<br />

Pope, have the mission of authentically teaching the message of<br />

Christ; as Pastors, they are called to sustain the unity in faith and<br />

Christian living of the entire People of God. In this they need the


766 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

assistance of Catholic theologians, who perform an inestimable service<br />

to the Church. But theologians also need the charism en trusted by<br />

Christ to the Bishops and, in the first place, to the Bishop of Rome.<br />

The fruits of their work, in order to enrich the life-stream of the<br />

ecclesial community, must ultimately be tested and validated by the<br />

Magisterium. In effect, therefore, the ecclesial context of Catholic<br />

theology gives it a special character and value, even when theology<br />

exists in an académie setting.<br />

Here, the words of Saint Paul concerning the spiritual gifts should<br />

be a source of light and harmony for us all : "There are différent<br />

gifts but the same Spirit; there are différent ministries but the same<br />

Lord ; there are différent works but the same God who accomplishes<br />

all of them in everyone. To each person the manifestation of the<br />

Spirit is given for the common good". 5 In the différent offices and<br />

functions in the Church, it is not some power and dominion that is<br />

being divided up, but rather the same service of the Body of Christ<br />

that is shared according to the vocation o f each. It is a question of<br />

unity in the work o f service. In this spirit I wish to express cordial<br />

support for the humble, generous and patient work of theological<br />

research and éducation being carried out in your universities and<br />

collèges in accordance with the Church's mission to proclaim and<br />

teach the saving wisdom of God. 6<br />

8. My own university expérience impels me to mention another<br />

related matter of supreme importance in the Catholic college and<br />

university, namely, the religious and moral éducation of students<br />

and their pastoral care. I am confident that you too take this special<br />

service very seriously, and that you count it among your most pressing<br />

and most satisfying responsibilities. One cannot meet with college and<br />

university students anywhere in the world without hearing their ques­<br />

tions and sensing their anxieties. In their hearts your students have<br />

many questions about faith, religious practice and holiness of life. Each<br />

one arrives on your campuses with a family background, a personal<br />

history, and an acquired culture. They ail want to be accepted, lo ved<br />

and supported by a Christian educational community which shows<br />

friendship and authentic spiritual commitment.<br />

5 1 Cor 12:4-7.<br />

« Cf. 1 Cor 1:21.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 767<br />

It is your privilège to serve your students in faith and love;<br />

to help them deepen their friendship with Ohrist; to make available<br />

to them the opportunities for prayer and liturgical célébration, includ-<br />

ing the possibili ty to know the forgiveness and love of Jesus Christ<br />

in the Sacrament of Penance and the Eucharist. You are able, as<br />

Catholic educators, to introduce your students to a powerful expérience<br />

o f community and to a very serions involvement in social concerns<br />

that will enlarge their horizons, challenge their life styles and offer<br />

them authentic human fulfillment.<br />

University students, for example, are in a splendid position to<br />

take to heart the Gospel invitation to go out of themselves, to reject<br />

introversion and to concentrate on the needs of others. Students<br />

with the opportunities of higher éducation can readily grasp the<br />

relevance for today of Christ's paradle of the rieh man and <strong>La</strong>zarus/<br />

with all of its conséquences for humanity. What is at stake is not<br />

only the rectitude of individual human hearts but also the whole<br />

social order as it touches the sphères of economy, politics and human<br />

rights and relations.<br />

Here in the Catholic university center s of this nation, vivified by<br />

the inspiration of the Gospel, must be drawn up the blueprints for<br />

the reform of attitudes and structures that will influence the whole<br />

dynamic of peace and justice in the world, as it affeets East and West,<br />

North and South. It is not enough to offer to the disadvantaged<br />

of the world crumbs of freedom, crumbs of truth and crumbs of bread.<br />

The Gospel calis for much more. The parable of the rich man and<br />

the poor man is directed to the conscience of humanity, and, today<br />

in particular, to the conscience of America. But that conscience<br />

often passes through the halls of Academe, through nights of study<br />

and hours of prayer, finally to reach and embrace the whole prophétie<br />

message of the Gospel. "Keep your attention closely fixed on it",<br />

we are told in the Second Letter of Peter, "as you would on a lamp<br />

shining in a dark place until the first streaks of dawn appear and<br />

the morning star rises in your hearts". 8<br />

9. Dear brothers and sisters : as leaders in Catholic university<br />

and college éducation, you have inherited a tradition of service and<br />

académie excellence, the cumulative effort of so many who have worked<br />

7 Cf. Lk 16:19 ff.<br />

* 2 Pt 1:19.


768 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

so hard and sacrifìced so much for Catholic éducation in this country.<br />

Now there lies before you the wide horizon of the third Century of<br />

the nation ' s constitutional existence, and the third Century of Catholic<br />

institutions of higher learning serving the people of this land. The<br />

challenges that confront you are just as testing as those your fore-<br />

fathers faced in establishing the network of institutions over which<br />

you now preside. Undoubtedly, the greatest challenge is, and will<br />

remain, that of preserving and strengthening the Catholic character<br />

of your collèges and universities—that insti tu tional commitment to<br />

the word of God as proclaimed by the Catholic Church. This commit­<br />

ment is both an expression of spiritual consistency and a specific<br />

contribution to the cultural dialogue proper to American life. As you<br />

strive to make the présence of the Church in the world of modera<br />

culture more luminous, may you listen once again to Christ's prayer<br />

to his Father for his disciples : "Consécrate them by means of truth<br />

—'Your word is truth' ". 9<br />

May the Holy Spirit, the Counsellor and Spirit of Truth, who has<br />

enlivened and enlightened the Church of Christ from the beginning,<br />

give you great confidence in the Father's word, and sustain you in<br />

the service that you render to the truth through Catholic higher<br />

éducation in the United States of America.<br />

* # #<br />

Antonio poli, ad sodales consociationum ad opera misericordiae exercenda<br />

coram admissos.*<br />

Dear Brothers and Sisters,<br />

I am grateful for your présentation of the vast network of Christian<br />

love and human solidarity in which you are engaged. May the Lord<br />

sustain you in your zeal. "May mercy, peace and love be yours in<br />

ever greater measure". 1<br />

1. Catholic Charities is a title that speaks wonderfully well of<br />

the generous commitment of the Catholic people of the United States<br />

to the cause of human solidarity and Christian love. It gives me<br />

9 Jn 17:17.<br />

* Die 13 m. Septembris a. 1987.<br />

1 Jude 1.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 769<br />

great joy to be among you, members of Catholic Charities USA, your<br />

associateci agencies and your colleague organizations in social ministry.<br />

Through your efforts you help to make the loving compassion of our<br />

Lord and Savior Jesus Christ présent to human needs.<br />

Jesus Christ was born poor, lived poor, and died poor. He loved<br />

the poor. In his kingdom the poor have a special place. The Church<br />

cannot be any différent. She must be ever more fully aware of her<br />

fundamental duty to reflect in her life and action the very love with<br />

which God loves his créatures. For what is at stake is the mystery<br />

of God's love as explained in the First Letter of John : "We, for our<br />

part, love because he first loved us". 2 AU service has its first moment<br />

in God.<br />

2. You carry on a tradition and you live out a teaching grounded<br />

in Sacred Scripture, proclaimed by the Church and relevant to every<br />

age. Service to the needy not ónly builds up social harmony, it<br />

reveáis God, our Father, the rescuer of the oppressed. In the Old<br />

Testament it was God's love for his people that decreed a special<br />

concern for the stranger, the widow and the orphan. As God had<br />

treated his people, so were they to treat others. The year of jubilee<br />

and the sabbatical year restored economie balance : slaves were set<br />

free, land was returned to its originai owners, debts were cancelled. 3<br />

Justice and mercy alike were served. The Prophets repeatedly drew<br />

attention to the inner qualities of heart that must animate the exercise<br />

of justice and service : "Not as man sees does God see, because man<br />

sees the appearance but the Lord looks into the heart". 4<br />

In the New Testament the mystery of God's love is further revealed:<br />

"God so loved the world that he gave his only Son". 5 Through the<br />

heart of Jesus the fullness of God's infinite mercy appeared in the<br />

world. Marveling at the Incarnation of God's Son, Mary exclaims<br />

that through this child the lowly shall be lifted up, their hunger<br />

shall be satisfied, and God's mercy shall be extended to all. 6 Years<br />

later, in announcing his own ministry, Jesus sums up his life's<br />

program in the words of Isaiah : "to bring glad tidings to the poor,<br />

to proclaim liberty to captives, recovery of sight to the blind and<br />

2 1 Jn 4:19.<br />

3 Cf. Ex 21 ff. ; Lev 25.<br />

4 1 Sam 16:7.<br />

5 Jn 3:16.<br />

« Cf. Lk 1:46-55.<br />

50 - A. A. S.


770 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

reléase to prisoners, to announce a year of favor from the Lord". 7<br />

Jesus identifies himself with the poor and the defenseless : what we<br />

do for them is done for him, the service we fail to render them is<br />

service denied to him. 8<br />

Gross disparities of wealth between nations, classes and persons<br />

re-enact the Gospel parable of the rieh man and the poor man <strong>La</strong>zarus.<br />

And with the same dire conséquences of which the Gospel speaks:<br />

"My child, replied Abraham, remember that you were well off in your<br />

lifetime, while <strong>La</strong>zarus was in misery. Now he has found consolation<br />

here, but you have found torment". 9 The warning is as valid today<br />

as it was two thousand years ago.<br />

3. From the beginning the Church has worked to carry out this<br />

teaching in her ministry. It is not necessary here to trace the extremely<br />

varied history of Christian service. The Church has always sought<br />

to respond to the stranger, the widow and the orphan ; she has founded<br />

countless schools, hospitals, hospices, child-care facilities and shelters.<br />

In our own times the Second Vatican Council has forcefully reaflfirmed<br />

the Church's vocation, in fidelity to her Lord, to love all those who<br />

are afflicted in any way: to recognize in the poor and the suffering<br />

the likeness of her poor and suffering Founder; to do all she can to<br />

relieve their needs, striving to serve Christ in them. 10 Twenty years<br />

after the Council, the Christian community is more than ever aware<br />

that the poor, the hungry, the oppressed, the sick and the handicapped<br />

share in a special way in the Cross of Christ and therefore need the<br />

Church's ministry.<br />

Works of mercy, justice and compassion are basic to the history<br />

of the Church in the United States. The two American women who<br />

have been numbered among the saints, Francés Xavier Cabrini and<br />

Elizabeth Ann Seton, have been thus honored principally because<br />

of their work for their poorer brothers and sisters. The initiatives<br />

of Catholic charities in the United States go back to before the<br />

Déclaration of Independence. Countless institutions and structures<br />

have been established to assist the orphan, the immigrant, the ethnie<br />

groups, ali persons in need—of every race and creed. Countless<br />

Americans of ali extractions have made the compassionate service<br />

7 Lk 4:18-19.<br />

8 Cf. Mt 25:31-46.<br />

9 Lk 16:25.<br />

10 Cf. Lumen Gentium, 8.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 771<br />

of their fellow human beings the whole purpose and method of their<br />

lives. In particular, générations of Religious, women and men, have<br />

consumed themselves in selfless service, under the sign of love.<br />

4. The Church has always proclaimed a love of préférence for the<br />

poor. Perhaps the language is new, but the reality is not. Nor has<br />

the Church taken a narrow view of poverty and the poor. Poverty,<br />

certainly, is often a matter of material deprivation. But it is also<br />

a matter of spiritual impoverishment, the lack of human Uberties,<br />

and the resuit of any violation of human rights and human dignity.<br />

There is a very special and pitiable form of poverty : the poverty of<br />

selfishness, the poverty of those who have and will not share, of those<br />

who could be rich by giving but choose to be poor by keeping everything<br />

they have. These people too need help.<br />

The Christian view is that human beings are to be valued for<br />

what they are, not for what they have. In loving the poor and<br />

serving those in whatever need, the Church seeks abo ve all to respect<br />

and heal their human dignity. The aim of Christian solidarity and<br />

service is to défend and promote, in the name of Jesus Christ, the<br />

dignity and fundamental human rights o f every person. The Church<br />

"bears witness to the fact that this dignity cannot be destroyed,<br />

whatever the situation of poverty, scorn, rejection or powerlessness<br />

to which a human being has been reduced. She shows her solidarity<br />

with those who do not count in a society by which they are rejected<br />

spiritually and sometimes even physically. She is particularly drawn<br />

with maternal affection towards those children who, through human<br />

wickedness, will never be brought forth from the womb to the light<br />

of day, as also for the elderly, alone and abandoned. The special<br />

option for the poor, far from being a sign of particularism or sectarian-<br />

ism, manifests the universality of the Church's being and mission". 11<br />

For "the poor in spirit" the Church has a very special love. She<br />

has inherited it from Christ, who called them "blest". 12 On the one<br />

hand the Church knows, from the words of Christ, that despite all<br />

human efforts the poor will always be with us. 13 On the other hand,<br />

in all her efforts to uplift the poor she knows and proclaims the.<br />

ambivalence of possessions. Indeed, where the pursuit of wealth is<br />

11 Instruction on Christian Freedom and Liberation, 68.<br />

12 Mt 5:3.<br />

13 Cf. Mt 26:11.


772 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

treated as the supreme good, human beings become imprisoned in<br />

the hardening of their hearts and in the closing of their minds. 14<br />

For this reason too, the Church, in the very act of serving the poor<br />

and relieving their sufferings, must also continue to proclaim and<br />

serve their higher needs, those of the spirit.<br />

5. Service to those in need must take the form of direct action<br />

to relieve their anxieties and to remove their burdens, and at the<br />

same time lead them to the dignity of self-reliance. In this respect<br />

I wish to express the Church's immense gratitude to the many<br />

Americans who are working to help their fellow human beings, in<br />

ali the différent forms which relief and development take in today's<br />

world. And I solemnly thank the American people for the generous<br />

way in which they respond to the appeal for fìnancial support for<br />

the many splendid programs of assistance carried out in their name.<br />

In the case of the many programs run by the Catholic Church, I wish<br />

to invite ali who have responsibility for them to ensure that they will<br />

always be, and be seen to be, in full accord with Catholic principies<br />

of truth and justice.<br />

The organizational and institutional response to needs, whether<br />

in the Church or in society, is extremely necessary but it is not<br />

sufficient in itself. In this regard I would repeat a concern I mentioned<br />

in my Apostolic Letter on Human Suffering : "Institutions are very<br />

important and indispensable ; nevertheless, no institution can by itself<br />

replace the human heart, human compassion, human love or human<br />

initiative, when it is a question of dealing with the sufferings of<br />

another. This refers to physical sufferings, but it is even more true<br />

when it is a question of the many kinds of moral suffering and when<br />

it is primarily the soul that is suffering". 15<br />

Furthermore, in the necessary organizational and institutional<br />

response to needs, it is essential to avoid reducing human beings to<br />

mere units or catégories of politicai or social planning and action.<br />

Such a process leads to new and other un just forms of anonymity<br />

and aliénation.<br />

6. Service to the poor also involves speaking up for them, and trying<br />

to reform structures which cause or perpetuate their oppression. As<br />

14 Cf. Populorum Progressio, 19.<br />

15 Salvifici Doloris, 29.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 773<br />

committed Catholics in vol ved in helping to meet people's many<br />

concrete needs, you are still called to reflect on another dimension<br />

of a Worldwide problem : the relationship between rieh societies and<br />

poor societies, rieh nations and poor nations. Your insights must<br />

be prayerfully joined to those of many other people to see what can<br />

be done as soon as possible to purify the social structures of all<br />

society in this regard.<br />

In the final analysis, however, we must realize that social injustice<br />

and un just social structures exist only because individuáis and groups<br />

of individuáis deliberately maintain or tolérate them. It is these<br />

personal choices, operating through structures, that breed and pro­<br />

pagate situations of poverty, oppression and misery. For this reason,<br />

overcoming "social" sin and reforming the social order itself must<br />

begin with the conversion of our hearts. As the American Bishops<br />

have said : "The Gospel conf ers on each Christian the vocation to love<br />

God and neighbor in ways that bear fruit in the life of society. That<br />

vocation consists above ail in a change of heart: a conversion expressed<br />

in praise of God and in concrete deeds of justice and service". 16<br />

To many people, mercy and conversion may seem like poor tools<br />

for solving social problems. Some are tempted to accept idéologies<br />

that use force to carry out their programs and impose their vision.<br />

Such means sometimes produce what appear to be successes. But<br />

these successes are not real. Force and manipulation have nothing<br />

to do with true human development and the defense of human dignity.<br />

Catholic social teaching is totally différent, not only as regards goals,<br />

but also as regards the means to be used. For the Christian, putting<br />

right human His must necessarii]) talee into account the reality of<br />

Création and Rédemption. It means treating every human being as<br />

a unique child of Cod, a brother or sister of Jesus Christ. The path<br />

of human solidarity is the path of service ; and true service means<br />

selfless love, open to the needs of ali, without distinction of persons,<br />

with the explicit purpose of reinforcing each person's sense of God-<br />

given dignity.<br />

7. Solidarity and service are above ali a duty of Christian love<br />

which must involve the whole community. When we are tempted to<br />

congratulate ourselves on what we have done, we must bear soberly<br />

in mind the words of Jesus ; "When you have done all you have been<br />

16 Economic Justice for All: Catholic Social Teaching and the U.S. Economy, 327.


774 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

commanded to do, say, 'We are useless servants. We have done no<br />

more than our duty' ". 17 When we are faced with the vastness of this<br />

duty of love, with the boundless needs of the poor in America and<br />

throughout the world, when we are disappointed by slowness and set-<br />

backs in the reform of structures and in our own conversion, let us<br />

not lose heart, and let u s not settle for what has already been<br />

accomplished. Love can overeóme great obstacles, and God's love<br />

can totally transform the world.<br />

As the Church tries to express Christian solidarity in generous<br />

service, she also wishes to draw attention to the importance of worship<br />

and prayer and their relationship to service. In looking to the example<br />

of Christ, the Church can never forget that all Christ's actions were<br />

accompanied by prayer. It is in prayer that the Church develops and<br />

évaluâtes her social consciousness and unceasingly discovers anew<br />

her vocation to serve the needy of the world, as Jesus did. Addressing<br />

a group of American Bishops during their last ad Limina visit, I spoke<br />

of this specifically Christian and ecclesial dimension of all social and<br />

charitable action : "Only a worshiping and praying Church can show<br />

herself sufficiently sensitive to the needs of the sick, the suffering,<br />

the lonely—especially in the great urban centers—and the poor every-<br />

where. The Church as a community of service has first to feel the<br />

weight of the bürden carried by so many individuáis and families,<br />

and then strive to help alleviate these burdens. The discipleship that<br />

the Church discovers in prayer she expresses in deep interest for<br />

Christ's brethren in the modern world and for their many différent<br />

needs. Her concern, manifested in various ways, embraces—among<br />

others—the areas of housing, éducation, health care, unemployment,<br />

the administration of justice, the special needs of the aged and the<br />

handicapped. In prayer, the Church is confirmed in her solidarity<br />

with the weak who are oppressed, the vulnerable who are manipulated,<br />

the children who are exploited, and everyone who is in any way<br />

discriminated against". 18<br />

8. Catholic Charities and related organisations exist essentially to<br />

spread Christian love. It is especially through charitable activities<br />

at the parish level that the entire Church in the United States joins<br />

in the tasks of mercy, justice and love. We have seen today how<br />

17 Lk 17:10.<br />

18 Address of December 3, 1983, No. 6.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 775<br />

Catholic Charities and all its colleague associations have lent God<br />

their own flesh—their hands and feet and hearts—so that his work<br />

may be done in our world. For your long and persevering service<br />

—creative and courageous, and blind to distinctions of race or religion—<br />

you will certainly hear Jesus' words of gratitude : "you did it for me". 19<br />

Gather, transform and serve ! When done in the name of Jesus<br />

Christ, this is the spirit of Catholic Charities and of all who work<br />

in this cause, because it is the faithful following of the One who did<br />

"not come to be served but to serve". 20 By working for a society which<br />

fosters the dignity of every human person, not only are you serving<br />

the poor, but you are renewing the founding vision of this nation<br />

under God! And may God reward you abundantly !<br />

* * *.<br />

Phoenici, ad valetudinis administros coram admissos.*<br />

Dear Brothers and Sisters,<br />

Leaders in Catholic Health Care,<br />

1. In the joy and peace of our Lord Jesus Christ I greet you and<br />

thank you for your warm welcome. This meeting gives us the<br />

opportunity to honor and give thanks to God for one of the most<br />

extensive and fundamental works of the Catholic Church in the United<br />

States—all that is embraced in the term "Catholic health care". I am<br />

pleased to be able to express to you who represent so many of your<br />

country's health care organizations the esteem, support and solidarity<br />

of the whole Church. In you, Jesus Christ continues his healing<br />

ministry, "curing the people of every disease and illness". 1<br />

This is the high dignity to which you and your colleagues are<br />

called. This is your vocation, your commitment, and the path of your<br />

specific witness to the présence of God's Kingdom in the world. Your<br />

health care ministry, pioneered and developed by Congrégations of<br />

women Religious and by Congrégations of Brothers, is one of the most<br />

vital apostolates of the ecclesial community and one of the most<br />

significant services which the Catholic Church offers to society in the<br />

19 Mt 25:40.<br />

20 Mk 10:45.<br />

* Die 14 m. Septembris a. 1987.<br />

1 Of. Mt 4:23.


776 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

name of Jesus Christ. I have been told that membership in the Catholic<br />

Health Association extends to 620 hospitals and 300 long-term care<br />

facilities; that Catholic hospital beds number 11 percent of the total<br />

number in the country; that Catholic institutions administer approxi-<br />

they cared for nearly 46 million people last year. I am grateful to<br />

Sister Mary Eileen Wilhelm and to your President, Mr. Curley,<br />

for illustrating to us this immense network of Christian service.<br />

2. Because of your dedication to caring for the sick and the poor,<br />

the aged and the dying, you know from your own daily expérience<br />

how much illness and suifering are basic problems of human existence.<br />

When the sick flocked to Jesus during his earthly life, they recognized<br />

in him a friend whose deeply compassionate and loving heart responded<br />

to their needs. He restored physical and mental health to many.<br />

These cures, however, involved more than just healing sickness. They<br />

were also prophétie signs of his own identity and of the coming of the<br />

Kingdom of God, and they very often caused a new spiritual awakening<br />

in the one who had been healed.<br />

The power that went out from Jesus and cured people of his own<br />

time 2 has not lost its effect in the two-thousand-year history of the<br />

Church. This power remains, in the life and prayer of the Church,<br />

a source o f healing and reconciliation. Ever active, this power confirais<br />

the identity of the Church today, authenticates her proclamation of<br />

the Kingdom of God, and stands as a sign of triumph over evil.<br />

With all Catholic health care the immediate aim is to provide<br />

for the well-being of the body and mind of the human person, especially<br />

in sickness or old age. By his example, Christ teaches the Christian<br />

"to do good by his or her suffering and to do good to thosè who suffer". 3<br />

This latter aspect naturally absorbs the greater part of the energy and<br />

attention of health care ministry. Today in the United States,<br />

Catholic health care extends the mission of the Church in every State<br />

of the Union, in major cities, small towns, rural areas, on the campuses<br />

of académie institutions, in remote outposts, and in inner-city neigh-<br />

borhoods. By providing health care in all thest places, especially<br />

to the poor, the neglected, the needy, the newcomer, your apostolate<br />

pénétrâtes and transforms the very fabric of American society. And<br />

2 Cf. Lk 6:19.<br />

3 Salvifici Doloris, 30.<br />

health care throughout the nation, and that


Acta Ioannis Pauli Pp. II III<br />

sometimes you yourselves, like those you serve, are called to bow,<br />

in humble and loving résignation, to the expérience of sickness—or<br />

to other forms of pain and suffering.<br />

3. All concern for the sich and suffering is part of the Church's<br />

life and mission. The Church has always understood herself to be<br />

charged by Christ with the care of the poor, the weak, the defenseless,<br />

the suffering and those who mourn. This means that, as you alleviate<br />

suffering and seek to heal, you also bear witness to the Christian view<br />

of suffering and to the meaning of life and death as taught by your<br />

Christian faith<br />

In the complex world of modern health care in industrialized<br />

society, this witness must be given in a variety of way s. First, it<br />

requires continuai efforts to ensure that everyone has access to health<br />

care. I know that you have already examined this question in the<br />

report of your Task Force on Health Care of the Poor. In seeking<br />

to treat patients equally, regardless of social and economie status,<br />

you proclaim to your fello w Citizens and to the world Christ's special<br />

love for the neglected and powerless. This particular challenge is a<br />

conséquence of your Christian dedication and conviction, and it calis<br />

for great courage on the part of Catholic bodies and institutions<br />

operating in the field of health care. It is a great credit to your<br />

zeal and emciency when, despite formidable costs, you still succeed<br />

in preventing the economie factor from being the determinant factor<br />

in human and Christian service.<br />

Similarly, the love with which Catholic health care is performed<br />

and its professional excellence have the value of a sign testifying<br />

to the Christian view of the human person. The inalienable dignity<br />

of every human being is, of course, fundamental to all Catholic health<br />

care. All who come to you for help are worthy of respect and love,<br />

for all have been created in the image and likeness of God. All have<br />

been redeemed by Christ and, in their sufferings, bear his Cross.<br />

It is Atting that our meeting is taking place on the Feast of the<br />

Triumph of the Cross. Christ took upon himself the whole of human<br />

suffering and radically transformed it through the Paschal Mystery<br />

of his Passion, Death and Résurrection. The Triumph o f the Cross<br />

gives human suffering a new dimension, a redemptive value. 4 It is<br />

your privilège to bear constant witness to this profound truth in<br />

so many way s.<br />

4 Cf. Salvifici Doloris, 24.


778 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

The structural changes which have been taking place within<br />

Catholic health care in recent years have increased the challenge of<br />

preservine and even strengthening the Catholic identity of the insti­<br />

tutions and the spiritual quality o f the services given. The présence<br />

of dedicated women and men Religious in hospitals and nursing<br />

homes has ensured in the past, and continues to ensure in the présent,<br />

that spiritual dimension so characteristic of Catholic health care<br />

centers. The reduced number of Religious and new forms of ownership<br />

and management should not lead to a loss of a spiritual atmosphère,<br />

or to a loss of a sense of vocation in caring for the sick. This is an<br />

area in which the Catholic laity, at all levéis of health care, have an<br />

opportunity to manifest the depth of their faith and to play their<br />

own specific part in the Church's mission of evangelization and service.<br />

4. As I haved said, Catholic health care must always be carried<br />

out within the framework of the Church's saving mission. This mission<br />

she has received from her divine Founder, and she has accomplished<br />

it down through the ages with the help of the Holy Spirit who guides<br />

her into the fullness of truth. 5 Your ministry therefore must also<br />

reßect the mission of the Church as the teacher of moral truth,<br />

especially in regard to the new frontiers of scientific research and<br />

technological achievement. Here too you face great challenges and<br />

opportunities.<br />

Many times in recent years the Church has addressed issues related<br />

to the advances of biomedicai technology. She does so not in order<br />

to discourage scientific progress or to judge harshly those who seek<br />

to extend the frontiers of human knowledge and skill, but in order<br />

to affirm the moral truths which must guide the application of this,<br />

knowledge and skill. Ultimately, the purpose of the Church's teaching<br />

in this field is to défend the innate dignity and fundamental rights<br />

of the human person. In this regard the Church cannot fail to em-<br />

phasize the need to safeguard the life and integrity of the human<br />

embryo and fetus.<br />

5. The human person is a unique composite—a unity of spirit and<br />

matter, soul and body, fashioned in the image of God and destined<br />

to live forever. Every human life is sacred, because every human<br />

5 Of. Jn 16:13; Lumen Gentium, 4.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 779<br />

person is sacred. It is in the light of this fundamental truth that<br />

the Church constantly proclaims and défends the dignity of human<br />

life from the moment of conception to the moment of natural death.<br />

It is also in the light of this fundamental truth that we see the great<br />

evil of abortion and euthanasia.<br />

Not long ago, in its "Instruction on Respect for Human Life in<br />

Its Origin and on the Dignity of Procréation", the Congrégation for<br />

the Doctrine of the Faith once more dealt with certain vital questions<br />

concerning the human person. Once more it defended the sanctity<br />

of innocent human life from the moment of conception on ward. Once<br />

again it amrmed the sacred and inviolable character of the transmission<br />

of human life by the procreative act within marriage. It explained<br />

that new technologies may afford new means of procréation, but<br />

"what it technically possible is not for that very reason morally<br />

admissible". 6 To place new human knowledge at the service of the<br />

integral well-being of human persons does not inhibit true scientific<br />

progress but libérâtes it. The Church encourages all genuine advances<br />

in knowledge, but she also insists on the sacredness of human life<br />

at every stage and in every condition. The cause she serves is the<br />

cause o f human life and human dignity.<br />

6. In the exercise of your professional activities you have a mag-<br />

nificent opportunity, by your constant witness to moral truth, to<br />

contribute to the formation of society's moral vision. As you give the<br />

best of yourselves in fulfilling your Christian responsibilities, you<br />

will also be aware of the important contribution you must make to<br />

building a society based on truth and justice. Your service to the<br />

sick enables you with great credibility to proclaim to the world the<br />

demands and values of the Gospel of Jesus Christ, and to foster hope<br />

and renewal of heart. In this respect, your concern with the Catholic<br />

identity of your work and of your institutions is not only timely<br />

and commendable, it is essential for the success of your ecclesial<br />

mission.<br />

You must always see yourselves and your work as part of the<br />

Church's life and mission. You are indeed a very special part of the<br />

People of God. You and your institutions have precise responsibilities<br />

toward the ecclesial community, just as that community has responsi­<br />

bilities toward you. It is important at every level—national, State<br />

6 Introduction, 4.


7<strong>80</strong> Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

and local—that there be close and harmonious links between you and<br />

the Bishops, who "preside in place of God over the flock whose<br />

shepherds they are, as teachers of doctrine, priests of sacred worship<br />

and ofiicers of good order". 7 They for their part wish to support<br />

you in your witness and service.<br />

7. I have come here today to encourage you in your splendid work<br />

and to confirai you in your vital apostolate. Dear brothers and<br />

sisters : for your dedication to meeting the health care needs of all<br />

people, especially the poor, I heartily congratulate you. You embody<br />

the legacy of those pioneering women and men Religious who selflessly<br />

responded to the health care needs of a young and rapidly expanding<br />

country by developing an extensive network of clinics, hospitals and<br />

nursing homes.<br />

Today you are faced with new challenges, new needs. One of<br />

these is the présent crisis of immense proportions which is that of<br />

AIDS and AIDS-Related Complex (ARC). Resides your professional<br />

contribution and your human sensitivities toward all affected by this<br />

disease, you are called to show the love and compassion of Christ and<br />

his Church. As you courageously afiirm and implement your moral<br />

obligation and social responsibility to help those who suffer, you are,<br />

individually and collectively, living out the parable of the Good<br />

Samaritana<br />

The Good Samaritan of the parable showed compassion to the<br />

injured man. By taking him to the inn and giving of his own material<br />

means, he truly gave of himself. This action, a universal symbol<br />

of human concern, has become one of the essential éléments of moral<br />

culture and civilization. How beautifully the Lord speaks of the<br />

Samaritan ! He "was neighbor to the man who feil in with the robbers". 9<br />

To be "neighbor" is to express love, solidarity and service, and to<br />

exelude selfishness, discrimination and neglect. The message of the<br />

parable of the Good Samaritan echoes a reality connected with today's<br />

Feast of the Triumph of the Cross: "the kindness and love of God<br />

our Savior appeared ... that we might be justified by his grace and<br />

become heirs, in hope, of eternai life". 10 In the changing world of<br />

7 Lumen Gentium, 20.<br />

8 Cf. Lk 10:30-32.<br />

9 Lk 10:36.<br />

10 TU 3:4-7.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 781<br />

health care, it is up to you to ensure that this "kindness and love o f<br />

God our Savior" remains the heart and soul of Catholic health services.<br />

Through prayer and with God's help, may you persevere in your<br />

commitment, providing professional assistance and selfless personal<br />

care to those who need your services. I pray that your activities<br />

and your whole lives will inspire and help ali the people of America,<br />

working together, to make this society a place of full and absolute<br />

respect for the dignity of every person, from the moment of conception<br />

to the moment of natural death. And may God, in whom "we live and<br />

move and have our being", 11 sustain you by his grace. God bless you<br />

and your families and your contribution to America !<br />

* * »<br />

Angelopoli, ad eos qui operam dant instrumentis communicationis socialis<br />

coram admissos.*<br />

<strong>La</strong>dies and Gentlemen of the Communications Industry,<br />

Dear Friends,<br />

1. I am very pleased to be here with you. I would like to be able<br />

to greet each one of you personally and to express my regard for you<br />

individually. Although this is not possible, I wish to express my<br />

sincere respect for ali the catégories of the media that you represent<br />

—the film industry, the music and recording industry, radio, electronic<br />

news, television and all those who inform the world through the<br />

written word—and for the diverse functions that you perforai as<br />

workers, writers, editors, managers and executives. I greet you in the<br />

full range of your activities, from the very visible to the relatively<br />

hidden.<br />

My visit to Los Angeles, and indeed to the United States, would<br />

seem incomplete without this meeting, since you represent one of<br />

the most important American influences on the world today. You do<br />

this in every area of social communications and con tribute thereby<br />

to the development of a mass popular culture. Humanity is profoundly<br />

influenced by what you do. Your activities affect communication<br />

itself: supplying information, influencing public opinion, offering<br />

11 Acts 17:28.<br />

* Die 15 m. Septembris a. 1987.


782 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

entertainment. The conséquences of these activities are numerous<br />

and diverse. You help your fellow Citizens to. enjoy leisure, to ap-<br />

preciate art and to profit from culture. You often pro vide the stories<br />

they teli and the songs they sing. You give them news of current<br />

events, a vision of humanity and motives for hope. Yours is indeed<br />

a profound influence on society. Hundreds of millions of people see<br />

your films and television programs, listen to your voices, sing your<br />

songs and reflect your opinions. It is a fact that your smallest<br />

décisions can have global impact.<br />

2. Your work can be a force for great good or great evil. You<br />

yourselves know the dangers, as well as the splendid opportunities<br />

open to you. Communication producís can be works of great beauty,<br />

revealing what is noble and uplifting in humanity and promoting<br />

what iö just and fair and true. On the other hand communications<br />

can appeal to and promote what is debased in people : dehumanized<br />

sex through pornography or through a casual attitude toward sex<br />

and human life ; greed through materialism and consumerism or<br />

irresponsible individualism ; anger and vengefulness through violence<br />

or self-righteousness. All the media of popular culture which you<br />

represent can build or destroy, uplift or cast down. You have untold<br />

possibilities for good, ominous possibilities for destruction. It is the<br />

différence between death and life—the death or life of the spirit.<br />

And it is a matter of choice. The challenge of Moses to the people<br />

of Israel is applicable to ail of us today : "I set before you life and<br />

death ... Choose life". 1<br />

3. There is something of great interest for ail of us in the Con­<br />

stitution of the United States. The same Amendment that guarantees<br />

freedom of speech and freedom of the press also guarantees freedom<br />

of religious practice. The link between the art of human expression<br />

and the exercise o f religion is profound. Social communications in<br />

fact provide an important first step in uniting human beings in mutual<br />

love, and this first step is also a step to God, "for God is love". 2<br />

Religious practice for its part fosters communication with God. But<br />

it also fosters human communication, since human communication<br />

is part of that relationship of love for neighbor that is mandated in<br />

both the Old and New Testaments.<br />

1 Dt 30:19.<br />

2 1 Jn 4:8.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 783<br />

It is easy to see why the Church has recognized and taught that<br />

people have a right to communicare. Linked to this right is the righi<br />

to information, about which the Second Vatican Council speaks in<br />

these words: "Because of the progress of modern society and the<br />

increasing interdependence of its members, it is clear that information<br />

has become very useful and generally necessary ... There exists<br />

therefore in human society a right to information on the subjects<br />

that are of concern to people". 3<br />

In this way, then, the Church recognizes the need for freedom<br />

of speech and freedom of the press, just as does your Constitution.<br />

But she goes further. Rights imply eorresponding duties. The proper<br />

exercise of the right to information demands that the content of what<br />

is communicated be true and—within the limits set by justice and<br />

charity—complete. 4 Your very profession invites you to refiect on<br />

this obligation to truth and its completeness. Included here is the<br />

obligation to avoid any manipulation of truth for any reason. This<br />

manipulation in fact takes place when certain issues are deliberately<br />

passed over in silence, in order that others may be unduly emphasized.<br />

It also occurs when information is altered or withheld so that society<br />

will be less able to resist the imposition of a given ideology.<br />

The obligation to truth and its completeness applies not only to<br />

the coverage of news, but to all your work. Truth and completeness<br />

should characterize the content of artistic expression and entertain­<br />

ment. You find a real meaning in your work when you exercise your<br />

role as collaborators of truth—collaborators of truth in the service<br />

of justice, fairness and love.<br />

4. Your industry not only speaks to people and for people; it<br />

makes communication possible among them. In this we see how your<br />

activities transcend the catégories of both rights and duties and confer<br />

upon you inestimable privilèges. Just before joining you this afternoon,<br />

I met with young people in several cities by using satellite links.<br />

For me this is just one example of how your industry can help f oster<br />

communication and unite people in fraternal love. It is within your<br />

power to use technology to promote what is deeply human and to<br />

direct it to the work of peace. You have marvelous tools which<br />

3 Inter Mirifica, 5.<br />

4 Cf. ibid.


784 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

others lack. They must be employed in the service of people's right<br />

to communicante.<br />

In today's modern world there is always the danger of communi­<br />

cation becoming exclusively one-way, depriving audiences of the<br />

opportunity to participate in the communication process. Should that<br />

happen with you, you would no longer be communicators in the full,<br />

human sense. The people themselves, the general public whom you<br />

serve, should not be excluded from having the opportunity for public<br />

dialogue.<br />

In order to foster such a dialogue, you yourselves, as communi­<br />

cators, must listen as well as speak. You must seek to communicate<br />

with people, and not just speak to them. This involves learning about<br />

people's needs, being aware of their struggles and presenting ail<br />

forms of communications with the sensitivity that human dignity<br />

requires—your human dignity and theirs. This applies especially<br />

to ali audio-visual programs.<br />

5. At the basis of all human rights is the dignity of the human<br />

person created in the image and likeness of God. 5 A récognition of<br />

this human dignity is also a part of your civil tradition in the United<br />

States, and is expressed in the déclaration of your nation's indepen-<br />

dence : ali people are created equal in their human dignity and are<br />

endowed by their Creator with inalienable rights to life, liberty,<br />

and the pursuit of happiness. All other rights too are rooted in human<br />

dignity, including the right to maintain one's privacy and not to be<br />

exploited in the intimacy of one's family.<br />

The fundamental dignity of the human person is still more strongly<br />

proclaimed by the Church. She raises her voice on behalf of people<br />

every where, declaring the dignity of every human being, every man,<br />

woman and child. None is excluded because ali bear the image of<br />

God. Physical and mental handicaps, spiritual weaknesses and human<br />

aberrations cannot obliterate the dignity of man. You will understand<br />

why the Church attaches such importance to this principie found on<br />

the first page of the Bible ; it will later become the basis of the teaching<br />

of Jesus Christ as he says : "Always treat others as you would like<br />

them to treat you". 6<br />

In particular, social communications must support human dignity<br />

5 Oen 1:27.<br />

6 Mt 7:12.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 785<br />

because the world is constantly tempted to forget it. Whether in news<br />

or in drama, whether in song or in story, you are challenged to respect<br />

what is human and to recognize what is good. Human beings must<br />

never be despised because of limitations, flaws, disorders or even sins.<br />

Twenty years ago, my predecessor Pope Paul VI, speaking to a<br />

gathering much like this one, told that creative community in Rome:<br />

"It is a fact that when, as writers and artists, you are able to reveal<br />

in the human condition, however lowly or sad it may be, a spark<br />

of goodness, at that very instant a glow of beauty pervades your<br />

whole work. We are not asking that you should play the part of<br />

moralists, but we are expressing confidence in your mysterious power<br />

of opening up the glorious régions of light that lie behind the mystery<br />

of human life". 7<br />

As you do precisely this—open up the glorious régions of light<br />

that lie behind the mystery of human life—you must ask yourselves<br />

if what you communicate is consistent with the full measure of human<br />

dignity. How do the weakest and the most defenseless in society<br />

appear in your words and images : the most severely handicapped,<br />

the very old, foreigners and the undocumented, the unattractive and<br />

the lonely, the sick and the infirm? Whom do you depict as having<br />

—or not having—human worth?<br />

6. Certainly your profession subjects you to a great measure of<br />

accountability—accountability to God, to the community and before<br />

the witness of history. And yet at times it seems that everything is<br />

left in your hands. Precisely because your responsibility is so great<br />

and your accountability to the community is not easily rendered<br />

juridically, society relies so much on your good will. In a sense the<br />

world is at your mercy. Errors in judgment, mistakes in evaluating<br />

the propriety and justice of what is transmitted, and wrong criteria<br />

in art can offend and wound consciences and human dignity. They<br />

can encroach on sacred fundamental rights. The confidence that the<br />

community has in you honors you deeply and challenges you mightly.<br />

7. I would encourage you in yet another way : to respect also your<br />

oten dignity. All that I have said about the dignity of human beings<br />

applies to you.<br />

Daily cares oppress you in ways différent from those arising in<br />

7 Allocution of 6 May 1967.<br />

51- A. A. S.


786 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

other kinds of work. Your industry reflects the fast pace of the news<br />

and changing tastes. It deals with vast amounts of money that bring<br />

with them their own problems. It places you under extreme pressure<br />

to be successful, without telling you what "success" really is. Working<br />

constantly with images, you face the temptation of seeing them as<br />

reality. Seeking to satisfy the dreams of millions, you can become<br />

lost in a world of fantasy.<br />

At this point, you must cultívate the integrity consonant with<br />

your own human dignity. You are more important than success, more<br />

valuable than any budget. Do not let your work drive you blindly;<br />

for if work enslaves you, you will soon enslave your art. Who you<br />

are and what you do are too important for that to happen. Do not<br />

let money be your sole concern, for it too is capable of enslaving art<br />

as well as soûls. In your life there must also be room for your<br />

families and for leisure. You need time to rest and be re-created,<br />

for only in quiet can you absorb the peace of God.<br />

You yourselves are called to what is noble and lofty in human<br />

living, and you must study highest expressions of the human spirit.<br />

You have a great part in shaping the culture of this nation and other<br />

nations. To you is entrusted an important portion of the vast héritage<br />

of the human race. In fulfilling your mission you must always be<br />

aware of how your activities affect the world community, how they<br />

serve the cause of universal solidarity.<br />

8. The Church wishes you to know that she is on your side. For a<br />

long time she has been a patron and defender of the arts; she has<br />

promoted the media and been in the forefront of the use of new<br />

technology. The first book for the printing press of Johannes Guten­<br />

berg, the inventor of movable type, was the inspired word of God,<br />

the Bible. Vatican Radio was established under the direction of the<br />

inventor of radio, Guglielmo Marconi.<br />

Today, too, the Church stands ready to help you by her encourage­<br />

ment and to support you in ail your worthy aims. She offers you her<br />

challenge and her praise. I pray that you will welcome that help<br />

and never be afraid to accept it.<br />

<strong>La</strong>dies and gentlemen of the communications industry : I have set<br />

before you the broad outlines of a choice for good within the frame-<br />

work of your profession. I ask you to choose the common good.<br />

It means honoring the dignity of every human being.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 787<br />

I am convinced that to a great extent we can share a common hope,<br />

rooted in a vision of the human race harmoniously united through<br />

communication. I am sure too that all of you, whether Christian or<br />

not, will permit me to allude to the great fascination that surrounds<br />

the mystery of the communicating word. For Christians, the com-<br />

municating word is the explanation of all reality as expressed by<br />

Saint John : "In the beginning was the Word ; the Word was in God's<br />

présence, and the Word was God". 8 And for all those who hold the<br />

Judeo-Christian tradition, the nobility of communication is linked to<br />

the wisdom of God and expressed in his loving révélation. Thus the<br />

Book of Deuteronomy records God's communication to Israel : "You<br />

shall love the Lord your God with ali your heart, and with ali your<br />

soul, and with all your strength. Take to heart these words which<br />

I enjoin on you today". 9<br />

<strong>La</strong>dies and gentlemen : as Communicator s o f the human word,<br />

you are the stewards and administrators of an immense spiritual power<br />

that belongs to the patrimony of mankind and is meant to enrich the<br />

whole of the human community. The challenge that opens up before<br />

you truly requires generosity, service and love. I am sure that you<br />

will strive to meet it. And, as you do, I pray that you will expérience<br />

in your own lives a deep satisfaction and joy. And may the peace<br />

of God dwell in your hearts.<br />

# » #<br />

Angelopoli, ad episcopos Civitatum Foederatarum Americae Septemtrio­<br />

nalis coram admissos.*<br />

Dear Brothers in our Lord Jesus Christ,<br />

I<br />

1. Before beginning to respond in the context of our fraternal<br />

exchanges, I wish to- express to you my deep gratitude: gratitude for<br />

your many invitations to make this pastoral visit, gratitude for your<br />

présence here today, and gratitude for the immense amount of pré­<br />

paration which this visit required. Over and above all this, I thank<br />

» Jn 1:1.<br />

» Dt 6:6.<br />

* Die 16 m. Septembris a. 1987.


788 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

you for your daily toil, and your partnership with me in the Gospel.<br />

In a word, I thank you for "your work of faith and labor of love<br />

and steadfastness of hope in our Lord Jesus Christ". 1<br />

Cardinal Bernardin has given us an introduction to the extremely<br />

important reality o f "communio", which is the best f rame work for<br />

our conversation. As Bishops, we can never tire of prayerfully<br />

reflecting on this subject. Since, as the Extraordinary Session of the<br />

Synod of Bishops in 1985 indicated, "the ecclesiology of communion<br />

is the central and fundamental idea of the Council's documents", 2<br />

it follows that we must return time and again to those same documents<br />

in order to be imbued with the profound theological vision of the<br />

Church which the Holy Spirit has placed before us, and which<br />

constitutes the basis of all pastoral ministry in the Church's pilgrimage<br />

through human history.<br />

The program o f our collégial ministry cannot be other than to<br />

reléase into the lifestream of ecclesial life ali the richness of the<br />

Church's self-understanding, which was given by the Holy Spirit to<br />

the community of faith in the célébration of the Second Vatican<br />

Council. The renewal of Catholic life wh,ich the Council called for<br />

is to be measured not primarily in ternas of external structures,<br />

but in deeper understanding and more effective implementation of<br />

the core vision o f her true nature and mission which the Council<br />

offered to the Church at the close of the second millennium of the<br />

Christian era. That renewal dépends on the way the Council's funda­<br />

mental insights are authentically received in each particular Church<br />

and in the universal Church.<br />

At the heart of the Church's self-understanding is the notion of<br />

communio : primarily, a sharing through grace in the life of the Father<br />

given us through Christ and in the Holy Spirit. "God chose us in<br />

him"—in Christ—"before the world began, to be holy and blameless<br />

in his sight, to be full of love". 3 This communion has its origin in a<br />

divine cali, the eternai decree which predestined us to share the image<br />

of the Son. 4 It is realized through sacramental union with Christ<br />

and through organic participation in ali that constitutes the divine<br />

and human reality of the Church, the Body of Christ, which spans<br />

1 1 Thess 1:3.<br />

2 Relatio Finalis, C, 1.<br />

3 Eph 1:4.<br />

4 Cf. Rom 8:28-30.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 789<br />

the centuries and is sent into the world to embrace all people without<br />

distinction.<br />

2. It is clear that in the decades since the Council this "vertical<br />

dimension" of ecclesial communion has been less deeply experienced<br />

by many who, on the other hand, have a vivid sense of its "horizontal<br />

dimension". Unless, however, the entire Christian community has<br />

a keen awareness of the marvelous and utterly gratuitous outpouring<br />

of "the kindness and love of God our Savior" which saved us "not<br />

because of any righteous deeds we had done, but because of his mercy", 5<br />

the whole ordering of the Church's life and the exercise of her mission<br />

of service to the human family will be radically weakened and never<br />

reach the le vel in tended by the Council.<br />

The ecclesial body is healthy in the measure in which Christ's<br />

grace, poured out through the Holy Spirit, is accepted by the members.<br />

Our pastoral efforts are fruitful, in the last analysis, when the People<br />

of God—we Bishops with the clergy, Religious and laity—are led to<br />

Christ, grow in faith, hope and charity, and become authentic witnesses<br />

of God's love in a world in need of transfiguration.<br />

Cardinal Bernardin has stated very well that just as there is but<br />

one faith, one Lord, one baptism, so there can be but one loyalty<br />

—to the word of God perennially proclaimed in the Church entrusted<br />

to the Episcopal College with the Roman Pontili as its visible head<br />

and perpetuai source of unity. The word of God, which is the power<br />

of God leading ali who believe to salvation, 6 is fully revealed in the<br />

Paschal Mystery of the Death and Résurrection of Jesus Christ. This<br />

Paschal Mystery brings about a salvation that is transcendent and<br />

eternai: "He died for us, that ali of us ... together might live with<br />

him". 7 It is the Church's task therefore, while she seeks in every way<br />

possible to increase her service to the human family in ali its needs,<br />

to preach Christ's cali to conversion and to proclaim rédemption in<br />

his blood.<br />

3. The "vertical dimension" of ecclesial communion is of profound<br />

significance in understanding the relationship of the particular Churches<br />

to the universal Church. It is important to avoid a merely sociological<br />

view of this relationship. "In and from such individual Churches<br />

5 Tit 3:4-5.<br />

* Cf. Rom 1:16; Dei Verbum, 17.<br />

7 1 Thess 5:10.


790 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

there comes into being the one and only Catholic Church", 8 but this<br />

universal Church cannot be conceived as the sum of the particular<br />

Churches, or as a fédération of particular Churches.<br />

In the célébration of the Eucharist these principies come fully to<br />

the fore. For, as the Council document on the Liturgy spécifies:<br />

"the principal manifestation of the Church consists in the full, active<br />

participation of ail God's holy people in the same liturgical célébrations,<br />

especially in the same Eucharist, in one prayer, at one altar, at<br />

which the Bishop presides, surrounded by his presbyterate and by his<br />

ministers". 9 Wherever a community gathers around the altar under<br />

the ministry of a Bishop, there Christ is présent and there, because of<br />

Christ, the one, holy, Catholic and apostolic Church gathers together. 10<br />

The Catholic Church herself subsists in each particular Church,<br />

which can be truly complete only through eífective communion in<br />

faith, Sacraments and unity with the whole Body of Christ. <strong>La</strong>st<br />

November, in my letter to you during your meeting in Washington,<br />

I dealt at some length with this aspect of communion. At that time<br />

I wrote : "The very mystery o f the Church impels us to recognize that<br />

the one, holy, Catholic and apostolic Church is présent in each particular<br />

Church throughout the world. And since the Successor of<br />

Peter has been constituted for the whole Church as Pastor and as<br />

Vicar of Christ, 11 all the particular Churches—precisely because they<br />

are Catholic, precisely because they embody in themselves the mystery<br />

of the universal Church—are called to live in communion with him.<br />

"Our own relationship o f ecclesial communion—collegialitas effectiva<br />

et affectiva—is discovered in the same mystery of the Church.<br />

It is precisely because you are Pastors of particular Churches in which<br />

there subsists the fullness of the universal Church that you are, and<br />

must always be, in full communion with the Successor of Peter.<br />

To recognize your ministry as 'vicars and delegates of Christ' for your<br />

particular Churches 12 is to understand ali the more clearly the ministry<br />

of the Chair of Peter, which 'presides over the whole assembly of<br />

charity, protects legitímate variety, but at the same time sees to it<br />

that différences do no hinder unity but rather contribute to it' 13 "."<br />

8 Lumen Gentium, 23.<br />

9 Sacrosanctum Concilium, 41.<br />

10 Cf. Lumen Gentium, 26.<br />

11 Cf. Lumen Gentium, 22.<br />

12 Cf. Lumen Gentium, 27.<br />

13 Lumen Gentium, 13.<br />

14 Letter of November 4, 1986.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 791<br />

4. In this perspective too, we must see the ministry o f the Successor<br />

of Peter, not only as a "global" service, reaching each particular Church<br />

from "outside" as it were, but as belonging already to the essence of<br />

each particular church from "within". Precisely because this relation­<br />

ship of ecclesial communion—our collegialitas effectiva et affectiva—<br />

is such an intímate part of the structure of the Church's life, its<br />

exercise calis for each and every one of us to be completeiy one in mind<br />

and heart with the will of Christ regarding our différent roles in the<br />

College of Bishops. The Council took pains not only to formulate<br />

these roles but also to place the exercise of authority in the Church<br />

in its proper perspective, which is precisely the perspective of<br />

communio. In this respect also the Council was—in the words of<br />

the Extraordinary Synod—"a legitímate and valid expression and<br />

interprétation of the deposit of faith as it is found in Sacred Scripture<br />

and in the living tradition of the Church". 15<br />

As I also wrote to you last year, I have endeavored to fulfill my<br />

role as Successor of Peter in a spirit of fraternal solidarity with you.<br />

I wish only to be of service to all the Bishops of the world, and—in<br />

obédience to my specific responsibility at the service of the Church's<br />

unity and universality—to confirai them in their own collégial ministry.<br />

I have always been greatly encouraged in this task by your fraternal<br />

support and your partnership in the Gospel, for which I express to<br />

you again my profound gratitude. It is of great importance to the<br />

Church that in the full power of the Church's communion we continue<br />

to proclaim together Jesus Christ and his Gospel. In this way we<br />

ourselves live fully, as Successors of the Apostles, the mystery of<br />

ecclesial communion. At the same time through our ministry we<br />

enable the faithful to enter ever more deeply into the Church's life<br />

of communion with the Most Holy Trinity.<br />

II<br />

5. Archbishop Quinn has spoken of the Church as a community<br />

that wishes to remain faithful to the moral teaching of our Lord Jesus<br />

Christ. To proclaim a body of moral teaching is in fact an inseparable<br />

part of the Church's mission in the world. From the beginning, the<br />

Church under the guidance of the Holy Spirit has striven to apply<br />

15 Relatio Finalis, I, 2.


792 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

God's révélation in Christ to all the many aspects of our living in<br />

this world, knowing that we are called to "lead a life worthy of the<br />

Lord and pleasing to him in every way". 16<br />

It is sometimes reported that a large number of Catholics today<br />

do not adhère to the teaching of the Church on a number of questions,<br />

notably sexual and conjugal morality, divorce and remarriage. Some<br />

are reported as not accepting the Church's clear position on abortion.<br />

It has also been noted that there is a tendency on the part of some<br />

Catholics to be sélective in their adhérence to the Church's moral<br />

teachings. It is sometimes claimed that dissent from the Magisterium<br />

is totally compatible with being a "good Catholic" and poses no obstacle<br />

to the reception of the Sacraments. This is a grave error that challenges<br />

the teaching office of the Bishops of the United States and elsewhere.<br />

I wish to encourage you in the love of Christ to address this situation<br />

courageously in your pastoral ministry, relying on the power of God's<br />

truth to attract assent and on the grace of the Holy Spirit which is<br />

given both to those who proclaim the message and to those to whom<br />

it is addressed.<br />

We must also constantly recali that the teaching of Christ's<br />

Church—like Christ himself—is a "sign of contradiction". It has<br />

never been easy to accept the Gospel teaching in its entirety, and it<br />

never will be. The Church is committed, both in faith and moráis,<br />

to make her teaching as clear and understandable as possible, present-<br />

ing it in ali the attraetiveness of divine truth. And yet the challenge<br />

of the Gospel remains inhérent in the Christian message transmitted<br />

to each generation. Archbishop Quinn has made référence to a principie<br />

with extremely important conséquences for every area of the Church's<br />

life: "...the révélation of God par excellence is found in the Cross<br />

of Christ which makes God's folly wiser than human wisdom. Often<br />

human wisdom in a given age appears to have the last word. But the<br />

Cross brings a perspective that changes judgments radically". Yes,<br />

dear Brothers, the Cross—in the very act ofrevealing mercy, com­<br />

passion and love—changes judgments radically.<br />

6. A number of other general points may be made. First, the<br />

Church is a community of faith. To accept faith is to give assent to<br />

16 Col 1:10.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 793<br />

the word of God as transmitted by the Church's au then tic Magisterium.<br />

Such assent constitutes the basic attitude of the believer, and is an<br />

act of the will as well as of the mind. It would be altogether out<br />

of place to try to model this act of religion on attitudes drawn from<br />

secular culture.<br />

Within the ecclesial community, theological discussion taJces place<br />

within the framework o f faith. Dissent from Church doctrine remains<br />

what it is, dissent; as such it may not be proposed or received on an<br />

equal footing with the Church's authentic teaching.<br />

Moreover, as Bishops we must be especially responsive to our role<br />

as authentic teachers of the faith when opinions at variance with<br />

the Church's teaching are proposed as a basis for pastoral practice.<br />

I wish to support you as you continue to engage in fruitful dialogue<br />

with theologians regarding the legitimóte freedom of inquiry which<br />

is their right. You rightly give them sincere encouragement in their<br />

difflcult task, and assure them how much the Church needs and deeply<br />

appréciâtes their dedicated and constructi ve work. They, on their<br />

part, will recognize that the title Catholic theologian expresses a<br />

vocation and a responsibility at the service of the community of faith,<br />

and subject to the authority of the Pastors of the Church. In particular<br />

your dialogue will seek to show the unacceptability of dissent and<br />

confrontation as a policy and method in the area of Church teaching.<br />

7. Speaking on your behalf, Archbishop Quinn has shown full<br />

awareness of the seriousness of the challenge facing your teaching<br />

ministry. He has spoken of the dual task of the conversion of the<br />

mind and the conversion of the heart. The way to the heart very often<br />

passes through the mind, and throughout the length and breadth of<br />

the Church there is need today for a new effort of evangelization and<br />

catechesis directed to the mind. Elsewhere I have mentioned the<br />

relationship between the Gospel and culture. Here I wish to under-<br />

line the importance of the formation of the mind at every level of<br />

Catholic life.<br />

Catholic children and young people need to be given an effective<br />

opportunity to learn the truths of the faith, in such a way that they<br />

become capable of formulating their Catholic identity in terms of<br />

doctrine and thought. Here the Catholic press can make a magnificent<br />

contribution to raising the general level of Catholic thought and culture.<br />

Seminaries, especially, have the responsibility of ensuring that future


794 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

priests should acquire a high level of intellectual préparation and<br />

compétence. Oontinuing éducation programs for priests, Religious<br />

and laity play an important part in stimulating a necessary and serious<br />

intellectual approach to the multitude of questions confronting faith<br />

in our contemporary world.<br />

A crucial aspect of this "apostolate of the mind" concerns the<br />

duty and right of Bishops to he présent in an effective way in Catholic<br />

collèges and universities and institutes of higher studies in order to<br />

safeguard and promote their Catholic character, especially in what<br />

affects the transmission om Catholic doctrine. It is a task which<br />

requires personal attention on the part of Bishops, since it is a specific<br />

responsibility stemming from their teaching oflftce. It implies fréquent<br />

contacts with teaching and administrative personnel, and calis for<br />

providing serious programs of pastoral care for students and others<br />

within the académie community. Much is already being done, and<br />

I take the opportunity to encourage you to seek ways of intensifying<br />

these apostolates.<br />

One of the greatest services we Bishops can render to the Church<br />

is to consolidate présent and future générations of Catholics in a<br />

sound and complete understanding of their faith. The ecclesial com­<br />

munity will thus be wonderfully strengthened for ail aspects of<br />

Christian moral living and for generous service. The intellectual<br />

approach that is needed, however, is one intimately linked to faith<br />

and prayer. Our people must be aware of their dependence on Christ's<br />

grace and on the great need to open themselves ever more to its action.<br />

Jesus himself wants us all to be convinced of his words: "Apart from<br />

me you can do nothing". 11<br />

III<br />

8. The Synod to be held this coming month in Rome will undoubt-<br />

edly deal in further detail with the many important points raised<br />

by Archbishop Weakland in his présentation on the role of the laity.<br />

These remarks, like my own, particularly concern the Catholic laity<br />

in the United States.<br />

It has been stated that "the Church in the United States of America<br />

can boast of having the largest number of educated faithful in the<br />

world". This statement has many implications. The situation which<br />

17 Jn 15:5.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 795<br />

it describes is cause for humble rejoicing and gratitude because it<br />

represents a major achievement : the sustained educational effort by<br />

the Church in this country for many, many décades. At the same<br />

time the éducation of the faithful offers great promise and potential<br />

in the years ahead. For "it can be assumed they will continue to<br />

take a prominent role in U.S. society and culture in the future".<br />

Primarily through her laity, the Church is in a position to exercise<br />

great influence upon American culture. This culture is a human<br />

création. It is created through shared insight and communication.<br />

It is built by an exchange among the people of a particular society.<br />

And culture, while having a certain dynamic endurance, is always<br />

changing and developing as a way of life. Thus the American culture<br />

of today stands in continuity with your culture of fifty years ago.<br />

Yet it has changed ; it has been greatly influenced by attitudes and<br />

currents of thought.<br />

But how is the American culture evolving today? Is this évolution<br />

being influenced by the Gospel? Does it clearly reflect Christian inspi­<br />

ration? Your music, your poetry and art, your drama, your painting<br />

and sculpture, the literature that you are producing—are all those<br />

things which reflect the soul of a nation being influenced by the spirit<br />

of Christ for the perfection of humanity?<br />

I realize these are difficult questions to answer, given the complexity<br />

and diversity of your culture. But they are relevant to any considération<br />

of the role of the Catholic laity, "the largest number of educated<br />

faithful in the world". And it is above ali the laity, once they have<br />

themselves been inspired by the Gospel, who bring the QospeVs<br />

uplifting and purifying influence to the world of culture, to the whole<br />

realm of thought and artistic creativity, to the various professions<br />

and places of work, to family life and to society in general. As Bishops,<br />

with the task of leading the laity and of encouraging them to fulfill<br />

their ecclesial mission in the world, we must continue to support<br />

them as they endeavor to make their specific contribution to the<br />

évolution and development of culture and to its impact on society.<br />

9. With référence to this question, and in such areas as politics,<br />

économies, mass media and international life, the service we bring<br />

is primarily a priestly service : the service of preaching and teaching<br />

the word of God with fidelity to the truth, and of drawing the laity<br />

ever more into the dialogue of salvation. We are charged to lead our


796 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

people to holiness, especially through the grace of the Eucharist and<br />

the whole sacramental life. The service of our pastoral leadership,<br />

purified in personal prayer and penance, far from hearing an authori-<br />

tarian style in any way, must listen and encourage, challenge and at<br />

times correct. Certainly, there is no question of condemning the<br />

technological world but rather of urging the laity to transform it from<br />

within so that it may receive the imprint of the Gospel.<br />

10. We serve our laity best when we make every eifort to provide<br />

for them, and in collaboration with them, a comprehensive and solid<br />

program o f catechesis with the aim of "maturing the initial faith and<br />

of educating the true disciple of Christ by means of a deeper and more<br />

systematic knowledge of the person and the message of our Lord<br />

Jesus Christ". 18 Such a program will also assist them in developing<br />

that habit of discernment which can distinguish the spirit of the<br />

world from the Spirit of God, and which can distinguish authentic<br />

culture from éléments that degrade human dignity. It can provide<br />

them a solid basis for growing in their knowledge and love of Jesus<br />

Christ through continuai conversion and personal commitment to the<br />

demands of the Gospel.<br />

11. In speaking of the laity, I feel a particular desire to support<br />

you in all you are doing on behalf of family life. Archbishop Weakland<br />

has mentioned "the large number of divorces and the breakup of so<br />

many families" as a special pastoral problem. I know that all of<br />

us feel great sadness and deep pastoral concern for all those whose<br />

lives are affected in this way.<br />

As you will recali, on the occasion of your ad Limina visits, four<br />

years ago, I spoke at some length on the topic of marriage. Without<br />

repeating all that I said on that occasion, I wish to encourage you<br />

to continue in your many zealous and generous efforts to provide<br />

pastoral care to families. I also urge you in the face of ali the trends<br />

which threaten the stability of marriage, the dignity of human love,<br />

and the dignity of human life, as well as its transmission, never to<br />

lose confidence and courage. Through the grace given us as pastors<br />

we must endeavor to présent as effectively as possible the whole teaching<br />

of the Church, including the prophétie message contained in Humanae<br />

Vitae and in Familiaris Consortio.<br />

14 Catechesi Tradendae, 19.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 797<br />

The faithful teaching of the intrinsic relationship between the<br />

unitive and procreative dimensions of the marriage act is of course<br />

only a part of our pastoral responsibility. With pastoral solicitude<br />

for couples Familiaris Consortio pointed out that "the ecclesial com­<br />

munity at the présent time must take on the task of instilling con­<br />

viction and oifering practical help to those who wish to live out their<br />

parenthood in a truly responsible way ... This implies a broader,<br />

more decisive and more systematio effort to make the naturai methods<br />

of regulating fertility known, respected and applied". 19<br />

On the occasion of the last ad Limina Visits I stated : "Those<br />

couples who choose the naturai methods perceive the profound dif­<br />

férence—both anthropological and moral—between contraception and<br />

naturai family planning. Yet they may expérience difficulties ; indeed<br />

they often go through a certain conversion in becoming committed to<br />

the use of the naturai methods, and they stand in need of compétent<br />

instruction, encouragement and pastoral counselling and support. We<br />

must encourage them to continue their efforts with generosity, con­<br />

fidence and hope. As Bishops we have the charism and the pastoral<br />

responsibility to make our people aware of the unique influence that<br />

the grace of the sacrament of marriage has on every aspect of married<br />

life, including seœuality. 20 The teaching of Christ's Church is not only<br />

light and strength for God's people, but it uplifts their hearts in<br />

gladness and hope.<br />

"Your Episcopal Conference has established a special program to<br />

expand and coordinate efforts in the various diocèses. But the success<br />

of such an effort requires the abiding pastoral interest and support<br />

of each Bishop in his own diocèse, am I am deeply grateful to you<br />

for what you do in this most important apostolate". 21<br />

12. My profound gratitude to you extends to the many other areas<br />

in which, with generous dedication, you have worked for and with<br />

the laity. These include your persevering efforts at promoting peace,<br />

fostering justice and supporting the missions. In the area of the<br />

defense of human life, you have worked with exceptional commitment<br />

and constancy. Already during the ad Limina visits of 1978, Paul VI<br />

19 No. 35.<br />

20 Cf. Familiaris Consortio, 33.<br />

21 Address of September 24, 1983.


798 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

drew attention to this activity of yours, assuring you of the appréciation<br />

of the Holy See. Because of their exceptional importance, I wish<br />

to quote at some length his words of strong support for you and<br />

make them my own :<br />

"In the name of Jesus Christ, we thank you for your ministry at<br />

the service of life. We know that you have labored precisely in order<br />

that the words of the Good Shepherd would be fulfilled : 'that they<br />

may have life and have it to the full'. Under your leadership, so many<br />

of the Catholic people—priests, deacons, Religious and laity—have<br />

joined in numerous initiatives aimed at defending, healing and promot-<br />

ing human life.<br />

"With the enlightenment of faith, the incentive of love and an<br />

awareness of your pastoral accountability, you have worked to oppose<br />

whatever wounds, weakens or dishonors human life. Your pastoral<br />

charity has found a consistent expression in so many ways—ali<br />

related to the question of life, ali aimed at protecting life in its<br />

multiple facets. You have endeavored to proclaim in practice that<br />

ali aspects of human life are sacred.<br />

"In this regard, your efforts have been directed to the eradication<br />

of hunger, the élimination of subhuman living conditions, and the<br />

promotion of programs on behalf of the poor, the elderly and minorities.<br />

You have worked for the improvement of the social order itself. At the<br />

same time, we know that you have held up to your people the goal<br />

to which God calis them : the life above, in Christ Jesus. 22<br />

"Among your many activities at the service of life there is one<br />

which, especially at this juncture of history, deserves our strongest<br />

commendation and our firmest support : it is the continuing struggle<br />

against what the Second Vatican Council calis the 'abominable crime'<br />

of abortion. 23 Disregard for the sacred character of life in the womb<br />

weakens the very fabric of civilization ; it prepares a mentali ty, and<br />

even a public attitude, that can lead to the acceptance of other practices<br />

that are against the fundamental rights of the individuai. This<br />

mentality can, for example, completely undermine concern for those<br />

in want, manifesting itself in insensitivity to social needs; it can<br />

produce contempt for the elderly, to the point of advocating euthanasia ;<br />

it can prepare the way for those forms of genetic engineering that go<br />

22 Cf. Phil 3:14.<br />

33 Gaudium et Spes, 51.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 799<br />

against life, the dangers of which are not yet fully known to the<br />

general public.<br />

"It is therefore very encouraging to see the great service you<br />

render to humanity by constantly holding up to your people the<br />

value of human life. We are confident that, relying on the words of<br />

the Good Shepherd, who inspires your activity, you will continue<br />

to exercise leadership in this regard, sustaining the entire ecclesial<br />

community in their own vocation at the service of life.<br />

"It is also a source of Worldwide honor that, in your country,<br />

so many upright men and women of differing religious convictions<br />

are united in a profound respect for the laws of the Creator and Lord<br />

of life, and that, by every just means at their disposai, they are<br />

endeavoring, before the witness of 'history, to take a definitive stand<br />

for human life". 24<br />

Nine years have passed since these words were spoken and yet<br />

they are still relevant today—relevant in their prophétie vision, relevant<br />

in the needs they express, relevant in the defense of life.<br />

13. In his Encyclical Pacem in Terris, Pope John XXIII placed<br />

the question of the advancement of women in the context of the<br />

characteristics of the présent day, "the signs of the times". He made<br />

it clear that the cause in question was one of human dignity. This is<br />

indeed the aim of ali the Chureh's efforts on behalf of women : to<br />

promote their human dignity. The Church proclaims the personal<br />

dignity o f women as women—a dignity equal to that of men. This<br />

dignity must be aJfirmed in its ontological character, even before<br />

considération is given to any of the special and exalted roles fulfilled<br />

by women as wives, mothers or consecrated women.<br />

There are many other aspects involved in the question of women's<br />

equal dignity and responsibility, which will undoubtedly be properly<br />

dealt with in the fortheoming Synod of Bishops. At the basis of ali<br />

considérations are two fìrm principies : the equal human dignity of<br />

women and their true feminine humanity. On the basis of these two<br />

principies Familiaris Consortio has already enunciated much of the<br />

Church's attitude toward women, which reflects the "sensitive respect<br />

of Jesus toward the women that he called to his following and his<br />

friendship". 25 As I have stated and as Archbishop Weakland has<br />

» Address of May 26, 1978.<br />

25 No. 22.


<strong>80</strong>0 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

pointed out, women are not called to the priesthood. Although the<br />

teaching of the Church on this point is quite clear, it in no way alters<br />

the fact that women are indeed an essential part of the Gospel plan<br />

to spread the Good News of the Kingdom. And the Church is irrevocably<br />

committed to this truth.<br />

IV<br />

14. My interest in the question of vocations is well known to all<br />

of you. It is a recurring thème in my conversations with Bishops<br />

around the world. It is one of the subjects I frequently speak about<br />

in my meetings with young people. It is a crucial factor for the<br />

future of the Church as we draw near to the beginning of the third<br />

millennium. Therefore, I am very pleased that you have chosen this<br />

topic as one of those to be emphasized today.<br />

Archbishop Pilarczyk has presented an "overview of the ministerial<br />

realities of the Church in this country", mentioning aspects that<br />

offer much consolation to you as Bishops and aspects which are cause<br />

for pastoral concern. He mentioned that it was important "to speak<br />

of some of the very positive implications of lay, religious and clerical<br />

vocations in America". In doing this, he rightly drew attention to<br />

the way that the Holy Spirit is at work in your midst, something that<br />

we must indeed be ever attentive to and grateful for. As Lumen Gen­<br />

tium reminds us, "The Spirit guides the Church into the fullness of<br />

truth 26 and gives her unity of fellowship and service ... By the power<br />

of the Gospel the Spirit makes the Church grow, perpetually renews<br />

her, and leads her to perfect union with her Spouse". 27<br />

It is indeed encouraging to note how lay people, in ever-increasing<br />

numbers, have become involved in the life of the Church, and how this<br />

has led to "a depth and variety of ministry far greater than ever<br />

before". Certainly, the more active participation of the laity in the<br />

mission of the Church is an eloquent sign of the fruitfulness of the<br />

Second Vatican Council, one for which we all give thanks. And I am<br />

confident that the forthcoming Synod of Bishops will give fresh impetus<br />

to this participation and solid direction for its continued growth<br />

and consolidation.<br />

It is important for our people to see clearly that the ministry of<br />

24 Cf. Jn 16:13.<br />

27 No. 4.


Acta Ioannis Pauli Pp. II <strong>80</strong>1<br />

the ordained priest and the involvement of the laity in the Church's<br />

mission are not at all opposed to one another. On the contrary, the<br />

one compléments the other. Just as the priestly ministry is not an<br />

end in and of itself, but serves to awaken and unify the various charisms<br />

within the Church, so too the involvement of the laity does not replace<br />

the priesthood, but supports it, promotes it and offers it space for<br />

its own specific service.<br />

At this time, I would like to make a few remarks about vocations<br />

to the priesthood and to the religious life.<br />

The insufficient number of seminarians and candidates for religious<br />

life is indeed a cause of pastoral concern for all of us, for we know<br />

that their public witness to the Gospel and their specific roles in the<br />

Church are irreplaceable. In many parts of the world the Church is<br />

experiencing, as Archbishop Pilarczyk observed, that "society is<br />

becoming increasingly secular and therefore increasingly inhospitable<br />

to Christian belief". It is especially difficult today for young people<br />

to make the generous sacrifices entailed in accepting God's call. Yet<br />

it is possible for them to do so through grace and with the support<br />

of the community. And it is precisely in this situation that we are<br />

called to bear witness to the hope of the Church.<br />

In our pastoral mission we must often evalúate a situation and<br />

decide on a course of action. We must do this with prudence and<br />

pastoral realism. At the same time we know that today, as always,<br />

there are "prophets of doom". We must resist them in their pessimism,<br />

and continue in our efforts to promote vocations to the priesthood<br />

and the religious life.<br />

Prayer for vocations remains the primary way to success, since<br />

Jesus himself left us the commandment : "Beg the harvest master to<br />

send out laborers to gather his harvest". 28 I ask you therefore to<br />

encourage prayer for vocations among ali the people, particularly<br />

among priests and religious themselves, but also in families, where<br />

the first seeds of vocations are usually planted, and in schools and<br />

religious éducation programs. The prayers of the elderly and the sick<br />

have an efficacy that must not be forgotten.<br />

In addition to prayer, young people must be invited. It was Andrew<br />

who brought his brother Peter to the Lord. It was Philip who brought<br />

Nathanael. And how many of us and of our priests and Religious<br />

2 » Mt 9:38.<br />

52 - A. A. S.


<strong>80</strong>2 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

came to hear the Lord's call through the invitation of someone else?<br />

Your own présence among the youth is a blessing and an opportune<br />

tinte to extend this invitation to them and to ask young people them-<br />

selves to pray for vocations.<br />

Just last Thursday, speaking in Miami about vocations to the<br />

priesthood, I emphasized the basis of our hope : "There is still one<br />

more factor to be considered in evaluating the future of vocations,<br />

and it is the power of Christus Paschal Mystery. As the Church of<br />

Christ, we are ali called to profess his power before the world ; to<br />

proclaim that he is able, in virtue of his Death and Résurrection,<br />

to draw young people to himself, in this generation as in the past ;<br />

to declare that he is strong enough to attract young men even today<br />

to a life of self-sacrifice, pure love and total dedication to the priest­<br />

hood. As we profess this truth, as we proclaim with faith the power<br />

of the Lord of the harvest, we have a right to expect that he will grant<br />

the prayers that he himself has commanded to be offered. The présent<br />

hour calis for great trust in Him who has overeóme the world".<br />

15. I would like to thank you for all you are doing to ensure<br />

a solid formation for the priesthood in the United States. The apostolic<br />

Visitation to the seminaries has been carried out with generous col­<br />

laboration. And I am grateful for the letters many of you have sent<br />

me expressing your appréciation for this initiative and telling me of<br />

the many positive effeets which have resulted from it.<br />

At the same time, your pastoral interest and personal involvement<br />

in seminary training is something that can never end. It is too central<br />

a task and too important a priority in the life of the Church. The<br />

Church of tomorrow passes through the seminaries of today. With<br />

the passing of time, the pastoral responsibility will no longer be ours.,<br />

But at présent the responsibility is ours and it is heavy. Its zealous<br />

fulfillment is a great act of love for the flock.<br />

In particular, I ask you to be vigilant that the dogmatic and moral<br />

teaching o f the Church is faithfully and clearly presen ted to the<br />

seminarians, and fully accepted and understood by them. On the<br />

opening day of the Second Vatican Council, October 11, 1962, John<br />

XXIII told his brother Bishops : "The greatest concern of the Ecu-<br />

menical Council is this : that the sacred deposit of Christian doctrine<br />

should òe more ejfectively guarded and taught". What Pope John<br />

expected of the Council is also a primary concern for priestly formation.


Acta Ioannis Pauli Pp. II <strong>80</strong>3<br />

We must ensure that our future priests have a solid grasp of the<br />

entirety of the Catholic faith ; and then we must prepare them to<br />

présent it in turn to others in ways that are intelligible and pastorally<br />

sound.<br />

16. I cannot let this opportunity pass without expressing once<br />

again my gratitude for the great interest you have taken in the religious<br />

life. I am pleased to note, as Archbishop Pilarczyk has said, that<br />

there is "an increased understanding of and appréciation for religious<br />

life on the part of bishops and priests, thanks, in large part, to the<br />

pontifical commission" established in 1983.<br />

In asking the commission to study the problem o f vocations, I did<br />

so "with a view to encouraging a new growth and fresh move forward<br />

in this most important sector of the Church's life". The response<br />

which you have all made to this request has been most gratifying.<br />

And I know you will continue with this important effort. The religious<br />

life is a prêtions gift from the Lord, and we must continue to assure<br />

Religious of the love and esteem of the Church.<br />

17. There are many other issues, dear brother Bishops, which come<br />

to mind as we reflect together in this extraordinary hour of ecclesial<br />

communion. All of them touch us in our role as Pastors and challenge<br />

our apostolic love and zeal.<br />

Because of its importance in the life of the Church, I spoke to<br />

the priests in Miami about Confession and our own need to receive<br />

the Sacrament regularly. I also expressed my gratitude for their<br />

generous ministry in making Confession available to the faithful.<br />

In this regard I would ask you as Bishops to make every effort to<br />

ensure that the important norms of the universal Church with regard<br />

to the use of general absolution are understood and observed in a spirit<br />

of faith. In this regard I would ask that the Post-Synodal Apostolic<br />

Exhortation Reconciliatio et Paenitentia continue to be the object<br />

of prayerful reflection.<br />

18. I wish to encourage you also in the pastoral care that you give<br />

to homosexual persons. This includes a clear explanation of the<br />

Church's teaching, which by its nature is unpopulär. Nevertheless<br />

your own pastoral expérience confirais the fact that the truth, how-<br />

soever difncult to accept, brings grace and often leads to a deep inner<br />

conversion. No matter what problem individuai Christians have, and


<strong>80</strong>4 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

no matter what clegree of response to grace they make, they are always<br />

worthy of the Church's love and Christ's truth. All homosexual and<br />

other persons striving to fulfill the Gospel precept of chastity are<br />

worthy of special encouragement and esteem.<br />

19. From time to time the question of sex éducation, especially<br />

as regards programs being used in schools, becomes a matter of concern<br />

to Catholic parents. The principies governing this area have been<br />

succinctly but clearly enunciated in Familiaris Consortio. First among<br />

these principies is the need to recognize that sex éducation is a basic<br />

right and duty of parents themselves. They have to be helped to<br />

become increasingly more effective in fulfilling this task. Other edu­<br />

cational agencies have an important role, but always in a subsidiary<br />

manner, with due subordination to the rights of parents.<br />

Many parents will undoubtedly be heartened by the référence in<br />

the Pastoral Letter of the Bishops of California, A Call to Compassion,<br />

to an absolutely essential aspect of this whole question : "The recovery<br />

of the virtue of chastity"—they wrote—"may be one of the most urgent<br />

needs of contemporary society". We cannot doubt that the Catholic<br />

Church in the United States, as elsewhere, is called to make great<br />

efforts to assist parents in teaching their children the sublime value<br />

of self-giving love; young people need great support in living this<br />

fundamental aspect of their human and Christian vocation.<br />

20. Among your many pastoral obligations is the need to provide<br />

for the spiritual care of the military and their dependents. This you<br />

do through the Military Ordinariate. The functioning of this extended<br />

Archdiocese requires the fraternal and sensitive collaboration of ail<br />

the Bishops in permitting and encouraging priests to commit them­<br />

selves to this worthy ministry. The Church is grateful to ali the<br />

chaplains who generously serve God's people in this particular situation,<br />

with its special needs.<br />

21. I wish at this time to offer you my encouragement as you seek<br />

to guide the Church of God in so many areas : as you seek to lead your<br />

people in fulfilling their mission within the United States and well<br />

beyond her boundaries. Everything you do to help your people to<br />

look outside themselves to Christ in need is a great ecclesial and<br />

apostolic service.<br />

My final word is about our pastoral identity as Bishops o f Jesus


Acta Ioannis Pauli Pp. II <strong>80</strong>5<br />

Christ and his Church. The Second Vatican Council speaks to us<br />

those remarkable and inspiring words: "In the Bishops... our Lord<br />

Jesus Christ, the supreme High Priest, is présent in the midst of those<br />

who believe". 29 These words teli us so much about who we are and<br />

what we are about, They speli out our identity. And because of<br />

this identity we are called to holiness and to daily conversion. In<br />

speaking to you eight years ago in Chicago I stated : "The holiness<br />

of personal conversion is indeed the condition for our fruitiul ministry<br />

as Bishops of the Church. It is our union with Jesus Christ that<br />

determines the credibility of our witness to the Gospel and the super­<br />

natural effectiveness of our activity". 30 May God give us ali this great<br />

gift of union with Jesus and allow us to live it together in strength<br />

and joy, in the communion of the Church of God.<br />

* * *<br />

Franciscopoli, ad Religiosos Religiosasque coram admissos.*<br />

Dear Sisters and Brothers in Christ,<br />

Dear Religious of the United States of America,<br />

1. In their deepest spiritual significance, the Vespers that you<br />

have prayed together are the voice of the Bride addressing the Bride-<br />

groom. 1 They are also the voice of the Bridegroom, "the very prayer<br />

which Christ himself, together with his body, addresses to the Father". 2<br />

With one and the same voice the Bride and the Bridegroom praise<br />

the Father in the unity of the Holy Spirit.<br />

In this liturgical song of praise you gave expression to "the real<br />

nature of the true Church"—"both human and divine, visible and yet<br />

invisibly endowed, eager to act and yet devoted to contemplation,<br />

présent in the world and yet not at home in it". 3 It is precisely<br />

the présence of God in human life and human affairs that you proclaim<br />

through your religious consécration and the practice of the evangelical<br />

29 Lumen Gentium, 21.<br />

30 Discourse of October 5, 1979.<br />

• Die 17 m. Septembris a. 1987.<br />

1 Cf. Sacrosanctum Concilium, 84.<br />

2 Ibid.<br />

3 Ibid., 2.


<strong>80</strong>6 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

counsels. It is to the reality of God's love in the world that you bear<br />

witness by means of the many forms of your loving service to God's<br />

people.<br />

2. Dear religious sisters, and religious priests and brothers : for<br />

me, this is one of the most important moments of my visit. Here,<br />

with all of you, men and women Religious of the United States, and<br />

in the spiritual présence of all the members of your Congrégations<br />

spread throughout this land or serving in other countries, / give<br />

heartfelt thanks to God for each and every one of you. He who is<br />

mighty has done great things for you, holy is his name ! 4<br />

I greet each one of you with love and gratitude. I thank you for<br />

the warm welcome you have given me and I thank Sister Helen<br />

Garvey and Father Stephen Tutas, who have presented a picture of<br />

your dedicated lives. I rejoice because of your deep love of the Church<br />

and your generous service to God's people. Every place I have visited<br />

in this vast country bears the marks of the diligent labor and immense<br />

spiritual énergies of Religious of both contemplative and active Con­<br />

grégations in the Church. The extensive Catholic educational and<br />

health care Systems, the highly developed network of social services<br />

in the Church—none of this would exist today, were it not for your<br />

highly motivated dedication and the dedication of those who have<br />

gone before you. The spiritual vigor of so many Catholic people<br />

testifies to the efforts of générations of Religious in this land. The<br />

history of the Church in this country is in large measure your history<br />

at the service o f God's people.<br />

As we remember your glorious past, let us be filled with hope that<br />

your future will be no less beneficiai for the Church in the United<br />

States, and no less a prophétie witness of God's Kingdom to each<br />

new generation of Americans.<br />

3. The single most extraordinary event that has affected the Church<br />

in every aspect of her life and mission during the second half of the<br />

twentieth Century has been the Second Vatican Council. The Council<br />

called the whole Church to conversion, to "newness of life", to renewal<br />

—to a renewal that consists essentially in an ever increasing fidelity<br />

to Jesus Christ her divine Founder. As "men and women who more<br />

closely follow and more clearly demónstrate the Savior's self-giving", 5<br />

4 Cf. Lk 1:49.<br />

5 Lumen Gentium, 42.


Acta Ioannis Pauli Pp. II <strong>80</strong>7<br />

it is only natural that Religious should have experienced the call to<br />

renewal in a radical way. Thousands of Religious in the United States<br />

have generously responded to this call, and continue to live it, with<br />

profound commitment. The results, the good fruits of this response<br />

are evident in the Church : we see a Gospel-inspired spirituality,<br />

which has led to a deepening of personal and liturgical prayer; a<br />

clearer sense of the Church as a communion of faith and love in which<br />

the grace and responsibility entrusted to each member are to be<br />

respected and encouraged ; a new appréciation of the legacy of your<br />

founders and foundresses, so that the specific charism of each Con­<br />

grégation stands out more clearly; a heightened awareness of the<br />

urgent needs of the modern world where Religious, in close union<br />

with the Bishops and in close collaboration with the whole Church,<br />

seek to carry on the work of the Good Shepherd, the Good Samaritan<br />

and the Good Teacher.<br />

It would be unrealistic to think that such a deep and overall process<br />

of renewal could take place without risks and errors, without undue<br />

impatience on the part of some and undue fears on the part of others.<br />

Whatever the tension and polarization occasioned by change, whatever<br />

the mistakes made in the past, I am sure that all of you are convinced<br />

that the time has come to reach out once again to one another in a<br />

spirit of love and reconciliation, both within and beyond your Con­<br />

grégations.<br />

Düring the past two decades, there have also been profound insights<br />

into the meaning and value of religious life. Many of these insights,<br />

conceived in the expérience of prayer and penance and authenticated<br />

by the teaching charism of the Church, have contributed greatly to<br />

ecclesial life. These insights have borne witness to the enduring<br />

identity of religious consécration and mission in the life of the Church.<br />

At the same time they have testified to the needs of the people of our<br />

times.<br />

4. Fundamental to the Council's teaching on religious life is an<br />

emphasis on the ecclesial nature of the vocation to observe the evan-<br />

gelical counsels. Religious consécration "belongs inseparably to the<br />

life and holiness of the Church". 6 "The counsels are a divine gift,<br />

which the Church has received from her Lord and which she ever<br />

preserves with the help of his grace". 7 It was precisely within this<br />

* Lumen Gentium, 44.<br />

7 Ibid., 43.


<strong>80</strong>8 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

ecclesial context that in 1983 I asked the Bishops of the United States<br />

to render a pastoral service by offering to those of you whose Institutes<br />

are engaged in apostolic works special encouragement and support<br />

in living your ecclesial vocation to the full. I now wish to thank the<br />

Bishops and all of you for your very generous collaboration in this<br />

important endeavor. In particular I thank the Pontifical Commission<br />

headed by Archbishop John Quinn. By God's grace there now exists<br />

a fresh cooperative spirit between your religious Institutes and the<br />

local Churches.<br />

Your continuing participation in the mission of the Church at the<br />

diocesan and parish levéis is of inestimable value to the well-being<br />

of the local Churches. Your communion with the local Bishops and<br />

collaboration with the pastoral ministry of the diocesan clergy con-<br />

tributes to a strong and effective spiritual growth among the faithful.<br />

Your creative initiatives in favor of the poor and all marginalized<br />

persons and groups, whose needs might otherwise be neglected, are deeply<br />

appreciated. Your evangelizing and missionary work both at home<br />

and in other parts of the world is one of the great strengths of the<br />

Church in the United States. Alongside your traditional apostolates<br />

—which are as important now as ever before and which I encourage<br />

you to appreciate in their full significance—you are engaged in<br />

almost every area of defending human rights and of bulding a more<br />

just and équitable society. This is a record o f unselfish response to<br />

the Cospel of Jesus Christ. Yes, the entire Church in the United States<br />

benefìts from the dedication of American Religious to their ecclesial<br />

mission.<br />

5. At the same time you are concerned about certain weaknesses<br />

affecting the structure of your Institutes. The decline in vocations<br />

and the aging of your membership are serious challenges for each<br />

one of your Institutes and for the corporate reality of religious life,<br />

and yet these are not new phenomena in the long expérience of the<br />

Church. History teaches us that in way s generally unpredictable the<br />

radical "newness" of the Gospel message is always able to inspire<br />

successive générations to do what you have done, to renounce ail for<br />

the sake of the Kingdom of God, in order to possess the pearl of<br />

great price. 8<br />

! Cf. Mt 13:44-45.


Acta Ioannis Pauli Pp. II <strong>80</strong>9<br />

You are called at this hour to fresh courage and trust. Your<br />

joyful witness to consecrated love—in chastity, poverty and obédience—<br />

will be the greatest human attraction for young people to religious<br />

life in the future. When they sense the authenticity of renewal in<br />

you and your communities, they too will be disposed to come and<br />

see ! The invitation is directly from Christ but they will want to hear<br />

it from you too. Your own essential contribution to vocations will<br />

come through fidelity, penance and prayer, and through confidence<br />

in the power o f Christ's Paschal Mystery to make all things new.<br />

In the best traditions of Christian love, you will know how to<br />

show your special appréciation for the aged and infirm members of<br />

your communities, whose contribution of prayer and penance, suifering<br />

and faithful love is of immense value to your apostolates. May they<br />

always be comforted in knowing that they are respected and loved<br />

within their own religious families.<br />

6. Your vocation is, of its very nature, a radicai response to the<br />

cali which Jesus extends to ali believers in their baptismal consécration:<br />

"Seek first his kingship over you, his way of holiness". 9 Your response<br />

is expressed by your vowed commitment to embrace and live in com­<br />

munity the evangelical counsels. Through chastity, poverty and<br />

obédience you live in expectation of an eschatological kingdom where<br />

"they neither marry nor are given in marriage". 10 And so, even now,<br />

"where your treasure is there your heart is also". 11<br />

Through your religious profession, the consécration which the Holy<br />

Spirit worked in you at Baptism is powerfully directed anew to the<br />

perfection of charity. By practising the vows, you constantly die<br />

with Christ in order to rise to new life with him. 12 In fidelity to your<br />

vows of chastity you are empowered to love with the love of Christ<br />

and to know that deep encounter with his love which inspires and<br />

sustains your apostolic love for your neighbor. Treading the path of<br />

poverty you find yourselves truly open to God and aligned with the<br />

poor and suffering in whom you see the image of the poor and suffering<br />

Christ. 13 And through obédience you are intimately united with Jesus<br />

9 Mt 6:33.<br />

10 Mt 22:30.<br />

11 Mt 6:21.<br />

12 Cf. Rom 6:8.<br />

13 Cf. Mt 25:31 ff.


810 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

in seeking always to fulfill the Father's will. Through such obédience<br />

there is unlocked in you the full measure of Christian freedom which<br />

enables you to serve God's people with self less and unfailing dévotion.<br />

The Catholic people, and indeed the vast majority of your f ello w-<br />

citizens, have the highest respect for your religious consécration and<br />

they look to you for the "proof" of the transcendent Christian hope<br />

that is in you. 14<br />

The disciple, though, is not above the Master. It is only right<br />

for you to expect, as has always been the Church's understanding,<br />

that if you follow the laws of Christ's Kingdom—in essence, the new<br />

commandment of love and the new values proclaimed in the Beatitudes—<br />

you will be in conflict with the "wisdom of this age". 15 In a particularly<br />

personal and courageous way, Religious have always been in the front<br />

line of this never ending struggle.<br />

Today, the encpunter between the saving message of the Gospel<br />

and the forces that shape our human culture calis for a profound<br />

and prayerful discernment of Christ's will for his Church at this<br />

moment of her life. In this regard the Second Vatican Council remains<br />

the necessary point of référence and the guiding lighj. This discernment<br />

is the work of the whole Church. No person or group of people can<br />

claim to possess sufficient insights so as to monopolize it. All members<br />

of the Church, according to the ministry received for the good of the<br />

whole Body, must be humbly attuned to the Holy Spirit who guides<br />

the Church into the fullness of truth, 16 and produces in her the fruits<br />

of his action, which Saint Paul lists as "love, joy, peace, patient<br />

endurance, kindness, generosi ty, faith, mildness and chastity". 17 And<br />

since the Holy Spirit has placed in the Church the special pastoral<br />

charism of the Magisterium, we know that adhérence to the Magisterium<br />

is an indispensable condition for a correct reading of "the signs of<br />

the times" and henee a condition for the supernatural fruitfulness<br />

of ail ministries in the Church.<br />

You indeed have an important role in the Church's dialogue with<br />

the complex and varied cultural environment of the United States.<br />

The first law of this dialogue is fidelity to Christ and to his Church.<br />

14 Cf. 1 Pt 3:15.<br />

15 Cf. 1 Cor 2:6.<br />

16 Cf. Jn 16:13; Lumen Gentium, 4.<br />

17 Gal 5:22-23.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 811<br />

And in this fundamental act of faith and trust you already show the<br />

world the basis of your special position within the community of<br />

God's people. Also required for this dialogue is a true understanding<br />

o f the values involved in America's historica! expérience. At the same<br />

time the Christian concepts of the common good, of virtue and con­<br />

science, of liberty and justice, must be distinguished from what is<br />

sometimes inadequately presented as the expression of these realities.<br />

As Religious, you are especially sensitive to the implication of this<br />

dialogue with the world in which you are called to live and work.<br />

As men and women consecrated to God, you are aware of having a<br />

special responsibility to be a sign—an authentic prophétie sign—that<br />

will speak to the Church and to the world, not in terms of easy<br />

condemnation, but humbly showing forth the power of God's word<br />

to heal and uplift, to unite and bind with love.<br />

At this important moment of the history of the human family it<br />

is essential for the Church to proclaim the full truth about God<br />

—Father, Son and Holy Spirit—and the full truth about our human<br />

condition and destiny as revealed in Christ and authentically trans­<br />

mitted through the teaching of the Church. The faithful have the<br />

right to receive the true teaching of the Church in its purity and<br />

integrity, with ali its demands and power. When people are looking<br />

for a sure point of référence for their own values and their ethical<br />

choices, they turn to the special witnesses of the Church's holiness<br />

and justice—to you Religious. They expect and want to be convinced<br />

by the example of your acceptance of God's word.<br />

8. Dear sisters and brothers : the life we now live is not our own;<br />

Christ is living in us. We stili live our human life, but it is a life<br />

of faith in the Son of God, who loved us and gave himself for us. 18<br />

In these words Saint Paul sums up the core of our Christian expérience,<br />

and even more so the heart of religious life. The validity and fruit-<br />

fulness of religious life dépends upon union with Jesus Christ.<br />

Union with Christ demands a true interior life of prayer, a life<br />

of closeness to him. At the same time it enables you to be effective<br />

witnesses before the world of the healing and liberating power of<br />

the Paschal Mystery. It means that above ali in your own lives and<br />

in your communities the Paschal Mystery is first being celebrated<br />

and experienced through the Eucharist and the Sacrament of Penance.<br />

18 Cf. Gal 2:20.


812 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

In this way your works of charity and justice, of mercy and compassion<br />

will be true signs of Christ's présence in the world.<br />

9. The challenges which you faced yesterday you will face again<br />

tomorrow. The thousand tasks that now draw upon your courage<br />

and your énergies will hardly disappear next week, next month, next<br />

year. What then is the meaning of our meeting? What "word of the<br />

Lord" is addressed to us here? As the one who for the time being<br />

has been given the place of the Fisherman from Galilée, as the one<br />

who occupies the Chair of Peter for this fleeting hour in the Church's<br />

life, allow me to make my own the sentiments of the Reading from our<br />

Evening Prayer : "Be examples to the flock" 19 —examples of faith and<br />

charity, of hope and joy, of obédience, sacrifice and humble service.<br />

And "when the Chief Shepherd appears, you will win for yourselves<br />

the unfading crown of glory". 20<br />

To the contemplative Religious of the United States, whose lives<br />

are hidden with Christ in God, I wish to say a word of profound<br />

thanks for reminding us that "here we have no lasting city", 21 and<br />

that all life must be li ved in the heart of the living God. May the<br />

whole Church in this land recognize the primacy and efläcacy of the<br />

spiritual values which you represent. The Second Vatican Council<br />

deliberately chose to call you "the glory of the Church". 22<br />

Brothers and Sisters, men and women Religious of the United<br />

States : your country needs the witness of your deep spirituality and<br />

your commitment to the life-giving power of the Gospel. America<br />

needs to see ali the power of love in your hearts expressed in evan-<br />

gelizing zeal. The whole world needs to discover in you "the kindness<br />

and love of God our Savior". 23 Go forward, therefore, in the mystery<br />

of the dying and rising of Jesus. Go forward in faith, hope and<br />

charity, expending yourselves in the Church's mission of evangelization<br />

and service. Always be examples to the flock. And know that "when<br />

the Chief Shepherd appears, you will win for yourselves the unfading<br />

crown of glory". 24<br />

In this Marian Year of grace may you find joy and strength in<br />

19 1 Pt 5:3.<br />

w y 4<br />

21 Heb 13:14.<br />

22 Perfectae Caritatis, 7.<br />

23 Tit 3:4.<br />

24 1 Pt 5:4.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 813<br />

an ever greater dévotion to Mary, tht Virgin Mother of the Redeemer.<br />

As "the model and protectress of all consecrated life" 25 may she lead<br />

each one of you to perfect union with her Son, our Lord Jesus<br />

Christ, and to ever closer collaboration in his redempti ve mission.<br />

And may the example of Mary's discipleship confirai you all in<br />

generosity and love.<br />

* « *<br />

Franciscopoli, ad laicos christifideles congregatos habita.*<br />

"To him whose power now at work in us can do immeasurably more<br />

than we ask or imagine—to him be glory in the Church and in Christ<br />

Jesus through all générations ...'V<br />

Dear Brothers and Sisters,<br />

Dear Catholic <strong>La</strong>y People of America,<br />

1. I am grateful to you for your kind welcome and pleased to he<br />

with you this morning in glorifying the Father, "in the Church and<br />

in Christ Jesus", through the working of the Holy Spirit. I also<br />

wish to thank you for the informative présentations which have been<br />

made in the name of the Catholic laity of the United States.<br />

The Letter of Saint Paul to the Ephesians has a deep meaning for<br />

the life of each one of us. The text movingly describes our relationship<br />

with God as he reveáis himself to us in the mystery of the Most Holy<br />

Trinity. Saint Paul reminds us of two fundamental truths : first,<br />

that our ultimate vocation is to glorify the God who created and<br />

redeemed us ; and secondly, that our eternai and highest good is to<br />

"attain to the fullness of God himself"—to participate in the loving<br />

communion of the Father and the Son and the Holy Spirit for all<br />

eternity. God's glory and our good are perfectly attained in the<br />

Kingdom of heaven.<br />

The Apostle Paul also reminds us that salvation, which comes as<br />

a free gift of divine love in Christ, is not oífered to us on a purely<br />

25 Can. 663, § 4.<br />

• Die 18 m. Septembris a. 1987.<br />

1 Eph 3:20-21.


814 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

individual basis. It comes to us through and in the Church. Through<br />

our communion with Christ and with one another on- earth, we are<br />

given a f ore taste of that perfect communion reserved for heaven.<br />

Our communion is also meant to be a sign or sacrament which draws<br />

other people to Christ, so that all might be sa ved.<br />

This gift of the Rédemption, which originates with the Father<br />

and is accomplished by the Son, is brought to fruition in our individual<br />

lives and in the life of the world by the Holy Spirit. Thus we speak<br />

of the gifts of the Spirit at work within the Church—gifts which<br />

include the hierarchica! office of shepherding the flock, and gifts given<br />

to the laity so that they may live the Gospel and make their specific<br />

contribution to the Church's mission.<br />

The Council tells us that "everyone in the Church does not proceed<br />

by the same path, nevertheless ail are called to sanctity and have<br />

received an equal privilège of faith through the justice of God. 2 And<br />

if by the will of Christ some are made teachers, dispensers of mysteries,<br />

and shepherds on behalf of others, yet ail share a true equality with<br />

regard to the dignity and activity common to ali the faithful for the<br />

building up of the Body of Christ". 3 Through a great diversity of<br />

grâces, and works, the children of God bear witness to that wonderful<br />

unity which is the work of one and the same Spirit.<br />

2. Dear brothers and sisters : it is in the context of these mysteries<br />

of faith that I wish to reflect with you on your roles as laity in the<br />

Church today, What is most fundamental in your lives is that<br />

by your Baptism and Confirmation you have been commissioned by<br />

our Lord Jesus Christ himself to share in the saving mission o f his<br />

Church. 4 To speak of the laity is to speak of hundreds of millions of<br />

people, like yourselves, of every race, nation and walk of life, who<br />

each day seek, with the help of God, to live a good Christian life.<br />

To speak of the laity is to speak of the many of you who draw from<br />

your parish the strength and inspiration to live your vocation in the<br />

world. It is to speak also of those of you who have become part of<br />

national and international ecclesial associations and movements that<br />

support you in your vocation and mission.<br />

Your struggles and temptations may differ according to your various<br />

1 Cf. 2 Pt 1:1.<br />

3 Lumen Gentium, 32.<br />

4 Cf. Lumen Gentium, 33.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 815<br />

situations, but all of you cherish the same basic hope to be faithful<br />

to Christ and to put his message into practice. You all cherish the<br />

same basic hope for a decent life for yourselves and an even better<br />

life for your chalidren. All of you must toil and work and bear the<br />

sufferings and disappointments common to humanity, but as believers<br />

you are endowed with faith, hope and charity. And often your charity<br />

reaches heroic dimensions within your families or among your neigh-<br />

bors and co-workers. To the extent that your resources and duties<br />

in life permit, you are called to support and actively to particípate<br />

in Church activities.<br />

It is within the everyday world that you the laity must bear<br />

witness to God's Kingdom; through you the Church's mission is ful-<br />

filled by the power of the Holy Spirit. The Council taught that the<br />

specific task o f the laity is precisely this : to "seek the Kingdom of<br />

God by engaging in temporal affairs and by ordering them according<br />

to the plan of God". 5 You are called to live in the world, to engage<br />

in secular professions and occupations, to live in those ordinary<br />

circumstances of family life and life in society from which is woven<br />

the very web of your existence. You are called by God himself<br />

to exercise your proper functions according to the spirit of the Gospel<br />

and to work for the sanctification of the world from within, in the<br />

manner of leaven. In this way you can make Christ known to others,<br />

especially by the witness of your lives. It is for you as lay people<br />

to direct all temporal affairs to the praise of the Creator and Redeemer. 6<br />

The temporal order of which the Council speaks is vast. It encom-<br />

passes the social, cultural, intellectual, politicai and economie life in<br />

which all of you rightly particípate. As lay men and women actively<br />

engaged in this temporal order, you are being called by Christ to<br />

sanctify the world and to transform it. This is true of all work,<br />

however exalted or humble, but it is especially urgent for those whom<br />

circumstances and special talent have placed in positions of leadership<br />

or influence : men and women in public service, éducation, business,<br />

science, social communications, and the arts. As Catholic lay people<br />

you have an important moral and cultural contribution of service<br />

to make to the life o f your country. "Much will be required of the<br />

person en trusted with much". 7 These words of Christ apply not only<br />

s Lumen Gentium, 31.<br />

« Cf. ibid.<br />

7 Lk 12:48.


816 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

to the sharing of material wealth or personal talents, but also to the<br />

sharing of one's faith.<br />

3. Of supreme importance in the mission of the Church is the<br />

role that the laity fulfill in the Christian family. This role is above<br />

all a service o f love and a service o f life.<br />

The love of husband and wife, which is blessed and sealed in the<br />

Sacrament of Marriage, constitutes the first way that couples exercise<br />

their mission. They serve by being true to themselves, to their<br />

vocation of married love. This love, which embraces all the members<br />

of the family, is aimed at forming a community of persons united in<br />

heart and soul, an indissoluble communion where the love of spouses<br />

for each other is a sign of Christ's love for the Church.<br />

The service of life rests on the fact that husband and wife cooperate<br />

with God in transmitting the gift of human life, in the procréation<br />

of children. In this most sacred responsibility, the service of life<br />

is intimately united to the service of love in the one conjugal act,<br />

which must always be open to bringing forth new life. In his<br />

Encyclical Humanae Vitae, Pope Paul VI explained that in the task<br />

of transmitting life, husband and wife are called to "conform their<br />

activity to the creative intention of God, expressed in the very nature<br />

of marriage and of its acts, and manifested by the constant teaching<br />

of the Church". 8<br />

While "love and life constitute the nucleus of the saving mission<br />

of the Christian family in the Church and for the Church", 9 the family<br />

also performs a service of éducation, par tien larly within the home,<br />

where the parents have the originai and primary role of educating<br />

their children. The family is likewise an evangelizing community,<br />

where the Gospel is received and put into practice, where prayer is<br />

learned and shared, where ali the members, by word and deed and<br />

by the love they have for one another, bear witness to the Good News<br />

of salvation.<br />

At the same time we must recognize the difficult situation of so<br />

many people with regard to family living. There are many with<br />

special burdens of one kind or another. There are the single-parent<br />

families and those who have no naturai family ; there are the elderly<br />

8 No. io.<br />

9 Familiaris Consortio, 50.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 817<br />

and the widowed. And there are those separated and divorced Catholics<br />

who, despite their loneliness and pain, are striving to preserve their<br />

fidelity and to face their responsibilities with loving generosi ty. All<br />

of these people share deeply in the Church's mission by faith, hope<br />

and charity, and by all their many efforts to be faithful to God's will.<br />

The Church assures them not only of her prayers and spiritual nourish-<br />

ment, but also of her love, pastoral concern and practical help.<br />

Although, in fidelity to Christ and to his teaching on Christian<br />

marriage, the Church reaffirms her practice of not admitting to<br />

Eucharistie Communion those divorced persons who have remarried<br />

outside the Church, nevertheless, she assures these Catholics too of<br />

her deep love. She prays for them and encourages them to persevere<br />

in prayer, to listen to the word of God and to attend the Eucharistie<br />

Sacrifice, hoping that they will "undertake a way of life that is no<br />

longer in contradiction to the indissolubility of marriage". 10 At the<br />

same time the Church remains their mother, and they are part of<br />

her life.<br />

4. I wish to express the deep gratitude of the Church for all the<br />

contributions made by women over the centuries to the life of the<br />

Church and of society. In speaking of the role of women special<br />

mention must of course be made of their contribution, in partnership<br />

with their husbands, in begetting life and in educating their children.<br />

"The true advancement of women requires that clear récognition be<br />

given to the value of their maternal and family role, by comparison<br />

with ali other public roles and ali other professions". 11 The Church<br />

is convinced, however, that ali the special gifts of women are needed<br />

in an ever-increasing measure in her life, and for this reason hopes<br />

for their fuller participation in her activities. Precisely because of<br />

their equal dignity and responsibility, the access of women to public<br />

functions must be ensured. Regardless of the role they perform, the<br />

Church proclaims the dignity of women as women—a dignity equal<br />

to men's dignity, and revealed as such in the account of création<br />

contained in the word of God.<br />

5. The renewal of the Church since the Council has also been an<br />

occasion for increasing lay participation in ail areas of ecclesial life.<br />

10 Familiaris Consortio, 84.<br />

11 Familiaris Consortio, 23.<br />

53 - A. A. 8.


818 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

More and more, people are joining with their pastors in collaboration<br />

and consultation for the good of their diocèse and parish. An increasing<br />

number of lay men and women are devoting their professional skills<br />

on a full-time basis to the Church's efforts in éducation, social services,<br />

and other areas, or to the exercise of administrative responsibilities.<br />

Still others build up the Body of Christ by direct collaboration with<br />

the Church's pastoral ministry, especially in bringing Christ's love<br />

to those in the parish or community who have special needs. I rejoice<br />

with you at this great flowering of gifts in the service of the Church's<br />

mission.<br />

At the same time we must ensure both in theory and in practice<br />

that these positive developments are always rooted in the sound Catholic<br />

ecclesiology taught by the Council. Otherwise we run the risk of<br />

"clericalizing" the laity or "laicizing" the clergy, and thus robbing<br />

both the clerical and lay states of their specific meaning and their<br />

complementarity. Both are indispensable to the "perfection of love",<br />

which is the common goal of ali the faithful. We must therefore<br />

recognize and respect in these states of life a diversity that builds<br />

up the Body of Christ in unity.<br />

6. As lay men and women you can fulfìll this great mission<br />

authentically and effectively only to the extent that you hold fast<br />

to your faith, in communion with the Body of Christ. You must<br />

therefore live in the conviction that there can be no séparation between<br />

your faith and your life, and that apart from Christ you can do<br />

nothing. 12 Since union with God in Christ is the goal of ali Christian<br />

living, the laity are called to prayer : personal prayer, family prayer,<br />

liturgical prayer. Générations of devout lay people have found great<br />

strength and joy in invoking the Blessed Virgin Mary, especially<br />

through her rosary, and in invoking the Saints.<br />

In particular, the laity must realize that they are a people of<br />

worship called to service. In the past I had occasion to emphasize<br />

this aspect of the life of the laity in the United States : "Ali the<br />

striving of the laity to consécrate the secular field of activity to Cod<br />

finds inspiration and magnificent confirmation in the Eucharistie Sacrifice.<br />

Participating in the Eucharist is only a small portion of<br />

the laity's week, but the total effectiveness of their lives and ali<br />

Christian renewal dépends on it : the primary and indispensable<br />

source of the true Christian spirit!". 13<br />

12 Cf. Jn 15:5.<br />

13 Ad Limina Discourse, July 9, 1983.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 819<br />

7. Every age poses new challenges and new temptations for the<br />

People of God on their pilgrimage, and our own is no exception. We<br />

face a growing secularism that tries to exclude God and religious<br />

truth from human affairs. We face an insidious relativism that<br />

undermines the absolute truth of Christ and the truths of faith, and<br />

tempts believers to think of them as merely one set of beliefs or<br />

opinions among others. We face a materialistic consumerism that<br />

oifers superficially attractive but empty promises conferring material<br />

comfort at the priée of inner emptiness. We face an alluring hedonism<br />

that offers a whole series of pleasures that will never satisfy the human<br />

heart. All these attitudes can influence our sense of good and evil<br />

at the very moment when social and scientific progress requires<br />

strong ethical guidance. Once alienated from Christian faith and<br />

practice by these and other déceptions, people often commit themselves<br />

to passing fads, or to bizarre beliefs that are either shallow or fanatical.<br />

We have ail seen how these attitudes have a profound influence<br />

on the way people think and act. It is precisely in this society that<br />

lay men and women like yourselves, ali the Catholic laity, are called<br />

to live the Beatitudes, to become lea ven, sait and light for the world,<br />

and sometimes a "sign of contradiction" that challenges and transforms<br />

that world according to the mind of Christ. No one is called to<br />

impose religious beliefs on others, but to give the strong example of<br />

a life of justice and service, resplendent with the virtues of faith,<br />

hope and charity.<br />

On moral issues of fundamental importance, however, it is at times<br />

necessary to challenge publicly the conscience of society. Through<br />

her moral teaching the Church seeks to défend—for the benefit of all<br />

people—those basic human values that uphold the good which humanity<br />

seeks for itself and that protect the most fundamental human rights<br />

and spiritual aspirations of every person.<br />

The greatest challenge to the conscience of society comes from<br />

your fidelity to your own Christian vocation. It is up to you the<br />

Catholic laity to incarnate without ceasing the Gospel in society—in<br />

American society. You are in the forefront of the struggle to protect<br />

authentic Christian values from the onslaught of secularization. Your<br />

great contribution to the evangelization of your own society is made<br />

through your lives. Christ's message must live in you and in the way<br />

you live and in the way you refuse to live. At the same time, because<br />

your nation plays a role in the world far beyond its borders, you


820 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

must be conscious of the impact of your Christian lives on others.<br />

Your lives must spread the fragrance of Christ's Gospel throughout<br />

the world.<br />

Saint Paul launched a great challenge to the Christians of his<br />

time and today I repeat it to ali the laity of America : "Conduct<br />

yourselves, then, in a way worthy of the gospel of Christ, so that,<br />

whether I come and see you or am absent, I may bear news of you,<br />

that you are standing firm in one spirit, with one mind, struggling<br />

together for the faith of the gospel, not intimidated in any way ,..". 14<br />

8. Dear brothers and sisters, représentatives of the millions of<br />

faithful and dedicated Catholic laity of the United States : in bringing<br />

my reflections to a conclusion I cannot fail to mention the Blessed<br />

Virgin Mary who reveáis the Church's mission in an unparalleled<br />

manner. She, more than any other creature, shows us that the<br />

perfection of love is the only goal that matters, that it alone is the<br />

measure of holiness and the way to perfect communion with the Father,<br />

the Son and the Holy Spirit. Her state in life was that of a laywoman,<br />

and she is at the same time the Mother of God, the Mother of the<br />

Church and our Mother in the order of grace.<br />

The Council concluded the Dogmatic Constitution on the Church<br />

with an exhortation on the Blessed Virgin. In doing so, the Council<br />

expressed the Church's ancient sentiments of love and dévotion for<br />

Mary. Let us, especially during this Marian Year, make our own<br />

these sentiments, imploring her to intercede for us with her Son,<br />

for the glory of the Most Holy and Undivided Trini ty. 15<br />

« * *<br />

Detroiti, super populorum progressione et incremento habita.*<br />

Dear Friends,<br />

1. I am happy that, almost at the end of my second pastoral visit<br />

to the United States, I am able to address such a large number of<br />

people in this well-known industriai city of Detroit. I greet ali of<br />

you most cordially : Christian leaders of other Religions ; civic leaders<br />

14 Phil 1:27-28.<br />

15 Cf. Lumen Gentium, 69.<br />

* Die 19 m. Septembris a. 1987.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 821<br />

from the federal, State and municipal governments ; people of various<br />

races and ethnie backgrounds, fellow Catholics ; Christian and non­<br />

Christian brothers and sisters ; men and women of good will !<br />

I feel that I must thank the Lord our God for this wonderful<br />

occasion. Detroit is a place where work, hard daily work—that privi­<br />

lège, duty and vocation of the human person 1 —is a truly distinctive<br />

characteristic of urban life. This is indeed a city of workers, and<br />

very many of you here—men and women, younger people and older<br />

people, immigrants and native-born Americans—earn your living and<br />

that of your families in and around Detroit through the work of your<br />

hands, your mind, indeed your whole person. And many of you<br />

suffer from the problems that not infrequently charaeterize the work<br />

situation in an industrial urban setting.<br />

This is why I would like to make référence to a subject which,<br />

as you are well aware, is close to my heart. This subject is social<br />

progress and human development in relation to the requirements of<br />

justice and to the building of a lasting peace, both in the United<br />

States and throughout the world.<br />

Of course, dear friends, dear people of Detroit and this whole<br />

area, it is you I have primarily in mind in dealing with such a<br />

subject—you who have been created in the image and likeness of God,<br />

you who have been redeemed by the blood of the Savior, you who are<br />

children of God and brothers and sisters of Christ, you who for all<br />

of these reasons possess an incomparable dignity. But in looking at<br />

you, assemblea here in Hart Plaza, / see beyond you ali the people<br />

of this country and the peoples of the whole world. I see ali the men<br />

and women who, like you, are confronted every day anew with the<br />

obligation and the challenge to provide for their livelihood and for<br />

the livelihood of their family through their own work. Work means<br />

any activity, whether manual or intellectual, whatever its nature<br />

or whatever its circumstances, by which a human being earns his<br />

or her daily bread and contributes to science and progress, civilización<br />

and culture. 2 Human work is such a fundamental dimension of human<br />

existence, that one cannot speak about it without touching upon all<br />

its aspects.<br />

1 Cf. <strong>La</strong>borem Exercens, 9.<br />

2 Cf. <strong>La</strong>borem Exercens, 1.


822 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

2. Social progress and human development are the concern of all.<br />

They are of particular concern to the Church. From the very beginning<br />

of her existence in time, the Church has endeavored to fathom the<br />

total richness of the message which Jesus Christ proclaimed both by<br />

his words and his actions. Sent by the Father to assume our humanity<br />

and bring salvation to ali, the Lord Jesus provided us with the key<br />

to understanding our humanity. He taught us about our origin and<br />

destiny, which are in God. He taught us the transcendent value of<br />

ali human life and the supreme dignity of the human person, created<br />

in the image and likeness of God. 3 He taught us that human life<br />

is fulfilled in knowing and loving God, and in loving our neighbor<br />

according to the measure of God's love for us. He invited us to<br />

follow him, to become his disciples. He summoned us to be con-<br />

verted in our hearts by entering into the mystery of his Passion,<br />

Death and Résurrection. He revealed that we are God's partners in<br />

bringing création to fulfillment. And lie now fashions us into a<br />

chosen people, a communion of faith with a commitment to his<br />

Kingdom.<br />

In fidelity to Christ, the Church has endeavored to bring his<br />

message to bear on ail aspects of life, throughout the changing cir­<br />

cumstances in the course of the centuries, bringing out from the<br />

héritage of the Gospel "both the new and the old". 4 New challenges<br />

affecting the life of every person individually and of society as a<br />

whole have presented themselves at every turn on the path of humanity<br />

through history. In trying to meet those challenges, the People of<br />

God have always turned to the message of Jesus, in order to discover<br />

the principies and the values that would ensure solutions in con­<br />

sonance with the dignity and destiny of the human person. Throughout<br />

lier history, the Church has listened to the words of Scripture and<br />

lias sought to put them into practice, in the midst of différent politicai,<br />

economie and social circumstances. This has been a truly common<br />

effort. Individual Christians have struggled to be faithful to the<br />

Gospel inspiration in their daily lives; centers of learning have<br />

contributed their specialized studies; groups and associations have<br />

addressed issues of particular concern ; communities have developed<br />

practical initiatives ; individual Bishops and Episcopal Conferences<br />

3 Cf. Gen 1:27.<br />

* Mt 13:52.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 823<br />

have provided guidance; and the Magisterium of the Church has made<br />

pronouncements and issued documents. In a continuous interaction<br />

the Church has thus developed a tradition of thought and practica!<br />

guidelines that are called the social teaching of the Church. This<br />

social teaching has recently been expressed in documents of the Second<br />

Vatican Council and in writings of the Popes, who have systematically<br />

addressed the rapid changes in contemporary society.<br />

Also today, the various catégories of the People of God—according<br />

to their respective calling—continue to address the social problems<br />

in their various historical and cultural settings.<br />

3. Today, dear friends, on this last day of my second extended<br />

visit to the United States of America, I would urge you to continue<br />

your personal involvement in that never-ending quest for justice and<br />

peace. Under the guidance and inspiration of the Church's Magis­<br />

terium—which is that of the Pope and of the Bishops in union with<br />

him—each one of you is called to make a contribution. Each one of<br />

you must be instrumental in promoting a social order that respects<br />

the dignity of the human person and serves the common good. Each<br />

one of you has an irreplaceable contribution to make to secure a social<br />

order of justice in peace. In your country today, participation at<br />

différent levéis of economic, social and politicai life has greatly inten-<br />

sified the awareness of the unique dignity of every human person and<br />

at the same time reinforced your sense of responsibility to yourselves<br />

and to others. As Christians you find in your faith a deep motivation<br />

for your social responsibility and involvement. Do not let this hour<br />

pass without renewing your commitment to action for social justice<br />

and peace. Turn to the Gospel of Jesus Christ to strengthen your<br />

résolve to become instruments for the common good ! Learn from the<br />

Gospel that you have been entrusted with the justice and peace of<br />

God ! We are not merely the builders of justice according to the<br />

standards of this world, but we are the bearers of the life of God,<br />

who is himself justice and peace! Let your endeavors to achieve justice<br />

and peace in ali the sphères of your lives be a manifestation of<br />

God's love !<br />

In a setting similar to this one some eight years ago in New York's<br />

Yankee Stadium, I proclaimed the Gospel challenge contained in the<br />

parable of the rich man and <strong>La</strong>zarus. You are ali familiar with this<br />

marvelous lesson in social responsibility which Jesus left us. Knowing


824 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

your faith and your openness to challenge, I now ask you today:<br />

What have you done with that parable? How many times in the past<br />

eight years have you turned to that parable to find inspiration for<br />

your Christian lives? Or have you put it aside thinking that it was<br />

no longer relevant to you or to the situations in your country?<br />

4. In any modera society, no matter how advanced, there will<br />

always be situations, some old and some new, that summon your<br />

Christian sense of justice to action. Our Lord has said : "The poor<br />

you will always have with you". 5 You must therefore discover the<br />

poor in your midst. There is poverty among you when the old and the<br />

weak are neglected and their standard of living constantly declines.<br />

There is poverty when illness takes away the wage earner from a<br />

family. There is material need and suffering in those areas or groups<br />

where unemployment risks becoming endemie. There is poverty in<br />

the future of those that cannot enjoy the benefits of basic éducation.<br />

Some modern technologicae developments contain the potential for<br />

new hardships and injustice and must therefore be part of our concern.<br />

The introduction of robotics, the rapid development of communications,<br />

the necessary adaptation of industrial plants, the need to introduce<br />

new skills in management—these are but some of the f ac tors that,<br />

if not analyzed carefully or tested as to their social cost, may produce<br />

undue hardship for many, either temporarily or more permanently.<br />

These are just a few areas where our social responsibility is chal-<br />

lenged. Others include the situation of marriage and family life and<br />

the factors that threaten their underlying values; the respect for the<br />

sacredness of unborn human life; the situation of newly arrived<br />

immigrants; open or disguised expressions of discrimination based<br />

on "race, origin, color, culture, sex or religion". 6 To the degree that<br />

its social conscience is sensitive, every community will discover where<br />

instances of injustice or threats to peace stili exist or are potentially<br />

présent.<br />

But the very attempt to look at some of the challenges in the domestic<br />

scene, brings us to another important considération regarding progress<br />

and human development. I am ref erring to the international dimension.<br />

5. Without implying in any way that domestic or national problems<br />

do not exist any more—and they most certainly do—it becomes ever<br />

5 Mt 26:11.<br />

4 Octogésima Adveniens, 16.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 825<br />

more evident that such local or national problems, and their solutions,<br />

are fundamentally linked with realities that transcend the boundaries<br />

of countries. Not only do décisions taken by one nation affect other<br />

régions of the world, but the solution to many domestic problems can<br />

no longer be found except on an international, and even, a WORLDWIDE<br />

level. Ail major problems that concern the life of the human person<br />

in society have become world problems. Any décision that is envisagea<br />

in the politicai, economie or social sphère must be considered within<br />

the context of its worldwide repercussions. What now most deeply<br />

affeets any debate on social progress and human development is the<br />

fact of Worldwide interdependence.<br />

Already twenty years ago, in 1967, Pope Paul VI wrote, at the<br />

very beginning of his Encyclical Letter "On the Development of<br />

Peoples" : 7 "Today the principal fact that we must ali recognize is<br />

that the social question has become worldwide". 8 In following years,<br />

this affirmation of Paul VI was further vindicated by a succession<br />

of events. There was the émergence on the politicai scene of peoples<br />

who, after centuries of colonial domination and dependence, demanded<br />

ever more forcefully their rightful place among the nations and in<br />

international decision-making. A worldwide economie crisis brought<br />

home the fact that there exists an increasingly interdependent economy.<br />

The continuing existence of millions of people who suffer hunger or<br />

malnutrition and the growing realization that the naturai resources<br />

are limited make clear that humanity forms a single whole. Pollution<br />

of air and water threatens more and more the delicate balance of the<br />

biosphère on which présent and future générations dépend and makes<br />

us realize that we ali share a common ecological environment. Instant<br />

communication has linked finance and trade in worldwide dependence.<br />

The poorer nations of the world are inclined to view this inter­<br />

dependence as a continuing pattern of economie domination by the<br />

more developed countries, while the latter sometimes view inter­<br />

dependence as the opening up of new opportunities for commerce<br />

and export. Interdependence clearly demands that relations between<br />

nations be seen in this new context and that the social question needs<br />

an appropriate ethic. Nobody can say anymore : "Let others be con-<br />

cerned with the rest of the world !" The world is each one of us !<br />

7 Populorum Progressio.<br />

8 No. 3.<br />

54 - A. A. S.


826 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

6. When I addressed the participants of the Sixty-eighth Session<br />

of the International <strong>La</strong>bor Organization, on June 15, 1982, I was<br />

able to state : "There is a common good which can no longer be confined<br />

to a more or less satisfactory compromise between sectional<br />

demands or between purely economie requirements. New ethical choices<br />

are necessary ; a new world conscience must be created; each of us<br />

without denying his origin and the roots of his family, his people and<br />

his nation, or the obligations arising therefrom, must regard himself<br />

as a member of this great family, the world community ... This<br />

means that the worldwide common good requires a. new solidarity<br />

without frontiers". 9<br />

The Church's social teaching sees this new solidarity as a conséquence<br />

of our faith. It is the attitude, in the international reality,<br />

of those who heed the Lord's commandment : "Love one another as<br />

I have loved you". 10 It is the conséquence of our faith in the mystery<br />

of Création: that God has created every human person in his own<br />

image and likeness. Every human being is endowed with the same<br />

fundamental and inalienable dignity. Every individuai is called to<br />

acknowledge this fundamental equality within the unity of the human<br />

family. Everyone is invited to respect the common destiny of everyone<br />

else in God. Everyone is asked to accept that the goods of the earth<br />

are given by God to ali for the benefit of ali.<br />

For the disciple of Christ, solidarity is a moral duty stemming<br />

from the spiritual union of ali human beings, who share a common<br />

origin, a common dignity, and a common destiny. In creating us to<br />

live in society, in a close network of relations with each other, and<br />

in calling us through rédemption to share the life of the Savior not<br />

merely as individuáis but as members of a pilgrim people, Cod himself<br />

has created our basic interdependence and called us to solidarity with<br />

ail. This teaching is formulated in an incomparably effective manner<br />

in the parable of the Good Samaritan, who took care of the man who<br />

was left half dead along the road from Jerusalem to Jericho. We<br />

ali travel that road and are tempted to pass by on the other side.<br />

Referring to the Samaritan, who was moved by compassion, Jesus<br />

told his listeners : "Go, and do the same". Today, Jesus repeats to<br />

ali of us when we travel the road of our common humanity : "Go,<br />

and do the same". 11<br />

9 No. 10.<br />

10 Jn 15:12.<br />

11 Cf. Lk 10:37.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 827<br />

7. In speaking to you about social progress and human develop­<br />

ment, I feel impelled to stress the international dimension because<br />

of the objective need to promote a new worldwide solidarity.<br />

There is also another reason why I am especially mindful today<br />

of the larger international scene. You know that the Bishop of Rome<br />

and the Holy See follow closely international activities and therefore<br />

have a special interest in the work of the United Nations Organization<br />

in New York. I would have liked very much to visit once again its<br />

headquarters, as I did in 1979, and as Pope Paul VI did in 1965.<br />

I regret that I am not able to accept at this time the kind invitation<br />

which the Secretary General of the United Nations has extended to<br />

me for a new visit. The interest of the Catholic Church in this<br />

international Organization is linked to the importance of the issues<br />

that it treats and to the reasons for which it was founded. To work<br />

for the establishment and maintenance o f a just and lasting peace is<br />

a goal that deserves support and collaboration. This is in fact why the<br />

United Nations Organization was created in the first place, in that<br />

bright daylight which followed the long drawn-out night of the Second<br />

World War. I pray that despite its inevitable shortcomings it will<br />

be able to fulfill ever more effectively its unique role of service to<br />

the world, a service that the world truly needs.<br />

The United Nations deals with disarmament and arms control<br />

—the control of nuclear weapons in the first place, but also biological,<br />

chemical and conventional weapons. Its patient, painstaking, and<br />

sometimes even frustrating dedication to this cause of paramount<br />

importance for the world and ali its people is recognized and appreciated<br />

as being an incentive and support for the bilateral négociations by the<br />

superpowers for arms réduction. Here it is indeed a question that<br />

must be addressed with an unfailing commitment, extreme lucidity<br />

and a clear sense of the value of human life and the integrity<br />

of création.<br />

The United Nations is also concerned with many of the other<br />

conditions for true peace. It is fitting here to reflect on some of them<br />

in relation to the international dimension of the social question.<br />

In the first place, I would like to single out the concern for human<br />

rights. You remember, I am sure, that the United Nations adopted,<br />

more than forty years ago, the Universal Déclaration of Human<br />

Rights. The basic inspiration of this important document was the<br />

récognition that the way toward a peaceful and just world must


828 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

necessarily pass through the respect for each human being, through<br />

the définition and récognition of the basic human rights, and through<br />

the respect for the inalienable rights of individuáis and of the com­<br />

munities of peoples. The adoption of the Universal Déclaration<br />

was followed over the years by many Déclarations and Conventions<br />

on extremely important aspects of human rights, in favor of women,<br />

of children, of handicapped persons, of equality between races, and<br />

especially the two international covenants on economie, social and<br />

cultural rights and on civil and politicai rights, together with an<br />

optional Protocol. In 1981, the General Assembly also adopted a<br />

solemn Déclaration against every form of religious intolérance. The<br />

United Nations must also be given proper credit for having set up<br />

the Commission for Human Rights as a monitoring organ to follow<br />

carefully the positive and negative developments in this important<br />

fìeld. The commitment of the United Nations to human rights goes<br />

hand in hand with its commitment to peace. Expérience has taught<br />

that disrespect or lack of respect for human rights, oppression of<br />

the weak, discrimination because of sex, color, origin, race or religion<br />

create conflict and jeopardize peace. Here again, what concerns<br />

human beings in any one place affeets ali human beings everywhere.<br />

Through the différent specialized institutions and programs, the<br />

United Nations develops its commitment to a more just and équitable<br />

international society. This work and commitment include the struggle<br />

against diseases and illiteracy; action undertaken for the advancement<br />

of women ; protecting the rights of children and the handicapped ;<br />

the development of international law ; the peaeeful use of atomic<br />

energy; the protection and préservation of famous monuments which<br />

belong to the cultural patrimony of humanity; the defense of the<br />

environment; the struggle against hunger, malnutrition and under-<br />

development; and the defense of the homeless.<br />

8. The existence and activities of the United Nations Organization,<br />

its achievements and also its failures, underline in a drama-tic way<br />

the need for reinforcing international authority at the service of the<br />

global common good. It is already a sign of great progress that the<br />

importance of global social issues and the need for effectively promot-<br />

ing peace are becoming more universally recognized. It is also a sign<br />

o f hope that an international Organization, f or med by the great<br />

majority of States, tries, within the limited means at its disposai,


Acta Ioannis Pauli Pp. II 829<br />

and notwithstanding internal and external difficulties, to increase the<br />

awareness of worldwide problems and their appropriate solutions.<br />

It is also a marvelous challenge for ali the peoples and nations<br />

of the world—now that every day we become more aware of our<br />

interdependence—to be called upon by the urgent demands of a new<br />

solidarity that knows no frontiers. Now that we move toward the<br />

threshold of the third millennium of Christianity, we are given the<br />

unique chance, for the first time in human history, to make a decisive<br />

contribution to the building up of a true world community. The<br />

awareness that we are linked in common destiny is becoming stronger ;<br />

the efforts to reach that goal are being multiplied by men and women<br />

of good will in a diversity of activities—politicai as well as economic,<br />

cultural as well as social. People in all walks of life and nations and<br />

governments alike are being challenged in the name of our common<br />

humanity, in the name of the rights of every human being and in<br />

the name of the rights of every nation.<br />

In order to succeed and give the correct answer to the many demands<br />

that the de facto interdependence of all nations makes upon the sense<br />

of solidarity of all, we must create a just balance between the<br />

constraints put by interdependence upon the nations and the cali for<br />

effective solidarity addressed to ali the nations. In the life of every<br />

nation, social progress and human development are ensured by the<br />

respect given to the rights of the human person. The human person's<br />

very existence in dignity and his or her rightful participation in the<br />

life of the community are safeguarded by the deep respect that every<br />

person entertains for the dignity and the rights of every fellow human<br />

being. In the same way, respect for the rights of peoples and nations<br />

must safeguard the existence in liberty of every nation and thus make<br />

possible its rightful and effective participation in all aspects of inter­<br />

national life. Without this, it would be impossible to speak about<br />

solidarity. In order to be capable of global solidarity nations must<br />

first of ali respect the human rights of their Citizens and in turn be<br />

recognized by their people as the expression of their sovereignty;<br />

secondly nations must respect the full rights of their fellow nations<br />

and know that also their rights as a nation will not be disavowed.<br />

9. Dear friends : America is a very powerful country. The amount<br />

and quality of your achievements are staggering. By virtue of your<br />

unique position, as Citizens of this nation, you are placed before a


830<br />

Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

choice and you must choose. You may choose to close in on your­<br />

selves, to enjoy the fruits of your own form of progress and to try<br />

to forget about the rest of the world. Or, as you become more and<br />

more aware of your gifts and your capacity to serve, you may choose<br />

to live up to the responsibilities that your own history and accom-<br />

plishments place on your Shoulders. By choosing this latter course,<br />

you acknowledge interdependence, and opt for solidarity. This, dear<br />

friends, is truly a human vocation, a Christian vocation, and for you<br />

as Americans it is a worthy national vocation.<br />

10. In drawing attention to the need for an ever greater social<br />

consciousness in our day, I also wish to draw attention to the need<br />

for prayer. Prayer is the deepest inspiration and dynamism of all<br />

social consciousness. In speaking to the Bishops of America in 1983<br />

I stated : "It is indeed in prayer that a social consciousness is nurtured<br />

and at the same time evaluated. It is in prayer that the Bishop,<br />

together with his people, ponders the need and exigencies of Christian<br />

service ... Through prayer the Church realizes the full import of<br />

Christ's words : 'This is how all will know you for my disciples:<br />

your love for one another'. 12 It is in prayer that the Church under -<br />

stands the many implications of the fact that justice and mercy are<br />

among 'the weightier matters of the law'. 13 Through prayer, the<br />

struggle for justice finds its proper motivation and encouragement,<br />

and discovers and maintains truly effective means". 14<br />

Finally, to you the Catholic people of Detroit and all this area<br />

I repeat the words with which Paul VI concluded his message to the<br />

Call to Action Conference that was held eleven years ago in this<br />

very City of Detroit: "In the tradition of the Church, any call to<br />

action is first of ali a call to prayer. And so you are summoned to<br />

prayer, and above all to a greater sharing in Christ's Eucharistie<br />

Sacrifice ... It is in the Eucharist that you find the true Christian<br />

spirit that will enable you to go out and act in Christ's name". And<br />

for all of you dear friends, people of every religion, race and ethnie<br />

group, I ask God's help so that you may be ever more aware of global<br />

interdependence and ever more sensitive to human solidarity.<br />

12 Jn 13:35.<br />

13 Mt 23:23.<br />

« * *<br />

14 Ad Limina Address, December 3, 1983.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 831<br />

Detroiti, ad civiles Auctoritates, a Summo Pontifice cum proficisceretur<br />

habita.*<br />

Mr. Vice President,<br />

Dear Friends, dear People of America.<br />

1. Once again God has given me the joy of making a pastoral<br />

visit to your country—the United States of America. I am filled with<br />

gratitude to him and to you. I thank the Vice President for his<br />

présence here today, and I thank all of you from my heart for the<br />

kindness and warm hospitality that I have received everywhere.<br />

I cannot leave without expressing my thanks to all those who<br />

worked so hard to make this visit possible. In particular I thank<br />

my brother Bishops and all their collaborators, who for many months<br />

have planned and organized ali the détails of the last ten days. My<br />

gratitude goes to all those who provided security and ensured such<br />

excellent public order. I thank all those who have worked to make<br />

this visit above all a time of fruitful evangelization and prayerful<br />

célébration o f our unity in faith and love.<br />

I am also grateful to the people of other Churches and creeds and<br />

to all Americans of good will who have accompanied me, in person<br />

or through the media, as I traveled from city to city. A particular<br />

word of thanks goes to the men and women of the media for their<br />

constant and diligent assistance in bringing my message to the people,<br />

and in helping me to reach millions of those with whom otherwise<br />

I would have had no contact. Most importantly, I am grateful to<br />

ali those who supported me by their prayers, especially the elderly<br />

and the sick, who are so dear to the heart of Jesus Christ.<br />

As I leave, I express my gratitude to God also for what he is<br />

accomplishing in your midst. With the words of Saint Paul, I too<br />

can say with confident assurance "that he who has begun the good<br />

work in you will carry it through to completion, right up to the day<br />

of Christ Jesus". 1 And so I am confident too that America will be<br />

ever more conscious of her responsibility for justice and peace in<br />

the world. As a nation that has received so much, she is called to<br />

continued generosi ty and service toward others.<br />

2. As I go, I take with me vivid memories of a dynamic nation,<br />

a warm and welcoming people, a Church abundantly blessed with a<br />

* Die 19 m. Septembris a. 1987.<br />

1 Phil 1:6-7.


832 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

rieh blend of cultural traditions. I départ with admiration for the<br />

ecumenical spirit that breathes strongly throughout this land, for<br />

the genuine enthusiasm of your young people, and for the hopeful<br />

aspirations of your most recent immigrants. I take with me an<br />

unforgettable memory of a country that God has richly blessed from<br />

the beginning until now.<br />

America the beautiful! So you sing in one of your national songs.<br />

Yes, America, you are beautiful indeed, and blessed in so many ways:<br />

— In your majestic mountains and fertile plains;<br />

— In the goodness and sacrifice hidden in your teeming cities and<br />

expanding suburbs ;<br />

— In your genius for invention and for splendid progress ;<br />

— In the power that you use for service and in the wealth that<br />

you share with others;<br />

— In what you give to your own, and in what you do for others<br />

beyond your borders;<br />

— In how you serve, and in how you keep alive the fíame of hope<br />

in many hearts ;<br />

— In your quest for excellence and in your desire to right all<br />

wrongs.<br />

Yes, America, all this belongs to you. But your greatest beauty<br />

and your richest blessing is found in the human person; in each man,<br />

woman and child, in every immigrant, in every native-born son and<br />

daughter.<br />

3. For this reason, America, your deepest identity and truest<br />

character as a nation is revealed in the position you take toward the<br />

human person. The ultimate test of your greatness is the way you<br />

treat every human being, but especially the weakest and most defense-<br />

less ones.<br />

The best traditions of your land presume respect for those who<br />

cannot défend themselves. If you want equal justice for all, and true<br />

freedom and lasting peace, then, America, défend life! Ali the great<br />

causes that are yours today will have meaning only to the extent<br />

that you guarantee the right to life and protect the human person.<br />

— Feeding the poor and welcoming refugees;<br />

— Reinforcing the social fabric of this nation ;<br />

— Promoting the true advancement of women;<br />

— Securing the rights of minorities;


Acta Ioannis Pauli Pp. II 833<br />

— Pursuing disarmament, while guaranteeing legitímate defense:<br />

all this will succeed only if respect for life and its protection by the<br />

law is granted to every human being from conception until natural<br />

death.<br />

Every human person—no matter how vulnerable or helpless, no<br />

matter how young or how old, no matter how healthy, handicapped<br />

or sick, no matter how useful or productive for society—is a being<br />

of inestimable worth created in the image and likeness of God. This<br />

is the dignity of America, the reason she exists, the condition for<br />

her survival—yes, the ultimate test of her greatness : to respect every<br />

human person, especially the weakest and most defenseless ones, those<br />

as yet unborn.<br />

With these sentiments of love and hope for America, I now say<br />

goodbye in words that I spoke once before : "Today, therefore, my<br />

final prayer is this : that God will bless America, so that she may<br />

increasingly become—and truly be—and long remain—'One Nation,<br />

under God, indivisible. With liberty and justice for all' ". 2<br />

May God bless you ali.<br />

God bless America !<br />

2 October 7, 1979.


834 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

CONGREGATIO<br />

PRO CAUSIS SANCTORUM<br />

DECRETUM<br />

BURDIGALEN.<br />

Canonizationis Servi Dei Petri Benvenuti Noailles, Sacerdotis Fundatoris<br />

Instituti Sororum a S. Familia (1793-1861).<br />

SUPER DUBIO<br />

An constet de virtutibus theologalibus Fide, Spe, Caritate tum in<br />

Deum tum in proximum, necnon de cardinalibus Prudentia, Iusti­<br />

tia, Temperantia et Fortitudine, eisque adnexis, in gradu heroico,<br />

in casu et ad effectum de quo agitur.<br />

« Videte nunc quod ego sim solus, et non sit Deus praeter me »<br />

(Di 32, 39).<br />

« Ego quae placita sunt ei facio semper » (Io 8, 29).<br />

Ex his Sacrorum Librorum verbis vixit Dei Famulus Petrus Ben-<br />

venutus Noailles. Dei gratia illectus, omnium fluxarum rerum futili-<br />

tatem intellexit. Ei se Deus ostendit uti solum Deum; Unitatem, sed<br />

etiam Trinitatem, communionem amoris, cuius Verbum, per suam In­<br />

carnationem, venit ut unus fieret ex nobis, familiam constitueret, Sanc­<br />

tam Familiam. Ex huius mysterii contemplatione ardenter et constanter<br />

vitam suam ad vitam Iesu, Mariae et Ioseph accommodavit, « qui nihil<br />

aliud in tera, nisi Deum, amabant, quaerebant, volebant ».<br />

Pro hoc spiritu vixit, quem ceteroquin in Consociationem a Sanc­<br />

ta Familia, a se conditam, transfudit.<br />

Optabat namque ut Opus suum « vera familia » esset, similiter ac<br />

Nazarethana familia et primae christianae communitates cor unum et<br />

animam unam efficiens, talis quidem, quae in Ecclesia et in mundo a<br />

fide christiana digresso et diviso, signum esset et fautrix fidei et unitatis.<br />

Petrus Benvenutus Noailles Burdigalae ortus est die 27 mensis<br />

Octobris anno 1793, Gallica rerum mutatione saeviente, eo temporis<br />

spatio, quod est a « Terrore » appellatum.<br />

Proborum mercatorum familia natus, quae ex decem constabat fi­<br />

liis, eodem quo natus est die baptismum accepit, sed ob temporum ini-


Congregatio pro Causis Sanctorum 835<br />

quitatem non potuit in adolescentia ad solidam institutionem religio­<br />

sam formari; est contra permotus a quodam peculiari magistro, Vol­<br />

taire scriptoris imbuto doctrina; quae quidem contagio exitiosa fuit.<br />

Cum parum commendabilibus amicis voluptuaria frequentabat loca et<br />

praesertim theatrum, sibi acceptissimum. Saepe vesperi tarde domum<br />

redibat. Mater eius animo angebatur proque filio suo preces Domino<br />

adhibebat, quem materna prosequens bonitate ad vitam hortabatur<br />

christianorum more impensius ducendam.<br />

Gratia vicit et, duobus sacerdotibus adiuvantibus, quorum unus<br />

eum instituit et duodeviginti menses ad Primam Communionem prae­<br />

paravit — quam viginti annos natus accepit — eius vita mutata est.<br />

Pridie primae suae Communionis in Cathedrali Ecclesia Burdigalensi,<br />

ad pedes Dominae Nostrae de Monte Carmelo provolutus, Virgine Ma­<br />

ria intercedente, est gratia donatus vehementis experientiae Dei, eius<br />

amoris, eius misericordiae; cuius gratiae semper memor fuit.<br />

Hoc divinum beneficium magnum habuit momentum in eius con­<br />

versione. Exinde enim factus est christianus religionis cultor, seque<br />

bonis operibus dedidit, studia sua vitamque suam in serium conver­<br />

tens. Paulatim vocatio ad vitam perfectionis processit. Post tres an­<br />

nos, Virgine Maria precante, alteram accepit gratiam. Lutetiae Pa­<br />

risiorum, in ecclesia Sancti Sulpitii, ad pedes Dominae Nostrae : gra­<br />

tiam scilicet clarae vocationis ad sacerdotium, et etiam ad sanctita­<br />

tem. Postea ipse affirmavit: «Beata Virgo iter indicavit mihi ... ego<br />

omnia intellexi ... ». Re vera ab hoc felici tempore eius vita fuit tota<br />

pro « solo Deo », solumque cupivit illum amare et efficere ut amaretur.<br />

Eo spectabat, ut Christum sequeretur, suam vitam ad eius vitam di­<br />

rigeret quam maxime; unde constanter Dei voluntatem exquirebat.<br />

Aliquot diebus post hoc beneficium, die 13 mensis Octobris anno<br />

1816, viginti tres annos natus, Petrus Benvenutus Noailles est Semi­<br />

narium Sancti Sulpitii ingressus, Issiaci situm. Ibi exemplar fuit<br />

pietatis, assiduae deprecationis, caritatis, humilitatis, diligentiae in<br />

studio, vitae taciturnae et castigatae. Ordinationem sacerdotalem ac­<br />

cepit die 5 mensis Iunii anno 1819. Burdigalem re versus, patriam<br />

dioecesim, nominatus est Vicarius paroeciae Sanctae Eulaliae. Pre­<br />

sbyter singularis, suae vocationis amantissimus, vitam egit precationis,<br />

pietatis, austeritatis. Industriam vere apostolicam factitavit, indefa-<br />

tigabilem, callidam, allicientem, unde multae ortae conversiones. In<br />

sede confessionali non paucas degebat horas; aegrotos visebat et cap-


836 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

tivos; partem urbis pauperem evangelizavit, ubi nulla erat religionis<br />

exercitatio; catechesim in paroecia digessit et de coetibus iuvenum,<br />

adultorum, mendicorum curam adhibuit ; etiam Missiones ad populum<br />

praedicavit. Omnia ei non satis esse videbantur, cum de animis age­<br />

batur adducendis ad Iesum Christum.<br />

Alumnus seminarii erat, cum Consociationem a Sancta Familia<br />

condere statuit ut eius aetatis necessitatibus subveniret et omnium<br />

vocationum votis — presbyterorum, religiosorum, saecularium conse­<br />

cratorum, laicorum — quo omnes, eodem spiritu incitati, possent ad<br />

perfectionem quisque sui status contendere.<br />

Sed, filius Ecclesiae obsequens semperque Dei voluntatem sequendi<br />

studiosus, nihil voluit adoriri inconsulto Archiepiscopo. Ab hoc per­<br />

motus, die 28 mensis Maii anno 1820, primum septem generum seu<br />

congregationum religiosarum Operis sui condidit, quae suam singil­<br />

latim proprietatem habuerunt : curam et educationem orphanorum<br />

et operariorum provectionem ; curam convictuum in urbe ; scholarum<br />

et catechesis in paroeciis et in pagis; aegrorum; educationis et pro-<br />

vetus in locis agrestibus ; servitii et respectus presbyterorum habendi ;<br />

vitae contemplativae. Instituit etiam genus saecularium consecratarum<br />

et Coetus Aggregatorum. Omnes autem unam « eandemque fami­<br />

liam » constituebant, eidem summo imperio iisdemque Regulis gene­<br />

ralibus obnoxiam.<br />

Deo favente Opus Petri Benvenuti Noailles celeriter crevit. Cum<br />

Conditor est vita defunctus, scil. die 8 Februarii a. 1861, illud 2.200<br />

religiosas numerabat, in 223 domus distributas, in Gallia, in Hispania,<br />

in Numidia; 600 saeculares consecratas et fere 20.000 Aggregatorum,<br />

sacerdotum et laicorum. Nonnulli conatus statuendi Congregationem<br />

presbyterorum in Consociatione, cum non successissent, causa fuerunt<br />

cur Conditor multis sollicitudinibus et angoribus afficeretur. Haec omnia<br />

superavit pleno erga Dei voluntatem obsequio, magna cum tranquillitate<br />

et singulari cum caritate.<br />

Quadraginta annis suae Conditoris vitae, Servus Dei Operi suo<br />

totum se dedidit, spiritum ostendens alacrem et aptum ad ordinan­<br />

dum, sed semper aequabiliter et cum prudentia se gerens, uti verus<br />

rector et spiritalis fautor. Vir fidei multae, vehementis pietatis, ex<br />

intima sua cum Deo coniunctione et congruentia cum amore Chrisi<br />

lumen hauriebat et vim. In omnibus rebus nihil aliud quaerebat,<br />

quam Deum, amorem eius, voluntatem eius, gloriam eius. Dici potest


Congregatio pro Causis Sanctorum 837<br />

illum vere ex dicto vixisse quod Operi suo proposuit : « Soli Deo<br />

gloria sit in Iesu Christo. Per Mariam et per Sanctum Ioseph ». Verba<br />

equidem


838 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Fama sanctitatis qua Petrus Benvenutus Noailles vivus afficieba­<br />

tur, post eius mortem perduravit. Temporum tamen adiuncta impe-<br />

dierunt usque ad annum 1926, quominus Processus dioecesanus instrue-<br />

retur. Servatis de iure servandis, Causa est apud Apostolicam <strong>Sede</strong>m<br />

introducta die 23 mensis Iunii, anno 1944. Processus Apostolicus actus<br />

est annis 1947-1948, eiusque auctoritas die 12 mensis Septembris anno<br />

1950 agnita est.<br />

Collectis deinde documentis scriptis vitam, virtutes et actuosita­<br />

tem Servi Dei spectantibus, est tandem ad virtutum Servi Dei discep­<br />

tationem perventum. Et primum quidem, die 10 mensis Novembris<br />

anno 1987, in Congressu Peculiari Consultorum theologorum, modera­<br />

tore Rev.mo D.no Antonio Petti, Fidei Promotore Generali ; deinde,<br />

die 2 mensis Februarii anni huius 1988, in Congregatione Ordinaria<br />

Patrum Cardinalium et Episcoporum, ponente Em.mo ac Rev.mo Car­<br />

dinali Eduardo Gagnon. In utroque autem Coetu, proposito dubio num<br />

Servus Dei Petrus Benvenutus Noailles virtutes coluisset heroum modo,<br />

omnes alarmantes responderunt.<br />

De hisce omnibus rebus certior factus per subscriptum Cardina­<br />

lem Praefectum, Summus Pontifex Ioannes Paulus II, vota Congre­<br />

gationis pro Causis Sanctorum excipiens rataque habens, mandavit<br />

ut super heroicis Servi Dei virtutibus Decretum appararetur.<br />

Quod cum factum est, accitis hodierna die Cardinalibus infra­<br />

scripto Praefecto et Causae Ponente, meque Antistite a secretis Con­<br />

gregationis ceterisque de more convocandis, eisque astantibus, Bea­<br />

tissimus Pater edixit : Constare de virtutibus theologalibus Fide, Spe<br />

et Caritate tum in Deum tum in proximum, necnon de cardinalibus<br />

Prudentia, Iustitia, Temperantia et Fortitudine eisque adnexis Servi<br />

Dei Petri Benventuti Noailles, sacerdotis, fundatoris Instituti Sororum<br />

a S. Familia, in gradu heroico, in casu et ad effectum de quo agitur.<br />

Voluit autem Sanctitas Sua ut hoc Decretum publici iuris fieret et<br />

in acta Congregationis pro Causis Sanctorum referretur.<br />

Datum Romae, die 8 Februarii, Anno Mariali 1988.<br />

L. & S.<br />

PETRUS Card. PALAZZINI, Praefectus<br />

© Traianus Crisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis


Diarium Romanae Curiae 839<br />

DIARIUM ROMANAE CURIAE<br />

Il Santo Padre Giovanni Paolo II ha ricevuto in Udienza:<br />

Venerdì, 27 Maggio 1988, S. E. il Signor RICHARD VON<br />

WEIZSÄKER, Presidente della Repubblica Federale di Germania.<br />

Venerdì, 3 Giugno 1988, S. E. il Dottor VIRGILIO BARCO,<br />

Presidente della Colombia.<br />

Da Sabato 7 a Giovedì 19 Maggio 1988, il Santo Padre si è recato<br />

in Apostolico pellegrinaggio in Uruguay, Bolivia, Perù, Paraguay.<br />

SEGRETERIA DI STATO<br />

NOMINE<br />

Con Brevi Apostolici il Santo Padre Giovanni Paolo II ha nominato:<br />

7 maggio 1988. S. E. mons. Pier Luigi Celata, Arcivescovo tit. di Doclea,<br />

Nunzio Apostolico a Malta, Nunzio Apostolico<br />

nella Repubblica di San Marino.<br />

23 » » S. E. mons. Edward Cassidy, Arcivescovo tit. di Amanzia,<br />

Sostituto della Segreteria di Stato.<br />

» » » S. E. mons. Angelo Sodano, Arcivescovo tit. di Nova di<br />

Cesare, Segretario del Consiglio per gli Affari<br />

Pubblici della Chiesa.<br />

26 » » P. José Saraiva Martins, C. M. F., elevato alla sede titolare<br />

arcivescovile di Tuburnica, Segretario della<br />

Congregazione per l'Educazione Cattolica.<br />

Con Biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre Giovanni Paolo II<br />

ha nominato :<br />

14 aprile 1988. Il sig. Virgil C. Dechant, Consultore onorario dello Stato<br />

della Città del Vaticano.<br />

19 aprile 1988. L'E.mo Signor Cardinale Paul Poupard Presidente del<br />

Comitato di Presidenza del Pontificio Consiglio<br />

per la Cultura.<br />

» » » L'E.mo Signor Cardinale Eugenio de Araujo Sales,<br />

Membro del Comitato di Presidenza del Pontificio<br />

Consiglio per la Cultura « in aliud<br />

quinquennium ».


840 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

19 aprile 1988. L'E.mo Signor Cardinale Hyacinthe Thiandoum, Arcivescovo<br />

di Dakar, Membro del Comitato di<br />

Presidenza del Pontificio Consiglio per la<br />

Cultura.<br />

» » » L'E.mo Signor Cardinale Paul Poupard, Presidente del<br />

Comitato Esecutivo del Pontificio Consiglio<br />

per la Cultura « in aliud quinquennium ».<br />

» » » P. Hervé Carrier, S.I., Segretario del Comitato Esecutivo<br />

del Pontificio Consiglio per la Cultura<br />

« in aliud quinquennium ».<br />

23 » » L'E.mo Signor Cardinale Kosalio José Castillo <strong>La</strong>ra,<br />

Membro della Congregazione per i Vescovi.<br />

» » » S. E. mons. Justin Francis Rigali, Arcivescovo tit. di<br />

Bolsena, Membro Vescovo soprannumerario<br />

della Congregazione per i Vescovi.<br />

» » » Gli E.mi Signori Cardinali Franjo Kuharió, Carlo Maria<br />

Martini, Jean Marie Lustiger, Giuseppe<br />

Caprio, Membri della Congregazione per i<br />

Vescovi « in aliud quinquennium ».<br />

28 » » Gli E.mi Signori Cardinali Joseph Ratzinger, José Lebrum<br />

Moratinos, Godfried Danneels, Carlo Maria<br />

Martini, Joachim Meisner, Membri della Congregazione<br />

per V Educazione Cattolica « in<br />

aliud quinquennium ».<br />

2 maggio » P. Pierre Duprey, P. A., Segretario del Segretariato per<br />

l'Unione dei Cristiani «in aliud quinquennium)).<br />

4 maggio<br />

9 »<br />

23 »<br />

» »<br />

NECROLOGIO<br />

1988. Mons. Bernard Alix, Vescovo emerito di Le Mans.<br />

» Mons. Georg Moser, Vescovo di Rottenburg-Stuttgart<br />

(Germania Occidentale).<br />

» Mons. Alfonso M. Ungarelli, Vescovo tit. di Azura.<br />

» Mons. Mario Di Lieto, Vescovo emerito di Cerignola-<br />

Ascoli Satriano (Italia).<br />

Recens nuntiatum est Petrum Raimondi episcopum emeritum Crotonensem,<br />

die 27 Iulii 1987 de vita decessisse.


An. et vol. LXXX 28 Iunii 1988 N. 7<br />

ACTA APOSTOLICAE SEDIS<br />

COMMENTARIUM OFFICIALE<br />

Directio: Palazzo Apostolico - Città del Vaticano — Administratio: Libreria Editrice Vaticana<br />

ACTA IOANNIS PAULI PP. II<br />

CONSTITUTIO APOSTOLICA<br />

DE ROMANA CURIA<br />

IOANNES PAULUS EPISCOPUS<br />

SERVUS SERVORUM DEI<br />

AD PERPETUAM REI MEMORIAM<br />

1. PASTOR BONUS Dominus Christus Iesus (cf. Io 10, 11. 14)<br />

missionem discipulos faciendi in omnibus gentibus atque<br />

praedicandi Evangelium omni creaturae Apostolorum successoribus<br />

Episcopis, et singulari ratione Romano Episcopo, Petri<br />

successori, ita contulit, ut Ecclesia, Dei Populus, constitueretur<br />

atque eiusmodi Populi sui Pastorum munus esset revera<br />

servitium, quod « in Sacris Litteris "diaconia" seu ministerium<br />

significanter nuncupatur n. 1<br />

Hoc servitium seu diaconia eo praesertim tendit, ut in universo<br />

ecclesiali corpore communio magis magisque instauretur,<br />

vigeat atque perpulchros fructus edere pergat. Etenim,<br />

sicut Concilium Vaticanum II luculenter docuit, Ecclesiae<br />

mysterium per multiplices huiusmodi communionis rationes<br />

significatur, Spiritus Sancti suavissimo instinctu: etenim Spi-<br />

1 Conc. Oec. Vat. II Const. dogm. Lumen gentium, 24.<br />

55 - A. A. S.


842 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

ritus « Ecclesiam, quam in omnem veritatem inducit (cf. Io<br />

16, 13) et in communione et ministratione unificat, diversis<br />

donis hierarchicis et charismaticis instruit ac dirigit... eamque<br />

perpetuo renovat et ad consummatam cum Sponso suo<br />

unionem perducit ». 2 Quam ob rem, ut idem Concilium asseverat,<br />

« illi plene Ecclesiae societati incorporantur, qui Spiritum<br />

Christi habentes, integram eius ordinationem omniaque<br />

media salutis in ea instituta accipiunt, et in eiusdem compage<br />

visibili cum Christo, eam per Summum Pontificem atque<br />

Episcopos regente, iunguntur, vinculis nempe professionis fidei,<br />

sacramentorum et ecclesiastici regiminis ac communionis ». 3<br />

Cuiusmodi communionis notionem non modo Concilii Vaticani<br />

II documenta in universum edisseruerunt, ac praesertim<br />

Constitutio dogmatica de Ecclesia, sed ad illam animum<br />

intenderunt etiam Synodi Patres, qui anno MCMLXXXV, itemque<br />

duos post annos Generales Synodi Episcoporum Coetus<br />

celebraverunt: quam in Ecclesiae definitionem coeunt sive<br />

ipsum Ecclesiae Mysterium, 4 sive messianici Populi Dei ordines,<br />

5 sive hierarchica ipsius Ecclesiae constitutio. 6 Quae omnia<br />

ut una comprehensione describamus, verba sumentes ex eadem<br />

memorata Constitutione, Ecclesia est « in Christo veluti sacramentum<br />

seu signum et instrumentum intimae cum Deo unionis<br />

totiusque generis humani unitatis ». 7 Quam ob rem, huiusmodi<br />

sacra communio in tota Christi Ecclesia viget, « quae<br />

— ut perbelle scripsit Paulus VI, Decessor noster — vivit et<br />

agit in variis communitatibus christianis, Ecclesiis scilicet<br />

particularibus, per omnem terrarum orbem dispersis ». 8<br />

2. Habita igitur ratione huius communionis, universam<br />

Ecclesiam veluti conglutinantis, etiam hierarchica eiusdem<br />

Ecclesiae constitutio explicatur atque ad effectum deducitur:<br />

quae collegiali simul ac primatiali natura ab ipso Domino<br />

1 Ibid., 4.<br />

3 Ibid., 14.<br />

* Ibid., cap. I.<br />

s Ibid., cap. II.<br />

6 Ibid., cap. III.<br />

7 Ibid., 1.<br />

8 Const. Ap. Vicariae potestatis, vi Ian. MCMLXXVII: <strong>AAS</strong> 69 (1977), p. 6; cf. Const.<br />

dogm. Lumen gentium, 15.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 843<br />

praedita est, cum « Apostolos ad modum collegii seu coetus<br />

stabilis instituit, cui ex iisdem electum Petrum praefecit ». 9<br />

Hic praesertim agitur de speciali illa ratione, qua Ecclesiae<br />

Pastores triplex Christi munus participant, docendi scilicet,<br />

sanctificandi atque gubernandi: et sicut Apostoli id una cum<br />

Petro egerunt, ita haud dissimili modo id Episcopi agunt<br />

simul cum Romano Episcopo. Ut Concilii Vaticani II verbis<br />

denuo utamur, « Episcopi igitur communitatis ministerium<br />

cum adiutoribus presbyteris et diaconis susceperunt, loco Dei<br />

praesidentes gregi, cuius sunt Pastores, ut doctrinae magistri,<br />

sacri cultus sacerdotes, gubernationis ministri. Sicut autem<br />

permanet munus a Domino singulariter Petro, primo Apostolorum,<br />

concessum et successoribus eius transmittendum, ita<br />

permanet munus Apostolorum pascendi Ecclesiam, ab ordine<br />

sacrato Episcoporum iugiter exercendum ». 10 Itaque fit ut<br />

« Collegium hoc » — Episcoporum dicimus cum Romano Pontifice<br />

coniunctorum — « quatenus ex multis compositum,<br />

varietatem et universalitatem Populi Dei, quatenus vero sub<br />

uno capite collectum, unitatem gregis Christi » exprimat. 11<br />

Episcoporum autem potestas atque auctoritas diaconiae<br />

notam prae se fert, ad ipsius Iesu Christi exemplum accommodatam,<br />

qui « non venit, ut ministraretur ei, sed ut ministraret<br />

et daret animam suam redemptionem pro multis » (Me 10, 45).<br />

Potestas ergo, quae in Ecclesia datur, potissimum secundum<br />

serviendi normam et intellegenda et exercenda est, ita ut<br />

huiusmodi auctoritas pastorali nota in primis polleat.<br />

Id vero ad singulos Episcopos in propria cuiusque particulari<br />

Ecclesia spectat; attamen tanto magis ad Romanum<br />

Episcopum pertinet, cuius ministerium Petrianum in universalis<br />

Ecclesiae bonum utilitatemque procurandam incumbit:<br />

Romana enim Ecclesia praesidet « universo caritatis coetui », 12<br />

ideoque caritati inservit. Ex hoc potissimum principio processerunt<br />

vetusta illa verba « Servus Servorum Dei », quibus<br />

Petri Successor denominatur atque definitur.<br />

9 Const. dogm. Lumen gentium, 19.<br />

10 Ibid., 20.<br />

11 Ibid., 22.<br />

12 S. Ignatii Ant., Epist, ad Romanos, inscriptio: Patres Apostolici, ed; Funk,<br />

Tubingae 1901 2 , I, 252.


844 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Quam ob causam, Eomanus Pontifex Ecclesiarum etiam<br />

particularium negotia, ab Episcopis ad se delata aut utcumque<br />

cognita, diligenter perpendere curavit, ut, pleniore rerum experientia<br />

exinde adepta, vi muneris sui, Vicarii scilicet Christi<br />

totiusque Ecclesiae Pastoris, fratres suos in fide confirmaret<br />

(cf. Lc 22, 32). Id enim persuasum sibi habebat mutuam inter<br />

Episcopos in universo orbe constitutos et Romanum Episcopum<br />

communionem, in vinculo unitatis, caritatis et pacis,<br />

maximum afferre emolumentum unitati fidei necnon disciplinae<br />

in cuncta Ecclesia promovendae atque tuendae. 13<br />

3. Quibus praemissis, sic intellegitur diaconia, quae Petri<br />

eiusque successorum propria est, ut necessario referatur ad<br />

aliorum apostolorum, eorumque successorum, diaconiam, quae<br />

ad aedificandam Ecclesiam in hoc mundo unice intendit.<br />

Haec necessaria ministerii Petriani ratio ac necessitudo<br />

cum ceterorum apostolorum munere ac ministerio quoddam<br />

signum iam antiquitus postulavit, atque postulare debet, quod<br />

non modo ad instar symboli, sed etiam in rerum veritate exstaret.<br />

Hanc quidem necessitatem Decessores Nostri, apostolici<br />

laboris gravitate perculsi, dilucide impenseque senserunt,<br />

sicuti, exempli gratia, Innocentii III verba testantur, qui<br />

anno MCXCVIII ad Galliae Episcopos praelatosque haec scripsit,<br />

cum ad ipsos suum quendam Legatum mitteret : « Licet commissa<br />

nobis a Domino potestatis ecclesiastice plenitudo universis<br />

Christi fidelibus nos constituerit debitores, statum<br />

tamen et ordinem conditionis humane non possumus ampliare<br />

... Quia vero lex humane conditionis non patitur nec<br />

possumus in persona propria gerere sollicitudines universas,<br />

interdum per fratres nostros, qui sunt membra corporis nostri,<br />

ea cogimur exercere, que, si commoditas ecclesie sustineret,<br />

personaliter libentius impleremus ». 14<br />

Inde quidem perspiciuntur atque intelleguntur sive natura<br />

illius instituti, quo Petri successor usus est in sua exercenda<br />

missione in universalis Ecclesiae bonum, sive agendi ratio,<br />

qua ipsum institutum commissa munera ad effectum deduceret<br />

oportuit: Romanam Curiam dicimus, quae in ministerii<br />

a Cf. Const. dogm. Lumen gentium, 22, 23, 25.<br />

14 Die Register Innocents' III., I, Graz-Köln 1964, pp. 515 s.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 845<br />

Petriani adiutorium ab antiquis temporibus adlaborat praestandum.<br />

Nam ut illa, quam diximus, frugifera communio firmior<br />

exstaret atque uberius usque proficeret, Romana Curia ad id<br />

exorta est, ut scilicet efficacius redderetur muneris exercitium<br />

Pastoris Ecclesiae, quod Petro eiusque successoribus ab ipso<br />

Christo traditum est, quodque in dies crevit ac dilatatum est.<br />

Enimvero Decessor Noster Xystus V in Constitutione apostolica<br />

« Immensa aeterni Dei » fatebatur : « Romanus Pontifex,<br />

quem Christus Dominus Corporis sui, quod est Ecclesia, visibile<br />

caput constituit omniumque Ecclesiarum sollicitudinem<br />

gerere voluit, multos sibi tam immensi oneris adiutores advocat<br />

atque adsciscit... ut partita inter eos (sc. Cardinales)<br />

aliosque Romanae Curiae magistratus ingenti curarum negotiorumque<br />

mole, ipse tantae potestatis clavum tenens, divina<br />

gratia adiutrice, non succumbat ». 15<br />

4. Revera, ut iam quaedam historiae lineamenta proponamus,<br />

Romani Pontifices, iam inde a remotissimis temporibus,<br />

in suo ministerio ad universae Ecclesiae bonum procurandum<br />

sive singulos viros sive instituta adhibuerunt, qui<br />

ex Romana Ecclesia deligebantur, siquidem eadem Ecclesia<br />

Beati Petri apostoli a Decessore Nostro Gregorio Magno nuncupata<br />

est 16<br />

Primum enim presbyterorum diaconorumve, ad eandem<br />

Ecclesiam pertinentium, opera usi sunt, qui vel legati munere<br />

fungerentur, vel pluribus missionibus interessent, vel Romanorum<br />

Pontificum partes in Oecumenicis Conciliis agerent.<br />

Cum autem peculiaris momenti res tractandae erant, Romani<br />

Pontifices in auxilium vocaverunt Synodos vel Concilia<br />

Romana, ad quae Episcopi, in ecclesiastica provincia Romana<br />

suo munere fungentes, arcessebantur; haec vero non modo<br />

quaestiones ad doctrinam et magisterium spectantes agebant,<br />

sed etiam ad tribunalium instar procedebant, in quibus Episcoporum<br />

causae, ad Romanum Pontificem delatae, iudicabantur.<br />

15 Prooemium, par. 1.<br />

16 Reg. XIII, 42, II, p. 405, 12.


846 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Ex quo autem tempore Cardinales speciale momentum in<br />

Romana Ecclesia adsumere coeperunt, praesertim in Papae<br />

electione, quae inde ab anno MLIX ipsis reservata est, iidem<br />

Romani Pontifices Patrum Cardinalium collata opera magis<br />

magisque usi sunt, ita ut Romanae Synodi vel Concilii munus<br />

gradatim deminueretur, donec reapse cessaret.<br />

Quare evenit ut, praesertim post saeculum xm, Summus<br />

Pontifex omnia Ecclesiae negotia una cum Cardinalibus, in<br />

Consistorium coadunatis, ageret. Ita factum est, ut instrumentis<br />

non stabilibus, videlicet Conciliis seu Romanis Synodis,<br />

stabile aliud succederet, quod Romano Pontifici semper<br />

praesto esset.<br />

Decessor Noster Xystus V, per iam commemoratam Constitutionem<br />

Apostolicam « Immensa aeterni Dei », die xxii mensis<br />

Ianuarii anno MDLXXXVIII — qui fuit MDLXXXVII ab Incarnatione<br />

D.N.I.C. — Romanae Curiae compagem eius formalem<br />

dedit. Seriem XV Dicasteriorum instituendo, eo consilio<br />

ut uni Cardinalium Collegio plura subrogarentur collegia, e<br />

quibusdam Cardinalibus exstantia, quorum tamen auctoritas<br />

ad definitum quendam campum certamque materiem restringeretur;<br />

quam ob rem Summi Pontifices huiusmodi collegialium<br />

consiliorum viribus maxime frui poterant. Consistorii<br />

ideo nativum munus propriumque momentum valde deminuta<br />

sunt.<br />

Volventibus tamen saeculis ac rationibus historicis rerumque<br />

condicionibus mutantibus, temperamenta quaedam atque<br />

immutationes accesserunt, praesertim cum saeculo xix Cardinalium<br />

Commissiones institutae sunt, quarum esset Summo<br />

Pontifici adiutricem operam praeter alia Romanae Curiae Dicasteria<br />

conferre. Denique, opera et iussu S. Pii X, Decessoris<br />

Nostri, edita est Constitutio apostolica « Sapienti consilio »,<br />

die XXIX mensis Iunii anno MCMVIII, in qua, respectu etiam<br />

propositi ecclesiasticas leges in Codicem Iuris Canonici colligendi,<br />

haec Ipse scripsit : « Maxime opportunum visum est a<br />

Romana Curia ducere initium, ut ipsa, modo apto et omnibus<br />

perspicuo ordinata, Romano Pontifici Ecclesiaeque operam<br />

suam praestare facilius valeat et suppetias ferre perfectius ». 17<br />

17 Cf. <strong>AAS</strong> 1 (1909), p. 8.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 847<br />

Cuius reformationis hi praecipui fuerunt effectus: Sacra<br />

Romana Rota, quae anno MDCCCLXX munere cessaverat, ea<br />

ratione restituta est, ut iudicialia negotia ageret, dum Congregationes,<br />

amissa iudiciorum competentia, administrationis<br />

instrumenta unice fierent. Praeterea, principium instauratum<br />

est, quo Congregationes suo proprio iure, nemini alii attribuendo,<br />

gauderent, scilicet ut singulae res a suo quaeque Dicasterio,<br />

non vero simul a pluribus, tractari deberent.<br />

Quae quidem Pii X reformatio, postea in Codice Iuris<br />

Canonici, anno MCMXVII a Benedicto XV, Decessore Nostro, promulgato,<br />

sancita et completa, fere immutata permansit usque<br />

ad annum MCMLXVII, non multo post Concilium Oecumenicum<br />

Vaticanum II peractum, in quo Ecclesia altius sui ipsius<br />

mysterium exploravit suumque vividius prospectavit officium.<br />

5. Huiusmodi itaque Ecclesiae de seipsa aucta cognitio<br />

sponte novam quandam Romanae Curiae aptationem, nostrae<br />

aetati congruentem, secum ferre debuit. Siquidem Sacrosancti<br />

Concilii Patres ipsam Romano Pontifici atque Ecclesiae Pastoribus<br />

eximium hucusque praebuisse auxilium agnoverunt,<br />

simulque ut eiusdem Romanae Curiae Dicasteria novae ordinationi,<br />

temporum, regionum rituumque necessitatibus magis<br />

aptatae, subicerentur optaverunt. 18 Hisce igitur Concilii optatis<br />

satisfaciens, Paulus VI, Decessor Noster, novam Curiae<br />

ordinationem ad effectum alacriter adduxit, data Constitutione<br />

apostolica « Regimini Ecclesiae universae », die xv mensis<br />

Augusti anno MCMLXVII.<br />

Equidem per hanc Constitutionem Summus ille Pontifex<br />

Romanae Curiae structuram, competentiam ac procedendi<br />

rationem Dicasteriorum iam exsistentium accuratius determinavit,<br />

novaque constituit, quorum esset particularia in<br />

Ecclesia pastoralia incepta promovere, dum cetera in iurisdictionis<br />

vel gubernationis officia incumbere pergerent; quam<br />

ob rem factum est, ut compositio Curiae multiformem universalis<br />

Ecclesiae imaginem clarius referret. Inter alia, dioecesanos<br />

Episcopos in ipsam arcessivit, simulque internae coordinationi<br />

Dicasteriorum prospexit per periodicos conventus<br />

14 Cf. Decr. Christus Dominus, 9.


848 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

eorundem Cardinalium moderatorum ad communia problemata<br />

collatis consiliis perpendenda. Sectionem Alteram apud<br />

Tribunal Signaturae Apostolicae induxit, ad summa eaque<br />

principalia fidelium iura aptius tuenda.<br />

Verumtamen, cum antiquorum institutorum reformationem<br />

maturiore studio egere plane novisset, idem Summus Pontifex<br />

iussit ut, quinque exactis annis a Constitutionis promulgatione,<br />

innovatus rerum ordo altius expenderetur, pariterque<br />

inspiceretur utrum Concilii Vaticani II postulatis reapse<br />

congrueret et christiani populi civilisque societatis necessitatibus<br />

responderet, atque, quantum res postularet, in aptiorem<br />

reduceretur formam. Cui muneri adimplendo Commissio, seu<br />

peculiare Praelatorum corpus, Cardinali praeside., destinata<br />

est, ipsaque usque ad eiusdem Pontificis obitum operam<br />

actuose navavit.<br />

6. Cum inscrutabili Providentiae consilio ad universalis<br />

Ecclesiae pascendae munus vocati simus, iam a Pontificatus<br />

primordiis sategimus non solum de re tam gravi Dicasteriorum<br />

mentem exquirere, verum etiam ab universo Cardinalium<br />

Collegio iudicium postulare. Qui Patres Cardinales, in generali<br />

Consistorio bis congregati, rei incubuerunt atque consilia<br />

praebuerunt de itinere rationibusque persequendis in Romanae<br />

Curiae ordinatione. Cardinales enim cum Romani Episcopi<br />

ministerio arctissimo ac singulari vinculo coniunguntur, eidemque<br />

« adsunt sive collegialiter agendo, cum ad quaestiones<br />

maioris momenti tractandas in unum convocantur, sive ut<br />

singuli, scilicet variis officiis, quibus funguntur, eidem ... operam<br />

praestando in cura praesertim cotidiana universae Ecclesiae<br />

» 19 : ii igitur in primis sciscitandi erant in tanti momenti<br />

causa.<br />

Perampla sententiarum rogatio, quam supra memoravimus,<br />

apud Romanae Curiae Dicasteria, ut aequum erat, iterum<br />

facta est. Generalis consultationis fructus illud exstitit<br />

« Schema Legis peculiaris de Curia Romana », cui apparando<br />

incubuit Praelatorum Commissio, Patre Cardinali praeside,<br />

duos fere annos adlaborans, quodque singulorum Cardina-<br />

19 C.I.C., 349.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 849<br />

lium, Ecclesiarum Orientalium Patriarcharum, Episcoporum<br />

Conferentiarum per earum Praesides, et Romanae Curiae<br />

Dicasteriorum examini subiectum est, atque in plenario<br />

Cardinalium Coetu anno MCMLXXXV excussum. Quod attinet<br />

ad Episcoporum Conferentias, oportebat ut de Ecclesiarum<br />

particularium necessitatibus atque de earum hac in materie<br />

exspectationibus optatisque ad Romanam Curiam pertinentibus<br />

per vere universalem sententiam certiores fieremus; quae<br />

omnia ut plane nosceremus, occasionem potissimum praebuit<br />

peropportunam extraordinaria Synodus pariter anno MCMLXXXV<br />

celebrata, sicut iam mentionem fecimus.<br />

Denique Commissio Patrum Cardinalium ad hunc finem<br />

specialiter condita, ratione habita animadversionum et consiliorum<br />

ex multiplicibus consultationibus acceptorum, atque<br />

sententia etiam privatorum quorundam virorum cognita, Legem<br />

peculiarem pro Curia Romana apparavit, novo Codici<br />

Iuris Canonici congruenter aptatam.<br />

Quam quidem peculiarem Legem hac praesenti Constitutione<br />

apostolica promulgare volumus, dum quartum nuper<br />

exspiravit saeculum a commemorata Constitutione apostolica<br />

« Immensa aeterni Dei » Xysti V, atque octogesimus recurrit<br />

annus a S. Pii X Constitutione apostolica « Sapienti consilio »,<br />

viginti denique vix expletis annis ex quo Constitutio apostolica<br />

Pauli VI « Regimini Ecclesiae universae » vim suam exserere<br />

coepit, quacum haec Nostra arcte coniungitur, quippe<br />

quod utraque a Concilio Vaticano II, eadem ducente cogitatione<br />

et mente, originem quodammodo ducat.<br />

7. Hae mens atque cogitatio, Concilio Vaticano II congruentes,<br />

renovatae Romanae Curiae actuositatem firmant et<br />

exprimunt. Quae quidem hisce Concilii enuntiatur verbis:<br />

« In exercenda suprema, plena et immediata potestate in universam<br />

Ecclesiam, Romanus Pontifex utitur Romanae Curiae<br />

Dicasteriis, quae proinde nomine et auctoritate illius munus<br />

suum explent in bonum Ecclesiarum et in servitium Sacrorum<br />

Pastorum » . 20<br />

20 Decr. Christus Dominus, 9.


850 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Patet igitur Romanae Curiae munus, etsi ad propriam Ecclesiae<br />

constitutionem, iure divino conditam, non pertinet,<br />

indolem tamen vere ecclesialem habere, quatenus ab universalis<br />

Ecclesiae Pastore suam et exsistentiam et competentiam<br />

trahat. Ea enim in tantum exstat atque adlaborat, in quantum<br />

ad ministerium Petrianum refertur in eoque fundatur. Quoniam<br />

autem Petri ministerium, utpote « servi servorum Dei »,<br />

sive erga universam Ecclesiam sive erga totius Ecclesiae Episcopos<br />

exercetur, Romana etiam Curia, Petri successori inserviens,<br />

ad universam Ecclesiam atque ad Episcopos iuvandos<br />

pariter spectat.<br />

Plane inde elucet praecipuam notam omnium singulorumque<br />

Romanae Curiae Dicasteriorum esse eius indolem ministerialem,<br />

sicut iam prolata verba e Decreto « Christus Dominus<br />

» declarant, et haec praesertim : « Romanus Pontifex<br />

utitur Romanae Curiae Dicasteriis ». 21 Perspicue enim indoles<br />

instrumentalis Curiae his indicatur, et ipsa veluti instrumentum<br />

in manibus Pontificis quodammodo describitur, ita ut<br />

nulla vi nullaque potestate polleat praeter eas quas ab eodem<br />

Summo Pastore recipit. Ipse enim Paulus VI, iam duobus<br />

annis antequam Decretum « Christus Dominus » promulgaretur,<br />

scilicet anno MCMLXIII, Romanam Curiam definivit instrumentum<br />

immediatae adhaesionis et absolutae oboedientiae,<br />

quo Summus Pontifex ad suam universalem missionem<br />

explendam utitur. Quae notio in Constitutione apostolica « Regimini<br />

Ecclesiae universae » passim usurpata est.<br />

Haec indoles ministerialis vel instrumentalis aptissime<br />

revera videtur huius valde benemeriti venerandique instituti<br />

naturam definire eiusque actionem significare, quae totae in<br />

eo consistunt ut auxilium Summo Pontifici eo validius et<br />

efficacius praestet, quo magis conformiter ac fidelius eius voluntati<br />

sese praebere nitatur.<br />

8. Praeter hanc indolem ministerialem, a Concilio Vaticano<br />

II character, ut ita dicamus, vicarius Romanae Curiae<br />

in luce ulterius ponitur, quandoquidem ipsa, ut iam diximus,<br />

non proprio iure neque proprio marte operatur: potestatem<br />

21 Ibid.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 851<br />

enim a Romano Pontifice acceptam exercet essentiali quadam<br />

et nativa cum Ipso necessitudine, quia huiusmodi potestatis<br />

proprium est ut agendi studium cum voluntate illius, a quo<br />

oritur, semper coniungat, ea quidem ratione ut eiusdem voluntatis<br />

fidelem interpretationem, consonantiam, immo quasi aequalitatem<br />

prae se ferat atque manifestet, in Ecclesiarum<br />

bonum atque in Episcoporum servitium. Ex huiusmodi indole<br />

Romana Curia vim roburque haurit, pariterque officiorum<br />

suorum limites ac normarum codicem invenit.<br />

Huius autem potestatis plenitudo in capite seu in ipsa<br />

Christi Vicarii persona insidet, qui propterea Curiae Dicasteriis<br />

eam committit pro singulorum competentia atque ambitu.<br />

Quoniam autem Romani Pontificis munus Petrianum,<br />

sicut diximus, ad fratrum Episcoporum Collegii munus suapte<br />

natura refertur, ad id simul spectans ut universa Ecclesia<br />

singulaeque particulares Ecclesiae aedificentur, constabiliantur<br />

atque dilatentur, eadem Curiae diaconia, qua Ipse in suo<br />

personali munere exercendo utitur, necessario pariter refertur<br />

ad personale Episcoporum munus, sive utpote Episcopalis<br />

Collegii membrorum, sive utpote particularium Ecclesiarum<br />

Pastorum.<br />

Quam ob causam non modo longe abest ut Romana Curia<br />

personales rationes ac necessitudines inter Episcopos atque<br />

Summum Pontificem quoddam veluti diaphragma impediat<br />

vel condicionibus obstringat, sed contra ipsa est, atque magis<br />

magisque sit oportet, communionis atque sollicitudinum participationis<br />

administra.<br />

9. Ratione igitur suae diaconiae, cum ministerio Petriano<br />

coniunctae, eruendum est tum Romanam Curiam cum totius<br />

orbis Episcopis arctissime coniungi, tum eosdem Pastores<br />

eorumque Ecclesias primos principalioresque esse veluti beneficiarios<br />

operis Dicasteriorum. Quod eiusdem Curiae etiam<br />

compositione probatur.<br />

Etenim Romanam Curiam omnes fere componunt Patres<br />

Cardinales, ad Romanam Ecclesiam proprio nomine pertinentes,<br />

22 qui proxime Summum Pontificem in universali Ecclesia<br />

22 Cf. Const. Ap. Vicariae potestatis, vi Ian. MCMLXXVII: <strong>AAS</strong> 69 (1977), p. 6.


852 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

gubernanda adiuvant, quique insuper cuncti sive in ordinaria<br />

sive in extraordinaria Consistoria convocantur, cum graviora<br />

negotia tractanda id suadeant; 23 quo igitur fit ut, necessitates<br />

totius Populi Dei plenius cognoscentes, Ecclesiae universae<br />

bono prospicere pergant.<br />

Huc etiam accedit quod singulis Dicasteriis praepositi episcopali<br />

charactere et gratia plerumque pollent ad unumque<br />

Episcoporum Collegium pertinent, itemque eadem etiam erga<br />

universam Ecclesiam sollicitudine urgentur, qua omnes Episcopi,<br />

in communione hierarchica cum Romano Episcopo suo<br />

Capite, devinciuntur.<br />

Cum insuper inter Dicasteriorum membra aliqui cooptentur<br />

dioecesani Episcopi, « qui mentem, optata ac necessitates<br />

omnium Ecclesiarum Summo Pontifici plenius referre valeant<br />

», 24 per Romanam Curiam collegialis affectus, qui inter<br />

Episcopos eorumque Caput intercedit, ad concretam applicationem<br />

perducitur, idemque ad totum mysticum Corpus extenditur,<br />

« quod est etiam corpus Ecclesiarum i). 25<br />

Qui quidem collegialis affectus inter varia quoque Dicasteria<br />

colitur. Omnes enim Cardinales Dicasteriis praepositi certis<br />

temporibus inter se conveniunt, vel ipsorum partes agentes<br />

cum peculiares quaestiones tractandae sint, ut collatis consiliis<br />

de potioribus quaestionibus certiores fiant ad illasque solvendas<br />

mutuum adiutorium conferant atque ideo agendi<br />

cogitandique unitatem in Romana Curia provideant.<br />

Praeter hos episcopali potestate praeditos viros ad Dicasteriorum<br />

navitatem plurimi requiruntur operis adiutores, qui<br />

suo labore, haud raro abscondito neque levi vel facili, ministerio<br />

Petriano inserviant ac prosint.<br />

Etenim in Romanam Curiam advocantur sive dioecesani<br />

ex universo terrarum orbe presbyteri, qui, sacerdotii ministerialis<br />

participes, cum Episcopis arcte coniunguntur; sive Religiosi,<br />

e quibus maxima pars sunt presbyteri, atque Religiosae<br />

Sodales, qui vitam suam ad Evangelii consilia diversimode<br />

componunt, ad Ecclesiae bonum augendum atque ad singulare<br />

Christi testimonium coram mundo praestandum; sive<br />

23 Cf. C.I.C., 353.<br />

24 Decr. Christus Dominus, 10.<br />

25 Const. dogm. Lumen gentium, 23.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 853<br />

laici viri atque mulieres, qui ob Baptismi atque Confirmationis<br />

virtutem proprio apostolico munere funguntur. Quae<br />

plurium virium conspiratio efficit ut omnes Ecclesiae ordines<br />

in pastoralem Romanae Curiae operam continuandam efficacius<br />

usque adiuvent Summum Pontificem, cum Ipsius ministerio<br />

coniuncti. Exinde etiam patet, huiusmodi omnium Ecclesiae<br />

ordinum servitium nihil simile in civili societate invenire,<br />

atque ipsorum laborem cum animo vere serviendi praestandum<br />

esse, ad ipsius Christi diaconiam sequendam atque<br />

imitandam.<br />

10. Clare inde elucet Romanae Curiae ministerium, sive<br />

in semet ipso consideretur, sive ob ipsius rationes cum universae<br />

Ecclesiae Episcopis, sive ob fines, ad quos contendit atque<br />

ob concordem caritatis affectum, quo ducatur oportet, quadam<br />

collegialitatis nota pollere, etiamsi ipsa Curia nulli sit comparanda<br />

cuiuslibet naturae collegio; quae nota eam ad inserviendum<br />

Episcoporum Collegio informat mediisque ad id idoneis<br />

instruit. Quin immo, ipsorum etiam Episcoporum sollicitudinem<br />

pro universa Ecclesia exprimit, siquidem Episcopi<br />

huiusmodi curam atque sedulitatem « cum Petro et sub Petro »<br />

participant.<br />

Quod sane maxime excellit et symbolicam vim prae se fert,<br />

cum Episcopi — ut iam supra diximus — vocantur ut singulis<br />

Dicasteriis sociam operam praebeant. Praeterea omnibus<br />

et singulis Episcopis integrum ius manet et officium ipsum<br />

Beati Petri Successorem adeundi, potissimum per visitationes<br />

« ad Apostolorum limina ».<br />

Hae visitationes, ob supra exposita ecclesiologica et pastoralia<br />

principia, propriam peculiaremque significationem accipiunt.<br />

Sunt enim in primis maximi momenti opportunitas,<br />

et veluti centrum constituunt supremi illius ministerii, Summo<br />

Pontifici commissi: nam Ecclesiae universalis Pastor tunc<br />

communicat atque colloquitur cum particularium Ecclesiarum<br />

Pastoribus, qui ad ipsum se conferunt ut in eo Cepham<br />

videant (cf. Gal 1, 18), suarum dioecesium quaestiones coram<br />

atque privatim cum Ipso pertractent cum eoque ideo omnium<br />

Ecclesiarum sollicitudinem participent (cf. 2 Cor 11, 28).


854 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Quam ob rem, per visitationes ad limina communio atque unitas<br />

in intima Ecclesiae vita maximopere foventur.<br />

Eaedem praeterea Episcopis copiam commoditatemque<br />

praebent, ut cum competentibus Romanae Curiae Dicasteriis<br />

considerent atque explorent tum studia ad doctrinam actionemque<br />

pastoralem attinentia, tum apostolatus incepta, tum<br />

difficultates, quae aeternae salutis procurandae missioni, ipsis<br />

concreditae, se interponant.<br />

11. Cum igitur Romanae Curiae navitas cum munere Petriano<br />

iuncta in eoque fundata, in bonum simul universae<br />

Ecclesiae sive Ecclesiarum particularium cedat, ea praeprimis<br />

ad explendum unitatis ministerium vocatur, quod Romano<br />

Pontifici singulariter commissum est, quatenus Ipse divino<br />

placito perpetuum atque visibile fundamentum Ecclesiae constitutus<br />

est. Quapropter unitas in Ecclesia pretiosus est thesaurus<br />

servandus, defendendus, tutandus, promovendus, perpetuo<br />

erigendus, omnibus studiose cooperantibus, iis potissimum<br />

qui vicissim visibile principium et fundamentum in suis<br />

Ecclesiis particularibus sunt. 26<br />

Igitur cooperatio, quam Romana Curia Summo Pontifici<br />

praestat, hoc unitatis ministerio fulcitur : haec autem in primis<br />

unitas est Fidei, quae sacro deposito, cuius Petri Successor<br />

primus est custos et tutor et a quo munus supremum confirmandi<br />

fratres suscipit, regitur et struitur. Est pariter unitas<br />

disciplinae, quoniam agitur de generali disciplina Ecclesiae,<br />

quae in normarum morumque complexu consistit, fundamentalem<br />

Ecclesiae constitutionem conformat, atque media salutis<br />

eorumque rectam administrationem tuetur, una cum Populi<br />

Dei ordinata compagine.<br />

Eadem unitas, quam nullo non tempore regimen Ecclesiae<br />

universae tuendam curat a diversis exsistendi et agendi modis<br />

pro varietate personarum et culturarum nedum detrimentum<br />

patiatur per donorum immensam varietatem, quae Spiritus<br />

Sanctus profundit, perenniter ditescit, dummodo ne exinde<br />

nisus sese separandi insularum ad instar vel fugae a centro<br />

26 Cf. Const. dogm. Lumen gentium, 23.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 855<br />

exoriantur, sed omnia in altiorem unius Ecclesiae structuram<br />

componantur. Quod principium Decessor Noster Ioannes Paulus<br />

I optime commemoravit, cum Patres Cardinales allocutus<br />

haec de Romanae Curiae institutis asseveravit : eadem « Christi<br />

Vicario id praestant ut apostolico ministerio, cuius Ipse<br />

universae Ecclesiae debitor est, certe ac definite fungi possit,<br />

atque hac ratione provident ut legitimae agendi libertates sese<br />

organico modo explicent, servato tamen necessario obsequio<br />

erga illam disciplinae immo etiam fidei unitatem, ad Ecclesiae<br />

naturam pertinentem, pro qua Christus antequam pate­<br />

2 7<br />

retur oravit n.<br />

Quo fit ut supremum unitatis ministerium universalis Ecclesiae<br />

legitimas consuetudines, populorum mores atque potestatem,<br />

quae iure divino ad Ecclesiarum particularium Pastores<br />

pertinet, vereatur. Ipse tamen Romanus Pontifex, uti<br />

patet, praetermittere non valet quin manus apponat quotiescumque<br />

graves rationes pro tuenda unitate in fide, in caritate<br />

vel in disciplina id postulent.<br />

12. Munus itaque Romanae Curiae ecclesiale cum sit, cooperationem<br />

totius Ecclesiae, ad quam dirigitur, requirit. Nemo<br />

enim in Ecclesia ab aliis est seiunctus, immo quisque cum<br />

ceteris omnibus unum idemque efficit corpus.<br />

Cuiusmodi cooperatio per illam communionem agitur, e<br />

qua exordium sumpsimus, scilicet vitae, caritatis et veritatis,<br />

in quam Populus messianicus a Christo Domino est constitutus,<br />

ab Eoque ut redemptionis instrumentum assumitur et tamquam<br />

lux mundi et sal terrae ad universum mundum mittitur. 28<br />

Sicut ergo Romanae Curiae est cum omnibus Ecclesiis communicare,<br />

ita Pastores Ecclesiarum particularium, quas ipsi « ut<br />

vicarii et legati Christi regunt », 29 cum Romana Curia communicare<br />

satagant oportet, ut per haec fidentia commercia,<br />

firmiore vinculo cum Petri Successore obstringantur.<br />

Quae inter Ecclesiae centrum eiusque, ut ita dicamus, peripheriam<br />

mutua communicatio, dum nullius extollit auctori-<br />

27 Alloc, ad Patrum Cardinalium Collegium, xxx Augusti MCMLXXVIII; <strong>AAS</strong> 70<br />

(1978), p. 703.<br />

28 Cf. Const. dogm. Lumen gentium, 9.<br />

» Ibid., 27.


856 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

tatis fastigium, communionem inter omnes maximopere promovet,<br />

ad instar viventis cuiusdam corporis, quod ex mutuis<br />

omnium membrorum rationibus constat atque operatur. Quod<br />

feliciter expressit Paulus VI Decessor Noster : « Liquet enim<br />

motui ad centrum ac veluti ad cor Ecclesiae respondere opus<br />

esse alium motum, qui a medio ad extrema feratur atque<br />

quadam ratione omnes et singulas Ecclesias, cunctos et singulos<br />

Pastores ac fideles attingat, ita ut ille significetur et<br />

ostendatur thesaurus veritatis, gratiae et unitatis, cuius Christus<br />

Dominus ac Redemptor Nos effecit participes, custodes ac<br />

dispensatores ». w<br />

Quae omnia eo pertinent, ut uni eidemque Populo Dei<br />

efficacius praebeatur ministerium salutis; ministerium dicimus,<br />

quod praeprimis postulat mutuum inter particularium<br />

Ecclesiarum Pastores et universae Ecclesiae Pastorem adiutorium,<br />

ita ut omnes collatis viribus adnitantur adimplere<br />

supremam eam legem, quae est salus animarum.<br />

Nihil omnino aliud, quam ut huic saluti animarum uberius<br />

usque consulerent, Summi Pontifices voluerunt, sive Romanam<br />

Curiam condendo, sive novis Ecclesiae mundique condicionibus<br />

ipsam aptando, sicut e rerum historia patet. Iure<br />

igitur merito Paulus VI Romanam Curiam, veluti alterum<br />

Hierosolymitanum cenaculum, et sanctae Ecclesiae prorsus<br />

deditam sibi effingebat. 31 Nosmetipsi idcirco ediximus omnibus,<br />

qui in ipsa operam dant, unicam agendi rationem esse et normam<br />

Ecclesiae et erga Ecclesiam alacre praestare servitium. 32<br />

Immo in hac nova de Romana Curia Lege statuere voluimus,<br />

ut quaestiones omnes a Dicasteriis tractentur « viis... ac<br />

iudiciis pastoralibus, animo intento tum ad iustitiam et<br />

Ecclesiae bonum tum praesertim ad animarum salutem » . 33<br />

13. Iam igitur promulgaturi hájic Constitutionem apostolicam,<br />

qua nova Romanae Curiae lineamenta impertiuntur,<br />

30 Litt. Ap. M. P. Sollicitudo omnium Ecclesiarum, de muneribus Legatorum Romani<br />

Pontificis, XXIV Iun. MCMLXIX: <strong>AAS</strong> 61 (1969), p. 475.<br />

31 Cf. Alloc, ad eos qui sacris Exercitationibus in Palatio Ap.co interfuerunt,<br />

XVII Mart. MCMLXXIII: Insegnamenti di Paolo VI, XI, 1973, p. 257.<br />

32 Cf. Alloc, ad Curiam Romanam, xxvin Iun. MCMXXXXVI : Insegnamenti di Gio­<br />

vanni Paolo II, IX, 1, 1986, p. 1954.<br />

33 Art. 15.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 857<br />

placet nunc Nobis consilia atque proposita complecti, quibus<br />

ducti sumus.<br />

Voluimus in primis ut eiusdem Curiae imago et facies<br />

novis responderet nostri temporis postulatis, ratione mutationum<br />

habita^ quae post editam Constitutionem apostolicam<br />


858 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

constitutionis pastorales propositos fines obtinendos clariore<br />

usque modo idonea evaderent, tum ecclesialis civilisque societatis<br />

necessitatibus aptius in dies obviam irent.<br />

Siquidem persuasum Nobis est Romanae Curiae navitatem<br />

haud paulum conferre, ut Ecclesia, tertio post Christum natum<br />

adventante millennio, ortus sui mysterio fidelis perseveret, 34<br />

cum Spiritus Sanctus virtute Evangelii eam iuvenescere<br />

facit. 35<br />

14. Hisce omnibus attentis, opera peritorum virorum adhibita,<br />

sapienti consilio et collegiali affectu suffulti Patrum Cardinalium<br />

et Episcoporum, diligenter perspectis Romanae Curiae<br />

natura et munere, hanc Apostolicam Constitutionem exarari<br />

iussimus, spe ducti ut veneranda haec et regimini Ecclesiae<br />

necessaria institutio, novo illi pastorali instinctui respondeat,<br />

quo praesertim post celebratum Concilium Vaticanum II<br />

fideles omnes, laici, presbyteri et praesertim Episcopi aguntur,<br />

quo penitius usque audiant atque sequantur ea quae Spiritus<br />

dicat Ecclesiis (cf. Ap 2, 7).<br />

Quemadmodum enim omnes Ecclesiae Pastores, atque inter<br />

ipsos speciali modo Romanus Episcopus, persentiunt se<br />

esse « ministros Christi et dispensatores mysteriorum Dei »<br />

(1 Cor 4, 1), atque cupiunt se praeprimis adiutores praebere<br />

fidelissimos, quibus Aeternus Pater facile utatur ad salutis<br />

opus in mundo prosequendum, ita Romana Curia, in singulis<br />

quibusque exercitatis suae magni momenti navitatis orbibus,<br />

peroptat ut ipsa quoque eodem Spiritus eodemque afflatu pervadatur:<br />

Spiritum dicimus Filii hominis, Christi Unigeniti<br />

Patris, qui «venit... salvare quod perierat» (Mt 18, 11),<br />

cuiusque unicum amplissimumque optatum perpetuo eo contendit,<br />

ut omnes homines « vitam habeant et abundantius<br />

habeant » (Io 10, 10).<br />

Propterea, opitulante Dei gratia ac favente Beatissimae<br />

Virginis Mariae, Ecclesiae Matris, auxifio, normas de Romana<br />

Curia quae sequuntur statuimus atque decernimus.<br />

34 Cf. Litt. encycl. Dominum et vivificantem, xviii Mai. MCMXXXXVI, 66: <strong>AAS</strong> 78<br />

(1986), pp. 896 s.<br />

35 Cf. Const. dogm. Lumen gentium, 4.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 859<br />

I<br />

NORMAE GENERALES<br />

DE CURIAE ROMANAE NOTIONE<br />

ART. 1<br />

Curia Romana complexus est Dicasteriorum et Institutorum,<br />

quae Romano Pontifici adiutricem operam navant in<br />

exercitio eius supremi pastoralis muneris ad Ecclesiae Universae<br />

Ecclesiarumque particularium bonum ac servitium, quo<br />

quidem unitas fidei et communio populi Dei roboratur atque<br />

missio Ecclesiae propria in mundo promovetur.<br />

DE DICASTERIORUM STRUCTURA<br />

ART. 2<br />

§ 1. Dicasteriorum nomine intelleguntur: Secretaria Status,<br />

Congregationes, Tribunalia, Consilia et Officia, scilicet Camera<br />

Apostolica, Administratio Patrimonii Sedis Apostolicae, Praefectura<br />

Rerum Oeconomicarum Sanctae Sedis.<br />

§ 2. Dicasteria sunt inter se iuridice paria.<br />

§ 3. Institutis autem Curiae Romanae accedunt Praefectura<br />

Pontificalis Domus et Officium de Liturgicis Celebrationibus<br />

Summi Pontificis.<br />

ART. 3<br />

§ 1. Dicasteria, nisi ob peculiarem ipsorum naturam aut<br />

specialem legem aliam habeant structuram, constant ex Cardinali<br />

Praefecto vel Archiepiscopo Praeside, coetu Patrum Car-


860 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

dinalium et quorundam Episcoporum, adiuvante Secretario.<br />

Iisdem adsunt Consultores et operam praestant Administri<br />

maiores atque congruus Officialium numerus.<br />

§ 2. Iuxta peculiarem naturam quorundam Dicasteriorum,<br />

ipsorum coetui adscribi possunt clerici necnon alii Christifideles.<br />

§ 3. Congregationis autem Membra proprie dicta sunt Cardinales<br />

et Episcopi.<br />

ART. 4<br />

Praefectus vel Praeses Dicasterium moderatur, id dirigit<br />

eiusdemque personam gerit.<br />

Secretarius, cooperante Subsecretario, Praefectum vel Praesidem<br />

in Dicasterii negotiis personisque moderandis, adiuvat.<br />

ART. 5<br />

§ 1. Praefectus vel Praeses, Membra coetus, Secretarius<br />

ceterique Administri maiores necnon Consultores a Summo<br />

Pontifice ad quinquennium nominantur.<br />

§ 2. Expleto septuagesimo quinto aetatis anno, Cardinales<br />

praepositi rogantur ut officii renuntiationem exhibeant<br />

Romano Pontifici, qui, omnibus perpensis, providebit. Ceteri<br />

Moderatores necnon Secretarii, expleto septuagesimo quinto<br />

aetatis anno, a munere cessant; Membra, octogesimo anno<br />

expleto; qui tamen ratione muneris alicui Dicasterio adscripti<br />

sunt, cessante munere, desinunt esse Membra.<br />

ART. 6<br />

Occurrente morte Summi Pontificis, omnes Dicasteriorum<br />

Moderatores et Membra a munere cessant. Excipiuntur Romanae<br />

Ecclesiae Camerarius et Paenitentiarius Maior, qui<br />

ordinaria negotia expediunt, ea Cardinalium Collegio proponentes,<br />

quae ad Summum Pontificem essent referenda.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 861<br />

Secretarii ordinario moderamini Dicasteriorum prospiciunt,<br />

negotia tantum ordinaria curantes; ipsi vero indigent confirmatione<br />

Summi Pontificis, intra tres ab Eius electione menses.<br />

ART. 7<br />

Membra coetus sumuntur, ex Cardinalibus sive in Urbe<br />

sive extra Urbem commorantibus, quibus accedunt, quatenus<br />

peculiari peritia in rebus, de quibus agitur, pollent, nonnulli<br />

Episcopi, praesertim dioecesani, necnon, iuxta Dicasterii naturam,<br />

quidam clerici et alii Christifideles, hac tamen lege,<br />

ut ea, quae exercitium potestatis regiminis requirunt, reserventur<br />

iis qui ordine sacro insigniti sunt.<br />

ART. 8<br />

Consultores quoque nominantur ex clericis vel ceteris<br />

Christifidelibus scientia et prudentia praestantibus, ratione<br />

universalitatis, quantum fieri potest, servata.<br />

ART. 9<br />

Officiales assumuntur ex Christifidelibus, clericis vel laicis,<br />

commendatis virtute, prudentia, usu rerum, debita scientia,<br />

aptis studiorum titulis comprobata, ex variis orbis regionibus,<br />

quantum fieri potest, selectis, ita ut Curia indolem universalem<br />

Ecclesiae exprimat. Candidatorum idoneitas experimentis<br />

aliisve congruentibus modis pro opportunitate comprobetur.<br />

Ecclesiae particulares, Moderatores Institutorum vitae consecratae<br />

et Societatum vitae apostolicae ne omittant adiutricem<br />

operam Apostolicae Sedi praebere, sinentes ut eorum<br />

fideles aut sodales, si opus fuerit, in Romanam Curiam arcessantur.


862 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

ART. 10<br />

Unumquodque Dicasterium proprium habet archivum, in<br />

quo documenta recepta atque exemplaria eorum, quae missa<br />

sunt, in « protocollum » relata, ordinate, tuto et secundum<br />

hodierni temporis rationes custodiantur.<br />

DE AGENDI RATIONE<br />

ART. 11<br />

§ 1. Negotia maioris momenti coetui generali, iuxta cuiusque<br />

Dicasterii naturam, reservantur.<br />

§ 2. Ad plenarias sessiones, semel in anno, quantum fieri<br />

potest, celebrandas, pro quaestionibus naturam principii generalis<br />

habentibus aliisque, quas Praefectus vel Praeses tractandas<br />

censuerit, omnia Membra tempestive convocari debent.<br />

Ad ordinarias autem sessiones sufficit ut convocentur Membra<br />

in Urbe versantia.<br />

§ 3. Omnes coetus sessiones Secretarius cum iure suffragium<br />

ferendi participat.<br />

ART. 12<br />

Consultorum atque eorum qui ipsis assimilantur est studio<br />

rei propositae diligenter incumbere suamque sententiam,<br />

pro more scriptam, de ea exarare.<br />

Pro opportunitate atque iuxta cuiusque Dicasterii naturam,<br />

Consultores convocari possunt ut collegialiter quaestiones propositas<br />

examinent et, si casus ferat, sententiam communem<br />

proferant.<br />

Singulis in casibus alii ad consulendum vocari possunt,<br />

qui, etsi in Consultorum numerum non sunt relati, peculiari<br />

tamen peritia rei pertractandae commendentur.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 863<br />

ART. 13<br />

Dicasteria, secundum uniuscuiusque propriam competentiam,<br />

negotia tractant, quae ob peculiare suum momentum,<br />

natura sua aut iure, Sedi Apostolicae reservantur, atque ea<br />

quae fines competentiae singulorum Episcoporum eorumve<br />

coetuum excedunt, necnon ea quae ipsis a Summo Pontifice<br />

committuntur; in studium incumbunt problematum graviorum<br />

vigentis aetatis, ut actio pastoralis Ecclesiae efficacius<br />

promoveatur apteque coordinetur, debita servata relatione<br />

cum Ecclesiis particularibus; promovent incepta pro bono<br />

Ecclesiae universalis; ea denique cognoscunt, quae Christifideles,<br />

iure proprio utentes, ad <strong>Sede</strong>m Apostolicam deferunt.<br />

ART. 14<br />

Dicasteriorum competentia definitur ratione materiae nisi<br />

aliter expresse cautum sit.<br />

ART. 15<br />

Quaestiones tractandae sunt ad tramitem iuris, sive universalis<br />

sive peculiaris Romanae Curiae, atque iuxta normas<br />

uniuscuiusque Dicasterii, viis tamen ac iudiciis pastoralibus,<br />

animo intento tum ad iustitiam et Ecclesiae bonum tum praesertim<br />

ad animarum salutem.<br />

ART. 16<br />

Romanam Curiam fas est adire, praeterquam officiali <strong>La</strong>tino<br />

sermone, cunctis etiam sermonibus hodie latius cognitis.<br />

In commodum omnium Dicasteriorum « Centrum » constituitur<br />

pro documentis in alias linguas vertendis.


864 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

ART. 17<br />

Quae ab uno Dicasterio praeparantur documenta generalia<br />

cum aliis communicentur Dicasteriis, quorum interest, ut<br />

textus emendationibus forte propositis perfici possit et, collatis<br />

consiliis, etiam ad eorum exsecutionem concordius procedatur.<br />

ART. 18<br />

Summi Pontificis approbationi subiciendae sunt decisiones<br />

maioris momenti, exceptis iis pro quibus Dicasteriorum Moderatoribus<br />

speciales facultates tributae sunt exceptisque sententiis<br />

Tribunalis Rotae Romanae et Supremi Tribunalis<br />

Signaturae Apostolicae intra limites propriae competentiae<br />

latis.<br />

Dicasteria leges aut decreta generalia vim legis habentia<br />

ferre non possunt nec iuris universalis vigentis praescriptis<br />

derogare, nisi singulis in casibus atque de specifica approbatione<br />

Summi Pontificis.<br />

Hoc autem sollemne sit ut nihil grave et extraordinarium<br />

agatur, nisi a Moderatoribus Dicasteriorum Summo Pontifici<br />

fuerit antea significatum.<br />

ART. 19<br />

§ 1. Recursus hierarchici a Dicasterio recipiuntur, quod<br />

competens sit ratione materiae, firmo praescripto art. 21 § 1.<br />

§ 2. Quaestiones vero, quae iudicialiter sunt cognoscendae,<br />

remittuntur ad competentia Tribunalia, firmo praescripto<br />

artt. 52 et 53.<br />

ART. 20<br />

Conflictus competentiae inter Dicasteria, si qui oriantur,<br />

Supremo Tribunali Signaturae Apostolicae subiciantur, nisi<br />

Summo Pontifici aliter prospiciendum placuerit.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 865<br />

ART. 21<br />

§ 1. Negotia, quae plurium Dicasteriorum competentiam<br />

attingunt, a Dicasteriis, quorum interest, simul examinentur.<br />

Ut consilia conferantur, a Moderatore Dicasterii, quod res<br />

agere coepit, conventus convocetur, sive ex officio sive rogatu<br />

alius Dicasterii, cuius interest. Si tamen subiecta materia id<br />

postulet, res deferatur ad plenariam sessionem Dicasteriorum,<br />

quorum interest.<br />

Conventui praeest Dicasterii Moderator, qui eundem coegit,<br />

vel eiusdem Secretarius, si soli Secretarii conveniant.<br />

§ 2. Ubi opus fuerit opportune commissiones « interdicasteriales<br />

» permanentes, ad negotia tractanda, quae mutua<br />

crebraque consultatione egeant, constituantur.<br />

DE CARDINALIUM ADUNATIONIBUS<br />

ART. 22<br />

De mandato Summi Pontificis pluries in anno Cardinales,<br />

qui Dicasteriis praesunt, in unum conveniunt, ut graviores<br />

quaestiones examinentur, labores coordinentur, utque notitiae<br />

inter eos communicari et consilia capi possint.<br />

ART. 23<br />

Graviora indolis generalis negotia utiliter tractari possunt,<br />

si Summo Pontifici placuerit, a Cardinalibus in Consistorio<br />

plenario iuxta legem propriam adunatis.


866 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

DE COETU CARDINALIUM<br />

AD CONSULENDUM REBUS ORGANICIS<br />

ET OECONOMICIS APOSTOLICAE SEDIS<br />

ART. 24<br />

Coetus ex quindecim Cardinalibus constat, totidem Praesulibus<br />

Ecclesiarum particularium e variis orbis partibus, a<br />

Romano Pontifice ad quinquennium nominatis.<br />

ART. 25<br />

§ 1. Coetus ex solito bis in anno convocatur a Cardinali<br />

Secretario Status ad res oeconomicas et organicas quoad<br />

Sanctae Sedis administrationem perpendendas, auxiliantibus,<br />

quatenus opus fuerit, harum rerum peritis.<br />

§ 2. Idem cognoscit etiam de navitate peculiaris Instituti,<br />

quod erectum est et collocatum intra Statum Civitatis Vaticanae,<br />

ad bona oeconomica sibi commissa custodienda atque<br />

administranda, quae ad opera religionis et caritatis sustinenda<br />

inserviunt; quod peculiari lege regitur.<br />

DE RATIONIBUS CUM ECCLESIIS PARTICULARIBUS<br />

ART. 26<br />

§ 1. Crebrae relationes foveantur cum Ecclesiis particularibus<br />

coetibusque Episcoporum, eorum consilium exquirendo,<br />

cum agitur de apparandis documentis maioris momenti, indolem<br />

generalem habentibus.<br />

§ 2. Quantum fieri potest, antequam publici iuris fiant,<br />

communicentur cum Episcopis dioecesanis documenta gene-


Acta Ioannis Pauli Pp. II 867<br />

ralia aut quae earundem Ecclesiarum particularium speciali<br />

modo intersint.<br />

§ 3. Quaestiones Dicasteriis propositae, diligenter examinentur<br />

atque sine mora responsio aut saltem syngraphum rei<br />

acceptae, quatenus opus fuerit, mittatur.<br />

ART. 27<br />

Dicasteria consulere ne omittant Pontificios Legatos circa<br />

negotia, quae ad Ecclesias particulares, ubi munus exercent,<br />

attineant, necnon cum iisdem Legatis captas deliberationes<br />

communicare.<br />

DE VISITATIONIBUS AD LIMINA<br />

ART. 28<br />

Iuxta venerandam traditionem et iuris praescriptum, Episcopi,<br />

qui Ecclesiis particularibus praesunt, Apostolorum<br />

limina, statutis temporibus, petunt eaque occasione relationem<br />

super dioecesis statu Romano Pontifici exhibent<br />

ART. 29<br />

Huiusmodi visitationes peculiare in vita Ecclesiae habent<br />

momentum, quippe quae veluti culmen efficiant relationum<br />

cuiusvis Ecclesiae particularis Pastorum cum Romano Pontifice.<br />

Ipse enim, suos in Episcopatu fratres coram admittens,<br />

cum illis de rebus agit, quae ad bonum Ecclesiarum et ad<br />

Episcoporum pascendi munus pertinent, ipsosque in fide et<br />

caritate confirmat atque sustinet; quo quidem modo vincula<br />

hierarchicae communionis roborantur et catholicitas Ecclesiae<br />

necnon Episcoporum collegii unitas veluti palam ostenditur.


868 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

ART. 30<br />

Visitationes ad limina Dicasteria quoque Curiae Romanae<br />

respiciunt. Per has enim dialogus proficuus inter Episcopos<br />

et Apostolicam <strong>Sede</strong>m augetur ac profundior fit, mutuae informationes<br />

dantur, consilia et opportunae suggestiones ad maius<br />

bonum et profectum Ecclesiarum necnon ad disciplinam Ecclesiae<br />

communem servandam afferuntur.<br />

ART. 31<br />

Sedula cura apteque visitationes parentur ita ut tres principales<br />

gradus quibus constant, videlicet ad Apostolorum Principum<br />

sepulcra peregrinatio eorumque veneratio, congressio<br />

cum Summo Pontifice, atque colloquia apud Romanae Curiae<br />

Dicasteria, feliciter procedant prosperumque habeant exitum.<br />

ART. 32<br />

Hunc in finem, relatio super dioecesis statu Sanctae Sedi<br />

sex mensibus ante tempus pro visitatione statutum mittatur.<br />

A Dicasteriis, quibus competit, omni cum diligentia examinetur<br />

eorumque animadversiones cum peculiari coetu ad hoc<br />

constituto communicentur ut brevis synthesis de his omnibus<br />

conficiatur, quae in colloquiis prae oculis habenda sit.<br />

DE INDOLE PASTORALI ACTUOSITATIS<br />

ART. 33<br />

Eorum omnium actuositas, qui apud Romanam Curiam<br />

ceteraque Sanctae Sedis instituta operantur, verum ecclesiale<br />

est servitium, indole pastorali signatum, prouti in universali<br />

Romani Pontificis missione participatio, summa cum officii<br />

conscientia atque cum animo serviendi ab omnibus praestandum.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 869<br />

ART. 34<br />

Singula Dicasteria proprios fines persequuntur, ea tamen<br />

inter se conspirant; quare omnes in Romana Curia operantes<br />

id efficere debent, ut eorum operositas in unum confluat et<br />

temperetur. Omnes igitur parati semper sint ad propriam<br />

operam praestandam ubicumque necesse fuerit.<br />

ART. 35<br />

Etsi quaevis opera in Sanctae Sedis Institutis praestita<br />

cooperatio est in actione apostolica, sacerdotes pro viribus in<br />

curam animarum, sine praeiudicio tamen proprii officii, actuose<br />

incumbant.<br />

DE OFFICIO CENTRALI LABORIS<br />

ART. 36<br />

De laboris exercitio in Curia Romana atque de quaestionibus<br />

cum eo connexis videt, iuxta suam competentiam,<br />

Officium Centrale <strong>La</strong>boris.<br />

DE ORDINIBUS<br />

ART. 37<br />

Huic Constitutioni Apostolicae accedit Ordo servandus<br />

seu normae communes, quibus disciplina et modus tractandi<br />

negotia in Curia ipsa praestituitur, firmis manentibus normis<br />

generalibus huius Constitutionis.<br />

ART. 38<br />

Unicuique Dicasterio proprius sit Ordo servandus seu normae<br />

speciales, quibus disciplina et negotia tractandi rationes<br />

praestituantur.<br />

Ordo servandus uniuscuiusque Dicasterii suetis Apostolicae<br />

Sedis formis publici iuris fiat.


870 Aota Apostolicae Sedia - Commentarium O flirtale<br />

II<br />

SECRETARIA STATUS<br />

ART. 39<br />

Secretaria Status proxime iuvat Summum Pontificem in<br />

Eius supremo munere exercendo.<br />

ART. 40<br />

Eidem-praeest Cardinalis Secretarius Status. Duas sectiones<br />

ipsa complectitur, nempe sectionem de generalibus negotiis<br />

sub directo moderamine Substituti, adiuvante Assessore, et<br />

sectionem de rationibus cum Civitatibus sub ductu proprii<br />

Secretarii, adiuvante Subsecretario. Huic alteri sectioni adest<br />

coetus Cardinalium et quorundam Episcoporum.<br />

SECTIO PRIOR<br />

ART. 41<br />

§ 1. Ad priorem sectionem pertinet peculiari modo operam<br />

navare expediendis negotiis, quae Summi Pontificis cotidianum<br />

servitium respiciunt; ea agere, quae extra ordinariam<br />

Dicasteriorum Romanae Curiae aliorumque Apostolicae Sedis<br />

Institutorum competentiam tractanda obveniant; rationes<br />

cum iisdem Dicasteriis fovere sine praeiudicio eorum autonomiae<br />

et labores coordinare; Legatorum Sanctae Sedis officium<br />

eorumque operam, praesertim ad Ecclesias particulares quod<br />

attinet, moderari. Ipsius est omnia explere, quae Legatos<br />

Civitatum apud Sanctam <strong>Sede</strong>m respiciunt.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 871<br />

§ 2. Collatis consiliis cum aliis competentibus Dicasteriis,<br />

eadem curat quae Sanctae Sedis praesentiam et navitatem<br />

apud Internationalia Instituta respiciunt, firmo praescripto<br />

art. 46. Idem agit quod ad Institutiones Internationales Catholicas<br />

pertinet.<br />

Eiusdem etiam est:<br />

ART. 42<br />

I o componere et mittere Constitutiones Apostolicas, Litteras<br />

Decretales, Litteras Apostolicas, Epistulas aliaque documenta<br />

a Summo Pontifice ipsi commissa;<br />

2° omnia explere acta, quae nominationes a Summo Pontifice<br />

peragendas vel probandas respiciunt in Romana Curia<br />

in aliisque Institutis, e Sancta <strong>Sede</strong> pendentibus;<br />

3° custodire sigillum plumbeum et anulum Piscatoris.<br />

ART. 43<br />

Ad hanc sectionem pariter pertinet:<br />

I o editionem curare actorum et documentorum publicorum<br />

Sanctae Sedis in commentario, quod inscribitur Acta<br />

Apostolicae Sedis;<br />

2° officialia nuntia, quae sive acta Summi Pontificis sive<br />

Sanctae Sedis navitatem respiciunt, publici facere iuris per peculiare<br />

officium sibi subiectum, vulgo Sala Stampa appellatum;<br />

3° invigilare, collatis consiliis cum Altera Sectione, ephemeridi<br />

vulgo L'Osservatore Romano appellatae, Stationi Radiophonicae<br />

Vaticanae atque Centro Televisifico Vaticano.<br />

ART. 44<br />

Per Officium rationarii vulgo Statistica appellatum colligit,<br />

ordine componit atque palam edit omnia indicia, ad<br />

rationarii normas exarata, quae Ecclesiae universae vitam per<br />

terrarum orbem respiciunt.


872 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

SECTIO ALTERA<br />

ART. 45<br />

Alterius sectionis de rationibus cum Civitatibus peculiare<br />

munus est in ea incumbere, quae cum rerum publicarum<br />

. Moderatoribus agenda sunt.<br />

Eidem competit:<br />

ART. 46<br />

I o rationes praesertim diplomaticas cum Civitatibus<br />

aliisque publici iuris societatibus fovere atque communia<br />

negotia tractare, ut bonum Ecclesiae civilisque societatis promoveatur,<br />

ope, si casus ferat, concordatorum aliarumque<br />

huiusmodi conventionum, et ratione habita sententiae Episcoporum<br />

coetuum, quorum intersit;<br />

2° apud Internationalia Instituta et conventus de indolis<br />

publicae quaestionibus Sanctae Sedis partes gerere, collatis<br />

consiliis cum competentibus Romanae Curiae Dicasteriis;<br />

3° agere, in propria laborum provincia, quae ad Legatos<br />

Pontificios attinent.<br />

ART. 47<br />

§ 1. In peculiaribus rerum adiunctis, de mandato Summi<br />

Pontificis, haec sectio, collatis consiliis cum competentibus<br />

Curiae Romanae Dicasteriis, ea explet quae ad Ecclesiarum<br />

particularium provisionem necnon ad earum earumque coetuum<br />

constitutionem aut immutationem spectant.<br />

§ 2. Ceteris in casibus, praesertim ubi regimen concordatarium<br />

viget, eidem competit, firmo praescripto art. 78, ea<br />

absolvere, quae cum civilibus guberniis agenda sunt.


Acta Ioannis Pauli Pp. Il 873<br />

III<br />

CONGREGATIONES<br />

CONGREGATIO DE DOCTRINA FIDEI<br />

ART. 48<br />

Proprium Congregationis de Doctrina Fidei munus est doctrinam<br />

de fide et moribus in universo catholico orbe promovere<br />

atque tutari; proinde ipsi competunt ea, quae hanc materiam<br />

quoquo modo attingunt.<br />

ART. 49<br />

Munus promovendae doctrinae adimplens, ipsa studia fovet<br />

ut fidei intellectus crescat ac novis quaestionibus ex scientiarum<br />

humanive cultus progressu enatis responsio sub luce fidei<br />

praeberi possit.<br />

ART. 50<br />

Episcopis, sive singulis sive in coetibus adunatis, auxilio<br />

est in exercitio muneris, quo ipsi authentici fidei magistri atque<br />

doctores constituuntur, quoque officio integritatem eiusdem<br />

fidei custodiendi ac promovendi tenentur.<br />

ART. 51<br />

Ad veritatem fidei morumque integritatem tuendam, curam<br />

impendit, ne fides aut mores per errores quomodocumque vulgatos<br />

detrimentum patiantur.<br />

Quapropter :<br />

I o ipsi officium est exigendi, ut libri aliaque scripta a Christifidelibus<br />

edenda, quae fidem moresque respiciant, praevio<br />

competentis auctoritatis examini subiciantur;<br />

2° scripta atque sententias, quae rectae fidei contraria<br />

atque insidiosa videantur, excutit, atque, si constiterit ea<br />

Ecclesiae doctrinae esse opposita, eadem, data auctori facultate<br />

suam mentem plene explicandi, tempestive reprobat, praemo-<br />

57 - A. A. S.


874 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

nito Ordinario, cuius interest, atque congrua remedia, si opportunum<br />

fuerit, adhibet;<br />

3° curat denique, ne erroneis ac periculosis doctrinis,<br />

forte in populum christianum diffusis, apta confutatio desit.<br />

ART. 52<br />

Delicta contra fidem necnon graviora delicta tum contra<br />

mores tum in sacramentorum celebratione commissa, quae<br />

ipsi delata fuerint, cognoscit atque, ubi opus fuerit, ad canonicas<br />

sanctiones declarandas aut irrogandas ad normam iuris,<br />

sive communis sive proprii, procedit.<br />

ART. 53<br />

Eiusdem pariter est cognoscere, tum in iure tum in facto,<br />

quae privilegium fidei respiciunt.<br />

ART. 54<br />

Praevio eius iudicio subiciuntur documenta, ab aliis Curiae<br />

Romanae Dicasteriis edenda, quatenus doctrinam de fide vel<br />

moribus attingunt.<br />

ART. 55<br />

Apud Congregationem de Doctrina Fidei constitutae sunt<br />

Pontificia Commissio Biblica et Commissio Theologica Internationalis,<br />

quae iuxta proprias probatas normas agunt quibusque<br />

praeest Cardinalis eiusdem Congregationis Praefectus.<br />

CONGREGATIO PRO ECCLESIIS ORIENTALIBUS<br />

ART. 56<br />

Congregatio ea cognoscit, quae, sive quoad personas sive<br />

quoad res, Ecclesias Orientales Catholicas respiciunt.


Acta Ioannis Pauli Pp. Il 875<br />

ART. 57<br />

§ 1. Eiusdem ipso iure Membra sunt Patriarchae et Archiepiscopi<br />

Maiores Ecclesiarum Orientalium necnon Praeses<br />

Consilii ad Unitatem Christianorum fovendam.<br />

§ 2. Consultores et Officiales ita seligantur, ut diversitatis<br />

rituum, quantum fieri potest, ratio habeatur.<br />

ART. 58<br />

§ 1. Huius Congregationis competentia ad omnia extenditur<br />

negotia, quae Ecclesiis Orientalibus sunt propria, quaeque<br />

ad <strong>Sede</strong>m Apostolicam deferenda sunt, sive quoad Ecclesiarum<br />

structuram et ordinationem, sive quoad munerum docendi,<br />

sanctificandi et regendi exercitium, sive quoad personas,<br />

earundem statum, iura ac obligationes. Omnia quoque explet,<br />

quae de relationibus quinquennalibus ac visitationibus ad<br />

limina ad normam artt. 31, 32 agenda sunt.<br />

§ 2. Integra tamen manet propria atque exclusiva competentia<br />

Congregationum de Doctrina Fidei et de Causis Sanctorum,<br />

Paenitentiariae Apostolicae, Supremi Tribunalis Signaturae<br />

Apostolicae et Tribunalis Rotae Romanae, necnon Congregationis<br />

de Cultu divino et Disciplina Sacramentorum ad<br />

dispensationem pro matrimonio rato et non consummato<br />

quod attinet.<br />

In negotiis, quae Ecclesiae <strong>La</strong>tinae fideles quoque attingunt,<br />

Congregatio procedat, si rei momentum id postulet, collatis<br />

consiliis cum Dicasterio in eadem materia pro fidelibus<br />

<strong>La</strong>tinae Ecclesiae competenti.<br />

ART. 59<br />

Congregatio sedula cura item prosequitur communitates<br />

Christifidelium orientalium in circumscriptionibus territorialibus<br />

Ecclesiae <strong>La</strong>tinae versantium, eorumque necessitatibus<br />

spiritualibus per Visitatores, immo, ubi numerus fidelium


876 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

atque adiuncta id exigant, quatenus fieri possit, etiam per<br />

propriam Hierarchiam consulit, collatis consiliis cum Congregatione<br />

pro constitutione Ecclesiarum particularium in eodem<br />

territorio competenti.<br />

ART. 60<br />

Actio apostolica et missionalis in regionibus, in quibus<br />

ritus orientales ab antiqua aetate praeponderant, ex hac Congregatione<br />

unice pendet, etiamsi a missionariis <strong>La</strong>tinae Ecclesiae<br />

peragatur.<br />

ART. 61<br />

Congregatio mutua ratione procedit cum Consilio ad Unitatem<br />

Christianorum Fovendam, in iis quae relationes cum<br />

Ecclesiis Orientalibus non catholicis respicere possunt necnon<br />

cum Consilio pro Dialogo inter Religiones, in materia quae<br />

ambitum eius tangit.<br />

CONGREGATIO DE CULTU DIVINO<br />

ET DISCIPLINA SACRAMENTORUM<br />

ART. 62<br />

Congregatio ea agit quae, salva competentia Congregationis<br />

de Doctrina Fidei, ad <strong>Sede</strong>m Apostolicam pertinent quoad<br />

moderationem ac promotionem sacrae liturgiae, in primis Sacramentorum.<br />

ART. 63<br />

Sacramentorum disciplinam, praesertim quod attinet ad<br />

eorum validam et licitam celebrationem, fovet atque tuetur;<br />

gratias insuper atque dispensationes concedit, quae ad Episcoporum<br />

dioecesanorum facultates hac in regione non pertinent.<br />

ART. 64<br />

§ 1. Congregatio actionem pastoralem liturgicam, peculiari<br />

ratione ad Eucharisticam celebrationem quod attinet, efficacibus<br />

ac congruis mediis promovet;. Episcopis dioecesanis


Acta Ioannis Pauli Pp. II 877<br />

adest, ut Christifideles sacram liturgiam magis in dies actuose<br />

participent.<br />

§ 2. Textibus liturgicis conficiendis aut emendandis prospicit;<br />

recognoscit calendaria peculiaria atque Propria Missarum<br />

et Officiorum Ecclesiarum particularium necnon Institutorum,<br />

quae hoc iure fruuntur.<br />

§ 3. Versiones librorum liturgicorum eorumque aptationes<br />

ab Episcoporum Conferentiis legitime paratas recognoscit.<br />

ART. 65<br />

Commissionibus vel Institutis ad apostolatum liturgicum<br />

vel musicam vel cantum vel artem sacram promovenda conditis<br />

favet et cum iis rationes habet; huiuscemodi consociationes,<br />

quae indolem internationalem prae se ferant, ad normam<br />

iuris erigit vel eorum statuta approbat ac recognoscit;<br />

conventus denique ex variis regionibus ad vitam liturgicam<br />

provehendam fovet.<br />

ART. 66<br />

Attente invigilat ut ordinationes liturgicae adamussim serventur,<br />

abusus praecaveantur iidemque, ubi deprehendantur,<br />

exstirpentur.<br />

ART. 67<br />

Huius Congregationis est cognoscere de facto inconsummationis<br />

matrimonii et de exsistentia iustae causae ad dispensationem<br />

concedendam. Ideoque acta omnia cum voto Episcopi<br />

et animadversionibus Defensoris Vinculi accipit et, iuxta peculiarem<br />

procedendi modum, perpendit atque, si casus ferat,<br />

Summo Pontifici petitionem ad dispensationem impetrandam<br />

subicit.<br />

ART. 68<br />

Ipsa competens quoque est in causis de nullitate sacrae<br />

ordinationis cognoscendis ad normam iuris.


878 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

ART. 69<br />

Competens est quoad cultum sacrarum reliquiarum, confirmationem<br />

caelestium Patronorum et Basilicae minoris titulum<br />

concedendum.<br />

ART. 70<br />

Congregatio adiuvat Episcopos ut, praeter liturgicum cultum,<br />

preces necnon pia populi christiani exercitia, normis Ecclesiae<br />

plene congruentia, foveantur et in honore habeantur.<br />

CONGREGATIO DE CAUSIS SANCTORUM<br />

ART. 71<br />

Congregatio ea omnia tractat, quae, secundum statutum<br />

iter, ad Servorum t)ei canonizationem perducunt.<br />

ART. 72<br />

§ 1. Episcopis dioecesanis, quibus causae instructio competit,<br />

peculiaribus normis necnon opportunis consiliis adest.<br />

§ 2. Causas iam instructas perpendit, inquirens utrum<br />

omnia ad normam legis peracta sint. Causas ita recognitas<br />

funditus perscrutatur ad iudicium ferendum utrum constet<br />

de omnibus quae requiruntur, ut Summo Pontifici vota<br />

favorabilia subiciantur, secundum ante constitutos gradus<br />

causarum.<br />

ART. 73<br />

Ad Congregationem praeterea spectat cognoscere de Doctoris<br />

titulo Sanctis decernendo, praehabito voto Congregationis<br />

de Doctrina Fidei ad eminentem doctrinam quod attinet.


Acta Ioannis Pauli Pp. 11 879<br />

ART. 74<br />

Eius insuper est de iis omnibus decernere, quae ad sacras<br />

Reliquias authenticas declarandas easdemque conservandas<br />

pertinent.<br />

CONGREGATIO PRO EPISCOPIS<br />

ART. 75<br />

Congregatio ea cognoscit quae Ecclesiarum particularium<br />

constitutionem et provisionem necnon episcopalis muneris<br />

exercitium respiciunt in Ecclesia <strong>La</strong>tina, salva competentia<br />

Congregationis pro Gentium Evangelizatione.<br />

ART. 76<br />

Huius Congregationis est ea omnia agere, quae ad Ecclesiarum<br />

particularium earumque coetuum constitutionem, divisionem,<br />

unionem, suppressionem ceterasque immutationes<br />

spectant. Eius quoque est Ordinariatus Castrenses pro pastorali<br />

cura militum erigere.<br />

ART. 77<br />

Omnia agit quae attinent ad Episcoporum, etiam titularium,<br />

nominationem, et generatim ad provisionem Ecclesiarum<br />

particularium.<br />

ART. 78<br />

Quotiescumque cum rerum publicarum Moderatoribus<br />

tractandum est sive ad Ecclesiarum particularium earumque<br />

coetuum constitutionem aut immutationem, sive ad earum<br />

provisionem quod attinet, nonnisi collatis consiliis cum<br />

Sectione de rationibus cum Civitatibus Secretariae Status<br />

procedat.


8<strong>80</strong> Acta- Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

ART. 79<br />

Congregatio in ea insuper incumbit, quae rectum muneris<br />

pastoralis Episcoporum exercitium respiciunt, eis omnimodam<br />

operam praebendo; eius enim est, si opus fuerit, communi sententia<br />

cum Dicasteriis, quorum interest, visitationes apostolicas<br />

generales indicere earumque exitus, pari procedendi modo,<br />

perpendere et, quae inde opportune decernenda sint, Summo<br />

Pontifici proponere.<br />

ART. <strong>80</strong><br />

Ad hanc Congregationem pertinent ea omnia, quae ad<br />

Sanctam <strong>Sede</strong>m spectant circa Praelaturas personales.<br />

ART. 81<br />

Pro Ecclesiis particularibus suae curae concreditis Congregatio<br />

omnia procurat quae visitationes ad limina respiciunt ;<br />

ideoque relationes quinquennales ad normam art. 32 perpendit.<br />

Episcopis Romam adeuntibus adest, praesertim ut sive congressio<br />

cum Summo Pontifice sive alia colloquia et peregrinationes<br />

apte disponantur. Expleta visitatione, conclusiones,<br />

eorum dioeceses respicientes, cum Episcopis dioecesanis scripto<br />

communicat.<br />

ART. 82<br />

Congregatio ea absolvit, quae ad celebrationem Conciliorum<br />

particularium necnon ad Episcoporum Conferentiarum erectionem<br />

atque earundem statutorum recognitionem attinent; acta<br />

huiusmodi coetuum recipit atque decreta, quae recognitione<br />

egent, collatis consiliis cum Dicasteriis, quorum interest, recognoscit.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 881<br />

PONTIFICIA COMMISSIO PRO AMERICA LATINA<br />

ART. 83<br />

§ 1. Commissionis munus est Ecclesiis particularibus in<br />

America <strong>La</strong>tina tum consilio tum opere adesse, studio quoque<br />

incumbere quaestionibus, quae vitam ac profectum ipsarum Ec^<br />

clesiarum respiciunt, praesertim ut sive Curiae Dicasteriis,<br />

quorum ratione competentiae interest, sive ipsis Ecclesiis in<br />

huiusmodi quaestionibus solvendis, auxilio sit.<br />

§ 2. Ipsius quoque est fovere rationes inter ecclesiastica instituta<br />

internationalia et nationalia, quae pro Americae <strong>La</strong>tinae<br />

Regionibus adlaborant, et Curiae Romanae Dicasteria.<br />

ART. 84<br />

§ 1. Praeses Commissionis est Praefectus Congregationis<br />

pro Episcopis, qui ab Episcopo vices Praesidis agente adiuvatur.<br />

Ipsis adsunt tamquam Consiliarii nonnulli Episcopi sive ex<br />

Curia Romana sive ex Americae <strong>La</strong>tinae Ecclesiis adlecti.<br />

§ 2. Commissionis Membra sive ex Curiae Romanae Dicasteriis<br />

sive ex Consilio Episcopali <strong>La</strong>tino-Americano tum ex<br />

Episcopis Regionum Americae <strong>La</strong>tinae tum ex Institutis, de<br />

quibus in praecedenti articulo, seliguntur.<br />

§ 3. Commissio proprios habet Administros.<br />

CONGREGATIO<br />

PRO GENTIUM EVANGELIZATIONE<br />

ART. 85<br />

Ad Congregationem spectat dirigere et coordinare ubique<br />

terrarum ipsum opus gentium evangelizationis et cooperationem<br />

missionariam, salva Congregationis pro Ecclesiis Orientalibus<br />

competentia.


882 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

ART. 86<br />

Congregatio promovet investigationes theologiae, spiritualitatis<br />

ac rei pastoralis missionariae, pariterque proponit principia,<br />

normas necnon operandi rationes, necessitatibus temporum<br />

locorumque accomodata, quibus evangelizatio peragatur.<br />

ART. 87<br />

Congregatio adnititur ut Populus Dei, spiritu missionario<br />

imbutus atque sui officii conscius, precibus, testimonio vitae,<br />

actuositate et subsidiis ad opus missionale efficaciter collaboret.<br />

ART. 88<br />

§ 1. Vocationes missionarias sive clericales sive religiosas<br />

sive laicales suscitandas curat atque missionariorum aptae<br />

distributioni consulit.<br />

§ 2. In territoriis sibi subiectis, ipsa pariter curat cleri saecularis<br />

atque catechistarum institutionem, salva competentia<br />

Congregationis de Seminariis atque Studiorum Institutis, ad<br />

generalem studiorum rationem necnon ad Universitates ceteraque<br />

studiorum superiorum Instituta quod attinet.<br />

ART. 89<br />

Eidem subsunt territoria missionum, quarum evangelizationem<br />

idoneis Institutis, Societatibus necnon Ecclesiis particularibus<br />

committit, et pro quibus ea omnia agit, quae sive ad<br />

circumscriptiones ecclesiasticas erigendas vel immutandas,<br />

sive ad Ecclesiarum provisionem pertinent ceteraque absolvit,<br />

quae Congregatio pro Episcopis intra suae competentiae ambitum<br />

exercet.<br />

ART. 90<br />

§ 1; Quod vero attinet ad sodales Institutorum vitae consecratae,<br />

in territoriis missionum erectorum aut ibi laboran-


Acta Ioannis Pauli Pp. II 883<br />

tium, Congregatio competentia gaudet in iis, quae ipsos qua<br />

missionarios sive singulos sive simul sumptos attingunt, firmo<br />

praescripto art. 21 § 1.<br />

§ 2. Huic Congregationi subiciuntur Societates vitae apostolicae<br />

pro missionibus erectae.<br />

ART. 91<br />

Ad cooperationem missionalem fovendam, etiam per efficacem<br />

collectionem et aequam distributionem subsidiorum, ipsa<br />

utitur praesertim Pontificiis Operibus Missionalibus, videlicet<br />

eis quae a Propagatione Fidei, a S. Petro Apostolo, a S. Infantia<br />

nomen ducunt atque Pontificia Unione Missionali Cleri.<br />

ART. 92<br />

Congregatio proprium aerarium aliaque bona missionibus<br />

destinata per peculiare officium administrat, firmo onere reddendi<br />

debitam rationem Praefecturae Rerum Oeconomicarum<br />

Sanctae Sedis.<br />

CONGREGATIO PRO CLERICIS<br />

ART. 93<br />

Congregatio, firmo iure Episcoporum eorumque Conferentiarum,<br />

ea cognoscit, quae presbyteros et diaconos Cleri saecularis<br />

respiciunt tum quoad personas, tum quoad pastorale<br />

ministerium, tum quoad res, quae ad hoc exercendum iis praesto<br />

sunt, atque in hisce omnibus opportuna auxilia Episcopis<br />

praebet.<br />

ART. 94<br />

Institutionem religiosam Christifidelium cuiuscumque aetatis<br />

et condicionis pro suo munere promovendam curat; opportunas<br />

normas praebet, ut lectiones catecheseos recta ratione


884 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

tradantur; catecheticae institutioni rite impertiendae invigilat;<br />

praescriptam Sanctae Sedis approbationem pro catechismis<br />

aliisque scriptis ad institutionem catecheticam pertinentibus,<br />

de assensu Congregationis de Doctrina Fidei, concedit;<br />

officiis catecheticis atque inceptis ad religiosam institutionem<br />

spectantibus et indolem internationalem prae se ferentibus<br />

adest, eorum navitatem coordinat iisque auxilia, si opus fuerit,<br />

praestat.<br />

ART. 95<br />

§ 1. Competens est ad clericorum vitam, disciplinam, iura<br />

atque obligationes quod spectat.<br />

§ 2. Aptiori presbyterorum distributioni consulit.<br />

§ 3. Permanentem clericorum formationem fovet, praesertim<br />

quod attinet ad ipsorum sanctificationem et ad pastorale<br />

ministerium fructuose exercendum, potissimum circa dignam<br />

verbi Dei praedicationem.<br />

ART. 96<br />

Huius Congregationis est tractare ea omnia, quae ad statum<br />

clericalem qua talem attinent, omnibus clericis, religiosis non<br />

exceptis, collatis consiliis cum Dicasteriis quorum interest,<br />

ubi res id requirat.<br />

ART. 97<br />

Congregatio ea agit, quae Sanctae Sedi competunt:<br />

1. sive circa consilia presbyteralia, consultorum coetus,<br />

canonicorum capitula, consilia pastoralia, paroecias, ecclesias,<br />

sanctuaria, sive circa clericorum consociationes, sive circa ecclesiastica<br />

archiva seu tabularía;<br />

2. circa onera Missarum necnon pias voluntates in genere<br />

et pias fundationes.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 885<br />

ART. 98<br />

Congregatio ea omnia exercet, quae ad bonorum ecclesiasticorum<br />

moderamen ad Sanctam <strong>Sede</strong>m pertinent, et praesertim<br />

ad rectam eorundem bonorum administrationem atque<br />

necessarias approbationes vel recognitiones concedit; praeterea<br />

prospicit ut clericorum sustentationi ac sociali securitati<br />

consulatur.<br />

PONTIFICIA COMMISSIO DE PATRIMONIO ARTIS<br />

ET HISTORIAE CONSERVANDO<br />

ART. 99<br />

Apud Congregationem pro Clericis Commissio exstat, cuius<br />

officium est curae patrimonii historiae et artis totius Ecclesiae<br />

praeesse.<br />

ART. 100<br />

Ad hoc patrimonium pertinent imprimis omnia cuiusvis<br />

artis opera temporis praeteriti, quae summa diligentia custodiri<br />

et conservari oportet. Ea autem quorum usus proprius<br />

cessaverit, apto modo in Ecclesiae musaeis vel aliis in locis<br />

spectabilia asserventur.<br />

ART. 101<br />

§ 1. Inter bona historica eminent omnia documenta et instrumenta,<br />

quae vitam et curam pastoralem necnon iura et<br />

obligationes dioecesium, paroeciarum, ecclesiarum aliarumque<br />

personarum iuridicarum in Ecclesia conditarum respiciunt et<br />

testificantur.<br />

§ 2. Hoc patrimonium historicum in tabulariis seu archivis<br />

vel etiam bibliothecis custodiatur, quae ubique competentibus<br />

curatoribus committantur, ne huiusmodi testimonia<br />

pereant.


886 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

ART. 102<br />

Commissio Ecclesiis particularibus et Episcoporum coetibus<br />

adiutorium praebet et una cum iis, si casus ferat, agit, ut<br />

musaea, tabularía et bibliothecae constituantur atque collectio<br />

et custodia totius patrimonii artis et historiae in toto territorio<br />

apte ad effectum adducatur et omnibus, quorum interest, praesto<br />

sit.<br />

ART. 103<br />

Eiusdem Commissionis est, collatis consiliis cum Congregationibus<br />

de Seminariis atque Studiorum Institutis et de<br />

Cultu Divino et Disciplina Sacramentorum, adlaborare ut<br />

Populus Dei magis magisque conscius fiat momenti et necessitatis<br />

patrimonium historiae et artis Ecclesiae conservandi.<br />

ART. 104<br />

Eidem praeest Cardinalis Praefectus Congregationis pro<br />

Clericis, eiusdem commissionis Secretario adiuvante. Commissio<br />

praeterea proprios habet administros.<br />

CONGREGATIO<br />

PRO INSTITUTIS VITAE CONSECRATAE<br />

ET SOCIETATIBUS VITAE APOSTOLICAE<br />

ART. 105<br />

Congregationis munus praecipuum est praxim consiliorum<br />

evangelicorum, prout in probatis formis vitae consecratae exercetur,<br />

et insimul actuositatem Societatum vitae apostolicae in<br />

universa Ecclesia <strong>La</strong>tina promovere et moderari.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 887<br />

ART. 106<br />

§ 1. Congregatio proinde Instituta religiosa et saecularia<br />

necnon Societates vitae apostolicae erigit, approbat aut iudicium<br />

fert de opportunitate eorum erectionis ab Episcopo dioecesano<br />

faciendae. Ipsi quoque pertinet huiusmodi Instituta et<br />

Societates, si necesse fuerit, supprimere.<br />

§ 2. Eidem etiam competit Institutorum et Societatum uniones<br />

vel foederationes constituere aut, si oportuerit, rescindere.<br />

ART. 107<br />

Congregatio pro sua parte curat, ut Instituta vitae consecratae<br />

ac .Societates vitae apostolicae secundum spiritum Fundatorum<br />

et sanas traditiones crescant et floreant, finem proprium<br />

fideliter persequantur atque salvificae missioni Ecclesiae<br />

reapse prosint.<br />

ART. 108<br />

§ 1. Ea omnia absolvit, quae ad normam iuris pertinent<br />

ad Sanctam <strong>Sede</strong>m de vita et industria Institutorum et Societatum<br />

praesertim de constitutionum approbatione, regimine<br />

et apostolatu, sodalium cooptatione et institutione eorum iuribus<br />

et obligationibus, votorum dispensatione et sodalium<br />

dimissione atque etiam bonorum administratione.<br />

§ 2. Ad ordinationem autem studiorum philosophiae et<br />

theologiae necnon ad studia academica quod attinet competens<br />

est Congregatio de Seminariis atque Studiorum Institutis.<br />

ART. 109<br />

Eiusdem Congregationis est Conferentias Superiorum maiorum<br />

religiosorum religiosarumque erigere, earundem statuta<br />

approbare necnon invigilare ut ipsarum actio ad fines proprios<br />

assequendos ordinetur.


888 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

ART. 110<br />

Congregationi etiam subiciuntur vita eremitica, ordo virginum<br />

harumque consociationes ceteraeque formae vitae consecratae.<br />

ART. 111<br />

Ipsius competentia amplectitur quoque Tertios Ordines necnon<br />

consociationes fidelium, quae eo animo eriguntur ut, praevia<br />

praeparatione, Instituta vitae consecratae vel Societates<br />

vitae apostolicae aliquando evadant.<br />

CONGREGATIO DE SEMINARIIS<br />

ATQUE STUDIORUM INSTITUTIS<br />

ART. 112<br />

Congregatio exprimit atque exercet Sedis Apostolicae sollicitudinem<br />

circa eorum formationem, qui ad sacros ordines<br />

vocantur, necnon circa promotionem et ordinationem institutionis<br />

catholicae.<br />

ART. 113<br />

§ 1. Episcopis adest, ut in eorum Ecclesiis vocationes ad<br />

sacra ministeria quam maxime colantur atque in Seminariis,<br />

ad normam iuris constituendis ac gerendis, alumni solida formatione<br />

tum humana ac spirituali, tum doctrinali et pastorali<br />

apte edoceantur.<br />

§ 2. Sedulo invigilat ut seminariorum convictus regimenque<br />

rationi institutionis sacerdotalis plene respondeant atque<br />

superiores ac magistri exemplo vitae ac recta doctrina ad formandas<br />

personas sacrorum ministrorum quam maxime conferant.<br />

§ 3. Eius praeterea est seminaria interdioecesana erigere<br />

eorumque statuta approbare.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 889<br />

ART. 114<br />

Congregatio adnititur, ut fundamentalia principia de catholica<br />

educatione prout ab Ecclesiae Magisterio proponuntur<br />

altius usque investigentur, vindicentur atque a Populo Dei<br />

cognoscantur.<br />

Ea pariter curat, ut in hac materia Christifideles sua officia<br />

implere possint ac dent operam et nitantur ut etiam civilis<br />

societas ipsorum iura agnoscat atque tueatur.<br />

ART. 115<br />

Congregatio normas statuit, quibus schola catholica regatur;<br />

Episcopis dioecesanis adest, ut scholae catholicae ubi fieri<br />

potest, constituantur, et summa sollicitudine foveantur utque<br />

in omnibus scholis educatio catechetica et pastoralis cura<br />

alumnis Christifidelibus per opportuna incepta praebeantur.<br />

ART. 116<br />

§ 1. Congregatio vires impendit, ut Universitatum ecclesiasticarum<br />

et catholicarum ceterorumque studiorum Institutorum<br />

sufficiens copia in Ecclesia habeatur, in quibus sacrae<br />

disciplinae altius investigentur necnon humanitatis scientiaeque<br />

cultus, habita christianae veritatis ratione, promoveatur<br />

et Christifideles ad propria munera implenda apte formentur.<br />

§ 2. Universitates et Instituta ecclesiastica erigit aut approbat,<br />

eorum statuta rata habet, supremam moderationem in<br />

eis exercet atque invigilat, ut catholicae fidei integritas in tradendis<br />

doctrinis servetur.<br />

§ 3. Ad Universitates Catholicas quod attinet, ea agit quae<br />

Sanctae Sedi competunt.<br />

§ 4. Cooperationem mutuumque adiutorium inter Studiorum<br />

Universitates earumque consociationes fovet iisdemque<br />

praesidio est.<br />

68 - A. A. S.


890 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

TV<br />

TRIBUNALIA<br />

PAENITENTIARIA APOSTOLICA<br />

ART. 117<br />

Paenitentiariae Apostolicae competentia ad ea se refert,<br />

quae forum internum necnon indulgentias respiciunt.<br />

ART. 118<br />

Pro foro interno, tum sacramentali tum non sacramentali,<br />

absolutiones, dispensationes, commutationes, sanationes, condonationes<br />

aliasque gratias eadem largitur.<br />

ART. 119<br />

Ipsa prospicit ut in Patriarchalibus Urbis Basilicis Paenitentiarii<br />

sufficienti numero habeantur, opportunis facultatibus<br />

praediti.<br />

ART. 120<br />

Eidem Dicasterio committuntur ea, quae spectant ad concessionem<br />

et usum indulgentiarum, salvo iure Congregationis<br />

de Doctrina Fidei ea videndi, quae doctrinam dogmaticam circa<br />

easdem respiciunt.


Acta Ioannis Pauli Pp. Il 891<br />

SUPREMUM TRIBUNAL<br />

SIGNATURAE APOSTOLICAE<br />

ART. 121<br />

Hoc Dicasterium, praeter munus, quod exercet, Supremi<br />

Tribunalis, consulit ut iustitia in Ecclesia recte administretur.<br />

Ipsum cognoscit:<br />

ART. 122<br />

I o querelas nullitatis et petitiones restitutionis in integrum<br />

contra sententias Rotae Romanae;<br />

2° recursus, in causis de statu personarum, adversus<br />

denegatum a Rota Romana novum causae examen;<br />

3° exceptiones suspicionis aliasque causas contra Iudices<br />

Rotae Romanae propter acta in exercitio ipsorum muneris;<br />

4° conflictus competentiae inter tribunalia, quae non<br />

subiciuntur eidem tribunali appellationis.<br />

ART. 123<br />

§ 1. Praeterea cognoscit de recursibus, intra terminum<br />

peremptorium triginta dierum utilium interpositis, adversus<br />

actus administrativos singulares sive a Dicasteriis Curiae Romanae<br />

latos sive ab ipsis probatos, quoties contendatur num<br />

actus impugnatus legem aliquam in decernendo vel in procedendo<br />

violaverit.<br />

§ 2. In his casibus, praeter iudicium de illegitimitate, cognoscere<br />

etiam potest, si recurrens id postulet, de reparatione<br />

damnorum actu illegitimo illatorum.


892 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

§ 3. Cognoscit etiam de aliis controversiis administrativis,<br />

quae a Romano Pontifice vel a Romanae Curiae Dicasteriis<br />

ipsi deferantur necnon de conflictibus competentiae inter<br />

eadem Dicasteria.<br />

Ipsius quoque est:<br />

ART. 124<br />

I o rectae administrationi iustitiae invigilare et in advocatos<br />

vel procuratores, si opus sit, animadvertere;<br />

2° videre de petitionibus Sedi Apostolicae porrectis ad<br />

obtinendam causae commissionem apud Rotam Romanam, vel<br />

aliam gratiam relative ad iustitiam administrandam;<br />

3° tribunalium inferiorum competentiam prorogare;<br />

4° approbationem Tribunalis quoad appellationem Sanctae<br />

Sedi reservatam concedere necnon promovere et approbare<br />

erectionem tribunalium interdioecesanorum.<br />

ART. 125<br />

Signatura Apostolica lege propria regitur.<br />

TRIBUNAL ROTAE ROMANAE<br />

ART. 126<br />

Hoc Tribunal instantiae superioris partes apud Apostolicam<br />

<strong>Sede</strong>m pro more in gradu appellationis agit ad iura in<br />

Ecclesia tutanda, unitati iurisprudentiae consulit et, per proprias<br />

sententias, tribunalibus inferioribus auxilio est.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 893<br />

ART. 127<br />

Huius Tribunalis Iudices, probata doctrina et experientia<br />

pollentes atque e variis terrarum orbis partibus a Summo Pontifice<br />

selecti, collegium constituunt; eidem Tribunali praeest<br />

Decanus ad certum tempus a Summo Pontifice ex ipsis Iudicibus<br />

pariter nominatus.<br />

Hoc Tribunal iudicat:<br />

ART. 128<br />

I o in secunda instantia, causas ab ordinariis tribunalibus<br />

primae instantiae diiudicatas, quae ad Sanctam <strong>Sede</strong>m<br />

per appellationem legitimam deferuntur;<br />

2° in tertia vel ulteriore instantia, causas ab eodem Tribunali<br />

Apostolico et ab aliis quibusvis tribunalibus iam cognitas,<br />

nisi in rem iudicatam transierint.<br />

ART. 129<br />

§ 1. Idem vero in prima instantia iudicat :<br />

I o Episcopos in contentiosis, modo ne agatur de iuribus<br />

aut bonis temporalibus personae iuridicae ab Episcopo repraesentatae<br />

;<br />

2° Abbates primates, vel Abbates superiores congregationis<br />

monasticae et supremos Moderatores Institutorum religiosorum<br />

iuris pontificii;<br />

3° dioeceses ceterasve personas ecclesiasticas, sive physicas<br />

sive iuridicas, quae superiorem infra Romanum Pontificem<br />

non habent;<br />

4° causas quas Romanus Pontifex eidem Tribunali commiserit.<br />

§ 2. Easdem causas, nisi aliter cautum sit, etiam in secunda<br />

et ulteriore instantia agit.<br />

ART. 130<br />

Tribunal Rotae Romanae lege propria regitur.


894 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

V<br />

PONTIFICIA CONSILIA<br />

PONTIFICIUM CONSILIUM PRO LAICIS<br />

ART. 131<br />

Consilium competens est in iis, quae ad <strong>Sede</strong>m Apostolicam<br />

pertinent in laicorum apostolatu promovendo et coordinando<br />

atque, universim, in iis, quae vitam christianam laicorum<br />

qua talium respiciunt.<br />

ART. 132<br />

Praesidi adest coetus praesidialis ex Cardinalibus et Episcopis<br />

constans; inter membra Consilii potissimum adnumerantur<br />

Christifideles in variis actuositatis provinciis versantes.<br />

ART. 133<br />

§ 1. Eius est incitare et sustinere laicos ut vitam et missionem<br />

Ecclesiae modo sibi proprio participent, sive singuli,<br />

sive in consociationibus, praesertim ut ipsorum peculiare<br />

officium impleant rerum temporalium ordinem spiritu evangelico<br />

imbuendi.<br />

§ 2. <strong>La</strong>icorum cooperationem fovet in cathechetica institutione,<br />

in vita liturgica et sacramentali atque in operibus<br />

misericordiae, caritatis et promotionis socialis.<br />

§ 3. Idem prosequitur et moderatur conventus internationales<br />

aliaque incepta, quae ad apostolatum laicorum attinent.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 895<br />

ART. 134<br />

Consilium ea omnia intra ambitum propriae competentiae<br />

agit, quae ad consociationes laicales christifidelium spectant;<br />

eas vero, quae internationalem indolem habent, erigit earumque<br />

statuta approbat vel recognoscit, salva competentia Secretariae<br />

Status; quoad Tertios Ordines saeculares ea tantum<br />

curat, quae ad eorum apostolicam operositatem pertinent.<br />

PONTIFICIUM CONSILIUM<br />

AD UNITATEM CHRISTIANORUM FOVENDAM<br />

ART. 135<br />

Consilii munus est per opportuna incepta et navitates operi<br />

oecumenico incumbere ad unitatem inter christianos redintegrandam.<br />

ART. 136<br />

§ 1. Curat ut decreta Concilii Vaticani II quae ad rem<br />

oecumenicam pertinent, ad usum traducantur.<br />

Agit de recta interpretatione principiorum de oecumenismo<br />

eaque exsecutioni mandat.<br />

§ 2. Coetus catholicos tum nationales tum internationales<br />

christianorum unitatem promoventes fovet, colligit atque<br />

coordinat eorumque inceptis invigilat.<br />

§ 3. Rebus ad Summum Pontificem prius delatis, rationes<br />

curat cum fratribus Ecclesiarum et communitatum ecclesialium,<br />

plenam communionem cum Ecclesia catholica nondum<br />

habentium, ac praesertim dialogum et colloquia ad unitatem<br />

cum ipsis fovendam instituit, peritis doctrina theologica probe<br />

instructis opem ferentibus. Observatores catholicos deputat<br />

pro conventibus christianis atque invitat aliarum Ecclesiarum<br />

et communitatum ecclesialium observatores ad conventus<br />

catholicos, quoties id opportunum videatur.


896 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

ART. 137<br />

§ 1. Cum materia ab hoc Dicasterio tractanda suapte<br />

natura saepe quaestiones fidei tangat, ipsum oportet procedat<br />

arcta coniunctione cum Congregatione de Doctrina Fidei, praesertim<br />

cum agitur de publicis documentis aut declarationibus<br />

edendis.<br />

§ 2. In gerendis autem maioris momenti negotiis, quae<br />

Ecclesias seiunctas Orientis respiciunt, prius audiat oportet<br />

Congregationem pro Ecclesiis Orientalibus.<br />

ART. 138<br />

Apud Consilium exstat Commissio ad res investigandas<br />

atque tractandas, quae Iudaeos sub respectu religioso attingunt;<br />

eam eiusdem Consilii Praeses moderatur.<br />

PONTIFICIUM CONSILIUM PRO FAMILIA<br />

ART. 139<br />

Consilium pastoralem familiarum curam promovet, earumque<br />

iura dignitatemque in Ecclesia et in civili societate fovet,<br />

ut ipsae munera sibi propria aptius usque implere valeant.<br />

ART. 140<br />

Praesidi adest Coetus praesidialis, ex Episcopis constans;<br />

in Consilium potissimum cooptantur laici viri mulieresque,<br />

praesertim coniugio iuncti, ex variis terrarum orbis partibus.<br />

ART. 141<br />

§ 1. Consilium Ecclesiae doctrinam de familia penitius<br />

cognoscendam et apta catechesi divulgandam curat; studia<br />

praecipue de matrimonii ac familiae spiritualitate fovet.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 897<br />

§ 2. Idem satagit ut, conspirans cum Episcopis eorumque<br />

Conferentiis, humanae socialesque instituti familiaris in variis<br />

regionibus condiciones accurate cognoscantur, pariterque incepta,<br />

quae rem pastoralem familiarem adiuvant, in communem<br />

perferantur notitiam.<br />

§ 3. Adnititur ut iura familiae, etiam in vita sociali et<br />

politica, agnoscantur et defendantur ; incepta quoque ad humanam<br />

vitam inde a conceptione tuendam et ad procreationem<br />

responsabilem fovendam sustinet atque coordinat.<br />

§ 4. Firmo praescripto art. 133, navitatem persequitur<br />

institutorum atque consociationum, quibus propositum est<br />

familiae bono inservire.<br />

PONTIFICIUM CONSILIUM<br />

DE IUSTITIA ET PACE<br />

ART. 142<br />

Consilium eo spectat, ut iustitia et pax in mundo secundum<br />

Evangelium et socialem Ecclesiae doctrinam promoveantur.<br />

ART. 143<br />

§ 1. Socialem Ecclesiae doctrinam altius pervestigat, data<br />

opera ut ipsa late diffundatur et apud homines communitatesque<br />

in usum vitae deducatur, praesertim quod spectat ad<br />

rationes inter opifices et conductores operis, spiritu Evangelii<br />

magis magisque imbuendas.<br />

§ 2. Notitias et inquisitiones de iustitia et pace, de populorum<br />

progressione et de hominum iurium laesionibus in unum<br />

colligit, perpendit atque exinde deductas conclusiones pro<br />

opportunitate cum Episcoporum coetibus communicat; rationes<br />

fovet cum catholicis internationalibus consociationibus


898 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

aliisque institutis etiam extra Ecclesiam catholicam exstantibus,<br />

quae ad iustitiae pacisque bona in mundo consequenda<br />

sincere contendunt.<br />

§ 3. Operam impendit ut inter populos sentiendi ratio de<br />

pace fovenda formetur, praesertim occasione oblata Diei Pacis<br />

in mundo provehendae.<br />

ART. 144<br />

Peculiares necessitudines cum Secretaria Status habet,<br />

praesertim quotiescumque per documenta vel per enuntiationes<br />

in rebus de iustitia et pace publice agendum est.<br />

PONTIFICIUM CONSILIUM « COR UNUM »<br />

ART. 145<br />

Consilium Ecclesiae Catholicae sollicitudinem erga egentes<br />

ostendit., ut humana fraternitas foveatur et caritas Christi<br />

manifestetur.<br />

Consilii munus est:<br />

ART. 146<br />

I O Christifideles incitare ad evangelicae caritatis testimonium<br />

praebendum, utpote ipsam Ecclesiae missionem participantes,<br />

eosque in hac cura sustinere;<br />

2° incepta catholicorum institutorum fovere et coordinare,<br />

quae egentibus populis adiuvandis incumbunt, ea praesertim<br />

quae urgentioribus angustiis et calamitatibus succurrunt,<br />

facilioresque reddere institutorum catholicorum necessitudines<br />

cum publicis internationalibus consiliis, quae in eodem<br />

beneficentiae et progressionis campo operantur;<br />

3° consilia atque mutuae navitatis fraternique auxilii<br />

opera studio prosequi atque promovere, quae humano profectui<br />

inserviunt.


Acta Joannis Pauli Pp. II 899<br />

ART. 147<br />

Huius Consilii Praeses idem est ac Praeses Pontificii Consilii<br />

pro Iustitia et Pace, qui curat ut utriusque Instituti actuositas<br />

arcta coniunctione procedat.<br />

ART. 148<br />

Inter Consilii membra viri etiam et mulieres cooptantur,<br />

qui catholicorum beneficentiae institutorum veluti partes agant<br />

quo efficacius proposita Consilii ad effectum deducantur.<br />

PONTIFICIUM CONSILIUM<br />

DE SPIRITUALI MIGRANTIUM<br />

ATQUE ITINERANTIUM CURA<br />

ART. 149<br />

Consilium pastoralem Ecclesiae sollicitudinem convertit ad<br />

peculiares necessitates eorum, qui patrium solum relinquere<br />

coacti sint vel eo penitus careant; itemque quaestiones, ad haec<br />

attinentes, accommodato studio perpendendas curat.<br />

ART. 150<br />

§ 1. Consilium dat operam, ut in Ecclesiis particularibus<br />

efficax propriaque cura spiritualis, etiam, si res ferat, per congruas<br />

pastorales structuras, praebeatur sive profugis et exsulibus,<br />

sive migrantibus, nomadibus et circensem artem exercentibus.<br />

§ 2. Fovet pariter apud easdem Ecclesias pastoralem sollicitudinem<br />

pro maritimis sive navigantibus sive in portibus,<br />

praesertim per Opus Apostolatus Maris, cuius supremam<br />

moderationem exercet.


900 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

§ 3. Eandem sollicitudinem adhibet iis, qui in aëroportibus<br />

vel in ipsis aëronavibus officia exercent vel opus faciunt.<br />

§ 4. Adnititur, ut populus christianus, praesertim occasione<br />

oblata celebrationis Diei universalis pro migrantibus<br />

atque exsulibus, conscientiam eorum necessitatum sibi comparet<br />

atque proprium fraternum animum erga eos efficaciter<br />

manifestet.<br />

ART. 151<br />

Adlaborat ut itinera pietatis causa vel studio discendi vel<br />

ad relaxationem suscepta ad moralem religiosamque Christifidelium<br />

formationem conferant atque Ecclesiis particularibus<br />

adest ut omnes qui exinde extra proprium domicilium versantur,<br />

apta animarum cura frui possint.<br />

PONTIFICIUM CONSILIUM<br />

DE APOSTOLATU<br />

PRO VALETUDINIS ADMINISTRIS<br />

ART. 152<br />

Consilium sollicitudinem Ecclesiae pro infirmis ostendit<br />

adiuvando eos qui ministerium implent erga aegrotantes dolentesque,<br />

ut misericordiae apostolatus, quem exercent, novis<br />

postulationibus aptius usque respondeat.<br />

ART. 153<br />

§ 1. Consilii est Ecclesiae doctrinam diffundere circa spirituales<br />

et morales infirmitatis aspectus necnon humani doloris<br />

significationem.<br />

§ 2. Ecclesiis particularibus adiutricem operam praebet,<br />

ut valetudinis administri spirituali cura iuventur in sua navi-


Acta Ioannis Pauli Pp. II 901<br />

tate secundum christianam doctrinam explenda, ac praeterea<br />

ne iis, qui in hoc ambitu pastoralem actionem gerunt, apta<br />

subsidia ad proprium exsequendum opus desint.<br />

§ 3. Idem studii actionisque operi favet, quod sive Consociationes<br />

Internationales Catholicae sive alia instituta in hoc<br />

campo variis modis navant.<br />

§ 4. Intento animo novitates in legibus et scientiis circa<br />

valetudinem prosequitur eo consilio, ut in opera pastorali<br />

Ecclesiae earum opportuna ratio habeatur.<br />

PONTIFICIUM CONSILIUM<br />

DE LEGUM TEXTIBUS INTERPRETANDIS<br />

ART. 154<br />

Consilii munus in legibus Ecclesiae interpretandis praesertim<br />

consistit.<br />

ART. 155<br />

Consilio competit Ecclesiae legum universalium interpretationem<br />

authenticam pontificia auctoritate firmatam proferre,<br />

auditis in rebus maioris momenti Dicasteriis, ad quae res ratione<br />

materiae pertinet.<br />

ART. 156<br />

Hoc Consilium ceteris Romanis Dicasteriis praesto est ad<br />

illa iuvanda eo proposito ut decreta generalia exsecutoria et<br />

instructiones ab iisdem edendae iuris vigentis praescriptis congruant<br />

et recta forma iuridica exarentur.<br />

ART. 157<br />

Eidem insuper subicienda sunt a Dicasterio competenti pro<br />

recognitione decreta generalia Episcoporum coetuum ut examinentur<br />

ratione habita iuridica.


902 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

ART. 158<br />

Iis quorum interest postulantibus, decernit utrum leges particulares<br />

et generalia decreta, a legislatoribus infra supremam<br />

auctoritatem lata, universalibus Ecclesiae legibus consentanea<br />

sint necne.<br />

PONTIFICIUM CONSILIUM<br />

PRO DIALOGO INTER RELIGIONES<br />

ART. 159<br />

Consilium fovet et moderatur rationes cum membris coetibusque<br />

religionum, quae christiano nomine non censentur,<br />

necnon cum iis, qui sensu religioso quocumque modo potiuntur.<br />

ART. 160<br />

Consilium operam dat, ut dialogus cum asseclis aliarum<br />

religionum apte conseratur, aliasque rationes cum ipsis fovet;<br />

opportuna studia et conventus promovet ut mutua notitia atque<br />

aestimatio habeantur, necnon hominis dignitas eiusque spiritualia<br />

et moralia bona consociata opera provehantur; formationi<br />

eorum consulit, qui in huiusmodi dialogum incumbunt.<br />

ART. 161<br />

Cum subiecta materia id requirit, in proprio munere exercendo<br />

collatis consiliis procedat oportet cum Congregatione de<br />

Doctrina Fidei, et, si opus fuerit, cum Congregationibus de<br />

Ecclesiis Orientalibus et pro Gentium Evangelizatione.<br />

ART. 162<br />

Apud Consilium exstat Commissio ad rationes cum Musulmanis<br />

sub religioso respectu fovendas, moderante eiusdem<br />

Consilii Praeside.


Acta Ioanni» Pauli Pp. H 903<br />

PONTIFICIUM CONSILIUM<br />

PRO DIALOGO CUM NON CREDENTIBUS<br />

ART. 163<br />

Consilium pastoralem Ecclesiae sollicitudinem manifestat<br />

erga eos qui Deo non credunt vel nullam religionem profitentur.<br />

ART. 164<br />

Studium promovet atheismi necnon fidei religionisque defectus,<br />

eorum causas atque consecutiones inquirendo ad christianam<br />

fidem quod attinet, eo proposito, ut apta auxilia pastorali<br />

actioni comparentur, operam potissimum ferentibus catholicis<br />

studiorum Institutis.<br />

ART. 165<br />

Dialogum instituit cum atheis et non credentibus, quoties<br />

hi sincerae cooperationi assentiantur; studiorum de hac materia<br />

coetibus per veré peritos interest.<br />

PONTIFICIUM CONSILIUM DE CULTURA<br />

ART. 166<br />

Consilium rationes fovet inter Sanctam <strong>Sede</strong>m et humani<br />

cultus provinciam, praesrtim colloquium cum variis nostri<br />

temporis Institutis scientiae et doctrinae provehendo, ut civilis<br />

cultus magis magisque Evangelio aperiatur atque scientiarum,<br />

litterarum, artiumque cultores se ad veritatem, bonitatem<br />

et pulchritudinem ab Ecclesia vocari sentiant.


904 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

ART. 167<br />

Consilium structuram habet peculiarem, in qua, una cum<br />

Praeside, adsunt Coetus praesidialis aliusque coetus cultorum<br />

variarum disciplinarum ex pluribus orbis terrarum regionibus.<br />

ART. 168<br />

Consilium apta incepta ad culturam attinentia per se suscipit;<br />

ea, quae a variis Ecclesiae Institutis capiuntur, persequitur<br />

atque ipsis, quatenus opus fuerit, adiutricem operam<br />

praebet. Collatis autem consiliis cum Secretaria Status attendit<br />

ad agendi rationes, quas ad humanum cultum fovendum<br />

Civitates et internationalia Consilia susceperint, atque in culturae<br />

ambitu praecipuis coetibus pro opportunitate interest et<br />

congressiones fovet.<br />

PONTIFICIUM CONSILIUM<br />

DE COMMUNICATIONIBUS SOCIALIBUS<br />

ART. 169<br />

§ 1. Consilium in quaestionibus ad communicationis socialis<br />

instrumenta attinentibus versatur, eo consilio ut etiam per<br />

ea salutis nuntium et humana progressio ad civilem cultum<br />

moresque fovendos provehantur.<br />

§ 2. In suis muneribus explendis arcta coniunctione cum<br />

Secretaria Status procedat oportet.<br />

ART. 170<br />

§ 1. Consilium in praecipuum munus incumbit tempestive<br />

accommodateque suscitandi ac sustinendi Ecclesiae et Christifidelium<br />

actionem in multiplicibus socialis communicationis<br />

formis; operam dandi ut sive diaria aliaque periodica scripta,<br />

sive cinematographica spectacula, sive radiophonicae ac televisificae<br />

emissiones humano et christiano spiritu magis magisque<br />

imbuantur.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 905<br />

§ 2. Peculiari sollicitudine prosequitur catholicas ephemerides,<br />

periodicas scriptiones, stationes radiophonicas atque<br />

televisificas, ut propriae indoli ac muneri reapse respondeant,<br />

praesertim Ecclesiae doctrinam, prout a Magisterio proponitur,<br />

evulgando, atque religiosos nuntios recte fideliterque diffundendo.<br />

§ 3. Necessitudinem fovet cum catholicis consociationibus,<br />

quae communicationibus socialibus dant operam.<br />

§ 4. Curat ut populus christianus, praesertim occasione<br />

data celebrationis Diei communicationum socialium conscius<br />

fiat officii, quo unusquisque tenetur, adlaborandi ut huiusmodi<br />

instrumenta pastorali Ecclesiae missioni praesto sint.<br />

VI<br />

OFFICIA<br />

CAMERA APOSTOLICA<br />

ART. 171<br />

§ 1. Camera Apostolica, cui praeficitur Cardinalis Sanctae<br />

Romanae Ecclesiae Camerarius, iuvante Vice-C amer ario una<br />

cum ceteris Praelatis Cameralibus, munera praesertim gerit,<br />

quae ipsi peculiari lege de vacante <strong>Sede</strong> Apostolica tribuuntur.<br />

§ 2. <strong>Sede</strong> Apostolica vacante, Cardinali Sanctae Romanae<br />

Ecclesiae Camerario ius est et officium, etiam per suum delegatum,<br />

ab omnibus Administrationibus, quae e Sancta <strong>Sede</strong><br />

pendent, relationes exposcere de earum statu patrimoniali et<br />

oeconomico itemque notitias de extraordinariis negotiis, quae<br />

tunc forte aguntur, et a Praefectura Rerum Oeconomicarum<br />

Sanctae Sedis generales computationes accepti et expensi anni<br />

superioris nec non praevias aestimationes pro anno subsequente;<br />

has autem relationes et computationes Cardinalium<br />

Collegio subiciendi officio tenetur.<br />

59 - A. A. S.


906 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

ADMINISTRATIO PATRIMONII<br />

SEDIS APOSTOLICAE<br />

ART. 172<br />

Huic officio competit bona Sanctae Sedis propria administrare,<br />

quae eo destinantur, ut sumptus ad Curiae Romanae<br />

munera explenda necessarii suppeditentur.<br />

ART. 173<br />

Eidem Cardinalis praeest, cui Patrum Cardinalium coetus<br />

adest, idemque duabus sectionibus, Ordinaria atque Extraordinaria,<br />

constat, sub moderamine Praelati Secretarii.<br />

ART. 174<br />

Sectio Ordinaria bona administrat, quorum cura ipsi<br />

credita est, in consilium vocatis, si opus fuerit, etiam peritis;<br />

et perpendit quae ad statum iuridicum-oeconomicum<br />

ministrorum Sanctae Sedis attinent; institutis sub ipsius administratoria<br />

moderatione exstantibus invigilat; prospicit ut<br />

omnia apparentur, quae ordinaria Dicasteriorum navitas ad<br />

proprios fines assequendos requirit; rationes accepti et expensi<br />

habet atque pecuniae dandae et recipiendae sive computationem<br />

pro anno elapso sive pro subsequenti anno aestimationem<br />

conficit.<br />

ART. 175<br />

Extraordinaria Sectio peculiaria bona mobilia administrat,<br />

et mobilium bonorum procurationem agit, quae a ceteris<br />

Sanctae Sedis Institutis eidem committuntur.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 907<br />

PRAEFECTURA RERUM OECONOMICARUM<br />

SANCTAE SEDIS<br />

ART. 176<br />

Praefecturae munus competit moderandi et gubernandi<br />

bonorum administrationes, quae a Sancta <strong>Sede</strong> pendent vel<br />

quibus ipsa praeest, quaecumque est autonomia qua forte<br />

gaudeant.<br />

ART. 177<br />

Eidem praeest Cardinalis cui adest coetus Cardinalium,<br />

quorum unus Praesidis munere fungitur, iuvantibus Praelato<br />

Secretario et Ratiocinatore Generali.<br />

ART. 178<br />

§ 1. Perpendit sive relationes de statu patrimoniali et oeconomico<br />

sive rationes accepti atque expensi tum annualium<br />

sumptuum praeviam tum subsequentem administrationum de<br />

quibus agit art. 176, libros et documenta, si opus fuerit, inspiciendo.<br />

§ 2. Generalem computationem, sive ad praeviam sumptuum<br />

aestimationem sive ad rationem expensae pecuniae<br />

Sanctae Sedis quod attinet, apparat, eandemque tempore statuto<br />

Superiori Auctoritati approbandam subicit.<br />

ART. 179<br />

§ 1. Nummariis administrationum inceptis invigilat; sententiam<br />

de operum maioris momenti adumbrationibus fert.<br />

§ 2. Cognoscit de damnis patrimonio Sanctae Sedis quomodocumque<br />

illatis, ad actiones poenales vel civiles, si opus<br />

fuerit, competentibus tribunalibus proponendas.


908 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

VII<br />

CETERA CURIAE ROMANAE INSTITUTA<br />

PRAEFECTURA PONTIFICALIS DOMUS<br />

ART. 1<strong>80</strong><br />

Praefectura ordinem internum ad Pontificalem Domum spectantem<br />

respicit, atque iis omnibus sive clericis sive laicis moderatur,<br />

ad disciplinam et servitium quod attinet, qui Cappellani<br />

et Familiam Pontificiam constituunt.<br />

ART. 181<br />

§ 1. Summo Pontifici adest sive in Palatio Apostolico sive<br />

cum Ipse in Urbem vel in Italiam iter facit.<br />

§ 2. Ordinationi et processui studet Caeremoniarum Pontificalium,<br />

extra partem stricte liturgicam, quae ab Officio Liturgicis<br />

Celebrationibus Summi Pontificis praeposito absolvitur;<br />

praecedentiae ordinem attribuit.<br />

§ 3. Admissiones publicas privatasque coram Pontifice disponit,<br />

collatis consiliis, quoties rerum natura id postulet, cum<br />

Secretaria Status, qua moderante ea ordinat, quae servanda<br />

sunt, cum ab ipso Romano Pontifice coram sollemniter admittuntur<br />

supremi populorum Moderatores, Nationum Legati,<br />

Civitatum Ministri, Publicae Auctoritates ceteraeque personae<br />

atque dignitate insignes.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 909<br />

OFFICIUM DE LITURGICIS<br />

CELEBRATIONIBUS SUMMI PONTIFICIS<br />

ART. 182<br />

§ 1. Ipsius est ea quae necessaria sunt ad liturgicas aliasque<br />

sacras celebrationes, quae a Summo Pontifice aut Eius<br />

nomine peraguntur, parare easque, iuxta vigentia iuris liturgici<br />

praescripta, moderari.<br />

§ 2. Magister pontificiarum Celebrationum Liturgicarum a<br />

Summo Pontifice ad quinquennium nominatur; caeremoniarii<br />

pontificii, qui eum in sacris celebrationibus adiuvant, a Secretario<br />

Status pariter ad idem tempus nominantur.<br />

VIII<br />

ADVOCATI<br />

ART. 183<br />

Praeter Romanae Rotae Advocatos et Advocatos pro causis<br />

Sanctorum, Album adest Advocatorum, qui habiles sunt, rogatu<br />

eorum quorum interest, ut patrocinium causarum apud<br />

Supremum Signaturae Apostolicae Tribunal suscipiant necnon,<br />

in recursibus hierarchicis apud Dicasteria Curiae Romanae,<br />

operam suam praestent.<br />

ART. 184<br />

A Cardinali Secretario Status, audita commissione stabiliter<br />

ad hoc constituta, candidati in Albo inscribi possunt, qui<br />

congrua praeparatione, aptis titulis academicis comprobata,<br />

simulque vitae christianae exemplo, morum honestate ac rerum<br />

agendarum peritia commendentur. Quibus requisitis forte<br />

postea deficientibus, ex Albo expungendi sunt.


910 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

ART. 185<br />

§ 1. Ex Advocatis praesertim in Albo adscriptis Corpus<br />

Sanctae Sedis Advocatorum constituitur, qui patrocinium causarum,<br />

nomine Sanctae Sedis vel Curiae Romanae Dicasteriorum,<br />

apud ecclesiastica vel civilia tribunalia suscipere valent.<br />

§ 2. A Cardinali Secretario Status, audita commissione, de<br />

qua in art. 184, ad quinquennium nominantur; graves tamen<br />

ob causas, a munere removeri possunt. Expleto septuagesimo<br />

quinto aetatis anno, a munere cessant.<br />

IX<br />

INSTITUTIONES SANCTAE SEDI ADHAERENTES<br />

ART. 186<br />

Sunt Instituta quaedam, sive antiquae originis sive novae<br />

constitutionis, quae, quamvis ad Curiam Romanam sensu<br />

proprio non pertineant, nihilominus ipsi Summo Pontifici,<br />

Curiae ,et Ecclesiae universae servitia necessaria aut utilia<br />

praestant et cum Apostolica <strong>Sede</strong> aliquo modo cohaerent.<br />

ART. 187<br />

Inter huiusmodi Instituta eminet Tabularium seu Archivum<br />

Secretum Vaticanum, in quo documenta regiminis Ecclesiae<br />

adservantur, ut imprimis ipsi Sanctae Sedi et Curiae in<br />

proprio opere perficiendo praesto sint deinde vero, ex ipsa concessione<br />

Pontificia, omnibus historiae explorandae studiosis,<br />

atque fontes cognitionis evadere possint omnium historiae profanae<br />

quoque regionum, quae cum vita Ecclesiae saeculis<br />

praeteritis arcte cohaerent.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 911<br />

ART. 188<br />

Instrumentum insuper insigne Ecclesiae ad culturam fovendam,<br />

servandam, divulgandam a Summis Pontificibus constituta<br />

est Bibliotheca Apostolica Vaticana, quae thesauros<br />

omne genus scientiae et artis in suis variis sectionibus viris<br />

doctis veritatem investigantibus praebet.<br />

ART. 189<br />

Ad veritatem inquirendam et diffundendam in variis scientiae<br />

divinae et humanae regionibus ortae sunt in sinu Ecclesiae<br />

Romanae variae, quae vocantur, Academiae, inter quas<br />

eminet Scientiarum Academia Pontificia.<br />

ART. 190<br />

Hae omnes Institutiones Ecclesiae Romanae reguntur propriis<br />

legibus constitutionis et administrationis.<br />

ART. 191<br />

Recentioris originis sunt, quamvis ex parte exemplis praeteritis<br />

inhaereant, Typographia Polyglotta Vaticana, Officina<br />

libraria editoria Vaticana, Ephemerides diurnae, hebdomadariae,<br />

menstruae, inter quas eminet L'Osservatore Romano,<br />

Statio Radiophonica Vaticana et Centrum Televisificum<br />

Vaticanum. Haec Instituta subiciuntur Secretariae Status<br />

aut aliis Curiae Romanae officiis iuxta proprias leges.<br />

ART. 192<br />

Fabrica Sancti Petri curare perget ea quae ad Basilicam<br />

Principis Apostolorum pertinent sive quoad conservationem et<br />

decorem aedificii sive quoad disciplinam internam custodum


912 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

et peregrinorum, qui visendi causa templum ingrediuntur,<br />

iuxta proprias leges. In omnibus, quae id exigunt, Superiores<br />

Fabricae concorditer agant cum Capitulo eiusdem Basilicae.<br />

ART. 193<br />

Eleemosynaria Apostolica opus adiumenti pro Summo Pontifice<br />

exercet erga pauperes ac pendet directe ex Ipso.<br />

Decernimus praesentem Constitutionem apostolicam firmam,<br />

validam et efficacem esse ac fore, suosque plenos et integros<br />

effectus sortiri atque obtinere a die 1 mensis Martii 1989<br />

et ab illis ad quos spectat aut quomodolibet spectabit in omnibus<br />

et per omnia plenissime observari contrariis quibusvis,<br />

etiam specialissima mentione dignis, non obstantibus.<br />

Datum Romae, apud Sanctum Petrum, coram Patribus Cardinalibus<br />

in Consistorio adunatis, in pervigilio sollemnitatis<br />

Sanctorum Apostolorum Petri et Pauli, die xxvin mensis Iunii<br />

Anno Mariali MCMLXXXVIII, Pontificatus Nostri decimo.<br />

IOANNES PAULUS PP. II


-9<br />

Acta Ioannis Pauli Pp. II 913<br />

ADNEXUM I<br />

De pastorali momento Visitationis<br />

"ad limina Apostolorum"<br />

de qua in articulis a 28 ad 32<br />

Pastoralis illa ratio, quae in recognoscenda Apostolica Constitutione<br />

de Curia Romana primas partes habuit, id etiam<br />

effecit, ut Episcoporum Visitationi « ad limina Apostolorum »<br />

maior usque significatio attribueretur, eiusque pastorale momentum<br />

aptiore in lumine collocaretur, quod in Ecclesiae vita<br />

nostro tempore hae Visitationes consecutae sunt.<br />

1. Sicuti cognitum est, ipsae fiunt, cum omnes Episcopi,<br />

qui, cum Apostolica <strong>Sede</strong> communionis vinculo coniuncti, per<br />

terrarum orbem Ecclesiis particularibus in caritate atque in<br />

ministerio praesunt, Romam ad Apostolorum limina visitanda<br />

statis temporibus petunt.<br />

Ipsae enim Visitationes hinc occasionem praebent Episcopis<br />

officiorum suorum conscientiam, qua utpote Apostolorum successores<br />

premuntur, augendi et hierarchicae communionis cum<br />

Petri successore sensum alendi ; hinc centrum et quodammodo<br />

caput universalis illius ministerii constituunt, quod Beatissimus<br />

Pater exercet, cum particularium Ecclesiarum Pastores,<br />

suos in episcopatu fratres, complectitur, cum iisque de rebus<br />

agit, quae ad ipsorum ecclesialem missionem sustinendam attinent.<br />

2. Per Visitationes « ad limina » motus ille vel vitalis cursus,<br />

inter universam Ecclesiam atque particulares Ecclesias<br />

intercedens, fit aliquomodo adspectabilis, qui a theologis definitur<br />

veluti quaedam perichoresis, vel motibus comparatur,<br />

quibus humani corporis sanguis a corde ad extrema usque<br />

membra dilatatur atque ab istis ad cor refluit.<br />

Primae cuiusdam Visitationis « ad limina » vestigium atque<br />

exemplar in Pauli epistola ad Galatas invenitur, in qua Apostolus<br />

suam conversionem atque iter ad paganos a se susceptum<br />

narrat, haec verba scribens, etiamsi ipse sciebat se a Christo<br />

mortis victore immediate vocatum atque edoctum esse : « Dein-


914 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

de... veni Hierosolymam videre Petrum, et mansi apud eum<br />

diebus quindecim » (1, 18) ; « deinde post annos quattuordecim<br />

iterum ascendi Hierosolymam ... et contuli cum illis evangelium,<br />

quod praedico in gentibus ... ne forte in vacuum currerem<br />

aut cucurrissem » (2, 2).<br />

3. Congressio cum Petri successore, qui veritatis depositum<br />

ab Apostolis traditum primus custodit, eo tendit, ut unitas in<br />

eadem fide, spe et caritate confirmetur, atque immensum illud<br />

spiritualium moraliumque bonorum patrimonium magis magisque<br />

cognoscatur atque existimetur, quod universa Ecclesia,<br />

cum Romano Episcopo communionis vinculo coniuncta, per<br />

terrarum orbem diffudit.<br />

Dum Visitatio « ad limina » agitur, duo coram inter se congrediuntur<br />

viri, scilicet Ecclesiae cuiusdam particularis Episcopus<br />

atque Romae Episcopus idemque Petri successor, qui<br />

ambo suorum officiorum onus, cui derogari non licet, sustinent,<br />

sed alter ab altero minime seiunguntur: ambo enim proprio<br />

modo repraesentant, atque repraesentare debent, summam Ecclesiae,<br />

summam fidelium, summamque Episcoporum, quae<br />

quodammodo unicum « nos » in Christi corpore constituunt. In<br />

ipsorum enim communione fideles ipsis concrediti inter se communicant,<br />

atque universalis Ecclesia Ecclesiaeque particulares<br />

inter se pariter communicant.<br />

4. Hasce omnes ob causas, Visitationes « ad limina » pastoralem<br />

illam sollicitudinem exprimunt, quae in universali viget<br />

Ecclesia. Agitur enim de Ecclesiae Pastorum congressione, qui<br />

collegiali unitate, in Apostolorum successione fundata, inter<br />

se uniuntur. Nam in hoc Collegio omnes et singuli Episcopi<br />

ipsius Iesu Christi, Pastoris boni, sollicitudinem manifestant,<br />

quam hereditate quadam acceperunt.<br />

Hic sane consistit summa apostolatus ratio, qui in Ecclesia<br />

agendus est, quique ad Episcopos una cum Petri Successore<br />

maxime pertinet. Etenim unusquisque eorum centrum totius<br />

apostolatus, undequaque absoluti, constituit, qui in singulis<br />

Ecclesiis particularibus exercetur, cum universali Ecclesiae<br />

amplitudine coniunctis. Totus huiusmodi apostolatus, unde-


Acta Ioannis Pauli Pp. II 915<br />

quaque absolutus, omnium eorum operam atque adiumentum<br />

postulat atque complectitur, qui in Ecclesia sive universali sive<br />

particulari Christi corpus aedificant, nempe: presbyterorum,<br />

religiosorum virorum ac mulierum Deo consecratarum, atque<br />

laicorum.<br />

5. Quodsi Visitationes « ad limina » singulari hac ratione<br />

considerantur, eae fiunt etiam peculiare momentum illius<br />

communionis, quae Ecclesiae naturam atque essentiam tam<br />

alte contingit, sicut Constitutio dogmatica de Ecclesia optime<br />

significavit, praesertim in capitibus II et III. Dum<br />

enim hodierno tempore et hominum societas ad mutuam<br />

solidioremque communionem inclinatur, et Ecclesia sentit se<br />

esse « signum et instrumentum intimae cum Deo unionis totiusque<br />

generis humani unitatis » (Lumen gentium, 1), prorsus<br />

necessarium videtur ut continens communicatio inter particulares<br />

Ecclesias et Apostolicam <strong>Sede</strong>m promoveatur atque<br />

augeatur, praesertim per pastoralem sollicitudinem inter se<br />

participandam quoad quaestiones, rerum usum, problemata,<br />

proposita atque navitatis vitaeque consilia.<br />

Quando Pastores Romam conveniunt et inter se congrediuntur,<br />

peculiaris ac pulcherrima donorum communicatio fit<br />

inter omnia bona, quae sive particularia atque localia sive universalia<br />

in Ecclesia sunt, secundum illius catholicitatis principium,<br />

vi cuius (( singulae partes propria dona ceteris partibus<br />

et toti Ecclesiae afferunt, ita ut totum et singulae partes<br />

augeantur ex omnibus invicem communicantibus et ad plenitudinem<br />

in unitate conspirantibus » (Lumen gentium, 13).<br />

Eadem pariter ratione Visitationes « ad limina » eo tendunt<br />

non modo ut nuntia invicem directo tradantur atque recipiantur,<br />

sed praesertim etiam ut collegialis conformatio in Ecclesiae<br />

corpore augescat ac solidetur, per quam peculiaris unitas<br />

in varietate efficitur.<br />

Huius autem ecclesialis communicationis motus est duplex.<br />

Hinc Episcopi versus centrum et adspectabile unitatis fundamentum<br />

coëunt : illam dicimus unitatem, quae sive per uniuscuiusque<br />

Pastoris officia et muneris conscientiam atque exercitium,<br />

sive per collegialem omnium Pastorum affectum, in<br />

proprios coetus vel Conferentias efflorescit; hinc munus habe-


916 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

tur « a Domino singulariter Petro, primo Apostolorum, concessum<br />

» (Lumen gentium, 20), quod ecclesiali communitati<br />

atque missionali propagationi inservit, ita ut nil inexpertum<br />

relinquatur quod ad fidei unitatem et communem universae<br />

Ecclesiae disciplinam provehendam atque custodiendam conducat,<br />

pariterque ut omnes magis magisque conscii fiant,<br />

Evangelii ubique terrarum nuntiandi curam in Pastorum corpus<br />

potissimum recidere.<br />

6. Ex omnibus principiis, quae supra statuta sunt ad huiusmodi<br />

maximi ponderis rerum ordinem describendum, plane<br />

deducitur qua ratione apostolicus ille mos « videndi Petrum »<br />

intellegatur atque in rem deducatur oporteat.<br />

Primum enim Visitatio « ad limina » sacram significationem<br />

accipit, dum Sanctorum Petri et Pauli, Apostolorum Principum,<br />

Romanae Ecclesiae pastorum atque columnarum, sepulcra<br />

ab Episcopis invisuntur ac veneratione coluntur.<br />

Deinde Visitatio « ad limina » significationem personalem<br />

indicat, quoniam singuli Episcopi cum Petri successore congr<br />

ediun tur atque os ad os cum illo loquuntur.<br />

Denique significatio curialis, id est communitatis notam<br />

prae se ferens habetur, cum Episcopi etiam apud Romanae<br />

Curiae Dicasteria, Consilia et Officia in colloquium cum eorum<br />

Moderatoribus veniunt, quandoquidem Curia quandam efficit<br />

« communitatem », quae cum Romano Pontifice arctius<br />

coniungitur in ministerii Petriani regione, quae sollicitudinem<br />

omnium Ecclesiarum (cf. 2 Cor 11, 28) respicit.<br />

Aditus, quem Episcopi ad Dicasteria habent, dum Visitationem<br />

« ad limina » agunt, duplici ratione notantur :<br />

— ipsis accessus praebetur ad singulas Romanae Curiae<br />

compages, immo ad quaestiones, quas illae directo tractant<br />

secundum singulas cuiusque rerum provincias, quae illarum<br />

iuri tributae sunt, propria adhibita peritia atque exercitatione;<br />

— Episcopi praeterea totius terrarum orbis ambitu, in quo<br />

singulae Ecclesiae particulares exstant, in communis pasto-


Acta Ioannis Pauli Pp. II 917<br />

ralis sollicitudinis quaestiones introducuntur, quae universalem<br />

Ecclesiam respiciunt.<br />

Specialem huiusmodi rerum conspectum prae oculis habens<br />

Congregatio pro Episcopis, collatis consiliis cum Congregationibus,<br />

ad quas id etiam pertinet, « Directorium » edendum<br />

curat, per quod Visitationes « ad limina » sive quoad<br />

praeteritum sive quoad proximum tempus apte accomodeque<br />

apparentur atque procedant.<br />

7. Singuli Episcopi — ratione et vi naturae illius « ministerii<br />

» ipsis commissi — vocantur atque invitantur ut « limina<br />

Apostolorum » statis temporibus visitent.<br />

Quoniam autem Episcopi in singulis territoriis, nationibus<br />

vel regionibus degentes iam sese simul collegerunt atque Episcopales<br />

Conferentias nunc constituunt — quae collegialis unio<br />

peramplis optimisque rationibus fundatur (cf. Lumen gentium,<br />

23) — maximopere congruit ut Visitationes « ad limina »<br />

secundum huiusmodi collegiale principium procedant : id enim<br />

eloquentissimam sane ecclesialem significationem praebet.<br />

Singula quaeque Apostolicae Sedis instituta, ac praesertim<br />

Nuntiaturae ac Delegationes Apostolicae, praeter Romanae<br />

Curiae Dicasteria, parata sunt adiutricem operam libentissime<br />

navare, ut Visitationes « ad limina » facile habeantur,<br />

apte comparentur et bene procedant.<br />

Etenim, ut omnia pressius comprehendamus, quae supra<br />

explicata sunt, Visitationis « ad limina » institutum, auctoritate<br />

sane grave ob moris antiquitatem atque ob praeclarum<br />

pastorale momentum, summae utilitatis instrumentum est, per<br />

quod sive Ecclesiae catholicitas sive Episcoporum Collegii unitas<br />

atque communio, in Petri successore fundatae, atque per<br />

illa sanctissima loca, in quibus Apostolorum Principes martyrium<br />

subierunt, significatae, re et veritate exprimuntur ;<br />

quarum theologicum, pastorale, sociale religiosumque pondus<br />

nemo est qui ignoret.<br />

Idem propterea institutum summis viribus praedicandum<br />

atque fovendum est, praesertim hoc historiae salutis tempore,<br />

quo Concilii Oecumenici Vaticani II doctrina et magisterium<br />

maiore usque lumine splendent.


918<br />

Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

ADNEXUM II<br />

De Apostolicae Sedis adiutoribus uti laboris Communitate<br />

de qua in articulis a 33 ad 36<br />

1. Praecipua nota, cuius gratia Constitutio Apostolica a verbis<br />

incipiens Regimini Ecclesiae universae recognita est, ut<br />

necessitatibus accommodantur, quae post ipsam promulgatam<br />

exortae erant, haec sane fuit: scilicet ut pastoralis Curiae Romanae<br />

natura aequo in lumine collocaretur, atque ex hoc rerum<br />

prospectu propria niteret indoles illorum munerum, quae in<br />

Apostolica <strong>Sede</strong> veluti in proprio centro versantur ut eadem<br />

apta instrumenta praebeant ad Summi Pontificis missionem,<br />

ipsi a Christo Domino concreditam, exercendam.<br />

Per illud enim ministerium, quod Summus Pontifex Ecclesiae<br />

praestat, fratres in fide Ipse confirmat (cfr. Lc 22, 32), scilicet<br />

Pastores et Christi fideles universalis Ecclesiae, ad id<br />

unice spectans ut ecclesiastica communio alatur atque protegatur:<br />

illam dicimus communionem, in qua « legitime adsunt<br />

Ecclesiae particulares, propriis traditionibus fruentes, integro<br />

manente primatu Petri Cathedrae, quae universo caritatis coetui<br />

praesidet (cfr. S, Ignatii M. Ad Rom., Praef. : Funk, I, p. 252),<br />

legitimas varietates tuetur et simul invigilat ut particularia,<br />

nedum unitati noceant, ei potius inserviant » (Lumen Gentium,<br />

13).<br />

2. Huic ministerio Petriano, quod in universum terrarum<br />

orbem assiduo labore protenditur, atque hominum et instrumentorum<br />

opem in tota Ecclesia requirit, adiutricem operam<br />

directa, immo nobiliore ratione ii omnes praestant, qui, variis<br />

muneribus addicti, in Romana Curia necnon in variis institutis<br />

adlaborant, quibus Apostolicae Sedis compositio ad agendum<br />

formatur: sive in episcopali vel in sacerdotali ordine constituti,<br />

sive qua Religiosarum Familiarum atque Institutorum<br />

Saecularium Deo consecrati viri et mulieres, sive utpote fideles<br />

utriusque sexus e laicorum ordine ad haec officia exercenda<br />

vocati.<br />

Quam ob rem ex huiusmodi compositione peculiaria quaedam<br />

rerum lineamenta et grave officiorum momentum exoriun-


Acta Ioannis Pauli Pp. II 919<br />

tur, quae nil prorsus aequale habent in ullo alio civilis societatis<br />

ambitu, cum qua Romana Curia suapte natura omnimodo<br />

comparari nequit: hic propterea principalis innititur ratio<br />

illius laboris communitatis ab iis omnibus constitutae, qui,<br />

una eademque fide caritateque nutriti, veluti « cor unum et<br />

anima una » (Act 4, 32), illas memoratas adiutricis operae conformationes<br />

efficiunt. Ii igitur qui cooperando Romano Pontifici,<br />

ecclesialem communitatem promoventi, universalem Eius<br />

missionem quovis titulo vel modo adiuvant, etiam ad consiliorum<br />

propositorumque consuetudinem atque vitae normarum<br />

constabiliendam communionem vocantur, cui communitatis appellatio<br />

melius quam ceteris omnibus consortionibus competit.<br />

3. Epistula Summi Pontificis Ioannis Pauli II de laboris<br />

significatione^ qui Apostolicae Sedi praebetur, die xx mensis<br />

Novembris MCMLXXXII, in huiusmodi laboris communitatis<br />

proprietatibus illustrandis immorata est. Eius unicam, at diversis<br />

muneribus praeditam delineavit naturam, per quam ii<br />

omnes hac ratione efficiuntur quodammodo fratres, qui « unicam<br />

et continuam participant actionem Apostolicae Sedis »<br />

(n. 1) ; ex hac vero consideratione illata est necessitas, ut istiusmodi<br />

laboris participes conscii sint « huius peculiaris indolis<br />

munium suorum; quae conscientia ceteroqui sollemne semper<br />

fuit et laus iis, qui nobili huic servitio se dedere voluerunt »<br />

(ib.). Epistula insuper addidit: « Haec animadversio tum ecclesiasticos,<br />

tum religiosos et laicos contingit; tum qui partes<br />

magnae rationis agunt, tum officiales et operosis artibus destinâtes,<br />

quibus ministeria auxiliaria delegan tur » (ib.).<br />

Illic pariter propria commemorata est natura Sedis Apostolicae,<br />

quae, etsi Civitatem sui iuris constituit ut spiritualis<br />

eiusdem Sanctae Sedis libertatis exercitium ipsiusque vera et<br />

visibilis immunitas (cfr. n. 2) serventur, est « Status nulli alii<br />

Civitatum formae comparandus » (ib.), ab iisque diversus ;<br />

atque huiusmodi condicionis delineati sunt in rerum ordine<br />

exitus, praesertim ad oeconomicam rationem quod attinet:<br />

etenim Apostolicae Sedi omnino desunt sive tributa, quae ex<br />

aliorum Civitatum iuribus manant, sive nummaria navitas<br />

reditus bonaque producens. Quam ob causam fit ut « caput<br />

primarium sustentationis Sedis Apostolicae efficiatur ex dona-


920 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Hortibus voluntariis » (ib.), ratione universalis cuiusdam necessitudinis<br />

a catholicorum hominum familia, immo aliunde<br />

etiam exhibitae, quae illam caritatis communionem mirum in<br />

modum exprimit, cui Apostolica <strong>Sede</strong>s in mundo praesidet et<br />

ex qua vivit.<br />

Ex hac condicione quaedam consequuntur in rerum usu et<br />

in cotidiana agendi ratione eorum, qui cum Sancta <strong>Sede</strong> adiutricem<br />

operam coniungunt: nempe ((spiritus par simoniae »,<br />

(( studium semper animadvertendi veram atque eximiam rationem<br />

nummariam eiusdem Sedis Apostolicae necnon nummariae<br />

rei originem», «magna Providentiae fiducia» (cfr.<br />

n. 3) : atque, praeter omnes hasce dotes, ii qui « Sanctae Sedi<br />

serviunt persuasissimum habere debent laborem suum exigere<br />

ecclesialem obligationem vivendi ex spiritu verae fidei, ac<br />

partes iuridiciales et ad administrationem pertinentes necessitudinis<br />

cum <strong>Sede</strong> Apostolica, in luce peculiari consistere »<br />

(n. 5).<br />

4. <strong>La</strong>boris remuneratio, quae Sanctae Sedis cooperatoribus<br />

sive ecclesiasticis sive laicis debetur secundum proprias eorum<br />

vitae condiciones, principalibus doctrinae socialis Ecclesiae<br />

normis regitur, a Summorum Pontificum magisterio absolutissime<br />

declaratis, iam inde ab editis Litteris Encyclicis Leonis<br />

XIII a verbis Rerum Novarum incipientibus usque ad Ioannis<br />

Pauli II Litteras Encyclicas <strong>La</strong>borem exercens et Sollicitudo<br />

rei socialis appellatas.<br />

Sancta <strong>Sede</strong>s, quamquam oeconomicorum bonorum penuria<br />

laborat, gravibus oneribus omnimode respondere nititur,<br />

quibus erga suos cooperatores tenetur — illis etiam quaedam<br />

rei cotidianae beneficia praestando — ratione tamen habita<br />

illius condicionis, Apostolicae Sedi propriae et in Summi Pontificis<br />

Epistula explanatae, qua ipsa nulli alii Civitatum formae<br />

aequanda est, cum communibus facultatibus redituum comparandorum<br />

privetur, nisi eorum qui ab universali caritate<br />

manant. Attamen Sancta <strong>Sede</strong>s sibi est conscia — atque eadem<br />

Epistula de hoc perspicue agit — actuosam sociam omnium<br />

operam, peculiari autem modo laicorum administrorum, necessariam<br />

esse ut rationes et normae, iura atque officia protegantur,<br />

quae ex « iustitia sociali », recte ad rem deducenda,


Acta Ioannis Pauli Pp. II 921<br />

in necessitudinibus operatorem inter et conductorem (cfr. n. 4)<br />

oriuntur. Ad quae respiciendo, Epistula operam memoravit<br />

quam, ad hunc finem spectando, operatorum Societates praestare<br />

possunt, sicut « Consociatio <strong>La</strong>icorum Vaticanorum Administrorum<br />

», tunc temporis recens orta ad sollicitudinis et<br />

iustitiae spiritum promovendum per frugiferum inter varios<br />

officiorum ordines colloquium. Epistula vero monuit cavendum<br />

esse, ne huiusmodi instituta principale consilium detorquerent,<br />

quo communitas laboris Petri Sedi praestandi regatur<br />

oportet, hisce verbis : « Non est tamen secundum Ecclesiae<br />

socialem doctrinam eiusmodi societates ad conflictationem<br />

praeter modum vergere aut ad ordinum inter ipsos dimicationem;<br />

nec nota politica insignes esse debent aut servire, aperte<br />

vel clam, causae alicuius factionis aut aliorum entium proposita<br />

spectantium valde diversae naturae » (n. 4).<br />

5. Eodem autem tempore Summus Pontifex suam certam<br />

declaravit fidem, eiusmodi Consociationes — cuiusmodi est<br />

illa, quae supra commemorata est — « in ineundis quaestionibus<br />

ad laborem pertinentibus et in utiliter atque continuo<br />

disserendo cum Institutis competentibus, ante oculos esse habituras<br />

quoquo modo peculiarem Sedis Apostolicae naturam »<br />

(n. 4).<br />

Quoniam autem laicis Civitatis Vaticanae administris cordi<br />

praesertim fuit, ut operum conformatio et omnia ad laboris<br />

quaestionem attinentia aptius usque temperarentur, Summus<br />

Pontifex disposuit ut « opportuna instrumenta exsecutoria »<br />

appararentur « ut, per accommodatas normas et structuras,<br />

foveatur profectus communitatis laboris iuxta exposita principia<br />

» (cfr. ib.).<br />

Huic Supremi Ecclesiae Pastoris sollicitudini nunc respondet<br />

institutio « Officii <strong>La</strong>boris apud Apostolicam <strong>Sede</strong>m » (compendiariis<br />

litteris U.L.S.A. appellati), quod per Litteras<br />

Apostolicas Motu Proprio datas promulgatur una cum instrumento,<br />

quo eiusdem Officii describuntur ac singillatim<br />

exponuntur compositio, auctoritas, munera, regendi et consulendi<br />

organa cum propriis normis ad aequum, efficacem celeremque<br />

ipsius processum fovendum; idem praeterea Officium,<br />

cum nunc noviter erectum sit, accommodum navitatis tempus<br />

60 - A. A. S.


922 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

« ad experimentum » exigit, ut sive collata praecepta agendique<br />

modi comprobentur, sive eius momentum re et veritate<br />

recognoscatur. Quae Apostolicae Litterae Motu Proprio datae<br />

atque novi Officii <strong>La</strong>boris disciplina simul in vulgus eduntur<br />

una cum promulgata Constitutione Apostolica de Curiae Romanae<br />

renovatione.<br />

6. <strong>La</strong>boris Officii praecipuus praevalensque finis — praeter<br />

alios, ad quorum assecutionem idem ad rem effectum est — huc<br />

potissimum spectat ut in variis adiutorum Sedis Apostolicae<br />

ordinibus, laicorum praesertim, illa promoveatur ac servetur<br />

laboris communitas, cuius nota omnes insigniri debent, qui<br />

ad honorem onusque inserviendi ministerio Petriano vocati<br />

sunt.<br />

Iterum iterumque explicandum est, hosce adiutores ad peculiarem<br />

Ecclesiae conscientiam in se ipsis fovendam atque<br />

colendam teneri, quae eos ad munera sibi commissa adimplenda,<br />

quantacumque sint, aptiores usque reddat: munera dicimus,<br />

quae prorsus non sunt cuiusdam dati et accepti rationes,<br />

sicut illae, quae cum institutis in civili societate exstantibus<br />

intercedere possunt, sed ministerium efficiunt ipsi Christo<br />

praebitum, qui « non venit ministrari, sed ministrare » (Mt<br />

20, 28).<br />

Omnes ergo Sanctae Sedis cooperatores, sive ecclesiastici<br />

sive laici, velut ob honoris laudem comparandam, atque sincero<br />

animo proprii muneris coram Deo et hominibus conscii,<br />

sibi proponere debent ut suam sacerdotum et Christi fidelium<br />

vitam in exempli modum agant, sicut a Dei mandatis, ab ecclesiasticis<br />

legibus et ab actis Concilii Vaticani II, praesertim<br />

illis quae a verbis incipiunt Lumen Gentium, Presbyterorum<br />

ordinis atque Apostolicam actuositatem, proponitur. Attamen<br />

hoc liberum est consilium, quo plena conscientia quaedam<br />

assumuntur onera, quorum momentum non modo in singulos,<br />

sed etiam in illorum familias, immo in ipsum laboris<br />

communitatis ambitum recidit, quem Sanctae Sedis cooperatores<br />

efficiunt.<br />

« Quaerendum nobis est "cuius spiritus simus" (cfr. Lc 9,<br />

55 Vulg.) » : ita Summus Pontifex in extrema Epistula scribit;<br />

ideo singuli atque omnes, propriam qua hominum et qua chri-


Acta Ioannis Pauli Pp. II 923<br />

stianorum sinceritatem quaerendo, tenentur ad illa promissa<br />

vinculaque fideliter servanda, quibus libera voluntate obstricti<br />

sunt cum ad operam Sanctae Sedi praestandam sunt adlecti.<br />

7. Quo praesentior consiliorum et normarum ratio habeatur,<br />

quae Summus Pontifex per memoratam Epistulam, ad<br />

Cardinalem a Publicis Ecclesiae negotiis missam, de laboris<br />

significatione Apostolicae Sedi praebendi significavit, ipsius<br />

integrum exemplum infra editur: ea enim fundamentum et<br />

signum habenda est omnis illius necessitudinis, quae intra<br />

laboris communitatis ambitum, Apostolicae Sedi adiutricem<br />

operam navantis, ad simul agendum atque ad consensionem<br />

tuendam habeatur oportet.<br />

EPISTULA<br />

SUMMI PONTIFICIS<br />

IOANNIS PAULI II<br />

DE LABORIS SIGNIFICATIONE<br />

QUI APOSTOLICAE SEDI PRAEBETUR<br />

VENERABILI FRATRI<br />

AUGUSTINO S.R.E. CARDINALI CASAROLI<br />

STATUS SECRETARIO<br />

1. Apostolica <strong>Sede</strong>s, in suo munere exercendo, efficaci et perutili<br />

opera utitur peculiaris communitatis* ex iis constantis<br />

— viris et mulieribus, sacerdotibus, religiosis, laicis — qui,<br />

in eius dicasteriis et officiis, Ecclesiae universae operam navant.<br />

Huius communitatis membris negotia mandata sunt et munia,<br />

quorum quodque suum spectat propositum suamque dignitatem<br />

habet, ratione habita tum rerum substantiae momentique<br />

explicati laboris, tum personae quae illum exsequitur.


924 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Ex hac communitatis notione adhibita pro iis qui Romanum<br />

Episcopum adiuvant in suo Pastoris universalis Ecclesiae<br />

ministerio, Nobis licet ante omnia definire unicam in diversis<br />

muneribus naturam. Omnes enim qui ad haec explenda<br />

vocantur, unicam et continuam participant actionem Apostolicae<br />

Sedis, eam videlicet « sollicitudinem omnium Ecclesiarum<br />

» (cfr. 2 Cor 11, 28), quae inde a priscis temporibus<br />

servitium Apostolorum incitabat, quaeque hodie praecipua est<br />

praerogativa Successorum Sancti Petri in sede Romana. Multum<br />

interest quotquot Sedis Apostolicae operum quoquo modo<br />

participes sunt, huius peculiaris indolis munium suorum sibi<br />

esse conscios; quae conscientia ceteroqui sollemne semper fuit<br />

et laus iis, qui nobili huic servitio se dedere voluerunt.<br />

Haec animadversio tum ecclesiasticos et religiosos tum laicos<br />

contingit, tum qui partes magnae rationis agunt, tum officiales<br />

et operosis artibus destinatus, quibus ministeria auxiliaria<br />

delegantur. Contingit prorsus eos et qui recte proximeque<br />

Apostolicae Sedi serviunt, utpote cum suam navent operam<br />

apud ea Corpora, cui nomen est « Sancta <strong>Sede</strong>s », et qui<br />

in ministeriis sunt Vaticanae Civitatis, quae Apostolicae Sedi<br />

tam arcte coniungitur.<br />

In recentibus Litteris Encyclicis a verbis ((<strong>La</strong>borem exercens<br />

» incipientibus praecipuas commemoravimus veritates de<br />

« evangelio laboris » deque doctrina catholica ad laborem humanum<br />

pertinente, semper sane in Ecclesiae traditione valida.<br />

Ad has veritates oportet se conformet peculiaris haec communitas<br />

quae sub umbra Petri operatur, tam cum <strong>Sede</strong> Apostolica<br />

coniuncte.<br />

2. Ut apte haec principia rebus ipsis inserantur, necesse est<br />

reminisci eorum veram significationem et simul propriam Sedis<br />

Apostolicae naturam. Haec — etsi, ut iam supra diximus,<br />

ei tam arcte coniungitur ens Vaticanae Civitatis Status dictum<br />

— indole caret germanorum Statuum, qui in certas societates<br />

publice dominantur. Ceterum Vaticanae Civitatis Status<br />

sui iuris est, sed non omnes habet peculiares communitatis<br />

politicae notas. Hic Status nulli alii Civitatum formae comparanda<br />

est: exsistit enim ut convenienter tueatur Sedis<br />

Apostolicae spiritualis libertatis exercitium, id est tamquam


Acta Ioannis Pauli Pp. II 925<br />

instrumentum, quo tuta reddatur eiusdem. Sedis vera et visibilis<br />

libertas tum in regimine exercendo pro Ecclesia universa,<br />

tum etiam in actione pastorali explicanda pro toto genere humano;<br />

propriam non habet societatem pro cuius servitio constitutus<br />

sit, nec in formis actionis socialis consistit, quae efficiunt<br />

plerumque cuiusvis alterius Status structuram et ordinationem.<br />

Praeterea, qui <strong>Sede</strong>m Apostolicam adiuvant, vel Vaticanae<br />

Civitatis Status regimini cooperantur, ipsius cives non<br />

sunt, perpaucis exceptis, nec igitur iura et onera habent (praesertim<br />

vectigalia), quae fere ex eo oriuntur, quod quis in dicione<br />

est alicuius Status.<br />

<strong>Sede</strong>s Apostolica — cum ob valde maioris momenti causas<br />

fines angustos transcendat Vaticanae Civitatis Statum, adeo<br />

ut in omnem orbem terrarum munus suum extendat — operositatem<br />

oeconomicam Status cuiuslibet propriam nec explet<br />

nec potest explere; ab eius institutionis propositis et fructus<br />

bonorum oeconomicorum et redituum amplificatio excluduntur.<br />

Praeter proventus Vaticanae Civitatis Status proprios et<br />

exiguos reditus — constantes ex eo quod reliquum est pecuniarum<br />

occasione Pactionum <strong>La</strong>teranensium obtentarum uti compensationem<br />

Statuum Pontificiorum et bonorum ecclesiasticorum,<br />

quae Statui Italico obvenerant — caput primarium sustentationis<br />

Sedis Apostolicae efficitur ex donationibus voluntaras<br />

catholicorum totius mundi et, forte, aliorum hominum<br />

bonae voluntatis. Hoc consentaneum est traditioni quae ab<br />

Evangelio proficiscitur (cfr. Lc 10, 7) et ab Apostolorum doctrina<br />

(cfr. 1 Cor 9, 11. 14). Secundum hanc traditionem — quae<br />

multiformis per saecula fuit ad structuras oeconomicas quod<br />

attinet diversis temporibus praevalentes — affirmandum est<br />

<strong>Sede</strong>m Apostolicam posse et debere collationibus ultroneis frui<br />

fidelium aliorumque hominum bonae voluntatis, cum non oporteat<br />

aliis fruatur opibus, quae videri possint eius singulari naturae<br />

minus convenientes.<br />

3. Collationes quas supra commemoravimus constantem et<br />

animum mo ven tem necessitudinem cum Apostolica <strong>Sede</strong> cumque<br />

eius opera significant. Tantae necessitudine quam gratissimo<br />

animo prosequimur, ipsa Apostolica <strong>Sede</strong>s, singula<br />

eius Corpora et qui in his laborant, respondere debent officii


926 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

conscientia exaequata collationum naturae, quae solum et semper<br />

adhibendae sunt iuxta intentiones et voluntates largitorum:<br />

vel pro proposito generali <strong>Sede</strong>m Apostolicam eiusque<br />

operum summam sustentando vel pro specialibus consiliis<br />

(missionalibus, beneficis, etc.), cum haec denuntiata sint.<br />

Officii conscientia et probitas erga eos qui, auxilio suo, <strong>Sede</strong>m<br />

Apostolicam adiuvant et quodam modo pastoralem eius<br />

sollicitudinem communicant, ostenduntur per integram fidelitatem<br />

erga officia et munera delegata, sicut et per diligentiam,<br />

sedulitatem et per habitum professionis, unde discernendi sunt<br />

quicumque eiusdem Sedis Apostolicae navitatem participant.<br />

Oportet insuper recte animatos esse, ut prudenter administrentur,<br />

ex iis ad quae spectant, et bona corporea quae offeruntur,<br />

et ea omnia quae his bonis illa <strong>Sede</strong>s comparat vel servat, additis<br />

tutela et auctu praestantis hereditatis Sedis Petri in regionibus<br />

religioso-culturalibus et artis.<br />

In usu opum haec proposita contingentium, <strong>Sede</strong>s Apostolica<br />

et qui cum ea directe et proxime cooperantur, eminere<br />

debent non solum spiritu par simoniae, verum etiam studio<br />

semper animadvertendi veram atque exiguam rationem nummariam<br />

eiusdem Sedis Apostolicae necnon nummariae rei originem.<br />

Eiusmodi interiores habitus, ut par est, insiti esse debebunt,<br />

per eorum aptam formationem, in religiosorum et ecclesiasticorum<br />

animis; sed ne laicis quidem deesse debent, qui<br />

libero assensu suo comprobaverunt se cum et pro <strong>Sede</strong> Apostolica<br />

laborare.<br />

Insuper, ii omnes, quibus peculiaria onera iniuncta sunt<br />

in regendis Corporibus, officiis et ministeriis Sedis Apostolicae,<br />

sicut et variis muneribus addicti, hunc par simoniae spiritum<br />

cum constanti cura coniungent ut numerosa negotia efficientiora<br />

reddantur per congruam dispositionem laboris, positi hinc<br />

in plena observantia personarum et praesentis auxilii, quod<br />

quisque fert pro suis facultatibus et muniis ; hinc in usu structurarum<br />

et instrumentorum technicorum aptorum, quo opera explicata<br />

melius in dies servitii Ecclesiae universae necessitatibus<br />

respondeat. Omnia adhibentes quae experientia, scientia et technologia<br />

docent, omnes curabunt ut bona humana et nummaria<br />

maiore cum efficacia tractentur, profusionem vitando et con-


Acta Ioannis Pauli Pp. II 927<br />

quisitionem utilitatum singularium, privilegiorum non excusatur<br />

um, simul bonas necessitudines humanas provehendo in omni<br />

parte et iustum Sedis Apostolicae commodum.<br />

Ad has curas adiungenda est magna Providentiae fiducia,<br />

quae per bonorum donationes non sinet opes deficere, quibus<br />

Sedis Apostolicae proposita possint obtineri. Si opum penuria<br />

impediat quominus aliquod fundamentale consilium ad effectum<br />

adducatur, speciali modo compellanda erit munificentia<br />

populi Dei, eum certiorem faciendo de non satis notis necessitatibus.<br />

Plerumque tamen oportebit acquiescere in iis,<br />

quae Episcopi, sacerdotes, Instituta religiosa et fideles sponte<br />

offerunt, quoniam ipsi iustas necessitates videre vel perspicere<br />

sciunt.<br />

4. Inter eos qui Sedi Apostolicae cooperantur multi sunt<br />

ecclesiastici, quibus in caelibatu viventibus impensa pro familiis<br />

non est praestanda. Merces ad eos spectat muneribus quae<br />

explent conveniens talisque, quae decoram sustentationem<br />

provideat et sinat eos status sui officia exsequi simulque iis<br />

satisfacere oneribus, quibus interdum gravari possunt, subveniendi<br />

videlicet parentibus suis vel aliis propinquis, qui eis<br />

sustinendi sunt. Nec neglegenda sunt ea, quae rectus eorum<br />

usus socialis postulat, praesertim et ante omnia officium succurrendi<br />

indigentibus: quod officium, ob eorum evangelicam<br />

vocationem, magis ecclesiasticos et religiosos impellit, quam<br />

laicos.<br />

Merces etiam laicorum, qui Sedi Apostolicae serviunt,<br />

consentanea esse debet muniis explicatis, onere simul considerato,<br />

ab eis suscepto, sustinendi familias suas. Magnae curae<br />

et iustitiae spiritu igitur videndum est quae sint eorum verae<br />

materiales necessitates et familiarum, non exceptis iis quae<br />

ad filiorum educationem et ad oeconomicam cautionem ad<br />

senectuti cavendum pertinent, ut eisdem convenienter consuli<br />

possit. Hac in re normae fundamentales in catholica doctrina<br />

inveniuntur ds remuneratione laboris. Normae proximae ad<br />

adiuncta iudicanda possunt ex observatione experientiarum<br />

et consiliorum civilis societatis depromi, et praesertim societatis<br />

Italicae, ex qua conducuntur et in qua, quoquo modo,<br />

omnes fere vivunt laici qui Sedi Apostolicae serviunt.


928 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Ad hunc sollicitudinis et iustitiae spiritum fovendum, vice<br />

fungentes eorum qui intra <strong>Sede</strong>m Apostolicam laborant, poterunt<br />

suum praestare officium operatorum Societates, sicut Consociatio<br />

<strong>La</strong>icorum Vaticanorum Administrorum recenter orta,<br />

quae intra <strong>Sede</strong>m Apostolicam indole propria praeditae sunt,<br />

inceptum sunt doctrinae sociali Ecclesiae congruens, quae eas<br />

iudicat aptum subsidium esse ad tutam reddendam iustitiam<br />

socialem in necessitudinibus operatorem inter et conductorem.<br />

Non est tamen secundum Ecclesiae socialem doctrinam eiusmodi<br />

societates ad conflictationem praeter modum vergere aut<br />

ad ordinum inter ipsos dimicationem; nec nota politica insignes<br />

esse debent aut servire, aperte vel clam, causae alicuius<br />

factionis aut aliorum entium proposita spectantium valde<br />

diversae naturae.<br />

Confidimus eiusmodi Consociationes, sicut ea est quam<br />

supra memoravimus — doctrinae socialis Ecclesiae principia<br />

sequentes — utile opus esse explicaturas in communitate laboris<br />

concorditer operante cum <strong>Sede</strong> Apostolica. Pro certo etiam<br />

habemus easdem, in ineundis quaestionibus ad laborem pertinentibus<br />

et in utiliter atque continuo disserendo cum Institutis<br />

competentibus, ante oculos esse habituras quoquo modo<br />

peculiarem Sedis Apostolicae naturam, sicut dictum est in<br />

prima huius Epistulae parte.<br />

Quod ad ea attinet, quae exposuimus, Eminentia Tua<br />

opportuna instrumenta exsecutoria praeparabit ut, per accommodatas<br />

normas et structuras, foveatur profectus communitatis<br />

laboris iuxta exposita principia.<br />

5. In Litteris Encyclicis a verbis « <strong>La</strong>borem exercens »<br />

incipientibus monuimus dignitatem operatoris propriam exprimendam<br />

esse per specialem necessitudinem cum labore ei<br />

concredito. Ad hanc necessitudinem — quae ipsa per se multis<br />

modis fieri potest pro suscepti laboris genere — pervenitur<br />

subiective cum Operator, quamvis operam exerceat « remuneratam<br />

», eam tamen exercet ut « propriam ». Cum hic agatur<br />

de labore in ambitu Sedis Apostolicae exanclato ideoque<br />

fundamentali proprietate insignito, quae est supra memorata,


Acta Ioannis Pauli Pp. II 929<br />

haec necessitudo ardentem illam participationem postulat<br />

((sollicitudinis omnium Ecclesiarum», quae propria est Cathedrae<br />

Petri.<br />

Qui itaque Sanctae Sedi serviunt persuasissimum habere<br />

debent laborem suum exigere ecclesialem obligationem vivendi<br />

ex spiritu verae fidei, ac partes iuridiciales et ad administrationem<br />

pertinentes necessitudinis cum <strong>Sede</strong> Apostolica, in luce<br />

peculiari consistere.<br />

Concilium Vaticanum II multa nos docuit de ratione, qua<br />

omnes christiani, ecclesiastici, religiosi et laici, possunt — et<br />

debent — hanc ecclesialem sollicitudinem ad se revocare.<br />

Oportere igitur videtur ut, praesertim ab iis qui Sedi Apostolicae<br />

cooperantur, personalis exacuatur conscientia, imprimis<br />

christianorum sedulitatis universalis simulque vocationis<br />

propriae cuiusque, sive episcopi, sive sacerdotis, sive religiosi,<br />

sive laici. Responsiones enim ad hodiernas difficultates in<br />

laboris humani provincia quaerendae sunt in finibus iustitiae<br />

socialis; sed sunt etiam quaerendae in interiore congruentia<br />

cum labore, quem quisque debet perficere. Patere videtur<br />

laborem — qualiscumque is est — sub potestate Sedis Apostolicae<br />

explicatum, id modo omnino singulari postulare.<br />

Praeter altiorem congruentiam interiorem, hic labor, ut sit<br />

utilis et serenus, poscit mutuam observantiam, fraterna sodalitate<br />

nisam humana et christiana, ab omnibus et pro omnibus<br />

qui in illum incumbunt. Tum solum iustitia potest se<br />

aperire uti veram iustitiam, cum huic fraternae sodalitati<br />

coniungitur (id est amori erga hominem in veritate praebito).<br />

Quaerendum nobis est .« cuius spiritus simus » (cf. Lc 9, 55<br />

Vulg.).<br />

Hae quaestiones, quas postremo memoravimus, non possunt<br />

aeque enuntiari verbis iuridicialibus et ad administrationem<br />

pertinentibus. Hoc tamen non eximit inquisitione et nisu<br />

necessariis — et quidem in Sedis Apostolicae ambitu — ad<br />

efficientem reddendum illum humani laboris spiritum, qui a<br />

Domino nostro Iesu Christo proficiscitur.<br />

Dum tibi, Venerabilis Frater, has cogitationes considerandas<br />

propronimus, pro futuro studio quod eaedem postulant,


930 Acta Apostolicae Sedis •• Commentarium Officiale<br />

ut ad effectum adducantur, dona invocamus auxilii divini<br />

copiosa, tibique ex pectore Nostram impertimus Benedictionem,<br />

quam libenter etiam concedimus iis omnibus, qui bene<br />

meritam operam suam Sedi Apostolicae insumunt.<br />

Ex Aedibus Vaticanis, die xx mensis Novembris, anno<br />

MCMLXXXII.<br />

IOANNES PAULUS PP. II


Acta Ioannis Pauli Pp. II 931<br />

INDEX<br />

Introductio 841<br />

I<br />

NORMAE GENERALES<br />

De Curiae Romanae notione (a. 1) 859<br />

De Dicasteriorum structura (aa. 2-10) • . . 859<br />

De agendi ratione (aa.11-21) 862<br />

De Cardinalium adunationibus (aa. 22-25) 865<br />

De coetu Cardinalium ad consulendum, rebus organicis<br />

et oeconomicis Apostolicae Sedis (aa. 24-25) . . . . . 866<br />

De Rationibus cum Ecclesiis particularibus (aa. 26-27) . . . 866<br />

De visitationibus ad limina (aa. 28-32) 867<br />

De indole pastorali actuositatis (aa. 33-35) 868<br />

De Officio Centrali <strong>La</strong>boris (a. 36) 869<br />

De ordinibus (aa. 37-38) 869<br />

II<br />

SECRETARIA STATUS<br />

(aa. 39-17)<br />

Sectio prior 870<br />

Sectio altera 872<br />

III<br />

CONGREGATIONES<br />

Congregatio de Doctrina Fidei (aa. 48-55) . . . . . . . . 873<br />

Congregatio pro Ecclesiis Orientalibus (aa. 56-61) 874


932 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Congregatio de Cultu Divino et Disciplina Sacramentorum<br />

(aa. 62-70) 876<br />

Congregatio de Causis Sanctorum (aa. 71-74) 878<br />

Congregatio pro Episcopis (aa. 75-84) 879<br />

Pontificia Commissio pro America <strong>La</strong>tina (aa. 83-84) . . 881<br />

Congregatio pro Gentium Evangelizatione (aa. 85-92) . . . . 881<br />

Congregatio pro Clericis (aa. 93-104) 883<br />

Pontificia Commissio de Patrimonio Artis et Historiae<br />

conservando (aa. 99-104) 885<br />

Congregatio pro Institutis Vitae Consecratae et Societatibus<br />

Vitae Apostolicae (aa. 105-111) 886<br />

Congregatio de Seminariis atque Studiorum Institutis (aa. 112-<br />

116) 888<br />

IV<br />

TRIBUNALIA<br />

Paenitentiaria Apostolica (aa. 117-120) 890<br />

Supremum Tribunal Signaturae Apostolicae (aa. 121-125) . . 891<br />

Tribunal Rotae Romanae (aa. 126-130) 892<br />

V<br />

PONTIFICIA CONSILIA<br />

Pontificium Consilium pro <strong>La</strong>icis (aa. 131-134) . . . . . . 894<br />

Pontificium Consilium ad Unitatem Christianorum Fovendam<br />

(aa. 135-138) 895<br />

Pontificium Consilium pro Familia (aa 139-141) 896<br />

Pontificium Consilium de Iustitia et Pace (aa. 142-144) . . . 897<br />

Pontificium Consilium « Cor Unum » (aa. 145-148) . . . . . 898


Acta Ioannis Pauli Pp. II 933<br />

Pontificium Consilium de Spirituali Migrantium atque Itine­<br />

rantium Cura (aa. 149-151) . . . . . . . . . . . . 899<br />

Pontificium Consilium de Apostolatu pro Valetudinis Admi­<br />

nistris (aa. 152-153) . . 900<br />

Pontificium Consilium de Legum Textibus Interpretandis<br />

(aa. 154-158) ' 901<br />

Pontificium Consilium pro Dialogo inter Religiones (aa. 159-162) 902<br />

Pontificium Consilium pro Dialogo cum Non Credentibus (aa. 163-<br />

165) 903<br />

Pontificium Consilium de Cultura (aa. 166-168) 903<br />

Pontificium Consilium de Communicationibus socialibus (aa. 169-<br />

170) 904<br />

VI<br />

OFFICIA<br />

Camera Apostolica (a. 171) 905<br />

Administratio Patrimonii Sedis Apostolicae (aa. 172-175) . . 906<br />

Praefectura Rerum Oeconomicarum Sanctae Sedis (aa. 176-179) 907<br />

VII<br />

CETERA CURIAE ROMANAE INSTITUTA<br />

Praefectura Pontificalis Domus (aa. 1<strong>80</strong>-181) 908<br />

Officium de Liturgicis Celebrationibus Summi Pontificis (a. 182) 909<br />

VIII<br />

Advocati (aa. 183-185) 909


934 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

IX<br />

Institutiones Sanctae Sedi adhaerentes (aa. 186-193) . . . . 910<br />

ADNEXUM I<br />

De pastorali momento Visitationis « ad limina Apostolorum »,<br />

de qua in articulis a 28 ad 32 913<br />

ADNEXUM II<br />

De Apostolicae Sedis adiutoribus uti laboris Communitate, de<br />

qua in articulis a 33 ad 36 918


An. et vol. LXXX 25 Iulii 1988 N. 8<br />

ACTA APOSTOLICAE SEDIS<br />

COMMENTARIUM OFFICIALE<br />

Directio: Palazzo Apostolico - Città dei Vaticano — Administratio: Libreria Editrice Vaticana<br />

ACTA IOANNIS PAULI PP. II<br />

EPISTULA APOSTOLICA<br />

Ob expletum Millennium a Baptismo Regionis Rus' Kioviensis.<br />

I<br />

1. EUNTES IN MUNDUM UNIVERSUM, docete omnes gentes,<br />

haptizantes eos in nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti<br />

(cfr. Me 16, 15; Mt 28, 29).<br />

Ecclesia catholica, e sepulchro sanctorum Apostolorum<br />

Petri et Pauli Romae, Deo Uni et Trino grati animi sensus cupit<br />

significare, quod haec Salvatoris verba ad ripas Borysthensis<br />

fluminis ante mille annos sunt impleta, ac quidem Kioviae,<br />

in urbe praecipua regionis Rus', cuius incolae — vestigia secuti<br />

Olgae principis dominae et Vladimiri viri principis — per sacramentum<br />

Baptismi in Christum sunt « inserti ».<br />

Exemplo ducti Pii XII, Decessoris Nostri rec. mem., qui<br />

nongentesimam quinquagesimam anniversariam memoriam<br />

Baptismi regionis Rus' sollemniter celebravit, 1 hisce Litteris<br />

laudis praeconium tribuere et gratias agere cupimus ineffabili<br />

Deo, Patri, Filio et Spiritui Sancto, quod ad fidem et gratiam<br />

filios ac filias multorum populorum ac nationum vocavit, qui<br />

hereditatem christianam Baptismi Kioviae collati susceperunt.<br />

Qui quidem imprimis ad Nationes Russicam, Ucrainam, Bie-<br />

1 Cfr. Epistula ad Cardinalem Eugenium Tisserant, Sacrae Congregationis pro<br />

Ecclesia Orientali Secretarium (12 m. Maii 1939): <strong>AAS</strong> 31 (1939), pp. 258-259.<br />

61 - A. A. S.


936 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

lorussicam in regionibus orientalibus Continentis Europaeae<br />

pertinent. Simul vero, per Ecclesiae ministerium, quae in<br />

Baptismo Kioviae dato initium sumpsit, ea hereditas Urales<br />

montes est supergressa et ad multos populos Asiae septentrionalis,<br />

usque ad litora Oceani Pacifici et etiam ulterius pervenit.<br />

Pevera « in fines orbis terrae verba eorum » exierunt<br />

(cfr. Rom 10, 18).<br />

Gratias igitur referentes Spiritui, qui die Pentecostes descendit,<br />

de tanta amplitudine hereditatis christianae, quae<br />

anno Domini DCCCCLXXXVIII initium cepit, ante omnia mentem<br />

in mysterium salvificum ipsius Baptismi intendere volumus.<br />

Hoc — quemadmodum Christus Dominus docet — est sacramentum<br />

regenerationis « ex aqua et Spiritu » (Io 3, 5), quo<br />

homo, Dei filius adoptivus factus, in regnum aeternum inducitur.<br />

Sanctus Paulus de « baptismo » loquitur « in mortem »<br />

Redemptoris ut cum Eo « suscitemur » ad novitatem vitae in<br />

Deo (cfr. Rom 6, 4). Sic igitur gentes Slavicae orientales, quae<br />

magnam dicionem principis regionis Rus' Kioviensis incolebant<br />

usque ad Novogardiam (Novgorod), in sancti Baptismi<br />

aquam se immergentes, sese concrediderunt — ubi iis venit plenitudo<br />

temporis (Gal 4, 4) — consilio salvifico Dei. Perlatus<br />

ergo est ad eos nuntius « magnalium Dei » atque, ut olim Hierosolymis,<br />

etiam iis Pentecostes illuxit (cfr. Act 2, 37-39). In<br />

Baptismi aquam demersi, « ablutionem regenerationis » perceperunt.<br />

Quam significans est, in ritu Byzantino, vetus precatio ad<br />

aquam baptismi benedicendam, quae secundum theologiam<br />

orientalem eadem esse putari consuevit ac Iordanis fluminis<br />

aqua, in quam Redemptor hominis est ingressus ut Baptismum<br />

paenitentiae acciperet, sicut peragebant Iudaeae incolae et<br />

Hierosolymitae universi (cfr. Me 1, 5): « Da ei... Iordanis benedictionem,<br />

fac illam incorruptionis fontem, sanctitatis munus,<br />

peccatorum solutionem (...) Tu, omnium Domine, aquam<br />

redemptionis renuncia illam, sanctificationis aquam, carnis<br />

et spiritus expiationem, vinculorum relaxationem, delictorum<br />

remissionem, animarum illuminationem, regenerationis lavacrum,<br />

spiritus renovationem, adoptionis gratiam, incorruptionis<br />

indumentum, vitae fontem... Appare, Domine, etiam<br />

in hac et baptizandum in ea transmuta, ut veterem hominem ...


Acta Ioannis Pauli Pp. II 937<br />

deponat, et novum, qui secundum imaginem creantis eum<br />

renovatur, induat: ut similitudini mortis eius per baptismum<br />

complantatus, resurrectionis particeps fiat: et dono Spiritus<br />

Sancti tui custodito ..., bravium supernae vocationis accipiat,<br />

et primogenitis descriptis in caelis annumeretur ». 2<br />

Qui procul fuerant, iam illo ambitu vitae per Baptismum<br />

continebantur, in quo Sanctissima Trinitas — Pater, Filius et<br />

Spiritus Sanctus — se dat homini et cor novum in eo creat, a<br />

peccato mundatum et capax obtemperandi, filii in modum,<br />

aeterno amoris consilio. Populi illi et singuli eorum homines,<br />

simul in ambitum magnae familiae Ecclesiae sunt introgressi,<br />

in qua partes agere possunt in Eucharistia celebranda, verbum<br />

Dei audire eique testimonium perhibere, amore fraterno coniuncti<br />

vivere et inter se bona spiritualia communicare. Id<br />

symbolice significabatur veteribus ritibus sancti Baptismi,<br />

cum modo baptizati, vestibus albis induti, e baptisterio processionem<br />

efficientes, ad coetum fidelium se conferebant, qui in<br />

ecclesia cathedrali erant congregati. Eiusmodi, processio erat<br />

simul introitus liturgicus et symbolum Corporis Christi. 3<br />

2. Hac mente ducti et hoc animi sensu moti participare<br />

cupimus celebrationes et gaudium ob millennium transactum<br />

a Baptismo regionis Pus' Kioviensis. Hunc eventum memoramus<br />

secundum cogitandi rationem, quae propria est Ecclesiae<br />

Christi, id est in spiritu fidei. Qui quidem eventus summi fuit<br />

momenti. Verba Domini in Ieremia : « In caritate perpetua dilexi<br />

te; ideo attraxi te in misericordia » (31, 3), omnino impleta<br />

sunt quod attinet ad illas novas gentes eorumque terras. Regio<br />

Rus' Kioviensis in peculiarem compagem salutis introivit et<br />

ipsa facta est compages eiusmodi. Baptismus ei collatus origo<br />

fuit novae uberisque sanctitatis. Evasit momentum significans<br />

missionalis officii Ecclesiae, nova magnique ponderis veluti<br />

2 Preces benedictionis aquae baptismalis, cuius vetustissima testificatio invenitur<br />

in cod. Vat. Barberino Graeco 336, p. 201. Cfr. etiam in Trebnik (editio synodalis,<br />

Moscuae 1906, pars II, f. 209 v -220, cfr. f. 216) sollemnis benedictio aquae Baptismi die<br />

Epiphaniae.<br />

3 Cfr. Tipico della Grande Chiesa, ed. J. Mateos in « Orientalia Christiana Analecta »<br />

116, Roma 1963, pp. 86-88. Haud minor fuit splendor Baptismi ritus Romae, sicut<br />

ostendunt Ordines Romani Aetatis Mediae Superioris.


938 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

statio in Christianismi progressione: universa Ecclesia catholica<br />

hunc eventum respicit atque spiritualiter laetitiam heredum<br />

illius Baptismi participat.<br />

Gratias agimus Deo misericordi, Deo uni in Sanctissima<br />

Trinitate, Deo vivo, Deo patrum nostrorum; gratias agimus<br />

Deo, Patri Iesu Christi et Christo ipsi, qui in Sacramento Baptismi<br />

Spiritum Sanctum donat spiritui humano. Gratias agimus<br />

Deo de consilio Eius salvifico, amoris pleno, gratiam Ei habemus<br />

pro oboedientia, quam Ei populi, Nationes terrarum et<br />

Continentium exhibuerunt. Liquet obtemperationem illam certis<br />

quibusdam condicionibus historicis, geographicis, humanis<br />

fuisse subiectam. Studiosorum est omnes rationes politicas,<br />

sociales, culturales, oeconomicas perscrutari altiusque perspicere,<br />

quae per acceptionem fidei christianae sunt effectae.<br />

Verum est: novimus et confirmamus fructus provenire in<br />

omnibus campis exsistentiae humanae, cum Christus per fidem<br />

excipitur et experientia fit praesentiae suae in communitate<br />

et in vita unius cuiusque. Etenim nexus, quo quis cum Christo<br />

coniungitur, non est vitae appendix quaedam neque ornatus<br />

supervacue adiectus, sed eius certa atque definita veritas.<br />

Summa cum veneratione inclinamur, post mille annos exactos,<br />

hoc intuentes mysterium, eiusque altitudinem ac vim meditamur,<br />

imprimis in iis qui Baptismi regionis Rus' « principes<br />

receptores » fuerunt, ac deinde in singulis et omnibus,<br />

qui eorum vestigia sunt secuti, per Baptismum- potentiam<br />

sanctificantem Paracliti accipientes.<br />

II<br />

3. « Ubi venit plenitudo temporis, misit Deus Filium suum,<br />

factum ex muliere » (Gal 4, 4).<br />

Plenitudo temporis a Deo manat, sed homines eam praeparant<br />

eaque venit pro hominibus et per homines. Hoc dicendum<br />

est de « plenitudine temporis » in universali dispensatione<br />

salutis, quae eadem condicionibus humanis subicitur et propriam<br />

habet « concretam » historiam. Verumtamen idem affirmandum<br />

est de temporis momento, quo singuli populi ad portum<br />

fidei salvificae appulerunt : de « plenitudine » dicimus<br />

« temporis ». Etiam millennium expletum a Baptismo et con-


Acta Ioannis Pauli Pp. II 939<br />

versione regionis Rus' suam habet historiam. Cursus inductionis<br />

Christianismi in singulos populos et Nationes res est implicata,<br />

et multum postulat temporis. In regione Rus' inductio<br />

illa praeparata est inceptis, quae ab Ecclesia Constantinopolitana<br />

saeculo ix sunt inita. 4 Saeculo deinde x volvente, fides<br />

christiana in regionem illam opera missionariorum coepit penetrare,<br />

qui non solum ex urbe Byzantio advenerant sed etiam<br />

e terris occidentalium Slavorum finitimorum — qui liturgiam<br />

lingua Slavica celebrabant secundum ritum a Sanctis Cyrillo<br />

et Methodio institutum — necnon e terris occidentis <strong>La</strong>tini.<br />

Quemadmodum antiqua chronica Nestoris, quae appellantur<br />

« Povest' Vremennykh Let », affirmant, anno DCCCCXLIV ecclesia<br />

christiana, Eliae prophetae dedicata, Kioviae fuit. 5 Hoc in<br />

ambitu, iam praeparato, princeps domina Olga libere ac publice<br />

circiter annum DCCCCLV baptismum suscepit, semperque<br />

postmodum promissionibus baptismalibus se praebuit fidelem.<br />

Eam, cum Constantinopolim anno DCCCCLVII viseret, Proiectus<br />

patriarcha modo quodam prophetico salutavit : « Benedicta es<br />

tu inter mulieres Russas, quia lucem amasti ac tenebras depulisti.<br />

Ideo te benedicent filii Russi usque ad ultimam generationem<br />

». 6 Verum ei datum non est gaudium ut filium nomine<br />

Svjatoslav christianum videret. Hereditas vero eius spiritualis<br />

a Vladimiro nepote est resumpta, qui auctor fuit collationis<br />

Baptismi anno DCCCCLXXXVIII ; qui fidem christianam accepit et<br />

conversionem populi regionis Rus', eamque firmam et permansuram<br />

promovit. Vladimirus, et ad fidem nove conversi,<br />

pulchritudinem liturgiarum vitaeque religiosae Ecclesiae Constantinopolitanae<br />

persentiebant. 7 Quapropter nova Ecclesia<br />

regionis Rus' ex urbe Constantinopoli prompsit totum veluti patrimonium<br />

Orientis christiani omnesque thesauros eius proprios<br />

in re theologica, liturgica, spirituali, in vita ecclesiali<br />

et arte.<br />

4 Cfr. Epistula Encyclica qua patriarcha Photius, anno 867, nuntiat gentem Rhos<br />

nuncupatam Episcopum accepisse: ep. I, 13: PO 102, 736-737; cfr. etiam Les regestes<br />

des actes du patriarcat de Constantinople I. H (Les regestes de 715 à 1043), V. Grumel,<br />

Paris 1936, n. 481, pp. 88-89.<br />

5 Povest' Vremennykh Let, ed. D. C. Likhacev, Moscuae-Leninopoli 1950, pp. 235 s.<br />

6 PHILARES GUMILEVSKYI, Vitae Sanctorum, t. Iulii, Petroburgi 1900, p. 106 (Lingua<br />

Russica).<br />

7 Cfr. ad hoc narrationem in Povest' Vremennykh Let, quam supra memoravimus.


940 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Indoles tamen Byzantina huiusce hereditatis ab initio in<br />

novam formam rationemque est traducta: lingua cultusque<br />

humanus Slavorum facta sunt novus ambitus eorum quae<br />

usque adhuc modo Byzantino erant expressa in ipsa urbe principe<br />

Imperii Orientis et in omnibus partibus, per saecula cum<br />

illa coniunctis. Ita verbum Dei et gratia cum illo conexa ad<br />

Slavos orientales ratione iis propiore pervenerunt, quod attinet<br />

ad cultum humanum et rem geographicam. Slavi illi, verbum<br />

accipientes omni cum oboeditione fidei, id eodem tempore<br />

exprimere voluerunt cogitandi rationibus sibi propriis<br />

proprioque sermone. Sic peculiaris illa « Slavica culturae inductio<br />

» quoad Evangelium et Christianismum est effecta, quae<br />

cum praeclaro opere Sanctorum Cyrilli et Methodii conectitur,<br />

qui ex urbe Constantinopoli Christianismum, Slavis accommodatum,<br />

Magnae Moraviae et, per discipulos suos, populis Paeninsulae<br />

Balcanicae attulerunt.<br />

Sic igitur Sanctus Vladimirus et incolae regionis Rus' Kioviensis<br />

Baptismum ab urbe Constantinopoli, maxima sede<br />

Orientis christiani, acceperunt et, per eam, novella Ecclesia<br />

penetravit in ambitum ditissimi illius veluti patrimonii Byzantini,<br />

eius hereditatis fidei, vitae ecclesialis, animorum culturae.<br />

Eiusmodi patrimonium statim patuit amplae multitudini<br />

Slavorum orientalium atque facilius in proprium eorum<br />

usum potuit converti, quia ab initio eius transmissio opera<br />

amborum Sanctorum Fratrum Thessalonicensium provehebatur.<br />

Sacra Scriptura ac libri liturgici e sedibus culturalibus<br />

religiosis Slavorum advenerunt, qui linguam liturgicam ab illis<br />

inductam acceperant.<br />

Vladimirus, pro prudentia sua et perspicientia, sollicitudine<br />

de Ecclesiae populique bono motus, in liturgiam, loco linguae<br />

Graecae, linguam palaeoslavicam induxit « quam efficax<br />

instrumentum effecit ad veritates divinas iis tradendas, qui<br />

eo utebantur sermone ». 8 Quemadmodum in Epistula Encyclica<br />

Slavorum apostoli 9 scripsimus, Sancti Cyrillus et Methodius,<br />

quamvis conscii essent maioris praestantiae — quoad cultum<br />

humanum ac theologiam — hereditatis Graecae-Byzantinae,<br />

8 Ep. Enc. Slavorum Apostoli, 12: <strong>AAS</strong> 77 (1985), p. 793.<br />

' Cfr. ibid., nn. 11-13: <strong>AAS</strong> 77 (1985), pp. 791-796.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 941<br />

quam secum portaverant, ausi sunt tamen, in bonum gentium<br />

Siavicarum, alia uti lingua atque etiam alia ingeniorum<br />

cultura ad fidem annuntiandam.<br />

Hoc sane modo lingua palaeoslavica in Baptismo regionis<br />

Rus' effecta est instrumentum magni momenti, imprimis ad<br />

evangelizationem pertinens, ac deinde ad ipsam singularem<br />

progressionem futuri illius veluti patrimonii culturalis earum<br />

gentium; quae progressio in multis partibus thesaurus vitae<br />

cultusque humani totius hominum generis evasit.<br />

Oportet enim firmiter asserere, si fidem habere volumus<br />

veritati historicae, secundum mentem amborum Sanctorum<br />

Fratrum Thessalonicensium una cum lingua Slavica in regionem<br />

Rus' invectum esse morem Ecclesiae Byzantinae, quae<br />

tum temporis adhuc plena communione cum Ecclesia Romana<br />

coniungebatur. Quae traditio postmodum modo singulari et<br />

fortasse non iterabili processit, utpote innixa in cultu humano<br />

domestico atque etiam adiuta necessitudinibus cum finitimis<br />

populis occidentis.<br />

4. Plenitudo temporis igitur, quod ad Baptismum attinet<br />

populi regionis Rus', venit sub finem primi millennii, cum<br />

Ecclesia erat indivisa. Deo gratias simul agere debemus de<br />

hoc eventu, qui aetate nostra auspicium est atque spes. Deus<br />

voluit ut mater Ecclesia, visibiliter in unitate composita, in<br />

sinum suum, iam Nationibus ac populis refertum, atque tempore<br />

missionalis propagationis sive in oriente sive in occidente,<br />

reciperet hanc novam filiam suam, ad ripas fluminis<br />

Borystenis ortam. Erat tum Ecclesia orientis et Ecclesia occidentis,<br />

quarum utraque secundum traditiones proprias theologicas,<br />

disciplinares, liturgicas erat progressa, conspicuas quidem<br />

exhibens discrepantias, sed exstabat plena communio inter<br />

orientem et occidentem, Romam inter et Constantinopolim,<br />

inter quas mutuae intercedebant rationes. Fuit Ecclesia indivisa<br />

orientis et occidentis, quae Ecclesiam Kioviensem recepit<br />

atque adiuvit. Princeps domina Olga iam ab Ottone I imperatore<br />

petierat et acceperat anno DCCCCXCI episcopum, « qui<br />

ostenderet eis viam veritatis », id est Adalbertum Trevirensem,<br />

monachum, qui reapse Kioviam se contulit, ubi vero paganitas


942 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

perdurans impedivit ne missionem suam exsequentur. 10 Vladimirus<br />

vir princeps, quippe qui animadverteret hanc unitatem<br />

Ecclesiae et Europae exsistere, necessitudinem iungebat non<br />

solum cum Constantinopoli, sed etiam cum occidente et Roma,<br />

cuius episcopus communioni totius Ecclesiae praesidebat.<br />

Secundum « Chronica Mkonis » legationes susceptae sunt inter<br />

Vladimirum et Summos Pontifices Ioannem XV (qui illi dono<br />

misisse fertur quasdam reliquias Sancti Clementis Papae, aperte<br />

se referens ad missionem Sanctorum Cyrilli et Methodii, qui<br />

reliquias illas Chersone Romam portaverant) et Silvestrum<br />

PP. II. 11 Bruno Querfurtensis, ab ipso Silvestro II missus ad<br />

praedicandum, titulo sibi tributo archiepiscopi gentium, circiter<br />

annum MVII Vladimirum visit, qui rex Russorum appellabatur.<br />

12 Postea etiam Sanctus Gregorius PP. VII principibus<br />

Kioviensibus nomen regium adiecit epistula die xvn mensis<br />

Aprilis anno MLXxv missa «Demetrio (Isjaslaw), regi Ruscorum<br />

et reginae uxori eius », qui filium Jaropolk piae peregrinationis<br />

causa iusserant se conferre ad limina Apostolorum<br />

atque consecuti sunt ut regnum ipsorum sub protectionem<br />

Sancti Petri reciperetur. 13 Dignum sane est commemorare Romanum<br />

Pontificem agnovisse suis legibus vivendi potestatem,<br />

quam principis Vladimiri dicio est adepta; qui propter Baptismum<br />

anno DCCCCLXXXVIII susceptum, etiam quod ad publicam<br />

rem pertinet Civitatem suam solidavit, eius progressionem<br />

provehendo et faciendo ut populi intra fines illius temporis<br />

incolentes atque etiam intra futuros in unum corpus coalescerent.<br />

Propter hoc opus propheticum, unde in Ecclesiam est<br />

ingressus atque dicionem suam, ut principis, in numerum nationum<br />

christianarum ascribendam curavit, nomen meruit<br />

Sancti et Patri Nationum, quae posteriore aetate ex illa principis<br />

dicione originem duxerunt.<br />

10 Hoc referunt quidam fontes Germanici: ita <strong>La</strong>mperti Monaci Hersfeldensis<br />

opera, ed. O. Holder-Egger 1894, p. 38.<br />

11 Cfr. NiJconowskaja Letopis ad 6494, in « Polnoe sebranie russkich letopisej », IX<br />

St. Petersburg 1862, p. 57.<br />

12 Cfr. Petri Damiani Vita beati Romualdi, c. XXVII: PL 144, 978 (editio critica<br />

I. Tabacco in « Fonti per la storia d'Italia », 94, Roma 1957, p. 58).<br />

13 Cfr. Gregorii VII registrum, II, 74, ed. E. Caspar, in « Epistulae selectae in usum<br />

scholarum ex Monumentis Germaniae Historicis separatim editae», t. II, editio altera<br />

1955, pp. 236-237.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 943<br />

Kiovia ergo, propter Baptismum facta est veluti compitum<br />

praecipuum, ubi variae cultus humani formae inter se occurrebat,<br />

facta est terra, unde religio etiam in occidentem se<br />

insinuabat, quemadmodum cultus quibusdam Sanctis Caelitibus<br />

in Ecclesia <strong>La</strong>tina adhibitus testatur, atque temporum<br />

cursu sedes magni momenti vitae ecclesialis et propagationis<br />

missionalis in campum amplissimum vim proferens suam : ad<br />

occidentem versus usque ad montes Carpates, a ripa meridiana<br />

fluminis Borysthenis usque ad Novogardiam et a litoribus<br />

septentrionalibus fluvii Volgae — ut iam diximus — usque<br />

ad oras Oceani Pacifici atque ulterius. Ut paucis dicamus, ope<br />

novae sedis vitae ecclesialis, quae Kiovia inde a tempore, quo<br />

Baptismum suscepit, est facta, Evangelium et gratia fidei ad<br />

eas gentes et regiones pervenerunt, quae hodie cum patriarchatu<br />

Moscuensi coniunguntur, ad Ecclesiam orthodoxam quod<br />

attinet, et cum Ecclesia catholica Ucraina, cuius plena communio<br />

cum sede Romana in urbe Brest fuit renovata.<br />

III<br />

5. Itaque Baptismus regionis Rus' Kioviensis initium fuit<br />

diuturni cursus historici, quo imago singularis Byzantina-<br />

Slavica Christianismi effingebatur et progrediebatur, in vita<br />

sive Ecclesiae sive societatis et Nationum, quae in ea, per<br />

labentia saecula atque etiam nostra aetate, fundamentum habent<br />

propriae identitatis spiritualis.<br />

Per subsequentium rerum cursum, cum procellosis eventibus<br />

identitas illa continenter vehementerque afficiebatur,<br />

ipsum Baptisma et cultus humanus christianus — qui ex Ecclesia<br />

universali haustus erat et nativa ubertate spirituali alebatur<br />

et progrediebatur — vires sunt effectae, quibus evenit<br />

ut vita eius esset superstes.<br />

Vladimirus Baptismum recepit, se ipsum, una cum populo<br />

suo, potentiae Christi salvificae aperiens, congruenter verbis<br />

Actuum Apostolorum : « non est in alio salus, nec enim aliud<br />

nomen est sub caelo datum hominibus, in quo oportet nos salvos<br />

fieri » (4, 12). Hoc recipiens nomen, quod « est supra omne<br />

nomen», et missionarios Ecclesiae commonens ut hoc nomen


944 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

cordibus Slavorum regionis Rus' Kioviensis insinuarent, ut<br />

« omnis lingua confiteretur Dominum Iesum Christum, in gloriam<br />

Dei Patris » (cfr. Phil 9, 11), id ipsum ille habuit etiam<br />

elementum quoddam maximi momenti ad progressionem humanam<br />

et civilem efficiendam, quae tantum obtinet pondus ad<br />

vitam et profectum cuiusque Nationis et cuiusque Civitatis.<br />

Quapropter ad opus aviae Sanctae Olgae consilium se revocavit,<br />

quod stabile reddidit atque mansurum.<br />

Baptismus Vladimiri Magni et, subsequenti tempore, regionis<br />

eidem subiectae, magnam vim habuit ad totam progressionem<br />

spiritualem eius partis Europae et Ecclesiae, perinde<br />

ac ad totum cultum humanum et civilem Byzantinum-S avicum.<br />

Susceptio Evangelii non fuit solum inductio novi et pretiosi<br />

elementi in compagem certae illius animorum culturae; fuit<br />

potius immissio seminis, quod esset germinaturum ac processurum<br />

in terra, in quam iactum erat, eamque transformaturum,<br />

pro sua ipsius progressione; quod quidem semen, capax effectum<br />

est ut novos ederet fructus. Haec est dynamica virtus<br />

Regni caelorum : id enim « simile est... grano sinapis, quod<br />

accipiens homo seminavit in agro suo. Quod minimum quidem<br />

est omnibus seminibus; cum autem creverit, maius est holeribus<br />

et fit arbor, ita ut volucres caeli veniant et habitent in<br />

ramis eius » (Mt 13, 31-32).<br />

Hoc modo illud patrimonium spirituale Ecclesiae Byzantinae,<br />

quod in regionem Rus' Kioviensem opera linguae Slavicae,<br />

factae linguae liturgicae, est invectum, paulatim incrementis<br />

est auctum intra fines patrimonii culturalis illorum<br />

locorum, et necessitudinibus cum regionibus christianis finitimis,<br />

atque gradatim ad necessitates et mentis habitum populorum<br />

in magna illa principis dicione habitantium est accommodatum.<br />

6. Usus linguae Slavicae ut instrumenti evangelizationis ad<br />

nuntium Christi transmittendum et ad mutuam fovendam<br />

comprehensionem, egregiam vim habuit ad eius ipsius propagationem<br />

et progressionem. Ea inde incitabatur ut intrinsecus<br />

transformaretur et gradatim excoleretur, ita ut lingua fieret<br />

litteraria, quam dicunt, ideoque unum e praecipuis elementis,


Acta Ioannis Pauli Pp. II 945<br />

quae de cultu humano alicuius Nationis modo decretorio statuuntur,<br />

itemque de eius identitate eiusque vigore spirituali.<br />

In regione Eus' hic cursus ut cum maxime fuit diuturnus<br />

atque uberem copiam fructuum attulit. Hoc sane modo Christianismus<br />

occurrit hominibus affectantibus veritatem, sapientiam<br />

et progressionem, in propria autonomia innixam, quatenus<br />

suberat inspiratio evangelica et dynamica vis revelationis.<br />

Propter hereditatem Cyrillianam-Methodianam ibi oriens<br />

et occidens inter se sunt congressi, ibi bona animi hereditate<br />

accepta cum novis se coniunxerunt. Elementa hereditatis christianae<br />

in vitam et cultum humanum illarum Nationum penetraverunt.<br />

Inde manavit vis creatrix litterarum, philosophiae,<br />

theologiae, artis, et forma effecta est omnino singularis cultus<br />

humani Europaei, quin immo cultus humani, qui simpliciter<br />

dicitur. Etiam nunc ratio universalis quaestionum attinentium<br />

ad singulos homines et societatem, quae litteris et arte harum<br />

Nationum continentur, in mundo admirationem habet constantem.<br />

Ea e christiano iudicio de vita oritur et crescit, in hoc ipso<br />

certum quiddam habet quo referatur, quod pertinet ad modum<br />

cogitandi et loquendi de homine, de eius quaestionibus, de eius<br />

sorte.<br />

Ad hoc commune patrimonium, ad hoc commune bonum,<br />

Slavi orientales saeculorum cursu operam propriam et singularem<br />

contulerunt, praesertim quoad vitam spiritualem et devotionem<br />

ipsorum propriam. Hanc operam collatam Ecclesia<br />

Romana eadem reverentia et amore prosequitur, quibus in<br />

locuples fertur patrimonium orientis christiani. Slavi orientales<br />

elaboraverunt historiam, spiritualitatem, traditiones liturgicas<br />

ususque disciplinares sibi propria, congruenter traditioni<br />

Ecclesiarum orientis, necnon aliquas formas theologice<br />

meditandi de veritate revelata, quae, licet ab illis, quae in<br />

occidente vigent, discrepent, tamen simul eas complent.<br />

7. Hoc ipsum a Concilio Vaticano II attente est consideratum.<br />

Etenim, missis aliis rebus, Decretum de Oecumenismo<br />

hoc affirmat : « Praetermittendum pariter non est Ecclesias<br />

orientis ab origine habere thesaurum, ex quo plura in rebus


946 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

liturgicis, in traditione spirituali et in ordine iuridico Ecclesia<br />

occidentis deprompsit ». 14 Atque ad recogitandum incitant, Stimuli<br />

instar, etiam ea quae in Decreto Concilii asseruntur de<br />

ubertate liturgiae et traditione spirituali Ecclesiae orientis:<br />

(( Omnibus quoque notum est quanto cum amore Christiani<br />

orientales liturgica Sacra peragant, praesertim celebrationem<br />

eucharisticam, fontem vitae Ecclesiae et pignus futurae gloriae,<br />

qua fideles cum episcopo uniti accessum ad Deum Patrem<br />

habentes per Filium Verbum incarnatum passum et glorificatum,<br />

in effusione Sancti Spiritus, communionem cum Sanctissima<br />

Trinitate consequuntur "divinae consortes naturae" (2 Pt<br />

1, 4) effecti. Proinde per celebrationem Eucharistiae Domini in<br />

his singulis Ecclesiis, Ecclesia Dei aedificatur et crescit et per<br />

concelebrationem communio earum manifestatur ». 15<br />

Praeterea, ad traditiones theologicas Christianorum orientis<br />

quod attinet, haec affirmatur : « agnoscendum est eas eximio<br />

quodam modo in Sacris Scripturis radicatas esse, vita liturgica<br />

foveri et exprimi, viva apostolica traditione scriptisque Orientalium<br />

Patrum ac spiritualium auctorum nutriri, ad rectam<br />

vitae institutionem, immo ad christianam veritatem plane<br />

contemplandam tendere ». 16<br />

Spiritualitas Slavorum orientalium, quae peculiare est testimonium<br />

fecundae occursionis inter spiritum humanum et<br />

mysteria christiana, non desinit salutarem vim habere ad conscientiam<br />

Ecclesiae universae. Speciali mentione digna est<br />

peculiaris indoles eorum devotionis, qua in Passionem Christi<br />

feruntur, affectio animorum, qua mysterium doloris, cum efficientia<br />

rédemptrice Crucis coniuncti, prosequuntur. Ut haec<br />

spiritualitas vigesceret, fortasse aliquid effecit memoria mortis<br />

innocentis filiorum Vladimiri, Boris et Gleb, qui a fratre Svatopolk<br />

sunt interfecit. 17<br />

Haec vero spiritualitas plenissime exprimitur laude quae<br />

« suavissimo » (sladcajsi) Domino nostro Iesu Christo adhibetur<br />

in mysterio doloris et « kenosis », quibus se subiecit in incarnatione<br />

et morte Cruci affixus (cfr. Phil 2, 5-8). Simul vero<br />

14 Decretum Unitatis Redintegratio de Oecumenismo, 14.<br />

15 Ibid., 15.<br />

14 Ibid., 17.<br />

17 Cfr. Acta Sanctorum, Septembris 2, Venetiis 1756, pp. 633-644.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 947<br />

ea in liturgia illuminatur luce Christi resuscitati, quam splendor<br />

Transfigurationis in monte Thabor aliquomodo anticipavit,<br />

quaeque plene manifestata est gloria diei resurrectionis<br />

(voskresie-nie), mundo vero revelata a Spiritu Sancto, qui<br />

super Apostolos descendit, forma indutus linguarum tamquam<br />

ignis die Pentecostes. Haec experientia iis incessanter quasi<br />

portio tribuitur, qui Baptismum suscipiunt. Quomodo non<br />

memoremus, in hac rerum hominumque complexione, christianos,<br />

qui in illis regionibus vitam degerunt et agunt, quique<br />

in morte et resurrectione Christi, toties, horum mille annorum<br />

cursu, vim invenerunt et fulcimentum ut testimonium<br />

fidelitatis erga Evangelium perhiberent non solum cottidiana<br />

vitae cohaerentia sed etiam cruciatibus magnanimiter susceptis,<br />

nec raro supremo mortis discrimine? Quae quidem ratio<br />


948 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

orientalium, splendidas illas ecclesias cathedrales Sanctae<br />

Sophiae Kioviae et Novogardiae, quae a saeculo xi repetuntur,<br />

ecclesias et monasteria tam singularis notae in regione illius<br />

terrae? Litterae Kiovienses maximam partem sunt religiosae.<br />

Novi hymni et cantica ecclesialia a formis nativis traditionis<br />

musicae quodammodo manant. Nec praetereundum est primas<br />

scholas in regione Rus' saeculo ipso xi esse exortas. Haec<br />

omnia, licet tam breviter memorata, efficiunt testimonium indelebile<br />

rerum religiosarum et culturalium singulariter florentium,<br />

quae a Baptismo regionis Rus' Kioviensis ortum duxerunt.<br />

Quam apte igitur Concilium Vaticanum II animadvertit:<br />

« Ecclesia ... nihil bono temporali cuiusvis populi subtrahit,<br />

sed e contra facultates, copias moresque populorum, quantum<br />

bona sunt, fovet et assumit, assumendo vero purificat, roborat<br />

et elevat ». 18<br />

IV<br />

9. Baptismus regionis Rus' collatus est, ut iam asseruimus,<br />

tempore, quo iam duae formae Christianismi exstiterant: altera<br />

orientalis coniuncta cum Byzantio, altera occidentaHs coniuncta<br />

cum Roma, dum Ecclesia pergebat esse una et indivisa.<br />

Haec quidem consideratio nos, millennium Baptismi a populis<br />

Slavicis orientalibus Kioviae suscepti celebrantes, non potest<br />

non etiam vehementiore desiderio accendere ut plena communio<br />

in Christo harum Ecclesiarum sororum perficiatur atque<br />

novae vestigationes suscipiantur novaque incepta ineantur<br />

ut et unitas foveatur. Haec enim anniversaria memoria non<br />

solum est recordatio quaedam historica atque occasio elucubrationes<br />

scientificas componendi, et faciendi aestimationes,<br />

sed est etiam, ac quidem potissimum, incitatio ad convertendam<br />

affectionem nostram pastoralem a temporibus praeteritis<br />

ad aetatem futuram; ad augendum desiderium nostrum unitatis<br />

et ad ingeminandas orationes nostras.<br />

Ita est: utraque Ecclesia, Catholica et Orthodoxa, quae<br />

nunc magis quam antea sibi statuerunt iterum invenire communionem<br />

circum mensam eucharisticam — non obstantibus<br />

18 Constitutio dogmatica Lumen Gentium de Ecclesia, 13.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 949<br />

difficultatibus, quae, e falsis opinionibus ortae, per saecula<br />

eas tenuerunt — peculiari cum animorum attentione et spe,<br />

hoc volvente millennio, omnes filios et filias spirituales Sancti<br />

Vladimiri in tuen tur.<br />

Altera ex parte paulatim rediens consensio inter Romam et<br />

Constantinopolim, necnon inter Ecclesias, quae cum hisce sedibus<br />

plena communione coniunguntur, — et quomodo mentem<br />

non subeunt multiplices congressiones utriusque partis, in quibus<br />

ubertas consiliorum praebetur cum copiosa permutatione<br />

donorum spiritualium cuiusque, quae traditiones tam diversae<br />

et fecundae aluerunt? — tandem vim habebit praestabilem,<br />

praesertim his diebus, ad heredes orthodoxos et catholicos Baptismi<br />

Kioviensis. Fortasse memoria illius eventus, unde vita<br />

nova eorum in Spiritu Sancto originem sumpsit, conferet ad<br />

festinandum, Deo opitulante, tempus plenae illorum reconciliationis,<br />

tempus «osculi pacis », vicissim dandi quasi fructus<br />

decisionis maturae, quae orta est in libertate et bona voluntate<br />

e spiritu primigenio, quo Ecclesia indivisa ducebatur, quae<br />

ingenio christiano Sanctorum Cyrilli et Methodii erat insignis.<br />

Quantam utilitatem totus Populus Dei perciperet, si heredes<br />

orthodoxi Baptismi Kioviensis, renovata conscientia communionis,<br />

quae fuit initio, permoti, eius veluti provocationem<br />

accipere scirent atque christianis temporis nostri nuntium oecumenicum,<br />

inde manantem, eloqui, eos excitantes ad maturandos<br />

gradus ad metam plenae unitatis, quam Christus voluit!<br />

Id, praeterea, egregiam vim haberet etiam ad illum cursum<br />

animorum iungendorum in re civili, quod magna spe illos replet,<br />

qui per orbem terrarum pacifico convictui dant operam.<br />

10. Ratio universalis et peculiaris sunt duo veluti fontes<br />

pariter essentiales in vita Ecclesiae: communio et differentia,<br />

traditio ac tempora nova, veteres terrae christianae et<br />

populi novi, qui ad fidem veniunt. Ecclesia una esse valuit<br />

simulque dissimilis. Unitatem probans ut primum principium<br />

(cfr. Io 17, 21 s), illa fuit pluriformis in singulis partibus<br />

orbis terrarum. Quod quidem peculiari modo ad Ecclesiam<br />

occidentalem et ad Ecclesiam orientalem refertur, antequam<br />

paulatim in se seiungerentur. Ad hoc tempus quod attinet,<br />

Concilium Vaticanum II haec affirmat : « Ecclesiae Orientis et


950 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Occidentis per non pauca saecula suam propriam vitam, fraterna<br />

tamen communione fidei et vitae sacramentalis coniunctae,<br />

secutae sunt, <strong>Sede</strong> Romana moderante communi consensu,<br />

si dissensiones circa fidem vel disciplinam inter eas orirentur ». 19<br />

Verum etiam cum plena communio esset infracta, utraque Ecclesia<br />

integrum depositum fidei apostolicae fundamentali ratione<br />

servavit. Universalitas et pluriformitas non desierunt, quamvis<br />

essent contentiones, dona inaestimabilia sibi mutuo impertire.<br />

Huius veritatis conscium, Concilium Vaticanum II, ad rem<br />

oecumenicam quod spectat, novi temporis initium fecit, propter<br />

quod de fructibus proventuris bene licet sperare. Decretum<br />

Concilii de Oecumenismo, quod iam pluries est memoratum,<br />

documento est egregiae existimationis et amoris, quibus Ecclesia<br />

catholica uberem hereditatem Orientis christiani prosequitur,<br />

cuius singularem naturam, differentiam et simul legitimam<br />

rationem in lumine ponit. Ait enim, missis aliis : « a<br />

primis iam temporibus Ecclesiae Orientis disciplinas proprias<br />

a Sanctis Patribus atque Synodis, etiam oecumenicis, sancitas<br />

sequebantur. Cum autem unitati Ecclesiae minime obstet,<br />

immo decorem eius augeat et ad missionem eius implendam<br />

non parum conferat quaedam morum consuetudinumque diversitas,<br />

ut supra memoratur ... Sacra Synodus ad omne dubium<br />

tollendum, declarat Ecclesias Orientales, memores necessariae<br />

unitatis totius Ecclesiae, facultatem habere se secundum<br />

proprias disciplinas regendi, utpote indoli suorum fidelium<br />

magis congruas atque bono animorum consulendo aptiores n. 20<br />

Ex hoc Decreto eruitur dilucide autonomiam, qua quoad<br />

disciplinam Ecclesiae Orientales fruuntur, non manare e privilegiis<br />

ab Ecclesia Romana concessis, sed a lege ipsa, quam<br />

huiusmodi Ecclesiae a temporibus apostolicis tenent.<br />

11. Dum colloquium seri tur, quod iam explicatur et con<br />

stanter progreditur, inter Ecclesias et Communitates ecclesiales,<br />

impendente iam sollemni illo millennio Baptismi regionis Rus'<br />

— qui quidem eventus nos magno desiderio revocat ad Ecclesiam<br />

indivisam, complectentem omnes Ecclesias particulares<br />

19 Decretum Unitatis Redintegratio de Oecumenismo, 14.<br />

20 Ibid., 16.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 951<br />

sive Orientis sive Occidentis, quique eventus monet de vehementi<br />

oratione Christi in Cenáculo pro unitate omnium credentium<br />

(cfr. Io 17, 20), — oportet meminisse plenam communionem<br />

esse donum neque solum fructum nisuum et citationum<br />

mere humanorum, licet haec sint pernecessaria et multarum<br />

rerum condiciones.<br />

Peccatum intravit in mundum propter hominem, sed<br />

« multo magis gratia Dei et donum in gratia unius hominis<br />

Iesu Christi in multos abundavit » (Rom 5, 12-15). Perseverantia<br />

vero « in doctrina apostolorum et communicatione, in fractione<br />

panis et orationibus » (A,et 2, 42), est donum Dei, quia est<br />

novus modus quo homo exsistat. Est plenum « esse in unum »<br />

in Sanctissima Trinitate. Primus fons eiusmodi communionis<br />

est gratia Baptismi: per Baptismum enim ingredimur in unitatem<br />

Ecclesiae in toto orbe terrarum diffusae, in unitatem a<br />

Christo concupitam et fundatam, quae, quamvis discrepantiae<br />

et difficultates essent, quoad substantiam vigere perrexit per<br />

priora decem saecula; ingredimur in illam unitatem, de qua<br />

nos hodie Baptismus regionis Rus' admonet. Omnes Christiani<br />

ad eam redeant atque communitatem efficiant hominum qui,<br />

plena communione cum Christo coniuncti, hunc thesaurum<br />

suum cunctis membris totius hominum generis offerant. Id<br />

ipsum a Spiritu Sancto efflagitamus, qui est innumerabilium<br />

munerum dator, per quae singuli et communitates humanae<br />

communionem cum Christo introeunt. In Eo, in Spiritu Sancto,<br />

vita Ecclesiae altitudinem et quasi quasdam mensurae rationes<br />

inexspectatas consequitur. Peculiare est traditioni orientali<br />

ut praesentia Paracliti eiusque donorum persentiatur atque de<br />

ea vivatur; cuius traditionis alta doctrina pneumatologica thesaurus<br />

est pretiosus pro universa Ecclesia.<br />

Hac sane luce praefulgente, videmus proficere necessitudines<br />

multiformes, differentes et fructuosas, quibus, hoc tempore<br />

Concilium subsecuto, commune nostrum studium actuosae<br />

oboeditionis voluntati Dei, in eius Spiritu exceptae, est<br />

manifestatum.<br />

Copiosa illa experientia plenae communionis, habitae per<br />

primum millennium, sed per tot saecula deinde oblitteratae ab<br />

utraque parte, sit nobis nostrisque nisibus oecumenicis lux,<br />

hortamentum, propositum, ad quod cetera referantur.<br />

62 - A. A. S.


952 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

V<br />

12. Dum viam Oecumenismi percurrit, Ecclesia catholica<br />

obtutum defigit in missione sanctorum Fratrum Thessalonicensium,<br />

ut in Epistula Encyclica Slavorum Apostoli diximus.<br />

In eorum missione peculiaris « prophetismus oecumenicus »<br />

est significans, quamvis ambo tempore sint operati, in quo<br />

Christianitas erat indivisa. Eorum missio in Oriente originem<br />

cepit, sed eius progressio in lumine posuit vincula, quibus cum<br />

Roma, cum Petri <strong>Sede</strong> iungebantur. Illorum perspicientia apostolica<br />

« koinoniae » in Ecclesia altius in dies intellegitur hac<br />

aetate, qua augescens desiderium exardescit unitatis omnium<br />

Christianorum et colloquii oecumenici. Illae praesenserunt<br />

necessarium esse ut novae Ecclesiae — respectu habito differentiarum<br />

ac disceptationum in dies crescentium — servarent<br />

et solidarent plenam et visibilem communionem unius Ecclesiae<br />

Christi. Illae quidem ortae sunt veluti in agro proprietatem<br />

exhibente variorum populorum et ad eas pertinentium<br />

regionum culturalium, verumtamen simul oportuit servarent<br />

inter se unitatem essentialem, secundum voluntatem divini<br />

Conditoris. Quo quidem factum est ut Ecclesia e missione Sanctorum<br />

Cyrilli et Methodii exorta, in semet ipsa quasi insculptum<br />

portaret peculiare sigillum illius vocationis oecumenicae,<br />

quam ambo sancti Fratres tam impense impleverunt. Hoc sane<br />

spiritu ducente, etiam Ecclesia Kioviensis — ut iam diximus —<br />

est enata.<br />

Paene in Pontificatus Nostri initio gavisi sumus, anno<br />

nempe MCMLXXX, Sanctos Cyrillum et Methodium, iuxta Sanctum<br />

Benedictum, Patronos Europae renuntiare.<br />

Europa est christiana in ipsis suis radicibus. Duae formae<br />

magnae traditionis Ecclesiae, occidentalis et orientalis, duae<br />

formae cultus humani inter se complent ut « duo pulmones »<br />

unius corporis. 21 Haec scilicet est veterum temporum eloquentia.<br />

Haec est hereditas populorum, qui Continentem nostram<br />

incolunt. Licet affirmari utrumque rerum cursum, orientalem<br />

et occidentalem, factum esse eodem tempore primam magni<br />

nominis formam inductionis culturae, ad fidem quod attinet,<br />

21 Cfr. Litt. Enc. Redemptoris Mater, 34: <strong>AAS</strong> 79 (1987), p. 404.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 953<br />

intra quarum ambarum rerum fines una et indivisa plenitudo, a<br />

Christo Ecclesiae concredita, historice est ostensa. In variis<br />

cultus humani formis Nationum Europaearum, sive in oriente<br />

sive in occidente, in musica, in litteris, in artibus effectivis,<br />

in architectura, necnon in modo cogitandi, communis quidam<br />

quasi sucus decurrit, qui ex unico fonte hauritur.<br />

13. Simul vero eiusmodi hereditas fit, sub exitum saeculi xx,<br />

quasi quaedam provocatio, dilationem non patiens, quod ad<br />

unitatem attinet Christianorum. Sincerum quoddam desiderium<br />

unitatis in animis hac aetate adest, quae quidem postulat<br />

ut pacificus convictus in populis habeatur, qui in bonum<br />

omnium cedit. Haec est appetitio, quae conscientiam civium<br />

movet remque politicam et oeconomicam permeat. Christiani<br />

oportet conscii sint originum religiosarum et moralium huiusmodi<br />

pro vocationis : Christus «est... pax nostra, qui fecit<br />

utraque unum et medium parietem maceriae solvit, inimicitiam<br />

» (Eph 2, 14). Deus « reconciliavit nos sibi per Christum<br />

et dedit nobis ministerium reconciliationis » (2 Cor 5, 18). Haec<br />

res, hoc opus Christi nostro tempore peculiari modo in vehementi<br />

desiderio quasi repercutitur, quo homines unitatem et<br />

fraternitatem universalem affectant. Studium unitatis pacisque,<br />

studium eo pertinens ut repagula auferantur et conflictationes<br />

dirimantur — perinde ac ipsa commemoratio aetatum<br />

praeteritarum Europae — signum fit concitans temporis nostri.<br />

Non habetur pax vera, nisi innitatur in processu coniunctionis,<br />

in quo unusquisque populus eligere possit, in libertate<br />

et veritate, vias suae progressionis. Ex altera parte, huiusmodi<br />

processus fieri nequit, si deest consensio de unitate primigenia<br />

et fundamentali, quae variis formis ostenditur, quae sibi non<br />

opponuntur, sed sese complent, quarum altera alterius indiget,<br />

atque vicissim se expetunt. Quapropter omnino persuasum est<br />

Nobis viam ad veram pacem ducentem recte dirigi posse modo<br />

incomparabili in mentibus, in cordibus, in conscientiis hominum<br />

per praesentiam et ministerium illius signi pacis quod,<br />

ipsa sua natura, est Ecclesia Christo oboediens et constans in<br />

vocatione sua.<br />

Fiduciam ergo firmam significamus in omnibus conatibus<br />

humanis, qui eo spectant ut occasiones contentionum et con-


954 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

flictationum tollantur, viam ineundo pacificam colloquii patientis,<br />

pactionum, mutuae benignitatis et reverentiae.<br />

Sollicitudo peculiaris de pace in toto orbe terrarum est<br />

munus vocationis Europae, quae orta est super fundamenta<br />

christiana. In multis partibus eiusdem orbis deest pax aut<br />

gravibus periculis obicitur. Quocirca necessaria est constans<br />

et concors cooperatio Continentis Europaeae cum omnibus Nationibus<br />

ad pacem et bonum fovendum, cuius summum ius<br />

unusquisque homo habet et quaevis humana communitas.<br />

VI<br />

14. Mysteria et eventus, quae breviter hisce in Litteris memoravimus,<br />

si ratione habita praeceptionum Concilii Vaticani II<br />

et in prospectu historico millennii aspiciuntur et considerantur,<br />

causa nobis fiunt gaudii et solacii in Spiritu Sancto.<br />

Si respectus habetur momenti, quod proprium est Baptismi<br />

regionis Rus' Kioviensis in historia evangelizationis cultusque<br />

humani, probe intellegitur cur considerationem totius Ecclesiae<br />

catholicae in illum voluerimus intendere, omnes fideles<br />

exhortantes ut preces fundant communes. Ecclesia Romana,<br />

aedificata super fundamentum fidei apostolicae Petri et Pauli,<br />

laetatur de hoc millennio atque de cunctis fructibus, per hominum<br />

aetates perceptis; de fructibus videlicet fidei et vitae unitatis<br />

ac testificationis, usque ad persecutionem ac martyrium<br />

ductae, congruenter nuntio Christi ipsius. Nostra vero participatio<br />

spiritualis sollemnium, quae ob millennium fiunt, ad<br />

universum pertinet Populum Dei: ad fideles et Pastores, qui<br />

vivunt et operantur in illis terrae partibus, lavacro Baptismi<br />

sanctificatis. In huius festivitatis gaudio cum omnibus coniungimur,<br />

qui Baptismum ante mille annos a maioribus suis acceptum<br />

originem arbitrantur propriae identitatis religiosae,<br />

culturalis, nationalis; coniungimur cum cunctis heredibus<br />

huius Baptismi, praetermittentes constitutae religionis professionem,<br />

Nationem, loca habitationis; coniungimur cum omnibus<br />

fratribus et sororibus orthodoxis et catholicis; potissimum<br />

coniungimur cum cunctis dilectis filiis et filiabus Natio-


Acta Ioannis Pauli Pp. II 955<br />

num Russicae, Ucrainae, Bielorussicae ; cum iis, qui in solo<br />

patrio degunt, necnon cum iis qui in America, in Europa occidentali<br />

aliisque orbis partibus vitam agunt.<br />

15. Peculiari sane ratione haec est festivitas Ecclesiae orthodoxae<br />

Russicae, cuius sedes primaria est Moscuae quamque nos<br />

« Ecclesiam sororem » appellare gaudemus. Ea ipsa magna ex<br />

parte hereditatem antiquae regionis Rus' christianae accepit, se<br />

iungens Ecclesiae Constantinopolitanae eique fida manes. Haec<br />

Ecclesia, perinde ac ceterae Ecclesiae orthodoxae, vera habet<br />

sacramenta, praecipue vero — vi successionis apostolicae —<br />

Eucharistiam et Sacerdotium quibus arctissima necessitudine<br />

cum Ecclesia catholica coniungitur. 22 Atque una cum Ecclesiis,<br />

quas memoravimus, studiose suscipit conatus « servandi fraternas<br />

illas in fidei caritatisque communione necessitudines,<br />

quae inter Ecclesias locales, ut inter sorores, vigere debent». 23<br />

Praegrandi hoc tempore, historia digno, Communitas catholica<br />

preces participat et meditationem « magnalium Dei »<br />

(cfr. Act 2, 11), atque Ecclesiae sorori, mille annorum spatium<br />

emensae, osculum pacis, per Episcopum Romanum, mittit ut<br />

ostensionem vehementis desiderii perfectae illius communionis,<br />

quam Christus voluit quaeque in natura Ecclesiae continetur.<br />

Celebrationes — millennii oblata occasione — omnium<br />

heredum Baptismi Vladimiri atque participatio Nostra — quae<br />

e cordis desiderio erumpit —- eorum gaudii et gratiarum actionis,<br />

omnibus afferent — in Nobis intime est persuasum —<br />

lumen novum, quod in tenebras difficilium saeculorum praeteritorum<br />

valeat penetrare: lumen dicimus ipsum, quod e<br />

Mysterio paschali, e matutino Paschatis et Pentecostes, semper<br />

renascitur et ad nos pervenit.<br />

16. Peculiaris declaratio coniunctionis nostrae et participationis,<br />

qua ferimur in millennium Baptismi regionis Rus',<br />

atque etiam vehementis desiderii eo pertinentis ut ad plenam<br />

perfectamque perveniatur communionem cum Ecclesiis sororibus<br />

orientalibus, expressis verbis in Encyclicis Litteris Re-<br />

22 Cfr. Decretum Unitatis Redintegratio de Oecumenismo, 15.<br />

23 Ibid., 14.


956 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

demptoris Mater profertur : « Licet tristes eventus separationis<br />

adhuc experiamur, quae postea est facta ... asseverare possumus<br />

nos coram Beata Matre Christi sentire nos veros fratres<br />

et sorores esse, intra Populum illum messianicum, qui vocatur<br />

ut una sit familia Dei in terra ». 24<br />

Verbum incarnatum, quod Ea genuit, in omne tempus<br />

eiusdem in Corde manet, ut praeclara Icona Znamenie ostendit,<br />

quae Virginem orantem exhibet, in cuius corde Verbum<br />

Dei est incisum. Oratio Mariae peculiari modo potentiam Dei<br />

attingit; ea est adiumentum et vis ordinis superioris ad Christianorum<br />

salutem. « Cur ergo non omnes simul Eam intuemur<br />

ut Matrem nostram communem, quae pro unitate familiae Dei<br />

orat quaeque "praecedit", longum ducens agmen testium fidei<br />

in unicum Dominum, Filium Dei, in eius virginali utero conceptum<br />

de Spiritu Sancto? ». 25<br />

Exoptamus Fratribus et Sororibus in fide ne hoc mille annorum<br />

patrimonium Evangelii, Crucis, Resurrectionis et Pentecostes<br />

desinat esse futuris generationibus « via, veritas et<br />

vita » (cfr. Io 14, 6).<br />

Cuius rei gratia ex imo pectore preces fundimus ad Sanctissimam<br />

Trinitatem, Patrem, Filium et Spiritum Sanctum.<br />

Amen.<br />

Datum Romae, apud Sanctum Petrum, die xxv mensis<br />

Ianuarii, in festo Conversionis S. Pauli Apostoli, anno<br />

MCMLXXXVIII, Pontificatus Nostri decimo.<br />

IOANNES PAULUS PP. II<br />

24 Litt. Enc. Redemptoris Mater 50: <strong>AAS</strong> 79 (1987), p. 429.<br />

25 Ibid., 30: <strong>AAS</strong> 79 (1987), p. 402.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 957<br />

LITTERAE APOSTOLICAE<br />

I<br />

Venerabili Servae Dei Petrinae Morosini honores Beatorum tribuuntur.<br />

IOANNES PAULUS PP. II<br />

Ad perpetuam rei memoriam. — « Potestis bibere calicem, quem ego<br />

bibo, aut baptismum, quo ego baptizor, baptizari? At illi dixerunt ei :<br />

"Possumus" » (Me 10, 38). Multi fideles, divina gratia fulti, generosa<br />

alacritate se paratos ostenderunt ad Christum sequendum in via crucis<br />

et cum eo passionem communicandam usque ad vitae supremum sacri­<br />

ficium. In hos ascribi posse censemus iuvenem laicam Petrinam Moro-<br />

sini, quae a pueritia non solum in diligentem exsecutionem evangeli­<br />

corum mandatorum incubuit et in apostolatus caritatisque opera, sed<br />

exoptavit sanguinis effusione testificari suam erga Dominum fideli­<br />

tatem, quem maxime amabat. Assuefatta non huius mundi sensui se<br />

accommodare sed plene Dei voluntatem facere (cf. Rom 12, 2), tempore<br />

discriminis non dubitavit mortem malle, quam suam mulieris digni­<br />

tatem offendere sacramque sui corporis naturam, templi Dei vivi (cf.<br />

2 Cor 6, 16). Pro certo enim habebat se, in paucis correptam, in multis<br />

bene dispositum iri (cf. Sap 3, 5), seseque victricem visuram bona<br />

Domini in terra viventium (Ps 26, 13). Coniugum Rochi Morosini et<br />

Sarae Noris filiorum maxima natu, orta est in pago communiter Fiobbio<br />

appellato, in dioecesi Bergomensi sito, die VII Ianuarii anno MCMXXXI ;<br />

postridie baptismo accepto est spiritaliter renata et Ecclesiae, mystico<br />

Christi corpori, aggregata. In familia mature cognoscere coepit legem<br />

Domini et Spiritu ambulare (cf. Cal 5, 16). Praesertim pia mater,<br />

adhuc vivens, eam praecipuas christianas veritates docuit et depreca­<br />

tionis, incommodorum, paupertatis, laboris studium evidenti cum<br />

exitu. Die x mensis Ianuarii anno MCMXXXVII sacramentum accepit<br />

Confirmationis et die v mensis Iunii anno MCMXXXVIII primum Panem<br />

Eucharisticum gustavit. Sedulo et fructuose ludum elementarium fre<br />

quentavit et, quamvis facultatibus praedita esset, non ultra perrexit,<br />

quia eius opera ad exiguam rem familiarem sustinendam erat necessa­<br />

ria. Artem ideo didicit vestificae et quindecim annos nata mercede<br />

arcessita est, uti operaría, in gossypii officinam, in propinquo sita<br />

oppido Albino, quo cotidie pedibus ibat, laetans se utilem esse caris<br />

suis, hos honeste sustentando. In loco ubi laborabat semper eminuit


958 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

diligentia, urbanitate, modestia et fidei atque caritatis spiritu, aesti­<br />

mationem sibi comparans et observantiam superiorum aliorumque ope­<br />

rariorum, in quos utiliter valebat exemplo praesertim. Affirmari licet<br />

eam cum simplicitate et natura id explicare, quod Concilium Oecu­<br />

menicum Vaticanum II post aliquot annos docuit : « Ii vero, qui labo­<br />

ribus saepe duris incumbunt, oportet ut humanis operibus seipsos<br />

perficiant, concives adiuvent, totamque societatem et creationem ad<br />

meliorem statum promoveant, verum etiam ut Christum, cuius manus<br />

fabrilibus se exercuerunt et qui semper cum Patre ad salutem omnium<br />

operatur, in actuosa caritate imitentur, spe gaudentes, alter alterius<br />

onera portantes, atque ipso suo quotidiano labore ad altiorem ascen­<br />

dant sanctitatem etiam apostolicam » (Constitutio dogmatica de Eccle­<br />

sia Lumen Oenium, 41). Ad labores officinae gossypii libenter addebat<br />

et ex consuetudine labores domesticos ; namque non tempus terebat in<br />

ludis et iocis puellarum propriis, sed, magna cum officii conscientia<br />

illud quam optime collocabat in cura fratrum et sororum minorum<br />

natu, quibus veluti altera mater fuit, sedula et benevola; opera apo­<br />

stolica paroeciae insuper participabat. Tanta sedulitas, animo cum<br />

laeto semper exercita, ex vitae visione christiana oriebatur, quam<br />

putabat servitium amoris esse erga proximum, similiter ac Dei Filii<br />

exemplum, qui « non venit ut ministraretur ei, sed ut ministraret et<br />

daret ainmam suam redemptionem pro multis» {Me 10, 45). Occasio­<br />

nem igitur non praetermittebat, unde proximum adiuvaret, quantum<br />

posset, et ultra progrediebatur, sui ipsius iacturam faciens pro ceteris ;<br />

quod quidem evidentius apparet, si consideratur illam prompte et sine<br />

lamento distulit se Domino consecrare in Instituto religioso, cum ani­<br />

madvertit familiam suam, tum potissimum egentem, non posse sibi<br />

praecidere eius auxilium eiusque mercedem. Eius electiones conten-<br />

tionesque semper fide simplici et forti directae sunt, quas frequenta­<br />

tione sacrorum liturgicorum, Communione cotidiana, Evangelii medi­<br />

tatione, deprecatione assidua, pietate erga Virginem Mariam alebat et<br />

cuiusvis speciei peccati fuga. Dei amore flagrans, humiliter eius verbis<br />

oboediebat, eius sequebatur vias et nitebatur per omnia ei placere.<br />

Ut progressus faceret in cognitione et in amore Illius, qui eius cor<br />

allexerat, indefatigate colebat vitalem cum Christo coniunctionem,<br />

memor eorum, quae ipse dixit: « Manete in me et ego in vobis ... Qui<br />

manet in me, et ego in eo, hic fert fructum multum, quia sine me nihil<br />

potestis facere ... Manete in dilectione mea» (Io 15, 4-5. 9). Intellexit<br />

posse se sanctam se facere nec tamen in conventum ingredi, et, in


Acta Ioannis Pauli Pp. II 959<br />

mundo manens, tota Dei esse voluit: quam ob rem sedecim annorum,<br />

prudenti moderatore spiritus suadente, votum privatum castitatis<br />

nuncupavit; quam virtutem carissimam habuit. Postea vota addidit<br />

oboedientiae et paupertatis. Terrestrium inanium neglegens, paupere<br />

veste se induebat et paulo quod habebat contenta erat, in Domino et<br />

in providentia spem collocans. Filia lucis cum esset (cf. 1 Thess 5, 5),<br />

vehementer sensit suum esse Christi lucem diffundere coram hominibus<br />

(cf. Mt 5, 16) testimonio virtutum et apostolatus. Dictum est : « <strong>La</strong>ici<br />

officium et ius ad apostolatum obtinent ex ipsa sua cum Christo Capite<br />

unione. Per Baptismum enim Corpori Christi mystico inserti, per Con­<br />

firmationem virtute Spiritus Sancti roborati, ad apostolatum ab ipso<br />

Domino deputantur » (CONC. OEC. VAT. II, Decretum de apostolatu<br />

laicorum Apostolicam Actuositatem, 3). Serva Dei non in vacuum gra­<br />

tiam Dei recepit (cf. 2 Cor 6, 1), sed, Spiritu adiuvante, eam multi -<br />

plicavit pro Ecclesia, cuius semper membrum fidelissimum fuit. Partem<br />

habuit Actionis Catholicae paroecialis, in qua est iuncta munere Dele­<br />

gatae (( Minimarum » et (( Beniaminarum », quas studio et peritia for-<br />

mabat. Partem etiam habuit Coetus Missionarii, « Zelatricum » Semi­<br />

narii Bergomensis, Apostolatus piacularis, Filiarum Mariae et Tertii<br />

Ordinis Franciscani, ex cuius spiritalitate magna cum cura vixit. Quo­<br />

libet auxilium suum tulit actionis, deprecationis et voluntariae casti-<br />

gationis, laeta operam navare animarum saluti et Regni Dei propa-<br />

gationi. Peculiariter colebat Sanctam Mariam Goretti, martyrem pudi­<br />

citiae, cuius exemplum sequi exoptabat, maximum Domino amoris<br />

testimonium dando effuso sanguine. Multis tempestatibus et pluribus<br />

personis dixerat : « Quam gratum mihi esset sicut Maria Goretti inte­<br />

rire ! ». Tam animosa, nobilis et sancta appetitio est exaudita. Die<br />

iv mensis Aprilis anno MCMLVII, ut consueverat, multo mane diem<br />

inchoaverat Eucharistia accepta; dein ad gossypii officinam ierat opus<br />

factura. Dum primo tempore postmeridiano pedibus domum redibat,<br />

se ad eam admovit in loco aliquantum nemoroso, per quem solita erat<br />

percurrere, iuvenis quidam, qui eam sua turpia proposita non celavit.<br />

Serva Dei, sibi persuasum habens nullum esse thesaurum divinae gra­<br />

tiae parem et summum malum esse peccatum, nulla interposita dubi­<br />

tatione, firmiter recusavit ; quin, de bono iuvenis spiritali sollicita,<br />

conata est eum ad meliora adducere consilia, christianam doctrinam<br />

memorans et peccati gravitatem ei significans : sed frustra. <strong>La</strong>cessita,<br />

omnibus viribus se defendit. Mortifere et crebro lapide icta cervicem,<br />

perrexit verba fidei et heroicae caritatis efferre, dum veternosa facta


960 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

est. Denuo lux splendebat in tenebris et Christi amor de morte trium-<br />

phabat. Postea a familiaribus inventa in loco immolationis est eique<br />

Unctio infirmorum ministrata, ac in valetudinarium Bergomense de­<br />

ducta est, ubi, animo non recepto, exstincta est die vi mensis Aprilis.<br />

Qui eius probitatem, bonitatem et pietatem noverant, statim de marty­<br />

rio locuti sunt. Haec persuasio crevit, volventibus annis confirmata;<br />

unde, habito (( Nihil bostat » a Sancta <strong>Sede</strong>, Episcopus Bergomensis<br />

dominus Iulius Oggioni, Causam iniit canonizationis Processu Cogni-<br />

tionali (annis MCMLXXX-MCMLXXXIIII. De vita et praesertim de morte<br />

Servae Dei sententias suas dixerunt primum Congressus Peculiaris<br />

Consultorum Theologorum (die XI mensis Novembris anno MCMLXXXVI)<br />

et, dein, Congregatio Ordinaria Patrum Cardinalium et Episcoporum<br />

(die XVI mensis Iunii anno MCMLXXXVII) ; in utraque sede affirmatum<br />

est iuvenem Petrinam Morosini mortem obiisse, ut virginitatem suam<br />

defenderet, ante aliquot annos Deo consecratam, ideoque eius sacri­<br />

ficium verum habendum esse martyrium. Coram Nobis pronuntiatum<br />

est Decretum super Martyrio die in mensis Iulii anno MCMLXXXVII.<br />

Post haec statuta est dies sollemnis Beatificationis. Hodie igitur, in<br />

Basilica Vaticana Sancti Petri, inter sacra haec sumus elocuti : « Nos,<br />

vota fratrum nostrorum Iacobi Jullien, Archiepiscopi Rhedonensis,<br />

Ioannis Melis Fois, Episcopi Galtellinensis-Norensis, Clementis Gaddi,<br />

Archiepiscopi emeriti Bergomensis, necnon plurimorum aliorum Fra­<br />

trum in Episcopatu, multorumque christifidelium explentes, de Con­<br />

gregationis pro Causis Sanctorum consulto, Auctoritate Nostra Apo­<br />

stolica facultatem facimus ut Venerabiles Servi Dei Marcellus Callo,<br />

Antonia Mesina et Petrina Morosini, Beatorum nomine in posterum<br />

appellentur, eorumque festum die ipsorum natali : Marcelli Callo die<br />

decima nona Martii ; Antoniae Mesina die decima septima Maii ; Petri -<br />

nae Morosini die sexta Aprilis, in locis et modis iure statutis quo­<br />

tannis celebrari possit. In nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti ».<br />

Quae autem per has Litteras decrevimus, volumus et nunc et in per­<br />

petuum firma esse, rebus quibuslibet contrariis non obstantibus.<br />

Datum Romae, apud Sanctum Petrum, sub anulo Piscatoris, die<br />

iv mensis Octobris anno MCMLXXXVII, Pontificatus Nostri nono.<br />

& AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis<br />

Loco © Sigilli<br />

in Secret. Status tab., n. 212.840.


Acta Ioannis Pauli Pp. II<br />

II<br />

Venerabili Servae Dei Blandinae Merten Beatorum honores tribuuntur.<br />

IOANNES PAULUS PP. II<br />

Ad perpetuam rei memoriam. — « Multum facit, qui multum diligit.<br />

Multum facit, qui rem bene facit. Benefacit, qui communitati<br />

magis quam suae voluntati servit »( De Imitatione Christi, I, XV, 2).<br />

Videtur nobis brevis et integra vita Venerabilis Servae Dei Blandinae<br />

Merten, religiosae professae e Congregatione Sororum S. Ursulae de<br />

Calvarienberg-Ahrweiler, posse egregie his verbis colligi, excerptis e<br />

libro qui ei carissimus fuit. A iuventute intellexerat Deum caritatem<br />

esse et manentem in caritate in Deo manere Deumque in eo (cf. / Io<br />

4, 16). Et quoniam « quanto saniores sumus a tumore superbiae, tanto<br />

sumus dilectione pleniores» (S. Augustinus, De Trinitate 8, 8, 12),<br />

Venerabilis Serva Dei summa cura studuit exercitium amoris erga<br />

Deum et proximum exornare virtutibus simplicitatis et humilitatis.<br />

Quod ad hoc attinet scripsit :


962 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

1902), deinde in locis appellatis communiter Morscheid (annis 1903-<br />

1907) et Grossrosseln (annis 1907-1908). Sciens inter rationes institu­<br />

toriam peculiare momentum scholam habere (cf. CONC. OEC. VAT. II<br />

Decl. de educatione christiana Gravissimum Educationis, 5), suum<br />

explevit officium cum animi ardore seseque totam dedens, illud putans<br />

missionem utque apostolatum explicans. Vocatio ad pueros educandos<br />

(( peculiares mentis et cordis dotes, diligentissimam praeparationem,<br />

continuam renovationis et adaptationis promptitudinem expostulat »<br />

(Ibid.). His dotibus praedita est haud dubie Venerabilis Serva Dei,<br />

quae non solum sibi comparavit professionis usum et apte scientiam<br />

hominum tradidit, sed suum esse duxit etiam humanam et religiosam<br />

alumnorum formationem provehere, quos tenere amabat, eos scientiam<br />

Dei docens tum institutione, tum exemplo vitae suae. Hinc facta est<br />

exemplar verae magistrae catholicae estque a superioribus, a collegis,<br />

a discipulis et a populo observata, qui praeter scholae singulare stu­<br />

dium, ardentem eius spiritum fidei et deprecationis admirabantur,<br />

necnon amorem in Eucharistiam et in Virginem Mariam, vitae paroecia­<br />

lis industriam societatem, liberalitatem erga pauperes, perfectam con­<br />

tinentiam, serenitatem et laetitiam animi, humanitatis multitudinem,<br />

sobrietatem et sinceritatem loquendi, mundi inanium neglectionem.<br />

In hoc quasi horto, fructibus iam tam copioso, vocationis germen ortum<br />

est ad vitam consecratam, quam Maria Magdalena grato cum animo<br />

accepit et diligenti alacritate coluit. Omnibus rebus relictis, die 22<br />

Aprilis anno 1908, intravit uti probanda in Ursulinas loci Calvarien-<br />

berg-Ahrweiler. Nomen cepit Sororem Bladinam a Sacratissimo Corde<br />

Iesu statuitque « sponsa heroica » Domini fieri. Die 3 Novembris anno<br />

1910 vota temporanea nuncupavit, deinde addicta est muneri docendi<br />

in schola superiore pro puellis Ursulinarum Saravipontanarum. Ibi,<br />

paulo post, pulmonum morbum contraxit; qua re est Treviros missa<br />

eique est officium delegatum magistrae et custodis educandarum. Aliis<br />

etiam est iuncta humilioribus muniis, quae sollerter, cum simplicitate<br />

spirituque cum supernaturali explevit, cupiens per onmia Deo pla­<br />

cere. Die 4 Novembris anno 1913 professionem perpetuam fecit. Postea<br />

confessa est : « Eo die me Divino Redemptori devovi et pro certo scio<br />

Illum sacrificium proba visse ». Hic devotionis spiritus anima fuit eius<br />

vitae consecratae et modus quo suprema evangelica praecepta explica­<br />

vit (cf. Mt 22, 37-40). Ob Dei amorem se ipsam abnegavit, cotidie cru­<br />

cem portavit suam et celeri gradu est Magistrum secuta (cf. Lc 9, 23)<br />

in via sacrificii, occultationis, immolationis, contemplationis et actio­<br />

nis. Corde libero, viva fide et laeta spe illustrato et roborato, Domini


Acta Ioannis Pauli Pp. II 963<br />

et superiorum est obsecuta voluntati, nec aliud oblectamentum invenit,<br />

quam caelestis Sponsi amori respondere. Scripsit enim : (( Volo meam<br />

oblationem cotidie iterare nec umquam meam ipsius facere volunta­<br />

tem ... Cotidie magis volo effodere et mergi et dissolvi in divini amoris<br />

abysso et in Providentia, adeo ut mei obliviscar et in solo Domino<br />

restituar ». Animam suam alebat divinarum veritatum contemplatione,<br />

deprecatione continua, ardenti pietate erga altaris Sacramentum et<br />

Sacrum Iesu Cor, ex quo vim hauriebat ut sine intermissione in via<br />

perfectionis progressus faceret. « Cor Iesu — aiebat — speculum est<br />

animarum piarum, in quo cotidie se referunt et possunt notare utrum<br />

ei similes sint an non. Illud optimus est meditationis liber, consiliator<br />

sapientissimus et amantissimus, maximum solacii robur et durissi­<br />

mum levamen ». Cum humilitate plenaque cum fidelitate Regulas obser­<br />

vavit sui Instituti et vota religiosa ; voluit omnium famula esse, semper<br />

ad alienas necessitates attenta semperque felix animorum et corpo­<br />

rum fovere proximi bonum, praesertim alumnorum et Sororum: etiam<br />

de peccatoribus deque non credentibus curabat pro iisque deprecabatur,<br />

optans totum mundum scienter redemptionis bona communicare. Quo­<br />

niam (( viam crucis Deus electis assignat : quo magis enim eos amat,<br />

eo magis cruciatibus onerat » (S. Teresia a Iesu, Iter perfectionis, 18,<br />

1), Sorori Blandinae non defuerunt spiritus angustiae et graves cor­<br />

poris dolores. Phthisis, quae iam valetudinem eius debilitabat, in peius<br />

mutata est anno 1916, unde necessario stabiliter est valetudinario<br />

recepta Sororibus aegrotis curandis. Ultimum vitae temporis spatium<br />

egit in continuo amoris colloquio cum Deo, cui se totam obtulit in<br />

suavis odoris sacrificium. Nec solitudo, nec dolores nec aegritudines<br />

ei risum et pacem interiorem abstinerunt; quin haec existimavit gem­<br />

mas inaestimabilis pretii, pro quibus Providentiae gratias agebat.<br />

« Dolor — dicebat — ab omnibus rebus materialibus et terrenis aba-<br />

lienat, animam effert et firmat et schola est optima amoris. Insuper<br />

ad Iesum ducit et cum Eo arte coniungit. Quam dulcis est mors, cum<br />

in terra Eum tantum amavimus, qui noster erit iudex ». Cal variam<br />

ascendit religioso et forti cum spiritu, et ivit obviam Sponso cum lam­<br />

pada accensa et manibus plenis turis. Pie et tranquille defecit nomen<br />

Iesu insurrans die 18 mensis Maii anno 1918, proximo ante sollemni­<br />

tatem Pentecostes. Fama sanctitatis, qua viva floruit et mortua, non<br />

intermisit et procedente tempore increbruit; qua re episcopus Trevi-<br />

rensis Causam canonizaionis iniit celebratione processus ordinarii in­<br />

formativi (1954-1962). Die 4 Decembris anno 19<strong>80</strong> Ipsi Nos Causae<br />

introductionem permisimus, vacationem simul dantes instruendi pro-


964 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

cessus apostolici super virtutibus in specie. Postea rite disceptatum<br />

est, exitu faventi, de virtutibus a Sorore Blandina exercitis et, die<br />

9 mensis Iunii anno 1983 coram Nobis editum est Decretum super vir­<br />

tutibus. Ad Beatificationem obtinendam apud Curiam Archiepiscopa­<br />

lem Vindobonensen anno 1985 actus est processus cognitionalis de<br />

sanatione, mira habita, Sororis Irimbertae Puntigam, a « melanoma<br />

nodulare ulcerato ad 3° distale della gamba destra, in soggetto di 69<br />

anni, con metastasi in transito (satellitosi) e metastatizzazione massiva<br />

di linfonodi regionali inguino-crurali ; stadio clinico III, a/b secondo<br />

la classificazione M. D. Anderson Hospital ; microstadiazione istologica<br />

del 5° livello di Clark ». Sanationem, quae facta est prima hebdo­<br />

mada Novembris anno 1969 et deprecationi Servae Dei tributa, appro­<br />

barunt Consilium Medicorum, Congressus Consultorum Theologorum<br />

et Congregatio Patrum Cardinalium et Episcoporum. Die 8 Maii hoc<br />

anno sivimus edi Decretum, quo professi sumus hanc sanationem subi-<br />

taneam, perfectam et stabilem esse miraculo effectam et, qua talem,<br />

deprecationi Venerabilis Servae Dei Blandinae Merten tribuendam.<br />

Dein dies est statuta sollemnis Beatificationis. Hodie igitur, in Vati­<br />

cana Basilica Sancti Petri haec sumus inter sollemnia locuti :


Acta Ioannis Pauli Pp. II 965<br />

III<br />

Fit facultas Episcopo Gorzoviensi sacram coronandi imaginem B. M. V.<br />

« Dominae patientis auditionis », quae in paroecia Rokitno eiusdem dioe­<br />

cesis pie colitur.<br />

IOANNES PAULUS PP. II<br />

Ad perpetuam rei memoriam. — Quam iucunda omnino cum animi<br />

recordatione, quam suavi simul cum pietatis adiectione ad locum<br />

simulacrum cultum revolvimur hodie Beatissimae Virginis Mariae in<br />

paroecia Rokitno, dioecesis ipsius Gorzoviensis, ubi tot iam annos a<br />

tam multis ac magnis fidelium multitudinibus totque sacris ministris<br />

et Nostris in Episcopatu Fratribus tanto quidem religionis verae ardore<br />

fideique solidae fervore percolitur, sicut etiam a Nobis haud semel,<br />

imago Virginis Immaculatae illa quam tum historiae fama tum docto­<br />

rum studia pluribus de causis venerabilem sane esse commonstrant,<br />

quin immo et caelestibus gratiarum signis prodigiosam ! Quem ad mo­<br />

dum vero laetitiae singulari Decessori Nostro immortalis memoriae<br />

Paulo VI fuit Deiparam Virginem loci Rokitno caelitem apud Deum<br />

^destinare communitatis Gorzoviensis Patronam, ita profecto summe<br />

nunc ipsum Nos iuvat alium optabilem deferre honorem decoremque<br />

ad eam « Dominam patientis exauditionis » Rokitnensem hoc feliciter<br />

vertente Anno Mariali, unde maiora usque sanctitatis ac salutis bene­<br />

ficia longe lateque a piis percipiantur peregrinatores ac fidelibus<br />

non illius modo regionis, verum totius Nostrae patriae aliarumque<br />

pariter nationum. Precibus videlicet obsequi festinamus Venerabilis<br />

Fratris Iosephi Michalik, sacrorum ipsius Gorzoviensis Antistitis, qui<br />

tot aliorum pastorum adsensus optatis necnon suorum decessorum in<br />

munere Ordinarii omnium, a Nobis expetere non dubitavit ut memo­<br />

ratam Mariae Iesu Matris effigiem pretioso diademate redimire sibi<br />

Nostro liceret nomine auctoritateque, ut gratus animus et populi<br />

fidelis sedulo orantis amor declararetur in primis regionis Vielko-<br />

polskae, Lubuskae et Pomeraniae occidentalis erga Virginem Rokit­<br />

nensem quae simul fidem traditam simul nationem praesenti tuita<br />

esset auxilio. Utpote qui quam vehementissime cupiamus ut saecularis<br />

iam pietas in eandem imaginem magis excitetur magisque per loca, con­<br />

siliis rite cum Congregatione pro Cultu Divino collatis, de plenitudine<br />

potestatis Nostrae apostolicae hasce ipsas per Litteras probato quem


966 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

diximus Episcopo Gorzoviensi facultatem facimus libentes ut venusto<br />

illi simulacro Beatae Virginis Matris « patientis exauditionis » apud<br />

paroeciam Rokitno magni pretii ipse aliquando pro Nobis coronam<br />

imponat Nostrosque inibi sensus propalam explicet et inculcet, dum<br />

liturgicus ritus ac formula praescripta diligenter adservantur. Con­<br />

trariis quibuslibet rebus neutiquam obsistentibus.<br />

Datum Romae, apud S. Petrum, sub anulo Piscatoris die xxn<br />

mensis Ianuarii, anno MCMLXXXVIII, Pontificatus Nostri decimo.<br />

ffi AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis<br />

Loco ©Sigilli<br />

In Secret. Status tab., n. 210.530.<br />

IV<br />

Sinitur Episcopus Lublinensis coronandi simulacrum B. M. V. « Dominae<br />

Nostrae Plorantis », quae pie servatur in cathedrali aede S. Ioannis.<br />

IOANNES PAULUS PP. II<br />

Ad perpetuam rei memoriam. — Complura inter sacella illa ac<br />

monumenta Marialia, quibus et merito Nostra patria Polonia catho­<br />

lica gloriatur et peculiari universam per Ecclesiam honore collustra­<br />

tur, Lublini quoque novimus Nos haud secus ac noveramus semper<br />

ipsa in cathedrali aede Sancti Ioannis sacra sanctuarium reperiri<br />

inibique simulacrum Beatissimae Virginis Mariae a Christifideli<br />

regionis eiusdem pic tu m exornatumque affabre, quod ob prodigiosum<br />

qui memoriae proditus est eventum nuncupari consuevit Dominae<br />

Nostrae Plorantis. Quoniam vero sine ulla quidem intermissione recen­<br />

tioribus hisce annis magis augetur magisque in dies pietas publica<br />

privatusque singulorum cultus erga praecelsam Iesu Christi Matrem<br />

eo titulo insignitam eoque etiam loco custoditam, peropportune ideo<br />

Venerabilis Frater Boleslaus Pylak, Episcopus ipse Lublinensis, con­<br />

sentaneam usquequaque repetiturum se effecturumque existimavit, si<br />

facultate sibi a <strong>Sede</strong> Apostolica tributa quasi cumularet omnia illa<br />

religionis ac fidei documenta imponendo eidem effigi ei pretioso No­<br />

stram ad mentem serto, sicque praestantem Virginis Mariae statum<br />

et locum in cotidiana dioecesis Lublinensis vita singulariter atque


Acta Ioannis Pauli Pp. II 967<br />

insigniter esse in posteros annos confirmatorum. Quae eximia cum<br />

Nobis plane probetur causa ipsumque egregium dilaudetur inceptum,<br />

Kos sententiam excipientes sancientesque Congregationis pro Cultu<br />

Divino hac de re perlibenter statuimus et fidelium expressis saepe­<br />

numero votis et memorati Praesulis motis obsequi precibus. Quapropter<br />

hisce Litteris atque Apostolica Nostra potestate Lublinensi Ordinario<br />

ipsas committimus partes ut imagini Virginis Mariae « plangentis »<br />

apud suum cathedrale templum die suo item arbitrio deligendo inter<br />

Missarum sollemnia secundum praestitutam formulam ritumque litur­<br />

gicum pretiosam Nostro nomine et auctoritate coronam adfigat. Porro<br />

dubitamus minime Nos quin haec sacra celebratio Sanctissimae Deiparae<br />

Virginis maximum in religionis illic catholicae bonum populique<br />

proximi Lublinensis ac longinqui pariter emolumentum spiritale cedere<br />

possit proindeque fore certo confidimus ut inspicientes deinceps dia­<br />

dema pontificia voluntate adiectum ad eandem Dei percolendam Ma­<br />

trem vehementius usque incitentur. Contrariis quibusvis haudquaquam<br />

obstantibus.<br />

Datum Romae, apud S. Petrum, sub anulo Piscatoris, die xxvin<br />

mensis Ianuarii, anno MCMLXXXVIII, Pontificatus Nostri decimo.<br />

© AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis<br />

Loco iji Sigilli<br />

In Secret. Status tab., 210.101t.<br />

V<br />

Beata Maria Virgo titulo « di Capocolonna » nuncupata, Principalis apud<br />

Deum Patrona archidioecesis Crotonensis-Sanctae Severinae confirmatur.<br />

IOANNES PAULUS PP. II<br />

Ad perpetuam rei memoriam. — Croton, urbs clarissima olim<br />

Magnae Graeciae, nunc merito commendatur quoque ob impensam pie­<br />

tatem qua eius cives proximique incolae Beatam Mariam Virginem<br />

titulo (( di Capocolonna » invocatam colunt, cuius sacratissima imago<br />

in eiusdem civitatis cathedrali templo pie servatur, cuiusque in hono­<br />

rem Crotonenses fideles Sanctuarium antiquitus curaverunt aedifican­<br />

dum in celebri sane illo promunturio <strong>La</strong>cinio, quo priscis temporibus<br />

Pythagorica Schola praestans viguit et notum fanum Herae <strong>La</strong>ciniae<br />

63 - A. A. S.


968 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

dicatum exstitit. Quare, cum Venerabilis Frater Iosephus Agostino,<br />

Archiepiscopus Crotonensis-Sanctae Severinae, communia cleri popu­<br />

lique vota excipiens, electionem Beatae Mariae Virginis memorato sub<br />

titulo in Patronam Principalem apud Deum Ecclesiae suae rite pro­<br />

baverit atque, datis litteris die VII mensis Ianuarii hoc anno, petiverit<br />

ut electio et approbatio huiusmodi iuxta « Normas de Patronis consti­<br />

tuendis » et ad normam Instructionis « De Calendariis particularibus<br />

atque Officiorum et Missarum propriis recognoscendis »7 n. 30, ab hac<br />

Apostolica <strong>Sede</strong> confirmaretur, Nos libentissimo quidem animo istius<br />

Pastoris preces audiendas esse censemus. Iis igitur comprobatis, quae<br />

Congregatio pro Cultu Divino, factis a Nobis facultatibus, hac in re<br />

egit, Apostolica Nostra potestate, harum Litterarum virtute perpe-<br />

tumque in modum Beatam Mariam Virginem titulo « di Capocolonna »<br />

invocatam, Principalem apud Deum Patronam archidioecesis Croto­<br />

nensis-Sanctae Severinae confirmamus, cum omnibus iuribus et litur­<br />

gicis privilegiis iuxta rubricas consequentibus. Quod vero hac die No­<br />

stra auctoritate sancimus, augeat inibi cultum erga praecelsam Dei<br />

Genetricem « columnam mundi » quae portavit Christum Dominum,<br />

lapidem angularem historiae (cfr. / Pe 2, 6) ; pariterque cedat in bo­<br />

num istius dilectissimae Nobis Ecclesiae nuper unitae ac faustum sit<br />

auspicium pro dioecesana Synodo illic proxime celebranda. Has deni­<br />

que Litteras ratas esse volumus sive nunc sive in posterum, contrariis<br />

nihil obstantibus.<br />

Datum Romae, apud Sanctum Petrum, sub anulo Piscatoris, die<br />

xii mensis Martii, vertente Mariali Anno MCMLXXXVIII, Pontificatus<br />

Nostri decimo.<br />

© AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis<br />

Loco © Sigilli<br />

In Secret. Status tab., n. 215.473.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 969<br />

EPISTULAE<br />

I<br />

R. D. presbytero Aegidio Vigano, Rectori maiori Societatis S. Fran­<br />

cisci Salesii post centum transactos annos ab obitu S. Ioannis Bosco.<br />

DILECTO FILIO AEGIDIO VIGANO, RECTORI MAIORI SOCIETATIS S. FRANCISCI<br />

SALESII.<br />

IOANNES PAULUS PP. II<br />

Dilecte Fili, salutem et Apostolicam Benedictionem. — 1. Iuvenum<br />

patris et magistri, sancti Ioannis Bosco, obitum post centum trans­<br />

actos annos cum dilecta ista Salesiana Societas commemorandum<br />

opportuna per incepta susceperit, datam opportunitatem perquam<br />

libenter arripimus ut iuventutis quaestiones iterum penitus perpenda-<br />

mus, ea considerantes gravissima officia, quae in Ecclesiam recidunt ut<br />

ipsi iuvenes ad futuri temporis munera ineunda apparentur.<br />

Etenim Ecclesia iuvenes vehementer diligit; quapropter numquam<br />

sane non, at potissimum hoc tempore, cum annus bis millesimus iam<br />

impendet, adduci se a Domino percipit ut peculiari cum amore et spe<br />

illos respiciat et eorum simul censeat institutionem velut unum esse e<br />

praecipuis muneribus suis pastoralibus.<br />

Quem ad modum asseveravit clarissimo e rerum prospectu Conci­<br />

lium Vaticanum Secundum, « hodie genus humanum in nova historiae<br />

suae aetate versatur » ; l et alibi eodem docente Concilio, « conatus<br />

fiunt ad opus educationis magis magisque promovendum ». 2 Hoc ergo<br />

tempore, quo modi ac rationes animorum culturae in alias transeunt<br />

formas, Ecclesia animadvertit magna quidem cum sollicitudine quam<br />

in ipsa hac institutionis provincia sit necessarium ut discrimen illud<br />

supervadatur altioris cuiusdam discidii inter Evangelium et culturam, 3<br />

quod salutiferum Christi nuntium imminuit ab hominumque segregat<br />

consortione.<br />

In ea quam habuimus Nos oratione coram Coetus Nationum Uni­<br />

tarum participibus, cui titulus UNESCO est, haec inter alia, pronun-<br />

1 Const. Past. De Ecclesia in mundo huius temporis, Gaudium et spes, 4.<br />

2 Declaratio de educatione Christiana Gravissimum educationis, prooemium.<br />

3 Cfr. Pauli VI Adhort. Apost. Evangelii nuntiandi (8 m. Decembris 1975), 20:<br />

<strong>AAS</strong> 68 (1976), p. 9.


970 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

tiavimus : « Dubitatur nihil quin primaria ipsa principalisque res ad<br />

culturam attinens exsistat homo spirituali ratione maturus, homo<br />

videlicet usquequaque educatus, homo, qui potest se ipsum instruere<br />

necnon et ceteros pariter instituere » ; 4 inibi etiam monuimus res iam<br />

eo propendere ut « in unam dumtaxat partem tendatur ad eruditio­<br />

nem » indeque omnia tractari posse ut arcessatur « vera educationis<br />

abalienatio )). 5 Qua de causa his verbis sententiam Nostram indica­<br />

vimus : « Primum necessariumque officium culturae universim ac par­<br />

ticulatim cuiusque culturae est educatio. Quae in eo consistit quod<br />

magis homo evadere homo possit, ut plus ipse ''esse" valeat nec tan­<br />

tum plus "habere", ac propterea omnibus ex iis quae "habeat", omni­<br />

busque iis quae "possideat", plenius homo "esse" ille sciat ». 6<br />

Compluribus in illis congressionibus, quas adhuc cum variarum<br />

orbis terrarum celebravimus iuvenibus, necnon in nuntiis a Nobis ad<br />

eosdem missis ac potissimum in Epistula, quam anno millesimo non­<br />

gentesimo octogesimo quinto iuvenibus inscripsimus (( internationali<br />

vertente anno iuventuti dicato », affirmavimus quantum Nobis persua­<br />

sum esset Ecclesiam cum adulescentibus procedere cum iisdemque<br />

ambulare debere. 7<br />

Easdem vero sententias illas ac notiones et nunc repetere cupimus<br />

rursumque inculcare celebritatibus iamiam saecularibus volventibus<br />

ipsius « diei natalis » magni cuiusdam Ecclesiae filii, sacerdotis nempe<br />

sancti Ioannis Bosco, qui a Decessore Nostro Pio XI sine ulla dubita­<br />

tione descriptus est « educator princeps ». 8<br />

Iucundissimam sane Nobis opportunitatem eadem haec commemo­<br />

ratio praebet colloquendi per litteras non Tecum modo Tuisque Fra­<br />

tribus ac Sodalibus universis Salesianae Familiae, verum etiam cum<br />

iuvenibus, quibus devovetur educandi industria et cum educatoribus<br />

ipsis christianis coniugibusque, qui omnes invitantur ut adeo prae­<br />

celsum ministerium procurent tum humanum tum etiam ecclesiale.<br />

Pariter sane Nos memorare iuvat eandem hanc « memoriam » Sancti<br />

Ioannis Bosco ipso contingere « Anni Marialis » tempore, qui mentem<br />

nostram ad eam nominatim dirigit, « quae credidit » : intra ipsius<br />

4 Allocutio ad UNESCO (2 m. Iunii 19<strong>80</strong>), 12: <strong>AAS</strong> 72 (19<strong>80</strong>), p. 743.<br />

5 Ibidem, 13: I. c, p. 743.<br />

6 Ibidem, 11: I. c, p, 742.<br />

7 Epistula Apostolica ad iuvenes internationali vertente anno iuventuti dicato,<br />

Parati semper (31 m. Martii 1985): <strong>AAS</strong> 77 (1985), pp. 579-628.<br />

8 Pius XI, Litt. Decret. Geminata laetitia (1 m. Aprilis 1934): <strong>AAS</strong> 27 (1935), p. 285.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 971<br />

nempe magnanimam consensionem fidei uberrimum detegimus fontem<br />

eius educandi operae, 9 primo uti Iesu Matris deindeque Ecclesiae etiam<br />

Matris atque Christifidelium Auxiliatricis omnium.<br />

I<br />

2. Augustae Taurinorum Ioannes Bosco obiit Ianuarii mensis tri­<br />

cesimo primo die anno millesimo octingentesimo octogesimo octavo.<br />

Suae vero vitae septuaginta ferme tribus annis spectavit ille veluti<br />

testis oculatus magnas quidem implicatasque rerum politicarum, socia­<br />

lium, humanarum commutationes : motus varios ad societatis perfi­<br />

ciendam penitus eversionem, bella atque hominum commigrationes<br />

de agris in urbes : quae singula populi ipsius valde affecerunt condi­<br />

cionem potissimumque pauperiorum ordinum. In suburbiis conglome­<br />

rati pauperes universim ac particulatim iuvenes immodico quaestui<br />

habentur aut opere carentes connectantur : illorum propterea incre­<br />

mentum tum humanum et morale tum religiosum et ad artis profes­<br />

sionem pertinens parum sane diligenter procuratur, quin immo fun­<br />

ditus saepe neglegitur. Novis cum facile rerum motibus ipsi inclinen­<br />

tur, iuvenes saepius securi haud sunt et confunduntur. Coram hac<br />

evulsa suis locis multitudine hominum veluti obstupescit communis<br />

illa ac usu accepta educandi ratio : diversis inde nominibus philan-<br />

thropi atque educatores necnon filii et filiae Ecclesiae operam vicissim<br />

dant ut obviam procedatur novis illis necessitatibus. Inter eos conspi­<br />

cuus exstat Augustae Taurinorum Ioannes Bosco ob clarissimum suum<br />

instinctum christianum, animosum etiam propter suum inceptum tum<br />

denique ob celerem et latam proprii operis disseminationem.<br />

3. Sibi prorsus videbatur recepisse peculiare in vita officium atque<br />

adiuvari et quasi manu deduci ad explendum munus suum a Domino<br />

ipso maternaque Virginis Mariae deprecatione. Talis autem fuit re­<br />

sponsio eius eidem vocationi ut publica eum auctoritate proposuerit<br />

fidelibus Ecclesia mater tamquam sanctimoniae exemplar. Cum anno<br />

millesimo nongentesimo tricesimo quarto, exeunte Redemptionis Iubi­<br />

laeo, Decessor Noster immortalis memoriae Pius XI in album Sancto­<br />

rum Caelitum ipsum referret, laudationem simul contexuit eius, quam<br />

nulla umquam exstinguet oblivio.<br />

» Cfr. Litt. Enc. Redemptoris Mater (25 m. Martii 1987), 12-19: AA8 79 (1987),


972 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Patre iam puerili aetate orbatus, et a matre institutus animo usque­<br />

quaque humano atque christiano, Ioannulus cumulatur a providentis­<br />

sime Deo donis unde iam primis ab annis fit amicus magnanimus ac<br />

diligens suorum aequalium. Adulescentia illius iam singulare eius edu­<br />

candi opus anticipat. Iam vero in urbe illa Taurinensi, omni tunc ex<br />

parte efflorescente et progrediente, sacerdos Ioannes proximum con­<br />

sortium instituit cum adulescentibus in carcere retentis atque pariter<br />

alios tractat hominum tristissimos casus.<br />

Praeditus, uti fuit, opportuna rerum concretarum aestimatione atque<br />

diligens simul historiae ecclesiasticae inquisitor, ipse rationem « Ora­<br />

torii » derivavit e talium condicionum cognitione necnon de experi­<br />

mentis aliorum virorum apostolicorum, praesertim sanctorum Phi­<br />

lippi Neri et Caroli Borromeo. Quod nomen Oratorii gratissimum illi<br />

fuit : enim Oratorium signavit universam ipsius industriam, idque<br />

accommodavit ille paulatim secundum rationem sibi propriam et pecu­<br />

liarem iuvenibus ipsi creditis eorumque necessitatibus pro locorum<br />

temporumque natura. Praecipuum vero patronum et exemplar adiu­<br />

torum suorum elegit Sanctum Franciscum de Sales, virum multiplicis<br />

studii ac bonitatis humanissimae, quae morum suavitate in primis<br />

comprobabatur agendique mansuetudine.<br />

4. Initur anno millesimo octingentesimo quadragesimo primo (( Opera<br />

Oratoriorum » per « catechismum simplicem » gradatimque extenditur<br />

ut convenienter ea condicionibus prementibus ac necessitatibus respon­<br />

deat : hospitium accedit quo abiecti recipiantur iuvenes, officina dein<br />

et schola artium munerumque, ubi utile doceantur opus ap tique red­<br />

dantur qui victum sibi honesto lucrentur modo; aperitur humanarum<br />

ludus disciplinarum, viam sternens ad sacrarum vocationum proposita<br />

boni preli opus; incepta denique et remissionis animorum rationes ea<br />

vigentes aetate instituuntur ( theatrum, grex symphoniacus, cantus,<br />

gestationes autumnales). Peropportuna illa elocutio : « Esse vos iuve­<br />

nes satis est ut vehementer vos diligam », 10 vox propria est, quin immo<br />

multo antea, optio educandi primaria huius Sancti : « Sum ego Deo<br />

pollicitus vel extremum etiam halitum meum pauperibus meis iuve­<br />

nibus me traditurum Ac revera pro illis miram quandam perse­<br />

quitur industriam verbis et scriptis, institutionibus, itineribus, con-<br />

p. 258.<br />

10 II Giovane Provveduto, Augustae Taurinorum 1847, p. 7.<br />

11 Memorie biografiche di S. Giovanni Bosco, vol. 18, Augustae Taurinorum 1937,


Acta Ioannis Pauli Pp. II 973<br />

gressionibus cum civilibus religiosisque auctoritatibus. Pro illis in<br />

primis sollicitam testatur curam, ipsas eorum personas complecten­<br />

tem, ut in paterno Ioannis amore amoris altioris documentum perci­<br />

pere iuvenes possint.<br />

Amoris dynamica vis eius sese in universalem dilatat amorem eumque<br />

impellit ut voces longinquarum exaudiat nationum, usque ad trans­<br />

marinas missiones, ut evangelizatio suscipiatur, quae haud umquam a<br />

vero progressionis humanae seiungitur opere.<br />

Easdem vero secundum agendi regulas eodemque pariter animi<br />

ardore mederi ipse etiam iuventutis femineae contendit difficultatibus.<br />

Iuxta eum igitur Dominus excitat sociam fundatricem, sanctam Ma­<br />

riam Dominicam Mazzarello, una cum collegarum iuvenum manipulo,<br />

iam pridem apud paroecias christianae puellarum institutioni dedi-<br />

tarum. Paedagogica autem ratio eius alios quoque adiutores allicit<br />

— tam viros quam mulieres — firmis « consecratos » votis, (( coopera­<br />

tores » coniunctos cum illo per communicationem eorundem praecel-<br />

lentium paedagogicorum et apostolicorum propositorum; adiungit<br />

denique secum « quondam alumnos », quos hortatur ut institutionem<br />

perceptam et ipsi testentur et promoveant.<br />

5. Tantum porro rerum suscipiendarum studium fructus est soli-<br />

dissimae vitae interioris. Ipsa huius Sancti figura, ob peculiarem<br />

qualitatem, inter praestantes eum reponit Institutorum religiosorum<br />

in Ecclesia conditores. Multis quidem excellit rationibus : auctor est<br />

scholae novae animosque allicientis apostolicae spiritualitatis; pecu­<br />

liaris fautor est pietatis erga Mariam, Christianorum Auxiliatricem<br />

Matremque Ecclesiae, testem praeterea se praebet sinceri animosique<br />

ecclesialis sensus, quem ostendit interventibus magnae quidem pruden­<br />

tiae in tunc temporis rationibus inter Ecclesiam ac Civitatem perquam<br />

difficilibus; ut apostolus eminet, qui ad concretam rerum condicionem<br />

usumque vitae sese refert, qui etiam proventibus patet atque effectibus<br />

novorum inventorum ; studiosus est Missionum sacrarum temperator<br />

cum animi affectu vere catholico ; insigniter autem ut exemplar effulget<br />

praecipui amoris et praeter omnes erga iuvenes, potissimum vero egen-<br />

tiores in Ecclesiae societatisque bonum; magister tandem efficacis et<br />

ingeniosae agnoscitur educandi viae, quam veluti donum magni pretii<br />

post se reliquit sollerter custodiendum ac rite provehendum.<br />

Respicere id vero hisce in Litteris apud Ioannem Bosco Nos iuvat<br />

quod nempe propriam suam consequitur vitae sanctimoniam per pae-


974 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

dagogicum officium, fervore pectoreque apostolico exactum, quodque<br />

simul sanctitatem exhibet tamquam suae institutoriae artis certis-<br />

simam metam. Haec profecto reciproca permutatio inter « educatio­<br />

nem » ac « sanctitatem » ipsa esse videtur huius viri proprietas : est<br />

enim ille « educator sanctus » atque « sanctum exemplar » sequitur<br />

— scilicet Franciscum de Sales — et discipulus est (( magistri spiri­<br />

tualis sancti » Iosephi Cafasso valetque inter iuvenes instituere « edu­<br />

candum sanctum », Dominicum Savio.<br />

II<br />

6. Iuvenum status hac aetate, saeculo videlicet a Sancti obitu<br />

elapso, plurimum sane commutatus est condiciones rationesque demon­<br />

strat multiplices, quem ad modum neminem prorsus educatorum aut<br />

pastorum praeterit. Nihilo tamen minus, etiam hoc ipso tempore eaedem<br />

illae quaestiones et interrogationes permanent, quas secum iam inde a<br />

ministerii sui initiis ponderabat Ioannes Bosco studens eas intellegere<br />

sibique statuens eas convenienter expedire. Qui iuvenes sunt? Quid<br />

cupiunt? Quo tendunt? Quibus egent rebus? Hae tunc perinde ac hodie<br />

instant difficiles quaestiones, neque effugere eas quisquam educator<br />

potest, verum dissolvendas suscipere.<br />

Inter omnis hodie orbis terrarum iuvenes non desiderantur com­<br />

plures, qui reapse bona animi et spiritus persentiunt adiumentumque<br />

concupiscunt et solidum adminiculum, quo fulciantur maturescente<br />

propria persona. Ex altera vero parte iuventutem constat impulsio­<br />

nibus obici malis et stimulis profitentibus ex diversis ideologiis. In­<br />

tentus autem educator rationem sibi reddere sciet verae adulescentium<br />

condicionis atque inibi agere certa cum auctoritate et peritia necnon<br />

prudentia longe in posterum prospiciente.<br />

7. Quo in opere se incitari percipit et illuminari atque sustentari<br />

incomparabili Ecclesiae traditione institutoria.<br />

Conscia enim sibi populum se esse, cuius Deus sit pater et magister<br />

secundum luculenta Sacrarum Litterarum testimonia (cf. Deut 1, 31;<br />

8, 5; 32, 10-12; Os 11, 1-4; Is 1, 3; Ier 3, 14-15; Prov 3, 11-12; Heb 12,<br />

5-11 ; Apoc 3, 19) Ecclesia « humanitatis perita », iure meritoque appel­<br />

lare se potest etiam


Acta Ioannis Pauli Pp. II 975<br />

conscripserunt, qui per educationis ministerium proprium charisma de­<br />

claraverunt, quo nempe divinam continuarent educationem, cuius cul­<br />

men est in Christo. Propter tot educatorum ac pastorum, tot Ordinum<br />

et Institutorum religiosorum opus, a quibus institutiones inaestima­<br />

bilis excellentiae humanae et culturalis sunt promotae, ipsa Ecclesiae<br />

historia evadit maximam quidem partem una eademque res ac popu­<br />

lorum historia educationis. Revera oportet Ecclesia, sicut Concilium<br />

docuit Vaticanum II, educationem procuret, ut oboedientem se com­<br />

probet erga « mandatum implendum a divino suo Conditore acceptum,<br />

mysterium nempe salutis omnibus hominibus nuntiandi et omnia instau­<br />

randi in Cristo ». 12<br />

8. Paulus PP. VI, venerandae memoriae, de Religiosorum actione<br />

loquens eorumque alacritatem proferens in lucem, dixit eorundem<br />

apostolatum « saepe proprietate et ingenii acumine distingui, quae ad<br />

admirationem perpellant ». 13 Quod ad Sanctum Ioannem Bosco perti­<br />

net, magnae Familiae spiritualis conditorem, affirmari potest excel­<br />

lents eius ingenii notam peculiarem coniungi cum disciplina illa insti-<br />

tutoria, quam ipse appellavit (( rationem ad praecavendum aptam » seu<br />

« praeventivam ». Hoc ostendit quodam modo summam prudentiae<br />

paedagogicae ipsius et nuntius est propheticus, quem ipse suis reliquit<br />

et Ecclesiae universae, consideratus et comprobatus a multis educa­<br />

toribus et paedagogiae studiosis.<br />

Vox « praeventiva », qua is utitur, accipienda est potius quam<br />

secundum suam grammaticam significationem, secundum copiam no­<br />

tarunt peculiarium institutoriae artis huius Sancti. Est imprimis<br />

commemoranda voluntas praeveniendi maiorum experimentorum or­<br />

tum, quae possint vires iuvenis in discrimen vocare aut hunc ad longos<br />

et duros recuperationis nisus cogere. Inest vero in illa voce etiam<br />

perspicientia, peculiari cum vehementia habita, insunt optiones accu­<br />

ratae, rationes methodologicae, quales : ars educandi modo « positivo »,<br />

quatenus bonum proponitur experientiis consentaneis et iuvenes impli­<br />

can tibus, ad alliciendum aptis ob earum dignitatem et pulchritudinem ;<br />

ars efficiendi ut iuvenes (( intus in animo )) crescant, quatenus libertas<br />

interior eorum stimulatur et condicionibus eos astringentibus et nimiae<br />

legum exteriori observantiae obsistitur; ars sibi conciliandi iuvenum<br />

12 Declaratio de educatione Christiana Gravissimum educationis, prooemium.<br />

13 Adhortatio Apost. Evangelii nuntiandi (8 m. Decembris 1975), 69: <strong>AAS</strong> 68<br />

(1976), p. 59.


976 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

animos, ut cum laetitia et oblectamento excitentur ad bonum; erra-<br />

tionum emendatio eorumque praeparatio ad futura munera per solidam<br />

indolis eorum formationem.<br />

Ut par est, hic paedagogicus nuntius requirit ut educator persuasum<br />

sibi habeat in omni iuvene, utcumque est abiectus vel depravatus, ad<br />

bonum efficiendum vires inesse, quae, opportune excitatae, possint ad<br />

fidei et honestatis electionem perducere.<br />

Expedit ergo paulum immorari ut breviter consideremus id, quod<br />

ob providam Verbi Dei resonantiam, est una ex formis paedagogiae<br />

huius Sancti singularissimis.<br />

9. Ioannes Bosco vir industriae multiformis et indefatigabilis, per<br />

vitam suam proposuit efficacissimam institutionem, adeo ut iam ab<br />

aequalibus eminens educator sit habitus. Paucae paginae, quibus suam<br />

exposuit paedagogicam experientiam, 14 plenam significationem conse­<br />

quuntur, solum si conferuntur cum summa diuturnae et amplae expe­<br />

rientiae, quam cum iuvenibus vivendo sibi comparavit.<br />

Eius consilio, educare peculiarem requirit educatoris habitum et<br />

multiplices modos, in persuasionibus rationis et fidei innixos, qui actio­<br />

nem paedagogicam moderantur. In intima parte eius iudicii de hac re<br />

est « caritas pastoralis », quam ita describit : « Usus rationis "prae­<br />

ventivae" nititur totus verbis Sancti Pauli, qui dicit : Caritas benigna<br />

est et patiens ; omnia suffert et omnia sustinet ». 15 Ea ad amandum iuve­<br />

nem movet, quicumque est status in quo versatur, ut eum adducat ad<br />

humanitatis plenitudinem, quae in Christo revelata est, ut ei conscien­<br />

tiam praebeat et potestatem vivendi sicut vivit honestus civis filius<br />

Dei. Ea monstrat et alit vires, quas Sanctus breviter exprimit iam<br />

claro illo trinomio :


Acta Ioannis Pauli Pp. II 977<br />

incipientibus memoravimus : « Praecipua Ecclesiae via est Iesus Chri­<br />

stus : et est ad quemlibet hominem via ». 17<br />

Res significans est animadvertere iam ante amplius centum annos<br />

Ioannem Bosco magnum momentum tribuisse aspectibus humanis et<br />

condicioni historicae « subiecti » ; eius libertati, eius ad vitam praepa­<br />

rationi et ad munerum professionem, ad officiorum civilium assumptio­<br />

nem, in condicione laetitiae et in studiosa proximi cura. Haec proposita<br />

verbis efficacibus et simplicibus exprimebat, ut « hilaritate », « studio »,<br />

« pietate », « prudentia », « labore », « humanitate ».<br />

Eius praeclara artis institutoriae forma notatur moderatione et<br />

respectu rerum concretar um. In eius consilio paedagogico inter se<br />

egregie coniunctae sunt stabilitas eius quod est essentiale et res histo­<br />

ricae fortuito evenientes, res translaticiae et novae. Sanctus vir iuve­<br />

nibus viam simplicem proponit et simul officio obstringentem, quae his<br />

verbis praestantibus et pulchris breviter declaratur : « Honestus civis,<br />

quia bonus christianus ».<br />

In summa, (( ratio », cui Ioannes Bosco credit tamquam dono Dei<br />

et tamquam muneri educatoris pernecessario, bona animi indicat nec­<br />

non proposita persequenda, instrumenta et modos adhibenda. « Ratio »<br />

iuvenes impellit ad participanda, pro sua parte, ea bona cognita et<br />

comprobata. Ille eam definit etiam « aequum cum ratione consensum »,<br />

ob illud necessarium spatium tribuendum indulgentiae, colloquio et<br />

immutabili patientiae, in quo perficitur non facile exercitium ratio-<br />

nalitatis.<br />

Haec, certe, postulant hodie ut mens feratur in anthropologiam<br />

renovatam et integram, liberam ab imminutionibus ideologicis. Edu-<br />

cator huius aetatis oportet attente sciat signa temporum intellegere ut<br />

comprehendat « valores » qui ex iis emergunt quique iuvenes alliciunt :<br />

pacem, libertatem, iustitiam, communionem et participationem, mulie­<br />

ris provectionem, solidam necessitudinem hominum, progressionem,<br />

necessitates oecologicas.<br />

11. Altera vox, « religio », significat Ioannis Bosco paedagogiam<br />

esse suapte natura transcendentem humana, quoniam propositum insti­<br />

tutorum summum, quod is constituit, est formatio credentis. Eius<br />

sententia homo recte formatus et maturus est civis fidem colens, qui<br />

284-285.<br />

17 Litt. Enc. Redemptor hominis (4 m. Martii 1979), 13. 14: <strong>AAS</strong> 71 (1979), pp. 282.


978 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

in medio vitae suae loco ponit egregiam formam hominis novi, a Iesu<br />

Christo denuntiati, et qui est suarum religiosarum persuasionum ani-<br />

mosus testis.<br />

Non agitur — ut patet — de religione speculativa et abstracta, sed<br />

de fide viva, in rebus posita, in praesentia et communione collocata<br />

necnon in auditione et docilitate erga gratiam. Sicut dicere consueve­<br />

rat, « columnae aedificii institutorii » 18 sunt Eucharistia, Paenitentia,<br />

pietas in Virginem Mariam, amor Ecclesiae eiusque Pastorum. Eius<br />

educatio est « iter » precationis, liturgiae, vitae sacramentalis, mode­<br />

rationis spiritualis : pro quibusdam, responsio ad specialis consecra­<br />

tionis vocationem (quot sacerdotes et religiosi in institutis Sancti for­<br />

mati sunt !) ; pro omnibus prospectus et adeptio sanctitatis.<br />

Ioannes Bosco est presbyter diligens, qui ad fundamentum revela­<br />

tum omnia refert, quae accipit, q~uae donat, ex quibus vivit.<br />

Hic aspectus « transcendentiae » religiosae, fundamentum methodi<br />

paedagogicae Ioannis Bosco, non solum ad omnes culturas applicari<br />

potest, sed fructuose accommodari potest etiam ad religiones non chri­<br />

stianas.<br />

12. Denique, quod ad rationem methodologicam spectat, proponitur<br />

« amabilitas ». Agitur de consuetudine cotidiana, quae non est simplex<br />

humanus amor nec sola caritas supernaturalis. Ea significat res multi­<br />

plices et continet animi facilitatem, sana iudicia et agendi rationes<br />

consentaneas.<br />

« Amabilitas » fit cura educatoris omnino dediti educandorum bono,<br />

praesentis inter eos, parati ad subeunda incommoda et labores in proprio<br />

munere implendo. Haec omnia requirunt ut magister vere praesto sit<br />

iuvenibus, requirunt magnam benevolentiam et facultatem colloquii.<br />

Singularia sunt et quam maxime significantia haec verba: ((Hic vobis­<br />

cum bene est mihi : vere mea vita est vobiscum esse ». 19 Praestanti cum<br />

perspicacia aperte haec profert : « hoc interest : iuvenes non solum<br />

amari, sed se amari cognoscere». 20<br />

Verus ergo educator vitam iuvenum participat; de eorum quaestio-<br />

18 Cfr. Giovanni Bosco, Scritti pedagogici e spirituali (a cura di AA. VT.), LAS,<br />

Roma 1987, p. 168.<br />

p. 654.<br />

w Memorie biografiche di S. Giovanni Bosco, voi. 4, S. Benigni in Salassis 1904,<br />

20 Lettera da Roma, 1884, in Giovanni Bosco, Scritti pedagogici e spirituali (a cura<br />

di AA. VT.), LAS, Roma 1987, p. 294.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 979<br />

nibus curat, intellegere studet quo modo ii res iudicent; cum iis com­<br />

municat ludicras corporum et culturales mentium exercitationes, nec­<br />

non sermocinationes ; ut amicus maturus et officii sui conscius proponit<br />

vias et metas ad bonum assequendum, promptus est ad se interponendum<br />

ut quaestiones explicet, indicet iudicandi regulas, cum prudentia beni-<br />

gnaque cum firmitate aestimationes corrigat et mores reprehendendos.<br />

In hac condicione « praesentiae paedagogicae », educator non existi­<br />

matur « superior », sed « pater, frater et amicus ». 21<br />

Iuxta hunc prospectum anteponuntur imprimis necessitudines per­<br />

sonales. Ioannes Bosco libenter voce familiaritatis utitur, qua probum<br />

educatorum usum cum iuvenibus definiat. Diuturna experientia ei per­<br />

suasit sine familiaritate amorem non posse ostendi, nec posse sine<br />

eiusmodi ostensione illam oriri fiduciam, quae est condicio perneces­<br />

saria ad felicem actionis institutoriae exitum consequendum. Propo­<br />

sita adipiscenda, rerum agendarum ordines, directiones methodolo-<br />

gicae ad effectum adducentur et efficaciam obtinebunt, si notam sin­<br />

ceri « spiritus familiae » prae se ferunt, videlicet si perficiuntur in<br />

consortione serena, iucunda, animos excitante.<br />

Hac in re est saltem mentio facienda multi spatii et dignitatis, quae<br />

Sanctus vir tempori oblectatorio, ludicris corporis exercitationibus,<br />

musicae, theatro vel — ut eum dicere iuvabat — cavaedio tribuebat.<br />

Ibi, in simplicitate et in laetitia maturae necessitudinis, sagax edu­<br />

cator invenit modos se immiscendi, tam verbis leves, quam efficaces<br />

constantia et indole amicitiae, in qua fiunt. 22 Congressio, ut sit institu-<br />

toria, exigit continentem at aerem curam, quae adducat ad singulos<br />

ipsos cognoscendos et simul elementa eius condicionis cultus humani,<br />

quae est eorum communis. Agitur de alacri et benevola attentione in<br />

appetitiones, in existimationes, in condiciones obstringentes, in status<br />

vitae, in exempla ambitus vitae, in animorum contentiones, in vindica-<br />

tiones, in proposita communia. Agitur de percipienda necessitate for­<br />

mandi conscientiam, sensum familiarem, socialem et politicum, matu­<br />

ritatem in amore et in visione christiana eorum, quae ad sexum atti­<br />

nent, facultatem critice iudicandi et iustae docilitatis in aetatis auctu<br />

et habitus mentis, dum semper probe agnoscatur iuventutem non esse<br />

21 Ibidem, p. 296.<br />

22 Quod ad nexum inter lusus et institutionem iuxta Ioannis Bosco mentem et<br />

consuetudinem, constat Salesianorum Oratoria denotari ob tempus obleetatorium tri­<br />

butum corporis exercitationibus, theatro, arti musicae, atque cuilibet incepto sanae<br />

compositaeque relaxationis.


9<strong>80</strong> Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

solum fugax momentum, sed verum tempus gratiae ad personam for­<br />

mandam.<br />

Hodie quoque, etsi in condicione cultus humani civilisque mutata,<br />

in qua iuvenes habentur etiam religionis non christianae, haec pro­<br />

prietas est unum ex multis postulatis probatis et singularibus paeda­<br />

gogiae Ioannis Bosco.<br />

13. Cupimus enim notare has paedagogicas rationes non in praete­<br />

ritum solum tempus reici : huius Sancti viri figura, iuvenum amici,<br />

adhuc blanditia sua iuvenes attrahit, pertinentes ad diversissimas<br />

humani cultus formas, quae sub caelo sunt. Certe, eius nuntius paeda­<br />

gogicis est etiam altius perscrutandum, accommodandus, renovandus<br />

intellegenter et audacter, ob ipsas mutatas condiciones sociales cultu­<br />

rales, ecclesiales et pastorales. Opportunum erit ea considerare, quae<br />

recens in multis vitae campis sunt reclusa et comparata, signa tem­<br />

porum et normas Concilii Vaticani II. Ioannis Bosco tamen doctrina<br />

quoad substantiam manet; eius spiritus proprietas, eius perspicientia,<br />

eius habitus, eius charisma non deficiunt,f quia ex trascendenti Dei<br />

hauriuntur paedagogia.<br />

Sanctus Ioannes Bosco etiam ob aliam causam ad praesentia perti­<br />

net : docet enim « valores )) perennes Traditionis novis solutionibus<br />

complere, ut creatrice virtute occurratur necessitatibus et quaestio­<br />

nibus eminentibus : difficilibus his temporibus nostris pergit esse magi­<br />

ster, (( novam educationem » proponens, quae est simul creatrix et fidelis.<br />


Acta Ioannis Pauli Pp. II 981<br />

Iuvenes adeamus : haec est prima et fundamentalis necessitas insti­<br />

tutorum. « Dominus misit me pro iuvenibus ». In hac Ioannis Bosco<br />

affirmatione eius optionem apostolicam principalem videmus, quae diri­<br />

gitur ad iuvenes pauperes, ad eos qui generis popularis sunt, ad eos qui<br />

magis periclitatur.<br />

Iuvat commemorare pulcherrima verba, quibus Ioannes Bosco iuve­<br />

nes suos alloquebatur, quaeque sunt germanus index eius praecipuae<br />

optionis ; « credite me, quantus sim, totum vestrum esse, die noctuque,<br />

mane et vesperi, omni tempore. Nil aliud intendo, quam ut utilitati<br />

vestrae, tum morum, tum mentis, tum corporis prospiciam w. 24 Ego pro<br />

vobis studiis incumbo, pro vobis laboro, pro vobis vivo et pro vobis<br />

etiam sum vitam devovere paratus y). 25<br />

15. Ad tantum sui donum pro iuvenibus, in difficultatibus interdum<br />

maximis, Ioannes Bosco pervenit propter singularem et vehementem<br />

caritatem, seu vim interiorem, quae in eo coniungit artissime amorem<br />

Dei cum amore proximi. Ita navitatem evangelizandi et navitatem<br />

educandi apte inter se componit.<br />

Eius cura iuvenes evangelizandi non ad solam catechesim redigitur,<br />

aut ad solam liturgiam, aut ad illos religionis actus, qui apertum<br />

postulant exercitium fidei et ad eam adducunt, sed extenditur ad totum<br />

amplumque campum, qui condicionis iuvenilis est proprius. Ille ergo<br />

collocat se intra ipsum processum formationis humanae, conscius infir-<br />

mitatum, sed etiam fiduciae plenus quoad progredientem maturitatem,<br />

cum persuasum sibi habeat Verbum Evangelii esse serendum in usu<br />

vitaque communi seu cotidiano, ut iuvenes adducat ad studiose se vitae<br />

officiis impendendos. Quoniam aetatem vivunt peculiarem suae educa­<br />

tionis, nuntius salvifici Evangelii debet eos sustinere per omnem pro­<br />

cessum institutorium, et fides fieri debet elementum quod personam<br />

cuiusque in unitatem redigat et illuminet.<br />

Hinc quaedam optiones sequuntur. Educatori sunt peculiariter ani­<br />

madvertenda bona et instituta cultum humanum contingentia, et ideo<br />

scientiarum humanarum acuta cognitio comparanda. Ita adepta peritia<br />

fiet valens subsidium ad sustinendum efficax evangelizationis propo­<br />

situm. Insuper educatori est peculiare iter paedagogicum sequendum,<br />

p. 503.<br />

24 Memorie biografiche di S. Giovanni Bosco, vol. 7, Augustae Taurinorum 1909,<br />

25 Ruffino Domenico, Cronache dell'Oratorio di S. Francesco di Sales, Romae, Ar­<br />

chivio Salesiano Centrale, quad. 5, p. 10.


982 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

quod, dum percipit facultatum humanarum dynamicam progressionem,<br />

in iuvenibus suscitat liberae et progredientis responsionis condiciones.<br />

Curabit praeterea totum processum institutorum dirigendum ad<br />

religiosum finem salutis. Haec omnia multo plus requirunt, quam non­<br />

nulla tempora, quae, instructioni religiosae et divini cultus significa-<br />

tioni tributa, in cursum institutorium tribuuntur; requirunt multo<br />

gravius officium discipulos adiuvandi ut se aperiant principiis absolutis<br />

et vitam interpretentur atque historiam secundum altitudines et divi­<br />

tias Mysterii.<br />

16. Institutor dilucide ultimum percipiat finem : etenim in arte<br />

institutoria fines vim habent decretoriam. Iudicium de iis mancum vel<br />

falsum aut eorum neglectio, causa etiam exstat mentis in unam tantum<br />

partem propendentis et declinationis a recto itinere, praeter quam si­<br />

gnum imperitiae.<br />

« Aetatis nostrae cultus civilis — sicut Coetui Nationum Unitarum,<br />

cui titulus est UNESCO, significavimus — hominibus plura speciosa<br />

imperata mandare conatur, quae ab eorum nuntiis necessaria ducuntur,<br />

praetexta ratione evolutionis et progressionis. Ita, exempli gratia, pro<br />

reverentia vitae debita, "mandatum" ponitur vitam tollendi ac delendi;<br />

pro amore, qui personarum communionem cum conscientiae officio co­<br />

niunctam secum fert, "mandatum" supremae delectationis sexualis,<br />

quavis responsali ratione sublata; pro veritatis principatu in agendo,<br />

"principatus" se gerendi secundum novos habitus invectos, "princi­<br />

patus" eius quod est subiectivum et quod proxime feliciter succedit ». 26<br />

In Ecclesia inque mundo forma integrae institutoriae artis, quam<br />

Ioannes Bosco expressit, sanctitatis paedagogia est quae ad rerum<br />

veritatem refertur. Oportet sane quam primum germana resumatur<br />

notio (( sanctitatis », quae elementum vitae est credentis cuiuslibet<br />

peculiare. Singularis indoles atque audacia propositi cuiusdam « sanc­<br />

titatis iuvenilis » propriae sunt artis institutoriae dari huius Sancti,<br />

qui iure meritoque « religiositatis iuvenilis magister » vocari potest.<br />

Peculiaris ratio, qua utebatur, fuit voluntas altas iuvenum appetitiones<br />

(desiderium vitae, amoris, effusionis animi, laetitiae, libertatis, rerum<br />

futurarum) non decipiendi, simulque eos pedetemptim et rerum momen­<br />

tis attentis ducendi ad experiendum tantum « per gratiae vitam », id<br />

est per amicitiam cum Christo, fieri posse ut verissima et praeclaris­<br />

sima proposita ad effectum adducantur.<br />

26 Allocutio ad UNESCO (2 m. Iunii 19<strong>80</strong>), 13: <strong>AAS</strong> 72 (19<strong>80</strong>), p. 744.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 983<br />

Eiusmodi institutio postulat ut iuvenes critica instruantur con­<br />

scientia, qua germani « valores )) percipiantur et ideologiarum dete­<br />

gantur principatus qui, instrumentorum communicationis socialis ope,<br />

publicam opinionem capiunt hominumque mentes surripiunt.<br />

17. Institutio, quae secundum Ioannis Bosco rationem fovet singu­<br />

larem actionem reciprocam inter evangelizationem et humanam pro­<br />

vectionem, ex institutoris corde menteque accuratas expostulat seduli-<br />

tates : paedagogicam sentiendi vim, patris simulque matris animum<br />

habitumque, voluntatem expendendi quidquid fiat in singulorum homi­<br />

num totiusque coetus incremento, secundum rationem institutoriam<br />

quae sapienti atque valida consensione in unum coniungat finem insti­<br />

tutorum cum voluntate quaerendi instrumenta aptissima.<br />

In nostra societate institutoribus peculiari cum animi intentione<br />

perpendenda ea sunt quae in educationis arte maximi momenti sunt<br />

per saeculorum decursum, ad eorum humanam socialemque naturam<br />

quod attinet, quaeque maxime conectuntur cum gratiae Evangeliique<br />

postulationibus.<br />

Numquam fortasse, ut hac aetate, educandi disciplina facta est vitalis<br />

simulque socialis postulatio, quae certum habitum mentis secum fert,<br />

nec non firmam voluntatem formandi personas maturas. Fortasse num­<br />

quam antea sicut nunc, mundus indiget hominibus, familiis et commu­<br />

nitatibus, quorum ratio, cur exsistant, munus institutorium sit, quique<br />

ei se dedant ut fini praecipuo, vires effundendo suas sine ulla excep­<br />

tione, auxilium expetendo sociatamque operam ad experiendas reno-<br />

vandasque, modo fecundo et ex officii conscientia, novas educationis<br />

vias. Educandi ars hisce nostris temporibus veram aptamque vitae<br />

optionem secum fert, quam agnoscant et adiuvent oportet quotquot in<br />

ecclesialibus et civilibus communitatibus auctoritate pollent.<br />

18. Ecclesiae rerum usus ipsiusque sapientia paedagogica singulare<br />

tribuunt pondus institutorium (( familiae », « scholae », « labori » mul­<br />

tiplicibusque « consociationibus » coetibusque. Nunc expedit institu­<br />

tiones ad animum formandum aptas proferre atque familiam revocare<br />

ad germanum institutorium munus, pro quo nihil substitui potest,<br />

sicut sane descripsimus in Nostra Apostolica Adhortatione a verbis<br />

Familiaris consortio incipiente. Etenim familiaris institutio (aut insti­<br />

tutio familiaris non suscepta) maximi ponderis et momenti exstat ad<br />

bonum et, pro dolor, interdum etiam ad malum ; et tamen omnino<br />

64 - A. A. S.


984 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

oportet novas generationes inde a prima aetate institui de necessitate<br />

recipiendi in se officium interpretandi res, quae sunt in usu vitaque<br />

communi, secundum sempiternam Ecclesiae doctrinam, ita tamen ut<br />

renovationis necessariae postulata non neglegantur.<br />

Familiae munus praecipuum in re institutoria exsistit una e gra­<br />

vissimis quaestionibus socialibus et moralibus. « Quid faciendum<br />

— percontabamur in Nostra oratione ad coetum UNESCO — ut homi­<br />

num educatio in rem deducatur praesertim intra familiam? ... Causae<br />

prosperi vel infelicis eventus in homine instituendo per familiae ope­<br />

ram semper quidem collocantur in medio ipso principali et efficienti<br />

culturae ambitu, qui est familia, simulque, et quidem eminentiore<br />

gradu, in rei publicae eiusque institutorum auctoritate ». 27<br />

Una cum familiae actione institutoria ea sane magni ducenda est<br />

quae per scholae officinam ampliores universalioresque edit prospectus.<br />

Iuxta Ioannis Bosco mentem schola, praeter quam quod iuvenum ela-<br />

tioris cultus auctum promovet reique socialis atque munerum profes­<br />

sionis, iisdem suppeditare debet virtutum moraliumque principiorum<br />

efficacem compagem. Sin aliter, fieri profecto non posset ut quis con­<br />

stanter viveret et valide ageret et honeste hac in nostra humana socie­<br />

tate, contentionibus exagitata ac discordiis.<br />

In partem insuper venit magnae hereditatis praeclari huius viri<br />

Pedemontani ipsius peculiaris sollicitudo de hominum operosa actione,<br />

ad quam iuvenes diligenter componantur oportet. Societas haec nostra,<br />

quamquam gravibus obnoxia commutationibus, eiusmodi necessitate<br />

premitur. Cum Ioanne Bosco communicamus sollicitudinem exornandi<br />

novas generationes apta munerum professionis scientia et consentanea<br />

arte, sicut laudabiliter sane amplius centum annos artium operarumque<br />

scholae testificatae sunt necnon officinae, quas Salesiani Coadiutores<br />

laudabili cum experientia moderati sunt. Ipsius participamus curam<br />

fovendi usque vehementiorem institutionem ad operam socialem, in<br />

amplificata dignitate humanae personae innixam, 28 quam Christiana<br />

fides non tantum ut legitimam comprobat, sed et viribus instruit inae­<br />

stimabilis momenti.<br />

Recolendum demum est pondus quod Sanctus vir tribuit conso­<br />

ciationibus ac coetibus, in quibus iuvenum dynamica virtus et incepta<br />

27 Ibidem, 12: I. c, pp. 742-743.<br />

M Cfr. Litt. Enc. <strong>La</strong>borem exercens (14 m. Septembris 1981), 6: <strong>AAS</strong> 73 (1981),<br />

pp. 589-592.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 985<br />

augescunt atque explicantur. Multiplicem operositatem concitans, con­<br />

stituebat ille vitae condiciones ad tempus otio deditum apte peragen­<br />

dum, ad apostolatum, ad doctrinae studium, ad preces, laetitiam, re­<br />

creationem, ad humanitatis cultum, quo iuvenes convenire poterant<br />

atque adolescere.<br />

Magnae aetatis nostrae mutationes respectu xix saeculi, nullo modo<br />

institutorem exsolvunt a rationibus vitae condicionibusque recogno­<br />

scendis, ut aptum tribuatur tempus fecundis inceptis iuvenum propriis.<br />

19. Perpendentes autem iuvenum nostrae aetatis necessitates, si­<br />

mulque Ioannis Bosco, iuvenum amici, nuntium propheticum repeten­<br />

tes, oblivisci non possumus praeter — immo, intus — quamlibet institu­<br />

tionis compagem necessaria fieri peculiaria illa (( educationis tempora »<br />

ad colloquium instituendum et personalem congressionem : apte con­<br />

gruenterque acta, illa fiunt itineris spiritualis rectus trames. Hoc<br />

sane peragebat Sanctus Ioannes dum Reconciliationis Sacramentum<br />

singulari cum efficacitate administrabat. Hac in nostra societate tanto­<br />

pere dissipata disparibusque plena nuntiis veluti paedagogicum donum<br />

iuvenibus facultas praebetur cognoscendi accurateque conficiendi suae<br />

ipsius vitae rationem, in vocationis propriae thesaurum inquirendo,<br />

e qua totius vitae dispositio pendet. Manca est illa ratio institutoria<br />

eius qui satis esse putat necessitatibus, legitimis quidem, munerum<br />

professionis, humani cultus atque etiam iustae relaxationis satisfacere,<br />

non tamen ipsorum animis, velut fermentum, proposita illa insinuât,<br />

quae Christus obtulit iuveni illi in Evangelio, per quae utique vitae aeter­<br />

nae laetitiam mensus est aut cum nimio amore sui coniunctae posses­<br />

sionis tristitiam (cf. Mt 19, 21 s.).<br />

Institutor iuvenes re vera diligit atque conformat, cum vitae iis<br />

praebet egregia proposita, quae humanam naturam excedunt, atque<br />

prope eos ambulat, dum cotidianam gravem impendunt operam ad<br />

suam perficiendam ipsorum optionem.<br />

20. Hac in saeculari memoria sancti Ioannis Bosco, « iuvenum<br />

patris et magistri », absoluta sane persuasione affirmandum est Dei<br />

Providentiam vocare vos omnes, amplae Salesianae Familiae Sodales,<br />

sicut et parentes et institutores, ut magis magisque obstrictam agno-<br />

scatis institutionis iuvenum necessitatem, atque renovato ardore in<br />

vosmet ipsos onus recipiatis ad opus profecto summi momenti implen­<br />

dum clara illa animi devotione quae peculiaris fuit Ioannis Bosco. Ea


986 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

tamen viva animi sollicitudine, quae ex rei gravitate oritur, singula­<br />

riter sermonem convertimus, inter educatores, ad presbyteros animarum<br />

curam proxime agentes : eos potissimum iuvenum institutio provocat.<br />

Nobis persuasum habemus — hac de re testantur congressiones, quas<br />

constanter instituimus cum iuvenibus itinerum Nostrorum pastoralium<br />

tempore — consiliorum inceptorumque copiam exstare ad iuvenes<br />

omnino ut decet christiane instituendos; obliviscendum tamen non est<br />

his nostris praesertim diebus eos provocationibus et periculis obici,<br />

quae maiores nostri ignorabant : eiusmodi sunt : medicamenta stupe­<br />

faceva, saevitia, tromocratia, multorum cinematographicorum televi-<br />

sificorumque spectaculorum dedecus, verborum picturarumque lascivia.<br />

Quae omnia postulant profecto ut, in animarum curatione, officiosa<br />

iuvenum observantia primas obtineat partes, per aptas rationes perque<br />

consentanea incepta ineunda. Ioannis Bosco mens et cor aptas etiam<br />

presbyteris agendi rationes suadere possunt. Quaestionum gravitas<br />

exigit ut cogitate acquiratur rerum conscientia, de qua profecto a<br />

Domino iudicabimur. Sint iuvenes praecipua sacerdotum sollicitudo !<br />

Ex iis Ecclesiae civilisque societatis futurum tempus pendet.<br />

Probe novimus, egregii institutores, difficultates, in quas incurritis,<br />

et destitutiones quas interdum experimini. Ne animo deficiatis hoc in<br />

singulari caritatis itinere decurrendo, in educationis itinere dicimus.<br />

Solacium vobis praebeat inexhausta Dei patientia erga homines, con­<br />

tinua paternitatis exercitatio a Christo revelata in ipsius missione<br />

magistri et pastoris, atque in praesentia Spiritus Sancti, cuius est<br />

faciem terrae renovare.<br />

Abdita atque valida Spiritus virtus eo spectat ut humanum genus<br />

progrediatur ad Christi exemplar. Ipse novum hominem suscitat no­<br />

vumque mundum (cf. Rm 8, 4-5). Hoc modo vester labor institutores<br />

fit re vera ministerium cooperationis cum Deo eritque sane fecundus.<br />

Vestrum omniumque nostrum Sanctus dictitabat « rem instituto­<br />

riam pertinere ad cor w, 29 eaque de causa oportere « Deum immittere in<br />

iuvenum corda non per ianuam ecclesiae tantum, sed et scholae et<br />

officinae w. 30 Etenim in hominis corde praesens fit Spiritus veritatis,<br />

consolator et commutator : continenter Ille ingreditur mundi historiam<br />

per cor hominis. Atque, sicut iam ediximus in Litteris Encyclicis<br />

p. 447.<br />

29 Memorie biografiche di S. Giovanni Bosco, vol. 16, Augustae Taurinorum 1935,<br />

30 Ibidem., vol. 6, S. Benigni in Salassis 1907, p. 815-816.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 987<br />

Dominum et Vivificantem, etiam


988 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

II<br />

Ad Catholicos Ucrainos Millennio transacto a Baptismo Regionis Rus'<br />

Kioviensis.<br />

Venerabili Fratri Nostro<br />

IOANNES PAULUS PP. II<br />

Myroslao Ivano Cardinali Lubachivsky<br />

Archiepiscopo Maiori Leopolitano Ucrainorum,<br />

Venerabilibus Fratribus in episcopatu,<br />

Sacerdotibus, Religiosis omnibusque Fidelibus<br />

Catholicis Ucrainis<br />

1. MAGNUM BAPTISMI DONUM, Kioviae ante mille annos susceptum,<br />

initium fuit fidei vitaeque christianae inter populos<br />

regionis Rus'. Quapropter merito in hac celebranda memoria<br />

Ecclesia Sanctorum Petri et Pauli universaque Ecclesia<br />

Catholica hymnum edunt, signum grati animi et gloriae<br />

erga Sanctissimam Trinitatem de tam inestimabili dono;<br />

eaedemque magnam laetitiam declarant quod Baptismus,<br />

tum acceptus, initium fuit evangelizationis populorum in<br />

parte orientali Continentis Europaeae atque etiam ultra<br />

Urales montes incolentium. Hic eventus origo fuit non solum<br />

identitatis christianae sed etiam identitatis culturalis populorum<br />

Ucraini, Russici et Bielorussici, atque, consequenter,<br />

eorum historiae. Petri Successor gaudii ob hoc millennium<br />

particeps est et, quemadmodum propter hanc memoriam Epistulam<br />

Apostolicam omnibus fidelibus catholicis dedit ad aptam<br />

fovendam eventus spiritalem praeparationem, ita hoc<br />

Nuntio nunc se convertere cupit peculiari modo ad omnes fideles<br />

catholicos Ucrainos ut una cum iis celebret mirabilia<br />

opera a Dei patrata per hoc longum temporis spatium.<br />

Deus omnipotens, princeps universi ac dominus historiae<br />

cunctarum gentium, abhinc mille annos amore suo infinito<br />

Populum regionis Rus' Kioviensis est complexus eundemque<br />

ad lumen Evangelii Filii sui Iesu Christi, Salvatoris mundi,<br />

perduxit. Opus salutis a litore Iordanis, post decem fere saecula,<br />

Spiritus Sancti virtute, ad regionem pervenit, quam Bory-


Acta Joannis Pauli Pp. JI 989<br />

sthenes flumen ailuit, ubi servos suos Olgam et Vladimirum<br />

elegit ut eorum populo sacri Baptismi gratiam tribueret. Ex<br />

illo tempore, per saeculorum cursum, Ecclesiae e Baptismo<br />

Kioviae collato enatae, hymnum cantant gratiarum actionis in<br />

honorem Sanctissimae Trinitatis. Populus et Ecclesia Ucraina,<br />

qui ex hereditate, per mille annos ducta, Sancti Vladimiri<br />

creverunt, eiusdem beneficii memores, hodie gratias agunt de<br />

eiusmodi dono.<br />

2. Hic ardens sensus radicitus innititur in mysterio sancti<br />

Baptismi, cuius virtute homo, « immersus » in morte rédemptrice<br />

Salvatoris mundi, simul in « novam vitam » inducitur,<br />

quae resurrectione Christi plene est manifestata. Per Baptismum<br />

homo fit « nova creatura et filius Dei » atque in mysterium<br />

paschale Christi inseritur : « Si quis ergo in Christo, nova<br />

creatura » (2 Cor, 5, 17). Ad Ii tora Borysthenis fluvii Pater<br />

opus inchoavit, quod Filius effecit et Spiritus Sanctus consummavit.<br />

Totus populus ibi renatus est « ex aqua et Spiritu »<br />

(Io 3, 5). Spiritus Sanctus vim supernaturalem aquae Baptismi<br />

tribuit, cuius esset gratiam afferre. Quocirca verba Sancti Cyrilli<br />

Hierosolymitani Nos libet iterare, quae de lordane dixit,<br />

ad Borysthenem flumen ea transieren tes : « Spiritus Dei ferebatur<br />

super aquam. Principium mundi, aqua; principium<br />

Evangeliorum, Iordanis». 1<br />

Pro populis regionis Rus' Baptismus, anno DCCCCLXXXVIII<br />

collatus, eventus fuit, historia dignus, quo Christo crucifixo<br />

et glorificato sunt inserti et quo factum est ut ad vitam ipsam<br />

Dei renascerentur : « Consepulti ei in Baptismo, in quo et conresuscitati<br />

estis per fidem operationis Dei, qui suscitavit illum<br />

a mortuis » (Col 2, 12; cfr. Rom 6, 4). « Baptismus ... vinculum<br />

unitatis sacramentale constituit vigens inter omnes qui per<br />

illum regenerati sunt», (...) «ordinatur ad integram fidei professionem,<br />

ad integram incorporationem in salutis institutum,<br />

prout ipse Christus illud voluit, ad integram denique in communionem<br />

eucharisticam insertionem ». 2<br />

1 S. CYRILLUS HIEROSOLYMITANUS, Catech. III, De Baptismo, 5: PO 33, 434 A.<br />

2 Decretum Unitatis Redintegratio de Oecumenismo, 22.


990 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

3. Inter eos qui vocati sunt ad hanc vitam novam participandam,<br />

necessitudine iuncti cum Christo crucifixo et suscitato,<br />

sunt maiores vestri regionis Rus' Kioviensis. Illorum aetate<br />

in plaga illa sacer ignis Evangelii est accensus atque « magnalia<br />

Dei» (Act 2, 11) ibi coepta sunt pronuntiari. Populus<br />

Ucrainus coniungitur, ad geographiam et historiam quod attinet,<br />

cum urbe Kiovia; quapropter peculiarem habet causam<br />

laetitiae in hac millennii memoria. Simul vero gaudet pertinere<br />

ad magnam familiam gentium christianarum Europae ac<br />

totius orbis terrarum.<br />

Antequam regio Pus' Kioviensis populis christianis est<br />

annumerata, id evenit quoad alios populos Slavicos. Mens<br />

dirigitur ad Christianismi inductionem apud Slavos meridianos,<br />

inter quos missionarii iam circiter annum DCL sunt operati.<br />

Ad hoc quod pertinet, commemoramus Nos in Basilica<br />

Sancti Petri gratias egisse populo Croato et Sloveno quod per<br />

MCCC annos fidelitatem Apostolicae Sedi servassent. 3<br />

Postmodum, ut in Epistula Encyclica a verbis Slavorum<br />

Apostoli incipiente ediximus, alii populi Slavici in familiam<br />

christianam Europae sunt ingressi, quod factum est opera missionali<br />

et vocatione oecumenica Sanctorum Fratrum Thessalonicensium<br />

Cyrilli et Methodii, qui, una cum Sancto Benedicto,<br />

iure merito Patroni Europae sunt renuntiati. Rebus ab<br />

illis ita praeparatis, « res christiana firmiter et in perpetuum<br />

intravit Slavorum historiam saeculo subsequente ». 4<br />

Effectus huius operis, Deo afflante patrati, in eo positus erat<br />

ut Vladimiro et incolis regionis Rus' Kioviensis — ad quos<br />

nuntius evangelicus est allatus praesertim a missionariis, qui<br />

Constantinopoli advenerant, — illud veluti patrimonium Byzantinum<br />

statim patesceret idemque facilius in usum induceretur.<br />

Ipsius enim propagationi iam ab initio favebant<br />

Sacrarum Litterarum interpretationes lingua palaeoslavica<br />

confectae necnon librorum liturgicorum, quoniam Sancti Fratres<br />

eorumque discipuli « non veriti sunt linguam Slavicam in<br />

3 Cfr. Allocutio die 21 Martii 1981 habita: Insegnamenti di Giovanni Paolo II, IV/1<br />

(1981), pp. 727-731.<br />

4 Ep. Enc. Slarorum Apostoli, 25: <strong>AAS</strong> 77 (1985), p. <strong>80</strong>6.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 991<br />

liturgia adhibere, quam efficax instrumentum effecerunt ad<br />

veritates divinas iis tradendas, qui eo utebantur sermone ». 5<br />

Quam ob rem, qua aetate plena adhuc vigebat communio<br />

Ecclesiarum tum Romanae tum Constantinopolitanae, Kioviensis<br />

enata est Ecclesia in condicionibus spiritualis cuiusdam<br />

coniunctionis cum illis ipsis Ecclesiis atque cum proximis<br />

Europae communitatibus ecclesialibus quibuscum unicam efficiebat<br />

Christi Ecclesiam. Vladimirus Kioviam in amplam compagem<br />

Ecclesiae universalis inseruit, traditione Orientis et<br />

sensu identitatis populi ipsius propriae servatis.<br />

Evangelizatio regionis Rus' effecit ut in partibus illis progressione<br />

quadam « cultura fidei induceretur », quae eius historiam<br />

veluti nota alte impressa insignivit. Ut iam diximus<br />


992 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

factum, conamina utriusque partis ad plenam communionem<br />

recuperandam non defuerunt.<br />

Ecclesia vestra, indolem servans orientalem, crevit ex illa<br />

quasi hereditate Baptismi Sancti Vladimiri et per saeculorum<br />

cursum propriam sibi formam excoluit, quatenus ditatur peculiari<br />

sibi animorum cultura, locis divino cultui destinatis,<br />

atque etiam plurimis fidelibus, qui, una cum pastoribus suis,<br />

conscii erant necessitatis sive unitatis interioris sive communionis<br />

cum aliis Ecclesiis et, praecipue, cum Ecclesia Romana.<br />

Haec omnia omnimode sunt perfecta « Actu Unionis », anno<br />

MDXCVI in urbe Brest confecto, cum pars Episcoporum Metropoliae<br />

Kioviensis vincula communionis cum <strong>Sede</strong> Apostolica<br />

renovavit. In hoc conatu, eo pertinente ut plena communione<br />

inter Orientem et Occidentem, visibiliter restituta, iterum<br />

frui liceat, animadvertimus praecipuam rationem « Unionis »<br />

urbis Brest. Eam, ut iam significavimus, alia praecesserunt<br />

conamina, suscepta a viris alto sensu ecclesiali praeditis. Libet<br />

hic memorare peculiari modo Isidorum, Metropolitam Kioviensem,<br />

qui Concilio Fiorentino (anno MCCCCXXXIX celebrato)<br />

interfuit : qui insignis fuit theologus et certus firmusque fautor<br />

colloquii cum Ecclesia Romana, quae eum ipsa honoravit, quatenus<br />

ad dignitatem Cardinalis eum evexit eiusque exuvias in<br />

vetere Basilica Sancti Petri condidit. 8<br />

« Unio » urbis Brest, quod attinet ad proposita eorum qui<br />

ei penitus se dederunt, inter simultates et molestias cuiusvis<br />

generis, — qui interdum etiam sanguine, ut Sanctus Iosaphat,<br />

alte perceptam et indefectibilem persuasionem, qua ducebantur,<br />

sunt testati — nemini adversabatur. Ea enim eo spectabat<br />

ut Ecclesia una aedificaretur, quae in Oriente et Occidente<br />

plena illa et visibili unitate frueretur, in una fide et unico<br />

Baptismo radicitus innixa.<br />

5. Hac mente intellegenda sunt etiam cetera incepta, quae<br />

saeculorum cursu inita sunt, condicionibus historicis « concretis<br />

» moventibus, ad plenam restituendam communionem.<br />

Qui conatus non semper, ut aequum est, perspecti sunt et approbati;<br />

effectus eorum, non praevisus nec desideratus, inter-<br />

* Cfr. T. ALPHABANI, De Basilicae Vaticanae antiquissima et nova structura, ed.<br />

M. Cerrati, Roma 1914, pp. 71 et 189.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 993<br />

dum novas induxit lacerationes intra communitatem christianam.<br />

Nostro vero tempore, freti renovata et altiore consideratione<br />

theologica et instauratione colloquii inter Catholicos et<br />

Orthodoxos, novas quaerimus vias, quae ad percupitam metam<br />

perducant. Verumtamen communitates fidelium, e memoratis<br />

conatibus exortae, quae per saecula communionem cum <strong>Sede</strong><br />

Romana servaverunt, vehementi cuidam conscientiae impulsioni<br />

parentes, manifesto ius habent eo pertinens ut solida necessitudine<br />

communitatis catholicae et imprimis Episcopi Romani<br />

gaudeant.<br />

6. Ecclesia et omnis Christianitas hoc saeculo, Spiritu<br />

Sancto afflante, nova ratione flagrans desiderium huius unitatis<br />

persentiunt, pro qua Christus paulo ante Passionem et<br />

Sacrificium in Cruce oravit. Hic prospectus oecumenicus manifestatus<br />

est Concilio Vaticano II, quod Ioannes PP. XXIII<br />

indixit et Paulus PP.VI continuavit et ad finem perduxit; cui<br />

quidem Concilio multi delegati ut observatores, ceterorum Fratrum<br />

christianorum vices gerentes, interfuerunt.<br />

Decreta a Concilio promulgata, quae a verbis incipiunt<br />

Orientalium Ecclesiarum et Unitatis Redintegratio, esse videntur<br />

verum donum gratiae divinae, nostris concessum temporibus,<br />

quae quidem divisionibus denotan tur, sed etiam insigna<br />

sunt desiderio, in dies vehementiore, unitatis omnium<br />

christianorum. Etenim omnis divisio inter christianos « et<br />

aperte voluntati Christi contradicit et scandalo est mundo atque<br />

sanctissimae causae praedicandi Evangelium omni creaturae<br />

affert detrimentum ». 9<br />

Concilium Vaticanum II eos adhortatur, « qui in instaurationem<br />

plenae communionis optatae inter Ecclesias orientales<br />

et Ecclesiam catholicam incumbere intendunt, ut debitam<br />

considerationem habeant de hac peculiari condicione nascentium<br />

crescentiumque Ecclesiarum Orientis et de indole relationum,<br />

quae inter eas et <strong>Sede</strong>m Romanam ante separationem<br />

vigebant atque rectam de his omnibus existimationem sibi<br />

efforment ». 10 Idem Concilium in lumine ponit egregia bona<br />

traditionum liturgicarum, spiritualium, disciplinarium, theo-<br />

9 Decretum Unitatis redintegratio de Oecumenismo, 1.<br />

10 Ibid., 14.


994 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

logicarum, quae in illis Ecclesiis habentur, necnon eorum ius<br />

et officium secundum eiusmodi traditiones vivendi, quae ad<br />

plenam catholicitatem et apostolicitatem Ecclesiae pertinent.<br />

Patres Concilii praeterea gratias agunt Deo quod multae Ecclesiae<br />

orientales « hoc patrimonium custodiunt et illud purius<br />

pleniusque vivere cupiunt »." Ii proinde non putant has Ecclesias<br />

plenae communioni cum Fratribus Orthodoxis obstare;<br />

contra, prout in iisdem splendet, pro sua altitudine, visio primigenia<br />

unde ortae sunt, possunt illae peculiari perspicacia<br />

intellegere novum prospectum oecumenicum, quem in Concilio<br />

Spiritus universae Ecclesiae suggessit. Qua re hae Ecclesiae<br />

vocantur nunc quam maxime ad suum officium explendum<br />

secundum hunc spiritum, ut unitas visibilis Ecclesiae constituatur,<br />

quoniam est « unus Dominus, una fides, unum baptisma<br />

» (Eph 4, 5).<br />

7. Hoc ipso historiae salutis tempore, spei pleno, nobis datur<br />

ut millennium cum Communitate catholica Ucraina celebremus,<br />

quae stabili modo locum obtinet, quem Providentia divina in<br />

Ecclesia universali ei assignavit iuxta tot Ecclesias particulares,<br />

sive Orientis sive Occidentis.<br />

Salutem dicimus toti Communitati catholicae Ucrainae,<br />

quae in Baptismo gentis Kioviensis fundamenta conspicit propriae<br />

exsistentiae et quae hac aetate plenam communionem<br />

fidei et vitae sacramentalis cum Episcopo Romano servat.<br />

Salutamus vos, Fratres in episcopatu, inter quos primas<br />

partes habet Myroslaus Ivanus Cardinalis Lubachivsky Archiepiscopus<br />

Maior Leopolitanus Ucrainorum; salutamus vos,<br />

Sacerdotes, Religiosos, Religiosas et Fideles, qui eventum celebratis,<br />

ante mille annos actum, quo populus vester per Baptismum<br />

regionis Rus' Kioviensis genera tus est ad gratiae vitam.<br />

Salutamus vos omnes fraterno osculo pacis, ut Fratrer vester<br />

et primus in historia Ecclesiae Papa e genere Slavorum.<br />

Sentimus Nos spiritualiter coniungi vobiscum tempore magni<br />

Iubilaei vestri, et cupimus vos e corde Ecclesiae fraterne complecti<br />

coram universis in Christum credentibus. In nomine<br />

Sanctissimae Trinitatis, Patris, Filii et Spiritus Sancti, Eccle-<br />

11 Cfr. iUd., 14-17.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 995<br />

sia Romana peculiari cum benevolentia et amore se convertit<br />

ad omnes filios et filias spirituales Sancti Vladimiri, praesertim<br />

ad eos qui pro unitate cum Ecclesia universali orant et ob hanc<br />

rem dolore afficiuntur.<br />

Singulari hoc historiae tempore, ad Ecclesiam vestram quod<br />

attinet, quae decenniis proxime praeteritis multos perpessa<br />

est casus adversos, iterum cupimus eius rationem catholicitatis<br />

confirmare, simul dicentes peculiarem eius indolem omni<br />

reverentia esse dignam. Hoc amor fraternus postulat, hoc postulat<br />

vocatio oecumenica Sanctorum Fratrum Cyrilli et Methodii,<br />

qui exemplo suo nos monent de iure cuiusque fidelis<br />

eo spectante ut quoad traditionem suam, ritum, identitatem<br />

populi, ad quem pertinet, observetur atque colatur.<br />

Utinam tempore futuro — ex animo desideramus — gaudium<br />

nobis praebeatur inde exoriens quod dissensiones et diffidentiae<br />

mutuae superentur atque plenum cuiusque ius agnoscatur<br />

propriam identitatem servandi propriamque fidem profitendi.<br />

Id ipsum, ex eo quod ad Ecclesiam vestram pertinetis,<br />

arbitrari nemini licet repugnare bono vestrae patriae terrestris<br />

et hereditati Sancti Vladimiri. Utinam turbae fidelium vestrorum<br />

frui possint vera conscientiae libertate atque observantia<br />

iurium religiosorum in cultu publico Deo adhibendo secundum<br />

multiformem traditionem, iuxta proprium ritum et cum pastoribus<br />

propriis!<br />

8. <strong>Sede</strong>s Apostolica peculiari amoris affectu afficitur erga<br />

Ecclesiam vestram, quia haec per hominum aetates fidelitatem<br />

erga Romam comprobavit, non excepta suprema testificatione<br />

martyrii. Hac de causa praecipua celebratio millennii Ecclesiae<br />

vestrae, quae est in dispersione, Romae habebitur. Apud sepulchrum<br />

Sancti Petri, iuxta quod corpus Sancti Iosaphat, dilectissimi<br />

vobis, est conditum, congregati, simul gratias agemus<br />

de tot fructibus participationis mysteriorum divinorum in communitate<br />

eiusdem fidei et in vinculis eiusdem amoris.<br />

Ecclesia vestra, cum universa consonans Ecclesia catholica,<br />

abesse non potest ab huius singularis memoriae celebratione;<br />

neque potest Episcopus Romanus, qui vehementer cupit<br />

in Basilica Sancti Petri, una cum omnibus Episcopis et Fi-


996 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

delibus, lingua vestra hymnum Te Deum cantare ad gratias<br />

agendas.<br />

Ea quae per hos mille annos evenerunt et quae in historiam<br />

Ecclesiae vestrae vestrique populi sunt inserta, Deo uni<br />

et Trino committimus. Fidenti animo in manus Domini rerum<br />

humanarum celebrationem millennii commendamus. Quam<br />

inchoare volumus una cum cunctis Episcopis, Sacerdotibus,<br />

Religiosis utriusque sexus et fidelibus Catholicis Ucrainis,<br />

qui in toto sunt orbe terrarum, eamque deinde prosequi cum<br />

iis sub oculis Mariae Sanctissimae, cuius praesentia totam<br />

historiam Ecclesiae vestrae pervadit.<br />

Eius debitores sumus, quia ex ea Christus est natus. Ea<br />

affuit etiam ortui Ecclesiae regionis Rus' Kioviensis. Spirituali<br />

ergo peregrinatione Nos conferimus ad pedes Beatae Mariae<br />

Virginis a Vladimiro nuncupatae, cuius simulacrum « perpetuo<br />

comitatum est peregrinationem fidei populorum antiqui<br />

"Rus' " ». 12 Sic Nos conferimus ad ecclesiam cathedralem Sanctae<br />

Sophiae, ad pedes Virginis orantis quae a « Pariete indelebili<br />

» vocatur cuique ante DCCCL annos vir princeps Iaroslavus,<br />

Sapiens, urbem Kioviam et totam regionem Rus' concredidit.<br />

9. Coram Te, Mater dulcissima, prosternimur Tibique vicissitudines<br />

Communitatis catholicae Ucrainae committimus.<br />

Mater unitatis christianorum! Monstra nobis certas illas<br />

vias, quae ad hanc metam perducunt. Concede ut in hoc magno<br />

opere patrando saepius saepiusque Fratres nostros in fide convenire<br />

possimus atque simul detegere lineamenta divina illius<br />

unitatis, pro qua Christus ipse oravit.<br />

Mater Consolationis, in manibus Tuis ponimus omnes dolores,<br />

saeculorum cursu perceptos, et omnes cruciatus, precationes<br />

et testimonia vitae, a tot filiis Tuis perhibita; Tibi committimus<br />

spem et exspectationes heredum Baptismi regionis<br />

Rus', qui exoptant ut Te intercedente vetus stirps christiana<br />

novos flores mittat magníficos.<br />

Arctius amplectere, o Mater, gentem, quae dolore afficitur<br />

propter ea quae amisit, quae tamen sperare non desinit fore<br />

12 Litt. Enc. Redemptoris Mater, 33: <strong>AAS</strong> 79 (1987), p. 405.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 997<br />

ut tempora meliora ad veniant. Adiuva nos tuos fidos sectatores<br />

ut, una cum Pastoribus suis et in spirituali communione<br />

cum Petri Successore, millennium laete valeant celebrare<br />

atque animis fervidis Deo ac Tibi, Eedemptoris sanctissima<br />

Mater, Tibi, o Theotokos, hymnum ad gratias agendas decantare.<br />

10. Intercessionem implorantes Sanctorum Apostolorum Petri<br />

et Pauli, Sanctorum Cyrilli et Methodii, Apostolorum Slavorum,<br />

Sanctae Olgae et Sancti Vladimiri, Sancti Iosaphat et<br />

omnium Sanctorum, Sanctissimae Trinitatis protectioni concredimus<br />

vos, Fratres in episcopatu, in primis Archiepiscopum<br />

Maiorem Leopolitanum Ucrainorum, vos, Sacerdotes, Religiosos<br />

utriusque sexus et Fideles, atque singulis universis Benedictionem<br />

Apostolicam ex animo impertimus in nomine Patris<br />

et Filii et Spiritus Sancti. Amen.<br />

Datum Romae, apud S. Petrum, die xiv mensis Februarii,<br />

in memoria Sanctorum Cyrilli et Methodii, anno MCMLXXXVIII,<br />

Pontificatus Nostri decimo.<br />

IOANNES PAULUS PP. II<br />

HOMILIA<br />

Calendis Ianuariis Anni Marialis in Petriana basilica habita.*<br />

1. (( Quando venne la pienezza del tempo »- 1<br />

Salutiamo oggi l'Anno Nuovo : il 1988 che ha iniziato il suo con­<br />

sueto cammino : il cammino delle ore, dei giorni, delle settimane<br />

e dei mesi.<br />

Salutiamo questa nuova fase del tempo umano, fissando lo sguardo<br />

sul mistero che indica la pienezza del tempo.<br />

Questo mistero annuncia l'Apostolo, nella Lettera ai Galati, con<br />

le seguenti parole :<br />

« Quando venne la pienezza del tempo Dio mandò il suo Figlio,<br />

nato da donna ». 2<br />

* Die 1 m. Ianuarii a. 1988.<br />

1 Gal 4, 4.<br />

2 Ibid.


998 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

<strong>La</strong> Chiesa saluta l'Anno Nuovo del calendario umano, partendo<br />

dal nucleo centrale di questo mistero : Dio Figlio, nato da Donna ;<br />

la Natività divina di Cristo. Oggi si conclude il ciclo di otto giorni<br />

a partire dalla solennità che in modo particolare ci rende presente<br />

P Incarnazione del Verbo.<br />

<strong>La</strong> pienezza del tempo.<br />

Il tempo umano del calendario non ha una sua pienezza. Significa<br />

soltanto il passare. Dio solo è Pienezza — pienezza anche del tempo<br />

umano. Questa si realizza allorquando Dio entra nel tempo del pas­<br />

sare terreno.<br />

2. O Anno Nuovo, noi ti salutiamo nella luce del mistero della<br />

Nascita divina ! Questo mistero fa sì che tu, o tempo umano, passando,<br />

sii partecipe di ciò che non passa. Di ciò che ha per metro l'eternità.<br />

L'Apostolo ha manifestato tutto ciò nella sua Lettera in modo<br />

forse più sintetico e penetrante.<br />

« Dio mandò il suo Figlio ... perché ricevessimo l'adozione a figli<br />

Questa è la prima dimensione del mistero, che indica la pienezza<br />

del tempo. E poi c'è la seconda dimensione, unita organicamente alla<br />

prima :


Acta Ioannis Pauli Pp. II 999<br />

grida : Abba, Padre ». Coloro che possono dire così — coloro che<br />

hanno lo stesso Padre — non sono forse una sola famiglia?<br />

Il Creatore ci ha sollevato dalla « polvere della terra » fino alla<br />

misura della sua « immagine e somiglianza ». E rimane fedele a que­<br />

sto « soffio », che ha segnato l'


1000 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Il Figlio di Dio infatti è « nato sotto la legge, per riscattare coloro<br />

che erano sotto la legge » — così scrive l'Apostolo. 9<br />

Quella sottomissione alla legge — eredità dell'Antica Alleanza —<br />

doveva aprire la strada alla Redenzione mediante il sangue di Cristo,<br />

aprire la strada all'eredità della Nuova Alleanza.<br />

6. Maria è al centro di questi avvenimenti. Rimane nel cuore del<br />

Mistero divino. Stretta più da vicino a quella Pienezza del tempo,<br />

che si collega con la sua maternità, Ella rimane, in pari tempo, il<br />

segno di tutto ciò che è umano.<br />

Chi più della Donna è segno di ciò che è umano? In lei viene con­<br />

cepito — e da lei viene al mondo l'uomo. Lei, la donna, in tutte le<br />

generazioni umane porta in sé la memoria di ogni uomo. Perché<br />

ognuno è passato per il suo seno materno.<br />

Sì. <strong>La</strong> donna è la memoria del mondo umano. Del tempo umano<br />

che è tempo del nascere e del morire. Il tempo del trapassare.<br />

E Maria pure è memoria. Scrive l'Evangelista : « Maria, da parte<br />

sua, serbava tutte queste cose meditandole nel suo cuore ». 10<br />

Ella è la memoria originaria di quei problemi, che vive la famiglia<br />

umana nella pienezza dei tempi. Ella è la memoria della Chiesa.<br />

E la Chiesa assume da Lei le primizie di ciò che incessantemente<br />

conserva nella sua memoria ... e rende presente.<br />

<strong>La</strong> Chiesa impara dalla Genitrice di Dio la memoria « delle grandi<br />

opere di Dio )> compiute nella storia dell'uomo. Sì. <strong>La</strong> Chiesa impara<br />

da Maria ad essere Madre : « Mater Ecclesia » !<br />

7. L'Anno 1988 rinnoverà in modo particolare nella memoria della<br />

Chiesa una di queste opere di Dio. <strong>La</strong> ricorderà e la renderà presente.<br />

Ormai da tempo preghiamo la Genitrice di Dio perché sia in modo<br />

speciale con noi in quest'anno, durante il quale — dopo mille anni —<br />

renderemo grazie alla Santissima Trinità per il Battesimo che ebbe<br />

luogo sulle rive del Dniepr, a Kiev. Questo Battesimo aprì la via per<br />

introdurre la luce di Cristo tra i molti popoli e nazioni dell'Europa<br />

Orientale, diffondendola successivamente sino oltre gli Urali, in un<br />

lungo cammino di fede e di civiltà cristiana.<br />

Tutte queste genti ritroveranno il loro inizio storico nel ricordo<br />

millenario del Battesimo ricevuto inizialmente dalla principessa Olga,<br />

» Cf. Gal 4, 4-5.<br />

10 Le 2, 19.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1001<br />

la prima santa russa, accolto poi e promosso stabilmente tra il popolo<br />

della Russia dal principe san Vladimiro.<br />

Condivideremo la gioia di questo inizio con tutti i figli e le figlie<br />

dei popoli russo, ucraino, bielorusso — e di altri ancora.<br />

Ed ormai oggi, nel giorno della sua Maternità, ci rivolgiamo a<br />

Lei, alla Genitrice di Dio, perché (( serbi e mediti nel suo cuore »<br />

« tutti i problemi » di quei popoli, di quei fratelli e sorelle.<br />

8. Dio mandò il suo Figlio, « nato da donna ». Mediante la nascita<br />

di Dio in terra partecipiamo alla pienezza del tempo.<br />

E questa pienezza la compie incessantemente nei nostri cuori lo<br />

Spirito del Figlio, mandato dal Padre ... lo Spirito del Figlio, che<br />

conferma in noi la certezza dell'adozione a figli. Ed ecco, dalla pro­<br />

fondità di questa certezza, dal profondo dell'umanità rinnovata nella<br />

« deificazione », come proclama e professa la ricca tradizione della<br />

Chiesa Orientale — da questa profondità gridiamo, sull'esempio di<br />

Cristo : (( Abbà, Padre ». E così gridando, ognuno di noi costata che<br />

« non è più schiavo, ma figlio ».<br />

(( E se figlio, è anche erede per volontà di Dio<br />

9. Sai tu, famiglia umana — lo sai, di tutti i paesi e continenti,<br />

di tutte le lingue, nazioni e razze<br />

sai tu di questa eredità?<br />

Lo sai che essa è alla base della tua umanità?<br />

Dell'eredità della libertà filiale?<br />

Che ne abbiamo fatto di questa eredità nella nostra storia?<br />

Quale forma le abbiamo dato nella vita delle persone e delle comu­<br />

nità? Nella vita delle società, nella vita internazionale?<br />

Non abbiamo forse deformato l'eredità della libertà ricevuta dal<br />

Creatore e redenta dal sangue del suo Figlio?<br />

Non ne abbiamo forse abusato in diversi modi?<br />

Non usiamo forse di questa libertà disprezzando lo stesso Creatore,<br />

che ce l'ha donata? E non la usiamo forse anche contro di Lui?<br />

10. Gesù Cristo ! Figlio dell'Eterno Padre, Figlio della Donna,<br />

Figlio di Maria, non ci lasciare in balìa della nostra debolezza e<br />

della nostra superbia !<br />

O Pienezza Incarnata ! Sii Tu nell'uomo, in ogni fase del suo tempo<br />

terreno ! Sii Tu il nostro Pastore ! Sii la nostra Pace !<br />

» Cf. Gal 4, 7.


1002<br />

Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

ALLOCUTIONES<br />

I<br />

Ad exc.mum Virum Roni Hendrawan Kurniadi, Indonesiae apud Sanctam<br />

<strong>Sede</strong>m Legatum.*<br />

Mr Ambassador,<br />

I am plèased to welcome yon today to the Vatican and to accept<br />

the Letters of Credence by which you are appointed Ambassador Extra-<br />

ordinary and Plenipotentiary of the Republic of Indonesia to the Holy<br />

See. I am grateful for the warm words of greeting you bear from His<br />

Excellency President Soeharto, and I would ask you to assure him of<br />

my prayerful good wishes. At the same time, I avail myself of the<br />

occasion to renew the expression of the Holy See's desire to maintain<br />

and strengthen the bonds of good will and friendship with your country.<br />

You have referred, Mr Ambassador, to the need for deeper under-<br />

standing and dialogue between peoples in order to build up the unity<br />

of the human family. It has become altogether clear that the great<br />

concerns, not only of the leaders of nations but of Citizens of ail levéis<br />

in every part of the world, regarding economie and cultural develop-<br />

ment and peace cannot be approached today except in a wide perspective<br />

that takes proper account of the interdependence of countries and<br />

régions, and even of continents. Events in one part of the world have<br />

dramatic conséquences in other areas. Policies undertaken in one<br />

country or région can deeply affect the lives of countless individuáis<br />

in other countries. This is particularly true of matters affecting<br />

security and peace, as well as of policies that affect trade, food<br />

production and distribution.<br />

This open, Worldwide perspective is all the more imperative in the<br />

face of growing imbalances between developed and developing countries<br />

and régions, between nations that dispose of advanced technologies<br />

and those that are stili on the way to modernization.<br />

An indication of a heightened sensé of international co-responsibility<br />

on the part of many nations is the importance given to regional struc­<br />

tures of collaboration and participation in the various international<br />

organizations and their agencies. In South-East Asia, Indonesia has<br />

been active in promoting a dialogue with neighbouring countries. It<br />

* Die 14 in. Decembris a. 1987.


Acta, Ioannis Pauli Pp. II 1003<br />

must be hoped that such initiatives will continue to offer a forum for<br />

negotiations and peaceful means of resolving différences, and that<br />

furthermore they will positively assist in achieving the goals of devel­<br />

opment, justice and respect for human rights everywhere.<br />

The Catholic Church calis upon her members "to collaborate wil-<br />

lingly and wholeheartedly in establishing an international order in-<br />

volving genuine respect for all freedoms and amicable brotherhood<br />

between all men". 1 The Church therefore is happy when she sees<br />

progress being made in the achievement of a more just and humane<br />

world, and she gladly takes part, in the light of her religious and<br />

moral mission, in this task at every level — local, national and inter­<br />

national. This she does "motivated solely by the desire to be of service<br />

to all". 2<br />

I am pleased, Mr Ambassador, that Indonesian Catholics are pré­<br />

sent in the life of their country, which they ardently love and to whose<br />

welfare they are generously committed. The Church in Indonesia<br />

Supports Pancasüa as the expression of the values and aspirations of<br />

the nation and as the framework for the pursuit of its noble ideáis.<br />

In her concern for the welfare of the nation, the Church follows the<br />

path of mutuai respect and collaboration with other religious traditions,<br />

convinced that in the spirit of prayer displayed at the Inter-Religious<br />

Meeting of October 1986 at Assisi — to which you referred — can be<br />

found a most fruitful and constructi ve path to f olio w,<br />

Because of her intimate concern for the welfare of ali peoples, the<br />

Church appréciâtes efforts being made to improve the condition of the<br />

population of Irian Jaya, and she seeks to further promote and col­<br />

laborate with the humanitarian assistance and programmes of social<br />

development that will consolidate this trend. Likewise, the Church's<br />

universal mission of service leads her to hope that particular considér­<br />

ation will be given to the protection of the ethnie, religious and cultural<br />

character of the people of East Timor.<br />

As you begin your mission, Mr Ambassador, I wish to assure you of<br />

the collaboration of the various departments of the Holy See. I pray<br />

that you will be happy in the fulfilment of your lofty responsibilities.<br />

May God abundan tly bless the belo ved Indonesian people.<br />

1 Gaudium et Spes, 88.<br />

1 Ibid., 89.


1004 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

II<br />

Ad quosdam Galliae episcopos sacra limina visitantes.*<br />

Chers Frères dans Vépiscopat,<br />

1. Le Président de votre région apostolique Provence-Méditerranée,<br />

Monseigneur Jean Cadilhae, vient d'exprimer tout le sens de votre visite<br />

« ad Limina » en évoquant la vie de vos diocèses ; je l'en remercie vive­<br />

ment. Je suis heureux de vous accueillir ensemble, au terme de nos<br />

entretiens particuliers. Vous êtes venus aux tombeaux de Pierre et de<br />

Paul : qu'ils soutiennent votre action de pasteurs par leur intercession !<br />

J'espère que nos rencontres, ainsi que les échanges que vous avez dans<br />

les divers Dicastères de la Curie, vous encourageront à porter votre<br />

charge pastorale avec une ardeur renouvelée, en lien fraternel avec le<br />

successeur de Pierre et avec l'Eglise universelle.<br />

Vous avez souligné ce qui est source d'action de grâce dans votre<br />

ministère, sans minimiser les difficultés qu'il faut affronter. Avec vous,<br />

je rends grâce pour la vitalité des communautés dont vous êtes les<br />

pasteurs. Dans cet esprit, je vous demande d'apporter à vos collabo­<br />

rateurs immédiats, à l'ensemble des prêtres de vos diocèses et aux<br />

diacres permanents mon salut cordial et mes encouragements à pour­<br />

suivre leur tâche dont je sais bien qu'elle est lourde. Vous direz aux<br />

religieux et aux religieuses, contemplatifs et apostoliques, l'estime<br />

affectueuse du Pape pour leur fidélité à leur consécration au Seigneur<br />

et à tant de formes de service de leur frères. Par vous, je voudrais<br />

exprimer particulièrement la gratitude de l'Eglise aux laïcs qui ac­<br />

ceptent des responsabilités et des services essentiels; et je souhaite à<br />

tous les baptisés de vos diocèses de renouveler leur adhésion à la<br />

Bonne Nouvelle du salut et de prendre toujours plus activement leur<br />

place, aussi humble soit-elle, parmi les membres vivants du Corps<br />

du Christ.<br />

2. <strong>La</strong> visite « ad Limina » est pour vous l'occasion d'un bilan. Vous<br />

montrez dans vos rapports l'attention que portent les pasteurs à toute<br />

la vie d'une vaste région, à une population nombreuse et diversifiée.<br />

Une situation géographique et un cadre naturel exceptionnels dans<br />

une atmosphère chaleureuse attirent beaucoup de nouveaux résidents,<br />

sans compter les millions de touristes et d'hôtes temporaires. Malgré<br />

* Die 14 m. Decembris a. 1987.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1005<br />

un renouvellement sensible des activités, les problèmes d'ordre écono­<br />

mique et social sont considérables. Ces difficultés d'un monde en partie<br />

déstabilisé sont pour les communautés chrétiennes de nouveaux défis.<br />

Vos préoccupations nombreuses rejoignent celles qu'exprimaient,<br />

au début de cette année, vos confrères des autres régions de France.<br />

Avec eux, j'ai développé plusieurs sujets touchant directement à la<br />

vitalité de l'Eglise présente dans la société, notamment par les pa­<br />

roisses, les mouvements, les familles. J'ai évoqué l'importance de la<br />

pastorale des sacrements, à commencer par le rassemblement eucha­<br />

ristique dominical, celle de la formation chrétienne des jeunes et des<br />

adultes particulièrement dans le domaine éthique, celle de l'accueil<br />

et de l'évangélisation des baptisés non pratiquants. Vous vous rappelez<br />

aussi notre méditation sur le sacerdoce et la vocation lors de mon<br />

pèlerinage à Ars, ainsi que d'autres points abordés au cours de ce<br />

voyage pastoral. Sans revenir sur tout cela, je vous propose une<br />

réflexion sur différentes formes de la mission que le Christ confie à<br />

toute son Eglise.<br />

3. Lorsque vous analysez la situation des hommes et des femmes<br />

auprès desquels le Seigneur vous envoie porter son message de salut,<br />

vous constatez la crise intellectuelle, spirituelle et morale que traverse<br />

une société désorientée : le sens de la vie et de la dignité de la personne<br />

est cherché au milieu d'une confusion des valeurs qui peut conduire<br />

jusqu'au désespoir. A cause de l'incertitude qui marque plus ou moins<br />

fortement nos contemporains, il est urgent de répondre à leurs attentes<br />

souvent informulées.<br />

Que les communautés chrétiennes prennent conscience de leur mis­<br />

sion î Et que d'abord elles redécouvrent plus vivement la force d'espé­<br />

rance que porte l'Evangile ! Alors que sur les routes de la vie des<br />

hommes tâtonnent, souffrent et tombent, il faut que la Parole de<br />

vérité leur soit transmise. Les disciples du Christ, unis et motivés<br />

par un amour fraternel, doivent entendre les questions, les appels qui<br />

surgissent autour d'eux. Et, parce qu'il n'ont de richesse que ce qu'ils<br />

ont reçu, ils ont l'audace d'interroger à leur tour ceux qui s'égarent<br />

ou qui égarent leurs semblables sur les voies sans issue d'un individua­<br />

lisme fermé ou de l'indifférence aux valeurs essentielles.<br />

Oui, il s'agit d'évangéliser d'abord ce monde où l'on vit. Trop<br />

souvent, semble-t-il, les chrétiens ne se sentent pas responsables per­<br />

sonnellement de cette mission majeure, en laissant la charge au clergé


1006 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

ou à quelques « apôtres » laïcs qu'on admire sans les suivre. Une telle<br />

attitude va à l'encontre de la nature même de l'Eglise où tous les<br />

membres du Corps ont à manifester, par la vitalité de leur groupe, le<br />

dynamisme de l'Evangile et la présence du Christ dans notre histoire.<br />

Les mouvements ecclésiaux ont senti que la mission des chrétiens<br />

s'exerce dans la famille, dans l'éducation, dans les milieux profession­<br />

nels, dans les lieux de résidence. Vos rapports soulignent leur activité,<br />

et aussi la nécessité de stimuler les chrétiens à prendre part plus<br />

nombreux et de manière plus déterminée, plus courageuse, oserai-je<br />

dire, au témoignage de la foi. Il vous revient, vous le savez bien, d'ac­<br />

cueillir et d'approuver les initiatives nouvelles, de favoriser les moyens<br />

de formation continue des chrétiens et la diffusion plus large d'une<br />

parole chrétienne, notamment par les moyens de communication sociale<br />

dont vous pouvez disposer. L'action des responsables de tous niveaux<br />

est nécessaire, mais, faut-il le redire, chaque chrétien doit se sentir<br />

lui-même appelé à rendre compte de l'espérance qui est en lui, 1 en<br />

commun avec ses frères.<br />

4. Faire face aux multiples soucis de l'évangélisation dans sa propre<br />

région, cela représente déjà une lourde tâche. Cependant, une Eglise<br />

particulière ne peut garder son dynamisme sans prendre une part<br />

concrète à la mission dans toutes les parties du monde. Vous appar­<br />

tenez à un pays qui a une grande tradition missionnaire. <strong>La</strong> générosité<br />

apostolique de la France s'est manifestée avec éclat au cours des siècles<br />

par le départ de nombreux missionnaires sur tous les continents et<br />

la fondation d'Instituts dont le rayonnement s'est largement étendu.<br />

Il ne faudrait pas que les chrétiens de France en viennent à ignorer<br />

cette grande tradition et négligent de la faire connaître aux générations<br />

plus jeunes. Mais surtout, il faudrait qu'en France l'Eglise garde sa<br />

générosité dans les conditions maintenant différentes de l'activité mis­<br />

sionnaire.<br />

Je sais qu'actuellement les évêques français déploient beaucoup<br />

d'efforts pour entretenir les liens nombreux établis avec les jeunes<br />

Eglises par ceux qui y ont apporté l'Evangile. Chez vous, les Instituts<br />

missionnaires ont souvent des communautés qui peuvent informer les<br />

fidèles de leur expérience. Dans les jeunes Eglises, leur rôle a évolué,<br />

compte tenu du transfert des responsabilités aux hiérarchies locales.<br />

Ils sont conduits à un dépouillement spirituel exigeant, pour servir une<br />

1 Cf. i P 3, 15.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1007<br />

pastorale dont ils n'ont plus l'entière initiative. Cependant ils conser­<br />

vent leur vocation première, celle d'implanter l'Eglise là où le Christ<br />

n'est pas connu, celle d'élargir les frontières et de permettre aux nou­<br />

velles Eglises de vivre elles-mêmes toute l'ampleur de la mission uni­<br />

verselle grâce à la vocation de jeunes acceptant tous les risques d'un<br />

engagement total à la suite du Seigneur.<br />

A l'action originale des Instituts à vocation missionnaire au sens<br />

strict, s'est ajoutée une coopération aux formes multiples. Les Oeuvres<br />

pontificales missionnaires, dont j'évoquais à Lyon la fondation, demeu­<br />

rent un moyen essentiel, non seulement de répartition de dons indis­<br />

pensables à la survie de bien des communautés démunies, mais aussi<br />

d'éveil et de dynamisation de la coopération missionnaire. Votre pays<br />

a su recevoir aussi l'appel de « Fidei donum )), la plupart des diocèses<br />

et des congrégations diocésaines ont compris que, malgré leur pauvreté<br />

réelle, le départ de certains de leurs membres ne leur portait pas<br />

préjudice mais ajoutait une dimension nouvelle à leur action. L'appel<br />

de « Fidei donum » a été largement entendu également par des laïcs.<br />

Ils apportent, même pour une durée limitée, une compétence technique<br />

mais plus encore le témoignage d'hommes et de femmes dont la foi est<br />

assez forte et humble pour percevoir ce que vivent les chrétiens du lieu<br />

où ils arrivent afin de partager ce que l'Esprit leur a permis de con­<br />

naître et de vivre. De tels échanges sont bénéfiques et nous renvoient<br />

directement aux Lettres de saint Paul, lui qui insistait sur l'indispen­<br />

sable relation entre Eglises, dans l'unité du Corps du Christ.<br />

D'autres initiatives contribuent heureusement à maintenir ouvert<br />

l'esprit missionnaire. Je pense à vos propres rencontres avec les<br />

évêques des jeunes Eglises, et je souhaite que vous en rendiez compte<br />

aux chrétiens de vos diocèses, afin que vos échanges deviennent le bien<br />

de tous. D'autre part, vos communautés gardent des liens vivants avec<br />

les missionnaires qui en sont originaires. Ils accueillent aussi les chré­<br />

tiens venus de pays éloignés, pour leurs études ou pour leur travail :<br />

il est bon de ne pas laisser isolés ces étrangers qui sont des frères<br />

et qui, à leur tour, ont beaucoup à apporter sur le vieux continent.<br />

Je mentionnerai encore la présence dans vos diocèses de groupes<br />

d'émigrés non chrétiens, parmi lesquels beaucoup ont une foi reli­<br />

gieuse vivante. Il importe d'inviter ceux qui les côtoient journellement<br />

à mieux connaître leurs traditions et, là où c'est possible, à ouvrir un<br />

dialogue in ter-religieux, dans la clarté nécessaire pour éviter toute


1008 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

équivoque, dans la liberté spirituelle des uns et des autres, dans le<br />

respect mutuel de la dignité des personnes.<br />

5. Au cours de votre récente Assemblée plénière à Lourdes, vous<br />

avez à juste titre mis en rapport les diverses formes de la solidarité<br />

à laquelle sont appelés les chrétiens. L'annonce de l'Evangile, l'aide<br />

au développement, le partage avec les pauvres représentent des niveaux<br />

distincts d'une œuvre unique. Vos diocésains seront utilement encou­<br />

ragés dans leur générosité spirituelle, apostolique et matérielle, en<br />

prenant part aux réflexions qui préparent un plan de solidarité pour<br />

l'Eglise en France.<br />

Vos rapports relèvent la persistance et l'aggravation de la pauvreté<br />

au milieu d'une société relativement aisée, ou même riche. <strong>La</strong> margi­<br />

nalisation d'un grand nombre d'hommes et de femmes sur qui s'abat­<br />

tent les fléaux du chômage, du manque de formation, de la précarité<br />

du logement ne peut être regardée par aucun chrétien comme un mal<br />

inévitable conduisant presque fatalement à toutes les perversions. Un<br />

sens élémentaire de la fraternité impose d'agir : l'action individuelle<br />

garde sa valeur irremplaçable, mais beaucoup doit être accompli en<br />

réunissant les moyens et les compétences, ce que font vos organismes<br />

spécialisés. Je sais que leur souci de l'efficacité pratique va de pair<br />

avec une conception très humaine de la dignité de ceux qui ont besoin<br />

d'être aidés.<br />

Comme je l'ai dit à propos de l'évangélisation, les charges de la<br />

solidarité avec le prochain immédiat ne font pas oublier une ouverture<br />

universelle aux besoins des milliards d'êtres humains moins favorisés.<br />

A vingt années de l'encyclique Populorum progressio, c'est une<br />

satisfaction de voir beaucoup de chrétiens de vos diocèses apporter une<br />

contribution généreuse au développement intégral de l'homme. Alors<br />

que nous vivons dans (( une civilisation de solidarité mondiale », suivant<br />

le mot de Paul VI, la responsabilité morale ne peut s'arrêter aux<br />

frontières, car c'est toujours l'homme qui en est le sujet.<br />

Vous poursuivez un effort de concertation et d'organisation. Il est<br />

en effet désirable que l'amour préférentiel des pauvres, ici et ailleurs,<br />

se traduise en initiatives réfléchies et coordonnées le mieux possible.<br />

Pour sa part, le Saint-Siège a confié au Conseil pontifical Cor Unum<br />

la mission de favoriser les contacts et l'harmonisation des initiatives.<br />

Vous-mêmes, vous approfondissez votre collaboration avec les Eglises<br />

locales, en véritables partenaires, tant pour les aides d'urgence néces­<br />

saires que pour une coopération à plus long terme.


Acta Ioanni» Pauli Pp. II 1009<br />

Ces efforts seront rendus plus fructueux par une réflexion renou­<br />

velée sur les fondements doctrinaux et spirituels du devoir de soli­<br />

darité. Dans ce domaine, les recherches doivent aboutir à une motiva­<br />

tion plus vive du peuple chrétien : qu'il mesure mieux les exigences de<br />

l'amour des pauvres auxquels le Christ marque sa préférence et avec<br />

lesquels il s'identifie. On comprend alors qu'une véritable communion<br />

ecclésiale implique toutes les formes de solidarité que nous avons évo­<br />

quées et qu'ainsi les chrétiens contribuent à faire avancer, dans un<br />

monde souvent dur pour les plus démunis et les plus faibles, le sens des<br />

droits de tout homme à être respecté comme fils de Dieu.<br />

6. Chers Frères dans l'épiscopat, votre visite achève le cycle de<br />

celles des évêques de France. Les uns et les autres, vous avez donné un<br />

vif écho aux besoins spirituels de vos compatriotes et témoigné de<br />

l'activité des communautés chrétiennes. Répondant à votre confiance,<br />

en communion profonde avec vous, je renouvelle à tous mes encourage­<br />

ments, et particulièrement aux diocèses du littoral méditerranéen, de<br />

Provence, du <strong>La</strong>nguedoc et de Corse. Que la Mère du Seigneur vous<br />

aide à poursuivre le pèlerinage de la foi ! Que l'Esprit Saint fasse mûrir<br />

en vous tous ses dons, l'amour de Dieu et des autres, une espérance<br />

audacieuse ! Et que Dieu vous bénisse ainsi que vos diocésains !<br />

III<br />

Ad quosdam Poloniae episcopos in visitatione sacrorum liminum. 1 "<br />

Czcigodni i drodzy Bracia, Księże Kardynale, Księża Biskupi!<br />

Ksiądz Kardynał w poczuciu swojej odpowiedzialności metropo­<br />

litalnej przedstawił tutaj swoją archidiecezję. Tak się składa, że w tej<br />

samej grupie w czasie naszego spotkania obecni sa przedstawiciele<br />

Kościoła ze wschodnich terenów naszej Rzeczpospolitej — metropolii<br />

lwowskiej i metropolii wileńskiej. Oczywiście, są to już dzisiaj częś­<br />

ciowe diecezje, jedna nawet zupełnie znikła z naszej obecnej polskiej<br />

geografii. Niemniej te częściowe diecezje są dla nas wielkim świa­<br />

dectwem dziedzictwa stuleci, poza tym ich obecność w naszym gronie<br />

dzisiaj nie jest przypadkowa, bo na pewno znaczną część tego dzie­<br />

dzictwa przenieśli nasi rodacy po II wojnie światowej na zachód, między<br />

innymi, a może nawet przede wszystkim do metropolii wrocławskiej.<br />

• Die 17 m. Decembris a. 1987.


1010 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Więc dobrze, że się tutaj razem spotykamy. Moja wypowiedź jest raczej<br />

dopowiedzeniem do tego, co już mówiłem w Polsce, przede wszystkim<br />

tego roku.<br />

1. W roku Tysiąclecia Chrztu Polski byliśmy w dniu trzecim maja<br />

na Jasnej Górze świadkami lub uczestnikami Aktu oddania, którego<br />

słowa wypowiadał Kardynał Stefan Wyszyvski. Akt nosił tytuł, który<br />

dawał do myślenia, a równocześnie też budził pewne zastrzeżenia czy<br />

nawet sprzeciwy. Czy można mówić o oddaniu « w niewolę », nawet<br />

jeśli chodzi o « niewolę macierzyńską », a Akt oddania odnosi się<br />

do Bogarodzicy i Królowej Polski?<br />

Takie zadawano sobie pytania. Jednakże treść Aktu oddania, która<br />

stopniowo dojrzewała w świadomości Episkopatu milenijnego,<br />

a w szczególności w sercu Prymasa Tysiąclecia, zasługuje wciąż na po­<br />

głębioną refleksję. Nie tylko wówczas, ale także i obecnie, gdy w całym<br />

Kościele przeżywamy Kok Maryjny jako ważny etap przygotowania do<br />

kresu drugiego i początku trzeciego tysiąclecia od przyjścia Chrystusa.<br />

Może więc trzeba, ażebyśmy w ramach niniejszego spotkania z Bis­<br />

kupami polskimi « ad limina Apostolorum » wrócili również do tego<br />

tematu. Zawiera się w nim nie tylko wydarzenie « wczorajsze », które<br />

należy już do przeszłości, ale chyba także jakiś wskaźnik tego, co można<br />

nazwać « polską drogą » do początku trzeciego tysiąclecia chrześ­<br />

cijaństwa w świecie, a zwłaszcza w Europie.<br />

2. Sam Akt jasnogórski zakorzenia się — rzec można — w dziejach<br />

tego (( wielkiego paradoksu », którego pierwszą ojczyzną jest sama<br />

Ewangelia. Chodzi tu nie tylko o paradoksy słowne (werbalne), ale<br />

o paradoksy ontologiczne. Najgłębszym z nich jest chyba paradoks<br />

życia i śmierci, co wyraża się między innymi w przypowieści o ziarnie,<br />

które musi obumrzeć, aby wydać nowe życie. Paradoks — ostatecznie<br />

potwierdzony tajemnicą paschalną.<br />

Tradycja « świętego niewolnictwa » — czyli « macierzyńskiej nie­<br />

woli », która jest « niewolą miłości » — wyrosła z tego samego gruntu,<br />

znajdując swoich wyrazicieli w dziejach chrześcijańskiej duchowości.<br />

Wystarczy wspomnieć świętego de Montfort oraz naszego świętego<br />

Maksymiliana. Prymas Tysiąclecia odziedziczył tę tradycję duchowości<br />

maryjnej, zapewne także z tym jeszcze akcentem, jaki wnosił jego<br />

Poprzednik na stolicy prymasowskiej. Wiadomo, że kardynał Hlond<br />

umierał ze słowami : « zwycięstwo, jeśli przyjdzie, będzie to zwycię­<br />

stwo przez Maryję ».


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1011<br />

Tak wiec « macierzyńska niewola » ma się objawiać jako droga do<br />

zwycięstwa. Jako cena wolności. Trudno zresztą wyobrazić sobie Istotę<br />

dalszą od « zniewalania » niż Matka, niż Bogarodzica. Jeśli zaś jest<br />

to « zniewalanie przez miłość », to w takim odniesieniu « niewola ))<br />

stanowi właśnie objawienie pełni wolności. Wolność bowiem osiąga<br />

swój sens — czyli swą pełnię — poprzez prawdziwe dobro. Miłość<br />

jest synonimem owego osiągnięcia.<br />

3. Czy Akt jasnogórski z trzeciego maja 1966 roku zawiera w sobie<br />

jakiś program duszpasterski? Przede wszystkim trzeba powiedzieć,<br />

iż Akt ten w pewien sposób syntetyzuje cały program Wielkiej Nowenny<br />

przed Tysiącleciem Chrztu. Program ten — w połączeniu z peregry­<br />

nacją Obrazu jasnogórskiego poprzez wszystkie parane na naszej ziemi —<br />

z pewnością wydał wielkie owoce. I to w okresie wielkiego zmagania<br />

o duszę Polaków. Myślę też, iż nie możemy traktować tego programu<br />

jako wczorajszy. Główne jego elementy są wciąż aktualne, choć może<br />

dziś w odmiennym nieco kontekście i w odmiennej nieco postaci.<br />

Jeśli chodzi o sam Akt oddania w (( macierzyńską niewolę » Bo­<br />

garodzicy — to tak jak każdy wyraz autentycznego Jej kultu — jest<br />

on z pewnością głęboko chrystocentryczny. Wprowadza w całą ta­<br />

jemnicę Chrystusa. Można zresztą z całym uzasadnieniem powiedzieć,<br />

iż rodzime doświadczenia, które poniekąd kulminują w Akcie jasno­<br />

górskiego oddania, leżą równocześnie bardzo blisko tej mariologii, jaka<br />

znalazła wyraz w (( Lumen gentium » : Bogarodzica « obecna w tajem­<br />

nicy Chrystusa i Kościoła ». Encyklika « Redemptoris Mater » idzie<br />

po szlakach mariologii soborowej. A jeśli chodzi o obraz Maryi, która<br />

« poprzedza » Lud Boży « w pielgrzymce wiary » za Chrystusem, to obraz<br />

ten jest głęboko zespolony z naszym rodzimym doświadczeniem !<br />

4. Obok przejrzystego chrystocentryzmu Akt oddania « w macie­<br />

rzyńską niewolę » posiada równocześnie zrąb antropologiczny. Wiadomo<br />

przecież, że kiedy mówi się o « niewoli », wskazuje się na wolność.<br />

Oddanie z miłości ma wychować ludzką wolność. Wolność — wolną<br />

wolę osób, pośrednio całego społeczeństwa.<br />

Nie ma zadania, które określałoby głębiej podstawowy sens ewan­<br />

gelizacji, apostolstwa i duszpasterstwa. O cóż może chodzić bardziej<br />

w tej « nowej — drugiej — ewangelizacji » po Vaticanum II, której<br />

potrzebę podjęcia widzą Episkopaty Europy — jak nie o to właśnie :<br />

o wychowanie ludzkiej wolności.<br />

' Por. J 8, 32.


1012 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Oczywiście, że ewangelizacja ma swój wymiar poznawczy. Narody<br />

europejskie — nasz również, choć może nieco inaczej — znajdują się<br />

pod ciśnieniem wielu przewrotów w dziedzinie poznania, które krytycznie<br />

przeorały chrześcijańską glebę « pierwszej » ewangelizacji na naszym<br />

kontynencie. A zatem : « nowa )) ewangelizacja musi posiadać też<br />

« nową » dojrzałość w tej dziedzinie.<br />

Jednakże pomiędzy poznaniem a wolnością zachodzi podstawowe<br />

« sprzężenie ». « Poznacie prawdę, a prawda uczyni was wolnymi » 1 —<br />

mówi Chrystus, a słowa te są wciąż zasadnicze.<br />

Z Aktu milenijnego wynika zatem sprawa kluczowa dla naszego<br />

pasterskiego posługiwania : zmagać się o dobre — o właściwe — uży­<br />

cie wolności wśród naszych Rodaków. Jest to zawsze i wszędzie użycie<br />

wolności w prawdzie ! I szukać w tym zmaganiu sprzymierzeńców. Pani<br />

Jasnogórska musi pozostać Pierwszą wśród nich.<br />

5. Mówiąc o (( niewoli », Akt milenijny wskazuje na cenę oddania<br />

wolności za wolność. Cena ta została bliżej określona : « za wolność<br />

Kościoła w świecie i w Polsce ».<br />

Tak sformułowany tekst wskazał na ten zakres wolności, który zda­<br />

wał się szczególnie odpowiadać potrzebie chwili czy też okresu. « Wol­<br />

ność religijna » jako prawo osób i wspólnot znalazła swój wyraz w De­<br />

klaracji Narodów Zjednoczonych, nazajutrz po straszliwych doświad­<br />

czeniach drugiej wojny światowej. Sobór Watykański II czuł potrzebę<br />

wydania odrębnego dokumentu na ten temat. W różnych okolicznościach<br />

i na różne sposoby powraca się do tego argumentu, który — jak<br />

widać — nie przestaje być wciąż aktualny i wciąż potrzebny.<br />

Należy od razu dodać, iż prawo do wolności religijnej nie może po­<br />

zostać wyizolowane pomiędzy ogółem praw ludzkiej osoby oraz ludzkich<br />

wspólnot, społeczeństw. Prawa te dotyczą wielu aspektów bytowania<br />

człowieka w obrębie społeczeństwa. Z jednej strony prawa te warunkują<br />

należną każdej osobie godność — oczywiście : same jeszcze jej nie<br />

kształtują, musi bowiem być ostatecznie wypracowana przez człowieka<br />

jako świadomy i odpowiedzialny podmiot — z drugiej strony prawa,<br />

o jakich mowa, czynią życia samej wspólnoty oraz społeczeństwa spra­<br />

wiedliwym, zabezpieczając prawdziwą jego podmiotowość.<br />

6. Na tle głęboikego kryzysu, jaki obecnie przeżywa nasz kraj, wydaje<br />

się, iż owa «cena wolności », do jakiej wzywa Akt milenijny, musi być<br />

rozpatrywana pod kątem dobrze rozumianych uprawnień człowieka także<br />

w dziedzinie ekonomiczno-społecznej.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1013<br />

Akt jasnogórski nie uchyla się od takiej, również interpretacji, je­<br />

żeli sobie uprzytomnimy, że ta sama sprawa była zawarta już w Ślubach<br />

Jana Kazimierza, z górą trzysta lat temu.<br />

Przy końcu dwudziestego stulecia sprawa ta musi być podjęta<br />

w kontekście współczesnych warunków i okoliczności.<br />

Prawo własności jest związane z osobą również gdy chodzi o własność<br />

środków produkcji — jest związane dlatego, ponieważ człowiek od po­<br />

czątku został postanowiony przez Stwórcę panem widzialnego stworze­<br />

nia. Jest związane po to, aby mogła być prawidłowo wyzwolona ini­<br />

cjatywa również gospodarcza, która służy nie tylko jednostce, ale też<br />

społeczeństwu. Ta zasada, którą św. Tomasz uważa za wyraz prawa<br />

natury (drugorzędnego), 2 należy do całej tradycji nauczania społecz­<br />

nego Kościoła, poprzez « Rerum novarum » aż do « <strong>La</strong>borem exercens ».<br />

Oczywiście, że tak postawiona zasada nie ma nic wspólnego z abso-<br />

lutyzacją własności środków produkcji, prywatnej własności. Z tej<br />

racji mówimy wręcz o « hipotece społecznej », która ciąży na wła­<br />

sności, przyznając państwu — dla dobra ogółu obywateli — prawo kon­<br />

troli w tej dziedzinie. Czym innym jednakże jest to prawo, a czym innym<br />

systemowe oderwanie człowieka od właściwego mu warsztatu pracy,<br />

zniweczenie inicjatywy ekonomicznej, a także pośrednio odebranie sensu<br />

samej pracy.<br />

Są to dobrze nam znane symptomy kryzysu, który nie może być<br />

leczony tylko powierzchownie.<br />

7. Drodzy Bracia w biskupstwie : Metropolito wrocławski, Bi­<br />

skupie opolski, Biskupie gorzowski, Administratorze Apostolski w Lu­<br />

baczowie, w Białymstoku i w Drohiczynie, Biskupie łomżyński, wszyscy<br />

Bracia Biskupi tytularni, którzy niesiecie skuteczną pomoc ordyna­<br />

riuszom swoich Kościołów.<br />

Przypomniałem jasnogórski Akt milenijny, ponieważ znajduje się<br />

on na naszej


1014 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

w tej dziedzinie odróżniać dobro od zła. Niech Pani Jasnogórska wsta­<br />

wia się za wami do Chrystusa — Dobrego Pasterza, aby nie zabrakło<br />

wam nigdy tej jasności widzenia, odwagi i wielkoduszności, która<br />

całą działalność Kościoła w Polsce czyni wiarygodną wobec własnego<br />

narodu i całej ludzkości.<br />

Z całego serca błogosławię Metropoliom, jednej, drugiej, trzeciej<br />

i każdej diecezji z osobna : pasterzom, kapłanom, rodzinom zakonnym<br />

męskim i żeńskim oraz wszystkim, którzy ten Kościół stanowią, skła­<br />

dając jednocześnie najlepsze życzenia na Boże Narodzenie i Nowy Rok.<br />

IV<br />

Ad quosdam monachos et moniales Ordinis Cisterciensium Reformatorum<br />

seu Strictioris Observantiae.*<br />

1. C'est bien volontiers que, répondant au désir que vous avez<br />

exprimé de manifester au successeur de Pierre votre affection filiale et<br />

votre fidèle attachement, je vous accueille aujourd'hui, chers Frères et<br />

Sœurs de l'Ordre des Cisterciens de la stricte Observance, en la cir­<br />

constance exceptionnelle que constitue la célébration simultanée de<br />

vos Chapitres généraux respectifs.<br />

Je suis particulièrement heureux de saluer en vous les Abbés, les<br />

Abbesses et les représentants qualifiés d'environ 150 monastères réu­<br />

nissant plus de cinq mille moines et moniales répandus dans le monde<br />

entier. Tous les membres de votre grande famille ont actuellement les<br />

yeux et le cœur fixés sur vous ; ils attendent de votre part des décisions<br />

qui les aideront à vivre la magnifique vocation à laquelle ils ont été<br />

appelés, dans une authenticité toujours plus grande.<br />

Le Concile Vatican II, dans le décret Perfectae caritatis, insiste en<br />

effet sur la place éminente de la vie intégralement contemplative dans<br />

le Corps mystique du Christ. Les membres de ces communautés « of­<br />

frent à Dieu un sacrifice eminent de louange; ils illustrent le peuple<br />

de Dieu par des fruits abondants de sainteté, ils l'entraînent par leur<br />

exemple et procurent son accroissement par une secrète fécondité apos­<br />

tolique. Ils sont ainsi l'honneur de l'Eglise et une source de grâces<br />

célestes ».*<br />

* Die 17 m. Decembris a. 1987.<br />

1 N. 7.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1016<br />

2. Moines et moniales, vous centrez votre vie contemplative sur la<br />

prière assidue, expression de votre amour de Dieu et des hommes.<br />

Dans le silence et la solitude, vous la vivez en des monastères que vous<br />

quittez rarement, protégés par la discipline de la clôture, librement et<br />

résolument voulue en raison du grand bien spirituel qu'elle procure.<br />

Vous acceptez joyeusement une grande austérité, car elle vous aide<br />

puissamment à vous centrer sur l'essentiel et elle vous unit plus intimement<br />

au Christ.<br />

Vous tous, Cisterciens de la stricte Observance, marchant à la suite<br />

de saint Bernard, vous vous efforcez de mettre en pratique la Règle<br />

bénédictine dans son intégrité, cherchant Dieu dans l'imitation du<br />

Christ, sous la conduite des supérieurs, selon la Charte de Charité qui<br />

fixe les modalités de votre vocation dûment authentifiée par l'Eglise.<br />

Fils et Filles de saint Benoît, vous êtes convaincus que rien ne doit<br />

être préféré à l'œuvre de Dieu; par la célébration de l'Office divin,<br />

vous Lui offrez le sacrifice de louange et vous intercédez pour le salut<br />

du monde. D'autre part, la lectio divina, par la méditation de la<br />

Parole de Dieu, est pour vous tous source de prière et école de contemplation.<br />

<strong>La</strong> Charte de Charité met aussi l'accent sur la charité<br />

fraternelle qui vous unit. Vous avez le souci que


1016 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

sions distinctes mais avec des possibilités de contacts, afin de rendre<br />

plus aisée la dernière mise au point des éléments fondamentaux com­<br />

muns aux deux branches. J'espère avec vous que les projets ainsi établis,<br />

répondant aux conditions requises, pourront servir alors de normes<br />

de vie tant pour les moines que pour les moniales.<br />

4. Vous terminez vos travaux durant l'Avent, au moment où l'Eglise<br />

se prépare de manière plus immédiate à accueillir le Sauveur. Cette pé­<br />

riode est toute remplie de la présence de Marie, Mère de Dieu et<br />

Icône resplendissante de l'Eglise, envers laquelle saint Bernard mon­<br />

trait une dévotion ardente et filiale, demeurée pleinement dans le<br />

patrimoine de votre Ordre.<br />

Je vous demande de porter dans vos monastères, à tous vos Frères<br />

et Sœurs, spécialement aux malades et aux infirmes, mon salut, mes<br />

encouragements affectueux et ma Bénédiction. Je prie la Vierge Marie<br />

de vous guider et de vous aider tous dans votre vie consacrée au Christ<br />

et à l'Eglise.<br />

Et je vous bénis au nom du Seigneur.<br />

V<br />

Ad exc.mum Virum Leonem Sebastianum Vieira, Guineae Bissaviensis<br />

Legatum.*<br />

Senhor Embaixador:<br />

Vi para mim motivo de satisfarão receber aqui Vossa Excelência<br />

e aceitar as Cartas que o acreditam como primeiro Embaixador Extra­<br />

ordinário e Plenipotenciário da República da Guiné-Bissau junto<br />

da <strong>Santa</strong> Sé. Ao agradecer-lhe, Senhor Embaixador, a afirmação dos<br />

sentimentos expressos, bem como a deferente saudação que me trans­<br />

mitiu do Senhor General João Bernardo Vieira, Chefe de Estado,<br />

dou-lhe as minhas boas-vindas, ao mesmo tempo em que lhe asseguro<br />

a minha benevolência para a alta missão que lhe foi confiada.<br />

Este Acto reveste-se de duas significações especiais : marca o en­<br />

contro entre o Romano Pontífice e o Governo e o Povo guineense,<br />

representados na pessoa de Vossa Excelência; e marca também, com<br />

a instauração das relações diplomáticas, a decisão comum de manter<br />

um diálogo que possa favorecer um conhecimento mútuo, delinear for-<br />

• Die 19 m. Decembris a. 1987.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1017<br />

mas e traçar rumos no prosseguimento de amistosas relações, inseridas<br />

num contexto de respeito e liberdade.<br />

Nas relações, uma das condições indispensáveis é o diálogo, que<br />

nos convida « à busca de tudo aquilo que tem sido e continua sendo<br />

comum a todos os homens, mesmo no meio de tensões, oposições e<br />

conflitos. Ë fazer do outro um próximo. 15 aceitar a sua colaboração,<br />

é partilhar com ele a responsabilidade frente à verdade e à justiça.<br />

15 propor e estudar todas as formas possíveis de conciliação honesta,<br />

sabendo unir à justa defesa dos interesses e da honra da própria parte<br />

uma não menos justa compreensão e respeito para com as razões<br />

da outra parte, bem como as exigências do bem geral, comum a ambas». 1<br />

Assim é possível obter a colaboração de todos e se pode fazer apelo à<br />

solidariedade universal, sobretudo quando se tem de enfrentar situações<br />

difíceis, entre as quais merecem destaque os graves problemas<br />

que se referem às condições básicas para a sobrevivência, para a alfabetização<br />

e educação, que afectam as classes mais pobres.<br />

Vossa Excelência aludiu a problemas do nosso tempo e à esperança<br />

que o Governo do seu País deposita na Igreja, no que diz respeito à<br />

causa da paz e da dignidade da pessoa humana. Na verdade, estes<br />

pontos fazem parte essencial da missão que a Igreja recebeu do seu<br />

divino Fundador; e, fiel a este mandato irrenunciável, ela peregrina<br />

no tempo, iluminando os acontecimentos humanos com a mensagem<br />

ouvida outrora : « paz na terra aos homens de boa vontade )). 2 Nestes<br />

últimos tempos têm sido mais insistente a sua voz e mais numerosos os<br />

seus gestos na salvaguarda e na promoção do bem imenso que é a paz,<br />

e daquilo que lhe é não só conexo mas pressuposto basilar: a dignidade<br />

da pessoa humana, incluída a dimensão da liberdade religiosa. Estes<br />

bens inestimáveis, continuamente ameaçados, exigem como marco, para<br />

serem firmes e duradouros, o respeito dos direitos invioláveis da pessoa<br />

humana, entre os quais não se pode deixar de pôr em relevo os valores<br />

éticos; exigem também a promoção da justiça entre as pessoas e os<br />

povos ; e comportam igualmente (( os direitos das Nações a conservar<br />

e a defender a sua independência, a sua identidade cultural, a possibilidade<br />

de se organizar socialmente, de gerir os seus negócios e de<br />

conduzir o seu destino livremente, sem estar à mercê, directa ou indirectamente,<br />

das potências estrangeiras ». 3<br />

1 Mensagem para o Dia Mundial da Paz, 1 de Janeiro de 1983, n. 6.<br />

2 Lc 2, 14.<br />

3 Discurso para o Corpo Diplomático acreditado junto da <strong>Santa</strong> Sé, 10 de Janeiro<br />

de 1987, n. 7.


1018 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Numa época como a nossa, ensombrada por tantas dificuldades,<br />

mas também aberta para acolher os apelos mais nobres e altos, a<br />

Igreja deseja servir a todas as pessoas, sem distinção de raça, classe<br />

ou cultura; e, sem pretender posições de privilégio, mais deseja que<br />

seja reconhecido o espaço de liberdade religiosa onde possam actuar<br />

os seus fiéis e colaborar para o bem comum ; deseja ainda, em espírito<br />

de mútua colaboração e harmonia com quem dirige os destinos de cada<br />

Nação, favorecer a grande causa do homem, especialmente do mais<br />

pobre e necessitado. Para poder realizar esta vocação de serviço, a<br />

Igreja encarna-se na realidade de cada povo, na sua história e cultura,<br />

participa do seu esforço de desenvolvimento, vive solidariamente as<br />

dores humanas e toma parte nas suas dificuldades assumindo e pro­<br />

movendo as suas legítimas aspirações.<br />

Senhor Embaixador,<br />

Ao evocar gestos do meu venerando Predecessor, o Papa Paulo VI,<br />

quis Vossa Excelência relevar a sua significação para os ideais da<br />

sua jovem Nação, recentemente chegada à independência; e, ao enun­<br />

ciar dificuldades encontradas para o seu desenvolvimento, salientava,<br />

entre outros, o valor da cooperação. Isto proporciona-me grato ensejo<br />

para afirmar a boa vontade da Igreja em colaborar para o progresso so­<br />

cial e espiritual do seu País. Para tanto confia ela que os fiéis católicos<br />

da Guiné-Bissau possam ocupar o lugar e desempenhar a tarefa que<br />

lhes cabe, como cidadãos e cristãos, na promoção do bem comum e no<br />

progresso da Nação.<br />

Asseguro-lhe que poderá contar com disponibilidade, compreensão<br />

e a possível assistência e colaboração da parte da <strong>Santa</strong> Sé, para um<br />

desempenho da sua missão que desejo feliz. E, pedindo que apresente<br />

as melhores saudações ao Senhor Chefe de Estado, imploro para a<br />

pessoa de Vossa Excelência e para o Povo da Guiné-Bissau e suas<br />

Autoridades os favores e bênçãos de Deus omnipotente.


Acta Joannis Pauli Pp. II 1019<br />

VI<br />

Ad quosdam Poloniae episcopos occasione oblata visitationis ad sacra<br />

limina.*<br />

Drodzy i czcigodni Bracia!<br />

Księże Kardynale Prymasie, Księża Arcybiskupi, Księża Biskupi.<br />

1. « Panie, dobry jak chleb ... Tyś do końca nas umiłował ». Trzecie<br />

odwiedziny w Ojczyźnie, na szlaku Kongresu Eucharystycznego<br />

w Polsce, były dla mnie głębokim przeżyciem. Dałem temu wyraz<br />

na miejscu i po powrocie do Kzymu. Dziś jeszcze raz do tego powracam,<br />

gdy spotykamy się przy waszym nawiedzeniu « progów apostolskich ».<br />

Tradycja przybywania biskupów z całego świata « ad limina Apo­<br />

stolorum » znajduje swe potwierdzenie również w Prawie kanonicznym,<br />

Jednakże « litera » prawa wyraża « ducha » Kościoła, Tradycji apostol­<br />

skiej, samej wreszcie Ewangelii. Odwiedziny « ad limina » uwydatniają<br />

podstawową prawdę o Kościele jako (( komunii ». Prawda ta zapuszcza<br />

głęboko swe korzenie w Eucharystii. Eucharystia buduje Kościół w wie­<br />

lorakim znaczeniu. Wśród tych znaczeń rzeczywistość (( komunijna »<br />

Kościoła została w sposób szczególny uwydatniona w magisterium Va­<br />

ticanum II. 1<br />

Dlatego też, na zakończenie Kongresu Eucharystycznego w Warsza­<br />

wie, specjalnie zaprosiłem Episkopat Polski do tegorocznych odwiedzin<br />

(( ad limina », które odpowiadają rytmowi pięcioleci, przewidzianych<br />

w Kodeksie. Odwiedziny te jednak nade wszystko wyrażają i umacniają<br />

Kościół jako rzeczywistość


1020 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

3. Soboru stale trzeba się uczyć. Wciąż go poznawać i odkrywać<br />

na nowo. Nie jest to wiedza « akademicka » tylko. Soboru uczymy się<br />

w tym celu, ażeby nim żyć, aby go urzeczywistniać. Chodzi też o sa-<br />

mourzeczywistnianie się Kościoła : o taką autorealizację, która — pod<br />

tchnieniem Ducha Prawdy — odpowiada równocześnie « znakom »<br />

naszego czasu.<br />

Właśnie pod tym kątem określenie Kościoła jako (( communio »<br />

— a w tym określeniu związanie z Eucharystią — odsłania nam naj­<br />

szersze perspektywy. Wszystko, co odpowiada posłannictwu Kościoła<br />

w wymiarze « ad intra » oraz w wymiarze (( ad extra », wyrasta z tej<br />

gleby, z tego podłoża : « communio ». Z niej wyrasta, a równocześnie<br />

do niej ma dojrzewać.<br />

Wskazał na to przed dwoma laty Synod — zgromadzenie nad­<br />

zwyczajne przy końcu 1985 roku, uwydatniając prawdę o Kościele-<br />

komunii w swym końcowym dokumencie. Tegoroczny Synod — zgro­<br />

madzenie zwyczajne na temat laikatu — zbudował swe rozważania<br />

i propozycje na tym samym fundamencie.<br />

Trzeba, ażeby w roku Kongresu Eucharystycznego w Polsce — i jako<br />

owoc tego Kongresu — posłannictwo Kościoła w naszej Ojczyźnie coraz<br />

gruntowniej, zarazem coraz konkretniej urzeczywistniało się w tym<br />

samym teologicznym profilu i w tej samej perspektywie.<br />

4. Pogłębiona lektura Soboru, poczynając od « Lumen gentium »,<br />

ukaże nam, że całość, a zarazem wielość zadań, jakie stoją przed<br />

Kościołem w Polsce — na pierwszym planie przed Episkopatem — po­<br />

zwala się nazwać w pełni « po imieniu », wychodząc od takiego właśnie<br />

widzenia Kościoła.<br />

Zadania te, przynajmniej niektóre z nich, starałem się zawrzeć<br />

w wypowiedziach ostatniej pielgrzymki do Ojczyzny. Przede wszystkim<br />

dają one znać o sobie poprzez systematyczną pracę Episkopatu, zarówno<br />

poszczególnych Biskupów w diecezjach, jak też całej Konferencji.<br />

Wśród tych zadań pragnąłbym raz jeszcze powrócić do sprawy<br />

świeckich katolików oraz ich miejsca w Kościele i w Ojczyźnie, a więc<br />

w różnych dziedzinach życia narodowego, społecznego, kulturalnego.<br />

5. Sobór Watykański II odsłonił przed oczyma Kościoła ten wy­<br />

miar


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1021<br />

doniosłe znaczenie. Zanim Sobór podejmie sprawę Episkopatu, mówiąc<br />

przez to samo o apostolskiej sukcesji władzy, czyli pasterskiego posłu­<br />

giwania w Kościele, wpierw mówi o tym dziedzictwie, jakie po Apo­<br />

stołach jest udziałem « wszystkich » w Kościele. O ile sukcesja hierar­<br />

chiczna po Apostołach jest udziałem niektórych, do tego powołanych<br />

przez Ducha Świętego — to natomiast dziedzictwo apostolskie jest<br />

udziałem wszystkich w mocy Chrztu i Bierzmowania. Powołanie<br />

chrześcijańskie jest powołaniem do apostolstwa. 2<br />

Wszyscy bowiem uczestniczą w posłannictwie Chrystusa : Kapłana,<br />

Proroka, Króla.<br />

To powszechne uczestnictwo (( in triplici munere » samego Chry­<br />

stusa posiada znaczenie podstawowe dla samourzeczywistniania się<br />

Kościoła jako « communio ». Kościół urzeczywistnia się we właściwym<br />

sobie profilu « komunijnym », o ile w nim prawidłowo rozwija się<br />

uczestnictwo wszystkich : to, które jest owocem uczestniczenia w troi-<br />

stym posłannictwie samego Chrystusa. Szczególnie chodzi o uczest­<br />

nictwo laikatu.<br />

6. Katolicy świeccy, mężczyźni i kobiety, pełnoprawni członkowie<br />

Kościoła, są powołani do świętości i do apostolstwa; do tego, aby we<br />

współczesnym świecie stawać się « solą ziemi » i ((światłem świata)). 3<br />

Oznacza to, że we wszystkich dziedzinach życia indywidualnego, rodzin­<br />

nego i społecznego, zwłaszcza w środowisku pracy, winni być świadkami<br />

Chrystusa, wprowadzać w czyn zasady ewangelicznej sprawiedliwości<br />

i solidarności. Zwróciłem na to uwagę w homilii wygłoszonej w Lublinie<br />

podczas święceń kapłańskich, 4 podkreślając, że ludzi świeckich « trzeba<br />

darzyć zaufaniem, jest w nich bowiem wielki potencjał dobrej woli,<br />

kompetencji i gotowości służenia ».<br />

Ostatni Synod Biskupów był « wielką konsultacją » na temat powo­<br />

łania i misji katolików świeckich w Kościele i w świecie współczesnym.<br />

Był też poniekąd weryfikacją, w jakim stopniu zostały zrealizowane<br />

wskazania i postanowienia Soboru Vaticanum II odnośnie do laikatu.<br />

Elementy tej konsultacji znajdują się we wszystkich wypowiedziach<br />

i tekstach synodalnych, poczynając od « lineamenta », poprzez głosy<br />

w dyskusji, aż do « Propositiones », i staną się podstawą do wypraco­<br />

wania Dokumentu posynodalnego.<br />

2 Por. Lumen gentium, 13; Apostolicam actuositatem, 25.<br />

3 Por. Mt 5, 13-14.<br />

4 9.VI.1987 r.


1022 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

W świetle refleksji synodalnej można powiedzieć, że w wielu dzie­<br />

dzinach oddziaływania duszpasterskiego sami księża nie zdołają spro­<br />

stać zadaniom bez udziału świeckich, bez ich współpracy na poziomie<br />

parafii i diecezji. Dobrze przygotowani katolicy świeccy, specjaliści<br />

w różnych dziedzinach wiedzy, mogą wykonać te prace, które nie wyma­<br />

gają bezpośredniej obecności kapłana — a ileż jest takich zadań w dusz­<br />

pasterstwie, poczynając od katechezy dzieci, młodzieży i dorosłych,<br />

aż po duszpasterstwo rodzin i różnych grup zawodowych czy środo­<br />

wiskowych.<br />

Wielką rolę mogą tu odegrać — jak podkreślił Synod — stowarzy­<br />

szenia katolików i ruchy autentycznie kościelne jako bezcenna pomoc<br />

w realizowaniu posłannictwa duszpasterskiego.<br />

Jest rzeczą szczególnie ważną, aby katolicy świeccy, coraz bardziej<br />

uświadamiając sobie swoją chrześcijańską tożsamość, szukali odpo­<br />

wiedzi na nowe wyzwania, jakie stawia przed nami świat współczesny :<br />

indyferentyzm, niewiara, ateizm, materializm praktyczny, nędza mate­<br />

rialna i moralna, demoralizacja, niesprawiedliwość, pagwałcenie praw<br />

osoby ludzkiej itd.<br />

Wielu ludzi w Polsce, zwłaszcza katolików świeckich, zwraca się<br />

dzisiaj do Kościoła z zaufaniem i nadzieją, że tu znajdą nie tylko<br />

zrozumienie, ale i możliwość zrealizowania swego ludzkiego i chrze­<br />

ścijańskiego powołania. Ich zapał i dobra wola winny być docenione<br />

i przyjęte przez Pasterzy z uwagą i życzliwością; ich inicjatywy pod­<br />

dane roztropnej ocenie, a następnie wprowadzane w życie w miarę<br />

możliwości. Od Pasterzy zależy w dużym stopniu, czy ludzie świeccy<br />

spełnią swe zadania w Kościele i w świecie na miarę wymogów dzi­<br />

siejszych czasów.<br />

7. Przyjęło się powiedzenie, iż Kościół stał się w ciągu dziejów<br />

((wychowawcą)) wielu narodów, zwłaszcza na kontynencie europej-<br />

skim, ale nie tylko. Odnosi się to do epoki dawniejszej, przed po­<br />

działami, przed Reformacją zwłaszcza. Jednakże — w jakiś sposób —<br />

nie przestaje być aktualne nadal.<br />

Vaticanum II pozwala nam to lepiej zrozumieć : Kościół wycho­<br />

wuje narody i ludy, ponieważ on sam jest « ludem )) : Ludem Bożym.<br />

A chociaż to, przez co konstytuuje się Kościół jako Lud Boży, należy<br />

zasadniczo do innego porządku niż to, przez co konstytuują się ziemskie<br />

społeczeństwa, narody, a także i państwa — to jednak analogie i zbli­<br />

żenia istnieją.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1023<br />

Znajduje to właściwy wyraz w etyce katolickiej : w nauce społecz­<br />

nej Kościoła. Zwięzłą syntezę znajdujemy również w Konstytucji<br />

« Gaudium et spes », zwłaszcza w poszczególnych rozdziałach części<br />

drugiej.<br />

Pozwólcie, że powtórzę cytowany już tekst podczas trzeciej wizy­<br />

ty duszpasterskiej w Polsce, w Zamku Królewskim w Warszawie :<br />

« Na pochwałę zasługuje postępowanie tych narodów, w których jak<br />

największa część obywateli uczestniczy w sprawach publicznych w wa­<br />

runkach prawdziwej wolności ... Ażeby zaś wszyscy obywatele byli<br />

skłonni uczestniczyć w życiu różnych grup, z których składa się orga­<br />

nizm społeczny, konieczne jest, by mogli w nich znaleźć wartości,<br />

które by ich pociągały i skłaniały do służenia drugim. Słusznie możemy<br />

sądzić, że przyszły los ludzkości leży w ręku tych, którzy potrafią podać<br />

następnym pokoleniom motywy życia i nadziei ». 5<br />

To wielkie zadanie przekazywania


1024 Acta Apostolicae Sedis Commentarium Officiale<br />

ono również do całokształtu owej « nowej », czy drugiej, ewangelizacji,<br />

której potrzebę uświadamiają sobie coraz wyraźniej wszystkie Koś­<br />

cioły i Episkopaty na naszym kontynencie?<br />

Równocześnie jest rzeczą jasną, że owo « wychowanie » narodów<br />

przez Kościół na tym etapie świadomości — chrześcijańskiej i spo­<br />

łecznej zarazem — musi być w ogromnej mierze « samowychowa­<br />

niem ». Podobnie jak u każdego dorosłego czy nawet dorastającego<br />

człowieka. Można by też powiedzieć, że takie chrześcijańskie « sa­<br />

mowychowanie » osób, wspólnot, całego społeczeństwa jest równo­<br />

cześnie nowym, stosownym do historycznego etapu, podjęciem « in-<br />

kulturacji » misyjnej. Kościół zaś jest wszędzie i zawsze misyjny.<br />

Misyjny — ze swej natury. Misyjny — wciąż na nowo !<br />

Problem « laikatu » — apostolstwa świeckich posiada w tej dzie­<br />

dzinie zupełnie zasadnicze znaczenie.<br />

9. W czasie moich odwiedzin w Polsce za każdym razem pod­<br />

kreślałem, że suwerenność państwa tylko wówczas odpowiada pełnej<br />

prawdzie o osobie i społeczeństwie, jeśli w państwie tym naród<br />

odnajduje swoją suwerenność, jeśli czuje się, i jest prawdziwym pod­<br />

miotem stanowienia o tym, co « wspólne » — o wspólnym dobru.<br />

W tym samostanowieniu nikt społeczeństwa nie może wyręczyć,<br />

ani go w tym zastąpić. Jeśli zaś usiłuje się społeczeństwu narzucić<br />

jako dobro wspólne, jako program społeczny to, co nie odpowiada<br />

świadomości ani sumieniom, przyjdzie się w końcu przekonać, że<br />

działanie takie jest na szkodę społeczeństwa i swoją własną.<br />

Ten naród, poprzez całą swoją historię, nawet i poprzez ponure<br />

jej doświadczenia, zbyt jest przyzwyczajony do tego, co Sobór na­<br />

zywa (( uczestnictwem » — a co łączy się z tak trafnie odkrytą nad<br />

Bałtykiem « solidarnością ».<br />

10. « Słowo Wcielone zechciało być uczestnikiem ludzkiej społecz­<br />

ności. Jezus objawił miłość Ojca i wzniosłe powołanie ludzi, przypo­<br />

minając najpowszedniejsze sprawy społeczne. W swoim nauczaniu<br />

wyraźnie polecił dzieciom Bożym, by odnosiły się do siebie wzajem­<br />

nie jako bracia. W swojej modlitwie prosił, by wszyscy Jego uczniowie<br />

byli (( jedno ». Apostołom zaś polecił głosić orędzie ewangeliczne<br />

wszystkim narodom, żeby ród ludzki stał się rodziną Bożą, w której<br />

pełnią prawa byłaby miłość; przez dar swojego Ducha ustanowił nową<br />

braterską wspólnotę w ciele swoim — Kościele, w którym wszyscy,<br />

będąc jedni drugich członkami, mają świadczyć sobie wzajemnie usługi


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1025<br />

wedle różnych darów sobie udzielonych. Tę solidarność trzeba będzie<br />

ciągle zwiększać aż dò owego dnia, w którym osiągnie ona swoją<br />

pełnię i w którym ludzie, jako rodzina umiłowana przez Boga<br />

i Chrystusa Brata, zbawieni przez łaskę, oddawać będą Bogu chwałę<br />

doskonałą ». 7<br />

11. W tym duchu składam najlepsze życzenia świąteczne i no­<br />

woroczne wam, drodzy Bracia w Biskupstwie, Kościołom, którym<br />

służycie. Przekażcie moje życzenia i błogosławieństwo całej umiłowa­<br />

nej Ojczyźnie.<br />

VII<br />

Ad Patres Cardinales, Familiae D.ni Papae Romanaeque Curiae Praelatos<br />

et Officiales quosdam, imminente Nativitate Domini nostri Iesu Christi<br />

coram admissos.*<br />

Signori Cardinali,<br />

Venerati Fratelli nell'episcopato e nel sacerdozio,<br />

Carissimi <strong>La</strong>ici.<br />

1. Ringrazio sinceramente il Cardinale Decano per le parole di<br />

augurio, con cui ha interpretato i sentimenti di ciascuno di voi in que­<br />

sto tradizionale e sempre caro incontro pre-natalizio. Esse hanno pure<br />

attratto la nostra comune attenzione sul particolare significato che<br />

l'annuale circostanza riveste. In effetti ci incontriamo alla vigilia del<br />

Natale dell'Anno Mariano.<br />

Se tutti gli anni, in questa occasione, i nostri cuori trepidano nel­<br />

l'attesa di Colui che nasce a Betlem dal seno immacolato di Maria, e<br />

ci auguriamo a vicenda di vivere adeguatamente questo evento centrale<br />

della storia accogliendo in noi il Verbo Incarnato, in quest'Anno<br />

Mariano il nostro incontro riveste un carattere particolare, e dà<br />

un'impronta specifica alla nostra riflessione natalizia. L'Anno Mariano,<br />

infatti, ci prepara ad andare incontro a Cristo, in questo Avvento del<br />

terzo Millennio, a rivivere il mistero della sua incarnazione, seguendo<br />

Maria che ci precede in questo cammino di fede. Ella è stata la prima<br />

« ministra » del Verbo.<br />

Come membri della Curia Romana siamo consapevoli di servire il<br />

7 Por. Gaudium et spes, 32.<br />

* Die 22 m. Decembris a. 1987.


1026 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Mistero dell'incarnazione, dal quale prende inizio la Chiesa come<br />

(( Corpo )). In Maria, ha detto S. Agostino, « unigenitus Dei Filius<br />

humanam sibi dignatus est coniungere naturam, ut sibi capiti imma­<br />

culato immaculatam consociar et Ecclesiam )).* Nasce da Maria il Cristo<br />

Capo, a cui è da allora indissolubilmente unita la Chiesa, suo Corpo.<br />

Nasce il Christus totus. E noi, che siamo i servitori, i ministri di<br />

questo mistico Corpo, nutriti quotidianamente col Corpo Eucaristico<br />

di Gesù, manifestiamo quest'anno la gioia più profonda per la presenza<br />

particolare della Madre di Dio nel Mistero di Cristo e della Chiesa,<br />

nel quale ci sappiamo particolarmente inseriti.<br />

2. Come ben sappiamo, il Vaticano II ha compiuto una grande<br />

sintesi tra la mariologia e l'ecclesiologia. L'Anno Mariano segue tale<br />

sintesi ed ispirazione conciliare affinché la Chiesa si rinnovi dapper­<br />

tutto mediante la presenza della Madre di Dio, che — come insegna­<br />

vano i Padri — e (( modello » (typus) della Chiesa.<br />

Il Concilio ha dato un'interpretazione luminosa di questa presenza<br />

della Vergine nel piano divino della salvezza : proprio perché stru­<br />

mento e canale privilegiato dell'incarnazione del Verbo nell'umana<br />

natura, e della sua venuta in mezzo a noi, Maria (( è intimamente con­<br />

giunta con la Chiesa : la Madre di Dio è figura della Chiesa, come già<br />

insegnava sant'Ambrogio, nell'ordine cioè della fede, della carità e<br />

della perfetta unione con Cristo ». 2 Sviluppando questo pensiero, ho<br />

scritto nell'Enciclica Redemptoris Mater che (da realtà dell'incarna­<br />

zione trova quasi un prolungamento nel mistero della Chiesa-corpo di<br />

Cristo. E non si può pensare alla stessa realtà dell'incarnazione senza<br />

riferirsi a Maria — Madre del Verbo incarnato ». 3<br />

Maria unita a Cristo, Maria unita alla Chiesa. E la Chiesa, unita<br />

a Maria, trova in Lei l'immagine più alta e perfetta della propria<br />

specifica missione, che è al tempo stesso verginale e materna. I Padri<br />

e Maestri della Chiesa antica hanno sottolineato molto questo duplice<br />

aspetto. Ancora S. Agostino, ad esempio, dice mirabilmente : « Hic est<br />

speciosus forma prae filiis hominum, sanctae filius Mariae, sanctae<br />

sponsus Ecclesiae, quam suae genitrici similem reddidit: nam et nobis<br />

eam matrem fecit, et virginem sibi custodit ». 4 <strong>La</strong> Vergine Maria è<br />

1 Serm. 191, 3; PL 38, 1010.<br />

2 Lumen gentium, 63.<br />

3 N. 5.<br />

4 Serm. 195, 2; PL 38, 1018.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1027<br />

archetipo della Chiesa a causa della maternità divina, e, come Maria,<br />

la Chiesa deve, e vuole essere, madre e vergine. <strong>La</strong> Chiesa vive di<br />

questo autentico « profilo mariano », di questa « dimensione maria­<br />

na », che il Concilio, raccogliendo le voci della patristica e della teo­<br />

logia, orientale e occidentale, ha così sintetizzato : « Contemplando<br />

l'arcana santità di Lei e imitandone la carità, adempiendo fedelmente<br />

la volontà del Padre per mezzo della parola di Dio accolta con fedeltà,<br />

(la Chiesa) diventa anche essa madre, poiché con la predicazione e il<br />

battesimo genera a una vita nuova e immortale figlioli, concepiti ad<br />

opera dello Spirito Santo e nati da Dio. Essa pure è vergine, che<br />

custodisce integra e pura la fede data allo Sposo e ad imitazione della<br />

Madre del suo Signore, con la virtù dello Spirito Santo, conserva ver­<br />

ginalmente integra la fede, solida la speranza, sincera la carità ». 5<br />

3. Questo profilo mariano è altrettanto — se non lo è di più —<br />

fondamentale e caratterizzante per la Chiesa quanto il profilo aposto­<br />

lico e petrino, al quale è profondamente unito. Anche sotto questo<br />

aspetto della Chiesa, Maria precede il Popolo di Dio pellegrinante.<br />

Maria è Colei che, predestinata ad essere Madre del Verbo, è vis­<br />

suta continuamente e totalmente nella sfera della grazia divina, sotto<br />

il suo influsso vivificante ; è stata specchio e trasparenza della vita di<br />

Dio stesso. Immacolata, « piena di grazia », Ella è stata preparata da<br />

Dio all'Incarnazione del Verbo, e si è trovata sotto l'azione ininter­<br />

rotta dello Spirito Santo ; è stata il « Sì », il « Fiat » per eccellenza a<br />

Colui che l'aveva prescelta « prima della creazione del mondo » ; 6 e<br />

lo è stata nella docilità, nell'umiltà, nella rispondenza ai minimi<br />

cenni della grazia, resa, possiamo ben dire, doppiamente madre per la<br />

piena conformità alla volontà di Dio : (( Chi compie la volontà di Dio,<br />

è ... mia madre ». 7 <strong>La</strong> maternità divina, privilegio unico e sublime del­<br />

la sempre Vergine, deve essere vista in questa prospettiva, quale su­<br />

premo coronamento della fedeltà di Maria alla grazia.<br />

<strong>La</strong> dimensione mariana della Chiesa emerge dalla similitudine dei<br />

compiti nei confronti del Cristo totale : ad essa infatti si applica in<br />

modo particolare la parola di Gesù secondo cui « chi compie la volontà<br />

di Dio è mio fratello, sorella e madre » ; 8 anche la Chiesa, come Maria,<br />

5 Lumen gentium, 64.<br />

* Bf 1, 4.<br />

7 Cf. Me 3, 35.<br />

« Me ibid.


1028 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

vive nella grazia, nella sottomissione allo Spirito Santo, alla sua luce<br />

interpreta i segni e le necessità dei tempi, e avanza nel cammino della<br />

fede in piena docilità alla voce dello Spirito.<br />

In questo senso, la dimensione mariana della Chiesa antecede quella<br />

petrina, pur essendole strettamente unita e complementare. Maria,<br />

l'Immacolata, precede ogni altro, e, ovviamente, lo stesso Pietro e gli<br />

apostoli : non solo perché Pietro e gli apostoli, provenendo dalla massa<br />

del genere umano che nasce sotto il peccato, fanno parte della Chiesa<br />

« sancta ex peccatoribus », ma anche perché il loro triplice munus<br />

non mira ad altro che a formare la Chiesa in quell'ideale di santità,<br />

che già è preformato e prefigurato in Maria. Come bene ha detto un<br />

teologo contemporaneo, « Maria è "regina degli apostoli", senza pre­<br />

tendere per sé i poteri apostolici. Essa ha altro e di più ». 9 Singolar­<br />

mente significativa si rivela da questo punto di vista, la presenza di<br />

Maria nel cenacolo, ove Ella assiste Pietro e gli altri apostoli, pregando<br />

con loro e per loro in attesa dello Spirito.<br />

Questo legame tra i due profili della Chiesa, quello mariano e quello<br />

petrino, è dunque stretto, profondo e complementare, pur essendo il<br />

primo anteriore tanto nel disegna di Dio quanto nel tempo, nonché più<br />

alto e preminente, più ricco di implicazioni personali e comunitarie<br />

per le singole vocazioni ecclesiali.<br />

In tale luce vive e deve vivere la Curia Romana, dobbiamo vivere<br />

tutti noi. Certamente la Curia si trova direttamente collegata al profilo<br />

petrino, al cui servizio è deputata per fisionomia, costituzione e mis­<br />

sione. <strong>La</strong> Curia serve la Chiesa come Corpo, e, collocata si può dire al<br />

vertice, offre la sua collaborazione al Successore di Pietro nel suo<br />

servizio alle singole Chiese locali. E, pertanto, in questa attività, ciò<br />

che le è più necessario e indispensabile è conservare e avvalorare la<br />

dimensione mariana del suo servizio a Pietro. Maria precede anche<br />

tutti noi della Curia, che serviamo il Mistero del Verbo Incarnato,<br />

come precede l'intera Chiesa per la quale viviamo. Che Lei ci aiuti a<br />

scoprire sempre meglio, e a vivere sempre più autenticamente questa<br />

ricchezza che per noi, starei per dire, è vitale, decisiva; ci aiuti a<br />

inserirci consapevolmente in questa simbiosi tra la dimensione mariana<br />

e quella apostolico-petrina, da cui la Chiesa quotidianamente trae orien­<br />

tamento e sostegno. L'attenzione a Maria ed ai suoi esempi porti un di<br />

più di amore, di tenerezza, di docilità alla voce dello Spirito, perché si<br />

» H. U. von Balthasar, Neue Klarstellungen, trad. it., Milano 19<strong>80</strong>, p. 181.


Acta Ioannis Pauli Pp. H 1029<br />

arricchisca interiormente la dedizione di ciascuno al servizio del mini­<br />

stero di Pietro.<br />

4. Alla luce dell'idea-guida dell'Anno Mariano, che continua l'inse­<br />

gnamento del Vaticano II nel presentare Maria a guida del Popolo di<br />

Dio pellegrinante nel suo cammino di fede, vorrei ora soffermarmi su<br />

alcuni fatti salienti dell'anno che si sta per chiudere: e cioè il Sinodo<br />

dei Vescovi, le numerose beatificazioni e canonizzazioni, e la visita del<br />

Patriarca ecumenico Dimitrios I di Costantinopoli.<br />

Anzitutto la Sessione del Sinodo : a due mesi dal termine dei lavori,<br />

vediamo sempre più chiaramente che, dagli interventi e lavori dei Padri<br />

Sinodali, è emersa l'immagine globale della Chiesa : come essa vive,<br />

come lavora, come prega, come soffre, come combatte, come segue il<br />

Cristo. Il Sinodo, effettivamente, ha offerto l'immagine di questo Po­<br />

polo pellegrinante sulla terra, e perciò di quella porzione del Popolo<br />

di Dio che è il <strong>La</strong>icato, nella caratteristica della sua sfera specifica. In<br />

questo pellegrinaggio è ancor sempre la Madre che precede i suoi figli<br />

nel loro impegno di « cercare il regno di Dio trattando le cose tem­<br />

porali e ordinandole secondo Dio » nello spirito delle beatitudini. 10<br />

Questa presenza mariana nella missione dei laici, nel loro cammino<br />

di fede, è la linea che definisce lucidamente quel grande evento.<br />

Man mano che aumenta la distanza dal Sinodo dello scorso ottobre,<br />

più se ne costata il risultato positivo, non solo per avere riaffermato<br />

l'insegnamento dei grandi documenti del Vaticano II, ma anche per<br />

l'accento posto sulla ecclesiologia di comunione come contesto neces­<br />

sario per situare il ruolo del <strong>La</strong>icato nella Chiesa per la salvezza del<br />

mondo. A tale riuscita hanno collaborato efficacemente i laici stessi :<br />

sia perché ciascuno dei Padri Sinodali ne rappresentava la voce, sia<br />

perché i laici, uomini e donne, sono intervenuti attivamente, mediante<br />

la loro rappresentanza cospicua e qualificata nel Sinodo, parlando<br />

nelle assemblee plenarie e collaborando intensamente nei « circuii<br />

minores ». Ne è risultato un quadro veramente universale delle diverse<br />

realtà che costituiscono la vera immagine della Chiesa di oggi. Come<br />

per i Sinodi precedenti, sarà mio dovere seguire le indicazioni emerse<br />

in quei giorni indimenticabili.<br />

Intanto mi è piaciuto sottolineare, nel nostro incontro odierno,<br />

come questa ricchezza e pluralità di risultati sia il segno che la Chiesa<br />

è veramente aperta alla voce dello Spirito, in cammino sulla via della<br />

10 Lumen gentium, 31.


1030 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

fede e dell'amore, e sempre più cosciente delle proprie responsabilità<br />

davanti a Dio e davanti al mondo. Maria è presente in questo cammino<br />

dei <strong>La</strong>ici, per guidarli, come tutti ci guida, verso l'Avvento di Cristo.<br />

5. Ancora il Vaticano II ha mostrato nella Madre di Dio Colei in<br />

cui la Chiesa ha già raggiunto il suo traguardo finale : « In cielo,<br />

glorificata ormai nel corpo e nell'anima, è immagine e inizio della<br />

Chiesa che dovrà avere il suo compimento nell'età futura » ; 11 questa<br />

affermazione riassume quanto la Costituzione dogmatica sulla Chiesa<br />

aveva spiegato in precedenza nel trattare sia « l'indole escatologica<br />

della Chiesa peregrinante e la sua unione con la Chiesa celeste », 12<br />

sia « l'universale vocazione alla santità nella Chiesa ». 13 Nella « pie­<br />

nezza del tempo », Maria, in grazia della sua concezione immacolata,<br />

ricompone in sé il disegno salvifico di Dio, sconvolto dal peccato, e,<br />

assunta in Cielo col suo corpo santissimo — che è l'Arca dell'Alleanza<br />

nuova ed eterna — già regna con Cristo nell'unità psico-fisica della<br />

sua persona.<br />

Ella è dunque, dopo Cristo « primogenito dei morti », 14 Colei che<br />

precede la Chiesa in cammino verso il compimento finale della santità,<br />

e che l'attende in questa pienezza senza tramonto. Ma con Lei già si<br />

trovano, in attesa della risurrezione, tutti coloro che, secondo il giu­<br />

dizio della Chiesa, già sono in Cielo, e, avendo realizzato in se stessi<br />

il piano di Dio, hanno raggiunto il « successo » di ogni umana esistenza :<br />

il conseguimento della più intima unione con Cristo. 15<br />

Col pensiero rivolto alla Regina di tutti i Santi, in questo Anno<br />

Mariano, ricordo ora le due canonizzazioni e le undici beatificazioni,<br />

che, così numerose nel 1987, hanno dimostrato — in modo forse più<br />

straordinario del solito — quanto sia reale, vera e attuale la chiamata<br />

universale della Chiesa alla santità, facendone vedere la pluralità<br />

etnico-vocazionale.<br />

Infatti, i nuovi santi e beati appartengono a diverse vocazioni nel<br />

Popolo di Dio: vi sono, tra di essi, Cardinali come Marcelo Spinola<br />

y Maestre (29. III) e Andrea Carlo Ferrari (10.V) ; Vescovi come Mi­<br />

chael Kozal (14.VI) e Jurgis Matulaitis (28.VI) ; Sacerdoti e Religiosi<br />

11 Lumen gentium, 68.<br />

12 Cap. VII.<br />

11 Cap. V.<br />

14 Ap 1, 5; cf. Col 1, 18.<br />

15 Cf. Lumen gentium, 49.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1031<br />

come Manuel Domingo y Sol (29.III), Rupert Mayer (3.V), Pierre-<br />

François Jamet (10.V) e Jules Arnould Rèche (l.XI) ; Religiose come<br />

Teresa de los Andes (3.IV), Benedetta Cambiagio Frassinello (10.V),<br />

Ulrika Msch e Blandina Merten (l.XI) ; <strong>La</strong>ici, uomini e donne, come<br />

Lorenzo Ruiz (18.X), Giuseppe Moscati (25.X), e molti altri di tutte<br />

le professioni e mestieri, anche i più umili; è una testimonianza data<br />

nelle più diverse circostanze, come pastori e ministri della Chiesa,<br />

come medici, come educatori ed evangelizzatori.<br />

Non di rado questa testimonianza è stata la più ardua ed alta,<br />

quella del martirio per antonomasia, come è avvenuto per le tre Car­<br />

melitane di Guadalajara (29.III), per Edith Stein (l.V) e Karolina<br />

Kozka (10.VI), per Marcel Callo, Pierina Morosini e Antonia Me-<br />

sina (4.X), per i 16 martiri del Giappone (18-X) come per gli 85 martiri<br />

inglesi (22.XI).<br />

Inoltre, buona parte dei nuovi santi e beati sono vissuti nel nostro<br />

secolo, ci sono contemporanei : davvero, i santi sono ancora in mezzo<br />

a noi, e dimostrano che ancora oggi la Chiesa è chiamata alla santità,<br />

e vi risponde generosamente, ispirata e guidata da Maria.<br />

Essi, inoltre, appartengono a diverse nazioni dei vari continenti :<br />

Francia, Spagna, Germania, Italia, Gran Bretagna, Polonia, Litua­<br />

nia, Giappone, Filippine, Cile : le recenti beatificazioni e canonizza­<br />

zioni hanno avuto perciò un significato universale anche dal punto di<br />

vista geografico.<br />

5. In questa visuale, reputo una grazia del Signore l'aver potuto<br />

proporre alla comune venerazione della Chiesa — venendo incontro<br />

alle ripetute insistenze dei Vescovi locali — alcuni di questi campioni<br />

della fede negli stessi ambienti sociali in mezzo ai quali vissero. Ciò<br />

mi fu dato durante alcuni dei viaggi apostolici di quest'anno : Suor<br />

Teresa de los Andes, a Santiago del Cile (3. IV) ; Suor Teresa Bene­<br />

detta della Croce, a Colonia (l.V) ; Padre Mayer, a Monaco di Baviera<br />

(3.V) ; Karolina Kózka, a Tarnow (10. VI) ; e Mons. Kozal, a Var­<br />

savia (14. VI).<br />

<strong>La</strong> possibilità sempre più frequente di proclamare pubblicamente<br />

la santità eroica di figli e figlie della Chiesa nel corso delle mie visite<br />

ai vari Paesi del mondo, mi conferma che tali viaggi sono un servizio<br />

particolare sulla via della peregrinazione del Popolo di Dio — esatta­<br />

mente di quella peregrinazione verso il Regno definitivo di Cristo nella<br />

quale Maria « precede » la Chiesa nei diversi luoghi della terra. Poiché<br />

67 - A. A. 8.


1032 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

i viaggi sono, con l'aiuto di Dio, l'applicazione coerente del mandato<br />

di Cristo — (( euntes in mundum universum » 16 — e della specificità<br />

del ministero petrino — « confirma fratres tuos » 17 — essi hanno una<br />

irradiazione ancora maggiore proprio nell'esercizio del munus tanto<br />

alto e solenne di proporre all'imitazione della Chiesa gli esemplari<br />

autentici della santità, che le è propria. Essi danno inoltre la prova,<br />

davanti al mondo, che la santità è possibile a tutti i popoli, in tutte<br />

le civilizzazioni e a tutte le latitudini.<br />

6. L'Enciclica Redemptoris Mater, seguendo il Concilio, ha sotto­<br />

lineato che la « peregrinazione » della Chiesa, nella quale la Madre<br />

di Dio la « precede », ha un evidente tratto ecumenico.<br />

Per i fratelli disuniti delle Chiese e comunità ecclesiali di Occi­<br />

dente, il documento rileva come essi possono, anzi desiderano progre­<br />

dire insieme nel cammino di fede di cui Maria è esempio; di ciò esso<br />

vede un lieto auspicio nel fatto che quelle Chiese convengono (( con<br />

noi in punti fondamentali della fede cristiana anche per quanto ri­<br />

guarda la Vergine Maria »: 1 8 l'Enciclica sottolinea poi la convergenza<br />

di testimonianze storiche, teologiche, liturgiche e artistiche che la<br />

Chiesa ortodossa e le antiche Chiese orientali offrono circa la loro<br />

venerazione, teologicamente profonda e umanamente delicata, della<br />

Theotokos. 19<br />

In questa luce acquista particolare significato la venuta a Roma<br />

di Sua Santità Dimitrios I, Patriarca ecumenico, dal 3 al 7 dicembre<br />

scorso, che ho avuto la grande gioia di ricevere in Vaticano, con la<br />

carità fraterna e l'onore che gli erano dovuti. È stata una visita di<br />

comunione ecclesiale in restituzione di quella che avevo fatto al Pa­<br />

triarcato ecumenico per la festa di Sant'Andrea del 1979, e realizzata<br />

con l'esplicito intento di contribuire al ristabilimtnto della piena<br />

comunione tra Cattolici ed Ortodossi.<br />

L'evento ha tenuto pienamente conto della maturazione di senti­<br />

menti avvenuta fra Cattolici ed Ortodossi dal Concilio in poi e anche<br />

dei risultati del positivo dialogo teologico in corso. Abbiamo così<br />

potuto pregare insieme durante la celebrazione eucaristica nella Basi­<br />

lica di San Pietro; e nello spirito di questo Anno Mariano abbiamo<br />

14 Me 16, 15.<br />

17 Le 22, 32.<br />

11 Redemptoris Mater, 30.<br />

19 Ibid., 31-33.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1033<br />

potuto pregare insieme anche nella Basilica di <strong>Santa</strong> Maria Maggiore.<br />

Nella sua omelia mariologica il Patriarca Dimitrios I ha voluto rile­<br />

vare come « le nostre due Chiese sorelle hanno mantenuto attraverso<br />

i secoli inestinguibile la fiamma della devozione alla veneratissima<br />

persona della Tutta <strong>Santa</strong> Genitrice di Dio ». Ciò costituisce un forte<br />

legame di congiunzione e di comune tradizione. Anche se, nel corso<br />

del tempo, sono state apportate distinzioni che certamente vanno<br />

chiarite nel dialogo, (( il comune patrimonio dogmatico e teologico svi­<br />

luppatosi intorno alla venerabile persona della Tutta <strong>Santa</strong> Genitrice<br />

di Dio costituisce un asse d'unità e di riunione delle due parti di­<br />

sgiunte ». Per sottolineare tutta l'importanza positiva di questa pro­<br />

spettiva, il Patriarca Dimitrios ha 1 voluto proporre che « il tema della<br />

mariologia occupi un posto centrale nel dialogo teologico tra le nostre<br />

Chiese, esaminato dal punto di vista non solo cristologico, ma anche<br />

antropologico e in particolare ecclesiologico per il pieno ristabilimento<br />

della nostra comunione ecclesiale, per la quale preghiamo, ci adope­<br />

riamo e verso la quale guardiamo con molta attesa ».<br />

Questo pensiero incontra direttamente l'orientamento dell'Enci­<br />

clica Redemptoris Mater. Rallegrandomi profondamente, esprimo la<br />

convinzione che anche per questo punto la visita del Patriarca ha dato<br />

un impulso positivo in profondità alle relazioni tra Cattolici ed Orto­<br />

dossi. L'incontro nella carità fa vedere meglio la verità e fa vivere<br />

nella speranza. Sia gloria a Dio.<br />

L'interesse, vorrei dire l'entusiasmo, che questa visita ha suscitato<br />

mi fa ripetere il voto che la Chiesa « torni a respirare pienamente con<br />

i suoi «due polmoni»: l'Oriente e l'Occidente ... Ciò è oggi più che<br />

mai necessario ... Sarebbe anche la via per la Chiesa in cammino di<br />

cantare e vivere in modo più perfetto il suo Magnificat. 20<br />

7. Ormai al termine del nostro incontro, mi è caro cogliere questa<br />

occasione per annunciare ufficialmente la non lontana pubblicazione<br />

di una Lettera Enciclica al fine di commemorare il ventesimo anni­<br />

versario della Populorum progressio di Paolo VI. Questa ha segna­<br />

to una tappa fondamentale nella vita contemporanea della Chiesa,<br />

ed ha suscitato echi profondi nell'opinione pubblica, dando un nuovo<br />

segno della presenza viva della Chiesa stessa nelle drammatiche situa­<br />

zioni dello sviluppo e della pace nel mondo. Nel ricordare la continua<br />

attualità di quel grande documento, l'Enciclica intenderà anche rile-<br />

20 Ibid., 34.


1034 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

vare le nuove tematiche e rispondere ai problemi nuovi che, sullo<br />

stesso argomento, si sono presentati alla coscienza dell'uomo di oggi :<br />

essa vuole perciò mettersi sulla scia della Populorum progressio, come<br />

sua ideale continuazione e prosecuzione.<br />

Anche questo sottolinea quanto la Chiesa voglia camminare insieme<br />

agli uomini del nostro tempo : per tale motivo affido fin d'ora alla<br />

Vergine <strong>Santa</strong> questa Enciclica, che tanto mi sta a cuore, affinché<br />

trovi risposta nella società e susciti rinnovati, concreti propositi di<br />

cooperazione internazionale per la fraterna intesa fra le Nazioni e la<br />

promozione dell'autentico sviluppo, secondo il piano di Dio.<br />

8. In questa prospettiva, che dobbiamo mantenere viva nei nostri<br />

spiriti, rinnovo oggi i miei ringraziamenti ed auguri per il Santo<br />

Natale. Li porgo a tutti voi, che, in ogni ordine e grado, prestate una<br />

valida e apprezzata collaborazione alla <strong>Santa</strong> <strong>Sede</strong> nella Curia Ro­<br />

mana, alla diocesi di Roma nel Vicariato, e alla Città del Vaticano ;<br />

li porgo ai Rappresentanti Pontifici ed al Personale diplomatico che<br />

li coadiuva nella loro missione ; li estendo ai vostri Cari, con un pen­<br />

siero particolare alle famiglie ove sia qualche pena, fìsica o spirituale.<br />

Gesù che viene, porti a tutti la sua grazia e la sua pace.<br />

Cristo Bambino, che troviamo come i Pastori ed i Magi tra le brac­<br />

cia di Maria sua Madre, è la luce del mondo — ed è la luce delle nostre<br />

vite : « Ipse est menti nostrae lumen », come dice S. Agostino. 21 Che<br />

la sua luce guidi il servizio che prestiamo al Mistero dell'Incarnazione,<br />

ove è particolarmente inserita Lei, la Madre sua e nostra, la Madre<br />

della Chiesa: sarà quindi Lei a prenderci per mano e ad aiutarci ad<br />

essere fedeli nel nostro servizio ecclesiale, nel quale è anche e sempre<br />

Lei a (( precederci ».<br />

E con quell'affetto, che l'imminenza delle feste rende più intimo e<br />

forte, tutti vi benedico.<br />

J1 Quaest. Evangeliorum I, 1; PL 35, 1323.


Congregatio pro Episcopi» 1035<br />

ACTA CONGREGATIONUM<br />

CONGREGATIO PRO EPISCOPIS<br />

DECRETUM<br />

CIVITATIS BOLIVARENSIS - CIVITATIS GUAYANENSIS<br />

de mutatione finium.<br />

Quo aptius christifidelium pastorali curae consuli possit, Exc.mi<br />

PP. DD. Medardus Luzardo Romero, Archiepiscopus Civitatis Boli-<br />

varensis, et Iosephus a Iesu Núñez Viloria, Episcopus Civitatis Gua-<br />

yanensis, unanimi consensu, audita Conferentia episcopali nationis<br />

Venetiolanae, ab Apostolica <strong>Sede</strong> espostulaverunt ut ecclesiastici<br />

fines circumscriptionum ecclesiasticarum sibi concreditarum immuta­<br />

rentur aptiusque disponerentur.<br />

Summus Pontifex Ioannes Paulus, divina Providentia Papa II,<br />

exstante favorabili voto Exc.mi P. D. Luciani Storero, Archiepiscopi<br />

titularis Tigimmensis, in Republica Venetiolae Apostolici Nuntii, pre­<br />

ces ad Se admotas certo animabus profuturas censuit benigneque<br />

excipiendas decrevit.<br />

Quapropter, suppleto, quatenus opus sit, eorum interesse haben­<br />

tium vel habere praesumentium consensu, hoc Decreto, perinde vali­<br />

turo ac si Apostolicae sub plumbo Litterae datae forent, ab archi­<br />

dioecesi Civitatis Bolivarensis distrahit integrum territorium civilium<br />

municipiorum vulgo Par, Roscio et Sifontes, illudque dioecesi Civi­<br />

tatis Guayanensis adnectit.<br />

Documenta et acta praefati territorii clericos, fideles et bona tem­<br />

poralia forte respicientia a tabulario Curiae Civitatis Bolivarensis ad<br />

archivum Curiae Civitatis Guayanensis, quam primum, transmittantur.<br />

Ad clerum quod attinet, simul ac praesens Decretum ad effectum<br />

deductum fuerit, sacerdotes Ecclesiae illi adscripti censeantur in cuius<br />

territorio ecclesiasticum detinent officium ; ceteri autem sacerdotes,<br />

clerici seminariique tirones dioecesi illi incardinati maneant vel incar­<br />

dinentur in cuius territorio legitimum habent domicilium.


1036 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Ad haec perficienda idem Summus Pontifex praefatum Exc.mum<br />

P. D. Lucianum Storero deputat, necessarias et opportunas eidem<br />

tribuens facultates, etiam subdelegandi, ad effectum de quo agitur,<br />

quemlibet virum in ecclesiastica dignitate constitutum, onere impo­<br />

sito ad Congregationem pro Episcopis, cum primum fas erit, authen­<br />

ticum exemplar actus peractae executionis remittendi.<br />

Datum Romae, ex Aedibus Congregationis pro Episcopis, die 25<br />

mensis Martii anno 1988.<br />

L. © S.<br />

© BERNARDINUS Card. G ANTIN, Praefectus<br />

© Ioannis Baptista Re, Archiep. tit Foronovanus, a Secretis<br />

In Congr. pro Episcopis tab., ». 46/88.<br />

PROVISIO ECCLESIARUM<br />

<strong>La</strong>tis decretis a Congregatione pro Episcopis, Ioannes Paulus Pp. II,<br />

per Apostolicas sub plumbo Litteras, iis quae sequuntur Ecclesiis<br />

sacros Praesules praefecit, videlicet :<br />

die S Martii 1988. — Cathedrali Ecclesiae Pasletanae Exc.mum<br />

P. D. Ioannem Aloisium Mone, hactenus Episcopum titularem Aber-<br />

corniensem et Auxiliarem archidioecesis Glasguensis.<br />

die 25 Martii. — Coadiutorem Exc.mi P. D. Bernardini Eche­<br />

verría Ruiz o.f.m., Archiepiscopi Guayaquilensis, Exc.mum P. D.<br />

Ignatium <strong>La</strong>rrea Holguin, hactenus Episcopum titularem Novensem<br />

in Dalmatia ét Ordinarium Castrensem in Republica Aequatoriana.<br />

— Episcopum Coadiutorem Curiensis dioecesis R. D. Volfgangum<br />

Haas, Canonicum Capituli Cathedralis et Cancellarium curiae eius­<br />

dem dioecesis.<br />

die 31 Martii. — Titulari episcopali Ecclesiae Tingariensi R. D.<br />

Franciscum Grave, Praelatum honorarium Sanctitatis Suae, Cano­<br />

nicum Capituli Cathedralis Essendiensis, quem deputavit Auxiliarem<br />

Exc.mi P. D. Francisci Hengsbach, Episcopi memoratae dioecesis<br />

die 9 Aprilis. — Titulari episcopali Ecclesiae Tarasensi in Nu­<br />

midia, R. P. Aloisium Dei Castillo Estrada, e Societate Iesu, hacte­<br />

nus Moderatorem Universitatis catholicae in civitate Montisvidei.


Congregatio pro Episcopis 1037<br />

die lß Aprilis. — Titulari episcopali Ecclesiae Gummitanae in<br />

Proconsulari, R. P. Juárez Párraga, e societate S. Francisci Salesii,<br />

hactenus secretarium adiunctum Conferentiae episcopalis Bolivianae.<br />

— Metropolitanae Ecclesiae Cochabambensi Exc.mum P. D. Re­<br />

natum Fernández Apaza, hactenus Archiepiscopum Sucrensem.<br />

— Titulari episcopali Ecclesiae Narensi R. P. Ninum Marzoli,<br />

e congregatione a Resurrectione D.N.I.C, hactenus Vicarium epi­<br />

scopalem et curionem in civitate Pacensi in Bolivia.<br />

— Archiepiscopali Ecclesiae Luxemburgensi Exc.mum P. D. Ioan­<br />

nem Hengen, hactenus Archiepiscopum-Episcopum Luxemburgensem.<br />

die 21 Maii. — Cathedrali Ecclesiae Girardotensi Exc.mum P. D.<br />

Georgium Ardila Serrano, hactenus Episcopum titularem Tiseditanum,<br />

Auxiliarem archidioecesis Bogotensis.<br />

— Praelaturae territoriali Tibuensi R. I). Aloisium Madrid Mer­<br />

lano, Vicarium delegatum Vicariatus Apostolici Istminaënsis.<br />

— Coadiutorem Exc.mi P. D. Ciceronis Tumbocon, Episcopi Ca-<br />

banatuensis, Exc.mum P. D. Sophium Balee, hactenus Episcopum<br />

titularem <strong>La</strong>mphuensem et Auxiliarem Archiepiscopi Cacerensis.<br />

die 23 Maii. — Titulari episcopali Ecclesiae Turuzitanae R. D.<br />

Ioannem Aloisium Cipriani Thorne, e clero Praelaturae Personalis<br />

Sanctae Crucis et Operis Dei, quem deputavit Auxiliarem Exc.mi<br />

P. D. Friderici Richter Fernández-Prada, Archiepiscopi Ayacu­<br />

quensis.<br />

die 30 Maii. — Cathedrali Ecclesiae Rombloniensi R. D. Vincen­<br />

tium Salgado y Garruchom, hactenus moderatorem Seminarii regio­<br />

nalis in archidioecesi Iarensi.<br />

die 1 Iunii. — Archiepiscopali Ecclesiae Catanensi Exc.mum P.<br />

D. Aloisium Bommarito, hactenus Episcopum Agrigentinum.<br />

— Cathedrali Ecclesiae Campecorensi R. D. Carolum Suárez<br />

Cazares, praepositum alumnis sacrorum Seminarii maioris archidioe­<br />

cesis Moreliensis.<br />

die 11 Iunii. — Cathedrali Ecclesiae Arianensi Hirpinae-<strong>La</strong>que-<br />

doniensi R. P. Antonium Forte, ex Ordine Fratrum Minorum.<br />

15 Iunii. — Cathedrali Ecclesiae Paulalfonsanensi R. D. Marium<br />

Zanetta, Vicarium olim generalem eiusdem sedis.


1038 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

— Titulari episcopali Ecclesiae Zucchabaritanae R. P. Ioannem<br />

Messi, Ordinis Servorum Mariae sodalem, quem deputavit Auxilia­<br />

rem sedis metropolitanae Araeauiensis.<br />

die 20 Iunii. — Titulari episcopali Ecclesiae Belesasensi R. P.<br />

Hectorem Michaelem Cabrejos Vidarte, Ordinis Fratrum Minorum<br />

sodalem, quem deputavit Auxiliarem Em.mi Ioannis S. R. E. Cardi­<br />

nalis <strong>La</strong>ndazuri Ricketts, Archiepiscopi Limani.<br />

die 25 Iunii. — Titulari episcopali Ecclesiae Thibilitanae R. D.<br />

Andream Vingt-Trois, Vicarium generalem in archidioecesi Parisiensi,<br />

quem deputavit Auxiliarem Em.mi P. D. Ioannis Mariae S. R. E.<br />

Cardinalis Lustiger, Archiepiscopi Parisiensis.<br />

— Titulari episcopali Ecclesiae Achollitanae R. P. Georgium Sou-<br />

brier, e Societate Presbyterorum a S. Sulpitio, moderatorem Semi­<br />

narii Universitarii, vulgo « des Carmes », quem deputavit Auxiliarem<br />

Em.mi P. D. Ioannis Mariae S. R. E. Cardinalis Lustiger, Archie­<br />

piscopi Parisiensis.<br />

CONGREGATIO<br />

PRO GENTIUM EVANGELIZATIONE<br />

SEU DE PROPAGANDA FIDE<br />

DECRETA<br />

I<br />

LYDENBURGENSIS - VITBANKENSIS<br />

nomen dioecesis mutatur.<br />

Exc.mus Dominus Mogale Paulus Nkhumishe, Episcopus Lyden-<br />

burgensis-Vitbankensis, huic Dicasterio preces obtulit ut nomen suae<br />

dioecesis ita permutaretur ut deinceps dioecesis Vitbankensis nuncu­<br />

pantur, iuxta nomen vulgo Witbank, in qua sedes episcopalis et eccle­<br />

sia cathedralis exstant.


Congregatio pro Gentium Evangelizatione 1039<br />

Itaque haec Congregatio pro Gentium Evangelizatione seu de Pro­<br />

paganda Fide vigore facultatum sibi a Sanctissimo Domino Nostro<br />

Ioanne Paulo divina Providentia Papa II concessarum, auditoque<br />

favorabili voto quorum interest, memoratam petitionem benigne acci­<br />

piens, nomen dioecesis Lydenburgensis-Vitbankensis in « dioecesis Vit-<br />

bankensis » denominationem mutavit, praesensque ad rem Decretum<br />

confici et expediri iussit.<br />

Datum Romae, ex Aedibus Congregationis pro Gentium Evangeli­<br />

zatione seu de Propaganda Fide, die 10 mensis Novembris anno Do­<br />

mini 1987.<br />

It. & S.<br />

IOSEPHUS Card. TOMKO, Praefectus<br />

In Cangr. pro Gentium Evang. tab., n. 5508/81.<br />

© Iosephus T. Sánchez, a Secretis<br />

II<br />

VANKIENSIS<br />

nomen dioecesis mutatur.<br />

Cum Exc.mus ac Rev.mus Dominus Ignatius Prieto Vega, Epi­<br />

scopus Vankiensis, in Zimbabwe, proposuisset ut praesens denomi­<br />

natio suae dioecesis ita permutaretur ut deinde Huangensis nuncupa­<br />

ntur, iuxta nomen novum civitatis (Hwange, antea Wankie) ubi sedes<br />

episcopalis sita est, hoc Dicasterium vigore facultatum sibi a Sanctis­<br />

simo Domino Nostro Ioanne Paulo divina Providentia Papa II con­<br />

cessarum, supramemoratam propositionem adprobavit ac praesens ad<br />

rem Decretum confecit.<br />

Datum Romae, ex Aedibus Congregationis pro Gentium Evange­<br />

lizatione seu de Propaganda Fide, die 8 mensis Aprilis anno Domini<br />

1988.<br />

L. & S.<br />

IOSEPHUS Card. TOMKO, Praefectus<br />

In Cangr. pro Gentium Evang. tab., n. 1852/88.<br />

68-A. A. S.<br />

Carolus A. Schlech, C.S.C, Sub-secretarius


1040 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

PROVISIO ECCLESIARUM<br />

Ioannes Paulus divina Providentia Pp. II, latis decretis a Con­<br />

gregatione pro Gentium Evangelizatione seu de Propaganda Fide,<br />

singulis quae sequuntur Ecclesiis sacros Pastores dignatus est assignare.<br />

Nimirum per Apostolicas sub plumbo Litteras praefecit :<br />

die 18 Novembris 1987. — Cathedrali Ecclesiae Sanensi R. D. Ioan­<br />

nem Gabrielem Diarra, Seminarii maioris Sancti Augustini archidioe­<br />

cesis Bamaokênsis rectorem atque Pontificalium Operum Missiona­<br />

lium Directorem nationalem in Malia.<br />

die 30 Ianuarii 1988. — Cathedrali Ecclesiae Ondiivanae R. D.<br />

Ferdinandum Guimarfies Kevanu, hucusque eiusdem dioecesis Admi­<br />

nistratorem Apostolicum.<br />

die 12 Martii. — Cathedrali Ecclesiae Nyeriensi Exc.mum P. D.<br />

Nicodemum Kirima, hactenus Episcopum Mombasaènsem.<br />

— Cathedrali Ecclesiae Elobeidensi R. P. Macram Maximilianum<br />

Gassis, e Missionariis Combonianis Cordis Iesu, hucusque Admini­<br />

stratorem eiusdem dioecesis Apostolicum.<br />

— Cathedrali Ecclesiae Mtuaranae R. D. Gabrielem Mmole, e clero<br />

dioecesano, rectorem Seminarii minoris in pago Namupa nuncupato.<br />

— Titulari episcopali Ecclesiae Minorensi R. P. Zachariam Ortiz<br />

Robon, Superiorem in Paraguaia Provinciae Societatis Sancti Fran­<br />

cisci Salesii Sodalium, quem constituit Vicariatus Ciachensis in Para­<br />

quaria Natione Vicarium Apostolicum.<br />

die 5 Maii. — Cathedrali Ecclesiae Manokvariensi-Sorongensi<br />

Exc.mum P. D. Franciscum Xaverium Sudartanta Hadisumarta,<br />

hactenus Episcopum Malangensem.<br />

— Cathedrali Ecclesiae Viiayapuramensi R. D. Petrum Thuruthi-<br />

konam, hucusque eiusdem dioeceseos Administratorem.<br />

— Coadiutorem Exc.mi P. D. Bonaventurae Patricii Paul, Episcopi<br />

Hyderabadensis in Pakistan, R. D. Iosephum Coutts, e clero <strong>La</strong>ho-<br />

rensis dioecesis eiusdemque Seminarii minoris rectorem.


Congregatio pro Causis Sanctorum 1041<br />

— Cathedrali Ecclesiae Allahabadensi R. D. Isidorum Fernandes,<br />

dictae Dioecesis Vicarium generalem necnon rectorem « St. Josephus<br />

College » in civitate Allahabadensi.<br />

NOMINATIONES<br />

Peculiaribus datis decretis, Congregatio pro Gentium Evangelizatione<br />

seu de Propaganda Fide ad suum beneplacitum renuntiavit :<br />

die 12 Martii 1988. — Exc.mum P. D. Aloisium Mariam Estrada<br />

Paetau, Episcopum titulo Regiensem, hucusque Apostolicum Administratorem<br />

Izabalensis Administrationis, Vicarium Apostolicum Izabalensis<br />

Vicariatus nuper erecti in Guatimala.<br />

die 18 Ianuarii. — Exc.mum P. D. Aloisium Morganum Casey,<br />

Episcopum titulo Mibiarcensem, hucusque Auxiliarem Archiepiscopi<br />

Pacensis in Bolivia, Vicarium Apostolicum Pandoënsis Vicariatus.<br />

die SO Martii. — Exc.mum P. D. Emericum Kabongo Kanundowi,<br />

Archiepiscopum-Episcopum Lueboènsem, Administratorem Apostolicum<br />

« sede vacante » dioeceseos Mvekaënsis.<br />

CONGREGATIO PRO CAUSIS SANCTORUM<br />

DECRETA<br />

I<br />

ROMANA<br />

Canonizationis Servae Dei Mariae Potter, fundatricis Parvae Societatis<br />

Mariae (1847-1913).<br />

SUPER DUBIO<br />

An constet de virtutibus theologalibus Fide, Spe, Caritate tum in<br />

Deum tum in proximum, necnon de cardinalibus Prudentia, Iustitia,<br />

Temperantia et Fortitudine, eisque adnexis, in gradu heroico,<br />

in casu et ad efectum de quo agitur.<br />

« Maternitas Mariae, quae penitus animo sponsali "ancillae Domini"<br />

imbuebatur, est prima et fundamentalis ratio illius mediationis,<br />

quam, eius respectu, Ecclesia profitetur atque pronuntiat quamque


1042 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

iugiter "fidelium cordi commendat", quandoquidem valde ei confidit<br />

(cfr. Lumen Gentium, 62) ... Maria facta est non solum "mater-nutrix"<br />

Filii hominis, sed etiam "generosa socia" modo prorsus peculiari Mes­<br />

siae ac Redemptoris (ibid.) ... Maternitas Mariae in Ecclesia indesinen­<br />

ter perdurat ut mediatio intercedens, atque Ecclesia fidem in hanc<br />

veritatem enuntiat invocans Mariam nominibus Advocatae, Adiutri­<br />

cis, Auxiliatricis, Mediatricis » (Ep. Enc. Redemptoris Mater, 25 Martii<br />

1987; <strong>AAS</strong> 79, 1987, pp. 413 s. ; nn. 39 s.).<br />

In Ecclesiae filios, qui hoc matris Dei maternum munus acriter<br />

senserunt eiusque spiritalem indolem, vita et scriptis, propagaverunt,<br />

doctrinam secuti sancti Ludovici Mariae Grignion de Montfort (cfr.<br />

ibid., p. 427, n. 48), est haud dubie ascribenda Serva Dei Maria Potter,<br />

Conditrix Parvae Societatis Mariae, quae vixit et egit altera dimidia<br />

parte saeculi xix et primo huius saeculi decennio.<br />

Serva Dei orta est die 22 mensis Novembris anno 1847 Londinii<br />

a Villelmo Potter, anglicano, et a Maria Anna Martin, quae ad Eccle­<br />

siam catholicam se convertit paulo ante quam ultima eius filia nata<br />

est, post quattuor habitos mares filios. Infans baptizata est die 12<br />

mensis Decembris insequentis, in ecclesia catholica SS. Trinitatis in<br />

urbe DocJchead, et Maria appellata, in honorem Virginis, cui mater<br />

eam iam prius commendaverat, quam orta est. Pater mature familiam<br />

reliquit ut in Australiani migraret, filiorum onus uxori remittens.<br />

Maria sacramentum Confirmationis accepit die 21 mensis Maii anno<br />

1858 a domino Grant, episcopo ^outhvarcensi, et die 8 Decembris eo­<br />

dem anno primum ad eucharisticam mensam _ accessit. Postquam<br />

Portum Magnum concessit una cum matre in domum fratris Thomae,<br />

ibi pium iuvenem cognovit Godefridum King, cui aliquamdiu despon-<br />

sa est, estque hinc stimulata ad pietatem eucharisticam et marialem.<br />

Admonitu episcopi Grant, cum iam de vitae perfectione cogitaret, sine<br />

controversia sponso repudiato, ingressa est intra Sorores a Misericor­<br />

dia Brictelmestunienses die 7 mensis Decembris anno 1868. Primo no­<br />

vitiatus anno peracto adducta est ad redeundum in familiam per<br />

causam valetudinis, at optimam diligentiae suae apud Sorores reli­<br />

quit memoriam.<br />

Aliquantum ex morbo recreata, Serva Dei renovato fervore se<br />

pietati dedidit et operibus misericordiae in egenos, simulque statuit<br />

caelestibus ducta impulsionibus, eius spiritus magistris et episcopo<br />

consentientibus, novum condere institutum religiosum, quod peculia­<br />

rem curam adhiberet, tum ad corpus tum ad spiritum pertinentem,


Congregatio pro Causis Sanctorum 1043<br />

de moribundis. Oritura erat Parva Societas Mariae, quo nomine ma­<br />

nifeste piae mulieres significaban tur, Matri Perdolenti iunctae iuxta<br />

Christum in cruce morientem.<br />

Post multa discrimina et vicissitudines, christiana fortitudine et<br />

serena constantia superata, die altero mensis Iulii anno 1877, una<br />

cum primis sodalibus Serva Dei vestem religiosam accepit ab episcopo<br />

Oratoriano Nottinghamensi domino Bagshawe, primamque pauperem<br />

Domum in suburbio Hyson Green instituit. Multimodis, divino per­<br />

missu, ab ipso episcopo vexata, est etiam quodam cancri genere af­<br />

fecta; quocirca bis est secta annis 1878-79, cum exitibus qui totam<br />

vitam perdurarunt, sed eius serenitatem et animi robur non turbave-<br />

runt. Crescente religiosarum numero, anno 1882 Serva Dei primum<br />

Romam venit ut operam suam servitio Ecclesiae universalis addice-<br />

ret, et est a Papa Leone XIII invitata ut Romae consisteret : cui invi­<br />

tationi filiae alacritate et vivissima fide est assensa.<br />

Subsequentibus annis Serva Dei longas et molestas suscepit pere­<br />

grinationes, semper infirma valetudine, novas Domus Parvae Societatis<br />

Mariae constituta in diversis nationibus, praesertim lingua Britan­<br />

nica utentibus. Anno 1893 obtinuit a Congregatione de Propaganda Fide<br />

decretoriam Constitutionum approbationem, et anno 1900 domicilium<br />

suum semel et in perpetuum Romae collocavit. Primum Congregatio­<br />

nis Capitulum anno 1882 eam elegerat Antistitam Generalem ; quo<br />

in munere est iuncta usque ad mortem.<br />

Annins 1904-1908 aedificandam curavit Donum Moderatricis gene­<br />

ralis apud Sanctum Stephanum Rotundum in Caelio monte, cum<br />

adiuncto valetudinario et prima schola Italica pro mulieribus profes­<br />

sionem aegrotis ministrandi exercentibus. Ecclesiam Cordi Materno<br />

Mariae consecravit. Per totum hoc temporis spatium non destitit<br />

apostola esse per multa scripta, maxime indolis Marialis, quorum quae­<br />

dam pluries edita sunt in diversas linguas conversa, Sororum etiam et<br />

fidelium animos imbuens peculiari pietate erga Eucharistiam et Sangui­<br />

nem Christi.<br />

Sed Serva Dei fuit imprimis suarum religiosarum mater et magistra,<br />

quas assidue ad spiritum Instituti informavit exemplis suis, adhorta­<br />

tionibus, scriptis, ut suam sentirent vocationem ad sarviendum aegrotis<br />

et moribundis ex eaque viverent, in illis Christum agnoscentes.<br />

Opera eius semper iuncta fuit sollerti et crescenti vitae depreca­<br />

tionis et ascesis, in fide solidissima fundata et in plena oboedientia<br />

erga Ecclesiam et Romanum Pontificem, quem singulariter coluit in


1044 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

persona Sancti Pii X, qui Servae Dei magnam habuit opinionem. Etsi<br />

omnes christianas et religiosas virtutes explicabat, humilitate tamen<br />

eminuit, simplicitate, sinceritate et silentio, uti omnes testes affir­<br />

mant. Tota eius vita consecrata Deo, servitio Instituti et aegrotorum<br />

addicta, continuum fuit virtutum incrementum, sine remissione et<br />

sine sententiae mutatione, et est caelestibus donis exornata. Extenua-<br />

ta laboribus, quos tot per annos obiit ardenti cum caritate, et morbis<br />

invicta patientia perlatis, Serva Dei, divinis sacramentis confirmata,<br />

die 9 mensis Aprilis anno 1913 Romae est vita defuncta, fama sancti­<br />

tatis insignis. Eius corpus, primo in Verano Campo sepultum, anno<br />

1917 collocatum est in crypta ecclesiae Domus principis, et magis ma­<br />

gisque in dies privatim a sororibus religiosis et a fidelibus colitur.<br />

Cum amplius haec fama sanctitatis augeretur, annis 1942-1949<br />

Romae instructi sunt Processus Ordinarii, cum pluribus rogatoriali-<br />

bus. Multis eius scriptis perspectis, duo successerunt Decreta, diebus<br />

25 mensis Novembris anno 1956 et 8 mensis Iulii anno 1965 edita.<br />

Vulgato die 23 mensis Iunii anno 1977 Decreto de non cultu, cui In­<br />

troductio Causae antecesserat die 11 mensis Iunii eodem anno, ap­<br />

probante Paulo Papa VI, acti sunt annis 1978-1979 Processus Aposto­<br />

lici Faesulanus et Sydneiensis, cum aliis testimoniis et multis collec­<br />

tis Documentis. Decretum de vi et auctoritate omnium Processuum<br />

foras elatum est a Congregatione pro Causis Sanctorum die 14 men­<br />

sis Decembris anno 1981.<br />

Praescripta Positione parata, iniit disceptatio de virtutibus theo­<br />

logalibus, cardinalibus et adnexis Servae Dei in Congressu Peculiari<br />

Consultorum Theologorum, moderatore Rev.mo D.no Antonio Petti,<br />

Fidei Promotore Generali, die 9 mensis Octobris anno 1987, omnesque<br />

consentiente voce professi sunt Servam Dei has virtutes heroum modo<br />

exercuisse. Die 19 Ianuarii anni huius 1988, habita est Congregatio<br />

Ordinaria Cardinalium et Episcoporum, Ponente Em.mo ac Rev.mo<br />

Cardinali Mario A. Ciappi, et omnes, qui aderant, censuerunt agi de<br />

heroicis virtutibus in casu.<br />

Summus Pontifex Ioannes Pauluh II, certior factus ab infra scrip­<br />

to Cardinali Praefecto, vota Congregationis pro Causis Sanctorum rata<br />

habens, iussit praeparari Decretum de virtutibus heroicis Servae Dei.<br />

Omni re legitime confecta, hodie Sanctitas Sua arcessivit Cardinales<br />

infra scriptum praefectum atque Ponentem Causae, meque Archie­<br />

piscopum Secretarium et ceteros, qui convocari solent, et coram iis<br />

sollemniter edixit : Constare de virtutibus theologalibus Fide, Spe


Congregatio pro Causis Sanctorum 1045<br />

et Caritate tum in Deum, tum in proximum, necnon de cardinalibus<br />

Prudentia, Iustitia, Temperantia et Fortitudine eisque adnexis, in<br />

gradu heroico, Servae Dei Mariae Potter, Fundatricis Congregationis<br />

Parvae Societatis Mariae, in actu et ad effectum de quo agitur.<br />

Voluit autem Beatissimus Pater ut hoc Decretum in vulgo ede­<br />

retur et in acta Congregationis pro Causis Sanctorum referretur.<br />

Datum Romae, die 8 mensis Februarii, Anno Mariali 1988.<br />

L. © S.<br />

PETRUS Card. PALAZZINI, Praefectus<br />

© Traianus Crisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis<br />

II<br />

ROMANA SEU SUTRINA<br />

Canonizationis Servi Dei <strong>La</strong>urentii Mariae a S. Francisco Xaverio (in<br />

saeculo: <strong>La</strong>urentii Salvi), Sacerdotis professi Congregationis Passionis<br />

Iesu Christi (1782-1856).<br />

SUPER DUBIO<br />

An constet de virtutibus theologalibus Fide, Spe, Caritate tum in<br />

Deum tum in proximum, necnon de cardinalibus Prudentia, Iusti­<br />

tia, Temperantia et Fortitudine, eisque adnexis, in gradu heroico,<br />

in casu et ad effectum de quo agitur.<br />

« Amen, dico vobis, nisi conversi fueritis et efficiamini sicut par­<br />

vuli, non intrabitis in regnum caelorum. Quicumque ergo humiliave­<br />

rit se sicut parvulus iste, hic est maior in regno caelorum » (Mt 18,<br />

3-4). Haec Divini Magistri firma et proposita doctrina magno animo<br />

accepta est et explicata a sanctis, qui historiae Ecclesiae saeculorum<br />

decudsu peculiari nota simplicitatis et humilitatis eminuerunt. In hos<br />

ascribendus est Servus Dei Pater <strong>La</strong>urentius Maria a S. Francisco<br />

Xaverio, Congregationis Passionis sacerdos, qui indefatigatum peregit<br />

apostolatum in missionibus popularibus et in exercitiis spiritualibus<br />

priore dimidia parte saeculi xix.<br />

Romae is natus est, die 30 mensis Octobris anno 1782 ab Antonio<br />

Salvi et Maria Anna Biondi, et postridie est baptizatus in id temporis<br />

paroecia S. Eustachii apud Pantheon, vocatusque est <strong>La</strong>urentius Caie-


1046 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

tanus Emmanuel. Vix post mensem iuvenis eius mater mortua est,<br />

quae tum primum partum ediderat. Cum pater ad secundas nuptias<br />

transiisset, infans <strong>La</strong>urentius est diligenter et christiane ab altera<br />

matre altus et educatus. Die 4 mensis Iulii anno 1792, in basilica<br />

S. Petri, <strong>La</strong>urentius Confirmationem accepit a Cardinali Henrico duce<br />

Eboracensi, Episcopo Tusculano. Collegii Romani alumnus praecep-<br />

torem aliquandiu habuit C&maldulensem Maurum Cappellari, qui<br />

hospitio utebatur familiae Salvi per tumultus Gallica rerum muta­<br />

tione concitatos, quique postea fuit Papa Gregorius XVI.<br />

Quandoquidem animadvertebat se ad vitam consecratam vocari<br />

Servus Dei maluit parvam tum Congregationem Passionis, a Sancto<br />

Paulo a Cruce conditam (1694-1775), qui Romae magnam sanctitatis<br />

famam reliquerat. Novitiatum ingressus S. Ioseph in Monte Argenta­<br />

rio mense Novembri anno 1<strong>80</strong>1, Servus Dei, felici exitu anno proba­<br />

tionis acto, professionem perpetuam quattuor votorum fecit, Pas-<br />

silonistarum propriorum, die 20 mensis Novembris anno 1<strong>80</strong>2, no­<br />

mine sumpto novo <strong>La</strong>urentio Maria a Sancto Francisco Xaverio. Le­<br />

gitimo peracto « curriculo » studiorum philosophiae et theologiae, die<br />

29 mensis Decembris anno 1<strong>80</strong>5 Romae ordinationem sacerdotalem ac­<br />

cepit. In schola formatus proximorum Sancti Fundatoris discipulorum,<br />

Servus Dei mox apostolica iniit minsiteria, curam simul agens de<br />

anima sua adornanda virtutibus, quae verum hominem apostolicum<br />

formant, maxime deprecatione et silentio. Oppressione Napoleonica<br />

saeviente Ordinum religiosorum, insectationis calamitates ei patiendae<br />

fuerunt, cum ius iurandum, quod imperator postulabat, interponere<br />

noluisset.<br />

Postquam Romam reversus est Papa Pius VII, Servus Dei novo<br />

cum ardore se dedidit ministeriis apostolicis exercitiorum spiritalium,<br />

tum ad populum tum ad communitates religiosas, et misisonum, plus<br />

quadraginta annos in bonum animarum incumbens, laborum et in­<br />

commodorum neglegens. Mirus est numerus ministeriorum apostolico­<br />

rum, quae Servus Dei confecit, praesertim in Italia media, expetitus<br />

et aestimatus ab episcopis, parochis et superioribus religiosis.<br />

In sua Congregatione multos annos officio functus est superioris<br />

locorum, addito recessu generalitio Sanctorum Ioannis et Pauli Ro­<br />

mae, et etiam officio consultoris provincialis, cum gratulatione supe­<br />

riorum maiorum et fratrum sodalium.<br />

Proprietas quae totum spiritalem ascensum et apostolatum Servi<br />

Dei distinxit peculiarissima fuit pietas erga Verbi Incarnati Infantiam,


Congregatio pro Causis Sanctorum 1047<br />

unde factus est indefessus Iesu Infantis apostolus. Genuinus Roma­<br />

nus haud dubie illectus est cultu populari simulacri Sancti Infantis,<br />

a saeculis in ecclesia franciscana Arae Caeli veneratissimi ; sed ante<br />

omnia meditatus est et introspexit mysterium exinanitionis Verbi Dei<br />

in Incarnatione, tam ad veritatis imitationem descriptum in hymno<br />

Ambrosiano his verbis : « Tu, ad liberandum suscepturus hominem,<br />

non horruisti Virginis uterum ». Facile non est breviter exponere quae<br />

Servus Dei scriptis et praedicatione fecerit, ut animas traheret ad Di­<br />

vinum Infantem. Tam nota erat etiam inter hominum multitudines<br />

quas evangelizaverat haec proprietas, ut cognominatus sit, etiam ob<br />

eius humilem staturam, Pater <strong>La</strong>urentiolus a Iesu Infante. Non raro<br />

eius apostolatum secuta sunt facta et sanationes prodigiorum simi­<br />

lia, ipseque est favoribus donatus, qui mysticam disciplinam attingere<br />

videntur. Attamen Pater <strong>La</strong>urentius Maria numquam quarto suo Pas-<br />

sionistae voto defuit, ut videlicet amans esset et apostolus Crucifixi,<br />

quoniam semper, sanctum suum Fundatorem imitatus, in praesepis<br />

Infante Calvariae Victimam vidit et divinum tabernaculorum eucha­<br />

risticorum Hospitem.<br />

Hac luce illustrante videnda est Fides theologalis Servi Dei, solide<br />

impensa vita deprecationis innixa, quae ceterum ostendebatur non<br />

solum in perfecta legis Dei observantia et Regulae eius Instituti, sed<br />

fiebat ardor in apostolatu, animarum boni conquisitio, incommodo­<br />

rum studium vel usque ad martyrium, regni Dei dilatandi causa. Eius<br />

plena fidelitas erga Ecclesiam et Romanum Pontificem, etiam diffi­<br />

cilibus procellas Napoleonicae temporibus, probatio est eius indolis<br />

sacerdotis et religiosi integerrimi et praestantissimi.<br />

Tota eius vita quodammodo canticum fuit Spei, quae supra natu­<br />

ram humanam excidit, quia mature a mundi blandimentis et illecebris<br />

discessit, ut soli Deo adhaereret et bonis non interituris. Strenua<br />

eius electio fuit in sectanda Passionistarum vocatione, talisque mansit<br />

tota vita, fervidus ut novitius, numquam animo deficiens et alios<br />

hortans ad perseverandum in bono.<br />

Culmen praestantissimae virtutis Servi Dei iure in eius caritate<br />

invenitur erga Deum et erga proximum, quam diu et magis magisque<br />

exercuit, nec consistens, nec de sententia decedens. Eius pietas, quam<br />

iam memoravimus eiusque mysterio Verbi Incernati consecratio sua­<br />

vius significabantur in Eucharistiae celebratione et in protractis ado-<br />

rationibus, in cultu filiali Matris Iesu et Ecclesiae, in cura verbi Dei,<br />

quod fidelibus nuntiabat inaestimabilibus boni fructibus. Et solum-


1048 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

modo animas quaerebat Servus Dei in suo diuturno apostolatu, quas<br />

sibi conciliabat, sicut Divinus Magister, per corporis dolorem, quia de<br />

aegrotis curam agebat, non sine periculo suae incolumnitatis, uti acci­<br />

dit in pluribus pestilentiis cholerae morbi.<br />

Eius prudentia et iustitia maxime enituerunt in longo ministerio,<br />

quod fratribus sodalibus praebuit uti superior in pluribus Congrega­<br />

tionis recessibus utque superioris provincialis consiliarius. Eximia for­<br />

titudo et temperantia pulchre copulatae connexaeque sunt cum au-<br />

sterissimae paupertatis usu, in innocentiae lumine ex qua apparebat<br />

perfecta eius castitas, una cum oboedientia, unde artius ei coniunge-<br />

batur, qui factus est oboediens usque ad mortem crucis (cfr. Phil 2, 8).<br />

Omnia evangelica humilitas perficiebat, Servum Dei exornans forma<br />

illa infantiae spiritalis, quam eius aetatis homines multum mirabantur.<br />

Auctus in spiritu evangelicarum beatitudinum effecit ut Servus Dei<br />

etiam vivus ampla sanctitatis fama frueretur, praesertim in <strong>La</strong>tio<br />

superiore et Romae. Memorabilis fuit liberatio urbis iVterbii a cho­<br />

lera morbo, quae contigit anno 1855, pastquam Servus Dei, consulto<br />

ab Episcopo urbis arcessitus, Cardinali Pionetti, frequentissimum tri­<br />

duum concluserat in honorem Iesu Infantis.<br />

Demum, cum Capranicam se contulisset christianae caritatis opera<br />

facturus (quod oppidum tunc in dioecesi Sutrina situm erat, nunc<br />

vero in Viterbiensi), iam laboribus et aetate fractus, correptus est in<br />

domo benef actorum Porta apoplexi, et brevi ad aeternum praemium<br />

transivit, levatus ultima absolutione sacerdotali, die 12 mensis Iunii<br />

anno 1856. Post iusta funebria, sollemniter in ecclesia paroeciali facta,<br />

corpus latum est ad proximum Passionistarum recessum, Sancti An­<br />

geli Vetrallensis, ubi et hodie quiescit.<br />

Cum duraret fama sanctitatis Servi Dei, ab anno 1891 ad annum<br />

1894 acti sunt Processus Ordinarii Romae et in pluribus aliis dioecesi­<br />

bus, testibus plurimis interrogatis. Die 22 mensis Decembris anno 1915<br />

editum est Decretum super scriptis Servo Dei tributis, quod est altero<br />

Decreto completum anno 1944 super scriptis postea repertis. Die 28<br />

mensis Februarii anno 1923 constituta est Causae Introductio, quam<br />

secuti sunt Processus Apostolici Viterbiensis et aliarum multarum<br />

sedium, annis 1923-1927. Die 19 mensis Iulii a. 1939, proditum est De­<br />

cretum de omnium Processuum vi et auctoritate.<br />

Postquam omnia acta sunt, iure praescripta, et novae supervene-<br />

runt normae de nostris Causis tractandis, disceptatio ad virtutes he­<br />

roicas Servi Dei pertinens est conclusa Congressu Peculiari Consulto-


Congregatio pro Causis Sanctorum 1049<br />

rum theologorum, moderatore Rev.mo D.no Antonio Petti, Promotore<br />

Generali Fidei, die 29 mensis Septembris anno 1987, et Congregatione<br />

Ordinaria Cardinalium et Episcoporum, die 15 mensis Decembris habita,<br />

Ponente Em.mo Cardinali Mario Aloisio Ciappi.<br />

Cum ambae disceptationes faventem exitum habuissent, de omnibus<br />

hisce rebus Summus Pontifex Ioannes Paulus II certior est factus<br />

per infrascriptum Cardinalem Praefectum. Et Sanctitas Sua, vota Congregationis<br />

excipiens, praecepit ut Decretum super heroicis virtutibus<br />

Servi Dei rite appararetur.<br />

Quod cum esset factum, hodierna die ad Se arcessivit Cardinales<br />

infrascriptum Praefectum et Causae ponentem, meque Antistitem a<br />

Secretis, necnon ceteros de more convocandos, iisque adstantibus, Beatissimus<br />

Pater edixit : Constare de virtutibus theologalibus Fide, Spe<br />

et Caritate tum in Deum tum in proximum, necnon de cardinalibus<br />

Prudenita, Iustitia, Temperantia et Fortitudine earumque adnexis,<br />

in gradu heroico, Servi Dei <strong>La</strong>urentii Mariae a S. Francisco Xaverio<br />

(in saeculo <strong>La</strong>urentii Salvi), sacerdotis professi Congregationis Passionis,<br />

in casu et ad effectum de quo agitur.<br />

Hoc autem Decretum publici iuris fieri et in actu Congregationis<br />

pro Causis Sanctorum inseri mandavit.<br />

Datum Romae, die 8 Februarii, Anno Mariali 1988.<br />

L. © S.<br />

PETRUS Card. PALAZZINI, Praefectus<br />

© Traianus Crisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis<br />

III<br />

SANCTI PAULI IN BRASILIA<br />

Canonizationis Servae Dei Paulinae a Corde Iesu Agonizante (in saeculo:<br />

Amabilis Visintainer), fundatricis Parvarum Sororum Immaculatae Con­<br />

ceptions (1865-1942).<br />

SUPER DUBIO<br />

An constet de virtutibus theologalibus Fide, Spe, Caritate tum in<br />

Deum tum in proximum, necnon de cardinalibus Prudentia, Iustitia,<br />

Temperantia et Fortitudine, eisque adnexis, in gradu heroico,<br />

in casu et ad effectum de quo agitur.<br />

« Iustorum semita quasi lux splendens procedit, et crescit usque<br />

ad perfectum diem » (Liturgia Horarum, Commune sanctorum virorum,<br />

ant. 2 ad Officium lectionis).


1050 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Haec antiphona, qua liturgista vitam terrenam et spiritalem quo­<br />

rundam sanctorum brevi comprehendit, adhiberi potest in Servam Dei<br />

Amabilem Luciam Visintainer, seu Matrem Paulinam a Corde Iesu<br />

Aganizante, Parvarum Sororum ab Immaculata Conceptione Con-<br />

ditricem.<br />

Terrestris eius vicissitudo, composita crebra operum donatione<br />

quae, locorum temporumque condiciones pro fratribus egentibus et<br />

derelictis suscitaverunt, ex eius religionis redundantia manavit, quae<br />

cum lucis sulco comparari potest, qui crescit « a diluculo usque ad<br />

perfectum diem ».<br />

Serva Dei difficilibus vixit temporibus, quibus coetus ethnici Na­<br />

tionum Europensium in terram <strong>La</strong>tinam Americanam transmigrabant.<br />

Ea particeps fuit, et in illa primas egit partes, ob suum ecclesiale<br />

munus, communitatis, constantis ex coetu Tirolis meridianae seu<br />

Tridentinae regionis, qui priore saeculo in Brasiliam australem migra­<br />

vit, quae idem est ac hodiernae Civitates Paulopolitana, Paranensis,<br />

Cathariniana et Rivus Magnus Australis.<br />

Eius muneris exitus aptis rerum adiunctis secundatus est, vide­<br />

licet eius popularium notitia, paupertate et labore, quae est a pueri­<br />

tia experta, fervida responsione, qua est vocationem secuta, Virgini<br />

Mariae tributam, obsequio erga parochos Novi Tridenti, Patrum So­<br />

cietatis Iesu Missioni concredito, constanti et humili deprecatione,<br />

studio voluntatem Dei faciendi « ad maiorem Dei gloriam ».<br />

Nata est die 16 mensis Decembris anno 1865, a parentibus, quod<br />

ad res oeconomicas attinebat pauperibus, sed quod ad verorum chri­<br />

stianorum virtutes divitibus, in pago Vigolo Vattaro appellato (in<br />

provincia Tridentina sito), qui tunc in dicione erat Austriaca. Postri­<br />

die ortum est baptizata et anno 1874 sacro chrismate confirmata.<br />

Cum decem esset annorum Amabili Visintainer una cum parenti­<br />

bus et fratribus in Brasiliam migrandum fuit (anno 1875), in hodier­<br />

nam Civitatem Catharinianam, ubi Italici coloni distributi sunt et<br />

curae religiosae Italici Patres Societatis Iesu ab anno 1879 cavebant.<br />

Nomina locorum, quae constituta sunt, eadem erant ac nationis<br />

natalis, indeque ea, in quibus Tirolis meridianae nativi sedem ac do­<br />

micilium collocaverant, vocata sunt Novum Tridentum, Vigolo, etc.<br />

Duodecim annos nata, Amabilis, prima Communione accepta, vi­<br />

tae ordinatae paroeciae interesse coepit, eique delegata est catechesis<br />

pueris tradenda aliaque iniuncta sunt munia, qualia erant aegros vi­<br />

sitare, sacellum vici Vigolo emundare, in quo Visintainer habitabant.


Congregatio pro Causis Sanctorum 1061<br />

In regione Domibus religiosis carente et in necessitate aegrotis<br />

assidendi, Amabilis, viginti quinque annos nata, consensu patris et<br />

sacerdotis Marcelli Rocchi, S. I., domum suam reliquit et una cum<br />

aequali domicilium in tugurio pagi Vicolo constituit, ut cancerosam<br />

desertamque mulierem curaret. Hoc factum est die 12 mensis Iulii anno<br />

1890 ; qui dies habitus est institutionis Operis Servae Dei, quod ex<br />

Domini consilio prima Congregatio religiosa fuit in Brasilia condita.<br />

Anno 1895, parvus ille grex, qui circum Amabilem in loco Vigolo<br />

coaluerat et Novum Tridentum concesserat, approbatus est ab episco­<br />

po Curitibensi eique nomen est inditum « Filiae ab Immaculata Con­<br />

ceptione ». Mense Decembri eodem anno vota religiosa nuncuparunt<br />

et Serva Dei nomen sumpsit Sororem Paulinam a Corde Iesu Ago­<br />

nizante.<br />

Domibus Novi Tridenti et in vico Vigolo constitutis, anno 1908<br />

Paulopolim se contulit, suadente et invitante P. Aloisio Maria Rossi,<br />

S. I., qui iam parochus fuerat Novi Tridenti et illo anno superior fac­<br />

tus erat sedis Paupolitanae.<br />

Parvo post tempore in colle Ipiranga dicto, apud Aedem quae<br />

iam ibi erat, iniit Opus « Sacra Familia » appellatum, ut post legitime<br />

abolitam anno 1888 servitutem, filiis eorum, qui servi fuerant, hospi­<br />

tium praeberetur.<br />

Pridie quam novum Opus Paulopolim translatum est, P. Rossi,<br />

omnibus instructus facultatibus ad moderationem pertinentibus Fi­<br />

liarum ab Immaculata Conceptione, ordini iuridico Congregationis<br />

prospexit, celebrato mense Februario anno 1903 Capitulo, in quo Serva<br />

Dei electa est Antistita Generalis « ad vitam ».<br />

Matris Paulinae gubernatio sex duravit annos, per quos affluen-<br />

tibus vocationibus aliis tribus Domibus condendis consuluit in civitate<br />

Paulopolitana.<br />

Anno 1909 Conditrici acerbum discrimen subeundum fuit. Ortis<br />

difficultatibus ob interventum extranearum personarum, ab aliqua<br />

religiosa et ab auctoritate ecclesiastica fultarum, Mater Paulina est<br />

manere remota in Capitulo Generali, non omnino recte pertractato,<br />

mense Augusto anno 1909, agnita et servata ei appellatione (( Vene­<br />

randae Matris Conditricis ».<br />

Ab anno 1909 ad annum 1918 vixit in Domo, quam Bragantiae<br />

Paulopolitanae ipsa condiderat ; quibus novem annis, offensionibus cor­<br />

poralibus et mystica nocte spiritus est excruciata. P. Rossi hos iudi-


1052 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

cavit annos mainfestam Dei permissionem, qua Paulina « victimam<br />

amoris et expiationis fieret » pro filiarum suarum sanctificatione.<br />

Anno 1918 Mater Paulina est in integrum restituta, simulque eius<br />

plene comprobatis virtutibus, ad Domum Paulopolitanam Moderatri­<br />

cis Generalis est arcessita, ut noviciis Congregationis exemplo esset,<br />

quae ab anno 1909 denominata erat « Parvae Sorores ab Immaculata<br />

Conceptione ».<br />

Ab anno 1918 ad annum 1938 eminuit constanti deprecatione, be­<br />

nigna sed gravi sororum aegrotantium cura.<br />

Ab anno 1938 Via Crucis dolorum incepit, quorum causa diabetes<br />

fuit : amputationes continuae successerunt usque ad plenam caecita-<br />

tem. Die 9 mensis Iulii anno 1942, solitam dicens precem iaculato-<br />

riam : « Fiat voluntas Dei », pie in Domino de hac vita decessit.<br />

E processibus canonicis, qui inferius enumerabuntur et describen­<br />

tur, evidentissime patet Matrem Paulinam virtutes christianas prae­<br />

ter modum ceteris christianis et religiosis communem explicasse.<br />

In curriculo spiritali Matris Paulinas alterum tempus vitae sae­<br />

cularis et alterum vitae religiosae discerni non possunt. In sacrario<br />

peculiaris familiae Tridentinae, exercitio nisae omnis formae pieta­<br />

tis christianae, a puellula nere didicit ut oeconomicis familiae angu­<br />

stiis occurreret et, quamvis parvula, laborem pernovit incredibiliter<br />

studiose aegris familiae et pagi assidendi.<br />

In familia, parva Amabilis in consuetudinem venit laboris et<br />

deprecationis; quas virtutes cotidie provexit per tredecim lustra, quae<br />

uti advena egit in condicionibus singularium difficultatum, in terra<br />

missionis inter alienígenas et indígenas, quorum magna pars olim<br />

servi fuerant.<br />

In deprecatione posita erat eius religio, quae ex fide constabat,<br />

spe et crescente caritate in Deum, Ignatiana nota signata « Christo­<br />

centrica », quae dicitur ; labor, coniunctus eius indolis fortitudini,<br />

pertinaciae in difficultatibus, perseverantiae in animi demissionibus,<br />

constantem et consuetam intentionem corroboravit et illuminavit, qua<br />

voluit esse pro ceteris.<br />

Vitae vicissitudines, tum ante, tum post conditas Parvas Sorores,<br />

Servam Dei adduxerunt ut in assiduam incumberet navitatem, in<br />

qua tamen semper sivit se solo Dei amore continuo et proximi duci.<br />

Haec caritas causa fuit cur sui omnino oblivisceretur pro pauperibus,<br />

humilibus, aegrotis et, annis quibus pressa est rebus adversis (1909-<br />

1918) pro conservatione et custodia naturae suae Congregationis.


Congregatio pro Causis Sanctorum 1053<br />

Tota vita Servae Dei exsecutio fuit propositi huius potissimi :<br />

(( Solius Iesu mei sum, quem tam vehementer amo » ; « volo tua sem­<br />

per esse, Domine, et filiarum tuarum ultima, quae semper ultima esse<br />

vult, quo te propius semper sim, mi Iesu care ».<br />

Huic firmae voluntati perveniendi ad sanctitatem respondit in­<br />

quisitio et experientia continuae cum Deo coniunctionis, per quam<br />

est imprimis assecuta usum perpetuum deprecationis et contempla­<br />

tionis, sacramentorum assiduitatem, carissimas populo christiano re­<br />

ligiones — ante omnia pietatem erga Virginem Mariam — et prae­<br />

cipue firmam illam consuetudinem humilitatis et oboedientiae ut Dei<br />

esset instrumentum, ad omnia sacrificia paratum, paenitentiis et<br />

expiationibus, aerumnarum acceptioni studiosae et vel laetae, maximis<br />

pro sororibus et pro personis egenis incommodis deditum.<br />

Serva Dei iam in vita veneratione gavisa est, sed potissimum in<br />

morte et post mortem fama eius sanctitatis continenter crevit; quod<br />

quidem excellentissimam eius vitam probavit, quam egit christianas<br />

virtutes stabiliter et immutabiliter exercens.<br />

Tribus et viginti annis post mortem, die 3 mensis Septembris<br />

anno 1965 Ordinarius Paulopolitanus, seu Sancti Pauli in Brasilia,<br />

processum iniit informativum, qui est anno 1970 conclusus.<br />

Inquisitis antea scriptis Servae Dei tributis editoque de his De­<br />

creto die 8 mensis Iulii anno 1977, facta potestate ad novum ius<br />

transeundi, quod Litt. Apost. (( Sanctitas clarior » est editum ; die<br />

scilicet 7 mensis Ianuarii anno 1982 Congregatio pro Causis Sancto­<br />

rum (( Nihil obstat » concessit pro Processu Cognitionali instruendo<br />

apud Curiam Paulopolitanam. Qui processus actus est a die 26 men­<br />

sis Maii anni 1982 ad diem 21 mensis Septembris anni 1983, eiusque<br />

vim et auctoritatem eadem Congregatio agnovit Decreto diei 30 mensis<br />

Maii anno 1986.<br />

Servatis igitur de iure servandis, deventum est ad disceptationem<br />

super virtutibus Servae Dei apud Congregationem pro Causis Sanc­<br />

torum, et primum quidem, die 13 Octobris anno 1987, in Congressu<br />

Peculiari Consultorum theologorum, moderatore Rev.mo D.no Anto­<br />

nio Petti, Fidei Promotore Generali ; deinde, die 15 Decembris eodem<br />

anno, in Congregatione Ordinaria Patrum Cardinalium et Episcopo­<br />

rum, Ponente Em.mo Cardinali Agnelo Rossi. Et utraque in congres­<br />

sione dubio num Serva Dei heroum in modum coluisset virtutes respon­<br />

sum est datum affirmativum.


1054 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

De hisce omnibus rebus certior factus per subscriptum Cardinalem<br />

Praefectum, Summus Pontifex Ioannes Paulus II, suffragia Congre­<br />

gationis excipiens rataque habens, iussit Decretum super Servae Dei<br />

heroicis virtutibus conscribi.<br />

Quod cum ri,te esset factum, accitis hodierna die Cardinalibus<br />

infrascripto Praefecto atque Causae Ponente meque Antistite a Secre­<br />

tis Congregationis ceterisque de more convocandis, eisque astantibus,<br />

Beatissimus Pater declaravit : Constare de virtutibus theologalibus<br />

Fide, Spe et Caritate tum in Deum tum in proximum, necnon de car­<br />

dinalibus Prudentia, Iustitia, Temperantia et Fortitudine eisque ad­<br />

nexis, in gradu heroico, Servae Dei Paulinae a Corde Iesu Agonizante<br />

(in saeculo: Amabilis Visintainer), Fundatricis Parvarum Sororum<br />

Immaculatae Conceptionis, in casu et ad effectum de quo agitur.<br />

Hoc autem Decretum in vulgus edi et in acta Congregationis pro<br />

causis Sanctorum referri iussit.<br />

Datum Romae, die 8 mensis Februarii, Anno Mariali 1988.<br />

L. 8B S.<br />

PETRUS Card. PALAZZINI, Praefectus<br />

*B Traianus Crisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis<br />

IV<br />

TARRACONEN.<br />

Canonizationis Ven. Servi Dei Francisci a Iesu Maria Ioseph (in saec.:<br />

Francisci Palau y Quer), Sacerdotis professi Ordinis Carmelitarum Discal-<br />

ceatorum Fundatoris Congregationum Sororum Carmelitarum Missiona­<br />

riarum Teresianarum et Sororum Carmelitarum Missionariarum<br />

SUPER DUBIO<br />

An constet de miraculo, in casu et ad effectum de quo agitur.<br />

Ortum duxit Famulus Dei in oppido Aytona, intra fines Illerden-<br />

sis dioeceseos, die 29 mensis Decembris anno 1811. Studiis in semina­<br />

rio dioecesano perfectis, ut pressius Christum Dominum sequeretur,<br />

Ordinem Carmelitarum Discalceatorum ingressus, vota religiosa ordi­<br />

nesque minores inibi recepit. Anno autem 1835, civium seditione com­<br />

mota, a conventu igne incenso fugere est coactus, et montem quemdam


Congregatio pro Causis Sanctorum 1055<br />

incolens, severiore disciplina in Deum totus intendit. De Superiorum<br />

iussu sacerdos est insequenti anno factus, einde in specu commoratus<br />

est sacraque ministeria magno animarum fructu crebro exercebat.<br />

Coactus est deinde in Gallia refugium invenire ubi, in Montibus Pyre-<br />

naeis, eremiticam vitam prosecutus est. In Hispaniam reversus, ma­<br />

gister spiritus renuntiatus est in Seminario dioecesano Barcinonensi<br />

atque parochis ad verbum Dei praedicandum conferebat auxilium, ac<br />

praesertim cursum dominicalem catecheseos instituens, theologiam et<br />

apologeticam docebat. Bis fuit in Insulam Ebusitanam a civili aucto­<br />

ritate relegatus, propter maiorum hominum oppositionem adversus<br />

(( Scholam virtutis », quam Servus Dei instituerat.<br />

Supernaturali perfusus fide, ad suprema unice intendens, caritate<br />

in Deum et proximum flagravit. Non solum in eremis vixit, sed et<br />

oppida urbesque peragrabat ut Christifideles servaret et Dei iura vin­<br />

dicaret. Ecclesiam Christi potissimum habuit dilectam; nulli labori<br />

pepercit, nullis renuntiavit mediis ut illam a diabolico laqueo liberaret<br />

et liberam ac speciosam Deo offerret. Pro Ecclesia vixit, carcerem et<br />

exsilia suscepit et pro Ecclesia sanguinem funedere exoptavit. Pie de<br />

vita decessit Tarracone, die 20 mensis Martii anno 1872. Eum heroicas<br />

exercuisse virtutes christianas et religiosas Ioannes Paulus II die 10<br />

mensis Novembris anno 1986 sollemniter edixit.<br />

Postmodum Causae actores, ut eidem Beatorum Caelitum honores<br />

legitime decernerentur, miram quandam sanationem, eodem interce­<br />

dente, divinitus patratam, Apostolicae Sedis ad cognoscendum exhi-<br />

buerunt. Quae sanatio contigit anno 1955 domino Leontio Godoy Mén­<br />

dez, viae ferratae nationalis Reipublicae Columbianae machinatori,<br />

annos quadraginta et septem nato. Qui con valuit ab « imponente ema­<br />

toma sottodurale post-traumatico di vecchia data, complicato da emor­<br />

ragia irrefrenabile e da stato di coma profondo ».<br />

Super eadem sanatione est, annis 1960-1961, apud Curiam archie­<br />

piscopalem Bogotensem, conditus processus ordinaria potestate atque<br />

annis 19<strong>80</strong>-1981 processus cognitionalis appellatus, de quorum aucto­<br />

ritate decretum est die 17 Februarii anno 1984. Consilium autem Me­<br />

dicum huius Congregationis pro Causis Sanctorum de eiusdem sana­<br />

tionis indole pro sua competentia disceptavit die 7 mensis Maii anno<br />

1987. Hinc ad praescriptas disceptationes deventum est apud eandem<br />

Congregationem super dubio proposito An constet de miraculo, in casu<br />

et ad effectum de quo agitur. Primum quidem, die 17 mensis Novem­<br />

bris eodem anno 1987, in Congressu Peculiari Consultorum theologo-<br />

69 - A. A. S.


1066 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

rum, moderatore Rev.mo D.no Antonio Petti, Promotore Generali<br />

Fidei ; postea, die 12 Ianuarii anni huius 1988, in Congregatione Or­<br />

dinaria Patrum Cardinalium et Episcoporum, Ponente Em.mo ac<br />

Rev.mo Cardinali Mario Aloisio Ciappi. Et in utraque congressione<br />

exposito dubio responsum est datum affirmativum.<br />

De praemissis omnibus per subscriptum Cardinalem Praefectum<br />

certior factus, Summus Pontifex Ioannes Paulus II, vota Congrega­<br />

tionis pro Causis Sanctorum excipiens rataque habens, ut Decretum<br />

rite appararetur super eadem mira sanatione iussit.<br />

Quod cum factum esset, accitis hodierna die Cardinalibus infra­<br />

scripto et Causae Ponente meque Antistite a Secretis Congregationis<br />

ceterisque de more convocandis, eisque astantibus, Beatissimus Pater<br />

declaravit : Constare de miraculo a Deo patrato per intercessionem<br />

Venerabilis Servi Dei Francisci a Iesu Maria Ioseph (in saeculo: Fran­<br />

cisci Palau y Quer), videlicet de rapida, perfecta ac stabili sanatione<br />

D.ni Leontii Qodoy Méndez ab « imponente ematoma sottodurale post-<br />

traumatico di vecchia data, complicato da emorragia irrefrenabile e da<br />

stato di coma profondo ».<br />

Voluit autem Sanctitas Sua ut hoc Decretum in vulgus ederetur et<br />

in acta Congregationis pro Causis Sanctorum referretur.<br />

Datum Romae, die 8 mensis Februarii, Anno Mariali 1988.<br />

L. ©S.<br />

PETRUS Card. PALAZZINI, Praefectus<br />

© Traianus Crisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis<br />

V<br />

BONAËREN.<br />

Canonizationis Beatorum Rochi González de <strong>Santa</strong> Cruz, Alfonsi Rodrí­<br />

guez et Ioannis Del Castillo, Sacerdotum Societatis Iesus Martyrum.<br />

SUPER DUBIO<br />

An et de quo miraculo, post indultam iisdem Beatis ab Apostolica <strong>Sede</strong><br />

venerationem, constet, in casu et ad effectum de quo agitur.<br />

Protomartyrum gloriam in America Meridionali consecuti sunt Socie­<br />

tatis Iesu sacerdotes Rochus González de <strong>Santa</strong> Cruz, in Paraquariana<br />

Republica natus, Alfonsus Rodríguez et Ioannes dei Castillo, ex Hispa-


Congregatio pro Causis Sanctorum 1057<br />

nia oriundi. Qui enim Christi milites, mense Novembri anni 1628, vete­<br />

rum apostolorum facinora aemulati, atrocissima quaeque pro Iesu<br />

Christo passi sunt ipsamque cruentam vitae iacturam fecerunt, suo<br />

sanguine Evangelii veritatem obsignantes, postquam diuturnis labo­<br />

ribus Indos feracesque silvicolas mansuefecerunt christianisque imbue-<br />

runt moribus. Quibus tribus martyribus, Pius Papa XI, servatis de<br />

iure servandis, die 28 mensis Ianuarii a. 1934 altarium honores decrevit.<br />

Peractis beatificationis sollemniis, christifidelium erga eosdem Chri­<br />

sti athletas pietas magis in dies crevit gratiaeque atque favores eorun­<br />

dem apud Deum intercessione recepti ferebantur. Ex quibus Causae<br />

actores miram quandam selegerunt sanationem Sedique Apostolicae<br />

ad cognoscendum exhibuerunt, ut ad eorundem Beatorum Martyrum<br />

sollemnem canonizationem legitime procedi posset. Eiusmodi sanatio<br />

obtigit dominae Catharinae Stein, Brasilianae civi, quadraginta et<br />

quattuor annos natae. Ea etenim, intercedentibus beatis Rocho González<br />

eiusque duobus sociis, mense Februario anno 1940, in instanti ac per­<br />

fecte stabilique modo a fístula convaluit proveniente ex praegressa<br />

ablatione seu resecatione — probabiliter imperfecte peracta — magnae<br />

strumae seu tumefactionis dexterae tyroideae, magna parte retro-<br />

sternalis.<br />

Super hac miranda sanatione est conditus, anno 1957, in ecclesia­<br />

stica curia Uruguayanensi processus apostolicus, cuius iuridicam for­<br />

mam et vim haec pro Causis Sanctorum Congregatio, decreto die 11<br />

mensis Novembris a. 1983, agnovit. Attentis deinde actis et probatis,<br />

Consilium Medicum eiusdem Congregationis, in coetu diei 16 Decem­<br />

bris a. 1987 coadunatum, censuit eandem sanationem haud posse,<br />

quoad modum, explicari medicae artis legibus. Quapropter ventum est<br />

ad theologicam de eadem sanatione disceptationem ; et quidem primum,<br />

die 26 mensis Februarii anni huius 1988, in Congressu Peculiari Patrum<br />

Consultorum, moderatore Rev.mo D.no Antonio Petti, Fidei Promo­<br />

tore Generali ; postea, die 15 Martii mensis insequentis, in Ordinaria<br />

Patrum Cardinalium et Episcoporum Congregatione, ponente Em.mo<br />

ac Rev.mo Cardinali Bernardino Gantin. Porro, utroque in coetu,<br />

exposito dubio utrum de miraculo constet, adfirmantes omnes respon­<br />

derunt.<br />

Facta demum accurata de praefatis omnibus rebus Summo Ponti­<br />

fici Ioanni Paulo II relatione per subscriptum Cardinalem Praefectum,<br />

Sanctitas Sua suffragia Congregationis excipiens rataque habens, man­<br />

davit ut Decretum super praedicta mira sanatione rite appararetur.


1058 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Quod cum esset factum, accitis hodierna die Cardinalibus infra­<br />

scripto Praefecto necnon Causae Ponente meque Antistite a Secretis<br />

Congregationis ceterisque de more convocandis, eisque astantibus, Bea­<br />

tissimus Pater edixit : Constare de miraculo, divinitus patrato, per<br />

intercessionem Beatorum Martyrum Rochi González et duorum Socio­<br />

rum, videlicet de instantánea, perfecta stabilique sanatione dominae<br />

Catharinae Stein a fístula proveniente a praegressa oblatione, proba­<br />

biliter imperfecte peracta, magnae strumae dexterae tyroideae, magna<br />

parte retrostemalis.<br />

Voluit autem Sanctitas Sua ut hoc Decretum publici fieret iuris<br />

et in acta Congregationis pro Causis Sanctorum referretur.<br />

Datum Romae, die 28 Martii, Anno Mariali 1988.<br />

L. & S.<br />

PETRUS Card. PALAZZINI, Praefectus<br />

© Traianus Crisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis<br />

VI<br />

DERTHUSEN.<br />

Canonizationis Beatae Mariae Rosae Molas y Vallvé, fundatricis Congre­<br />

gationis Sororum Dominae Nostrae a Consolatione.<br />

SUPER DUBIO<br />

An et de quo miraculo, post indultam eidem Beatae ab Apostolica <strong>Sede</strong><br />

venerationem, constet, in casu et ad effectum de quo agitur.<br />

Maria Rosa Molas y Vallvé, nata die 24 mensis Maii anno 1815<br />

intra Tarraconensis archidoeceseos fines, in Hispania, Institutum con­<br />

didit Sororum Dominae Nostrae a Consolatione; quod nomen erat<br />

optimae spei auspicium, sciens Dei famula opera caritatis et misericor­<br />

diae, consolationem scilicet afflictorum, esse praeclarissimum christia­<br />

nae vitae testimonium. Pie ipsa decessit die 11 mensis Iunii anno 1876,<br />

sanctimoniae fama ornata. Servatis omnibus de iure servandis, Pau­<br />

lus Papa VI eam, die 8 Maii a. 1977, in Beatarum Virginum album<br />

inseruit.<br />

Christifidelium autem in novensilem Beatam crevit in dies pietas<br />

atque per eiusdem intercessionem placuit Deo Optimo Maximo, qui


Congregatio pro Causis Sanctorum 1059<br />

facit mirabilia solus (Ps 135, 4), beneficia, nisi forte miracula, peten­<br />

tibus dilargiri. Hinc actores Causae unam selegerunt sanationem, quae<br />

miraculi praeseferre notas videbatur, eamque Apostolicae Sedis iudi­<br />

cio proposuerunt ad eiusdem Beatae sollemnem canonizationem asse­<br />

quendam.<br />

Profecto, de mira agitur sanatione pueri Villelmi Guillen Zambra­<br />

no, pueri quinque annorum Venetiolani, cui, mense Septembri anno<br />

1981, ferox piscis (piraña), dentibus digitum minusculum manus sini-<br />

strae corripuit, distalem abscindendo phalangem partemque mediam<br />

phalangitis, quam intermediam vocant. Porro, medicus valetudinarii<br />

loci cui nomen Caicara abscissam digiti partem modo valde imper­<br />

fecto parti principali digiti coniunxit, adhortatus pueri patrem et<br />

familiares ut caelestem opem Beatae Mariae Rosae Molas y Vallvé<br />

efflagitarent. Et ecce, post octiduum, peracta coniunctio perfecta omni<br />

sub respectu evasit.<br />

Super eadem mira sanatione instructus est canonicus processus<br />

anno 1986 apud curiam archiepiscopalem Civitatis Bolivarensis, in<br />

Venetiola, de cuius iuridica forma et vi haec pro Causis Sanctorum<br />

Congregatio die 28 mense Februario, anno 1987 constare decrevit. Eius­<br />

dem autem Congregationis Consilium Medicum, die 23 mensis Sep­<br />

tembris a. 1987 coadunatum, unanima voce asseruit praefatam sana­<br />

tionem quoad modum praeter naturae evenisse leges.<br />

Hinc ad theologicam disceptationem factus est gressus : die scili­<br />

cet 19 Februarii anni huius 1988, in Congressu Peculiari Consultorum<br />

theologorum, moderatore Rev.mo Domino Antonio Petti, Fidei Promo­<br />

tore Generali ; et, die 15 subsequentis mensis Martii, in Congregatione<br />

Ordinaria Patrum Cardinalium et Episcoporum, huius Dicasterii<br />

membrorum, ponente Em.mo Cardinali Antonio Innocenti. Porro, utro­<br />

que in Coetu, proposito dubio num de miraculo constaret in casu<br />

et ad effectum de quo agitur, cunctis suffragiis affirmativum respon­<br />

sum est datum.<br />

Quibus de rebus facta per subscriptum Cardinalem Praefectum<br />

fideli relatione Summo Pontifici Ioanni Paulo II, Sanctitas Sua vota<br />

Congregationis pro Causis Sanctorum excipiens rataque habens, ut<br />

super praefata sanatione Decretum rite appareretur mandavit.<br />

Quod cum factum esset, accitis hodierna die Cardinalibus infra­<br />

scripto Praefecto necnon Causae Ponente meque Antistite a secretis<br />

Congregationis ceterisque de more convocandis, eisque astantibus, Bea-


1060 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

tissimus Pater edixit : Constare de miraculo, intercedente Beata Maria<br />

Rosa Molas y Vallvê, a Deo patrato, videlicet de rapidissima, perfecta<br />

et statili sanatione pueri Villelmi Guillen Zambrano ab « amputazione<br />

traumatica al terzo medio del dito della mano sinistra ».<br />

Hoc autem Decretum publici iuris fieri et in acta Congregationis<br />

pro Causis Sanctorum referri praecepit.<br />

Datum Romae, die 28 Martii, Anno Mariali 1988.<br />

L. © S.<br />

PETRUS Card. PALAZZINI, Praefectus<br />

© Traianus Crisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis<br />

CONGREGATIO<br />

PRO INSTITUTIONE CATHOLICA<br />

PAMPILONENSIS-TUDELENSIS<br />

DECRETUM<br />

quo Facultas ecclesiastica Philosophiae in Universitate Navarrensi erigitur.<br />

Summo veritatis cultu Ecclesiam perquam connotari omnibus<br />

plane constat, ipso Divino eiusdem Conditore edicente : (( Veritas<br />

liberabit vos» (Jo 8, 32). Quod mirificum Christi effatum a catho­<br />

licis humanarum sacrarumque scientiarum peritis assidue alitum est.<br />

His vero nostris temporibus, quodam suffusis agnosticismo, ille cul­<br />

tus ingentem nisum volentemque animum impellit, quo clarius veri­<br />

tas de mundo, de homine ac de Deo illustretur, altius perspiciendo<br />

quomodo fides et ratio in unum verum conspirent.<br />

Quod munus studiorum Universitas Navarrensis per Litterarum<br />

ac Philosophiae Facultatem iam a sua constitutione diligenter explet.<br />

Cum autem maxime intersit ut nostri temporis problemata, adiu­<br />

vante patrimonio philosophico perenniter valido et arcta relatione<br />

cum theologia — servata semper methodo uniuscuiusque disciplinae —<br />

pertractentur, clarissimus eiusdem studiorum Universitatis Magnus


Congregatio pro Institutione Catholica 1061<br />

Cancellarius Apostolicam <strong>Sede</strong>m adivit exposcens ut Litterarum ac<br />

Philosophiae Facultatis sectio philosophica in Facultatem Ecclesia­<br />

sticam erigeretur.<br />

Haec Congregatio pro Institutione Catholica, attenta petitione<br />

memorati Magni Cancellarii ac re undique perpensa, commendatione<br />

Archiepiscopi Pampilonensis Tudelensisque recepta, necnon habita<br />

Conferentiae episcopalis Hispanicae sententia ad normam art. 61<br />

Constitutionis Apostolicae « Sapientia Christiana », auctoritate a<br />

Summo Pontifice Ioanne Paulo div. Prov. Pp. II sibi collata,<br />

Sectionem Philosophicam Facultatis Litterarum ac Philosophiae in<br />

eadem studiorum Universitate vigentem in Facultatem Ecclesiasticam<br />

Philosophiae hoc decreto erigit constituitque, potestate ipsi facta aca­<br />

demicos gradus canonicos conferendi omnibusque ei agnitis iuribus,<br />

privilegiis, honoribus atque officiis, quibus Ecclesiasticae Facultates<br />

per orbem constitutae merito fruuntur, eidem praecipiens ut omnia<br />

compleantur quae in Codice Iuris Canonici, in Constitutione Aposto­<br />

lica (( Sapientia Christiana» atque annexis Ordinationibus, ceterisque<br />

Apostolicae Sedis documentis de Studiorum Universitatibus et Facul­<br />

tatibus Ecclesiasticis, necnon in peculiaribus Statutis ab hac Congre­<br />

gatione approbatis; ceteris servandis de iure servandis, contrariis<br />

quibuslibet minime obstantibus.<br />

Datum Romae, ex aedibus eiusdem Congregationis, die vi, mensis<br />

Iunii, anno Domini MCMLXXXVIII.<br />

L. © S.<br />

VILLELMUS Card. BAUM, Praefectus<br />

In Congr. pro Institutione Cath. tab., n. 1102/81/11.<br />

F. Marchisano, a Secretis


1062 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

DIARIUM ROMANAE CURIAE<br />

Il Santo Padre Giovanni Paolo II ha ricevuto in Visita<br />

Ufficiale :<br />

Sabato, 18 Giugno, 1988 S. E. CORAZÓN C. AQUINO, Presidente<br />

della Repubblica delle Filippine.<br />

Lunedì, 4 Luglio 1988, Sua Altezza E.ma Fra' ANDREW W. N.<br />

BERTIE, Principe e Gran Maestro del Sovrano Militare Ordine<br />

di Malta.<br />

Il Santo Padre Giovanni Paolo II ha ricevuto in Udienza<br />

Ufficiale per la presentazione delle Lettere Credenziali:<br />

Lunedì, 13 Giugno 1988, S. E. il Signor SELÇUK KORKUD,<br />

Ambasciatore di Turchia presso la <strong>Santa</strong> <strong>Sede</strong>.<br />

Martedì, 14 Giugno 1988, S. E. il Signor JOHN K. E.<br />

BROADLEY, Ambasciatore di Gran Bretagna presso la <strong>Santa</strong> <strong>Sede</strong>.<br />

Ha, altresì, ricevuto in Udienza:<br />

Giovedì, 9 Giugno 1988, S. E. il Signor JAIME LUSINCHI,<br />

Presidente della Repubblica di Venezuela.<br />

Sabato, 2 Luglio 1988, S. E. il Signor ROLAND DUMAS,<br />

Ministro degli Affari Esteri di Francia.<br />

Giovedì, 7 Luglio 1988, S. E. il Signor ROBERTO CARPIO NI-<br />

COLLE, Vice Presidente della Repubblica di Guatemala.<br />

Italia.<br />

Il Santo Padre si è recato in Apostolico pellegrinaggio :<br />

Da Venerdì 3 a Martedì 7 giugno 1988 nell'Emilia Romagna, in<br />

Da Sabato 11 a Domenica 12 giugno 1988 a Messina e Reggio<br />

Calabria, in Italia.<br />

Da Sabato 23 a Martedì 27 giugno 1988 in Austria.


Diarium Romanae Curiae 1063<br />

SEGRETERIA DI STATO<br />

NOMINE<br />

Con Brevi Apostolici il Santo Padre Giovanni Paolo II ha nominato:<br />

17 giugno 1988. S. E. mons. Luigi Accogli, Arcivescovo tit. di Treba, Pro-<br />

Nunzio Apostolico in Siria.<br />

» » » Mons. François Bacqué, elevato alla <strong>Sede</strong> titolare arcivescovile<br />

di Gradisca, Pro-Nunzio Apostolico in<br />

Sri <strong>La</strong>nka.<br />

Con Biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre Giovanni Paolo II<br />

ha nominato :<br />

25 aprile 1988. I signori : Alvaro e Mercedes Gómez ; José e Zelided Alma<br />

Ruiz; Juan e Elisa Várela; Matthew e Mary<br />

Varghese; Clement e Victoria Nwigwe; Georges<br />

Freni ed Hajat El-Khazen, Membri del<br />

Pontificio Consiglio per la Famiglia.<br />

4 maggio » S. E. mons. Anthony J. Bevilacqua, Arcivescovo di Philadelphia<br />

dei <strong>La</strong>tini, Membro Vescovo diocesano<br />

della Congregazione per le Cause dei Santi.<br />

» » » S. E. mons. Giovanni Battista Re, Arcivescovo tit. di Vescovio;<br />

S. E. mons. Paul Verdzekov, Arcivescovo<br />

di Bamenda; Mons. Bernard de <strong>La</strong>nversin,<br />

Uditore della Rota Romana; i Sacerdoti<br />

: Ignacio Carrasco e Ramon Garcia de<br />

Haro; P. Augustinus Henkel-Donnermarck,<br />

O. Praem.; il Prof. Gabrio Lombardi; i Signori<br />

Giovanni e Mercedes Solinas; PAvv. Giuseppe<br />

Spinelli e l'Avv. Enrico Venanzi, Consultori<br />

del Pontificio Consiglio per la Famiglia.<br />

» » » S. E. mons. Lucas Moreira Neves. Arcivescovo di Säo<br />

Salvador da Bahia; S. E. mons. Emilio Eid,<br />

Vescovo tit, di Sarepta dei Maroniti; Mons.<br />

Winfried Aymans ; Mons. Carlo Caífarra ;<br />

P. Lino Ciccone, CM.; il Sac. Mervyn Fernando;<br />

Sr. Cora Gonzales, F. M. M.; P. Jésus<br />

Lopez-Gay, S.I.; Dott. Herbert Ratiier;<br />

P. Pedro Richards, CP. ; Mons. Leo Scheffczyk ;<br />

P. Tadeusz Styczen, S.D.S.; Mons. Dionigi<br />

Tettamanzi; D. Achille Triacca, S. D. B., Consultori<br />

dei Pontificio Consiglio per la Famiglia<br />

« in aliud quinquennium ».<br />

22 » » Mons. Vincenzo Ferrara, Capo Ufficio nella Congregazione<br />

per i Sacramenti.


1064 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

24 maggio 1988. Il sac. Stanislaw Rylko, Capo Ufficio nel Pontificio Consiglio<br />

per i <strong>La</strong>ici.<br />

25 » » P. Arturo Martin Menoyo, S. I., Direttore Amministrativo<br />

della Radio Vaticana.<br />

9 giugno » I sig.ri prof.ri: Danilo Mazzoleni, Aldo Nestori, Letizia<br />

Pani Ermini, Valnea <strong>Santa</strong> Maria Scrinari,<br />

Giuseppe Zander, Membri della Pontificia Commissione<br />

di Archeologia Sacra.<br />

» » » I sig.ri prof.ri : Bruno Apollonj Ghetti, Carlo Pietran<br />

geli, Pasquale Testini, Membri della Pontificia<br />

Commissione di Archeologia Sacra « in aliud<br />

quinquennium ».<br />

15 » » I signori : Comm. Pier Paolo Marenda, Ing. Francesco<br />

<strong>La</strong> Via, Dott. Antonio Franco, Ing. Luigi<br />

Magnani, Ing. Giovanni Tecchi Cristofori Celiani,<br />

Consultori della Prefettura per gli Affari<br />

Economici della <strong>Santa</strong> <strong>Sede</strong> « in aliud quinquennium<br />

».<br />

» » » Il sig. Dott. Enrico Schiavetti, Consultore della Prefettura<br />

per gli Affari Economici della <strong>Santa</strong> <strong>Sede</strong>.<br />

16 » » Mons. Mario Pavat, Capo Ufficio nella Congregazione per<br />

i Sacramenti.<br />

17 » » I monsignori : Marcello Rossetti, Carmelo Nicolosi, Divo<br />

Zadi, Capi Ufficio nella Segreteria di Stato.<br />

18 » » L'E.mo Signor Cardinale Jozef Glemp, Arcivescovo di<br />

Gniezno e Warszawa, Membro della Congregazione<br />

per le Chiese Orientali « in aliud quinquennium<br />

».<br />

5<br />

15<br />

5<br />

13<br />

dicembre 1987.<br />

» »<br />

» »<br />

gennaio<br />

»<br />

1988.<br />

Protonotari Apostolici soprannumerari.<br />

Mons. Nicola Palmarini (Albenga-Imperia).<br />

Mons. Herbert Mischkowsky (Görlitz).<br />

Mons. Luciano Maccherini (Siena-Colle di Val d'Elsa<br />

Montalcino).<br />

Mons. Giuseppe De Rosa (Napoli).<br />

Mons. Carlo Zoli (Forlì-Bertinoro).<br />

Prelati d'Onore di Sua Santità:<br />

14 aprile 1987. Mons. Grégoire Kamugisha (Bufare).<br />

» Mons. Frédéric Rubwejanga (Bufare).<br />

24 » » Mons. Eteocle Vecchia (Mantova).<br />

16 maggio » Mons. Egon Gianone (Wien).<br />

20 giugno » Mons. Philip Stanislaus Daki (Iringa).<br />

7 luglio » Mons. Celestino Odongo (Gulu).<br />

22 » » Mons. Alfred Vanneste (Brugge).<br />

3 settembre » Mons. Valentín Sánchez Merino (Badajoz)<br />

11 » » Mons. James E. MeFadden (Phoenix).


Diarium Romanae Curiae 1065<br />

11 settembre 1987. Mons. John J. McMahon (Phoenix).<br />

» » » Mons. Richard W. Moyer (Phoenix).<br />

6 ottobre » Mons. Domingos Gonçalo Ferrâo (Tete).<br />

8 » » Mons. <strong>La</strong>rs Messerschmidt (Kobenhavn).<br />

10 » » Mons. Thomas Edacherry (Eluru).<br />

24 » » Mons. Michael Ryan (Ardagh).<br />

25 » » Mons. Rudolf Bramerdorfer (Linz).<br />

» » » Mons. Josef Humer (Linz).<br />

» » » Mons. Johann Singer (Linz).<br />

30 » » Mons. Valentinus Winardi Kartasiswaya (Semarang).<br />

18 novembre » Mons. Karl Bernert (Hildesheim).<br />

» » » Mons. Enrico Rossi (Milano).<br />

» » » Mons. Nicolas Iung (Paris).<br />

23 » » Mons. Elísea González Bar ja (San Juan de Cuyo).<br />

25 » » Mons. José Bismarck Carballo Madrigal (Managua).<br />

» » » Mons. Francisco Eddy Montenegro Avendano (Managua)<br />

28 » » Mons. Aladino De Juliis (Sulmona-Valva).<br />

2 dicembre » Mons. Giovanni Scarabelli (Lucca).<br />

» » » Mons. Manuel Aguilar Vergara (Tlaxcala).<br />

» » » Mons. Epitacio Angel Cano (Tlaxcala).<br />

» » » Mons. Enrique Ruiz Delgado (Tlaxcala).<br />

5 » » Mons. Theodor Kellerer (Bamberg).<br />

» » » Mons. Norbert Przibyllok (Bamberg).<br />

» » » Mons. Hans Wich (Bamberg).<br />

» » » Mons. Joseph Veliyathil (Palghat).<br />

7 » » Mons. Pietro Colli (Parma).<br />

» » » Mons. Alberto Spagnoli (Parma).<br />

22 » » Mons. Heinz-Joachim Justus (Osnabrück).<br />

5 gennaio 1988. Mons. Marcelo Bassig (Tuguegarao).<br />

» » » Mons. Vicente L. Catral (Tuguegarao).<br />

» » » Mons. Felicísimo D. Herrera (Tuguegarao).<br />

» » » Mons. Juan Quinto (Tuguegarao).<br />

» » » Mons. Cesar Tagal (Tuguegarao).<br />

8 » » Mons. Salvatore Leonardi (Spoleto-Norcia).<br />

» » » Mons. Armando Petrelli (Spoleto-Norcia).<br />

» » » Mons. Agostino Rossi (Spoleto-Norcia).<br />

14 » » Mons. Ferenc Harangozó (Szombathely).<br />

Cappellani di Sua Santità:<br />

17 marzo 1986. Il sac. Luca Masciavè (Trani-Barletta Bisceglie).<br />

» » » Il sac. Michele Morelli (Trani-Barletta-Bisceglie).<br />

» » » Il sac. Giuseppe Nenna (Trani-Barletta-Bisceglie).<br />

» » » Il sac. Vitantonio Patruno (Trani-Barletta-Bisceglie).<br />

» » » Il sac. Fedele Ruggero Rizzi (Trani-Barletta-Bisceglie)<br />

» » » Il sac. Michele Seccia (Trani-Barletta-Bisceglie).<br />

» » » Il sac. Francesco Spinazzola (Trani-Barletta-Bisceglie).<br />

» » » Il sac. Carlo Valente (Trani-Barletta-Bisceglie).<br />

23 febbraio 1987. Il sac. John S. Knight (Saint Catharines).


1066 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

7 marzo 1987. Il sac. Josef Ryba (Würzburg).<br />

» » » II sac. Wilhelm Zirckelbach (Würzburg).<br />

16 maggio » II sac. Kurt Gröger (Wien).<br />

» » » II sac. Raphael Cukwubunna Anasiudu (Awka).<br />

giugno » II sac. Gianni Danzi (Lugano).<br />

10 » » II sac. Franz-Josef Helfmeyer (Köln).<br />

24 » » II sac. Joseph Efebe (Warri).<br />

» » » II sac. Peter Jadae Nyowheoma (Warri).<br />

18 luglio » II sac. José Gonzalo Jiménez Oliveros (Nueva Pamplona)<br />

29 » » II sac. Wolfgang Bretschneider (Köln).<br />

» settembre » II sac. Antonio Camillo González (Santo Domingo).<br />

8 ottobre » II sac. Leonhard Moll (Köln).<br />

» » » II sac. Werner Plenker (Köln).<br />

» » » II sac. Norbert Schütz (Köln).<br />

15 » » II sac. Klaus Martin Becker (Köln).<br />

» » » II sac. Albert Belecke (Köln).<br />

» » II sac. Paul Gaii (Köln).<br />

» » » II sac. Wilhelm Höhner (Köln).<br />

» » » II sac. Hermann Joseph Kremer (Köln).<br />

» » » II sac. Manfred Lürken (Köln).<br />

» » » II sac. Karl Maercker (Köln).<br />

» » » II sac. Heinrich Joseph Mehren (Köln).<br />

25 » » II sac. Hans Hollerweger (Linz).<br />

» » » II sac. Johann Hörmadinger (Linz).<br />

» » » II sac. Ignatius Koller (Linz).<br />

27 » » II sac. Emanuele Gaggero (Genova-Bobbio).<br />

» » » II sac. Filippo Patrone (Genova-Bobbio).<br />

6 novembre » II sac. Johann Aichner (Innsbruck).<br />

» » » II sac. David Knapp (Innsbruck).<br />

» » » II sac. Ludwig Penz (Innsbruck).<br />

10 » » II sac. Anthony Aso (Enugu).<br />

» » » II sac. Francis Okobo (Enugu).<br />

» » » II sac. Ferdinand Okpalaibekwe (Enugu).<br />

» » » II sac. Kilian Nuss (Rottenburg-Stuttgart).<br />

18 » » II sac. Karl Kollmann (Hildesheim).<br />

» » » II sac. Werner Ropohl (Hildesheim).<br />

» » » II sac. Jürgen Schwarzenburg (Hildesheim).<br />

» » » II sac. Martin Verdiesen (Hildesheim).<br />

20 » » II sac. Nicola Gambino (Avellino).<br />

» » » II sac. Gaetano Iorio (Avellino).<br />

» » » II sac. Ferdinando Renzulli (Avellino).<br />

28 » » U sac. José Araújo Ribeiro Gomes (Braga).<br />

9 dicembre » II sac. Danilo Cari (Orvieto-Todi).<br />

11 » » II sac. Damiano Marzotto Caotorta (Milano).<br />

» » » II sac. Thomas J. Herron (Philadelphia).<br />

22 » » II sac. Heinrich Plock (Osnabrück).<br />

» II sac. Wilhelm Sanders (Osnabrück).<br />

» » » II sac. Wolfgang Stratthaus (Osnabrück).<br />

2 gennaio 1988. II sac. Iohannes Gödeke (Aachen).<br />

eo


Diarium Romanae Curiae 1067<br />

2 gennaio 1988. Il sac. Mario de Hoyos González (Madrid).<br />

» » » Il sac. Kazimierz Krzyzaniak (Warmia).<br />

» » » Il sac. Boleslaw Petlicki (Warmia).<br />

» » » Il sac. Wladyslaw Strycharz (Warmia).<br />

8 » » Il sac. Stefan Grajewski (Lomza).<br />

» » » Il sac. Luciano Bocci (Spoleto-Norcia).<br />

» » » Il sac. Gino Reali (Spoleto-Norcia).<br />

13 » » Il sac. Isaac González Lezcano (Oaacupé).<br />

21 » » Il sac. Boleslaw Bielicki (Chelmno).<br />

» » » Il sac. Henryk Cyrzan (Chelmno).<br />

» » » Il sac. Franciszek Draczkowski (Chelmno)<br />

» » » Il sac. Stanislaw Kardasz (Chelmno).<br />

» » » Il sac. Alfons Kowalewski (Chelmno).<br />

» » » Il sac. Józef Solobodowski (Chelmno).<br />

» » » Il sac. Józef Wilczewski (Chelmno).<br />

2 febbraio » Il sac. Ettore Sozzi (Forlì-Bertinoro).<br />

10 marzo 1988. Il sac. Salvatore Lo Piccolo (Roma).<br />

Gentiluomini di Sua Santità:<br />

19 dicembre 1987. Il sig. Giovambattista Santucci (L'Aquila).<br />

» » » Il sig. Mariano Ugo Windisch-Graetz (Roma)<br />

» » » Il sig. Umberto De Angelis (Roma).<br />

» » » Il sig. Jaime de Ferra y Gisbert (Mallorca).<br />

Addetto di Anticamera:<br />

19 dicembre 1987. Il sig. Alberto Palattella (Roma).<br />

ONORIFICENZE<br />

Con Biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre Giovanni Paolo II<br />

ha conferito :<br />

<strong>La</strong> Gran Croce dell'Ordine Piano:<br />

22 ottobre 1987. A S. E. il sig. Daluwatumulle Gamage Bandusena de<br />

Silva (Sri <strong>La</strong>nka).<br />

» » » A S. E. il sig. Samuel Jonathan Okikiola Sarr (Gambie).<br />

» » » A S. E. il sig. Reinaldo Leandro Rodríguez (Venezuela).<br />

» » » A S. E. il sig. Alexandre Paternotte de <strong>La</strong> Vaillée (Belgique).<br />

» » » A S. E. il sig. Saliou Aboudou (Benin).<br />

» » » A S. E. il sig. Edwin Morvan Ihama (Nigeria).<br />

» » » A S. E. il sig. Saidulla Khan Dehlavi (Pakistan).<br />

» » » A S. E. il sig. Dhurma Gian Nath (Mauritius).<br />

» » » A S. E. il sig. Bertrand Dufourcq (France).<br />

» » » A S. E. il sig. Gazi Chidiac (Liban).


1068 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

22 ottobre 1987. A S. E. il sig. Jean Melaga (Cameroun).<br />

30 » » A S. E. il sig. Joung Hoon Kang (Corée).<br />

15 dicembre » A S. E. il sig. Sono Uchida (Japon).<br />

15 marzo 1988. A S. E. il sig. Andrea Cagiati (Italia).<br />

<strong>La</strong> Commenda con Placca dell'Ordine Piano:<br />

24 luglio 1987. Al sig. José Luis de Aguilar (Espagne).<br />

28 » » Al sig. Sidky Mohamed Abdel Ghany (République Arabe<br />

d'Egypte).<br />

<strong>La</strong> Cran Croce dell'Ordine di san Gregorio Magno:<br />

28 luglio 1987. Al sig. Amleto Cicchetti (Rieti).<br />

13 marzo 1988. A S. E. il sig. Dino Marrajeni (Ordine di Malta).<br />

<strong>La</strong> Commenda con Placca dell'Ordine di san Gregorio Magno, classe civile:<br />

30 » » Al sig. Giuseppe Giuliano (Tivoli).<br />

11 giugno » Al sig. Joseph Houthuys (Mechelen-Brüssel).<br />

28 agosto » Al sig. Alejandro Izaguirre Angeli (Caracas).<br />

» » » Al sig. Simón Luis Tagliaferro De Lima (Caracas).<br />

24 ottobre » Al sig. Emanuel Pischel (Osnabrück).<br />

26 novembre » Al sig. Alberico Vitalini (Roma).<br />

22 dicembre » Al sig. Alessio Scirè (Bergamo).<br />

<strong>La</strong> Commenda dell'Ordine di san Gregorio Magno, classe civile:<br />

6 ottobre 1986. Al sig. Karl Hugo Breuer (Köln).<br />

14 aprile 1987. Al sig. Fortebraccio Pietrangeli (Roma).<br />

» » » Al sig. Giulio Rinaldi (Roma).<br />

22 » » Al sig. Harro Piazolo (Rottenburg-Stuttgart).<br />

5 giugno Al sig. Pablo Antonio Guarda (Managua).<br />

10 » » Al sig. Wolfgang Kluxen (Köln).<br />

» luglio » Al sig. Elleno Cuberli (Adria-Rovigo).<br />

» » » Al sig. Flaminio Ennio (Adria-Rovigo).<br />

» » » Al sig. Adriano Mazzetti (Adria-Rovigo).<br />

» » » Al sig. Leobaldo Traniello (Adria-Rovigo).<br />

22 » » Al sig. Ciro Andreozzi (Aversa).<br />

23 » » Al sig. Antonio Susowsky (Trieste).<br />

24 » » Al sig. José Antonio Noriega Hernández (Cuba).<br />

29 » » Al sig. Heinrich Schreiner (Mainz).<br />

28 agosto » Al sig. Louis J. Nigro (Stati Uniti d'America).<br />

3 settembre » Al sig. Francesco Sisinni (Roma).<br />

22 » » Al sig. Neven Kokié (Jugoslavia).<br />

» » » Al sig. Mario An Duk-Su (Jeon Ju).<br />

» » » Al sig. Simon Chae Su-Hyon (Jeon Ju).<br />

6 ottobre » Al sig. Andrew Kamel (Lokoja).<br />

» » » Al sig. Enrico De Angelis (Milano).


Diarium Romanae Curiae 1069<br />

6 ottobre 1987. Al sig. Carlo Merisi (Milano).<br />

» » » Al sig. Giovanni Morganti (Milano).<br />

8 » » Al sig. Alvaro Silvj (Frascati).<br />

10 » » Al sig. Silvio Buzzi (Udine).<br />

27 » » Al sig. Bernard McBride (Sydney).<br />

5 novembre » Al sig. Dante Biliotti (Ravenna-Cervia).<br />

13 » » Al sig. Theodoras Karamouratoglon (Turchia).<br />

» » » Al sig. Vassilios Stavridis (Turchia).<br />

18 » » Al sig. Herbert Kocian (Wien).<br />

20 » » Al sig. Giuseppe Luce (Genova-Bobbio).<br />

25 » » Al sig. Guillermo Borja Enriquez (Quito).<br />

28 » » Al sig. Basile Rabbath (Antiochia dei Siri).<br />

5 dicembre » Al sig. Marco Viara (Albenga-Imperia).<br />

11 » » Al sig. Giorgio Giurco (Victoria).<br />

18 » » Al sig. Charles Ornano (Ajaccio).<br />

21 gennaio 1988. Al sig. Konrad Górski (Chelmno).<br />

15 febbraio » Al sig. Lelio Scaletti (Roma).<br />

II Cavalierato dell'Ordine di san Gregorio Magno, classe civile:<br />

30 marzo 1987. Al sig. Flaminio Alineri (Tivoli).<br />

» » » Al sig. Giuseppe Alineri (Tivoli).<br />

9 maggio » Al sig. Emiel Adriaan Antoon Luijten (Roermond).<br />

» » » Al sig. Andreas Augustinus Oomen (Roermond).<br />

10 giugno » Al sig. Karlheinrich Hodes (Köln).<br />

30 » » Al sig. Jacques le Boulleur de Courlon (Paris).<br />

2 luglio » Al sig. Angelo Ruspantini (Viterbo).<br />

4 » » Al sig. Lucien Régnier (Blois).<br />

10 » » Al sig. Francesco Doati (Adria-Rovigo).<br />

» » » Al sig. Carlo Gasperotto (Adria-Rovigo).<br />

» » » Al sig. Giovanni Pavarin (Adria-Rovigo).<br />

» » » Al sig. Mario Polli (Adria-Rovigo).<br />

12 » » Al sig. Raymond<br />

Egitto).<br />

Alexandre Tabbah (Alessandria di<br />

20 agosto » Al sig. Lucien Ciabrini (Saint-Claude).<br />

24 » » Al sig. John Kwaku Osei Wusu (Kumasi).<br />

19 settembre » Al sig. Bruno Schwalbach (Freiburg im Breisgau).<br />

22 » » Al sig. Bruno Carraro (Padova).<br />

» » » Al sig. Mauro di Ubaldo (Asti).<br />

» » » Al sig. James Cho Song-Ho (Jeon Ju).<br />

» » » Al sig. Paul Han Sang-Gap (Jeon Ju).<br />

2 ottobre » Al sig. Daniel Crong Se-Ho (Kwang Ju).<br />

» » » Al sig. Augustine Mo Hi-Chun (Kwang Ju).<br />

» » » Al sig. James Son Yong-Hae (Kwang Ju).<br />

» » » Al sig. John Yu Pal-Dong (Kwang Ju).<br />

6 » » Al sig. Michele Del Vecchio (Milano).<br />

» » » Al sig. Gerardo Prini (Milano).<br />

» » Al sig. Henry Paul Nelson (Accra).<br />

» » Al sig. Edmund Samuel (Sekondi-Takoradi).<br />

GO


1070 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

21 ottobre 1987 Al sig. William Grant Quirk (Ohristchurch).<br />

24 » » Al sig. Luigi Papa (Roma).<br />

30 » » Al sig. Enda Mulvey (Dublin).<br />

18 novembre » Al sig. Heinrich Havermann (Köln).<br />

28 » » Al sig. Habib Giarwé (Antiochia dei Siri).<br />

5 dicembre » Al sig. Nicola Praticò (Bari-Bitonto).<br />

» »<br />

11 »<br />

14 »<br />

22 »<br />

13 gennaio<br />

» »<br />

» Al sig. Paul Röhner (Bamberg).<br />

» Al sig. Philippe Chouet (Paris).<br />

» Al sig. Pier Giovanni Tanzi (Parma).<br />

» Al sig. Roger Malherbe Navarre (Tarbes et Lourdes).<br />

1988. Al sig. Pasquale Antonio Andreotti (Salerno).<br />

» Al sig. Giuseppe Di Marco (Roma).<br />

NECROLOGIO<br />

5 giugno 1988. Mons. Brian P. Ashby, Vescovo emerito di Ohristchurch<br />

(Nuova Zelandia).<br />

» » » Mons. Augustine Jae Deok, Vescovo emerito di Jeon Ju<br />

(Corea).<br />

8 » » Mons. Philippe Nguyên Kim Diên, Arcivescovo di Huê<br />

(Viêt Nam).<br />

9 » » Mons. Hugo Bressane de Araújo, Arcivescovo-Vescovo<br />

emerito di Marilia (Brasile).<br />

19 » » Mons. Carlos Alberto Nicolini, coadiutore di Salto<br />

(Uruguay).<br />

» » » Mons, Owen McCoy, Vescovo emerito di Oyo (Nigeria).<br />

23 » » Mons. José J. Gonçalves, Vescovo emerito di Cornelio<br />

Procópio (Brasile).<br />

26 » » Mons. Alejandro Mestre Descals, Coadiutore di <strong>La</strong> Paz<br />

(Bolivia).<br />

1 luglio » Mons. Maurice Baudoux, Arcivescovo emerito di Saint-<br />

Boniface (Canada).<br />

» » » Card. Hermann Volk, del Titolo dei Ss. Fabiano e Venanzio<br />

a Villa Fiorelli.<br />

5 » » Mons. Eugène Mallat, Vescovo emerito di N'Zérékoré<br />

(Guinea).


AJÍ. et rol. LXXX 22 Augusti 1988 N. 9<br />

ACTA APOSTOLICAE SEDIS<br />

COMMENTARIUM OFFICIALE<br />

Directio: Palazzo Apostolico - Città del Vaticano — Administratio: Libreria Editrice Vaticana<br />

ACTA IOANNIS PAULI PP. II<br />

SACRA CONSISTORIA<br />

CONSISTORIUM SECRETUM<br />

Feria tertia, die xxvin mensis Iunii, anno MCMLXXXVIII, mane, in<br />

consueta Aula Palatii Apostolici Vaticani fuit Consistorium secretum,<br />

cuius acta ex ordine referuntur :<br />

I - SUMMI PONTIFICIS ALLOCUTIO<br />

ET NOVORUM S.R.E. CARDINALIUM CREATIO<br />

Precatione « Adsumus » recitata, ad S. R. E. Patres Cardinales<br />

Ss.mus D.nus Ioannes Paulus II hanc allocutionem habuit :<br />

Venerabiles ac dilecti Fratres, Sanctae Romanae Eccle­<br />

siae Cardinales,<br />

Tres iam celeriter obierunt anni, ex quo tempore in simile<br />

Nos consistorium secretum congressi pertractavimus novorum<br />

in Ecclesia Patrum Cardinalium nominationem publicamque<br />

creationem. Itaque hodie, auspice iam et adiuvante ipsa sanc­<br />

tissima Iesu Christi Matre Maria cuius Marialem Annum Ec­<br />

clesia per terrarum orbem feliciter omnino ac prospere cele­<br />

brat, iterum ad idem pergrave agendum negotium convenimus<br />

non facili quidem nec tranquillo sane tempore communitatis<br />

ecclesialis.<br />

Dum vero illos cogitamus laeti Fratres Nostros, qui mox<br />

Collegium Cardinalium ingredientur, non possumus non si-<br />

70 - A. A. S.


1072 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

mul etiam constituere ante oculos apostolos maximos Petrum<br />

et Paulum, quorum cras sollemnitatem communi ritu conce-<br />

lebrabimus omnes, et ab iis precibus petere libenterque acci­<br />

pere vehemens quoddam incitamentum ad fidelitatem nostram<br />

testificandam et corroborandam erga Christi Evangelium, erga<br />

Romanam Petri cathedram, erga solidum Ecclesiae univer­<br />

salis magisterium.<br />

Qui brevi creabuntur Patres Cardinales novis quidem ac<br />

firmioribus vinculis coniungentur tum cum Petri Successore<br />

tum cum tota communione christifidelium per terras. Nam una<br />

cum Romano Pontifice oportebit illos propria auctoritate pon­<br />

derare atque investigare causas et res et rationes quae univer­<br />

sae regimen Ecclesiae afficiunt. Quo in munere exempla effica­<br />

cissima praebebunt iis apostoli Petrus et Paulus qui Christum<br />

vocantem sunt secuti non semet ipsos, qui primum Concilium<br />

Ecclesiae, Hierosolymitanum nempe, denique sunt complexi<br />

et non sine humana aliqua difficultate exsecuti, qui omnem<br />

vitam suam ad sanguinis usque effusionem impenderunt operi<br />

praestantissimo plane docendi sanctificandi regendi credentes<br />

Christique assectatores ad fidei totam consolationem portum-<br />

que salutis intra certos clarosque Ecclesiae fines et communi­<br />

tatis catholicae terminos.<br />

Eidem pariter Cardinales imitabuntur apostolos Petrum<br />

et Paulum, quorum alii videlicet Romae permanentes hinc<br />

servient omnibus catholicis fidelibus per nationes dispersis,<br />

alii quisque suum inter gregem uti Ordinarii curabunt eccle­<br />

sias particulares ex Christi Domini voluntate et in Principum<br />

Apostolorum diligenti observatione. Alii eorum redibunt fer­<br />

ventes novo fidei studio novoque fidelitatis cum proposito ad<br />

urbes et sedes nomine et antiquitate praeclaras; alii eorum<br />

secum deportabunt nunc primo suas ad communitates digni­<br />

tatem cardinalitii nominis. At omnes cum Pastore Romano<br />

cohaerentes inter seque consentientes et cum reliquis episco­<br />

pis Evangelium praedicare opportune et importune in ipsius


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1073<br />

Ecclesiae quoque gloriam ac prosperitatem studebunt ac<br />

pergent.<br />

Hoc etiam in sollemni prorsus eventu Ecclesiae perplacet<br />

Nobis coram vobis, Venerandi Fratres hic in consistorio con­<br />

gregati, nomen Nostrum rite subsignare Constitutioni Apo­<br />

stolicae cui titulus « Pastor Bonus », qua scilicet efficere volui­<br />

mus ut Curia Romana — instrumentum nempe ministerii<br />

apostolici Nostri pernecessarium — magis ac magis respondeat<br />

congruatque prospectui ipsi ecclesiologico Concilii Vaticani<br />

Secundi et sua simul proposita pastoralia certius consequatur.<br />

Ad hanc vero reformationem attulit sane plurimum collegialis<br />

affectus sapiensque consilium Patrum Cardinalium, qui sive<br />

collegialiter in tribus consistoriis generalibus sive singillatim<br />

contulerunt partes suas huc summi quidem pretii ac momenti,<br />

necnon adiumentum Episcoporum qui per Praesides proprio­<br />

rum coetuum consulti sunt hac de re adhibentes interea ope­<br />

ram hominum peritorum. Sic profecto perficimus Nos illam<br />

Ecclesiae legum renovationem quae per evulgatum novum<br />

Codicem Iuris Canonici inducta est quaeque in eo pariter est<br />

posita ut ad effectum deducatur in recognoscendo ipso Codice<br />

Iuris Canonici Orientalis. Vobiscum propterea gratiam agimus<br />

Deo Beatissimaeque Virgini Mariae necnon Sanctis Apostolis<br />

Petro et Paulo de laetificis his eventibus hodiernis in vita uni­<br />

versalis Ecclesiae.<br />

Attamen maerore Nos maximo afficit notitia illa vobis et<br />

omnibus notissima: aliquem nempe ex fratribus nostris in<br />

episcopatu post plures iam annos, quibus debitam denegaverat<br />

Sanctae Sedi oboedientiam ipsaque poena suspensionis adflictus<br />

iam conciliationem quaerere videbatur, mox ad ordinationes<br />

episcopales sine mandato apostolico processurum sicque unita­<br />

tem Ecclesiae rupturum asseclas suos haud paucos in schismatis<br />

discrimen trahentem. Quoniam hoc tempore ipso voluntas ac<br />

propositum eiusdem fratris nostri revocari iam non posse vi­<br />

dentur, nihil aliud facere valemus nisi bonitatem Salvatoris


1074 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

nostri imploramus ut eos illuminet qui, affirmantes se veram<br />

fidei traditionem defendere debere contra illius deformationes,<br />

communionem cum Petri Successore deserunt ac parati sunt<br />

ad sese separandos ab unitate gregis Christi Petro Apostolo<br />

commissi. Exoramus ex animo eos et cohortamur ut in domo<br />

paterna maneant utque videant omnem veritatem fidei et<br />

omnem rectam vivendi rationem in Ecclesia locum invenire<br />

nihilque in ea foveri quod fidei manifesto adversetur. Multae<br />

mansiones etiam in hac terrena domo Dei sunt quae Ecclesia<br />

Christi in hoc mundo est. Speramus profecto vehementer fore<br />

ut hoc vertente Mariali anno precibus ipsius beatissimae Vir­<br />

ginis Deus omnipotens, cuius bonitas finem non novit, vias<br />

nobis illustret quibus mala maiora vitari et unitas renovata<br />

reperiri denuo possint.<br />

Sed praedictis his ex officio omnibus placet iam sine mora<br />

singulos eos excellentes ministros fidelesque nominare pasto­<br />

res quos visum rite est in Cardinalium album honorifice<br />

referre.<br />

Proh dolor! uti omnes iam vos magna cum tristitia cogno­<br />

vistis, Dominus Deus, arcano quodam suae providentiae con­<br />

silio, ad se interea revocavit egregium virum -theologumque<br />

probatum, Ioannem Ursum von Balthasar, quem adeo libenter<br />

hodie inter Cardinales adnumeratum vidissemus Nostraque<br />

gratulatione et existimationis signis cumulavissemus. Morte<br />

igitur inexspectata a Nobis ereptum commendemus ipsum<br />

Redemptoris miserentis benignitati ut pro meritis eius terre­<br />

stribus, pro diuturno studiorum sacrorum ac magisterii cur­<br />

riculo, pro ipsa hac cardinalatus dignitate amissa retribuat<br />

ei meliora quidem, uberiora et certiora Regni caelestis praemia.<br />

Nunc tamen iam plurimum iuvat Cardinales appellare:<br />

EDUARDUM MARTÍNEZ SOMALO, Archiepiscopum titulo Tha-<br />

gorensem ;<br />

ACHILLEM SILVESTRINI, Archiepiscopum titulo Novalicia-<br />

nensem ;


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1075<br />

ANGELUM FELICI, Archiepiscopum titulo Caesarianensem ac<br />

Nuntium Apostolicum in Gallia;<br />

PAULUM GRÉGOIRE, Archiepiscopum Metropolitam Maria-<br />

nopolitanum;<br />

ANTONIUM PADIYARA, Archiepiscopum Metropolitam Erna­<br />

kulamensem;<br />

IOSEPHUM FREIRÉ FALCÂO, Archiepiscopum Metropolitam<br />

Brasiliapolitanum ;<br />

MICHAELEM GIORDANO, Archiepiscopum Metropolitam Nea­<br />

politanum ;<br />

ALEXANDRUM IOSEPHUM MARIAM DOS SANTOS, Archiepiscopum<br />

Metropolitam Maputensem.<br />

IOANNEM CANESTRI, Archiepiscopum Metropolitam Ianuen-<br />

sem-Bobiensem ;<br />

ANTONIUM MARIAM JAVIERRE ORTAS, Archiepiscopum titulo<br />

Metensem ;<br />

SIMONEM IGNATIUM PIMENTA, Archiepiscopum Metropolitam<br />

Bombayensem ;<br />

MARIUM REVOLLO BRAVO, Archiepiscopum Metropolitam Bo-<br />

gotensem ;<br />

EDUARDUM BEDAM CLANCY, Archiepiscopum Metropolitam<br />

Sydneyensem ;<br />

LUCAM MOREIRA NEVES, Archiepiscopum Metropolitam Sancti<br />

Salvatoris in Brasilia;<br />

IACOBUM ALOISIUM IIICKEY, Archiepiscopum Metropolitam<br />

Vashingtonensem ;<br />

EDMUNDUM CASIMIRUM SZOKA, Archiepiscopum Metropoli­<br />

tam Detroitensem;<br />

LADISIAUM PASKAI, Archiepiscopum Metropolitam Strigo­<br />

niensem ;<br />

CHRISTIANUM WIYGHAN TUMI, Archiepiscopum Metropoli­<br />

tam Garuensem;


1076 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

IOANNEM HERMANNO GROËR, Archiepiscopum Metropolitam<br />

Viennensem ;<br />

IACOBUM MARTIN, Archiepiscopum titulo Neapolitanum in<br />

Palaestina, Praefectum emeritum Pontificalis Domus;<br />

FRANCISCUM HENGSBACH, Episcopum Essendiensem;<br />

VINCENTIUM SLADKEVICIUS, Episcopum titulo Aborensem,<br />

Administratorem Apostolicum « ad nutum Sanctae Sedis »<br />

Kaisiadorensem ;<br />

IOANNEM MARGÉOT, Episcopum Portus Ludovici;<br />

IOANNEM BAPTISTAM WU CHENG-CHUNG, Episcopum Sciiam-<br />

chiamensem.<br />

Auctoritate propterea Omnipotentis Dei et sanctorum Apo­<br />

stolorum Petri ac Pauli necnon Nostra creamus sollemniterque<br />

renuntiamus Cardinales Sanctae Romanae Ecclesiae singulos<br />

ipsos quorum nunc modo protulimus nomina. Ex quibus prae­<br />

terea ad Ordinem Cardinalium Diaconorum pertinebunt:<br />

EDUARDUS MARTÍNEZ SOMALO ;<br />

ACHILLES SILVESTRINI;<br />

ANGELUS FELICI;<br />

ANTONIUS MARIA JAVIERRE ORTAS ;<br />

IACOBUS MARTIN.<br />

Reliquos vero omnes ad Ordinem pertinere volumus Pre­<br />

sbyterorum. Cum dispensationibus, derogationibus et clausulis<br />

necessariis et opportunis. In nomine Patris et Filii et Spiritus<br />

Sancti. Amen.<br />

II - LEX QUAEDAM IN CONSISTORIO SANCITUR<br />

Dein Beatissimus Pater Constitutionem Apostolicam Pastor bonus<br />

de Romana Curia manu propria subsignavit et publici iuris fieri iussit,<br />

Ss.mi ad latera stantibus Sebastiano Baggio, Subdecano Romanaeque<br />

Ecclesiae Camerario et Augustino Casaroli, Status Secretario.<br />

Quo facto, eidem Augustino Portuen. nominationis scripta docu­<br />

menta Summus Pontifex tradidit, ut singulis creatis et renuntians<br />

S.R.E. Cardinalibus, qui in Aula Paulina ante convenerant, afferret.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1077<br />

CONSISTORIUM UNICUM<br />

I - IMPOSITIO BIRETI ATQUE TITULORUM<br />

ET DIACONIARUM COLLATIO<br />

Consistorio secreto absoluto, Ss.mus D.nus noster, una cum Patri­<br />

bus Cardinalibus, Aulam Paulinam petiit, in qua antea convenerant<br />

novensiles S. R. E. Cardinales, Legati extraordinarii et Oratores, Epi­<br />

scopi et Romanae Curiae Praelati quibus solet intimari, frequentissi-<br />

musque e variis nationibus populus, ut rubrum Biretum, seu proprium<br />

acceptae dignitatis ornamentum, singulis imponeret creatis Cardina­<br />

libus iisdemque titulum vel diaconiam in Urbe assignaret per Aposto­<br />

licas sub plumbo simul delatas Litteras, de re fidem facientes.<br />

Liturgia verbi expleta, Summus Pontifex, post audita verba a rev.mo<br />

d.no Eduardo Martínez Somalo, ex noviter creatis primo, banc allo­<br />

cutionem habuit :<br />

Venerati e Cari Fratelli!<br />

1. Parla a noi Pietro — il primo fra i presbiteri, e testimone<br />

delle sofferenze di Cristo.<br />

Parla a noi qui riuniti nell'odierno Concistoro.<br />

Le sue parole sono piene della sollecitudine pastorale per<br />

l'ovile, che lo Spirito Santo gli ha affidato — a Gerusalemme,<br />

ad Antiochia, e qui a Roma, nella capitale del mondo di allora.<br />

Parla ai co-anziani, dividendo con loro la stessa sollecitu­<br />

dine pastorale, che anche a loro è stata partecipata.<br />

Le parole di Pietro non cessano di essere un programma<br />

per le generazioni sempre nuove dei pastori della Chiesa.<br />

L'Apostolo dice : compite il vostro ministero pastorale « vo­<br />

lentieri », diventando « modelli » vivi per coloro che Cristo vi<br />

ha affidato. « Umiliatevi dunque sotto la potente mano di Dio,<br />

... gettando in lui ogni vostra preoccupazione ... Siate tempe­<br />

ranti, vigilate ».*<br />

Ecco le parole-chiave nella lettera dell'Apostolo Pietro.<br />

2. Compiere il ministero pastorale — qui a Roma, in que­<br />

sta <strong>Sede</strong> dove fu Pietro, primo testimone della Croce e della<br />

1 1 Pt 5, 6-7.


1078 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Risurrezione di Cristo, e, con Pietro, anche Paolo. Insieme<br />

essi costituiscono il duplice fondamento di tutta la Chiesa.<br />

Compiere il ministero pastorale sul luogo di una tale ere­<br />

dità, è la grande sollecitudine ed al tempo stesso la respon­<br />

sabilità, che l'uomo può sostenere solamente « mentre una<br />

preghiera saliva incessantemente a Dio dalla Chiesa per lui ». 2<br />

<strong>La</strong> solennità di oggi porta in sé un ardente invito a tale<br />

preghiera, a tale « sentire cum Ecclesia » — perché il Succes­<br />

sore indegno dei Vescovi di Roma sulla <strong>Sede</strong> di Pietro, ed in­<br />

sieme con lui tutta la Chiesa, « canti senza fine le grazie del<br />

Signore » — come ci esorta a fare l'odierno Salmo respon-<br />

soriale. 3<br />

3. Oggi il collegio dei Cardinali, legati a questa <strong>Sede</strong> ro­<br />

mana, si è ingrandito con l'aggregazione di nuovi membri.<br />

Avrebbe dovuto essere associato in questo giorno al Col­<br />

legio cardinalizio anche Hans Urs von Balthasar. Nel mo­<br />

mento in cui egli avrebbe potuto raccogliere con l'elevazione<br />

alla porpora un meritato premio terreno per il ministero eccle­<br />

siale svolto nelle scienze sacre, il Signore lo ha chiamato ad<br />

una diversa esaltazione, quella della vita eterna. Questa spe­<br />

ranza della sua gloria nel cielo conforta la tristezza di non<br />

averlo oggi qui, associato agli altri nuovi Cardinali.<br />

Vi sono, tra essi, Vescovi che hanno speso le loro energie<br />

a diretto servizio della <strong>Sede</strong> Apostolica; Pastori di Chiese<br />

antiche e recenti nelle varie parti del mondo; persone impe­<br />

gnate da lunghi anni nello studio e nella difesa della dottrina<br />

della Chiesa ; Padri di Comunità cristiane in difficoltà o per­<br />

seguitate.<br />

Nel Collegio dei Cardinali si riflette ora in modo più ricco<br />

il mistero del Popolo di Dio peregrinante nel mondo. È un<br />

Popolo raccolto da tutto il mondo, comprendente uomini di<br />

2 At 12, 5.<br />

3 Sal 88 [89], 1,


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1079<br />

ogni razza e di ogni cultura, aperto ad ogni apporto che sia<br />

autenticamente umano.<br />

4. In pari tempo è necessario riferire questa varietà e mol­<br />

teplicità del Collegio Cardinalizio alla radice comune, costi­<br />

tuita dall'unità della sede episcopale romana.<br />

I Cardinali appartengono per uno speciale titolo al clero<br />

di Roma. Tale.vincolo con la Città e la diocesi del Papa si<br />

rende ancor oggi manifesto mediante l'assegnazione a ciascun<br />

Cardinale del titolo di una chiesa in questa Città o di una dio­<br />

cesi suburbicaria. Secondo l'antichissima tradizione, come è<br />

noto, gli elettori del Vescovo di Roma erano i membri del<br />

presbiterio della Città. L'assegnazione ad ogni Cardinale di<br />

una chiesa dell'Urbe ricorda e mantiene ancor oggi il signi­<br />

ficato della consuetudine antica: i Cardinali diventano così<br />

elettori del Vescovo di Roma, del Successore di Pietro, e suoi<br />

consiglieri e cooperatori nel governo della Chiesa universale.<br />

<strong>La</strong> Chiesa manifesta così anche nel Collegio cardinalizio<br />

la sua natura. Come famiglia di Dio, la Chiesa è protesa verso<br />

tutti gli uomini, raccoglie di mezzo a tutte le stirpi cittadini<br />

per il Regno e li unisce nel vincolo dell'unica fede e carità, per<br />

la comunione con il fondamento e principio visibile dell'unità,<br />

il ministero di Pietro.<br />

5. <strong>La</strong> tradizione dei primi secoli in diverso modo ha messo<br />

in evidenza il significato della <strong>Sede</strong> romana, legata all'eredità<br />

apostolica di Pietro e Paolo: essa presiede nella carità alla<br />

Chiesa universale e, al tempo stesso, è ad essa unita nel vin­<br />

colo della stessa missione. 4<br />

« Servo dei Servi di Dio », amava qualificarsi Gregorio<br />

Magno, e questa espressione della consapevolezza della mis­<br />

sione del Vescovo di Roma sembra adeguatamente riflettere<br />

4 Cf. Lumen gentium, 13.


10<strong>80</strong> Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

il principio evangelico : « Chi vorrà diventare primo tra voi,<br />

si farà vostro servo». 5<br />

Il cardinalato è anch'esso segno di una particolare parte­<br />

cipazione a questo servizio della <strong>Sede</strong> romana e del suo Ve­<br />

scovo. Ciò trova espressione dappertutto, in tutte le sedi epi­<br />

scopali del mondo, dove i Pastori sono Cardinali, e nella stessa<br />

Roma — per i Cardinali impegnati nelle molteplici attività<br />

che la <strong>Sede</strong> Apostolica svolge per il bene di tutta la Chiesa.<br />

6. Oggi viene promulgato il documento « Pastor Bonus »,<br />

che descrive in modo nuovo i compiti della Curia Romana già<br />

definiti antecedentemente, in accordo con le decisioni del Con­<br />

cilio, nella Costituzione « Regimini », promulgata da Paolo VI<br />

nell'anno 1967.<br />

<strong>La</strong> nuova normativa, già prevista dal mio Predecessore,<br />

corrisponde alla promulgazione del Codice di Diritto Cano­<br />

nico. Essa è pure conseguenza di una lunga consultazione, alla<br />

quale hanno partecipato il Collegio dei Cardinali, le Confe­<br />

renze dei Vescovi, per il tramite dei loro Presidenti, e, ovvia­<br />

mente, i Dicasteri interessati della Curia Romana.<br />

Nel redigere il documento ho voluto anzitutto che l'imma­<br />

gine della Curia corrispondesse alle esigenze del nostro tempo,<br />

ben considerando i cambiamenti avvenuti in questi ultimi<br />

anni.<br />

In secondo luogo, occorreva adeguare l'ordinamento della<br />

Curia ai nuovi Codici di Diritto Canonico Occidentale ed<br />

Orientale.<br />

E stato delineato con maggiore logicità l'ambito delle com­<br />

petenze dei singoli Dicasteri, per renderli più idonei al con­<br />

seguimento delle loro finalità, tenendo soprattutto conto del­<br />

l'attività e della figura giuridica degli organismi « post-con­<br />

ciliari » della Curia, nella luce del loro scopo precipuo, che è<br />

5 Cf. Mt 20, 26.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1081<br />

quello di promuovere nella Chiesa particolari attività pasto­<br />

rali e lo studio dei relativi problemi.<br />

In tutto ciò mi è parso necessario proporre nuove e perma­<br />

nenti strutture per l'affiatamento e la collaborazione tra tutti<br />

i Dicasteri.<br />

(( In una parola, la mia preoccupazione è stata quella di<br />

andare risolutamente avanti affinché la conformazione e l'at­<br />

tività della Curia corrispondano sempre più alla ecclesiologia<br />

del Concilio Vaticano II, siano sempre più chiaramente idonee<br />

al conseguimento dei fini pastorali della conformazione della<br />

Curia, e vengano incontro in forma sempre più concreta alle<br />

necessità della società ecclesiale e civile». 6<br />

7. <strong>La</strong> creazione di nuovi Cardinali ci riporta con la me­<br />

moria alla singolare tradizione del martirio nella Chiesa:<br />

« usque ad effusionem sanguinis ».<br />

Occorre dunque che risuonino con un'eco adeguata nella<br />

nostra assemblea quelle parole che abbiamo sentito nel Van­<br />

gelo di oggi :<br />

« Ecco : io vi mando come pecore in mezzo ai lupi... E non<br />

abbiate paura di quelli che uccidono il corpo, ma non hanno<br />

potere di uccidere l'anima; temete piuttosto colui che ha il<br />

potere di far perire e l'anima e il corpo nella Geenna ...<br />

Chi dunque mi riconoscerà davanti agli uomini, anch'io<br />

lo riconoscerò davanti al Padre mio che è nei cieli ». 7<br />

In queste parole di Cristo viene racchiuso l'invito al timore<br />

di Dio, e, in pari tempo, alla fortezza che soltanto il timore di<br />

Dio può infondere nell'uomo.<br />

8. Cari e Venerati Fratelli!<br />

Siamo chiamati ad una particolare testimonianza, a con­<br />

fessare Cristo in modo singolare dinanzi agli uomini : « Quello<br />

6 Const. Apost. Pastor bonus, 13. <strong>AAS</strong> 70 (1988), p. 841 sq.<br />

7 Mt 10, 16 ss.


1082 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

che vi dico nelle tenebre, ditelo nella luce, e quello che ascol­<br />

tate all'orecchio, predicatelo sui tetti». 8<br />

Siamo chiamati ad attuare questa « potenza nella fede »,<br />

grazie alla quale sappiamo opporci alle varie forze e potenze<br />

di questa terra — e soprattutto a colui, che è il « Principe di<br />

questo mondo », il « Padre della menzogna », che « va in giro<br />

come un leone cercando chi divorare », secondo le parole del­<br />

l'Apostolo. 9<br />

9. Occorre che noi siamo forti con la fede di Maria, umile<br />

serva del Signore.<br />

In questo Anno Mariano la Chiesa pellegrina nel mondo<br />

per testimoniare la fede, sente vicina a sé, in modo particolare,<br />

la Madre di Dio nella quale vede il proprio modello nell'ordine<br />

della fede, della carità, della perfetta unione con Cristo. 10 In<br />

questo Anno Mariano la Chiesa apprende da Maria con mag­<br />

giore chiarezza ed affetto la dimensione materna della propria<br />

vocazione, « perché, come Maria è al servizio del mistero del­<br />

l'incarnazione, così la Chiesa rimane al servizio del mistero<br />

dell'adozione a figli mediante la grazia »." In questo Anno<br />

Mariano la Chiesa si sente particolarmente impegnata sotto la<br />

pressione di tanti problemi sociali e culturali della nostra<br />

epoca, a custodire la fede ricevuta da Cristo, sull'esempio di<br />

Maria, che serbava e meditava nel suo cuore tutto ciò che<br />

riguardava il suo Figlio divino. 12<br />

Proprio Lei — insieme con tutta la Chiesa — magnifica<br />

Dio e proclama la sua misericordia, di generazione in gene­<br />

razione.<br />

Lei prima « testimone delle sofferenze di Cristo »"'•—ed an­<br />

che prima partecipe di quella gloria che per opera di Cristo<br />

« si manifesterà in noi ».<br />

8 Ibid. 10, 27.<br />

9 1 Pt 5, 8.<br />

10 Cf. Lumen gentium, 63.<br />

11 Lett. Enc. Redemptoris Mater, 43.<br />

12 Ibid.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1083<br />

Perseveriamo nella filiale unione con Lei perché Dio — che<br />

ci ha chiamati alla sua eterna gloria in Cristo — sia in tutto<br />

ciò magnificato.<br />

A lui lode e gloria nei secoli.<br />

Deinde, professione catholicae Fidei prolata et beato Petro ac domino<br />

Papae sacramento dicto, novensiles Cardinales ad Ss.mum accesserunt,<br />

qui singulis Biretum imposuit et de more assignavit :<br />

EDUARDO MARTÍNEZ SOMALO, diaconiam Ss.mi Nominis Iesu;<br />

ACHILLI SILVESTRINI, diaconiam S. Benedicti extra Portam<br />

S. Pauli;*<br />

ANGELO FELICI, diaconiam Ss. Blasii et Caroli ad Catinarios;<br />

PAULO GRÉGOIRE, titulum Dominae Nostrae a Ss.mo Sacra­<br />

mento et Sanctorum Martyrum Canadensium;<br />

ANTONIO PADIYARA, titulum S. Mariae Reginae Pacis in mon­<br />

te Viride;<br />

IOSEPHO FREIRÉ FALCÄO, titulum S. Lucae ad viam Praene-<br />

stinam;<br />

MICHAELI GIORDANO, titulum S. loachimi;<br />

ALEXANDRO IOSEPHO MARIAE DOS SANTOS, titulum S. Frumen-<br />

tii ad Prata fiscalia;*<br />

IOANNI CANESTRI, titulum S. Andreae Apostoli de Valle;<br />

ANTONIO MARIAE JAVIERRE ORTAS, diaconiam S. Mariae Libe-<br />

ratricis ad collem Testaceum;<br />

SIMONI IGNATIO PIMENTA, titulum S. Mariae Reginae Mundi<br />

in loco « Torre Spaccata » ; *<br />

MARIO PEVOLLO BRAVO, titulum S. Bartholomaei in Insula;<br />

EDUARDO BEDAE CLANCY, titulum S. Mariae in Vallicella;<br />

LUCAE MOREIRA NEVES, titulum Ss. Bonifacii et Alexii; ,<br />

IACOBO ALOISIO HICKEY, titulum S. Mariae Redemptoris Ma­<br />

tris ad Turrim Bellamonicam;*<br />

EDMUNDO CASIMIRO SZOKA, titulum Ss. Andreae et Gregorii<br />

ad Clivum S cauri;<br />

In actu Consistorii ad hanc dignitatem evectum vel evectam.


1084 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

LADISLAO PASKAI, titulum S. Theresiae Virginis;<br />

CHRISTIANO WIYGHAN TUMI, titulum Ss. Martyrum Ugan-<br />

densium ; #<br />

IOANNI HERMANNO GROËR, titulum Ss. Ioachimi et Annae in<br />

regione Tusculanae<br />

IACOBO MARTIN, diaconiam S. Cordis Christi Regis;<br />

FRANCISCO HENGSBACH, titulum S. Mariae de Guadalupe in<br />

Monte Malo;<br />

VINCENTIO SLADKEVICIUS, titulum Spiritus Sancti ad Ferra-<br />

tellam ; #<br />

IOANNI MARGÉOT, titulum S. Gabrielis Archangeli ad Aquam<br />

Transversam; #<br />

IOANNI BAPTISTAE WU CHEN-CHUNG, titulum Beatae Virginis<br />

de Monte Carmelo in Mostacciano;*<br />

II - TRADITIO ANULI<br />

Postridie, in Petriano foro, infra Missam una cum creatis Cardi­<br />

nalibus vesperi celebratam, Ss.mus iisdem Anulum tradidit, coopera­<br />

tores eos constituens universalis ministerii sui. Qua oblata occasione,<br />

hanc homiliam habuit :<br />

1. O Roma felix!<br />

<strong>La</strong> Chiesa che è in Roma rivolge oggi lo sguardo verso le<br />

sue origini. L'inizio della sua esistenza si collega con i nomi<br />

degli Apostoli Pietro e Paolo, si collega con l'eredità partico­<br />

lare che essi hanno portato a Roma e hanno qui lasciato.<br />

L'hanno lasciata non soltanto alla Chiesa di Roma, ma anche<br />

a tutto il mondo.<br />

<strong>La</strong> testimonianza apostolica — l'eredità apostolica.<br />

Oggi è il giorno in cui questa testimonianza apostolica è<br />

stata sigillata con la morte, con il martirio. Proprio questa<br />

morte degli Apostoli, quale testimonianza definitiva, costi­<br />

tuisce il « sigillo » della loro eredità.<br />

Noi ritorniamo costantemente ad essa, perché viviamo di


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1085<br />

essa e ci sviluppiamo da essa. Oggi lo manifestiamo in modo<br />

particolare sia qui a Roma, sia nel mondo intero.<br />

0 Roma f elio) !<br />

2. <strong>La</strong> testimonianza apostolica è stata la testimonianza di<br />

uomini, di uomini chiamati da Cristo.<br />

<strong>La</strong> loro storia è conosciuta sufficientemente sia per quanto<br />

riguarda Simon Pietro, sia per Paolo di Tarso.<br />

<strong>La</strong> storia degli uomini ha la sua caratteristica « umana » ;<br />

la sua « autenticità » umana. I testi del Nuovo Testamento,<br />

i Vangeli e le Lettere ci permettono di conoscere quest'auten­<br />

ticità umana di Simone figlio di Giona, come anche di Saulo<br />

di Tarso.<br />

In questo modo diventa ancor più trasparente la scelta ope­<br />

rata da Cristo nella chiamata di ciascuno di essi. Scegliendo<br />

Simon Pietro, Gesù ha chiamato un uomo generoso, ma anche<br />

impulsivo, che era in grado di dire al Maestro : « Anche se<br />

tutti si scandalizzeranno di te, io non mi scandalizzerò mai »,*<br />

ma che poco dopo veniva dolorosamente meno alla sua pro­<br />

messa. È noto — fu quello il momento del rinnegamento e<br />

poi delle lacrime amare del pentimento.<br />

Tuttavia Cristo scelse proprio questo uomo — e confermò<br />

questa decisione anche dopo il rinnegamento di Pietro.<br />

Il suo imprigionamento a Gerusalemme, ricordato dalla<br />

prima lettura, tratta dagli Atti degli Apostoli, mostra quanto<br />

questo Apostolo, esposto in seguito alla persecuzione e alla<br />

morte, dovesse consolidare in sé la convinzione di essere so­<br />

stenuto dalla potenza di Dio stesso.<br />

Dato che Cristo un giorno gli aveva detto : « Tu sei pie­<br />

tra », 2 egli, in base alle esperienze della propria vita, doveva<br />

acquistare la sicura certezza di essere una tale « pietra » non<br />

grazie a se stesso, ma soltanto ed esclusivamente in virtù della<br />

potenza di Dio.<br />

1 Mt 26, 33.<br />

2 Cf. ibid. 16, 18.


1086 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

3. Conosciamo bene anche Paolo di Tarso. Mediante gli<br />

Atti degli Apostoli e le Lettere, il profilo spirituale di que­<br />

st'Apostolo si delinea molto chiaramente.<br />

Saulo, fariseo, nemico del nome di Cristo, persecutore dei<br />

discepoli e seguaci del Nazareno, viene personalmente con­<br />

vertito da Cristo. Convertito vuol dire fatto passare dalla vita<br />

nella quale camminava con accanimento ad una vita diame­<br />

tralmente opposta. Da persecutore ad Apostolo. E lo stesso<br />

fervore che dimostrava nel combattere Cristo, egli lo trasfe­<br />

risce nel professarLo e nel proclamarLo, raggiungendo con<br />

l'annuncio del Vangelo gli angoli più lontani dell'Impero<br />

Romano.<br />

Uomo di grandi lotte e combattimenti spirituali. Noi sen­<br />

tiamo un'eco di queste lotte e combattimenti anche nelle parole<br />

della seconda lettura di oggi, tratta dalla Seconda Lettera a<br />

Timoteo: « Cerca di venire presto da me ... U Signore ... mi è<br />

stato vicino e mi ha dato forza, perché per mio mezzo si com­<br />

pisse la proclamazione del messaggio e potessero sentirlo tutti<br />

i Gentili : e così fui liberato dalla bocca del leone ... Ho com­<br />

battuto la buona battaglia, ho terminato la mia corsa, ho con­<br />

servato la fede. Ora mi resta solo la corona di giustizia che il<br />

Signore, giusto giudice, mi consegnerà in quel giorno ». 3<br />

4. <strong>La</strong> Chiesa che è a Roma ritorna a queste due figure, a<br />

entrambi gli Apostoli con i quali è collegata la sua apostolica<br />

eredità.<br />

E lo fanno nello stesso giorno anche le altre Chiese, perché<br />

quest'eredità apostolica di Pietro e Paolo è importante e fonda­<br />

mentale per tutti. Per tutta la Chiesa in Occidente e in<br />

Oriente.<br />

Con gioia grande saluto la delegazione della carissima<br />

Chiesa di Costantinopoli, presieduta dal Metropolita Dama-<br />

skinos di Svizzera. Con questa presenza e con la reciproca par-<br />

3 4, 9. 17. 7-8.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1087<br />

tecipazione delia Chiesa Cattolica alla festa di S. Andrea al<br />

Phanar si esprime il comune desiderio di consolidare le fra­<br />

terne relazioni che s'addicono a Chiese sorelle, impegnate nella<br />

ricerca del ristabilimento della piena unità. L'eredità traman­<br />

data dagli Apostoli ed accettata in forme e modi diversi fin<br />

dai primordi, ci lega in uno spirito di profonda stima, di affetto,<br />

di mutua comprensione e di carità.<br />

Saluto pure gli Arcivescovi metropoliti, recentemente no­<br />

minati, ai quali viene oggi imposto il sacro Pallio. Tale rito, che<br />

si compie presso la tomba di Pietro per mano del suo Succes­<br />

sore, è stato sempre interpretato come una manifestazione del<br />

« pasce oves meas », detto da Gesù a Pietro. 4 II Pallio è, perciò,<br />

simbolo di speciale legame col Vescovo di Roma, « principio<br />

e fondamento perpetuo e visibile dell'unità della fede e della<br />

comunione». 5 Esso è, al tempo stesso, richiamo ad un più<br />

generoso spirito di servizio e di fedeltà nella quotidiana dedi­<br />

zione al gregge di Cristo. Vi auguro, venerati Fratelli, che<br />

l'odierna cerimonia rafforzi in ciascuno di voi il proposito di<br />

lavorare per il Regno di Cristo così che, secondo l'auspicio<br />

espresso da un'antica formula, « unde advenit fastigium visi­<br />

bile, inde florescat amor invisibilis ».<br />

Col contributo di tutti sarà così efficacemente custodita<br />

l'eredità comune e universale. Pietro ha portato qui con sé ciò<br />

che il Padre stesso gli aveva rivelato su Cristo e che assunse<br />

forma di professione di fede per la Chiesa di tutti i tempi:<br />

« Tu sei il Cristo, il Figlio del Dio vivente ». 6 Ha portato anche<br />

la risposta di Cristo, una promessa per tutta la Chiesa : « Tu<br />

sei Pietro e su questa pietra edificherò la mia Chiesa e le porte<br />

degli inferi non prevarranno contro di essa». 7<br />

Paolo ha portato con sé a Roma l'interpretazione più ma-<br />

4 Cf. Gv 21, 15-17.<br />

5 Lumen gentium, 18.<br />

« Mt 16, 16.<br />

7 Ibid. 16, 18.<br />

71 - A. A. S.


1088 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

tura, in quei tempi, della missione universale della Chiesa.<br />

Egli fu, tra tutti gli Apostoli, colui che in misura maggiore<br />

percorse varie parti del mondo, ammaestrando tutte le nazioni. 8<br />

In questo modo egli diventò un preannuncio vivente della<br />

stessa missione universale, di generazione in generazione.<br />

5. Oggi, ricordiamo con venerazione tutti e due gli Apo­<br />

stoli, rinnoviamo altresì la consapevolezza di questa eredità<br />

apostolica, che per mezzo di essi è stata collegata con Roma.<br />

Tale sicura consapevolezza da quel tempo è durata di gene­<br />

razione in generazione, trovando conferma da parte delle più<br />

grandi autorità spirituali della storia cristiana.<br />

È noto il passo di Ireneo, che parla della Chiesa di Roma<br />

(( antichissima, da tutti voi conosciuta, fondata e costituita<br />

dai due gloriosissimi apostoli Pietro e Paolo ». A questa Chiesa<br />

— afferma il santo Dottore del secondo secolo — occorre che<br />

converga ogni altra Chiesa, cioè l'intera comunità dei fedeli<br />

da ogni parte del mondo. 9 Nota è pure, per tralasciarne altre,<br />

la riflessione di san Cipriano, vissuto nel terzo secolo : « Il<br />

Signore parla a Pietro: Io ti dico — afferma — che tu sei<br />

Pietro, e su questa pietra edificherò la mia Chiesa. 10 Sopra una<br />

sola persona egli edifica la Chiesa, e benché dopo la risurre­<br />

zione abbia attribuito a tutti gli Apostoli uguale potestà ...<br />

tuttavia, per manifestare l'unità, con la sua autorità egli di­<br />

spose che l'origine di questa stessa unità cominciasse da un<br />

unico principio »."<br />

6. Dal giorno del martirio degli Apostoli Pietro e Paolo,<br />

la Chiesa che è in Roma, consapevole di questa speciale ere­<br />

dità che deve a loro, non cessa di supplicare umilmente lo<br />

Spirito Santo, lo Spirito di verità, il Paraclito, perché le con-<br />

* Cf. Me 16, 15; Mt 28, 19.<br />

9 Cf. Adversus haereses, L. 1, cap. 10.<br />

10 Mt 16, 18.<br />

11 Uber de unitate Ecclesiae, cap. IV, PL 4, 499 s.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1089<br />

ceda — malgrado tutte le debolezze umane — di mantenere<br />

sempre la sua fede e la fedeltà a tutto ciò che costituisce tale<br />

eredità.<br />

Lo specifico ministero (ministerium petrinum) che si col­<br />

lega col servizio del Vescovo di Roma, fa sì che esso abbia una<br />

singolare importanza per tutta la Chiesa.<br />

Come responsabile di tale servizio, il Vescovo di Roma è<br />

tradizionalmente eletto dai rappresentanti del presbiterio della<br />

sua Chiesa, i quali, a partire dall'inizio del secondo millen­<br />

nio, sono raccolti in uno speciale Collegio detto dei « Cardi­<br />

nali », a cui è riservata la competenza esclusiva dell'elezione<br />

papale.<br />

A misura della crescita della Chiesa tra le diverse Nazioni<br />

della terra, entrano a far parte di questo collegio i rappresen­<br />

tanti delle varie Comunità ecclesiali del mondo. Anche se,<br />

come Cardinali, diventano membri del presbiterio della Chiesa<br />

di Roma, essi tuttavia esprimono pure l'universale estensione<br />

del « ministerium petrinum ». E ad un tempo manifestano quel<br />

significativo tratto missionario del « ministerium paulinum »,<br />

che sin dall'inizio è stato iscritto nell'eredità apostolica della<br />

Chiesa che è in Roma.<br />

7. Oggi partecipano alla nostra Solennità i nuovi Cardi­<br />

nali. E concelebrano con il Papa questa solenne Eucaristia,<br />

legata al ricordo dei Santi Apostoli Pietro e Paolo.<br />

Tutto — ricorrenza liturgica, rito sacro, luogo ove la cele­<br />

brazione si svolge — parla loro della grandezza del compito a<br />

cui sono stati chiamati. Tutto li richiama con forza al dovere<br />

di una coraggiosa testimonianza di unità fra loro e di fedeltà<br />

alla <strong>Sede</strong> di Pietro. Essi sono cooperatori a speciale titolo del<br />

Sommo Pontefice, testimoni « usque ad effusionem sangui­<br />

nis )) dell'autentica fede, della parola rivelata, della verità<br />

annunciata nella Chiesa. Da essi ci si attende che siano, come


1090 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Pietro, instancabili assertori e costruttori di pace e di concor­<br />

dia all'interno del Popolo di Dio, modelli, come Paolo, di ge­<br />

nerosa ed incessante dedizione alla proclamazione del Van­<br />

gelo in ogni parte del mondo.<br />

8. Nell'Anno Mariano ci rendiamo consapevoli, ancora una<br />

volta, che nel mistero della Chiesa è presente in modo speciale<br />

la Madre di Dio, la Madre di Cristo. L'inizio di questa presenza<br />

risale dapprima al momento dell'Annunciazione e dell'Incar­<br />

nazione e poi, al momento della nascita della Chiesa dallo<br />

Spirito Santo, nel giorno della Pentecoste. Maria era in quel<br />

giorno con gli Apostoli, era in mezzo alla Chiesa nascente. Ed<br />

è rimasta sempre con essa.<br />

« Infatti, nel mistero della Chiesa, la quale pure è giusta­<br />

mente chiamata madre e vergine, la Beata Vergine Maria è<br />

andata innanzi, presentandosi in modo eminente e singolare,<br />

quale vergine e quale madre». 12 Anche la Chiesa « ad imita­<br />

zione della madre del suo Signore, con la virtù dello Spirito<br />

Santo, conserva verginalmente integra la fede, solida la spe­<br />

ranza, sincera la carità ». 13<br />

Che queste parole del Vaticano II rimangano per voi, ve­<br />

nerabili e cari Fratelli, Cardinali dell'Anno Mariano, una<br />

particolare fonte di ispirazione lungo l'intero vostro servizio.<br />

9. « Celebrate con me il Signore, / esaltiamo insieme il suo<br />

nome. / Ho cercato il Signore, e mi ha risposto / e da ogni<br />

timore mi ha liberato ». 14<br />

<strong>La</strong> liturgia dell'odierna solennità sembra mettere queste<br />

parole del Salmista sulla bocca di entrambi gli Apostoli:<br />

Pietro e Paolo.<br />

Accogliamole nello stesso spirito.<br />

12 Lumen gentium, 63.<br />

13 Ibid.<br />

14 Sal 33 [34], 4-5.


Acta Joannis Pauli Pp. II 1091<br />

Lo esige la nostra debolezza e indegnità.<br />

Tuttavia « la potenza... si manifesta pienamente nella de­<br />

bolezza ». 15 Il Signore è Colui che ci libera da ogni male e ci<br />

salva per il suo regno eterno. A lui la gloria nei secoli dei<br />

secoli. 16<br />

Amen.<br />

Adstantes Protonotarii Apostolici, iuxta mandatum in Consistono<br />

secreto eis impositum, de omnibus in sacris consistoriis peractis iuri­<br />

dica instrumenta confecerunt.<br />

CONSTITUTIONES APOSTOLICAE<br />

I<br />

KHAMMAMENSIS<br />

Distractis quibusdam territoriis a dioecesi Varangalensi nova dioecesis<br />

Khammamensis conditur.<br />

IOANNES PAULUS EPISCOPUS<br />

SERVUS SERVORUM DEI<br />

AD PERPETUAM REI MEMORIAM<br />

Perinde atque apostolicum ipsum flagitat Nostrum tum Magistri<br />

tum officium etiam Pastoris supremi, aptioribus scilicet usque con­<br />

siliis et rationibus Iesu Christi propagationi confirmationique Evan­<br />

gelii prospiciendi, aliquid efficaciter suscipiendum censemus ac ma­<br />

ture perficiendum ut pastoralibus gregis Varangalensis necessitatibus<br />

occurratur, qui mirum quantum hisce proximis annis et numero fide­<br />

lium et apostolatus mole creverit. Inde futurum firmiter confidimus<br />

ut non pastoralia modo coepta expediantur inibi rerumque religiosa­<br />

rum incrementa maiora percipiantur, verum ventura iam nunc Eccle­<br />

siae Catholicae iisde in locis praeparetur provido animo aetas. Acceptis<br />

propterea sententiis ac iudiciis Venerabilium Fratrum Nostrorum,<br />

quorum est negotia procurare Congregationis pro Gentium Evangeli­<br />

zatione, ac recepto similiter eorum voto, quorum interest vere aut<br />

15 2 Cor 12, 9.<br />

16 Cf. 2 Tm 4, 18.


1092 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

quoquomodo interesse existimatur, novam in India excitari ecclesia­<br />

sticam dicionem in orientali iubemus dioecesis Varangalensis provin­<br />

cia, civili nominatim regione « Khammam », quam propterea dioe­<br />

cesim Khammamensem nomine condimus suffraganeamque simul Sedi<br />

Metropolitanae Hyderabadensi subdimus. Fines hinc dicionis Kham-<br />

mamensis iidem erunt ac provinciae civilis eodem nomine; regiones<br />

tamen vulgaribus titulis « Warangal » et « Karimnagar » ad ipsam<br />

pertinebunt dioecesim Varangalensem. Quod vero singulas attinet ad<br />

partes tam constitutionis quam gubernationis novi huius gregis, uni­<br />

versum perquam religiose ius canonicum iisdem de rebus servabitur.<br />

Ceterum hanc Constitutionem simul nunc simul in posterum omne<br />

tempus vim suam exserere volumus ad quam felicissimum rerum hic<br />

a Nobis praestitutarum effectum Populique Dei in India Nobis nimi­<br />

rum carissimi profectum certissimum.<br />

Datum Romae, apud S. Petrum, die duodevicesimo Ianuarii men­<br />

sis, anno Domini millesimo nongentesimo octogesimo octavo, Pon­<br />

tificatus Nostri decimo.<br />

© AUGUSTINUS Card. CASAROLI IOSEPHUS Card. TOMKO<br />

a publicis Ecclesiae negotiis Congr. pro Gentium Evang. Praef.<br />

Loco £g Plumbi<br />

In Secret. Status tab., n. 214.388.<br />

Marcellus Rossetti, Proton. Apost.<br />

Angelus <strong>La</strong>nzoni, Proton. Apost.<br />

II<br />

PACIENSIS IN CALIFORNIA INFERIORI MERIDIONALI<br />

Paciensis in California Inferiori Meridionali Vicariatus Apostolicus ad<br />

gradum evehitur dioecesis.<br />

IOANNES PAULUS EPISCOPUS<br />

SERVUS SERVORUM DEI<br />

AD PERPETUAM REI MEMORIAM<br />

Quandoquidem consilium fuit divinum ut Ecclesiae universae gu­<br />

bernacula tractaremus, nihil sane aut agere aut curare omittimus quod<br />

tum Ecclesiis ipsis tum etiam fidelibus utilitates pariat. Idcirco lae­<br />

tanter perspicientes Paciensem in California Inferiori Meridionali


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1093<br />

Vicariatum Apostolicum, Missionariorum Combonianorum Cordis Iesu<br />

propter commemorabilem operam pariterque Venerabilis Fratris Gil-<br />

berti Valbuena Sánchez, Episcopi titulo Vazaritani Diddensis, huius<br />

Vicariatus Ordinarii loci, pastoralem ob sollertiam duodecim per annos,<br />

feliciter magnum cepisse incrementum, peropportunum diiudicavimus<br />

hunc ipsum Vicariatum ad dioecesis dignitatem attollere. Quapropter<br />

ipso plurima prece postulante Episcopo, Conferentia Episcopali natio­<br />

nis Mexicanae consentiente, Congregatione comprobante pro Gentium<br />

Evangelizatione seu de Propaganda Fide necnon Venerabili Fratre<br />

Hieronymo Prigione, Archiepiscopo titulo <strong>La</strong>uricensi, in Republica<br />

Mexicana Delegato Apostolico, ex sententiis Venerabilium Fratrum<br />

Nostrorum S. R. E. Cardinalium Congregationi pro Episcopis prae­<br />

positorum, Nostrae auctoritatis usi plenitudine, Paciensem in Cali­<br />

fornia Inferiori Meridionali Vicariatum Apostolicum in dioecesis redi-<br />

gimus formam, servatis nempe eodem nomine iisdemque finibus quibus<br />

usque adhuc terminatur. Novae dioecesis episcopalis <strong>Sede</strong>s in urbe<br />

<strong>La</strong> Paz, Baja California Sur, erit, cathedram vero in templo B. M. V.<br />

dicato quod fideles « Nuestra Señora de la Paz » vocant, collocamus,<br />

factis iuribus debitis cathedralibus propriis. Erit exinde condita dioe­<br />

cesis Metropolitanae Ecclesiae Hermosillensi suffraganea ad iuris nor­<br />

mam. Item Consultorum deligatur Collegium qui auxilio sint Episcopo<br />

ipsi. Mensam episcopalem constituent curiae emolumenta, fidelium<br />

collationes omniaque bona ad praesens ad eundem Vicariatum Aposto­<br />

licum pertinentia. Ad seminarii dioecesani directionem necnon ad sa­<br />

crorum alumnorum institutionem quod attinet iuris canonici serventur<br />

leges, prae oculis habitis praeceptis a Congregatione pro Institutione<br />

Catholica statutis. Selecti autem seminarii alumni ac sacerdotes ad<br />

studia perficienda Romam ad Pontificium Collegium Messicanum mit­<br />

tantur. Simul autem ac novae dioecesis constitutio ad effectum deducta<br />

erit, eo ipso clerus eiusdem Vicariatus ad ipsam dioecesim ascriptus<br />

habeatur. Quoad constitutae dioecesis regimen, bonorum ecclesiasti­<br />

corum administrationem, Administratoris dioecesani, sede vacante,<br />

electionem, fidelium iura ceteraque generis eiusdem, quae ius canoni­<br />

cum praescribit adamussim serventur. Auctoritate pariter Nostra dioe­<br />

cesis noviter constitutae Venerabilem Fratrem Gilbertum Valbuena<br />

Sánchez confirmamus Episcopum et Pastorem eundemque ab Eccle­<br />

siae Vazaritanae Diddensis titulo expedimus. Ad ea denique perfi­<br />

cienda quae per has iussimus Litteras, Venerabilem Fratrem Hiero­<br />

nymum Prigione legamus, factis nempe facultatibus necessariis etiam


1094 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

subdelegandi quemvis virum in ecclesiastica dignitate constitutum.<br />

Re autem acta, documenta conficiantur atque sinceris exemplis ad<br />

Congregationem pro Episcopis cito mittantur. Contrariis nihil ob­<br />

stantibus.<br />

Datum Romae, apud S. Petrum, die uno et vicesimo mensis Mar­<br />

tii, anno Domini millesimo nongentisimo octogesimo octavo, Ponti­<br />

ficatus Nostri decimo.<br />

83 AGNELLUS Card. Rossi 93 BERNARDINUS Card. GANTIN<br />

Cardinalium Collegii Decanus Congr. pro Episcopis Praef.<br />

Loco © Plumbi<br />

In Secret. Status tab., n. 216-022-<br />

Marcellus Rossetti, Proton. Apost.<br />

Angelus <strong>La</strong>nzoni, Proton. Apost.<br />

LITTERAE APOSTOLICAE<br />

I<br />

Venerabili Servae Dei Mercedi a Iesu Molina, Fundatrici Instituti Sororum<br />

a S. Maria Anna a Iesu, Beatorum honores decernuntur.<br />

IOANNES PAULUS PP. II<br />

Ad perpetuam rei memoriam. — « Quamdiu fecistis uni ex his<br />

fratribus meis minimis, mihi fecistis» (Mt XXV, 40). Haec Domini<br />

verba ut sibi ipsi prolata accepta videntur a Beata Mercede Maria<br />

a Iesu Molina, Instituti Sororum a S. Maria Anna a Iesu Fundatrice.<br />

Divina namque instructa sapientia, clare et re intellexit mysterium<br />

incarnationem consequens, quo, Verbo Dei carne facto, quivis homo,<br />

praesertim cum paupertate aut morbis laborat, aliquo modo alter<br />

Christus evadit, Filii Dei incarnati et crucifixi personam induens.<br />

Quod Mercedes, non tantum suae assumere visa est vitae principium,<br />

sed suas asseclas miro modo edocere. Talem ac tantam fuisse eius<br />

caritatis actuosam perfectionem, facile eruitur eius vel summatim<br />

inspecta vita. Haec Dei Famula, parentibus Michaele Molina et Rosa<br />

Ayala, opibus sed praesertim christianis moribus conspicuis j ortum<br />

habet anno MDCCCXXVIII in Aequatoriana provincia « Los Ríos » vulgo<br />

nuncupata et quidem in loco vulgari sermone « Baba » dicto. Biennio


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1095<br />

vix expleto, familia ad urbem Guayaquilium translata, Mercedes patre<br />

immature et matrem a. MDCCCXLIII item amittit. Tecto a sorore re­<br />

cepta, iucundius ac levius pro iuvenili aetate vivere incipit, donec<br />

ex equo prolapsa in meditationem de vanitate rerum incumbit. Veste<br />

votiva mercedaria induta, poenitentem vitam agere satagit. Attamen,<br />

ne vota nuncupet monita, matrimonium parat. Sed, veluti arcana<br />

vi ducta, ad pristinum redit consilium et, religiosorum votis privatim<br />

factis, orationi et castigationi voluntariae se tradit, ad exempla Bea­<br />

tae tunc Mariae Annae a Iesu Paredes conformata. Maiore mota gene­<br />

rositate, familiam relinquit et, omnibus suis rebus venditis ac pauperi­<br />

bus datis, a. MDCCCLXVII famula cuiusdam puellarum orphanotrophii fit,<br />

gallinarium stabulum inhabitans. Triennio exacto, ad Indios Jibaros<br />

evangelizandos discedens, locum vulgo (( Gualaquizam » vocatum<br />

petit, longo difficilique itinere per ásperos montes quos (( Cordillera<br />

de los Andes » appellant facto. Hic duo praecipua agit : quasi cari­<br />

tatis angelus sese dedit curandis pestífero contagio affectis indiis, et<br />

primas cuiusdam instituendae caritatis congregationis normas, auxi­<br />

liante confessario, exarat. Post decem menses banc Gualaquizae mis­<br />

sionem relinquere cogitur et Concham divertit, ubi per biennium usque<br />

ad a. MDCCCLXXiii orphanis instituendis in asylo se addicit, donec,<br />

ab episcopo D. Iosepho Ignatio Ordofies <strong>La</strong>sso vocata, Rivibambam<br />

concedit. Hic publice renovat vota et antiquum ad effectum adducens<br />

propositum, die xiv Aprilis a. MDCCCLXXIII, Ordinario loci adpro­<br />

bante, religiosarum communitatem nomine et protectione Beatae tunc<br />

Mariae a Iesu Paredes condit, quarum munus praecipuum esset seipsas<br />

sanctificare puellas orphanas pauperesque excipiendo, instituendo, a<br />

malo servando, mulieres quoque lapsas e vitiis conversas colligendo<br />

easque in nova gratiae vita confirmando. Famula Dei suum gubernat<br />

Institutum usque ad a. MDCCCLXXVII. Sed, sive ad contemplationem<br />

plenius colendam, sive ob haud exiguas, oeconomicas etiam, obortas<br />

difficultates, ad communitatem ducendam minime idoneam se censet:<br />

quare moderatricis officium deponit et humiliora munera admonitricis,<br />

magistrae novitiarum, orphanarum custodis et horti cultricis atque<br />

ostiariae ad nutum oboedientiae fideliter adimplet. Hoc more, vitam<br />

absconditam in Christo gerens, sed insimul magnae in proximos cari­<br />

tatis causae inserviens, ultimos annos aevi sui ducit. Nam, pulmonum<br />

morbo affecta, die xn Iunii a. MDCCCLXXXIII piissime in Domino ob-<br />

dormit, sancta ab omnibus habita, ob miram maternamque caritatem<br />

in pauperum sublevandas necessitates impensam. Plane liquet hanc


1096 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Dei Famulam liaec ac tanta, in difficillimis temporum et locorum<br />

adiunctis, minime patrare potuisse, nisi intus suffulta et excitata<br />

fuisset superna virtute gratiae et quidem maximo caritatis ardore,<br />

quo non tantum suum, sed sui Instituti religiosarum corda inflamma-<br />

vit. Sanctitatis eius fama in dies crescente, supernis confirmata signis,<br />

Causa de Beatorum Caelitum honoribus eidem decernendis, triennio<br />

ab eius obitu vix transacto, apud Curiam Bolivarensem agi coepta<br />

est. Processus tamen, ex causis praesertim publicis brevi interruptus,<br />

nonnisi annis MCMXXVIII-MCMXXXII celebratus est, addito interim<br />

(annis MCMXXIX-MCMXXXI Processu rogatoriali Conchensi in Aequa-<br />

toriana Republica. Edito die xxvn Novembris a. MCMXXXVII decreto<br />

super scriptis Servae Dei tributis, Pius Papa XII commissionem in­<br />

troductionis Causae sua manu die VIII Februarii a. MCMXLVI obsigna-<br />

vit. Deinde annis MCMXLIX-MCMLI, in Curia Bolivarensi Processus<br />

Apostolica auctoritate adornatus est super virtutibus in specie Servae<br />

Dei. De omnium harum inquisitionum auctoritate decretum exiit die<br />

XV Octobris a. MCMLIV. Servatis itaque de iure servandis, quaestio<br />

apud Congregationem pro Causis Sanctorum super virtutibus Servae<br />

Dei agitata est die x Martii a. MCMLXXXI in Congressu Peculiari et<br />

die XXVI Maii eodem anno in Coetu Plenario Patrum Cardinalium.<br />

Facta denique die III Iulii eodem anno de praemissis omnibus Nobis<br />

vera relatione, Nos die xxvn Novembris a. MCMLXXXI sollemniter<br />

ediximus Servam Dei Mercedem a Iesu Molina, Fundatricem Soro­<br />

rum a Sancta Maria Anna a Iesu Paredes, gradu heroico virtutes<br />

théologales necnon cardinales, tum erga Deum tum erga proximum,<br />

coluisse. Ad miracula quod attinet, inter multa mira precibus huius<br />

Venerabilis tributa, una repentina sanatio ac veluti redanimatio tri-<br />

mulae puellulae Zoilae Helenae Cáceres <strong>La</strong>rrea prolata est a Causae<br />

actoribus. Haec enim die xi Martii a. MCMLXV fere duodecim frustula<br />

casei letali veneno muribus interfìciendis irrorata, matre absente,<br />

hauserat. Et nullo adhibito veri nominis antidoto, cum a medicis<br />

curantibus prognosis infausta quoad eius vitam edita fuisset, sola<br />

deprecatione Venerabilis Mercedis a Iesu Molina suppliciter invo­<br />

cata, plane convaluit et quasi in vitam restitui visa est. Inquisi­<br />

tiones de supernaturali causa huius sanationis rite peractae sunt annis<br />

MCMLXXIV-MCMLXXV apud dioecesanam Curiam Rivibambensem ;<br />

atque mirum eventum praeter naturae ordinem et vires accidisse<br />

declaravit Consilium Medicorum Congregationis pro Causis Sancto­<br />

rum die VI Maii a. MCMLXXXIII. Aliis eiusmodi afíirmantibus iudiciis


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1097<br />

huius Congregationis habitis, sive in Congressu Peculiari diei vi Mar­<br />

tii sive in Congregatione Plenaria diei xxn Maii a. MCMLXXXIV,<br />

necnon re tota ad Nos delata die ix Iunii eodem anno, decrevimus<br />

constare in casu de vero miraculo a Deo patrato deprecante vene­<br />

rabili Serva Dei Mercede a Iesu Molina. Quibus omnibus rebus<br />

peractis, die i Februarii a. MCMLXXXV, Nostro per Aequatorianam<br />

Rempublicam Apostolico itinere perdurante, infra sollemnem Eucha­<br />

risticam concelebrationem in permagna platea vulgo « Los Samanes »<br />

dicta, urbis Guayaquilii, habitam, ingenti episcoporum, presbytero­<br />

rum, religiosarum et fidelium multitudine adstante, Venerabilem Ser­<br />

vam Dei Beatam declaravimus, sequentibus prolatis verbis : « Nos,<br />

vota fratris Nostri Leonidae Proafio Villalba, Episcopi Rivibambensis,<br />

necnon plurimorum aliorum Fratrum in episcopatu, multorumque<br />

christifidelium explentes, de Congregationis pro Causis Sanctorum<br />

consulto, Auctoritate Nostra Apostolica facultatem facimus, ut Vene­<br />

rabilis Serva Dei Mercedes a Iesu Molina Beatae nomine in poste­<br />

rum appelletur, eliusque festum die ipsius natali : decima secunda<br />

Iunii, in locis et modis iure statutis quotannis celebrari possit. In<br />

nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti ». Faxit Deus ut, Beatae Mer­<br />

cedis a Iesu Molina exemplis et intercessione in cordibus hominum,<br />

nostris temporibus odio ac bellis inflammatis, in dies magis ac magis<br />

fraternus flammescat amor, donec in Ecclesia et in mundo sola instar<br />

solis regnet caritas ! Quae vero per has Litteras statuimus, ea firma<br />

sint in perpetuum, contrariis quibusvis nihil obstantibus.<br />

Datum Guayaquilii, sub anulo Piscatoris, die i mensis Februarii<br />

anno MCMLXXXV, Pontificatus Nostri septimo.<br />

© AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis<br />

Loco £g Sigilli<br />

In Secret. Status tab., n. 216.556.<br />

II<br />

Venerabili Servo Dei Pio a Sancto Aloisio Beatorum honores tribuuntur.<br />

IOANNES PAULUS PP. II<br />

Ad perpetuam rei memoriam. — (( Cum adhuc iunior essem, prius­<br />

quam oberrarem, quaesivi sapientiam palam in oratione mea : ante<br />

templum postulabam pro illa et usque in novissimis inquirant eam »<br />

(Sir 51, 18 ss.) : haecque sapientia secundum Evangelium (cf. Mt


1098 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

11, 25) largiter est iuveni Passionistae Pio a Sancto Aloisio concessa,<br />

quem Nos hodie exeunte anno internationali iuventutis, peculiari<br />

cum animi laetitia in Beatorum numerum rettulimus. Ad iuvenes<br />

enim per Epistulam Apostolicam, die xxxi mensis Martii anno<br />

MCMLXXXV datam Nos convertentes, scripsimus : (( Vos estis iuventus<br />

nationum et societatum; vos estis iuventus cuiusque familiae ac totius<br />

generis humani ; vos estis etiam iuventus Ecclesiae » (<strong>AAS</strong> 77, 1985,<br />

p. 5<strong>80</strong>). Et haec perennis Ecclesiae iuventus manifesta fit in iis praeser­<br />

tim, qui Christum omnibus rebus anteposuerunt, auditis iuvenili aetate<br />

illicientibus verbis: « Sequere me» (Mt 19, 21). In hos est sine dubio<br />

inscribendus Pius a Sancto Aloisio, alacer Romaniolae filius, ad ube­<br />

rem Congregationis Passionis Iesu Christi hortum traductus, quae<br />

Ecclesiae et mundo universo iuvenem dedit eximiae sanctitatis, nempe<br />

Sanctum Gabrielem a Virgine Perdolente. Pius ortus est die xxix<br />

Aprilis anno MDCCCLXVIII Trebii, vici in territorio Podii Berni siti,<br />

intra fines dioecesis Ariminensis, eodemque die est baptizatus et Aloi­<br />

sius Nazarenus Franciscus appellatus. Parentes eius fuerunt Iosephus<br />

Campidelli et Philomena Belpani, humiles et demissi agricolae. Sacra­<br />

mentum confirmationis accepit die ix Februarii anno MDCCCLXXIII<br />

et primum ad Eucharisticam mensam accessit die ix Iunii anno<br />

MDCCCLXXVIII, sollemni Pentecostes. Patre orbatus anno MDCCCLXXIV,<br />

est christiane educatus a pia et forti matre et a sacerdotibus paroeciae.<br />

Sentiens se ad vitam religiosam et sacerdotalem vocari, cum Passioni-<br />

stas cognovisset in missione ad populum, instanter postulavit ut ab eis<br />

reciperetur. Non paucis difficultatibus ex familiaribus superatis, die<br />

xxvn mensis Maii anno MDCCCLXXXII vestem religiosam induit in vicino<br />

recessu S. Maria di Casale communiter vocato, novitiatum iniens nomine<br />

sumpto Pio a Sancto Aloisio. <strong>Sede</strong>cim annorum, die xxx mensis Aprilis<br />

anno MDCCCCLXXXIV, professionem religiosam fecit, quarto addito voto<br />

Passionistarum proprio, « promovendi pro viribus devotionem Domini­<br />

cae Passionis iuxta Regulas et Constitutiones Congregationis ». Prae­<br />

scriptum studiorum curriculum aggressus, Pius omni cura assequen­<br />

dae perfectioni se dedidit per plenam integrae tum Regulae Sancti<br />

Pauli a Cruce observantiam. Eius brevis vitae religiosae nota fuit<br />

quidem mirabilis diligentia adhibita in muniis cotidianis exsequendis,<br />

praesertim deprecatione, assidua mysterii Passionis contemplatione,<br />

fervore eucharistico et ardenti erga Virginem Mariam pietate, unde<br />

toti communitati suae fuit exemplo. Cum laetitia et serenitate onera<br />

tulit constantis et perfecti exercitii evangelicorum consiliorum et com-


Acta Ioannis Pauli Pp. Il 1099<br />

munis convictionis. Vere angelicum Aloisium Gonzaga secutus et fra­<br />

trem sodalem Gabrielem a Virgine Perdolente longum perfecit iter per­<br />

fectionis (cf. Sap 4, 13). Die xvn mensis Decembris anno MDCCCLXXXVII,<br />

in cathedrali ecclesia Ariminensi, tonsuram accepit et quattuor Ordines<br />

minores, iuxta eius temporis praescriptiones. Ad subdiaconatum se<br />

praeparabat, cum phthisis pulmonea Pio occasionem dedit se similem<br />

reddendi melius et impensius Christo in Cruce patienti (cf. Gal 2, 19).<br />

Aequo animo et exoptabili fortitudine proximum accipiens exitum,<br />

impetu motus caritatis Deo iuvenem vitam devovit pro Ecclesia, pro<br />

Summo Pontifice, pro peccatoribus et praesertim pro dilecta Roma-<br />

niola sua. Ultimas vitae horas in d u Ici quadam exstasi egit, et magni­<br />

tudinem bonitatemque Dei laudans atque peccatorum deplorans ingra-<br />

titudinem, animam efflavit die II mensis Novembris, vesperi, anno<br />

MDCCCLXXXix, viginti annos natus et sex menses. Cum fama eius<br />

sanctitatis duraret, instructi sunt Processus Ordinarii annis MCMXXIV-<br />

MCMXXVIII apud Curias episcopales Ariminensem, Uritanam et Ostu-<br />

nensem. Causa introducta a Nostro Decessore Pio PP. XI Decreto die<br />

v mensis Ianuarii anno MCMXXXVIII promulgato, acti sunt Processus<br />

Apostolici apud Curias Ariminensem, Tarentinam et Firmanam annis<br />

MCMXXXIX-MCMXLI. Iuris praescriptis effectis, Nos Ipsi virtutes Pii<br />

a Sancto Aloisio heroicas fuisse agnovimus, Decreto prodito die xxi<br />

mensis Martii anno MCMLXXXIII. Subsequenti Decreto, die vi Iulii<br />

anno MCMLXXXV edito, sanationem approbavimus divinitus factam<br />

Sororis religiosae Mariae Foschi, « a synovitide probabilis indolis tu-<br />

bercularis in sinistro genu, duabus saevientibus cutaneis laesionibus ».<br />

Statuta deinde in hanc diem xvn mensis Novembris anni MCMLXXXV<br />

sollemni Beatificatione, in Basilica Vaticana Sancti Petri haec sumus<br />

inter sacra elocuti : « Nos, vota fratrum nostrorum Ioannis Locatelli,<br />

Episcopi Ariminensis, Friderici Wetter, Archiepiscopi Monacensis et<br />

Frisingensis, atque Antonii Petri Khoraiche, Patriarchae Antiocheni<br />

Maronitarum, necnon plurimorum aliorum Fratrum in Episcopatu,<br />

multorumque christifidelium explentes, de Congregationis pro Causis<br />

Sanctorum consulto, Auctoritate Nostra Apostolica facultatem faci­<br />

mus, ut Venerabiles Servi Dei Pius a Sancto Aloisio, Maria Teresia<br />

a Iesu Gerhardinger et Rebecca Ar-Rayes, Beatorum nomine in poste­<br />

rum appellentur, eorumque festum die ipsorum natali : Pii a Sancto<br />

Aloisio die secunda mensis Novembris, Mariae Teresiae a Iesu Ge­<br />

rhardinger die nona Maii, Rebeccae Ar-Rayes die vicesima tertia Mar­<br />

tii, in locis et modis iure «tatutis quotannis celebrari possit. In nomine


1100 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Patris, et Filii, et Spiritus Sancti ». Quae autem per has Litteras decre­<br />

vimus, ea et nunc firma sint et in perpetuum, rebus quibuslibet con­<br />

trariis non obstantibus.<br />

Datum Romae, apud S. Petrum, sub anulo Piscatoris, die xvn<br />

mensis Novembris, anno MCMLXXXV, Pontificatus Nostri octavo.<br />

83 AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis<br />

Loco £g Sigilli<br />

In Secret. Status tab., n. 212.151.<br />

III<br />

B. M. V. sub titulo « Nuestra Señora del Rosario de Andacollo » Pa­<br />

trona confirmatur archidioecesis Serenensis.<br />

IOANNES PAULUS PP. II<br />

Ad perpetuam rei memoriam. — Populum quidem christianum ad<br />

caelestem et beatam peregrinantem patriam per terrestres ambages, su­<br />

perno nempe praesidio ac tutela muniri, id catholicae doctrinae maxime<br />

consentaneum est et conveniens, praesertim cum patrocinii partes Ipsa<br />

sustineat Beata Virgo Maria. Quapropter cum Venerabilis Frater Ber­<br />

nardinus Pinera Carvallo, Archiepiscopus Serenensis, omnium vota exci­<br />

piens, suae archidioecesis Beatae Virginis Mariae sub titulo (( Nuestra<br />

Señora del Rosario de Andacollo » electionem comprobasset et patro­<br />

cinium, atque nomine ipsius Archiepiscopi Venerabilis Frater Franciscus<br />

Iosephus Cox Huneeus Archiepiscopus Coadiutor, litteris datis mensis<br />

Februarii die xv, hoc anno, plurimam quidem prece, hanc electionem a<br />

Nobis confirmari petiisset, Nos libenti quidem animo huic rei conce­<br />

dendum esse censuimus. Itaque, iis probatis quae Congregatio pro Cultu<br />

Divino hac de re statuerit, factis a Nobis facultatibus, Beatam Virginem<br />

Mariam sub titulo (( Nuestra Señora del Rosario de Andacollo »<br />

archidioecesis Serenensis caelestem Patronam confirmamus, additis<br />

pariter iuribus et liturgicis concessionibus iuxta rubricas. Contrariis<br />

nihil obstantibus. Memores tandem beneficiorum innumerorum fide­<br />

libus cunctis a Virgine Maria collaturum, eandem adprecamur Christi


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1101<br />

Matrem et Ecclesiae ut Ipsa huius archidioecesis dilectos filios fi-<br />

liasque in omnibus vitae vicissitudinibus fulcire et sustentare velit,<br />

qui Eam sibi praecipuam elegerint Patronam.<br />

Datum Romae, apud Sanctum Petrum, sub anulo Piscatoris, die<br />

XXII mensis Martii, anno MCMLXXXVIII, Pontificatus Nostri decimo.<br />

© AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis<br />

Loco £g Sigilli<br />

In Secret. Status tab., n. 215016.<br />

IV<br />

Imago Beatae Mariae Victricis, quae Vratislaviae in Poloniae urbe pie<br />

colitur ibique in templo B.M.V. « in Arena » dedicato asservatur, pre­<br />

tioso diademate redimitur.<br />

IOANNES PAULUS PP. II<br />

Ad perpetuam rei memoriam. — Magno quidem honore dignissima<br />

existimanda videtur imago Beatae Mariae Victricis a saeculo xvi<br />

repetita, cui magnus cultus a Polonis, potissimum olim ab incolis vici<br />

vulgo (( Mariampol », tribui coeptus est. Ex eo namque loco, ut ipsae<br />

publicae ab usque saec. xvn probant litterae in tabulis inclusae, ad<br />

Vratislaviense templum B.M.V, in Arena translatam eam esse plane<br />

constat, ubi religiose ab anno MCMLXV custoditur. Cuius in eam chri­<br />

stianae pietatis ut exemplum hic afferatur, illius aetatis res illic gestae<br />

testantur ipsum Imperatorem eximiumque ducem Stanislaum Jablo-<br />

nowski eiusque exercitum tempore rerum bellicarum seu expeditio-<br />

num solitos esse ad fidem confugere atque praesidium Matris Dei illa<br />

imagine expressae, in eiusque honorem ab Imperatore Urbem Mariae<br />

(« Mariampol ») vicum appellatum esse ad ripam fluminis olim « Tyras »<br />

(nunc (( Dniestr ») situm. Quod tamen est primum, exploratum habetur<br />

cultum eiusdem simulacri Beatae Deiparae Mariae ex illis temporibus<br />

ad hunc usque diem divulgari non desiisse, immo vel frequentiores<br />

Christifideles adhuc semper factos esse, qui ad tantam Matrem undi­<br />

que e Poloniae regionibus peregrinantes, ei amanter ibi supplicant<br />

ut, ipsa intercedente, minus indigni iudicentur, qui misericordiam et<br />

solacium ac sanationem opemque a Deo assequantur. Neque signa<br />

favorum illic desiderantur, qui B.M.V. Victricis omnino peculiarem


1102 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

virtutem miramque benevolentiam in tot filios confirmare merito cen­<br />

sentur. Quibus reputatis, Venerabilis Frater Noster Henricus GuT-<br />

binowicz, S.R.E. Cardinalis et Archiepiscopus Metropolita Vratisla­<br />

viensis, ipsa Episcoporum Poloniae Conferentia Plenaria in votis idem<br />

habente, cleri populique expromens vota, modo petiit ut Nostro nomine<br />

et auctoritate sibi liceat memoratam Beatae Mariae Victricis imagi­<br />

nem praestanti coronare diademate. Hac de causa Nos, qui magnopere<br />

cupimus ut B.M.V, cultus et amor magis in dies ubique inter fideles<br />

excitetur vehementiusque etiam alatur, ex plenitudine Apostolicae<br />

qua fungimur potestatis harumque Litterarum virtute facultatem<br />

petenti facimus ut Nostro nomine et auctoritate ipse dilaudatae Bea­<br />

tae Mariae Victricis imagini venustam imponat coronam, servatis de<br />

ritu ac formula liturgica lege praescriptis. Contrariis quibuslibet rebus<br />

haud obstantibus.<br />

Datum Romae, apud Sanctum Petrum, sub anulo Piscatoris, die<br />

XXX mensis Martii, anno MCMLXXXVIII, Pontificatus Nostri decimo.<br />

© AUGUSTINUS Card. GASARGLI, a publicis Ecclesiae negotiis<br />

Loco £ß Sigilli<br />

In Secret. Status tab. n., 215.656.<br />

HOMILIAE<br />

I<br />

In basilica Ostiensi habita, millennio transacto a baptismate Princi­<br />

pum regionis Rus' Kioviensis.*<br />

1. (( lo sono un Giudeo, nato a Tarso di Cilicia ... pieno di zelo per<br />

Dio, come oggi siete tutti voi ».*<br />

<strong>La</strong> Chiesa riascolta oggi il discorso straordinario che l'uomo in<br />

catene, 2 dall'alto della scalinata tra la torre e il Tempio di Gerusa­<br />

lemme, 3 rivolse un giorno in lingua ebraica, 4 al popolo in tumulto.<br />

È un discorso che ci aiuta a comprendere la sconvolgente novità<br />

* Die 25 m. Ianuarii a. 1988.<br />

1 At 22, 3.<br />

2 Ibid. 22, 2.<br />

3 Ibid. 21, 35.<br />

4 Ibid. 22, 2.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1103<br />

delia nostra fede, il suo carattere di avvenimento imprevedibile, di<br />

irruzione folgorante nella nostra esistenza, che ne viene messa in que­<br />

stione e indotta a riconsiderare tutte le certezze sulle quali preceden­<br />

temente si reggeva.<br />

«Io perseguitai a morte questa nuova dottrina...», 5 dice Paolo.<br />

È sconcertante costatare come, a volte, la violenza delle passioni umane<br />

sembri trovare alimento proprio nello zelo per Dio. <strong>La</strong> spiegazione di<br />

ciò va cercata nella precarietà di un equilibrio spirituale che induce il<br />

soggetto a vedere in ogni « novità » una minaccia, tanto più temibile<br />

quanto meno essa appare omogenea all'universo dei significati che fino<br />

a quel momento danno consistenza alla sua vita. Accade allora che in<br />

un simile equilibrio, fragile perché intimamente insicuro, tenda a<br />

scomporsi ben presto nella violenza, motivata — se la questione è reli­<br />

giosa — con lo zelo per la religione. Ma si tratta di zelo (( non illumi­<br />

nato », 6 come dirà Paolo stesso giudicando, alla luce della propria<br />

esperienza, il comportamento dei suoi connazionali.<br />

2. Negli Atti degli Apostoli, troviamo, al contrario, un esempio di<br />

zelo illuminato tanto più significativo in quanto si pone quando ormai<br />

si va profilando la tensione tra la Sinagoga e la Chiesa nascente. È<br />

l'esempio di Gamaliele, Dottore della Legge, 7 il quale parlando agli<br />

Israeliti, li esortava : « <strong>La</strong>sciate stare questi uomini e rimandateli :<br />

perché se questo disegno, o quest'opera, è dagli uomini si dissolverà;<br />

ma se è da Dio non potrete dissolverla ». 8 Questa è la voce di un uomo<br />

veramente radicato nel Mistero, capace di portare in se stesso la pa­<br />

zienza di Dio nella storia. L'atteggiamento di Gamaliele non indulge<br />

ad un irenismo facile, privo di convinzioni realmente rassodate nello<br />

spirito, e perciò incosciente sia della posta in gioco che della costante<br />

minaccia che grava su di essa. Gamaliele è un uomo pieno di zelo per<br />

Dio ; egli sa andare incontro alle crisi inevitabili della storia con<br />

quella fiducia salda e serena, che è propria dell'uomo veramente radi­<br />

cato nella luce e nell'amore dell'Eterno.<br />

3. Lo (( zelo non illuminato », di cui parla l'Apostolo, è frutto del­<br />

l'insicurezza ansiosa dell'amore cieco, il quale non sa maturare nella<br />

conoscenza del Mistero.<br />

5 Ibid. 22, 4.<br />

6 Rm 10, 1.<br />

7 At 5, 34.<br />

8 Ibid. 5, 33.<br />

72 - A. A. S.


;i<br />

1104 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Il fanatismo, che ne consegne, è il fallimento nell'amore di Dio.<br />

Quante volte nella storia questo fallimento doloroso ha lasciato le<br />

sue cicatrici nel tessuto invisibile dell'unità della Chiesa!<br />

Quante volte anche fra i cristiani, in luogo del discernimento tran­<br />

quillo di una fede salda perché aperta realmente al Mistero, ha pre­<br />

valso la timidezza ansiosa pronta al rifiuto — magari al rifiuto vio­<br />

lento — sintomo infallibile di insicurezza e di crisi !<br />

L'esperienza di Paolo di Tarso deve illuminarci e ravvivare la<br />

nostra speranza. Il suo zelo focoso e intollerante si scontra con la<br />

Luce che lo accieca e lo atterra. Gli occhi della sua mente gradata­<br />

mente si aprono a tale Luce sino alle altezze di una visione intera­<br />

mente rinnovata di ogni cosa, così che allo zelo ardente del suo cuore<br />

si dischiudono gli spazi sconfinati dell'amore.<br />

In questa celebrazione eucaristica, nel ricordo delle esperienze sto­<br />

riche vissute, invochiamo questa Luce su tutta la Chiesa.<br />

4. Invochiamola sorretti dalla speranza. Ad essa ci invita il Profeta<br />

Isaia con le parole riportate dalla liturgia odierna : « Il Signore degli<br />

eserciti preparerà per tutti i popoli, su questo monte, un banchetto<br />

di grasse vivande, un banchetto di vini eccellenti ... ». 9<br />

<strong>La</strong> speranza dei popoli, e specialmente quella del popolo che Dio si<br />

è scelto, si esprime nel simbolo umanissimo di un banchetto alla fine<br />

della storia, « sopra il monte ». Il mangiare e bere dell'uomo, su quel<br />

monte, diventerà finalmente eucaristia; esso sarà consapevolmente<br />

vissuto nello spazio interiore di quel rendimento di grazie continuo e<br />

spontaneo, nel quale, finalmente, l'uomo troverà se stesso, aderendo<br />

alla verità che lo costituisce.<br />

<strong>La</strong> fede è l'alba di questa condizione finale, liberata dell'uomo che<br />

realizza pienamente nell'amore la sua verità di creatura.<br />

Il banchetto di cui il profeta ci parla si svolge in una luce della<br />

quale la fede, nella sua penombra, è anticipazione fascinosa, ed insieme<br />

fervida aspettazione ed incessante domanda.<br />

In questa Luce l'uomo, alla fine, saprà ricevere se stesso e le cose<br />

come un dono, vivendo la libertà suprema della lode. (( Egli strapperà<br />

su questo monte il velo che copriva la faccia di tutti i popoli, e la<br />

coltre che copriva tutte le genti ». 10<br />

L'amore dell'uomo, come l'esperienza di san Paolo ci aiuta a com-<br />

9 Is 25, 6.<br />

10<br />

lUd. 25, 7.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1105<br />

prendere, è prigioniero di questa « coltre » ; e si consuma vanamente<br />

nel timore e nella diffidenza, nella violenza generata dal timore, fino<br />

a quando non riceve un raggio almeno della Luce divina.<br />

Tale Luce, per la quale « sono in attesa le isole » si è svelata sulla<br />

Croce, in quel mistero del Messia sofferente ed abbandonato, « scandalo<br />

per i Giudei, follia per i pagani », nel quale lo sguardo della fede rico­<br />

nosce l'impensabile profondità dell'amore di Dio.<br />

Il monte sul quale Dio ha squarciato il velo e imbandito il ban­<br />

chetto è, secondo la fede della Chiesa, quello stesso sul quale è stata<br />

piantata la Croce del Signore.<br />

5. Di tale evento la Chiesa sa di essere stata fatta banditrice dal suo<br />

Signore : « Andate per il mondo e predicate il Tángelo ad ogni crea­<br />

tura Nella figura di Paolo essa ricorda e venera l'esempio più<br />

grande di una vita apostolica spesa nell'adempimento di questo co­<br />

mando del Signore, una vita consumata nella passione missionaria<br />

alimentata dalla rivelazione straordinaria del « mistero nascosto nei<br />

secoli » : cioè del disegno di innestare tutte le genti nell'eredità della<br />

promessa, nell'attesa operosa del banchetto finale già iniziato nel<br />

memoriale della morte del Signore.<br />

<strong>La</strong> Chiesa, sulle orme di Paolo, ha conosciuto lungo i secoli esempi<br />

mirabili di zelo missionario, di zelo per Dio, radicato in un amore<br />

maturo ; esempi di zelo per la Promessa in via di compimento. Nel<br />

corso di quest'anno ricorderemo la conversione del Principe Vladimiro<br />

di Kiev e del suo popolo, per la quale, con l'ingresso nella Chiesa degli<br />

Slavi dell'Est, trovò compimento ideale la magnifica opera missiona­<br />

ria dei Santi Cirillo e Metodio.<br />

<strong>La</strong> memoria di questo evento così ricco di frutti per la causa del<br />

Vangelo, ma anche, possiamo ben dirlo, per la cultura della famiglia<br />

umana, ci darà occasione di riflettere sui compiti che attendono la<br />

Chiesa ai nostri giorni e di approfondire, nella fede, il senso della<br />

sua storia passata, e l'appello che viene da essa per il presente.<br />

6. Nel contesto di questa celebrazione conclusiva della Settimana<br />

di preghiere per l'unità dei cristiani il pensiero si indirizza, prima di<br />

tutto, alla Chiesa sorella del Patriarcato di Mosca che ha assunto gran<br />

parte dell'eredità cristiana dell'antica Rus' di Kiev. Ad essa l'intera<br />

comunità cattolica, nella persona del Vescovo di Roma, porge l'ab­<br />

braccio della pace del Signore in quest'ora solenne della sua storia.<br />

11 Me 16, 15.


1106 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Possa la memoria del Battesimo di San Vladimiro ravvivare la<br />

coscienza di quei vincoli strettissimi di comunione che già ci uniscono<br />

ai nostri fratelli ortodossi; insieme alla consapevolezza della loro im­<br />

portanza ai fini della ricostruzione dell'unità visibile di tutti i battez­<br />

zati. A nessuno può sfuggire, infatti, sino a che punto l'evangelizza­<br />

zione del nostro mondo dipende in misura determinante dall'unità di<br />

tutti i cristiani, d'Oriente e d'Occidente, come segno visibile dell'amore<br />

di Dio operante nella storia.<br />

Mi rallegro pertanto, rendendone grazia a Dio, dei progressi co­<br />

stanti nella reciproca comprensione con tutte le Chiese e Comunità<br />

ecclesiali con le quali siamo in dialogo. Il progresso continuo del<br />

movimento ecumenico, malgrado le difficoltà di una così difficile storia,<br />

è in se stesso un chiaro indirizzo della volontà del Signore, al quale<br />

rinnoviamo incondizionata obbedienza.<br />

7. Voglio ricordare in particolar modo i fratelli e le sorelle della<br />

Chiesa cattolica ucraina, costruita con le pietre vive della loro fede,<br />

che si collega con l'eredità di San Vladimiro. Essi, obbedendo alla<br />

voce della loro coscienza, sono nella piena comunione cattolica conser­<br />

vando l'eredità orientale. Il Concilio Vaticano Secondo, grazie al suo<br />

approfondimento ecclesiologico, ha aperto una nuova via di incontro<br />

con l'Oriente cristiano, con il quale noi oggi speriamo non lontana la<br />

piena comunione.<br />

8. Vorrei estendere ancora il mio augurio di pace e di prosperità<br />

a tutte le care popolazioni — ai Russi, agli Ucraini, ai Bielorussi —<br />

nelle quali vivono, come parte essenziale della loro storia e della loro<br />

cultura, le comunità dei fedeli ortodossi e cattolici che celebrano, nella<br />

memoria del Millennio, l'inizio della loro storia cristiana.<br />

Affido infine a Maria, memoria vivente dei grandi eventi della<br />

Chiesa in tutto il corso della sua storia, queste riflessioni con le quali<br />

ho voluto anticipare alcuni dei contenuti di due documenti di prossima<br />

pubblicazione; il mio vivo desiderio è che tutti ci prepariamo a pren­<br />

dere parte, nello spirito — valutando in modo adeguato la grande rile­<br />

vanza ecclesiale, ecumenica e culturale dell'avvenimento — alla grande<br />

festa dei nostri fratelli ortodossi e cattolici, eredi di San Vladimiro.<br />

Possa questa importante ricorrenza affrettare la piena realizzazione<br />

della preghiera di Gesù nel Cenacolo: ((Ut omnes unum sint...».<br />

(( Che tutti siano una cosa sola ».<br />

Amen !


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1107<br />

In Vaticana basilica ad Religiosos Religiosasque Mariali anno volvente.*<br />

(( Quando venne il tempo della purificazione secondo la Legge di<br />

Mose, portarono il bambino a Gerusalemme per offrirlo al Signore )).*<br />

1. Cristo Gesù, P Emmanuele, entra oggi nel tempio costruito dalla<br />

mano dell'uomo. <strong>La</strong> ricerca di Dio, il desiderio di lodarne la grandezza<br />

e la gloria, hanno edificato una casa, ove il mistero divino potesse<br />

abitare in mezzo agli uomini. Il credente sa bene che nulla è in grado<br />

di contenere l'autore della vita. Ogni generazione dunque ripete le<br />

parole di Salomone : « Ma è proprio vero che Dio abita sulla terra?<br />

Ecco, i cieli e i cieli dei cieli non possono contenerti, tanto meno questa<br />

casa che io ho costruita ». 2 Il tempio diviene allora il luogo della sup­<br />

plica e dell'ascolto, dove il cuore dell'uomo, che ha bisogno di segni<br />

per aggrapparsi all'Immateriale, riversa le ansie e le attese della vita<br />

facendone una preghiera rivolta al Misericordioso :


1108 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

uomini ; Simeone ti vide, ti riconobbe, ti portò tra le braccia e ti bene­<br />

disse. Concedici dunque di vederti in ogni uomo e di riconoscerti in<br />

ogni avvenimento )). 5<br />

Voi carissimi fratelli e sorelle, siete qui oggi a testimoniare i tesori<br />

spirituali di una tradizione antica e vivissima. Una tradizione pro­<br />

fondamente radicatasi nel Libano, un Paese particolarmente caro al<br />

cuore della Chiesa e del Papa. Una terra biblica, giardino di delizie,<br />

cantata come luogo della benedizione e che oggi soffre per uno stato di<br />

guerra che pare non conoscere fine. Una tremenda furia di distruzione<br />

avvolge questo piccolo Paese, che, mille volte colpito, mille volte tenta<br />

di rinascere a nuova vita.<br />

Sì, il Libano vuole vivere, vuole ritornare ad essere quel valore civile<br />

e quella realtà di convivenza e collaborazione tra culture e tradizioni<br />

diverse, che è la sua vocazione storica.<br />

Per i Libanesi dobbiamo invocare con insistenza la possibilità di<br />

restituire la fisionomia originale al loro amato e tormentato Paese.<br />

Dobbiamo sperare che anche i Paesi che hanno a cuore la sorte del<br />

Libano, come tutti quelli che hanno possibilità di contribuire, vogliano<br />

collaborare per permettere l'invocata soluzione nella pace e nella giu­<br />

stizia. Una soluzione tanto più urgente in un periodo sempre più con­<br />

trassegnato da ingenti sofferenze che non risparmiano nessuna comu­<br />

nità e mettono in pericolo tutti i cittadini.<br />

Faccio appello ai Libanesi, a tutti i Libanesi di fede religiosa, di<br />

cultura e di tradizioni diverse, afímché vogliano essere coscienti che<br />

la pace e la riconciliazione sono frutto di un impegno di giustizia, di<br />

comprensione e di carità nei confronti di tutti.<br />

Oggi, in segno di partecipazione, ho voluto celebrare con voi questa<br />

Eucaristia nel vostro rito. Ad essa prendono parte anche i Religiosi e<br />

le Religiose della Diocesi di Roma. Pregheremo con le vostre parole,<br />

perché ogni popolo ha nella Chiesa il suo tempio e la sua dimora : la<br />

Chiesa di Roma e le Chiese di tradizione siro-antiochena, unite nella<br />

comune professione di fede e nella frazione del pane, annunciano al<br />

mondo la Pentecoste dello Spirito, ove tutte le lingue cantano l'unico<br />

mistero dell'amore divino.<br />

3. (( E anche a te una spada trafiggerà l'anima ». 6 Maria, l'arca<br />

dell'alleanza, offre suo Figlio nel tempio. <strong>La</strong> profezia del vecchio Simeone<br />

5 Dalla Preghiera della sera.<br />

6 Le 2, 35.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1109<br />

accomuna anche lei alla missione del Figlio : la luce che illumina le<br />

genti diviene la spada della verità, tagliente ed esigentissima. Nessuna<br />

falsità, nessuna doppiezza, nessuna tergiversazione possono coesistere<br />

con la fede in questo Bambino santo, (( segno di contraddizione, perché<br />

siano svelati i pensieri di molti cuori ». 7<br />

C'è già sullo sfondo la Croce, l'emblema della contraddizione. Ep­<br />

pure la tradizione sira ama rivestire quel segno di una luce di gloria,<br />

facendone lo strumento per l'ingresso nel Regno; la Croce diviene<br />

il ponte che sovrasta il mare di fuoco, per il quale passano coloro che<br />

hanno lasciato questo mondo : (( <strong>La</strong> tua Croce — canta la vostra liturgia<br />

maronita — sia il ponte attraverso il quale i fedeli defunti, che indos­<br />

sano la veste del Battesimo, siano condotti al porto della vita eterna ». 8<br />

Maria, in questo anno a Lei dedicato, nel quale tanto opportuna­<br />

mente questa liturgia si inserisce, oggi è particolarmente presente al<br />

mistero che celebriamo. È presente perché le sue braccia di Madre<br />

presentano a Dio il Verbo incarnato ; ed è presente in questo momento<br />

liturgico che stiamo vivendo, per quel legame intimo che la unisce<br />

all'Eucaristia. « Maria ci ha dato il Pane del riposo in luogo del<br />

pane del travaglio procurato da Eva » come canta s. Ephrem, la<br />

« cetra dello Spirito Santo )). 9<br />

E quale splendida testimonianza di amore alla Vergine Madre ci<br />

è trasmessa dalla tradizione dei Siri ! Alla vostra sensibilità, così<br />

partecipe della lotta fra tenebre e chiarore, così rapita nella contem­<br />

plazione della luce celeste, anche Maria si presenta come colei che<br />

è abitata dalla luce divina, capace di trasfigurare e purificare la<br />

pesantezza della opacità umana. « Come in un occhio — sono ancora<br />

parole di s. Ephrem — la luce ha posto dimora in Maria, ha reso<br />

lucida la sua mente, sfolgorante il suo pensiero, pura la sua com­<br />

prensione, facendo brillare la sua verginità ». 10 <strong>La</strong> vostra liturgia,<br />

continuamente protesa ad afferrare la luce divina che scende dall'alto,<br />

vede davvero nella Madre di Dio il roveto ardente ove si cela e mani­<br />

festa ad un tempo lo splendore divino.<br />

4. Carissimi Religiosi e Religiose, convenuti a questo tradizionale<br />

appuntamento di preghiera, come non trarre profìtto dalla celebra­<br />

zione di un rito così suggestivo e profondamente spirituale, per co-<br />

7 Ibid 2, 34 s.<br />

8 «Mazmoro» prima delle Letture nella Liturgia per i defunti.<br />

9 Inno sul pane non lievitato, n. 6.<br />

10 Inno sulla Chiesa, n. 36.


1110 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

gliere dalla tradizione della cristianità siriaca ancora uno spunto di<br />

meditazione sulla vita religiosa? Non è forse il mondo siro partico­<br />

larmente insigne per il valore e la profondità della sua vita mona­<br />

stica? Fedele alla Scrittura quale fonte di ogni spiritualità, il monaco<br />

siriaco si protende verso la radicalità del « quaerere Deum » con tutta<br />

la fantasiosa pluriformità della sua natura perennemente mobilitata<br />

in attesa del Signore Gesù. Nel suo (( maraña tha », tale sensibilità<br />

proclama una struggente nostalgia di Dio, un bisogno intimo di pre­<br />

pararsi all'incontro con lui, di rendere agile il piede, cinti i fianchi<br />

e insonne la veglia, perché egli, il Signore risorto, sta per venire.<br />

Tesa continuamente tra l'oscurità di vicende storiche spesso penose,<br />

nelle catene di una esistenza di cui percepisce drammaticamente il<br />

limite, l'anima siriaca si slancia nel cielo della libertà, in quella ricerca<br />

di assoluto senza compromessi che sempre contraddistinse (( il popolo<br />

del patto », fino al rigore di Charbel e Rafqa.<br />

Cari fratelli e sorelle, non vi è, alla base della vocazione religiosa,<br />

proprio questa tensione ad essere degni dei tempi ultimi?<br />

Dal tesoro di questa antica tradizione, così segnata dall'amoroso<br />

prepararsi per l'incontro con lo Sposo, nasca un impegno a riscoprire<br />

la radicalità della vostra testimonianza di fede, la specificità del<br />

vostro essere nella Chiesa e nel mondo, quale sacramento del Regno<br />

che viene.<br />

5. Dalla storia spirituale del monachesimo orientale, vorrei trarre<br />

molto sinteticamente tre spunti, tra i molti possibili, che mi sembrano<br />

particolarmente rilevanti per la vita religiosa di oggi : l'essere religiosi<br />

significa ricercare, giorno dopo giorno, con fedeltà e tenacia, l'equi­<br />

librio interiore. Il monachesimo fu al riguardo una scuola esigente;<br />

quello siro, in particolare, scandagliò con matura precisione le pro­<br />

fondità del cuore, mostrando una conoscenza davvero ammirevole di<br />

quanto abita l'intimo dell'uomo. Questa ricerca della pace interiore<br />

è addirittura definita la « vera filosofìa », connotata di una tonalità<br />

marcatamente pratica : si tratta di conoscere progressivamente, con<br />

pazienza, ciò che vive dentro di noi, di accordare, armonizzandole,<br />

le varie componenti della nostra persona, che ci fanno originali e<br />

irripetibili. <strong>La</strong> santità passa attraverso « la riconciliazione dell'anima<br />

e del corpo », come afferma Teodoreto. 11 Ciò farà scaturire quella mo­<br />

derazione dell'animo che Teodoreto identifica con la « dolcezza ».<br />

11 Therap. XII, 53.


Acta Ioannis Pauli Pp. II Illi<br />

Non è questo un aspetto profondamente umano dell'ascesi?<br />

E la santità non sboccia da un cuore veramente riconciliato, che<br />

nella sua limpidezza interiore rivela la piena realizzazione della per­<br />

sona?<br />

6. Inoltre, un elemento di grande importanza è, in questa prospet­<br />

tiva, la paternità spirituale : il monachesimo non cessa di vedere nel<br />

padre spirituale la vera guida nel cammino della santità.<br />

A convertire il cuore non è tanto la regola fredda, ma l'esempio<br />

e il consiglio, resi tanto più accettevoli, in quanto personalizzati, rife­<br />

riti ai tratti particolari di ogni individuo. E) preoccupante osservare<br />

come questa scuola di umanità sia potuta talora cadere in desuetu­<br />

dine nella Chiesa. È invece molto importante che i religiosi e le reli­<br />

giose coltivino questo riferimento costante per la propria crescita<br />

umana e spirituale, poiché è difficile vivere gli impegni esigenti della<br />

consacrazione, senza una guida che conosca il nostro cuore, ci sorregga<br />

con la sapienza che le viene dallo Spirito, ci conforti con la magna­<br />

nimità attinta alla Fonte di ogni paternità, Dio che ci ha chiamati.<br />

E, una volta formati alla scuola dello Spirito, non possono proprio<br />

i religiosi e le religiose divenire una preziosa sorgente di guida spi­<br />

rituale per i laici egualmente assetati di Dio e bisognosi di un riferi­<br />

mento sicuro nel loro itinerario spirituale?<br />

Non è questa una prospettiva di grande valore per il futuro della<br />

vita religiosa?<br />

7. Infine il monaco è l'uomo della fiducia in Dio portata sino a<br />

quella che, agli occhi degli uomini, può apparire temerarietà. Nasce<br />

così la (( parresia », l'audacia che deriva dall'intimità divina e sa<br />

levare la voce di fronte a qualsiasi ingiustizia in nome di quella<br />

Verità, così temuta dai prepotenti e dagli oppressori.<br />

Un cuore puro saprà dare a questa disarmata libertà interiore la<br />

forza di testimoniare la radicalità di un Vangelo senza compromessi.<br />

8. Così la beata schiera di monaci d'Oriente chiamati gli «insonni»,<br />

i «vigilanti», proprio come gli angeli, parla a noi oggi. Dalle chiese<br />

siriache, dalle comunità della luce e dell'attesa, si leva verso di noi<br />

la voce del fuoco e dello Spirito, che parlò un giorno in Maria, che<br />

parla oggi nei sacramenti della Chiesa. È ancora Ephrem che se ne<br />

fa eco per noi :<br />

« Nel seno che ti portò tu sei Fuoco e Spirito, / Fuoco e Spirito


1112 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

sono nel fiume in cui fosti battezzato, / Fuoco e Spirito sono pure<br />

nel nostro battesimo / e nel Pane nel Calice sono Fuoco e Spirito )). 12<br />

« Maraña tha », Signore speranza del mondo, vieni !<br />

III<br />

In foro S. Petri, ob decretos Servis Dei Petro Bonilli, Francisco a Iesu<br />

Palau et Quer, Caspari Stanggassinger, Savinae Petrilli Beatorum cae­<br />

litum honores.*<br />

1. « Quale grande amore ci ha dato il Padre »- 1<br />

Nella quarta domenica di Pasqua la Chiesa fissa lo sguardo sul<br />

mistero dell'amore che il Padre ci ha rivelato mediante la figura del<br />

Buon Pastore.<br />

« Io sono il buon pastore. Il buon pastore offre la vita per le pecore ». 2<br />

Così dice Cristo, e le sue parole sul buon pastore riflettono piena­<br />

mente il mistero pasquale che stiamo vivendo nell'attuale tempo di<br />

Pasqua. Quando mai si è confermato così fortemente che il buon<br />

pastore offre la sua vita per le pecore, se non nella croce e nella risur­<br />

rezione di Cristo? Nella sua passione e nella sua morte, che divenne<br />

sacrifìcio per la redenzione del mondo?<br />

Ed ecco, fissando gli occhi in Cristo, mediante il mistero pasquale<br />

vediamo in maniera ancor più piena « quale grande amore ci ha dato<br />

il Padre » — questo Padre che non ha risparmiato il proprio Figlio,<br />

ma lo ha dato per tutti noi alla morte di croce. 3<br />

2. « Io sono il buon pastore, conosco le mie pecore e le mie pecore<br />

conoscono me ». 4<br />

<strong>La</strong> circostanza che ci riunisce oggi nella Basilica di San Pietro<br />

è una particolare, ulteriore conferma di queste parole. Questi servi<br />

e serve di Dio che oggi — mediante la beatificazione — sono elevati<br />

alla gloria degli altari, non rendono forse testimonianza a quella<br />

12 Inno sulla fede, n. 10.<br />

* Die 24 m. Aprilis a. 1988.<br />

1 1 Gv 3, 1.<br />

2 Gv 10, 11.<br />

3 Cf. Bm 8, 32.<br />

4 Gv 10, 14.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1-113<br />

particolare conoscenza di Cristo Buon Pastore, che ha plasmato tutta<br />

la vita, tutta la vocazione terrena<br />

— di Pietro Bonilli<br />

— di Francisco Palau y Quer<br />

— di Kaspar Stanggassinger<br />

— di Savina Petrilli?<br />

Essi hanno sperimentato su se stessi, in modo particolarmente<br />

profondo, l'amore che il Padre ha dato a ciascuno di loro in Cristo.<br />

Ma essi hanno anche risposto in modo particolare al dono di questo<br />

amore, al dono della vita, che il Buon Pastore ha offerto per ciascuno<br />

di loro — e nel tempo stesso per ogni uomo in terra.<br />

Oggi la Chiesa gioisce della testimonianza di questa « conoscenza )),<br />

che ha portato i frutti della santità nella vita di ciascuno dei nostri<br />

Beati. Questa gioia della Chiesa nell'odierna domenica è veramente<br />

una gioia pasquale.<br />

3. ((Io sono il buon pastore ... Ed ho altre pecore che non sono<br />

di questo ovile ». 5 Questa tensione del pastore per raggiungere tutte<br />

le pecore e farle partecipi della sua cura, del dono della sua vita,<br />

si può dire anche la caratteristica apostolica in don Pietro Bonilli.<br />

Egli capì che occorreva anzitutto rendersi presente nel gregge,<br />

fino anche a dare la vita per seguirlo e nutrirlo in qualsiasi situazione,<br />

anche in quella rischiosa di condividere momenti di pericolo, recan­<br />

dosi in luoghi malsani e nelle regioni più umili e disprezzate. Egli<br />

rimase per 35 anni in una parrocchia situata nel territorio più depresso<br />

della sua diocesi di Spoleto, dove la condizione religiosa e morale<br />

era singolarmente povera ed avvilente, segnata dal degrado della be­<br />

stemmia, del libertinaggio, del gioco, dell'ubriachezza.<br />

Imitatore generoso di Cristo Buon Pastore, Don Bonilli riversò<br />

la sua carità su quanti necessitavano di aiuto; fatto esperto fin dalla<br />

fanciullezza delle sofferenze e miserie, delle umiliazioni della gente<br />

della campagna, egli si impegnò a (( nutrire » il suo popolo, a con­<br />

durlo in pascoli più ubertosi. 6 Egli che (( conosceva il suo gregge »,<br />

volle trovare per esso il cibo adatto.<br />

Iniziò con un'intensa opera di catechesi e di istruzione religiosa,<br />

per la cui promozione si servì, come un precursore, dell'informazione<br />

e della stampa : « <strong>La</strong> stampa è l'arma del tempo », egli diceva. Com-<br />

5 Ibid. 10, 14. 16.<br />

6 Cf. Sal 22, 2.


1114 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

prese che occorreva associare i laici alla sua opera e seppe coinvolgerli<br />

nelle sue iniziative, affidando loro, come padre prudente e generoso,<br />

compiti di responsabilità, ma guidandoli altresì nella sua stessa espe­<br />

rienza di preghiera, affinché « trovassero pascolo )) nell'incontro con<br />

Dio e nell'Eucaristia. Soprattutto egli vide nella famiglia il fonda­<br />

mento della rinascita della società e della vita ecclesiale. « Essere<br />

famiglia, dare famiglia, costruire famiglia » fu il suo motto e il<br />

suo programma.<br />

<strong>La</strong> famiglia, ogni famiglia avrebbe dovuto rivivere la sua vocazione<br />

e la sua missione sull'esempio di quella di Nazareth. L'amore gene­<br />

roso, oblativo, sacrificato del Cristo, di Maria, di Giuseppe fu il mo­<br />

dello che egli volle proporre all'amore nella famiglia e alla missione<br />

della famiglia. <strong>La</strong> famiglia è infatti il luogo in cui ogni uomo è<br />

chiamato ad ascoltare l'invito alle molteplici opere di carità e ad<br />

aprirsi generosamente al servizio sociale, specialmente a vantaggio<br />

dei poveri, dei piccoli, degli ultimi. <strong>La</strong> famiglia è scuola di amore,<br />

dove i figli crescendo imparano a vivere secondo il vangelo, cogliendo<br />

dai genitori l'immagine del volto amoroso di Dio, Padre e Pastore di<br />

ogni uomo. Il modello di Nazareth rimane il fulcro della missione che<br />

ormai da cento anni le Suore della Sacra Famiglia, da lui fondate,<br />

svolgono con ammirabile zelo e sensibilità pastorale.<br />

4. Otra figura eclesial, que en su actividad apostólica se esforzó<br />

en imitar a Jesús, Buen Pastor, es el nuevo Beato Francisco Palau<br />

y Quer. Este religioso carmelita descalzo hace de su vida sacerdotal<br />

una ofrenda generosa a la Iglesia, grey de Cristo. En sus largas horas<br />

de contemplación y en su apostolado, todo lo concentra en el misterio<br />

de la Iglesia. De ella dirá : « En el día en que fui ordenado sacerdote,<br />

fui consagrado por la ordenación a tu servicio, fui entregado a ti<br />

—Iglesia— y desde aquel día ya no me pertenezco a mí, tuyo soy y<br />

todas mis acciones, cuanto soy y tengo )). 7 Se entrega a su servicio<br />

con entusiasmo porque la siente como Madre tierna y cariñosa, y la<br />

ama como a Esposa santa y pura.<br />

Quan la persecució religiosa l'obliga a deixar el convent carmelita<br />

de Barcelona es dedica, des de la contemplado en solitud a Evissa,<br />

a estudiar aquest misteri de comunió que és el Cos Mistic de Crist,<br />

per a concloure que en l'amor a l'Església es realitza el gran précepte<br />

cri stia : l'amor a Déu i als germans.<br />

1 Mis Relaciones con la Iglesia, 503.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1115<br />

Impulsado por ese amor Francisco Palau llega a exclamar : « Mi<br />

misión se reduce a anunciar a los pueblos que tú —Iglesia— eres<br />

infinitamente bella y amable, y predicarles que te amen. Amor a Dios,<br />

amor a los prójimos : éste es el objeto de mi misión ». 8 Esta labor de<br />

buen pastor la realiza por medio de la predicación y de las misiones<br />

populares, así como con la catequesis al fundar la « Escuela de la<br />

Virtud ». Fomenta también la devoción a María a la que presenta<br />

como (( el tipo y modelo perfecto de la Iglesia <strong>Santa</strong>». 9<br />

Pero la obra predilecta del Padre Palau es la fundación del Car­<br />

melo Misionero, que se inspira en la <strong>Santa</strong> Reformadora y en San<br />

Juan de la Cruz. Sus hijas espirituales —las Carmelitas Misioneras<br />

y las Carmelitas Misioneras Teresianas— encarnan y prolongan en<br />

la Iglesia el espíritu de ese apóstol. Fieles a su carisma, quieren<br />

hacerse presentes (( allí donde la caridad ejerce sus actos y funciones ».<br />

5. »Der Gute Hirt gibt sein Leben für die Schafe«. 10 Christus ruft<br />

auch uns dazu auf, unser Leben nach seinem Vorbild für die Mit­<br />

menschen einzusetzen. Christus denkt dabei nicht so sehr an den He­<br />

roismus der großen Stunde, von dem dann die Menschen reden,<br />

sondern an die stille, treue Hingabe in den kleinen Hilfen und Dien­<br />

sten des Alltags.<br />

Für diese mehr verborgene, aber nicht weniger heroische Form<br />

der Christusnachfolge stellt uns die Kirche heute im Seligen Kaspar<br />

Slanggassinger ein nachahmenswertes Beispiel vor Augen. Geprägt von<br />

der tiefen Religiosität der Familie und schon früh zum Priestertum<br />

berufen, war sein Leben ganz auf Gott ausgerichtet. Er wurde Or­<br />

densmann, Redemptorist, nicht um sich von den Menschen abzuson­<br />

dern, sondern um in engerer Gefolgschaft mit Christus die Menschen<br />

zu Gott zu führen. Bei der Priesterweihe nahm er sich vor : Ich will<br />

mit Gottes Gnade allen alles werden.<br />

Der selige Pater Kaspar hat diesen Vorsatz in der treuen Erfüllung<br />

seiner täglichen Pflichten verwirklicht. Er suchte nicht das Außer­<br />

gewöhnliche, sondern wollte »tun, was der Tag verlangt«. Als Erzieher<br />

und Lehrer junger Menschen, die sich auf das Priestertum vorberei­<br />

teten, war er immer für seine Schüler da. Er sagte sich : »Ich will<br />

jeden gerne aufnehmen, als hätte ich sonst nichts zu tun. Gott schickt<br />

8 M. Rei., 341.<br />

» Ibid., 331.<br />

10 Joh 10, 11.


1116 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

sie alle«. Pater Stanggassinger wurde für seine jungen Mitchristen<br />

zum »guten Hirten« nach dem Vorbild des Herrn, der seine Schafe<br />

kennt und mit Umsicht führt. Bei der Erziehung ging es unserem<br />

Seligen um den ganzen Meschen, um die harmonische Entfaltung<br />

seiner geistigen und sittlichen Fähigkeiten, und das stets in Hin­<br />

ordnung auf seine religiöse Berufung. Er ist zutiefst davon überzeugt:<br />

»Nur der Mensch, der betet, kann sich erkennen«. Darum war es<br />

ihm so wichtig, daß seinen Schülern der Glaube an Gott und an Jesus<br />

Christus zur zentralen Wirklichkeit ihres Lebens wurde.<br />

Als »guter Hirt« ging der selige Kaspar Stanggassinger seinen<br />

jungen Freunden auf dem Weg der christlichen Berufung zur Hei­<br />

ligkeit beispielhaft voran. Er lebte ihnen vor, was er sie lehrte und<br />

von ihnen verlangte. Mit Entschlossenheit hat er Gott zur Mitte<br />

seines Lebens und Wirkens gemacht. Ihm wollte er ganz gehören<br />

und in allem — gerade auch im Kleinen und Unscheinbaren — Gottes<br />

Willen tun. Durch seine Treue in den Pflichten des Alltags zeigt uns<br />

der selige Pater Kaspar den Weg, den wir alle gehen können : den<br />

Weg der Heiligkeit in der Nachfolge Christi im alltäglichen Leben.<br />

Den Priestern und Ordensleuten, den Eltern und Erziehern sei er<br />

Vorbild und Ansporn durch seine große Liebe zur Jugend. Seliger<br />

Pater Kaspar, bitte für die Jugendlichen unserer Zeit und führe<br />

auch sie den Weg zu Christus !<br />

6. « Sei tu il mio Dio e ti rendo grazie, sei il mio Dio e ti esalto ». n<br />

In questa frase del Salmo responsoriale si potrebbe riassumere il<br />

centro della vita spirituale di Savina Petrilli, fondatrice delle Sorelle<br />

dei Poveri di <strong>Santa</strong> Caterina da Siena. « Sei il mio Dio ». Savina<br />

riuscì ad abbandonarsi completamente alla volontà divina, facendo<br />

voto di non negare nulla a Dio deliberatamente. In questo impegno<br />

di completa oblazione di se stessa a Dio e alla sua volontà, voto di<br />

abbandono totale, trovò la forza di dominare il suo temperamento<br />

impulsivo per acquistare le difìicili virtù della dolcezza e della man­<br />

suetudine. Trovò anche la pace, riconoscendo che il suo zelo per le<br />

anime doveva seguire la strada dell'accettazione della Croce, senza<br />

lamentarsi mai, nemmeno nelle più dure pene dello spirito e del corpo.<br />

«Ti rendo grazie, Signore, perché... sei stato la mia salvezza»,<br />

abbiamo cantato nel Salmo responsoriale. 12 <strong>La</strong> salvezza fu per Savina<br />

11 Sai 117, 28.<br />

12 Cf. ibid. 117, 21.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1117<br />

la conoscenza di una vocazione generosa da realizzare nella Chiesa<br />

mediante un servizio di amore, nel nome di Gesù, Sacerdote e vittima.<br />

<strong>La</strong> sua scoperta vocazionale è racchiusa in una sola frase : « Dov'è<br />

carità, ivi è Dio». <strong>La</strong> forza della carità, non teme ostacoli, non<br />

accetta confini; e nelle sorde persecuzioni del tempo contro le isti­<br />

tuzioni religiose, nella confusione politica che tendeva ad emarginare<br />

il sentimento della fede, in mezzo a preoccupanti difficoltà economiche,<br />

Savina poté cantare a Dio il sentimento della sua fiducia :


1118 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

accettato anch'essi di apparire agli uomini come « pietra scartata »,<br />

scelta tuttavia da Dio per essere (( testata d'angolo ». 1S<br />

8. Ci è dato oggi di vivere la quarta domenica pasquale nella Basi­<br />

lica di San Pietro, fissando lo sguardo sulla figura del Buon Pastore.<br />

Ecco, Egli rivela la potenza del suo amore redentore, che si offre<br />

ad ogni uomo anche mediante la beatificazione dei figli e delle figlie<br />

della Chiesa:<br />

— di Pietro<br />

— di Francisco<br />

— di Kaspar<br />

— di Savina.<br />

Il Buon Pastore — Cristo, che è conosciuto dal Padre e che conosce<br />

il Padre 19 — offre la vita per le pecore del suo ovile, per « condurre »<br />

tutti a quell'amore che il Padre ci ha dato nel suo Eterno Figlio.<br />

È in forza di questo amore che siamo (( chiamati figli di Dio »<br />

e lo siamo diventati realmente : figli adottivi nel Figlio Unigenito<br />

di Dio.<br />

9. Seguendo Cristo quale Pastore delle nostre anime, andiamo verso<br />

ciò che non è stato ancora rivelato, ma che si rivelerà, come insegna<br />

l'apostolo Giovanni nella sua Lettera, « quando egli si sarà mani­<br />

festato ».<br />

E ciò che sarà rivelato costituisce la realtà definitiva del cosmo<br />

creato, la realizzazione definitiva dei destini umani : la realizzazione<br />

sovrabbondante, sopra misura, di tutto ciò che è temporale, che è<br />

soltanto umano e creato.<br />

A misura di Dio stesso, / e dell'amore che Egli ci ha dato in<br />

Cristo. / Ecco — / (( noi saremo simili a lui, / perché lo vedremo così<br />

come egli è », / faccia a faccia.<br />

15 Cf. At 4, 11.<br />

» Cf. Qv 10, 15.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1-119<br />

EPISTULAE<br />

I<br />

E.mo P. D. Status Secretario missa expleto saeculo ab ortu Dominici<br />

card. Tardini.<br />

AL VENERATO FRATELLO AGOSTINO CARD. CASAROLI SEGRETARIO DI STATO.<br />

L'imminente ricorrenza del centenario della nascita del Cardinale<br />

Domenico Tardini offre alla Segreteria di Stato ed al Consiglio per<br />

gli Affari Pubblici della Chiesa l'occasione di onorare, con una solenne<br />

commemorazione, la sua figura sacerdotale e la sua attività di fedele<br />

servitore della Chiesa e della <strong>Sede</strong> Apostolica.<br />

All'opportuna iniziativa si sono associati la Diocesi di Roma e il<br />

suo Seminario, le Università Pontificie <strong>La</strong>teranense ed Urbaniana,<br />

l'Azione Cattolica Italiana, i Fratelli delle Scuole Cristiane e Villa<br />

Nazareth, nel desiderio di rendere grata testimonianza a colui che,<br />

in diversi periodi ed unici, fu maestro e guida nella formazione della<br />

gioventù e nel servizio apostolico.<br />

Ricche e feconde furono, in verità, la vita e l'opera del compianto<br />

Cardinale. Nato nel centro di Roma da famiglia di semplici condi­<br />

zioni e di profonda fede, egli fu sempre pervaso di quello spirito che<br />

distingue le grandi figure del clero romano : il senso della Chiesa uni­<br />

versale, l'attaccamento filiale e la fedeltà incondizionata ai Sommi<br />

Pontefici.<br />

Sin dagli albori del sacerdozio, Domenico Tardini seppe unire l'im­<br />

pegno dell'insegnamento, affidatogli nel Seminario e nel Collegio Ur­<br />

bano di Propaganda Fide, alla collaborazione nel ministero parroc­<br />

chiale, nel centro e alla periferia della città. <strong>La</strong> sensibilità pastorale<br />

e la sollecitudine per la cura d'anime non vennero meno, ma anzi si<br />

accrebbero, mano a mano che egli veniva chiamato a crescenti respon­<br />

sabilità nel servizio della <strong>Santa</strong> <strong>Sede</strong> ; di più, ne divennero la costante<br />

e luminosa ispirazione.<br />

Queste qualità dovevano, pochi anni più tardi, meritargli l'affetto<br />

degli uomini e dei giovani dell'Azione Cattolica, di cui fu Assistente<br />

dal 1923 al 1929, preoccupandosi di offrire loro una formazione solida<br />

e stimolante, radicata nell'assiduità ai sacramenti, nella fedeltà al<br />

Papa e in una forte tensione morale.<br />

73 - A. A. S.


1120 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Dopo che, nel 1929, egli fu nominato Sotto-Segretario della Congre­<br />

gazione per gli Affari Ecclesiastici Straordinari e, successivamente,<br />

Sostituto della Segreteria di Stato e quindi Segretario della predetta<br />

Congregazione, Monsignor Tardini fu del tutto assorbito nell'attività<br />

diplomatica della <strong>Santa</strong> <strong>Sede</strong>, in cui profuse le sue grandi doti di<br />

intelletto e di cuore, in un servizio appassionato, leale e fedelissimo<br />

ai miei venerati Predecessori Pio XI e Pio XII. Il mondo attraver­<br />

sava, in quegli anni, una crisi di immane portata, provocata dalle<br />

crescenti tensioni, poi dal conflitto mondiale e, in seguito, dalle vicende<br />

del periodo angustioso del dopoguerra. I documenti e l'attività della<br />

<strong>Santa</strong> <strong>Sede</strong> in quell'epoca portano l'impronta personalissima di Mon­<br />

signor Tardini, caratterizzata da insonne sollecitudine per il bene<br />

della Chiesa e dell'umanità e da una sensibilità autenticamente sacer­<br />

dotale rivolta ai gravissimi problemi della Chiesa, così come con pari<br />

considerazione, alle grandi questioni internazionali ed alla sorte dei<br />

più umili. Ugualmente appassionata fu la sua difesa dei diritti della<br />

Chiesa e della libertà religiosa, particolarmente negli anni in cui<br />

numerosi Pastori — le cui figure rimarranno nella memoria ricono­<br />

scente di tutta la Chiesa — e le Comunità cattoliche dovettero subire<br />

nell'Europa centro-orientale persecuzioni e prove dolorosissime e pro­<br />

lungate.<br />

<strong>La</strong> fedeltà, la lealtà ed il disinteresse con cui Monsignor Tardini<br />

svolse il suo ufficio gli valsero da Papa Giovanni XXIII, all'indomani<br />

stesso della elezione, la nomina all'alto incarico di Segretario di Stato.<br />

L'ineguagliabile esperienza di uomo di Chiesa e la vitalità della mente<br />

e del cuore, con la consapevole offerta delle sue energie fisiche fino al<br />

dono della vita, consentirono al Cardinal Tardini di esprimere tutta<br />

la ricchezza delle sue virtù e delle sue doti. A fianco di Giovanni XXIII,<br />

egli visse il promettente tempo della preparazione del Concilio Vati­<br />

cano II mentre, contemporaneamente, si avviava nel mondo lo sviluppo<br />

delle giovani Nazioni, che si affacciavano all'indipendenza.<br />

Fu dopo la guerra che anche maturò nell'animo del Cardinale il<br />

progetto che gli fu più caro, al quale legò il suo sacerdozio ed i suoi<br />

beni e che ne conserva e sviluppa oggi ancora gli ideali : Villa Nazareth.<br />

Tra le devastazioni del conflitto e le immense attese della ricostruzione,<br />

egli colse — con intuizione finissima — l'urgenza di provvedere allá<br />

formazione religiosa e culturale di giovani dotati di particolari doni,<br />

perché crescessero credenti consapevoli ed ottimi cittadini, sviluppando


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1121<br />

in una vocazione personale i talenti ricevuti, per restituirne il frutto<br />

con un servizio ai fratelli.<br />

Signor Cardinale,<br />

nel momento in cui tante distinte personalità della Chiesa come<br />

del mondo politico ed accademico, e tanti amici, fra i quali una nume­<br />

rosa schiera di giovani, si raccolgono per commemorare l'insigne<br />

Sacerdote romano e la sua opera, è mio vivo desiderio di tributare<br />

un omaggio grato e devoto alla di lui memoria. In pari tempo, for­<br />

mulo di cuore l'auspicio che dal doveroso ricordo del grande figlio<br />

e servitore della Chiesa scaturiscano preziosi insegnamenti di bene<br />

per tutti coloro che, nelle diverse situazioni personali, sono chiamati<br />

dal Signore a cooperare alla costruzione del suo Regno.<br />

Con questi sentimenti, imparto volentieri a Lei, Signor Cardinale,<br />

ed a quanti partecipano alla <strong>Santa</strong> Messa sulla tomba del compianto<br />

Cardinale Tardini nel Monastero carmelitano di Vetralla, così come<br />

nella solenne commemorazione nella Pontifìcia Università <strong>La</strong>teranense,<br />

la mia Benedizione Apostolica.<br />

Dal Vaticano, 27 Febbraio 1988.<br />

IOANNES PAULUS PP. II<br />

II<br />

E.mo P. D. Praefecto Congregationis pro Doctrina Fidei missa: de Fra­<br />

ternitate a Sancto Pio X.<br />

AL VENERATO FRATELLO JOSEPH RATZINGER PREFETTO DELLA CONGRE­<br />

GAZIONE PER LA DOTTRINA DELLA FEDE.<br />

In questo periodo liturgico, in cui abbiamo rivissuto, nelle cele­<br />

brazioni della Settimana santa, gli eventi pasquali, acquistano per<br />

noi una peculiare attualità le parole con le quali Cristo Signore ha<br />

dato agli Apostoli la promessa dèlia venuta dello Spirito Santo : ((Io<br />

pregherò il Padre ed egli vi darà un altro Consolatore perché rimanga<br />

con voi per sempre, lo Spirito di verità ... che il Padre manderà nel<br />

mio nome, egli vi insegnerà ogni cosa e vi ricorderà tutto ciò che<br />

io vi ho detto »- 1<br />

1 Gv 14, 16-17. 26.


1122 Acta Apostolicae Sedis Commentarium Officiale<br />

<strong>La</strong> Chiesa in tutti i tempi è stata guidata dalla fede in queste<br />

parole del suo Maestro e Signore, nella certezza che grazie all'aiuto<br />

e all'assistenza dello Spirito Santo rimarrà per sempre nella Verità<br />

divina conservando la successione apostolica mediante il Collegio dei<br />

Vescovi unito con il suo Capo Successore di san Pietro.<br />

<strong>La</strong> Chiesa ha manifestato tale convinzione di fede anche nell'ul­<br />

timo Concilio, che si è riunito per riconfermare e rafforzare la dot­<br />

trina della Chiesa ereditata dalla Tradizione esistente già da quasi<br />

venti secoli, come realtà vivente che progredisce, in rapporto ai pro­<br />

blemi e ai bisogni di ogni tempo, facendo più profonda la compren­<br />

sione di quanto già contenuto nella fede trasmessa una volta per<br />

sempre. 2 Nutriamo la profonda convinzione che lo Spirito di verità,<br />


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1123<br />

organismi della Curia romana, dei quali Egli si avvale per l'attuazione<br />

del Suo ministero universale. Tra questi la Congregazione per la<br />

Dottrina delle Fede guidata da Lei, Signor Cardinale, ha una impor­<br />

tanza particolarmente rilevante.<br />

Nel periodo post-conciliare siamo testimoni di un grande lavoro<br />

della Chiesa per far sì che questo « novum » costituito dal Vaticano II<br />

penetri in modo giusto nella coscienza e nella vita delle singole comu­<br />

nità del Popolo di Dio. Tuttavia, accanto a questo sforzo si sono fatte<br />

vive delle tendenze, che sulla via della realizzazione del Concilio<br />

creano una certa difficoltà. Una di queste tendenze è caratterizzata<br />

dal desiderio di cambiamenti che non sempre sono in sintonia con<br />

l'insegnamento e con lo spirito del Vaticano II, anche se cercano di<br />

fare riferimento al Concilio. Questi cambiamenti vorrebbero esprimere<br />

un progresso, e perciò questa tendenza è designata con il nome di<br />

« progressismo ». Il progresso, in questo caso, è una aspirazione verso<br />

il futuro, che rompe con il passato, non tenendo conto della funzione<br />

della Tradizione che è fondamentale alla missione della Chiesa, per­<br />

ché essa possa perdurare nella Verità ad essa trasmessa da Cristo<br />

Signore e dagli Apostoli, e custodita con diligenza dal Magistero.<br />

<strong>La</strong> tendenza opposta, che di solito viene definita come (( conserva­<br />

torismo » oppure (( integrismo », si ferma al passato stesso, senza tener<br />

conto della giusta aspirazione verso il futuro quale si è manifestata<br />

proprio nell'opera del Vaticano IL Mentre la prima tendenza sembra<br />

riconoscere come giusto ciò che è nuovo, l'altra invece vede il giusto<br />

soltanto in ciò che è (( antico » ritenendolo sinonimo della Tradizione.<br />

Tuttavia non è 1'« antico » in quanto tale, né il


1124 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

una certa misura, particolarmente dopo un avvenimento così impor­<br />

tante quale è stato nella storia della Chiesa l'ultimo Concilio. Se da<br />

una parte esso ha sprigionato una aspirazione al rinnovamento (e in<br />

questo è contenuto anche un elemento di « novità »), dall'altra, alcuni<br />

abusi sulla via di quest'aspirazione, in quanto dimenticano gli essen­<br />

ziali valori della dottrina cattolica sulla fede e sulla morale e in<br />

altri campi della vita ecclesiale, per esempio in quello liturgico, pos­<br />

sono e perfino devono suscitare una giusta obiezione. Tuttavia se a<br />

causa di tali eccessi si rifiuta ogni sano « rinnovamento » conforme<br />

all'insegnamento e allo spirito del Concilio, allora un tale atteggia­<br />

mento può portare ad un'altra deviazione che è anch'essa in contrasto<br />

con il principio della viva Tradizione della Chiesa obbediente allo<br />

Spirito di verità.<br />

I doveri che, in questa situazione concreta, si pongono alla <strong>Sede</strong><br />

Apostolica richiedono una particolare perspicacia, prudenza e lungi­<br />

miranza. <strong>La</strong> necessità di distinguere ciò che autenticamente (( edifica »<br />

la Chiesa, da ciò che la distrugge, diventa in questo periodo un par­<br />

ticolare bisogno del nostro servizio nei riguardi dell'intera comunità<br />

dei credenti.<br />

<strong>La</strong> Congregazione per la Dottrina della Fede ha nell'ambito di<br />

questo ministero un'importanza chiave, come stanno a dimostrarlo i<br />

documenti che in questa materia di fede e di morale ha pubblicato<br />

il vostro Dicastero negli ultimi anni. Fra i temi di cui ha dovuto<br />

occuparsi la Congregazione per la Dottrina della Fede negli ultimi<br />

tempi figurano anche i problemi collegati alla « Fraternité di Pio X »,<br />

fondata e guidata dall'Arcivescovo M. Lefebvre.<br />

Vostra Eminenza sa benissimo quanti sforzi abbia compiuto la<br />

<strong>Sede</strong> Apostolica sin dall'inizio dell'esistenza della « Fraternité », per<br />

assicurare l'unità ecclesiale in relazione all'attività di questa. L'ul­<br />

timo di tali sforzi è stata la visita canonica fatta dal Cardinale E.<br />

Gagnon. Ella, Signor Cardinale, si occupa di questo caso in modo<br />

particolare, così come se ne è occupato il suo Predecessore di venerata<br />

memoria il Cardinale F. Seper. Tutto ciò che fa la <strong>Sede</strong> Apostolica,<br />

che è in continuo contatto con i Vescovi e le Conferenze episcopali<br />

interessate, mira allo stesso scopo : che si compiano anche in questo<br />

caso le parole dette dal Signore nella preghiera sacerdotale per l'unità<br />

di tutti i suoi discepoli e seguaci. Tutti i Vescovi della Chiesa catto­<br />

lica, in quanto per mandato divino solleciti dell'unità della Chiesa


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1125<br />

universale, sono tenuti a collaborare con la <strong>Sede</strong> Apostolica al bene<br />

di tutto il Corpo mistico che è pure il Corpo delle Chiese. 6<br />

Per tutto ciò, vorrei confermarLe, Signor Cardinale, la mia volontà<br />

affinché tali sforzi proseguano : non cessiamo di sperare che — sotto<br />

la protezione della Madre della Chiesa — portino il loro frutto per<br />

la gloria di Dio e la salvezza degli uomini.<br />

In cantate fraterna<br />

Dal Vaticano l'8 Aprile dell'anno 1988, decimo di Pontificato.<br />

IOANNES PAULUS PP. II<br />

ALLOCUTIONES<br />

I<br />

Ad iuvenes cantores seu psalmistas ab omnibus Nationibus Romae con­<br />

gregatos habita.*<br />

Chers Jeunes de la Fédération Internationale<br />

des « Pueri Cantores »<br />

Demain, nous aurons la grande joie de vivre ensemble le premier<br />

jour de 1988, de célébrer ensemble la plus sainte des mamans, la Mère<br />

du Christ, la Mère du Peuple des Baptisés. Mais je savais votre grand<br />

désir de rencontrer le Pape dès aujourd'hui. Moi aussi, je le souhaitais.<br />

Alors, nous sommes tous très heureux ! Pour ma part, je suis enchanté<br />

de voir vos dix mille visages, bien vivants, joyeux, transparents, sérieux,<br />

et sans doute malicieux !<br />

Tout d'abord, je tiens à vous féliciter d'appartenir à une Mané-<br />

canterie ou Schola ou Psallette ou Maîtrise. Ces Institutions d'Eglise<br />

sont très anciennes. Je suis sûr que dans vos villes d'origine, il existe<br />

des rues ou des places qui portent ces noms. Comme ce serait inté­<br />

ressant pour vous de connaître la longue histoire de votre Ecole de<br />

chant liturgique !<br />

Ensuite, je vous encourage chaleureusement à cultiver et à exécuter<br />

les mélodies sacrées : l'incomparable grégorien, la polyphonie d'inspi-<br />

6 Cf. Lumen gentium, 23.<br />

* Die 31 m. Decembris a. 1987.


1126 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

ration ancienne ou moderne, dans vos cathédrales, vos basiliques ou<br />

collégiales, dans vos églises urbaines et rurales. Sans mésestimer les<br />

œuvres musicales profanes, vous avez le privilège de chanter Dieu,<br />

de célébrer les événements du Salut accomplis par le Christ toujours<br />

accompagné de sa Mère et notre Mère. Vous ne charmez pas seulement<br />

les oreilles de vos auditeurs. Vous les faites entrer en communion<br />

avec Dieu. Vous aidez les assemblées chrétiennes à désirer des liens<br />

plus forts avec Lui, comme avec tous les êtres et les peuples qu'il aime.<br />

Votre vocation, chers Jeunes, est enracinée dans la tradition de<br />

l'Ecriture et des Pères de l'Eglise, saint Augustin spécialement. Tra­<br />

dition qui invite sans cesse à célébrer le Seigneur « par l'éclat du<br />

cor, par la harpe et la cithare, par les flûtes et les cymbales reten­<br />

tissantes »- 1 Mais la voix humaine, seule et surtout unie à d'autres,<br />

exprime à Dieu plus merveilleusement encore la joie, l'adoration,<br />

la souffrance, le repentir, la confiance, l'amour.<br />

Enfin, ma dernière confidence est un appel à persévérer dans le<br />

service de la sainte Liturgie et à encourager d'autres jeunes à<br />

rejoindre vos manécanteries et vos psallettes. Ecoutez aussi cette con­<br />

viction du Pape : certains d'entre vous, s'ils écoutent vraiment la voix<br />

du Seigneur, mûriront peu à peu la décision de lui appartenir tout<br />

entiers. Je prie à cette intention.<br />

Chers Jeunes, en union avec vos Evêques et vos prêtres, en union<br />

avec vos Maîtres de chœur que je félicite de tout cœur, je vous envoie<br />

en mission dans le monde entier. Oui, je vous confie la responsabilité<br />

de contribuer généreusement à la dignité et à la splendeur du Culte<br />

divin. A tous, ainsi qu'à vos chers parents, je donne mon affectueuse<br />

Bénédiction Apostolique.<br />

Carissimi ragazzi della Federazione Internazionale<br />

dei « Pueri Cantores »<br />

Sono molto lieto di questo incontro che anticipa e preannuncia<br />

quello di domani, quando insieme, nel primo giorno del 1988, festeg­<br />

geremo la <strong>Santa</strong> Madre di Dio, la Vergine Maria, nel cui nome si<br />

avvia ogni anno nuovo.<br />

Il sorriso dei vostri volti, la freschezza delle vostre voci, l'armonia<br />

dei vostri canti mettono gioia nell'animo e lo dispongono alla pre­<br />

ghiera. Voglio dirvi, cari ragazzi, il grande apprezzamento che la<br />

1 Cf. Ps 150.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1127<br />

Chiesa ha per il servizio da voi reso nelle sacre cerimonie. Il decoro<br />

e la solennità delle funzioni religiose dipendono in notevole parte dal­<br />

l'apporto del vostro canto, che dovrà quindi studiarsi di essere sempre<br />

all'altezza del rito in cui si inserisce.<br />

Il mio augurio è che ogni cattedrale, ogni parrocchia ed ogni altra<br />

chiesa possa ornarsi delle candide voci dei vostri coetanei, così che<br />

il culto reso a Dio possa riuscirne elevato ed ingentilito. Sentite<br />

la responsabilità di far capire a quanti partecipano alla Sacra Liturgia<br />

quanto sia bello pregare cantando con la Chiesa e per la Chiesa. Pos­<br />

sano, quanti partecipano alle funzioni che voi animate, riportarne<br />

l'incitamento ed aprire il cuore all'azione del Dio della santità e<br />

dell'amore.<br />

Con questo augurio, carissimi ragazzi, tutti vi benedico.<br />

My dear Young People,<br />

It is a joy for me to welcome you today on the occasion of the<br />

Twenty-third International Congress of the "Pueri Cantores". I greet<br />

you in my own name and on behalf of all those who have a deep<br />

appréciation of the contribution you are making to the beauty of the<br />

Church's Liturgy by singing sacred music. I hope you realize just<br />

how much you can assist the Christian assembly in drawing closer<br />

to the Lord, not only by delighting the ears of those who listen to<br />

you but by touching their hearts, expressing in song the joy and sorrow,<br />

the praise and repentance, the hope and love of God's people at prayer.<br />

I ofîer each one of you heartfelt good wishes and encouragement,<br />

and in the love of Christ our Saviour I impart to you and your loved<br />

ones my Apostolic Blessing.<br />

Queridos jóvenes « Pueri Cantores »:<br />

Me complace tener este encuentro con vosotros, que estáis celebrando<br />

en Roma el vigésimo tercer Congreso Internacional con representantes<br />

de otros países y lenguas, y todos unidos alabáis al Señor.<br />

Cantar bien, mis queridos amigos, no es fácil. Ante todo, requiere<br />

entrega y buena voluntad; pero se trata de un esfuerzo muy gratifi­<br />

cante, porque eleva el ánimo haciéndolo más sensible a los valores<br />

espirituales, especialmente cuando con vuestros cantos acompañáis<br />

las celebraciones litúrgicas, ayudando a los fieles a un mayor acerca­<br />

miento e intimidad con Dios.


1128 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Con vuestras voces, conjuntadas armoniosamente con las de los<br />

demás, podéis expresar maravillosamente la alegría, el arrepenti­<br />

miento, la confianza y el amor. En efecto, el canto es un lenguaje que<br />

lleva a la comunión de los corazones. Por eso os animo a que con<br />

vuestros cantos y melodías, superando todo tipo de fronteras, avancéis<br />

por el mundo llevando a los nombres un mensaje duradero de paz<br />

y fraternidad.<br />

En esta circunstancia de estar juntos en el último día del año,<br />

os deseo vivamente a todos un feliz y fructuoso Año Nuevo, mientras<br />

imparto con afecto a vosotros y a vuestras familias mi Bendición<br />

Apostólica.<br />

Einen herzlichen Willkommensgruß richte ich auch an die zahl­<br />

reichen jungen Sänger aus den deutschsprachigen Ländern. Ihr seid<br />

hier in Rom zu eurem 23. Internationalen Kongreß zusammengekom­<br />

men und beschenkt uns zu diesem Anlaß mit eurem frohen und<br />

gekonnten Gesang. Weihnachtszeit ist hohe und festliche Zeit für<br />

euer Singen im Dienst an der Kirche und allen Menschen guten Wil­<br />

lens. Ja, euer Ohorgesang ist ein wichtiger Dienst für die Liturgie<br />

in euren Kirchen und Domen und wird von den Christen mit Dank­<br />

barkeit und breiter Zustimmung aufgenommen. Für euch selbst kann<br />

dieses Singen sogar zu einem persönlichen Gebet werden, wenn ihr die<br />

Worte beherzigt, die euren Melodien zugrundeliegen und wenn ihr<br />

sie mit Hilfe der Musik euren ganzen Leib und eure ganze Seele<br />

erfassen laßt.<br />

Euch allen gilt meine brüderliche Ermutigung und mein aufrich­<br />

tiger Segenswunsch für euer Leben, Lernen und Singen im neuen<br />

Jahr 1988.<br />

Pueri Cantores z Polski ... Serdecznie Was witam w Rzymie, w Ba-<br />

zylice sw. Piotra, na tym miedzynarodowym spotkaniu. Ciesze sie,<br />

ze bedziemy razem zaczynac Nowy Rok pod opieka Bogarodzicy, jutro<br />

w Jej éwieto. Pozdrawiam serdecznie Was tu obecnych, Waszych prze-<br />

lozonych, nauczycieli, Wasze árodowiska, wszystkie srodowiska spiewacze<br />

w Waszej Ojczyznie, które podobnie jak Wy sluza chwale Boga Naj-<br />

wyzszego, wspólnocie Ludu Bozego w poszczególnych kosciolach i para-<br />

fiach. Mech Bog Warn blogoslawi, Waszym rodzinom i wszystkim<br />

Waszym bliskim. Pochwalony Jezus Chrystus.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1129<br />

II<br />

Ad exc.mum Virum Wiltedum Iosephum Phiri, Zambiae apud Sanctam<br />

<strong>Sede</strong>m Legatum.*<br />

Mr Ambassador,<br />

I am pleased to offer Your Excellency a cordial welcome as you<br />

présent your Letters of Credence as Ambassador Extraordinary and<br />

Plenipotentiary of the Republic of Zambia to the Holy See. I ask<br />

you to express my gratitude to your President, His Excellency Dr<br />

Kenneth David Kaunda, for his kind greetings and for the good<br />

wishes which you have conveyed to me. I would also ask you to assure<br />

him of my own good wishes and prayers for the harmony and well-<br />

being of ali the Citizens of your country.<br />

You have referred, Mr Ambassador, to the warm and cordial re­<br />

lations which exist between Zambia and the Holy See. And I trust<br />

that the coopération and understanding which have characterized our<br />

diplomatie relations in the past will, with your able assistance, be<br />

further strengthened and developed in the future.<br />

I wish to thank Your Excellency for the kind tribute which you<br />

have paid to my efforts and those of the Church to bring about peace,<br />

understanding and reconciliation among ali the nations and peoples<br />

of the world. Surely it is the duty of every person to work and pray<br />

for these desired goals.<br />

As you are aware, the Church's mission is essentially a religious<br />

one, but her recourse to diplomacy responds to the pressing need on<br />

the international level of affirming and reinforcing the unity of the<br />

human family. It is the teaching of the Second Vatican Council that<br />

"the promotion of unity belongs to the innermost nature of the<br />

Church". 1 This truth is a conséquence of the fact that "by her re­<br />

lationship with Christ, the Church is a kind of sacrament of intimate<br />

union with God, and of the unity of ali mankind". 2<br />

In accord with her mission to bring about an authentic union of<br />

minds and hearts, "the Church admonishes her own sons and daugh-<br />

ters, and also humanity as a whole, to overeóme all strife between<br />

* Die 4 m. Ianuarii a. 1988.<br />

1 Gaudium et Spes, 42.<br />

2 Lumen Gentium, 1.


1130 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

nations and races in the family spirit of God's children". 3 It is in this<br />

context that I wish to assure Your Excellency of the Holy See's<br />

continuing efforts to follow closely the growing politicai tensions<br />

associated with racial discrimination in your région. As I stated in<br />

a letter to your country's President, "Notwithstanding the awareness,<br />

so widespread and intense, that racial discrimination represents a<br />

grave violation of the dignity of the human person and of his funda­<br />

mental rights—sanctioned, for example, by the Universal Déclaration<br />

of Human Rights and by solemn international Conventions—it is an<br />

unfortunate fact that fréquent and systematic violations of these rights<br />

and norms can still be found. As long as this scandai endures, the<br />

Catholic Church will not shirk her duty of urging the consciences of<br />

leaders and Citizens to show respect for the moral law, and to accept<br />

the serious responsibilities of bringing their conduct into line with<br />

this moral law". 4<br />

Your Excellency has also referred to the serious and complex eco­<br />

nomic problems which Zambia is experiencing at this time. In this<br />

regard I can assure you that the Church, well aware that the resolution<br />

of these difficulties requires the commitment of all, is ready to make<br />

her specific contribution. She strives to rouse the consciousness of all<br />

her members so that they can respond to the necessities of the présent<br />

moment. Moreover she exhorts every person to promote justice,<br />

solidarity and the common good with particular concern for the most<br />

poor and needy. Thus the Catholic Bishops in your country, in a<br />

recent document concerning "Christian Liberation, Justice and De­<br />

velopment", published in conjunction with the Christian Council of<br />

Zambia and the Evangelical Fellowship of Zambia, have affirmed :<br />

"Our churches are determined to play their role in helping to overeóme<br />

the présent difficulties and in working towards the attainment of a<br />

more just and human society". 5<br />

In has become increasingly clear also that any attempts at the<br />

resolution of economie problems requires the promotion of a new World­<br />

wide solidarity. In this way, adequate solutions can best be found to<br />

the conflicto of North and South, East and West. As I stated in my<br />

Message for the 1986 World Day of Peace : "The right path to a world<br />

Community in which justice and peace will reign withoút fron tiers<br />

3 Gaudium et Spes, 42.<br />

4 10 May 1985.<br />

5 No 1. 32.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1131<br />

among all peoples and on all continents is the path of solidarity,<br />

dialogue and universal brotherhood. This is the only path possible.<br />

Politicai, economie, social and cultural relations and Systems must<br />

be imbued with the values of solidarity and dialogue which, in turn,<br />

require an institutional dimension in the form of special organizations<br />

of the world community that will watch over the common good of ali<br />

peoples". 6<br />

As you begin your duties, Mr Ambassador, I assure you of my<br />

prayers for the successful and happy fulfìlment of your diplomatie<br />

mission. The Holy See wishes to assist you in the accomplishment of<br />

your responsibilities. Upon Your Excellency and the President, Govern­<br />

ment and people of Zambia I invoke God's abundant blessings.<br />

III<br />

Ad exc.mam Dominam Judith Catharinam Trotter, Novae Zelandiae<br />

Legatum.*<br />

Your Excellency,<br />

I am pleased to welcome you today for the présentation of your<br />

Letters of Credence as the new Ambassador Extraordinary and Pleni-<br />

potentiary of New Zealand. I thank you for your kind words about<br />

my visit to your country just over a year ago. I will never forget<br />

the warm welcome extended to me ñor the gracious and respectful<br />

manner in which my words were received not only by Catholics but<br />

by ali the people of New Zealand.<br />

You have alluded to the many material advantages that your<br />

nation enjoys as a result of God's bounty and the stewardship which<br />

the people of New Zealand exercise over the gifts they have received.<br />

Through hard work and respect for the common good they have<br />

achieved a high standard of living. I join you and your fellow Citizens<br />

in giving thanks to God for his many blessings.<br />

At the same time you rightly point out that New Zealand also<br />

has a duty to fulfil within the family of nations. Working together<br />

with other countries on both the international and regional level,<br />

it has an important role to play in promoting true human development<br />

• No. 4.<br />

* Die S m. Ianuarii a. 1988.


1132 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

for all mankind. As I stated on the occasion of my pastoral visit :<br />

"Today we are becoming increasingly aware of the interdependence<br />

of all peoples and nations. The social and economie problems of one<br />

country have an impact far beyond that country's borders. The fruits<br />

and achievements of more advanced nations give rise to a greater<br />

responsibility towards Citizens of poorer and needier nations". 1 More<br />

and more the conviction is growing that peace and well-being are<br />

either for all or for none.<br />

The desire to act responsibly and generously to promote justice<br />

and peace in the world develops within an ever wider circle of human<br />

relationships. It begins with the family and the locai community,<br />

and then embraces all the fellow Citizens with whom we share a<br />

common homeland and national identity. It must ultimately include<br />

ali other nations and peoples as well, if mankind is ever to expérience<br />

the fruits of true justice and peace and to attain human development<br />

that is worthy of the dignity that every person enjoys as a child of God.<br />

In concrete terms, the noble desire for peace and justice requires<br />

that ali should strive to live and work together with mutuai respect<br />

and fraternal love. It is heartening to know that in a land like<br />

New Zealand, which brings together people of both Polynesian and<br />

European backgrounds, there is a growing awareness that the différent<br />

cultures should complément one another within the unity of one<br />

society. As I said in Ohristchurch : "The présence of the two roots<br />

of your civilization gives you a great, even a unique, opportunity ...<br />

(to) show in this land how thèse two great cultures can work together<br />

with other cultures ... in the spirit of harmony and justice ...". 2<br />

Within the larger world community, the search for justice and<br />

peace requires that international relations be based on respect for<br />

the fundamental right of nations and peoples to pursue their own<br />

destiny peacefully and without hindrance by other s. It requires<br />

a willingness on the part of the developed nations to facilitate the<br />

full participation of less developed countries in the world economy<br />

so that there is the possibility of establishing and maintaining a<br />

decent standard of living for all. The desire for peace and justice<br />

also demands that nations learn to act responsibly by resolving their<br />

différences through patient negotiation rather than violence and war.<br />

1 Homily, Ohristchurch, 24 November 1986.<br />

2 Ibid.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1133<br />

This can happen only when armaments far in excess of what is needed<br />

for reasonable defence cease to be added to throughout the world,<br />

among the smaller nations as well as the great powers. Nor can<br />

I fail to mention the continuing need for a further réduction of<br />

nuclear weapons.<br />

I am grateful to you for your assurance that the Government<br />

and people of New Zealand are determined to work for world peace.<br />

The Catholic Church in your country makes a positive contribution<br />

to this effort by preaching the Gospel of Jesus Christ and its message<br />

of peace and good will. 3 She seeks to bear witness in word and deed<br />

to the fact that the dignity and rights of every person come from<br />

God and are inalienable from the first moment of conception until<br />

death. By promoting respect for human life and by teaching the<br />

spiritual truths upon which that respect is based, the Church in<br />

New Zealand helps to lay a solid foundation of faith in God and<br />

obédience to his law of love, without which there can be no lasting<br />

peace. By insisting on our heavenly citizenship and the passing<br />

nature of ali created things, she seeks to instil in people an awareness<br />

of their transcendent vocation and their need to have trust in divine<br />

providence, without which there can be no true justice.<br />

Your Excellency, I am confident that in the days to come the<br />

cordial relations that exist between New Zealand and the Holy See<br />

will not only be maintained but will be further strengthened. As you<br />

begin your mission at the service of harmony and peace in your<br />

country and in the world, I assure you of the Holy See's full coopération<br />

and support. May Almighty God assist you in fulfilling your responsibilities,<br />

and may he continue to bestow upon New Zealand an<br />

abundance of spiritual and material blessings.<br />

IV<br />

Ad Exc.mos Legatos et Oratores apud <strong>Sede</strong>m Apostolicam permanenter<br />

missos.*<br />

Excellences,<br />

Mesdames, Messieurs,<br />

1. Je remercie vivement votre Doyen, Son Excellence Monsieur<br />

Joseph Amichia: il vient d'exprimer vos vœux avec une grande délicatesse<br />

à mon égard et une profonde confiance dans le successeur de<br />

3 Cf. Lk 2:14.<br />

* Die 9 m. Ianuarii a. 1988.


1134 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Pierre. Avec la sensibilité que donne la foi, il a su évoquer quelques<br />

grands événements de l'Eglise, en suggérant leur lien avec l'histoire<br />

présente de l'humanité. En observateur sage et soucieux du bien de<br />

tous les pays, particulièrement les plus démunis, il a relevé aussi<br />

les problèmes humains qui demeurent lancinants pour un grand<br />

nombre de peuples : ces difficultés sont en effet comme autant d'ombres<br />

et de handicaps à surmonter pour que les populations concernées<br />

vivent cette nouvelle année dans la paix. Nous savons bien, du reste,<br />

qu'il s'agit d'une œuvre solidaire qui intéresse tous les peuples.<br />

Pour ma part, je veux aussi inscrire les souhaits que je forme<br />

dans le cadre de ces réalités actuelles. Mais je désire d'abord exprimer<br />

des vœux cordiaux pour chacun des membres du Corps Diplomatique<br />

ici présents, et je souhaite spécialement la bienvenue aux Ambassadeurs<br />

qui prennent part à cette rencontre pour la première fois. Je relève<br />

que le premier Ambassadeur de Guinée-Bissau a inauguré tout récem­<br />

ment sa mission. Le jour de Noël et au premier jour de l'An, j'ai<br />

pensé dans la prière à vous tous, à vos familles, aux nations que vous<br />

représentez. "Vos gouvernements ont désiré nouer des relations diplo­<br />

matiques stables avec le Saint-Siège dont la mission est essentiellement<br />

spirituelle, c'est-à-dire orientée vers le bien plénier des personnes et<br />

des peuples, selon le dessein de Dieu. Que Dieu vous garde tous,<br />

vous et vos compatriotes, dans la paix !<br />

2. Je développerai cette allocution annuelle des vœux autour de<br />

quelques événements de la vie internationale, entre autres la négo­<br />

ciation sur le désarmement qui a marqué la fin de l'année dernière<br />

à Washington, et le quarantième anniversaire de la Déclaration uni­<br />

verselle des droits de l'homme qui sera célébré cette année. Le désar­<br />

mement, la justice dans la sauvegarde des droits des personnes et des<br />

peuples, le développement, sont en effet trois conditions de la paix.<br />

Mais ces points saillants ne sauraient nous faire oublier les durs<br />

conflits qui déchirent encore des peuples ou des régions entières.<br />

Nul ne peut rester indifférent devant ces combats qui chaque jour<br />

menacent ou suppriment des vies humaines, détruisent le patrimoine<br />

social ou culturel de tout un peuple, l'oppressent ou l'empêchent de<br />

progresser librement vers son développement. Certes, la responsa­<br />

bilité première appartient aux gouvernants directement impliqués;<br />

mais ils doivent savoir que l'humanité entière souffre et est humiliée<br />

des maux qui accablent une partie de ses membres, et qu'elle cherche<br />

avec eux une issue humaine favorable.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1135<br />

Certains peuples concernés peuvent invoquer les raisons qu'ils ont<br />

de riposter par les armes à des attaques, en recourant à la distinction<br />

moralement acceptable entre légitime défense et agression injustifiable.<br />

Mais les mobiles sont souvent bien enchevêtrés, et, de toute façon,<br />

on arrive à des situations où l'escalade est telle qu'elle dépasse toute<br />

mesure et s'avère finalement injuste, parce que meurtrière et ruineuse<br />

pour les diverses parties.<br />

Nous pensons tous au conflit entre l'Irak et l'Iran, où il apparaît<br />

urgent de mettre un terme à un combat inhumain, terriblement des­<br />

tructeur, disons absurde. En fait, beaucoup d'autres pays sont con­<br />

cernés dans ce combat. Il est grand temps qu'ils coopèrent sincèrement<br />

pour que cessent les hostilités, spécialement avec l'aide des institutions<br />

de la communauté internationale.<br />

L'Afghanistan mérite de retenir tout autant l'attention. Depuis<br />

huit ans, nous assistons au drame de ses populations dont la vie,<br />

autrefois paisible, subit des mutations incroyables et des pertes hu­<br />

maines considérables, tandis que la paix de toute la région en est<br />

affectée. Comment ne pas souhaiter que les perspectives répétées de<br />

tractations aboutissent enfin et que l'on arrive à une solution juste,<br />

correspondant au vœu des populations !<br />

Nous pensons encore à l'Amérique centrale où les oppositions<br />

sanglantes perdurent et troublent gravement la paix en plusieurs pays.<br />

Des propositions pour rétablir la paix font l'objet d'un plan précis.<br />

Les engagements souscrits seraient de nature à donner enfin un espoir:<br />

puissent-ils trouver, chez tous les partenaires, une adhésion loyale et<br />

une application effective qui ne néglige aucun des éléments, y compris<br />

le droit des populations à vivre dans un régime librement choisi !<br />

Nous ne pouvons pas davantage oublier tout le Proche-Orient : les<br />

populations qui vivent sur la terre de Palestine, dans un contexte<br />

politique et social toujours précaire; le Liban, où la débâcle écono­<br />

mique vient s'ajouter aux divisions et à l'insécurité, alors qu'il faudrait<br />

absolument assurer sa souveraineté et son intégrité.<br />

Nous pensons également aux situations internes de conflit qui<br />

affectent de façon sanglante tant de pays, comme l'Ethiopie, l'Angola,<br />

le Mozambique, le Sri <strong>La</strong>nka, et qui vont parfois jusqu'à empêcher<br />

de secourir les populations qui meurent de faim ou manquent des<br />

soins élémentaires. D'autres pays continuent de souffrir en silence<br />

d'une situation injuste qui lèse les aspirations d'une majorité des<br />

citoyens, comme au Cambodge, ou même, bien souvent, d'une minorité.<br />

74 - A. A.. S.


1136 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Nous devons toujours nous souvenir que ce sont d'abord les popu­<br />

lations civiles qui souffrent de ces crises prolongées, avec tous les<br />

drames humains que cela suppose. C'est pourquoi je désire, une fois<br />

encore, en appeler à tous ceux qui peuvent apporter une contribution<br />

à l'apaisement de ces conflits, notamment par la voie de la diplomatie.<br />

Le Saint-Siège demeure convaincu qu'il est possible dans tous ces<br />

cas de parvenir à une solution sans que les belligérants s'en trouvent<br />

pour autant humiliés. Puissent-ils, avec l'appui pacifique des acteurs<br />

de la vie internationale, faire preuve de courage pour trouver les<br />

chemins qui mènent sans tarder à une paix véritable, dont je rap­<br />

pellerai tout à l'heure certaines conditions essentielles !<br />

3. <strong>La</strong> volonté de mettre un terme à la course aux armements, ou,<br />

mieux encore, le désarmement effectif, est évidemment une des con­<br />

ditions de la paix.<br />

Dans l'actualité internationale de l'année écoulée, on a surtout<br />

relevé la négociation et la signature par les Etats-Unis d'Amérique<br />

et l'Union soviétique d'un accord pour l'élimination des forces nu­<br />

cléaires de portée intermédiaire. Cet événement, dont j'ai tenu à sou­<br />

ligner l'importance dès le 8 décembre dernier, 1 a été généralement<br />

accueilli avec satisfaction et soulagement, car il représente l'abou­<br />

tissement d'efforts persévérants en même temps qu'il ouvre, pour la<br />

consolidation du processus du désarmement et l'avenir de la paix,<br />

des perspectives encourageantes. Grâce à leur volonté politique, les<br />

deux grandes puissances ont su créer une situation nouvelle où elles<br />

se sont entendues, non plus seulement pour limiter, mais pour détruire<br />

physiquement une classe d'armes entière.<br />

L'accumulation de ces armes constitue en elle-même une menace<br />

pour la paix, un défi aussi pour les peuples qui manquent de l'essentiel<br />

pour survivre et se développer. Le fait d'en détruire une partie est<br />

aujourd'hui méritoire; il n'en souligne que mieux la folle spirale<br />

où l'on s'était laissé entraîner, au point de perdre la mesure en<br />

détournant dans ce secteur des richesses qui devraient servir à éliminer<br />

la faim dans le monde, à promouvoir de nombreuses actions humai­<br />

nement nécessaires, notamment dans les domaines de la santé et de<br />

l'éducation, en mettant en œuvre les possibilités positives de la science<br />

et de la technologie.<br />

Le désengagement nucléaire — qui, pour l'heure, ne concerne encore<br />

1 Cf. Angélus du 8 décembre 1987, L'Osservatore Romano, 9 décembre 1987.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1137<br />

qu'une proportion très limitée des arsenaux respectifs — peut main­<br />

tenant être poursuivi sans que les équilibres militaires globaux soient<br />

remis en cause, jusqu'à atteindre le niveau le plus bas compatible<br />

avec la sécurité des uns et des autres. Les mesures détaillées de contrôle<br />

mises en place par le traité manifestent le désir réaliste de se munir<br />

des garanties nécessaires pour que les engagements souscrits soient<br />

effectivement respectés. Cette surveillance mutuelle, librement con­<br />

sentie, pourra aider à dépasser le stade de la suspicion et contribuer<br />

au long et nécessaire apprentissage de la confiance. Seul un climat<br />

de confiance croissante peut garantir le succès du processus de désar­<br />

mement et ouvrir des possibilités nouvelles pour l'avenir.<br />

4. De nouvelles étapes sont en effet attendues par tous. Votre Doyen<br />

vient de le souligner. Au dire des protagonistes, l'accord sur les forces<br />

nucléaires intermédiaires est un point de départ plus encore qu'un<br />

point d'arrivée. Il a été l'occasion pour les deux signataires d'affirmer<br />

leur détermination à accélérer les négociations en cours sur les armes<br />

nucléaires balistiques, les plus menaçantes de toutes. Il importe, non<br />

seulement d'atténuer, mais d'écarter définitivement la menace de la<br />

catastrophe nucléaire. C'est certainement le vœu de la communauté<br />

internationale tout entière que de tels pourparlers aboutissent au<br />

plus vite, en s'inspirant des mêmes principes.<br />

Il semblerait non moins urgent de procéder à l'élimination d'une<br />

autre classe d'armes particulièrement cruelles et indignes de l'huma­<br />

nité, dont certains belligérants se sont servis récemment encore, je<br />

veux dire les armes chimiques. J'implore les responsables politiques<br />

concernés d'inscrire ce chapitre parmi les objectifs qu'il est possible<br />

d'atteindre sans tarder. Pour la moralisation des relations internatio­<br />

nales, un pas important serait ainsi franchi, qui contribuerait à<br />

améliorer le climat de dialogue dans lequel les grandes puissances<br />

et leurs alliés respectifs doivent maintenant s'habituer à vivre.<br />

Plus ardue encore sera probablement la discussion au sujet de<br />

la réduction de l'armement conventionnel et des armes nucléaires dites<br />

tactiques qui y sont liées. Là encore, la sécurité doit pouvoir être<br />

assurée au niveau le plus bas de l'armement et des forces, compatible<br />

avec les exigences raisonnables de la défense et sur la base de l'équi­<br />

libre entre les parties en présence. Sur ce dernier point, on comprend<br />

que les responsables politiques avancent avec prudence et réalisme,<br />

pour ne pas compromettre sans garantie suffisante l'avenir de leurs


1138 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

compatriotes. Mais il s'agit d'éviter à tout prix une nouvelle forme<br />

d'escalade des armements conventionnels, qui serait périlleuse et<br />

ruineuse.<br />

5. On voudrait également espérer que tous les pays et spécialement<br />

les grandes puissances percevront de mieux en mieux que la crainte<br />

de la « destruction mutuelle assurée », qui est au cœur de la doctrine<br />

de la dissuasion nucléaire, ne peut durablement constituer une base<br />

fiable pour la sécurité et pour la paix. Le Saint-Siège, quant à lui,<br />

a toujours affirmé qu'une dissuasion fondée sur l'équilibre de la terreur<br />

ne peut être envisagée comme une fin en soi mais seulement comme<br />

une étape vers le désarmement progressif. 2 C'est seulement à la con­<br />

dition de demeurer fondamentalement transitoire et orientée vers la<br />

recherche d'un autre type de relations internationales que cette stra­<br />

tégie peut être envisagée. Une telle stratégie, appliquée dans un con­<br />

texte de détente et de coopération, devrait conduire à rechercher<br />

progressivement un nouvel équilibre au niveau le plus bas possible<br />

de l'armement, pour en venir, dans, une étape ultérieure, à l'élimi­<br />

nation de l'arme atomique elle-même; car c'est au désarmement total<br />

qu'il faut tendre en la matière. Puissent les protagonistes comprendre<br />

que leur sécurité mutuelle repose toujours davantage sur une com-<br />

pénétration d'intérêts et de relations vitales !<br />

6. Si le tout récent accord de désarmement a pu être conclu, c'est<br />

aussi grâce au travail international intense fourni depuis des années<br />

par les Nations Unies, notamment à la Commission du désarmement<br />

et à la Conférence pour le désarmement de Genève. Ces travaux per­<br />

mettent d'apprécier tous les éléments qui concourent à cimenter la<br />

paix entre les nations, comme aussi le long chemin qui reste encore<br />

à parcourir. Si l'accord de Washington constitue un commencement<br />

au bénéfice de la communauté internationale, puisse-t-il représenter<br />

pour elle aussi un point de non retour ! Un retour à la course aux<br />

armements serait sans doute fatal pour tous. Les nations qui vivent<br />

dans des systèmes politiques ou sociaux différents se rendent main­<br />

tenant mieux compte qu'elles doivent apprendre à vivre ensemble,<br />

à trouver des terrains de coopération, à approfondir leurs relations<br />

pacifiques. Et c'est votre honneur, Mesdames et Messieurs les diplo-<br />

2 Cf. Message à la 2 ème session spéciale de l'Assemblée générale des Nations Unies<br />

sur le désarmement, 7 juin 1982, n. 8: <strong>AAS</strong> 74 (1982), p. 8<strong>80</strong>.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1139<br />

mates, de consacrer vos compétences à préparer ces relations et à les<br />

entretenir.<br />

Pour y parvenir, certaines valeurs éthiques et certaines normes<br />

de droit doivent être respectées.<br />

7. Le désarmement n'est donc pas toute la paix. Il n'est même<br />

pas une fin en soi. Il est un des éléments du processus de recherche<br />

d'une sécurité plus stable, visant en fin de compte à établir des relations<br />

mutuelles basées sur un dialogue loyal, sur une coopération plus<br />

intense et sur une plus grande confiance.<br />

En ce sens, la paix s'enracine dans un renouveau des convictions<br />

morales et spirituelles. L'humanité est invitée à un changement de<br />

mentalité. Elle doit croire que la paix est possible, qu'elle est dési­<br />

rable, qu'elle est nécessaire. Pour survivre, elle est appelée à un retour­<br />

nement, à une conversion, quitte à se détacher d'une partie de son<br />

histoire, de son histoire belliqueuse, remplie de violences, d'oppres­<br />

sions, où les hommes et les nations étaient réduits à la merci du plus<br />

fort, au mépris de la justice et de l'ordre moral voulu par Dieu.<br />

<strong>La</strong> paix n'est pas seulement l'absence de conflits, mais la résolution<br />

pacifique des différends entre les nations, et la dynamique d'un ordre<br />

social et international fondé sur le droit et la justice. Plus préci­<br />

sément, il faut assurer les fondations de la paix en les appuyant sur<br />

la sauvegarde des droits de l'homme et aussi des droits des peuples.<br />

8. <strong>La</strong> justice passe en effet par le respect du droit des peuples<br />

et des nations à disposer d'eux-mêmes. Entre les peuples, une paix<br />

durable ne peut être imposée par la volonté du plus fort, mais elle<br />

doit être consentie par tous dans le respect des droits de chacun,<br />

en particulier des faibles et des minorités.<br />

U y a encore des peuples qui ne voient pas reconnu leur droit à<br />

l'indépendance. Il y a ceux aussi qui souffrent d'une tutelle, voire<br />

d'une occupation, qui porte atteinte à leur droit de se gouverner en<br />

conformité avec leurs valeurs culturelles et leur histoire.<br />

En deçà de ces cas extrêmes, unanimement réprouvés, il faut tenir<br />

compte du souhait de plus en plus répandu et légitime que chaque<br />

nation, même la moins puissante, soit responsable de ses propres<br />

affaires, sujet de son devenir et pas seulement objet de tractations<br />

intéressées ou de sollicitude condescendante de la part des autres<br />

nations.<br />

A l'Est comme à l'Ouest, le droit des peuples à disposer de leur


1140 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

destin et à coopérer librement avec les autres au bien commun inter­<br />

national ne peut que favoriser la paix, dans la mesure où chacun se<br />

sentira mieux respecté, et donc partenaire à part entière dans le<br />

dialogue entre les nations.<br />

9. Le même principe vaut pour les relations Nord-Sud. L'inégalité<br />

dans" l'accès au progrès économique et social a également des causes<br />

profondes qui demandent à être examinées avec soin. Les déséqui­<br />

libres accentués entre l'abondance et la pauvreté peuvent être des<br />

germes de conflits futurs. Un grand nombre de pays — une soixan­<br />

taine — se trouvent aujourd'hui dans une situation critique qui va<br />

s'aggravant. Toute l'humanité doit reconnaître en conscience ses res­<br />

ponsabilités devant le grave problème de la faim qu'elle n'a pas réussi<br />

à résoudre. C'est là l'urgence des urgences !<br />

Les efforts entrepris depuis des décennies en faveur du dévelop­<br />

pement doivent en permanence être recentrés sur leur finalité première:<br />

permettre aux pays démunis de se prendre toujours davantage en<br />

charge, de mettre en valeur leurs ressources, d'échanger leurs matières<br />

premières à un prix équitable, d'avoir accès à la technologie et aux<br />

marchés mondiaux, de se libérer raisonnablement de leurs dettes,<br />

comme l'a souligné votre Doyen. Ce processus fait appel à la respon­<br />

sabilité des nations plus prospères, mais aussi à celle des dirigeants<br />

des pays concernés : il appartient à ceux-ci de gérer au mieux les<br />

ressources disponibles, en renonçant à certaines dépenses de prestige,<br />

en faisant évoluer les structures oligarchiques qui perpétuent un<br />

immobilisme social, en favorisant l'initiative productive, tout en res­<br />

pectant les droits des personnes et de leurs communautés.<br />

Oui, l'une des conditions profondes de la paix, à long terme, c'est<br />

le développement, conçu comme le passage d'un moins être à un plus<br />

être, englobant tout l'homme dans sa dimension économique, certes,<br />

mais aussi culturelle, morale et spirituelle. On ne dira jamais assez<br />

que (( le développement est le nouveau nom de la paix », selon la belle<br />

expression de mon prédécesseur Paul VI. Je reviendrai sur ce thème<br />

capital dans une prochaine encyclique publiée à l'occasion du vingtième<br />

anniversaire de Populorum progressio.<br />

Les deux processus du désarmement et du développement doivent<br />

continuer jusqu'à se rejoindre et se soutenir l'un l'autre. En parti­<br />

culier, il serait aberrant que l'aide au développement devienne l'aide<br />

à Farmement des pays du tiers-monde, même si ceux-ci ont besoin


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1141<br />

de moyens défensifs. <strong>La</strong> politique de puissance des pays industriels<br />

ne doit pas annuler d'une main la contribution qu'elle accorde de<br />

l'autre à l'authentique développement des peuples.<br />

10. L'indépendance et la liberté des Etats entre eux ne suffit pas<br />

à établir un climat de paix dans le monde. <strong>La</strong> paix est aussi paix<br />

sociale, ordre fondé sur la justice à l'intérieur des Etats souverains<br />

à qui il revient de garantir par des lois justes les conditions d'une vie<br />

humaine digne de ce nom pour tous leurs concitoyens. Il me semble<br />

qu'aujourd'hui ce que l'enseignement de l'Eglise appelle « l'ordre<br />

naturel » de la convivialité, « l'ordre voulu par Dieu », trouve en partie<br />

son expression dans la culture des droits de l'homme, si l'on peut<br />

caractériser ainsi une civilisation fondée sur le respect de la valeur<br />

transcendante de la personne. <strong>La</strong> personne est en effet le fondement<br />

et la fin de l'ordre social; elle est le sujet de droits inaliénables et<br />

de devoirs de conscience, garantis par le Créateur, et non pas d'abord<br />

l'objet de « droits » concédés par l'Etat, au gré de l'intérêt public<br />

tel qu'il le détermine. <strong>La</strong> personne doit pouvoir s'accomplir dans la<br />

liberté et la vérité.<br />

Nous célébrerons cette année le quarantième anniversaire de la


1142 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

international si elle ne plonge pas ses racines dans la paix sociale à<br />

l'intérieur des nations. Toute situation d'injustice infligée à une<br />

communauté humaine risque d'exploser un jour et même d'atteindre<br />

des dimensions internationales qu'il ne sera plus possible à personne<br />

de contrôler. « L'esprit de guerre, disais-je à l'Assemblée générale des<br />

Nations Unies en 1979, dans sa signification première et fondamentale,<br />

surgit et mûrit là où les droits inaliénables de l'homme sont violés ». 5<br />

Ces droits de l'homme sont aussi bien les droits individuels que<br />

les droits sociaux, comme ceux qui assurent une participation active<br />

à la vie publique. Dans le contexte de violence d'aujourd'hui, j'estime<br />

de mon devoir de rappeler le droit au respect absolu de la vie humaine,<br />

à tous ses stades et quel que soit l'état de santé, depuis la conception<br />

jusqu'aux derniers moments. Je dénonce également toutes les formes<br />

de terrorisme qui s'en prennent à la vie d'innocents et aussi les ter-<br />

rorismes d'Etat qui étouffent les libertés fondamentales.<br />

Je pense de façon spéciale à la liberté de conscience. Tous savez<br />

que j'ai consacré le dernier message pour la Journée mondiale de la<br />

paix à ce thème capital. Le droit à.la liberté religieuse, c'est-à-dire<br />

la faculté de correspondre aux impératifs de sa propre conscience<br />

dans la recherche de la vérité et de professer publiquement sa foi<br />

dans la libre appartenance à une communauté religieuse organisée,<br />

constitue conime la raison d'être des autres libertés fondamentales<br />

de l'homme. Dans la mesure où la profession d'une conviction touche<br />

au plus intime de la conscience, elle ne peut qu'influencer les choix<br />

et les engagements de l'homme. Les croyants, de ce fait, sont conduits<br />

à contribuer efficacement à la morale publique, à la solidarité entre<br />

les personnes et à la paix entre les peuples. C'est pourquoi l'Eglise catho­<br />

lique n'a cessé d'être vigilante pour que tout soit mis en œuvre afin que<br />

cessent persécutions et discriminations envers les croyants et leurs<br />

communautés. Ce faisant, elle a conscience de servir l'humanité en<br />

défendant la dignité de la personne.<br />

12. En définitive, la paix est inséparable de la justice, de la liberté<br />

bien comprise et de la vérité. Elle suppose un climat de confiance. C'est<br />

une œuvre plus complexe que le seul désarmement, encore que celui-ci<br />

soit un processus très important pour construire un monde de paix<br />

et un test de la volonté de paix.<br />

Dans ce contexte, je voudrais ici formuler des vœux pour la bonne<br />

5 Ibid., n. 11.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1143<br />

conclusion de la réunion de la Conférence sur la Sécurité et la Coopé­<br />

ration en Europe, en cours à Vienne. Le Document final qui est en<br />

préparation devrait représenter une contribution notable pour que<br />

soient assurés et progressent ensemble les aspects militaires et huma­<br />

nitaires de la paix.<br />

L'Eglise, pour sa part, reconnaît sa responsabilité dans la cons­<br />

truction de la paix. Non seulement elle rappelle les principes puisés<br />

dans l'Evangile, mais elle cherche à former des personnes capables<br />

d'être, à leur place, d'authentiques artisans de paix.<br />

Le dessein de Dieu est un dessein de paix pour l'humanité entière.<br />

<strong>La</strong> plupart des croyants savent que Dieu est le Créateur, la source<br />

de la vie, le garant de la justice, le défenseur des opprimés, Celui<br />

qui sans cesse appelle les hommes à vivre dans la fraternité, ou à se<br />

réconcilier, à se pardonner, à reconstruire dans la paix ce qui a été<br />

détruit et divisé par des hommes inconscients et pécheurs. Les véri­<br />

tables croyants devraient être au premier rang de ceux qui travaillent<br />

à la paix, et qui, en même temps, l'attendent de Dieu comme un don,<br />

en cherchant sa volonté.<br />

Excellences, Mesdames, Messieurs, en tant que diplomates, vous<br />

avez vous aussi une part de choix dans la construction de la paix,<br />

dans le désarmement des préjugés, des suspicions et des durcissements,<br />

dans l'apaisement des tensions, dans la recherche des solutions paci­<br />

fiques, dans le climat de confiance et de coopération à instaurer,<br />

avec la prudence nécessaire.<br />

Puisse le Dieu de la paix inspirer votre mission et combler de sa<br />

Bénédiction chacun d'entre vous, chacune de vos familles, chacune<br />

de vos patries !<br />

V<br />

Ad Nederlandiae episcopos sacra limina visitantes.*<br />

Dierbare Broeders in Christus,<br />

1. Het verheugt mij zeer u, bisschoppen van Nederland, bij gele­<br />

genheid van uw bezoek « ad limina Apostolorum » weer hier te mogen<br />

ontvangen in Eome, waar zich de graven van de apostelen Petrus en<br />

Paulus bevinden.<br />

* Die 11 m. Ianuarii a. 1988.


1144 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Het is zeker een gelukkige omstandigheid dat uw bezoek plaatsvindt<br />

in het jaar dat ik op bijzondere wijze heb willen toewijden aan de<br />

Moeder van de Verlosser, de heilige Maagd Maria, die aanwezig was<br />

bij het begin van de pelgrimstocht van de kerk door de ruimte en de<br />

tijd, toen zij samen met de apostelen de heilige Geest afsmeekte in<br />

het cenakel te Jeruzalem, en die steeds aanwezig blijft op die pelgrims­<br />

tocht als degene die « zalig is omdat zij geloofd heeft )).* Haar held­<br />

haftig geloof gaat het apostolische getuigenis van de kerk voor 2 en<br />

dus in het bijzonder het getuigenis van hen die op de eerste plaats<br />

hiertoe geroepen zijn, de opvolgers van de apostelen, ons bisschoppen.<br />

2. Bij uw vorige bezoek « ad limina », in januari 1983, hebben wij<br />

ons levendig de ervaring herinnerd van de Particuliere Synode van<br />

de Nederlandse bisschoppen, welke in 19<strong>80</strong> hier in Rome heeft plaats­<br />

gevonden. Het was een ervaring die wij weergegeven hebben met het<br />

bijbelse woord (( communio )), dat zoals het slotdocument heeft uit­<br />

gedrukt, te verstaan geeft « dat elke gelovige samen met zijn geloofs­<br />

genoten deel heeft aan dezelfde roeping, hetzelfde geloof, hetzelfde<br />

doopsel, dezelfde Eucharistie, dezelfde kerkelijke gemeenschap rondom<br />

de legitieme kerkelijke leiders, en aan dezelfde zending van de kerk<br />

tenslotte in de wereld ». 3<br />

3. Het is voor mij een grote vreugde en troost te mogen constateren<br />

dat in de afgelopen vijf jaren niet onbelangrijke vooruitgang is gemaakt<br />

op de weg naar een meer volmaakte « communio )), zowel binnen de<br />

gemeenschap van de kerk in Nederland zelf als in haar betrekkingen<br />

met de Wereldkerk, waarvan het zichtbare centrum de Stoel van<br />

Petrus is.<br />

Wat dit laatste betreft staat mij uiteraard op de eerste plaats mijn<br />

eigen pastorale bezoek in Nederland voor de geest, in mei 1985, dat mij<br />

de gelegenheid gegeven heeft mijn genegenheid en vriendschap voor<br />

uw land en volk te verdiepen, « want de vriendschap ontstaat en groeit<br />

door echt met anderen kennis te maken, die altijd anders blijken te<br />

zijn dan men gedacht had ». 4 Ik heb iets mogen proeven van de geheel<br />

eigen schoonheid van de Nederlanden, van de werklust en onderne­<br />

mingszin van de Nederlanders, van hun eeuwenlange traditie van<br />

1 Vgl. Luc. 1, 45.<br />

2 Vgl. encycliek Redemptoris Mater, 25-28.<br />

3 Slotdocument, inleiding.<br />

* Toespraak bij aankomst in Nederland, 11 mei 1985, 2.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1145<br />

vrijheid en tolerantie, van hun rijke cultuur en geschiedenis. Het<br />

bezoek heeft mij vooral de gelegenheid gegeven de kerk in uw vader­<br />

land beter te leren kennen. Het heeft zijn fundamentele reden gevonden<br />

in het wezen zelf van de kerk van Christus, die tegelijk Wereldkerk<br />

en particuliere kerk is. 5 Door samen ons geloof te vieren, « ons gemeen­<br />

schappelijk geloof, het uwe zowel als het mijne )) 6 hebben wij tot uit­<br />

drukking willen brengen dat wij eenzelfde kerkelijke gemeenschap<br />

vormen rondom de legitieme kerkelijke leiders.<br />

Een bijzonder sterk moment van « communio )), niet alleen van de<br />

kerk van Nederland met de Wereldkerk, maar ook van de pelgrimerende<br />

kerk met de hemelse kerk, een diepe ervaring van « communio sancto­<br />

rum », was de zaligverklaring van uw heldhaftige landgenoot Titus<br />

Brandsma op 3 november 1985. Hoe actueel en voorbeeldig blijft zijn<br />

figuur voor de kerk in uw vaderland : « onvoorwaardelijk trouw aan<br />

zijn roeping en aan de kloosterlijke observantie, gehoorzaam aan de<br />

opvolgers van de apostelen, de bisschoppen, en aan de opdracht die<br />

zij hem gaven en die hem tot de marteldood voerde, vol liefde voor<br />

allen, ook voor zijn vijanden, onkreukbaar in zijn wetenschappelijke<br />

arbeid, geheel overtuigd van de noodzaak van echt katholiek onder­<br />

wijs en een waarachtig katholieke pers, onverzettelijk in zijn strijd<br />

tegen een ideologie die de beginselen van het geloof en de moraal<br />

aantastte )). 7<br />

Uwerzijds hebt u de band tussen uw kerk en de Wereldkerk bevor­<br />

derd door uw contacten met de verschillende Congregaties en andere<br />

instanties van de Heilige Stoel, vooral in deze dagen van uw bezoek<br />

(( ad limina ».<br />

Ik wil verder wijzen op wat u in de afgelopen vijf jaren ondernomen<br />

hebt ook tot versterking van de « communio » binnen uw eigen kerk­<br />

gemeenschap in Nederland, zowel op diocesaan als op landelijk niveau.<br />

Eerst denk ik aan de oprichting van nieuwe seminaries en konvikten<br />

voor de theologische en geestelijke vorming van toekomstige priesters.<br />

Door de Particuliere Synode is de wezenlijke noodzaak van het gewijde<br />

priesterschap benadrukt en het besluit genomen om een actieve pasto­<br />

raal te bevorderen met het oog op roepingen tot het priesterschap. 8<br />

Het is bemoedigend te constateren dat aan dit besluit uitvoering<br />

5 Vgl. t.z.p., 3.<br />

6 Vgl. Toespraak via televisie en radio, 9 april 1985.<br />

7 Toespraak tot de Nederlandse pelgrims, 4 november 1985.<br />

8 Vgl. Slotdocument, 22.


1146 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

gegeven wordt en dat dit zijn eerste veelbelovende vruchten begint<br />

af te werpen. Een echte gemeenschap van geloof is immers niet moge­<br />

lijk zonder bedienaren van het Woord en de Sacramenten van het<br />

geloof.<br />

Ik denk ook aan uw benoemingenbeleid dat aan de geloofsgemeen­<br />

schap de garantie wil geven dat belangrijke functies binnen die gemeen­<br />

schap vervuld worden door personen op wier geloof men kan vertrouwen.<br />

U hebt ook, gezamenlijk en afzonderlijk, documenten gepubliceerd<br />

welke de gelovigen moeten helpen om tot een betere kennis te komen<br />

van de katholieke geloofsleer, zoals de brieven over lijden en sterven<br />

en over het oecuménisme. Speciaal wil ik de <strong>La</strong>tijns-Nederlandse<br />

uitgave van het Wetboek van Canoniek Recht vermelden, die gepu­<br />

bliceerd is in opdracht van de Belgische en de Nederlandse bisschop­<br />

penconferentie en ongetwijfeld zal bijdragen tot bevordering van een<br />

gemeenschappelijke kerkelijke discipline, die ook beter communiceert<br />

met de discipline van de Wereldkerk.<br />

Vervolgens wil ik met nadruk uw persoonlijke inspanningen ver­<br />

melden voor veelvuldige en broederlijke contacten met de gelovigen<br />

in de parochies en de kerkelijke organisaties en met name ook met<br />

uw medewerkers, de priesters, om zo tot een betere « communio )) te<br />

komen tussen de herders, dienaren van Jezus Christus ten dienste van<br />

de kerkgemeenschap, 9 en de gemeenschap zelf, die het utverkoren<br />

geslacht is, het koninklijke priesterschap, de heilige natie, Gods eigen<br />

volk. 10<br />

4. Deze positieve stappen op de weg naar een volledige « com­<br />

munio » tussen de gelovigen onderling en tussen de lekengelovigen en<br />

de herders mogen echter niet doen vergeten dat er nog vele inspannin­<br />

gen nodig zullen zijn om dat doel te bereiken.<br />

De moeilijkheden zijn niet gering, zoals de sterke secularisatie van<br />

de maatschappij, de polarisatie binnen de kerkgemeenschap, de onver­<br />

schilligheid van velen, speciaal van vele jongeren, de onvoldoende<br />

medewerking met name van intellectuelen en theologen, het negatieve<br />

beeld van de kerk en het geloof dat niet zelden geboden wordt door<br />

de communicatiemiddelen. Het is niet mogelijk hier nu uitgebreid in<br />

te gaan op alle problemen die daaruit voortvloeien. Ut hebt daarover<br />

' Vgl. Slotdocument, 3.<br />

10 Vgl. / Petr. 2, 9.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1147<br />

overigens reeds uitvoerig gesproken met mijn medewerkers op de ver­<br />

schillende dicasteries. Ik wil er nu slechts enkele ter sprake brengen.<br />

5. Het is bekend en hoopgevend dat in de kerk van Nederland tal­<br />

rijke lekengelovigen zich op vaak enthousiaste en edelmoedige wijze<br />

inzetten ten dienste van de plaatselijke geloofsgemeenschappen en in<br />

het bijzonder ook voor de behoeftige broeders en zusters in de Derde<br />

Wereld en elders, overeenkomstig de aansporingen van het tweede<br />

Vaticaans Concilie : « De leken, deelachtig geworden aan het priester­<br />

lijk, profetisch en koninklijk ambt van Christus, vervullen ... een<br />

eigen taak in de zending van het gehele volk van God in de kerk en<br />

in de wereld. Zij oefenen werkelijk apostolaat uit, wanneer zij zich<br />

wijden aan evangelisatie en heiliging van de mensen en de tijdelijke<br />

orde met evangelische gezindheid bezielen en vervolmaken, zodat hun<br />

werkzaamheid in deze orde duidelijk van Christus getuigt en in<br />

dienst staat van het heil van de mensen ». u Het slotdocument van de<br />

Particuliere Synode heeft dankbare waardering uitgesproken « jegens<br />

de duizenden leken, die geheel belangeloos, regelmatig en op ontelbaar<br />

veel manieren deelnemen aan verschillende taken zoals de liturgie,<br />

sociale activiteiten, catechese aan kinderen en volwassenen, uitwisseling<br />

en onderlinge hulpverlening, het bevorderen van gerechtigheid en<br />

vrede ». 12 Ik heb tijdens mijn bezoek in Nederland de gelegenheid<br />

gehad daarvoor mijn persoonljike waardering en erkentelijkheid uit<br />

te drukken, terwijl ik in de verschillende ontmoetingen met het katho­<br />

liek onderwijs, de maatschappelijke organisaties, het missie-en ont­<br />

wikkelingswerk en de parochies nader kennis heb kunnen maken met<br />

de veelzijdige activiteit van de leken. Het is zeker één van de meest<br />

bemoedigende tekenen van de tijd dat de lekengelovigen zich steeds<br />

meer bewust worden van hun eigen roeping en zending binnen de<br />

gemeenschap van de gelovigen en ten dienste van die gemeenschap.<br />

Het is bovendien een zeer gelukkige omstandigheid dat onlangs de<br />

bisschoppensynode juist hierover heeft nagedacht. De resultaten van<br />

de besprekingen zullen ongetwijfeld ook voor u een stimulans en een<br />

richtlijn kunnen zijn ten behoeve van de bevordering en het in goede<br />

banen leiden van de inzet van de leken voor het geloofsleven in zijn<br />

veelzijdige facetten.<br />

Een hoogste prioriteit zal daarbij zeker gegeven moeten worden<br />

11 Decreet Apostolicam actuositatem, 2.<br />

12 Slotdocument, 33.


1148 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

aan de gezinspastoraal. De gezinnen zijn de cellen waaruit de maat­<br />

schappij wordt opgebouwd, de eerste scholen van menselijkheid. Het<br />

lijkt niet ongerechtvaardigd of overdreven te stellen dat een maat­<br />

schappij die het gezin niet beschermt en steunt of zelfs integendeel<br />

achterstelt, een maatschappij is die aan haar eigen ondergang werkt.<br />

De gezinnen zijn ook de cellen waaruit de kerk wordt opgebouwd, de<br />

huiskerken, welke de eerste scholen van geloof zijn. Moedigt de gezin­<br />

nen aan tijd te nemen voor gemeenschappelijk gebed en gezamenlijke<br />

schriftlezing. Het zal één van uw meest belangrijke pastorale zorgen<br />

moeten zijn het gezin te verdedigen tegen de vele gevaren waaraan het<br />

in deze tijd is blootgesteld, en het krachtig te steunen in zijn taak<br />

de jonge mensen op te voeden en te vormen tot evenwichtige persoon­<br />

lijkheden, die de toekomst van de maatschappij en de kerk kunnen<br />

verzekeren.<br />

In het verlengde daarvan zal uw speciale zorg ook moeten blijven<br />

uitgaan naar het katholieke anderwijs. Van harte moedig ik uw inspan­<br />

ningen aan die gericht zijn op het herstel en de versterking van de<br />

authentieke identiteit van de katholieke scholen, en ik wil in het<br />

bijzonder wijzen op de noodzaak van een catechetisch onderricht dat<br />

de jonge mensen een echte kennis van het katholieke geloof bijbrengt<br />

en niet slechts een algemeen godsdienstig onderricht biedt of zelfs alleen<br />

maar een maatschappijleer.<br />

In dezelfde lijn zult u uw inspanningen moeten voortzetten en<br />

versterken om de katholieke instituten voor hoger onderwijs te maken<br />

tot centra waar de wetenschap, verlicht door het geloof en geleid door<br />

het kerkelijke leergezag, mensen vormt die op hun eigen specifieke<br />

wijze, met hun intellectuele gaven en kennis, kunnen bijdragen tot de<br />

opbouw van een ware beloofsgemeenschap.<br />

Mogen uw aandacht en zorg ook blijven uitgaan naar de actieve<br />

deelname van de lekengelovigen aan het parochieleven, op liturgisch,<br />

catechetisch en caritatief terrein. Ook in de huidige maatschappelijke<br />

kon tekst en in het stadsmilieu blijft de rol van de parochie wezenlijk, 13<br />

en het is ondenkbaar dat de parochie deze rol zou kunnen blijven<br />

vervullen zonder de groeiende actieve deelname van een toenemend<br />

aantal gelovigen. Zowel in het slotdocument van de Particuliere<br />

Synode 14 als in mijn toespraak tot de vertegenwoordigers van de<br />

15 Vgl. Toespraak tijdens de ontmoeting met de parochies, 12 mei 1985, 2.<br />

» N. 36.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1149<br />

parochies op 12 mei 1985 15 is speciale aandacht gewijd aan de leken<br />

die hun deelname aan de opbouw en de bevordering van de parochiële<br />

gemeenschap als dagtaak en op permanente wijze uitoefenen, de pasto­<br />

rale werkers en werksters. Mogen uw zorg en inspanning erop gericht<br />

blijven dat zij hun taak vervullen op basis van een gedegen theolo­<br />

gische vorming en een diepe lekenspiritualiteit in hartelijke en gedien­<br />

stige samenwerking met de parochiële geestelijkheid, en dat zij alles<br />

vermijden wat zou kunnen leiden tot het ontstaan van een soort paral­<br />

lelle « clerus )). Gaarne wil ik in dit verband nog wijzen op de nood­<br />

zaak van een waardige viering van de Eucharistie, die het hoogtepunt<br />

moet blijven van de zondagse geloofsviering van de parochiegemeen­<br />

schap, als sacrament van Gods oneindige liefde en barmhartigheid.<br />

Het zou misplaatst zijn rechten te doen gelden op de Eucharistie<br />

waartoe men veeleer met grote nederigheid en diepe dankbaarheid moet<br />

naderen, als tot het grootste geschenk van God, in de vorm en met<br />

de inhoud waarmee de Heer het aan zijn kerk nagelaten heeft.<br />

Tenslotte wil ik in het kader van uw « communio » met de leken­<br />

gelovigen nog herinneren aan uw voorzichtige pogingen om tot een<br />

vruchtbare dialoog te komen met kritische groepen, die zich dreigen<br />

te verwijderen van de volledige « communio ». Moogt u wat dit betreft<br />

blijven handelen overeenkomstig het besluit van de Particuliere Syno­<br />

de : « De bisschoppen willen contact houden met deze groepen in de<br />

hoop dat zij een matigende invloed kunnen uitoefenen en ook om de<br />

afwijkingen van het geloof en de regels van de kerk te signaleren,<br />

opdat de ware "communio" duidelijk aan het licht treedt ». 16<br />

Graag wil ik nog een aansporing toevoegen om ook uw dialoog<br />

met de andere christelijke kerken en geloofsgemeenschappen in Neder­<br />

land met kracht en prudentie voort te zetten, in de vaste overtuiging<br />

dat het streven naar de eenheid van alle christenen een pastorale prio­<br />

riteit moet blijven, zoals ik zelf zowel bij de oecumenische bijeenkomst<br />

te Utrecht tijdens mijn bezoek in mei 1985 als bij het bezoek van enige<br />

leiders van de Nederlands Hervormde Kerk, de Gereformeerde Kerken<br />

en de Evangelisch Lutherse Kerk te Rome in maart 1986 heb bena­<br />

drukt. Uw brief over het oecuménisme, « Onze oecumenische zending,<br />

een prioriteit », zal daarbij ongetwijfeld een nuttige en betrouwbare<br />

gids zijn.<br />

15 N. 4.<br />

16 Slotdocument, 34.


1150 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

6. In de brief die ik aan de Nederlandse bisschoppen gericht heb<br />

op 2 februarii 1981, een jaar na de Particuliere Synode, heb ik geschreven<br />

dat (( naast de bijdrage die de leken, onze broeders en zusters, aan<br />

het leven van de kerk kunnen leveren, niet het bijzonder charisma mag<br />

ontbreken dat verbonden is met de roeping tot volledige toewijding aan<br />

Christus in het ambtelijk priesterschap alsook in het religieuze leven.<br />

Hieraan moet zelfs bij uitstek aandacht worden besteed ».<br />

Het kloosterleven in uw kerk, dat in de loop der eeuwen zo onver­<br />

gelijkelijk veel heeft bijgedragen tot de groei en de bloei van de geloofs­<br />

gemeenschap, bevindt zich in een ernstige crisis, welke tot uitdrukking<br />

komt in gebrek aan roepingen en verontrustende vergrijzing en leidt<br />

tot pessimisme en moedeloosheid ten aanzien van de toekomst. In mijn<br />

homilie tijdens de onvergetelijke gebedsdienst met de religieuzen in<br />

de kathedraal van Utrecht op 12 mei 1985 heb ik erop gewezen dat<br />

de crisis in de roepingen niet op de eerste plaats te wijten is aan<br />

gebrek aan edelmoedigheid bij de jongeren, maar eerder een gevolg<br />

is van het feit dat men in het religieuze leven niet meer voldoende<br />

een profetisch teken van de aanwezigheid van God kan zien, wat<br />

juist het belangrijkste aspect is van het kloosterleven. 17<br />

Het is uiteraard allereerst een taak van de kloosterinstituten zelf<br />

om zich de bezinnen op hun situatie en na te gaan hoe zij de


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1161<br />

belangrijke waarden zoals bezit, volledig vrije zelfontplooiing en huwe­<br />

lijk, en door heel hun innerlijke en uiterlijke levenswijze te verwijzen<br />

naar het eschaton, wat des te meer noodzakelijk is naarmate de secu­<br />

larisatie verder om zich heen grijpt.<br />

7. Wat het bijzonder charisma betreft dat verbonden is met de<br />

roeping tot volledige toewijding aan Christus in het gewijde priester­<br />

schap, wil ik u van harte aanmoedigen in uw zorg voor een goede<br />

theologische en geestelijke vorming van de priestercandidaten, overeen­<br />

komstig de richtlijnen van het tweede Vaticaans Concilie, geconcre­<br />

tiseerd onder andere in de besluiten van de Particuliere Synode. « Dat<br />

betekent dat deze vorming slechts gegarandeerd wordt door echte semi­<br />

naries : ofwel seminaries die de gehele opleiding verzorgen, zoals te<br />

Rolduc, ofwel convicten die als echte seminaries fungeren, zij het dat<br />

een groot gedeelte van het onderwijs gegeven wordt op een Faculteit<br />

of Theologische Hogeschool die door de H. Stoel is erkend ». 18<br />

Moogt u ook uw herderlijke zorg heel in het bijzonder blijven richten<br />

op uw medewerkers, de priesters, wier leven en dienstwerk in de huidige<br />

maatschappelijke kontekst zozeer bedreigd worden door vervlakking,<br />

door verlies van de transcendente, verticale dimensie. Het priesterschap<br />

in de kerk is immers in heel zijn wezen en inhoud een geloofsgegeven.<br />

Als het niet meer geheel berust op diep geloof, dan dreigt het lang­<br />

zamerhand te vervallen tot een functie van verkondiging en bevordering<br />

van horizontale medemenselijkheid, waardoor de priester onherroepe­<br />

lijk zijn identiteit verliest. Daarom zal het nodig zijn dat de priester<br />

zijn geestelijk leven zorgvuldig cultiveert, door het getijdengebed, de<br />

dagelijkse viering van de Eucharistie, de regelmatige biecht,- het geeste­<br />

lijke gesprek, 19 door geestelijke lezing, theologische studie en retraite.<br />

Zo zal de priester niet slechts kunnen ontsnappen aan het gevaar van<br />

verlies van eigen identiteit, maar ook aan het gevaar van vervlakking<br />

van zijn dienstwerk, vooral van zijn verkondiging, welke specifiek<br />

bestaat in het aanreiken van het Brood des Levens, Christus, de Zoon<br />

van God, ware God uit de ware God, die het antwoord is op de diepste<br />

levensvragen van de mens en de uiteindelijke zin van het menselijke<br />

bestaan openbaart, die bestaat in de bevrijding uit de onderdrukking<br />

van de Boze om, na de tocht door de woestijn van het aardse leven,<br />

eens het beloofde land te mogen binnengaan en daar te genieten van<br />

14 Slotdocument, 26.<br />

19 Vgl. Slotdocument, 20.<br />

75 - A. A. S.


1152 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

de volmaakte « communio )) met de Vader en met alle broeders en<br />

zusters van Christus.<br />

8. De Particuliere Synode heeft ook besloten dat de bischoppen<br />

alles in het werk zullen stellen, « opdat de "Communio" tussen hen,<br />

zowel affectief als effectief, zich kan verdiepen van dag tot dag en<br />

om te verhinderen dat men hen zal beschouwen als onderling ver­<br />

deeld ». 20 Het is voor mij, als uw broeder in het bisschopsambt, een<br />

speciale behoefte u aan te moedigen in uw streven naar een waarach­<br />

tige en diepe collegialiteit, die van zulk vitaal belang is voor het ver­<br />

vullen van de talrijke en moeilijke taken welke u in de huidige omstan­<br />

digheden zijn opgelegd.<br />

In mijn toespraak te Amersfoort op 14 mei 1985 heb ik opgemerkt<br />

dat het leergezag van de waarheid uitgeoefend moet worden onder de<br />

inspiratie en stuwing van de liefde : « veritatem facere in caritate )). 21<br />

Het is uw taak de geloofswaarheid te verkondigen en te (( doen » met<br />

een waarachtige liefde voor de mens, met oprechte eerbied voor zijn<br />

vrijheid, waarin hij juist beeld van God is, 22 en voor zijn persoonljik<br />

geweten, dat « de meest verborgen kern is en het heiligdom van de<br />

mens, waar hij alleen is met God, wiens stem binnen in hem weer­<br />

klinkt ». 23 Zoals de Heer gedaan heeft, die het geknakte riet niet heeft<br />

gebroken en de smeulende vlaspit niet gedoofd 24 en op zoek is gegaan<br />

naar het afgedwaalde schaap. 25 Maar het is evenzeer uw taak werkelijk<br />

het geloof te verkondigen, « te pas en te onpas ». 26 Wijzend op de<br />

voorbeeldige figuur van de heilige Servatius heb ik in mijn toespraak<br />

te Amersfoort gevraagd : (( Welke bisschop voelt niet, dat hij van<br />

hem moet leren om waakzaam, duidelijk en precies te zijn in het<br />

uiteenzetten en verdedigen van de geopenbaarde waarheid, waarvan<br />

de kerk de behoedster is? En welke bisschop zal niet uit het voorbeeld<br />

van deze medebroeder uit vroegere tijden nieuwe moed willen putten<br />

voor het vervullen van de taak om het ware geloof ten volle en in heel<br />

zijn zuiverheid te verkondigen?» 27 De plicht van de bisschop om de<br />

20 Slotdocument, 14.<br />

21 Vgl. n. 6.<br />

22 Vgl. H. Thomas van Aquino, «Summa Theologica », I-II, proloog.<br />

23 Tweede Vaticaans Concile, Dogmatische Constitutie Gaudium et spes, 16.<br />

24 Vgl. Mt. 12, 20.<br />

25 Vgl. Mt. 18, 12-13.<br />

20 2 Tim. 4, 2.<br />

27 N. 2.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1153<br />

objectieve waarheid te verkondigen is meer dan ooit noodzakelijk in<br />

de huidige wereld «van een ongebreideld subjectivisme van het gewe­<br />

ten en van een relativisme, dat sterk bevorderd wordt door de media<br />

en de pluriformiteit van de maatschappij », 28 juist dus ook om het<br />

geweten te vormen, dat niet kan ontkomen aan dwaling als het niet<br />

geleid wordt door de objectieve maatstaf van de goddelijke openbaring,<br />

op authentieke wijze voorgehouden en uitgelegd door het kerkelijke<br />

leergezag, en ook om de mens te brengen tot een goed gebruik van<br />

zijn vrijheid.<br />

Het lijkt onvermijdelijk dat bij het afwegen van de factoren die<br />

een concrete situatie bepalen, zeker wanneer die situatie moelijk en<br />

gecompliceerd is, de meningen over het praktische handelen, waarbij<br />

de eisen van de waarheid niet te kort mogen doen aan die van de<br />

liefde en omgekeerd, kunnen verschillen, des te gemakkelijker omdat<br />

de situatie en mogelijkheden in de diverse bisdommen zeer verschillend<br />

kunnen zijn. Dan zal het nodig zijn de onderlinge «communio))<br />

te bewaren en te versterken, met name door « gelegenheden te zoeken<br />

voor gemeenschappelijk gebed en gemeenschappelijke vieringen », 2!><br />

want de « communio », ook en vooral die tussen de bisschoppen zelf,<br />

is in diepste werkelijkheid de gemeenschap van het geloof, die niet<br />

alleen het resultaat kan zijn van menselijke inspanningen, maar de<br />

genade nodig heeft van de drieëne God, waarvan de belangrijkste<br />

bronnen het gebed en de viering van de sacramenten zijn.<br />

9. Broeders in Christus, uw taak als « doctores fidei », als geeste­<br />

lijke vaders, als herders en gidsen, als « perfectores » en heiligmakers, 30<br />

is in de huidige omstandigheden meer dan ooit een geduchte, veelei­<br />

sende en moeilijke taak. De bekoringen van moedeloosheid, gelaten­<br />

heid, toegeeflijkheid blijven u zeker niet bespaard. Maar « wat moeilijk<br />

is vraagt moed, en juist in de moed komt de typische adel van de mens<br />

tot uitdrukking. 31 Met alle kracht wil ik u bemoedigen en aansporen<br />

om de uitdaging die de situatie van de kerk in Nederland betekent,<br />

met heel uw persoon, met al uw gaven en energie, met hart en ziel<br />

aan te nemen. U staat niet alleen. De Heer van de kerk heeft ook<br />

aan u de andere Helper, de Trooster, beloofd en gegeven, die niet<br />

28 Toespraak tot de maatschappelijke organisaties, 12 mei 1985, 3.<br />

29 Slotdocument, 14.<br />

30 Vgl. Toespraak, 14.<br />

30 Vgl. Toespraak tot de Nederlandse bischoppen, 14 mei 1985, 9.<br />

31 Toespraak tot de jongeren, 14 mei 1985, 8.


1154 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

een geest van vreesachtigheid is, maar van kracht, liefde en bezonnenheid.<br />

32 U kunt rekenen op de medewerking en vooral ook op het gebed<br />

van talrijke gelovigen in uw vaderland, die u een warm hart toedragen<br />

en samen met u lijden en hopen voor de toekomst van de kerk. In het<br />

bijzonder kunt u vertrouwen op de machtige voorspraak van de<br />

stichter en patroon van de Nederlandse kerk, de heilige Willibrordus,<br />

wiens leven en werken gekenmerkt waren door « het samengaan van<br />

overleg, moed en vasthoudendheid bij de grote werken die hij ondernam<br />

voor de evangelisatie )). 33 Uw kerk gaat zich voorbereiden op de<br />

herdenking van de 1250e sterfdag van de heilige Willibrord. Door zijn<br />

voorspraak zal dit het begin kunnen zijn van de adventstijd van de<br />

kerk in uw vaderland in het perspectief van het einde van het tweede<br />

christelijke millennium, om haar met een hernieuwd elan, tot een<br />

nieuwe jeugd herboren, over te dragen aan de generaties van het derde<br />

millennium. Ook de opvolgers van de heilige Willibrordus op de aartsbisschoppelijke<br />

zetel van Utrecht, welke in de loop der eeuwen zoveel<br />

wisselvalligheden heeft gekend, zoveel bloei ook, zullen hiervoor ten<br />

beste spreken bij de Heer van de kerk. Onder hen wil ik speciaal<br />

wijlen kardinaal Bernard Alfrink herdenken, wiens menselijke en geestelijke<br />

kwaliteiten ik heb leren kennen en waarderen sinds de zittingen<br />

van het tweede Vaticaans Concilie. Bovenal kunt u vertrouwen op<br />

de voorspraak van de Moeder van de Verlosser en de Moeder van de<br />

kerk, Maria, de Sterre der Zee, die de Nederlandse kerk als een eensgezinde<br />

katholieke gemeenschap naar de hemelse haven zal leiden. 34<br />

Van harte zegen ik u allen.<br />

VI<br />

Ad eos qui annuo coetui Consilii pro hominum Cultura interfuerunt<br />

habita.*<br />

Messieurs les Cardinaux,<br />

Chers amis,<br />

1. Il m'est agréable de vous accueillir ici à l'occasion de la réu­<br />

nion annuelle du Conseil pontifical pour la Culture. Après un premier<br />

quinquennat, riche de réalisations et de promesses, c'est une nouvelle<br />

32 Vgl. 2 Tim. 1, 7.<br />

33 Toespraak tot de Nederlandse bisschopen, 14 mei 1985, 3.<br />

34 Vgl. Akte van toewijding aan Maria, 14 mei 1985.<br />

* Die 15 m. Ianuarii a. 1988.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1155<br />

étape qui s'ouvre pour votre jeune dicastère, et je suis heureux de<br />

saluer parmi vous les membres récemment nommés. L'Amérique du<br />

Nord et l'Amérique latine, l'Afrique et l'Asie, l'Europe témoignent<br />

en toutes vos personnes de la vitalité et de la diversité des cultures,<br />

comme aussi de la présence de l'Eglise dans les vastes domaines où se<br />

déploie l'activité humaine. Le dynamisme évangélique est à l'œuvre<br />

parmi les plus grandes réalisations de la culture: la philosophie et<br />

la théologie, la littérature et l'histoire, la science et l'art, l'archi­<br />

tecture et la peinture, la poésie et le chant, les lois, l'école et l'uni­<br />

versité. Chers amis, il vous revient à la fois d'être dans l'Eglise les<br />

témoins actifs des cultures d'aujourd'hui et les représentants visibles<br />

et agissants du Conseil pontifical pour la Culture à travers le monde.<br />

2. Le récent Synode des Evêques, consacré à la vocation et à la<br />

mission des laïcs dans l'Eglise et dans le monde, à vingt ans du Con­<br />

cile Vatican II, a souligné l'urgence de former les laïcs pour rendre<br />

l'Evangile davantage présent dans le tissu vivant des cultures, dans<br />

les milieux qui marqueront demain les mentalités et inspireront les<br />

comportements : la famille, l'entreprise, l'école, l'université, les moyens<br />

de communication sociale. Certains d'entre vous ont apporté une con­<br />

tribution appréciée, en soulignant l'importance de l'action à accom­<br />

plir pour ouvrir le monde intellectuel et universitaire aux valeurs<br />

évangéliques.<br />

Les travaux du Synode ont fait prendre conscience encore plus<br />

clairement que le défi de tous les baptisés est de témoigner de leur foi<br />

avec intelligence et courage, de manière à porter le salut et l'espérance<br />

à travers les cultures de notre temps. Je vous invite à nouveau à<br />

faire mieux comprendre à nos contemporains ce que signifie concrè­<br />

tement et vitalement évangéliser les cultures. <strong>La</strong> tâche est complexe<br />

et ardue, mais mon encouragement, mon soutien et ma prière vous<br />

accompagnent dans cette mission à laquelle j'attache une importance<br />

primordiale.<br />

3. Pour que l'Evangile puisse féconder les cultures de ce monde en<br />

pleine mutation, une impulsion renouvelée doit venir de toutes les<br />

composantes de l'Eglise, aussi bien des organismes du Saint-Siège que<br />

des Conférences episcopales, des Organisations internationales catho­<br />

liques que des communautés religieuses et des Instituts séculiers, des


1156 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

laïcs, engagés dans la riche diversité des mouvements d'apostolat,<br />

comme aussi au sein des institutions de la cité.<br />

Votre Président exécutif m'a informé des projets de rencontres,<br />

préparés de longue date, qui vous permettent peu à peu d'entrer en<br />

contact avec les réalités vivantes de l'Eglise à travers les divers con­<br />

tinents. Je pense en particulier au tout prochain colloque africain dû<br />

à l'initiative de Madame Victoria Okoye, qui vous permettra, depuis<br />

Onitsha, de reconnaître le remarquable engagement des femmes afri­<br />

caines pour transmettre la foi et la culture, pour incarner les valeurs<br />

de l'Evangile dans les générations montantes qui seront l'Afrique du<br />

prochain millénaire.<br />

Dans le cadre de l'activité du Saint-Siège auprès des institutions<br />

internationales, à commencer par l'UNESCO et le Conseil de l'Europe,<br />

vous avez une contribution spécifique à apporter selon vos attributions<br />

propres, afin de rendre encore plus incisive la présence des chrétiens<br />

et de leurs organisations dans les grandes rencontres oû se débattent<br />

les problèmes de l'éducation, de la science, de l'information et de la<br />

culture. J'encourage vivement votre participation aux initiatives prises<br />

par les dicastères romains concernés pour réaliser ces objectifs qui<br />

répondent aux aspirations de notre époque, si sensible à la mise en<br />

œuvre d'une culture solidaire et fraternelle.<br />

4. Au terme du premier quinquennat, j'ai plaisir à rendre hom­<br />

mage à tous ceux qui se sont dépensés sans compter pour créer le Con­<br />

seil pontifical pour la Culture, et le rendre présent, vivant et agissant<br />

à travers le monde. Le cher Cardinal Garrone et les membres du Con­<br />

seil de présidence, le Cardinal Poupard et le Conseil exécutif, le Conseil<br />

international, tous, vous avez travaillé sans relâche à réaliser le man­<br />

dat que je vous avais confié le 20 mai 1982 en instituant votre Conseil.<br />

Comme en témoignent votre Bulletin et vos diverses publications, ce<br />

nouveau dicastère du Saint-Siège a su, avec son style propre, susciter,<br />

à Borne même comme à travers le monde, un réseau actif de correspon­<br />

dants et entreprendre une action capillaire qui commence à porter ses<br />

fruits. Il me plaît en particulier de souligner l'utilité de la collabo­<br />

ration avec les autres organismes du Saint-Siège, avec les Conférences<br />

episcopales, les Organisations internationales catholiques, les Confé­<br />

rences des religieux. Chers amis, avec votre équipe renouvelée, con­<br />

tinuez cette coopération fructueuse, en étroite union également avec


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1157<br />

l'Académie pontificale des Sciences, comme je l'ai déjà souligné à plu­<br />

sieurs reprises.<br />

J'apprécie aussi votre collaboration avec la Commission théologique<br />

internationale. Les problèmes concernant la foi et l'inculturation, que<br />

vous avez commencé à explorer ensemble, méritent assurément une<br />

étude approfondie pour éclairer une juste pastorale de la culture.<br />

5. Le projet « Eglise et culture universitaire », mené en commun<br />

avec la Congrégation pour l'Education catholique et le Conseil pon­<br />

tifical pour les <strong>La</strong>ïcs, peut aussi devenir un moyen efficient de colla­<br />

boration de l'Eglise à la promotion chrétienne d'une civilisation de<br />

l'amour et de la vérité, à la veille du nouveau millénaire. Le monde<br />

universitaire constitue pour l'Eglise un champ privilégié pour son<br />

œuvre d'évangélisation et sa présence culturelle. Quelles valeurs hu­<br />

maines et religieuses marqueront la culture universitaire de demain?<br />

Qui ne voit la gravité de ces questions pour la santé intellectuelle et<br />

morale des nouvelles générations? U y a là un enjeu très complexe qui<br />

requiert une coopération active de tous dans l'Eglise. Aussi je me<br />

réjouis de l'étude et des réflexions communes que le Conseil pontifical<br />

pour la Culture et les deux dicastères déjà mentionnés ont suscitées,<br />

en collaboration avec les épiscopats, les organisations des laïcs et les<br />

Instituts religieux, afin que l'action de l'Eglise auprès de la culture<br />

universitaire réponde vraiment aux exigences de notre époque.<br />

6. En cette Année mariale, que Notre-Dame soit votre étoile et<br />

votre modèle ! En nous donnant son Fils Jésus, elle nous a tout donné.<br />

En sa personne, les valeurs humaines ont été assumées et transfigu­<br />

rées dans un mystère conjoint d'intériorité et de transcendance. Qu'à<br />

son exemple, votre culture soit le reflet de ce que vous avez reçu et le<br />

creuset de ce que vous offrez à l'Eglise et au monde, c'est-à-dire le<br />

témoignage que le Royaume annoncé par l'Evangile est vécu dans<br />

votre propre culture !<br />

Avec tous mes vœux pour vos personnes et vos familles, je vous<br />

assure de ma prière pour la fécondité de votre labeur, sur lequel<br />

j'appelle l'abondance de la grâce divine, en vous donnant de tout cœur<br />

ma Bénédiction Apostolique.


1158 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

VII<br />

Ad quosdam Germaniae Occidentalis episcopos sacra limina visitantes.*<br />

Liebe Mitbrüder im Bischofsamt!<br />

1. Im Mai des vergangenen Jahres bin ich Euch und den Katho­<br />

liken Eures <strong>La</strong>ndes bei meinem zweiten Pastoralbesuch in der Bundes­<br />

republik Deutschland begegnet. Ich freue mich, daß Ihr nun nach<br />

dem altehrwürdigen Brauch der Visitatio liminum Apostolorum gemein­<br />

sam eine Art Gegenbesuch macht und zum Zentrum der Weltkirche<br />

kommt. Unsere Begegnungen sind jeweils ein Zeugnis der tiefen Ein­<br />

heit der Kirche und der festen, unzerstörbaren Gemeinschaft des<br />

Kollegiums der Bischöfe mit dem Papst als dem Nachfolger Petri. Ich<br />

heiße Euch von Herzen willkommen und hoffe, daß Euer Besuch an<br />

den Gräbern der Apostel Petrus und Paulus sowie Eure Gespräche<br />

in den Diicasterien der römischen Kurie zusammen mit unserem brü­<br />

derlichen Austausch in Gebet und gemeinsamen Beratungen zu einer<br />

Quelle ungeminderten pastoralen Eifers für Eure Bistümer und die<br />

ganze Weltkirche werden.<br />

In Euch grüße ich heute die erste Gruppe Eurer Bischofskonferenz,<br />

nämlich die Bischöfe Bayerns aus Augsburg, Bamberg, Eichstätt,<br />

München und Freising, Passau und Würzburg. Die Bischöfe von<br />

Fulda und Speyer haben sich Euch angeschlossen. Ganz besonders<br />

begrüße ich die Metropoliten Eurer Region Friedrich Kardinal Wetter<br />

von München und Freising und Erzbischof Elmar Maria Kredel aus<br />

Bamberg. Mit Euch sind die Weihbischöfe gekommen, die Euch in der<br />

pastoralen Sorge treu und hilfreich zur Seite stehen. Auch Euch, liebe<br />

Mitbrüder, heiße ich hier in Rom herzlich willkommen.<br />

Bei meinem Pastoralbesuch im vergangenen Jahr hat mich der un­<br />

vergessene Vorsitzende Eurer Bischofskonferenz, Joseph Kardinal<br />

Höffner, unermüdlich überallhin begleitet. Wer hätte gedacht, daß er<br />

schon damals von einer heimtückischen Krankheit erfaßt war und<br />

wenige Wochen später langsam dem gewissen Tod entgegengehen mußte.<br />

Dankbar gedenke ich nun am Beginn Eurer Ad-limina-Besuche noch­<br />

mals seiner außerordentlichen Gestalt. Er war ein mutiger Zeuge<br />

des Glaubens und hatte für seine Erzdiözese Köln, für die Deutsche<br />

Bischofskonferenz und auch für die Weltkirche eine herausragende<br />

Bedeutung. Haltet sein Gedächtnis in Ehren und lebt aus dem Geist<br />

* Die 16 m. Ianuarii a. 1988.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1159<br />

der Gerechtigkeit und der Liebe, dem er stets verpflichtet gewesen ist.<br />

Meine Ansprache an die deutschen Bischöfe in den drei Gruppen<br />

möchte ich unter den Leitgedanken der Sorge um den Glauben, um<br />

das christliche Leben in den Pfarrgemeinden und um das Zeugnis<br />

christlichen Lebens in der Welt stellen. Wenn ich mich auch vor<br />

jeder Gruppe nur auf einen Themenkreis beschränken, muß, so sind<br />

jedoch meine jeweiligen Ausführungen immer an Eure ganze Bischofs­<br />

konferenz gerichtet. Nehmt darum die ganze Ansprache als Anregung<br />

und Hilfe für Euren pastoralen Dienst in Euren Diözesen und Eure<br />

gemeinsame Arbeit in Eurem <strong>La</strong>nd.<br />

2. Bei unserer heutigen ersten Begegnung möchte ich also die Sorge<br />

um den Glauben besonders Eurer Aufmerksamkeit und Eurem Dienst<br />

als verantwortliche Oberhirten des Volkes Gottes anempfehlen.<br />

Die Pastoral hat zu jeder Zeit viele und dringliche Aufgaben. Ihr<br />

wißt, wie viele Nöte und Probleme heute existieren, die Antwort von<br />

uns verlangen. Gerade Ihr in der Bundesrepublik Deutschland habt<br />

wegen Eurer guten äußeren Bedingungen die Möglichkeit, viele Dienste<br />

einzurichten und aufzubauen, um diesen Aufgaben Rechnung zu tragen.<br />

Wenn man die vielfältigen kirchlichen Einrichtungen und Aktivitäten<br />

in Euren Bistümern und im ganzen <strong>La</strong>nd betrachtet, so gibt es<br />

gewiß viel Anlaß zur Dankbarkeit. Doch müßt Ihr als Bischöfe darü­<br />

ber wachen, daß diese vielen Dienste ihre Gestalt, ihre innere Ordnung<br />

und ihre Richtung vom Maß des Glaubens her empfangen, damit sie<br />

nicht am Ende beziehungslos oder vielleicht sogar widersprüchlich<br />

nebeneinanderstehen und so letztlich unfruchtbar bleiben. Es ist eine<br />

primäre Aufgabe der Bischöfe, durch ihre verantwortungsbewußte<br />

und umsichtige Leitung diese vielen Aktivitäten und Dienste immer<br />

wieder auf das eine wesentliche Ziel hinzuordnen : die Sorge um die<br />

unverkürzte Weitergabe des Glaubens und um seine stetige Vertie­<br />

fung. So ist stets zu prüfen, ob das, was in der Kirche in den ver­<br />

schiedenen Bereichen geschieht, wirklich in die innerste Mitte un­<br />

seres Glaubens hineinführt. Es gibt gerade heute auch viele Aufgaben<br />

im Vorraum der Kirche und in ihrer gesellschaftlichen Diakonia, die<br />

für eine Re-Evangelisierung des privaten und öffentlichen Lebens in<br />

Familie und Gesellschaft notwendig sind; aber sie müssen eine innere<br />

Dynamik aufweisen, die konkret und überzeugend zu einer Intensivie­<br />

rung des Glaubensvollzugs führt und nicht bei den unumgänglichen<br />

»Praeambula« stehen bleibt. Die Mitte Eurer Hirtensorge muß immer


1160 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

und überall vorrangig das Leben des Glaubens in den Herzen der<br />

einzelnen und in Euren Gemeinden und Diözesen sein. Damit habt<br />

Ihr auch ein wichtiges Kriterium für die »Nützlichkeit« vieler Akti­<br />

vitäten und Dienste : Alles, was geistlich »auferbaut« im Sinne des<br />

Völkerapostels, 1 ist auch nützlich für das Leben des Glaubens in der<br />

Kirche.<br />

Ihr habt, liebe Mitbrüder, als Bischöfe Verantwortung für diesen<br />

Glauben in einer mit Gütern der Zivilisation gesegneten Industrie­<br />

nation. Die Menschen Eures <strong>La</strong>ndes haben — im Vergleich mit den<br />

meisten Menschen in anderen Völkern — gute Lebensbedingungen und<br />

ein sehr hohes Maß an Freiheit. Doch sind diese an sich guten Um­<br />

stände dem Leben des Glaubens leider nicht gleichermaßen zugute<br />

gekommen. Im Gegenteil, das Ausmaß der Säkularisierung ist bei<br />

Euch im Leben des einzelnen, der Familie und nicht zuletzt in der<br />

Öffentlichkeit weit fortgeschritten. Der Sinn für die Transzendenz und<br />

für den lebendigen Gott scheint bei vielen Menschen kaum noch vor­<br />

handen zu sein. Der Kirchenbesuch, der erwiesenermaßen ein fein­<br />

fühliger Gradmesser der meisten Lebensäußerungen im Bereich der<br />

Kirche ist, hat über die letzten Jahrzehnte spürbar nachgelassen. Der<br />

Glaube hat vor allem im Alltag der Familien an Kraft verloren,<br />

so zum Beispiel im täglichen Gebet. Darum ist es nicht verwunderlich,<br />

daß bei der Weitergabe des Glaubens an die kommenden Generationen<br />

zwischen den Eltern und den Kindern zum Teil eine tiefe Kluft ent­<br />

standen ist; eine Situation, die manche bei Euch geradezu als »dra­<br />

matisch« bezeichnen.<br />

3. Dieser Situation und den sich daraus ergebenden Aufgaben hat<br />

sich die Kirche in Eurem <strong>La</strong>nd heute zu stellen. Ihr müßt die Ursachen<br />

gründlich erforschen und alles tun, um mit gemeinsamen Anstren­<br />

gungen eine Wende zum Besseren zu schaffen. Ich bin dankbar, daß<br />

Ihr schon eine Reihe von trefflichen Maßnahmen eingeleitet habt, die<br />

auch für andere Länder von Bedeutung sein können. Euer »Katho­<br />

lischer Erwachsenenkatechismus«, dessen 1. Teil dem Glaubensbekennt­<br />

nis der Kirche gewidmet ist, ist eine gute Hilfe bei der notwendigen Auf­<br />

gabe, die oft verlorengegangenen Grundlagen des Glaubens zurück­<br />

zugewinnen. Ich denke an die verschiedenen Initiativen in der soge­<br />

nannten »Gemeindekatechese«, um die Kinder und Jugendlichen, die<br />

oft dem Leben des Glaubens fernstehen, gut und wirkungsvoll zu den<br />

1 Vgl. 1 Kor 12-14.


Acta Ioannis Pauli Pp. Il 1161<br />

Sakramenten hinzuführen. Es ist ein hoffnungsvolles Zeichen, daß viele<br />

hilfsbereite <strong>La</strong>ien dabei mitarbeiten. Sorgt dafür, daß sie für ihre<br />

katechetische Aufgabe gut vorgebildet sind und mit den Pfarrern har­<br />

monisch zusammenarbeiten. Nutzt weiterhin die sich Euch bietenden<br />

vielfältigen Chancen für eine vertiefte Glaubensvermittlung in Euren<br />

zahlreichen Kindergärten, im schulischen Religionsunterricht bis hin<br />

zur theologischen Erwachsenenbildung. Von besonderer Wichtigkeit<br />

für die Weitergabe eines lebendigen Glaubens, der den heutigen Fra­<br />

gen der Menschen auf überzeugende Weise standzuhalten vermag, ist<br />

vor allem eine entsprechende gründliche Vorbereitung der Priester und<br />

der pastoralen Mitarbeiter selbst, denen diese wichtige Aufgabe von<br />

Berufs wegen obliegt, wie auch ihre ständige Weiterbildung, damit<br />

sie imstande sind, das Glaubensgespräch mit unseren Zeitgenossen<br />

fruchtbar zu führen und ihnen die Frohe Botschaft Jesu Christi über­<br />

zeugend zu verkünden. In diesem Zusammenhang möchte ich an die<br />

große Verantwortung der wissenschaftlichen Theologie für die Ver­<br />

gegenwärtigung des Glaubens erinnern. Ihrer großen Tradition kann<br />

die Theologie in Eurem <strong>La</strong>nde nur dann gerecht werden, wenn sie<br />

über alle Spezialisierungen hinaus und durch sie hindurch die Ver­<br />

nunft des Glaubens sichtbar macht, Ermutigung zum Glauben in und<br />

mit der Kirche wird, so daß Menschen auch heute dankbar und froh<br />

mit dem Psalmisten sagen können : »Bei Dir ist die Quelle des Lebens,<br />

in Deinem Licht schauen wir das Licht«. 2<br />

Entsprechend Eurer bisherigen Bemühungen möchte ich Euch heute<br />

neu ermutigen und aufrufen, Euch mit dem Prozeß der Säkularisierung<br />

und der Aushöhlung des Glaubenslebens nicht abzufinden. Kämpft im<br />

Geist des II. Vatikanischen Konzils und in Gemeinschaft mit dem<br />

obersten Lehramt der Kirche mit allen Mitteln, über die Ihr so reich­<br />

lich verfügt, entschlossen dagegen an. Ihr seid es nicht nur der Wahr­<br />

heit unseres Glaubens und Eurem Amt, sondern der oft verborgenen<br />

Suche nach Wahrheit und Sinn der Menschen, besonders der Jugend­<br />

lichen, schuldig. Dazu ist es notwendig, daß Ihr Euch immer wieder<br />

auf die lebendige Mitte des Glaubens konzentriert, um von ihr her die<br />

Schönheit und Tiefe aller Wahrheiten neu zu erkennen und zu ver­<br />

künden.<br />

4. Zu dieser Wahrheit des Glaubens gehört wesentlich auch das<br />

christliche Ethos. Ihr wißt, wie mannigfach gefährdet die sittlichen<br />

2 Ps 36, io.


1162 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Überzeugungen der Menschen sind. Ihr habt in Eurem <strong>La</strong>nd viele<br />

Jahre über die gemeinsamen Maßstäbe diskutiert, die trotz der Frei­<br />

heit in Fragen der Religion und der Weltanschauungen die Menschen<br />

in derselben Gesellschaft verbinden. Die allgemeine Anerkennung der<br />

sogenannten »Grundwerte«, die ein menschenwürdiges Zusammenleben<br />

ermöglichen, scheint in den modernen Gesellschaften immer mehr zu<br />

schrumpfen. Ein rücksichtsloses Streben nach Macht und Reichtum,<br />

ein ungezügeltes Geltungsbedürfnis und ein unkontrollierter Umgang<br />

mit der menschlichen Sexualität werden dem heutigen Menschen zuneh­<br />

mend zum Verhängnis und zum sittlichen Ruin. Bemüht Euch darum<br />

in der Verkündigung und in der Glaubensunterweisung mit Nachdruck<br />

um die Vermittlung authentischer sittlicher Normen. Seid besonders<br />

wachsam, wenn auch im Raum der Kirche moralische Verhalten sr egeliï<br />

propagiert oder faktisch verbreitet werden, die sich weitgehend den<br />

Triebbedürfnissen der Menschen anpassen, aber die wahre Freiheit<br />

eines Christen verraten. Verzicht und Geduld, Reifenlassen und Stand­<br />

festigkeit dürfen nicht zu Fremdwörtern in unserem täglichen Leben<br />

werden, besonders auch nicht in der Gestaltung der menschlichen<br />

Sexualität.<br />

Die Moraltheologen haben heute eine besonders große Verantwor­<br />

tung, nicht nur weil sie vor neuen und schwierigen Herausforderungen<br />

stehen, sondern weil unklare oder gar falsche Lehrmeinungen im Be­<br />

reich der Moral bei den Gläubigen zu besonderer Verwirrung führen<br />

— rascher und schwerwiegender als in Fragen von mehr theoretischem<br />

Charakter. Ihr müßt es daher als einen zentralen Punkt Eurer bischöf­<br />

lichen Verantwortung in dieser unserer Zeit ansehen, dafür zu sorgen,<br />

daß die Moraltheologie wirklich von den reinen Quellen des Glaubens<br />

der Kirche her denkt, die suchenden Menschen führt und ihnen hilft,<br />

von dort her ihr Leben zu gestalten. Demgemäß werdet Ihr alles tun,<br />

damit Eure Moraltheologen eindeutig und auf überzeugende Weise das<br />

verbindliche Ethos der christlichen Botschaft lehren. Dazu gehört auch,<br />

daß sie den authentischen Sinn der lehramtlichen Dokumente über<br />

sittliche Grundfragen — in spezieller Weise jene, welche Ehe und<br />

Familie betreffen 3 — in den Verständnishorizont Eurer Gesellschaft<br />

übersetzen und für das konkrete Leben der Menschen fruchtbar machen.<br />

In diesem Sinne hat sich schon der verstorbene Kardinal Höffner in<br />

den letzten Jahren seines Lebens ganz eindeutig geäußert.<br />

3 Humanae vitae und Familiaris consortio.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1163<br />

5. Liebe Mitbrüder im Bischofsamt ! Unsere gemeinsame Sorge um<br />

den Glauben in unseren Diözesen und Gemeinden muß in einer beson­<br />

deren Weise und gewissermaßen auch vorrangig unsere Sorge um die<br />

Lehrer und Verkünder des Glaubens sein, um unsere Priester und deren<br />

Mitarbeiter im pastoralen Dienst und um genügend Priesternachwuchs.<br />

Seid als Vater und Freund Euren Priestern zur Seite in ihren viel­<br />

fältigen und mühevollen Aufgaben ihres Amtes. Sorgt Euch mit ihnen<br />

zusammen um eine angemessene Pastoral der geistlichen Berufe. Und<br />

kümmert Euch mit besonderer Umsicht um die Priesterseminare und<br />

die Ausbildungsstätten künftiger pastoraler Mitarbeiter, um die Theo­<br />

logischen Hochschulen und Fakultäten. Sie sollen die künftigen Lehrer<br />

und Verkünder des Glaubens zuverlässig unterrichten in der philoso­<br />

phischen und theologischen Wissenschaft. Eine solide theologische<br />

Grundausbildung ist unbedingt notwendig. Sie darf nicht einem ver­<br />

kürzten und oft überschätzten Praxisbezug geopfert werden. Achtet<br />

auf eine gediegene Lehre durch gut ausgebildete Dozenten. Aller Aus­<br />

bildung und allen pastoralen Bemühungen zugrunde aber liege eine<br />

tiefe und überzeugende Spiritualität. Ihre Mitte sei die Hinführung<br />

zum Gebet sowie ein Leben und Wirken aus dem Gebet. Die Orden<br />

mit ihren kirchlich anerkannten geistlichen Traditionen und die neueren<br />

geistlichen Bewegungen sind dabei für Priester und <strong>La</strong>ien eine sehr<br />

große und heute unentbehrliche Hilfe.<br />

Eure bayerischen Diözesen sind zudem noch Träger der einzigen<br />

Universität päpstlichen Rechts im deutschen Sprachraum, der Katho­<br />

lischen Universität Eichstätt. Ich möchte Euch für die Bemühungen,<br />

welche Ihr für diese Universität einsetzt, aufrichtig danken und Euch<br />

zugleich ermutigen, den weiteren Ausbau dieser Hochschule zu för­<br />

dern. Es wäre vielleicht sogar wünschenswert, wenn nicht nur die<br />

bayerischen, sondern alle deutschen Diözesen sich für diese Universität<br />

verantwortlich fühlen würden. Da Deutschland eine in der ganzen<br />

Welt bekannte Universitätstradition hat, scheint eine katholische Uni­<br />

versität gerade auch in Eurem <strong>La</strong>nd für die Kirche von besonderer<br />

Bedeutung zu sein.<br />

6. Indem ich diesen ersten Teil meiner Überlegungen anläßlich<br />

Eures Ad-limina-Besuches zusammen mit den später noch folgenden<br />

nun Euren weiteren persönlichen und gemeinsamen Beratungen und<br />

Schlußfolgerungen anvertraue, danke ich Euch, liebe Mitbrüder, zum<br />

Schluß noch von Herzen für Euer treues Zeugnis von Glaube, Hoffnung


1164 Acta Apostolicae Seáis - Commentarium Officiale<br />

und Liebe in Euren Diözesen. Grüßt Eure noch lebenden Vorgänger<br />

im bischöflichen Amt, die verdienten Altbischöfe von Bamberg und<br />

Speyer : Josef Schneider und Isidor Markus Emanuel, sowie von Pas­<br />

sau und Fulda : Anton Hofmann und Eduard Schick. Grüßt alle<br />

Gläubigen, vor allem Eure Priester und Diakone sowie alle, die sich<br />

mit ihnen im Dienst an der Kirche aufopfern. Grüßt alle Eure Mitar­<br />

beiter, gleich an welcher Stelle sie sich abmühen : in der Pastoral, in<br />

der Caritas, in der Glaubensunterweisung, in der theologischen Wissen­<br />

schaft, in der Verwaltung. Ganz besonders grüße ich durch Euch die<br />

Frauen und Männer in den Orden und Kongregationen sowie in den<br />

Säkularinstituten und geistlichen Gemeinschaften. Ich bete zu Gott,<br />

daß ihr entschiedenes Leben im Geist der Nachfolge Jesu Christi<br />

reiche Frucht bringe für sie und die ganze Kirche.<br />

Für Gottes bleibenden Schutz und Beistand erteile ich Euch und<br />

allen Eurer bischöflichen Hirtensorge anvertrauten Gläubigen, beson­<br />

ders auch den Kindern und Alten sowie allen Kranken und Leidenden<br />

von Herzen den Apostolischen Segen.<br />

VIII<br />

Ad eos qui conventui Consociationis Scholarum pro puerulis interfue­<br />

runt coram admissos.*<br />

1. Porgo a voi, presidenti, dirigenti e consulenti delle scuole ma­<br />

terne di ispirazione cristiana, convenuti a Borna per il V Congresso<br />

della (( Federazione Italiana Scuole Materne )) (FISM), un sentito e<br />

cordiale saluto.<br />

Attraverso le vostre persone voglio raggiungere tutte le educatrici,<br />

religiose e laiche, i sacerdoti e gli operatori impegnati in questo deli­<br />

cato settore.<br />

Un ricordo del tutto particolare riservo alle famiglie che in numero<br />

veramente considerevole, pur fra non poche difficoltà, affidano alle<br />

vostre scuole i loro figli e partecipano, con autentica dedizione, alle<br />

attività degli organismi educativi e gestionali.<br />

Già in altre occasioni ho avuto modo di rivolgere a voi una parola<br />

di vivo incoraggiamento per l'importante servizio che, con generosità<br />

e competenza, dedicate ai bambini e alle loro famiglie, specialmente<br />

quelle giovani, sempre bisognose di sostegno e di aiuto.<br />

* Die 16 m. Ianuarii a. 1988.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1165<br />

Anche oggi, pur brevemente, offro qualche spunto a conforto della<br />

vostra costante e attenta riflessione.<br />

2. Vorrei innanzitutto riaffermare la dignità del bambino, giacché<br />

oggi non di rado si tende ad escluderlo o almeno a « subirne » la pre­<br />

senza, spesso strumentalizzarlo per secondi fini, o addirittura ad abu­<br />

sare della sua naturale debolezza.<br />

Il bambino è (( persona », è uomo ; come tale deve essere accolto,<br />

amato, aiutato nel suo sviluppo fisico e morale affinché possa occupare<br />

il suo « irripetibile » posto nella società e nella comunità ecclesiale.<br />

Ogni bambino è voluto da Dio Padre, è redento da Cristo, diventa<br />

tempio dello Spirito Santo nel Battesimo.<br />

Se questa è la dignità del bambino, tutti devono considerare un<br />

privilegio accoglierlo, custodirlo ed amarlo come ci ha insegnato il<br />

Signore.<br />

Nel Vangelo cogliamo quanto Gesù abbia amato i bambini ; quali<br />

dure parole abbia usato con chi li allontanava da Lui ; come ne abbia<br />

fatto un modello per gli adulti : « Se non vi convertirete e non diven­<br />

terete piccoli come i bambini (semplici - limpidi - disponibili), non<br />

entrerete nel Regno dei cieli. E chi accoglie anche uno solo di questi<br />

bambini in nome mio, accoglie me.<br />

Chi invece scandalizza anche uno solo di questi piccoli che credono<br />

in me, sarebbe meglio per lui che gli fosse appesa una macina girata<br />

da asino, e fosse gettato negli abissi del mare. 1<br />

3. <strong>La</strong> Chiesa, seguendo il suo Signore, in ogni tempo ha difeso,<br />

privilegiato e servito i bambini, promuovendone la dignità. Basta<br />

pensare ai due millenni della sua storia, agli ordini religiosi susse­<br />

guitisi nel tempo, alla vita di pastori e di santi, per raccoglierne la<br />

più lucida testimonianza.<br />

Questo amore preferenziale della Chiesa per il bambino si è con­<br />

cretizzato in istituzioni di ogni genere e, agli inizi del secolo scorso,<br />

in scuole per i bambini, quando ancora nessuno nemmeno immaginava<br />

un simile servizio.<br />

Così le comunità cristiane, le famiglie, il nostro popolo, hanno<br />

voluto in ogni paese anche più sperduto, come nelle grandi città,<br />

questa scuola, nata e sempre rimasta profondamente legata al tessuto<br />

sociale ed ecclesiale.<br />

1 Cf. Mt 18, 4-7.


116(5 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

In una parola: le scuole materne sono nate e cresciute profonda­<br />

mente radicate nella volontà illuminata della nostra gente e, in genere,<br />

sono state affidate a religiose o da queste promosse.<br />

A sua volta il Concilio Vaticano II ha sottolineato il posto specia­<br />

lissimo che compete, fra gli strumenti educativi, alla scuola e in par­<br />

ticolare alla scuola cattolica. <strong>La</strong> Dichiarazione conciliare sull'Educa­<br />

zione Cristiana afferma : « Tra tutti gli strumenti educativi riveste<br />

un'importanza particolare la scuola...»; «<strong>La</strong> presenza della Chiesa<br />

in campo scolastico si rivela in maniera particolare nella scuola cat­<br />

tolica. Questa, certo, al pari delle altre scuole, persegue le finalità<br />

culturali e la formazione umana dei giovani. Ma suo elemento caratte­<br />

ristico è di dar vita ad un ambiente comunitario scolastico permeato<br />

dallo spirito evangelico ... ». 2<br />

E il documento sottolinea l'importanza degli educatori : « È dunque<br />

meravigliosa e davvero importante la vocazione di tutti coloro che,<br />

collaborando con i genitori, nello svolgimento del loro compito, e<br />

facendo le veci della comunità umana si assumono il dovere di educare<br />

nelle scuole. Una tale vocazione esige speciali doti di mente e di cuore,<br />

una preparazione molto accurata, una capacità pronta e costante di<br />

rinnovamento e di adattamento ». 3<br />

Questo alto magistero è stato riaffermato dai miei Venerati Pre­<br />

decessori e fatto proprio dai Vescovi italiani i quali hanno voluto<br />

tradurlo nel documento sulla scuola cattolica oggi in Italia e nel<br />

catechismo dei bambini della Conferenza episcopale Italiana, dove<br />

vengono individuati gli elementi specifici riguardanti la proposta edu­<br />

cativa nella scuola materna di ispirazione cristiana.<br />

4. Conoscendo le difficoltà presenti a livello di impegno pastorale<br />

e di gestione amministrativa, mi rallegro vivamente con voi per<br />

quanto avete fatto nella vostra storia associativa in questo arco di<br />

tempo, e rinnovo il mio incoraggiamento ai vari operatori, già espresso<br />

in altre circostanze, mentre chiedo il massimo di generosità a ciascuno.<br />

Mi rivolgo innanzitutto ai sacerdoti, specialmente se parroci, che<br />

con grande sacrifìcio e intelligenza hanno voluto accanto alla chiesa<br />

una scuola materna : continuino a sentirla luogo privilegiato di<br />

pastorale.<br />

Desidero poi dire alle religiose, ancora molto presenti in questo<br />

settore pastorale con la ricchezza dei carismi propri a ciascun istituto<br />

2 Gravissimum educationis, 5; 8.<br />

3 Ibid., 5.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1167<br />

o congregazione : non vi lasciate scoraggiare dalle difficoltà e non cedete<br />

alla tentazione di abbandonare questo campo per dedicarvi ad altre<br />

attività apostoliche. Anche voi, educatrici ed educatori laici sentitevi<br />

onorati di scegliere come luogo di evangelizzazione e di promozione<br />

umana la scuola materna.<br />

Raccomando ai genitori, ma anche a tutti i fedeli, di sentire la<br />

scuola della comunità come ambiente proprio, dove i bambini possano<br />

trovare una educazione cristiana in sintonia con quella ricevuta in<br />

famiglia e dove essi stessi possano trovare elementi di crescita come<br />

veri educatori e cristiani autentici.<br />

Una parola infine alle autorità civili e politiche : non disattendano<br />

al servizio sociale di più di ottomila scuole libere, confederate<br />

nella vostra Federazione, e si sforzino di trovare rapidamente soluzioni<br />

legislative improntate ad autentica giustizia, che non rendano<br />

troppo gravosa, e carica di difficoltà qualche volta insormontabili,<br />

questa presenza riconosciuta da tutti come capace di servire capillarmente<br />

le famiglie italiane.<br />

5. So che il 25 marzo, solennità dell'Annunciazione in questo Anno<br />

Mariano, celebrerete una giornata di intensa esperienza ecclesiale<br />

« con Maria verso il 2000 ». <strong>La</strong> preghiera di tanti innocenti non sarà<br />

disattesa dalla Madre di Dio e nostra.<br />

A Lei affido voi e tutte le scuole materne di ispirazione cristiana<br />

che rappresentate.<br />

Con la sua intercessione, invoco sulle vostre persone e su quanti<br />

operano nelle scuole materne l'abbondanza dei doni del Signore e a<br />

tutti imparto di cuore la mia Benedizione Apostolica.<br />

IX<br />

In aedibus consociationis diurnariorum ab omnibus nationibus, Romae<br />

in regione Capitis sedentis, habita.*<br />

Signor Ministro,<br />

Signori Direttori Generali,<br />

Cari amici giornalisti,<br />

1. A voi il mio cordiale saluto ! Sono vivamente grato per le parole<br />

di benvenuto del vostro Presidente e per l'invito a visitare la vostra<br />

<strong>Sede</strong>, rivoltomi a nome dei giornalisti soci dell'Associazione della<br />

Stampa Estera in Italia.<br />

* Die 17 m. Ianuarii a. 1988.<br />

76 - A. A. S.


1168 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Oggi, in occasione dell'incontro con i fedeli della vicina parrocchia<br />

di San Lorenzo in Lucina, mi è stata offerta l'opportunità di accettare<br />

il vostro invito, che si situa nel contesto del 75° anniversario della fon­<br />

dazione del vostro Sodalizio, avvenuta nel lontano 1912. <strong>La</strong> mia pre­<br />

senza qui, nella vostra sede, vuole essere soprattutto espressione di<br />

sincero apprezzamento per il lavoro, a cui dedicate le vostre energie.<br />

2. Nel corso dei miei viaggi pastorali, ho voluto incontrarmi in<br />

diverse parti del mondo con i vostri colleghi e con quelli tra voi, che in<br />

più d'una occasione hanno condiviso con me le fatiche dei trasferi­<br />

menti. In tali circostanze ho manifestato la mia stima per tutte le<br />

dimensioni del complesso fenomeno della comunicazione sociale, il<br />

cui nucleo centrale consiste sempre, in definitiva, nella trasmissione<br />

di valori e di informazioni tra voi, giornalisti, e i destinatari dei mezzi<br />

in cui operate.<br />

<strong>La</strong> complessità tecnica delle trasmissioni e della riproduzione di<br />

immagini non può nascondere il fatto essenziale della comunicazione :<br />

un rapporto in due direzioni, tra l'operatore dell'opinione pubblica<br />

e il pubblico al quale egli si dirige. Parlando a un gruppo di vostri<br />

colleghi, ho avuto occasione di dir loro che i giornalisti « come comu­<br />

nicatori, debbono ascoltare oltre che parlare ». Ascoltare le esigenze<br />

e le necessità della gente ; ascoltare soprattutto la voce con la quale<br />

si manifesta la dignità di ogni essere umano, di ogni donna, di ogni<br />

uomo, di ogni bambino in qualsiasi circostanza della vita. Il giorna­<br />

lismo, testimone dell'attività quotidiana dell'uomo, non può trascurare<br />

di testimoniare in favore della sua originaria dignità, non può separare<br />

l'uomo dalla dignità che gli è propria. Il giornalismo che non ascolta<br />

l'uomo, finirà per disprezzarlo.<br />

« Ascoltare » l'uomo è rispettarlo nell'affrontare i problemi indivi­<br />

duali e sociali. È inoltre promuoverne l'educazione e il riposo. Ma è<br />

soprattutto fornirgli, mediante la vostra attività, un'informazione,<br />

che sia al di là d'interessi personali o di parte, un'informazione che,<br />

essendo indipendente, non si piega a concezioni ideologiche o a com­<br />

promessi di potere. L'uomo che ha scelto la professione d'informare,<br />

deve cercare appassionatamente la verità per se stessa, perché amarla<br />

in funzione d'altro sarebbe già un rinunciare ad essa. Su questa base<br />

di indipendenza e di rigore nel servizio alla verità, il vostro lavoro<br />

può rendere un contributo inestimabile alla società. <strong>La</strong> società ha<br />

bisogno d'informazione vera e, entro i limiti della giustizia e della<br />

carità, completa. E voi siete i responsabili a cui spetta di offrirgliela.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1169<br />

3. Conosco almeno alcuni dei problemi che voi incontrate nella<br />

vostra quotidiana fatica. Voi sentite la pressione del potere — nelle<br />

sue distinte forme ideologiche o economiche — che vi si avvicina per<br />

condizionare le vostre informazioni. Dovete lavorare abitualmente<br />

— forse come nessun altro professionista — entro limiti di tempo<br />

piuttosto ristretti. A volte vi viene chiesto di scrivere su argomenti o<br />

temi lontani o addirittura contrari ai vostri principi. Spesso le esi­<br />

genze di lavoro vi tengono lontani dalla vostra famiglia e dalla vostra<br />

casa, e siete sottoposti a frequenti cambi di residenza, passando da-<br />

un paese all'altro.<br />

Come non ricordare, di fronte a tali situazioni, che voi siete più<br />

importanti del vostro lavoro? <strong>La</strong> vostra personale dignità umana è<br />

superiore a un « successo » intravvisto o a una promozione promessa.<br />

Se vi lasciate dominare da una dinamica puramente « professiona-<br />

listica », la vostra vita si rivelerà « eccentrica » a se stessa, e la vostra<br />

intimità personale risulterà invasa dal vuoto. Il prodotto del vostro-<br />

lavoro favorisce negli altri il riposo e la distensione. Non è dunque<br />

giusto che coltiviate anche voi, nella vostra vita, uno spazio per voi<br />

stessi, per le vostre famiglie, per quel clima di serenità che facilita<br />

all'uomo l'apertura alla trascendenza e l'ascolto della voce di Dio?<br />

<strong>La</strong> Chiesa — l'ho detto ai vostri colleghi in varie occasioni — sta<br />

dalla vostra parte. Siate cristiani o no, nella Chiesa troverete sempre<br />

la giusta stima per il vostro lavoro e il riconoscimento della libertà dì<br />

stampa. <strong>La</strong> Chiesa, però, va ancora più in là perché, accanto ai di­<br />

ritti, sostiene l'esistenza di doveri. Il dovere della verità. Il dovere<br />

dell'indipendenza dalle manipolazioni, che distorcono la verità. Il<br />

dovere di rispettare l'uomo, ogni uomo, in ogni luogo nella sua dignità<br />

di figlio di Dio.<br />

Cari giornalisti della Stampa Estera, vi ringrazio ancora per l'in­<br />

vito che mi avete rivolto in questa ricorrenza anniversaria. Approfitto<br />

dell'occasione per chiedervi di portare alle vostre famiglie un saluto<br />

speciale del Papa. E rivolgo anche un saluto ai vostri collaboratori<br />

in questa sede, alle persone responsabili dei servizi postali e telefonici,<br />

che tanto agevolano il vostro lavoro quotidiano. A tutti il mio saluto<br />

più cordiale, unito ad una particolare preghiera a Dio per voi e per i<br />

vostri cari.


1170 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

X<br />

Exc.mae D.nae Pauxillae Patriciae Durrant, Iamaicae apud Sanctam Se­<br />

dem Legatum.*<br />

Your Excellency,<br />

It is my pleasure to welcome you today for the présentation of your<br />

Letters of Credence as Ambassador Extraordinary and Plenipotentiary<br />

of Jamaica. I am confident that the cordial relations that exist between<br />

your country and the Holy See will not only be maintained but also<br />

strengthened by your diplomatie mission.<br />

I am grateful for your kind words concerning my efforts on behalf<br />

of peace and justice within the human family, and I thank you for<br />

the good wishes that you have extended to me in the name of the<br />

Government and people of Jamaica. In an increasingly interdependent<br />

world, in which the hopes of mankind as well as the dangers threaten-<br />

ing it are so great, the Holy See seeks to promote international dialogue<br />

and understanding based on the fundamental human values which<br />

all people share as children of God created in his image and likeness.<br />

At a time which offers great potential for technological, social,<br />

cultural and economic advancement, nations must not lose sight of<br />

the fact that development must be morally grounded and ethically<br />

pursued if it is to be development that is truly worthy of our human<br />

dignity. If we are to enjoy true justice, then no nation or people must<br />

be deprived of the good things that our stewardship of God's gifts can<br />

produce for the betterment of humanity. If we are to enjoy true peace,<br />

no nation or people may be excluded from full participation in the<br />

social, politicai and economie life of the human family.<br />

Likewise, if people are to free themselves from the destruction of<br />

war and threats of war, and from the economie burdens imposed by<br />

excessive arms production and the arms trade, nations must first learn<br />

how to live in peace within their own borders and then with other<br />

nations. The possibility of disputes and compétition ought not to<br />

plunge the world or any part of it into senseless violence, nor lay<br />

waste to the human and economie resources that could be more pro-<br />

ductively employed in other ways.<br />

* Die 22 m. Ianuarii a. 1988.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1171<br />

Your diplomatie mission is at the service of greater human under­<br />

standing and coopération. You represent the interests of your nation<br />

in the widest possible sense: the Jamaican people's desire for peace,<br />

for a just and équitable share of the world's economie benefits, for a<br />

voice within the family of nations, for universal respect of human<br />

life and dignity. The national motto of Jamaica to which you referred,<br />

"Out of Many One People", not only serves as a constant reminder<br />

of the need to build and preserve unity, but also provides inspiration<br />

for the Jamaican people to set the world an example of social harmony<br />

based on mutual respect.<br />

I am pleased to note your words concerning the very positive<br />

contribution of the Catholic Church in Jamaica to the building up of<br />

national life, particularly in the fìelds of éducation, health and social<br />

welfare. By bearing faithful and dynamic witness to the Gospel in<br />

word and deed, the Church challenges her members and all people of<br />

good will to seek justice and to foster mutuai love, reconciliation and<br />

understanding, so as to ensure an even better future for the Jamaican<br />

people and for all mankind. The Church constantly seeks to renew<br />

herself in the light of her mission and to draw strength from the<br />

vision of what she is called to be by her Divine Founder and Lord.<br />

In doing so she also bears witness to the profoundly moral and religious<br />

foundations upon which nations must be built if they are to succeed in<br />

renewing their vision and sense of purpose with respect to the com­<br />

mon good and the fundamental dignity and rights of each and every<br />

person.<br />

Finally, Your Excellency, as you undertake your important re­<br />

sponsibilities, I wish to assure you of the full coopération and support<br />

of the Holy See. I likewise assure you of my fervent prayers for<br />

yourself and your work. May Jamaica prosper with God's help, and<br />

serve as an example to all those who seek a more humane and peaceful<br />

world.


1172 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

XI<br />

Ad quosdam Germaniae Occidentalis episcopos occasione oblata « ad<br />

limina visitationis » coram admissos.*<br />

Liebe Mitbrüder im Bischofsamt!<br />

1. Nachdem ich bereits in der vergangenen Woche eine erste Gruppe<br />

von Oberhirten Eurer Bischofskonferenz mit ihren Weihbischöfen zum<br />

diesjährigen Ad-limina-Besuch empfangen konnte, grüße ich heute<br />

Euch, die zweite Gruppe aus Nordwestdeutschland : die Bischöfe von<br />

Aachen, Essen, Hildesheim, Münster, Osnabrück und Paderborn sowie<br />

den Diözesanadministrator des Erzbistums Köln. Ein besonderer Gruß<br />

gilt dem Metropoliten unter Euch, Erzbischof Degenhardt. Zusammen<br />

mit Euch gedenke ich des jüngst verstorbenen früheren Bischofs von<br />

Osnabrück, Helmut Hermann Wittler, den Ihr erst vor vierzehn Tagen<br />

zu Grabe getragen habt. Gott schenke diesem verdienten Oberhirten<br />

seinen ewigen Frieden; ebenso seinem treuen Diener Kardinal Joseph<br />

Höffner, dessen hochverehrter Person ich schon vor der ersten Bi­<br />

schofsgruppe mit Dankbarkeit gedacht habe. Eine brüderlichen Will­<br />

kommensgruß richte ich dann auch an die Weihbischöfe, die auch bei<br />

dieser Gruppe zahlreich vertreten sind.<br />

2. In einem ersten Teil meiner Gesamtansprache an Eure Bischofs­<br />

konferenz habe ich zu Eurer ersten Gruppe von der Sorge um den<br />

Glauben gesprochen ; mit Euch möchte ich das christliche Leben in<br />

den Pfarrgemeinden besonders bedenken.<br />

Das II. Vatikanische Konzil hat Anstöße gegeben, um das Nach­<br />

denken über die Gemeinschaft der Gläubigen auf Pfarr- und Diözesan-<br />

ebene anzuregen und das Leben in ihr zu erneuern. In Eurem <strong>La</strong>nd ist<br />

dies besonders intensiv geschehen. Ihr konntet dabei auf viele gute<br />

Erfahrungen zurückgreifen, die schon vor jener Kirchenversammlung<br />

gewachsen waren, wie zum Beispiel die liturgische Bewegung und<br />

die Erneuerung des <strong>La</strong>ienapostolats. Viele Mühen galten dem inneren<br />

und äußeren Aufbau lebendiger Pfarr gemeinden.<br />

Besonders fruchtbar hat sich dies für die Gestaltung der Gottes­<br />

dienste und der Sakramente erwiesen. Achtet jedoch darauf, daß die<br />

Normen der liturgischen Erneuerung auch überall beachtet werden.<br />

Sonst entstehen leicht bedauerliche Mißverständnisse : Manche lasten<br />

* Die 23 m. Ianuarii a. 1988.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1173<br />

dem Konzil und der liturgischen Erneuerung an, was in Wirklichkeit<br />

nicht Absicht der Kirche ist, sondern auf einzelne, die willkürlich<br />

handeln, zurückgeht. Jeder, der am liturgischen Handeln der Kirche<br />

mitwirkt, muß sich bewußt bleiben, daß er einen heiligen Dienst tut,<br />

der verlangt, daß der einzelne sich einfügt in das Ganze der betenden<br />

Kirche und in die ihm zugewiesene Aufgabe.<br />

Er muß sich dabei vor jeder Uberbetonung der eigenen Person<br />

hüten. Auf der Grudlage solcher Dienstbereitschaft kann jeder gewiß<br />

auch seine persönlichen Fähigkeiten einbringen. Vor allem der Priester<br />

darf nie vergessen, daß er »im Namen und in der Person Jesu Christi<br />

handelt«, wie eine lange Überlieferung lehrt. Er muß ganz zurücktreten<br />

können hinter dem Herrn, den er verkündigt.<br />

Sorgt also für diese grundlegende Spiritualität aller Ämter und<br />

Dienste, die im Gottesdienst Aufgaben wahrnehmen. Sonst besteht die<br />

Gefahr, daß das heilige Geschehen der Liturgie zu einem bloßen Men­<br />

schenwerk verflacht. Gottesdienst ist wesentlich auf Anbetung und<br />

Lobpreis hingeordnet. Wir danken Gott für seine Gaben und empfan­<br />

gen sie durch sein Handeln. Dies kann, wie der Reichtum der Kirche<br />

an Gebeten und Riten zeigt, auf vielfache Weise geschehen. Beachtet<br />

auch Zeiten für Stille und Schweigen, für Besinnung und persönliches<br />

Gebet in den Gottesdiensten. Das gesprochene und verkündigte Wort<br />

muß aus dem Wurzelboden der Anbetung und des ehrfürchtigen<br />

Schweigens erwachsen.<br />

Ich bin Euch dankbar, daß Ihr immer wieder — zum Teil auch<br />

in ökumenischen Verlautbarungen mit den evangelischen Kirchen —<br />

auf die Heiligung des Sonntags und seine Bedeutung für eine wahrhaft<br />

menschliche Kultur hinweist. Die Eucharistiefeier der Pfarrgemeinde<br />

ist dabei ein Höhepunkt, der durch nichts vollgültig ersetzt werden<br />

kann. Darum stütze ich Euch darin, daß Ihr diese Einzigartigkeit<br />

der sonntäglichen Eucharistiefeier auch im Blick auf den Wunsch nach<br />

vermehrten ökumenischen Gottesdiensten beachtet.<br />

3. Die Erneuerung der Pfarreien hat den Kern der Gemeinden<br />

vielerorts lebendiger gemacht. Zahlreiche Gläubige arbeiten dort ehren­<br />

amtlich mit und stellen ihre Gaben und Dienste den Pfarrgemeinden<br />

zur Verfügung. Bischöfe und Priester können dankbar und froh sein,<br />

wenn sich so viele Christen an ihrer Seite zum aktiven Zeugnis ihres<br />

Glaubens bereiterklären. Dankt ihnen auch in meinem Namen für<br />

diesen Einsatz ! Der gleiche Dank gilt aber auch den jungen Männern


1174 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

und Frauen, die einen hauptamtlichen Beruf im Zusammenwirken mit<br />

den Priestern und Diakonen in der direkten Pastoral der Kirche<br />

anstreben und dafür die verschiedenen Ausbildungswege bis hin zum<br />

theologischen Vollstudium einschlagen. Gewiß gibt es in diesem Be­<br />

reiche manche praktische Schwierigkeiten bei der genaueren Aufga­<br />

benumschreibung wie bei der notwendigen Zusammenarbeit mit dem<br />

Seelsorgeklerus. Dies alles sollte aber nicht die Freude darüber min­<br />

dern, daß hier durchaus echte geistliche Berufungen vorliegen, die<br />

eine besondere Prüfung. Pflege und Förderung durch das Hirtenamt<br />

verdienen.<br />

Wir sind dankbar, daß es bei Euch Entwicklungen gibt, die Anlaß<br />

zu Freude und Anerkennung sind. Allerdings sind auch einige nega­<br />

tive Tendenzen nüchtern zu sehen : Der Kirchenbesuch ist in den<br />

letzten Jahrzehnten ständig zurückgegangen, obwohl die Menschen<br />

immer mehr Freizeit haben; die Distanzierung vieler Getaufter vom<br />

konkreten Leben der Kirche nimmt zu. Ihr wißt darum und habt<br />

schon manches dagegen unternommen. Schreckt aber vor dem schwie­<br />

rigen Werk sogar einer Neu-Evangelisierung Eurer Heimat nicht zu­<br />

rück ! Wenn heute manche Menschen nicht mehr zur Kirche finden,<br />

muß die Kirche sie aufsuchen. Wir müssen uns auch um diejenigen<br />

kümmerm, die nur noch selten oder gar nicht mehr bei uns sind. Die<br />

Pastoral in unseren modernen Industriestaaten muß heute von Grund<br />

auf missionarisch sein. Wir dürfen uns nicht mit der kleinen Herde<br />

besonders Getreuer begnügen, sondern müssen immer wieder alle ein­<br />

laden und um sie werben. Ihr folgt dabei dem Beispiel Christi, der<br />

für alle gestorben ist und keinen verlorengehen lassen wollte.<br />

4. Evangelisierung vollzieht sich zunächst in der öffentlichen Ver­<br />

kündigung der Kirche in Katechese und Predigt auf den verschiedensten<br />

Ebenen und in vielfältigen Formen ; sie verlangt aber dann vor allem<br />

auch das persönliche Zeugnis in der zwischenmenschlichen Begegnung ;<br />

theologische Forschung und kirchliche Verwaltung können dafür nur<br />

den Rahmen schaffen. Erst recht können technische Hilfsmittel den<br />

Kontakt von Mensch zu Mensch in der Verkündigung des Glaubens<br />

nicht ersetzen : Der Funke persönlicher Überzeugung muß vielmehr<br />

überspringen und im Mitmenschen den Glauben an Jesus Christus<br />

aufkeimen lassen oder vertiefen.<br />

Wenn nun heute neue apostolische Gruppen und Bewegungen mit<br />

großem. Elan die Frohe Botschaft vom Heil anderen lebendig und


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1175<br />

eindringlich nahebringen wollen, sollte ihnen jeder vertretbare Frei­<br />

raum und viel Vertrauen geschenkt werden. Sie pflegen ihr Apostolat<br />

gelegentlich nicht in den üblichen und allseits vertrauten Formen;<br />

auch will die letztlich notwendige Integration in die örtlichen Seel­<br />

sorgestrukturen und -konzepte nicht immer gleich von Anfang an<br />

gelingen. Dennoch verdienen solche Bewegungen grundsätzliche Anerken­<br />

nung und Förderung, wie es auch die letzte Bischofssynode betont hat.<br />

Weltweit gesehen, haben sich solche neuen Wege der Evangelisierung<br />

bereits gut bewährt und erstaunliche Früchte erbracht. Der Heilige<br />

Geist hat Euren Ortskirchen ein reich entfaltetes <strong>La</strong>ienapostolat in<br />

ständischer und beruflicher Gliederung geschenkt : derselbe Heilige<br />

Geist sendet Euch heute neuartige Begabungen missionarischer Art,<br />

die dem Leben Eurer Gemeinden frische Impulse geben möchten, ohne<br />

bisherige Initiativen und Gruppen zu mißachten oder gar zu verdrän­<br />

gen. Die Diözese und die Pfarrei bleiben die grundlegenden Gemein­<br />

schaften der Seelsorge.<br />

Wenn wir von Evangelisierung sprechen, müssen wir aber vor allem<br />

auch an die christliche Familie denken : Die von der Schöpfungsord­<br />

nung vorgezeichnete Urzelle einer jeden menschlichen Gesellschaft ist<br />

auch der erste Ort für die Einübung in den Glauben. Die Familie ist<br />

der Kaum der Begegnung der Generationen ; in ihr müssen die sozialen<br />

Tugenden im täglichen Miteinander erlernt werden. In ihr wird Glaube<br />

persönliche Erfahrung und zugleich gemeinschaftliche Gestalt. Seel­<br />

sorge muß deshalb darauf abzielen, die Familie zu stärken, sie gegen die<br />

Bedrohung familienfeindlicher Strömungen zu schützen und sie als<br />

gewachsene Ganzheit in den apostolischen Auftrag hineinzuführen.<br />

5. Ein besonderes Anliegen, das Ihr mit mir teilt, wird die Sorge<br />

um die junge Generation in der Kirche sein. Sie wird einmal das Erbe<br />

des Glaubens weitergeben müssen an die folgenden Generationen. Auf<br />

ihre innere Festigkeit und ihr Glaubenszeugnis wird es also ankom­<br />

men. Müht Euch mit allen Kräften um die jungen Menschen. Sie<br />

brauchen unser Vertrauen und das aufrichtige Gespräch mit den Äl­<br />

teren. Nur so kann die Kluft zwischen Jung und Alt, die heute über<br />

das gewohnte Spannungsverhältnis hinauszugehen scheint, von beiden<br />

Seiten her überwunden werden. Zeigt den jungen Menschen, daß Ihr<br />

ihnen Weggenossen seid, die ihre Fragen und Nöte aufnehmen, ihnen<br />

aber auch die Kraft des Evangeliums für ihr Leben bezeugen können.<br />

So sehr wir um die jungen Menschen von heute leidenschaftlich ringen


1176 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

müssen, so entschieden und eindeutig muß die Art sein, wie wir ihnen<br />

als Hirten begegnen. Achtet auf Verderber, die ihre ideologischen<br />

Irrtümer verführerisch anpreisen. Nehmt positive neue Erfahrungen<br />

junger Leute auf, zeigt ihnen aber nicht weniger, wo falsche Wege<br />

beginnen und welche Wege die Heilige Schrift und die christliche<br />

Überlieferung uns weisen. Stellt den Jugendlichen trotz des Mangels<br />

an Priestern doch genügend Seelsorger von besonderer Qualität zur<br />

Seite, die der Jugend von heute die Kraft und Schönheit der biblischen<br />

Offenbarung und des Glaubens der Kirche überzeugend und begeisternd<br />

vermitteln können. Gebt aber auch dem Glaubenszeugnis junger Men­<br />

schen selbst genügend Raum und hört ihre Meinung; denn »der Herr<br />

offenbart oft einem Jüngeren, was das Beste ist«, wie der heilige<br />

Benedikt sagt.<br />

6. Gewiß tut Ihr gut daran, den Jugendlichen immer wieder zu hel­<br />

fen, ihr mit heißem Herzen betriebenes gesellschaftliches Engagement<br />

mit dem erprobten Fundament des christlichen Menschenbildes zu ver­<br />

binden, wie es uns das Lehramt der Kirche mit dem Blick auf den<br />

Herrn und die Glaubensurkunden vorlegt. Seid Euch aber auch bewußt<br />

— und gebt es im Gespräch mit den jungen Leuten auch zu —, daß<br />

wir Älteren manche neuen Werte und Optionen für ein gesichertes<br />

Weiterleben der Menschheit erst gesehen und zu schätzen begonnen<br />

haben, nachdem sie bereits von jungen Menschen entdeckt und vorge­<br />

tragen worden waren. Ich denke hier vor allem an die Bereiche des<br />

Friedens, der Entwicklung der Völker und der Umwelt.<br />

7. Sorge und Schmerz bereitet uns die <strong>La</strong>ge der Familie und vor<br />

allem die Zahl der Ehescheidungen, die auch unter den Katholiken<br />

Eures <strong>La</strong>ndes erschreckend hoch ist. Auch verweigern sich viele junge<br />

Menschen zeitweilig oder sogar grundsätzlich der Lebensform der Ehe,<br />

obwohl sie wie Mann und Frau miteinander leben und wohnen. Die<br />

unwiderrufliche Treue in der Ehe, vor der Gesellschaft und der Kirche<br />

bekundet, ist dagegen das kostbarste Gut, das die Kirche als Gabe<br />

und Aufgabe ihres Herrn für das eheliche Zusammenleben der Menschen<br />

hüten muß. Darum führt auch die isolierte Forderung einer Zulassung<br />

von wiederverheirateten Geschiedenen zu den Sakramenten letztlich<br />

in die Enge. Eine Lösung der damit gegebenen Probleme wird eher in<br />

einer tieferen Vorbereitung junger Menschen auf das Geheimnis der<br />

Ehe vor allem als Sakrament zu suchen sein, und dies nicht nur für<br />

die betroffenen Brautleute selbst, sondern als ein Gebot der Glaubens-


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1177<br />

Unterweisung und Verkündigung über die christliche Ehe auf allen<br />

Ebenen der Pastoral. Prüft und vertieft darum mit ganzem Einsatz<br />

die vorhandenen Formen kirchlicher Ehevorbereitung in Euren Diö­<br />

zesen. Achtet dabei darauf, daß die Brautpaare besonders auch für<br />

die große Aufgabe der Formung einer christlichen Familie zugerüstet<br />

werden. Vielleicht haben wir im Ganzen der Verkündigung noch zu<br />

wenig von der Größe und Schönheit, aber auch von den Anforderungen<br />

und Aufgaben einer christlichen Ehe und Familie gesprochen. Gerade<br />

auch verheiratete <strong>La</strong>ien sollten dafür Zeugnis geben. Achtet aber darauf,<br />

daß sich in die kirchlichen Vorbereitungskurse zur Ehe nicht irrige<br />

Vorstellungen einschleichen, die nicht bloß unvereinbar sind mit der<br />

gültigen Botschaft unseres Glaubens, sondern auch letztlich den Men­<br />

schen nur schaden können.<br />

8. Auch der Bereich von Umkehr und Versöhnung, von Buße und<br />

Beichte verlangt unsere ganz intensive Hirtensorge. Trotz vieler An­<br />

strengungen ist der praktische Vollzug von Buße und Beichte immer<br />

noch in einer Krise. Dies gilt wohl auch für Euer <strong>La</strong>nd. Man spricht<br />

zwar viel von Umkehr und Versöhnung im Blick auf gesellschaftliche<br />

Fehlentwicklungen und Konflikte, weicht aber der Änderung der<br />

eigenen Lebensrichtung und der persönlichen Umkehr des Herzens und<br />

damit der eigentlichen Versöhnung mit Gott und den Menschen aus.<br />

In hohem Maße sind Wirklichkeiten wie eine wirklich persönliche<br />

Gewissensentscheidung und konkrete Schulderfahrung sowie der Sinn<br />

für das, was die Heilige Schrift und die Lehre der Kirche Sünde<br />

nennen, verdunkelt und wenig wirksam. Die Folge ist, daß sehr viele<br />

Christen, die durchaus glauben möchten und auch viel Gutes tun, von<br />

der regelmäßigen Erneuerung ihres Lebens in Buße und Beichte abge­<br />

kommen sind und sich mit sehr allgemeinen Bekenntnissen in gelegent­<br />

lichen Bußgottesdiensten begnügen. Viele empfangen dann das Sakra­<br />

ment der Eucharistie in einer inneren Verfassung, die der Würde<br />

dieses kostbaren Vermächtnisses des Herrn widerspricht. 1 Tut darum<br />

alles, was möglich ist, um alle Glieder der Kirche, auch die Priester<br />

selbst, zu einer erneuten Hochschätzung von Umkehr und Versöhnung,<br />

konkretisiert in der persönlichen Beichte, zurückzuführen. Das Sakra­<br />

ment der Beichte ist das Geschenk Jesu Christi an seine Kirche, um<br />

seinem Ruf zur Umkehr ganzheitlich zu entsprechen.<br />

1 Vgl. 1 Kor 11, 27 ff.


1178 Acta, Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

9. Liebe Mitbrüder ! Dies sind einige wichtige Bereiche aus dem<br />

christlichen Leben in den Pfarrgemeinden, an denen sich unser Hir­<br />

tenamt bewähren muß. Bei der Begegnung mit den Bischöfen der<br />

dritten Gruppe in wenigen Tagen werde ich dann vor allem das Zeugnis<br />

christlichen Lebens in der Welt behandeln. Wenn uns ein solcher<br />

konzentrierter Überblick über die Schwerpunkte unseres Bischofsamtes<br />

den Atem zu nehmen droht, so schaut zusammen mit mir auf die<br />

unbezwingbare Zuversicht, die aus den Worten des Apostels Paulus<br />

an die Gemeinde von Thessalonich aufleuchtet :<br />

« Freut Euch zu jeder Zeit ! / Betet ohne Unterlaß / Dankt für<br />

alles...! / Löscht den Geist nicht aus! / Verachtet prophetisches<br />

Beden nicht ! / Prüft alles, und behaltet das Gute !«. 2<br />

Ja, es gibt auch heute viel Gutes zu berichten aus Euren Gemeinden.<br />

Dem Dank an Gott hierfür möchte ich auch meinen Dank an Euch<br />

und alle Eure Mitarbeiter im ehrenamtlichen wie hauptamtlichen Dienst<br />

für diese vielfältigen guten Früchte des Geistes in Euren Diözesen<br />

anschließen. Einen besonderen brüderlichen Gruß und Glückwunsch<br />

sende ich über Euch an den verehrten Altbischof von Hildesheim,<br />

Heinrich Maria Janssen, der soeben seinen achtzigsten Geburstag<br />

gefeiert hat.<br />

Gott schenke Euch allen seinen reichen Segen und den verdienten<br />

Lohn des »getreuen Knechtes«. 3<br />

XII<br />

Ad Romanae Rotae Auditores simul cum officialibus et advocatis coram<br />

admissos, anno forensi ineunte.*<br />

1. Le sono vivamente grato, Monsignor Decano, per le nobili parole<br />

con cui ha interpretato i comuni sentimenti di augurio. A lei rivolgo<br />

il mio saluto cordiale, che estendo al Collegio dei Prelati Uditori del<br />

Tribunale della Rota Romana, agli Officiali che ne fanno parte, ai<br />

componenti dello Studio Rotale e alla schiera di Avvocati Rotali, che<br />

vedo largamente rappresentata.<br />

L'annuale incontro con voi costituisce per me una gradita occa­<br />

sione per sottolineare l'importanza del vostro delicato servizio eccle-<br />

2 5, 16 ff.<br />

3 Vgl. Mt 25, 15 ff.<br />

* Die 25 m. Ianuarii a. 1988.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1179<br />

siale, e per esprimervi il mio apprezzamento e la mia gratitudine. Esso<br />

mi dà, inoltre, la possibilità di fare insieme con voi qualche riflessione<br />

circa l'attività giudiziaria nella Chiesa.<br />

2. Nell'odierno incontro, riprendendo il discorso avviato l'anno<br />

scorso, 1 intendo richiamare la vostra attenzione sul ruolo del difensore<br />

del vincolo nei processi di nullità matrimoniale per incapacità psichica.<br />

Il difensore del vincolo, come magistralmente notava Pio XII, 2 è<br />

chiamato a collaborare per la ricerca della verità oggettiva circa la<br />

nullità o meno del matrimonio nei casi concreti. Ciò non significa che<br />

spetti a lui valutare gli argomenti pro o contro e pronunciarsi circa<br />

il merito della causa, ma che egli non deve costruire (( una difesa arti­<br />

ficiosa, senza curarsi se le sue affermazioni abbiano un serio fonda­<br />

mento oppure no ». 3<br />

Il suo specifico ruolo nel collaborare alla scoperta della verità<br />

oggettiva consiste nell'obbligo (( proponendi et exponendi omnia quae<br />

rationabiliter adduci possint adversus nullitatem ». 4<br />

Siccome il matrimonio, che riguarda il bene pubblico della Chiesa,<br />

« gaudet favore iuris », 5 il ruolo del difensore del vincolo è insosti­<br />

tuibile e di massima importanza. Di conseguenza la sua assenza nel<br />

processo di nullità del matrimonio rende nulli gli atti. 6<br />

Come già ebbi a ricordare, negli ultimi tempi « si notano a volte<br />

tendenze che purtroppo tendono a ridimensionare il suo ruolo 7 fino a<br />

confonderlo con quello di altri partecipanti al processo, o a ridurlo a<br />

qualche insignificante adempimento formale, rendendo praticamente<br />

assente nella dialettica processuale l'intervento della persona quali­<br />

ficata che realmente indaga, propone e chiarisce tutto ciò che ragio­<br />

nevolmente si può addurre contro la nullità, con grave danno per la<br />

retta amministrazione della giustizia.<br />

Mi sento, perciò, in dovere di ricordare che il difensore del vincolo<br />

« tenetur » 8 e cioè ha l'obbligo — non la semplice facoltà — di svol­<br />

gere con serietà il suo compito specifico.<br />

1 Allocuzione alla Rota Romana, 5 febbraio 1987: L'Osservatore Romano, 6 feb­<br />

braio 1987.<br />

2 Allocuzione alla Rota Romana, 2 ottobre 1944: <strong>AAS</strong> 36 (1944), p. 281.<br />

3 Ibid.<br />

4 Can. 1432.<br />

5 Can. 1060.<br />

4 Can. 1433.<br />

7 Allocuzione alla Rota Romana, 28 gennaio 1982: <strong>AAS</strong> 74 (1982), p. 449.<br />

8 Can. 1432.


11<strong>80</strong> Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

3. <strong>La</strong> necessità di adempiere tale obbligo assume nna particolare<br />

rilevanza nelle cause matrimoniali, in sé molto difficili, che riguar­<br />

dano l'incapacità psichica dei contraenti. In esse, infatti, possono<br />

facilmente aversi confusione e fraintendimenti — che ebbi a sottoli­<br />

neare l'anno scorso — nel dialogo fra lo psichiatra o lo psicologo e il<br />

giudice ecclesiastico, col conseguente uso scorretto delle perizie psi­<br />

chiatriche e psicologiche. Ciò richiede che l'intervento del difensore<br />

del vincolo sia davvero qualificato e perspicace, così da contribuire<br />

efficacemente alla chiarezza dei fatti e dei significati, diventando anche,<br />

nelle cause concrete, una difesa della visione cristiana della natura<br />

umana e del matrimonio.<br />

Voglio ora limitarmi a rilevare due elementi, ai quali il difensore<br />

del vincolo deve prestare una particolare attenzione nelle suddette<br />

cause — e cioè la corretta visione della normalità del contraente e le<br />

conclusioni canoniche da trarre in presenza di manifestazioni psico­<br />

patologiche — per indicare alla fine i relativi compiti di colui che<br />

deve difendere il vincolo.<br />

4. È nota la difficoltà che nel campo delle scienze psicologiche e<br />

psichiatriche gli stessi esperti incontrano nel definire, in modo sod­<br />

disfacente per tutti, il concetto di normalità. In ogni caso, qualunque<br />

sia la definizione data dalle scienze psicologiche e psichiatriche, essa<br />

deve sempre essere verificata alla luce dei concetti dell'antropologia<br />

cristiana, che sono sottesi alla scienza canonica.<br />

Nelle correnti psicologiche e psichiatriche oggi prevalenti, i tenta­<br />

tivi di trovare una definizione accettabile di normalità fanno riferi­<br />

mento soltanto alla dimensione terrena e naturale della persona, quella<br />

cioè che è percepibile dalle medesime scienze umane come tali, senza<br />

prendere in considerazione il concetto integrale di persona, nella sua<br />

dimensione eterna e nella sua vocazione ai valori trascendenti di natura<br />

religiosa e morale. In tale visione ridotta della persona umana e della<br />

sua vocazione, si finisce facilmente per identificare la normalità, in rela­<br />

zione al matrimonio, con la capacità di ricevere e di offrire la possibi­<br />

lità di una piena realizzazione nel rapporto col coniuge.<br />

Certamente, anche questa concezione della normalità basata sui<br />

valori naturali ha rilevanza per la capacità di tendere ai valori trascen­<br />

denti, nel senso che nelle forme più gravi di psicopatologia viene com­<br />

promessa anche la capacità del soggetto di tendere ai valori in genere.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1181<br />

5. L'antropologia cristiana, arricchita con l'apporto delle scoperte<br />

fatte anche di recente nel campo psicologico e psichiatrico, considera<br />

la persona umana in tutte le sue dimensioni : la terrena e l'eterna, la<br />

naturale e la trascendente. Secondo tale visione integrale, l'uomo stori­<br />

camente esistente appare interiormente ferito dal peccato ed insieme<br />

redento dal sacrifìcio di Cristo.<br />

L'uomo dunque porta in sé il germe della vita eterna e la vocazione<br />

a far proprii i valori trascendentali; egli, però, resta interiormente<br />

vulnerabile e drammaticamente esposto al rischio di fallire la propria<br />

vocazione, a causa di resistenze e difficoltà che egli incontra nel suo<br />

cammino esistenziale sia a livello conscio, ove è chiamata in causa la<br />

responsabilità morale, sia a livello subconscio, e ciò sia nella vita psi­<br />

chica ordinaria, che in quella segnata da lievi o moderate psicopato­<br />

logie, che non influiscono sostanzialmente sulla libertà della persona di<br />

tendere agli ideali trascendenti, responsabilmente scelti.<br />

In tal modo egli è diviso — come dice San Paolo — tra Spirito e<br />

carne, avendo (( la carne desideri contrari allo Spirito e lo Spirito desi­<br />

deri contrari alla carne », 9 e nello stesso tempo è chiamato a vincere la<br />

carne e a « camminare secondo lo Spirito )). 10 Anzi, egli è chiamato a<br />

crocifiggere la carne « con le sue passioni e i suoi desideri », u dando<br />

cioè a questa lotta inevitabile e alla sofferenza che essa comporta<br />

— quindi anche ai suddetti limiti della sua libertà effettiva — un<br />

significato redentore. 12 In questa lotta « lo Spirito viene in aiuto alla<br />

nostra debolezza ». 13<br />

Quindi, mentre per lo psicologo o psichiatra ogni forma di psicopa­<br />

tologia può sembrare contraria alla normalità, per il canonista, che si<br />

ispira alla suddetta visione integrale della persona il concetto di nor­<br />

malità, e cioè della normale condizione umana in questo mondo, com­<br />

prende anche moderate forme di difficoltà psicologica, con la conse­<br />

guente chiamata a camminare secondo lo Spirito anche fra le tribola­<br />

zioni e a costo di rinunce e sacrifìci. In assenza di una simile visione<br />

integrale dell'essere umano, sul piano teorico la normalità diviene facil­<br />

mente un mito e, sul piano pratico, si finisce per negare alla maggio­<br />

ranza delle persone la possibilità di prestare un valido consenso.<br />

9 Gal 5, 17.<br />

10 Cf. ilici. 5, 16. 25.<br />

11 Ibid. 5, 24.<br />

12 Cf. Rom 8, 17-18.<br />

13 Ibid. 8, 26.


1182 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

6. Il secondo elemento sui quale intendo soffermarmi è connesso col<br />

primo e riguarda le conclusioni da trarre in sede canonica, quando le<br />

perizie psichiatriche riscontrano nei coniugi la presenza di qualche<br />

psicopatologia.<br />

Tenendo presente che solo le forme più gravi di psicopatologia arri­<br />

vano ad intaccare la libertà sostanziale della persona e che i concetti<br />

psicologici non sempre coincidono con quelli canonici, è di fondamen­<br />

tale importanza che, da una parte, la individuazione di tali forme più<br />

gravi e la loro differenziazione da quelle leggere sia compiuto attra­<br />

verso un metodo scientificamente sicuro, e che, dall'altra, le categorie<br />

appartenenti alla scienza psichiatrica o psicologica non siano trasferite<br />

in modo automatico al campo del diritto canonico, senza i necessari<br />

adattamenti che tengano conto della specifica competenza di ciascuna<br />

scienza.<br />

7. A tale proposito, inoltre, non deve essere dimenticato che difficoltà<br />

e divergenze esistono all'interno della stessa scienza psichiatrica e psi­<br />

cologica per quanto concerne la definizione di « psicopatologia ». Certo,<br />

vi sono descrizioni e classificazioni che raccolgono un maggior numero<br />

di consensi, così da rendere possibile la comunicazione scientifica. Ma<br />

è proprio in relazione a queste classificazioni e descrizioni dei principali<br />

disturbi psichici che può nascere un grave pericolo nel dialogo tra perito<br />

e canonista.<br />

Non è infrequente che le analisi psicologiche e psichiatriche con­<br />

dotte sui contraenti, anziché considerare « la natura e il grado dei<br />

processi psichici che riguardano il consenso matrimoniale e la capa­<br />

cità della persona ad assumere gli obblighi essenziali del matrimo­<br />

nio », 14 si limitino a descrivere i comportamenti dei contraenti nelle<br />

diverse età della loro vita, cogliendone le manifestazioni abnormi, che<br />

vengono poi classificate secondo una etichetta diagnostica. Occorre<br />

dire con franchezza che tale operazione, in sé pregevole, è tuttavia<br />

insufficiente ad offrire quella risposta di chiarificazione che il giudice<br />

ecclesiastico attende dal perito. Egli deve perciò richiedere che questi<br />

compia un ulteriore sforzo, spingendo la sua analisi alla valutazione<br />

delle cause e dei processi dinamici sottostanti, senza fermarsi soltanto<br />

ai sintomi che ne scaturiscono. Solo tale analisi totale del soggetto,<br />

delle sue capacità psichiche, e della sua libertà di tendere ai valori<br />

14 Allocuzione cit. alla Rota Romana, 5 febbraio 1987, n. 2.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1183<br />

autorealizzandosi in essi, è utilizzabile per essere tradotta, da parte<br />

del giudice, in categorie canoniche.<br />

8. Si dovranno altresì prendere in considerazione tutte le ipotesi<br />

di spiegazione del fallimento del matrimonio, di cui si chiede la dichia­<br />

razione di nullità, e non solo quella derivante dalla psicopatologia. Se<br />

si fa solo un'analisi descrittiva dei diversi comportamenti, senza cer­<br />

carne la spiegazione dinamica e senza impegnarsi in una valutazione<br />

globale degli elementi che completano la personalità del soggetto,<br />

l'analisi peritale risulta già determinata ad una sola conclusione :<br />

non è infatti difficile cogliere nei contraenti aspetti infantili e con­<br />

flittuali che, in una simile impostazione diventano inevitabilmente<br />

la « prova » della loro anormalità, mentre forse si tratta di persone<br />

sostanzialmente normali, ma con difficoltà che potevano essere supe­<br />

rate, se non vi fosse stato il rifiuto della lotta e del sacrificio.<br />

L'errore è tanto più facile, se si considera che sovente le perizie si<br />

ispirano al presupposto secondo cui il passato di una persona non solo<br />

aiuta a spiegare il presente, ma inevitabilmente lo determina, così da<br />

toglierle ogni possibilità di libera scelta. Anche in questo caso, la con­<br />

clusione è predeterminata, con conseguenze ben gravi, se si considera<br />

quanto sia facile trovare nell'infanzia e nell'adolescenza di ciascuno<br />

elementi traumatizzanti ed inibenti.<br />

9. Un'altra possibile e non infrequente fonte di fraintendimenti<br />

nella valutazione delle manifestazioni psicopatologiche è costituita non<br />

dall'eccessivo aggravamento della patologia ma, al contrario, dalla<br />

indebita sopravalutazione del concetto di capacità matrimoniale. Come<br />

annotavo lo scorso anno, 15 l'equivoco può nascere dal fatto che il perito<br />

dichiara l'incapacità del contraente non in riferimento alla capacità<br />

minima, sufficiente per un valido consenso, bensì all'ideale di una piena<br />

maturità in ordine ad una vita coniugale felice.<br />

10. U difensore del vincolo, nelle cause riguardanti l'incapacità<br />

psichica, è chiamato quindi a fare costante riferimento ad una ade­<br />

guata visione antropologica della normalità, per confrontare con essa<br />

i risultati delle perizie. Egli dovrà cogliere e segnalare al giudice<br />

eventuali errori, a tale proposito, nel passaggio dalle categorie psico­<br />

logiche e psichiatriche a quelle canoniche.<br />

Contribuirà così ad evitare che le tensioni e le difficoltà, inevita-<br />

15 Ibid., n. 6.<br />

77 - A. A. S.


1184 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

burnente connesse con la scelta e la realizzazione degli ideali matrimo­<br />

niali, siano confuse con i segni di una grave patologia; che la dimen­<br />

sione subconscia della vita psichica ordinaria venga interpretata come<br />

un condizionamento che toglie la libertà sostanziale della persona;<br />

che ogni forma di insoddisfazione o di disadattamento nel periodo<br />

della propria formazione umana sia intesa come fattore che distrugge<br />

necessariamente anche la capacità di scegliere e di realizzare l'oggetto<br />

del consenso matrimoniale.<br />

11. Il difensore del vincolo deve inoltre badare che non vengano<br />

accettate come sufficienti a fondare una diagnosi, perizie scientifica­<br />

mente non sicure, oppure limitate alla sola ricerca dei segni abnormi,<br />

senza la dovuta analisi esistenziale del contraente nella sua dimensione<br />

integrale.<br />

Così, ad esempio, se nella perizia non si fa alcun cenno alla respon­<br />

sabilità dei coniugi né ai loro possibili errori di valutazione, o se non<br />

si considerano i mezzi a loro disposizione per rimediare a debolezze o<br />

errori, v'è da temere che un indirizzo riduttivo pervada la perizia,<br />

predeterminandone le conclusioni.<br />

Ciò vale anche per il caso in cui il subconscio o il passato siano<br />

presentati come fattori che non solo influiscono sulla vita conscia della<br />

persona, ma la determinano, soffocando la facoltà di decidere libera­<br />

mente.<br />

12. Il difensore del vincolo dell'adempimento del suo compito, deve<br />

adeguare la sua azione alle diverse fasi del processo. Spetta a lui<br />

innanzitutto, nell'interesse della verità oggettiva, curare che al perito<br />

si facciano le domande in modo chiaro e pertinente, che si rispetti<br />

la sua competenza e non si pretendano da lui delle risposte in materia<br />

canonica. Nella fase dibattimentale poi dovrà saper valutare retta­<br />

mente le perizie in quanto sfavorevoli al vincolo e segnalare opportu­<br />

namente al giudice i rischi della loro scorretta interpretazione, avva­<br />

lendosi anche del diritto di replica che la legge gli consente.^ 6 Scor­<br />

gendo infine, in caso di sentenza affermativa di primo grado, deficienze<br />

nelle prove sulle quali essa si basa o nella loro valutazione, non<br />

ometterà di interporre e giustificare l'appello.<br />

Comunque, il difensore del vincolo dovrà rimanere all'interno della<br />

sua specifica competenza canonica, senza per nulla voler competere col<br />

" Can. 1603, par. 3.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1185<br />

perito o sostituirsi a lui nel merito della scienza psicologica e psichia­<br />

trica.<br />

Tuttavia, in forza del can. 1435, che richiede da lui « prudenza e<br />

zelo per la giustizia», deve saper riconoscere, sia nelle premesse sia<br />

nelle conclusioni peritali, gli elementi che occorre confrontare con la<br />

visione cristiana della natura umana e del matrimonio, vegliando che<br />

sia fatta salva la corretta metodologia del dialogo interdisciplinare<br />

con la dovuta osservanza dei rispettivi ruoli.<br />

13. <strong>La</strong> particolare collaborazione del difensore del vincolo nella<br />

dinamica processuale fa di lui un operatore indispensabile per evitare<br />

fraintendimenti nel pronunciamento delle sentenza, specialmente là<br />

dove la cultura dominante risulta contrastante con la salvaguardia del<br />

vincolo matrimoniale assunto dai contraenti al momento delle nozze.<br />

Quando la sua partecipazione al processo si esaurisse nella presen­<br />

tazione di osservazioni soltanto rituali, ci sarebbe fondato motivo per<br />

dedurne una inammissibile ignoranza e/o una grave negligenza che<br />

peserebbe sulla coscienza di lui, rendendolo responsabile, nei confronti<br />

della giustizia amministrata dei tribunali, giacché, tale suo atteggia­<br />

mento indebolirebbe la effettiva ricerca della verità, la quale deve essere<br />

sempre « fondamento madre e legge della giustizia ». 17<br />

14. Mentre sono riconoscente per la sapiente e fedele opera dei difen­<br />

sori del vincolo di codesta Rota Romana e di molti altri Tribunali<br />

ecclesiastici, intendo incoraggiare la ripresa ed il rafforzamento di<br />

tale qualificato ruolo, che auguro sia sempre assolto con competenza,<br />

chiarezza, ed impegno specialmente perché ci troviamo di fronte a una<br />

crescente mentalità poco rispettosa della sacralità dei vincoli assunti.<br />

A voi, e a tutti gli operatori della giustizia nella Chiesa, imparto<br />

la mia Benedizione.<br />

17 Allocuzione alla Rota Romana, 4 febbraio 19<strong>80</strong>: <strong>AAS</strong> 72 (19<strong>80</strong>), p. 173.


1186 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

XIII<br />

Romae, in regione comprediariis litteris E. U. R. nuncupata, ad eos qui<br />

conventui ab omnibus nationibus ad agriculturam fovendam interfuerunt<br />

habita.*<br />

Monsieur le Président,<br />

Monsieur le Président du Conseil des Ministres<br />

de la République italienne,<br />

Messieurs les Ministres,<br />

Messieurs les Délégués<br />

et Représentants permanents des Etats membres,<br />

Mesdames, Messieurs,<br />

1. J'ai accueilli bien volontiers l'invitation que vous m'avez adres­<br />

sée, Monsieur le Président, au nom des Représentants des cent qua­<br />

rante-deux Etats membres du Fonds international pour le développe­<br />

ment agricole (FIDA), à participer à la célébration solennelle mar­<br />

quant le dixième anniversaire de la création de cette Organisation<br />

intergouvernementale.<br />

L'institution récente du Fonds ne l'a pas empêché d'assumer un<br />

rôle important dans le vaste effort de solidarité entrepris par les<br />

nations dans cette seconde moitié du vingtième siècle. Et votre Orga­<br />

nisation occupe une place particulière parmi les institutions interna­<br />

tionales qui caractérisent désormais la vie des peuples.<br />

A l'avenir, lorsque l'on évoquera l'époque où nous vivons, peut-<br />

être se rappellera-t-on les problèmes et les divergences multiples, ou<br />

les trop nombreux conflits, ou encore le développement scientifique et<br />

technique saisissant ; mais on soulignera aussi que ce temps a été celui<br />

de la solidarité internationale, grâce aux efforts déployés pour affron­<br />

ter et résoudre les problèmes posés à l'échelle de l'humanité, et grâce<br />

également aux organisations innombrables créées au cours de cette<br />

période. On aura beaucoup travaillé dans les domaines de la paix, de<br />

la justice, de la coopération économique, culturelle et scientifique, des<br />

droits de l'homme, de la santé publique ou de la faim. De tels efforts<br />

ne peuvent être vains. Comment seraient-ils oubliés par les géné­<br />

rations futures?<br />

* Die 26 m. Ianuarii a. 1988.


Acta Ioannis Pauli Pp. H 1187<br />

2. Le Fonds international pour le développement agricole, qui a<br />

choisi il y a cinq ans comme siège définitif la ville de Rome, chère au<br />

monde entier pour son exceptionnelle richesse de tradition religieuse<br />

et humaine, s'intègre dans le système des institutions spécialisées des<br />

Nations Unies qui ont précisément pour fin de réunir et d'utiliser des<br />

ressources financières en faveur de projets et de programmes concer­<br />

nant l'agriculture et l'alimentation.<br />

Le Saint-Siège, qui attache une particulière importance au dévelop­<br />

pement pacifique et solidaire de la communauté internationale, encou­<br />

ragea dès l'origine le projet d'une institution consacrée spécifiquement<br />

au soutien financier des initiatives individuelles ou collectives de coopé­<br />

ration dans les régions les plus défavorisées ; et il ne manqua pas d'en<br />

suivre l'évolution car cette initiative paraissait capable de contribuer<br />

dans une large mesure à la lutte contre la faim et la malnutrition.<br />

3. Le grave problème de la faim, qui tourmente aujourd'hui encore<br />

tant de régions du monde, ne peut, en effet, être résolu seulement par<br />

l'intervention des pays producteurs de denrées alimentaires; une solu­<br />

tion efficace ne sera trouvée que si l'on stimule les ressources humaines<br />

considérables des travailleurs agricoles, des pêcheurs et des éleveurs,<br />

à qui font défaut les moyens économiques et techniques nécessaires.<br />

Pour cela, il importe que la répartition des aides, la rétribution du<br />

travail productif tiennent le plus grand compte des exigences de la jus­<br />

tice sociale et favorisent la coopération de tous. De fait, nul ne peut<br />

lutter seul contre des facteurs écologiques contraignants tels que les<br />

conditions atmosphériques défavorables, la sécheresse prolongée, les<br />

parasites, ou contre les incroyables dégradations de la terre dues aux<br />

interventions humaines inconsidérées ou à l'incurie.<br />

Mais le soutien du Saint-Siège au FIDA, est aussi d'ordre moral,<br />

car, pour de nombreux pays, cette organisation représente un moyen<br />

concret d'assumer leurs responsabilités à l'égard du développement des<br />

pays les plus pauvres : on fournit à des catégories entières de travail­<br />

leurs les moyens de lutter eux-mêmes contre la faim et la malnutrition.<br />

Ainsi ces hommes et ces femmes utilisent mieux leurs capacités et<br />

affirment leur dignité.<br />

4. Dans le même ordre d'idées, le FIDA constitue une institution<br />

originale en raison des critères qu'il s'est donnés pour déterminer<br />

les contributions financières en fonction des possibilités économi­<br />

ques réelles et du développement de chacun des pays membres,


1188 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

répartis en trois groupes distincts. De même, l'affectation des res­<br />

sources financières est proportionnée aux possibilités d'utilisation par<br />

les pays bénéficiaires. Face aux pénuries les plus graves ou aux crises<br />

aiguës, on prévoit des facilités de crédit et des dons gratuits.<br />

Les objectifs du fonds, cependant, ne se réduisent pas à l'attribution<br />

de crédits ou de dons, mais ils comprennent l'étude de la situation<br />

économique mondiale. Nous sommes tous convaincus que, malgré les<br />

efforts des Organisations internationales et les résultats déjà acquis,<br />

des continents entiers se trouvent devant la nécessité impérieuse d'amé­<br />

liorer les conditions de vie et de travail de centaines de millions de<br />

personnes. En décembre 1986, au cours de la dixième session du Conseil<br />

des Gouverneurs du FIDA, son Président soulignait le fait qu'en<br />

Asie, par exemple, des dizaines de millions de personnes continuent à<br />

souffrir de la faim et vivent sans pouvoir espérer une amélioration.<br />

En Afrique, le problème de la survie est d'une ampleur catastrophique,<br />

et en Amérique latine une partie importante de la population reste à<br />

l'écart du développement, en d'impressionnantes zones de misère. Et<br />

ces situations se prolongent malgré une augmentation notable de la<br />

production alimentaire mondiale au cours des dernières années.<br />

5. En 1967, mon prédécesseur Paul VI, dans son encyclique sur<br />

le développement des peuples, désignait, parmi les fins à poursuivre,<br />


Acta Ioann». x-auli Fp. II 1189<br />

monies stratégiques, dans des situations où sont privilégiés des inté­<br />

rêts politiques, militaires, économiques ou idéologiques, au détriment<br />

des besoins humains des populations.<br />

<strong>La</strong> liberté, le respect mutuel et le principe de l'égalité, de même<br />

que le développement de la coopération internationale, font partie des<br />

fins reconnues par les pays membres des Nations Unies. Ces objectifs<br />

restent toujours à poursuivre et à défendre; leur réalisation dépend de<br />

la vitalité des relations internationales ; elle est entravée par les crises ;<br />

elle est annulée sous les effets de la violence ; mais elle progresse dans<br />

l'estime et la confiance mutuelles ; elle est favorisée par la volonté com­<br />

mune de l'effort ; elle bénéficie du climat de détente entre les différents<br />

pays.<br />

7. Le dixième anniversaire de l'institution du FIDA, célébré aujour­<br />

d'hui, fournit une occasion privilégiée de vérifier la tâche accomplie et,<br />

en même temps, de poser des jalons pour l'avenir. En effet, le rôle<br />

que le Fonds entend jouer sera d'autant plus dynamique qu'on aura<br />

réaffirmé la volonté commune de mettre en oeuvre les idéaux déclarés<br />

il y a dix ans.<br />

Nous sommes témoins d'un processus de détente internationale,<br />

marqué par un premier accord de désarmement effectif conclu entre les<br />

Etats-Unis d'Amérique et l'Union Soviétique, et nous voulons espérer<br />

qu'il s'agit là des prémisses d'un désarmement plus radical. Mais tout<br />

cela n'aurait pas de sens si l'on ne parvenait pas à un degré plus grand<br />

de coopération économique bénéficiant aux régions les plus défavorisées<br />

du monde. Il semble donc logique que les ressources immenses investies<br />

dans la constitution d'arsenaux atomiques ou dans l'acquisition d'armes<br />

dites conventionnelles soient massivement affectées au développement<br />

des pays les plus pauvres.<br />

Ce que j'ai eu l'occasion de dire récemment au Corps diplomatique<br />

accrédité auprès du Saint-Siège, je voudrais le réaffirmer ici : le pro­<br />

cessus de paix et de détente internationale requiert la justice, la sau­<br />

vegarde des droits des personnes et des peuples, le développement.<br />

C'est pourquoi le slogan lancé par Paul VI il y a vingt ans reste valable :<br />

« Le développement est le nouveau nom de la paix ». Il montre dans quel<br />

sens doivent se diriger les efforts de tous au cours des années qui<br />

viennent.<br />

De cette tribune, en présence des Représentants distingués des<br />

nombreux Etats membres du Fonds, je voudrais adresser un appel à


1190 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

tous les Gouvernements, afin que chacun, suivant ses possibilités poli­<br />

tiques et économiques, collabore à cette œuvre majeure : donner à<br />

la paix le nom du développement. Un développement qui respecte les<br />

rythmes de croissance et les valeurs de tout peuple et de toute culture.<br />

Un développement qui signifie la victoire sur les maladies endémiques,<br />

la victoire sur les formes de pauvretés qui blessent l'humanité, la vic­<br />

toire sur la faim, « l'urgence des urgences ». 4 Un développement qui<br />

soit vraiment à la mesure de l'homme et de sa dignité.<br />

Ne plus voir des populations entières mourir parce qu'elles man­<br />

quent du nécessaire, ce n'est pas une utopie, c'est une espérance. Nous<br />

sommes responsables de sa réalisation. Il faut oser renoncer à d'exces­<br />

sives dépenses militaires pour consacrer le maximum de ressources à<br />

la coopération économique, sociale, agricole, sanitaire, culturelle, scien­<br />

tifique. Le développement dépend de la possibilité qu'auront les travail­<br />

leurs, spécialement les plus marginalisés, de s'associer pour une coopé­<br />

ration productive, pour commercialiser les fruits de leur labeur. Elle dé­<br />

pend de la manière dont nous placerons avant la recherche du profit le<br />

respect de l'égale dignité de toute la famille humaine, afin que l'homme<br />

ne soit pas considéré comme un instrument ni les peuples les plus pauvres<br />

comme de simples fournisseurs de matières premières. Le respect que<br />

nous aurons pour l'humanité, aujourd'hui humiliée par la carence et la<br />

misère, ne sera sincère que si les sociétés les plus développées aident<br />

concrètement le développement des plus déshéritées.<br />

Il est toutefois nécessaire que la générosité des pays les plus riches<br />

ne diminue pas; qu'une confiance nouvelle naisse entre les pays les<br />

plus développés et ceux qui sont en voie de développement; que l'on<br />

renonce à toute tentation hégémonique; que les administrations con­<br />

cernées-fassent preuve d'une parfaite rigueur dans l'usage des finan­<br />

cements et des crédits ; que l'on ait la volonté réelle d'obtenir un déve­<br />

loppement social et humain des peuples.<br />

8. Dans cette perspective, l'Eglise désire apporter son soutien et<br />

sa contribution à ceux qui se font les promoteurs du progrès de la<br />

justice sociale et de l'amélioration de la vie économique internatio­<br />

nale. L'Eglise, dans ce domaine, ne propose pas des solutions théo­<br />

riques ou techniques. Cependant, elle tient à rappeler que toutes les<br />

solutions retenues doivent être bien adaptées aux situations concrètes<br />

qu'elles concernent. C'est précisément pour respecter ce critère qu'en<br />

4 Discours au Corps diplomatique, 9 janvier 1988.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1191<br />

1984, lors de la création de la Fondation pour le Sahel, j'ai estimé<br />

essentiel que les Eglises locales étudient et administrent les projets<br />

de développement prévus dans une région si durement éprouvée par<br />

les calamités naturelles. Elles participent ainsi, dans la complémen­<br />

tarité, aux efforts des populations, en donnant la priorité à la forma­<br />

tion des Africains eux-mêmes afin de les rendre plus à même de lutter<br />

contre la sécheresse et la désertification progressive. Bien que modeste<br />

et récente, l'initiative commence à porter des fruits; l'espérance est<br />

rendue à des communautés qui redeviennent responsables de l'avenir<br />

de leur terre. Je souhaite que votre Organisation, dont le but est de<br />

favoriser le développement international, ne se contente pas d'attribuer<br />

les moyens financiers dont elle est dotée, mais qu'en même temps elle<br />

donne confiance à toutes les populations éprouvées par d'interminables<br />

souffrances.<br />

9. Monsieur le Président, dans mon intervention j'ai voulu rap­<br />

peler les objectifs et l'esprit de l'action menée par l'Organisation que<br />

vous présidez, et proposer quelques critères essentiels pour le travail<br />

important que doit accomplir le Fonds international pour le dévelop­<br />

pement agricole.<br />

J'ai l'assurance que, grâce à son expérience d'une décennie, le FIDA<br />

ne manquera pas de donner à son action une impulsion nouvelle, dans<br />

la claire conscience des objectifs humanitaires et sociaux impliqués<br />

par sa finalité propre. Et cette activité serait impossible sans les<br />

contributions financières et techniques des pays qui y participent. Je<br />

voudrais donc saisir cette occasion pour exprimer toute mon estime<br />

aux Gouvernements qui ne manquent pas, et qui ne manqueront pas,<br />

d'apporter leur contribution généreuse.<br />

<strong>La</strong> responsabilité du développement humain des régions les plus<br />

démunies, en particulier de celles qui essaient d'arriver à une capacité<br />

de production alimentaire suffisante, c'est la responsabilité de tous.<br />

Aucun d'entre nous ne peut s'en estimer dégagé tant qu'il existe des<br />

hommes et des femmes qui manquent du nécessaire. Le FIDA, dans<br />

ces conditions, pourra réellement être un signe vivant de la volonté<br />

commune de donner à la convivialité humaine un avenir et une espé­<br />

rance plus assurés.<br />

Je souhaite, Monsieur le Président, que l'activité déployée par<br />

votre Organisation dans cet esprit connaisse d'heureux résultats au<br />

cours des années à venir. Et je demande au Très-Haut de bénir vos<br />

efforts au service de l'homme.


1192 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

XIV<br />

Ad quosdam episcopos Germaniae Occidentalis in visitatione sacrorum<br />

liminum.*<br />

Liebe Mitbrüder im Bischofsamt!<br />

1. Als dritte und letzte Gruppe von Oberhirten der Deutschen -<br />

Bischofskonferenz begrüße ich heute in Euch die Bischöfe von Frei­<br />

burg, Limburg, Mainz, Rottenburg-Stuttgart und Trier, also vorwie­<br />

gend aus Südwestdeutschland, sowie den Bischof von Regensburg,<br />

der sich Euch angeschlossen hat, zusammen mit einigen Weihbischöfen.<br />

Ganz besonders begrüße ich unter Euch den neuen Vorsitzenden Eurer<br />

Konferenz, Bischof Karl Lehmann, dem Ihr für die Nachfolge des<br />

unvergessenen Kardinals Joseph Höffner in diesem Amt Euer Ver­<br />

trauen geschenkt habt, sowie den stellvertretenden Vorsitzenden und<br />

Metropoliten der Oberrheinischen Kirchenprovinz, Erzbischof Saier<br />

aus Freiburg.<br />

In diesen Tagen Eures Ad-limina-Besuches findet Ihr mehrfach<br />

Gelegenheit, dem Nachfolger im besonderen Bischofsamt des Petrus von<br />

den Freuden und Sorgen Eures Hirtenamtes in Euren Diözesen zu<br />

berichten, sein ermutigendes und weisendes Wort zu hören und Euch<br />

der vertrauensvollen Gemeinschaft mit ihm und seinen Mitarbeitern<br />

in der römischen Kurie unmittelbar zu vergewissern. Bei dieser gemein­<br />

samen Begegnung möchte ich Euch nun in besonderer Weise zur Sorge<br />

um das Zeugnis christlichen Lebens in der Welt einladen, nachdem<br />

bei den zwei vorhergehenden Gruppen die Sorge um den Glauben<br />

selbst sowie das christliche Leben in den Pfarrgemeinden im Mittel­<br />

punkt meiner Erwägungen gestanden haben.<br />

2. Der von den Christen gelebte und in Wort und Sakrament<br />

gefeierte Glauben zielt ja über den Raum der Kirche auf die ganze<br />

Welt. »Denn Gott hat seinen Sohn nicht in die Welt gesandt, damit<br />

er die Welt richtet, sondern damit die Welt durch ihn gerettet wird«. 1<br />

Die Wahrheit muß »in uns« bleiben, damit sie durch uns die konkrete<br />

Gestalt der Welt erfassen und umgestalten kann. Wir wissen, daß<br />

uns dies wegen der endlichen Gestalt der Welt und wegen unserer<br />

Schwäche immer nur vorläufig und bruchstückhaft gelingen wird.<br />

* Die 28 m. Ianuarii a. 1988.<br />

1 Joh 3, 17.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1193<br />

Die volle Herrlichkeit dessen, was einmal sein wird, geht uns erst bei<br />

der Vollendung der Welt durch Gott auf. Alle Versuche, rein weltliche<br />

Heilslehren als Verheißungen des vollen Glücks für alle Menschen<br />

bereits in dieser Zeit auszugeben, stoßen hier an ihre Grenzen. Sie<br />

haben die Menschen immer nur enttäuscht, oft sogar um ihre Frei­<br />

heit gebracht und die Schrecken der Geschichte vermehrt. Seid wach­<br />

sam, damit nicht Elemente einer solchen Haltung auch die christliche<br />

Weltgestaltung mitbestimmen. Bleibt der nüchternen Hoffnung unseres<br />

Glaubens treu, die das Unvollendetsein unserer Welt und das Kreuz<br />

des Herrn nie aus den Augen verliert.<br />

Diese Sicht darf uns Christen aber kein Vorwand sein, vor den<br />

Problemen der heutigen Welt zu kapitulieren. Findet Euch nicht ab<br />

mit der starken Tendenz zur Säkularisierung in Eurer Gesellschaft.<br />

Es sieht manchmal so aus, als ob von Seiten des Glaubenden kein<br />

Eindringen in die sich selbst genügende Sphäre einer säkularisierten<br />

Welt möglich wäre. Man scheint Religion und Kirche nicht zu brauchen.<br />

Aber der Schein einer selbstzufriedenen Autonomie in dem durch eigene<br />

Hand geschaffenen Haus trügt. Risse bezeugen, daß das säkulare Haus<br />

brüchig ist : Elementare Lebensfragen werden verdrängt ; der vollen<br />

Wahrheit über sich und andere geht man aus dem Weg; viele Ange­<br />

bote, das eigene Glück ausschließlich selbst zu bestimmen, führen zu<br />

<strong>La</strong>ngeweile und Verzweiflung. Auf Dauer begnügt sich der Mensch<br />

eben nicht mit Ersatz als Antwort auf seine Lebensfrage. Die Flucht<br />

in Betriebsamkeit, Häufung irdischer Güter, Genuß, Rausch und<br />

Drogen sind ein deutliches Zeugnis dafür.<br />

Der christliche Glauben will sein Zeugnis in diese konkrete Welt<br />

hineinbringen. Er muß dabei mit Widerstand und auch Ablehnung<br />

rechnen. In diesem Sinne wird es auch immer wieder zu Auseinander­<br />

setzung und Streit mit widrigen und bösen Mächten kommen. Christ­<br />

liches Zeugnis in der Welt kann es nicht geben ohne Mut und Tap­<br />

ferkeit. Die eigene Wahrheitsüberzeugung muß rein und eindeutig<br />

zur Geltung gebracht werden, in erster Linie im eigenen Sprechen,<br />

Handeln und Leben.<br />

3. Dies ist die genuine Aufgabe aller Glieder der Kirche> Zur Würde<br />

und Sendung der Taufe gehört es, daß wir die »großen Taten dessen<br />

verkünden, der uns aus der Finsternis in sein wunderbares Licht<br />

gerufen hat«. 2 Dies gilt für alle Lebensbereiche. Priester und <strong>La</strong>ien<br />

2 1 Petr 2, 9.


1194 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

haben bei Euch in den letzten Jahrzehnten Beachtliches für den<br />

inneren Aufbau der Kirche vollbracht. Die Kirche muß ja auch zuerst<br />

in sich selbst geistlich stark und gerüstet sein, wenn sie sich mit ihrem<br />

Glaubenszeugnis der Welt zuwenden will. Dabei darf jedoch der be­<br />

sondere Weltdienst der christlichen <strong>La</strong>ien nicht zu kurz kommen; ja,<br />

er sollte tatsächlich im Vordergrund stehen. Diese Orientierung spricht<br />

das Zweite Vatikanische Konzil in der Kirchenkonstitution Lumen Gen­<br />

tium deutlich aus ; dort heißt es : »Die <strong>La</strong>ien sind besonders dazu beru­<br />

fen, die Kirche an jenen Stellen und in den Verhältnissen anwesend und<br />

wirksam zu machen, wo die Kirche nur durch sie das Salz der Erde wer­<br />

den kann«. 3 Oder an anderer Stelle : »Den <strong>La</strong>ien ist der Weltcharakter<br />

in besonderer Weise eigen«. 4 Alle innerkirchlichen Dienste und Ämter<br />

sollten den <strong>La</strong>ien in Ehe und Familie, in seinem Beruf sowie im öf­<br />

fentlichen Leben befähigen, gerade dort sein qualifiziertes und uner­<br />

setzliches Zeugnis abzulegen, wozu ihn auch die letzte Bischofssynode<br />

neu ermutigt hat.<br />

Dafür habt Ihr in Eurem <strong>La</strong>nd auch traditionsreiche Verbände,<br />

die aber wohl eine neue Stärkung von innen her brauchen. Ermutigt<br />

sie, ihre authentische Sendung in die Welt hinein zu erfüllen. Sie<br />

brauchen hierfür im Sinne der Pastoralkonstitution Gaudium et Spes<br />

gewiß eine relative Selbständigkeit, damit sie sich im Bereich der<br />

zeitlichen Dinge mit ausreichender Freiheit bewegen können. Natürlich<br />

kann das nicht so weit gehen, daß sie sich vom verbindlichen Glauben<br />

der Kirche entfernten. Sonst würden sie schal und kraftlos und ver­<br />

lören die konkrete Kirche als ihre nächste Heimat.<br />

4. Diese Vermittlung der geistlichen Kraft der Kirche in die Struk­<br />

turen der Welt hinein durch die <strong>La</strong>ien und Verbände erstreckt sich<br />

auf alle Lebensbereiche der heutigen Gesellschaft. Besonders nennen<br />

möchte ich die Welt der Arbeit, die Politik auf allen ihren Ebenen,<br />

die Schulen in ihren vielfältigen Formen, Wissenschaft und Kultur,<br />

die Medizin und die Sorge um die Kranken, die Sozialfürsorge, die<br />

Medien, die Sorge um die Bewahrung der Schöpfung. Stärkt die<br />

Glieder der Kirche, die in solchen Bereichen arbeiten und Verantwor­<br />

tung tragen : Sie haben dort schwere Probleme für die Zukunft zu<br />

lösen und bedürfen gerade deshalb unserer Solidarität und Nähe.<br />

Unsere kirchliche Aufgabe hat heute weltweite Dimensionen. Bei<br />

3 Nr. 33.<br />

4 Nr. 31


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1195<br />

Euch beweist Ihr das durch die großen Bischöflichen Werke Adveniat,<br />

Misereor und Missio sowie durch die Arbeit der Caritas als bewährte<br />

und segensreiche Einrichtungen zum Wohl der Menschen, die von<br />

Not und Katastrophen, Hunger und Unterdrückung betroffen sind.<br />

Ich danke Euch und allen Katholiken für die Förderung dieser Werke<br />

und die darin bekundete Solidarität mit den Armen und Leidenden. <strong>La</strong>ßt<br />

nicht nach in Eurem Eifer, aus Eurem Glauben und dem Segen Eurer<br />

irdischen Mittel konkrete Nächstenliebe zu üben. Unsere Hilfe aus<br />

der Kraft des Evangeliums soll selbstlos sein, ohne weltliche Neben­<br />

absichten und ohne uns als Kirche in politische Auseinandersetzungen<br />

hineinziehen zu lassen. Wo jedoch fundamentale Menschenrechte und<br />

die menschliche Würde verletzt werden, dürfen wir nicht schweigen.<br />

Solche brüderliche Hilfe steht nicht etwa nur am Rande unseres<br />

Glaubens. Der Völkerapostel Paulus zeigt uns, wie sehr die von<br />

ihm betriebene Geldsammlung für Jerusalem zur Mitte unseres Glau­<br />

bens gehört, wenn er auch uns zu bedenken gibt: »Ihr wißt, was<br />

Jesus Christus, unser Herr, in seiner Liebe getan hat. Er, der reich<br />

war, wurde euretwegen arm, um euch durch seine Armut reich zu<br />

machen«. 5 Auch Ihr werdet nicht selten erfahren haben, daß Ihr<br />

selbst durch die ganz andersartigen Gaben Eurer fernen Brüder und<br />

Schwestern reich werdet, indem Ihr nämlich die Dankbarkeit lernt für<br />

Euer Leben mit seinen vielen Möglichkeiten in der einen unversalen<br />

Kirche Jesu Christi. Oft werden wir durch den inneren Reichtum jener<br />

Menschen, die zu beschenken meinen, geradezu beschämt und selbst<br />

bestärkt.<br />

5. Weitere wichtige Bereiche eines christlichen Zeugnisses nenne<br />

ich heute nur kurz. Ich denke an den Einsatz der Gläubigen für einen<br />

umfassenden Frieden. Euer Dokument »Gerechtigkeit schafft Frieden«<br />

aus dem Jahr 1983 tut sicher auch heute noch einen guten Dienst für<br />

die Erziehung zu einem Frieden in allen Lebensbereichen — bis hin<br />

zum Weltfrieden. Mir stehen ferner die großen Gefährdungen vor<br />

Augen, denen das ungeborene Kind vom Anfang des Lebens an viel­<br />

fach ausgesetzt ist. Mit Recht betont Ihr immer wieder, daß Ihr Euch<br />

mit dem Skandal der hohen Abtreibungszahlen und der damit verbun­<br />

denen allgemeinen Gewöhnung nicht abfinden werdet. Ich danke Euch<br />

für dieses mutige Zeugnis und bestärke Euch von ganzem Herzen :<br />

Tut alles, was Ihr könnt, um die Gewissen der Menschen zu wecken<br />

5 2 Kor 8, 9.


1196 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

und das Leben der ungeborenen Kinder zu retten. An diesem Zeugnis<br />

für das Lebensrecht aller menschlichen Wesen am Anfang und am<br />

Ende unseres irdischen Weges entscheidet sich die Glaubwürdigkeit<br />

unserer Hoffnung für alle Menschen, ganz besonders in Eurem <strong>La</strong>nd,<br />

das doch so viele Lebenschancen bietet. Schließlich erwähne ich noch<br />

die Mithilfe der Christen bei der ethischen und psychologischen Be­<br />

wältigung von sozialen Spannungen, die sich bei Euch aus einer<br />

hohen Arbeitslosigkeit sowie aus der relativ großen Zahl von Flücht­<br />

lingen aus aller Welt ergeben.<br />

6. Eine anspruchsvolle Aufgabe bleibt in Eurem <strong>La</strong>nd weiterhin<br />

die Überwindung der Spaltung unter den Christen ; Ihr verspürt sie<br />

bei Euch besonders schmerzlich Wir haben allen Grund, Gott zu dan­<br />

ken, daß wir in den letzten Jahrzehnten viele Vorurteile und Mißver­<br />

ständnisse miteinander überwinden und überraschend viel Gemein­<br />

sames entdecken konnten, was uns vorher in diesem Maße meist nicht<br />

bewußt war. Fahrt fort mit dem aufrichtigen und sorgfältigen Dialog<br />

mit den nichtkatholischen kirchlichen Gemeinschaften ! Öfter fordern<br />

diese von Euch die Einheit am Tisch des Herrn oder wenigstens eine<br />

Art »eucharistische Gastfreundschaft«. Diese Gemeinschaft beim Mahl<br />

des Herrn kann es aber beim gegenwärtigen Stand des Gespräches<br />

miteinander leider jetzt noch nicht geben. Diese Trennung schmerzt ;<br />

sie gibt uns aber die notwendige Kraft und beständige Geduld für<br />

das Ringen um die Wahrheit des Glaubens. Um so wichtiger ist es,<br />

daß die getrennten Christen schon jetzt alles miteinander tun, was<br />

jetzt bereits möglich ist. Dazu gehört vor allem das Gebet um die<br />

Einheit, wie es besonders in diesen Tagen überall geschieht.<br />

Liebe Mitbrüder im Bischofsamt !<br />

Dies sind einige vorrangige Aufgabenfelder, auf denen sich das<br />

christliche Weltzeugnis in Eurem <strong>La</strong>nd bewähren muß. Zusammen<br />

mit meinen Anregungen für die beiden vorhergehenden Gruppen Eurer<br />

Bischofskonferenz vertraue ich Euch meine Worte nun zur weiteren<br />

persönlichen und gemeinschaftlichen Erwägung an und erbitte Euch<br />

von Christus, dem Guten Hirten, eine segensreiche Auswertung Eures<br />

gesamten diesjährigen Ad-limina-Besuches zur Auferbauung des Rei­<br />

ches Gottes in Euren Gemeinden.<br />

In brüderlicher Verbundenheit und Anerkennung danke ich Euch<br />

auch an dieser Stelle für Euer Glaubenszeugnis und Euren uner­<br />

müdlichen Hirtendienst in Eurem <strong>La</strong>nd. Wenn Ihr jetzt dorthin


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1197<br />

zurückkehrt, grüßt in meinem Namen die Euch anvertrauten Katho­<br />

liken in Euren Bistümern, vor allem Eure vielfältigen Mitarbeiter,<br />

wo immer sie für Glaube und Liturgie, für Caritas und Verwaltung<br />

wirken. Ein besonderes Wort der Ermutigung sagt den Männern und<br />

Frauen in den Ordensgemeinschaften und säkularen Instituten. In<br />

tiefer geistlicher Einheit grüße ich durch Euch auch die verdienten<br />

Altbischöfe von Mainz, Trier und Regensburg: Kardinal Hermann<br />

Volk, Bischof Bernhard Stein und Bischof Rudolf Graber.<br />

Der allmächtige und gütige Gott segne Euch und Eure Ortskirchen<br />

und lasse sein Reich der Wahrheit und der Liebe unter Euch wachsen.<br />

Gelobt sei Jesus Christus !<br />

XV<br />

Ad sodales Consilii pro Mariali anno coram admissos.*<br />

Signor Cardinale,<br />

Cari fratelli e sorelle,<br />

1. È con vivo gradimento che ho accolto la vostra richiesta di un<br />

incontro con me.<br />

Ringrazio innanzitutto il cardinale Dadaglio, Presidente del Comi­<br />

tato per l'Anno Mariano, per le affettuose e devote parole che, a nome<br />

di tutti, ha voluto rivolgermi, accennando a quanto è stato fatto, alle<br />

iniziative in corso ed a quelle che ancora si intendono prendere.<br />

Il panorama, che si apre dinanzi ai nostri occhi, ci spinge a ringra­<br />

ziare la Vergine Santissima per la sua


1198 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

2. Di questa presenza di Maria ha un particolare bisogno il nostro<br />

secolo, sul quale si proiettano ombre oscure, ma nel quale brillano<br />

anche singolari luci di speranza. E Maria, dal canto suo, non fa man­<br />

care, per chi la sa comprendere ed apprezzare, la sua materna inter­<br />

cessione e il suo valido sostegno per farci affrontare serenamente e<br />

coraggiosamente le prove della vita presente, le croci quotidiane, i doveri<br />

della nostra testimonianza cristiana. Maria ci è accanto per aiutarci<br />

nell'impegno di lavorare all'edificazione di un mondo fondato sui valori<br />

della solidarietà, della giustizia, della pace.<br />

Dobbiamo vedere, pertanto, questo Anno Mariano come una spe­<br />

ranza, una forza di rivitalizzazione delle energie soprannaturali della<br />

fede e della carità, una specie di « antidoto » ai numerosi veleni che<br />

rischiano, se non siamo avveduti, di intossicare le singole persone<br />

come la stessa società, allontanandole da Cristo, e quindi dalla sal­<br />

vezza. Maria è come una bussola, una (( stella )) luminosa, che conti­<br />

nuamente ci orienta verso il (( sole di giustizia », verso G-esù.<br />

Il fascino soave di Maria ci conduce alla Verità e ci distoglie dalle<br />

seduzioni di questo mondo. Ella ci mostra una superiore Bellezza,<br />

nella quale il nostro animo trova la vera pace, e ci fa riscoprire il<br />

mondo, al di là di ogni sua bruttura, nella sua realtà e nella sua inno­<br />

cenza originarie, così come esso è uscito dalle mani del suo Creatore,<br />

e come è stato salvato dal Sangue del Redentore.<br />

3. Questi pensieri possono servire per un ulteriore approfondi­<br />

mento del nostro impegno spirituale in questo anno particolarmente<br />

dedicato a Maria.<br />

<strong>La</strong> prima cosa da fare resta sempre quella di rendere più intenso<br />

e vissuto il culto mariano, e di aniñarlo sulla base di criteri liturgici<br />

e devozionali seri e sicuri, nella fedeltà alla Tradizione della Chiesa<br />

e alle indicazioni del suo Magistero attuale.<br />

Occorre anche insistere nell'approfondimento teologico della ma-<br />

riologia nei suoi vari aspetti : da quello antropologico a quello eccle­<br />

siologico, nel contesto dell'essenziale dimensione cristologica.<br />

È bene, inoltre, insistere ulteriormente sui benefìci riflessi ed effetti<br />

che il culto mariano esercita nei confronti delle grandi cause della<br />

pace, della giustizia, della riconciliazione, della conversione, della<br />

evangelizzazione, della missionarietà della Chiesa.<br />

Occorre confidare di più in Maria per la causa dell'ecumenismo,<br />

per la promozione dell'unità e della carità reciproca tra i cristiani;


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1199<br />

penso in modo particolare alle occasioni che in tal senso possono essere<br />

offerte dalle celebrazioni del Millesimo anniversario del Battesimo<br />

della Rus'.<br />

Ecco, cari fratelli e sorelle, questi sono i pensieri che mi sono<br />

venuti spontanei in questa circostanza. Vi ringrazio di nuovo per la<br />

vostra collaborazione e confido che, per l'intercessione della Beata<br />

Vergine, i vostri sforzi porteranno risultati ancora maggiori di quelli,<br />

già abbondanti e lodevoli, che stanno producendo.<br />

Sotto gli auspici della Santissima Madre di Dio imparto a tutti<br />

voi una speciale benedizione, che estendo ai vostri familiari ed a<br />

tutte le persone care.<br />

XVI<br />

Ad Urbis Magistrum, Administratores et Consiliarios coram admissos.*<br />

Onorevole Signor Sindaco di Roma,<br />

Signori della Giunta e del Consiglio comunale!<br />

1. Vi saluto tutti con sincera cordialità e vi ringrazio per questa<br />

gradita visita all'inizio dell'anno, la quale, pur essendo tradizionale,<br />

non è formalistica, anzi diventa occasione favorevole per un reciproco<br />

scambio d'idee e un rinnovato stimolo per l'assolvimento di un non<br />

facile compito.<br />

Ringrazio sentitamente l'onorevole Sindaco Nicola Signorello per<br />

le calde e deferenti parole di omaggio, che mi ha indirizzato a nome<br />

vostro personale e di tutta la cittadinanza romana.<br />

Lo scambio degli auguri annuali tra Autorità religiose e civili con­<br />

tribuisce a mettere in luce l'utilità e la necessità del loro rapporto<br />

a vantaggio delle stesse persone umane, che sono destinatarie del rispet­<br />

tivo servizio. Quando poi si tratta di una capitale come Roma, l'inci­<br />

denza e la qualità del servizio sono più che mai in relazione al grado<br />

di tale collaborazione. Mi auguro, pertanto, che il nostro presente<br />

incontro, oltre al consolidamento della cooperazione, valga a segnare<br />

un dato positivo nel cammino della nostra Città.<br />

2. Nell'odierna circostanza, desidero soprattutto rilevare, anche a<br />

vostro conforto e incoraggiamento, quanto la Chiesa si attende dal<br />

*Die 4 m. Februarii a. 1988.<br />

78 - A. A. S.


1200 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

potere civile e amministrativo, come fattore essenziale nel faticoso iti­<br />

nerario dello sviluppo di un popolo.<br />

<strong>La</strong> Chiesa — come ben sapete — ha sempre chiaramente ricono­<br />

sciuto i diritti della potestà civile, raccomandando ai propri fedeli<br />

l'obbligo di renderle onore, sull'esempio di Gesù, che ha sottolineato<br />

il dovere di versare il tributo a Cesare. 1 E, con immediata rispondenza,<br />

san Pietro, nel testo di quella che è da considerare la prima Lettera<br />

pontifìcia della storia, mentre esortava i cristiani a comportarsi coe­<br />

rentemente (( come uomini liberi », insisteva sulla necessità di sotto­<br />

mettersi ad (( ogni istituzione umana », dalle autorità più alte a quelle<br />

intermedie. 2<br />

Anche il più recente Concilio si mantiene sulla stessa linea, col<br />

mettere in rilievo la dignità e l'alta funzione di coloro che sono pre­<br />

posti alla cosa pubblica, ricordando ai cittadini di essere tenuti a<br />

obbedire per dovere di coscienza. 3 L'autorità pubblica, infatti, ha il<br />

suo fondamento nella natura umana, ed appartiene quindi all'ordine<br />

stabilito da Dio. 4 Senza l'effettivo ed equilibrato esercizio della potestà<br />

pubblica non sarà possibile raggiungere, mantenere ed incrementare<br />

l'ordine sociale, che è finalizzato alla promozione del bene comune,<br />

davanti a cui debbono cedere gli interessi di parte.<br />

Ecco perché il Concilio non manca di sottolineare la responsabilità<br />

del potere civile di esercitare l'autorità nell'ambito della legge morale<br />

e della corretta amministrazione.<br />

Spetta alla legittima autorità il compito specifico di dirigere le<br />

energie di tutti i cittadini verso il bene comune, non in forma dispo­<br />

tica, ma come forza morale che si appoggia prima di tutto sulla libertà<br />

e sulla coscienza del dovere e del compito assunto.<br />

Non è stato mai facile governare, ed è più che mai diffìcile oggi,<br />

nel contesto della società moderna, in una metropoli come Roma, capi­<br />

tale di uno Stato sovrano e, allo stesso tempo, centro della cattolicità.<br />

Ciò è anche più vero alla luce della fede cristiana, che considera ogni<br />

persona umana superiore a tutte le cose. Tuttavia, governare è neces­<br />

sario, evitando da una parte abusi di autorità a ogni livello, dall'altra<br />

l'eccesso opposto del vuoto o dell'inefficienza dell'autorità. Un potere<br />

pubblico paralizzato non si può giustificare nell'insieme dell'ordine<br />

1 Mt 22, 21.<br />

2 Cf. 1 Pt 2, 13-17.<br />

3 Cf. Dich. Dignitatis humanae, 11.<br />

4 Cf. Cost. Gaudium et spes, 74.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1201<br />

stabilito da Dio. Il dovere di ubbidire da parte dei sudditi è stretta­<br />

mente collegato con l'obbligo delle autorità di intervenire.<br />

3. In tema di efficienza del potere pubblico e di funzionalità ammi­<br />

nistrativa, si pensa subito al dovere primario di mettere i cittadini<br />

in condizioni di condurre una vita veramente degna dell'uomo. Desi­<br />

dero qui fare riferimento preciso al problema indilazionabile che ad<br />

ogni persona non manchi la possibilità di procurarsi il necessario<br />

al vitto, al vestito, all'abitazione, anche in vista della formazione di<br />

una nuova famiglia ; non manchino il lavoro, una sufficiente educazione,<br />

una sana ed obiettiva informazione, un'adeguata rete di servizi sociali.<br />

Quando si esamina lo stato presente della città di Eoma, non si<br />

può non riconoscere la realtà dei notevoli progressi realizzati, con la<br />

collaborazione di molti, sotto il profilo economico, sociale, culturale<br />

ed anche del benessere materiale. Ciò è tanto più vero, se si tengono<br />

presenti difficoltà proprie di una metropoli moderna, nel quadro nazio­<br />

nale e internazionale, con tutto l'insieme delle spinte positive e nega­<br />

tive caratteristiche di una società libera.<br />

Tuttavia, il Vescovo di Roma, anche nella sua funzione inscindibile<br />

di Pastore della Chiesa universale, non può chiudere gli occhi di fronte<br />

alla persistenza di zone non ristrette di miseria e di sottosviluppo,<br />

coesistenti accanto alle fasce sempre più ampie di ricchezza ed anche<br />

di opulenza. Egli non può trascurare di dire che, insieme con la dif­<br />

fusione dell'inquinamento ambientale, di cui non infrequentemente<br />

si parla, esiste pure il fenomeno, grave per lo sviluppo globale del­<br />

l'uomo, dell'inquinamento morale. E ciò non contribuisce a promuo­<br />

vere universalmente l'immagine più vera della Città, che non è certo<br />

un agglomerato di elementi eterogenei né una massa informe o ano­<br />

nima di cittadini.<br />

4. Onorevole Sindaco, egregi Signori, anche chi non ha fede rico­<br />

nosce la peculiarità unica di Roma come sede del successore di Pietro<br />

e centro propulsivo della religione cattolica, e tutti sanno quanto lo<br />

spirito del Vangelo possa contribuire anche al miglioramento e alla<br />

qualità della vita umana sulla terra.<br />

Nel rinnovare il mio ringraziamento per questa vostra visita,<br />

rivolgo a tutti, a ciascuno di voi, alle vostre famiglie, ai vostri con­<br />

cittadini il mio benedicente saluto e augurio.


1202 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

XVII<br />

Ad eos qui plenario coetui Secretariatus ad Unitatem Christianorum<br />

fovendam interfuerunt coram admisos.*<br />

Messieurs les Cardinaux,<br />

Frères et fils très chers dans le Christ,<br />

1. L'âme remplie de joie, je remercie le cardinal Jean Willebrands<br />

pour les paroles par lesquelles il a bien voulu me présenter le travail<br />

de la session plénière du Secrétariat pour l'unité des chrétiens.<br />

Je voudrais surtout remercier de tout cœur ceux qui, venus de<br />

diverses parties du monde et ayant quitté leurs occupations, ont mis<br />

à la disposition de l'Eglise catholique tout entière leur expérience, leur<br />

compétence, leur sollicitude pour l'avancement de la pleine unité de tous<br />

les chrétiens. En effet, cet engagement commun, qui est une des priorités<br />

de l'action pastorale de notre temps, est requis directement par la<br />

volonté du Christ sur son Eglise, à savoir qu'elle soit signe et instru­<br />

ment de l'unité de tout le genre humain. 1 Le nouveau Code de droit<br />

canonique s'y réfère explicitement :


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1203<br />

relations avec les Eglises d'Orient tout autant que celles avec les Eglises<br />

et Communautés ecclesiales d'Occident. Ces relations comprennent<br />

des aspects communs, c'est certain, mais aussi des aspects spécifiques<br />

et différents puisqu'il s'agit de sujets théologiques, de questions d'ordre<br />

historique et culturel, de situations sociologiques et politiques, d'atti­<br />

tudes psychologiques et d'implications pastorales : ce qui compose un<br />

panorama très varié. Dans ce contexte, une connaissance précise des<br />

problèmes, et la ferme espérance qui ne déçoit pas ceux qui travaillent<br />

pour le Eoyaume de Dieu dans l'obéissance à la volonté du Seigneur<br />

offrent la possibilité de trouver des voies nouvelles et appropriées pour<br />

résoudre les questions héritées de l'histoire et qui divisent encore les<br />

chrétiens.<br />

En considérant tout ce qui a été réalisé parmi les chrétiens, avec<br />

la grâce de Dieu, pour le rétablissement de la pleine unité, soit à<br />

travers le dialogue théologique, soit par des relations de fraternité,<br />

nous sommes poussés à redoubler d'efforts à l'intérieur de l'Eglise<br />

catholique et avec les autres chrétiens en vue de progresser vers un<br />

accord dans la foi. Le Seigneur a béni les débuts de ce mouvement;<br />

il nous a aidés jusqu'à maintenant en créant une situation tout à fait<br />

nouvelle dans les relations entre chrétiens; il nous accordera encore<br />

son appui, j'en suis sûr, pour achever son dessein.<br />

3. Vous avez étudié particulièrement, au cours de cette session,<br />

le projet d'une nouvelle édition du Directoire œcuménique.<br />

Le deuxième Concile du Vatican avait demandé que les orientations<br />

pour la pratique de l'œcuménisme soient rassemblées dans un Directoire<br />

en vue de l'application des principes du Décret sur l'œcuménisme et<br />

des autres documents conciliaires ayant une incidence œcuménique.<br />

Le Directoire, paru en deux parties, en 1967 et 1970, a rendu de<br />

précieux services pour orienter, coordonner et développer l'effort<br />

œcuménique.<br />

Depuis sa promulgation, d'autres documents ont traité directement<br />

ou indirectement des problèmes œcuméniques, tels que le Motu Proprio<br />

Matrimonia mixta (1970), l'Instruction sur des cas particuliers d'ad­<br />

mission d'autres chrétiens à l'Eucharistie dans l'Eglise catholique<br />

(1972), le document sur la collaboration œcuménique aux niveaux<br />

national, régional et local (1975), la constitution apostolique Sapientia<br />

christiana sur les universités et les facultés ecclésiastiques (1979),<br />

l'exhortation apostolique Catechesi tradendae (1979) et d'autres encore ;


1204 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

de plus, le Code de droit canonique de 1983 a créé une situation<br />

nouvelle.<br />

Tout cela exigeait une rédaction du Directoire qui tînt compte<br />

de l'ensemble, de sorte que la tâche pastorale de la promotion orga­<br />

nique de l'unité en soit facilitée et menée de façon cohérente.<br />

<strong>La</strong> première partie du Directoire œcuménique (1967) 3 avait déjà<br />

donné comme orientation de porter une attention constante à l'évolution<br />

de la situation œcuménique. De même, les nouvelles directives auront<br />

pour but d'aider à la promotion de l'unité « sans mettre un obstacle<br />

quelconque aux voies de la Providence et sans préjuger des impulsions<br />

futures de l'Esprit Saint ». 4 On pourrait dire plus : le nouveau Di­<br />

rectoire devrait lui-même être un moyen d'approfondir et de faire<br />

progresser de façon ordonnée la situation œcuménique.<br />

Je souhaite donc que le travail que vous avez accompli en cette<br />

semaine de session plénière constitue le fondement doctrinal solide et<br />

l'orientation pastorale appropriée pour que ce nouveau projet puisse<br />

trouver sans tarder sa formulation définitive et qu'il soit bientôt pro­<br />

mulgué.<br />

L'ampleur du mouvement œcuménique, la multiplication des docu­<br />

ments de dialogue, l'urgence ressentie d'une plus grande participation<br />

de tout le Peuple de Dieu à ce mouvement, et par conséquent la néces­<br />

sité d'une information doctrinale exacte en vue d'un engagement juste,<br />

tout cela demande que l'on donne, sans tarder, des orientations mises<br />

à jour.<br />

4. Lorsque vous retournerez chez vous, dans vos Eglises locales,<br />

à vos engagements pastoraux, vous porterez certainement avec vous<br />

un écho des réflexions de ces jours destinées à approfondir la solli­<br />

citude et la préoccupation concrète pour le rétablissement de la<br />

pleine unité.<br />

Tous rejoignant dans la prière, je demande au Seigneur de vous<br />

bénir, ainsi que tous ceux qui collaborent avec vous dans le service<br />

de l'unité.<br />

3 N. 2.<br />

4 Unitatis redintegratio, n. 24.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1205<br />

XVIII<br />

Ad Administratores et Consiliarios Regionis <strong>La</strong>tii coram admissos.*<br />

Onorevoli Presidenti e illustri Membri<br />

del Consiglio e della Giunta Regionale del <strong>La</strong>zio!<br />

1. Sono lieto ed onorato di accogliervi in questa Udienza a voi<br />

riservata all'inizio del nuovo anno, e con grande cordialità porgo<br />

a ciascuno di voi il mio deferente saluto, estendendo il pensiero anche<br />

a tutti i Consiglieri ed ai rispettivi familiari.<br />

Desidero manifestarvi viva gratitudine per gli auguri da voi pre­<br />

sentati e per questa visita, che è segno di ossequio sincero.<br />

Davanti a voi viene spontaneo e logico immaginare la vasta por­<br />

zione dell'Italia, di cui siete direttamente responsabili: « Questa splen­<br />

dida, austera, vetusta, fatidica regione del <strong>La</strong>zio » — come disse<br />

Paolo VI, ricevendo per la prima volta i vostri Colleghi nel 1972 —<br />

col suo paesaggio « spazioso e solenne » e con la sua gloriosa storia<br />

civile e religiosa. 1<br />

Ma soprattutto è naturale pensare alle vostre responsabilità ed<br />

ai compiti, per i quali siete eletti dai cittadini e che dovete svolgere<br />

nella complessa situazione del mondo moderno. Infatti, il vero e retto<br />

fine dell'attività politica è il benessere materiale e spirituale della<br />

società, in modo che i diritti e i doveri siano da tutti rispettati e<br />

tutelati. Come scrisse Pio XI nell'Enciclica Divini Redemptoris: (( Nel<br />

piano del Creatore la società è un mezzo naturale, di cui l'uomo può<br />

e deve servirsi per il raggiungimento del suo fine, essendo la società<br />

umana per l'uomo, e non viceversa ... Ciò è da intendersi nel senso<br />

che, mediante l'unione organica con la società, sia a tutti resa pos­<br />

sibile per la mutua collaborazione l'attuazione della vera felicità<br />

terrena ». 2<br />

2. Ma, purtroppo, è diventato difficile realizzare questo intento !<br />

Le difficoltà, intrinseche alla stessa compagine della vita associata,<br />

sembrano ancora aumentare a motivo delle accresciute esigenze dei<br />

cittadini, dei contrasti ideologici e degli ostacoli concreti che ogni<br />

giorno sorgono nell'azione pubblica, nella quale bisogna necessaria­<br />

mente scegliere e decidere. Chi, come voi, amministra comuni inte-<br />

* Die 6 m. Februarii a. 1988.<br />

1 Cf. Insegnamenti di Paolo VI, vol. X, p. 220.<br />

2 N. 29.


1206 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

ressi, deve mantenere sempre ferme e limpide le qualità che rendono<br />

saggi, onesti e operosi, e cioè : la coscienza morale, la sensibilità sociale<br />

e la lungimiranza politica, unita alla competenza tecnica nel proprio<br />

settore, in modo che siano veramente risolti i problemi che man mano<br />

si affacciano e siano soddisfatte le giuste richieste dei cittadini.<br />

In proposito, è interessante ed utile rileggere in questo anno, in<br />

cui ricorre il quarantennio della Costituzione della Repubblica Ita­<br />

liana, gli articoli del Titolo V, riguardanti « Le Regioni, le Province,<br />

i Comuni )). Prescindendo da una interpretazione giuridica e tecnica,<br />

che farete voi stessi, insieme con gli esperti, il messaggio che in sin­<br />

tesi se ne ricava è quello del « servizio », specialmente alla luce del­<br />

l'articolo 5, che recita : « <strong>La</strong> Repubblica, una e indivisibile, riconosce<br />

e promuove le autonomie locali; attua nei servizi che dipendono dallo<br />

Stato il più ampio decentramento amministrativo; adegua i principi<br />

e i metodi della sua legislazione alle esigenze dell'autonomia e del<br />

decentramento ». Emerge evidente l'intenzione dei Legislatori: decen­<br />

trare per servire meglio, più concretamente e tempestivamente la<br />

cittadinanza. Ë questa la vostra responsabilità ed anche la vostra<br />

dignità; essere e sentirvi a servizio di questa vasta Regione, che ha<br />

avuto fiducia in voi e da voi attende il contributo dell'intelligenza,<br />

della capacità e — dirò anche — dell'amore.<br />

3. L'occasione di questo incontro riporta il nostro pensiero alla<br />

Festività del Natale, che abbiamo da poco commemorato. <strong>La</strong> solenne<br />

e soave Liturgia natalizia ci ha fatto nuovamente meditare sulla « teo­<br />

logia dell'Incarnazione », e cioè sull'evento unico e strepitoso del « farsi<br />

uomo » della Seconda Persona della Santissima Trinità : « In principio<br />

era il Yerbo, e il Verbo era presso Dio, e il Verbo era Dio ... E il<br />

Verbo si fece carne e venne ad abitare in mezzo a noi ! ». 3 Poiché<br />

Dio si è fatto uomo ed ha voluto inserirsi nella nostra storia, pos­<br />

siamo dedurre logicamente che Dio vuole la storia umana, la ama,<br />

la stima, la guida, la eleva, la salva. Nel disegno creatore e redentore<br />

di Dio c'è appunto questa nostra storia talvolta drammatica e contra­<br />

stata, e tuttavia sempre sostenuta dall'onnipotenza e dall'onniscenza<br />

dell'Altissimo. Da questa verità sgorga la « teologia delle realtà ter­<br />

rene » : queste si rivelano nel loro pieno valore oggettivo e universale<br />

alla luce della ragione e della rivelazione. <strong>La</strong> tragedia della società<br />

moderna sta proprio nello smarrimento del significato trascendente<br />

3 Gv 1, 1. 14.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1207<br />

ed eterno dell'uomo e, quindi, delle realtà terrene. L'uomo così rischia<br />

di divenire un essere sperduto, senza significato; dietro a lui non<br />

ci sarebbe nulla, come non c'è nulla davanti ; il senso della sua esistenza<br />

sarebbe dato unicamente dall'esistenza stessa. Diventa allora doloro­<br />

samente logico il pullulare di « progetti di vita » insufficienti, dispe­<br />

rati, contraddittori, privi di un'apertura al trascendente.<br />

Alla luce, invece, dell'Incarnazione di Dio le realtà terrene non<br />

solo assumono il loro significato di « mezzi » per il « fine », che tra­<br />

scende l'uomo e la storia, ma sprigionano anche una forza di attra­<br />

zione, per cui merita impegnarsi in esse, in tutti i settori del vivere<br />

sociale e familiare, nonostante le difficoltà ed anche le sconfìtte.<br />

4. <strong>La</strong> « teologia delle realtà terrene » sfocia perciò nella « teologia<br />

della politica », la quale non deve essere solamente — come si dice —<br />

l'arte del possibile, ma piuttosto deve intendersi come scienza e arte<br />

del servizio, proprio perché Dio, volendo la storia umana, vuole<br />

insieme la società, affidandone il coordinamento all'Autorità, in vista<br />

del raggiungimento del bene comune, naturale e soprannaturale. Per­<br />

tanto, il (( fare politica », in tutti i settori, anche nell'ambito regio­<br />

nale, significa amare la « persona umana » e spendere tempo, intelli­<br />

genza e fatica per venire incontro alle sue necessità. Il (( politico »<br />

sente quanto sia faticoso pensare, quanto pesante sia l'assillo quoti­<br />

diano di dover ben ponderare le questioni, per poi operare le giuste<br />

scelte e decidere in modo assennato e costruttivo.<br />

Per il bene della Regione, cari Amici, accettate con generosità<br />

questo impegno di servizio e di amore : grande sarà certamente la<br />

ricompensa, prima nella riconoscenza dei cittadini e poi nell'eterna<br />

mercede del Cielo, verso il quale camminano le singole esistenze e<br />

l'intera storia umana.<br />

Iniziando il nuovo Anno, invoco su di voi e sul vostro lavoro l'in­<br />

tercessione materna di Maria Santissima e vi imparto la mia Bene­<br />

dizione, assicurando il ricordo nella preghiera.


1208 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

XIX<br />

Ad episcopos quosdam qui conventui de re liturgica Romae habito in­<br />

terfuerunt coram admissos.*<br />

Venerati Fratelli nell'episcopato,<br />

Siate i benvenuti ! A tutti il mio saluto cordiale. Voi siete convenuti<br />

a Roma aderendo all'iniziativa della Commissione Liturgica della Con­<br />

ferenza Episcopale Italiana, che ha promosso un corso di aggiorna­<br />

mento sul tema : « Celebrare oggi )). Mi rallegro con gli organizzatori<br />

e con ciascuno di voi.<br />

Senza riprendere i diversi punti toccati nel corso di questa setti­<br />

mana, vorrei sottolineare l'importanza della liturgia presieduta dal<br />

vescovo nella vita della sua Chiesa.<br />

1. Il ruolo del vescovo come maestro, santifìcatore e pastore nella<br />

sua Chiesa è particolarmente evidente nella celebrazione della santa<br />

liturgia, che egli compie con i membri del Presbiterio e col popolo. 1<br />

Giustamente il Vaticano II ha sottolineato : (( Tutti devono dare la<br />

più grande importanza alla vita liturgica della diocesi che si svolge<br />

intorno al vescovo, principalmente nella chiesa cattedrale : convinti<br />

che c'è una speciale manifestazione della Chiesa nella partecipazione<br />

piena e attiva di tutto il popolo santo di Dio alle medesime celebra­<br />

zioni liturgiche, soprattutto alla medesima Eucaristia, alla medesima<br />

preghiera, al medesimo altare cui presiede il vescovo circondato dai<br />

suoi sacerdoti e ministri ». 2<br />

Quando il vescovo celebra in mezzo al popolo a lui affidato, è il<br />

mistero stesso della Chiesa che si manifesta mediante la celebrazione<br />

legittima dell'Eucaristia; 3 egli è il grande sacerdote del suo popolo.<br />

(( Mediante la predicazione del Vangelo, nella forza dello Spirito, egli<br />

chiama gli uomini alla fede oppure li conferma nella fede ... », 4 e<br />

mediante i sacramenti egli santifica i fedeli. 5 È perciò necessario che<br />

il vescovo sia fortemente convinto dell'importanza di tali celebrazioni<br />

* Die 12 m. Februarii a. 1988.<br />

1 Caer. Ep., 11.<br />

2 Sacrosanctum Concilium, 41.<br />

3 Cf. Caer. Ep., 7.<br />

4 Ibid., 6.<br />

5 Cf. ibid., 7.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1209<br />

per la vita cristiana dei suoi fedeli. Esse devono essere un modello<br />

per tutta la diocesi.<br />

2. Affinché tutto si svolga in modo da manifestare nel medesimo<br />

tempo l'unità della Chiesa locale e la diversità delle funzioni, è impor­<br />

tante che il vescovo sia circondato da preti, da diaconi, e da altri<br />

ministri, che compiano ciascuno la loro funzione. Bisogna che la<br />

chiesa dove il vescovo celebra, in particolare la sua chiesa cattedrale,<br />

sia un modello degno e appropriato e dimostri «in maniera esemplare<br />

alle altre chiese della diocesi quello che prescrivono i documenti e<br />

i libri liturgici per la disposizione e la decorazione delle chiese ». 6<br />

Importa che il ruolo della schola e quello dell'organista siano armo­<br />

nizzati, che i canti eseguiti siano vera espressione della fede, conformi<br />

sia alle regole liturgiche che alle norme dell'arte, che manifestino il<br />

carattere universale delle celebrazioni presiedute dal vescovo e per­<br />

mettano la partecipazione del popolo. 7<br />

Perché ciascuno sappia quello che ha da fare o da dire, perché tutto<br />

si svolga con ordine, semplicità e bellezza, è indispensabile la presenza<br />

del maestro delle cerimonie, discreto e attento a tutto. 8<br />

Queste sono alcune indicazioni, che voi potete trovare più partico­<br />

lareggiate nel Cerimoniale dei vescovi, pubblicato nel 1984, a voi par­<br />

ticolarmente destinato. Esso contiene tutto ciò che è necessario com­<br />

piere nell'anno liturgico per ottenere una liturgia episcopale che sia<br />

semplice e nobile nel medesimo tempo, piena di efficacia pastorale<br />

e in grado di servire da modello per tutte le altre celebrazioni.<br />

3. Tutto ciò è importante, ma per capire pienamente il valore<br />

della liturgia bisogna scendere più in profondità. 9<br />

In primo luogo, è per mezzo della Liturgia che si raggiunge oggi<br />

il mistero della salvezza. Quando il vescovo offre il sacrificio euca­<br />

ristico e celebra i sacramenti, trasmette quello che lui stesso ha rice­<br />

vuto dalla tradizione che viene dal Signore, 10 e edifica in tal modo<br />

la Chiesa. Questa non ha la sua origine nella volontà dei discepoli,<br />

quasi avessero deciso di dare ai riti dell'antica alleanza una forma<br />

nuova. <strong>La</strong> Chiesa è stata creata come nuovo popolo di Dio intorno<br />

6 Ibid., 46.<br />

7 Ibid., 40.<br />

8 Ibid., 34-35.<br />

9 Of. Synodus extraor. Ep. 1985, Relatio Finalis.<br />

10 Cf. 1 Cor 11, 25.


1210 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

alla tavola dell'ultima cena, come ho sottolineato nella Lettera Domi­<br />

nicae Cenae. 11 Essa è continuamente fondata dai gesti di Cristo, com­<br />

piuti in suo nome da ministri ordinati : è così che essa può associarsi<br />

al mistero della morte e della risurrezione del Signore e ricevere<br />

il suo Spirito vivificante.<br />

Per questo il Concilio Vaticano II ha affermato che « <strong>La</strong> Liturgia<br />

è il culmine verso cui tende l'azione della Chiesa e, insieme, la fonte<br />

da cui promana tutta la sua virtù ». 12 Ciò dice l'importanza della cele­<br />

brazione liturgica, poiché si tratta di esprimere con parole e gesti,<br />

la grazia straordinaria che ci è fatta, di fare sentire e manifestare<br />

il dono di Dio, che è lo stesso Cristo.<br />

<strong>La</strong> celebrazione liturgica è, in secondo luogo, alimento di una auten­<br />

tica vita cristiana, sia personale che comunitaria. Quando celebriamo<br />

la liturgia, noi partecipiamo ai misteri della redenzione, compiuti da<br />

nostro Signore, e comunichiamo alla vita del Padre insieme con tutti<br />

i fratelli come noi redenti : rappresentiamo l'universo riconciliato<br />

con Dio. Quello che celebriamo in spirito e verità, noi lo viviamo,<br />

pregustando nello Spirito ciò che saremo eternamente. Quando la<br />

liturgia è celebrata, la Chiesa è rivelata a se stessa, ciascuno di noi<br />

è rivelato a se medesimo. Sono momenti di pienezza e di grazia.<br />

Perché si possa realizzare questa esperienza vera di conversione<br />

a Dio, bisogna che la celebrazione sia rivolta a tutto l'uomo, non sola­<br />

mente alla sua intelligenza, ma anche ai suoi sensi. Da qui deriva il<br />

posto da farsi a ogni elemento di bellezza : al canto, alla musica,<br />

alla luce, all'incenso. Da qui anche la necessità di una certa durata<br />

della celebrazione e di una sua articolazione interna ben strutturata.<br />

4. Infine, la celebrazione è sorgente della missione della Chiesa<br />

e di ciascun cristiano.<br />

Il dinamismo missionario non viene dalla volontà degli uomini,<br />

che decidono di farsi propagatori della loro fede. Esso nasce dallo<br />

Spirito, che spinge la Chiesa a dilatarsi. Esso progredisce per la fede<br />

nell'amore di Dio. <strong>La</strong> celebrazione liturgica è il momento in cui i<br />

cristiani scoprono, in Cristo e nella Chiesa, il volto di Dio e il suo<br />

dono ineffabile, è il momento in cui scoprono che essi stessi sono<br />

amati fino all'estremo. Se la celebrazione sarà tale, la testimonianza<br />

e la missione non potranno che nascere da questa certezza.<br />

11 Cf. n. 4.<br />

12 S. C. 10.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1211<br />

Che il vostro modo di celebrare sia l'espressione stessa della vostra<br />

fede. Ciò sarà per i vostri preti, i vostri diaconi, e i vostri fedeli<br />

una testimonianza e un esempio. Così si potrà realizzare in ciascuna<br />

delle vostre Chiese locali ciò che sant'Ignazio di Antiochia augurava<br />

alla Chiesa di Filadelfia : « Non c'è che una sola carne di nostro<br />

Signor Gesù Cristo e un solo calice per unirci al suo sangue, un solo<br />

altare, come un solo vescovo con il presbiterio e i diaconi. Così tutto<br />

ciò che fate, fatelo secondo Dio ». 13<br />

Con questo augurio, ed a conferma dei sentimenti di fraterna<br />

comunione che mi uniscono a voi, e per vostro tramite, ai fedeli delle<br />

vostre Chiese, vi imparto di cuore la mia Benedizione.<br />

XX<br />

Ad Exc.mum Virum Ioannem Iosephum Zorrilla, Uriiquariae apud <strong>Sede</strong>m<br />

Apostolicam Legatum.*<br />

Señor Embajador:<br />

Con viva complacencia recibo de sus manos las Cartas Creden­<br />

ciales, que le acreditan como Embajador Extraordinario y Plenipoten­<br />

ciario de la República Oriental del Uruguay ante la <strong>Santa</strong> <strong>Sede</strong>. Al<br />

darle, pues, mi cordial bienvenida en_ este solemne acto de presenta­<br />

ción, me es grato reiterar ante su persona el sincero afecto que siento<br />

por todos los hijos de la noble Nación uruguaya. Deseo igualmente<br />

agradecerle sus amables palabras y, en particular, el deferente saludo<br />

que el Señor Presidente, Dr. Julio María Sanguinetti, ha querido<br />

hacerne llegar por medio de Usted ; tenga a bien transmitirle el mío,<br />

junto con mis mejores votos de paz y bienestar.<br />

El año pasado tuve la dicha de visitar la capital de su País, Monte­<br />

video, con ocasión de mi viaje pastoral a las Naciones hermanas de<br />

Chile y Argentina. Fue una visita breve en el tiempo pero muy intensa<br />

como vivencia espiritual y humana. Ante mis ojos se manifestó con<br />

toda su intensidad la fe y el entusiasmo propios de un pueblo animado<br />

por las raíces cristianas que han de ser el fundamento del esperanzador<br />

proceso democrático que se consolida en su País.<br />

13 Phil 1.<br />

* Die 13 m. Februarii a. 1988.


1212 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Durante el histórico encuentro en la sede de Gobierno, quise « ma­<br />

nifestar pública gratitud al Uruguay que, con actitud solidaria y cons­<br />

tructiva ofreció generosamente su suelo para que en él pudiera darse,<br />

con la firma de los dos Acuerdos de Montevideo en el Palacio Taranco,<br />

el primer paso en aquel camino que iba a exigir, hasta llegar a la meta,<br />

grandes dosis de buena voluntad, prudencia, sabiduría y tenacidad<br />

por parte de todos )).*<br />

Me complace señalar el hecho de que Vuestra Excelencia, a lo largo<br />

de su discurso, haya resaltado la labor evangelizadora llevada a cabo<br />

por la Iglesia tanto en Uruguay como en las demás Naciones del<br />

mundo. Para la Iglesia de Cristo, como manifestó mi venerado pre­<br />

decesor Pablo VI, en la Exortación Apostólica Evangelii nuntiandi,<br />

evangelizar significa (( llevar la Buena Noticia a todos los ambientes<br />

de la humanidad y, con su influjo, transformar desde dentro, renovar<br />

a la misma humanidad ». 2 En esta misma línea decía yo a los amadí­<br />

simos hijos uruguayos en la memorable celebración que tuvo lugar<br />

en la explanada « Tres Cruces » : « <strong>La</strong> Iglesia debe proyectar, sobre<br />

los problemas que aquejan a la humanidad en cada momento de su<br />

historia, la luz limpia y pura que brota del Evangelio, siempre actual<br />

por ser Palabra de Dios » ; 3 pues es el mismo Dios quien quiere que<br />

(( todos los hombres se salven y lleguen al conocimiento de la Verdad ». 4<br />

En mis viajes apostólicos a los amados países de América <strong>La</strong>tina<br />

he podido constatar de primera mano la ingente labor evangelizadora<br />

de tantos hijos de la Iglesia, que han dedicado generosa e ilusiona­<br />

damente sus vidas a anunciar la Buena Nueva. <strong>La</strong> obra que realizó<br />

la comunidad católica también en Uruguay, representa una innegable<br />

contribución al bien de la sociedad. No pocos problemas de carácter<br />

social e incluso político tienen su raíz en motivaciones de orden<br />

moral; la Iglesia, en forma respetuosa y movida por su deseo de<br />

servicio, se acerca a ellos mediante su actividad evangelizadora, edu­<br />

cativa, asistencial, y trata de iluminarlos desde el costado del Evan­<br />

gelio, en orden a su positiva solución. Y así, vemos que la vida cris­<br />

tiana dignifica las relaciones entre las personas y los grupos, consolida<br />

la familia, favorece la convivencia y educa para vivir en libertad dentro<br />

del marco de la justicia y del respeto mutuo. Siendo consecuente con<br />

1 N. 1.<br />

2 N. 18.<br />

1 N. 5.<br />

4 1 Tim 2, 4.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1213<br />

su compromiso cristiano y con las enseñanzas del Magisterio, el cató­<br />

lico uruguayo será también decidido defensor de la justicia y de la<br />

paz, de la libertad y de la honradez en el ámbito público y privado,<br />

de la defensa de la vida y en favor de los derechos de la persona<br />

humana. Todo ello repercutirá en beneficio de la sociedad y se verán<br />

incrementados los lazos de fraternidad y armonía, mediante una leal<br />

colaboración entre la Iglesia y el Estado desde el respeto mutuo<br />

y la libertad.<br />

Son muchos y muy profundos los vínculos que, desde sus mismos<br />

comienzos, han unido al Uruguay con la Iglesia, los cuales se han ido<br />

plasmando en múltiples vivencias que han configurado y configuran<br />

la idiosincrasia del uruguayo, ciudadano y creyente. Con gran respeto<br />

a la legítima autonomía de las instituciones y autoridades, la Iglesia<br />

continuará incansable en promover y alentar todas aquella iniciativas<br />

que sirvan a la causa del hombre, a su dignificación y progreso<br />

integral, favoreciendo siempre la dimensión espiritual y religiosa de<br />

la persona en su vida individual, familiar y social.<br />

En este sentido, los Pastores, sacerdotes y familias religiosas del<br />

Uruguay no ahorrarán esfuerzos en su opción por el hombre, dentro<br />

del ámbito de la misión que les es propia, que es de orden religioso.<br />

« Pero —como nos dice el Concilio Vaticano II— precisamente de<br />

esta misma misión religiosa derivan funciones, luces y energías que<br />

pueden servir para establecer y consolidar la comunidad humana según<br />

la ley divina ». 5<br />

Señor Embajador, antes de finalizar este encuentro, pláceme ase­<br />

gurarle mi benevolencia y apoyo, para que la alta misión que le ha<br />

sido encomendada se cumpla felizmente. Por mediación de Nuestra<br />

Señora de los Treinta y Tres, Patrona de la Nación uruguaya, elevo<br />

mi plegaria al Altísimo para que asista siempre con sus dones a Usted<br />

y a su distinguida familia, a los gobernantes de su noble País, así<br />

como al amadísimo pueblo uruguayo, al que espero volver a visitar<br />

dentro de poco.<br />

5 Gaudium et spes, 42.


1214 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

XXI<br />

Ad Sudaniae episcopos sacra limina visitantes.*<br />

Dear Brothers in our Lord Jesus Christ,<br />

1. I am pleased to welcome you, the members of the Sudan Episcopal<br />

Conference, on the occasion of your ad Limina visit. We are gathered<br />

here today in the fellowship of the Holy Spirit and in the love of<br />

Christ who forever remains the chief cornerstone 1 and shepherd of<br />

our souls. 2 Our meeting is for us a special moment of ecclesial com­<br />

munion and offers us the opportunity to strengthen the bonds of unity,<br />

charìty and peace which unite us in the College of Bishops. 3<br />

Each of you represents a locai Church in the Sudan and carries<br />

with you the joys, hopes and expectations of the priests, Religious<br />

and Iaity entrusted to your pastoral care. You are witnesses too of<br />

the suffering of your peoples. As "servants of Christ and stewards<br />

of the mysteries of God", 4 you are especially concerned by the serious<br />

conséquences of a breakdown of moral values resulting from situations<br />

of insecurity and from the lack of opportunities for éducation and<br />

development. Among the manifestations of this crisis are the destruction<br />

of family bonds, the loss of the sense of the value and dignity of<br />

human life, the growth—in other words—of a mentality of violence,<br />

and the spectacle of youth in disarray and confusion. This difficult<br />

situation bears upon your pastoral responsibility and upon the response<br />

of the Church as a whole.<br />

I wish to encourage the ecclesial community in the Sudan to be<br />

united in facing the challenges of the présent, in order effectively to<br />

bear witness to the présence of God's kingdom among his people.<br />

As we meet today it is my heartfelt desire to confirm you in that<br />

living hope to which we have been born anew through the Résurrection<br />

of Jesus. 5 As I said on the occasion of your last ad Limina visit : "My<br />

message is a message of hope motivated by love ... Through you and<br />

through ali your people, united by word and sacrament as a com­<br />

munity, the Lord Jesus wishes to keep alive the invincible hope of<br />

* Die 13 m. Februarii a. 1988.<br />

1 Cf. Eph 2:20.<br />

2 Cf. 1 Pt 2:25.<br />

3 Lumen Gentium, 22.<br />

< 1 Cor 4:1.<br />

5 Cf. 1 Pt 1:2-7.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1215<br />

his Gospel. And at this juncture of history, you yourselves are called<br />

to shepherd your people, to lead them to place their hope in the<br />

merciful Saviour of the world, in the Redeemer of man". 6<br />

2. I am gratefully aware of the courageous initiatives which you<br />

have undertaken for proclaiming the Gospel in the face of great<br />

diflîculties. You have ordered your pastoral activity in two basic<br />

directions. On the one hand, together with your priests, Eeligious<br />

and catechists, you have dedicated yourselves to the Church's great<br />

task of announcing the Good News of salvation to the many who<br />

have not heard of or accepted Christ. On the other hand, with great<br />

solicitude you have given yourselves to your own Catholic faithful,<br />

sustaining them by word and sacrament, exercising in their midst<br />

the role of the Good Shepherd.<br />

I take this opportunity to encourage your endeavours in the work<br />

of evangelization which is "the grace and vocation proper to the<br />

Church, her deepest identity". 7 In your particular cultural setting<br />

the Gospel message must be spread above ali by the witness of an<br />

exemplary Christian life. Such a dedicated witness is already an<br />

initial act of evangelization.<br />

3. I know that as Bishops you deeply appreciate the invaluable<br />

contribution which your brother priests, both diocesan and Religious,<br />

Sudanese and missionaries, are making to the evangelization and social<br />

development of your country. Their splendid pastoral work and<br />

charitable concern, despite great personal sacrifice and in the face of<br />

many obstacles, are an integral part of the Church's service to the<br />

People of God in the Sudan. An essential aspect of your apostolic<br />

charge is to confirm your brother priests in their identity as ministers<br />

of word and sacrament. Always strive to help them by your under­<br />

standing and compassion. It is important that you and your priests<br />

should be closely united and that the presbyterium of each local<br />

Church should gather around the Bishop in one heart and one mind.<br />

In this way the intimate nature of the Church as a communion of<br />

faith and love is shown forth more clearly.<br />

I have noted with satisfaction that even in spite of dif&culties<br />

vocations to the priesthood and the religious life are increasing in<br />

the Sudan. I wish to assure you of my prayerful support for all your<br />

6 Address to the Bishops of the Sudan, 30 October 1981.<br />

7 Evangelii Nuntiandi, 14.<br />

79 - A. A. S.


1216 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

endeavours directed to the sélection of worthy candidates for the<br />

priestly ministry. Moreover, I share with you the important concern<br />

that your seminarians should receive an adequate spiritual, académie<br />

and pastoral préparation for their future service as priests of Jesus<br />

Christ. May you always be true fathers in Christ to ail of your<br />

seminarians.<br />

The Church's présence and involvement in the sphères of health<br />

care, social welfare and éducation dépend largely on the members<br />

of the Institutes of consecrated life at work in your country. And<br />

I gladly join you in giving thanks to Almighty God for ail those men<br />

and women Religious who through their tireless labours at the service<br />

of the Gospel in the fields of human advancement have enabled your<br />

local Churches to exert an influence far beyond their limited numbers.<br />

4. In your local Qhurches lay catechists play a fundamental role<br />

in the éducation of children and adults in the faith. Catechesis is<br />

one of the essential moments of the whole process of evangelization,<br />

especially when it involves the teaching of Christian doctrine imparted<br />

in an organic and systematic way, with a view to initiating the<br />

hearers into the fullness of Christian life. 8<br />

As for the religious formation of the faithful, I encourage you to<br />

direct your attention to the establishment and promotion of continuing<br />

educational programmes, giving special emphasis to the préparation<br />

of the laity for various roles of service and leadership in the civil<br />

and ecclesial communities. This more complete formation is especially<br />

important for those Catholics who have responsibilities in public life.<br />

These men and women are indeed to be encouraged and supported in<br />

their service of the common good of their fellow-citizens.<br />

5. You and those entrusted to your pastoral care are called to<br />

bear daily witness to Christ in a multi-religious society. In this<br />

setting, it is your task to reaffixm the commitment of the Catholic<br />

Church both to dialogue and to the proclamation of the Gospel.<br />

As I have remarked on another occasion : "There can be no question<br />

of choosing one and ignoring or rejecting the other. Even in situations<br />

where the proclamation of our faith is diflicult, we must have the<br />

courage to speak of God who is the foundation of that faith, the reason<br />

of our hope, and the source of our love". 9<br />

8 Cf. Catechesi Tradendae, 18.<br />

9 Address to the Secrétariat for Non-Christians, 28 April 1987.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1217<br />

The Church has a deep respect for ali non-Christians because she<br />

believes that the plan of salvation includes all those who acknowledge<br />

the Creator. Thus there exists a solid basis for mutual dialogue<br />

and peaceful coexistence with the Moslems. It is the specific teaching<br />

of the Second Vatican Council that Christians and Moslems are "to<br />

strive sincerely for mutual understanding. On behalf of all mankind<br />

let them make common cause of safeguarding and fostering social<br />

justice, moral values, peace and freedom". 10 On our part dialogue<br />

means a readiness to cooperate with others for the betterment of<br />

humanity, and a commitment to search together for true peace and<br />

justice.<br />

In this regard, the right to religious freedom is a matter on which<br />

the followers of all religious traditions should be Willing to collaborate,<br />

since religious freedom is a measure o f all other fundamental rights<br />

in so far as it touches the most intimate sphère of the human spirit.<br />

No individual or group, ñor the State, can claim authority in the<br />

sphère of religious convictions. Where the State grants a special<br />

status to one particular religion, as representing the belief of a<br />

majority of its Citizens, it cannot claim to impose that religion on<br />

all its people or restrict the religious freedom of other Citizens or of<br />

foreigners living within its territory. As I wrote in this year's<br />

message for the World Day of Peace : "In no case may the civil<br />

Organization set itself up as the Substitute for the conscience of the<br />

Citizens, nor may it remove or take the place of the freedom of action<br />

of religious associations. A social order requires that ali—as individuáis<br />

and in groups—should be able to profess their religious convictions<br />

with full respect for others". 11<br />

6. I cannot fail to mention my concern at the armed conßict<br />

currently taking place in the Southern Sudan and in the Southern<br />

Kordofan area, marked as it is by loss of life, serious iniury to civil -<br />

ians, destruction of property and widespread famine. In addition,<br />

the continued fighting has rendered relief efforts nearly impossible.<br />

I pray that a negotiated solution to the hostilities will soon be found,<br />

in respect for the just aspirations of the people in vol ved. With the<br />

well-being of the Sudanese people at heart I appeal to ail parties to<br />

pursue the path of a negotiated seulement.<br />

10 Nostra Aetate, 3.<br />

" Part I.


1218 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

I also wish to express my concern for the hundreds of thousands<br />

of refugees and displaced persons who live concentrated in the principal<br />

cities of the South and of the North. While I encourage you to<br />

continue your efforts to provide relief for thèse poor and homeless<br />

people, I renew the hope I expressed on the occasion of the présen­<br />

tation of the Letters of Oredence of the Sudanese Ambassador that<br />

"the worldwide community will answer the Sudan's appeal for humani-<br />

tarian assistance in confronting this difficult problem". 12 This whole<br />

question manifests the serious imbalance existing within the inter­<br />

national community, where it is sometimes difficult or impossible to<br />

organize or d eli ver needed emergency food assistance and set up the<br />

educational and health programmes which should be an important<br />

and integral part of relief services, and yet the trade and shipment<br />

of arms knows no frontiers and goes on without limitations.<br />

7. I thank ail of you, beloved Brothers, for your generous dedication<br />

as pastora to the flock that has been entrusted to your care. In your<br />

daily labours I am close to you in the love of Jesus. May the Blessed<br />

Virgin Mary intercede for you and strengthen you in your pastoral<br />

labours. Recently you have had the joy of consecrating your home-<br />

land to the Blessed Virgin Mary. By this solemn act of filial love<br />

and dévotion, you have followed the example of Christ who, as he was<br />

dying on the Cross, entrusted the beloved disciple to the care of his<br />

Blessed Mother. "Woman, behold your son !", Christ said to her.<br />

And you in turn have said : "Mary, behold your sons and daughters<br />

in the Sudan ; behold all those who have recourse to you". And indeed<br />

we can be sure that the Virgin Mother hears this prayer. For she<br />

always sees the Church as the Mystical Body of her Son. She shows<br />

a Mother's tender care to the needy and the weak, to those who are<br />

most lo ved by her Son.<br />

In the name of Jesus, peace to you and to ail your clergy, Religious<br />

and faithful. With my Apostölic Blessing.<br />

12 7 January 1988.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1219<br />

XXII<br />

Ad quosdam sodales Consilii Superioris iudicum Italiae coram admissos.*<br />

Illustri Componenti del Consiglio Superiore<br />

della Magistratura italiana,<br />

1. Ringrazio il Professore Cesare Mirabelli per le nobili parole,<br />

con le quali ha interpretato i sentimenti che vi animano nel vostro<br />

quotidiano impegno, e mi ha espresso il vostro saluto e quello dei vostri<br />

familiari, convenuti qui oggi per un momento di incontro e di comune<br />

preghiera.<br />

Mi è caro dimostrarvi, in questa occasione — tanto significativa<br />

perché è il primo incontro che ho con voi — la profonda attenzione<br />

che dedico alle vostre funzioni, nonché il mio apprezzamento ed inco­<br />

raggiamento per l'attività intensa e di grande responsabilità, nella<br />

quale profondete le vostre energie.<br />

2. <strong>La</strong> Costituzione italiana attribuisce al Consiglio Superiore della<br />

Magistratura un ruolo di grande complessità; e voi pertanto avete<br />

un grande lavoro da svolgere collegialmente ogni giorno, lavoro che<br />

certamente vi sforzate di compiere con sincero spirito di servizio verso<br />

le istituzioni.<br />

Provenendo da esperienze diverse, voi siete giunti a far parte di<br />

questo alto Consesso per elezione della Magistratura o del Parlamento,<br />

ed ora nel vostro mandato quadriennale siete chiamati a garantire,<br />

con i vostri atti, l'indipendenza dell'ordine giudiziario da ogni altro<br />

potere, consentendo ed assicurando che ciascun giudice possa rispon­<br />

dere unicamente al dettato delle leggi, rettamente interpretate, ed alla<br />

coscienza che, ancorata alle radici della fede, illumina e deve ispirare<br />

ogni atto dell'uomo.<br />

Vi sono vicino in queste non certo facili responsabilità; e vi<br />

auguro perciò di trovare, nel vostro impegno, la via che il Signore<br />

traccia per i passi di ciascun uomo. Con i vostri atti, dovete essere<br />

voi stessi una testimonianza vivente di giustizia per coloro che ammi­<br />

nistrate, come per tutti i magistrati che ogni giorno devono fare,<br />

essi pure, opera concreta di giustizia a servizio dell'uomo ed a garanzia<br />

dei suoi diritti fondamentali.<br />

* Die 15 m. Februarii a. 1988.


1220 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Sappiate vivere questo non breve arco di tempo di comune ed<br />

intenso lavoro con generoso entusiasmo e solidale fraternità, offrendo,<br />

nel cuore delle istituzioni, l'esempio di un saggio, competente e dura­<br />

turo sforzo per costruire senza conflitti il bene comune.<br />

Sappiate anche far crescere tra di voi una amicizia, che va oltre<br />

le occasioni e le ragioni di una comune esperienza.<br />

3. In tutto questo non siete privi di ammaestramenti e di esempi.<br />

Mi è infatti caro ricordare oggi, insieme con voi, la luminosa figura<br />

di Vittorio Bachelet, che ha presieduto al Consiglio Superiore della<br />

Magistratura in tempi di grandi difficoltà, sacrificando la vita alle<br />

istituzioni. Egli ha offerto una testimonianza esemplare dello stile<br />

proprio del <strong>La</strong>ico cristiano.<br />

Nell'Eucaristia, celebrata in suo suffragio il 23 febbraio 19<strong>80</strong>,<br />

sottolineavo appunto che « l'eloquenza di questa morte consiste nella<br />

testimonianza. Il morto può dare ancora una testimonianza? Sì, la<br />

dà mediante ciò che egli era, il modo in cui è vissuto, il come ha<br />

operato »- 1 Avevo appunto conosciuto il Prof. Bachelet nell'ambito<br />

del Consiglio per i <strong>La</strong>ici. E ora, dopo la celebrazione del Sinodo dei<br />

Vescovi sul <strong>La</strong>icato, si comprende di più quale dono ci faccia il Signore<br />

quando concede figure di <strong>La</strong>ici così amabili, così umani, così completi,<br />

nei quali l'amore alla Chiesa, il servizio alla società e la fedeltà alle<br />

leggi si fondono in un tutt'uno armonioso.<br />

Non dubito che un tale esempio, ancora vivo nella memoria di<br />

tutti, ispiri sempre anche la vostra vita sul versante della professio­<br />

nalità come su quello delle convinzioni ideali; e vi auguro che, di<br />

conseguenza, il vostro comportamento sia improntato a grande senso<br />

di responsabilità, di misura, di discrezione, nel solidale e concorde<br />

impegno per la soluzione dei molti problemi che si presentano al<br />

vostro esame ogni giorno.<br />

Siano i vostri atti testimonianza trasparente e discreta della vo­<br />

stra fede.<br />

Con questi voti, che accompagno con la mia preghiera per ciascuno<br />

di voi, e per le vostre famiglie, di cuore invoco su tutto il Consiglio<br />

Superiore della Magistratura le continue benedizioni del Signore.<br />

1 Insegnamenti, III, 1, 19<strong>80</strong>, p. 477.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1221<br />

XXIII<br />

Ad Keniae episcopos in visitatione sacrorum liminum.*<br />

Dear Brother Bishops,<br />

1. The spiritual significance of your ad Limina visit, which is a<br />

return to the tombs of the Blessed Apostles Peter and Paul, offers<br />

us a magnifìcent opportunity to confess once more together the faith<br />

we share and which has been handed down to us from the Apostles,<br />

the privileged witnesses of all that Jesus said and did "beginning<br />

from the baptism of John until the day when he was taken up'V<br />

It affords us an occasion to expérience in ourselves the intense joy<br />

of the special fraternal and apostolic communion which unités us in<br />

the College of the successors of those first witnesses, in whose place<br />

we have been appointed.<br />

My dear Brothers, in this joy and union of hearts and minds<br />

I gladly welcome you and greet you. In your présence here I perceive<br />

the entire Church in Kenya, its priests, Religious and laity. I give<br />

thanks to God for the grace and holiness of life that he continually<br />

bestows on those who seek him with a sincere heart, for the vitality<br />

of your locai Churches, for the love that unités and builds up the<br />

entire community of faith in your land.<br />

2. In the course of my apostolic ministry in the See of Peter<br />

I have already had a number of occasions of addressing you, the<br />

pastors of the Church in Kenya. I remember with great pleasure my<br />

two visits to your country : the first in 19<strong>80</strong> and the second on the<br />

occasion of the Forty-third International Eucharistie Congress held<br />

in Nairobi in 1985. We likewise met when you came on your previous<br />

ad Limina visit in December 1982. On these occasions I have sought<br />

to fulfil the task entrusted to me in the Church : to encourage and<br />

confìrm you in the faith and to strengthen you in unity, in love and<br />

in communion with the whole Body of Christ.<br />

I am fully aware of your generous dedication to your episcopal<br />

ministry, to the demands of your prophétie, priestly and pastoral role<br />

in the Diocèses committed to your care. Know that I implore God<br />

to sustain you in this ecclesial service, for the spiritual and integral<br />

* Die 20 m. Februarii a. 1988.<br />

1 Acts 1:22.


1222 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

well-being of those whom you shepherd in Christ's name, for the<br />

benefit of those who have not yet believed in the Gospel message and<br />

for the good of the future générations of Kenyans who will also have<br />

a right to receive from you the gift of faith, genuine and complete.<br />

As your brother in the apostolic ministry I rejoice "to see your good<br />

order and the fìrmness of your faith in Christ". 2<br />

3. Today I wish to ref er briefly to some of the principal thèmes<br />

of your ministry, especially in view of the hundredth anniversary<br />

of the current evangelization of your country which began with the<br />

arrivai of the Spiritan missionaries in 1889, soon to be followed by<br />

other generous disciples of Christ, both men and women. Such an<br />

anniversary serves as a vantage point from which to consider what<br />

has been done so far and what is being done to build up and<br />

consolidate "the house of God" 3 in your midst.<br />

Your seminarles and religious houses of formation are full. Kenya<br />

today can count on many candidates for the priesthood and religious<br />

life. This is indeed a blessed gift to the whole Church. It is a situation<br />

that calis for gratitude to the "Lord of the harvest" who wishes to<br />

send workers into his vineyard. 4 And it calis for attention and<br />

adequate policies on your part and on the part of Eeligious Con­<br />

grégations regarding the sélection and formation of candidates. The<br />

recent introduction of a "spiritual year" prior to the beginning of<br />

studies in philosophy is an indication of your desire to take ail necessary<br />

steps to ensure that your future priests have the necessary time and<br />

opportunity to mature their sensé of vocation and their response in<br />

love to Christ.<br />

The future of the Church in Kenya will dépend especially on the<br />

life and ministry of her priests. They in turn will be properly equipped<br />

for their ministry if your seminaries offer them an intense and complete<br />

spiritual, intellectual and human formation, especially in relation to<br />

the rising general level of éducation in the country. Seminary direc-<br />

tors and teachers should be keenly aware of the importance of their<br />

work, and they ought to be given the local Church's full encouragement<br />

and support. It goes without saying that they should be chosen from<br />

2 Col 2:5.<br />

5 1 Tim 3:15.<br />

4 Cf. Lk 10:2.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1223<br />

among the best and be appropriately prepared for their tasks. 5 Bishops<br />

have to resist the temptation to keep their best priests for "duties<br />

which, though in appearance of greater import, can in no way be<br />

compared with that of seminaries which is foremost and indispensable". 6<br />

4. Seminarians need the personal attention of expert staff, especially<br />

with regard to their deeper spiritual formation. They need teachers<br />

and directors who know how to create a climate of mutuai trust,<br />

friendship and openness within the seminary community, essential<br />

for the development of proper attitudes of respect and obédience to<br />

authority in the way required by the Gospel and strongly reaffirmed<br />

by the Decrees of the Council. A supporti ve seminary environment<br />

helps in the development of the Christian virtues and a priestly life-<br />

style. In particular it contributes to establishing a well-grounded<br />

appréciation and practice of chastity. It would be an injustice to<br />

the individuáis involved and to the ecclesial community itself to présent<br />

for ordination candidates who are not sufnciently qualified spiritually<br />

and intellectually. However urgent the needs of a diocèse, the con­<br />

ciliar principie must be upheld that in ali sélection and testing of<br />

seminarians, necessary standards must always be firmly maintained. 7<br />

I wish to encourage you, dear brother Bishops, to make this one of<br />

the highest priorities of your common endeavours.<br />

Through you I send cordial greetings to your Kenyan priests and<br />

to the many missionary priests and Religious engaged in formation<br />

work. My own involvement in teaching gives me an understanding<br />

of their hopes and deep commitment, as well as of the difficulties<br />

they willingly accept for the building up of the Body of Christ, the<br />

Church. May ali of you be convinced of the centrality of this task.<br />

5. Bishops are called to establish a special relationship of friend­<br />

ship and trust with ali their priests, their closest and most effective<br />

collaborators in the pastoral ministry. The peace and well-being of<br />

a diocèse, as well as its drive and zeal, dépend to a great extend on<br />

the existence of a healthy relationship between the Bishop and priests<br />

and Religious. 8<br />

5 Cf. Optatam Totius, 4-5.<br />

6 Pius XI, Ad Catholici Sacerdotii, 20 December 1935: <strong>AAS</strong> 28 (1936), p. 37.<br />

7 Cf. Optatam Totius, 6.<br />

8 Cf. Christus Dominus, 16.


1224 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

You, more than anyone, know the goodness and commitment of<br />

your priests. You also know the difficulties they face when certain<br />

cultural and social factors clash with Christian doctrine or the<br />

requirements of their Catholic priesthood. Sometimes they are without<br />

sufficient fraternal support because they may have to live alone and<br />

far from one another. Expérience shows that there is only one really<br />

effective remedy : a deep personal faith nourished by constant prayer,<br />

and a life-style based on self-giving and humility, in an effort to<br />

identify ever more fully with Christ, the high priest who offered<br />

himself up unblemished to God. 9 For this reason everything that<br />

you do in collaboration with each other and with the religious com-<br />

munities involved, in order to sustain and increase the spiritual growth<br />

and fraternal communion of the priests working in your Diocèses,<br />

is a magnifìcent service to them and to the Church.<br />

6. As for the life and ministry of priests and Religious in your<br />

country, it is cl car that they have a special role and responsibility<br />

in "incarnating" the Gospel in the culture of the people whom they<br />

serve. The word of God is directed to ail cultures, and the task is<br />

to translate the treasure of the faith, in ail its originality and without<br />

betrayal, into the legitímate variety of expressions found among the<br />

various peoples of the world. Inculturation is not the simple assimi­<br />

lation of local customs, expressions or outlooks into the life of the<br />

Church. It proceeds above ali from the very power of the Gospel to<br />

transform, purify and elevate the genius and values of every culture.<br />

Once the éléments of a particular culture are seen truly to conform<br />

to the revealed message as held and transmitted by the Church, then<br />

they can be incorporated into the worship, life and ministry of the<br />

ecclesial community. There is always a need for a genuine discernment<br />

that is subject to a corresponding pastoral charism entrusted to the<br />

magisterium of the Bishops.<br />

7. To recali the important role of catechists and Catholic teachers<br />

in evangelization in your country is to mention something that is seif­<br />

evident to you who work with them daily and dépend on them in<br />

your pastoral ministry. I am aware of the many efforts you are<br />

making to give them the formation and support they need. To all<br />

of them I send a special greeting in the Lord, and I ask him to<br />

9 Cf. Heb 9:11-14.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1225<br />

strengthen their faith and sustain them in consolidating the Christian<br />

communities in which they work. Today there is a need too for<br />

improved adult cathechesis, both for those who are Coming to the faith<br />

for the first time and for the faithful in general who are called upon<br />

to live their Christian lives in an increasingly complex and sometimes<br />

secularized environment. The defence of the Christian family, the<br />

upliolding of the dignity of the human person in the face of old and<br />

modern forms of violence against the image of God in every individual,<br />

including the unborn child, are serious challenges requiring unity<br />

and collaboration between clergy and laity. These are also areas in<br />

which a spirit of ecumenical collaboration with members of other<br />

Christian Communities, and dialogue with the followers of other<br />

religious traditions, can bring results beneficiai to all concerned.<br />

In the wake of the recent Synod of Bishops on the thème of the<br />

<strong>La</strong>ity, the Church is called to foster lay involvement at all levéis,<br />

in parishes, through lay organizations and by enabling lay persons<br />

to assume their proper roles of responsibility in Church activities.<br />

Much has already been done in this field, and you have expressed<br />

your intention to pursue this path still further in your local Churches,<br />

by seeking to intensify the formation of the laity for their specific<br />

tasks, both ecclesial and social. Do not hesitate to promote the formation<br />

0 f Catholic leaders capable of taking a prominent place in the cultural<br />

and public life of your country. To achieve this purpose, you are<br />

blessed to have in Nairobi the Catholic Higher Institute of Bastern<br />

Africa, which I had the joy of inaugurating at the time of the Inter­<br />

national Eucharistie Congress in 1985. This Institute offers invaluable<br />

resources for the training of lay leaders, as well as for the entire<br />

spiritual and ecclesial life of your ever maturing local Churches.<br />

1 can only encourage you to pursue the many ideas which you are<br />

already considering for the constant improvement of Catholic éducation.<br />

In this respect too it is heartening to know that more attention<br />

is being given to the Catholic présence in the media, and that you are in<br />

the process of responding to the need for a Catholic newspaper.<br />

Leaders in these endeavours should be moved by a sincere desire to<br />

serve the genuine progress and well-being of their fellow-citizens.<br />

8. My dear brother Bishops : whoever looks at the state of the<br />

Church in Kenya is immediately impressed by the sense of commit­<br />

ment, the hard work and self-giving which characterizes you, the


1226 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Pastors, and your collaborator s. So much has been achieved in the<br />

past hundred years ! And new projects are constantly being initiated.<br />

The progress of the Church in your land is symbolized, in a sense,<br />

in the création of four new Diocèses in the past four years. Nairobi<br />

itself is the seat both of various International and Regional Organ­<br />

ization and of the African offices of various Catholic Organizations,<br />

all of which I greet and encourage in their respective activities.<br />

But it is above all the inner life of the spirit, the increase of grace<br />

and Koliness, that is your principal concern and task. And here too<br />

we must give humble thanks to God for his graciousness and mercy.<br />

May you ever more successfully fulfìl the words which the Council<br />

addresses to Bishops: " 'Intent upon prayer and the ministry of the<br />

word' 10 they should devote their labour to this end, that ali those<br />

committed to their care may be of one mind in prayer and through<br />

the reception of the sacraments may grow in grace and be faithful<br />

witnesses to the Lord". 11<br />

In this Marian Year I entrust you to the Blessed Virgin Mary.<br />

Her intercession and the example of her discipleship constitute one<br />

of the most fruitful sources of strength and inspiration for your<br />

and our brothers and sisters in the faith.<br />

I ask you to take back to your people my greetings and my love<br />

in the Lord Jesus Christ. With my Apostolic Blessing.<br />

XXIV<br />

Ad quosdam Angliae episcopos occasione oblata visitationis sacrorum li­<br />

minum coram admissos.*<br />

1. I cordially welcome you today on the occasion of your visit<br />

ad Limina Apostolorum. Your présence here strengthens the bonds<br />

of unity, charity and peace that unite us in the Episcopal College.<br />

It is also a sign of the deep love and fìdelity that the faithful of your<br />

Diocèses have for the Successor of Peter. Through you I wish to<br />

greet ali of them, in particular the clergy, who are your faithful<br />

collaborator, and the Religious, whose consécration makes them a<br />

10 Acts 6:4.<br />

II Christus Dominus, 15.<br />

* Die 29 m. Februarii a. 1988.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1227<br />

special sign in your midst of the Kingdom to come. I also wish to<br />

commend you, their pastors, for the vitality of ecclesial life in your<br />

local Churches and for the zeal with which you govern the flock<br />

entrusted to your care.<br />

An important part of that ecclesial life is Catholic éducation,<br />

particularly Catholic schools. I know that concern for éducation has<br />

always marked the life of the Church in your Ecclesiastical Province<br />

and indeed throughout your country. The Second Vatican Council<br />

itself, in the Déclaration on Christian Education, notes the work<br />

of the first Provincial Council of Westminster held in 1852. 1<br />

2. As the Second Vatican Council teaches, the primary responsi­<br />

bility for the éducation of children rests with their parents. Education<br />

begins in the home, where family life is meant to impart social virtues<br />

and a love for God and neighbour. At the same time the Council<br />

also recognizes that parents clearly need the help of society as a<br />

whole in order to fulfil their responsibility to educate their children.<br />

For her part, the Church has always provided this help to parents<br />

so that the lives of the faithful, from heir earliest years, might be<br />

inspired by the spirit of Christ. It is the Church's firm conviction<br />

that a complete éducation necessarily includes a religious dimension.<br />

If religion is neglected or set aside in the educational process that<br />

forms a nation's heart and soul, then a morali ty worthy of man will<br />

not survive; justice and peace will not endure. It is also the Church's<br />

belief that in providing Catholic éducation she is promoting "the full<br />

development of the human person for the welfare of earthly society<br />

and the building of a more human world". 2<br />

While this educative function takes many forms, the Catholic<br />

school is of outstanding importance to the Church's mission. For this<br />

reason diocesan Bishops have a special right and responsibility to watch<br />

over and inspect Catholic schools in their territories, and to issue<br />

directives concerning the general régulation of these schools. 3 At a<br />

time when radical revision of the educational system is under con­<br />

sidération in your country, and Catholic schools are facing new chal­<br />

lenges of their own, I commend you for the leadership you are endeav­<br />

ourin g to give. and for your vigilance in ensuring that Catholic schools<br />

1 Cf. Gravissimum Educationis, note 25.<br />

2 Ibid., 3.<br />

3 Cf CIC, 306.


1228 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

not only survive but flourish, in accordance with ali the principies<br />

of Catholic éducation described by the Council and enshrined in the<br />

history of Catholic éducation in Britain.<br />

3. The challenges today are many, and they require co-operation<br />

both within society and within the Church for the sake of the<br />

common good. Catholic schools in particular are affected by the<br />

changing circumstances that have an impact on both human and<br />

ñnancial resources. At this period of Catholic éducation in your<br />

country, your local Churches are engaged in a reorganization that<br />

entails some closures, mergers and transfers. It is understandable<br />

that parents become anxious for their children, and teachers become<br />

anxious for their jobs and future prospects. It is therefore essential<br />

that Bishops give proper leadership in this phase of reorganization<br />

in order to secure a Catholic éducation for as many of the Church's<br />

young members as possible, and in order to ensure justice and wisdom<br />

in the location and allocation of schools and of teaching appointments<br />

within them. Everyone in vol ved in the provision and management<br />

of Catholic schools is required to cooperate under the leadership of<br />

the Bishops so that thèse schools may fulfil their mission both now<br />

and in the future. For some people this will mean the sacrifice of<br />

personal préférence in favour of the common good.<br />

When difiicult décisions must be made with regard to human and<br />

material resources, it is also necessary to keep in mind the words of<br />

Gravissimum Educationis: "Pastors of the Church and all the faithful<br />

are earnestly entreated to spare no sacrifice ... in showing special<br />

concern for the needs of those who are poor in the goods of this world,<br />

or who are strangers to the gift of faith". 4 This special concern is<br />

fundamental to the Church's fìrm commitment to promote a more<br />

just society. It is also fundamental to her mission of evangelization.<br />

4. Bishops exercise their leadership not only by ensuring the pro­<br />

vision of an adequate number of schools and their proper distribution,<br />

but also by promoting an understanding of the nature and importance<br />

of thèse schools. They must also safeguard their Catholic character,<br />

as well as promote and supervise the specifically religious teaching<br />

which is carried out in them.<br />

The satisfactory progress of Catholic schools also requires that<br />

4 No. 9.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1229<br />

parents, teachers, priests, Religious and all those who are in volved<br />

in the running of Catholic schools should keep informed about develop-<br />

ments in civil législation. I commend the many initiatives that have<br />

been taken in this regard, especially by your diocesan schools com­<br />

missions. The commitment to continuing formation should not be<br />

limited to the study and application of developments common to all<br />

schools. It must also include the study and application of what is<br />

distinctively Catholic in the Church's educational endeavours. In a<br />

pluralistic society, Catholic institutions must strive to make a con­<br />

tribution that is clearly and recognizably Catholic.<br />

In order to play their cruciai role in fulfìlling these goals Catholic<br />

teachers need their Bishops' support and encouragement, and not only<br />

to improve their professional knowledge and skills. A relationship<br />

must be fostered which promotes the teachers' understanding of<br />

Catholic éducation, ensures their appropriate pastoral care, and perfects<br />

their knowledge of the faith. Training is essential, and in this the<br />

Colleges of Education have a very important part to play to the extent<br />

that it is not only teachers whom they are forming but specifìcally<br />

Catholic teachers. It is also important to find ways of completing<br />

the formation of those who come from the universities, so that they<br />

may be truly Catholic teachers. I also encourage you to promote<br />

the vocation of Catholic teachers, and to recommend it to young people<br />

in the important years when they are considering and choosing a career.<br />

5. Catholic schools should be excellent in every way, not only in<br />

the curriculum of regular studies and in the network of relationships<br />

that constitute them, but above ail as communities of faith. Religious<br />

éducation is more than just one subject in the curriculum. In Catholic<br />

schools it is the core of the "core curriculum". Nor can religious<br />

éducation be allowed to become only a superficial veneer. For as the<br />

Council reminds us, the aim of Catholic schools is "to create an<br />

atmosphère... enlivened by the gospel spirit of freedom and charity;<br />

to enable young people, while developing their own personalities, to<br />

grow at the same time as the new créatures they have become by<br />

Baptism; and... to so orient the whole of human culture to the<br />

message of salvation that the knowledge which students acquire of<br />

the world, of life and of mankind is illumined by faith". 5 These aims<br />

can only be realized by a living witness to the Catholic faith on the<br />

5 Cf. Gravissimum Educationis, 8.


1230 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

part of parents and teachers, priests and Religious, and all those<br />

associated with Catholic schools.<br />

6. Dear Brothers : Catholic schools thrive best when there is good,<br />

sound partnership between home and parish, between parents and<br />

teachers, between ecclesiastical and civil authorities, and between all<br />

those directly engaged in the management of individual schools. I join<br />

you and your people in giving thanks to Almighty God for all that has<br />

been accomplished by Catholic éducation in your country, and in<br />

asking for God's help in guiding the enterprise of Catholic schooling<br />

in the future.<br />

With fraternal affection in our Lord Jesus Christ I impart to you<br />

and to ali the faithful of your Diocèses my Apostolic Blessing.<br />

NUNTII GRATULATORII<br />

I<br />

VENERABILI FRATRI NOSTRO ALOISIO ALBERTO S. R. E. PRESBYTERO CAR­<br />

DINALI VACHON, ARCHIEPISCOPO METROPOLITAE QUEBECENSI<br />

Eadem illa fiducia ac fraterna benevolentia qua te, Venerabilis<br />

Frater Noster, septem abhinc annos Archiepiscopum constituimus<br />

Quebecensem et tres abhinc annos Ecclesiae Romanae delegimus Pa­<br />

trem Purpuratum, hodie Nos litteras has ferventes tibi inscribimus<br />

ut de proximo vitae tuae adventu sane faustissimo maximeque hono­<br />

rifico aperte tibi gratulemur coram universo clero ac populo fideli<br />

communitatis illius ecclesialis, cui videlicet omne tuum sedulo devo-<br />

visti sacerdotale opus et omnem simul episcopalem industriam supe­<br />

riores quinquaginta iam per annos.<br />

In diem enim mensis Iunii undecimum incidet, Deo largiente,<br />

quinquagesima ipsa sacerdotalis tuae ordinationis anniversaria me­<br />

moria quae — sicut optamus profecto et precantes iam ominamur —<br />

novum tibi decus et honorem addet inter gregem Quebecensem novum­<br />

que simul tribuet solacium ex conscientia ipsa tua laudabiliter et<br />

efficaciter expleti sacrae navitatis curriculi.<br />

Gradibus quidem academicis cumulatus tum in patria tum hic<br />

Romae animum tuum studiumque pastorale intendisti prius scilicet<br />

in Universitatis <strong>La</strong>valensis aptam moderationem deinde in Maioris<br />

Seminarii Quebecensis regimen, donec in Collegium Apostolorum suc-


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1231<br />

cessorum adlectus suscepisti sapienter nempe ac prudenter et studiose<br />

episcopalem curam totius Ecclesiae Quebecensis uti Auxiliaris ipseque<br />

Ordinarius.<br />

<strong>La</strong>etamur autem Nos potissimum quod renovationis conciliaris<br />

exsecutio ac multiplex curatio, ipsius familiae humanae procuratio<br />

tibi fuerunt superioribus his annis causa tantae sollicitudinis tamque<br />

attentae pastoralis operae, unde tot processerunt incepta atque con­<br />

silia vere efficientia in familiarum auxilium.<br />

Plures itaque rationes reperimus cur gratulationem quam maximam<br />

tibi, Venerabilis Frater Noster, hoc felici tempore declaremus No­<br />

stram itemque piam precationem ut anniversaria haec presbyteratus<br />

tui commemoratio iucundissima tibi contingat in posterosque etiam<br />

annos consolatoria. Dum ideo praeteritum munus tuum libentes qui­<br />

dem dilaudamus, Apostolica simul Benedictione te augemus veluti<br />

remunerationis divinae pignore certissimo ac supernorum donorum<br />

omne genus conciliatrice.<br />

Ex Aedibus Vaticanis, die xxv mensis Maii, anno MCMLXXXVIII,<br />

Pontificatus Nostri decimo.<br />

IOANNES PAULUS PP. II<br />

II<br />

VENERABILI FRATRI NOSTRO HTJGONI S. R. E. PRESBYTERO CARDINALI<br />

POLETTI, VICARIO NOSTRO IN URBE GENERALI.<br />

Quid vere felicius quidve contingere potest opportunius et iucun-<br />

dius quam ut Iesu Christi in terris ipsius Vicarii vicarius ipse in<br />

dioecesi Romana faustum presbyteratus sui ortum praeclarumque<br />

apostolatus frugiferi maxime ac diuturni initium illo percelebri com-<br />

memoret die quem « nobis ... beatissimorum apostolorum Petri et Pauli<br />

passio consecra vit ... diem festum apostolorum nobis sanguine conse­<br />

cratum» (S. Augustini, Sermo CCXCV)? Neque Nobismet sane quid­<br />

quam gratius accidere potest aut suavius quam ut has Nostra manu<br />

ad te, Venerabilis Frater Noster, litteras demus ferventes quibus om­<br />

nes quidem intimosque animi gratulantis Nostri sensus propalam er­<br />

ga te rursus testificemur hunc ob vitae tuae perhonorificum eventum.<br />

Quinquagesimus enim dicto die annus, Deo largissime adnuente,<br />

exibit, cum sacerdos Christi es tu in aeternum creatus, fidissimus<br />

<strong>80</strong> - A. A. S.


1232 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

videlicet ecclesialis communitatis Novarensis filius ac minister. Sicut<br />

igitur quinque abhinc annos tecum studiosissime et coram et per<br />

similes litteras Nostras principium commemoravimus episcopalis tui<br />

operis, ubi singula tua libentes recensuimus merita tum in Eccle­<br />

siam Novarensem tamquam presbyteri et episcopi tum in Pontificia<br />

Opera Missionalia Italiae tum potissimum in Spoletani gregis com­<br />

moditatem ac tandem ipsum in communitatis Nostrae Romanae coti­<br />

dianum regimen, ita profecto et nunc licet brevius, ardentius tamen,<br />

primordia sacri ordinis tui totumque ministerii tui curriculum cla­<br />

rissima luce extollere cupimus ac laudes renovare quibus saepius<br />

Nos Nostrique Decessores, Ioannes Paulus I et Paulus VI, te me­<br />

rito cumulavimus abunde et tuam industriam pro Domino Iesu et<br />

Ecclesia congruenter illustravimus.<br />

Non te fugere arbitramur, Venerabilis Frater Noster, quippe quem<br />

creberrime conveniamus et quocum causas dioecesis Nostrae saepis­<br />

sime excutiamus, quanti aestimemus adiutricem operam summamque<br />

fidelitatem in Vicarii Nostri munere exsequendo. Et propter animi<br />

tui virtutes dotesque ingenii atque copiosam rerum experientiam<br />

iustissima quidem de causa Praesidem te fieri vidimus ipsius Con­<br />

ferentiae Episcoporum Italiae. Nec opus pluribus verbis est ut intel­<br />

legas ipse quantopere exoptemus, quin immo et Deum omnipoten­<br />

tem flagitemus, ut anniversarius sacerdotii tui dies quam beatissimus<br />

tibi illucescat solaciorumque plenissimus. Praeter has autem frater­<br />

nas litteras aliis quoque modis tecum concelebrabimus laetissimam<br />

hanc tua in vita memoriam. Interea vero ex animo te amplexamur,<br />

quem iunctissimum Nobis adesse voluimus adiutorem tibique plane<br />

gratulamur tot annos in Iesu Christi Ecclesiaeque impensos salu­<br />

tariter ministerium atque, ut saepenumero antehac est factum, Apo­<br />

stolica Nostra Benedictione augemus lectissimarum in posterum<br />

caelestium gratiarum consolationumque auspice.<br />

Ex Aedibus Vaticanis, die xxvn mensis Maii, anno MCMLXXXVIII,<br />

Pontificatus Nostri decimo.<br />

IOANNES PAULUS PP. II


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1233<br />

NUNTIUS TELEVISIFICAS<br />

In die Nativitatis Domini nostri Iesu Christi.*<br />

1. « E il Verbo era presso Dio ...<br />

tutto è stato fatto per mezzo di Lui,<br />

e senza di Lui niente è stato fatto di tutto ciò che esiste.<br />

In Lui era la vita .. ».*<br />

E « il Verbo era Dio )). 2<br />

Oggi, giorno di Natale,<br />

la Chiesa guarda con l'occhio d'aquila del quarto Evangelista<br />

nel mistero imperscrutabile di Dio.<br />

Oggi la vista e l'udito della nostra fede<br />

si aprono profondamente.<br />

Ascoltiamo, insieme all'Apostolo,<br />

le parole dall'Alto :<br />

« Mio figlio sei Tu,<br />

— oggi Ti ho generato )). 3<br />

Questo (( oggi )) è il « giorno )) dell'Eternità divina,<br />

e dura al di là di ogni misura del nostro tempo.<br />

E la Chiesa intera grida con esultanza :<br />

(( Dio da Dio, Luce da Luce.<br />

Generato, non creato, della stessa sostanza del Padre ».<br />

« Oggi Ti ho generato<br />

— mio figlio sei Tu ».<br />

E dal Generante e dal Generato procede lo Spirito :<br />

il Soffio del Padre e del Figlio.<br />

L'Amore, il Dono increato.<br />

L'insondabile vincolo della Trinità.<br />

2. Dio — e il mondo.<br />

Il mondo, pur non eterno in se stesso,<br />

è eternamente in Dio.<br />

Ed è in Te, Figlio-Verbo : « generato prima di ogni creatura ».<br />

Il Padre Ti introduce oggi nel mondo.<br />

* Die 25 m. Decembris a. 1987.<br />

1 Gv 1, i b. 3-4.<br />

2 Ibid. 1, 1 c.<br />

3 At 13, 33; Eb 1, 5.<br />

4 Col 1, 15.


1234 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Introduce Te, Verbo,<br />

che sei « irradiazione della sua gloria<br />

e impronta della sua sostanza ». 5<br />

Te, Figlio,<br />

che sostieni tutto con la potenza della tua parola. 6<br />

Oggi il Padre ti introduce nel mondo.<br />

Oggi (( il Verbo si fece carne<br />

e venne ad abitare in mezzo a noi )) 7<br />

— affinché i pastori di Betlemme vedessero<br />

un bambino avvolto in fasce e deposto in una mangiatoia,<br />

poiché non c'era posto per Lui nell'albergo ...<br />

E così « noi vedemmo la sua gloria ».<br />

Vedemmo la sua gloria « come di unigenito del Padre », 8<br />

durante tutti i giorni della sua vita in terra<br />

mediante l'intera verità del Vangelo : parole e opere,<br />

e mediante il Getsemani e la Croce sul Golgota,<br />

e poi mediante la tomba vuota,<br />

e le successive apparizioni,<br />

testimonianza che Egli era risorto.<br />

Vedemmo la sua gloria


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1235<br />

oggi la Chiesa Ti guarda con gli occhi dell'anima e del corpo,<br />

con gli occhi della fede e del cuore.<br />

E questo è il nostro « oggi » umano.<br />

L'« oggi » del mondo che passa.<br />

L'« oggi » della storia.<br />

Oggi la Chiesa guarda a Te,<br />

Bambino tra le braccia di Maria.<br />

« Oggi » qui in terra hai la Madre !<br />

O incontenibile, consustanziale al Padre,<br />

che — per opera dell'Eterno Spirito — ti sei lasciato contenere<br />

dal grembo materno della Vergine<br />

nel momento dell'Annunciazione.<br />

Che ti lasci, oggi, stringere<br />

dalle sue mani, dalle sue braccia<br />

e succhi al materno seno,<br />

come ogni bambino umano !<br />

O incontenibile,<br />

sul quale si china l'Eterno Padre e dice :<br />

(( Mio figlio sei Tu — oggi Ti ho generato »,<br />

e così Ti abbraccia eternamente,<br />

nel mistero imperscrutabile della Divinità.<br />

O incontenibile, sul quale si china la Madre terrena<br />

e dice : Tu sei il mio Figlio.<br />

Io, povera, Ti ho dato alla luce<br />

mediante l'ubbidienza allo Spirito Santo.<br />

Il tuo nome è Gesù ... Dio che salva.<br />

4. Mediante la Madre Tu entri nel nostro mondo,<br />

entri nella storia dell'uomo.<br />

Questa Madre è la Figlia di Sion,<br />

porta in sé l'eredità di Israele, del suo Popolo.<br />

realizza in sé i desideri di tante madri di quel Popolo.<br />

Vi è in Lei il mondo che attende il suo Dio.<br />

Vi è in Lei la creatura aperta fino in fondo, dinanzi al suo Creatore.<br />

Vi è in Lei la storia dell'uomo in tutti i luoghi della terra-<br />

<strong>La</strong> storia dell'uomo incomincia sempre di nuovo<br />

dal grembo di ciascuna delle madri,<br />

in mezzo a tutta la ricchezza delle lingue, delle culture e delle razze.<br />

<strong>La</strong> storia dell'uomo, nella maternità di questa unica Madre,


1236 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

raggiunge il vertice del mistero divino,<br />

collegato eternamente con il Verbo<br />

che si fece carne : figlio di Maria.<br />

5. Sì. il vertice del mistero divino,<br />

che nessun progresso umano può raggiungere,<br />

nessuna misura della perfezione umana eguagliare.<br />

Il vertice del mistero divino :<br />

« Ha dato potere di diventare figli di Dio :<br />

a quelli che credono nel suo nome ». 12<br />

Ha dato loro potere affinché<br />

né da volere di carne,<br />

né da volere di uomo,<br />

ma da Dio siano generati. 13<br />

Un tale potere ha dato loro<br />

colui al quale il Padre dice eternamente :<br />

« Mio figlio sei Tu,<br />

oggi Ti ho generato ».<br />

Colui che per noi e per la nostra salvezza<br />

(( discese » dal Padre, si è incarnato nel seno della Vergine Maria<br />

e si è fatto Uomo.<br />

Ha dato un tale potere a noi uomini.<br />

E questo è il potere del Natale.<br />

6. Sapranno gli uomini avvalersi di tale potere?<br />

Sapranno accogliere la straordinaria possibilità,<br />

loro offerta nel Bimbo di Betlem,<br />

di trascendere i limiti della loro finitezza,<br />

l'opacità greve dei loro egoismi,<br />

per accedere alla realtà meravigliosa della vita di Dio,<br />

che è pienezza di luce, di gioia, di amore?<br />

L'interrogativo si è posto per ogni generazione della storia.<br />

Ma ritorna con intensità particolare in questo nostro tempo,<br />

nell'era tecnologica;<br />

perché mai come oggi l'uomo è stato tentato<br />

di credersi autosufficiente,<br />

capace di costruire con le proprie mani<br />

la propria salvezza.<br />

11 Ov 1, 12.<br />

13 Cf. iUd. 1, 13.


7. Ecco perché la Chiesa in questo Natale,<br />

ancora una volta e con più forza che mai,<br />

Acta Ioannis Pauli Pp. II 1237<br />

leva la sua voce per annunciare l'inaudito mistero<br />

e riproporre all'uomo contemporaneo l'(( ammirabile scambio»<br />

tra ciò che egli è nella sua finitezza<br />

e il Tutto di un Dio, venutogli incontro<br />

nella fragile carne di un Bimbo avvolto in poveri panni<br />

e deposto in una mangiatoia dalle mani premurose della Madre.<br />

<strong>La</strong> Chiesa leva la sua voce<br />

ed invita anche gli uomini di oggi<br />

a muovere i propri passi verso Betlemme<br />

per incontrare quel Bambino e scoprire sul suo volto<br />

il sorriso di un Dio che vuole fare di ogni nato di donna<br />

un figlio suo nel Figlio, Verbo eterno<br />

per mezzo del quale è stato fatto tutto ciò che esiste.<br />

Tutti figli nel Figlio,<br />

tutti fratelli nell'unica famiglia di Dio.<br />

È questa la verità del Natale,<br />

questo il perenne suo messaggio :<br />

Tutti figli nel Figlio. Così sia !<br />

NUNTII SCRIPTO DATI<br />

I<br />

Ob diem ad vocationes in Ecclesia fovendas dicatum.<br />

Venerati Fratelli nell'episcopato,<br />

Carissimi Fratelli e Sorelle di tutto il mondo!<br />

1. Con animo pieno di letizia e di speranza, nel clima della gioia<br />

pasquale, Domenica 24 aprile prossimo, celebreremo la Giornata Mon­<br />

diale di Preghiera per le Vocazioni.<br />

Sono trascorsi 25 anni da quando l'indimenticabile Papa Paolo VI<br />

di venerata memoria volle invitare tutta la Chiesa a pregare per le<br />

vocazioni consacrate con una speciale giornata, che ha le sue moti­<br />

vazioni nell'insegnamento 1 e nell'esempio di Cristo, 2 oltre che nella<br />

1 Mt 9, 38; Lc 10, 2.<br />

J Lc 6, 12.


1238 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

natura stessa della vocazione, realtà misteriosa e trascendente, la<br />

cui sorgente è Dio stesso, e nella funzione della preghiera, come col­<br />

laborazione efficace al piano salvifico del Padre.<br />

È consolante il poter costatare in questi anni, in diverse parti<br />

del mondo, un sensibile aumento di coloro che vengono ammessi al<br />

sacerdozio o esprimono il desiderio di seguire Cristo nella via dei<br />

« consigli evangelici » ; ciò è una riprova che l'impegno e la costanza<br />

nel lavoro vocazionale offrono preziosi frutti a chi opera nella vigna<br />

del Signore con cuore fiducioso, aperto e instancabile. <strong>La</strong> crisi, infatti,<br />

viene progressivamente superata là dove si vive intensamente la fede,<br />

si realizza la rievangelizzazione e si incarna il mistero pasquale di<br />

Gesù nella vita delle persone.<br />

2. <strong>La</strong> necessità e l'urgenza di avere i continuatori nell'Ordine<br />

sacro, nelle missioni, nelle diverse Congregazioni religiose e istituti<br />

secolari è sentita oggi in modo vivo nella Chiesa.<br />

Risuonano come pressante invito le parole del Signore : « Levate<br />

i vostri occhi e guardate i campi che già biondeggiano per la mieti­<br />

tura )), 3 (( Pregate il Padrone della messe perché mandi operai alla<br />

sua messe ». 4 È essenziale cogliere questo invito con fede piena di<br />

speranza. Senza preghiera specifica, abituale, insistente, fiduciosa, non<br />

può esistere vera pastorale delle vocazioni. Questa preghiera deve la­<br />

sciare trasparire la propria disponibilità interiore a collaborare in<br />

modo operativo alla promozione delle vocazioni; deve chiedere tutto<br />

ciò che è necessario non solo per il sorgere delle vocazioni, ma anche<br />

per la perseveranza dei chiamati, per la loro santificazione, per la<br />

fecondità della loro missione.<br />

3. <strong>La</strong> giornata delle vocazioni diventa particolarmente significa­<br />

tiva nella celebrazione dell'Anno Mariano, che raccoglie tutti, pastori<br />

e fedeli, attorno a Maria, la Madre del Redentore, modello di ogni<br />

chiamato e mediatrice di vocazioni.<br />

Ogni chiamato che eleva lo sguardo a Maria, trova in essa un mo­<br />

dello perfetto nel conoscere il disegno di Dio; nel porsi con animo<br />

risoluto a seguire il Signore secondo la sua volontà; nell'accettare<br />

con umiltà e gioia i sacrifici che comporta questa sua scelta di servizio<br />

e di amore. 5<br />

3 Gv 4, 35.<br />

4 Mt 9, 38.<br />

5 Cf. Lc 1, 28-38; Gv 19, 25.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1239<br />

<strong>La</strong> comunità credente, mentre adempie i suoi doveri nella cura<br />

delle vocazioni, vede in Maria Santissima colei che


1240 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

i figli l'ascolto della voce del Signore, la loro generosa risposta e la<br />

perseveranza gioiosa.<br />

Ai giovani soprattutto il mio messaggio si fa invito ed esorta­<br />

zione. Vorrei che la gioventù di tutto il mondo si avvicinasse mag­<br />

giormente a Maria. Ella porta in sé un segno indistruttibile della<br />

giovinezza e della bellezza che non passano mai. Che i giovani abbiano<br />

sempre più fiducia in Lei, che a Lei affidino la vita che è davanti a loro.<br />

A Maria, madre della divina grazia, affido le vocazioni. <strong>La</strong> nuova<br />

primavera delle vocazioni, il loro aumento in tutta la Chiesa diventi<br />

una particolare prova della sua presenza materna nel mistero di Cristo,<br />

ai nostri tempi, e nel mistero della sua Chiesa su tutta la terra.<br />

Preghiamo :<br />

« A Te ci rivolgiamo, madre della Chiesa. A Te che con il tuo Fiat<br />

hai dischiuso la porta alla presenza di Cristo nel mondo, nella storia<br />

e nelle anime, accogliendo in umile silenzio e totale disponibilità la<br />

chiamata dell'Altissimo.<br />

Fa' che molti uomini e donne sappiano percepire ancora oggi la<br />

voce invitante del tuo figlio : "seguimi !". Fa' che trovino il coraggio<br />

di lasciare le loro famiglie, le loro occupazioni, le loro speranze ter­<br />

rene e seguano Cristo sulla via da lui tracciata.<br />

Stendi la tua mano materna sui Missionari sparsi in tutto il mondo,<br />

sui Religiosi e le Religiose che assistono gli anziani, i malati, gli im­<br />

pediti, gli orfani; su quanti sono impegnati nell'insegnamento, sui<br />

membri degli Istituti secolari, fermenti silenziosi di opere buone; su<br />

coloro che nella clausura vivono di fede e di amore e impetrano la<br />

salvezza del mondo. Amen ! ».<br />

Con tali voti, imparto di cuore la Benedizione Apostolica a voi,<br />

venerati Fratelli nell'episcopato, ai Sacerdoti, ai Religiosi, alle Reli­<br />

giose, a tutto il Popolo di Dio e, in modo speciale, ai giovani ed alle<br />

giovani che con generoso entusiasmo accolgono l'invito di Gesù a<br />

seguirlo.<br />

Dal Vaticano, 16 Ottobre 1987.<br />

IOANNES PAULUS PP. II


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1241<br />

II<br />

Ob diem ad iuventam dicatum anno MCMLXXXVIII.*<br />

Carissimi Giovani!<br />

1. Anche quest'anno mi rivolgo a voi per annunciarvi la prossima<br />

Giornata Mondiale della Gioventù che si celebrerà nelle Chiese locali<br />

la Domenica delle Palme 1988. Questa volta la Giornata avrà, però, un<br />

carattere tutto particolare, poiché stiamo vivendo nella Chiesa l'Anno<br />

Mariano, che ho aperto nella Solennità di Pentecoste e che chiuderò<br />

il 15 agosto dell'anno prossimo, Solennità dell'Assunzione.<br />

Alla fine del secondo millennio dell'era cristiana, in un momento<br />

critico della storia di un mondo travagliato da tanti difficili problemi,<br />

l'Anno Mariano costituisce per tutti noi un dono speciale. In que­<br />

st'anno Maria appare ai nostri occhi sotto una luce nuova: Madre<br />

piena di amore tenero e sensibile e Maestra che ci precede nel cam­<br />

mino della fede e ci indica la strada della vita. L'Anno Mariano è<br />

quindi un anno di particolare ascolto di Maria. E così deve essere<br />

anche la prossima Giornata Mondiale della Gioventù. 35 Maria che<br />

questa volta vi convoca — giovani ! È Lei che vi dà appuntamento,<br />

perché ha molto da dirvi ! Sono sicuro che — come negli anni prece­<br />

denti — non mancherete di impegnarvi attivamente, sotto la guida dei<br />

vostri pastori, nella celebrazione della Giornata della Gioventù.<br />

2. <strong>La</strong> Giornata Mondiale della Gioventù 1988 avrà quindi come<br />

suo centro Maria, Vergine e Madre di Dio e sarà una giornata di<br />

ascolto. Che cosa ci dirà Maria, nostra Madre e Maestra? Nel Van­<br />

gelo c'è una frase in cui Maria si mostra veramente come nostra<br />

Maestra. È la frase da lei pronunciata durante le nozze di Cana di<br />

Galilea. Dopo aver detto al Figlio : « Non hanno più vino », dice ai<br />

servitori : « Fate quello che Egli vi dirà »- 1<br />

Proprio queste parole ho scelto come filo conduttore della Giornata<br />

Mondiale 1988. Racchiudono un messaggio molto importante, valido<br />

per tutti gli uomini di tutti i tempi. « Fate quello che Egli vi dirà ...»<br />

vuol dire : ascoltate Gesù mio Figlio, seguite la sua Parola e abbiate<br />

fiducia in Lui. Imparate a dire (( sì » al Signore in ogni circostanza<br />

della vostra vita. È un messaggio molto confortante, di cui tutti sen­<br />

tiamo bisogno.<br />

1 Gv 2, 5.


1242 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

«Fate quello che Egli vi dirà...)). In queste parole Maria ha<br />

espresso soprattutto il segreto più profondo della sua stessa vita.<br />

Dietro queste parole sta tutta Lei. <strong>La</strong> sua vita è stata infatti un grande<br />

« sì )) al Signore. Un « sì » pieno di gioia e di fiducia. Maria piena<br />

di grazia, Vergine Immacolata, ha vissuto tutta la sua vita in una<br />

totale apertura a Dio, in perfetta consonanza con la sua volontà — e<br />

ciò anche nei momenti più difficili, che hanno raggiunto l'apogeo sulla<br />

cima del monte Calvario, ai piedi della Croce. Non ritira mai il suo<br />

(( sì », perché ha posto tutta la sua vita nelle mani di Dio : « Eccomi,<br />

sono la serva del Signore, avvenga di me quello che hai detto ». 2 Nel­<br />

l'Enciclica « Redemptoris Mater » ho scritto a questo proposito :<br />

« Nell'annunciazione, infatti, Maria si è abbandonata a Dio comple­<br />

tamente, manifestando "l'obbedienza della fede" a Colui che le parlava<br />

mediante il suo messaggero e prestando "il pieno ossequio dell'intel­<br />

letto e della volontà". Ha risposto dunque con tutto il suo "io"<br />

umano, femminile, ed in tale risposta di fede erano contenute una<br />

perfetta cooperazione con "la grazia di Dio che previene e soccorre"<br />

ed una perfetta disponibilità all'azione dello Spirito Santo ». 3<br />

((Fate quello che Egli vi dirà...)). In questa breve frase si rac­<br />

chiude tutto il programma di vita che Maria-Maestra realizzò come<br />

prima discepola del Signore, e che oggi insegna anche a noi. È un<br />

progetto di vita basata sul solido e sicuro fondamento che si chiama<br />

Gesù Cristo.<br />

3. Il mondo in cui viviamo è scosso da varie crisi, tra le quali una<br />

delle più pericolose è la perdita del senso della vita. Molti dei nostri<br />

contemporanei hanno perso il vero senso della vita e ne cercano surro­<br />

gati nel consumismo sfrenato, nella droga, nell'alcool e nell'erotismo.<br />

Cercano la felicità, ma il risultato è una profonda tristezza, un vuoto<br />

nel cuore e non di rado la disperazione.<br />

In una simile situazione molti giovani si pongono interrogativi<br />

fondamentali : Come devo vivere la mia vita per non perderla? Su quale<br />

fondamento devo costruire la mia vita perché sia una vita veramente<br />

felice? Che cosa devo fare per dare un senso alla mia vita? Come devo<br />

comportarmi in situazioni di vita spesso complesse e diffìcili — nella<br />

famiglia, nella scuola, nell'università, nel lavoro, nella cerchia degli<br />

2 Le 1, 38.<br />

3 N. 13.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1243<br />

amici? ... Sono domande, a volte molto drammatiche, che oggi certa­<br />

mente molti tra voi giovani si pongono.<br />

Sono sicuro che tutti voi volete costruire la vostra vita su un fon­<br />

damento solido, che renda capaci di resistere alle prove che non man­<br />

cheranno mai — un fondamento di roccia. Ed ecco dinanzi a voi Maria,<br />

Vergine di Nazaret, Fumile ancella del Signore, che mostrando suo<br />

Figlio dice : « Fate quello che Egli vi dirà », cioè ascoltate Gesù,<br />

ubbidite a Gesù, ai suoi comandamenti, abbiate fiducia in Lui. Questo<br />

è l'unico progetto di una vita veramente riuscita e felice. Questa è<br />

anche Punica fonte del più profondo senso della vita.<br />

L'anno scorso durante la Giornata Mondiale della Gioventù avete<br />

meditato le parole di San Giovanni : « Noi abbiamo riconosciuto e<br />

creduto all'amore che Dio ha per noi ». 4 Quest'anno Maria spiega a<br />

voi, giovani, che cosa vuol dire credere e amare Dio. Fede e amore non<br />

si riducono alle parole o a sentimenti vaghi. Credere e amare Dio vuol<br />

dire una vita coerente, vissuta tutta alla luce del Vangelo, vuol dire<br />

impegno di fare sempre ciò che Gesù ci dice sia nella Sacra Scrit­<br />

tura che nell'insegnamento della Chiesa. Sì, questo non è facile, spesso<br />

richiede molto coraggio di andare contro le correnti della moda e<br />

delle opinioni di questo mondo. Ma questo — lo ripeto — è proprio<br />

l'unico progetto di una vita veramente riuscita e felice.<br />

Tale è l'insegnamento di Maria alle nozze di Cana, insegnamento<br />

che vogliamo approfondire ed accogliere durante la Giornata Mondiale<br />

della Gioventù 1988.<br />

Carissimi Giovani ! Vi invito tutti a partecipare a questo avveni­<br />

mento assai importante. Venite ad ascoltare la Madre di Gesù, vostra<br />

Madre e Maestra !<br />

4. Ogni Giornata Mondiale della Gioventù, per non diventare una<br />

celebrazione meramente esteriore e superficiale, esige un itinerario di<br />

preparazione nella pastorale diocesana e parrocchiale, nella vita dei<br />

gruppi, dei movimenti e delle associazioni giovanili, e ciò soprattutto<br />

nel periodo quaresimale.<br />

Vi invito tutti a intraprendere questo cammino di preparazione<br />

spirituale, per cogliere meglio sia la grazia dell'Anno Mariano che il<br />

dono della Giornata Mondiale 1988. Meditate la vita di Maria. Medi­<br />

tatela soprattutto voi ragazze, le giovani! Per voi, la Vergine Imma­<br />

colata costituisce un sublime modello di donna cosciente della propria<br />

* / Gv 4. 16.


1244 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

dignità e della sua alta vocazione. Meditatela anche voi, ragazzi e<br />

giovani ! Ascoltando le parole pronunciate da Maria a Cana di Galilea :<br />

(( Fate quello che Egli vi dirà », cercate tutti di costruire la vostra<br />

vita — fin dall'inizio — sul solido fondamento che è Gesù. Vi auguro<br />

che la vostra meditazione del mistero di Maria trovi il suo sbocco nel­<br />

l'imitazione della sua vita : imparate da Lei ad ascoltare e seguire la<br />

Parola di Dio, 5 imparate da lei a stare vicino al Signore anche se<br />

questo alle volte può costare molto. 6 Vi auguro che la vostra medita­<br />

zione del mistero di Maria trovi anche il suo sbocco nella fiduciosa pre­<br />

ghiera mariana. Cercate di scoprire la bellezza del rosario, che diventi<br />

fedele compagno per tutta la vostra vita.<br />

Concludo questo breve messaggio con un cordiale saluto a tutti i<br />

giovani del mondo. Sappiate che il Papa è vicino a ciascuno di voi con<br />

le sue preghiere.<br />

Nell'itinerario di preparazione spirituale e nella celebrazione stessa<br />

della Giornata Mondiale della Gioventù 1988 nella vostra diocesi vi<br />

accompagni la mia Benedizione Apostolica.<br />

Dal Vaticano, 13 Dicembre 1987, Terza Domenica d'Avvento.<br />

5 Cf. Lc 2, 5.<br />

6 Cf. Ov 19,25.<br />

IOANNES PAULUS PP. II


Congregatio pro Episcopis 1245<br />

ACTA CONGREGATIONUM<br />

CONGREGATIO PRO EPISCOPIS<br />

PROVISIO ECCLESIARUM<br />

<strong>La</strong>tis decretis a Congregatione pro Episcopis, Ioannes Paulus Pp. II,<br />

per Apostolicas sub plumbo Litteras, iis quae sequuntur Ecclesiis<br />

sacros Praesules praefecit, videlicet :<br />

die 27 Maii 1988. — Cathedrali Ecclesiae Knoxvillensi, noviter<br />

erectae, R. D. Antonium I. O'Connel, e clero dioecesis Civitatis Ief-<br />

fersoniensis et rectorem Seminarii minoris eiusdem dioecesis.<br />

— Titulari episcopali Ecclesiae Valle-Valliensi, R. D. Bernardum<br />

W. Schmitt, e clero dioecesis Vhelingensis-Carolopolitanae, curionem<br />

paroeciae Sancti Michaelis in oppido Vhelingense, quem deputavit<br />

Auxiliarem Exc.mi P. D. Francisci B. Schulte, Episcopi Vhelin-<br />

gensis-Carolopolitani.<br />

die 18 iunii. — Metropolitanae Ecclesiae Sanctae Fidei de An-<br />

tioquia, noviter erectae, Exc.mum P. D. Eladium Acosta Arteaga,<br />

C. I. M., hactenus Episcopum eiusdem ecclesiasticae circumscriptionis;<br />

— Cathedrali Ecclesiae Girardotanensi, noviter erectae, Exc.mum<br />

P. D. Ansgarium Angelum Bernal, hactenus Episcopum titularem Ti-<br />

silitanum et Auxiliarem dioecesis Sonsonensis-Rivi Nigri;<br />

— Cathedrali Ecclesiae Caldensi, noviter erectae, R. D. Germanum<br />

García Isaza, C. M., hactenus Praefectum Apostolicum Tierraden-<br />

troënsem ;<br />

— Cathedrali Ecclesiae Apartadoënsi, noviter erectae, Exc.mum<br />

P. D. Isaiam Duarte Cancino, hactenus Episcopum titularem Germa-<br />

niensem in Numidia et Auxiliarem dioecesis Barrancabermeiensis.


1246 Acta Apostolicae Sedis - Comment artum Officiale<br />

die 6 Iulii. — Ecclesiae praelaticiae Borbensi Exc.mum P. D.<br />

Iosephum Alfonsum Ribeiro, T. O. R., hactenus Episcopum titularem<br />

Bagenum et Auxiliarem Sancti Aloysii de Cáceres.<br />

— Ecclesiae praelaticiae Itaitubaensi, noviter erectae, R. P. Ca-<br />

pistranum Heim, Ordinis Fratrum Minorum sodalem.<br />

— Coadiutorem dioecesis Auratopolitanae R. P. Albertum (a s.<br />

Ioanne) Foerst, O. Carm., Vicarium generalem eiusdem sedis.<br />

— Cathedrali Ecclesiae S. Mariae Angelorum R. D. Adolfum Ro­<br />

dríguez Vidal, Vicarium generalem Praelaturae personalis Sanctae<br />

Crucis et Operis Dei in Dicione Chiliensi.<br />

die 11 Iulii. — Titulari episcopali Ecclesiae Velefitanae R. D.<br />

Helmodum Bauer, canonicum et parochum templi cathedralis Herbi-<br />

polensis, quem deputavit Auxiliarem Exc.mi P. D. Pauli Varnerii<br />

Sheele, Episcopi Herbipolensis.<br />

— Cathedrali Ecclesiae Vapicensi R. D. Georgium <strong>La</strong>grange, e<br />

clero dioecesis Bellicensis.<br />

die 16 Iulii. — Cathedrali Ecclesiae Riviascianensi, noviter erec­<br />

tae, R. D. Iairum Jaramillo Monsalve, Vicarium generalem dioecesis<br />

Sonsonensis-Rivi Nigri.<br />

die 19 Iulii. — Cathedrali Ecclesiae Nivernensi R. P. Michaelem<br />

Moutel, e Societate Presbyterorum a S. Sulpitio, moderatorem Semi-,<br />

narii maioris Nannetensis.<br />

— Praelaturae territoriali Materianensi R. D. Renatum Ascensio<br />

León, Vicarium episcopalem pro actione pastorali provehenda in dioe­<br />

cesi Leonensi.<br />

— Titulari episcopali Ecclesiae Ursonensi, R. P. Robertum Octa-<br />

vium Gonzales, ex Ordine Fratrum Minorum, curionem paroeciae<br />

Sanctae Crucis et curatorem Instituti archidioecesis Neo-Eboracensis<br />

vulgo « Pastoral Research Northeast Hispanic Catholic Center )),<br />

quem deputavit Auxiliarem E.mi P. D. Bernardi Francisci S. R. E.<br />

Cardinalis <strong>La</strong>w, Archiepiscopi Bostoniensis.<br />

die 23 Iulii. — Cathedrali Ecclesiae Cephaludensi Exc.mum P. D.<br />

Rosarium Mazzola, hactenus Episcopum titularem Polymartiensem.


Congregatio pro Gentium Evangelizatione 1247<br />

CONGREGATIO<br />

PRO GENTIUM EVANGELIZATIONE<br />

SEU DE PROPAGANDA FIDE<br />

PROVISIO ECCLESIARUM<br />

Ioannes Paulus divina Providentia Pp. II, latis decretis a Congre­<br />

gatione pro Gentium Evangelizatione seu de Propaganda Fide, sin­<br />

gulis quae sequuntur Ecclesiis sacros Pastores dignatus est assignare.<br />

Nimirum per Apostolicas sub plumbo Litteras praefecit:<br />

die 18 Novembris 1987. — Cathedrali Ecclesiae Sanensi B. D. Ioan­<br />

nem Gabrielem Diarrä, Seminarii maioris Sancti Augustini archidioe­<br />

cesis Bamakoënsis rectorem atque Pontificalium Operum Missionalium<br />

Directorem, Nationalem in Malia.<br />

die 30 Ianuarii 1988. — Cathedrali Ecclesiae Ondiivanae R. D. Fer­<br />

dinandum Guimaräes Kevanu, hucusque eiusdem dioecesis Admini­<br />

stratorem Apostolicum.<br />

die 12 Martii. — Cathedrali Ecclesiae Nyeriensi Exc.mum P. D.<br />

Nicodemum Kirima, hactenus Episcopum Mombasaënsem.<br />

Cathedrali Ecclesiae Elobeidensi R. P. Maximilianum Macram<br />

Gassis, e Missionariis Combonianis Cordis Iesu, hucusque Admini-<br />

stratorem eiusdem dioecesis Apostolicum.<br />

— Cathedrali Ecclesiae Mtuaranae R. D. Gabrielem Mmole, e clero<br />

dioecesano, rectorem Seminarii minoris in pago Namupa nuncupato.<br />

— Titulari episcopali Ecclesiae Minorensi R. P. Zachariam Örtiz<br />

Bolon, Superiorem in Paraguaia Provinciae Societatis Sancti Francisci<br />

Salesii, quem constituit Vicariatus Ciachensis in Paraquaria Vicarium<br />

Apostolicum. ¡<br />

die 5 Maii. — Cathedrali Ecclesiae Manokvariensi-Sorongensi<br />

Exc.mum P. D. Franciscum Xaverium Sudartanta Hadisumarta,<br />

hactenus Episcopum Malangensem.<br />

— Cathedrali Ecclesiae Viiayapuramensi R. D. Petrum Thuruthi-<br />

konam, hucusque eiusdem dioeceseos Administratorem.<br />

81 - A. A. S.


Î248 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

— Coadiutorem Exc.mi P. D. Bonaventurae Patricii Paul, Epi­<br />

scopi Hyderabadensis in Pakistan, R. D. Iosephum Coutts, e clero<br />

<strong>La</strong>horensis dioecesis eiusdemque Seminarii minoris rectorem.<br />

— Cathedrali Ecclesiae Allahabadensi R. D. Isidorum Fernandes,<br />

dictae dioecesis Vicarium generalem necnon rectorem « St. Joseph's<br />

College » in civitate Allahabadensi.<br />

die 17 Iunii. — Titulari archiepiscopali Ecclesiae Gradiscanae R. D.<br />

Franciscum Bacqué, e Burdigalensi archidioecesi, Apostolicae Nun­<br />

tiaturae Consiliarium quem Pro-Nuntium Apostolicum in Taprobane<br />

Insula nominavit.<br />

die 21 Iunii 1988. — Cathedrali Ecclesiae Bereinitanae R. P. Lu­<br />

cam Matlatarea, e Missionariis Sacratissimi Cordis Iesu, in oppido<br />

vulgo Takapur archidioecesis Rabaulensis curionem.<br />

— Cathedrali Ecclesiae Suratthanensi R. D. Michaelem Praphon<br />

Chaicharoen, Societatis Sancti Ioannis Bosco, Vicarium generalem<br />

eiusdem dioeceseos.<br />

— Cathedrali Ecclesiae Matadiensi R. D. Gabrielem Kembo Mam-<br />

putu, olim Vicarium generalem, nunc Administratorem dioecesanum,<br />

eiusdem Matadiensis dioecesis.<br />

— Coadiutorem Exc.mi P. D. Antonii Saliu Sanusi, Iiebuodensis<br />

Episcopi, R. D. Albertum Ayinde Fasina, in Seminario nationali Sancti<br />

Pauli professorem.<br />

— Titulari episcopali Ecclesiae Acciensi R. D. Ioannem Zerbo,<br />

e clero Seguensis dioeceseos, Sacrae Scripturae docentem in Semina­<br />

rio maiori regionali de Koumi in Burkina Faso, quem deputavit<br />

Auxiliarem Exc.mi Archiepiscopi Bamakoënsis.<br />

— Titulari episcopali Ecclesiae Flenucletensi R. D. Nicolaum Mang<br />

Thang, spiritus moderatorem apud Seminarium maiorem Philosophiae<br />

Instituti, quem deputavit Auxiliarem Mandalayensis Archiepiscopi.


Congregatio pro Causis Sanctorum 1249<br />

NOMINATIONES<br />

Peculiaribus datis decretis, Congregatio pro Gentium Evangeliza­<br />

tione seu de Propaganda Fide ad suum beneplacitum renuntiavit :<br />

die 18 Ianuarii 1988. — Exc.mum P. D. Aloisium Morganum Casey,<br />

Episcopum titulo Mibiarcensem, hucusque Auxiliarem Archiepiscopi<br />

Pacensis in Bolivia, Vicarium Apostolicum Pandoënsis Vicariatus.<br />

die 12 Martii. — Exc.mum P. D. Aloisium Mariam Estrada<br />

Paetau, Episcopum titulo Begiensem, hucusque Apostolicum Admini­<br />

stratorem Izabalensis Administrationis, Vicarium Apostolicum Izaba-<br />

lensis Vicariatus nuper erecti in Guatimala.<br />

die 30 Martii. — Exc.mum P. D. Emericum Kabongo Kanundowi,<br />

Archiepiscopum-Episcopum Lueboënsem, Administratorem Apostolicum<br />

« sede vacante » dioeceseos Mvekaënsis.<br />

Peculiari dato decreto a Congregatione pro Gentium Evangeliza­<br />

tione seu de Propaganda Fide, Apostolicis sub anulo Piscatoris Lit­<br />

teris renuntiatus est :<br />

die 11 Iunii 1988. — Exc.mus P. D. Aloisius Accogli, Archiepiscopus<br />

titulo Trebanus, Pro-Nuntius Apostolicus in Syria.<br />

CONGREGATIO<br />

PRO CAUSIS SANCTORUM<br />

DECRETUM<br />

TRIFLUVIANEN.<br />

Canonizationis Ven. Servi Dei Friderici Janssoone, Sacerdotis professi<br />

Ordinis Fratrum Minorum.<br />

SUPER DUBIO<br />

An constet de miraculo, in casu et ad effectum de quo agitur.<br />

Fridericus Janssoone lucem vidit die 19 mensis Novembris anno<br />

1838 in loco cui nomen Glnyvelde, intra fines dioeceseos Insulensis, in<br />

Gallia, parentibus agrorum culturae addictis. Sacerdos inauguratus


1250 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

in Ordine Fratrum Minorum, cappellani militaris munere sancte est<br />

functus dum bellum Gallos inter et Germanos saeviret. Postea ad<br />

Terrae Sanctae missionem destinatus est ibique Vicarius Custodiae<br />

Terrae Sanctae nominatus est. Ad stipem pro Sanctorum Locorum<br />

restauratane quaeritandam felici successu Galliam et Canadiam pe­<br />

ragravit. Commissariatum Terrae Sanctae in Canadia instituit ubi,<br />

in urbe Marianopolitana, die 4 mensis Augusti a. 1916, obdormivit in<br />

Domino, sanctimoniae fama ornatus. Eum heroicas virtutes excoluisse<br />

Ioannes Paulus II, servatis de iure servandis, die 21 Martii a. 1985,<br />

edixit.<br />

Post id, Causae actores ut, ad iuris normam, eidem Venerabili<br />

Servo Dei honores decernerentur Beatorum Caelitum, miram sana­<br />

tionem, eiusdem Venerabilis apud Deum intercessioni tributam, Apo­<br />

stolicae Sedi ad cognoscendum exhibuerunt. Mira, quae asserebatur,<br />

sanatio contigit domino Iosepho Seiji Mwayama, Buddistae Iaponiensi,<br />

unum et quadraginta annos nato. Is namque, edita a medicis infausta<br />

quoad vitam prognosi, baptizatus est et invocato caelesti patrocinio<br />

Venerabilis Friderici Janssoone, mense Martio anni 1948, plene con-<br />

valuit ab intestinali occlusione, proveniente, ut Italicis verbis descri­<br />

bitur, (( dá¡ briglia aderenziale ; ileo paralitico post-operatorio, com­<br />

plicato da polmonite ».<br />

Qua super sanatione conditus est anno 1979, apud curiam ecclesia­<br />

sticam Urawaënsem in Iaponia, processus, cuius forma et iuridica vis<br />

declarata sunt ab hac Congregatione pro Causis Sanctorum die 4<br />

Octobris a. 1985.<br />

Quae iuridica inquisitio examini est subiecta Consilii Medici penes<br />

eandem Congregationem exstantis ; quod quidem, die 7 mensis Maii<br />

a. 1987 coactum, ratus est agi de sanatione quae, quoad modum, prae­<br />

ter medicae artis leges evenit. Ita gressus est factus ad theologicam<br />

super eadem sanatione disceptationem; et quidem primum, die 11<br />

Decembris a. 1987, in Congressu Peculiari Consultorum Theologorum,<br />

moderatore Rev.mo Domino Antonio Petti, Fidei Promotore Generali;<br />

deinde, die 16 mensis Februarii a. 1988, in Congregatione Ordinaria<br />

Patrum Cardinalium et Episcoporum, huius Dicasterii membrorum,<br />

ponente Em.mo Cardinali Silvio Oddi. Porro, in utraque congressione,<br />

exposito dubio num de miraculo ageretur, omnes affirmativum dedere<br />

suffragium.<br />

Facta postmodum Summo Pontifici Ioanni Paulo II fideli relatione<br />

de praedictis omnibus rebus per subscriptum Cardinalem Praefectum,


Congregatio pro Institutione Catholica 1251<br />

Sanctitas Sua, vota excipiens Congregationis, mandavit decretum appa­<br />

rari de mira eadem sanatione.<br />

Quod cum rite esset factum, accitis hodierna die Cardinalibus infra­<br />

scripto Praefecto atque Causae Ponente, meque Antistite a secretis<br />

Congregationis ceterisque de more convocandis, iisque astantibus, Bea­<br />

tissimus Pater declaravit : Constare de miraculo, divinitus patrato,<br />

deprecatore Venerabili Servo Dei Friderico Janssoone, videlicet de<br />

rapida, perfectaque ac stabili sanatione domini Iosephi Seiji Niwayama<br />

ab (( occlusione intestinale proveniente da briglia aderenziale; ileo<br />

post-operatorio, complicato da polmonite )).<br />

Voluit autem Sanctitas Sua ut hoc Decretum in vulgus ederetur<br />

et in acta Congregationis pro Causis Sanctorum referretur.<br />

Datum Romae, die 28 mensis Martii, Anno Mariali 1988.<br />

L. © S.<br />

PETRUS Card. PALAZZINI, Praefectus<br />

© Traianus Crisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis<br />

CONGREGATIO<br />

PRO INSTITUTIONE CATHOLICA<br />

VARSAVIEN.<br />

DECRETUM<br />

quo Facultas theologica Varsaviensis titulo «Pontificia» exornata cano­<br />

nice erigitur.<br />

(( Ecclesia Christi Bonum Nuntium ita ad omnes usque ordines<br />

generis humani afferre nititur ut singulorum hominum, et omnium<br />

universim, conscientiam convertere valeat, atque eorum ópera et in­<br />

cepta, ac totam eorum vitam necnon omnem, in quo ipsi versantur,<br />

socialem ambitum Evangelii luce perfundere » (Ioannes Paulus II,<br />

Const. Apost. Sapientia Christiana, Prooemium I).


1252<br />

Acta Apostolicae Sedis — Commentarium Officiale<br />

Hoc grave munus, a Christo discipulis suis concreditum, Ecclesia<br />

Catholica in medio gentis Polonae omni sollicitudine naviter explere<br />

intendit. Apostolicis his moti propositis E.mus P. D. Ioseph S.<br />

R. E. Cardinalis Glemp, Archiepiscopus Metropolita Gnesnensis<br />

et Varsaviensis, Primas Poloniae, ac Rev.mus P. Ioannes Petrus Kol­<br />

venbach, Praepositus Generalis Societatis Iesu, Sanctam <strong>Sede</strong>m adi-<br />

verunt exposcentes ut Studium Academicum Theologiae Catholicae<br />

in aedibus Seminarii Metropolitam Varsaviensis vigens et Facultas<br />

Theologica Societatis Iesu a S. Andrea Bobola nuncupata in eadem<br />

urbe Varsaviensi extans, viribus unitis concordique actione simul<br />

adlaborarent ad unam Facultatem Theologicam constituendam.<br />

Cum autem normae Constitutionis Apostolicae Sapientia Chri­<br />

stiana pleniorem omnium coniunctionem postulent, haec Congrega­<br />

tio pro Institutione Catholica, omnibus adiunctis attente perpensis<br />

atque auctoritate a Summo Pontifice Ioanne Paulo div. Prov. PP. II<br />

sibi collata, petitionem die III mensis Maii a.D. MCMLXXXVII sibi dela­<br />

tam excipiens, hoc Decreto pro munere canonice constituit atque eri­<br />

git FACULTATEM THEOLOGICAM VARSAVIENSEM ex duabus sectionibus<br />

constantem, altera a Sancto Ioanne Baptista altera a Sancto Andrea<br />

Bobola nuncupatis; facta eidem potestate omnes Sacrae Theologiae<br />

gradus academicos iis studentibus conferendi, qui, studiorum curri­<br />

culum legitime emensi, praescripta examina feliciter superaverint om­<br />

niaque adamussim servaverint quae peculiaria Statuta iusserint.<br />

Haec praeterea Congregatio de speciali Summi Pontificis conces­<br />

sione hanc FACULTATEM THEOLOGICAM VARSAVIENSEM titulo « Pontificio »<br />

exornat atque honestat, exoptans ut hoc theologicarum disciplina­<br />

rum domicilium collatis viribus in posterum in salutifera Veritate<br />

promovenda uberiores in dies fructus afferat ; eidemque omnia agnoscit<br />

iura, privilegia, honores atque officia quibus Ecclesiasticae Facultates<br />

in universo Orbe Catholico merito fruuntur.<br />

Haec eadem Congregatio insuper Ordinarium loci Varsaviensem pro<br />

tempore MAGNUM CANCELLARIUM et Praepositum Generalem Societatis<br />

Iesu VICE MAGNUM CANCELLARIUM constituit ac declarat, omnibus eis<br />

concessis iuribus atque officiis, huic muneri ex Ecclesiae legibus praxi-<br />

que manantibus.<br />

Congregatio denique praecipit ut omnia compleantur quae in Co­<br />

dice Iuris Canonici, in memorata Constitutione Apostolica Sapien­<br />

tia Christiana atque adnexis « Ordinationibus » ceterisque Sanctae<br />

Sedis documentis de Studiorum Universitatibus et Facultatibus Eccle-


Congregatio pro Institutione Catholica 1253<br />

siasticis necnon in eiusdem Facultatis Statutis, ab eadem Congrega­<br />

tione approbatis, adimplenda praescribuntur; ceteris servatis de iure<br />

servandis; contrariis quibuslibet minime obstantibus.<br />

Datum Romae, ex aedibus eiusdem Congregationis, die III mensis<br />

Maii, in sollemnitate Beatae Mariae Virginis sub titulo Reginae Polo­<br />

niae, a.D. MCMLXXXVIII.<br />

L. © S.<br />

VILLELMUS Card. BAUM, Praefectus<br />

In Congr. pro Institutione Catholica tab., n. 866/87/12.<br />

F. Marchisano, Subsecretarius


1254 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

DIARIUM ROMANAE CURIAE<br />

Il Santo Padre Giovanni Paolo II ha nominato:<br />

1 luglio 1988. Gli E.mi Signori Cardinali : Eduardo Martínez So­<br />

malo, Prefetto della Congregazione per il Culto Divino e della Con­<br />

gregazione per i Sacramenti; Achille Silvestrini, Prefetto del Su­<br />

premo Tribunale della Segnatura Apostolica; Angelo Felici, Prefetto<br />

della Congregazione per le Cause dei Santi; Antonio M. Javierre Ortas,<br />

Bibliotecario e Archivista di <strong>Santa</strong> Romana Chiesa.<br />

SEGRETERIA DI STATO<br />

NOMINE<br />

Con Breve Apostolico il Santo Padre Giovanni Paolo II ha nominato :<br />

5 agosto 1988. Mons. Audrys Juozas Backis, elevato in qualità di Arcivescovo<br />

alla sede titolare di Meta, Pro-Nunzio<br />

Apostolico nei Paesi Bassi.<br />

NECROLOGIO<br />

1 luglio 1988. Mons. Francesco Fasola, Arcivescovo emerito di Messina<br />

(Italia).<br />

7 » » Mons. Antonio Zama, Arcivescovo di Sorrento-Castellammare<br />

di Stabia (Italia).<br />

12 » » Mons. Nevin W. Hayes, Vescovo tit. di Novasinna.<br />

13 » » Mons. Sebastian U Shwe Yauk, Vescovo di Toungoo<br />

(Birmania).<br />

25 » » Mons. Abdallah Bared, Vescovo tit. di Tarso dei Maroniti.<br />

1 agosto » Card. John Francis Dearden, del Titolo di San Pio X alla<br />

Balduina.<br />

» » » Card. Jean Guyot, del Titolo di S. Agnese fuori le mura.<br />

6 » » Mons. Romeu Albeti, Arcivescovo di Riberào Preto<br />

(Brasile).<br />

Recens nuntiatum est Paschalem Bacile, episcopum emeritum Iaciensem,<br />

die 10 m. Decembris 1987 de vita decessisse.


An. et vol. LXXX 23 Septembris 1988 N. 10<br />

ACTA APOSTOLICAE SEDIS<br />

COMMENTARIUM OFFICIALE<br />

Directio: Palazzo Apostolico — Città del Vaticano — Administratio: Libreria Editrice Vaticana<br />

ACTA IOANNIS PAULI PP. II<br />

LITTERAE APOSTOLICAE MOTU PROPRIO DATAE<br />

I<br />

Pontificia Commissio pro America <strong>La</strong>tina novo ordine disponitur.<br />

Decessores Nostri, perinde ac Nosmet ipsi, cotidiana omnium Eccle­<br />

siarum permoti sollicitudine, maximam curarum Nostrorum partem<br />

reposuimus necnon firmas omnino spes in Ecclesiae Catholicae condi­<br />

cionibus apud Americae <strong>La</strong>tinae Nationes. Cuius profecto studii ac<br />

diligentiae documentum est ipsa illa Pontificia Commissio quam Pon­<br />

tifex Maximus Pius XII constituit die vicesimo primo mensis Aprilis<br />

anno millesimo nongentesimo quinquagesimo octavo ut suo pro munere<br />

quaestiones praecipuas coniunctim investigaret de catholica vita fidei­<br />

que tutela ac religionis in America <strong>La</strong>tina propagatione, eodemque<br />

tempore maiorem incitaret operam adiutricem inter varia Curiae Ro­<br />

manae officia, quorum intererat eaedem ut solverentur difficultates, et<br />

instrumentis pastorali ratione aptioribus Consilium Episcopale <strong>La</strong>tino-<br />

Americanum (CELAM) valide adiuvaret.<br />

Huic deinde accessit Consilium Generale Pontificiae Commissionis<br />

pro America <strong>La</strong>tina a Summo Pontifice Paulo VI institutum die tri­<br />

cesimo mensis Novembris anno millesimo nongentesimo sexagesimo<br />

tertio, nominatim illo cum proposito ut argumenta et causas hiaioris<br />

cuiusdam momenti perpenderet ad Continentem Americae <strong>La</strong>tinae<br />

spectantia deque iis opportuna proferret consilia.<br />

Fructus autem salutaresque effectus, quos ambo haec arcte inter<br />

se iuncta Istituta iam adtulerunt, ac pondus ipsum operis, quod hisce<br />

82 - A. A. S.


1256 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

absolverunt superioribus annis adeo sane laudabiliter, iamiam vehe­<br />

menter suadent tum ut ulterius etiam corroborentur tum solidiorem<br />

sibi recipiant mobilioremque compagem, novis quoque Romanae Curiae<br />

institutis congruentem.<br />

Quapropter Nos, Motu Proprio, certa scientia atque matura deli­<br />

beratione Nostra, in unum iam coniuncta declaramus quae hactenus<br />

vocabantur « Pontificia Commissio pro America <strong>La</strong>tina» atque «Con­<br />

silium Generale Pontificiae Commissionis pro America <strong>La</strong>tina ». Insti­<br />

tutum autem, sic conditum, nomen


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1257<br />

tangit illius Confoederationis necessitudinem cum Episcopis dioecesanis,<br />

cum episcopalibus Conferentiis ipsoque CELAM ;<br />

d) cum Institutionibus Catholicis Internationalibus ceterisque<br />

sodalitatibus et motibus qui in America <strong>La</strong>tina operantur, sententiis<br />

pariter Consilii pro <strong>La</strong>icis rite auditis.<br />

III. Pontificiae huius Commissionis Praeses est Praefectus Congregationis<br />

pro Episcopis, qui ab Episcopo Vices Praesidis gerente<br />

adiuvatur. Iis astant, tamquam Consiliarii, nonnulli Episcopi sive ex<br />

Americae <strong>La</strong>tinae Episcopis, a Romano Pontifice delecti.<br />

IV. Eius membra, a Summo Pontifice nominati, sunt :<br />

Secretarii Dicasteriorum Curiae quorum praesertim interest ; duo<br />

Episcopi, qui partes agant Consilii Generalis Episcopalis Americae<br />

<strong>La</strong>tinae; tres Praesules dioecesani de America <strong>La</strong>tina.<br />

V. Commissio suos habet administros.<br />

VI. Commissio pro America <strong>La</strong>tina tertio quoque mense plerumque<br />

congregabitur ut universas inspiciat tam ordinarias quam extraordinarias<br />

quaestiones pertinentes ad munus officiumque Commissionis proprium<br />

(cf. art. I et II).<br />

VII. Ut autem universales ponderentur causae maioris cuiusdam<br />

momenti Pontificia Commissio pro America <strong>La</strong>tina convocat, semel saltem<br />

in anno, sessionem generalem, ad quam, praeter membra ipsa eiusdem<br />

Commissionis, invitantur :<br />

— Praeses Consilii Episcopalis <strong>La</strong>tino-americani ;<br />

— Praesides ac Secretarii Institutorum Episcopalium apud singulas<br />

civitates sive nationes, ad Ecclesiam in America <strong>La</strong>tina iuvandam,<br />

tum aliarum quoque institutionum secundum Sanctae Sedis iudicium;<br />

— Praesides Unionis Superiorum Generalium, Unionis Internationalis<br />

Superiorum Generalium et Confoederationis <strong>La</strong>tino-Americanae<br />

Religiosorum.<br />

VIII. In statutis Nostra comprobandis auctoritate subtilius definientur<br />

et fusius explanabuntur normae, quibus gubernetur ac temperetur<br />

haec Pontificia Commissio.<br />

Quaecumque demum a Nobis hisce ipsis Motu Proprio editis Litteris<br />

statuuntur, cuncta firma rataque esse iubemus, contrariis quibuslibet<br />

nequaquam obsistentibus.<br />

Datum Romae, apud Sanctum Petrum, die xvni mensis Iunii,<br />

anno MCMLXXXVIII, Pontificatus Nostri decimo.<br />

IOANNES PAULUS PP. II


1258 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

II<br />

Ex integro ordinatur materia respiciens muneris Patronorum et Advo­<br />

catorum exercitium apud Romanae Curiae Dicasteria necnon ipsius Sanctae<br />

Sedis causarum patrocinium.<br />

Iusti iudicis Domini Christi Iesu (2 Tim. 4, 8) verba et exempla<br />

persequens, Ecclesia, inde a suis exordiis, iustitiae administrandae<br />

peculiari cum sollicitudine prosecuta est quaestiones, sive quod ad ip­<br />

sius regionem spectat, sive ad ea quae saecularium structurarum nexus<br />

illigant, in quibus ipsammet eiusque fideles vitam degere oportet suum­<br />

que salutis mandatum exercere. Hinc factum est ut in provincia ip­<br />

sius ecclesialis Communitatis, propria iuridica ordinatione pollentis,<br />

inde a priscis temporibus caveretur ut physicae ac iuridicae personae<br />

defenderentur in ecclesiasticis processibus, ad bona propria spiritua­<br />

lia vel cum spiritualibus coniuncta tutanda, quae ad ipsas iure divino<br />

humanoque pertinebant. Ceterum Ecclesia ipsa, in sua compage, ne­<br />

cessitate quadam adducta est ut flagitaret iurium suorum comproba­<br />

tionem atque observationem, etiam per institutam actionem iudicialem.<br />

Studiosa alumna eius, qui « egenus factus est cum esset dives »<br />

(2 Cor. 8, 9), pauperum humiliumque affecta est necessitate iura le­<br />

gitime defendendi etiam in iudicio. Cuius muneris explendi onus, quod<br />

quandam ecclesialem rationem prae se fert, in se susceperunt cau­<br />

sarum Patroni seu Advocati.<br />

Apud Sanctam <strong>Sede</strong>m idem officium duo expleverunt instituta pe­<br />

culiari laude digna.<br />

Ipse S. Gregorius Magnus constituit septem Ecclesiae defensores,<br />

a quibus probabiliter Consistoriales Advocati originem repetunt.<br />

Anno autem MCXXX, Innocentius II Procuratoribus Sacrorum Pa­<br />

latiorum Apostolicorum munus commisit causas defendendi coram<br />

SS.mo atque tutandi pauperes nulla impensa.<br />

Benedictus XII, Apostolica Constitutione Decens et Necessarium,<br />

die XXVI mensis Octobris anno MCCCXL data, in duo collegia disiuncta<br />

constituit Advocatos Consistoriales atque Procuratores Sacrorum Pa­<br />

latiorum Apostolicorum.<br />

Rerum decursu duo ista collegia sic praeclare quidem munus suum<br />

grave multaeque prudentiae expleverunt, ut probationes Summorum<br />

Pontificum meruerint atque privilegia.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1259<br />

Nunc vero, dum Constitutionis Apostolicae de Romana Curia re­<br />

cognitio peragitur, veluti ad illam accommodationem perficiendam,<br />

cuius Concilium Vaticanum II principia posuit finesque constituit et<br />

Codex Iuris Canonici exsecutionem consectatus est, quod ad rem iuri­<br />

dicam attinet, commodum visum est ex toto rem retractare, ratione<br />

habita progressionum pervestigationumque, quae etiam in iustitia ad­<br />

ministranda factae sunt, cum Ecclesia, Fundatori suo obsequens, de­<br />

fensionis opus exercebat humanorumque iurium curabat provectum.<br />

Advocati apud Romanam Curiam<br />

ART. 1<br />

Praeter Advocatos Rotales et pro causis Sanctorum, qui proprium<br />

munus exercere pergunt sicut antea secundum praescripta iuris gene­<br />

ralis et legis uniuscuiusque Dicasterii propriae, instituitur apud Ro­<br />

manam Curiam Album generale Advocatorum, qui, rogatu eorum quo­<br />

rum interest, patrocinium causarum apud Supremum Signaturae Apo­<br />

stolicae Tribunal suscipiant, necnon in hierarchicis recursibus apud<br />

Dicasteria Romanae Curiae operam suam praestent.<br />

ART. 2<br />

Cardinalis Secretarius Status, audita Commissione ad hoc stabiliter<br />

constituta, curat ut in Albo generali ascribantur nomina Advocatorum,<br />

qui qualitatibus praediti sunt, de quibus agitur in subsequenti articulo.<br />

ART. 3<br />

Ut quis in Albo generali ascribi possit oportet :<br />

1. praecellenti vitae christianae integritate ornetur una cum actuosa<br />

sedulitate in ecclesiali Communitate secundum propriam uniuscuis-<br />

que vocationem;<br />

2. congrua institutione theologica praeditus sit, et doctrina iuri­<br />

dica polleat aptis academicis titulis comprobata coniuncta cum ido­<br />

neo professionis suae usu.<br />

ART. 4<br />

Advocati, quorum nomen in Albo ascribitur, oificio tenentur servan­<br />

di, praeter iuris universalis praescripta hac de re lata, ethicas normas<br />

proprii muneris (deontologiam quam vocant).


1260 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

ART. 5<br />

§ 1. Si quis ethicas normas proprii muneris graviter violaverit, res<br />

deferatur ad Supremum Tribunal Signaturae Apostolicae, quod ex of­<br />

ficio procedat ad normam iuris sanctionibus erogandis, secundum vio-<br />

lationum ipsarum gravitatem, haud exclusa ex Albo amotione.<br />

§ 2. Si contra aliquem Advocatum processus poenalis canonicus vel<br />

civilis inchoatus fuerit, ipse pendente processu ad cautelam ab exercen­<br />

do munere suspendatur.<br />

ART. 6<br />

§ 1. Ex Albo praeterea expungantur :<br />

1) qui notorie a fide catholica defecerint;<br />

2) qui in concubinatu vivunt aut matrimonio civili tantum iuncti<br />

sunt vel aliter manifesto in gravi peccato perseverant ;<br />

3) qui nomen dederint consociationibus cuiusque generis, quae con­<br />

tra Ecclesiam machinantur ;<br />

4) qui assentiuntur vel suam praestant operam consociationibus<br />

vel motibus; suadentibus cogitandi et agendi rationes fidei et catholicae<br />

doctrinae de moribus contrarias, vel defendunt proposita et consi­<br />

lia de civili ordinatione, quae adversantur ^praeceptis legis naturalis<br />

et christianae ;<br />

5) qui aperte resistunt praeceptionibus doctrinalibus et pastora­<br />

libus legitimarum auctoritatum ecclesialium.<br />

§ 2. His in casibus res deferenda est ad Supremum Tribunal Signa­<br />

turae Apostolicae quod ex officio procedat ad expunctionem ex Albo<br />

ad normam iuris applicandam.<br />

ART. 7<br />

Sanctae Sedis Advocati<br />

Ex Advocatis praesertim in Albo ascriptis Corpus Sanctae Sedis<br />

Advocatorum constituitur, qui patrocinium causarum, nomine Sanctae<br />

Sedis vel Curiae Romanae Dicasteriorum, apud ecclesiastica vel civi­<br />

lia tribunalia suscipere valent.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1261<br />

ART. 8<br />

A Cardinali Secretario Status, audita Commissione de qua in art. 2,<br />

Advocati Sanctae Sedis ad quinquennium nominantur : graves tamen<br />

ob causas, a munere removeri possunt. Expleto septuagesimo quinto<br />

aetatis anno a munere cessant.<br />

ART. 9<br />

Sanctae Sedis Advocati officio tenentur exemplarem vitam ad Dei<br />

et Ecclesiae praecepta ducendi ac sibi commissa munera summa cum<br />

officii conscientia adimplendi. Oportet eos insuper secretum servare<br />

in causis et negotiis, quae sub eodem secreto tractanda sunt.<br />

ART. 10<br />

§ 1. In muneribus exercendis apud Tribunalia Romanae Curiae<br />

et Status Civitatis Vaticanae, Advocati Sanctae Sedis succedunt mem­<br />

bris Collegii Advocatorum Consistorialium et Collegii Procuratorum<br />

Sacrorum Palatiorum Apostolicorum, quae proinde ab iis aliisque mu­<br />

neribus cessant. Abrogantur ideo .titulus, iura atque privilegia hu­<br />

cusque horum collegiorum sodalibus tributa.<br />

§ 2. Qui actu sunt Advocati Consistoriales atque Procuratores Sa­<br />

crorum Palatiorum Apostolicorum, titulum, iura et privilegia perso­<br />

nalia, normis peculiaribus ad eos spectantibus disposita, integra servant.<br />

Quaecumque demum a Nobis hisce ipsis Motu Proprio editis Lit­<br />

teris statuuntur, cuncta firma rataque esse iubemus, contrariis qui­<br />

buslibet nequaquam obsistentibus.<br />

Datum Romae, apud Sanctum Petrum, die xxvni mensis Iunii,<br />

anno MCMLXXXVIII, Pontificatus Nostri decimo.<br />

IOANNES PAULUS PP. II


1262<br />

Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

CONSTITUTIONES APOSTOLICAE<br />

I<br />

DOMINAE NOSTRAE PARADISI<br />

IN CIVITATE MEXICANA<br />

Fidelium Communitas ritus byzantini graecorum melkitarum catholi­<br />

corum in Mexicana dicione ad Eparchiae gradum attollitur Dominae<br />

Nostrae Paradisi in Civitate Mexicana cognominandae.<br />

IOANNES PAULUS EPISCOPUS<br />

SERVUS SERVORUM DEI<br />

AD PERPETUAM REI MEMORIAM<br />

Apostolorum Principis in sublimi cathedra Dei voluntate positi,<br />

illud unum vel maxime tuentur, ut Ecclesiae negotia singulari qui­<br />

dem cura et vigilantia administrentur ac dirigantur pro ipsorum fide­<br />

lium commodo spiritalique bono. Haec inter negotia maximi momenti<br />

et ponderis procul dubio ea quae ad Ecclesias Orientales pertinent<br />

adnumerantur, cum sint Nobis ipsae sane carissimae tum antiquitate<br />

tum opulentia copiaque praeclararum traditionum et sanctitatis exem­<br />

plorum. Cum igitur Venerabilis Frater Noster S. R. E. Cardinalis<br />

Löurdusamy Congregationi pro Ecclesiis Orientalibus praepositus,<br />

assentiente vero Patriarcha Graecorum Melkitarum catholicorum una<br />

cum synodo eiusdem Patriarchatus, efflagitaverit ut Communitas fide­<br />

lium ritus byzantini Graecorum Melkitarum catholicorum in Mexicana<br />

Civitate ad gradum dignitatemque Eparchiae eveheretur, Nos, re pro­<br />

fecto diligenter spectata, expostulationibus admotis annuentes, con­<br />

fisi -haec omnia in fidelium utilitatem esse cessura, ex Nostra Aposto­<br />

lica auctoritate, decernimus ut Communitas quam supra memoravi­<br />

mus Eparchiae honore augeatur, Dominae Nostrae Paradisi in Civi­<br />

tate Mexicana appellandam, additis pariter iuribus atque obligatio­<br />

nibus quae ad hanc pertinent dignitatem et condicionem. Haec quidem<br />

res reliquaque secundum codicis orientalis praecepta plane temperen -<br />

tur. Ceterum, hanc tribuendo dignitatem erga istam dilectam Com­<br />

munitatem dilectionem Nostram palam testificari volumus, minime


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1263<br />

posthac addubitantes quin singuli novae Eparchiae fideles ex hac qui­<br />

dem re spiritalis vitae vehementiora accipiant incitamenta.<br />

Datum Romae, apud S. Petrum, die septimo et vicesimo mensis<br />

Februarii, anno Domini millesimo nongentesimo octogesimo octavo,<br />

Pontificatus Nostri decimo.<br />

© AUGUSTINUS Card. CASAROLI D. SIMON Card. LOURDUSAMY<br />

a publicis Ecclesiae negotiis Congr. pro Eccl. Orient. Praef.<br />

Loco £ß Plumbi<br />

In Secret. Status tab., n. 216.161.<br />

II<br />

CAPITIS HAITIANI<br />

Eugenius Sevi, Proton. Apost.<br />

Marcellus Rossetti, Proton. Apost.<br />

Cathedralis Ecclesia Capitis Haitiani ad dignitatem metropolitanam eve­<br />

hitur ipsoque eius nomine nova conditur provincia ecclesiastica.<br />

IOANNES PAULUS EPISCOPUS<br />

SERVUS SERVORUM DEI<br />

AD PERPETUAM REI MEMORIAM<br />

Qui pro Nostro Pastoris munere universae servimus Ecclesiae, nec­<br />

non supremam quam in eam habemus potestatem exercemus, probata<br />

consilia libenter tuemur, unde aliquam Christifideles utilitatem sibi<br />

capere possint. Cumque Conferentia Episcopalis Reipublicae Haitia-<br />

nae, idem sentiente Venerabili Fratre Paulo Romeo, Archiepiscopo<br />

titulo Vulturiensi atque in Natione Haitiana Nuntio Apostolico, modo<br />

a Sancta hac <strong>Sede</strong> id petierit quod sequitur, Nos igitur, eorum sup-<br />

pleto consensu quorum interest vel interesse censentur, hisce nunc<br />

Litteris vi et potestate Nostra Apostolica Ecclesiam Capitis Haitiani<br />

iuri Ecclesiae Portus Principis metropolitano subtrahimus et ad gra­<br />

dum archidioecesis metropolitanae eam ipsam extollimus, cui et iura<br />

et privilegia tribuimus, quae eiusmodi Ecclesiarum sunt propria ; pari­<br />

terque eo ipso Capitis Haitiani nomine provinciam ecclesiasticam con­<br />

dimus, quae scilicet constet tum nova metropolitana Ecclesia Capitis<br />

Haitiani tum suffraganeis ei sedibus Portus Pacis, Hinchensi et<br />

Gonayvesensi. Ipsum autem pro tempore Praesulem Capitis Haitiani


1264 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

dignitate archiepiscopali insignimus ac Metropolitam eligimus propriis<br />

iuribus praeditum et privilegiis lege sancitis necnon congruentibus<br />

officiis adstrictum ; de qua tamen electione alterae Litterae Nostrae<br />

Apostolicae. Quae hic statuimus, ea ad effectum adducat idem Venerabilis<br />

Frater Paulus Romeo quem diximus, cui et facultatem facimus<br />

id delegandi ad alium virum in ecclesiastica dignitate constitutum,<br />

addito onere curandi ut certum verumque actae exsecutionis<br />

litterarum exemplum Congregationi pro Episcopis iusta diligentia<br />

mittatur. Quod denique reliquum est, Apostolicas has Litteras et nunc<br />

et in posterum ratas esse volumus, contrariis rebus haud obstantibus.<br />

Datum Romae, apud S. Petrum, die septimo mensis Aprilis, anno<br />

Domini millesimo nongentesimo octogesimo octavo, Pontificatus Nostri<br />

decimo.<br />

© AUGUSTINUS Card. CASAROLI © BERNARDINUS Card. GANTIN<br />

a publicis Ecclesiae negotiis Congr. pro Episcopis Praef.<br />

Loco © Plumbi<br />

In Secret. Status tab., n. 216.667.<br />

III<br />

IZABALENSIS<br />

Eugenius Sevi, Proton. Apost.<br />

Marcellus Rossetti, Proton. Apost.<br />

Administratio Apostolica Izabalensis ad canonicum gradum Vicariatus<br />

Apostolici tollitur.<br />

IOANNES PAULUS EPISCOPUS<br />

SERVUS SERVORUM DEI<br />

AD PERPETUAM REI MEMORIAM<br />

Qui arcano prorsus Divinae Providentiae consilio nutuque cunctarum<br />

per terras Ecclesiarum ultimam sustinemus curam moderationemque<br />

obtinemus, vix quidquam iucundius Nobis accidere solet aut<br />

felicius quam adolescentes iam maioribusque vigentes incrementis<br />

communitates ecclesiales instruere solidioribus compagibus et quasi<br />

firmioribus structuris unde certioribus ipsae passibus progredi valeant<br />

plenam ad fidei, actionis, vitae catholicae prosperitatem ac florem.<br />

Cum igitur viginti hos superiores per annos Administratio Apostolica<br />

Izabalensis tantos convenienter effecerit in viis Evangelii Iesu Christi<br />

progressus tamque prospere apostolatus opera exegerit ut accipere sibi


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1265<br />

posse videatur robustiorem iam canonicae condicionis formam, idcirco<br />

perplacet Nobis ea singula confirmare quae Congregatio ipsa pro Gentium<br />

Evangelizatione hac de re prudenter statuerit faciendaque rite<br />

censuerit. Suprema scilicet auctoritate Nostra tollimus Administrationem<br />

Apostolicam Izabalensem canonicum ad gradum Vicariatus<br />

Apostolici, cui omnem sane concedimus dignitatem ac figuram, ofiîcia<br />

et onera addimus quae secundum sacrorum regulas canonum huius<br />

modi congruunt Vicariatibus Apostolicis. Fines vero eiusdem huius<br />

dicionis iidem erunt et nomen ipsum atque antehac fuerunt et ipsius<br />

Congregationis pro Gentium Evangelizatione suberit iurisdictioni.<br />

Reliqua autem quae novum ad Vicariatum Apostolicum Izabalensem<br />

attinent, omnia et singula canonici iuris gubernabuntur adamussim<br />

normis. Has denique Litteras Nostras tam nunc quam in posterum<br />

esse tempus validas iubemus, quibuslibet rebus minime obstantibus,<br />

ut quae iis decreta sunt ab universis quorum interest aut interesse<br />

potest quam religiosissime adserventur vinique suam plene obtineant.<br />

Datum Romae, apud S. Petrum, die duodecimo mensis Martii,<br />

anno Domini millesimo nongentesimo octogesimo octavo, Pontificatus<br />

Nostri decimo.<br />

© AUGUSTINUS Card. CASAROLI IOSEPHUS Card. TOMKO<br />

a publicis Ecclesiae negotiis Congr. pro Gentium Evang. Praef.<br />

Loco f& Plumbi<br />

In Secret. Status tab., n. 216.182.<br />

Eugenius Sevi, Proton. Apost.<br />

LITTERAE APOSTOLICAE<br />

I<br />

Marcellus Rossetti, Proton. Apost.<br />

Venerabili Servae Dei Teresiae a Iesu de los Andes Beatorum honores<br />

tribuuntur.<br />

IOANNES PAULUS PP. II<br />

Ad perpetuam rei memoriam. — « Unum petii a Domino, hoc<br />

requiram : ut inhabitem in domo Domini omnibus diebus vitae meae,<br />

ut videam voluptatem Domini et visitem templum eius» (Ps 27, 4).<br />

Maxime hoc exoptavit etiam Venerabilis Serva Dei Teresia a Iesu,<br />

Ordinis Fratrum Discalceatorum Beatae Mariae Virginis de Monte


1266 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Carmelo novicia. A pueritia arcanam Dei praesentiam repperit in tem­<br />

plo animae suae sensitque se solummodo ex cultu spiritali et sine inter­<br />

missione ei tribuendo gaudium capturam. Omnibus itaque relictis rebus<br />

se totam dedidit vultus Domini contemplationi, cui, puro cum corde<br />

et libero, se omnino obtulit brevique magnam est assecuta perfectio­<br />

nem, seu singularem cum Divino Magistro similitudinem, quem ex<br />

toto corde et ex tota anima et ex omnibus viribus et ex omni mente<br />

dilexit (cf. Lc 10, 27), Ipsa scripsit: ((Credo sanctitatem in amore<br />

esse positam. Volo sancta esse ; idcirco me amori dabo, quoniam puri­<br />

ficat et ad expiandum iuvat. Qui amat non aliam habet voluntatem,<br />

quam Amati. Ideo facere volo Iesu voluntatem. Qui amat, incommoda<br />

subit. Ego per omnia volo incommoda subire. Nullam volo mihi volup­<br />

tatem dare. Me immolare volo constanter ut Ei similis fiam, qui pro<br />

me patitur meque amat. Amor non repugnans oboedit. Amor fidelis<br />

est. Amor non vacillat. Amor est coniunctionis duarum animarum<br />

vinculum. Amore Iesu me iungam )). Venerabilis Serva Dei orta est<br />

Sancti Iacobi in Chile die xin mensis Iulii anno MCM a Michaele<br />

Fernández Jaraquemada et Lucia Solar Armstrong. Biduo post sacra­<br />

mentum accepit Baptismi et est Ioanna appellata. Familia, pia qui­<br />

dem et locuples, eam bene educavit, quae inter cetera didicit sapien­<br />

tiam fidei pretiosiorem esse cunctis gemmis et omnia pretiosa huic<br />

non valere comparari (cf. Prv 3, 15). Anno MCMVI, quasi sensibili<br />

modo, Iesus eius cor sibi capere est orsus, inventa in puellula mutua<br />

laetaque benevolentia quae, volventibus annis, adeo crevit, ut facta<br />

sit indissolubilis amicitia et plena donatio, ex qua in iucunditate vixit<br />

et in occultatione. Ita iam tum Venerabilis Serva Dei ad altissima<br />

bona cursum iniit, « aspiciens in auctorem fidei et consummatorem<br />

Iesum » (Heb 12, 2). Eodem tempore ferventem coluit pietatem erga<br />

Virginem Mariam et teneram eius fiduciam. « Omnia ei narrabam,<br />

quae mihi eveniebant, Eaque me alloquebatur. Eius sentiebam vocem<br />

in me, sed clarissime et expresse. Mihi consilia dabat et omnia dice­<br />

bat, quae ut Domino nostro placerem mihi erant facienda. .Licet .affir­<br />

mare iam tum Dominum nostrum una cum Sanctissima Virgine manu<br />

me prehendisse ». Die xi mensis Septembris anno MCMX, post dili­<br />

gentem praeparationem, ad Eucharisticam mensam maximo cum fructu<br />

accessit. Dies illa, quae est eius infixa memoriae, quodammodo lapis<br />

miliarius fuit in via quae ad sanctitatem ducit. Ad eius formationem<br />

multum contulerunt etiam boni sacerdotes et Sorores a Sacro Corde,<br />

in quarum Ephebeo Iacobopolitano studia exercuit elementaría, media


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1267<br />

et superiora, primum uti alumna externa, deinde uti interna (annis<br />

MCMXV-MCMXVIII). Dum firma voluntate et perseverantia suam indo­<br />

lem ad continentiam formabat, ad facilitatem erga ceteros, ad patien­<br />

tiam in rebus adversis, diligenter incumbebat in exsequenda munera<br />

familiaria, religiosa et scholastica. Cotidie Missae intererat et Com­<br />

munionem accipiebat; meditabatur virtutesque explicabat; vitae ra­<br />

tionem sequebatur, quae fidem eius simplicem et solidissimam signifi­<br />

caret et familiaritati cum Domino faveret. Tredecim annos nata ani­<br />

madvertere coepit appetitionem e domo sua exeundi ut in Instituto<br />

religioso se Domino consecraret. Insequentes egit annos continuo et<br />

ardenter Carmelum cupiens, iam in mundo secundum eius religio-<br />

sitatem vivens. In suo memoriali libello annotavit : « Divini Pisca­<br />

toris retibus amatoriis capta sum. De eo uno cogito. Is est, quem<br />

volo. Diem appeto, quo Carmelum ingrediar ut eum solum persequar<br />

et ex eius vita vivam : ut pro salvandis animis amem et patiar ».<br />

Actioni obsequens gratiae, gradatim Christi imaginem insculpebat in<br />

se et die xvin mensis Decembris anno MCMXV votum privatum casti­<br />

tatis nuncupavit posteaque vovit se nullum voluntarium peccatum<br />

committere velle. Interea, scriptis deducta Sanctae Teresiae a Iesu<br />

Infante et Beatae Elisabethae a Trinitate, altius in dies Christum<br />

crucifixum contemplabatur, postulans ut posset eum consolari, dolo­<br />

res eius communicando : (( Iesus significavit mihi necesse esse Car-<br />

melitidem semper vivere sub cruce, ut ibi amare et pati discat ».<br />

Quo melius huic acerrimae spiritus appetitioni responderet, se devo­<br />

vit : « Cruci affixa esse volo. Vitam agere volo patiendo, ut meis et<br />

peccatorum culpis satisfaciam, ut sacerdotes sancti fiant ». Etiam<br />

cum obscuritate et ariditate interiore afficiebatur, inito itinere non<br />

deerravit, nec fervore caritatis defecit, sed ad voluntatem Dei se con-<br />

formabat omniaque offerebat ut animis communionis cum Domino<br />

et deprecationis donum obtineret. Voluit esse sal terrae (cf. Mt 5, 13),<br />

qui solvitur, in silentio et in occultatione, ut mundum purificaret<br />

et consecraret (cf. Ez 16, 4; Lev 2, 13); spiritu pauper, res suas et<br />

praesertim se ipsam donavit; bonum Christi odorem effudit in familia,<br />

in Ephebeo, inter condiscipulas et qui cum ea usum habuerunt. In<br />

catechesim tradendam incubuit et in opera caritatis erga pauperes<br />

et imprimis erga pueros egenos; libenter sacerdotes adiuvabat in apo­<br />

stolatu. Ex Apostoli hortatione (cf. Philp 4, 4) semper est in Domino<br />

gavisa statuitque quodlibet ferre gaudium et laetitiam; amicitiam<br />

coluit; cum ardore et peritia in variis ludis se exercuit; religiose


1268 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

pulchris universi rebus est fruita, musica et cantu. In ornili re signa<br />

videbat caelestis Patris perfectionis et bonitatis. Non tamen fluxa et<br />

caduca ab aeternis non distinxit; unde dicebat se in mundo exsulem<br />

se sentire et omnibus viribus optabat magna fieri sancta, iter faciendo<br />

ostensum a Sancta Teresia a Iesu, quam matrem suam et magistram<br />

putabat. Et quamquam familia nitebatur eam, in circulos inserens,<br />

a vocatione carmelitana intervertere, illa tamen, a terrenis aliena,<br />

solum rebus animae ac regni superni flagrabat. Eius namque pax et<br />

gaudium in solitudine erant, in assidua deprecatione, in aeternarum<br />

veritatum meditatione, in voluntaria sui castigatione. Cum iam esset<br />

propositum ad effectum adductura, vehementior facta est se immo-<br />

landi voluntas : « Non Thabor quaero, sed Calvariam. Gratia Dei intel­<br />

lexi vitam Carmelitidis continuam esse abnegationem, non solum<br />

carnis, sed et voluntatis et proprii iudicii )) ; simul autem animas intue-<br />

batur : « Haec est Carmelitidis vocatio : puram esse hostiam quae<br />

continuo se pro mundo peccatore offerat ». Relicta familia, quam<br />

tenere amabat, die VII mensis Maii anno MCMXIX ingressa est paupe­<br />

rem et solitarium Carmelum « de los Andes » appellatum, ubi nomen<br />

cepit Sororem Teresiam a Iesu. Tandem contenta fuit; dicebat enim<br />

se caelum in terra invenisse sibique solum Deum satis esse. Facile<br />

Carmeli spiritum imbibit, plenum ostendens erga Dei voluntatem et<br />

erga Regulam obsequium, singularem se colligendi facultatem et offe­<br />

rendi, deprecationis amorem et contemplationis, solitudinis cellae,<br />

ademptionis et apostolatus precationis suique immolationis. In pau­<br />

pertate, in disciplina et in reiectionibus novae vitae rationis semper<br />

parata fuit ad suum (( fiat » pronuntiandum ; sciebat « amore omnia<br />

dulcia et levia fieri » ; ideo totam se Deo et Communitati tradidit, quam<br />

exemplo virtutum suarum aedificavit cuique servivit uti horti cultrix<br />

aliisque humilibus laboribus. Die xiv mensis Octobris eodem anno<br />

vestem induit religiosam et novitiatum inchoavit. Animae gaudium<br />

vix continendum fuit : « Felix sum nec esse desinam, quia Dei sum ».<br />

Eucharistiam contemplans, quam maxima pietate prosequebatur, ani­<br />

madvertit se vocari ad communicandum, in silentio, Redemptoris<br />

sacrificium et ad navandam ei operam in regno suo constituendo. Ad<br />

hoc spectans, superiorum permissu epistularum commercio utebatur<br />

cum multis personis, quas fidei suae luce illuminabat et igne cari­<br />

tatis suae incendebat. Sed iam terrena eius peregrinatio in exitu<br />

erat. Per hebdomadam sanctam anni MCMXX typho aegrotavit qui,<br />

paucis diebus eam acerbis doloribus laborantem ad supremum vitae


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1269<br />

sacrificium adduxit die xn mensis Aprilis, post acceptam pie et laete<br />

Unctionem infirmorum et professionem religiosam factam in articulo<br />

mortis. Scripserat: « Carmelitidi mors nequaquam terribilis est,<br />

sed verae vitae est initium ei, quae currit ad amplexum Eius, quem<br />

in terra super omnia amavit; in amorem se mersura vadit in aeter­<br />

num ». Et statim omnes sibi persuasum habuerunt Venerabilem Ser­<br />

vam Dei caelestem Ierusalem ingressam esse cum veste nuptiali cumque<br />

lampade accensa. Fama sanctitatis, ultro diffusa apud multos populos,<br />

Episcopo Sancti Philippi suasit ut Canonizationis Causam iniret. Actus<br />

est igitur processus ordinarius informativus (annis MCMXXXXVII-<br />

MCMLXXII) simulque duo processus rogatoriales, indeque processus<br />

cognitionalis (annis MCMLXXVI-MCMLXXVIH). Postea faventi cum exi­<br />

tu, de virtutibus Sororis Teresiae a Iesu quaesierunt Congressus<br />

Peculiaris Consultorum Theologorum et Congregatio Ordinaria Pa­<br />

trum Cardinalium et Episcoporum ; die autem xxn mensis Martii<br />

anno MCMLXXXVI editum est coram Nobis Decretum super virtutibus.<br />

Interim Sancti Iacobi in Chile instructus erat (annis MCMLXXXIV-<br />

MCMLXXXV) processus de sanatione quae miraculo facta dicebatur,<br />

iuvenis Hectoris Richardi Uribe Carrasco, correpti fibrillatione ven-<br />

triculari et intermissione respirationis ex emissione electrica, cum<br />

detrimento cerebri anoxyco et peripneumonia ex aspiratione. Pro tabu­<br />

lis iudicialibus haec sanatio, deprecationi Venerabilis Servae Dei tri­<br />

buta, a Consilio Medicorum agnita est celérrima, perfecta et constans.<br />

Post Congressum Peculiarem Consultorum Theologorum et Congre­<br />

gationem Ordinariam Patrum Cardinalium et Episcoporum, qui sana­<br />

tionem hanc praeter naturam effectam esse affirmaverunt, sivimus<br />

Decretum ad hoc pertinens vulgari, quod coram Nobis factum est die<br />

XVI mensis Martii anno MCMLXXXVII. Deinde decrevimus ut Beatili -<br />

catio fieret inter Nostrum hoc pastorale iter in Chiliam. Hodie igitur,<br />

Sancti Iacobi in Chile-, in agro consaepto 0'Higgins vocato, inter<br />

sacra haec sumus elocuti : « Acogiendo el deseo de nuestro hermano<br />

Manuel Camilo Vial Bisopatrón, Obispo de San Felipe de Aconcagua,<br />

y de muchos hermanos en el Episcopado y de numerosos fieles : des­<br />

pués de haber oído el parecer de la Congregación para las Causas<br />

de los Santos, declaramos con Nuestra Autoridad Apostólica que la<br />

Venerable Sierva de Dios Teresa de Jesús de los Andes pueda ser de<br />

ahora en adelante llamada Beata y que se podrá celebrar su fiesta en<br />

los lugares y del modo establecido por el derecho el día doce de abril,<br />

día de su nacimiento para el cielo. En el nombre del Padre y del Hijo


1270<br />

Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

y del Espíritu Santo ». Quae autem statuimus, volumus nunc et in<br />

posterum firma sint, rebus quibuslibet non obstantibus.<br />

Datum Sancti Iacobi in Chile, sub anulo Piscatoris, die III mensis<br />

Aprilis, anno MCMLXXXVII, Pontificatus Nostri nono.<br />

© AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis<br />

Loco © Sigilli<br />

In Secret. Status tab., n. 214.513.<br />

II<br />

Sanctus Ioannes de Britto Patronus apud Deum dioecesis Sivagangaiensis<br />

in India confirmatur.<br />

IOANNES PAULUS PP. II<br />

Ad perpetuam rei memoriam. — Constat Sanctum Ioannem de<br />

Britto ab Ecclesiae Sivagangaiensis fidelibus egregia pietate coli tamquam<br />

exemplar clarissimum Christianae vitae atque magistrum fidei,<br />

spei et caritatis. Quare, cum Venerabilis Frater Eduardus Francis,<br />

Episcopus eiusdem dioecesis, communia vota cleri populique excipiens,<br />

electionem Sancti Ioannis de Britto in Patronum apud Deum Ecclesiae<br />

suae rite probaverit atque, datis litteris die xi mensis Decembris<br />

superiore anno, petiverit ut electio et approbatio huiusmodi iuxta<br />

« Normas de Patronis constituendis » et ad normam « Instructionis<br />

de Calendariis particularibus atque Officiorum et Missarum Propriis<br />

recognoscendis », n. 30, confirmarentur, Nos libenti quidem animo<br />

istius Pastoris precibus annuendum esse censemus. Iis igitur comprobatis,<br />

quae Congregatio pro Cultu Divino, factis a Nobis facultatibus,<br />

hac in re egit, Apostolica Nostra potestate, harum Litterarum virtute<br />

perpetuumque in modum Sanctum Ioannem de Britto Patronum apud<br />

Deum dioecesis Sivagangaiensis confirmamus, cum omnibus iuribus<br />

et liturgicis privilegiis iuxta rubricas consequentibus. Quod nunc vero<br />

auctoritate Nostra sancimus in spirituale quidem cedat bonum filiorum<br />

Sivagangaiensium, quos in Christo Domino habemus carissimos.<br />

Denique volumus atque mandamus ut hae Litterae Nostrae religiose<br />

serventur suosque nunc et semper obtineant effectus. Contrariis nihil<br />

obstantibus.<br />

Datum Romae, apud Sanctum Petrum, sub anulo Piscatoris, die xx<br />

mensis Aprilis, Anno Mariali MCMLXXXVIII, Pontificatus Nostri decimo.<br />

ffi AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis<br />

Loco £& Sigilli<br />

In Secret. Status tab., n. 216J,79.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1271<br />

CONVENTIO<br />

INTER SANCTAM SEDEM ET BAVARIAM<br />

ad immutationes quasdam inducendas<br />

in Concordatum die XXIX m. Martii a, MCMXXIV initum<br />

ACCORDO<br />

tra la <strong>Santa</strong> <strong>Sede</strong> e la Repubblica<br />

di Baviera con cui si apportano<br />

modifiche ed integrazioni al Concordato<br />

con la Baviera del 29 marzo<br />

1924, modificato da ultimo con<br />

l'Accordo del 7 luglio 1978.<br />

TRA LA SANTA SEDE,<br />

rappresentata dal suo plenipotenziario,<br />

Monsignor Joseph Uhaé, Arcivescovo<br />

titolare di Tharros, Nunzio<br />

Apostolico nella Repubblica Federale<br />

di Germania,<br />

E<br />

LA REPUBBLICA DI BAVIERA,<br />

rappresentata dal Signor Dr. h.c.<br />

Franz Josef Strauß, Presidente dei<br />

Ministri,<br />

viene concluso il seguente Accordo :<br />

L'attuale indirizzo dell'Università<br />

Cattolica di Eichstätt, orientato alla<br />

formazione degli insegnanti, ha<br />

bisogno di essere modificato in vista<br />

dello sviluppo a lungo termine nel<br />

numero degli studenti e delle limitate<br />

possibilità professionali dei<br />

candidati all'insegnamento. All'ente<br />

gestore dell'Università deve essere<br />

reso possibile, nel quadro della ga-<br />

83 - A. A. s.<br />

VERTRAG<br />

zwischen dem Heiligen Stuhl und<br />

dem Freistaat Bayern zur Änderung<br />

und Ergänzung des Bayerischen<br />

Konkordats vom 29. März<br />

1924, zuletzt geändert durch den<br />

Vertrag vom 7. Juli 1978.<br />

ZWISCHEN DEM HEILIGEN STUHL,<br />

vertreten durch dessen Bevollmächtigten,<br />

den Apostolischen Nuntius<br />

in der Bundesrepublik Deutschland,<br />

Joseph Uhac, Titularerzbischof von<br />

Tharros,<br />

UND<br />

DEM FREISTAAT BAYERN,<br />

vertreten durch den Ministerpräsidenten<br />

Dr. h.c. Franz Josef Strauß,<br />

wird nachstehender Vertrag geschlossen<br />

:<br />

Die bisherige Ausrichtung der Katholischen<br />

Universität Eichstätt im<br />

Schwerpunkt auf die Lehrerbildung<br />

soll im Hinblick auf die langfristige<br />

Entwicklung der Studentenzahlen<br />

und die eingeschränkten Berufschancen<br />

von Lehramtsbewerbern<br />

geändert werden. Dem Träger der<br />

Universität soll ermöglicht werden,<br />

im Rahmen der staatlichen Ge-


1272 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

ranzia statale, di istituire anche<br />

dei corsi di diploma, di magistero<br />

(Magisterstudiengänge) e di complemento,<br />

così come di erigere una<br />

Facoltà di Scienze Economiche in<br />

Ingolstadt.<br />

Nel desiderio di assicurare così, in<br />

maniera stabile, l'attrattività e la<br />

capacità funzionale dell'Università<br />

Cattolica di Eichstätt, la <strong>Santa</strong><br />

<strong>Sede</strong> e la Repubblica di Baviera<br />

hanno deciso di adattare il su menzionato<br />

Concordato alle nuove esigenze.<br />

A tal fine la <strong>Santa</strong> <strong>Sede</strong> e<br />

la Repubblica di Baviera hanno convenuto<br />

su quanto segue :<br />

Gli articoli qui sotto indicati del<br />

Concordato fra la <strong>Santa</strong> <strong>Sede</strong> e lo<br />

Stato Bavarese del 29 marzo 1924,<br />

modificato da ultimo con l'Accordo<br />

fra la <strong>Santa</strong> <strong>Sede</strong> e la Repubblica<br />

di Baviera del 7 luglio 1978, ricevono<br />

la formulazione seguente :<br />

I. All'art. 5 il § 1 riceve la formulazione<br />

seguente :<br />

« § 1<br />

Lo Stato garantisce l'istituzione ed<br />

il funzionamento di una Università<br />

Cattolica in gestione ecclesiastica,<br />

avente<br />

a) i seguenti corsi di studio a livello<br />

scientifico :<br />

— Teologia cattolica,<br />

— altre Scienze umanistiche, come<br />

Matematica e Geografìa, secondo<br />

disposizioni più particolari ad<br />

opera di uno scambio di Note tra<br />

la Nunziatura Apostolica ed il Governo<br />

Bavarese,<br />

— Scienze economiche,<br />

währleistung auch Diplom-, Magister-<br />

und Aufbaustudiengänge einzurichten<br />

sowie in Ingolstadt eine<br />

Wirtschaftswissenschaftliche Fakultät<br />

zu errichten.<br />

In dem Wunsche, auf diese Weise<br />

die Attraktivität und Funktionsfähigkeit<br />

der Katholischen Universität<br />

Eichstätt auf Dauer zu sichern,<br />

haben der Heilige Stuhl und der<br />

Freistaat Bayern beschlossen, das<br />

oben erwähnte Konkordat den neuen<br />

Erfordernissen anzupassen. Zu diesem<br />

Zweck sind der Heilige Stuhl<br />

und der Freistaat Bayern wie folgt<br />

übereingekommen :<br />

Die nachstehend angeführten Artikel<br />

des Konkordats zwischen dem<br />

Heiligen Stuhl und dem Staat<br />

Bayern vom 29. März 1924, zuletzt<br />

geändert durch den Vertrag zwischen<br />

dem Heiligen Stuhl und dem<br />

Freistaat Bayern vom 7. Juli 1978,<br />

erhalten folgende Fassung:<br />

I. In Art. 5 erhält § 1 folgende<br />

Fassung :<br />

Ȥ 1<br />

Der Staat gewährleistet die Errichtung<br />

und den Betrieb einer Katholischen<br />

Universität in kirchlicher<br />

Trägerschaft<br />

a) mit folgenden wissenschaftlichen<br />

Studiengängen :<br />

— Katholische Theologie,<br />

— Geisteswissenschaften im übrigen<br />

sowie Mathematik und Geographie<br />

nach näherer Bestimmung<br />

durch Notenwechsel zwischen der<br />

Apostolischen Nuntiatur und der<br />

Bayerischen Staatsregierung,<br />

-— Wirtschaftswissenschaften,


ò) i seguenti corsi di studio a livello<br />

professionale superiore :<br />

— Pedagogia religiosa e attività<br />

formativa della Chiesa,<br />

— Materie sociali.<br />

<strong>La</strong> sede dell' Università Cattolica è<br />

Eichstätt. L'ubicazione dei corsi di<br />

studio a livello scientifico e di quelli<br />

a livello professionale superiore è<br />

stabilita mediante scambio di Note<br />

tra la Nunziatura Apostolica ed il<br />

Governo Bavarese.<br />

L'erezione ed il funzionamento dell'Università<br />

Cattolica in gestione<br />

ecclesiastica restano garantiti finché<br />

ed in quanto essa venga gestita<br />

nel quadro delle leggi vigenti per<br />

tutti ed a tenore delle speciali norme<br />

del presente Accordo ».<br />

II. All'art. 5 il § 2 co. 1 riceve la<br />

formulazione seguente :<br />

Ǥ2<br />

(1) Lo Stato rimborsa all'ente gestore<br />

dell'Università Cattolica, dietro<br />

sua richiesta, il 90 per cento<br />

delle spese effettivamente sostenute<br />

(anche per investimenti). Verranno<br />

tuttavia prese in considerazione soltanto<br />

le spese per un ammontare<br />

quale risulta per equiparabili Alte<br />

Scuole statali e istituzioni di Alte<br />

Scuole statali. Con l'inizio dell'anno<br />

che segue l'avvio dell'attività accademica<br />

della Facoltà di Scienze<br />

Economiche il rimborso delle spese<br />

da parte dello Stato si riduce al-<br />

1*85 per cento».<br />

III. All'art 5, § 2 co. 2, e §§ 4 e<br />

5 le parole « Complesso Accademico<br />

ecclesiastico » vengono sostituite con<br />

le parole « Università Cattolica ».<br />

Acta Ioannis Pauli Pp. II 1273<br />

6) mit folgenden Fachhochschulstudiengängen<br />

:<br />

— Religionspädagogik und kirchliche<br />

Bildungsarbeit,<br />

— Sozialwesen.<br />

Der Sitz der Katholischen Universität<br />

ist Eichstätt. Der Standort<br />

der wissenschaftlichen Studiengänge<br />

und der Fachhochschulstudiengänge<br />

wird durch Notenwechsel zwischen<br />

der Apostolischen Nuntiatur und<br />

der Bayerischen Staatsregierung<br />

festgelegt.<br />

Errichtung und Betrieb der Katholischen<br />

Universität in kirchlicher<br />

Trägerschaft bleiben gewährleistet,<br />

solange und soweit sie im Rahmen<br />

der für alle geltenden Gesetze und<br />

nach Maßgabe der besonderen Bestimmungen<br />

dieses Vertrages unterhalten<br />

wird«.<br />

II. In Art. 5 erhält § 2 Absatz 1 folgende<br />

Fassung:<br />

Ȥ 2<br />

(1) Der Staat ersetzt dem Träger<br />

der Katholischen Universität auf<br />

dessen Antrag 90 vom Hundert des<br />

tatsächlichen Aufwandes (auch für<br />

Investitionen). Es wird jedoch nur<br />

ein Aufwand berücksichtigt, wie<br />

er bei vergleichbaren staatlichen<br />

Hochschulen und Hochschuleinrichtungen<br />

entsteht. Der Aufwendungsersatz<br />

des Staates vermindert sich<br />

mit dem Beginn des Jahres, das der<br />

Aufnahme des Studienbetriebs der<br />

Wirtschaftswissenschaftlichen Fakultät<br />

folgt, auf 85 vom Hundert«.<br />

III. In Art. 5 § 2 Absatz 2 sowie<br />

§§ 4 und 5 werden die Worte<br />

»Kirchliche (n) Gesamthochschule«<br />

durch die Worte »Katholische (n)<br />

Universität« ersetzt.


1274 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Questo Accordo, i cui testi italiano<br />

e tedesco fanno ugualmente fede,<br />

dovrà essere ratificato e gli Strumenti<br />

di ratifica dovranno essere<br />

scambiati, possibilmente presto, a<br />

Bonn-Bad Godesberg.<br />

Esso entra in vigore il giorno dello<br />

scambio degli strumenti di ratifica.<br />

In fede di che il presente Accordo<br />

è stato sottoscritto.<br />

Fatto in doppio originale.<br />

Monaco, 8 giugno 1988<br />

JOSEPH UHAC<br />

PROTOCOLLO FINALE<br />

Nell'atto di sottoscrivere l'Accordo<br />

oggi concluso tra la <strong>Santa</strong> <strong>Sede</strong> e<br />

la Repubblica di Baviera sono state<br />

fatte le seguenti concordi dichiarazioni<br />

che costituiscono parte integrante<br />

dell'Accordo stesso :<br />

I. Nel Protocollo finale, all'art. 5<br />

§ 2, vengono aggiunti commi 3, 4<br />

e 5:<br />

(3) Il rimborso delle spese da parte<br />

dello Stato comprende anche le<br />

spese dell'ente gestore dell'Università<br />

Cattolica, per i professori emeriti,<br />

per gli officiali in pensione e<br />

per gli altri destinatari di previdenza<br />

del medesimo ente.<br />

(4) Il rimborso delle spese per costi<br />

di personale non relativi all'organico<br />

e per costi di gestione può essere stabilito<br />

in maniera forfettaria d'intesa<br />

tra lo Stato e l'ente gestore<br />

dell'Università Cattolica.<br />

Dieser Vertrag, dessen italienischer<br />

und deutscher Text gleiche Kraft<br />

haben, soll ratifiziert und die Ratifikationsurkunden<br />

sollen möglichst<br />

bald in Bonn-Bad Godesberg ausgetauscht<br />

werden.<br />

Er tritt mit dem Tag des Austausches<br />

der Ratifikationsurkunden in<br />

Kraft.<br />

Zu Urkunde dessen wurde dieser<br />

Vertrag unterzeichnet.<br />

Geschehen in doppelter Urschrift.<br />

München, 8. Juni 1988<br />

FRANZ JOSEF STRAUSS<br />

SOHLUßPROTOKOLL<br />

Bei der Unterzeichnung des am<br />

heutigen Tage zwischen dem Heiligen<br />

Stuhl und dem Freistaat Bayern<br />

geschlossenen Vertrages sind<br />

folgende übereinstimmende Erklärungen<br />

abgegeben worden, die einen<br />

integrierenden Bestandteil des Vertrages<br />

bilden:<br />

I. In das Schlußprotokoll zu Art. 5<br />

§ 2 werden folgende Absätze 3, 4<br />

und 5 eingefügt:<br />

(3) Der Aufwendungsersatz des<br />

Staates umfaßt auch die Ausgaben<br />

des Hochschulträgers für die emeritierten<br />

Professoren, die Ruhestandsbeamten<br />

und die sonstigen<br />

Versorgungsempfänger des Trägers<br />

der Katholischen Universität.<br />

(4) Der Aufwendungsersatz für<br />

nicht auf Personalstellen bezogene<br />

Personalkosten und für Sachkosten<br />

kann einvernehmlich zwischen dem<br />

Staat und dem Träger der Katholischen<br />

Universität pauschal festgelegt<br />

werden.


(5) Lo Stato rimborsa F 85 per cento<br />

delle spese per i costi (anche di investimenti)<br />

relativi alla preparazione<br />

dello svolgimento dei corsi della<br />

Facoltà di Scienze Economiche, in<br />

quanto la spesa sia fatta dopo il<br />

conferimento dell'incarico di progettazione<br />

per la ristrutturazione<br />

dell'edificio destinato alla Facoltà<br />

di Scienze Economiche.<br />

II. Nel Protocollo finale, all'art. 5<br />

§ 1, all'art. 5 § 2, all'art. 5 §§ 1 e 2,<br />

all'art. 5 § 5, le parole « Complesso<br />

Accademico ecclesiastico » vengono<br />

sostituite con le parole « università<br />

Cattolica » ; e all'art. 5 §§ 1 e 2, le<br />

paróle « ed anche di quelli esclusi<br />

dal medesimo § 1 » vengono soppresse.<br />

Monaco, 8 giugno 1988<br />

JOSEPH UHAC<br />

Acta Ioannis Pauli Pp. II 1275<br />

(5) Für die zur Vorbereitung des<br />

Studienbetriebs der Wirtschaftswissenschaftlichen<br />

Fakultät anfallenden<br />

Kosten (auch für Investitionen)<br />

leistet der Staat Aufwendungsersatz<br />

in Höhe von 85 vom Hundert,<br />

soweit der Aufwand nach der Erteilung<br />

des Planungsauftrags für<br />

den Umbau des Gebäudes für die<br />

Wirtschaftswissenschaftliche Fakultät<br />

anfällt.<br />

II. Im Schlußprotokoll zu Art. 5<br />

§ 1, zu Art. 5 § 2, zu Art. 5 §§ 1<br />

und 2, zu Art. 5 § 5 werden die<br />

Worte » Kirchliche (n) Gesamthochschule«<br />

durch die Worte »Katholischein)<br />

Universität« ersetzt und im<br />

Schlußprotokoll zu Art. 5 §§ 1<br />

und 2 die Worte »auch von den in<br />

§ 1 ausdrücklich ausgeschlossenen«<br />

gestrichen.<br />

München, 8. Juni 1988<br />

FRANZ JOSEF STRAUSS<br />

Conventione inter Apostolicam <strong>Sede</strong>m et Bavariam rata habita,<br />

die XXII, mense Iulio, anno MCMLXXXVIII Ratihabitionis Instru­<br />

menta accepta et reddita mutuo fuerunt. Exinde, ab eodem die, huius­<br />

modi Conventio inter Apostolicam <strong>Sede</strong>m et Bavariam pacta vigere<br />

coepit secundum quod in eadem Pactione statutum est.


1276 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

HOMILIA<br />

In Petriana basilica habita die Pentecostes, Mariali anno volvente.*<br />

1. (( Essi furono tutti pieni di Spirito Santo »- 1<br />

Questo è il giorno (haec est Dies), in cui la potenza del mistero<br />

pasquale si manifesta nella nascita della Chiesa.<br />

Questo è il giorno, in cui davanti a Gerusalemme — davanti agli<br />

abitanti della Città e ai pellegrini — si compiono le parole rivolte da<br />

Gesù agli Apostoli dopo la risurrezione : « Ricevete lo Spirito Santo )). 2<br />

Leggiamo negli Atti degli Apostoli : « Furono tutti pieni di Spirito<br />

Santo e cominciarono a parlare in altre lingue come lo Spirito dava<br />

loro il potere di esprimersi ». 3<br />

In questo discorso, subito compreso da coloro che l'ascoltavano,<br />

pur provenienti da diversi paesi del mondo di allora, si esprime l'inizio<br />

della missione : « Come il Padre ha mandato me, anch'io mando voi », 4<br />

(( Andate dunque in tutto il mondo e ammaestrate tutte le nazioni ». 5<br />

Sin dal giorno della sua nascita, la Chiesa porta in sé la missione<br />

del Figlio e dello Spirito Santo, e, in virtù dello Spirito di verità, lo<br />

Spirito-Paraclito, perdura in essa la missione del Figlio : il Vangelo<br />

dell'eterna salvezza.<br />

2. (( Li udiamo annunziare nelle nostre lingue le grandi opere di<br />

Dio )) 6 — esclamano colmi di stupore i partecipanti alla Pentecoste<br />

di Gerusalemme.<br />

« Quanto sono grandi, Signore, le tue opere, ... / la terra è piena<br />

delle tue creature ... / Mandi il tuo Spirito, sono creati / e rinnovi la<br />

faccia della terra ». 7<br />

Tuttavia, « la grande opera di Dio », che gli Apostoli annunziano<br />

il giorno di Pentecoste — per mezzo di Pietro — porta solamente un<br />

nome : « Gesù Cristo ». E vi è una sola espressione della potenza di<br />

Dio, manifestatasi in mezzo a noi : « Gesù è Signore ». 8<br />

* Die 22 m. Maii a. 1988.<br />

1 At 2, 4.<br />

2 Gv 20, 22.<br />

3 Ibid. 2, 4.<br />

4 Ibid. 20, 21.<br />

5 Mt 28, 19.<br />

« At 2, 11.<br />

1 Sal 103 [104], 24. 30.<br />

» 1 Cor 12, 3.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1277<br />

Questa grande — la più grande — opera di Dio nella storia della<br />

creazione e nella storia dell'uomo è legata al nome di Gesù di Nazaret,<br />

il Figlio di Dio che « spogliò se stesso, assumendo la condizione di<br />

servo, che si è fatto obbediente fino alla morte, e alla morte di Croce,<br />

che è stato esaltato da Dio e a cui Dio ha dato il nome che è al di sopra<br />

di ogni altro nome : Gesù Cristo è il Signore, a gloria di Dio Padre ». 9<br />

Signore — Kyrios — significa Dio (Adonai).<br />

Proprio questa verità, questa « grande — la più grande — opera<br />

di Dio » viene annunziata da Pietro il giorno di Pentecoste. Egli parla<br />

per virtù dello Spirito Santo. «... Così nessuno può dire: "Gesù è<br />

Signore" se non sotto l'azione dello Spirito Santo )). 10<br />

3. Sin dal giorno della Pentecoste di Gerusalemme la Chiesa pro­<br />

nuncia questa verità salvifica : « Gesù è Signore ». Essa viene annun­<br />

ziata dagli Apostoli, accolta dagli ascoltatori di diversi popoli e nazioni<br />

della terra. Essi confessano : (( Gesù Cristo — il crocifìsso e risorto —-<br />

è Signore » !<br />

Sin dal giorno di Pentecoste, in virtù dello Spirito Santo — che dà<br />

la vita— inizia la peregrinazione nella fede del nuovo Israele, del<br />

popolo messianico.<br />

<strong>La</strong> dignità di figli di Dio, nei cui cuori lo Spirito Santo dimora<br />

come in un tempio, è divenuta l'eredità di questo popolo. Il comanda­<br />

mento nuovo di amare, come Cristo ci ha amati, 11 è diventato la sua<br />

legge. Il regno di Dio iniziato sulla terra da Dio stesso — è diven­<br />

tato il suo fine. Così insegna il Concilio Vaticano II: ((...il popolo<br />

messianico, pur non comprendendo in atto tutti gli uomini, e appa­<br />

rendo talora come un piccolo gregge, costituisce per l'umanità un<br />

germe validissimo di unità, di speranza e di salvezza ». 12<br />

«<strong>La</strong> Chiesa è in Cristo come un sacramento ... dell'intima unione<br />

con Dio ». 13<br />

4. Sin dalla Pentecoste dello scorso anno 1987 abbiamo iniziato un<br />

periodo particolare nel pellegrinaggio della Chiesa-Popolo di Dio su<br />

tutto l'orbe della terra. Esso è stato chiamato (( Anno Mariano », per<br />

indicare come un tempo d'Avvento prima dell'inizio del terzo millen­<br />

nio dopo Cristo.<br />

9 Cf. FU 2, 7 — 9. 11.<br />

10 1 Cor 12, 3.<br />

11 Cf. Gv 13, 34.<br />

12 Lumen gentium, 9.<br />

13 Ibid. 1.


1278 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Tra tutti coloro che in virtù dello Spirito Santo furono in grado<br />

di pronunciare il nome « Gesù » ((( Gesù è Signore ») — Maria fu la<br />

prima. E questo si compì il giorno dell'annunciazione, quando lo<br />

Spirito Santo discese su di Lei nel segreto della casa di Nazaret. Di­<br />

venendo nella sua verginità, in virtù di questo Spirito, Madre del<br />

Figlio di Dio, accolse mediante la fede tutto il mistero di Lui, così<br />

com'era annunziato sin dall'inizio, sin dal protovangelo nel Libro<br />

della Genesi e durante la storia del Popolo di Dio nell'Antica Al­<br />

leanza — dai Profeti : ((Lo Spirito Santo scenderà su di te, su te sten­<br />

derà la sua ombra la potenza dell'Altissimo. Colui che nascerà sarà<br />

dunque santo e chiamato Figlio di Dio )). 14<br />

5. Da quel momento, dall'annunciazione a Nazaret, Maria — come<br />

proclama il Concilio — « avanzò nella peregrinazione della fede e<br />

serbò fedelmente la sua unione col Figlio sino alla Croce, dove, non<br />

senza un disegno divino, se ne stette soffrendo profondamente ... e<br />

associandosi con animo materno ai sacrificio di Lui, amorosamente con­<br />

senziente all'immolazione della vittima da lei generata ». 15<br />

Sotto la Croce il « fiat » di Maria (« avvenga di me »), pronunciato<br />

al momento dell'annunciazione, ha raggiunto il suo zenit in virtù dello<br />

Spirito Santo : il « fìat » dell'incarnazione si è fatto sentire in tutta<br />

la maturità della fede della Madre di Dio al centro del mistero della<br />

Redenzione del mondo. (( Beata te, che hai creduto ». 16<br />

Questo (( fìat », suscitato dalla potenza dello Spirito Santo, costi­<br />

tuisce anche quasi l'ultima preparazione alla piena manifestazione<br />

della stessa potenza, operata nella nascita della Chiesa.<br />

Ed ecco: «...vediamo gli Apostoli prima del giorno della Pente­<br />

coste "perseveranti d'un sol cuore e nella preghiera con le donne e<br />

Maria, madre di Gesù" ». 17 Vediamo dunque (( Maria implorante con<br />

le sue preghiere il dono dello Spirito che l'aveva già ricoperta nell'an­<br />

nunciazione ». 18<br />

6. Il Concilio Vaticano II esprime con queste parole il legame<br />

che esiste organicamente tra la discesa dello Spirito Santo sulla Ver­<br />

gine nell'annunciazione a Nazaret, e la sua discesa sugli Apostoli<br />

nel giorno di Pentecoste.<br />

14 Le 1, 35.<br />

15 Lumen gentium, 58.<br />

16 Cf. Lc 1, 45.<br />

17 Lumen gentium, 59.<br />

18 Ibid. 59.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1279<br />

Se la Chiesa guarda alla Vergine come alla sua « figura », lo fa<br />

perché in Lei per prima sono state compiute dallo Spirito Santo quelle<br />

«grandi opere di Dio», che, sin dal giorno di Pentecoste, sono diven­<br />

tate la parte della Chiesa : della sua consapevolezza e della sua mis­<br />

sione mediante la fede.<br />

<strong>La</strong> fede di Maria è divenuta per la Chiesa quasi la « stella polare »<br />

sulla via lungo la quale essa procede, iniziando dal cenacolo di Geru­<br />

salemme, attraverso le generazioni e i secoli. Perciò anche la solennità<br />

di Pentecoste è stata scelta come il giorno dell'inaugurazione del­<br />

l'« Anno Mariano » della Chiesa.<br />

7. Oggi desideriamo non solo ricordare quella inaugurazione, ma<br />

— ricollegandoci ad essa — desideriamo allo stesso tempo rendere<br />

nuovamente presente il legame che esiste tra la nascita della Chiesa e<br />

la fede della Madre di Dio. <strong>La</strong> Chiesa contemplando<strong>La</strong> « alla luce del<br />

Verbo fatto uomo, con venerazione penetra più profondamente nell'al­<br />

tissimo mistero dell'Incarnazione e si va ognor più conformando col<br />

suo Sposo ». 19 Si potrebbe aggiungere : la Chiesa allo stesso tempo<br />

penetra sempre più profondamente nel suo proprio mistero, in questa<br />

realtà divino-umana che lo Spirito Santo, Divino paraclito, per opera<br />

della Croce e risurrezione di Cristo crea sempre di nuovo nei cuori<br />

degli uomini e allo stesso tempo nel profondo della storia dell'uomo<br />

sulla terra —: quanto contorta e a volte ingarbugliata, quanto anche<br />

esposta all'azione del « principe di questo mondo » e alle molteplici<br />

debolezze di ognuno e di tutti.<br />

8. E per questo anche, lungo il suo cammino attraverso la storia<br />

dell'umanità, la Chiesa pronuncia — oggi e ogni giorno — le seguenti<br />

parole :<br />

«Vieni! / Vieni, Santo Spirito... / Vieni, padre dei poveri... /<br />

Vieni, luce dei cuori ... / Vieni, datore della grazia che salva ... /<br />

Vieni, luce ... / invadi nell'intimo il cuore degli uomini ... / Piega<br />

ciò che è rigido, / scalda ciò che è gelido ... / Guida coloro che si sono<br />

sviati ... / <strong>La</strong>va ... / infondi coraggio / sana le ferite dei cuori ... /<br />

Sine Tuo Numine / nihil est in homine / nihil est innoxium ... ».<br />

9. Così la Chiesa prega, oggi e ogni giorno. Maria prega insieme<br />

con la Chiesa, così come nel Cenacolo, prima del giorno di Pentecoste.<br />

Lo Spirito Santo ha fatto sì che Ella fosse in modo particolare pre­<br />

sente nel mistero di Cristo e della Chiesa. In tutta la peregrinazione<br />

" Lumen gentium, 65.


12<strong>80</strong> Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

della fede del Popolo di Dio, tra tutte le nazioni della terra. Per questo<br />

Popolo Ella «brilla... quale segno di sicura speranza e di consolazione<br />

)). 20 E perciò — anche oggi — sentiamo la Madre di Dio particolarmente<br />

unita con la Chiesa mediante le parole, piene di lode, del<br />

« Magnificat » : « Grandi cose ha fatto in me l'Onnipotente e Santo<br />

è il suo nome ». 21<br />

« Grandi cose »... « grandi opere di Dio »...<br />

Maria — e la Chiesa nascente nel giorno di Pentecoste : gli apostoli,<br />

i discepoli, le donne radunati nel Cenacolo ...<br />

Non hanno detto i partecipanti a questo evento in Gerusalemme:<br />

« Li udiamo annunziare nelle nostre lingue le grandi opere di Dio »? ...<br />

magnalia Dei !<br />

EPISTULAE<br />

I<br />

Cunctos ad Ecclesiae Presbyteros redeunte iam anno MCMLXXXVIÏI feria<br />

V in Cena Domini.<br />

Carissimi in sacerdotio Fratres!<br />

1. In Cenaculum nos hodie revertimur omnes. Tot huius<br />

terrae in locis sacras circum aras collecti celebramus peculiari<br />

omnino modo Ultimae Cenae memoriam illam intra<br />

Populi Dei communitatem cui iure deservimus. In vespertino<br />

ritu ipsius Feriae Quintae in Cena Domini voces Christi « in<br />

vigilia passionis » prolatae nostris resonant in labiis haud<br />

secus atque aliis singulis diebus, verumtamen novo quodam<br />

modo, habita videlicet ratione illius Vesperae unicae quae ab<br />

Ecclesia hoc ipso die commemoratur.<br />

Sicut Dominus noster eodemque tempore in persona Christi<br />

verba enuntiamus : « Accipite, comedite : hoc est corpus<br />

meum... bibite ex hoc omnes: hic est enim sanguis meus)).<br />

Sic enim ipse nobis praecepit Dominus, cum apostolis dixit:<br />

(( Hoc facite in meam commemorationem » (Lc 22, 19).<br />

Quod dum nos vicissim agimus, nostra vivum in mente<br />

cordeque tenere debemus totum incarnationis mysterium. Qui<br />

feria illa quinta de suo corpore nuntiavit: « tradetur », suoque<br />

20 Ibid. 68.<br />

21 Cf. Lc 1, 49.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1281<br />

de sanguine : « effundetur », aeternus est Filius qui mundum<br />

Ingrediens Patri dicit: a corpus autem aptasti mihi..., ut faciam,<br />

Deus, voluntatem tuam » {Heb 10, 5-7).<br />

Illud nominatim Pascha appropinquat in quo Dei Filius,<br />

veluti orbis Redemptor, Patris complebit voluntatem per oblationem<br />

et sui Corporis sanguinisque sui immutationem in Calvariae<br />

loco. Hoc namque sacrificio « per proprium sanguinem<br />

introivit semel in Sancta, aeterna redemptione inventa » {Heb<br />

9, 12). Siquidem « novi et aeterni » est Foederis hoc sacrificium.<br />

Arcte quidem coniungitur nempe illud cum incarnationis<br />

mysterio: Verbum, quod caro est factum (cfr. Io I, 14),<br />

suam offert naturam humanam tamquam « homo assumptus »<br />

in personae divinae unitate.<br />

Hoc vero anno, qui universa ab Ecclesia traducitur uti<br />

Annus Marialis, decet memorari, cum de Eucharistiae institutione<br />

sermo sit simulque sacerdotii sacramenti, ipsius Incarnationis<br />

veritatem. Eam quippe effecit Spiritus Sanctus in<br />

Virginem Nazarethanam superveniens, haec cum Angelo nuntianti<br />

suum « fiat » respondens reddidisset (cfr. Lc 1, 38).<br />


1282 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

unicus Christus ipse sacerdos et unica victima, oblivisci nullo<br />

modo huius debemus participati Matris doloris, in qua sermones<br />

sunt impleti quos Simeon in templo Hierosolymitano<br />

pro tulerat : « tuam ipsius animam pertransiet gladius » (Lc<br />

2, 35). Recte hae voces ad Mariam sunt dictae quadraginta<br />

post diebus quam ortus erat Iesus. In Calvariae loco sub<br />

Cruce ad extremum usque completi iidem sunt sermones. Cum<br />

ipsius in Cruce Filius sese iam omni cum plenitudine aperiret<br />

veluti « signum, cui contradicetur », eius modi immolatio,<br />

haec nempe Filii mortalis agonia, maternum quoque Mariae<br />

attigit animum.<br />

En, cruciatus Matris animi quae illo patiebatur, « victimae<br />

de se genitae immolationi amanter consentiens ». Summum<br />

hic pervenitur ad culmen Mariae praesentiae in mysterio<br />

Christi atque Ecclesiae in terris. Invenitur hoc culmen in via<br />

ipsa «peregrinationis fidei», de qua peculiarem mentionem<br />

facimus et cura habemus hoc Anno Mariali. 2<br />

Cari Fratres: cui denique magis quam nobismet ipsis est<br />

opus fide alta et inexpugnabili, nobis id est qui ob ipsam in<br />

Cenáculo incohatam successionem apostolicam sacramentum<br />

celebramus Christi sacrificii? Ideo sine intermissione altius pervestigetur<br />

oportet spiritalis nostra coniunctio cum Dei Matre<br />

quae in fidei peregrinatione « anteit » universo Dei Populo.<br />

Ac praesertim, cum Eucharistiam celebrantes cotidie deversamur<br />

in Calvariae loco, necesse est Illa nobis proxima<br />

adsit quae heroicam per fidem in summum perduxit suam cum<br />

Filio consociationem, ibi omnino in Calvaria.<br />

3. Ceterum, nonne reliquit nobis Christus peculiarem hac<br />

de re significationem? Ecce, animam iam in Cruce agens verba<br />

expressit vim quae nobis adferunt tamquam testamenti. « Cum<br />

vidisset ergo Iesus matrem et discipulum stantem, quem diligebat,<br />

dicit matri: "Mulier, ecce filius tuus". Deinde dicit<br />

discipulo: 11 Ecce mater tua". Ex illa hora accepit eam discipulus<br />

in sua » (Io 19, 26-27).<br />

Discipulus ille, Ioannes apostolus, una erat cum Christo<br />

Ultimae Cenae tempore. Ad « duodecim » enim pertinebat qui-<br />

2 Cfr. Litt. Enc. Redemptoris Mater, 30: <strong>AAS</strong> 79 (1987), p. 402.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1283<br />

bus et verba Eucharistiae institutionis et mandatum pronuntiavit<br />

Magister: «Hoc faci te in meam commemora tionem ».<br />

Accepit ideo sacrificii eucharistici potestatem celebranda quod<br />

in Cenáculo est institutum in Passionis pervigilio ceu sacramentum<br />

Ecclesiae sanctissimum.<br />

Iam vero propria impendente morte suam huic discipulo<br />

commendavit Iesus Matrem. Ioannes « accepit eam ... in sua » :<br />

primam ipsam veluti testem suscepit incarnationis mysterii.<br />

Et ipse deinde uti evangelista ratione quam altissima simulque<br />

etiam simplicissima veritatem explicavit de Verbo quod<br />

« caro factum est et habitavit in nobis » (Io 1, 14) : veritatem<br />

scilicet incarnationis atque ipsius Emmanuelis veritatem.<br />

Accipiens vero sic « in sua » Matrem quae Cruci adsistebat<br />

Filii, eodem tempore recepit id omne quod in ipsa erat supra<br />

Calvariae montem, nempe quod ipsa « vehementer cum Unigenito<br />

suo condoluit et sacrificio Eius se materno animo sociavit,<br />

victimae de se genitae immolationi amanter consentiens ».<br />

Hoc autem totum — tota nempe experientia iam humanas<br />

excedens vires sacrificii nostrae redemptionis in animo Matris<br />

ipsius Christi Redemptoris insculpta — illi creditum viro est<br />

qui in Cenáculo potestatem acceperat hoc sacrificium reddendi<br />

iterum praesens per sacerdotale Eucharistiae ministerium.<br />

Nonne eloquentiam hoc maximam cuique nostrum exhibet?<br />

Si quo certo sensu adsistens Cruci ipse Ioannes personam omnium<br />

sustinet hominum, cuiusque scilicet viri ac mulieris,<br />

quibus Matris Dei spiritali ratione offertur maternitas, quanto<br />

illud magis ad nostrum unumquemque valet, quippe sacramentali<br />

via qui vocati simus ministerium ad sacerdotale Eucharistiae<br />

in Ecclesia!<br />

Animum revera conturbai Calvariae veritas, Christi nempe<br />

in mundi salutem sacrificii! Perturbat pariter Dei mysterium,,<br />

cuius sumus in sacramentali ordine ministri (cfr. 1 Cor 4, 1).<br />

Nonne tamen periculum nobis minatur ut satis simus ministri<br />

digni? Periculum porro ut consentanea cum fidelitate Eucharistiam<br />

celebrantes nos praebeamus prope Christi Crucem?<br />

Proximi ideo huic esse Matri studeamus cuius in animo<br />

via quadam unica et incomparabili mysterium inscribitur<br />

mundi salutis.


1284 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

4. « Beata autem Virgo divinae maternitatis dono et munere,<br />

quo cum Filio Redemptore unitur, ... etiam cum Ecclesia<br />

intime coniungitur » — praedicat Concilium pergitque<br />

«Deipara est Ecclesiae typus, ut iam docebat S. Ambrosius,<br />

in ordine scilicet fidei, caritatis et perfectae cum Christo unionis.<br />

In mysterio enim Ecclesiae, quae et ipsa iure mater vocatur<br />

et virgo, Beata Virgo Maria praecessit, eminenter et singulariter<br />

tum virginis tum matris exemplar praebens ». 3<br />

Ac paulo quidem post conciliare documentum hanc enucleat<br />

typologicam similitudinem : « Iamvero Ecclesia, eius<br />

arcanam sanctitatem contemplans et caritatem imitans, voluntatemque<br />

Patris fideliter adimplens, per verbum Dei fideliter<br />

susceptum et ipsa fit mater: praedicatione enim ac baptismo<br />

filios, de Spiritu Sancto conceptos et ex Deo natos, ad<br />

vitam novam et immortalem generat. Et ipsa est virgo, quae<br />

fidem Sponso datam integre et pure custodit». Propterea Ecclesia<br />

« imitans Domini sui Matrem, virtute Spiritus Sancti,<br />

virginaliter servat integram fidem, solidam spem, sinceram<br />

caritatem ». 4<br />

Apud Crucem in Calvariae loco Mariam «accepit ... discipulus<br />

in sua » sibi nempe a Christo demonstratam verbis iis :<br />

« Ecce mater tua ». Concilii autem docet magisterium quantopere<br />

Ecclesia universa Mariam « in sua » susceperit, quam<br />

penitus etiam huius Matris Virginis mysterium ad Ecclesiae<br />

pertineat mysterium intimamque eius veritatem.<br />

Praecipuum aliquod pondus adferunt haec omnia et momentum<br />

singulis filiis Ecclesiae filiabusque. Quae cuncta peculiarem<br />

nobis quoque inferunt significationem, utpote qui<br />

sacramentali Presbyteratus signo iam simus notati, qui licet<br />

« hierarchicus » sit, simul tamen « ministerialis » est ad Christi<br />

exemplar, primi hominum salutis famuli.<br />

Si vero in Ecclesia omnes — viri et feminae qui per baptismum<br />

sacerdotis communicant Christi munus — commune<br />

obtinent « regale sacerdotium » de quo Petrus loquitur Apostolus<br />

(1 P t 2, 9), ad se similiter referant* omnes oportet Constitutionis<br />

conciliaris voces supra adlatas; quae nihilo minus<br />

ad nos peculiari spectant modo.<br />

3 Const. dogm. Lumen Gentium, 63.<br />

4 Ibid. 64.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1285<br />

Maternitatem Ecclesiae — ad Mariae exemplar maternitatis<br />

— percipit in eo Concilium quod ipsa « filios, de Spiritu<br />

Sancto conceptos et ex Deo natos, ad vitam novam et immortalem<br />

generat ». Ubi quasi quandam vocis comprehendimus<br />

imaginem reboantem Sancti Pauli sermonum de filiis nempe<br />

quos iterum ille parturit (cfr. Gal 4, 19), haud secus ac vera<br />

parturit mater. Cum autem in Epistula ad Ephesios de Christo<br />

legimus Sponso qui suum veluti corpus « nutrit et fovet » Ecclesiam<br />

(5, 29), facere sane non possumus quin hanc Christi<br />

sponsalem coniungamus sollicitudinem cum cibi eucharistici<br />

dono, quod tot conferri potest cum matrum curis quibus « nutriunt<br />

et fovent » partus.<br />

In mentem redigi nimirum interest biblicas locutiones illas,<br />

quo maternitatis Ecclesiae veritas secundum Dei Matris speciem<br />

propius ad conscientiam nostram sacerdotalem moveatur.<br />

Quodsi nostrum quisque vivendo spiritalem maternitatem<br />

implet masculina potius ratione tamquam « Spiritus paternitatem<br />

», Maria hac in re, uti Ecclesiae typus, suas agit partes.<br />

Atque prolati superius commonstrant loci quam alte demum<br />

partes illae inscriptae intimis sint in rationibus ipsis<br />

sacerdotalis nostri ac pastoralis ministerii. Nonne Pauli similitudo<br />

« parturiendi » nobis omnibus adhaeret multis in vitae<br />

casibus, quibus implicamur ipso in opere « generationis » et<br />

« regenerationis » hominis per Spiritus virtutem datoris videlicet<br />

vitae? Experimenta quae hic fiunt vehementiora sane confessarii<br />

ipsi habent diversissimis in orbis locis neque ii dumtaxat.<br />

Appropinquante igitur Feria Quinta in Cena Domini ab<br />

integro est rursus haec altius perscrutanda arcana veritas<br />

vocationis nostrae : haec nempe « paternitas in Spiritu » quae<br />

humana quidem ratione ad maternitatem accedit. Ceterum:<br />

nonne Deus Conditor ac Pater eandem ipse instituit similitudinem<br />

suum inter amorem ac matrum humanarum (cfr. Is 49,<br />

15; 66, 13)? Agitur proin de personae sacerdotalis nostrae proprietate<br />

cuius testatur apostolicam maturitatem fecunditatemque<br />

spiritalem. At si universa «Ecclesia a Maria ... etiam<br />

propriam discit maternitatem », 5 idem nonne et nos facere<br />

s Cfr. Litt. Enc. Redemptoris Mater, 43: <strong>AAS</strong> 79 (1987), p. 420.


1286 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

oportet? Qua de causa cuique est nostrum necesse « eam accipere<br />

in sua », perinde ac Ioannes apostolus ipsam in Calvariae<br />

receperat loco, ut singuli nempe nos Mariam sinamus « intra »<br />

habitare proprium sacramentale sacerdotium, veluti matrem<br />

et illius


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1287<br />

in via destinata difficultatibus. Eius adhibita ope conquirere<br />

nobis necesse est altiorem usque viae huius intellegentiam necnon<br />

declarationem illius usque pleniorem nostris in animis.<br />

Opus denique est illam effici in nostra vita paternitatem « secundum<br />

spiritum » quae unus fructuum sit cum quis « se<br />

castra veri t propter regnum caelorum ».<br />

Ex Maria pariter, quae singularem prae se fert « perfectionem<br />

» ipsius « mulieris » biblicae apud Protoevangelium (cfr.<br />

Gn 3, 15) atque Apocalypsim (12, 1), contendamus adsequi<br />

facultatem convenientis cum feminis necessitudinis tum etiam<br />

adfectionem erga eas testatam ipso a Iesu de Nazareth. Cuius<br />

rei documenta tot detegimus in Evangelii locis. Hoc argumentum<br />

magni quidem momenti est in cuiusque sacerdotis vita et<br />

Annus Marialis suadet ut iterum suscipiatur peculiariterque<br />

inspiciatur. Suam ipsius ob vocationem suumque ministerium<br />

novo quodam pacto aperire debet sacerdos quaestionem dignitatis<br />

et vocationis feminarum tum in Ecclesia tum in huius<br />

temporis orbe. Usque ad intimas partes intellegendum ei est<br />

quid nobis universis dicere voluerit Christus, cum sermocinaretur<br />

cum Samaritana (cfr. Io 4, 1-42), cum adulterami lapidibus<br />

iamiam interituram tueretur (cfr. Io 8, 1-11), cum<br />

testimonium ei redderet cui condonata multa erant peccata<br />

quandoquidem amaverat multum (cfr. Lc 7, 36-50), cum inter<br />

Mariam colloqueretur ac Martham Bethaniae (cfr. Lc 10, 38-<br />

42; Io 11, 1-44) et postremo, cum feminis ipsis prius quam reliquis<br />

cunctis « bonum nuntium » suae resurrectionis paschalem<br />

aperiret (cfr. Mt 28, 1-10).<br />

Iam inde ab apostolorum aetate munus Ecclesiae multiplici<br />

quidem modo a viris ac feminis est participatum. Nostris vero<br />

diebus post Concilium Vaticanum Secundum haec res ipsa<br />

secum etiam infert novam quandam appellationem cuique<br />

nostrum destinatam, si quidem Sacerdotium quod varias complemus<br />

apud Ecclesiae communitates revera esse vult ministeriale<br />

ideoque apostolica ratione efficax fructuosumque.<br />

6. Congressi nos hodie, Feria Quinta in Cena Domini, ad<br />

ipsius ortus locum Sacerdotii nostri gestimus iam significationem<br />

eius intime denuo retractare per opticum ipsum vitrum<br />

84 - A. A. S.


1288<br />

Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

conciliaris doctrinae de Ecclesia eiusque munere. Matris Dei<br />

species hanc pertinet etiam ad doctrinam tota in eius summa.<br />

Hinc quoque proficiscuntur huius considerationis sententiae.<br />

E Crucis fastigio loquens in Calvariae monte discipulo Christus<br />

dixit: «Ecce mater tua». Atque-recepit eam discipulus<br />

(( in sua » veluti Matrem. Mariam inducamus etiam nos uti<br />

matrem in interiora « nostra » Sacerdotii nostri. Nos enim<br />

aequabiliter adnumeramur « fidelibus nempe, ad quos gignendos<br />

et educandos materno amore cooperatur » Dei Mater. 6<br />

Certo quodam pacto nobis ita peculiare « ius » est huius ipsius<br />

amoris propter Cenaculi mysterium. Dicebat namque Iesus:<br />

« Iam non dico vos servos vos autem dixi amicos » (Io 15,<br />

15). Hac sine « amicitia » cogitatu perquam difficile est eum<br />

nobis credidisse post apostolos sui Corporis Sanguinisque Sacramentum,<br />

suae redimentis mortis ac resurrectionis sacramentum,<br />

ut suo nos nomine ineffabile hoc celebraremus sacramentum,<br />

quin immo in persona Christi. Dempta praecipua<br />

hac « amicitia » arduum item cogitare est vesperam Paschatis<br />

illam, cum Resuscitatus sese apostolis videndum praebuit<br />

eisque nuntiavit : « Accipite Spiritum Sanctum. Quorum remiseritis<br />

peccata, remissa sunt eis; quorum retinueritis, retenta<br />

sunt » (Io 20, 22-23).<br />

Talis vero obligat amicitia. Sanctum talis amicitia incutere<br />

debet timorem acrioremque officiorum nostrorum conscientiam,<br />

alacritatem maiorem dedendi ex se ea omnia quae<br />

Deo adiuvante tribui possunt. In Cenáculo porro huius modi<br />

amicitia altis quidem firmata radicibus est ipsa Paracliti pollicitatione<br />

: « Ille vos docebit omnia et suggeret vobis omnia,<br />

quae dixi vobis ... ille testimonium perhibebit de me; sed et<br />

vos testimonium perhibetis » (Io 14, 26; 15, 26-27).<br />

Christi amicitia indignos nos semper esse arbitramur. At<br />

sanctum excolere nos convenit timorem ne fideles ei persistere<br />

aliquando cessemus.<br />

Explorata haec omnia et cognita habet Christi Mater. Plane<br />

enim intellexit quid sibi voces vellent a Filio enuntiatae animam<br />

in Cruce exhalante : « Mulier, ecce filius tuus ... Ecce<br />

6 Cfr. Const. dogm. Lumen Gentium, 6B.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1289<br />

mater tua». Ad ipsam dirigebantur et ad discipulum, eorum<br />

scilicet unum quibus in Cenáculo dixerat Christus : « Vos amici<br />

mei estis » (Io 15, 14) : ad Ioannem nominatim eosque omnes<br />

qui per Ultimae Cenae arcanum eandem communicant « amicitiam<br />

». Dei Mater, quae — ut docet Concilium — materno<br />

amore cooperatur ad gignendos et educandos eos omnes qui<br />

fratres Filii eius fiunt quique ipsius sunt facti amici, quantum<br />

poterit praestabit ut hanc valeant ei sanctam adservare amicitiam,<br />

ut pares ei semper esse possint.<br />

7. Una porro nos cum Ioanne apostolo et evangelista oculos<br />

rursus animi nostri ad « mulierem amictam sole » convertamus<br />

quae in eschatologico Ecclesiae orbisque termino comparet<br />

apud Librum Apocalypsis (cfr. 12, Is). In ea haud difficulter<br />

eadem forma deprehenditur quae historiae principio hominum<br />

post originariam labem praenuntiata tamquam Servatoris Mater<br />

est (cfr. Io 3, 15). In Apocalypsi cernimus illam hinc veluti<br />

excelsam mulierem inter visibilia creata illinc vero ut ipsam<br />

quae interesse pergit certamini spiritaH ad boni victoriam de<br />

malo. Hoc geritur ab Ecclesia certamen, quae cum Matre Dei<br />

coniungitur sicut proprio cum « exemplari », « adversus mundi<br />

rectores tenebrarum harum, contra spiritalia nequitiae in caelestibus<br />

», quem ad modum in Epistula ad Ephesios legitur<br />

(6, 12). Cuius quidem certationis spiritalis initium ab eo ipso<br />

repetitur tempore quo homo « suadente Maligno ... libertate<br />

sua abusus est, seipsum contra Deum erigens et finem suum<br />

extra Deum attingere cupiens ». 7 Dici itaque homo potest, obcaecatus<br />

spe illa fore ut ultra creaturae modum, quae erat,<br />

extolleretur (ex verbis temptatoris : « eritis sicut Deus » : cfr.<br />

Gn 3, 5), veritatem suae exsistentiae quaerere desiisse suaeque<br />

progressionis in Illo qui est « primogeni tus omnis creaturae »<br />

(Col 1, 15) atque simul cessa visse hanc creaturam seque ipsum<br />

in Christo dedere Deo ex quo omne capit originem. Amisit<br />

homo conscientiam sacerdotem esse sese totius adspectabilis<br />

orbis, quem videlicet ad semet convertit unum ac solum.<br />

P roto evangelii verba ad Sacrarum Scripturarum initium<br />

dicta atque Apocalypsis ad terminum, idem referuntur ad certamen<br />

quo distringi tur homo. Intra prospectum vero spiritalis<br />

7 Cfr. Const. past. Gaudium et Spes, 13.


1290 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

huius pugnae, quae progrediente historia pugnatur, Filius<br />

mulieris orbis Redemptor est. Quae redemptio per sacrificium<br />

peragitur quo Christus — novi aéternique testamenti mediator<br />

— « per proprium sanguinem ... introivit semel in Sancta »<br />

recludens in Patris domo apud ipsam' Trinitatem Sanctissimam<br />

iis spatium destinatum « qui vocati sunt aeternae hereditatis<br />

» (cf. Heb 9, 12. 15). Idcirco omnino Christus cruci adfixus<br />

ac resuscitatus est « pontifex futurorum bonorum » (Heb<br />

9, 11) eiusque sacrificium novam significavit spiritalis historiae<br />

directionem hominis ipsius ad Deum, Creatorem ac Patrem,<br />

in quem universae creaturae primogenitus omnes in Spiritu<br />

Sancto adducit.<br />

Nobis permittit sacerdotium, cuius principium in Ultimam<br />

Cenam incidit, ut necessariam hanc mutationem spiritalis hominum<br />

historiae simul etiam geramus. Nam in Eucharistia<br />

redemptionis exhibemus sacrificium, idem profecto quod « per<br />

proprium sanguinem » obtulit in Cruce Christus. Per hoc porro<br />

sacrificium nos sacramentales ipsius dispensatores, una videlicet<br />

cum iis cunctis, quibus ex eius celebratione servimus,<br />

attingimus perpetuo decretorium ipsum discrimen ac tempus<br />

spiritalis dimicationis illius, quae secundum Genesis atque<br />

Apocalypsis libros cum « muliere » coniungitur. Qua in contentione<br />

tota Illa cum Redemptore consociatur. Nostrum propterea<br />

sacerdotale ministerium ei quoque iungitur quae et Servatoris<br />

est Mater et Ecclesiae « prototypus ». Hoc quidem pacto<br />

omnes ad eam adhaerescentes in certamine spiritali hoc<br />

persistunt quod volvente hominum historiae curriculo toto<br />

geritur. Ea praeterea in pugna peculiares sustinemus partes<br />

ob sacerdotium sacramentale nostrum. Singulare quoddam<br />

ministerium in opere redimendi orbis absolvimus.<br />

Praedicat Concilium Mariam in fidei peregrinatione procedentem<br />

suam per coniunctionem cum Filio perfectam ad Crucem<br />

usque anteire, eminenter ac singulariter sese praemoristrantem<br />

omni Dei Populo, qui eadem progrediens via Christum<br />

sectatur in Spiritu Sancto. Nonne proin cum ea nos uti<br />

Ecclesiae pastores presbyteri coniungamus insigniter oportet,<br />

quippe qui communitates etiam nobis creditas perducere debeamus<br />

eam per semitam quae a Cenáculo Pentecostes Christum<br />

sequitur totam per hominis historiam?


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1291<br />

8. Hodie sic nobis, carissimi in sacerdotio fratres, cum<br />

episcopis conglobatis in tot huius terrae dissitis locis, explicare<br />

tale voluimus argumentum hisce annuis litteris Nostris, quod<br />

pariter Nobis concinnere maxime videbatur cum Anni Marialis<br />

sententia ac doctrina.<br />

Eucharistiam ita celebrantes tot apud altaria per orbem<br />

disseminata, gratias Sacerdoti referamus aeterno de munere<br />

nobis quod ipse in Sacerdotii contulit sacramento. Et in hac<br />

gratiarum actione voces similiter audiantur quas evangelista<br />

in ore Mariae collocat consobrinam invisentis Elisabeth : « fecit<br />

mihi magna, qui potens est, et sanctum nomen eius » (Lc 1,<br />

49). Mariae item gratum testemur nos animum ob ineffabile<br />

Sacerdotii donum, ex quo in Ecclesia cuique famulari possumus<br />

homini. Utinam gratiarum haec actio nostrum vicissim<br />

excitet studium! Nonne per sacerdotale ministerium nostrum<br />

ea omnia complentur quae proximis recensentur versibus cantici<br />

Mariae Magnificat? En enim Redemptor, ille Deus Crucis<br />

atque Eucharistiae, reapse « exaltat humiles » et « esurientes<br />

implet bonis». Ipse namque, qui propter nos egenus factus<br />

est, cum esset dives, ut illius inopia nos divites essemus (cfr.<br />

2 Cor 8, 9) humili commisit Virgini Nazarethanae mirandum<br />

egestatis suae arcanum unde divites fiunt homines. Quod idem<br />

ministerium credit per Sacerdotii sacramentum.<br />

Sine intermissione grates de his habeamus. Omni nostra<br />

ex vita gratias persolvamus. Omnibus cum opibus quibus valemus<br />

gratias reddamus. Una cum Maria sacerdotum Matre<br />

referamus grates. « Quid retribuam Domino pro omnibus, quae<br />

retribuit mihi? Calicem salutaris accipiam et nomen Domini<br />

invocabo» (Ps 116 [115], 12-13).<br />

Singulis demum Nostris in sacerdotio atque episcopatu<br />

fratribus dilectione cum fraterna ad communis nostrae festivitatis<br />

diem tum salutatione ex animo sinceram transmittimus<br />

tum Apostolicam ipsam Benedictionem.<br />

Ex Aedibus Vaticanis die xxv mensis Martii, in Sollemnitate<br />

Annuntiationis Domini, anno MCMLXXXVIII, Pontificatus<br />

Nostri decimo.<br />

IOANNES PAULUS PP. II


1292 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

II<br />

E.mo Praesidi Consilii pro Mariali Anno.<br />

AL VENERATO FRATELLO IL SIGNOR CARDINALE LUIGI DADAGLIO PRESI­<br />

DENTE DEL COMITATO CENTRALE PER L'ANNO MARIANO.<br />

1. « Il tempo è compiuto e il regno di Dio è vicino ; convertitevi<br />

e credete al Vangelo »- 1 Con queste parole pronunciate da Gesù all'ini­<br />

zio del suo ministero pubblico mi rivolgo a Lei ed ai carissimi fratelli<br />

e sorelle partecipanti al convegno internazionale dedicato allo studio<br />

dei contenuti e delle prospettive dottrinali e pastorali dell'enciclica<br />

« Redemptoris Mater ». L'incontro, organizzato dalla Pontifìcia Ac­<br />

cademia Mariana Internazionale sotto gli auspici del Comitato Cen­<br />

trale per l'Anno Mariano, si inserisce nella serie di iniziative che,<br />

allo scopo anche di preparare la Chiesa e l'umanità al giubileo cri-<br />

stologico del Duemila, si propongono di approfondire sempre più la<br />

conoscenza del mistero di Maria. 2<br />

2. Nel linguaggio neo-testamentario la « pienezza del tempo »<br />

coincide con la venuta del Regno di Dio nella persona e nell'opera<br />

di Gesù Cristo, alla quale deve corrispondere l'adesione di fede del­<br />

l'intero Popolo di Dio. Questa risposta corale trova il suo apice ed<br />

il suo punto di riferimento in Maria che con il « fiat » dell'Annun­<br />

ciazione e di tutta la sua vita si fa modello di un (( sì » pienamente<br />

libero e totalmente disponibile. Senza la sua accettazione dell'inizia­<br />

tiva divina la storia della salvezza non avrebbe avuto il decorso che<br />

noi conosciamo.<br />

<strong>La</strong> Madre del Signore riveste un ruolo particolare nel cammino<br />

storico della comunità dei credenti, essendo a lei spettato di generare<br />

nel tempo l'eterno Figlio di Dio. Essa però non costituisce un prin­<br />

cipio parallelo a quello di Cristo e della Chiesa, bensì, con Cristo<br />

e con la Chiesa, è manifestazione dell'attività salvifica di Dio nella<br />

storia ; è luogo di incontro tra il divino e l'umano, tra la grazia e la<br />

fede ; è paradigma del comportamento dell'uomo verso Dio : con la<br />

sua vicenda pur unica e irripetibile, Maria ci invita agli atteggiamenti<br />

di figliolanza, di discepolato e di apertura allo Spirito.<br />

3. Ella diventa così una sorta di (( esegesi vissuta » del Vangelo.<br />

Il suo mistero potrebbe essere spiegato anche a partire dalla frase<br />

1 Me 1, 15.<br />

2 Cf. Enc. Redemptoris Mater, 4.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1293<br />

programmatica di Gesù, a cui ho fatto riferimento: « Il tempo è com­<br />

piuto e il Regno di Dio è vicino ; convertitevi e credete al Vangelo ». 3<br />

(( Convertitevi » — Nell'Immacolata Concezione di Maria, Dio pone<br />

in atto la sua volontà salvifica di ristabilire lo stato della giustizia<br />

primordiale. Già dall'inizio della sua esistenza la Madre del Messia<br />

fu avvolta dall'amore redentivo e santificante di Dio. <strong>La</strong> sua elezione<br />

è frutto della grazia : in lei si manifestano in maniera singolare<br />

l'iniziativa mirabile del Padre, l'azione santificante dello Spirito e<br />

la redenzione perfetta compiuta da Cristo. Anche se appartiene alla<br />

schiera dei redenti, di tutti gli uomini bisognosi di salvezza, 4 essa<br />

non conobbe una storia senza Dio. Divenne così per grazia l'imma­<br />

gine della nuova umanità, l'icona della Chiesa futura, « senza mac­<br />

chia e ruga », 5 creazione purificata e trasparente davanti a Dio.<br />

Tutto in lei è pura grazia e solo grazia (« sola gratia »).<br />

(( Credete al Vangelo » — Essendo vergine, Maria pronuncia il<br />

suo « sì » alla maternità. <strong>La</strong> fede è la ragione profonda della sua<br />

verginità : dalla fede verginale e dal grembo verginale il Figlio di<br />

Dio fece il suo ingresso nella storia umana. Mediante questa fede<br />

Maria accolse il « Figlio della Promessa » e il suo grembo divenne<br />

il luogo in cui la povertà umana è resa capace di aprirsi al divino e<br />

di collaborare così alla propria salvezza. <strong>La</strong> sua fede è insieme respon­<br />

sabile adesione e fiducioso abbandono all'azione divina : « Nulla è<br />

impossibile a Dio » : 6 Una fede attiva nella sua passività, passiva<br />

nella sua attività («sola fides»). Se credere significa «abbandonarsi»<br />

alla parola di Dio, riconoscendo quanto siano imperscrutabili i suoi<br />

giudizi e inaccessibili le sue vie, 7 « Maria, che per l'eterna volontà<br />

dell'Altissimo si è trovata, si può dire, al centro stesso di quelle<br />

"inaccessibili vie" e di quegli "imperscrutabili giudizi" di Dio, vi si<br />

conforma nella penombra della fede, accettando pienamente e con<br />

cuore aperto tutto ciò che è disposto nel disegno divino ». 8<br />

« Il Regno di Dio è vicino » — Come Genitrice del Figlio di Dio<br />

Maria dona al mondo Colui che è il Regno di Dio in persona. Il Figlio<br />

di Dio diventa il Figlio dell'uomo grazie anche alla partecipazione<br />

3 Me 1, 15.<br />

4 Cf. Lumen gentium, 53.<br />

5 Ef 5, 26.<br />

6 Le 1, 37.<br />

7 Cf. Rm 11, 33.<br />

8 Enc. Redemptoris Mater, 14.


1294 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

di una donna che diventa la Madre del Figlio di Dio « nato da donna,<br />

nato sotto la legge». 9 Nell'ordine attuale della Provvidenza non si<br />

può pensare il Dio Incarnato senza la Vergine Maria. Ma la sua<br />

maternità supera la sfera puramente biologica, perché è una mater­<br />

nità resa possibile nella fede, una maternità misteriosa nella quale<br />

Dio Padre si rivela come tale all'umanità. Maria dona al mondo il<br />

Redentore, dalla cui redenzione essa stessa dipende, perché nessuno<br />

si salva da se stesso : è Cristo il salvatore di tutti (« solus Christus »).<br />

(( Il tempo è compiuto » — In Gesù Cristo Dio ha posto la pienezza<br />

di ogni cosa, ed egli nel suo tempo ha accolto tutti i tempi e tutte<br />

le generazioni. Anche nella Vergine Assunta in cielo si incontrano<br />

il (( già adesso » della salvezza e il « non ancora » della pienezza ;<br />

l'elezione da parte di Dio comporta la salvezza completa. Là dove<br />

c'è la totalità della grazia, c'è anche la totalità della salvezza : in<br />

Maria si incontrano così la grazia e la gloria. E poiché la grazia<br />

e la fede sono state straordinarie, anche la glorificazione è stata<br />

straordinaria. L'esistenza di Maria fu la risposta completa al disegno<br />

salvifico di Dio, e proprio mediante questa piena e incondizionata<br />

disponibilità di Maria il Verbo ha fatto il suo ingresso nella storia,<br />

che è diventata storia della salvezza ((( totus Christus »);<br />

4. Maria Santissima, guardata alla luce della parola program­<br />

matica di Gesù, 10 ci si manifesta con le sembianze della donna cre­<br />

dente, discepola esemplare del Cristo. Maria è l'icona perfetta del<br />

volto di Dio, non secondo la natura come suo Figlio, 11 bensì secondo<br />

la grazia come « serva del Signore ». 12 In Maria, Immacolata e As­<br />

sunta, la Chiesa canta la piena vittoria della grazia, e nella singolare<br />

santità di lei si riconosce pienamente come la sposa immacolata del­<br />

l'Agnello. 13 Con lei, Vergine e Madre, la comunità dei cristiani canta<br />

la vittoria della fede, e si manifesta come sacramento, segno e stru­<br />

mento di salvezza, luogo d'incontro tra Dio e l'umanità.<br />

Tanto la Chiesa quanto Maria sono al servizio della salvezza : non<br />

una accanto all'altra, ma in un rapporto reciproco. E poiché la<br />

» Gal 4, 4.<br />

10 Cf. Me 1, 15.<br />

11 Cf. Col 1, 15.<br />

12 Lc 1, 38.<br />

13 Cf. Apc 19, 7.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1295<br />

Chiesa esiste da Abele il giusto, 14 così anche Maria non è stata mai<br />

fuori di essa. <strong>La</strong> Chiesa si comprende come comunità dei credenti e<br />

nel Nuovo Testamento la Madre del Signore appare come la credente<br />

per eccellenza : « Beata perché ha creduto ». 15 <strong>La</strong> Chiesa, quale comu­<br />

nità messianica di salvezza, trova in Maria un esempio sublime di<br />

fede e di carità ed a lei ispira la sua missione : « Come Maria è al<br />

servizio del mistero dell'incarnazione, così la Chiesa rimane al ser­<br />

vizio del mistero dell'adozione a figli, mediante la grazia ». 16<br />

L'esistenza esemplare della Madre di Gesù diventa paradigmatica<br />

per la Chiesa, che trova in essa un modello di fede, di speranza e di<br />

perfetta unione con Cristo. 17 L'incondizionata disponibilità di Maria<br />

nel compiere la volontà di Dio è modello per la comunità escatologica<br />

chiamata a seguire senza compromessi il Cristo, in tutta la sua storia:<br />

dal Presepio fino al Calvario, alla Risurrezione, alla gloria.<br />

Per tutti i cristiani Maria è così figura che suscita e rinnova la<br />

speranza, assicura la forza liberatrice della grazia, illumina la condi­<br />

zione dell'uomo e lo invita a donarsi con fiducia a Dio e a lasciarsi<br />

accogliere dal suo infinito amore.<br />

Questi pensieri desidero proporre a tutti gli studiosi radunati per<br />

codesto convegno internazionale, mentre formo cordiali auspici che i<br />

loro interventi offrano a vantaggio di tutta la Chiesa un valido con­<br />

tributo per una conoscenza sempre più profonda del mistero di Maria,<br />

Madre del Redentore e modello di fedeltà per i credenti.<br />

Con tali voti ben volentieri imparto a Lei, Signor Cardinale, ed<br />

a tutti i partecipanti a codesto incontro la Benedizione Apostolica.<br />

Dal Vaticano, 22 Maggio 1988.<br />

14 Cf. Lumen gentium, 2.<br />

15 Cf. Lc 1, 45.<br />

16 Enc. Redemptoris Mater, 43.<br />

17 Cf. Lumen gentium, 58.<br />

IOANNES PAULUS PP. II


1296 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

ALLOCUTIONES<br />

I<br />

Ad eos qui plenario coetui Pontificii Consilii instrumentis communicationis<br />

socialis praepositi interfuerunt.*<br />

Dears Brothers in the episcopate,<br />

Brothers and Sisters in Christ,<br />

"The Lord be with you".<br />

1. This greeting is a familiar part of our liturgical célébrations.<br />

It itself, it is a beautiful prayer that those whom we address may<br />

truly be filled with the Spirit of God and may truly reflect in their<br />

lives the grâce of Jesus Christ.<br />

The liturgical salutation reminds us of another greeting offered<br />

to the Blessed Virgin Mary by the Angel Gabriel : "Hail, full of<br />

grâce, the Lord is with you I". 1 Gabriel's greeting was not a prayerful<br />

hope, but the récognition of a fact : that the Lord truly was with Mary.<br />

In this Marian Year, it is appropriate to recali with the members,<br />

consultors and staff of the Pontifical Commission for Social Com­<br />

munications during your annual plenary meeting that one of the<br />

most significant messages of ail time was brought by the patron of<br />

communicators, the Angel Gabriel, to Mary—the news that she had<br />

been chosen by God the Father to be the Mother of his Son.<br />

Let us examine the context and the content of that message to<br />

see what we can learn in our own works as communicators.<br />

2* The Angel said, "Hail, full of grâce!". By this greeting, he<br />

recognized the unique dignity of Mary as one who had been especially<br />

blessed by God. While it is true that only Mary had the privilège<br />

of being conceived free from sin and full of grâce, it is equally true<br />

that every person is a child o f Cod with a special destiny. Should<br />

not our communication and indeed ail communication reCognize the<br />

dignity and the transcendent destiny of every human being?<br />

In ail our work of communication, this means that we should<br />

tirelessly proclaim and défend the dignity of every person as a child<br />

of God destined for eternai life. We must join with ail men and<br />

* Die 3 m. Martii a. 1988.<br />

1 Lk 1:28.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1297<br />

women of good will in defending the rights and dignity of every<br />

human being—the right to life from the moment of conception until<br />

natural death, the right to decent housing, éducation and a just wage<br />

for meaningful work, the right to practise and openly profess religious<br />

belief.<br />

It is in the profession of religious belief', however, that we must<br />

go beyond the message offered by other persons of good will who do<br />

not share our faith, for we must publicly communicate the good news<br />

of Jesus Christ, our Saviour and Lord. The cost of proclaiming this<br />

message has always been great. Even in the infancy of Jesus, Simeon<br />

referred to him as a "sign that is spoken against". 2 Simeon likewise<br />

said to Mary: "A sword will pierce through your own soul also". 3<br />

The Apostles Peter and Paul paid the price of martyrdom for proclaim­<br />

ing the message of Jesus, and thereby have become models for thou-<br />

sands of followers of Christ throughout the ages who have offered their<br />

lives in witness to the Gospel. In this age, Blessed Titus Brandsma<br />

gave his life as a priest and as a Journalist in defence of the rights<br />

and dignity of every person and in witness to his faith in Jesus Christ.<br />

3. How should Catholic communicators imitate the Blessed Virgin<br />

Mary, the Apostles and the martyrs in their witness to the faith?<br />

First, every Catholic Communicator, like every member of the<br />

Church, should be a model of personal integrity. Each of us should<br />

proclaim the Gospel in our daily life by seeking to be truly "full<br />

of grace". Every Catholic Communicator should also be a model of<br />

professional compétence, for without such expertise there can be<br />

little positive impact in the competitive and demanding world of the<br />

Communications media.<br />

Second, I would also hope that every Catholic in the communications<br />

media will be fearless in the présentation and defence of truth—even<br />

when that truth may be unpopulär at a particular time or in a par­<br />

ticular place. The number of children deliberately killed before birth<br />

remains a terrible scandal in a world which professes to be civilized.<br />

It is a scandal which can easily be ignored unless there are people<br />

in the communications media who will make known this continuing<br />

tragedy. The death and suffering of so many innocent people due<br />

to violence, hunger and disease are situations which must also be<br />

J Lk 2:34.<br />

3 Lk 2:35.


1298 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

made known through the communications media, so that those in<br />

need may be helped. The persistent denial of essential human rights,<br />

including the right to profess and practise religion publicly, is like-<br />

wise a subject which deserves to be brought before the attention of<br />

the world so that the power of public opinion may help to break<br />

the chains of oppression.<br />

Third, Catholics in the communications media can help to teli<br />

the good news as it is li ved by millions around the world. The com­<br />

passionate love of the Blessed Virgin Mary in visiting her cousin<br />

Elizabeth at her time of need is reflected over and over again in the<br />

lives of those who care for the sick and the dying; who educate the<br />

poor and the handicapped, and who seek to be peacemakers in a<br />

troubled world. There are as many interesting stories as there are<br />

heroic but humble people in the world—and their unselfìsh lives will<br />

not remain hidden if there are communicators with the imagination<br />

and skill to bring their story to a world which needs examples of<br />

heroism and hope.<br />

4. At the end of this year, we will mark the twenty-fifth anniversary<br />

of that landmark document of the Second Vatican Council Inter<br />

Mirifica. The communications media are there described as among<br />

the marvels o f technology which God has destined human genius to<br />

discover in création. The communications media have the wonderful<br />

power to bring the people of the world together. The media can be<br />

messengers of the Good News of Jesus Christ, as the Angel Gabriel<br />

was to Mary, and can proclaim that message not just to one person<br />

but to multitudes. The power of the communications media is un-<br />

doubtedly very great, and it dépends on us to guarantee that they<br />

will always be instruments at the service of truth, justice and. moral<br />

decency.<br />

The task is indeed a challenging one. The Angel Gabriel, however,<br />

also said to Mary: "The Lord is with you!". 4 We have the assurance<br />

of the continuing présence and help of Jesus in ail that we do to<br />

communicate his truth and his love, in ail that we do together with<br />

his Blessed Mother to proclaim the greatness of the Lord.<br />

As a sign of that continuing help of the Lord, and invoking the<br />

intercession of his Virgin Mother, I willingly impart my Apostolic<br />

Blessing to you, your loved ones and ail your associâtes in this im­<br />

portant work of communications.<br />

4 Lk 1:28.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1299<br />

II<br />

Ad quosdam seiunctos Fratres coram admissos.*<br />

Dear Friends,<br />

1. It gives me great pleasure to welcome you today to the Vatican,<br />

in the course of your visit to Rome for meetings with the Secrétariat<br />

for Promoting Christian Unity and other departments of the Holy See.<br />

Your stay in Rome will no doubt include a visit to the tombs of the<br />

Apostles Peter and Paul, who shed their blood for Christ in this City<br />

and whose witness is part of the common héritage of all Christians.<br />

Their constancy in confessing Christ is a reminder to ali the Lord's<br />

disciples of the duty to make Jesus Christ the centre and criterion<br />

of our lives.<br />

The Second Vatican Council constitutes a fundamental point of<br />

référence for the Catholic Church's commitment to ecumenism. Since<br />

the time of the Council, Lutherans and Catholics have made much<br />

progress in overcoming the barriers of séparation between us and in<br />

building visible bonds of unity. In theological dialogue significant<br />

work has been done in regard to matters on which we must achieve<br />

unity in faith, such as the Eucharist, ministry, and justification by<br />

faith ; as also in facing other matters, including the mutual anathemas<br />

pronounced in the sixteenth Century. Ways have been found to bear<br />

common witness on pressing social concerns. Such dialogue and col­<br />

laboration must continue. I see the visit to Rome of the President,<br />

the General Secretary and other members of the Lutheran World<br />

Fédération as a sign o f your commitment to the deepening o f our<br />

relationship, and for this I am very grateful.<br />

2. In our work for unity, it is essential that our ecumenical efforts<br />

should have deep spiritual foundations. They must be, above all,<br />

Christ-centred. Christ is the Saviour, the "one Mediator between<br />

God and men". 1 His Cross is our source of strength, his Résurrection<br />

our hope. As we continue building bonds of unity, we do so as co-<br />

workers with Christ. For "unless the Lord builds the house, those<br />

who build it labour in vain". 2<br />

* Die 4 m. Martii a. 1988.<br />

1 1 Tim 2:5.<br />

2 Ps 127:1.


1300 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

It follows that our efforts must be directed towards conversion,<br />

an interior conversion to a deeper life in Christ, a conversion that<br />

enables us to see one another in a new lightv According to the Council's<br />

Decree on Ecumenism, conversion is that "change of heart and holiness<br />

of life" which, "along with public and private prayer for the unity<br />

of Christians", should be considered as "the soul of the whole ecu-<br />

menical movement". 3<br />

3. Only by building our ecumenical hopes on this deeper relation-<br />

ship with Christ can we truly aspire to the goal of full communion.<br />

Because we already share bonds of unity in Christ through Baptism,<br />

we can never be satisfìed with anything less than full communion.<br />

In the Catholic Church, the Extraordinary Synod of Bishops of 1985<br />

reminded us that "the ecclesiology of communion is the central and<br />

fundamental idea" of the documents of the Second Vatican Council, 4<br />

and consequently is the basis from which the Catholic Church "fully<br />

assumed her ecumenical responsibility". 5 The deepening of this biblical<br />

and ecclesial sense o f communion within our respective traditions is<br />

vital for further progress towards unity between Lutherans and Cath-<br />

olics. May the Holy Spirit lead us along this path !<br />

In this Lenten season, as we look toward Easter, a passage from<br />

the First Letter of Peter is an appropriate way of acknowledging the<br />

great things that God has done for us, as we work to honour his name :<br />

"Blessed be the God and Father of our Lord Jesus Christ ! By his<br />

great mercy we have been born anew to a living hope through the<br />

résurrection of Jesus Christ from the dead, and to an inheritance<br />

which is imperishable". 6 May this be our prayer, and the conviction<br />

that sustains us !<br />

3 Unitatis Redintegratio, 8.<br />

4 Relatio Finalis, II C, 1.<br />

5 Ibid., Il O, 7E.<br />

6 1 Pt 1:3.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1301<br />

III<br />

Ad eos qui plenario coetui Pontificalium Operum Missionalium Italiae<br />

interfuerunt coram admissos.*<br />

Carissimi Direttori, Delegate e Responsabili<br />

delle Pontificie Opere Missionarie in Italia!<br />

1. Sono lieto di accogliervi in speciale Udienza al termine del vostro<br />

Convegno nazionale, svoltosi in questi giorni nella città di Pescara.<br />

Desidero innanzitutto esprimervi il mio compiacimento per questa<br />

vostra presenza, mentre con grande gioia rivolgo il mio saluto più<br />

cordiale al Direttore nazionale, Monsignor Enzo Serenelli, ai suoi vari<br />

collaboratori e a tutti voi, che, inviati dai vostri Vescovi, avete studiato<br />

per quattro intense giornate l'importante e sempre attuale problema<br />

delle Missioni.<br />

Alla luce e secondo le indicazioni delle varie relazioni, avete medi­<br />

tato e discusso nei « gruppi di studio » sull'originalità del carisma<br />

delle Pontificie Opere Missionarie, sul loro inserimento nel piano<br />

pastorale della Chiesa locale, sulla globalità del progetto e sulla qua­<br />

lificazione degli operatori in esso impegnati, cercando di approfondire<br />

la spiritualità, l'attualità, la responsabilità delle Pontifìcie Opere<br />

Missionarie, in ordine all'evangelizzazione dei popoli e all'animazione<br />

delle Diocesi e delle Parrocchie.<br />

Ringrazio Dio per questa vostra sensibilità e disponibilità, cari<br />

sacerdoti e laici, ed auspico vivamente che la vostra azione, animata<br />

da rinnovato fervore missionario, possa mantenere sempre ardente,<br />

nei molteplici gruppi pastorali, l'ansia per l'annuncio del Vangelo.<br />

Il Signore benedica i vostri sforzi e i vostri sacrifici e li renda fecondi<br />

per le Missioni, che amate e servite con entusiasmo e dedizione.<br />

2. Il tema « Cooperazione all'evangelizzazione dei popoli - Peda­<br />

gogia dei valori universali », che avete trattato durante il Convegno,<br />

vi ha certo ulteriormente illuminati sull'impegno missionario, che<br />

deve distinguere ogni Diocesi ed ogni Parrocchia, e sull'impegno ope­<br />

rativo, che bisogna mantenere ed inculcare, coinvolgendo in modi<br />

diversi tutti i fedeli.<br />

Infatti, pur nel mutare dei tempi e delle mentalità, rimangono<br />

sempre valide e attuali le parole di Gesù agli apostoli : « Ho altre<br />

• Die 4 m. Martii a. 1988.


1302 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

pecore che non sono di questo ovile; anche queste io devo condurre;<br />

ascolteranno la mia voce e diventeranno un solo ovile e un solo pasto­<br />

re » ; 1 (( Come il Padre ha mandato me, anch'io mando voi » ; 2 « An­<br />

date e ammaestrate tutte le nazioni, battezzandole nel nome del Padre,<br />

del Figlio e dello Spirito Santo, insegnando loro ad osservare tutto<br />

ciò che vi ho comandato ». 3 Questa è la volontà certa di Dio, espressa<br />

dal comando di Cristo, il quale soggiunge: «Non temete! ... Ecco, io<br />

sono con voi tutti i giorni fino alla fine del mondo )). 4<br />

Dalla Pentecoste la Chiesa non ha cessato di annunziare il Van­<br />

gelo a tutti i popoli e il Cristianesimo si è dilatato nel mondo intero,<br />

portando a tutte le nazioni la « buona novella » di Gesù Cristo « la<br />

luce vera che illumina ogni uomo che viene nel mondo )). 5 Anche il<br />

Concilio Vaticano II ha ribadito con autorità e solennità che « la<br />

Chiesa nel tempo è per sua natura missionaria » ; infatti « dalla mis­<br />

sione del Figlio e dello Spirito Santo essa deriva, nel piano di Dio<br />

la sua origine ». 6 « L'attività missionaria — dice ancora il Concilio —<br />

non è né più né meno che la manifestazione, cioè l'epifania e la realiz­<br />

zazione, del piano divino nel mondo e nella storia : con essa Dio,<br />

attraverso la missione, attua all'evidenza la storia della salvezza.<br />

Essa con la parola e la predicazione, con la celebrazione dei Sacra­<br />

menti, di cui è centro e vertice la Santissima Eucaristia, rende pre­<br />

sente quel Cristo, che della salvezza è l'autore ». 7<br />

3. Indubbiamente, oggi, l'opera missionaria si è fatta più diffìcile<br />

per tanti motivi. Eppure il comando di Cristo, che esprime la positiva<br />

e definitiva volontà di Dio, rimane tuttora valido e quindi la vostra<br />

opera nelle Diocesi e nelle Parrocchie è preziosa e necessaria. Infatti,<br />

diceva Paolo VI nell'Esortazione Apostolica Evangelii nuntiandi,<br />

« evangelizzare è la grazia e la vocazione propria della Chiesa, la sua<br />

identità più profonda. Essa esiste per evangelizzare, vale a dire per<br />

predicare ed insegnare, essere il canale del dono della grazia, ricon­<br />

ciliare i peccatori con Dio, perpetuare il sacrificio del Cristo nella<br />

1 Gv 10, 16.<br />

2 Gv 20, 21.<br />

3 Mt 28, 19-20.<br />

4 Cf. Mt 28, 20.<br />

5 Gv 1, 9.<br />

* Ad Gentes, 2.<br />

7 Ibid., 9.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1303<br />

<strong>Santa</strong> Messa, che è il memoriale della sua morte e della sua risur­<br />

rezione ». 8<br />

Il motivo fondamentale delPevangelizzazione, e quindi della « mis­<br />

sione », è pertanto far conoscere agli uomini che Dio si è incarnato<br />

in Cristo che è morto in Croce per la nostra salvezza : « Cristo è morto<br />

per i nostri peccati, secondo le Scritture; fu sepolto ed è risuscitato<br />

il terzo giorno, secondo le Scritture ». 9 <strong>La</strong> promozione umana è con­<br />

comitante all'evangelizzazione: l'impegno sociale nasce necessariamente<br />

dall'impegno religioso, come ampiamente dimostra la storia delle Mis­<br />

sioni. Penso con viva commozione ai circa 18.000 missionari italiani<br />

— fra Sacerdoti, Religiosi, Religiose e Volontari laici — sparsi nel<br />

mondo ed esprimo il mio sentito compiacimento per il « Fondo mondiale<br />

di solidarietà », alimentato da tutte le Comunità della Chiesa per<br />

sostenere ed assistere le Chiese più povere nelle loro necessità pasto­<br />

rali e sociali.<br />

4. Perseverate dunque con entusiasmo nei vostri impegni in seno<br />

alle rispettive Diocesi, cercando di mantenere ardente lo spirito mis­<br />

sionario in tutte le categorie di persone, nelle famiglie, nelle scuole,<br />

nei Seminari, nei movimenti laicali. Pregate intensamente il Signore<br />

e la Vergine Santissima, che vi illuminino e vi sostengano nel pro­<br />

muovere e nel formare Comunità ecclesiali dal cuore profondamente<br />

missionario.<br />

Vi assista nel vostro lavoro santa Teresa del Bambino Gesù, la<br />

celeste Patrona delle Missioni. Ella, che 100 anni fa, il 9 aprile 1888,<br />

entrava nel Carmelo con lo scopo eminentemente apostolico di « sal­<br />

vare le anime » mediante la preghiera, il sacrifìcio, la costante unione<br />

con Cristo, consumò la sua breve vita nell'ansia bruciante della glori­<br />

ficazione di Dio sulla terra.<br />

Glorificate anche voi il Signore sulla terra col vostro impegno mis­<br />

sionario, seguendo le orme della <strong>Santa</strong> di Lisieux, vostra Patrona,<br />

con l'aiuto e l'ispirazione di Maria Santissima, Regina delle Missioni.<br />

Vi accompagni sempre la mia preghiera, insieme con la mia Bene­<br />

dizione.<br />

« N. 14.<br />

» 1 Cor 15, 3-4.<br />

85 - A. A. S.


1304 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

IV<br />

Ad quosdam episcopos Foederatarum Civitatum Americae Septemtriona­<br />

lis limina Apostolorum visitantes.*<br />

Bear Brothers in our Lord Jesus Christ,<br />

1. With this visit there begins the 19S8 series of the ad Limina<br />

visits of the American Bishops. Today I am very pleased to welcome<br />

all of you who make up the first group and who come from the Ec-<br />

clesiastical Provinces of Dubuque, Kansas City, Omaha and Saint<br />

Louis. You represent a great cross-section of the Catholic people of<br />

the United States, bringing with you, as you do, the hopes and<br />

aspirations, the joys and difficulties of so many people—individuáis,<br />

families and entire particular Churches within the States of Iowa,<br />

Kansas, Nebraska and Missouri.<br />

For all of us this is an hour of ecclesial communion that follows<br />

closely upon my second visit to the United States and especially our<br />

important meeting in Los Angeles. There is, moreover, a continuity<br />

between this présent series of ad Limina visits and that of 1983, which<br />

in turn was in continuity with my first visit to America in 1979.<br />

Ali of these encounters are likewise linked to the future of the Church<br />

in the United States, which I hope to be able to reflect on again next<br />

year in a meeting with American Bishops.<br />

2. Because this présent hour is one of ecclesial communion it is<br />

linked to our own salvation. The Church bégan her Lenten célébration<br />

proclaiming with Saint Paul : "Now is the acceptable time ! Now is<br />

the day of salvation !".* Like ali the other members of the Church<br />

we ourselves must approach our salvation in faith—faith in the mystery<br />

of Jesus Christ and his Church. As Bishops we put this faith into<br />

practice by actuating the mystery of our own hierarchical communion<br />

in the Church. By living this mystery o f communion today, we are<br />

giving the response of faith to Christ as he holds up before us his<br />

design of unity for his Church and for all who make up the College<br />

of Bishops.<br />

On this occasion, you and I, united in ecclesial communion as<br />

pastors of individuai diocèses in America and as the Pastor of the<br />

* Die 5. m. Martii a. 1988.<br />

1 2 Cor 6:2.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1305<br />

universal Church respectively, have the task of off ering to Jesus Christ,<br />

the Supreme Shepherd oí the entire flock, the Church in the United<br />

States. This Church belongs to Jesus Christ by right. He loves her<br />

intensely and intends to possess her ever more fully and to purify her<br />

ever more deeply in every aspect of her ecclesial reality.<br />

3. I wish to express once again sentiments of profound gratitude<br />

and satisfaction at having been able to visit for a second time the<br />

Church in the United States and to have experienced so many aspects<br />

of her life. Coupled with these sentiments are also those of admiration<br />

for everything that the grace of Christ has accomplished in the lives<br />

of God's people in your land. The ecclesial reality in the United States<br />

is an expression of the power of Christ's Paschal Mystery at work<br />

in tfie lives of countless individuáis and numerous communities. Over<br />

and over again this ecclesial reality deserves our prayerful reflection.<br />

Düring the course of my September visit to nine diocèses I was<br />

able to expérience the life of faith which is lived in ali 186 diocèses<br />

throughout the United States, which include twelve Eastern Rite<br />

diocèses and the Military Ordinariate. What was especially gratifying<br />

was to meet ali the varions catégories that make up the one People<br />

of God : Bishops, priests, deacons, Religious, seminarians and Re­<br />

ligious in formation, and the Catholic laity. Ali of these catégories<br />

were présent not only in special encounters arrangea for me but in<br />

the large liturgical célébrations held in each diocèse. Repeatedly<br />

I witnessed the faith of a Church that could address herself to God<br />

in the words of the Psalm : "I will give you thanks in the vast<br />

assembly; in the mighty throng I will praise you". 2 And again:<br />

"I will give thanks to the Lord with ali my heart in the company<br />

and assembly of the just. Great are the works of the Lord, exquisite<br />

in ali their delights". 3<br />

In every event in which I took part, the locai Bishop was at my<br />

side. Together we experienced the Church as she is incarnate in the<br />

historical, geographica!, social, economie, politicai and religious con­<br />

text of the United States of America. I saw. I listened. I was<br />

addressed. I spoke. And the Church prayed—Christ prayed in his<br />

Body, in us, the Church. And ali of us entered into closer communion<br />

with each other and with him, the Supreme Shepherd.<br />

2 Ps 35:18.<br />

3 Ps 111:1-2.


1306 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

4. My particular role throughout the whole visit was tó proclaim<br />

Jesus Christ as the Son of God and the Redeemer of man—every<br />

man, woman and child. At the same time I came to America in order<br />

to ask everyone to meet Jesus Christ and to give him the response<br />

of faith : to believe in his name, to accept his word, to be open to his<br />

love and the love of his Father and the Holy Spirit.<br />

At the basis of ali my exhortations to fraternal solidarity and love<br />

was that pivotal truth proclaimed by the Second Vatican Council:<br />

"By his Incarnation the Son of God united himself in a certain way<br />

with each human being". 4 The Incarnation as the expression of God's<br />

love is the new foundation o f human dignity for everyone. Henee<br />

I could not speak of God's love without speaking of human dignity<br />

and what it requires. And so at the very beginning of my visit in<br />

Miami I stated : "I come to proclaim the Gospel o f Jesus Christ to<br />

all who freely choose to listen to me ; to teli again the story of God's<br />

love in the world ; to speli out once more the message of human<br />

dignity with its inalienable human rights and its inevitable human<br />

duties". 5<br />

5. Ali of us were in fact able to perceive a great response of faith,<br />

in so many ways, on the part of the people—everything being<br />

accomplished by the Lord, in accordance with the words of the Psalm :<br />

"Come ! behold the deeds of the Lord, the astounding things he has<br />

wrought ...". 6 This response of faith was evident in the wonderful<br />

and hard work of préparation for my visit, in the understanding and<br />

acceptance of my role as the Successor of the Apostle Peter, in an<br />

openness to the proclamation of the Gospel message, and in our<br />

common worship. In so many ways the people expressed their faith<br />

in the Church as she exists by the will of Christ : both particular<br />

and universal.<br />

One of the great riches of the Church in the United States is<br />

the way in which she herself incarnates universality or catholicity<br />

in her ethnie make-up, taken as she is "from every nation and race,<br />

people and tongue". 7 The Church in the United States has the<br />

advantage of being naturally disposed to live catholicity and to show<br />

solidarity with ali those particular Churches where her people carne<br />

4 Gaudium et Spes, 22.<br />

5 September 10, 1987.<br />

6 Ps 46:9.<br />

7 Rev 7:9.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1307<br />

from originally. The ethnie contributions to the various liturgies<br />

celebrateci during my visit were not mere folkloric expressions ; they<br />

were rather keys opening the door to a fuller understanding of the<br />

ecclesial reality of the Church in the United States.<br />

In witnessing aspect after aspect of the Church in your land,<br />

I was conscious in each diocèse of the mystery of the universal<br />

Church as she subsists in particular Churches that joyfully moke<br />

their pilgrimage of faith, amidst obstacles and opposition, to the<br />

Father of our Lord Jesus Christ.<br />

The ecclesial reality presented to me in each diocesan community<br />

was a portion of Christ's flock, invested with his Spirit—as poured<br />

out through the Paschal Mystery—and living by that same Spirit.<br />

It was the Church of Christ living the mystery of Rédemption in the<br />

modera world, being herself continually purified after her immersion<br />

into the bath of regeneration. 8<br />

6. As the Church in the United States works to be faithful to her<br />

task of actuating the Kingdom of God in its initial stage, she strives<br />

earnestly to meet pastoral challenges all around her, the fundamental<br />

one of which is to be constantly converted or renewed in God's love.<br />

Being convinced of the openness of the Church in the United States<br />

to challenge, of her good will, and, above ali, of Christ's grace<br />

active within her, I too challenged her in various ways, including<br />

setting before her the need to be open to renewal by God himself.<br />

In effect, being renewed in God's love has very concrete require-<br />

ments for the whole Church, and henee for the Church in the United<br />

States. It means that she must live to the full her vocation to<br />

holiness. In the world she must be herself ; she must always be<br />

what she is meant to be : the holy Body of Christ. In Chapter Five<br />

of Lumen Gentium the Church has given to all her sons and daughters<br />

a great gift in clearly enunciating the universal call to holiness :<br />

"Ali Christ's followers therefore are invited and bound to pursue<br />

holiness and the perfect fulfillment of their proper state". 9 The<br />

application of this principie to married couples, Christian parents,<br />

widowed and single people is of extreme importance. The Church<br />

is truly the sacrament of holiness for everyone. The Council insisted<br />

8 Cf. Eph 5:26.<br />

9 No. 43.


1308 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

"that ali the faithful of Christ of whatever rank or status are called<br />

to the fullness of Christian life and to the perfection of charity". 10<br />

How important it was for the whole Church that the Council<br />

should so strongly présent this challenge to the laity ! Without this<br />

principie the full participation of the laity in the life and mission of<br />

he Church could never have been ensured. The universal call to<br />

holiness was also at the basis of the recent Synod of Bishops on<br />

the <strong>La</strong>ity.<br />

Specific conséquences of this principie have been spellecl out in<br />

the Pastoral Constitution Gaudium et Spes, which does not admit<br />

"false opposition between professional and social activities on the<br />

one part, and religious life on the other" and which tells us that the<br />

"split between the faith which many profess and their daily lives<br />

deserves to be counted among the more serious errors of our age". 11<br />

7. As the Church in all her own members endeavors to live her<br />

vocation of holiness, she is also mindful of her obligation to help<br />

ali people to discover in Christes Rédemption the full meaning of life<br />

in this world. This is another great challenge for the Church. At the<br />

beginning of my Pontificate I expressed it in my first Encyclical,<br />

saying : "The Church's fundamental action in every age and par­<br />

ticulare in ours is to direct man's gaze, to point the awareness and<br />

expérience of the whole of humanity towards the mystery of Christ,<br />

to help ali people to be familiar with the profundity of the Rédemption<br />

taking place in Christ Jesus". 12<br />

This challenge to help ali people to be open to the Rédemption<br />

is linxed with the Church's missionary activity and therefore with<br />

her own missionary nature. The Church in the United States—like<br />

the universal Church—must be committed to this cause today and<br />

f ore ver. Düring my visit to Phoenix I had the opportunity to touch<br />

upon this vital aspect of the Church's life, citing also the American<br />

Bishops' 1986 Pastoral Statement on World Mission. The question<br />

that I asked in Phoenix stili requires further answers from the<br />

Church both in the United States and throughout the world : "Who<br />

will respond to God's missionary cali at the end of the twentieth<br />

Century?".<br />

10 Ibid., 40.<br />

» No. 43.<br />

12 Redemptor Hominis, 10.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1309<br />

8. To bring the fullness of God's word to people, to point their<br />

gaze to the mystery of Christ, to help them to understand human<br />

dignity and the meaning of life through the key of the Rédemption<br />

is the supreme service of the Church to humanity. The Church<br />

renders this service in the name of Christ and through the power<br />

of his Spirit. At the same time she knows that, in conséquence of<br />

the principie of the Incarnation—Christ's union with every human<br />

being—she must constantly link with her missionary activity and<br />

all her work of evangelization a vast program to help meet other<br />

human needs. She is vitally interested in making her specific contribution<br />

to uplifting humanity to the level that corresponds io the<br />

rightful dignity already granted to it in the mystery of the Word<br />

made flesh.<br />

The Church finds in Jesus Christ, the Incarnate Word, the principie<br />

of her solicitude for humanity, for the future of humanity on earth<br />

and for the whole of development and progress. 13 AH of the Church's<br />

motives are inspired by the Gospel of Christ. 14<br />

The mission of solidarity, to which I have dedicated my latest<br />

Encyclical and on which there will be further opportunities for<br />

reflection, represents a specially grave responsibility for the Church<br />

today. Düring my visit to the United States I was able to see with<br />

what seriousness the locai Churches have responded to the needs of<br />

their brothers and sisters, with what generosity they have striven to<br />

alleviate suffering and pain, with what alacrity they have shown their<br />

solidarity with humanity. Not only do I recali the panorama of<br />

charitable works and health care that was presented to me in San<br />

Antonio and Phoenix, and also efforts of many of your locai Churches<br />

to respond to the farm crisis, but I know the commitment of ali the<br />

People of Cod in America to carry out their vocation of Christian<br />

service.<br />

This challenge of service, with its motivation in Christ and his<br />

Gospel, must accompany the Church in the United States during<br />

the whole length of her pilgrimage of faith. Acceptance of this<br />

challenge is extremely pleasing to Cod; failure to do so is fatal.<br />

The Second Vatican Council reminds us : "The Christian who neglects<br />

his temporal duties neglects his duties toward his neighbor and even<br />

God, and jeopardizes his eternai salvation". 15<br />

13 Cf. Redemptor Hominis, 15.<br />

14 Cf. Sollicitudo Rei Socialis, 47.<br />

15 Gaudium et Spes, 43.


1310 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

These and other challenges, dear Brothers, stand before the Church<br />

of God in the United States—a beloved Church living in the power<br />

of Christ's Spirit and called to ever greater holiness of life, especially<br />

during this Marian Year of grâce. As you rise up humbly with your<br />

people to meet thèse challenges, you have every reason to be fllled<br />

with hope. In all your efforts to live worthily the mystery of the<br />

Church, you are supported by the prayers of the Blessed Virgin Mary,<br />

who, "as a sign of sure hope and solace", 16 accompanies you on your<br />

pi] grimage of faith toward the final goal of eternai life in Christ<br />

Jesus. As you make your pilgrim way along this path, I ask you<br />

to take deep encouragement from the words of the Prophet: "The<br />

Lord God is in your midst, a mighty savior ; he will rejoice over you<br />

with gladness and renew you in his love". 17<br />

In this love I send my Apostolic Blessing to ali your locai Churches,<br />

being especially mindful of ali those w T ho bear the Cross of Christ<br />

in pain and suffering.<br />

V<br />

Ad eos qui plenario coetui Secretariatus pro non credentibus interfuerunt<br />

coram admissos.*<br />

Messieurs les Cardinaux,<br />

Chers Frères dans Vépiscopat,<br />

Chers amis,<br />

1. Je suis heureux de vous accueillir à l'occasion de l'Assemblée<br />

plénière du Secrétariat pour les non-croyants, réunie sous la pré­<br />

sidence du Cardinal Paul Poupard, avec pour thème de réflexion :<br />

(( Idéologies, mentalités et foi chrétienne ».<br />

Vous avez choisi ce thème pour cerner de plus près le phénomène<br />

complexe de l'athéisme, de la non-croyance et de l'indifférence reli­<br />

gieuse, et déceler les facteurs qui y poussent l'homme contemporain.<br />

2. Si les idéologies, nées des combats sociaux et des utopies athées<br />

du xix e siècle, manifestent encore de la vigueur dans certaines régions<br />

du monde, elles tendent cependant à stagner ou à s'affaiblir, même<br />

16 Lumen Gentium, 68.<br />

17 Zeph 3:17.<br />

* Die 5 m. Martii a. 1988.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1311<br />

là où elles jouissent d'une position officielle. Par contre, une vague<br />

de sécularisation s'est étendue à travers le monde. Elle se manifeste<br />

dans les sociétés de consommation par l'hédonisme, le pragmatisme<br />

et la recherche de l'efficacité, sans égards pour les normes éthiques,<br />

par la méconnaissance du caractère sacré de la vie. Tout ceci conduit<br />

trop souvent au relativisme moral et à l'indifférence religieuse. En<br />

substance, comme le montrent bien vos enquêtes, on peut dire qu'il<br />

y a moins d'athées déclarés, mais beaucoup de non-croyants, beaucoup<br />

de personnes qui vivent comme si Dieu n'existait pas et qui se situent<br />

en dehors de la problématique foi - non-croyance, Dieu ayant comme<br />

disparu de leur horizon existentiel.<br />

Par ailleurs, un nouveau type de mentalité néo-scientiste apparaît,<br />

qui tend à restreindre le jeu de la raison à la seule rationalité scien­<br />

tifique. Dans cette perspective réductrice, le reste de l'activité humaine<br />

ne relèverait dès lors que du sentiment. Aussi, Pacte de foi ne serait<br />

qu'une option gratuite, non fondée en raison. <strong>La</strong> structure raison­<br />

nable de l'acte de foi est ainsi dévalorisée comme un mode de con­<br />

naissance symbolique non pertinent, dans l'optique d'une rationalité<br />

qui se pense comme la seule attitude d'esprit rigoureusement « scien­<br />

tifique ».<br />

3. Cette vision, qui a été assez généralisée dans les milieux scien­<br />

tifiques et qui imprègne largement la mentalité populaire influencée<br />

par les médias, tend cependant à perdre de son assurance. Car les<br />

désenchantés du progrès technologique sont de plus en plus nombreux.<br />

L'action de l'homme sur la nature ne risque-t-elle pas de provoquer,<br />

à une fréquence accélérée, des catastrophes écologiques comme celles<br />

que les médias ont fait connaître ces dernières années? Pour ne rien<br />

dire du danger d'une conflagration thermo-nucléaire, et des risques<br />

menaçants de manipulations génétiques.<br />

4. Devant ces interrogations angoissées, qui remettent en cause<br />

les postulats de la mentalité scientifique et technologique, de nou­<br />

veaux espaces de dialogue s'ouvrent entre l'Eglise et ce que d'aucuns<br />

appellent déjà la post-modernité. En raison de son expérience incom­<br />

parable, de son message universel, de sa sagesse millénaire puisée aux<br />

sources de la révélation, l'Eglise est de plus en plus appelée à proposer,<br />

au nom de l'anthropologie qui lui est propre, sa vision intégrale de<br />

l'homme, personne libre et responsable à l'image et à la ressemblance<br />

de Dieu. Elle s'efforce d'éclairer les initiatives multiples qui naissent


1312 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

de la conscience inquiète de nos contemporains en faveur de la paix,<br />

du respect de la nature, du développement intégral et solidaire, des<br />

droits de l'homme. Elle s'eiforce de donner une âme aux changements<br />

culturels dans les domaines de la pensée, de la création artistique et<br />

de la recherche scientifique. Face aux mutations d'un monde boule­<br />

versé par une révolution scientifique et technique sans précédent,<br />

devant l'incroyance et l'immanentisme anthropologique qui en sont<br />

souvent, de fait, les conséquences, l'Eglise ne cesse d'ouvrir les pers­<br />

pectives de la transcendance. Par là, elle sert les véritables valeurs<br />

et empêche que le progrès technologique ne se retourne contre l'homme.<br />

C'est tout l'intérêt de vos rencontres avec les non-croyants, dans<br />

l'esprit du Concile Vatican II, 1 pour discuter avec eux sur ce qu'est<br />

vraiment l'homme, sur ce qu'est son véritable bien, sur les exigences<br />

d'un authentique progrès humain, sur les conditions de sa vie per­<br />

sonnelle et sociale en harmonie avec sa nature profonde. Vous l'avez<br />

fait vous-même à Ljubljana et à Budapest. Vous le ferez ailleurs,<br />

à l'avenir.<br />

5. Quant à l'athéisme, à la non-croyance et à l'indifférence reli­<br />

gieuse, l'Eglise a pris une conscience plus vive de ce drame majeur<br />

de notre temps et du défi qu'il représente. Mais vos recherches, si<br />

elles montrent sans complaisance la montée de l'athéisme pratique,<br />

avec le sentiment de solitude et d'angoisse qui souvent l'accompagne,<br />

révèlent également la permanence du besoin religieux chez l'homme<br />

et sa résurgence là même où cette dimension fondamentale de l'exis­<br />

tence semblait définitivement recouverte et comme ensevelie sous les<br />

soucis envahissants d'une vie toute matérielle.<br />

6. Au cœur même des sociétés les plus sécularisées, surgit une<br />

nouvelle génération de croyants, assoiffée de repères éthiques et de<br />

valeurs religieuses permanentes, cherchant des formes nouvelles pour<br />

l'expression de la foi : petites communautés et grands rassemblements,<br />

célébrations festives, pèlerinages, formation biblique et théologique<br />

solide, groupes de prière et de réflexion.<br />

Ces hommes et ces femmes, rassemblés par l'amour du Christ,<br />

apportent jour après jour le vivant témoignage que chaque être<br />

humain, quelle que soit sa situation, est personnellement aimé de<br />

Dieu, personnellement appelé à partager sa vie. C'est cela le dialogue<br />

de la vie des croyants avec les non-croyants. Et ce dialogue est vital.<br />

1 Cf. Gaudium et spes, n. 12.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1313<br />

7. Pour l'homme moderne, qui souvent ne croit plus à la vie<br />

après la mort, enveloppé qu'il est dans la fumée d'idéologies terrestres<br />

et réduisant ses désirs au visible et au tangible, ces chrétiens sont<br />

le vivant témoignage et la preuve expérimentale de l'amour et de<br />

l'espérance qui se sont manifestés en Jésus Christ mort et ressuscité.<br />

Cet amour et cette espérance doivent être inscrits dans le cœur et<br />

dans la vie quotidienne des chrétiens qui, dans leur diversité, ont<br />

à mettre en pratique le message libérateur des Béatitudes. Ce sont<br />

les communautés chrétiennes vivantes, les laïcs, les religieux et les<br />

religieuses, avec les prêtres autour de leurs évêques, qui parlent d'une<br />

manière crédible à l'homme sécularisé d'aujourd'hui d'une autre<br />

lumière que celle de l'éclat des choses visibles, d'une autre joie que<br />

celle du bonheur terrestre. Dans ce monde de nihilisme, de solitude<br />

et de frustration, le témoignage des Béatitudes est extrêmement im­<br />

portant : à travers l'expérience fraternelle d'aujourd'hui, il ouvre à<br />

l'espérance d'une autre vie, à l'affirmation d'un avenir sans limites :<br />

la terre nouvelle et les cieux nouveaux où « de mort il n'y en aura<br />

plus ; de pleur, de cri et de peine il n'y aura plus, car l'ancien monde<br />

s'en est allé ... Et l'homme de désir reçoit l'eau de la vie, gratui­<br />

tement )). 2<br />

8. Frères et amis, membres et consulteurs du Secrétariat pour<br />

les non-croyants, sans oublier les collaborateurs du Secrétariat à<br />

San Calisto, je vous remercie du travail difficile que vous faites.<br />

Il est nécessaire aujourd'hui pour l'Eglise. Continuez d'explorer cette<br />

réalité complexe, impressionnante et mouvante qu'est l'athéisme con­<br />

temporain sous toutes ses formes et dans toutes ses expressions. C'est<br />

une œuvre de clarification intellectuelle et de sensibilisation pastorale.<br />

L'Assemblée plénière vous permet de mieux connaître des préoccu­<br />

pations de l'Eglise dans les divers milieux culturels où elle doit faire<br />

face à la non-croyance. Vous êtes amenés à rapprocher des expériences<br />

multiples de dialogue. Je souhaite que ces échanges soient un sti­<br />

mulant pour tous et permettent au Secrétariat de mieux accomplir<br />

sa mission de coordination et d'initiative.<br />

Poursuivez votre dialogue avec les non-croyants et avec ceux qui<br />

se présentent souvent sous les apparences de l'indifférence. Ayez devant<br />

les yeux et dans le cœur ce que j'affirmais dans l'encyclique Dominum<br />

2 Cf. Ap 21, 4 et 22, 17.


1314 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

et vivificantem. 3 Un drame se joue en chaque homme : ou il accueille<br />

Dieu ou il le rejette, cédant aux instigations du « père du mensonge ».<br />

L'athéisme, dans le cœur de l'homme, n'est pas d'abord l'effet d'une<br />

théorie plus ou moins captieuse, l'athéisme est un choix. Un choix<br />

dans l'intime de la conscience à tel ou tel moment de la vie. Qui dira<br />

comment celui qui se dit indifférent a pu être amené à se désintéresser<br />

du sens de sa vie et du mystère de sa mort? Je pense avec angoisse<br />

à ces millions d'hommes et de femmes, et avec espérance au dialogue<br />

persévérant des chrétiens avec eux.<br />

Chers amis, notre foi chrétienne nous montre en chaque homme<br />

un frère, quelles que soient les convictions qu'il professe, un homme<br />

que Dieu appelle par son nom et qu'il invite à vivre de sa vie, un<br />

homme à qui, de toutes manières, Dieu ne cesse d'offrir son amour.<br />

C'est dire le caractère sérieux, dramatique, du dialogue avec le non-<br />

croyant. Que le Seigneur vous permette d'accomplir cette tâche dif­<br />

ficile et nécessaire et d'aider les membres de l'Eglise qui y sont en­<br />

gagés! En cette Année mariale, je confie cette grave préoccupation<br />

à la Vierge Marie, « celle qui a cru ». 4<br />

Et je vous donne ma Bénédiction Apostolique.<br />

VI<br />

Ad Benini episcopos in visitatione sacrorum liminum.*<br />

Chers Frères dans l'épiscopat,<br />

1. C'est avec beaucoup de joie que je vous accueille en ces lieux<br />

à l'occasion de votre visite « ad Limina », et je remercie vivement<br />

Monseigneur Christophe Adimou, Archevêque de Cotonou et Président<br />

de la Conférence episcopale du Bénin, de l'adresse très aimable qu'il<br />

vient de me présenter en votre nom.<br />

<strong>La</strong> rencontre d'aujourd'hui est motivée par un souci pastoral<br />

qui nous est commun, puisque le soin d'annoncer l'Evangile sur toute<br />

la terre revient à l'ensemble du corps des pasteurs. Pour reprendre<br />

les termes du Concile Vatican II, les évêques « doivent accepter<br />

d'entrer en communauté d'effort entre eux et avec le successeur de<br />

3 Cf. nn. 56-57.<br />

* Lc 1, 45.<br />

* Die 7 m. Martii a. 1988.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1315<br />

Pierre à qui a été confiée, à titre singulier, la charge considérable<br />

de propager le nom chrétien »- 1<br />

Où en est donc au Bénin cette propagation du nom chrétien? Où<br />

en est dans votre pays l'annonce de l'Evangile? C'est ce bilan quin­<br />

quennal que vous êtes venus faire à Rome, et je souhaite de tout<br />

cœur que votre pèlerinage au tombeau des saints Apôtres, les ren­<br />

contres que vous faites, les échanges avec les membres des différents<br />

dicastères vous apportent un regain d'enthousiasme dans le service<br />

exigeant du Peuple de Dieu.<br />

2. Après les efforts des pionniers de l'Evangile et de leurs suc­<br />

cesseurs, l'Eglise, dans votre pays, a grandi à partir des Béninois<br />

eux-mêmes. Elle a ses prêtres, ses évêques et un cardinal. Les vocations<br />

sacerdotales sont en augmentation, témoignant de la vitalité des com­<br />

munautés chrétiennes. L'Eglise a recruté dans son sein des laïcs<br />

engagés qui acceptent d'être catéchistes de leurs frères. Elle a des<br />

religieux et des religieuses ; la vie contemplative y est même repré­<br />

sentée par des monastères d'hommes et de femmes, donnant ainsi<br />

à l'ensemble de l'Eglise locale sa dimension adulte.<br />

Votre souci de la charité fraternelle, signe distinctif des disciples<br />

du Christ, continue à se manifester dans les œuvres sociales et sani­<br />

taires. Vous avez à cœur la promotion de la femme. Vous désirez<br />

contribuer toujours davantage à la prospérité de votre pays, dans la<br />

justice, la paix et l'inculturation progressive des valeurs évangéliques.<br />

De tous ces fruits d'une première évangélisation, nous rendons<br />

grâce à Dieu et aussi aux hommes et aux femmes qui en ont été les<br />

instruments dans le passé. Dans ce même esprit d'action de grâce,<br />

je vous confie le soin de remercier les personnes qui, aujourd'hui,<br />

ont pris la suite de l'œuvre missionnaire : les prêtres et ceux qui les<br />

assistent, les religieux et les religieuses, ainsi que les catéchistes. Je<br />

vous demande aussi d'exprimer aux moines et aux moniales la gra­<br />

titude de l'Egjîise pour l'exemple qu'ils donnent d'une recherche<br />

assidue de Dieu et de son Royaume. En transmettant ainsi à tous<br />

le salut affectueux du Pape, vous leur direz son estime pour leur<br />

travail et ses encouragements à poursuivre en profondeur l'évan-<br />

gélisation, qui n'est jamais achevée, si grand est le message à découvrir<br />

et si radical est le changement de regard que Dieu attend de nous.<br />

1 Lumen gentium, n. 23.


1316 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

3. Pour continuer à être évangélisatrice, pour garder son dyna­<br />

misme et sa crédibilité, l'Eglise a un constant besoin de s'évangéliser<br />

elle-même. Un des signes encourageants de l'action vivifiante de l'Esprit<br />

de Dieu aujourd'hui est précisément ce souci d'approfondissement de<br />

la foi que l'on remarque chez beaucoup d'agents pastoraux, les laïcs<br />

en particulier.<br />

Le dernier Synode des évêques, l'an passé, dans son message au<br />

Peuple de Dieu, relevait ce besoin de formation ressenti par ceux<br />

et celles qui veulent s'engager plus activement au service de la com­<br />

munauté ecclésiale et déclarait : « <strong>La</strong> formation intégrale de tous les<br />

fidèles, laïcs, religieux et clercs, doit être aujourd'hui une priorité<br />

pastorale ». 2<br />

Je vous invite, chers Frères, à répondre de votre mieux à ce vœu<br />

des Pères du Synode, en encourageant les fidèles à écouter et à méditer<br />

la Parole de Dieu, reçue dans la Tradition de l'Eglise et interprétée<br />

parle Magistère, en leur permettant aussi de participer d'une manière<br />

toujours plus fructueuse aux sacrements.<br />

4. Il me faut dire un mot maintenant de l'œuvre considérable<br />

de vos frères prêtres, diocésains et religieux, dans le domaine de<br />

l'évangélisation de votre pays.<br />

Le peuple chrétien au Bénin est attaché à ses pasteurs et compte<br />

beaucoup sur eux. Puissent les prêtres continuer à enseigner la<br />

Parole de Dieu avec clarté, avec une foi ardente et dans un enga­<br />

gement personnel ! Us ont une responsabilité unique pour proclamer<br />

la miséricorde de Dieu, pour montrer aux hommes la tendresse du<br />

Christ par leur compassion pastorale. En tant que ministres des<br />

sacrements, de l'Eucharistie et de la réconciliation surtout, ils les<br />

mettent en contact avec notre Seigneur Jésus-Christ, riche en misé­<br />

ricorde. U est opportun, en ce temps du carême, de rappeler l'invi­<br />

tation à se laisser réconcilier avec Dieu par l'intermédiaire du prêtre.<br />

Tout en me réjouissant de l'augmentation du nombre des vocations,<br />

j'émets le vœu que vous gardiez toujours le souci de la qualité de<br />

la formation au sacerdoce. Que les séminaristes aient en estime l'in­<br />

timité avec le Christ, centrée sur l'Eucharistie et nourrie dans la<br />

prière et la méditation de la Parole de Dieu, ainsi que le recommandait<br />

le Concile Vatican II : « <strong>La</strong> formation spirituelle doit avoir un lien<br />

étroit avec la formation doctrinale et pastorale et, avec l'aide prin-<br />

2 Message des Pères du Synode au Peuple de Dieu, n. 12.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1317<br />

cipalement du directeur spirituel, elle doit être donnée de telle façon<br />

que les séminaristes apprennent à vivre continuellemnt dans la fami­<br />

liarité du Père, par son Fils Jésus-Christ, dans l'Esprit Saint ». 3<br />

Une des urgences dont bon nombre d'Eglises prennent conscience,<br />

c'est celle d'avoir des éducateurs bien préparés à leur mission de for­<br />

mation des séminaristes. Le concours de religieux et de prêtres étran­<br />

gers, d'instituts spécialisés, demeure très précieux pour une formation<br />

de qualité, unifiée dans la foi, enracinée dans la Tradition de l'Eglise<br />

et intégrant les valeurs de la culture locale, atteignant ainsi toutes<br />

les zones de la personnalité, l'affectivité comme l'intelligence, et pré­<br />

parant de vrais pasteurs et apôtres de Jésus-Christ.<br />

Quant aux prêtres béninois à qui il a été demandé d'aller se per­<br />

fectionner intellectuellement, ils devraient, une fois leurs études ter­<br />

minées, pouvoir trouver eux aussi leur place dans cet important ser­<br />

vice de la formation des candidats au sacerdoce.<br />

5. Dans votre pays, l'Eglise catholique entretient, en général, de<br />

bons rapports avec les groupes religieux non catholiques, et je souhaite<br />

que vos relations avec les frères et les sœurs ne partageant pas la<br />

même foi conduisent à une entente toujours plus constructi ve, pour<br />

la gloire de Dieu et le bien des croyants.<br />

Je saisis l'occasion pour réaffirmer le profond respect de l'Eglise<br />

catholique envers les religions non chrétiennes, en particulier celles<br />

qui (( portent l'écho de millénaires de recherche de Dieu, recherche<br />

incomplète mais réalisée souvent avec sincérité et droiture de cœur »,<br />

ainsi que l'écrivait mon prédécesseur le Pape Paul VI. 4<br />

En outre, comme le plan du salut embrasse tous les hommes, il<br />

existe entre chrétiens et non-chrétiens une base d'échanges fraternels<br />

et pacifiques. <strong>La</strong>issez-moi vous encourager à poursuivre à la fois le<br />

dialogue et la proclamation de l'Evangile. Comme je le disais, le 28<br />

avril 1987, aux membres du Secrétariat pour les Non-chrétiens : « Il<br />

ne peut être question de choisir l'un et d'ignorer ou de refuser l'autre.<br />

Même dans des situations où se révèle difficile la proclamation de<br />

notre foi, nous devons avoir le courage de parler de Dieu qui est le<br />

fondement de cette foi, la raison de notre espérance, la source de<br />

notre amour ».<br />

3 Optatam totius, n. 8.<br />

4 Evangelii nuntiandi, n. 53.


1318 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

6. S'il est un domaine où l'Evangile a des difficultés à pénétrer<br />

avec toutes ses exigences, c'est bien celui de la famille, et vous êtes<br />

conscients du long chemin à parcourir pour édifier solidement la<br />

structure familiale, en conformité avec la dignité de l'homme et de<br />

la femme, selon le plan de Dieu. Néanmoins, c'est le devoir de l'Eglise<br />

de continuer à œuvrer en vue de l'édification progressive du mariage<br />

chrétien, où les époux se donnent l'un à l'autre avec un amour absolu<br />

et donc unique et exclusif.<br />

Lieu privilégié de la vie, la famille est aussi le lieu où se fait<br />

entendre le premier appel à la mission. Aussi, ne nous lassons pas<br />

d'encourager les parents à développer le sens chrétien de la famille :<br />

à travers eux et dans l'ambiance d'une famille aimante naissent chez<br />

les enfants les appels à la mission, soit comme laïcs engagés, soit<br />

comme personnes consacrées à Dieu dans la vie religieuse, soit comme<br />

prêtres au service du Peuple de Dieu.<br />

7. En terminant, chers Frères, je saisis l'occasion de cette rencontre<br />

pour exprimer mon aifection au peuple béninois et ma solidarité avec<br />

lui dans sa marche continue vers le progrès. Je renouvelle mon invi­<br />

tation à tous les catholiques à participer activement au dévelop­<br />

pement authentique de leur pays en mettant en pratique la doctrine<br />

sociale de l'Eglise. Ainsi que je l'ai relevé dans ma récente encyclique<br />

à l'occasion du vingtième anniversaire de Populorum progressio:<br />

« L'enseignement et la diffusion de la doctrine sociale font partie de<br />

la mission d'évangélisation de l'Église )). s<br />

Je forme des vœux pour que les réflexions que je viens de vous<br />

soumettre vous renouvellent dans la foi, vous affermissent dans l'espé­<br />

rance et renforcent en vous l'amour de Dieu et du prochain.<br />

En l'Année mariale, je vous recommande à la sollicitude mater­<br />

nelle de Notre-Dame, et je vous donne ma Bénédiction Apostolique,<br />

à vous, à vos prêtres, aux religieux, aux religieuses et à tous les<br />

fidèles du Bénin.<br />

5 Sollicitudo rei socialis, n. 41.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1319<br />

VII<br />

Ad eos qui plenario coetui Pontifìcii Consilii Eucharisticis internationa­<br />

libus Conventibus provehendis interfuerunt.*<br />

Dear Cardinal Rossi and Cardinal Kim,<br />

Venerable Brothers and Dear Friends,<br />

1. I am pleased to welcome you ali, especially the National Delegates<br />

for International Eucharistie Congresses. You have gathered in Rome<br />

from many différent parts of the world for a meeting with the Pon­<br />

tifical Committee for International Eucharistie Congresses and with<br />

members of the Host Committee of the 44th International Eucharistie<br />

Congress which is to be held in Seoul, Korea, from 5 to 8 October<br />

1989. The purpose of your meeting is to determine ways to promote<br />

the pastoral préparation for this major ecclesial event in ali the<br />

local Churches.<br />

The International Eucharistie Congress of Seoul will, in fact, be<br />

a very important occasion—a "Statio Orbis"—for the entire Catholic<br />

Church, both because of the significant célébrations and expressions<br />

of Eucharistie dévotion to take place at the Congress, and by reason<br />

of the spiritual participation in the Congress of the local Churches<br />

around the world.<br />

2. The thème of the Congress is Christus pax nostra. Such a thème<br />

is filled with significance not only for the Church in Korea, the host<br />

nation, but for the Church in every continent and indeed for ail<br />

believers. The profound aspiration to peace which filis the hearts<br />

of ail men and women of religious faith was clearly and strikingly<br />

manifested in the meeting of prayer for peace held at Assisi on 27<br />

October 1986. That assembly also heard the proclamation that "peace<br />

bears the name of Jesus Christ".<br />

It is altogetlier appropriate therefore that there be intense spiritual<br />

préparation through reflection and prayer for the fortheoming Congress,<br />

with a sincere opening of hearts and minds to welcome the gift of<br />

Christ's peace.<br />

I wish to take the occasion of our meeting today in order to contribute<br />

to that préparation, offering some considérations on which the indi­<br />

vidual faithful and the ecclesial communities might usefully reflect.<br />

* Die 11 m. Martii a. 1988.<br />

86 - A. A. S.


1320 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

3. For Christians, Jesus Christ is the sole source of genuine peace.<br />

There can be no hope of true peace in the world apart from Christ.<br />

Jesus himself made this clear when, during the <strong>La</strong>st Supper, he<br />

said : "Peace I lea ve with you ; my peace I give to you ; not as the<br />

world gives do I give to you". 1 The peace which he gives in not super­<br />

ficial. Rather, it reaches to the very depths of the human heart.<br />

For this reason Christ immediately adds : "Let not your hearts be<br />

troubled, neither let them be afraid". His peace brings serenity;<br />

it produces that inner peace of soul which should shine forth in all<br />

human behaviour.<br />

How does Christ ensure this peace? He has merited it by his<br />

sacrifice. He gave his life to bring about reconciliation between Cod<br />

and man. While hostility characterized the attitude of the sinner<br />

towards God, the Saviour has freed us from the slavery of sin and<br />

has restored a profound harmony between our consciences and the<br />

will of the Father.<br />

Furthermore, through this same sacrifice he has achieved a recon­<br />

ciliation of human beings among themselves. According to Saint<br />

John, Jesus had to die "to gather into one the children of God who<br />

are scattered abroad". 2 Saint Paul underlines this truth even more<br />

forcefully when he afiirms that by reconciling man with God, Christ<br />

has reconciled people among themselves : he has abolished hatred<br />

and enmity, and has reunited the whole of humanity in "one new<br />

man". Thus it is by éstablishing a more perfect unity that "he is<br />

our peace". 3 He has in fact made "peace by the blood of his cross". 4<br />

4. The sacrifice which draws the human family into unity is made<br />

présent in the Eucharist. And so, every Eucharistie célébration is<br />

the source of a new gift of peace. In particular, when Christ gives<br />

himself as food and drink in Eucharistie Communion he communicates<br />

his very own love, and enables his followers to love one another as<br />

he himself has loved them. Consequently, by virtue of this love, he<br />

enables them to attain a fully genuine peace. Christ's giving of him­<br />

self is more powerful than ali the forces of division that oppress<br />

the world.<br />

1 Jn 14:27.<br />

2 Jn 11:52.<br />

3 Cf. Eph 2:14-16.<br />

4 Col 1:20.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1321<br />

Some aspects of the peace that flows from the Eucharist are<br />

worthy of special note in the context of next year's Congress.<br />

Our first considération is that, as a resuit of Christ's life penetrat-<br />

ing the soul, there arises a peace which extends to ail aspects o f the<br />

personas life and inmost dispositions. Thanks to the individual's<br />

growing acceptance of the divine will, there is established a peace<br />

that overcomes all anxieties and fears.<br />

Subsequently this peace extends to social relations. Renewing and<br />

nourishing the unity of the Church, the Eucharist sustains peace and<br />

understanding, as well as the spirit of collaboration, among ali the<br />

members of the Christian community. It is not in vain that in every<br />

Eucharistie célébration a prayer is addressed to Christ for the unity<br />

and peace of the Church. By means of the boundless love which he<br />

communicates to human hearts, Christ in the Eucharist urges the<br />

faithful to foster warm and constructive relationships with everyone,<br />

and to work untiringly for the spread of peace throughout the world.<br />

The love which the Eucharist nourishes in human hearts impels<br />

Christians to work for peace in society. Whoever lives by this love<br />

is convinced that confliets can be resolved and that social justice<br />

can prevail.<br />

Finally, this same love contributes to bringing nations closer to<br />

one another by strengthening the résolve to preserve peace, the wil-<br />

lingness to make just concessions and the desire for greater under­<br />

standing and harmony among ali the peoples of the earth.<br />

5. Christians are called upon to believe fìrmly in the peace-giving<br />

and unifying power of the Eucharist. The Eucharist makes it ever<br />

more possible to realize on a wider scale the béatitude proclaimed by<br />

Jesus : "Blessed are the peacemakers, for they shall be called children<br />

of God". 5 In the Eucharist the children of the Father receive the<br />

life of Christ, which is none other than the life of the Father himself, 6<br />

the life of love which leads them to spread peace, for their own<br />

happiness and that of ali those to whom this divine gift is destined.<br />

In this perspective we can well understand how a Eucharistie<br />

Congress ought also to give rise to new ecumenical initiatives and<br />

endeavours. To speak of divided Christians is to ref er to a con­<br />

tradiction, for the Christian is Christ's disciple and Christ died "to<br />

5 Mt 5:9.<br />

6 Cf. Jn 6:57.


1322 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

gather into one the children of God". 7 The préparation of an Inter­<br />

national Eucharistie Congress can be, therefore, a time to bear witness,<br />

in union with our Christian brothers and sisters, to our common faith<br />

in Christ, the one Saviour and Bearer of Peace.<br />

6. Further reflection on the thème "Christ Our Peace" should<br />

increase knowledge and appréciation—also by means of Eucharistie<br />

Adoration—of the central place which the Eucharist occupies in the<br />

Church.<br />

Henee the great ecclesial event that is the 44th International<br />

Eucharistie Congress in Seoul should involve every particular Church,<br />

every parish, every religious community and every ecclesial movement.<br />

All should feel called to take part in the Congress by means of a<br />

more intense catechesis on the Eucharist, a more knowledgeable and<br />

active participation in the Eucharistie Liturgy, and a sensé of ado­<br />

ration capable of interiorizing the célébration of the Paschal Mystery<br />

with a prayer that transforms the whole of life into an offering for<br />

the life of the world, after the example of Christ. 8<br />

In concluding this meeting, I wish to thank the Pontifical Com-<br />

mittee for International Eucharistie Congresses and the members<br />

of the Host Committee of Seoul who have joined in the careful prép­<br />

aration of this gathering of National Delegates. I likewise send my<br />

wholehearted encouragement to the National Delegates who have not<br />

been able to come to Rome, as well as to your collaborator every-<br />

where, especially in Korea and throughout Asia. Past expérience<br />

of International Eucharistie Congresses teaches that the attention<br />

and involvement of the local Churches dépends in good part on the<br />

commitment of the National Delegates and their collaborator s.<br />

J invite the entire Church to prày for the success of the 44th<br />

International Eucharistie Congress. May the Blessed Virgin Mary,<br />

Queen of Peace, inspire and enlighten us all so that, as a resuit of<br />

this "Statio Orbis" in Seoul in 1989, the essential signifìcance of the<br />

Eucharist for unity and peace in the world will be better understood.<br />

To all of you présent and to all who in the local Churches are<br />

engaged in preparing the Congress I gladly impart my special Apostolic<br />

Blessing.<br />

7 Jn 11:52.<br />

8 Cf. Jn 10.10-1L


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1323<br />

VIII<br />

Ad eos qui conventui Romae habito, XX anno expleto a die quo Litterae<br />

Encicl. « Humanae vitae » publici iuris evaserunt, coram admissos.*<br />

Illustri Signori, Gentili Signore,<br />

1. Con viva gioia Vi do il benvenuto in questa speciale Udienza,<br />

che ho volentieri riservato alla vostra qualificata rappresentanza in<br />

occasione del Congresso Internazionale, indetto per ricordare il XX<br />

anniversario dell'Enciclica Humanae vitae. Nel rivolgervi il mio cor­<br />

diale saluto, con un particolare pensiero per il Prof. Bausola, che<br />

ringrazio per il suo indirizzo, desidero esprimere vivo compiacimento<br />

ai responsabili del « Centro Studi e Ricerche sulla regolazione natu­<br />

rale della fertilità » dell'Università Cattolica del Sacro Cuore, i quali<br />

hanno promosso l'iniziativa, da ripetersi fra alcuni giorni nella città<br />

di Bologna.<br />

2. Il XX anniversario dell'Enciclica Humanae vitae offre a tutta<br />

la Chiesa una occasione propizia per riflettere seriamente sulla dot­<br />

trina in essa insegnata, una dottrina da me ripresa nell'Esortazione<br />

Apostolica Familiaris consortio e in numerose altre occasioni. Si<br />

tratta, infatti, di un insegnamento che appartiene al patrimonio per­<br />

manente della dottrina morale della Chiesa.<br />

L'ininterrotta continuità con cui la Chiesa l'ha proposto nasce<br />

dalla sua responsabilità per il vero bene della persona umana. Della<br />

persona umana dei coniugi, in primo luogo. Infatti, l'amore coniu­<br />

gale è il loro bene più prezioso. <strong>La</strong> comunione interpersonale, che<br />

in virtù di tale amore si stabilisce tra due battezzati, è il simbolo<br />

reale dell'amore di Cristo verso la sua Chiesa. <strong>La</strong> dottrina esposta<br />

nell'Enciclica Humanae vitae costituisce pertanto la necessaria difesa<br />

della dignità e della verità dell'amore coniugale.<br />

Come verso ogni valore etico, anche verso l'amore coniugale esiste<br />

una grave responsabilità dell'uomo. I primi responsabili del loro<br />

amore coniugale sono i coniugi, nel senso che essi sono chiamati a<br />

viverlo nella sua intera verità. <strong>La</strong> Chiesa li aiuta in tale impegno<br />

illuminando la loro coscienza ed assicurando, con i sacramenti, la<br />

forza necessaria alla volontà per scegliere il bene ed evitare il male.<br />

* Die 14 m. Martii a. 1988.


1324 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

3. Non posso tuttavia tacere il fatto che non pochi oggi, non<br />

aiutano i coniugi in questa loro grave responsabilità, ma creano loro<br />

dei notevoli ostacoli.<br />

Al riguardo, ogni uomo, che abbia percepito la bellezza e la dignità<br />

dell'amore coniugale, non può rimanere indifferente di fronte ai ten­<br />

tativi che si vanno facendo di equiparare, a tutti gli effetti, il vincolo<br />

coniugale a mere convivenze di fatto. Equiparazione ingiusta, distrut­<br />

tiva di uno dei valori fondamentali di ogni convivenza civile — la<br />

stima del matrimonio — e diseducativa delle giovani generazioni, ten­<br />

tate così di avere un concetto e di realizzare un'esperienza di libertà,<br />

che si rivelano distorti nella loro stessa radice.<br />

I coniugi, inoltre, possono essere seriamente ostacolati nel loro im­<br />

pegno di vivere correttamente l'amore coniugale da una certa men­<br />

talità edonistica corrente, dai mass-media, da ideologie e prassi con­<br />

trarie al Vangelo; ma ciò può anche avvenire, e con conseguenze<br />

davvero gravi e disgregatrici, quando la dottrina insegnata dall'En­<br />

ciclica sia messa in discussione, come talora è avvenuto, anche da<br />

parte di alcuni teologi e pastori di anime. Questo atteggiamento,<br />

infatti, può indurre il dubbio su un insegnamento che per la Chiesa<br />

è certo, oscurando così la percezione di una verità che non può essere<br />

discussa. Non è questo un segno di « comprensione pastorale », ma<br />

di incomprensione del vero bene delle persone. <strong>La</strong> verità non può<br />

essere misurata dall'opinione della maggioranza.<br />

<strong>La</strong> preoccupazione, che avete avuto nel vostro Congresso, di inse­<br />

rire la riflessione di carattere più squisitamente tecnico e scientifico<br />

sul controllo naturale della fertilità nel contesto di ampie riflessioni<br />

teologiche, filosofiche ed etiche, deve essere sottolineata e lodata. Un<br />

altro modo per affievolire nei coniugi il senso di responsabilità verso<br />

il loro amore coniugale è, infatti, quello di diffondere l'informazione<br />

sui metodi naturali senza che sia accompagnata dalla dovuta forma­<br />

zione delle coscienze. <strong>La</strong> tecnica non risolve i problemi etici, sempli­<br />

cemente perché non è in grado di rendere migliore la persona. L'edu­<br />

cazione alla castità è un momento che niente può sostituire. Amarsi<br />

coniugalmente è possibile solo all'uomo e alla donna che abbiano rag­<br />

giunto una vera armonia nell'intimo della loro personalità.<br />

4. A vent'anni dalla pubblicazione dell'Enciclica, si può vedere<br />

chiaramente che la norma morale in essa insegnata non è solo a difesa<br />

della bontà e della dignità dell'amore coniugale, e dunque del bene<br />

della persona dei coniugi. Essa ha una portata etica anche più vasta.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1325<br />

Infatti, la logica profonda dell'atto contraccettivo, la sua radice ul­<br />

tima, che profeticamente Paolo VI aveva già individuato, sono ora<br />

manifeste. Quale logica? Quale radice?<br />

<strong>La</strong> logica anti-vita : in questi vent'anni numerosi Stati hanno rinun­<br />

ciato alla loro dignità di essere i difensori della vita umana inno­<br />

cente, con le legislazioni abortiste. Una vera strage di innocenti si va<br />

compiendo ogni giorno nel mondo.<br />

Quale radice? È la ribellione contro Dio-Creatore, unico Signore<br />

della vita e della morte delle persone umane : è il non riconoscimento<br />

di Dio come Dio ; è il tentativo, intrinsecamente assurdo, di costruire<br />

un mondo da cui Dio sia del tutto estraneo.<br />

Nell'Enciclica Humanae vitae, Papa Paolo VI esprimeva la cer­<br />

tezza di contribuire, con la difesa della morale coniugale, all'instau­<br />

razione di una civiltà veramente umana. 1 A vent'anni di distanza dalla<br />

pubblicazione del Documento, non mancano davvero le conferme della<br />

fondatezza di quella convinzione. E sono conferme verificabili non<br />

soltanto dai credenti, ma da ogni uomo pensoso dei destini dell'uma­<br />

nità, giacché chiunque può vedere a quali conseguenze si è giunti,<br />

non obbedendo alla santa legge di Dio.<br />

U vostro impegno — come di tante altre persone di buona volontà —<br />

è un segno di speranza non solo per la Chiesa, ma per tutta l'umanità.<br />

Nell'invitare cordialmente ciascuno di Voi a perseverare genero­<br />

samente sulla strada intrapresa, a tutti imparto, propiziatrice degli<br />

aiuti celesti, la mia Benedizione.<br />

IX<br />

Ad exc.mum Virum Emmanuel Scammacca del Murgo e dell'Agnone,<br />

Italiae apud Sanctam <strong>Sede</strong>m Legatum.*<br />

Signor Ambasciatore,<br />

1. All'atto di iniziare la Sua missione di Ambasciatore Straordi­<br />

nario e di Ministro Plenipotenziario della Repubblica Italiana presso<br />

la <strong>Santa</strong> <strong>Sede</strong>, Ella ha voluto rivolgermi nobili espressioni di cortese<br />

apprezzamento, assicurando al tempo stesso la propria disponibilità<br />

per una collaborazione cordiale ed aperta. Gliene sono sinceramente<br />

grato.<br />

1 Cf. n. 18.<br />

* Die 17 m. Martii a. 1988.


1326<br />

Acta Apostolicae Sedis ~ Commentarium Officiale<br />

In questo momento il mio deferente pensiero si volge al Signor<br />

Presidente della Repubblica Francesco Cossiga, che con saggezza assol­<br />

ve il suo alto mandato per il bene del Paese. <strong>La</strong> prego di volersi<br />

rendere interprete di questi miei sentimenti presso il Capo dello Stato.<br />

dell'assumere l'impegnativo ufficio, finora degnamente ricoperto<br />

dal Suo stimato predecessore, Ella ha voluto mettere in rilievo la sin­<br />

golarità dei vincoli, che legano l'Italia alla <strong>Santa</strong> <strong>Sede</strong>. E giustamente:<br />

la storia secolare del Popolo italiano, in tutte le sue espressioni, è<br />

infatti profondamente segnata dal Cattolicesimo, che tanto apporto<br />

ha dato alla ricchezza culturale, di cui l'Italia va fiera. Le stesse<br />

vicende più recenti dell'Italia moderna, impegnata nel recupero delle<br />

libertà civili e politiche, hanno visto i cattolici attivamente presenti,<br />

recando, alla luce della loro fede, uno specifico contributo per la fon­<br />

dazione dello Stato su valori autenticamente umani, nel solco delle<br />

tradizioni cristiane della Nazione.<br />

2. L'universalità della missione connessa con l'ufficio di Succes­<br />

sore di Pietro, lungi dall'attenuare, esalta la mia sollecitudine aposto­<br />

lica a favore della Chiesa di Roma, che mi è affidata, e delle Chiese<br />

particolari che sono in Italia.<br />

Chiamato per misterioso disegno di Dio al « munus petrinum »<br />

da una terra lontana, ho sentito rivolte a me le parole : « Esci dalla<br />

tua terra e va dove ti manderò ». E questa terra è diventata anche<br />

la mia terra — come ho avuto occasione di dire nel giorno stesso della<br />

mia elezione al Soglio pontificio — e mie sono diventate pure le sue<br />

attese e le sue aspirazioni, le sue realizzazioni e le sue speranze.<br />

Il servizio pastorale che svolgo nella Chiesa di Roma e i viaggi<br />

nelle varie Diocesi italiane hanno come scopo la crescita nella fede,<br />

nella speranza e nell'amore dei cattolici italiani, che incoraggio ad<br />

impegnarsi, nel dialogo leale e rispettoso con tutti, in una sempre<br />

più efficace collaborazione tra Chiesa e Stato, per il bene dei singoli<br />

e della comunità.<br />

Ella ha voluto ricordare, Signor Ambasciatore, l'Accordo con cui<br />

le due Parti hanno inteso, in tempi recenti, confermare da un lato<br />

la distinzione tra comunità ecclesiale e comunità politica e, dall'altro,<br />

assicurare una sempre più proficua collaborazione tra di esse, essendo<br />

entrambe, anche se a diverso titolo, a servizio della vocazione perso­<br />

nale e sociale delle medesime persone, che formano il tessuto vivo<br />

della Nazione. <strong>La</strong> <strong>Santa</strong> <strong>Sede</strong>, per quanto la riguardale ben convinta


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1327<br />

di dovere proseguire su questa strada, e si augura che eventuali dif­<br />

ficoltà di applicazione trovino soluzioni eque e soddisfacenti per tutti,<br />

unicamente ispirate al bene comune, e ricercate in aperta disponibilità<br />

e reciproca stima.<br />

3. In questo contesto non posso non confermare l'attenzione per<br />

i problemi della formazione delle nuove generazioni. È stato giusta­<br />

mente riconosciuto che un'educazione, la quale non desse il dovuto<br />

spazio alla dimensione religiosa, che nella società italiana si è espressa<br />

e si esprime storicamente, con così ampia preponderanza, nella reli­<br />

gione cattolica, sarebbe carente delle sue radici etiche e culturali.<br />

Ai valori religiosi, cristiani e cattolici, si dimostra, peraltro, sensibile<br />

la società italiana di oggi, nonostante certe apparenze contrarie rile­<br />

vabili in diversi campi. <strong>La</strong> scelta largamente maggioritaria dell'in­<br />

segnamento religioso nella scuola pubblica ne è stata dimostrazione<br />

eloquente.<br />

Con particolare attenzione è seguita anche oggi in Italia la fami­<br />

glia, nonostante i preoccupanti segni — voglio sperare settoriali e<br />

temporanei soltanto — di un certo allentamento della tensione etica.<br />

Per la conferma e, ove occorra, per il recupero dei valori della famiglia<br />

intende operare la Chiesa, nella consapevolezza di offrire, con questa<br />

sua sollecitudine, un ricco contributo alla crescita della società. D'al­<br />

tra parte, la Chiesa ha fiducia che le pubbliche Autorità e tutte le<br />

componenti sociali, si adoperino con pari impegno nella difesa e nella<br />

promozione dell'Istituto familiare, che la stessa Costituzione italiana<br />

pone tra i capisaldi del vivere civile.<br />

4. A ragione è stato rilevato che la. Carta costituzionale italiana<br />

ha tra i suoi punti irrinunciabili la promozione e la tutela della per­<br />

sona umana. Ora, è noto che all'elaborazione del concetto di persona<br />

ha contribuito in modo specifico e decisivo la speculazione filosofica<br />

e teologica cristiana.<br />

<strong>La</strong> Chiesa si sente impegnata a proteggere l'esistenza, la dignità<br />

e l'inviolabilità della persona umana in ogni istante della sua esi­<br />

stenza, come pure nel promuovere lo sviluppo della sua dimensione<br />

sia individuale che sociale : essa incoraggia i suoi figli a non trala­<br />

sciare occasione per rendersi utili in un settore tanto importante, con<br />

particolare riguardo alle forme di volontariato, destinate a portare<br />

soccorso alle antiche e nuove forme della sofferenza e della povertà.


1328 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Mi piace qui ricordare che il tema della persona sta al centro<br />

anche della recente Enciclica «Sollicitudo rei socialis», nella quale<br />

ho inteso presentare le nuove e più impegnative esigenze della soli­<br />

darietà nell'ambito di uno stesso Paese e nei rapporti tra i diversi<br />

Paesi e tra i diversi « mondi », in una prospettiva planetaria. In<br />

questa prospettiva si colloca l'anelito alla pace, che la Chiesa con­<br />

divide con ogni persona di buona volontà e fattivamente sostiene<br />

con la sua azione nelle varie parti del mondo. Questo anelito è viva­<br />

mente sentito dal Popolo italiano, che ne ha fatto un valore quali­<br />

ficante della sua Carta costituzionale.<br />

5. Promozione di ogni valore autenticamente umano, tutela della<br />

persona e dei suoi inalienabili diritti, consolidamento della pace all'in­<br />

terno della Nazione e nei rapporti internazionali, ecco altrettanti<br />

obiettivi della collaborazione fra Chiesa e Stato in Italia. Confido,<br />

Signor Ambasciatore, che — grazie anche alla Sua opera — la reci­<br />

proca intesa potrà ulteriormente svilupparsi, favorendo il consegui­<br />

mento sempre più pieno e sicuro delle finalità menzionate.<br />

In questa prospettiva sono lieto di assicurarLe la volenterosa dispo­<br />

nibilità della <strong>Santa</strong> <strong>Sede</strong>, della Conferenza Episcopale Italiana, atti­<br />

vamente impegnata nell'attuazione degli accordi concordatari che ne<br />

prevedono l'intervento, e di tutte e singole le comunità ecclesiali nelle<br />

loro varie componenti. Al tempo stesso, accolgo con piacere l'attesta­<br />

zione della presenza di simili disposizioni nelle Autorità dello Stato<br />

italiano ed esprimo la speranza di un proficuo lavoro in un clima<br />

di aperto e cordiale dialogo.<br />

Con questi sentimenti, nell'atto di ricevere le Lettere credenziali,<br />

molto volentieri porgo all'Eccellenza Vostra i miei auguri per il<br />

successo della Sua missione, sulla quale invoco la protezione del<br />

Signore.<br />

A Lei, ai suoi Familiari e Collaboratori imparto di cuore la desi­<br />

derata Benedizione Apostolica, estendendola con pari benevolenza al<br />

Capo dello Stato, alle Autorità e a tutto il diletto Popolo italiano.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1329<br />

X<br />

Ad sodales quosdam coetus legibus in Europa ferentibus coram ad­<br />

missos.*<br />

Mr Chairman,<br />

Dear Friends,<br />

1. It gives me great pleasure to have this opportunity to welcome<br />

you, members of the Committee on Parliamentary and Publié Relations<br />

of the Parliamentary Assembly of the Council of Europe. In conjunc-<br />

tion with your other appointments here in Rome, you have wished<br />

to include this meeting, and I can assure you that I am happy to<br />

express my personal interest and the Holy See's convinced support<br />

of the goals and tasks which constitute the mandate of the Council<br />

of Europe. I am pleased to recali that Pope Paul VI received the<br />

members of your Committee, thirteen years ago, on 5 May 1975,<br />

and I myself very much look forward to my visit to Strasbourg next<br />

October when I hope to address the plenary meeting of the Parliamen­<br />

tary Assembly.<br />

2. Even a summary account of the tasks of your own Committee<br />

serves to highlight the lofty but also pressing ideáis which have<br />

marked the intentions and procédures of the Council of Europe since<br />

its establishment in the wake of the dramatic expériences of World<br />

War II. One of your principal tasks is to enlighten and encourage<br />

public opinion in relation to European unity, the defence of human<br />

rights and the strengthening of démocratie principies and practices<br />

within the member States. You also maintain contact with the<br />

elected parliamentary représentatives of the peoples of the twenty-one<br />

countries belonging to the Council, seeking to promote a concerted<br />

approach to the problems affecting Europe's social, politicai and<br />

cultural development. You also seek to safeguard the freedoms and<br />

rights of individuáis and groups within the context of the member<br />

States' complex and rapidly evolving structures and relationships.<br />

Almost forty years have passed since the setting up of the Council<br />

of Europe in 1949. Much of great importance has been achieved in<br />

these years. Let one instance stand for all : the signing of the<br />

European Convention on Human Rights, with the conséquent and<br />

* Die 17 m. Martii a. 1988.


1330 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

progressive attention of public opinion to the need to défend and<br />

uphold—everywhere—the dignity of each human being, and the<br />

awareness of the inalienable dignity of the person as the basis upon<br />

which every society which wishes to be defined as civilized and just<br />

must be built. With the passing oftime the need to défend human<br />

rights and dignity does not diminish. Indeed, it acquires a greater<br />

urgency in the face of new situations and in relation to advances in<br />

the scientific and technological fields. In this the Council of Europe<br />

and its Parliamentary Assembly have remained loyal to the original<br />

inspiration from which they arose. It is a sign of great hope and<br />

encouragement that such should be so in the heart of Europe, the<br />

"old" Continent, whose historie destiny has been to contribute so<br />

much to the rest of the world, for good and for iii.<br />

3. With its achievements and its failures, Europe has left an<br />

indelible mark on the course of history, and it therefore has a<br />

responsibility which the Représentatives of its peoples cannot but<br />

take up and pursue. In the strengthening of a European awareness<br />

among ail its peoples, including those not represented in your Orga­<br />

nization, Europe expériences a vague, almost unconscious, sensé of<br />

obligation to its own peoples and to the rest of the human family.<br />

To rise to the challenge of satisfying this obligation, Europe needs<br />

to 'recover its deepest identity. It needs to overeóme whatever<br />

reluctance there may be to acknowledge the common patrimony and<br />

civilization of its peoples and nations, divided as they are by physical,<br />

politicai and ideological boundaries, but united by the bonds of a<br />

culture which truly embraces all.<br />

The anomaly of entrenched divisions within Europe is further<br />

increased when it is forgotten that European unity is spiritual in<br />

character far more than politicai. It is grounded for the most part<br />

in Christian values and in the humanism stemming from them. As<br />

I said some years ago to a group of Bishops from my own homeland:<br />

"Despite the différent traditions that exist in the territory of Europe<br />

between its Eastern part and its Western part, there lives in each<br />

of them the same Christianity ... Precisely this lies at the roots of<br />

the history of Europe. This forms its spiritual genealogy". 1 Such a<br />

considération is an extremely important factor in understanding the<br />

role of Europe today. It is my profound conviction that, if Europe<br />

1 Speech to Polish Bishops at Jasna Gora, 5 June 1979.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1331<br />

wishes to regain its fundamental unity, it must turn to the values<br />

which Christianity caused to emerge in European society and culture<br />

from the beginning.<br />

4. I am particularly happy at this time to express support for the<br />

European Public Campaign on North-South Interdependence and<br />

Solidarity which the Council of Europe is conducting in order to raise<br />

public awareness of the complex relationship between the peoples of<br />

Europe and the Third World. The whole question of the interdepen­<br />

dence and necessary solidarity between developed and underdeveloped<br />

countries forms a substantial part of my recent Encyclical on the<br />

Church's social concern. The Church approaches such questions from<br />

an eminently moral and religious point of view, but when it is a<br />

question of justice, peace, fraternity and solidarity between peoples,<br />

there is ample room for interaction and collaboration among ali the<br />

forces that work for the genuine well-being of the human family.<br />

May God help us ail to love and serve our brothers and sisters<br />

ever more wisely and generously. I ask his blessings upon each one<br />

of you and your colleagues in the Parliamentary Assembly. May he<br />

watch over you and your families, as well as the nations which you<br />

represent !<br />

XI<br />

Ad laicos qui in valetudinariis Ordinis Hospitalarii S. Ioannis de Deo<br />

infirmorum curam suscipiunt coram admissos.*<br />

Cari fratelli e sorelle!<br />

1. Sono lieto di incontrarmi con voi, Collaboratori laici dell'Or­<br />

dine Ospedaliero di San Giovanni di Dio, convenuti a Roma in rap­<br />

presentanza di 40.000 Operatori sanitari da 20 Paesi per un vostro<br />

convegno su : un diverso modo di essere vicini al malato e al bisognoso.<br />

Vi ringrazio vivamente per questa significativa visita, che evoca<br />

nel mio pensiero i gravi problemi della malattia e del dolore, che<br />

sono oggetto del massimo interesse e della massima attenzione da<br />

parte della Chiesa, ma anche l'impegno e la dedizione che voi portate<br />

nel lenire le sofferenze in qualità di Medici, Infermieri, Tecnici, Am­<br />

ministrativi ed Ausiliari.<br />

* Die 18 m. Martii a. 1988.


1332 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Saluto Fr. Pier Luigi Marchesi, Priore Generale dei (( Fatebene-<br />

frateili », e ringrazio in particolare il vostro rappresentante per le<br />

parole con le quali ha voluto introdurre questo familiare incontro.<br />

A tutti esprimo i miei sentimenti di affetto e di grato apprezzamento.<br />

2. Mi auguro che il vostro raduno romano vi sia utile non solo<br />

per la vostra reciproca conoscenza, ma anche per uno scambio di<br />

idee e per una più approfondita conoscenza degli aspetti etici dei<br />

vostri rispettivi ruoli visti nell'ottica cristiana. Oggi più che mai<br />

appare urgente la riscoperta dell'identità morale e cristiana dell'Ope­<br />

ratore sanitario in un mondo secolarizzato che va perdendo il senso<br />

della sacralità della vita e quindi del doveroso rispetto di ogni uomo<br />

e di ogni donna dal momento della concezione fino alla sua morte<br />

naturale. Questa testimonianza cristiana nel mondo ospedaliero è in­<br />

vocata ed apprezzata, perché essa costituisce un modo diverso, cioè<br />

evangelico, di considerare ed aiutare chi è nella necessità. Essa infatti<br />

esige lo stile del buon Samaritano, il quale non curò solo le ferite<br />

dell'uomo che era incappato nei briganti, ma gli si fece prossimo:<br />

« Gli si fece vicino, gli fasciò le ferite, versandovi olio e vino ... e si<br />

prese cura di lui ». ! È necessario che questo spirito evangelico com­<br />

penetri tutto l'ambiente in cui voi svolgete i vostri rispettivi incarichi,<br />

così che esso diventi veramente una realtà in sintonia con l'ispira­<br />

zione e con l'atteggiamento di servizio che il Fondatore dell'Ordine<br />

Ospedaliero, San Giovanni di Dio, ha trasmesso ai membri della sua<br />

Congregazione e a quanti collaborano con loro.<br />

3. Siete chiamati, in occasione di questo corso di aggiornamento,<br />

a rivedere e a confrontare le vostre esperienze, i vostri impegni, le<br />

vostre ricerche e i vostri metodi, ma in tutto questo c'è bisogno di<br />

un'anima e di una sicura orientazione : il punto di riferimento del<br />

vostro lavoro si trova nella Parola di Dio e nell'insegnamento della<br />

Chiesa, la quale, istruita dalla Rivelazione cristiana, non ha mai<br />

cessato di proclamare e propugnare i diritti sacrosanti alla vita e<br />

alla salute che sono propri di ogni uomo. A questo proposito, l'Antico<br />

Testamento si esprime in termini perentori : « Domanderò conto della<br />

vita dell'uomo alla mano dell'uomo, alla mano di ogni suo fratello.<br />

Se uno sparge il sangue di un uomo, il suo sangue sarà sparso dal­<br />

l'uomo. Infatti ad immagine di Dio Egli ha fatto l'uomo ». 2<br />

1 Le 10, 34.<br />

2 On 9, 5-6.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1333<br />

Tale rispetto della vita umana viene chiaramente riproposto, con<br />

accenti nuovi, ma con non minore impegno nel Nuovo Testamento. Al<br />

giovane ricco, che domanda quali siano i principali comandamenti per<br />

entrare nella vita, Gesù risponde indicando come primo dovere il :<br />

(( Non ucciderai ». 3<br />

<strong>La</strong> Chiesa fedele a questa tradizione biblica, si è sempre adoperata<br />

attraverso i secoli a difendere la vita umana. Il Concilio Vaticano II<br />

ha ammonito : « Il Signore della vita ha affidato agli uomini l'altissima<br />

missione di proteggere la vita : missione che deve essere adempiuta in<br />

modo umano ». 4<br />

Carissimi, nel ribadire questi principii cristiani, mi è di consolazione<br />

sapere che l'opera che voi svolgete si ispira a tali nobili ideali. Mi auguro<br />

che i vostri incontri vi servano per illuminare meglio e rafforzare le<br />

vostre responsabilità di fronte al mistero della vita, che siete chiamati<br />

a difendere da qualunque minaccia.<br />

Non vi scoraggino le difficoltà che indubbiamente incontrerete. Fate<br />

sì che la vita fiorisca in ogni persona ; ridate, per quanto sta in voi, il<br />

sorriso e la gioia di vivere a quanti si affidano alle vostre cure.<br />

Vi sia di sostegno in codesto vostro sforzo l'assicurazione della<br />

mia preghiera per voi ; preghiera che avvaloro con la mia Benedi­<br />

zione, che ora imparto a voi e a tutti i vostri cari.<br />

XII<br />

Ad opifices publicis Urbis curribus operam navantes extra Portam<br />

Maiorem coram admissos.*<br />

1. (( Maria, dalla quale è nato Gesù chiamato Cristo »- 1<br />

Con queste parole termina la genealogia di Gesù di Nazaret, nel<br />

Vangelo di Matteo. Nello stesso brano, Giuseppe figlio di Giacobbe,<br />

della stirpe di Davide, viene chiamato « lo sposo di Maria ». 2<br />

Chi era Giuseppe?<br />

Proprio la stessa pagina sacra racconta di lui quel fatto che sta<br />

al centro della sua vita e della sua vocazione : Giuseppe è l'uomo<br />

3 Mt 19, 18.<br />

* Gaudium et spes, 51.<br />

* Die 19 m. Martii a. 1988.<br />

1 Mt 1, 16.<br />

2 Ibid.


1334 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

al quale fu affidato in modo particolare ed eccezionale « il grande<br />

Mistero » di Dio stesso. Il Mistero dell'Incarnazione.<br />

Giuseppe è colui che ha creduto, e si è affidato a Dio, come ha<br />

fatto Maria. Si può dire che Egli ha ottenuto il dono di una « parte­<br />

cipazione » singolare ed immediata alla fede di Maria. Se per il popolo<br />

e davanti alla legge di Israele egli fu il suo sposo nel senso comune<br />

del termine, dinanzi a Dio ed alla propria coscienza egli rimase lo<br />

sposo verginale della Genitrice di Dio, totalmente dedito al mistero<br />

di quella maternità, che in Essa aveva miracolosamente realizzato lo<br />

Spirito Santo.<br />

2. Di tutto ciò parla l'evangelista Matteo. Ecco le parole di quella<br />

annunciazione, che anche Giuseppe ricevette a somiglianza di Maria:<br />

« Giuseppe, figlio di Davide, non temere di prendere con te Maria,<br />

tua sposa perché quel che è generato in lei viene dallo Spirito Santo.<br />

Essa partorirà un figlio e tu lo chiamerai Gesù : egli infatti salverà<br />

il suo popolo dai suoi peccati ». 3<br />

Conosciamo bene il testo dell'annunciazione di Maria nel Vangelo<br />

di Luca. Là si parla del turbamento della Vergine di Nazaret, qui del<br />

turbamento di Giuseppe. Là Maria manifesta la sua emozione dinanzi<br />

al Messaggero celeste. Qui l'Angelo, in un certo senso, previene la<br />

domanda di Giuseppe e risponde alla sua inquietudine. Là Maria<br />

risponde : « Avvenga di me quello che hai detto », 4 qui Giuseppe « fa<br />

come gli aveva ordinato l'angelo del Signore ». 5<br />

« Nulla è impossibile a Dio )). 6 Non vi è alcuna « dissomiglianza »<br />

nella sostanza del messaggio. Non c'è disparità tra ciò che Maria<br />

prima, e Giuseppe poi sentono dalla bocca del Messaggero : è l'an­<br />

nuncio che il Piglio di Dio si farà Uomo, nascendo dalla Vergine.<br />

In questo punto la fede di Giuseppe merita di essere paragonata<br />

alla fede di Abramo, elogiato con queste parole nella lettera ai Ro­<br />

mani : (( Ebbe fede, sperando contro ogni speranza ». 7<br />

3. Cari fratelli e sorelle !<br />

Ci incontriamo nella solennità di san Giuseppe, nel corso dell'Anno<br />

Mariano. Proprio per questa circostanza la figura di quell'Uomo<br />

giusto merita un particolare ricordo unito alla nostra venerazione.<br />

3 Mt 1, 20-21.<br />

4 Lc 1, 38.<br />

5 Cf. Mt 1, 24.<br />

« Lc 1, 37.<br />

7 Rm i, 18.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1335<br />

Nell'Anno Mariano la Madre di Dio viene presentata a tutti come<br />

Colei che ci « precede nella peregrinazione della fede », dando esem­<br />

pio a tutto il Popolo di Dio nella sua peregrinazione terrena.<br />

Di fronte al mistero dell'Incarnazione nessuno ha avuto una così<br />

diretta partecipazione alla fede di Maria quanto Giuseppe. E questo<br />

fatto è determinante per la considerazione della' sua grandezza spi­<br />

rituale dinanzi a Dio ed agli uomini. L'uomo al quale Dio stesso ha<br />

dato tanta fiducia — ed egli non ha deluso questa fiducia — merita<br />

pure una grande fiducia da parte degli uomini.<br />

Ed egli di fatto ha ricevuto tale fiducia. Tutta la Chiesa, infatti,<br />

dimostra a Giuseppe il suo particolare affidamento. Vi sono due ambiti<br />

di realtà umane, che la Chiesa ama considerare riferendosi alla testi­<br />

monianza di san Giuseppe : la famiglia e il lavoro. Due ambiti quanto<br />

mai estesi e fondamentali per l'intera esistenza umana!<br />

Nel corso di questo incontro, al quale partecipate voi lavoratori<br />

di un particolare settore, quello dei trasporti, desidero considerare<br />

insieme con voi i problemi di fondo del vostro impiego, partendo dal­<br />

l'annuale solennità di san Giuseppe.<br />

4. Famiglia e lavoro sono gli spazi umani, dentro i quali si svolge<br />

tutta la nostra vita. Essi, considerati insieme, richiamano l'idea della<br />

comunione, dell'amicizia, della fraternità. Nella famiglia e nel lavoro<br />

gli uomini devono infatti vivere l'uno accanto all'altro senza ignorarsi,<br />

ma cercando costantemente le vie della collaborazione sincera, del<br />

reciproco servizio, della solidarietà.<br />

ÏD precisamente questo spirito di fraternità che ho potuto cogliere<br />

dalle vostre parole, da quelle del Presidente dell'Azienda, come da<br />

quelle del Rappresentante dei lavoratori. Vi ringrazio per la cordiale<br />

accoglienza che mi avete riservato, mentre porgo a tutti il mio affet­<br />

tuoso saluto.<br />

Il mio pensiero va anche ai Cappellani del <strong>La</strong>voro. Li ringrazio<br />

per il loro ministero e li esorto a perseverare nelle loro iniziative<br />

pastorali per esservi vicini e testimoniare concretamente, accanto a<br />

voi nelle vostre fatiche, l'attenzione che la Chiesa nutre per i lavo­<br />

ratori. Con loro voi potrete esaminare la dottrina sociale che la Chiesa,<br />

ispirandosi al Vangelo, costantemente annuncia a tutti gli uomini.<br />

Desidero, altresì, esprimere il mio compiacimento per il servizio<br />

che, come è stato detto, vede intrecciarsi, oramai da 70 anni, lo svi­<br />

luppo della rete dei trasporti pubblici con la crescita della città di<br />

Roma. Mi rendo conto delle difficoltà incontrate nel seguire l'espan-<br />

87 - A. A. S.


1336 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

sione intensa e febbrile della città in questi ultimi decenni, nell'in­<br />

tento di disporre servizi adeguati per tutta la popolazione. Roma,<br />

oltre tutto, è una città singolare per il legame che conserva con il<br />

mondo intero. Voi siete testimoni del costante accorrere di numerosi<br />

pellegrini e visitatori, attenti ai valori civili e religiosi dell'Urbe.<br />

È anche attraverso di voi che spesso essi imparano a cogliere il volto<br />

di questo meraviglioso centro di testimonianze cristiane ed artistiche.<br />

Certo, il vostro maggiore lavoro consiste nel venire incontro alla<br />

porzione più cospicua dei cittadini, alla grande massa di lavoratori<br />

come voi, che senza sosta si servono dei mezzi pubblici per raggiungere<br />

l'ufficio, la fabbrica, i negozi, la propria abitazione. È questa dimen­<br />

sione, per così dire, popolare della vostra opera che segna un vostro<br />

vincolo particolare con la società civile e suscita un impegno morale<br />

di solidarietà del tutto singolare con gli altri cittadini.<br />

Questo rapporto diretto deve sostenere lo sforzo per superare le<br />

difficoltà che scaturiscono dal vostro specifico lavoro : la tensione di<br />

trovarvi nel crogiuolo del traffico febbrile e nervoso di una città pres­<br />

sata dal suo crescere veloce, l'impatto con persone e circostanze im­<br />

prevedibili e non facili, il peso di turni a volte particolarmente logo­<br />

ranti.<br />

Vi invito ad affrontare queste situazioni con animo solidale verso<br />

quanti dipendono da voi per i loro spostamenti. Servite ogni persona<br />

con generosità, ben sapendo che qualsiasi azione intesa a contribuire<br />

al bene del prossimo e ad aiutare un fratello, è sorgente di schietta<br />

gioia per chi la compie.<br />

5. Vorrei incoraggiarvi tutti a superare con impegno le tentazioni<br />

di reciproca indifferenza o di contrapposizione sistematica e di gene­<br />

rale timore che spesso si insinuano nell'ambiente di lavoro, e ten­<br />

dono a renderlo nemico all'uomo stesso che vi opera.<br />

<strong>La</strong> parola del Vangelo ci fa pensare che mancherebbe ad un suo<br />

preciso dovere morale chiunque rifiutasse di mettere a disposizione<br />

del bene comune, nel contesto del servizio che lo riguarda, i mezzi<br />

dell'intelligenza, le risorse tecniche e il potere di cui dispone. È certo<br />

legittimo operare per il miglioramento della propria situazione e di<br />

quella della categoria a cui si appartiene. Lo sviluppo, tuttavia, non<br />

si attua nella sola ricerca esasperata dei profitti. Ogni crescita si<br />

compie con la collaborazione di tutti verso tutti, avendo sempre pre­<br />

senti le incidenze che le rivendicazioni dei singoli hanno sull'intera


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1337<br />

compagine sociale. Oggi più che mai gli uomini si rendono conto di<br />

essere legati da comuni problemi e aspirazioni, e comprendono di<br />

dover costruire insieme, con equilibrio, con vera partecipazione, con<br />

onestà e verità, il bene che li riguarda tutti insieme.<br />

6. Come è noto, per commemorare il 20° anniversario dell'Enciclica<br />

del Papa Paolo VI Populorum progressio, ho inviato a tutti i cri­<br />

stiani una lettera, che inizia con le parole Sollicitudo rei socialis.<br />

In essa ho cercato di mettere in risalto il valore della solidarietà.<br />

Essa è un atteggiamento dell'animo fondato sulla considerazione dei<br />

vincoli sempre più stretti che, di fatto, legano tra loro gli uomini e<br />

le nazioni del mondo contemporaneo. Ma la solidarietà è anche una<br />

virtù morale, che nasce dalla consapevolezza della connaturale inter­<br />

dipendenza che lega ogni essere umano ai propri simili nelle varie<br />

componenti della sua esistenza : l'economia, la cultura, la politica,<br />

la religione. <strong>La</strong> solidarietà non può, quindi, ridursi ad un vago atteg­<br />

giamento di partecipazione emotiva o ad una parola senza risonanza<br />

pratica. Essa richiede un impegno morale attivo, una determina­<br />

zione ferma e perseverante di dedicarsi al bene comune, ossia al bene<br />

di tutti e di ciascuno: tutti siamo responsabili di tutti.<br />

7. Il principio della solidarietà chiede, quindi, di trovare appli­<br />

cazione nei diversi campi, nei quali l'uomo è chiamato ad agire, a<br />

partire da quegli ambienti sociali che lo riguardano più immediata­<br />

mente : la famiglia, la comunità di lavoro, la comunità civile e quella<br />

religiosa. Anche tra di voi, dunque, la collaborazione dovrà essere<br />

improntata ai princìpi della solidarietà : questa dovrà essere la guida<br />

di ogni impegno morale nella vita interna dell'Azienda, come anche<br />

nella soluzione dei problemi che sorgono nell'ambito del servizio pub­<br />

blico.<br />

Si tratta, come è ovvio, di un cammino da percorrere con costante<br />

volontà, di adattamento alle situazioni, superando le circostanze meno<br />

propizie con intelligenza, acume, abilità e soprattutto con sentimenti<br />

di umana comprensione.<br />

L'instaurazione di rapporti di solidarietà è, infatti, un compito<br />

che chiama in causa le qualità migliori di ciascuno. Io vi invito,<br />

pertanto, a porre in ciò il vostro quotidiano impegno.<br />

8. Ritorniamo con la nostra mente alla famiglia di Nazaret.<br />

Ivi Maria e Giuseppe vivono la loro vita di fede, corrispondendo ad<br />

una vocazione sublime, che lega la loro esistenza al mistero di Dio


1338 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

presente tra gli uomini in quel loro Figlio, che è lo stesso Verbo di<br />

Dio incarnato. Nella dedizione a Lui essi trovano la quotidiana mo­<br />

tivazione per una solidarietà tra loro che nessuna difficoltà riesce ad<br />

incrinare. Dalla fede in Lui, che essi sanno essere venuto (( per sal­<br />

vare il suo popolo )), 8 traggono la spinta per aprirsi ad una inesauri­<br />

bile solidarietà verso gli altri. E quésta solidarietà vivono nel nascon­<br />

dimento del iavoro quotidiano, affrontato con la consapevolezza di<br />

collaborare anche in quel modo all'universale piano della salvezza.<br />

Così essi compiono la « loro peregrinazione della fede », di cui<br />

la narrazione evangelica che abbiamo ascoltato ci fa vedere solo « il<br />

punto di partenza ». Il resto del cammino — specialmente del cam­<br />

mino di Giuseppe — è come racchiuso nel silenzio. Sappiamo solo<br />

che la vita di lui fu spesa nella quotidiana fatica del carpentiere,<br />

accanto al Figlio di Dio Gesù, il quale, crescendogli accanto giorno<br />

dopo giorno, diventava sempre più validamente suo collaboratore :<br />

carpentiere accanto al carpentiere.<br />

Anche ogni uomo che lavora è chiamato da Dio a costruire la<br />

propria esistenza nella quotidiana fatica e nella generosa solidarietà,<br />

percorrendo con perseveranza il proprio cammino. Un cammino sul<br />

quale la fede getta un raggio di vivida luce, insegnando ad amare ogni<br />

uomo in Cristo come fratello, aiutandolo a sostenere la parte di croce<br />

quotidiana che si cela in ogni tipo di attività, invitandolo a leggere<br />

la propria vicenda nel quadro di un più ampio disegno provviden­<br />

ziale, che ha come scopo la salvezza dell'umanità e come prospettiva<br />

finale il trionfo della giustizia e dell'amore nel ritorno glorioso di<br />

Cristo.<br />

Carissimi lavoratori, queste non sono verità astratte : l'esempio<br />

dei componenti la Sacra Famiglia le rende estremamente concrete.<br />

Sono verità che passano attraverso la fatica casalinga di Maria, si<br />

irrorano del sudore quotidiano di Giuseppe, hanno lo spessore degli<br />

strumenti manovrati dalle mani callose dello stesso Figlio di Dio.<br />

Sappiate guardare a loro — a Maria, a Giuseppe, a Gesù — per<br />

ricuperare ogni giorno il senso della vostra dignità e la stima del<br />

vostro lavoro. Sentiteveli vicini nel disimpegno quotidiano dei vostri<br />

compiti. Nell'Anno Mariano, che stiamo vivendo, vi è vicina in par­<br />

ticolare la Vergine <strong>Santa</strong>, alla quale, come a Madre premurosa e<br />

sollecita, potete confidare i vostri problemi, quelli di lavoro e quelli<br />

di famiglia.<br />

8 Cf. Mt 1, 21.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1339<br />

A Lei vi affido, perché so che vi può capire — è la Sposa di un<br />

lavoratore come voi — e so che vi può aiutare — è la Madre del­<br />

l'Onnipotente.<br />

Dopo queste considerazioni omiletiche diciamo la nostra profes­<br />

sione di fede e poi, con la preghiera dei fedeli, prepariamoci a por­<br />

tare sull'altare eucaristico tutto quello che costituisce la vostra vita<br />

quotidiana : vita delle famiglie, sollecitudini, preoccupazioni, ansie,<br />

speranze, come anche tutto quello che costituisce la vostra quotidiana<br />

vita del lavoro, lavoro di giorno, lavoro di notte, tutto quello che il<br />

lavoro significa per la persona umana e per una umana comunità.<br />

Sia lodato Gesù Cristo.<br />

XIII<br />

Apud basilicam Pancratii in valetudinario mundi Salvatori dicato, habita.*<br />

Reverende Suore,<br />

Signori Medici, Infermiere, Collaboratori,<br />

Carissimi ammalati,<br />

1. Mi sento molto onorato da questo incontro. Considero infatti<br />

un privilegio l'essere in mezzo agli ammalati ed a coloro che li assistono<br />

con amore fraterno ed alta professionalità, in una Clinica che già col<br />

semplice suono della sua stessa denominazione esprime un intero<br />

programma.<br />

Ringrazio di cuore per l'accoglienza e rivolgo con affetto il mio<br />

saluto a ciascuno dei partecipanti, con un particolare pensiero per<br />

il Cardinale Ugo Poletti, mio Vicario per la Diocesi di Roma, e per<br />

Mons. Luca Brandolini, Delegato per l'assistenza religiosa agli Ospe­<br />

dali di Roma. Mi sento vicino alla vostra sofferenza, carissimi amma­<br />

lati; al vostro impegnativo lavoro, cari Medici e Collaboratori, ope­<br />

ranti nei vari reparti ed ai diversi livelli.<br />

Vorrei che la mia voce valicasse la cinta di queste mura per por­<br />

tare a tutti i malati ed a tutti gli operatori sanitari i sentimenti del<br />

cuore di Cristo. Son venuto qui per esprimervi una parola di con­<br />

forto nel dolore e d'incoraggiamento nella missione di assistenza;<br />

ma specialmente per ricordarvi quale valore hanno il dolore e l'assi­<br />

stenza nel tessuto dell'opera redentrice del


1340 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

2. Il servizio ai malati, indirizzato alla difesa, alla ricostituzione<br />

e allo sviluppo della dimensione psico-fisica della persona umana, è<br />

non solo un'opera umanitaria e sociale, ma soprattutto un'attività<br />

eminentemente evangelica al punto da non potersi scindere dalla prassi<br />

della vita cristiana.<br />

L'esempio è partito autorevolmente da Gesù stesso, il (( Salvator<br />

mundi », il quale, in base al principio di fare prima che insegnare,<br />

sin dall'esordio della vita pubblica esercitò su larga scala, come parte<br />

della sua missione di salvezza, il potere straordinario di ridare la<br />

sanità fisica. Cominciò a percorrere tutta la Galilea, predicando la<br />

buona novella del regno e curando ogni sorta di malattie e di infer­<br />

mità nel popolo. Conducevano a Lui tutti i malati, tormentati da varie<br />

malattie e dolori, indemoniati, epilettici e paralitici; ed Egli li gua­<br />

riva. 1 Con Lui i ciechi, anche se colpiti da cecità congenita, ricupe­<br />

rano la vista; gli storpi camminano, i sordi riacquistano l'udito,<br />

il muto parla ; la febbre svanisce. 2 Con Lui la mano inaridita si stende,<br />

l'emorragia si arresta, la paralisi è superata. Davanti al potere mise­<br />

ricordioso di Gesù scompare una malattia inguaribile e diffusa, come<br />

la lebbra, non ancora debellata neppure dalla medicina moderna. 3<br />

Il suo intendimento curativo è chiaramente manifestato : (( Lo<br />

voglio, sii risanata ». 4 E alle parole segue la guarigione. Egli, poi,<br />

non limitandosi a dare la salute a quanti a Lui accorrono, si affretta<br />

ad andare di persona al capezzale dei moribondi : « Io verrò e lo<br />

curerò ». 5<br />

In più d'una occasione Gesù ha esercitato perfino il potere di<br />

richiamare alla vita: la figlia di Giairo, il ragazzo di Naim, l'amico<br />

<strong>La</strong>zzaro, col suo caso descritto nei dettagli da uno dei testimoni ocu­<br />

lari, sono lì a significare che Egli, il Risorto, Salvatore del mondo,<br />

è venuto a farci il dono di una vita nuova, non più soggetta alla morte.<br />

(( Io sono la risurrezione e la vita ; chi crede in me, anche se muore,<br />

vivrà». 6 E chiunque crede in Lui sa bene «che la tribolazione pro­<br />

duce pazienza, la pazienza una virtù provata e la virtù provata la<br />

speranza». 7 <strong>La</strong> guarigione fisica è il segno di questa vita risorta.<br />

1 Mt 4, 23-24.<br />

2 Cf. ibid. 8, 11.<br />

3 Cf. Lc 5, 8.<br />

4 Lc 5, 13.<br />

5 Mt 8, 5; 9, 19.<br />

« Gv 11, 25.<br />

7 Bm 5. 3-5.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1341<br />

3. <strong>La</strong> fede, sinceramente accolta c vissuta, opera, infatti, il pro­<br />

digio di produrre una trasformazione personale e profonda del cre­<br />

dente, collocandolo nella categoria degli uomini nuovi, voluta dal<br />

Salvatore del mondo e prefigurata nel modello del Buon Samaritano,<br />

il quale, di fronte alla diffusa insensibilità per la sofferenza, si carat­<br />

terizza per la generosità nell'andare incontro all'infermo e all'oppresso<br />

con amore di fratello. 8<br />

Fin dalle origini la Chiesa, mossa dallo Spirito, comprese questo<br />

suo dovere-privilegio di restare accanto a chi soffre. E già il primo<br />

Vicario di Gesù, dopo la Pentecoste, operava come il Maestro. Presso<br />

la porta « Bella » del tempio, Pietro fece camminare lo storpio dalla<br />

nascita. 9 E ben presto, sparsasi la voce, (( portavano gli ammalati<br />

nelle piazze, ponendoli su lettucci e giacigli, perché, quando Pietro<br />

passava, anche solo la sua ombra coprisse qualcuno di loro ». E si<br />

verificavano tante guarigioni. 10<br />

Simili scene si sono ripetute nel corso della storia della Chiesa,<br />

ed anche oggi si possono vedere sulle spianate dei grandi santuari<br />

della Madre di Gesù e Madre nostra.<br />

<strong>La</strong> parabola è divenuta una realtà quotidiana e diffusa, e già nei<br />

primissimi secoli dell'era cristiana, quando si era molto lontani dalla<br />

prassi degli interventi pubblici, esisteva un esercito di buoni Sama­<br />

ritani, la cui missione di vita era dedicata ai più deboli, e ciò mediante<br />

una rete capillare di assistenza.<br />

4. Anche oggi l'impegno della Chiesa per la realtà della sofferenza,<br />

non sempre vinta, anzi spesso moltiplicata dalla società dei consumi<br />

e del benessere, è costante e irrinunciabile.<br />

Tre anni fa ho costituito una Commissione Pastorale degli Ope­<br />

ratori Sanitari, allo scopo di seguire e di esser presente alle iniziative<br />

concrete del settore sanitario, che hanno implicazioni per l'annuncio<br />

evangelico. E, nel corso del Giubileo straordinario della Redenzione,<br />

con la Lettera Apostolica « Salvifici doloris », ho voluto richiamare<br />

il grande insegnamento della Chiesa sulla sofferenza illuminata dalla<br />

verità della Parola di Dio.<br />

Avendolo assunto su di sé, Gesù ha cambiato radicalmente il senso<br />

e il valore del dolore. Esso non è più soltanto il segno della fragilità<br />

8 Le 10, 30 ss.<br />

9 At 3, 2-5.<br />

w ma. 5, 15-16.


1342 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

e dell'insufficienza dell'uomo, ma è diventato il tramite del suo ricu­<br />

pero e della sua piena realizzazione. Col sacrificio dell'Uomo-Dio si<br />

è compiuta la redenzione dell'umanità. Egli ha sofferto al posto del­<br />

l'uomo e per l'uomo." Così, il dolore fisico e morale, inserito in quello<br />

di Cristo, ha il potere di trasformarci in uomini nuovi. Esso cessa<br />

di essere un fatto differente o un male, per divenire fonte inesauri­<br />

bile di bene. In chi sa accoglierlo con spirito di fede soffrendo insieme<br />

con Cristo, il dolore diventa partecipazione alla sua passione reden­<br />

trice e collaborazione all'opera di salvezza a beneficio di tutti.<br />

Ed ecco, allora la conseguenza meravigliosa : il sofferente stesso si<br />

trasforma in buon Samaritano. Colui che ha bisogno di aiuto si pone in<br />

condizione di offrirne agli altri e al mondo intero. San Paolo diceva :<br />

(( Completo nella mia carne quello che manca ai patimenti di Cristo, in<br />

favore del suo corpo che è la Chiesa ». 12<br />

5. Cari fratelli e sorelle, son venuto qui per rendere omaggio a chi<br />

soffre e a chi si fa carico della sofferenza altrui. Vengo a voi, dirigenti<br />

e operatori sanitari, che, in nome di Cristo, avete scelto a modello<br />

la figura del Buon Samaritano, per incoraggiarvi a perseverare in<br />

questa scelta generosa. Son qui per chiedere a voi, carissimi amma­<br />

lati, di mettere a servizio della Chiesa e del mondo quella carica di<br />

straordinario valore religioso e sociale che è costituita dalla vostra<br />

sofferenza ed insieme dall'esempio del vostro coraggio nell'affrontarla.<br />

Solo con la luce e la forza della fede voi potete degnamente valoriz­<br />

zare le potenzialità benefiche insite nella malattia e trovare, al tempo<br />

stesso, il vigore morale necessario per non soccombere alla prova,<br />

ma per lottare fino al suo vittorioso superamento.<br />

Nei testi del Vaticano II si legge in proposito una pagina assai<br />

significativa là dove, affermando che i Vescovi, consacrati per la sal­<br />

vezza di tutto il mondo, hanno il dovere di promuovere e di dirigere<br />

l'opera missionaria, il Concilio raccomanda loro vivamente di ricor­<br />

rere ai malati ed ai sofferenti, che con cuore generoso sanno offrire<br />

a Dio le loro preghiere e penitenze « per l'evangelizzazione del mondo ». 13<br />

Chiedo quindi a voi la collaborazione delle vostre preghiere avva­<br />

lorate dalla sofferenza per il raggiungimento dello scopo eminente­<br />

mente missionario dell'evangelizzazione del mondo e della rievange-<br />

11 Salvifici doloris, 19.<br />

12 Col 1, 24.<br />

13 Ad Gentes, 38.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1343<br />

lizzazione dei Paesi cristiani, a cui la Chiesa oggi è più che mai<br />

impegnata.<br />

Per parte mia, invoco su ciascuno e ciascuna di voi l'abbondanza<br />

dell'aiuto divino, affinché possiate prontamente ricuperare la salute<br />

e tornare alle vostre abituali occupazioni, portando il contributo della<br />

vostra intelligenza e delle vostre energie alle rispettive famiglie ed<br />

alla società.<br />

Auguri di cuore a tutti, dunque, insieme con una mia speciale<br />

Benedizione.<br />

XIV<br />

Ad exc.mum Virum Tarek Abdul Razzak Razzouqi, Cuvaiti apud <strong>Sede</strong>m<br />

Apostolicam Legatum.*<br />

Monsieur l'Ambassadeur,<br />

<strong>La</strong> noble expression des sentiments qui vous animent, en ce jour<br />

assurément marquant, a retenu toute mon attention. Je vous en<br />

remercie cordialement.<br />

1. Aux yeux de l'opinion publique, la cérémonie de remise des<br />

Lettres de créance d'un Ambassadeur auprès du Saint-Siège peut<br />

paraître seulement protocolaire. En réalité, elle est une rencontre<br />

de personnes et, à travers elles, une rencontre du pouvoir temporel<br />

et du pouvoir spirituel résolus à coopérer dans le respect de leurs<br />

compétences respectives au bien d'un peuple déterminé comme aussi,<br />

dans la mesure possible et opportune, au bien des autres nations.<br />

Votre Excellence a été choisie et accréditée par Son Altesse Cheikh<br />

Jaber Al Ahmed Al Sabah, Emir de l'Etat du Koweit, afin de pour­<br />

suivre et de perfectionner encore les relations diplomatiques que<br />

l'Emirat a voulu établir avec le Saint-Siège depuis des années. Le<br />

ministère ecclesial qui m'incombe me procure la joie de vous accueillir<br />

dans l'espérance du succès de votre haute mission d'Ambassadeur<br />

Extraordinaire et Plénipotentiaire près le Saint-Siège. Souhaitons<br />

ensemble, Monsieur l'Ambassadeur, que ces relations diplomatiques<br />

contribuent au maintien et à l'application concrète des principes fon­<br />

damentaux de civilisation et d'humanité, dont la religion catholique,<br />

pour sa part, s'efforce d'être la gardienne attentive.<br />

* Die 24 m. Martii a. 1988.


1344 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Je m'en voudrais d'oublier que Son Altesse l'Emir de l'Etat du<br />

Koweit vous a chargé de me transmettre, pour le rayonnement du<br />

Siège Apostolique comme pour ma personne, des vœux déférents et<br />

sincères. Je confie à Votre Excellence le soin d'exprimer ma vive<br />

gratitude à Son Altesse et d'y joindre mes souhaits les meilleurs<br />

pour la paix et la prospérité de l'Emirat.<br />

2. Vous avez souligné, Monsieur l'Ambassadeur, l'heureux maintien<br />

des relations entre le Koweit et le Saint-Siège, basées sur une volonté<br />

commune de liberté, de paix, de justice. Déjà, votre prédécesseur,<br />

Son Excellence Monsieur Essa Ahmad Al-Hamad, a œuvré dans ce<br />

sens pendant douze années. Nous lui en sommes reconnaissants. Et<br />

vous-même, Excellence, n'avez qu'un désir : celui d'entretenir et même<br />

d'élargir le dialogue, loyal, confiant et constructif entre votre Gouver­<br />

nement d'une part et le Saint-Siège d'autre part, soucieux de colla­<br />

borer au bien de l'humanité, spécialement à la paix. <strong>La</strong> paix, fon­<br />

dement du bonheur auquel aspirent tout être humain et toute nation !<br />

<strong>La</strong> paix que le Saint-Siège veut favoriser de toutes ses forces en<br />

accomplissant sa mission spirituelle spécifique, qui comprend le rappel<br />

des impératifs éthiques indispensables dans la conduite des tâches<br />

humanitaires ou socio-politiques.<br />

En écho à votre propos sur l'esprit de tolérance et l'idéal de paix<br />

qui sont l'honneur de votre Gouvernement, vous comprendrez qu'il me<br />

tient à cœur d'évoquer la communauté catholique présente sur le<br />

territoire de l'Emirat et dont Monseigneur Francis Micallef, Vicaire<br />

Apostolique, a la charge. Ces fils de l'Eglise catholique constituent<br />

une minorité. Par surcroît, ils viennent de pays étrangers : surtout<br />

du Moyen-Orient, mais aussi de l'Occident et de l'Asie du sud. Ils<br />

ont assurément le devoir de respecter les lois du pays qui les accueille<br />

et leur permet de participer à la vie économique de l'Emirat. Réci­<br />

proquement, le Gouvernement du Koweit, comme tout Etat acceptant<br />

des étrangers sur son territoire, doit respecter et éventuellement<br />

protéger ces travailleurs et leurs options de conscience, morales et<br />

religieuses. Dans mon dernier Message pour la Journée mondiale de<br />

la paix, célébrée le 1er janvier, j'ai tenu à traiter de la liberté reli­<br />

gieuse, condition pour vivre en paix. Un aspect délicat de ce problème<br />

fondamental était ainsi précisé : « Même lorsqu'un Etat accorde à une<br />

religion déterminée une position juridique particulière, il se doit de<br />

reconnaître légalement et de respecter effectivement le droit à la


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1345<br />

liberté de conscience de tous les citoyens, comme aussi des étrangers<br />

qui résident sur son territoire, même temporairement, pour des raisons<br />

professionnelles ou autres »- 1 Votre Gouvernement mérite d'être estimé<br />

pour son attitude de bienveillance à l'égard de la minorité catholique,<br />

répartie en petites communautés dispersées à travers le Koweit.<br />

Ces familles ou ces personnes venues à titre individuel ont besoin<br />

de lieux de culte, assez proches de leur domicile et de leurs lieux de<br />

travail, de même qu'ils ont besoin de se sentir libres de s'y rendre.<br />

Les foyers catholiques étrangers qui ont des enfants d'âge scolaire<br />

souhaitent pouvoir donner une formation humaine et religieuse de<br />

leur choix. Pour répondre'à leurs besoins, il est juste que des écoles<br />

catholiques puissent mener librement leur activité éducative. Enfin<br />

je songe aux quelques prêtres qui coopèrent avec Monseigneur le Vi­<br />

caire Apostolique pour l'assistance spirituelle des fidèles. Ils comptent<br />

sur la largeur de vue du Gouvernement et ne peuvent qu'apprécier<br />

son action, quand celui-ci facilite leurs déplacements et leur permet<br />

de faire venir les documents et les objets nécessaires à l'enseignement<br />

et au culte religieux. En tout cela, quoique brièvement, nous touchons<br />

au problème grave et délicat du respect absolu de la conscience des<br />

croyants.<br />

3. Enfin, je vous sais gré, Monsieur l'Ambassadeur, d'avoir mis<br />

en relief les efforts de votre Gouvernement pour contribuer, selon les<br />

moyens dont il dispose et en particulier par la voie diplomatique,<br />

à la difficile solution des conflits qui persistent dans votre région<br />

et, dans le monde, partout où la paix est menacée ou brisée. Si votre<br />

pays ne peut réaliser tout ce qu'il souhaiterait effectuer en faveur<br />

de la paix, il n'en dispose pas moins d'une influence réelle. Je suis<br />

heureux d'avoir l'occasion de l'encourager à se distinguer toujours<br />

davantage dans sa volonté persévérante de promouvoir l'esprit de dia­<br />

logue et de négociations, qui est le seul chemin d'une paix véritable.<br />

Je puis-vous assurer, Monsieur l'Ambassadeur, que selon vos propres<br />

souhaits, vous trouverez toujours ici l'écoute et le soutien qui pour­<br />

ront être utiles à votre mission et à vos efforts de paix et de frater­<br />

nité, en vue du bonheur de l'humanité.<br />

Au terme de cette rencontre, je forme des vœux cordiaux pour<br />

que votre haute mission, inaugurée aujourd'hui, vous apporte des<br />

satisfactions nombreuses sur le plan même du travail diplomatique,<br />

1 N. 1.


1346 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

mais aussi d'une nouvelle découverte de l'Eglise catholique, de son<br />

histoire lointaine et récente, de sa diplomatie, enfin de son action<br />

au service du monde contemporain. Et je confie au Dieu Tout-Puissant<br />

votre personne, ceux qui vous sont chers, et l'Emirat du Koweit que<br />

vous avez désormais l'honneur de représenter auprès du Saint-Siège.<br />

XV<br />

Ad exc.mum virum Ioannem Claudium <strong>La</strong>bouba, Gabonis apud Sanctam<br />

<strong>Sede</strong>m Legatum.*<br />

Monsieur l'Ambassadeur,<br />

Soyez le bienvenu au Vatican, où j'ai la joie de vous accueillir,<br />

à l'occasion de la présentation des Lettres qui vous accréditent comme<br />

Ambassadeur Extraordinaire et Plénipotentiaire de la République<br />

Gabonaise.<br />

Je suis sensible aux nobles sentiments dont témoignent les paroles<br />

courtoises que vous venez de m'adresser ; je suis sensible, en parti­<br />

culier, aux vœux très ;iimables que vous me présentez de la part de<br />

votre président, Son Excellence El Hadj Omar Bongo. En vous priant<br />

de le remercier, il m'est agréable de lui offrir, par votre entremise,<br />

les souhaits les meilleurs que je forme à son intention ainsi que pour<br />

la prospérité et le bien-être spirituel de tout le peuple gabonais.<br />

Vous avez évoqué la bonne entente qui existe entre votre pays<br />

et le Saint-Siège — ce dont je me réjouis — et je ne doute pas que<br />

votre mission renforcera encore notre convergence de vues et nos liens<br />

d'amitié pour une action commune au bénéfice de nos frères.<br />

C'est ma conviction que l'Eglise — dont toute l'ambition est de<br />

proclamer librement le message de salut du Seigneur — peut faire<br />

beaucoup pour rendre meilleure la vie de la communauté humaine.<br />

Dans ce dessein, vous pouvez être assuré, Monsieur l'Ambassadeur,<br />

du concours loyal des catholiques gabonais. Portés par le dynamisme<br />

de leur foi, ils sont désireux de travailler en fraternelle collaboration<br />

avec leurs compatriotes au développement intégral du pays.<br />

Dans le respect, des civilisations diverses, l'Eglise cherche à jouer<br />

le rôle de ferment d'unité et elle aimerait que l'Evangile vivifie de<br />

plus en plus le levain culturel qui est la base d'une nation. C'est à<br />

* Die 25 m. Martii a. 1988.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1347<br />

cette tâche que se consacrent les pasteurs et les fidèles du Gabon,<br />

voulant ainsi servir les intérêts supérieurs du pays. Avec le souci<br />

privilégié des pauvres et des petits, ils souhaitent contribuer, selon<br />

leurs moyens, au développement de l'instruction, continuant à former<br />

les cœurs et les esprits, à donner le goût du travail désintéressé et<br />

du service responsable. Encouragés par leurs évêques, les chrétiens<br />

désirent apporter leur contribution à l'établissement d'une société<br />

plus juste et à la poursuite d'un dialogue réel entre les ethnies pour<br />

garantir la paix, dans le respect des droits de la personne humaine<br />

et dans la vérité des relations entre les hommes.<br />

J'ai confiance que dans votre patrie les catholiques — que vous me<br />

permettrez de saluer spécialement en cette circonstance — trouveront<br />

toujours de la part de l'Etat les conditions favorables à l'exercice<br />

paisible de leur vie ecclésiale et de leur action apostolique, dans<br />

l'esprit des bonnes relations ayant traditionnellement existé entre nous.<br />

Monsieur l'Ambassadeur, en formulant des vœux fervents pour<br />

l'heureux accomplissement de votre haute mission, je vous assure<br />

volontiers de l'attention compréhensive dont vous pourrez avoir besoin.<br />

En redisant mon affection au peuple gabonais et en adressant mon<br />

salut déférent à ses dirigeants, j'appelle sur la nation entière l'aide<br />

continuelle du Très-Haut et ses abondantes bénédictions.<br />

XVI<br />

Ad Maliae episcopos sacra limina visitantes.*<br />

Chers Frères dans Vépiscopat,<br />

1. Soyez les bienvenus dans cette demeure où je vous accueille avec<br />

la plus grande joie ! Je suis heureux, en particulier, de saluer le<br />

nouveau Président de votre Conférence episcopale, Monseigneur Jean-<br />

Marie Cissé, evêque de Sikasso. Je le remercie des paroles pleines<br />

de délicatesse qu'il vient de m'adresser en votre nom et je lui offre<br />

mes vœux pour ses nouvelles fonctions.<br />

Votre pèlerinage quinquennal aux tombeaux des saints Apôtres, que<br />

les évêques du monde entier se font un devoir d'accomplir, manifeste<br />

votre union avec l'Eglise de Rome. En venant ainsi vous entretenir<br />

avec le successeur de Pierre et ses collaborateurs dans les divers<br />

* Die 26 m. Martii a. 1988.


1348 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

dicastères de la curie romaine, vous exprimez d'une manière tan­<br />

gible les liens profonds qui nous unissent malgré la dispersion géo­<br />

graphique. Egalement, vous apportez au Pape le témoignage d'at­<br />

tachement du Peuple de Dieu au Mali: je suis d'autant plus sen­<br />

sible à cette marque d'affection filiale qu'elle provient de fidèles,<br />

assurément très minoritaires dans votre pays, mais qui ont su, par<br />

la qualité de leur vie de croyants, acquérir l'estime et l'amitié de<br />

tout le peuple malien.<br />

2. L'année 1988 est pour vous une année d'une importance excep­<br />

tionnelle. Elle marque le centenaire de la communauté chrétienne<br />

au Mali, un événement qui polarise toutes vos activités pastorales.<br />

C'est en 1888, en effet, que les premiers missionnaires spiritains<br />

ont fondé la mission de Kita, confiée par la suite aux Pères Blancs<br />

et devenue aujourd'hui un lieu de pèlerinage national.<br />

Déjà, en 1876 et en 1881, deux caravanes de Pères Blancs étaient<br />

parties d'Alger pour le Soudan, mais les Pères furent massacrés au<br />

cours du voyage. Ce n'est qu'en 1894 qu'une nouvelle caravane se mit<br />

en route pour fonder Ségou et Tombouctou en 1895. Le signal de<br />

l'évangélisation du Mali était donné, et les disciples du Cardinal<br />

<strong>La</strong>vigerie ainsi que les Sœurs de Notre-Dame d'Afrique se mirent<br />

à l'œuvre. Avec les Maliens d'aujourd'hui, je rends hommage à ces<br />

vaillants pionniers de la foi, en particulier à ceux qui ont versé leur<br />

sang pour le Christ.<br />

En cent ans, la petite communauté chrétienne originelle, tel le<br />

grain de sénevé de l'Evangile, est devenue un arbre. Vous parlez<br />

même d'un baobab solide, plongeant ses racines dans le sol malien,<br />

et vous avez raison, car les fruits sont là : une hiérarchie locale, des<br />

prêtres autochtones, des religieuses originaires du pays, des catéchistes<br />

engagés dans les mouvements et les communautés locales. Surtout,<br />

le rayonnement des chrétiens est véritable, témoignant de l'authen­<br />

tique présence du Royaume sur cette portion du continent africain.<br />

.3. L'implantation active de l'Eglise dans votre pays éveille natu­<br />

rellement en vous une fierté et une joie légitimes. Chez tous, pasteurs<br />

et fidèles, elle suscite la gratitude envers Celui de qui vient tout don<br />

excellent.<br />

Je sais que vous auriez aimé que je vienne dans votre pays m'as-<br />

socier aux prières d'action de grâce et aux cantiques de louanges qui<br />

montent vers Dieu en l'année du centenaire. Croyez bien que je garde


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1349<br />

dans ma pensée et surtout dans mon cœur cette invitation à me rendre<br />

au Mali. Certes, j'aurais souhaité, en l'Année mariale plus encore,<br />

me faire pèlerin à Kita et aller avec vous prier « Notre-Dame du<br />

Mali » pour les fidèles de vos diocèses et tous vos compatriotes. Il ne<br />

me sera pas possible de le faire cette année. J'ai cependant l'espoir<br />

que la Providence conduira mes pas vers votre terre pour y faire la<br />

connaissance de votre peuple, qui jouit en Afrique d'une réputation<br />

de grande cordialité. Ce sera pour moi une vraie joie de pouvoir vous<br />

rendre la visite que vous me faites aujourd'hui.<br />

4. En attendant, vous voici attelés à la tâche exaltante de former<br />

les chrétiens du deuxième siècle de l'évangélisation. Quel que soit<br />

leur nombre, petit ou grand, leur mission de baptisés revêt, dès<br />

aujourd'hui, une réelle importance. Ayant accueilli la Bonne Nou­<br />

velle, ils sont maintenant appelés à l'annoncer à leur tour, d'abord<br />

et surtout par le témoignage de leur vie. Au sein de la communauté<br />

humaine dans laquelle se déroule leur existence, ils ont à manifester<br />

leur capacité de compréhension et d'accueil, leur communion de vie<br />

et de destin avec les autres, leur solidarité dans la recherche com­<br />

mune de tout ce qui est noble et bon. De la sorte, ils témoigneront<br />

d'une façon simple et spontanée de leur foi en Jésus-Christ, par la<br />

proclamation souvent discrète, mais motivée en profondeur, de<br />

l'Evangile.<br />

L'année du centenaire a pour but, entre autres, de faire retentir<br />

auprès de tous les chrétiens du Mali un appel au renouvellement<br />

de leur conversion pour mieux suivre le Christ. Invitez-les à raviver<br />

en eux l'essentiel de la foi et l'amour fraternel. Bientôt, dans la<br />

liturgie de la Semaine Sainte, nous allons réentendre saint Jean<br />

déclarer : « Avant la fête de la Pâque, sachant que l'heure était<br />

venue pour lui de passer de ce monde à son Père, Jésus, ayant aimé<br />

les siens qui étaient dans le monde, les aima jusqu'au bout w. 1 Ces<br />

paroles nous suggèrent l'orientation fondamentale de notre vie. Nous<br />

aussi, nous sommes appelés, à la suite du Christ, à «passer de ce<br />

monde au Père », en formant ensemble, pour ainsi dire, une immense<br />

caravane, et nous sommes appelés également à aimer nos frères<br />

jusqu'au bout.<br />

Puissent les communautés ecclesiales au Mali donner l'exemple<br />

d'une vie chaleureuse et fraternelle, en accord avec les aspirations<br />

les plus authentiques de l'homme africain !<br />

1 Jn 13, 1.


1350 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

5. Je me réjouis de ce que, dans l'ensemble, règne chez vous un<br />

climat d'entente entre les communautés catholiques et les commu­<br />

nautés musulmanes maliennes, qui sont traditionnellement tolérantes.<br />

C'est en effet un aspect important de la situation de l'Eglise au<br />

Mali que d'être invitée à entrer dans un dialogue islamo-chrétien,<br />

qui se voudrait toujours plus constructif. Vous le faites, d'une façon<br />

particulière, en accueillant bon nombre de jeunes musulmans dans<br />

les groupes d'action catholique et les communautés d'étudiants<br />

croyants.<br />

<strong>La</strong>issez-moi vous encourager sur cette voie difficile du dialogue,<br />

qui nécessite des convictions chrétiennes bien trempées. Plus qu'ail­<br />

leurs, il est souhaitable que les catholiques participent à une caté­<br />

chèse permanente, comportant notamment une lecture de la Parole<br />

de Dieu approfondie en Eglise. Qu'il y ait cohérence entre leur foi<br />

et leur vie, de sorte que leurs activités séculières soient éclairées par<br />

la lumière de l'Evangile ! C'est le vœu qu'ont exprimé les Pères du<br />

Synode, l'an passé, en déclarant que la formation intégrale de tous<br />

les fidèles, laïcs, religieux et clercs, devait être aujourd'hui une<br />

priorité pastorale. Les célébrations du centenaire de l'évangélisation<br />

vous offrent l'occasion de mettre en pratique ces orientations.<br />

6. Avec tous vos compatriotes, vous prenez part fraternellement<br />

aux entreprises de développement du pays, dans un service désin­<br />

téressé. Vous êtes engagés dans la grande bataille contre la faim, la<br />

malnutrition et l'analphabétisme. Vous participez aux initiatives des­<br />

tinées à porter remède aux fléaux de la désertification et de la séche­<br />

resse. Je tiens à souligner ici la qualité du travail accompli et je<br />

voudrais vous encourager à poursuivre toutes ces œuvres sociales.<br />

Je vous confie le soin de dire aux prêtres, aux religieux et aux laïcs<br />

engagés dans les tâches d'entraide combien le Pape apprécie leur<br />

témoignage de charité chrétienne et leurs gestes concrets d'assistance<br />

fraternelle. Puisse leur solidarité, à la lumière de la foi, se dépasser<br />

elle-même, prendre les dimensions de la gratuité, du pardon, de la<br />

réconciliation, et devenir en quelque sorte un « chemin de la paix<br />

et en même temps de développement », ainsi que le propose la récente<br />

encyclique Sollicitudo rei socialis! 2<br />

2 N. 39.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1351<br />

7. Je vous encourage également à poursuivre vos efforts en faveur<br />

de la promotion de la femme à travers les centres déjà existants à<br />

cet effet.<br />

L'Eglise d'aujourd'hui, comme celle des origines, veut être du<br />

côté de la femme, surtout là où celle-ci, au lieu d'être un sujet actif<br />

et responsable, tend à demeurer dans un rôle passif. Au Mali, comme<br />

dans beaucoup d'autres pays, il y a encore sans doute du chemin à<br />

parcourir pour que la participation des femmes aux différents niveaux<br />

de la vie sociale soit non seulement reconnue mais développée et appréciée.<br />

8. J'ai relevé avec une grande satisfaction que, depuis votre dernière<br />

-visite (( ad Limina », un effort particulier a été accompli en ce qui con­<br />

cerne la pastorale des vocations, et que le nombre des candidats au sacer­<br />

doce et à la vie religieuse augmente progressivement. Je vous en félicite.<br />

Je suis heureux d'apprendre que, dans le cadre de la grande célébration<br />

nationale qui aura lieu à Bamako, du 13 au 20 novembre prochain, cinq<br />

ordinations sacerdotales sont prévues. Veuillez transmettre mes encou­<br />

ragements aux ordinands et leur dire que le Pape les porte dans sa prière.<br />

Je continue à prier en union avec vous pour que les ouvriers de<br />

l'Evangile se fassent toujours plus nombreux car, d'une part, la besogne<br />

est immense dans votre pays, et, d'autre part, il faut penser à la relève<br />

des prêtres et des religieuses les plus âgés. Beaucoup sont venus de<br />

loin apporter leur concours à l'œuvre de la mission. Je leur exprime<br />

la reconnaissance de l'Eglise pour le don de leur vie au service de la<br />

communauté.<br />

9. En terminant, je voudrais vous adresser, à vous-mêmes et à<br />

votre peuple fidèle, mes vœux de renouveau dans la foi à l'occasion<br />

de l'année du centenaire. J'invoque l'aide de l'Esprit Saint spécia­<br />

lement sur ceux et celles qui sont chargés d'animer les diverses acti­<br />

vités destinées à raviver l'engagement des baptisés à suivre le Christ<br />

et à témoigner authentiquement dans leur vie du message évangélique.<br />

Je confie les souhaits que je forme pour vous tous à Notre-Dame<br />

du Mali. Puisse-t-elle vous conduire, pasteurs et fidèles, vers son<br />

Fils Jésus et vous donner l'élan missionnaire qu'elle ne manque<br />

jamais de communiquer à ceux qui l'en implorent !<br />

De grand cœur, je vous bénis, ainsi que tous les fidèles du Mali.<br />

88 - A. A. S.


1352 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

NUNTII TELEVISIFICI<br />

I<br />

Feria VI in Passione Domini, post expletum pium exercitium « Viae<br />

Crucis ».*<br />

1. (( Stavano presso la croce di Qesù sua madre, la sorella di sua<br />

madre, Maria di Cleofa e Maria di Magdala. Gesù allora, vedendo<br />

la madre e accanto a lei il discepolo che egli amava, disse alla madre:<br />

Donna, ecco il tuo Figlio ! Poi disse al discepolo: Ecco la tua madre !<br />

E da quel momento il discepolo la prese nella sua casa». 1<br />

2. Stabat Mater ...<br />

Prima percorreva la Via Crucis, lungo la quale abbiamo medi­<br />

tato l'incontro della Madre con il Figlio, alla quarta stazione.<br />

Il Concilio insegna: (( <strong>La</strong> Beata Vergine avanzò nella peregrina­<br />

zione della fede e serbò fedelmente la sua unione col Figlio sino alla<br />

Croce, dove, non senza un disegno divino, se ne stette ». 2<br />

3. Questo disegno divino è stato svelato a Maria già 40 giorni<br />

dopo la nascita di Gesù. Durante la Presentazione nel tempio di<br />

Gerusalemme si fanno sentire le parole profetiche del vecchio Simeone:<br />

(( Egli è qui per la rovina e la risurrezione di molti in Israele, segno<br />

di contraddizione » 3 — questo, quanto al Figlio.<br />

E poi alla Madre : « E anche a te una spada trafiggerà l'anima,<br />

perché siano svelati i pensieri di molti cuori ». 4<br />

4. Così dunque « non senza un disegno divino » Maria è stata<br />

sotto la Crocè sul Golgota. <strong>La</strong> spada ha trafìtto il suo cuore, causando<br />

un dolore indicibile : la sofferenza più grande preparata per Maria<br />

su questo cammino della fede, sul quale andava seguendo Cristo.<br />

Sofferenza-consofferenza.<br />

Il Concilio insegna che Maria ha corrisposto al disegno divino :<br />

« Soffrendo profondamente col suo Unigenito e associandosi con ani­<br />

mo materno al sacrificio di Lui ». 5<br />

• Die 1 m. Aprilis a. 1988.<br />

1 Gv 39, 25-27.<br />

2 Lumen gentium, 58.<br />

3 Lc 2, 34.<br />

4 Cf. Lc 2, 35.<br />

5 Lumen gentium, 58


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1353<br />

<strong>La</strong> consofferenza unisce la Madre al Figlio, come solo l'Immaco­<br />

lata Madre poteva essere unita col Figlio di Dio sulla Croce.<br />

(( <strong>La</strong> spada del dolore » ha trafìtto la sua anima nella misura di<br />

questa unione.<br />

5. Il Concilio insegna ulteriormente : Maria stette sotto la Croce<br />

« soffrendo profondamente ... amorosamente consenziente all'immola­<br />

zione della vita da lei generata ». 6<br />

Qui ogni parola ha un peso particolare.<br />

Nell'Annunciazione Maria aveva esclamato: (( Avvenga di me quel­<br />

lo che hai detto ». 7<br />

Ora rinnova la stessa disponibilità nel momento del più grande<br />

dolore : « Amorosamente consente » perché Colui che è stato conce­<br />

pito per opera dello Spirito Santo, il « Santo di Dio », il suo Figlio<br />

Unigenito, ha subito sulla Croce la spogliazione come vittima.<br />

6. Una volta una donna tra la folla aveva pronunciato ad alta voce<br />

dinanzi a Gesù una benedizione per sua Madre : « Beato il grembo<br />

che ti ha portato e il seno da cui hai preso il latte ! ». 8<br />

E Gesù rispose a queste parole in modo mirabile : « Beati piuttosto<br />

coloro che ascoltano la parola di Dio e la osservano »! 9<br />

Allora certamente è sembrato che egli non abbia raccolto la bea­<br />

titudine, che era indirizzata a sua Madre.<br />

Sotto la Croce si comprende che Cristo orientava verso il futuro<br />

la beatitudine allora manifestata.<br />

Chi è in questo momento sua Madre?<br />

Ecco, è Colei che sta presso la Croce, che ascolta con eroica obbe­<br />

dienza di fede la parola di Dio, che con tutta la materna sofferenza<br />

del suo cuore « compie », insieme col Figlio, « la volontà del Padre ».<br />

7. Ed ecco, così, nell'agonia della Croce di Cristo, ti è donata la<br />

tua Madre, o Giovanni !<br />

Così abbiamo ricevuto tutti noi, cari fratelli e sorelle, Maria come<br />

Madre.<br />

Così hai ricevuto tu, o Chiesa del Popolo di Dio, la tua « figura »<br />

e il tuo modello.<br />

Stabat Mater ...<br />

6 Ibid., 58.<br />

7 Lc 1, 38.<br />

8 Ibid. 11. 27.<br />

9 Ibid.


1354 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Da quel momento Maria « ha collaborato con il suo amore materno<br />

alla nascita e all'educazione )) di noi tutti.<br />

Infatti il Padre Eterno ha stabilito che Cristo, Figlio di Maria,<br />

« sia il primogenito tra molti fratelli ». 10<br />

« <strong>La</strong> maternità di Maria nell'economia della grazia perdura senza<br />

sosta dal momento del consenso prestato nell'Annunciazione e mante­<br />

nuto senza esitazioni sotto la croce, fino al perpetuo coronamento di<br />

tutti gli eletti ))."<br />

8. Cari fedeli presenti alla Via Crucis di Cristo, nel Colosseo romano !<br />

Si aggiunga alla meditazione della Passione del Redentore questa<br />

parola circa la ((spada del dolore», che ha trafitto il Cuore Immaco­<br />

lato della Madre ai piedi della Croce sul Golgota.<br />

Mediante la sua consoiferenza col Figlio « siano svelati i pensieri<br />

di molti cuori ». 12<br />

I nostri cuori si uniscano al mistero della Redenzione del mondo,<br />

e mediante la Genitrice di Dio rimangano in unione con Cristo sulla<br />

via della fede, della speranza e della carità !<br />

Amen.<br />

II<br />

Die Paschatis ex podio externo Vaticanae basilicae.*<br />

1. (( Regina caeli, laetare! Regina del cielo, rallegrati!<br />

Ecco, proprio oggi, in quel primo giorno dopo il sabato,<br />

le donne si recarono al sepolcro,<br />

dove era stato deposto il corpo del tuo Figlio,<br />

calato dalla Croce<br />

e trovarono il masso rotolato via, e la tomba vuota.<br />

Dalla cavità della tomba udirono una voce :<br />

« Non abbiate paura ! Voi cercate Gesù il Nazareno, il crocifìsso.<br />

È risorto, non è qui ».*<br />

Rallegrati, Regina del cielo ! Rallegrati, Madre di Cristo !<br />

Regina caeli, laetare.<br />

10 Rm 8, 29.<br />

II Lumen gentium, 62.<br />

12 Cf. Lc 2, 35.<br />

* Die 3 m. Aprilis a. 1988.<br />

1 Me 16, 6.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1355<br />

2. (( Andate, dite ai suoi discepoli e a Pietro ! ». 2<br />

Allora Maria di Magdala corse, per annunziare agli Apostoli<br />

« Hanno portato via il Signore dal sepolcro<br />

e non sappiamo dove l'hanno posto ! ». 3<br />

Pietro e Giovanni si recarono subito sul luogo,<br />

e trovarono così, come avevano detto le donne.<br />

Non è qui,<br />

non è qui,<br />

nel luogo in cui l'hanno deposto, nel sepolcro.<br />

Non è qui — è risorto.<br />

Regina caeli, laetare.<br />

3. Regina caeli, laetare,<br />

quia quem meruisti portare, resurrexit sicut dixit, alleluia.<br />

Ciò che ora proclamano le labbra dei primi testimoni,<br />

10 aveva preannunziato Lui stesso.<br />

« Distruggete questo tempio e in tre giorni lo farò risorgere ..<br />

Egli parlava del tempio del suo corpo ». 4<br />

11 suo corpo flagellato, torturato, crocifisso;<br />

il capo ferito dalle spine; il fianco trafitto dalla lancia.<br />

Non è qui ...<br />

Regina caeli, laetare,<br />

quia quem meruisti portare, resurrexit sicut dixit.<br />

4. Rallegrati, Maria, rallegrati, Madre !<br />

Tu hai portato il suo Corpo nel tuo seno verginale,<br />

Hai portato dentro di te l'Uomo-Dio.<br />

E poi L'hai dato alla luce nella notte di Betlemme,<br />

L'hai portato tra le tue braccia come bambino.<br />

L'hai portato nel tempio nel giorno della sua presentazione.<br />

I tuoi occhi — più che gli occhi di chiunque altro —<br />

hanno visto il Verbo Incarnato.<br />

I tuoi orecchi L'hanno ascoltato,<br />

sin dalle primissime parole.<br />

Le tue mani hanno toccato il Verbo della vita. 5<br />

Regina caeli, laetare!<br />

(( Colui che hai portato è risorto ».<br />

2 Ibid. 16, 7.<br />

3 Gv 20, 2.<br />

4 Ibid. 2, 19. 21.<br />

5 Cf. 1 Gv 1, 1.


1356 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

5. L'hai portato, più ancora che tra le tue braccia, nel tuo Cuore.<br />

Particolarmente in quelle ultime ore,<br />

quando hai dovuto stare sotto la Croce,<br />

ai piedi del divin Condannato.<br />

Il tuo Cuore è stato trafitto dalla spada del dolore,<br />

secondo le parole del vecchio Simeone.<br />

E hai condiviso il dolore<br />

associata con animo materno al sacrifìcio del Figlio.<br />

O, Madre ! Hai consentito all'immolazione<br />

della vittima da te generata. 6<br />

Hai consentito amorosamente — con quell'amore<br />

che Egli ha innestato nel tuo cuore.<br />

Con quell'amore, che è più forte della morte<br />

e più potente del peccato, nell'intera storia<br />

dell'uomo sulla terra.<br />

6. E poi, quando già era spirato, e L'ebbero calato dalla Croce,<br />

Egli ha riposato ancora una volta tra le tue braccia,<br />

così come tante volte aveva riposato da bambino ...<br />

E poi, L'hanno deposto nel sepolcro.<br />

L'hanno preso dalle braccia della Madre e L'hanno reso alla terra;<br />

hanno chiuso il sepolcro con un masso ...<br />

Ed ecco, ora la pietra rotolata via, la tomba vuota ...<br />

Cristo, che tu hai portato, è risorto, Alleluia!<br />

Regina caeli, laetare.<br />

(( Questo è il giorno della gioia pasquale della Chiesa<br />

noi tutti partecipiamo alla tua gloria,<br />

o Madre ...<br />

Tutti, l'intera Chiesa del tuo Figlio,<br />

l'intera Chiesa del Verbo Incarnato.<br />

7. Cristo, che tu hai portato, è risorto !<br />

Prega per noi !<br />

Tu che sei presente nel modo più profondo<br />

nel mistero di Cristo.<br />

Ecco, la Chiesa intera guarda oggi a Te, o Maria.<br />

Anche se non Ti vediamo tra le persone<br />

di cui parlano i racconti del giorno di Pasqua,<br />

tutti guardiamo a Te.<br />

6 Cf. Lumen gentium, 58.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1357<br />

Guardiamo verso il tuo cuore.<br />

Poteva una qualsiasi narrazione registrare<br />

il momento della Risurrezione del Figlio nel cuore della Madre?<br />

Tuttavia fissiamo il nostro sguardo in Te.<br />

L'intera Chiesa partecipa alla tua gioia pasquale,<br />

l'intera Chiesa sa che in questo giorno fatto dal Signore<br />

Tu « vai innanzi » in maniera singolare su quella via<br />

su cui si svolge il pellegrinaggio mediante la fede<br />

nel mistero pasquale.<br />

Prega per noi !<br />

In quest'anno, che è stato dedicato in modo particolare a Te,<br />

in quest'Anno Mariano, sii presente in modo speciale nella Chiesa,<br />

sii presente su tutte le vie del Popolo di Dio,<br />

illuminate con la luce di Cristo.<br />

Che da nessuno mai si allontani questa Luce<br />

della Vita nuova, che è Lui stesso,<br />

il Risorto !<br />

Prega per noi.<br />

Dentro la nostra gioia pasquale,<br />

insistiamo e con insistenza ripetiamo : prega per noi.<br />

Prega per tutto il mondo,<br />

per tutta l'umanità, per tutti i popoli,<br />

ai quali vogliamo adesso rivolgere un augurio pasquale<br />

nelle loro diverse lingue.<br />

Prega per la pace nel mondo, per la giustizia.<br />

Prega per i diversi diritti dell'uomo,<br />

specialmente per la libertà religiosa<br />

per ogni uomo, per ogni cristiano e non cristiano,<br />

in ogni luogo.<br />

Prega per noi.<br />

Prega per la solidarietà dei popoli di tutti i mondi,<br />

Primo e terzo, secondo e quarto, per tutti i mondi.<br />

Ecco, dentro la tua e la nostra gioia pasquale<br />

portiamo di nuovo questo peso dell'umanità,<br />

questo peso di tanti cuori umani, nostri fratelli, nostre sorelle.<br />

E ripetiamo :<br />

prega per noi.<br />

Regina caeli, laetare.<br />

Quinquaginta duo adhibitis linguis, Ss.mus vota sua et omina<br />

Paschalia omnibus gentibus obtulit.


1358 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

NUNTII SCRIPTO DATI<br />

I<br />

Ob diem ad instrumenta communicationis socialis fovenda dicatum.<br />

Frères et sœurs, chers amis informateurs et communicateurs,<br />

1. Si l'on pouvait un jour dire en vérité que « communiquer » cela<br />

revient à (( fraterniser », que « communication » signifie (( solidarité »<br />

humaine, ne serait-ce pas le plus beau des résultats pour les « com­<br />

munications de masse »? C'est sur ce thème que je voudrais vous pro­<br />

poser le réfléchir en cette XXII e Journée mondiale des communications<br />

sociales.<br />

En parlant de fraternité, je. pense au sens fort de ce terme. C'est<br />

le Christ, en effet, « premier-né d'une multitude de frères w, 1 qui nous<br />

faii découvrir en toute personne humaine, amie ou même ennemie, un<br />

frère ou une sœur. Venu (( non pour juger le monde, mais pour le<br />

sauver », 2 le Christ appelle tous les hommes à l'unité. L'Esprit d'amour<br />

qu'il donne au monde est aussi un Esprit d'unité : saint Paul nous<br />

montre le même Esprit qui accorde des dons divers, qui agit dans les<br />

membres divers du même Corps: il y a «diversité de dons [...] mais<br />

c'est le même Dieu qui opère tout en tous ». 3<br />

2. Si j'évoque d'emblée le fondement spirituel de la fraternité et<br />

de la solidarité, c'est que ce sens chrétien n'est pas étranger à la<br />

réalité humaine première que recouvrent ces termes. L'Eglise ne<br />

considère pas la fraternité et la solidarité comme des valeurs qui lui<br />

seraient réservées. Au contraire, nous nous rappelons toujours la<br />

manière dont Jésus a loué le bon Samaritain qui a reconnu un frère<br />

dans l'homme blessé, mieux que le prêtre et le lévite. 4 De même,<br />

l'Apôtre Paul invite à ne pas mépriser les dons d'autrui, mais à se<br />

réjouir de l'œuvre de l'Esprit en chacun de nos frères. 5<br />

<strong>La</strong> fraternité et la solidarité sont fondamentales et urgentes: elles<br />

devraient marquer aujourd'hui les peuples et les cultures. <strong>La</strong> décou­<br />

verte, dans la joie, de leurs rapports heureux n'est-elle pas la plus<br />

1 Rm 8, 29.<br />

2 Cf. Jn 3, 17.<br />

3 1 Co 12, 4-6.<br />

4 Cf. Le 10, 29-37.<br />

5 Cf. 1 Co 12, 14-30.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1359<br />

belle « fête » offerte par les communications de masse, leur « spectacle »<br />

le plus réussi, au meilleur sens de ces termes?<br />

Alors qu'aujourd'hui les communications de masse connaissent un<br />

développement vertigineux, les liens qu'elles tissent entre peuples et<br />

cultures représentent ce qu'elles apportent de plus précieux. Mais je<br />

sais que vous-mêmes, les communicateurs, avez conscience des effets<br />

pervers qui risquent de dénaturer ces relations entre les peuples et les<br />

cultures. L'exaltation de soi, le mépris ou le rejet de ceux qui sont<br />

différents peuvent aggraver les tensions ou les divisions. De telles atti­<br />

tudes engendrent la violence, elles dévient et détruisent la véritable<br />

communication, elles rendent impossible toute relation fraternelle.<br />

3. Pour que puissent exister une fraternité et une solidarité hu­<br />

maines, à plus forte raison pour que leur dimension chrétienne s'ap­<br />

profondisse, il faut reconnaître les valeurs élémentaires qui les sous-<br />

tendent. Permettez-moi de rappeler ici certaines d'entre elles : le res­<br />

pect d'autrui, le sens du dialogue, la justice, l'éthique saine de la vie<br />

personnelle et communautaire, la liberté, l'égalité, la paix dans l'unité,<br />

la promotion de la dignité de la personne humaine, la capacité de<br />

participation et de partage. <strong>La</strong> fraternité et la solidarité surmontent<br />

tout esprit de clan, de corporation, tout nationalisme, tout racisme,<br />

tout abus de pouvoir, tout fanatisme individuel, culturel ou religieux.<br />

Il appartient aux agents de la communication de masse d'utiliser<br />

les techniques et les moyens à leur disposition en gardant toujours une<br />

conscience claire de ces valeurs premières. J'en suggérerai ici quelques<br />

applications seulement :<br />

— les agences d'information et l'ensemble de la presse manifestent<br />

leur respect d'autrui par une information complète et équilibrée;<br />

— la diffusion radiophonicae de la parole atteint d'autant mieux<br />

son but que la possibilité d'échanges réciproques est offerte à tous ;<br />

— les médias qui sont l'expression de groupes particuliers contri­<br />

buent à renforcer la justice lorsqu'ils font entendre la voix de ceux qui<br />

en sont privés;<br />

— les programmes de télévision concernent presque tous les aspects<br />

de la vie et les réseaux sont aptes à d'innombrables interconnexions :<br />

lorsque l'on considère leur influence, l'exigence éthique s'impose d'au­<br />

tant plus à leurs responsables, afin qu'ils offrent aux personnes et<br />

aux communautés des images qui favorisent la compénétration des<br />

cultures, sans intolérance et sans violence, en servant l'unité;<br />

89 - A. A. S.


1360 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

— les possibilités de communications personnelles par le téléphone,<br />

leur extension au télétexte, leur diffusion de plus en plus étendue par<br />

les satellites, tout cela suggère un souci de l'égalité entre les person­<br />

nes en facilitant l'accès de ces moyens au plus grand nombre, afin de<br />

permettre des échanges vrais;<br />

— l'informatisation concerne de plus en plus d'activités écono­<br />

miques ou culturelles, les banques de données intègrent une quantité<br />

d'informations diverses inimaginable jusqu'ici : on sait que leur utili­<br />

sation peut entraîner toutes sortes de pressions ou de violences sur la<br />

vie privée ou collective; aussi une gestion sage de ces moyens devient-<br />

elle une véritable condition de la paix ;<br />

— concevoir les « spectacles » que diffusent les divers supports<br />

audio-visuels, cela implique le respect des consciences de leurs innom­<br />

brables (( spectateurs » ;<br />

— la communication publicitaire éveille ou rejoint des désirs, elle<br />

crée aussi des besoins : ceux qui la commanditent ou qui la conçoivent<br />

doivent se souvenir des personnes les plus défavorisées pour qui les<br />

biens proposés restent inaccessibles.<br />

Quel que soit leur mode d'intervention, il est nécessaire que les<br />

communicateurs observent un code d'honneur, qu'ils gardent le souci<br />

d'un partage de la vérité de l'homme, et qu'ils contribuent à un nouvel<br />

ordre mondial de l'information et de la communication.<br />

4. Dans le réseau toujours plus dense et plus actif des communi­<br />

cations sociales à travers le monde, l'Eglise tient simplement, comme<br />

(( experte en humanité », à rappeler sans cesse les valeurs qui font la<br />

grandeur de l'homme. Mais elle a aussi la conviction qu'elles ne peu­<br />

vent être assimilées et mises en œuvre concrètement si l'on oublie la<br />

vie spirituelle de l'homme. Pour les chrétiens, la Révélation de Dieu<br />

en Christ est une lumière sur l'homme lui-même. <strong>La</strong> foi au message<br />

du salut constitue la plus intense des motivations à servir l'homme.<br />

Les dons de l'Esprit Saint engagent à servir l'homme dans une soli­<br />

darité fraternelle.<br />

On s'interrogera peut-être : ne sommes-nous pas trop confiants en<br />

ouvrant de telles perspectives? Est-ce que les tendances qui se des­<br />

sinent dans le domaine de la communication de masse nous autorisent<br />

à nourrir de tels espoirs?


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1361<br />

Aux cœurs troublés par les risques des nouvelles technologies de la<br />

communication, je répondrai : « Ne craignez pas ! ». Loin d'ignorer<br />

!la réalité dans laquelle nous vivons, lisons-la plus profondément.<br />

Discernons, à la lumière de la foi, les signes des temps authentiques.<br />

L'Eglise, soucieuse de l'homme, connaît l'aspiration profonde du genre<br />

humain à la fraternité et à la solidarité — aspiration souvent niée,<br />

défigurée, mais indestructible parce que pétrie dans le cœur de l'homme<br />

par le même Dieu qui a créé en lui l'exigence de la communication et<br />

les capacités de la développer à l'échelle planétaire.<br />

5. A la veille du troisième millénaire, l'Eglise rappelle à l'homme<br />

que la fraternité et la solidarité ne peuvent être seulement des condi­<br />

tions de survie ; elles sont des traits de sa vocation que l'exercice de la<br />

communication sociale lui permet de réaliser librement.<br />

<strong>La</strong>issez-moi donc vous dire à tous, spécialement en cette Année<br />

mariale : « Ne craignez pas ! ». Marie elle-même ne fut-elle pas effrayée<br />

devant une annonce qui était pourtant le signe du salut offert à l'huma­<br />

nité entière?


1362 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

II<br />

Ad Taivaniae episcopos et christifideles missus.*<br />

To my Venerable Brothers<br />

the members o f the Regional Episcopal Conference of China<br />

and the participants in the Symposium on Evangelization<br />

After four years of intense préparation, you are engaged in a<br />

Symposium on Evangelization which constitutes an important land­<br />

mark in the history of your locai Churches. The préparation of this<br />

event has already produced abundant fruits of Christian life among<br />

your people, including the establishment of many prayer and study<br />

groups, the spiritual renewal of parishes and religious communities,<br />

the training of the laity in pastoral and missionary activities, the<br />

Organization and training of catechumens, the apostolate among stu-<br />

dents, conférences and seminars on evangelization, and many others.<br />

As the Symposium itself comes to an end, there begins the even<br />

more important stage of implementing its resolutions and directives.<br />

At this special time I wish to be spiritually présent among you, to<br />

greet you in the Lord Jesus Christ and to encourage you in your<br />

generous and committed response, in the strength of the Holy Spirit,<br />

to the will of the Father for the Church entrusted to your ministry.<br />

Your Symposium has a double purpose : one pastoral or ad intra,<br />

and the other missionary or ad extra. Both of thèse aspects are<br />

intimately connected. The task before you is to establish Christian<br />

communities full of faith, hope and love, dedicated to prayer, living<br />

in the joy and peace of God's family, holding their members together<br />

and attracting others to the message of salvation which you clearly<br />

and courageously proclaim to those near and far. In order to reach<br />

this pastoral goal, your Symposium has directed its attention to<br />

many significant aspects of the life of your communities, seeking a<br />

spiritual and organizational renewal of those forces already at work<br />

among you, and fostering the émergence of new pastoral programmes<br />

and énergies which are designed, among other goals, to sanctify the<br />

family and consolidate the locai Church in its union with the universal<br />

Church.<br />

The long-range goal of your Symposium is none other than to<br />

imbue Chinese society with Gospel values and to bring Christ's<br />

salvation to many more of your own people.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1363<br />

The Church every where is at the service of the human person.<br />

She seeks to express her respect and love for the human family through<br />

generous solidarity with every individuai and group. No one can be<br />

excluded from the love that "has been poured into our hearts through<br />

the Holy Spirit which has been given to us". 1 Her loving service is<br />

directed to the whole person, body and soul, and to every person and<br />

group, without discrimination of frontiers.<br />

Alongside the ministry of Bishops and priests within the ecclesial<br />

community, your Symposium has rightly given attention to the mission<br />

and responsibility of the <strong>La</strong>ity in the Church and the world, which<br />

was the thème of the Synod of Bishops held in October of last year.<br />

The laity have their own specific and active part to play in evange­<br />

lization. By giving authentic witness to evangelical values they enable<br />

the truth of the Gospel to penetrate into every corner of society,<br />

to every profession and trade, to ali kinds of people. Christians are<br />

becoming more and more aware that precisely through their faith<br />

they are enabled to öfter a rieh and effective service to the society<br />

in which they live. As the Second Vatican Council teaches, "they<br />

should acknowledge themselves as members of the group in which<br />

they live, and through the various undertakings and affairs of human<br />

life they should share in their social and cultural life". 2<br />

In your case it is a matter of making Christ known and of<br />

"incarnating" the Gospel message and the Church in Chinese culture,<br />

one of the riebest eradles of intellectual and moral values in<br />

the history of mankind. In this context a properly inculturated liturgy<br />

becomes the visible sign and expression of the dialogue between faith<br />

and cultural traditions. Your locai Church is called to be both<br />

Catholic and authentically Chinese in its Liturgy, which is "the out-<br />

standing means by which the faithful can express in their lives and<br />

manifest to others the mystery of Christ and the real nature of the<br />

true Church". 3<br />

By comparison with these needs which bear upon your ecclesial<br />

responsibility, you are conscious of your limits both as individuáis<br />

and as members of your locai Church. You may be tempted to<br />

hesitate. How often, though, do we read in the Gospels the Lord's<br />

1 Rom 5:5.<br />

2 Ad Gentes, 11.<br />

3 Sacrosanctum Concilium, 2.


1364 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

injunction to "fear not"? It is his présence and his strength which<br />

give us courage to go f or ward and to bear witness.<br />

Before you lies the great Chinese family. The renowned Jesuit<br />

missionary Matteo Ricci and his first companions used to say : "We<br />

have become Chinese in order to win the Chinese for Christ". But<br />

you are already Chinese and as such you are the natural evangelizet<br />

of the great Chinese family for which you are the privileged witnesses<br />

to the Christian message. Moreover, through your own living expérience<br />

you show that to accept Christ and his Gospel in no way means to<br />

abandon one's own culture or to be less loyal in regard to one's own<br />

nation. For you a major task is to pray for all your brothers and<br />

sisters in the Faith that, after all the obstacles have been removed,<br />

unity may be fully expressed, in communion with Peter whom the<br />

Lord himself instituted as "a permanent and visible source and<br />

foundation of unity of faith and fellowship". 4<br />

With prayerful trust in Mary, Mother of the Church, you too, in<br />

a way that is special to you, are called to hear and fulfil the command<br />

of the Risen Lord : "Go therefore and make disciples of all nations,<br />

baptizing them in the name of the Father and of the Son and of the<br />

Holy Spirit, teaching them to observe all that I have commanded<br />

you; and lo, I am with you always, to the close of the age". 5<br />

Your présent Symposium on Evangelization derives, ultimately,<br />

from that command. What it requires of you and of your local Churches<br />

is inseparably linked to the Lord's promise. He is with you. In him<br />

lie your trust and your strength ! May the whole Catholic community<br />

of Taiwan therefore be comforted, encouraged and strengthened by the<br />

célébration of this Assembly.<br />

As a token of my fraternal and spiritual participation, I gladly<br />

impart my special Apostolic Blessing to you all.<br />

From the Vatican, 2 February 1988.<br />

4 Lumen Gentium, 18.<br />

5 Mt 28:19-20.<br />

IOANNES PAULUS PP. II


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1365<br />

III<br />

Imminente tempore Quadragesimae, christifidelibus missus.*<br />

Cari fratelli e sorelle in Cristo!<br />

Kella gioia e nella speranza desidero esortarvi con questo Messag­<br />

gio quaresimale alla penitenza, che produrrà in voi abbondanti frutti<br />

spirituali di più dinamica vita cristiana e di operosa carità.<br />

Il tempo della Quaresima, che segna profondamente la vita di tutte<br />

le Comunità cristiane, favorisce lo spirito di raccoglimento, di pre­<br />

ghiera e di ascolto della Parola di Dio; esso ci incita a rispondere<br />

generosamente all'appello del Signore, espresso dal Profeta : « È piut­<br />

tosto questo il digiuno che voglio ... dividere il pane con l'affamato,<br />

introdurre in casa i miseri, senza tetto ... Allora lo invocherai e il<br />

Signore ti risponderà ; implorerai aiuto ed egli dirà : "Eccomi !" »- 1<br />

<strong>La</strong> Quaresima del 1988 si svolge nel contesto dell'Anno Mariano,<br />

all'avvicinarsi del terzo millennio della nascita di Gesù, il Salvatore.<br />

Contemplando la maternità divina di Maria, che portò nel suo seno<br />

il Figlio di Dio e circondò di particolari attenzioni l'infanzia di<br />

Gesù, si impone al mio spirito il dramma doloroso di tante madri,<br />

le cui gioie e speranze vengono infrante dalla morte precoce dei loro<br />

figlioli.<br />

Sì, cari fratelli e sorelle, io vi chiedo di riflettere su questo scan­<br />

dalo della mortalità infantile, che miete ogni giorno decine di migliaia<br />

di vittime. Ci sono bambini che muoiono prima di venire alla luce,<br />

altri non hanno se non una breve e dolorosa esistenza, troncata da<br />

malattie che sarebbe pur facile evitare.<br />

Alcuni sondaggi attendibili dimostrano che, nei Paesi più dram­<br />

maticamente provati dalla povertà, proprio tra i fanciulli si riscontra<br />

il più elevato numero di morti dovute ad una disidratazione acuta, ad<br />

infezioni parassitarie, all'acqua inquinata, alla fame, alla mancanza<br />

di vaccinazione contro le epidemie e, perfino, alla mancanza di affetto.<br />

In tali condizioni di miseria, moltissimi bambini muoiono prema­<br />

turamente, altri sono colpiti tanto gravemente che ne è compromesso<br />

lo sviluppo fisico e psichico, la loro semplice sopravvivenza permane<br />

precaria, ed essi stessi sono svantaggiati nel trovare un posto nella<br />

società.<br />

* Die I» m. Februarii 1988.<br />

1 Cf. Is 58, 6. 7. 9.


1366 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Le vittime di questa tragedia sono soprattutto i bambini che<br />

nascono in situazioni di povertà determinate troppo spesso da ingiu­<br />

stizie sociali ; sono le famiglie, che mancano delle risorse necessarie<br />

e che rimangono ferite per sempre dalla morte prematura dei loro<br />

piccoli.<br />

Ricordiamo con quanta premura il Signore Gesù ha voluto dimo­<br />

strarsi solidale con i fanciulli : « Allora Gesù chiamò a sé un bam­<br />

bino, lo pose in mezzo a loro e disse: "... chi accoglie anche uno solo<br />

di questi bambini in nome mio, accoglie me...")); egli ordinò:<br />

(( <strong>La</strong>sciate che i bambini vengano a me ». 2<br />

In questo tempo liturgico di Quaresima, vi esorto vivamente a<br />

lasciarvi afferrare dallo Spirito di Dio, il quale può spezzare le catene<br />

dell'egoismo e del peccato. Condividete, in spirito di solidarietà, con<br />

coloro che hanno meno di voi. Donate non soltanto quanto è per voi<br />

superfluo, ma anche ciò che forse vi è necessario, affinché possiate soste­<br />

nere generosamente tutte le azioni ed i progetti della vostra Chiesa<br />

locale, specialmente quelli tesi ad assicurare un avvenire giusto ai<br />

bambini meno protetti.<br />

In questo modo, cari fratelli e sorelle in Cristo, risplenderà la<br />

vostra carità: «Così gli uomini vedano le vostre opere buone e diano<br />

gloria al vostro Padre, che è nei cieli ». 3<br />

Durante questa Quaresima, sull'esempio di Maria che accompagnò<br />

fedelmente suo Figlio fino alla Croce, si rafforzi la nostra fedeltà al<br />

Signore e la nostra vita generosa renda testimonianza della nostra<br />

obbedienza al suo comandamento !<br />

Vi benedico di tutto cuore, nel nome del Padre, del Figlio e dello<br />

Spirito Santo. Amen.<br />

z Cf. Mt 18, 2. 5; 19, 14.<br />

3 Cf. ibid. 5, 16.<br />

IOANNES PAULUS PP. II


Congregatio pro Doctrina Fidei 1367<br />

ACTA CONGREGATIONUM<br />

CONGREGATIO PRO DOCTRINA FIDEI<br />

URBIS ET ORBIS<br />

DECRETUM<br />

quo, ad Poenitentiae sacramentum tuendum, excommunicatio latae sen­<br />

tentiae illi quicumque ea quae a confessario et a poenitente dicuntur vel per<br />

instrumenta technica captat vel per communicationis socialis instrumenta<br />

evulgat, infertur.<br />

Congregatio pro Doctrina Fidei, ad sanctitatem sacramenti Poeni­<br />

tentiae tuendam et ad eiusdem ministrorum ac christifidelium iura<br />

munienda quae ad sacramentale sigillum attinent et ad alia secreta<br />

cum Confessione connexa, vigore specialis facultatis sibi a Suprema<br />

Ecclesiae auctoritate tributae (can. 30), decrevit :<br />

Firmo praescripto can. 1388, quicumque quovis technico instrumento<br />

ea quae in Sacramentali Confessione, vera vel ficta, a se vel ab alio<br />

peracta, a confessario vel a poenitente dicuntur, captat, aut commu­<br />

nicationis socialis instrumentis evulgat, in excommunicationem latae<br />

sententiae incurrit.<br />

Decretum hoc vigere incipit a die promulgationis.<br />

L. & S.<br />

IOSEPHUS Card. RATZINGER, Praefectus<br />

Albertus Bovone, Archiep. tit. Caesarien, in Numidia, a Secretis<br />

In Congr. pro Doctrina Fidei tab., n. 57/78.


1368 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

CONGREGATIO PRO EPISCOPIS<br />

BELLICENSIS<br />

DECRETUM<br />

de mutatione nominis dioecesis.<br />

Intra fines dioeceseos Bellicensis oppidum exstat vulgo (( Ars »<br />

nuncupatum, quod s. Ioannes Maria Vianney, sese abnegandi devo-<br />

vendique studio et divinarum rerum contemplatione exercitationeque<br />

virtutum, per quadraginta annos collustravit.<br />

Cum vero Ars variis de Galliae regionibus aliisque etiam de natio­<br />

nibus multitudines accurrant, Exc.mus P. D. Vido Bagnard, Epi­<br />

scopus Bellicensis, vota cleri omniumque fidelium exprimens, nuper<br />

ab Apostolica <strong>Sede</strong> expostulavit, ut suae dioeceseos indici etiam titulus<br />

Arsensis adderetur.<br />

Summus Pontifex Ioannes Paulus, divina Providentia Pp. II, pecu­<br />

liari Suae benevolentiae signo Arsense oppidum cohonestare cupiens,<br />

praehabito favorabili voto Exc.mi P. D. Angeli Felici, Archiepiscopi<br />

titulo Caesariensis et in Gallia Apostolici Nuntii, de consilio infra­<br />

scripti Cardinalis Congregationis pro Episcopis Praefecti, porrectis<br />

precibus annuendum censuit.<br />

Quapropter Idem Summus Pontifex, praesenti Decreto, perinde<br />

valituro ac si Apostolicae sub plumbo Litterae datae forent, veteri<br />

titulo Bellicensi titulum Arsensem perpetuo unit, ita ut posthac dioe­<br />

cesis et Episcopus Bellicensis-Arsensis vocari possit ac queat.<br />

Contrariis quibuslibet minime obstantibus.<br />

Datum Romae, ex Aedibus Congregationis pro Episcopis, die 23<br />

mensis Ianuarii anno 1988.<br />

h. SB S.<br />

© BERNARDINUS Card. G ANTIN, Praefectus<br />

© IOANNES BAPTISTA RE, Arch. tit. Foronovanus, a Secretis<br />

In Congr. Episcopis tab., n. 929/87.


Congregatio pro Causis Sanctorum 1369<br />

CONGREGATIO<br />

PRO CAUSIS SANCTORUM<br />

ALBAE POMPEIEN.<br />

DECRETUM<br />

Canonizationis Servi Dei Maiorini Vigolungo, adulescentis Societatis a<br />

S. Paulo alumni (1904-1918).<br />

SUPER DUBIO<br />

An constet de virtutibus theologalibus Fide, Spe, Caritate tum in<br />

Deum tum in proximum, necnon de cardinalibus Prudentia, Iusti­<br />

tia, Temperantia et Fortitudine, eisque adnexis in gradu heroico,<br />

in casu et ad effectum de quo agitur.<br />

« Omnis perfectionis divinus Magister et Exemplar, Dominus Ie­<br />

sus, sanctitatem vitae, cuius Ipse et auctor et consummator exstat,<br />

omnibus et singulis discipulis suis cuiuscumque condicionis praedi­<br />

cavit : "Estote ergo vos perfecti, sicut et Pater vester caelestis per­<br />

fectus est" [Mt 5, 48) » (Conc. Oec. Vat. II, Constitutio Dogmatica<br />

de Ecclesia Lumen Gentium, 40). « Ideo in Ecclesia omnes, sive ad<br />

Hierarchiam pertinent sive ab ea pascuntur, ad sanctitatem vocantur,<br />

iuxta illud Apostoli: "Haec est enim voluntas Dei, sanctificatio ve­<br />

stra" (1 Thess 4, 3; cf. Eph 1, 4) » {ib., 39).<br />

Hoc propositum etiam Servus Dei Maiorinus Vigolungo, Dei gratia<br />

adiutus, ad effectum adduxit, omnibus adhibitis viribus, per vitae suae<br />

cursum : « Gratia Domini et Virginis Mariae — aiebat — volo sanctus<br />

fieri, magnus sanctus, celeriter sanctus ».<br />

Ortus est Benevelli apud Albam Pompeiam (in Cuneensi provin­<br />

cia) die 6 mensis Maii anno 1904. Biduo post sanctum baptismum<br />

accepit in ecclesia paroeciali. Parentes Franciscus et Secundina Cal-<br />

derara, humiles agricolae, ad ecclesiam assidui, familiae christianae<br />

exemplaris formatores, primi fuerunt pueri educatores.<br />

Sex annos natus scholam coepit frequentare, ubi praecoci intel­<br />

legentia enituit, sed praesertim ob indolem animi, probi et aperti.<br />

Semper « primus classis » aestimatus est, nec tantum propter pro-


1370 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

fectum, etsi ab aliquo vitio non erat vacuus, pueritiae proprio, quale<br />

est primum velle tenere locum.<br />

Eius ludi elementarii magistra matri dixit olim : « Puer hic vobis<br />

causa erit aut multorum gaudiorum aut multarum molestiarum : aut<br />

magnus sanctus fiet aut perfidus homo. Res coniuncta est cum ratione,<br />

qua eum educabitis ». Divina Providentia statuit ut ille ad pietatem<br />

educaretur, recitatione Rosarii in familia, studiosa et constanti prae­<br />

cepti dominici observantia, caritatis exercitio. Ei mater invigilabat<br />

amanter, simulque optimus parochus. Doctus est preces matutinas et<br />

vespertinas a prima aetate, necnon catechismum, ut ad primam Com­<br />

munionem praeparantur, ad quam magno cum fervore cessit septem<br />

annos natus. Post biennium, die 20 mensis Maii anno 1913, Confirma­<br />

tionem accepit. Vere festus fuit ei ille dies, qui totam animam eius<br />

occupavit. Eucharistiae et sacrorum amore captus, Missae inservire<br />

didicerat pietate excellens.<br />

Cum fere septem esset annorum in Servum Dei Iacobum Alberione<br />

incurrerat, Familiae Paulinae Conditorem, qui iussu Episcopi, Bene­<br />

volum se conferebat tum ut confessiones peccatorum audiret, tum ut<br />

Missam diebus festis celebraret, tum ut sacra triduana vel novendialia<br />

praedicaret. Maiorinus coepit mature sacerdotem Alberione colere et<br />

diligere, qui non communem pietatem, bonitatem, intellegentiam, gra­<br />

vitatem et sanctitatis studium huius pueri admiratus est. Idcirco Maio-<br />

rino loquebatur de Opere, quod ei tantum erat cordi, videlicet de<br />

« Apostolatu per libros typis exscriptos », eum hortans ut singulis<br />

vesperis ter « Ave Maria » recitaret, ut Virgo Maria eum duceret in<br />

via ad quam a Domino vocabatur. Puer in recitando ter « Ave Maria »<br />

constans fuit et sensim, confessario et magistro spiritus moderante,<br />

animadvertit in se oriri vocationem ad sacerdotium et ad Aposto­<br />

latum per « Bonos Libros ».<br />

Omnibus difficultatibus superatis quae eius obstabant vocationi,<br />

duodecim annorum ingressus est Albae Pompeiae Piam Societatem a<br />

Sancto Paulo Apostolo, vix ante duos annos, die 20 mensis Augusti<br />

anno 1914, conditam.<br />

Eam ingressus est toto cum animi ardore et simplicitate suae<br />

puerilis aetatis, alacriterque se dedidit novae vitae studii, apostola­<br />

tus, pietatis, in qua ambulavit nec residens nec recedens, quin vero<br />

in persequendam suam sanctitatis appetitionem incumbens, magno<br />

amore et vehementi nisu coleus triplex bonum, quod maxime cupie­<br />

bat : religiosum, sacerdotale et apostolicum. Machinam suam typogra-


Congregatio pro Causis Sanctorum 1371<br />

phicam existimabat « pulpitum suum », et officinam typographicam<br />

«ecclesiam suam » putabat, in qua verbum Dei multiplicabatur.<br />

Duobus ferme annis quibus Servus Dei in Domo Albana Pompeia<br />

vixit, in fervore quo oriens Congregatio Paulina flagrabat, magistros<br />

habuit magnos duos animarum formatores : Venerabilem Timotheum<br />

Giaccardo, primum Familiae Paulinae sacerdotem, et Venerabilem<br />

Franciscum Chiesa : qui eum adiuverunt ut vitia indolis suae corrigeret,<br />

sed potissimum sine intermissione in sanctitate proficeret.<br />

Imprimis vero Servus Dei Iacobus Alberione, eius superior et verus<br />

« pater in spiritu », cui Maiorinus totum se crediderat, effecit ut multum<br />

procederet in via perfectionis, illum adiuvando ut in suo proposito<br />

maneret, quod erat : « Cotidie tantillum progredi ».<br />

Dominus, qui Maiorinum elegerat et lòcupletaverat gratia, voluit<br />

eum properato in caelo. Priore dimidiato mense Maio, anno 1918, est<br />

pleuritide correptus. Breve post intervallum, in valetudinario actum<br />

Albano Pompeio, in familiam rediit, ut a suis sedulo curaretur. Et<br />

mense Iunio exeunte, eodem anno, tantum convaluerat, ut Albam<br />

Pompeiam reverterit superiores et aequales ad breve tempus visum ;<br />

quos salutans significavit se ardenter optare ad eos mox redire. Sed<br />

die 18 mensis Iulii improviso signa apparuerunt membranae cerebri<br />

inflammationis gravis. Quattuor dies fuit in acerba mortis colluctatione.<br />

Omnes praesentes aedificans, sollemniter Viaticum accepit et<br />

infirmorum Unctionem ; deinde, postremo vita sua devota pro Apostolatu<br />

per bonos libros proque vocationibus, die 27 mensis Iulii,<br />

omnino Domini voluntati obsequens, tranquille animam exspiravit,<br />

aequalibus recitantibus pro eo quartum sancti Rosarii mysterium gloriosum.<br />

Saturni dies erat, Virgini Sanctissimae «Portae Caeli » dicatus.<br />

Ultima eius verba a sorore audita, fuere: «Al ciel, al ciel...<br />

Paradiso ! Paradiso ! ». Quattuordecim annorum erat, duorum mensium<br />

ac dierum unius et viginti.<br />

Suo spiritus magistro, qui ab eo moribundo quaesierat : « Malisne<br />

sanus fieri an in Paradisum ire », respondit : « Cupio facere voluntatem<br />

Dei ».<br />

Qui funeri interfuerunt, quod modo sollemni factum est die 29<br />

mensis Iulii, omnes repetebant : « Alterum sanctum Aloisium sepelivimus<br />

».<br />

Hic puer quattuordecim annorum, in quo incitamentum ad sanctitatem,<br />

ad Apostolatum et ad Sacerdotium idem fuit ac amor erga<br />

Iesum Magistrum, erga Virginem Sanctissimam et Paulum apostolum,<br />

et est excultum vita labori dedita et in gaudio sereno ac fulgido inno-


1372 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

centium proprio, peridoneus est iuventuti illiciendae et ad magna<br />

excitandae.<br />

Servi Dei glorificabo causa est etiam cur omnes sacerdotes et educatores<br />

recogitent de « moderationis spiritualis » momento, quod attinet<br />

ad adulescentes et iuvenes formandos. Maiorinus enim est quasi<br />

fructus quidam artis sapientis et prudentis eius magistri spiritus.<br />

Fama sanctitatis qua Servus Dei Maiorinus Vigolungo vivus gavisus<br />

est post eius mortem aucta est et diffusa. Qua re apud Curiam<br />

Albae Pompeiensis adornatus est annis 1961-1963 Processus Ordinarius<br />

super fama sanctitatis vitae, virtutum et miraculorum in genere eiusdem<br />

Servi Dei Romamque est transmissus. Servatis de iure servandis,<br />

Causa introducta est penes Apostolicam <strong>Sede</strong>m die 11 Septembris<br />

anno 19<strong>80</strong>. Deinde apud eandem ecclesiasticam Curiam instructus est<br />

annis 1981-1982 Processus, Apostolica quidem auctoritate, super virtutibus<br />

in specie.<br />

Die 18 Decembris anno 1987, apud Congregationem pro Causis<br />

Sanctorum, actus est Congressus Peculiaris Consultorum Theologorum,<br />

Moderatore Rev.mo Domino Antonio Petti, Fidei Promotore Generali,<br />

ut de virtutum gradu heroico exercitarum dissereretur.<br />

Postea, die 16 mensis Februarii anno 1988 in Palatio Apostolico<br />

habita est Congregatio Ordinaria Cardinalium et Episcoporum, Causae<br />

Ponente Cardinali Mario Aloisio Ciappi. Accurata ad Suam Sanctitatem<br />

Ioannem Paulum II, facta relatione, Is, attentis suffragiis<br />

Congregationis pro Causis Sanctorum, die 28 mensis Martii anno 1988,<br />

iussit edi Decretum de gradu heroico virtutum a Servo Dei Maiorino<br />

Vigolungo exercitarum.<br />

Quod cum rite esset factum, accitis hodierna die Cardinalibus<br />

infrascripto Praefecto atque Causae Ponente meque Antistite a Secretis<br />

Congregationis, ceterisque de more convocandis, eisque astantibus,<br />

Beatissimus Pater sollemniter declaravit : Constare de virtutibus<br />

theologalibus Fide, Spe et Caritate tum in Deum tum in proximum,<br />

necnon de cardinalibus Prudentia, Iustitia, Temperantia et Fortitudine<br />

eisque adnexis, in gradu heroico, Servi Dei Maiorini Vigolungo,<br />

adulescentis, Societatis a Sancto Paulo alumni.<br />

Voluit autem Sanctitas Sua ut hoc Decretum publici iuris fieret<br />

inque acta Congregationis pro Causis Sanctorum referretur.<br />

Datum Romae, die 28 Martii, Anno Mariali 1988.<br />

L. * S.<br />

PETRUS Card. PALAZZINI, Praefectus<br />

© Traianus Orisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis


Acta Pontificiae Commissionis Codici Iuris Canonici authentice interpretando 1373<br />

ACTA COMMISSIONUM<br />

PONTIFICIA COMMISSIO<br />

CODICI IURIS CANONICI AUTHENTICE INTERPRETANDO<br />

Responsio ad propositum dubium<br />

Patres Pontificiae Commissionis Codici Iuris Canonici Authentice<br />

Interpretando proposito in plenario coetu diei 20 Februarii 1987 dubio,<br />

quod sequitur, respondendum esse censuerunt ut infra :<br />

D. « Utrum minister extraordinarius sacrae communionis, ad nor­<br />

mam cann. 910 §2 et 230 § 3 deputatus, suum munus suppletorium<br />

exercere possit etiam cum praesentes sint in ecclesia, etsi ad celebra­<br />

tionem eucharisticam non participantes, ministri ordinarii, qui non<br />

sint quoquo modo impediti ».<br />

R. Negative.<br />

Summus Pontifex Ioannes Paulus II de supradicta decisione cer­<br />

tior factus, die 1 iunii 1988 eam publici iuris fieri iussit.<br />

ROSALIUS I. Card. CASTILLO LARA, Praeses<br />

Iulianus Herranz Casado, a Secretis


1374 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

DIARIUM ROMANAE CURIAE<br />

Giovedì, I o Settembre 1988, si è riunita nel Palazzo Pontificio di<br />

Castel Gandolfo, alla presenza del Santo Padre, la Congregazione per<br />

le Cause dei Santi.<br />

Dal 3 al 4 Settembre 1988 il Santo Padre si è recato in Apostolico<br />

pellegrinaggio a Torino.<br />

Dal 10 al 19 Settembre 1988 il Santo Padre si è recato in Apostolico<br />

pellegrinaggio in Africa Meridionale.<br />

SEGRETERIA DI STATO<br />

NOMINE<br />

Con Biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre Giovanni Paolo II<br />

ha nominato :<br />

20 giugno 1988. L'E.mo signor Cardinale Bernardin Gantin, Membro della<br />

Pontificia Commissione per le Comunicazioni<br />

Sociali «in aliud quinquennium)).<br />

22 » » Le LL. EE. i monsignori : Edward Cassidy, Arcivescovo<br />

tit. di Amanzia, Sostituto della Segreteria di<br />

Stato; Angelo Sodano, Arcivescovo tit. c£i Nova<br />

di Cesare, Segretàrio del Consiglio per gli Affari<br />

Pubblici della Chiesa; Giovanni Battista<br />

Re, Arcivescovo tit. di Vescovio, Segretario<br />

della Congregazione per i Vescovi, Consultori<br />

della Congregazione per la Dottrina della Fede.<br />

» » » S. E. mons. Paul Josef Cordes, Vescovo tit. di Naisso;<br />

Mons. Carlo Caffarra; P. Pierre Duprey, P. A.,<br />

Consultori della Congregazione per la Dottrina<br />

della Fede a in aliud quinquennium ».<br />

23 luglio » Il sac. Carlo Mazza, Membro della consulta pastorale<br />

della Peregrinatio ad Petri <strong>Sede</strong>m.<br />

NECROLOGIO<br />

19 agosto 1988. Mons. Mario Rossi, Vescovo di Vigevano (Italia).<br />

» » » Mons. Maxime Tessier, Vescovo emerito di Timmins<br />

(Canada).<br />

21 » » Mons. Kaseba, Vescovo di Kalemie-Kirungu (Zaire).<br />

22 » » Mons. Domingos de Pinho Brandâo, Vescovo tit. di Filaca.<br />

28 » » Mons. Giuseppe Zaffonato, Arcivescovo emerito di Udine<br />

(Italia).<br />

31 » » Mons. Leonidas Proaño Villalba, Vescovo emerito di Riobamba<br />

(Ecuador).


An. et yol. LXXX 15 Octobris 1988 N. 11<br />

ACTA APOSTOLICAE SEDIS<br />

COMMENTARIUM OFFICIALE<br />

Directio: Palazzo Apostolico - Città del Vaticano — Administratio: Libreria Editrice Vaticana<br />

ACTA IOANNIS PAULI PP. II<br />

LITTERAE DECRETALES<br />

Beati Andreas Taegon, Paulus Chong Hasang aliique CI in Corea mar­<br />

tyrium passi Sancti esse decernuntur et definiuntur.<br />

IOANNES PAULUS PP. II<br />

Ad perpetuam rei memoriam. — Universae Ecclesiae gaudium qui­<br />

dem atque corona, ut olim de Philippensibus libenter Paulus Aposto­<br />

lus declaravit (cf. Phil 4, 1), sed etiam laus praecipuumque orna­<br />

mentum per saecula haberi debent tot Christifideles, quos constat mi­<br />

ris heroum virtutibus vitaeque sanctitate praestitisse hisce in terris.<br />

Assidue igitur omnis gratia Deo est habenda, qui, uti Constitutio<br />

« Dei Verbum » proprie refert, « ex abundantia caritatis suae homines<br />

tamquam amicos alloquitur et cum eis conversatur, ut eos ad socie­<br />

tatem Secum invitet in eamque suscipiat» [DV, 2). Pariter constat<br />

complures etiam martyrio in Ecclesia donari, « quo discipulus Ma­<br />

gistro pro mundi salute mortem libere accipienti assimilatur, Eique<br />

in effusione sanguinis conformatur » {LG, 42). Quare, cum in eorum<br />

numero etiam illi haud pauci habeantur, qui superiore saeculo in<br />

Corea, alii videlicet ab anno MDCCCXXXIX ad annum MDCCCLXVI, alii<br />

autem anno MDCCCLXVI, mortem propter Christianum Nomen oppeti-<br />

verunt, maxime Nos iuvat de his hic loqui. Ii enim, qui memoratis<br />

temporis intervallis ab idolatris ibi ferum in modum interfecti sunt,<br />

CUI iam nunc dinumerantur, qui claritatis causa in duos manipulos<br />

plane dividi possunt. At in martyrio eorum omnium adumbrando<br />

placet praemittere eiusmodi metam animo forti contigisse non solum<br />

90 - A. A. S.


1376 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

undecim sacros hominum pastores, sed cuiusque etiam condicionis<br />

laicos nonaginta duos : viros ac mulieres, iuvenes ac virgines, pueros<br />

ac senes, nobiles atque plebeios. - Prior eorum manipulus. - I : Rev.<br />

Andreas Kim Taegön, primus sacerdos Coreanus, qui vicesimo sexto<br />

anno aetatis suae, cum plenus esset Dei caritate, anno MDCCCXLVI<br />

immolatus est obtruncato capite. II : Paulus Chöng Hasang, laicus,<br />

qui se gessit ut magnus Christi apostolus atque quadraginta quattuor<br />

annos natus occisus est in odium Fidei anno MDCCCXXXIX, quo ipso<br />

alii multi qui sequuntur. III : Ignatius Kim Chejun, Christianae<br />

doctrinae Catechumenis tradendae deditus. IV : Theresia Kim, amita<br />

ipsius Rev. Andreae modo memorati, quae quadraginta quattuor annos<br />

nata suffocata est sex annis ante eum. V : Caecilia Yu Sosa, mater<br />

Pauli nuper memorati. VI : Elisabeth Chöng Chöng-hye, virgo, me­<br />

moratae Caeciliae filia. VII : Agatha Yi Sosa, martyrium passa quin­<br />

quagesimo quinto anno aetatis suae. VIII : Petrus Yi Hoyöng, huius<br />

Agathae frater, sex mensibus ante eam necatus. IX : Protasius Chöng<br />

Kurbo, qui tunc Missionariis illic auxilio erat'. X : Magdalena Kim<br />

Obi, quadragesimo quinto aetatis suae anno. XI : Barbara Han Agi,<br />

quadraginta septem annos nata, quae cum Magdalena et Protasio,<br />

quos modo diximus, operam dabat paganis instituendis aegrotisque<br />

curandis. XII : Anna Pak Agi, occisa anno quinquagesimo sexto aeta­<br />

tis suae. XIII : Agatha Kim, mulier undequinquaginta annorum, quae<br />

in carcere Baptismum receperat. XIV : Augustinus Yi Kwang-hon,<br />

vir duorum et quinquaginta annorum. XV : Barbara Kwön Hui, huius<br />

Augustini uxor, apud quos etiam ab aliis celebrabatur liturgia Verbi<br />

Dei. XVI : Ioannes B. Yi Kwangnyöl, nunc nominati Augustini frater<br />

quadraginta quattuor annorum, catechista. XVII : Agatha Yi, decem<br />

et septem annos nata, coniugum Augustini et Barbarae, quos dixi­<br />

mus, filia. XVIII : Lucia Park Huisun, puella duodeviginti anno­<br />

rum. XIX : Maria Park K'únagi, huius Luciae modo dictae soror qua­<br />

draginta trium annorum. XX : Iulieta Kim, virgo quinquaginta sex<br />

annos nata. XXI : Agatha Chon Kyönghyob, virgo trium et quinqua­<br />

ginta annorum, quae ipsa atque Iulieta nobiles erant virgines in comi­<br />

tatu Reginae. XXII : Damianus Nam Myöng-hyög, catechista triginta<br />

septem annorum praestans. XXIII : Maria Yi Yönhui, huius Damiani<br />

uxor triginta quinque annorum, suae aliorumque sanctificationis stu­<br />

diosissima. XXIV: Petrus Kwön Tagin, triginta quattuor annos natus<br />

veraeque religionis magnus cultor. XXV : Iosephus Chang Söngjib,<br />

medicamentarius trium et quinquaginta annorum, post veram ad


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1377<br />

Deum conversionem martyr in vinculis factus. XXVI : Barbara Kim,<br />

mulier triginta quattuor annorum, in carcerem inclusa et in ferendis<br />

suppliciis fortissima. XXVII : Rosa Kim, vidua quinquaginta quin­<br />

que annorum, Christianam fidem strenue professa. XXVIII : Magda­<br />

lena Hö Kye-im, quadraginta sex annos nata. XXIX : Barbara Yi<br />

Chöng-hüi, quadraginta annos nata. XXX : Magdalena Yi Yöng-hüi,<br />

mulier triginta annorum, soror Barbarae et filia Magdalenae, quas<br />

modo diximus. XXXI : Barbara Yi, virgo quindecim annos nata et<br />

neptis huius Magdalenae Yi. XXXII : Theresia Yi Mae-im, unum et<br />

quinquaginta annos nata, quae una est ex novissimis quinque ad unam<br />

eandemque domum pertinentibus. XXXIII : Martha Kim Söng-im,<br />

quinquaginta duos annos nata martyrium passa. XXXIV : Lucia Kim,<br />

mulier unius et viginti annorum. XXXV : Anna Kim Changgum, do­<br />

mina quinquaginta annorum. XXXVI : Maria Won Kwi-im, virgo<br />

viginti annorum. XXXVII : Ioannes Pak, quadraginta annorum vir<br />

pius et simplex. XXXVIII : Agnes Kim Hyoju, quae erat viginti quat­<br />

tuor annos nata. XXXIX : Columba Kim Hyo-im, huius Agnetis soror<br />

viginti sex annos nata. XL : Franciscus Ch'oe Kyong-hwan, vir tri­<br />

ginta quattuor annorum, secundi sacerdotis Coreani pater necnon dili-<br />

gentissimus catechumenorum institutor. XLI : Rev.mus <strong>La</strong>urentius<br />

Imbert, Episcopus tit. Capsensis necnon secundus Coreae Vicarius<br />

Apostolicus, Christi martyr quadragesimo tertio anno aetatis suae.<br />

XLII : Rev. Petrus Maubant, missionarius triginta sçx annos natus.<br />

XLIII : Rev. Iacobus Chastan, eandem habens aetatem ac Rev. Mau­<br />

bant. Qui tres modo commemorati ad Coream ut missionarii e Gallia<br />

venerant, quorum quisque mirabile inter Coreanos apostolicum opus<br />

patravit. XLIV : Augustinus Yu Chin-gil, undequinquaginta annos<br />

natus, regis publicus interpres et missionariorum auxiliator. XLV :<br />

Petrus Yu Taech'ol, puer tredecim annorum et Augustini nunc me­<br />

morati filius. XL VI : Sebastianus Nam, vir undesexaginta annorum,<br />

cuius domus facta erat fidelium Oratorium- XLVII : Barbara Cho<br />

Chung-i, huius Sebastiani uxor quinquaginta septem annos nata.<br />

XLVIII : Carolus Cho Shinch'öl, insignis in catechesi neophitis tra­<br />

denda, quadraginta quattuor annos natus. XLIX: Petrus Ch'oe Ch'ang-<br />

hüb, quinquaginta annos natus, valens catechista. L : Barbara Ch'oe<br />

Yöng-i, Petri filia uxorque Caroli, quos modo diximus, viginti duos<br />

annos nata. LI : Magdalena Son Sobyög, duodequadraginta annos<br />

nata nunc memoratae Barbarae mater, quae ambae postero ineunte<br />

anno occisae sunt. LII : Magdalena Pak Pongson, vidua atque qua-


1378 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

draginta quattuor annos nata, apud quam fideles congregari consue­<br />

verant. LUI : Perpetua Hong Kümju, domina sex et triginta anno­<br />

rum, vidua, de paganis christiane instituendis sollicita. LIV : Lucia<br />

Kim, quae in Actis commemoratur ut « gibbosa », quaeque multos<br />

paganos ad fidem adduxit. LV : Catharina Yi, domina quinquaginta<br />

septem annorum. LVI : Magdalena Cho, huius Catharinae filia tri­<br />

ginta tres annos nata. LVII : Magdalena Yi Yöngdög, eiusdem Catha­<br />

rinae soror duodetriginta annorum. LVIII : Maria Yi Indög, alia<br />

eiusdem Catharinae soror duorum et-viginti annorum, una ex postre­<br />

mis quattuor, quae vitam communem ducebant. LIX : Magdalena Han<br />

Yöng-i, domina quinquaginta sex annorum Christiana fide et caritate<br />

praestans. LX : Agatha Kwön Chini, huius Magdalenae filia viginti<br />

septem annorum. LXI : Agatha Yi Kyong-i, unum et viginti annos nata,<br />

quae cum Agatha Kwön eiusque matre vivebat. LXII: Benedicta Hyon<br />

Kyöngnyön, mulier quadraginta annorum, in catechesi aliis tradenda<br />

praestans. LXIII : Carolus Hyon Songmun, Benedictae frater quin­<br />

quaginta annos natus, sollicitus de Ecclesia illic nascenti, septem post<br />

annos quam soror ob communem Fidem occisus. LXIV : Barbara Ko<br />

Suni, unum et quadraginta annos nata. LXV : Augustinus Pak Chong-<br />

wön, huius Barbarae maritus duodequinquaginta annos natus, valde<br />

sane industrius in proximis catechizandis. LXVI : Andreas Chöng<br />

Hwagyöng, vir triginta annorum et memorati Episcopi Imbert adiu­<br />

tor. LXVII : Stephanus Min Kukka, quinquaginta tres annos natus,<br />

sollicitus de catechesi paganis tradenda. LXVIII : Paulus Hö, vir<br />

quadraginta quinque annorum atque strenuus Fidei defensor. LXIX:<br />

Petrus Hong Pyöngju, studiosus catechesis aliis tradendae. LXX: Pau­<br />

lus Hong Yöngju, huius Petri frater, de eadem re sollicitus. LXXI:<br />

Ioannes Yi Munu, vir unius et triginta annorum, qui pauperibus<br />

auxiliabatur martyrumque corpora sepeliebat. LXXII : Antonius Kim<br />

Song-u, vir quadraginta sex annorum, apud quem consueverant plures<br />

fideles congregari. LXXIII : Petrus Nam Kyongmun, quinquaginta<br />

annos natus, miles et catechista. LXXIY: <strong>La</strong>urentius Han Ihyöng,<br />

catechista quadraginta septem annos natus, qui valde fidelibus auxi­<br />

liabatur. LXXV : Susanna U Surim, mulier quadraginta trium anno­<br />

rum, quae maxime Fidem colebat. LXXVI : Agatha Yi Kannan, tri­<br />

ginta tres annos nata, quae catechistae Hyon auxilio quidem erat.<br />

LXXVII : Iosephus Im Ch'ibaeg, vir trium et quadraginta annorum<br />

fortior in Fide. LXXVIII : Theresia Kim Imi, triginta quinque annos<br />

nata, ipsius presbyteri Kim adiutrix. LXXIX : Catharina Chöng Ch'ö-


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1379<br />

ryöm, undetriginta annos nata, fere ad mortem in odium Fidei ab<br />

ipso domino, cuius famula erat, fustibus percussa. - Alter eorum ma-<br />

nipulus. - I : Petrus Yu Chöngyul, navus catechista in civitate Pyong­<br />

yang, in odium Fidei occisus anno MDCCCLXVI, eo ipso quo qui sequun­<br />

tur. II : Simeon Berneux, duos et quinquaginta annos natus, Episco­<br />

pus tit. Capsensis et quartus Coreae Vicarius Apostolicus. III: Iustus<br />

De Bretenifres, sacerdos duodetriginta annorum. IV : Petrus Henricus<br />

Dorie, sacerdos viginti septem annos natus. V : Ludovicus Beaulieu,<br />

sacerdos viginti sex annorum. Qui postremi tres missionarii iuniores<br />

unum dumtaxat annum in apostolicum opus vires impenderunt. VI:<br />

Doctor Ioannes B. Nam Chongsam, quinquaginta quattuor annos na­<br />

tus. VII: Ioannes B. Chön Chang-un, e civitate «Seoul», typogra­<br />

phus et catechista, quinquaginta sex annos natus. VIII : Petrus Ch'oe<br />

Hyöng, catechista atque typographus trium et quinquaginta annorum.<br />

IX : Marcus Chöng TJibae, septuaginta duos annos natus, studiosus<br />

catechesis proximis tradendae. X : Alexius U Seyöng, adolescens duo­<br />

rum et viginti annorum, huius ipsius Marci Chöng TJibae discipulus.<br />

XI : Antonius Daveluy, Episcopus tit. Aconensis et Coadiutor Vicarii<br />

Apostolici Coreae, duodequinquaginta annos natus, qui ibi plus quam<br />

viginti annos egregium pastoris opus elaboravit effecitque. XII : Rev.<br />

Martinus Lucas Huin, missionarius triginta annorum. XIII : Petrus Au-<br />

maitre, undetriginta annorum sacerdos, in Corea missionarius. XIV:<br />

Iosephus Chang Chugi, laicus trium et sexaginta annorum, optimus<br />

clericorum adiutor necnon catechumenorum institutor. XV : Lucas<br />

Hwang Soktu, quinquaginta quattuor annos natus, Episcopi Daveluy<br />

adiutor. XVI : Thomas Son Chasön, martyr factus anno duodetrice-<br />

simo aetatis suae. XVII : Bartholomaeus Chöng Munho, sexaginta<br />

quinque annos natus, Christifidelis sanctitate praestans. XVIII : Pe­<br />

trus Cho Hwasö, anno quinquagesimo secundo aetatis suae decollatus,<br />

filius martyris priori manipulo annumerati. XIX : Iosephus Cho Yu-<br />

nho, huius Petri filius undeviginti annos natus. XX: Petrus Son<br />

Sönji, laicus quadraginta septem annos natus, catechistae munere<br />

unum et triginta annos functus. XXI : Petrus Yi Myöngs Christi mar­<br />

tyr factus quadragesimo sexto aetatis suae anno. XXII : Iosephus Pe­<br />

trus Han Wönsö, magna cum diligentia catechesi deditus. XXIII :<br />

Petrus Chong Wonji, iuvenis unius et viginti annorum, sicut parentes<br />

ob Fidem mortuus. XXIV : Ioannes Yi Yunil, agricola, qui magno cum<br />

studio catechesim vicinos docebat, maximo martyrii honore insignitus.


13<strong>80</strong><br />

Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Ita alterius martyrum manipuli, quem diximus, index completur.<br />

Constat LXXIX martyres, quibus prior effectus est manipulus, die v<br />

mensis Iulii anno MCMXXV, reliquos autem XXIV seu alterum mani-<br />

pulum die vi mensis Octobris anno MCMLXVIII, inter Beatos publice<br />

relatos esse. At, cum Coreanae Dicionis Antistites a Paulo PP. VI,<br />

Decessore Nostro ve.me. petivissent ut Causa omnium quos diximus<br />

CUI Beatorum Martyrum resumeretur, Ipse deinde, Congressu pecu­<br />

liari Patrum Cardinalium Sacrae Congregationis pro Causis Sancto­<br />

rum die VII mensis Februarii celebrato, anno MCMLXXVIII, cum in<br />

eorum votis esset ut eiusmodi Causa resumeretur, si Summo Ponti­<br />

fici placuisset, sententiam Sacrae Congregationis die xin mensis<br />

Aprilis ratam habuit et confirmavit eo ipso anno, statuens Causam<br />

canonizationis eorumdem martyrum resumendam esse, quae de iis<br />

omnibus una simul consociatis pertractaret. Posthac autem, conside­<br />

ratis precibus ad hoc Nobis admotis, ut eosdem Beatos martyres,<br />

facta dispensatione super praescripto exhibendi unum miraculum rite<br />

approbatum, in Sanctorum album referremus, Nos, ut defertur in Re­<br />

scripto eiusdem Sacrae Congregationis die ix mensis Iunii anno<br />

MCMLXXXIII edito, postulationi Coreanorum Praesulum ita annuimus<br />

ut, a sueta probatione iuridica miraculi in casu dispensatione facta,<br />

ad sollemnem canonizationem Beatorum martyrum, de quibus in pre­<br />

cibus, quandocumque celebrandam procedi posset. Denique, cum in<br />

votis omnium venerabilium Coreae sacrorum Antistitum necnon sacer­<br />

dotum et religiosorum et fidelium esset ut illi Coreani Beati in Sancto­<br />

rum numerum ascriberentur anno MCMLXXXIV, occasione nempe cele­<br />

brationis ducentesimae anniversariae memoriae primi Coreani Christi­<br />

fidelis, propterea Ipsi statuimus ut eo ipso anno, Nobis in Coream<br />

peregrinantibus pastoralis visitationis causa, exoptata eadem sollem­<br />

nis tot Martyrum canonizatio in praeclara urbe « Seoul » ageretur die<br />

sexto mensis Maii. Hic enim hac ipsa die, clero ac populo astantibus,<br />

sub diu in magna Seulensi platea « Youido » inter Sacra hanc pronun-<br />

tiavimus Canonizationis formulam : « Ad honorem Sanctae et Indi­<br />

viduae Trinitatis, ad exaltationem fidei catholicae et vitae christianae<br />

incrementum, auctoritate Domini nostri Iesu Christi, beatorum aposto­<br />

lorum Petri et Pauli ac Nostra, matura deliberatione praehabita et<br />

divina ope saepius implorata, ac de plurimorum Fratrum Nostrorum<br />

consilio, Beatos Andream Kim Taegön, Paulum Chöng Hasang et cen­<br />

tum et unum Socios, Martyres Sanctos esse decernimus et definimus,


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1381<br />

ac Sanctorum Catalogo adscribimus, statuentes eos in universa Ecclesia<br />

inter Sanctos pia devotione recoli debere. In nomine Patris et Filii<br />

et Spiritus Sancti.<br />

Datum Seuli in Corea, die sexta mensis Maii, anno Domini mil­<br />

lesimo nongentesimo octogesimo quarto, Pontificatus Nostri sexto.<br />

In Secret. Status tab. n. 142.910.<br />

EGO IOANNES PAULUS<br />

Catholicae Ecclesiae Episcopus<br />

Iosephus Del Ton, Protonot. Apost.<br />

CONSTITUTIONES APOSTOLICAE<br />

I<br />

CALLIANENSIS<br />

Nova Eparchia Callianensis pro fidelibus ritus syro-malabarensis in regione<br />

Bombayensi-Poonensi-Nashikensi degentibus conditur.<br />

IOANNES PAULUS EPISCOPUS<br />

SERVUS SERVORUM DEI<br />

AD PERPETUAM REI MEMORIAM<br />

Pro Christifidelibus in regione Mombayensi-Poonensi-Nashikensi frequentioribus<br />

factis probe novimus per Apostolicas Litteras, quas superiore<br />

anno ad Indiae Venerabiles in episcopatu Fratres die xxvin<br />

mensis Maii dedimus, aperte Nos ipsos statuisse novam ritus syromalabarensis<br />

Eparchiam illic iam nunc condendam esse. Probatum<br />

enim morem sequimur huius Sanctae Sedis, quae, ut plane constat,<br />

etiam Eparchias hic illic constituere consuevit constitutasque ita tuetur,<br />

ut et in servando ritu eis sit auxilio. Qui, igitur, vehementer


1382 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

cupimus ut Ecclesia Syro Malabarensis quam maxime provehatur prospereque<br />

ritus eius colatur, Nos de consilio Congregationis pro Ecclesiis<br />

Orientalibus Nobiscum hodie collato deque plenitudine Apostolicae<br />

potestatis Nostrae necnon harum Litterarum virtute novam in regione<br />

quam diximus pro Christifidelibus ritus syro-malabarensis Eparchiam<br />

nomine Callianensem condimus eiusque constitutionem lege sancimus,<br />

cuius ipsius sedes, una cum Ecclesia Cathedrali, ipsa in urbe « Kalyan »<br />

erit. Primusque proinde eiusmodi Ecclesiae particularis sacrorum Antistes<br />

ac Pastor hac ipsa die eligitur quidem, altaris tamen Litteris<br />

Nostris. Qui demum haec ita iubentes statuimus, Apostolicas ipsas has<br />

Litteras et hoc tempore et in posterum ratas esse volumus, quibuslibet<br />

contrariis rebus minime obfuturis.<br />

Datum Romae, apud S. Petrum, die tricesimo mensis Aprilis, anno<br />

Domini millesimo nongentesimo octogesimo octavo, Pontificatus Nostri<br />

decimo.<br />

& AUGUSTINUS Card. CASAROLI D. SIMON Card. LOURDUSAMY<br />

a publicis Ecclesiae negotiis Congr. pro Eccl. Orient. Praef.<br />

Loco ig Plumbi<br />

In Secret. Status tab., n. 219.811.<br />

Marcellus Rossetti, Proton. Apost.<br />

Franciscus Cascone, Proton. Apost. s.n.<br />

II<br />

ANTIOQUIENSIS<br />

Ad metropolitanae ordinem Antioquiensis evehitur dioecesis, quae Eccle­<br />

sia Sanctae Fidei de Antioquia posthac vocabitur, novaque ei cognomina<br />

Provincia conditur ecclesiastica.<br />

IOANNES PAULUS EPISCOPUS<br />

SERVUS SERVORUM DEI<br />

AD PERPETUAM REI MEMORIAM<br />

Spiritali sane prospicientes utilitati Christifidelium ubique terrarum<br />

degentium, preces, quas ad novam provinciam ecclesiasticam<br />

iusta de causa in Republica Columbiana instituendam Conferentia<br />

Episcopalis eiusdem Nationis huic Sanctae Sedi modo adhibuit, audiendas<br />

esse censemus. Quare, idem sen tiente Venerabili Fratre Angelo<br />

Acerbi, Archiepiscopo titulo Zellensi et in Columbia Nuntio Apo-


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1383<br />

stolico, Nos, eiusmodi petitione perpensa eorumque suppleto consensu,<br />

quorum interest vel interesse existimantur, probata etiam sententia<br />

Venerabilium Fratrum Nostrorum S. R. E. Cardinalium Sacro Consilio<br />

pro Publicis Ecclesiae Negotiis praepositorum, quam ratam facimus,<br />

vi et potestate Nostra Apostolica harumque Litterarum virtute<br />

hic ea decernimus, quae sequuntur, atque iubemus. Ecclesiam Antioquiensem<br />

metropolitano subtrahimus iuri Ecclesiae Medellensis attollimusque<br />

ad metropolitanae archidioecesis gradum, cui iura proinde<br />

et privilegia tribuimus, quae eiusmodi Ecclesiarum ordinis sunt propria,<br />

ipsaque vocabitur Ecclesia Sanctae Fidei de Antioquia; pariterque<br />

novam provinciam ecclesiasticam eodem nomine appellandam<br />

condimus, quae scilicet constet tum nova metropolitana Ecclesia Sanctae<br />

Fidei de Antioquia tum suffraganeis quas ei assignamus dioecesibus<br />

Sanctae Rosae de Osos et Apartadoensi hodie constituta, tum etiam<br />

Vicariatibus Apostolicis Quidduano et Istiminaënsi, singulis his Ecclesiis<br />

particularibus iam nunc a provincia Medellensi omnino distractis.<br />

Eundem autem pro tempore olim Antioquiensem, nunc Sanctae Fidei<br />

de Antioquia, Praesulem dignitate Metropolitae perpetuo insignimus<br />

Venerabilem Fratrem Eladium Acosta Arteaga, quem novae Ecclesiae<br />

metropolitanae, iuribus quidem et privilegiis propriis ornatum congruentibusque<br />

adstrictum officiis, Archiepiscopum praeficimus, dum<br />

eiusdem pro tempore Archiepiscopi iuri metropolitano Ecclesias, quas<br />

ei suffraganeas diximus, simul subicimus. Quae omnia hic statuimus,<br />

ea ad effectum ab eodem quem diximus Venerabili Fratre Angelo Acerbi<br />

adducantur, cui et facultatem facimus id delegandi ad alium virum in<br />

ecclesiastica dignitate constitutum, addito onere hoc etiam curandi,<br />

ut certum verumque actae exsecutionis litterarum exemplum Congregationi<br />

pro Episcopis iusta diligentia mittatur. Quod reliquum denique<br />

est, Apostolicas has Litteras nunc ratas esse et in posterum volumus,<br />

contrariis quibuslibet rebus haud obstantibus.<br />

Datum Romae, apud S. Petrum, die duodevicesimo mensis Iunii,<br />

anno Domini millesimo nongentesimo octogesimo octavo, Pontificatus<br />

Nostri decimo.<br />

© AUGUSTINUS Card. CASAROLI © BERNARDINUS Card. G ANTIN<br />

a publicis Ecclesiae negotiis Congr. pro Episcopis Praef.<br />

Loco £g Plumbi<br />

In Secret. Status tab., n. 212.675.<br />

Marcellus Rossetti, Proton. Apost.<br />

Franciscus Cascone, Proton. Apost. s.n.


1384 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

LITTERAE APOSTOLICAE<br />

I<br />

Venerabili Servo Dei Georgio Matulaitis seu Matulewicz Beatorum honores<br />

decernuntur.<br />

IOANNES PAULUS PP. II<br />

Ad perpetuam rei memoriam. — Apostolus Gentium, ad Titum scri­<br />

bens, huiusmodi aptis verbis verissimum pastoris exemplar delineat :<br />

(( Oportet enim episcoporum sine crimine esse sicut Dei dispensatorem,<br />

non superbum, non iracundum, non vinolentum, non percussorem, non<br />

turpis lucri cupidum, sed hospitalem, benignum, sobrium, iustum, sanc­<br />

tum, continentem, amplectentem eum qui secundum doctrinam est,<br />

fidelem sermonem, ut potens sit et exhortari in doctrina sana et eos<br />

qui contradicunt arguere» (Tit 1, 7-9).<br />

Nunc vero, nemo dubitet quin exemplar, tam claris verbis ab Apo­<br />

stolo Paulo nuper depictum, Venerabili Servo Dei Matulaitis seu<br />

Matulewicz adamussim conveniat. Is enim gradus sanctitatis constan­<br />

ter ac-perseveranter ascendens, non solum in suo ministerio episcopali,<br />

sed etiam in tota sua navitate apostolica, sacerdotali et religiosa (( pro<br />

Christo et Ecclesia » suscepta, potuit cum S. Paulo Apostolo confi­<br />

teri : (( Omnibus omnia factus sum, ut aliquos utique facerem salvos »<br />

(1 Cor 9, 22 b).<br />

Venerabilis Famulus Dei Georgius Matulaitis seu Matulewicz in<br />

pago v. Lugine" intra fines olim dioecesis Seinensis (nunc Vilkavisken­<br />

sis) in Lituania a piis honestisque parentibus Andrea Matulaitis et<br />

Ursula Matulis die 13 Aprilis a. 1871, novissimus ex octo filiis, natus<br />

est. Die 20 eiusdem mensis, eodem anno, in civitate v. Marijampolë,<br />

baptismali aqua ablutus, nomen Georgii Boleslai assumpsit. Rudimenta<br />

fidei tam a matre, quam a sacerdotibus Marianis paroeciae Mariampo-<br />

lensis accepit.<br />

Cum vix trium esset annorum, anno 1874 patre orbatus est. Post<br />

mortem matris (a. 1881), sub tutela fratris germani maioris natu<br />

remansit. Sat laboriose studia primaria et quinque annos gymnasii<br />

absolvit. Tunc ob gravem morbum phthisis osseae et paupertatem<br />

studia derelinquere laboresque agrestes aggredi coactus est. Enituit<br />

tamen puerulus tali virtutis nobilitate, ingenii celeritate et maturitate,<br />

fervida pietate, ut a vocatione ad statum sacerdotalem, quam in


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1385<br />

corde suo iam a pueritia sentiebat, deterreri non posset, quam potius<br />

in imo corde fovit.<br />

Anno 1889 a patruele Ioanne Matulewicz secum in Kielce adductus,<br />

ibi studia media absolvit et anno 1891 vigesimum aetatis annum agens<br />

in Seminario Kielcensi exceptus est. Tunc etiam, ob peculiares illius<br />

temporis condiciones, ex patruele, cognomen (( Matulewicz » sibi asse­<br />

ruit. Quietus, mira sedulitate et ingenio amicali conspicuus, fervido<br />

amore Dei imbutus, cito condiscipulis cordi esse incepit, apud quos<br />

ob raras dotes et animi magnitudinem in summa aestimatione fuit.<br />

Anno 1893 ab episcopo Kielcensi in Seminario Varsaviensi colloca­<br />

tus, hic ita pietate et sedulitate condiscipulos superavit, ut anno 1895<br />

mitteretur ad Academiam Romanam Catholicam Ecclesiasticam Pe-<br />

tropolitanam (Russia). Ibi, debitis studiis diligenter peractis, die 20<br />

Novembris 1898 sacerdos ordinatus, mox postea Sacrae Theologiae<br />

Magister


1386 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

prius — uti primus professor huius noviter introducti cursus — So-<br />

ciologiam ac ab anno 1909 etiam Theologiam dogmaticam. Tum alumni<br />

tum Superiores valde admirati sunt eius doctrinam et vitam virtuo-<br />

sam. Quapropter anno 1910 etiam ad officium vicarii rectoris Acade­<br />

miae promotus est.<br />

Iam diu tamen ad altiora vocatum se sentiens et vitam religiosam<br />

in imperio Russico, etsi in condicionibus quam maxime adversis extan-<br />

tem, restaurare cupiens, Ordinem Clericorum Regularium Marianorum<br />

sibi iam ab infantia cognitum, ab Imperialibus moderatoribus Russicis<br />

suppressum et fere exstinctum, clandestine restaurare et reformare<br />

coepit. Debitis facultatibus obtentis, anno 1909 vota religiosa in eo<br />

nuncupavit et Constitutiones pro Marianis recentioribus rerum con­<br />

dicionibus aptatas conscripsit; eas Sanctus Pius Papa X die 28 novem­<br />

bris anno 1910 approbavit. Vita functo superstite Moderatore Gene­<br />

rali, anno 1911 Ven. Dei Famulus ad munus Superioris Generalis a<br />

sociis renovati Instituti Marianorum electus est.<br />

Officiis Academiae prudentissime dimissis, Ven. Dei Famulus se<br />

Friburgum in Helvetia transtulit, novitiatus Domum aperuit. Primam<br />

Domum Marianorum cum novitiatu in America Septentrionali a. 1913<br />

instituit. Pro novitiis in Polonia anno 1915, in Lituania autem anno<br />

1918, Domos aperuit. Bello mundiali primo adhuc saeviente, domum ad<br />

orphanos instituendos Varsaviae condidit, quos ducentos numero re­<br />

cepit et pro eorum necessitatibus quasi ostiatim panem, poma terrae,<br />

carbones et vestimenta mendicare non erubuit.<br />

Die 23 Octobris anno 1918 episcopus Vilnensis designatus, omni<br />

conatu episcopatum recusavit, in vanum implorando multa auctoritates<br />

ecclesiasticas pro abrogatione huius consilii, quia se totum bono Congre­<br />

gationis Marianorum dedere volebat et se incapacem satisfacienli fide­<br />

libus diversarum nationum ad hanc dioecesim pertinentibus sentiebat.<br />

Tandem, voluntati Benedicti Pp. XV obsequens, consecrationem episco­<br />

palem Kaunae suscepit et, peregrinatione prius ad Sanctuarium<br />

B. V. M. Matris Misericordiae in Porta Aurorae civitatis peracta,<br />

Cathedralem Vilnensem die 8 Decembris eiusdem anni ingressus est.<br />

Quanta heroica virtute ac supernaturali prudentia per septem annos<br />

dioecesim rexerit, facile comprehenditur, si prae oculis habeantur poli­<br />

ticae vicissitudines in quibus civitas Vilnensis eo tempore versabatur.<br />

Aerumnosae difficultates omnis generis, seu ethnicae, civiles, milita­<br />

res, sociales, culturales eo tempore quam maxime ortae sunt. In mini­<br />

sterio apostolico eius caritas immensa omnes amplexata est ; eius maxi­<br />

ma prudentia congruens insigni eius episcopali


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1387<br />

bono », atque ceterae virtutes tantum salis et aquae habuere, ut tota<br />

vita Venerabilis Servi Dei panis sapidus pro fidelibus et hostia Deo<br />

munda efficeretur. Pro omnibus fuit indefessus caritatis artifex et<br />

pater.<br />

In Lituania anno 1918 novam Congregationem « Sororum Paupe­<br />

rum ab Immaculata Conceptione B. V. Mariae », pro cura puellarum<br />

orphanarum et post bellum derelictarum, instituit eiusque statuta<br />

conscripsit. Iam uti episcopus Vilnensis, anno 1924 alteram Congre­<br />

gationem Sororum, nempe « Ancillarum Iesu in Eucharistia constituit,<br />

ut praesertim pauperes puellas linguae bielorussae, tam catholicas<br />

quam orthodoxas, eruditione generali et educatione religiosa in-<br />

struerent.<br />

Anno 1925, Concordato inito inter Poloniam et <strong>Sede</strong>m Apostoli­<br />

cam, sedeque episcopali Vilnensi ad Metropolitanam <strong>Sede</strong>m evecta,<br />

Venerabilis Dei Famulus boni Ecclesiae vere studiosus magis quam<br />

suae sortis, prudenter suae sedi renuntiare statuit atque exonerari<br />

opta vit.<br />

Summus Pontifex Pius Papa XI, qui Nuntius Apostolicus in Po­<br />

lonia episcopum Georgium optime cognoverat et magni faciebat, hac<br />

renuntiatione rata habita, statim eum ad dignitatem archiepiscopalem<br />

evexit, <strong>Sede</strong> tit. Adulitana collata, et Visitatorem Apostolicum in<br />

Lituaniam misit. Suum munus brevi tempore, ne duorum quidem<br />

annorum spatio, feliciter explevit, multas res magni ponderis ad<br />

exitum adduxit : institutionem Provinciae Ecclesiasticae Lituanae,<br />

necnon reformationem Facultatis Theologicae in Studiorum Univer­<br />

sitate publica, atque monasteriorum Sororum, ac praesertim delinea­<br />

menta Concordati inter Lituaniam et <strong>Sede</strong>m Apostolicam, ab eo con­<br />

scripta quo meliores fierent necessitudinis rationes Lituaniae cum<br />

Sancta <strong>Sede</strong>.<br />

Vix hoc opere expleto et relatione cum schemate ad S. <strong>Sede</strong>m missa,<br />

dum ipse Urbem petere cogitabat, gravi morbo correptus, Kaunac,<br />

die 27 ianuarii a. 1927, Sacramentis Infirmorum pientissime susceptis,<br />

animam Deo reddidit. Corpus eius a. 1936 ad ecclesiam Marianorum in<br />

Marijampolë translatum est.<br />

Cum germana sanctitatis fama in vita et post mortem floruisset,<br />

Venerabilis Dei famulus communi aestimatione dignus habitus est,<br />

qui ad altarium honores aliquando eveheretur. Nihil, proinde, mirum<br />

si hac fama sanctitatis impellente, nonnullis quoque signis firmata,<br />

causa de Beatorum Caelitum honoribus Venerabili Servo Dei peragi<br />

coepta est.


1388 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Quibus rebus omnibus rite perpensis, Processus Informativus apud<br />

Vicariatum Urbis institutus est, aa. 1953-1956, eodemque tempore Pro­<br />

cessus Rogatoriales apud Curias Bruklyniensem, Mechliniensem-<br />

Bruxellensem, Buffalensem, et Scrantonensem habiti.<br />

Annis 1957-1959 vota faventia prodierunt super scriptis Venerabilis<br />

Servi Dei lingua <strong>La</strong>tina, Lituana et Polonica compositis. Die 9 mensis<br />

Februarii a. 1967 Summus Pontifex Paulus Papa VI introductionem<br />

causae decrevit et die 16 mensis Martii anno 1968 decretum de non<br />

cultu editum est.<br />

Processu autem Apostolico Romae, aa. 1971-1972, Chicagiae, a. 1971<br />

et Varsaviae, aa. 1970-1971 instructo de omniumque processuum iuri­<br />

dica auctoritate decreto die 7 Martii a. 1975 rite lato, Georgium Ma­<br />

tulaitis seu Matulewicz christianarum virtutum culmen attigisse die<br />

11 mensis Maii a. 1982 Nos ediximus.<br />

Postquam autem recte disputatum est de mirabili quadam sana­<br />

tione intercessioni Venerabilis Servi Dei tributa eaque recognita, et<br />

per Decretum die 30 mensis Iunii anno 1986 sancita, statuimus sollem­<br />

nem beatificationem Venerabilis Georgii die 28 mensis Iunii a. 1987<br />

Romae, inter sollemnia sescentesimum annum accepti christianismi<br />

a Lituana gente commemorantia, peragere.<br />

Quare inter ritum coram frequentissima fidelium multitudine in<br />

Basilica S. Petri Principis Apostolorum a praesidibus Conferentiarum<br />

Episcopalium Ecclesiarum Europae concelebratum, haec verba pro­<br />

tulimus : (( Nos, vota fratris Nostri Antonii Vaicius Administratoris<br />

Apostolici Telsensis, necnon plurimorum aliorum Fratrum in Episco­<br />

patu, multorumque christifidelium explentes, de Congregationis pro<br />

Causis Sanctorum consulto, Auctoritate Nostra Apostolica faculta­<br />

tem facimus, ut Venerabilis Servus Dei Georgius Matulaitis seu Matu­<br />

lewicz nomine Beati in posterum appelletur, eiusque festum die ipsius<br />

natali vicesimo septimo mensis Ianuarii, in locis et modis iure sta-r<br />

tutis, quotannis celebrari possit. In nomine Patris et Filii et Spiritus<br />

Sancti». Quae vero per has Litteras decrevimus, et nunc et in poste­<br />

rum firma esse volumus, contrariis quibuslibet non obstantibus.<br />

Datum Romae, apud Sanctum Petrum, sub anulo Piscatoris, die<br />

XXVIII mensis Iunii, anno MCMLXXXVII, Pontificatus Nostri nono.<br />

® AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis<br />

In Secret. Status tab., n. 218419.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1389<br />

II<br />

Venerabili Servo Dei Marcello Callo, iuveni saeculari in odium fidei in-<br />

terempto, Beatorum honores decernuntur.<br />

IOANNES PAULUS PP. II<br />

Ad perpetuam rei memoriam. — « Esto fidelis usque ad mortem<br />

et dabo tibi coronam vitae )) (Ap 2, 10). Per tot iam saecula innumeri<br />

servi Dei pro inconcussa fidelitate sua, eiusmodi praelucente corona,<br />

tribulationem passi sunt magnam, illud oculis quidem cementes praeclarum<br />

beati Apostoli effatum : « omnes qui volunt pie vivere in Christo<br />

Iesu persecutionem patientur » (2 Tim 3, 12). Inter tam frequentes<br />

Christifideles, qui iam experti sunt ea, iuvenis saecularis Marcellus<br />

Callo connumerandus videtur, de quo, cum Malignum magno fortique<br />

animo debellaverit, necnon, Dei voluntati per omnem vitam adhaerendo,<br />

ipsum tulerit martyrium fidei, nunc proinde maxime Nos iuvat<br />

ea exponere, quae sequuntur. Rhedonibus in Gallia die vi mensis Decembris<br />

anno MCMXXI ex humilibus piisque parentibus secundo loco<br />

natus, christianum nomen duobus post diebus is in baptismate accepit.<br />

In familia crevit, ubi, cum factum esset ut domus novem omnino filiis<br />

constaret non multis post annis, cito Marcellus didicit coepitque suo<br />

moderari ingenio seque ad parentum admonitiones conformare. Puerilem<br />

enim servabat disciplinam atque, probe conscius difficultatum<br />

domesticarum, pietate vel maiore parentes prosequebatur ac fratres.<br />

Christianis moribus recte apteque formatus, adhuc puer Deum coepit<br />

amare et Eucharistiam, quam anno MCMXXXII primum amanter suscepit.<br />

Insequenti anno feliciter ipsa Confirmationis unctione die xxv<br />

mensis Iunii miles Christi est factus. Puer elementarius omnino diligenter<br />

se gessit, nonnullosque per annos, ut sacerdoti inserviret Sacrum<br />

facienti, templum cotidie laetus petebat, neque verebatur tenera<br />

adhuc aetate extra domum ad aliquid incumbere, ut familiaribus praesenti<br />

aliquo esset auxilio. Suaque in urbe is ipse Iuvenum Exploratorum<br />

sodalis fuit, apud quos et Fidem solidabat et suam praesertim<br />

vocationem ad apostolatum plane colebat et magis magisque provehebat,<br />

ex qua tot fructus spiritales posthac manaturi erant. Anno<br />

dein MCMXXXVI Marcellus Iuventuti Operariae Catholicae nomen dedit,<br />

et quidem potissimum, ut operarius interea inter operarios aliquam<br />

perutilem apostolatus formam, saltem recti exempli iuvenem se<br />

praebens, assidue exerceret. Quod re vera tunc ibi fecit alibique<br />

posthac. Altero bello pancosmio Gallia a Germanico exercitu occupata,<br />

cum statutum esset ut complures exinde iuvenes in Germaniam


1390 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

traducerentur, qui in officinis armis apparandis operam darent, tunc<br />

Marcellus pro fratre suo, qui ordinationem sacerdotalem suscepturus<br />

iam erat, exportatus est. Is tamen, parentibus et fratribus et coniunctis,<br />

ipsaque puella quam sibi desponderat, in patria relictis, in Germaniam<br />

tamquam missionarius ultro profectus est, ut, quos secuturus erat,<br />

eos christiane confirmaret ac sustineret in extera Natione illa. Illic<br />

enim eiusmodi mirabilis iuvenis, opera consociata cum sacerdotibus<br />

illuc deportatis necnon cum aliis adulescentibus adhuc aut sacerdo­<br />

tium petentibus aut memoratae Iuventutis Catholicae sodalibus, totum<br />

actioni se tradidit evangelicae illis in saeptis inter operarios perse-<br />

quendae. Neque sine causa ab omnibus ibidem fortis habebatur Chri­<br />

stifidelis necnon doctrinae Unius hominum Magistri suasor fir-<br />

musque testis. A custodibus tamen comperto eiusmodi apostolatus<br />

genere, quamvis clam explicaretur, fautores in carcerem inclusi sunt<br />

omnes, inter quos et iuvenis Marcellus Callo, in quem, quinque in<br />

custodia mensibus transactis, haec deinde prolata est sententia : (( Ca­<br />

tholica sua agendi ratione erga suos gregales is per tempus laboris<br />

detrimento fuit rei publicae et populo Germanico ». Cum igitur « nimis<br />

catholicus » habitus esset, Marcellus, die xix mensis Aprilis anno<br />

MCMXXxxiiii in campum Gothanüm relegatus, inde miser ad durissi­<br />

mum campum Flossenburgensem die xn mensis Octobris eodem anno<br />

translatus est, at ubique ipse contendit comitum fidem spem caritatem<br />

augere neque umquam cessavit egentioribus maleque affectis solacio<br />

esse. Demum, ad internecionis castra loci « Mathausen » delatus, ibi,<br />

tot aerumnis et vexationibus omnisque generis difficultatibus con­<br />

fectus, quas constanter propter Fidem tamdiu sustinebat, omnino ipse<br />

elanguit, dieque xix mensis Martii anno MCMXLV ad Deum abiit.<br />

Marcellus Callo, qui iam ante mortem vir sanctus habebatur, etiam<br />

famam martyris fidei est assecutus, quae procedentibus annis est aucta,<br />

et quidem potissimum in Germania ad loca maximorum animi ango-<br />

rum, cruciatuum et mortis servi Dei. Quoniamque specialem in mo­<br />

dum frequenti etiam iuventuti is admirationi coepit esse, sicut martyr<br />

qui vita ac morte sibi constitit tenax in fide, idcirco archidioecesis<br />

Rhedonensis causam canonizationis laici iuvenis strenui ac fidelis inire<br />

non dubitavit. Informativo igitur quem dicunt Processu Ordinario<br />

Rhedonensi (annis MCMLXVIII-MCMLXXII) necnon Rogatorialibus Pro­<br />

cessibus apud tredecim Curias episcopales (annis MCMLXXI-MCMLXXII)<br />

instructis, die III mensis Maii anno MCMLXXIV Decretum super revi­<br />

sione scriptorum ad iuvenem Marcellum pertinentium dieque VII men­<br />

sis Ianuarii anno MCMLXXXII alterum super Causae introductione


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1391<br />

sunt edita. Vacatione autem ab instruendo Processu Apostolico impetrata,<br />

die ix mensis Ianuarii hoc anno ipsum prodiit Decretum<br />

super validitate Processuum Ordinariorum, qui suo tempore peracti<br />

sunt. Hoc ipso anno super virtutibus atque martyrio famuli Dei recognitione<br />

instituta ac disceptata, cum Theologi Consultores in Congressum<br />

Peculiarem die x mensis Martii congregati, tum Patres Cardinales<br />

et Episcopi in Ordinario Coetu die xix mensis Maii celebrato,<br />

omnes communi sententia proposito dubio respondentes fassi sunt servum<br />

Dei Marcellum Callo heroum in modum virtutes théologales et<br />

cardinales reliquasque illis adnexas vere coluisse eiusque mortem verum<br />

ac certum martyrium existimandam esse. Ipsi dein, re bene reputata,<br />

eiusmodi senteniam ad Nos relatam confirmantes, mandavimus ut et<br />

super heroicis servi Dei virtutibus et super eius martyrio Decretum<br />

conficeretur, Calendisque Iuniis, omnibus de more convocandis convocatis<br />

atque astantibus, declaravimus constare tum de virtutibus<br />

heroicis tum de martyrio deque causa martyrii Servi Dei Marcelli<br />

Callo, iuvenis saecularis.<br />

Statuta ergo die Beatificationis, hodie mane peracta est Beatificatio<br />

tum eius, tum Antoniae Mesina et Petrinae Morosini ; quare in<br />

Basilica Petriana hanc formulam elocuti sumus inter Sacra : « Nos,<br />

vota fratrum nostrorum Iacobi Jullien, Archiepiscopi Rhedonensis,<br />

Ioannis Melis Fois, Episcopi Galtellinensis-Norensis, Clementis Gaddi,<br />

Archiepiscopi emeriti Bergomensis, necnon plurimorum aliorum Fratrum<br />

in Episcopatu, multorumque christifidelium explentes, de Congregationis<br />

pro Causis Sanctorum consulto, Auctoritate Nostra Apostolica<br />

facultatem facimus, ut Venerabiles Servi Dei Marcellus Callo,<br />

Antonia Mesina et Petrina Morosini, Beatorum nomine in posterum<br />

appellentur, eorumque festum die ipsorum natali : Marcelli Callo die<br />

decima nona martii ; Antoniae Mesina die decima septima Maii ; Petrinae<br />

Morosini die sexta aprilis, in locis et modis iure statutis quotannis<br />

celebrari possit. In nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti ». Sueta<br />

subinde oratione habita de vita, virtutibus ac martyrio Beatorum, quos<br />

modo publice diximus, eos venerati sumus Ipsique summa cum religione<br />

primi invocavimus.<br />

Datum Romae, apud Sanctum Petrum, sub anulo Piscatoris, die<br />

iv mensis Octobris, anno MCMLXXXVII, Pontificatus Nostri nono.<br />

ffî AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis<br />

Loco iß Sigilli<br />

In Secret. Status tab., n. 212.905<br />

91 - A. A. S.


1392 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

III<br />

Servo Dei Arnoldo Rèche Beatorum honores decernuntur.<br />

IOANNES PAULUS PP. II<br />

Ad perpetuam rei memoriam. — « Inter omnia educationis instrumenta,<br />

peculiare momentum habet schola, quae vi suae missionis,<br />

... inter alumnos diversae indolis et condicionis amicalem consortionem<br />

pariens mutuam se comprehendendi dispositionem fovet ... Pulchra<br />

igitur et gravis quidem ponderis est vocatio illorum omnium qui<br />

parentes in eorundem officio implendo iuvantes et communitatis humanae<br />

vices gerentes, munus educandi in scholis suscipiunt; quae vocatio<br />

peculiares mentis et cordis dotes, diligentissimam praeparationem,<br />

continuam renovationis et adaptationis promptitudinem expostulat »<br />

(Gravissimum Educationis, 5). Fratri Arnoldo minime quidem defuerunt<br />

(( peculiares mentis et cordis dotes », praeter « diligentissimam<br />

praeparationem » qua ipse suos praecellebat confratres. Iulianus Nicolaus<br />

Rèche (hoc enim ei inditum nomen saeculare), primus ex novem<br />

filiis, natus est in oppido <strong>La</strong>ndroif Metensis dioecesis, die altera mensis<br />

Septembris anno MDCCCXXXVIII humilibus piisque parentibus. Pueritia<br />

pie ducta atque caste adulescentia, Scholarum Christianarum<br />

ingressus est in novitiatum in oppido Beauregard, apud Thionville<br />

urbem, die tertio decimo mensis Novembris anno MDCCCLXII, die autem<br />

duodetricesimo subsequentis mensis Decembris religiosum induit vestimentum<br />

atque ei nomen imposuerunt Arnoldum, qui deinceps « in Iesu<br />

familiaritate versari coepit, sanctam iuxta regulam ». Moderatores<br />

exinde fratrem Arnoldum miserunt ad ephebeum eiusdem Instituti<br />

Remis situm, anno profecto MDCCCLXVIII. Quattuordecim per annos ibidem<br />

commorans, longum temporis spatium coram Ss. Sacramento<br />

orans nocturnis horis transegit, pariterque industria enituit, animi<br />

submissione, caritate, ita ut a confratribus « sanctus frater Arnoldus »<br />

vocaretur. Rector autem renuntiatus novitiatus Remensis, inter eminuit<br />

discipulos veluti lux quae tum lucem affert tum fovet spiritum<br />

exhibendo paenitentiae, eximiam caritatem ac mansuetudinem. Mirum<br />

fuit ei donum animos perscrutandi discipulorum simulque eos solandi.<br />

Praeter in Eucharistiam dilectionem, frater Arnoldus erga Virginem<br />

Sanctissimam praestitit pietate necnon erga sanctum Ioannem Baptistam<br />

De <strong>La</strong> Salle. Mense autem Martio praepositus cum electus esset<br />

senum communitatis Remis, dixit : « haud aptus quidem sum animas<br />

moderari ; vix rationem qui habeam corporis rerum sum idoneus ».


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1393<br />

Inopinato correptus morbo, die tertio et vicesimo mensis Octobris,<br />

anno MDCCCXC, festivitate occurrente Ss. Redemptoris, pie ad Deum<br />

excessit. Frater Arnoldus minime quidem grandia prae oculis homi­<br />

num est molitus. In eo profecto constans ac fidelis erga regulam, quam<br />

libere suscepit, toto eius vitae curriculo, invenitur obtemperatio. Sim­<br />

plicitate ac silentio suam extendens vitam, mirum praebuit exemplum<br />

sanctitatis eximiae quae ex vita consecrata effluit, specie, omni varie­<br />

tate carente. Ex processuum actis attente et accurate perspectis, eximia<br />

quaedam facilitas Fratris Arnoldi exsistit ad Domini persequenda<br />

monita et incitationes gratiae ; deinde mira erga oificia fides, parvis<br />

rebus haud neglectis; tum omnibus in operibus laeta constantia atque<br />

integra mens. Haec omnia simplicitate videlicet ac probitate, quas<br />

constans concitabat oratio, usque sunt patrata. Perfectus religiosus,<br />

dum vivebat, praeclarum habebatur exemplum, non modo quoad regu­<br />

lae observantiam, verum etiam quoad spiritum observantiae ipsum<br />

atque animi intentionem fundatoris imitandi, S. Ioannis Baptistae<br />

scilicet De <strong>La</strong> Salle. Res praecipuae in virtutibus exercendis constantia<br />

fuerunt et perseverantia in ipsis humilibus rebus cotidianis expedien­<br />

dis. Eidem sane non speciosa spiritalis praestantia fuit, sed submissa,<br />

simplicitate notata ac sinceritate. Propter vitae aequabilitatem et sim­<br />

plicitatis spiritum in suscipiendis atque perficiendis iis quae religiosa<br />

vita postulabat, frater Arnoldus exemplar apparet semper vividum<br />

ad nostram aetatem aptum iis qui vitam religiosam sequuntur, et<br />

pariter exemplar in respondendo ad gratiam iis qui perfectionis vitam<br />

contendunt.


1394 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

inquisitione atque iudicio critico Officii Historici-Hagiographici ante<br />

habitis. Quas virtutes, habitis suetis disceptationibus apud Congrega­<br />

tionem pro Causis Sanctorum, heroicas fuisse diximus die v mensis<br />

Iunii anno MCMLXXXVI. Annis proin MCMLXXX-MCMLXXXI in Curia<br />

Bisuntina Cognitionalis Processus est celebratus de sanatione Mariae<br />

Depain gravi metastasi correptae, quae sanatio mense Novembri anno<br />

MCMLXVi contigit. Coetus quidem medicorum, die tricésima prima<br />

mensis Iulii, anno MCMLXXXVI, congregatus, haud dubitavit affirmare,<br />

sanationem pro humano captu subitam fuisse, perfectam, perpetuam,<br />

minime pro humana scientia explicabilem. Suffragantibus igitur Theo­<br />

logis Consultoribus Venerabilibusque Fratribus S. R. E. Cardinalibus,<br />

Nos, decreto die sexto et vicesimo mensis Ianuarii, anno MCMLXXXVII,<br />

prodito, Ipsi declaravimus constare de miraculo a Deo patrato per<br />

intercessionem Venerabilis Fratris Arnoldi dominae Mariae Delissey<br />

Depain a linfooedemate superioris artus dexteri, post mastectomiam<br />

peractam iuxtam methodum a Halstead vocatam, cum gravi impedi­<br />

mento functionali per quattuor annos et menses sex. Praestitua igitur<br />

Beatificationis die, hodie in Vaticana Basilica Sancti Petri haec sumus<br />

inter sacra elocuti : « Nos, vota Fratrum Nostrorum Iacobi Ménan-<br />

ger, Archiepiscopi' Remensis, Ansgarii Saier, Archiepiscopi Fribur­<br />

gensis, Hermani Iosephi Spital, Episcopi Trevirensis, necnon pluri­<br />

morum aliorum Fratrum in Episcopatu, multorumque Christifidelium<br />

explentes, de Congregationis pro Causis Sanctorum consulto, Aucto­<br />

ritate Nostra Apostolica, facultatem facimus ut Venerabiles Servi Dei<br />

Arnoldus Rèche, Ulrica Francisca Nisch et Blandina Maria Magda­<br />

lena Merten, Beatorum nomine in posterum appellentur, eorumque<br />

festum die ipsorum natali : Arnoldi Rèche die vicesima tertia Octo­<br />

bris ; Ulricae Franciscae Nisch die octava Maii ; Blandinae Mariae<br />

Magdalenae Merten die decima octava Maii, in locis et modis iure<br />

statutis, quotannis celebrari possit. In nomine Patris et Filii et Spi­<br />

ritus Sancti ». Quae vero per has Litteras decrevimus, volumus et<br />

nunc et in posterum firma esse, rebus quibuslibet contrariis non<br />

obstantibus.<br />

Datum Romae, apud Sanctum Petrum, sub anulo Piscatoris, die<br />

i mensis Novembris, anno MCMLXXXVII, Pontificatus Nostri decimo.<br />

© AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis<br />

Loco £8 Sigilli<br />

In Secret. Status tab., n. 219.562.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 139Ö<br />

IV<br />

Servo Dei Francisco Palau et Quer honores Beatorum tribuuntur.<br />

IOANNES PAULUS PP. II<br />

Ad perpetuam rei memoriam. — «-Amemus Dominum Deum nostrum,<br />

amemus Ecclesiam eius : illum sicut patrem, istam sicut matrem<br />

; illum sicut Dominum, hanc sicut ancillam ; quia filii ancillae<br />

ipsius sumus. Sed matrimonium hoc magna caritate compaginatur :<br />

nemo offendit unum, et promeretur alterum » (S. Augustinus, Enarrationes<br />

in psalmos, 88, 2). Amor in Deum et in Ecclesiam, mysticum<br />

Christi corpus, vis fuit interior quae Venerabilem Dei Servum Franciscum<br />

a Iesu Maria Ioseph (in saeculo : Franciscum Palau et Quer)<br />

in itinere ad christianam perfectionem et in indefatigabili servitio<br />

apostolico quod, magnis et continuis cum iacturis, animis praestitit,<br />

sustinuit. Aytonae, in dioecesi Illerdensi, natus est die 29 Decembris<br />

anno 1811 a Iosepho Palau Miarnau et Maria Antonia Iosepha Quer<br />

Esteve; eodem die per Baptismi sacramentum populi Dei factus est<br />

particeps. Postquam Seminarii dioecesani alumnus fuit (annis 1828-<br />

1832), cum fortiter exemplari et forma illiceretur Ordinis Fratrum<br />

Discalceatorum B. Mariae V. de Monte Carmelo, novitiatum Barcinonensem<br />

est ingressus et professionem religiosam fecit die 15 mensis<br />

Novembris anno 1833. Compulsus, una cum fratribus sodalibus, coenobium<br />

derelinquere ob rei publicae difficillimam condicionem, quae in<br />

Hispania facta erat, in locum confugit ubi natus est. Die 2 mensis<br />

Aprilis anno 1836 presbyteratus ordinem Barbastri accepit, deinde<br />

apostolicam industriam temporibus solitudinis et contemplationis<br />

variavit. Propter temporum iniquitatem in Galliam demigravit (annis<br />

1840-1851), ubi experiri perrexit difficultates resque adversas, quibus<br />

tamen non est a fidelitate erga suam vocationem disiunctus nec in<br />

Ecclesiae servitio fatigatus. Barcinonem reversus, in Seminario dioecesano<br />

magister spiritus fuit et ad populum christianam doctrinam<br />

docendum instituit « Scholam virtutis », quae celeriter crevit copiososque<br />

edidit fructus, sed non diu duravit, quia religionis hostes obtinuerunt<br />

ut ea clauderetur et eius conditor, iniustis insimulationibus,<br />

in insulam Ebusam relegaretur. Ab omnibus derelictus, divini auxilii<br />

fiduciam non amisit, quod longis deprecationibus fecundisque meditationibus<br />

impetrare nitebatur. Et, quia lux abscondi non potest,<br />

denuo ei se nonnulli discipuli iunxerunt, qui initialis formae vitae<br />

communis initium attulerunt, labore et contemplatione temperatae.


1396 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Primis superatis auctoritatum loci diifidentiis, magnum et impensum<br />

apostolatum explicavit in omnibus insulae angulis et propagavit ubique<br />

pietatem Marialem. Anno 1860, generali venia et impunitate data,<br />

Barcinonem est reversus. Paulo post competentes iudices tandem agnoverunt<br />

illum omnino insontem esse earum insimulationem propter<br />

quas relegatus erat. Interea, altiore cognitione mysterii Ecclesiae<br />

illuminatus, cuius praecipua imago est Virgo Maria, munus suum<br />

certa et decretoria norma conformavit, gentibus videlicet praedicandi<br />

Ecclesiam, ad immensum pulchram et amabilem, nuntiandam esse,<br />

defendendam, iuvandam factis et, si necesse sit, etiam actibus heroum<br />

propriis. Ita Ecclesia facta est veluti centrum vitae eius optatum supremum<br />

eius vagi apostolatus. Ut id assequeretur, sine remissione et<br />

ardentissimo fervore multiplicem promovit navitatem scriptoris, apologetae,<br />

praedicatoris verbi Dei, moderatoris animarum, exorcistae.<br />

Fructus eius amoris erga Ecclesiam fuit etiam institutio Congregationis<br />

Fratrum a Caritate Tertii Ordinis de Monte Carmelo, nunc quidem<br />

exstinctae, et Congregationis Sororum tertiariarum a Virgine de<br />

Monte Camelo et a Sancta Teresia a Iesu, quae adolevit in duo Instituta<br />

inter se seiuncta : Carmelitidum scilicet Missionariarum Teresianarum<br />

et Carmelitidum Missionariarum. Tota vita sacerdotalis Venerabilis<br />

Servi Dei est Christi passionem experta, mira cum fide, animi<br />

magnitudine et fortitudine acceptam. Ob iussam coenobiorum cessationem<br />

(anno 1835), non est fruitus dulcedine et bonis vitae communis,<br />

sed tamen spiritu semper coniunctus fuit Ordini suo seseque<br />

gessit ut verum S. Eliae et S. Teresiae a Iesu discipulum. In laboriosis<br />

apostolatus eventibus inque gravibus persecutionibus coniunctionem<br />

cum Deo coluit, veritatum aeternarum contemplationem, inexhaustam<br />

proximi caritatem et sedulam erga animas paternitatem. Ex fervida<br />

pietate in Eucharistiam et in Virginem Mariam vim hauriebat ut<br />

animose certaret cum potestate tenebrarum et dilatando Dei regno<br />

operam navaret. Hoc modo bonum certamen fidei certavit (cf. Iac 1, 12).<br />

Dives meritis pie est vita defunctus Tarracone die 20 mensis Martii<br />

anno 1872. Cum fama sanctitatis, quam sibi vivus pepererat, perduraret,<br />

Archiepiscopus Tarraconensis Causam iniit Canonizationis.<br />

Consuetis actis Processibus ordinariis necessariisque effectis indagationibus<br />

in tabulariis Congregatione pro Causis Sanctorum moderante,<br />

perventum est ad Causae introductionem die 15 mensis Decembris<br />

anno 1981. Deinde Congressus Peculiaris Consultorum Theologorum<br />

et Congregatio Ordinaria Patrum Cardinalium et Episcoporum<br />

faventi cum exitu de virtutibus disseruerunt. Decretum super virtutibus<br />

editum est coram Nobis die 10 mensis Novembris anno 1896.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1397<br />

Interim Bogotae Beatificationis causa celebratus erat Processus Ordinarius<br />

(annis 1960-1961) et insuper Processus Cognitionalis (annis<br />

19<strong>80</strong>-1981) super sanatione, anno 1955 facta, domini Leontii Godoy<br />

Méndez, ingenti affecti haematomate post-traumatico inveterato sub<br />

dura matre, sanguinis profusione effrenata implicato et alto veterno.<br />

Ex inspectis processus instrumentis hanc sanationem, miram dictam<br />

atque ut talem deprecationi Servi Dei tributam, Consilium Medicorum<br />

affirmavit fuisse celerrimam, perfectam, mansuram et pro medicinis<br />

cognitionibus inexplicabilem. Hunc eventum praeter naturam evenisse<br />

agnoverunt etiam Congressus Peculiaris Consultorum Theologorum et<br />

Congregatio Ordinaria Patrum Cardinalium atque Episcoporum; qua<br />

re coram Nobis proditum est Decretum super miro die 8 mensis<br />

Februarii anno 1988. Decrevimus dein ut Beatificationis ritus Romae<br />

celebraretur die 24 mensis Aprilis eodem anno. Hodie igitur, inter<br />

sacra Paschalia, in Foro Petriano, haec sumus elocuti : « Nos, vota<br />

Fratrum Nostrorum Antonii Ambrosanio, Archiepiscopi Spoletani-<br />

Nursini, Raimundi Torrella Cascante, Archiepiscopi TarraConensis,<br />

Friderici Wetter, Archiepiscopi Monacensis et Frisingensis, Ismaëlis<br />

Marii Castellano, Archiepiscopi Senensis-Collensis-Ilcinensis, necnon<br />

plurimorum aliorum Fratrum in Episcopatu, multorumque christifidelium<br />

explentes, de Congregationis pro Causis Sanctorum consulto,<br />

Auctoritate Nostra Apostolica facultatem facimus, ut Venerabiles<br />

Servi Dei Petrus Bonilli, Franciscus a Iesu Maria Ioseph Palau y<br />

Quer, Gaspar Stanggassinger et Sabina Petrilli, Beatorum nomine<br />

in posterum appellentur, eorumque festum die ipsorum natali : Petri<br />

Bonilli die quinta mensis Ianuarii; Francisci a Iesu Maria Ioseph<br />

Palau y Quer die vicesima mensis Martii ; Gasparis Stanggassinger<br />

die vicesima sexta mensis Septembris ; Sabinae Petrilli die decima<br />

octava mensis Aprilis, in locis et modis iure statutis quotannis celebrari<br />

possit. In nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti ». Sueta<br />

denique oratione habita de vita ac virtutibus Beatorum, quos modo<br />

commemoravimus, eosdem venerati sumus Ipsique primi summa cum<br />

pietate invocavimus. Quae vero per has Litteras statuimus, volumus<br />

nunc et in posterum firma esse, rebus quibuslibet contrariis non<br />

obstantibus.<br />

Datum Romae, apud Sanctum Petrum, sub anulo Piscatoris, die<br />

XXIV mensis Aprilis, anno MCMLXXXVIII, Pontificatus Nostri decimo.<br />

ffi AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis<br />

Loco jjì Sigilli<br />

In Secret. Status tab., n. 221.008.


1398 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

V<br />

Pretioso diademate imago B. M. V. Deiparae redimitur, quae intra fines<br />

dioecesis Kaisiadorensis asservatur in paroeciali aede sacra loci « Piva-<br />

siünai » pieque excolitur.<br />

IOANNES PAULUS PP. II<br />

Ad perpetuam rei memoriam. — Ut Ecclesiae Kaisiadorensis me­<br />

moriae proditum est, satis de peculiari venerationis cultu cognoscitur,<br />

quo frequentes Lituaniae Christifideles B.M.V. Deiparae imaginem,<br />

illic in sacra et paroeciali aede loci « Pivasiünai » inde a saec. xvn<br />

asservatam, prosequi consueverunt. Ad id enim templum, quod constat<br />

post annum MDCXXXXVIII reiectum esse, plura quotannis hominum mi­<br />

lia hinc illinc e regionibus Lituaniae eique finitimis devote peregri­<br />

nantur tantae Matri supplicandi causa, quo facilius, ea intercedente,<br />

opem a Deo et misericordiam aliaque beneficia consequantur caelestia,<br />

eisque ut gratos se praebeant. Quibus omnibus perpensis, Venerabilis<br />

Frater Vincentius Sladkevicius, Episcopus titulo Aborensis necnon<br />

« ad nutum Sanctae Sedis » Apostolicus Administrator dioecesis Kai­<br />

siadorensis, et sua et cleri et populi vota expromens, a Nobis nuper­<br />

rime postulare non dubitavit, ut Nostro nomine et auctoritate simu­<br />

lacrum quod diximus sibi liceat praestanti exornare corona. Nos igi­<br />

tur, qui vehementer quidem cupimus ut B.M.V, cultus magis in dies<br />

ubique inter fideles foveatur, ex summa qua fungimur potestate Apo­<br />

stolica harumque ipsarum Litterarum virtute facultatem petenti<br />

libenter facimus, ut Nostro ipse nomine et auctoritate memoratae<br />

meritoque dilaudatae Deiparae B.M.V, vetustae imagini pretiosum<br />

diadema seu insigne regium imponat venustum, servatis de ritu ac<br />

formula iure praescriptis. Quas Apostolicas Litteras hodie ad per­<br />

petuam rei memoriam expeditas suos nunc et in perpetuum effectus<br />

habere volumus, contrariis quibuslibet haud obstantibus.<br />

Datum Bomae, apud Sanctum Petrum, sub anulo Piscatoris, die<br />

xxvi mensis Aprilis, anno MCMLXXXVIII, Pontificatus Nostri decimo.<br />

© AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis<br />

Loco £g Sigilli<br />

In Secret. Status tab., n. 218.1M.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1399<br />

HOMILIAE<br />

Veronae, in Italia, ob decretos Servis Dei Iosepho Nascimbeni et Ioanni<br />

Calabria Beatorum caelitum honores.*<br />

1. « Di questo voi siete testimoni )).*<br />

Caro Pastore della Chiesa che è in Verona, Signori Cardinali,<br />

diletti Fratelli nell'episcopato, carissimi fratelli e sorelle della diocesi<br />

di Verona e del Veneto.<br />

Ci troviamo nel tempo pasquale, che è iniziato con la Domenica<br />

di Risurrezione per estendersi su tutto un periodo di 50 giorni fino<br />

a Pentecoste. Cristo destinò questi giorni agli incontri con i suoi<br />

Apostoli e poi, dopo la sua Ascensione al Padre, alla loro preparazione<br />

diretta alla venuta del Paraclito.<br />

<strong>La</strong> liturgia della Chiesa ci permette di partecipare a questo tempo<br />

beato, per così dire in un duplice ritmo : anzitutto, quello degli eventi<br />

che ebbero luogo prima dell'Ascensione, il ritmo cioè degli incontri<br />

diretti col Signore Risorto ; successivamente, il ritmo delle testimonianze<br />

degli Atti degli Apostoli, le testimonianze che diedero gli Apostoli<br />

subito dopo la Discesa dello Spirito Santo; il tempo degli inizi<br />

della Chiesa.<br />

Vi è uno stretto legame tra l'uno e l'altro, come lo si può bene<br />

notare nelle letture dell'odierna liturgia.<br />

2. Cristo appare agli Apostoli, ancora impressionati per la recente<br />

notizia dell'incontro sulla via di Emmaus. Stavano ancora parlandone,<br />

quando Cristo viene visibilmente in mezzo a loro e dice « Pace<br />

a voi ! ». Essi, tuttavia, hanno paura.<br />

Non c'è da meravigliarsi. Gli Apostoli sapevano che Cristo era<br />

morto tra le torture della Croce ed era stato sepolto in una tomba.<br />

Stupiti quindi e spaventati potevano ben immaginare di vedere un<br />

fantasma. 2<br />

Allora il Risorto dice loro : (( Guardate le mie mani e i miei piedi:<br />

sono proprio io ! Toccatemi e guardate ». 3 Infine chiede qualche cosa<br />

da mangiare. 4<br />

* Die 17 m. Aprilis a. 1988.<br />

1 Le 24, 48.<br />

2 Cì.^ibid. 24, 37.<br />

3 Ibid. 24, 39.<br />

4 Cf. ibid. 24, 41.<br />

I


1400 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Un giorno l'apostolo Giovanni scriverà : « Noi abbiamo veduto con<br />

i nostri occhi ... abbiamo contemplato ... le nostre mani hanno toc­<br />

cato )). 5 <strong>La</strong> testimonianza degli Apostoli si fonda su un'esperienza<br />

diretta.<br />

Per rispondere, fino in fondo, alla domanda dei suoi discepoli,<br />

Gesù — così come aveva fatto sulla via di Emmaus — spiegò che<br />

bisognava « che si compissero tutte le cose scritte su di Lui » nella<br />

Legge di Mose, nei Profeti e nei Salmi : il Cristo doveva patire e<br />

risuscitare dai morti il terzo giorno. 6<br />

3. Nel giorno della Pentecoste l'apostolo Pietro ripeterà le mede­<br />

sime parole: «Dio... ha adempiuto così ciò che aveva annunziato<br />

per bocca di tutti i profeti, che cioè il suo Cristo sarebbe morto )). 7<br />

E stato quindi condannato alla morte di Croce con una sentenza umana.<br />

Ma la sentenza divina è stata diversa: «Dio l'ha risuscitato dai<br />

morti, e di questo noi siamo testimoni ». 8<br />

In questo modo la Chiesa degli apostoli cresceva e si consolidava<br />

nella certezza che Gesù Cristo « è vittima di espiazione per i nostri<br />

peccati ; non soltanto per i nostri, ma anche per quelli di tutto il<br />

mondo ... abbiamo un avvocato presso il Padre: Gesù Cristo, giusto». 9<br />

Coloro ai quali « ardeva » il cuore in petto — quando il Risorto<br />

spiegava le Scritture ; 10 quando si faceva conoscere nello spezzare<br />

il pane, come ad Emmaus ; 11 quando stava insieme con loro perfino<br />

a mensa — sono diventati i testimoni.<br />

Sulla testimonianza apostolica si costruisce la fede della Chiesa,<br />

di generazione in generazione.<br />

Una tale fede, nutrita costantemente dall'Eucaristia, rinnovata<br />

dalla preghiera e anche dalla lettura e dalla conoscenza dei Libri<br />

Sacri, ha formato la vita della Chiesa in mezzo ai singoli popoli e<br />

nazioni.<br />

Coloro che come testi oculari hanno avuto la certezza della verità<br />

rivelata in Cristo, sono diventati in seguito i testimoni e il fonda­<br />

mento della viva tradizione.<br />

5 1 Gv 1, 1.<br />

6 Cf. Lc 24, 44. 46.<br />

7 At 3, 18.<br />

8 Ibid. 3, 15.<br />

» 1 Gv 2, 2. 1.<br />

10 Lc 24, 32.<br />

11 Cf. ibid. 24, 35.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1401<br />

Venendo oggi nella vostra Città, a Verona, e avendo davanti agli<br />

occhi tutto ciò di cui è costituito il suo passato e il suo presente<br />

— la sua eredità cristiana — oserei ripetere a tutti voi che siete qui<br />

ciò che Cristo ha detto agli Apostoli: « Di questo ... siete testimoni » 12<br />

anche voi.<br />

Queste parole non diventano forse particolarmente attuali in que­<br />

sta circostanza, considerando proprio l'opera dei due figli di questa<br />

Chiesa, che mediante la beatificazione ottengono oggi la glorifica­<br />

zione nella vostra comunità cristiana?<br />

5. Giuseppe Nascimbeni, un sacerdote della vostra diocesi, un par­<br />

roco della vostra terra, un pastore d'anime legato ai problemi pasto­<br />

rali ed alle istanze sociali di una popolazione tanto vicina per costumi<br />

e tradizioni alla gente veronese di oggi.<br />

Eppure un testimone singolare del Cristo per la sollecitudine amo­<br />

rosa, intelligente e fattiva verso le necessità del suo popolo ; un pio­<br />

niere nel promuovere opere e servizi sociali, e nell'aprirsi cristiana­<br />

mente alle esigenze via via incalzanti del tempo.<br />

<strong>La</strong> fonte del suo zelo per le anime era l'Eucaristia, della quale<br />

era innamorato, al punto di non decidere mai alcuna questione im­<br />

portante senza avere prima pregato a lungo davanti al SS.mo Sacra­<br />

mento. Visse la sua missione di parroco con spirito missionario, aperto<br />

alle necessità della Chiesa, dedito a costruire o ricostruire la fede<br />

e l'esperienza di Cristo nell'anima dei suoi fedeli. Per questo istruiva<br />

i fanciulli ed i fedeli con costanti predicazioni, era particolarmente<br />

sollecito nell'insegnamento della catechesi, premuroso nell'ofMre agli<br />

adulti occasioni di riflessione sulla dottrina e sulla morale cristiana,<br />

generoso nel provvedere alla formazione dei giovani attraverso gli ora­<br />

tori maschile e femminile. Questi strumenti di apostolato, che sono<br />

nella tradizione di codesta Chiesa di Verona, costituirono la palestra<br />

della sua santificazione come pastore d'anime. Con tali mezzi riuscì<br />

ad inserirsi pienamente nella vita del suo popolo, che amava e voleva<br />

condurre a Dio. Era attento a comporre gli odi, a provvedere alle<br />

necessità dei più poveri, premuroso verso i lontani, che cercava con<br />

zelo, verso i malati, i soldati, i migranti, i poveri, « ritenuti i suoi<br />

padroni perché gli rubavano il cuore ». 13<br />

Con questo spirito apostolico istituì la Congregazione delle (( Pic-<br />

12 Ibid. 24, 48.<br />

u Cfr. Informatio super virtutibus, 55.


1402 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

cole Suore della Sacra Famiglia», per estendere ancor più, mediante<br />

la loro opera, il suo ministero di parroco. Egli volle legare la Con­<br />

gregazione al lavoro pastorale nelle parrocchie con l'intento che fosse<br />

da essa propagata la devozione alla Famiglia di Nazareth, modello<br />

di vita e di santità per tutte le famiglie cristiane.<br />

6. Don Giovanni Calabria è un altro testimone che ha lasciato<br />

una profonda traccia nella vostra Chiesa : testimone della carità<br />

verso i poveri, dello zelo per le anime, dell'amore intenso per Dio.<br />

Esperto della povertà, come sapete, perché nato da famiglia pove­<br />

rissima; aiutato egli stesso dalla carità nel periodo dei suoi studi,<br />

amò soprattutto i giovani poveri, gli orfani, gli abbandonati. <strong>La</strong> sua<br />

esperienza gli aveva offerto una particolare sensibilità e capacità<br />

nell'avvicinare i giovani lontani dalla fede, sprovvisti di aiuti, bi­<br />

sognosi soprattutto di calore familiare.<br />

Fu proprio la singolare e vasta esperienza della povertà che suscitò<br />

in lui la fiducia illimitata nella Provvidenza di Dio. Egli chiamò<br />

sempre « Opera del Signore » le sue iniziative e le sue fondazioni.<br />

È noto che fin da giovane egli era stato fortemente impressionato<br />

dalle parole del Vangelo : (( Non vi angustiate per il cibo e il vestito:<br />

il Padre vostro celeste infatti sa che ne avete bisogno. Cercate prima<br />

il Regnò di Dio e la sua giustizia, e tutte queste cose vi saranno date<br />

in aggiunta ». 14 Con questo animo egli chiamò la sua famiglia religiosa<br />

« Poveri servi della Divina Provvidenza » anidando ai suoi figli spi­<br />

rituali il compito di andare là « dove non c'è niente di umano da<br />

ripromettersi ».<br />

Questo progetto di carità, umanamente paradossale, così audace,<br />

così fiducioso, così singolare, non può non colpire e indurre a rendere<br />

grazie a Dio che ha suscitato in mezzo a noi un tale testimone di<br />

fiducia senza riserve nella parola del Vangelo.<br />

Ma di Don Calabria occorre ancora ricordare l'amore per la Chiesa.<br />

Il gemito degli ultimi anni della sua vita, come è noto, era quasi un<br />

riflesso dell'angoscia del Crocifìsso per le anime. Egli riferiva come<br />

voce del Signore quel sospiro tanto insistente : « <strong>La</strong> mia Chiesa, la<br />

mia Chiesa ». Da questo amore sofferto per la Sposa di Cristo nacque<br />

in Don Calabria la dedizione ai sacerdoti ed ai religiosi. Voi ricordate<br />

ancora i suoi appassionati, sofferti, arditi appelli alle autorità eccle­<br />

siastiche, ai sacerdoti, ai religiosi, ai sacerdoti in difficoltà, per chie-<br />

u Mt 6, 33.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1403<br />

dere a tutti un radicale rinnovamento di vita, un ritorno vigoroso<br />

alla « apostolica vivendi forma ». Tale messaggio al clero ed alle persone<br />

consacrate non deve essere dimenticato. <strong>La</strong> vostra Chiesa ha il<br />

compito e l'eridità di mantenerlo vivo e di testimoniarlo con generosità<br />

e vigore nel nostro tempo.<br />

L'amore alla Chiesa suscitò in Don Calabria anche l'impegno<br />

per l'unità dei Cristiani. Egli pregò per questo scopo, ebbe contatti<br />

di amicizia con membri di altre Chiese e Comunità ecclesiali, offerse<br />

l'abazia di Maguzzano come sede della Sezione Italiana della « Catholica<br />

Unio ». Dalle sue lettere risulta chiaramente la sua intuizione<br />

che la piena comunione dei cristiani passa per una via importante,<br />

quella che cerca di coinvolgere l'intero popolo di Dio nel desiderio<br />

e nella ricerca dell'unità desiderata da Cristo.<br />

7. Ecco, fratelli e sorelle carissimi, due esempi che il Signore ha<br />

suscitato in mezzo a voi, due testimoni della vostra fede, due modelli<br />

per l'impegno che vi riguarda nel tempo presente.<br />

Essi continuano a parlare a noi oggi della santità della famiglia<br />

cristiana, della carità verso i giovani, della comprensione per le<br />

loro miserie, al fine di sanarle e di redimerle. Essi esortano alla<br />

santificazione le anime consacrate a Dio nel ministero e nella vita<br />

religiosa; ed incitano ad un affetto premuroso per la Chiesa di Cristo,<br />

per le sue sofferenze ed i suoi problemi, per la Chiesa che Gesù chiama<br />

« sua » con ineffabile amore.<br />

Queste voci, rese autorevoli dalla santità, suggeriscono alla Chiesa<br />

veronese di oggi un programma impegnativo di vita, un progetto di<br />

lavoro pastorale urgente e vigoroso per tutti. Occorre salvare la famiglia,<br />

salvarla dalla disunione, dalla meschinità dell'edonismo, dalla<br />

tentazione di fuga dalle leggi morali che la riguardano o dalle esigenze<br />

dell'amore vero e santificante. Occorre salvare i giovani dal<br />

degrado di una vita priva di ideali. Occorre essere, come gli Apostoli,<br />

testimoni di Cristo, consci della sua presenza in mezzo a noi, affinché<br />

dall'amore di Cristo nasca per tutti la forza dell'impegno severo, e<br />

nello stesso tempo liberante, che solo può condurre a un domani<br />

migliore.<br />

8. Ecco, in questo giorno solenne entrambi i Beati ascoltano insieme<br />

con noi la voce della Chiesa, che si esprime con le parole del<br />

Salmista :<br />

(( Sappiate che il Signore fa prodigi per il suo fedele ». 15<br />

15 Sai 4, 4.


1404 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Veramente. Il Signore fa così.<br />

I vostri Beati lo confermano. Confermano anche la verità delle<br />

parole della Prima Lettera di san Giovanni apostolo : « Chi osserva<br />

la sua parola, in lui l'amore di Dio è veramente perfetto )). 16<br />

Quindi noi tutti ringraziamo il Risorto per la testimonianza del­<br />

l'amore perfetto di Dio e del prossimo, che si è fatta vedere nella<br />

vita dei nuovi beati, Giuseppe e Giovanni.<br />

Ardono i nostri cuori ... quando il Signore parla a noi col vivo<br />

esempio di fratelli e concittadini.<br />

Ardono ... ritrovano coraggio, riacquistano la fede nel bene e nella<br />

verità. Diventiamo così come i primi discepoli di Cristo nel cenacolo;<br />

Cristo appare in mezzo a noi, oggi, e perché sorgono dubbi nel vostro<br />

cuore? ... Sono proprio io ». 17<br />

Sì ! Lui è in mezzo a noi : (( Gesù Cristo è lo stesso, ieri, oggi e<br />

sempre ! ». 18 Resta con noi ! Trasformaci ! Sii la nostra vita.<br />

(( Sono proprio io )).<br />

Amen.<br />

IT<br />

Messanae, ob decretos Beatae Eustochiae Calafato Sanctorum caelitum<br />

honores.*<br />

1. (( Io sono la vera vite »- 1<br />

Cristo pronuncia queste parole — l'allegoria della vite e dei<br />

tralci — il giorno prima della sua passione. Perciò esse acquistano<br />

un significato particolare. Si può dire che, tra le parabole del Van­<br />

gelo, questa contiene in sé una singolare sintesi dell'opera salvifica<br />

di Cristo, il cui culmine è il mistero pasquale.<br />

(( Io sono la vera vite e il Padre mio è il vignaiolo ». Qui troviamo<br />

come un commento a quelle altre parole : (( Il Padre mio opera sempre<br />

e anch'io opero ». 2 Il Padre opera mediante il Figlio. E l'operare del<br />

Padre rassomiglia al lavoro del vignaiolo. Quando il Figlio chiama<br />

16 2, 5.<br />

17 Gv 24, 38-39.<br />

18 Ebr 13, 8.<br />

* Die 11 m. Iunii a. 1988.<br />

1 Gv 15, 1.<br />

2 Gv 5, 17.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1405<br />

se stesso « la vera vite », lo dice perché il Padre ha deciso di inne­<br />

stare in Lui e per Lui la vita nuova nell'uomo : nelle anime umane,<br />

nella storia umana.<br />

<strong>La</strong> vigilia della sua morte Gesù ne parlò agli Apostoli, e questo<br />

ha una sua grande eloquenza. Poiché proprio tale morte, la sua<br />

morte, il sacrifìcio della Croce, diventerà fonte di vita per l'uomo.<br />

Essa è la « vite » mediante la quale la nuova Vita, la Vita divina<br />

deve essere partecipata ai « tralci ».<br />

2. Ascoltando l'odierno brano del Vangelo, la nostra attenzione<br />

si è concentrata in particolare su di un « tralcio », in cui la Vite<br />

divina che è Cristo ha portato frutto di vita nuova : un frutto par­<br />

ticolarmente abbondante.<br />

<strong>La</strong> Chiesa gioisce di poter oggi qui, a Messina, proclamare solen­<br />

nemente la santità di una delle figlie della vostra terra siciliana : la<br />

beata Eustochia Smeralda Calafato/Questa ragazza, stimando Cristo<br />

sopra ogni cosa, Gli si donò totalmente ed iniziò un cammino di<br />

crescita nella carità mediante severi sacrifici e lunghe veglie di ado­<br />

razione dinanzi a quel Trono di misericordia, che è la Croce, dinanzi<br />

a quel Trono di maestà, che è il Tabernacolo.<br />

3. Le letture della presente liturgia di canonizzazione ci permet­<br />

tono di penetrare nel modo migliore nella storia dell'anima di questa<br />

nuova <strong>Santa</strong> della Chiesa.<br />

Ascoltiamo quindi, dalle parole del Salmo, questo fervente grido<br />

del cuore, che cerca Dio con tutte le sue forze.<br />

Con slancio e in spirito di pietà eleviamo la voce per dire :<br />

(( O Dio, tu sei il mio Dio, dall'aurora ti cerco, / di te ha sete<br />

l'anima mia ». 3<br />

Matura e serena è quell'anima che avverte l'esigenza di Dio con<br />

la stessa intensità, con la quale la « terra deserta, arida, senz'acqua » 4<br />

attende la pioggia che dà refrigerio e vita.<br />

Adulta nella fede e lieta nella grazia è quella persona che, sia<br />

nel silenzio della notte e della contemplazione, sia nella preghiera<br />

semplice, elevata anche nel lavoro quotidiano, si affida alla paternità<br />

divina per avere conforto e pace : Dio concede sempre questi doni<br />

a chi si rifugia sotto le sue ali. 5<br />

3 Sai 62 [63], 1.<br />

* Ibid., 2.<br />

5 Cf. ibid., 9.


1406 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

<strong>La</strong> contemplazione della misericordiosa bontà divina è cibo e<br />

bevanda che (( sazia l'anima », 6 la quale viene ricolmata dalla linfa<br />

vitale di Cristo. L'assimilazione a Gesù, che ne deriva, fa vivere la<br />

persona in modo sovrumano, perché non si vive più per se stessi,<br />

ma per Dio, adempiendo i suoi voleri e partecipando alla sua vita,<br />

cercata con anelito incessante. 7<br />

a. Il grande Pascal mise sulla bocca di Cristo queste parole : (( Non<br />

mi cercheresti, se non mi avessi già trovato ». Non mi cercheresti,<br />

se io stesso per primo non ti avessi chiamato.<br />

Le parole del profeta Osea alludono proprio a questa chiamata,<br />

all'invito di Dio. E questo è l'invito alle nozze spirituali.<br />

Dio chiamò santa Eustochia, la prese per sé 9 ed ella, nel deserto<br />

della sua angusta cella e nelle prolungate veglie, visse l'attesa del<br />

suo Signore e Sposo, il quale la rese capace di intendere le divine<br />

parole che rivolgeva al suo cuore. 10<br />

L'Onnipotente la fece sua sposa per sempre nella carità e nella<br />

compassione, e con questa vera, divina giustizia la condusse alla<br />

santità ricolmandola di beni. 11 Da parte sua, la nuova <strong>Santa</strong>, con<br />

umile costanza, perseverò in questo amore e non esitò mai nel sacri­<br />

ficio, per crescere in tale amore e permanervi.<br />

5. Quando, dunque, l'anima umana sente la chiamata del suo<br />

Dio, di quel Dio che essa cerca, senza del quale è « come terra deserta,<br />

arida, senz'acqua », 12 allora si compie nell'uomo una conversione<br />

sempre più profonda.<br />

E questa conversione è, nel contempo, una grande « rivalorizza­<br />

zione », come lascia intendere San Paolo nella Lettera ai Filippesi.<br />

<strong>La</strong> chiamata-conversione, che derivò dall'incontro con Cristo sulla<br />

via di Damasco, produsse nell'Apostolo delle genti un completo capo­<br />

volgimento dei « valori ». Da quel momento il persecutore dei cristiani<br />

iniziò a ritenere una perdita quanto in precedenza aveva considerato<br />

come un guadagno. E, sebbene il seguire Gesù avesse portato con<br />

6 Ibid., 6.<br />

7 Cf. ibid., 2.<br />

8 Pensées, 553, ed. Brunschvicg.<br />

' Cf. Osea 2, 16.<br />

» Cf. ibid.<br />

11 Cf. ibid., 2, 21.<br />

12 Cf. Sal 62 [63], 2.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1407<br />

sé persecuzioni, sofferenze e fatiche non comuni, egli non mutò giu­<br />

dizio, anzi si rafforzò in esso. 13<br />

Nella luce del Redentore risorto, Punico suo desiderio fu di con­<br />

seguire la comunione totale con Lui. 14 Paolo, quale ineccepibile fari­<br />

seo, aveva tentato di darsi una propria giustizia mediante una pun­<br />

tigliosa osservanza della Legge, in tutte le sue prescrizioni. Ma con<br />

la conversione comprese che la vera giustizia viene unicamente dal<br />

Signore Dio. <strong>La</strong> condizione prima per poter ricevere tale dono di<br />

benevolenza è la povertà di spirito, che apre l'anima a Cristo e la<br />

porta ad amarlo più di se stessa.<br />

Elargita per fede, la giustizia divina strappa gli uomini dalla<br />

bassezza del male e li eleva al vertice della figliolanza soprannaturale.<br />

Da tale altezza luminosa è possibile avere uno sguardo vasto, pene­<br />

trante, che consente di conoscere in profondità il mistero di Cristo. 15<br />

E tale conoscenza di Cristo, nel quale « sono nascosti tutti i tesori<br />

della sapienza e della scienza )), 16 è valore supremo per l'uomo (( con­<br />

vertito », trasformato dalla grazia, ed è conoscenza non riducibile<br />

ad un mero apprendimento intellettuale. Essa è comunione di mente<br />

e di cuore con Cristo-Verità, grazie alla quale si diventa pienamente<br />

partecipi della sua Passione, Morte e Risurrezione, condividendone<br />

pure la forza redentiva.<br />

<strong>La</strong> conoscenza di Cristo, la consapevolezza di essere afferrati da<br />

Lui, di « trovarsi in Lui mediante tale conoscenza », ci fa accogliere;<br />

la « giustizia che deriva da Dio » come grazia sorgiva di impegno<br />

e come caparra, che ci rende certi dell'utilità delle energie spese con<br />

dedizione per l'edificazione del Regno.<br />

6. Ne è splendido esempio sant'Eustochia. Ella, ponendosi con<br />

assiduità alla scuola di Cristo crocifisso, crebbe nella sua conoscenza<br />

e, meditandone i misteri splendenti di grazia, concepì un fedele<br />

amore per Lui.<br />

Per la nostra <strong>Santa</strong> la vita claustrale non fu una mera fuga dal<br />

mondo per rifugiarsi in Dio. Ella con la severa ascesi, che si era<br />

imposta, voleva certamente unirsi a Cristo, eliminando sempre più<br />

ciò che in Lei, come in ogni essere umano, v'era di caduco, ma sentiva<br />

di essere al tempo stesso unita a tutti. Dalla cella del Monastero di<br />

13 Cf. FU 3, 8.<br />

14 Cf. ibid., 3, 9.<br />

15 Cf. ibid., 3, 10.<br />

16 Col 2, 3.<br />

92 - A. A. S.


1408 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Montevergine Ella estendeva la sua preghiera e il valore delle sue<br />

penitenze al mondo intero. In tal modo intendeva essere vicina ad<br />

ogni fratello, lenire ogni dolore, chiedere perdono per i peccati di<br />

tutti. Oggi Sant'Eustochia ci insegna la preziosità della consacra­<br />

zione totale a Cristo, da amare con affetto sponsale, devoto, completo.<br />

Quando si aderisce a Lui, si ama col suo stesso Cuore, che ha una<br />

capacità infinita di carità.<br />

7. In questo giorno di festa, cari fratelli e sorelle della Comu­<br />

nità ecclesiale di Messina-Lipari-<strong>Santa</strong> Lucia del Mela, mi unisco<br />

alla vostra letizia e vi rivolgo con gioia queste parole piene di affetto<br />

pastorale. È cosa per me grata porgere, in primo luogo, il mio saluto<br />

ai Signori Cardinali presenti, all'Arcivescovo della diocesi, Monsignor<br />

Ignazio Cannavo, che ringrazio per le cordiali parole, con le quali<br />

mi ha espresso, a nome proprio e di tutti, sentimenti di devozione,<br />

manifestando pure le attese ed i propositi di bene, presenti in cia­<br />

scuno dei fedeli.<br />

Desidero salutare i Confratelli nell'episcopato, i sacerdoti, i reli­<br />

giosi e le religiose. In particolare, saluto cordialmente le Suore Cla­<br />

risse del Secondo Ordine Francescano, di cui faceva parte colei, che<br />

ora è stata iscritta nell'albo dei Santi.<br />

Porgo un deferente saluto a tutte le Autorità civili e militari,<br />

che con preziosa collaborazione hanno facilitato questa mia venuta<br />

a Messina. Giunga, infine, il mio saluto a voi tutti, cari fratelli e<br />

sorelle, che siete intervenuti in così gran numero e con la vostra<br />

presenza- festosa manifestate in modo semplice, ma autentico, la<br />

comunione con la Chiesa, col Successore di Pietro, confermando così<br />

significativamente quanto ha detto il vostro Arcivescovo.<br />

Carissimi, mentre vi dico il mio compiacimento per il devoto<br />

affetto che avete per la vostra <strong>Santa</strong>, vi esorto ad essere come Lei<br />

testimoni della luce, che illumina ogni uomo. 17 Da secoli la invocate<br />

e onorate come protettrice ; continuate, ad imitarne la pietà eucari­<br />

stica; come Lei amate Maria Santissima, la cui devozione è ben radi­<br />

cata nella vostra terra, come egregiamente è attestato dalle nume­<br />

rose Chiese a Lei dedicate in città e in diocesi — prima fra tutte la<br />

Cattedrale, ove è venerata sotto il titolo di « Madonna della Let­<br />

tera )) — e come dimostra anche l'alta colonna, che all'ingresso del<br />

porto reca la statua della Madre del Redentore.<br />

17 Cf. 1, 19.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1409<br />

Miei cari, ricorrete sempre alla Vergine <strong>Santa</strong> ed Ella, oltre a<br />

favorire la vostra assimilazione a Gesù, vi insegnerà a compiere<br />

quanto è gradito a Dio, il quale consacra ciò che Gli viene offerto,<br />

come questa celebrazione eucaristica ricorda e compie.<br />

8. « Come il tralcio non può far frutto da se stesso se non rimane<br />

nella vite, così anche voi se non rimanete in me )). 18<br />

Ecco, oggi la Chiesa torna alla storia di uno di questi tralci, la<br />

cui vita si sintetizza pienamente in questo (( rimanere )) in Cristo.<br />

(( Chi rimane in me e io in lui, fa molto frutto, perché senza di me<br />

non potete fare nulla ». 19<br />

Ecco, la vostra nuova <strong>Santa</strong> « messinese )), figlia della Sicilia,<br />

sembra ripetere attraverso i secoli e le generazioni questo invito<br />

di Cristo : (( Rimanete in me e io in voi m. 20<br />

Questo invito di Cristo è stato riconfermato dalla testimonianza<br />

di santa Eustochia, come, in antecedenza, lo fu dalla testimonianza<br />

della vita di tanti Santi di quest'Isola, fin dai primi secoli del cri­<br />

stianesimo.<br />

Oggi, questo invito è rivolto dalla nuova <strong>Santa</strong> in particolare a<br />

voi Sacerdoti, a voi Religiosi e Religiose, che avete scelto la vita<br />

della piena consacrazione per servire con ogni energia all'edificazione<br />

del Corpo mistico della Chiesa. Lo rivolge a voi sposi, perché la<br />

vostra famiglia sia nel mondo testimonianza della fedeltà amorosa<br />

del Creatore; a voi lavoratori, che contribuite a portare elementi<br />

nuovi per una comune costruzione, ove il Signore possa a tutti dare<br />

pace e serenità. Invita anche voi, cari giovani, perché vi dedichiate<br />

alla conoscenza di Cristo, risposta vera ad ogni domanda e ad ogni<br />

attesa.<br />

9. (( Rimanete in me e io in voi )).<br />

(( In questo è glorificato il Padre mio : che portiate molto frutto<br />

e diventiate miei discepoli ». 21<br />

<strong>La</strong> Chiesa, elevando alla gloria degli altari la nuova <strong>Santa</strong>, glo­<br />

rifica Dio.<br />

« <strong>La</strong> gloria di Dio è che l'uomo viva » 2 2 — che viva di quella<br />

pienezza di Vita che è in Cristo — la Vite.<br />

18 Gv 15, 4.<br />

19 Ibid. 15, 5.<br />

20 Ibid. 15, 4.<br />

21 Ibid. 15, 8.<br />

22 Cf. Ireneo Adv. Haer., IV, 20, 7; PG 7, 1037.


1410 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Sì. L'uomo è chiamato alla gloria in Cristo Crocifisso e Risorto.<br />

E, in questa esaltazione dell'uomo, riceve gloria il Padre.<br />

Poiché il Padre è «il vignaiolo))...<br />

<strong>La</strong> santità dell'uomo — il frutto della coltura di Dio, la messe<br />

del mistero pasquale grazie al quale ogni cosa è instaurata in Cristo—<br />

è la gloria di Dio stesso.<br />

Umile Serva del tuo Maestro e Sposo, santa Eustochia !<br />

I tuoi concittadini e tutta la Chiesa gioiscono oggi della gloria,<br />

che riceve Dio, Padre del Signore nostro Gesù Cristo, dal frutto<br />

maturo della tua santità.<br />

III<br />

Regii Iulii, exeunte ab omnibus Italiae regionibus Eucharistico con­<br />

ventu.*<br />

1. « Poiché c'è un solo pane, noi, pur essendo molti, siamo un<br />

corpo solo )).*<br />

Le parole della prima Lettera di san Paolo ai Corinzi sono il filo<br />

conduttore del Congresso Eucaristico Nazionale a Reggio Calabria:<br />

siamo un corpo solo grazie all'Eucaristia! Così la Chiesa in Italia<br />

— in tutta la penisola, che dalle Alpi si protende, attraverso gli Appen­<br />

nini, fino alla Sicilia — vuol manifestare la sua devozione per il San­<br />

tissimo Sacramento del Corpo e Sangue di Cristo ed esprime, nello<br />

stesso tempo, una verità sostanziale su se stessa : siamo un corpo solo,<br />

siamo una unità !<br />

Nel nome di questa Verità eucaristica sulla Chiesa saluto tutti<br />

voi che siete riuniti fisicamente e spiritualmente a Reggio Calabria :<br />

saluto la Chiesa che è in terra italiana — nel continente e nelle isole —,<br />

in tutte le diocesi e in tutte le parrocchie; in tutte le comunità che<br />

vivono e crescono grazie a questo Sacramento del Sacrificio di Cristo,<br />

della sua Croce e della sua Risurrezione, e che — nell'Eucaristia e per<br />

l'Eucaristia — sono « un corpo solo )).<br />

Saluto in particolare te, Chiesa di Reggio Calabria, che sotto la<br />

guida del tuo zelante Pastore, l'Arcivescovo Aurelio Sorrentino, hai<br />

promosso questa grande manifestazione di fede e di amore verso il<br />

Sacramento eucaristico ! Saluto il tuo Clero, i Religiosi e le Religiose<br />

• Die 12 m. Iunii a. 1988.<br />

1 1 Cor 10, 17.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1411<br />

e tutte le persone consacrate; salutò i membri delle Associazioni cat­<br />

toliche e dei Movimenti ecclesiali, i laici impegnati nelle attività pasto­<br />

rali di evangelizzazione e di carità; saluto l'intero popolo fedele, che<br />

conserva in sé il ricchissimo patrimonio di valori cristiani accumu­<br />

lato nei secoli da generazioni di credenti. Su di te riversi i suoi favori<br />

la divina bontà e ti conduca su vie di prosperità e di pace !<br />

2. Il Vangelo che abbiamo ascoltato poco fa richiama alla nostra<br />

coscienza lo sviluppo della vita, quale si attua nella natura. È noto che<br />

a simili fenomeni e processi Gesù si riferiva volentieri nel suo insegna­<br />

mento sul Regno di Dio. Benché, infatti, tra questo Regno e l'ordine<br />

della natura ci sia una differenza, allo stesso tempo c'è tra di essi anche<br />

una somiglianza. Proprio questa somiglianza — una somiglianza facile<br />

da scoprire — spiega in maniera convincente la forza dell'insegnamento<br />

di Cristo nelle parabole.<br />

Perché il Regno di Dio è simile al grano, al seme gettato nella terra?<br />

Cristo induce i suoi ascoltatori a considerare come questo seme, gettato<br />

nella terra, cresca. Orbene (( la terra produce spontaneamente, prima<br />

lo stelo, poi la spiga, poi il chicco pieno nella spiga ». 2 Ciò avviene senza<br />

la partecipazione dell'uomo. Dopo che questi ha seminato il grano, la<br />

terra opera « spontaneamente )) ; (( dorma (il seminatore) o vegli, di<br />

notte o di giorno, il seme germoglia e cresce; come, egli stesso non lo<br />

sa ». 3 Solo quando la spiga è matura, quando « il frutto è pronto )),<br />

l'uomo, che prima ha seminato il grano nella terra, deve riprendere la<br />

sua attività. E allora (( si mette mano alla falce, perché è venuta la<br />

mietitura ». 4<br />

Cristo parla della spontanea produttività della terra : « <strong>La</strong> terra<br />

produce spontaneamente ». Tuttavia è noto come, dietro questa attività<br />

spontanea della terra, vi sia la potenza vivificante, che il Creatore ha<br />

donato a ogni creatura vivente.<br />

3. Dal momento della messe, inizia come una nuova fase nella storia<br />

della raccolta. Il grano viene, attraverso il lavoro dell'uomo, « cam­<br />

biato » in pane e adeguato, così, ai bisogni umani. Diventa cibo per<br />

gli uomini.<br />

Ed ecco, entriamo nella vita quotidiana dell'uomo, al quale il Figlio<br />

di Dio ha raccomandato di chiedere nel « Padre nostro » : « Dacci oggi<br />

2 Me 4, 28.<br />

3 Ibid. 4, 27.<br />

4 Cf. ibid. 4, 29.


1412 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

il nostro pane quotidiano )). 5 Il pane è dono del Creatore e, contempora­<br />

neamente, è frutto della solerzia umana: ((frutto... del lavoro del­<br />

l'uomo )), come ricordiamo ogni giorno alla presentazione dei doni nella<br />

<strong>Santa</strong> Messa.<br />

Il pane era presente anche nel cenacolo di Gerusalemme durante<br />

l'Ultima Cena. Cristo prese il.pane del banchetto pasquale nelle sue<br />

mani, lo spezzò e lo diede agli Apostoli, dicendo : (( Prendete e mangiate,<br />

questo è il mio Corpo ». 6<br />

Ne rende testimonianza San Paolo nel brano della Lettera che ab­<br />

biamo ascoltato, quando domanda ai suoi destinatari di Corinto : (( E<br />

il pane che noi spezziamo, non è forse comunione con il corpo di Cristo? )). 7<br />

Sì. Lo è. Cristo disse : « Questo è il mio corpo che è dato per voi )). 8<br />

E poi, porgendo agli Apostoli il calice colmo di vino, dopo averlo<br />

benedetto con la benedizione pasquale, disse : « Questo calice è la nuova<br />

alleanza nel mio sangue, che viene versato per voi ». 9<br />

L'Apostolo domanda pertanto ai Corinzi : « Il calice della bene­<br />

dizione che noi benediciamo non è forse comunione con il sangue di<br />

Cristo? )). 10 Sì, lo è. Cristo infatti, dopo aver istituito il sacramento<br />

del suo Corpo e del suo Sangue nel pane e nel vino della cena pasquale,<br />

disse alla fine agli Apostoli : « Fate questo in memoria di me<br />

4. E così fa la Chiesa sin dall'inizio, sin dai tempi apostolici ;<br />

continua a farlo oggi e lo farà ancora sino alla fine della storia, sino<br />

alla definitiva venuta di Cristo. (( Voi annunziate la morte del Signore<br />

finché egli venga ». 12 Così fa la Chiesa in tutti i luoghi della terra.<br />

Così fa da duemila anni qui, in questa terra, che è la vostra Patria.<br />

<strong>La</strong> Chiesa annuncia la morte e la risurrezione di Cristo con le<br />

parole del Vangelo, Tuttavia, parola particolarmente eloquente e ricca<br />

di contenuto divino e umano è l'Eucaristia : il Sacramento che la<br />

Chiesa celebra e mediante il quale costantemente si costruisce ; 13 la<br />

fonte, il centro e il culmine della vita della Chiesa e il suo tesoro più<br />

5 Mt 6, n.<br />

6 lUd. 26, 26.<br />

7 1 Cor 10, 16.<br />

8 Le 22, 19.<br />

* Ibid. 22, 20.<br />

10 1 Cor 10, 16.<br />

11 Ibid. 11, 25.<br />

12 Ibid. 11, 26.<br />

13 Cf. Lett. Dominicae Cenae, 4.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1413<br />

grande. 14 Il sacramento che racchiude tutto il bene spirituale che la<br />

Chiesa ha ricevuto direttamente da Cristo ; 15 il Sacramento nel quale<br />

permane senza interruzione il Mistero pasquale ; il Sacramento nel<br />

quale la Chiesa pronunzia incessantemente il suo ringraziamento per<br />

« le grandi opere di Dio ». 16<br />

« È bello dar lode al Signore / e cantare al tuo nome, o Altissimo, /<br />

annunziare al mattino il tuo amore, / la tua fedeltà lungo la notte ». 17<br />

Così fa la Chiesa. Lo fa in particolare la Chiesa in Italia, la quale<br />

manifesta il suo ringraziamento per « le grandi opere di Dio » mediante<br />

questo Congresso Eucaristico Nazionale a Eeggio Calabria, che oggi<br />

giunge al suo culmine.<br />

5. (( Poiché c'è un solo pane, noi, pur essendo molti, siamo un corpo<br />

solo » 18 : queste parole di San Paolo, sul rapporto fra Eucaristia e<br />

Chiesa, rappresentano il tema di questo XXI Congresso Eucaristico<br />

Nazionale.<br />

L'Eucaristia, in quanto Sacrificio e Convito, ha un riferimento<br />

essenziale alla Chiesa, la quale si è sviluppata nelle singole comunità<br />

attorno agli Apostoli e ai primi messaggeri della fede; tali comunità<br />

avevano la consapevolezza di essere cellule di un'unica Chiesa, a motivo<br />

dell'unicità del sacrifìcio di Cristo sulla Croce che ogni Eucaristia<br />

riattualizzava e a motivo dell'efficacia unificante che la partecipazione<br />

al medesimo Pane e al medesimo Calice sviluppava nella moltitudine<br />

dei credenti.<br />

Ciò vale anche per le comunità ecclesiali di oggi. <strong>La</strong> via per con­<br />

seguire l'unità con Cristo è l'Eucaristia, della quale Gesù aveva detto<br />

nel discorso della promessa : « Chi mangia la mia carne e beve il mio<br />

sangue dimora in me e io in lui. Come il Padre, che ha la vita, ha<br />

mandato me e io vivo per il Padre, così anche colui che mangia di me<br />

vivrà per me ». 19<br />

È nota la preghiera che i primi cristiani rivolgevano al Signore<br />

nella Celebrazione eucaristica : « Come questo pane spezzato era sparso<br />

sui colli e, raccolto, diventò una cosa sola, così la tua Chiesa si rac-<br />

14 Cf. Lumen gentium, 11; Christus Dominus, 30; Ad gentes, 9.<br />

15 Cf. Presbyterorum Ordinis, 5.<br />

» Cf. At 2, 11.<br />

17 Sal 91 [92], 2-3.<br />

» 1 Cor 10, 17.<br />

19 Ov 6, 56.


1414 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

colga dai confini della terra nel tuo Regno y). 20 E San Cipriano, il<br />

Vescovo Martire di Cartagine, approfondendo tale tema, affermava :<br />

« Gli stessi gesti sacrificali del Signore mettono in luce l'unanimità<br />

cristiana, concentrata con salda e indivisibile carità. Infatti, quando<br />

il Signore chiama suo corpo il pane composto dall'unione di molti<br />

grani, indica il nostro popolo adunato, che egli sostenta; e quando<br />

chiama suo sangue il vino spremuto dai molti grappoli e acini e fuso<br />

insieme, indica similmente il nostro gregge composto di una moltitu­<br />

dine unita insieme ». 21<br />

Tale unità dei cristiani con Cristo e tra di loro si manifesta parti­<br />

colarmente nell'unità di fede e nell'unità di carità; una fede che, in<br />

modo limpido e schietto, sia vissuta nella propria famiglia, nell'ambito<br />

della professione, della società civile e politica. Una carità operosa,<br />

fattiva, aperta ai bisogni dei fratelli, vittime di tante nuove forme di<br />

povertà e di emarginazione.<br />

A. motivo di questa unità di fede e di carità, che trova la sua forza<br />

e il suo sostegno nell'Eucaristia, il cristiano non può non impegnarsi<br />

nella difesa dell'uomo, della sua dignità, dei suoi fondamentali di­<br />

ritti, primo fra tutti il diritto alla vita fin dal suo concepimento;<br />

non può non rifiutare i metodi dell'odio e della violenza palese o sub­<br />

dola; non può non dar prova di generosità verso gli altri, tutti fratelli<br />

in Cristo e figli di Dio.<br />

6. « A che cosa possiamo paragonare il regno di Dio o con quale<br />

parabola possiamo descriverlo? )). 22<br />

<strong>La</strong> liturgia ci invita a riflettere sulla parabola del grano seminato<br />

in terra. Da tale grano crescono nei campi le spighe fino al tempo<br />

della mietitura. Da un altro seme — il granellino di senapa — cresce<br />

uno splendido albero. <strong>La</strong> parabola del grano di senapa fa riferimento<br />

alle parole del profeta Ezechiele, ascoltate nella prima lettura, nella<br />

quale si parla del mondo con cui il ramoscello di cedro piantato nella<br />

terra mette radici e rami, fa frutti e diventa un cedro magnifico. Tutti<br />

gli uccelli vi dimorano, ogni volatile all'ombra dei suoi rami riposa. 23<br />

Il Concilio Vaticano II, riferendosi a queste analogie, mostra, come<br />

mediante l'Eucaristia, cresca e maturi il Regno di Dio nella storia<br />

20 Didachè, IX, 4.<br />

21 Epist, ad Magnum, VI: PL 3, 1189.<br />

22 Me 4, 30.<br />

23 Cf. Ez 17, 23.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1416<br />

terrena dell'umanità. Ecco «il Verbo di Dio, per mezzo del quale tutto<br />

è stato creato, fattosi carne Lui stesso, e venuto ad abitare sulla terra<br />

degli uomini, entrò nella storia del mondo come l'Uomo perfetto, assu­<br />

mendo questa e ricapitolandola in sé ». 24<br />

Egli chiama alcuni a dare testimonianza di fede nel loro ambiente,<br />

altri a consacrarsi al servizio degli uomini. In tutti Cristo « opera una<br />

liberazione, in quanto nel rinnegamento dell'egoismo e con l'assumere<br />

nella vita umana tutte le forze terrene, essi si proiettano nel futuro<br />

quando l'umanità stessa diventerà oblazione accetta a Dio»; 2 5 e «un<br />

pegno di questa speranza e un viatico per il cammino il Signore lo ha<br />

lasciato ai suoi in quel Sacramento della fede nel quale degli elementi<br />

naturali coltivati dall'uomo vengono trasformati nel Corpo e nel San­<br />

gue glorioso di Lui, in un banchetto di comunione fraterna che è pre­<br />

gustazione del convito del cielo w. 26<br />

7. « Mediante l'Eucaristia siamo un corpo solo » — così proclama<br />

la Chiesa in Italia nel presente Congresso.<br />

Questo non significa forse che, anche mediante questa unità del<br />

Corpo di Cristo, noi operiamo per la crescita del Regno di Dio nella<br />

nostra terra e nel mondo intero?<br />

Non significa questo che, mediante l'Eucaristia, viviamo del mistero<br />

di quella maturazione del Regno di Dio, la cui immagine evangelica è<br />

la maturazione del grano seminato nella terra « fino alla mietitura »,<br />

oppure la maturazione del granello di senapa e la sua trasformazione<br />

in un magnifico albero frondoso?<br />

L'Eucaristia ci dice che questa crescita, questa maturazione è dono<br />

di Dio stesso. Ci dice anche che l'uomo e la Chiesa intera a tempo<br />

opportuno debbono accogliere la chiamata del donatore divino a<br />

seminare, a coltivare, a mietere.<br />

8. L'Eucaristia.<br />

Il Sacramento del Corpo e del Sangue di Cristo.<br />

Il Sacramento della crescita e della maturazione del Regno di Dio<br />

sulla terra e in tutti noi.<br />

Del resto, la lingua umana dispone forse di parole sufficienti per<br />

esprimere ciò che l'Eucaristia è?<br />

u Gaudium et spes, 38.<br />

25 Ibid.<br />

26 Ibid.


1416 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Mistero veramente inscrutabile ! Semplice di una semplicità mas­<br />

sima ! Ricco di una suprema ricchezza !<br />

Allora forse, al termine di questa assemblea eucaristica dell'intera<br />

Chiesa in Italia, una cosa soltanto possiamo fare :<br />

possiamo assumere dalla Madre di Dio le ben note parole del<br />

« Magnificat )) e ripeterle dal profondo dei nostri cuori :<br />

nome ». 27<br />

« Grandi cose ha fatto in me l'Onnipotente e Santo è il suo<br />

Sì. « Grandi cose » ha fatto in noi — in ciascuno e in tutti.<br />

Santo è il suo nome!<br />

Amen.<br />

ALLOCUTIONES<br />

I<br />

Ad Novae Zelandiae episcopos sacra limina visitantes.*<br />

Bear br other Bishops,<br />

1. I am pleased to welcome you here on the occasion of your<br />

ad Limina visit, which brings us together during this joyful season<br />

of new life in Christ, risen from the dead. Through you I also wish<br />

to greet ali the clergy, Religious and laity who, together with their<br />

Bishops, constitute the various particular Churches in New Zealand.<br />

I am happy to note the présence of Bishop Max Mariu, whose recent<br />

ordination to the episcopacy is a source of special Joy to the Maori<br />

people of your country. Through the ministry which he has just<br />

begun, may all the Catholic people of New Zealand be even more<br />

perfectly united in the one family of faith, hope and love.<br />

I wish to reflect for a moment on the ecclesial significance which<br />

this ad Limina visit has for the local Churches in your country. Your<br />

long journey to Rome to honour the memory and to invoke the inter­<br />

cession of the blessed Apostles Peter and Paul serves as a reminder<br />

that "as fellow Citizens with the saints and members of the household<br />

of God" we are "built upon the foundation of the apostles and<br />

prophets, Christ Jesus himself being the cornerstone, in whom the<br />

27 Lc 1, 49.<br />

• Die 9 m. Aprilis a. 1988.


Acta Ioannis Pauli Pp. II u n<br />

whole structure is joined together and grows into a holy temple in<br />

the Lord". 1 We are grateful to God for this apostolic foundation in<br />

which Saints Peter and Paul have such a hallowed place. We also<br />

thank God for the Good News of salvation that we have received as<br />

a gift through the heroic preaching and Christian witness of those<br />

who have gone before us in faith. I rejoice with you and the faithful<br />

of your Diocèses in a special way this year as you celebrate the<br />

memory of New Zealand's first Bishop, Jean Baptiste Pompallier,<br />

whose ministry as a successor of the Apostles laid the foundation<br />

for full ecclesial life in your country one hundred and fìfty year ago.<br />

The significance of your ad Limina visit, however, is not rooted<br />

only in the past. You are also here to visit the Successor of Peter,<br />

in order to strengthen the bonds of loving communion that bind your<br />

Churches to him, whom the Second Vatican Council recognizes as<br />

"Pastor of the whole Church" 2 and as "the perpetual and visible<br />

source and foundation of the unity of the Bishops and of the multitude<br />

of the faithful". 3 By faithfully presenting to him, in a spirit of<br />

collegiality, the expériences of your pastoral ministry, you are<br />

endeavouring to ensure its authentiçity. 4 He in turn wishes to<br />

strengthen ail his brethren in the faith through a ministry that<br />

belongs to the essence of each particular church from within, and not<br />

from outside. In this Petrine service, willed by Christ and kept alive<br />

in the Church by the Holy Spirit, the Successor of Peter is called<br />

upon to promote the universality of the Church, to protect her<br />

legitímate variety, to guaran tee her Catholic unity, to confirm his<br />

brother Bishops in their apostolic faith and ministry, and to preside<br />

over the whole assembly of charity. 5<br />

The ecclesial significance of your visit, then, is one of hierarchical<br />

communion, which like so many spiritual realities présent believers<br />

with a twofold challenge : first, to deepen constantly their own under­<br />

standing and appréciation of this spiritual reality, and secondly,<br />

to bear witness to it in a secularized world. At a time when people<br />

can easily lose sight of the spiritual dimension of life the Church<br />

seeks to live as one household of faith in an intimate communion that<br />

1 Cf. Eph 2:19-21.<br />

2 Lumen Gentium, 22.<br />

3 Ibid., 23.<br />

4 Cf. Gal 2:2.<br />

5 Cf. Lumen gentium, 13.


1418 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

transcends by far the politicai, economie, ethnie and other secular<br />

relationships that are part of social life. The Church strives in every<br />

time and place to impart to all her members a deeply spiritual under-<br />

standing of their life and mission in and for the world. Without a<br />

profound understanding of the Church's teaching on hierarchica!<br />

communion our life and mission as the Church are diminished.<br />

2. For that reason, I also wish to reflect with you on the impor­<br />

tance of doctrine in the life of the Church. In the wake of the Second<br />

Vatican Council we may rejoice at the renewed awareness among our<br />

people that the Catholic faith is not limited to certain religious<br />

practices, and that faith must be put into action, especially at the<br />

service of justice and .peace in the world. At the same time, as the<br />

Council also insists, we must build on the strong foundation of sound<br />

doctrine, which is none other than the saving truth of Jesus Christ.<br />

This truth is enshrined in the Creed and taught by the Magisterium;<br />

without it all our labours are in vain. As Saint Paul reminds us,<br />

"No other foundation can any one lay than that which is laid, which<br />

is Jesus Christ". 6 The challenge always facing the Church is to<br />

deepen our knowledge, understanding and love of this truth which<br />

transforms our minds and hearts. Only by obédience to the truth<br />

as proclaimed by the Church's universal Magisterium can we fulfil<br />

our own mission in and for the world.<br />

3. The whole People of God, and each of us, in response to Christ's<br />

word, is called to be holy and to share in the Church's mission. But<br />

the service of the word requires that particular attention be given to<br />

the intellectual and spiritual formation of the clergy, who are stewards<br />

of the mysteries of God, and of the Religious, who by their consécration<br />

are called to build up the Church through the perfection of charity.<br />

The process of training begins in seminaries and houses of formation ;<br />

it then continues through a lifelong process of personal study, prayer<br />

and reflection carried out in communion with the whole Church.<br />

Formation is rooted in doctrine, and must involve both the mind and<br />

the heart. It should lead a person not only to be well informed<br />

about the Church's teachings, but also to understand the way in<br />

which these teachings fit together and form the basis for the Church's<br />

structure and discipline. The goal of seminary formation is to deepen<br />

« 1 Cor 3:11.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1419<br />

in candidates for the priesthood an appréciation of Catholic doctrine<br />

as proposed by the Magisterium so that their own teaching will be<br />

truly Catholic and express authentically the life and faith of the<br />

Church. Only then will the faithful find in their clergy and Religious,<br />

and learn from them, a profound love for ecclesial unity and com­<br />

munion and a clearer understanding of the mysteries of faith.<br />

No less importantly, the laity—especially the young—must be<br />

taught the truths of the faith to which they are committed by their<br />

Baptism. We all know that sometimes people stray from the Church<br />

through indifférence, weakness or aliénation. Expérience also shows<br />

that if, when they were young, they received a solid grounding in<br />

Catholic doctrine, sacramental Ufe and prayer, they are more likely<br />

to return, with God's help, to the full practice of their faith.<br />

Especially important in this regard are Catholic schools, in which<br />

young people must not only hear about Jesus Christ, but also learn a<br />

way of thinking and a way of life in harmony with his Gospel. This<br />

they will do with the help of teachers who do not hesitate to impart<br />

the Church's teaching in its fullness and who themselves witness to<br />

the faith through an authentic Christian life.<br />

Indeed, all of God's people need to be nourished by sound teaching<br />

throughout their lives. All of us need to be challenged to deepen<br />

our spiritual life. I know that you share this concern, and I recom-<br />

mend special prudence in seeking ways to promote spiritual renewal<br />

among the faithful en trusted to your care.<br />

An extremely important aspect of all spiritual renewal in the<br />

Catholic Church is the Sacrament of Penance. As I said in the<br />

Apostolic Exhortation Reconciliatio et Paenitentia: "Every confes-<br />

sional is a special and blessed place from which, with divisions wiped<br />

away, there is born new and uncontaminated a reconciled individual<br />

—a reconciled world !". 7 The Church's discipline concerning individual<br />

confession and absolution as the ordinary means of celebrating the<br />

Sacrament is not a matter of obédience alone. It is above all a<br />

question of fidelity to the will of our Lord Jesus Christ, as it is<br />

transmitted through the teaching of the Church. 8<br />

4. The Sacred Scriptures show that for many people the truth<br />

which Jesus preached was difficult to accept. "God so loved the world<br />

7 No. si, v.<br />

« Cf. ibid., 33.


1420 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

he gave his only Son", 9 but the world receives the gift of rédemption<br />

only through a change of heart—by turning away from sin—and<br />

through faith in what is unseen. We Christians are not exempt from<br />

this daily struggle to live in accordance with the new création which<br />

we have become by Baptism. We have only to think of Jesus' words<br />

about the Eucharist, about the Cross, about marriage, material wealth,<br />

and forgiveness to see how powerfully he challenges our faith and<br />

moráis. Under the guidance of the Holy Spirit, the Church continues<br />

to preach the Gospel "in season and out of season", in ali its fullness<br />

and with ali its implications for the faith and moráis of people today.<br />

Such a challenging message will be crédible to non-believers and to<br />

those who are wavering in their faith only if there are Christians<br />

who are well informed and strongly convinced of their beliefs and who<br />

at the same time are filled with love. Only the greatest love enables<br />

us to proclaim the truth, even when it is painful or unpopulär.<br />

5. Solid doctrinal formation is also essential if ecumenical efforts<br />

are to the truly fruitful. In New Zealand dialogue between the<br />

various Churches and Ecclesial Communities can be fruitful. Such<br />

dialogue not only helps us to understand better our non-Catholic<br />

brothers and sisters, but also is a occasion to reflect more deeply<br />

on our own Catholic identity and on the doctrine and discipline that<br />

constitiite that identity. Here again, responsible ecumenical attitudes<br />

require careful formation, especially among the clergy. As I ha^ve<br />

said on a previous occasion in addressing the Secrétariat for Promot-<br />

ing Christian Unity, this formation "must centre around a deepened<br />

understanding of the mystery of the Church, and lead to a clear<br />

knowledge of the Catholic principies of ecumenism. This is necessary<br />

in order to ensure that those who have responsibility for ecumenical<br />

work in the Catholic Church understand that ecumenical initiatives<br />

should be carried out under the guidance of the Bishops in close<br />

union with the Holy See, and giving full weight to the essential role<br />

of the latter in serving the unity of all" (27 April 1985).<br />

6. And so, dear Brothers, once again I wish to encourage you in<br />

your witness to the full truth of Christ and the Gospel as it is lived<br />

and taught in the Church. Düring my Pastoral Visit to your country,<br />

I was privileged to witness firsthand what God's grâce has accomplished<br />

in you. I commend you and your clergy, Religious and laity for all<br />

9 Jn 3:16.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1421<br />

your efforts to respond generously to Christ's call to build up the Chairen<br />

as a community of holiness, justice and love. Today I invite you to do<br />

even more : to promote a sound understanding of the Church, to ensure<br />

liturgical renewal that is faithful to authentic principies and norms<br />

of Catholic worship, and to* apply Catholic teaching in its fullness<br />

to social and cultural questions.<br />

Following the example of the Mother of God, who kept and pondered<br />

in her heart everything relating to her divine Son, may each of you,<br />

and ali the faithful of your Diocèses, grow in your love of the truth.<br />

I commend you to Mary's maternal care during this year dedicated<br />

to her, and I cordially impart my Apostolic Blessing.<br />

II<br />

Ad antistitas Religiosarum Italiae.*<br />

Carissime Madri Superiore!<br />

1. Avete iniziato il vostro Convegno con un incontro di preghiera<br />

mariana nella Basilica di <strong>Santa</strong> Maria Maggiore, davanti alla pre­<br />

ziosa Icona di Maria Madre della Chiesa, venerata nella sede del­<br />

l'USMI, e dopo aver riflettuto sul tema


1422 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

immaginare la mirabile schiera di Religiose che, nel passato e nel<br />

presente, in una costante e totale dedizione vivono amorevoli e sensi­<br />

bili nelle scuole, negli asili, negli ospedali, nelle carceri, in pace e<br />

in guerra, tra i poveri, tra gli handicappati, tra gli anziani, a servizio<br />

delle parrocchie, dei sacerdoti, dei seminari. Forti, gentili, intrepide,<br />

sempre sacrificate perché consacrate, a volte stanche e tuttavia gene­<br />

rose, quanto hanno compiuto le Suore in nome di Cristo e per suo<br />

amore ! Se un motivo di tristezza emerge in questa prospettiva, è il<br />

dover costatare che purtroppo molte opere sono oggi abbandonate,<br />

molte case vengono chiuse per mancanza di forze giovani, di nuove<br />

vocazioni. Ma occorre non perdersi d'animo e continuare a confidare<br />

nel Signore, a Lui elevando insistenti preghiere perché la sua chia­<br />

mata al dono totale, che certamente continua a farsi sentire, sia<br />

accolta da un numero crescente di giovani ; e perché, al tempo stesso,<br />

i sacerdoti siano saggi e illuminati nella loro opera di formazione e<br />

di direzione spirituale.<br />

Alla luce di tante esperienze passate si può ben dire che, in ogni<br />

Congregazione, le Religiose sono state veramente « Donne consacrate<br />

nella Chiesa per la salvezza del mondo », unendo sempre insieme la<br />

testimonianza della propria fede cristiana all'esercizio della carità,<br />

secondo gli orientamenti del proprio carisma. Auspico di cuore che,<br />

mediante l'USMI, continui e s'accresca la fraternità di intenti e di<br />

comprensione reciproca tra le varie Comunità, pur nella diversità<br />

dei carismi, affinché questi si completino e si coordinino nella mutua<br />

carità e nella reciproca edificazione.<br />

2. Che cosa fare oggi, nelle difficoltà del mondo moderno, per rav­<br />

vivare l'impegno delle persone consacrate e per incrementare le voca­<br />

zioni religiose nelle singole Congregazioni? L'interrogativo talvolta<br />

può diventare assillante e tormentoso ; e tuttavia il Concilio Vati­<br />

cano II, nel Decreto Perfectae Caritatis, già indicava l'unica risposta<br />

possibile e valida: « Nella varietà dei doni — così si legge — tutti<br />

coloro che, chiamati da Dio alla prassi dei consigli evangelici, ne fanno<br />

fedelmente professione, si consacrano in modo speciale al Signore,<br />

seguendo Cristo, che vergine e povero, redense e santificò gli uomini<br />

con la sua obbedienza spinta fino alla morte di Croce. Così essi, ani­<br />

mati dalla carità che lo Spirito Santo infonde nei loro cuori, sempre<br />

più vivano per Cristo e per il suo Corpo, che è la Chiesa. Perciò,<br />

quanto più fervorosamente si uniscono a Cristo con questa donazione


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1423<br />

di sé che abbraccia tutta la vita, tanto più si arricchisce la vitalità<br />

della Chiesa ed il suo apostolato diviene vigorosamente fecondo »- 1<br />

Sono parole semplici e trasparenti, a cui occorre ispirarsi costan­<br />

temente per trarne luce e conforto. Esse ci dicono che nella persona<br />

religiosa c'è una «consacrazione sacramentale» che avviene per mezzo<br />

del Battesimo e della Cresima, e c'è una « consacrazione religiosa »<br />

che avviene mediante la professione dei Voti a seguito della chiamata<br />

di vocazione. Ambedue le « consacrazioni » sono opera divina, ma<br />

esigono anche la collaborazione umana : la « consacrazione religiosa »<br />

ha le sue profonde radici nella « consacrazione sacramentale », ma<br />

presenta un suo titolo nuovo e del tutto speciale, perché si esprime nel<br />

dono totale di sé a Dio, sull'esempio di Gesù povero, casto, obbediente,<br />

e si attua nel servizio alla Chiesa per l'annuncio del Vangelo, per la<br />

salvezza delle anime, per l'esercizio totale e costante della verità. Di<br />

tutto questo la Religiosa trova in Maria Santissima il modello insu­<br />

perabile, e soprattutto l'aiuto e la forza nel momento della difficoltà<br />

e del pericolo.<br />

Nel frastuono di tante voci fra loro discordi, s'avverte oggi con più<br />

viva urgenza la necessità di chiarezza, a sostegno di scelte come la<br />

vostra, che suppone la donazione senza riserva della propria vita<br />

all'ideale cristiano. Il Concilio Vaticano II afferma con vigore che<br />

ciò che era valido per la vita consacrata nel passato lo resta tutt'ora<br />

e lo resterà sempre, perché poggia su di un fondamento che non muta :<br />

la salvezza del mondo, secondo il disegno provvidenziale della Crea­<br />

zione e della Redenzione, che Gesù ha rivelato e la Chiesa perenne­<br />

mente insegna.<br />

Mi pince, a questo proposito, ricordare una riflessione della Beata<br />

Theresia Benedicta a Cruce, la Carmelitana martire ad Auschwitz :<br />

«Donarsi a Dio, perdutamente dimentichi di sé, non far conto della<br />

propria viia individuale per lasciare pieno spazio alla vita di Dio,<br />

ecco il motivo profondo, il principio e il fine della vita religiosa. Quanto<br />

più perfettamente questo si attua, tanto più ricca è la vita divina che<br />

riempie l'anima. Ma questa vita divina è l'amore; amore straripante,<br />

che non ha limiti e che si dona liberamente ; amore che si piega mise­<br />

ricordioso verso ogni bisogno ; amore che risana il malato e risveglia<br />

alla vita spirituale ciò che era morto ; amore che protegge, difende,<br />

nutre, insegna e forma ; amore che è afflitto con gli afflitti e lieto con<br />

1 N. 1.<br />

93 - A. A. S.


1424 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

chi è nella gioia ; che è pronto al servizio verso ciascuno per compiere<br />

il disegno voluto dal Padre ; in una parola : l'amore del Cuore divino )).<br />

Questo devono anche oggi realizzare le Suore nelle singole Congre­<br />

gazioni, con un vivo senso di apostolicità comunitaria, locale e uni­<br />

versale. E perciò nelle vostre case portate speranza e fiducia! Abbiate<br />

fiducia nella Chiesa, perché questo significa aver fiducia in Cristo<br />

morto e risorto, che ha promesso alla Chiesa l'indefettibilità tempo­<br />

rale e l'infallibilità dottrinale ; significa aver fiducia nello Spirito<br />

Santo, presente per illuminare le menti e santificare le anime mediante<br />

la (( grazia », che agisce nel segreto delle coscienze : l'opera della<br />

« grazia » è certa, reale, sicura, anche se esige che il chicco, caduto<br />

nel terreno, muoia per poter portare frutto : la Pasqua di Risurre­<br />

zione deve essere preceduta dall'agonia del Getsemani e dagli spasimi<br />

della Crocifissione. E sappiate guardare con occhio di ottimismo e di<br />

speranza alle realtà consolanti che anche oggi esistono nella Chiesa e<br />

nella società : esse sono grandi e abbondanti e dimostrano che alla fine<br />

vince l'amore, e cioè vince Dio.<br />

Maria Santissima, che sempre vi accompagna e sempre invocate con<br />

amore e fiducia, mantenga in voi vivo e ardente l'impegno di donarvi<br />

perchè trionfino, oggi come sempre, gli ideali — gli unici che confor­<br />

tano — della vita spesa nella fede, nella carità, nella bontà, nella<br />

santità !<br />

Vi sia di conforto la Benedizione Apostolica, che ora vi imparto<br />

di cuore e che volentieri estendo a tutte le vostre Consorelle.<br />

III<br />

Ad quosdam medicos ab omni Europa coram admissos.*<br />

Illustri Signori,<br />

1. Sono lieto di questo incontro con voi in occasione dell'XI Con­<br />

gresso Europeo di medicina perinatale. Vi porgo il mio saluto, che<br />

estendo con vivo senso di apprezzamento agli organizzatori ed ai<br />

relatori del Simposio.<br />

<strong>La</strong> vostra presenza, illustri Signori, evoca al mio pensiero l'im­<br />

pegno scientifico e curativo che, soprattutto in questi ultimi decenni,<br />

ha caratterizzato questa vostra specialità. <strong>La</strong> medicina perinatale si<br />

* Die 14 m. Aprilis a. 1988.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1425<br />

giustifica e si incentra nello sforzo qualificato e assiduo di salvare,<br />

proteggere e promuovere la vita e la salute del nascituro e del neo­<br />

nato e, simultaneamente, la vita e la salute della madre. <strong>La</strong> vostra<br />

specialità è tutta pervasa da questo ethos in favore della vita nascente:<br />

è stata questa finalità a far compiere progressi scientifici alla disciplina<br />

e a rendere migliore la qualità dell'assistenza prenatale, perinatale<br />

e neonatale.<br />

2. L'ampio programma del vostro convegno internazionale rende<br />

evidente, anche a chi non possiede la vostra competenza, la densità<br />

morale, il valore scientifico ed i risultati incoraggianti del vostro<br />

lavoro. Il mio pensiero va ora a tutti quei bambini che voi avete con­<br />

dotto alla luce e alla vita, nonostante le difficoltà della gestazione<br />

difficile, offrendoli allo sguardo, alle braccia e all'attesa trepida dei<br />

loro genitori e familiari.<br />

Desidero dirvi grazie insieme con tutti coloro, che hanno goduto<br />

della nascita di queste nuove vite e le hanno accolte con affetto pro­<br />

fondo e sempre nuovo dalle vostre mani esperte e benefiche.<br />

Voglio dirvi che quest'opera a servizio della vita e della maternità<br />

parla da se stessa davanti al Creatore e attira su di voi, sulle vostre<br />

famiglie e sulla vostra attività la benedizione del Creatore.<br />

Desidero anche interpretare la voce della Chiesa, madre e maestra,<br />

per incoraggiarvi a mantenere intatta e inviolata la vostra esperienza<br />

e la vostra arte medica da certe pressioni sociali o ideologiche, dalle<br />

tentazioni della fragilità umana e dagli abusi delle tecnologie inno­<br />

vative, perché il vostro stesso ethos medico, che si alimenta ad una<br />

lunga tradizione di umanità, e le vostre coscienze siano sempre in<br />

conformità con la norma morale e la Volontà paterna del Creatore.<br />

3. È noto purtroppo che in questa delicatissima fase dell'esistenza<br />

del nascituro si è insinuata la nefasta tentazione di interrompere<br />

la vita innocente, specialmente quando questa si presenta non perfetta<br />

e non del tutto sana, e talvolta anche per ragioni ancor più inconsi­<br />

stenti e, comunque, non mai giustificative.<br />

Opportunamente, pertanto, la recente Istruzione della Congrega­<br />

zione per la Dottrina della fede « Donum Vitae » ribadisce : « L'essere<br />

umano è da rispettare — come una persona — fin dal primo istante<br />

della sua esistenza »- 1 È l'insegnamento del Concilio, secondo il quale<br />

(( la vita umana, una volta concepita, dev'essere protetta con la mas-<br />

1 P. i, 1.


1426 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

sima cura ; e l'aborto come l'infanticidio, sono abominevoli delitti » 2<br />

ed è la dottrina e la prassi costante della Chiesa.<br />

L'Istruzione, che ora ho richiamato, offre peraltro indicazioni pre­<br />

ziose circa le condizioni richieste per la liceità della diagnosi prenatale<br />

e per gli interventi terapeutici sugli embrioni e sui feti prima della<br />

loro nascita, mentre esplicitamente richiama il divieto morale relativo<br />

alla sperimentazione sui feti e sugli embrioni.<br />

Il grado di rispetto alla vita nascente in tutte le sue fasi di vita<br />

nel seno materno è la premessa di quel rispetto che deve proseguire<br />

nella fase neonatale anche e soprattutto verso gli immaturi gravi<br />

e i neonati malformi. È la logica di morte, insita nella legittima­<br />

zione dell'aborto, che spinge oggi in qualche parte alcuni a chiedere<br />

la legalizzazione dell'eutanasia neonatale e ad avviarne la pratica<br />

a carico dei feti portatori di handicap e di quelli la cui esistenza<br />

neonatale, a causa della loro nascita, prematura, risulta, anche se<br />

possibile, non priva di qualche difficoltà e di qualche rischio.<br />

4. Si avanza, da parte di alcuni, il presunto « diritto al figlio<br />

sano » e si colloca la così detta « qualità di vita » come criterio<br />

dirimente perché venga accettata la vita.<br />

Occorre riaffermare con chiarezza che ogni vita è sacra e che la<br />

esistenza di una eventuale malformazione non può costituire motivo<br />

di una condanna a morte, neppure quando siano i genitori stessi,<br />

presi dall'emotività e colpiti nelle attese, a chiedere l'eutanasia attra­<br />

verso la sospensione delle cure e dell'alimentazione.<br />

<strong>La</strong> qualità di vita è da perseguire, per quanto è possibile, mediante<br />

cure proporzionate e appropriate, ma essa suppone la vita e il diritto<br />

di vivere per tutti e per ognuno, senza discriminazione e senza<br />

abbandoni.<br />

<strong>La</strong> storia stessa della vostra disciplina, multiforme e ammirevole<br />

per risorse e per progressi, si oppone all'acquiescenza a disegni di<br />

morte quali l'aborto e l'eutanasia neonatale.<br />

Quei figli che passano fra le vostre mani e che escono dalla culla<br />

dei vostri nidi e dalle vostre corsie, sono coloro che vi benediranno<br />

insieme con i loro genitori ; ma soprattutto vi benedice il Signore<br />

Gesù, Verbo fatto Carne, sacrificatosi volontariamente per gli uomini,<br />

e risorto il terzo giorno per dare vita e risurrezione a tutti gli<br />

uomini.<br />

1 Gaudium et spes, 51.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1427<br />

Nel suo Nome, e come pegno di questa lode e segno della sua appro­<br />

vazione per quanto fate e farete e insegnerete a difesa della vita<br />

nascente, imparto a voi, rinnovando l'augurio di pace del Signore<br />

risorto, la mia Benedizione.<br />

IV<br />

Ad Mozambici episcopos limina Apostolorum visitantes.*<br />

Venerareis e queridos Irmâos no episcopado<br />

1. <strong>Sede</strong> bem-vindos a este encontró, para mim momento de grande<br />

alegría em Cristo, nossa Páscoa. Agradeeo as palavras delicadas que<br />

o Senhor Presidente da vossa Conferencia Episcopal de Mocambique<br />

me dirigiu, interpretando os sentimentos de todos, das Cristandades<br />

confiadas aos vossos cuidados pastorais e, nalguns aspectos, de toda<br />

a dilecta populacäo moçambicana.<br />

Esta vossa peregrinaçâo quinquenal aos lugares assinalados pelos<br />

vestigios da presenta e do sangue dos Apostolos — como a de todos<br />

os outros Bispos do mundo — testemunha a vossa uniäo com a Igreja<br />

de Roma, no inteiro Corpo místico de Cristo, e a vossa comunhäo com<br />

o Sucessor de Pedro. Muito obrigado ! Mas eia é também momento<br />

privilegiado para avivar o interesse e afecto fraternal de toda a Comu-<br />

nidade católica para com a porca o do único rebanho do Senhor, novo<br />

Povo de Deus peregrino que, em Mocambique, vai encontrando, no<br />

meio das tentaçôes e das tribulaçôes, o conforto da graça de Deus<br />

prometida, para que, também ai, a Igreja « permaneva Esposa digna<br />

do seu Senhor ».*<br />

2. Vindes encontrar-vos também com os imediatos colaboradores<br />

do Bispo de Roma, nos diversos Organismos da <strong>Santa</strong> Sé, exprimindo,<br />

de forma bem tangível os vínculos profundos que a todos nos unem,<br />

näo obstante as distancias geográficas e as diferenças culturáis. Esta<br />

uniâo radica-se exactamente no Misterio pascal que estamos a celebrar:<br />

o misterio da morte e da ressurreiçâo do Senhor. Por ele o Povo mes­<br />

siànico, que caminha em direcçao à cidade futura e permanente, 2 foi<br />

* Die 15 m. Aprilis a. 1988.<br />

1 Cf. Lumen gentium, 8.<br />

2 Cf. Hebr 13, 14.


1428 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

resgatado ; e, como Igreja, começou a ser « para toda a humanidade<br />

um germe fecundíssimo de unidade, de esperança e de salvaçâo », 3<br />

na sua missâo, de fazer penetrar e instaurar na historia dos homens<br />

o Reino de Deus, que transcende os tempos e as fronteiras.<br />

IÎ conhecido e por vos foi-me confirmado que, na Igreja que está<br />

em Mocambique, nao obstante a luz da esperanza pascal, há ainda<br />

marcas de sofrimento. Já oferecemos tudo isso unido ao Sacrificio<br />

da Eucaristía concelebrada, ponto mais alto de encontró e comunhäo<br />

na vossa visita « ad limina Apostolorum ». O testemunho que dais<br />

e de que sois portadores, da parte das queridas Cristandades moçam-<br />

bicanas, é tanto mais apreciado, quanto as sabemos pobres e necessi-<br />

tadas praticamente de tudo. Apesar disso, elas têm sabido (( renovar­<br />

le pela acçâo do Espirito Santo », gratas a muita generosidade das<br />

suas forças vivas, para manter a sua qualidade de sinal do Absoluto<br />

de Deus.<br />

3. Este ano representa para vos um ano de nova esperança, que<br />

já começou a marcar e a polarizar as vossas actividades pastorais :<br />

é o ano da visita pastoral do Sucessor de Pedro. Confesso que, tam-<br />

bém da minha parte, nutro idénticos sentimentos e expectativa; e<br />

praza a Deus que os nossos anelos se realizem, para o maior bem e<br />

alegría de todos os moçambicanos, da Igreja e da familia humana.<br />

Nesta, de facto, vai crescendo a convicçâo de « urna interdependencia<br />

radical » e da exigencia de urna solidariedade sem fronteiras, que a<br />

assuma como imperativo ético. 4<br />

4. Cada um de vos, amados Irmaos, é portador daquilo que sente<br />

e vive urna Igreja particular : das consolaçôes do Senhor, das alegrías<br />

e esperanças, assim como das tristezas e angustias dos homens que<br />

a integram. E em conjunto, como concretizaçâo local da Colegialidade<br />

dos Bispos, dizeis-vos profundamente confiantes n'Aquele que nos dá<br />

a força, e que é fiel à promessa que nos fez : « Eu estou convosco todos<br />

os dias até ao firn do mundo ». 5<br />

Ao mesmo tempo, porém, nos vossos Relatórios, preparados com<br />

esmero em funçâo desta Visita, mostrais-vos preocupados com urna<br />

quebra generalizada dos valores espirituais e moráis na vossa patria,<br />

resultante, prevalentemente, da introducto nao gradual de mutaçôes<br />

3 Lumen gentium, 9.<br />

4 Cf. Enc. Sollicitudo rei socialis, 26.<br />

5 Mt 28, 20.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1429<br />

profundas, em plano social, e de situaçôes de insegurança; quebra<br />

a que nao se pode obviar prontamente, pela falta de oportunidades,<br />

meios e pessoal indispensável, para a defesa e promoçâo desses valores<br />

na estima comum, mediante o labor pastoral, a educaçâo e a contri-<br />

buiçâo para um desenvolvimento ordenado.<br />

Entre as múltiplas concretizaçôes desta crise, referíeis : a perda<br />

do sentido do valor supremo e sagrado que é a vida humana, com o<br />

aparecimento de urna mentalidade de violencia e mal-estar, que se<br />

repercute na familia, na escola, no trabalho e no quotidiano; isso<br />

incide negativamente, sobretudo nos jovens, que, perplexos, desorien­<br />

tados e confusos, se interrogam, ou entao (( se evadem » do condicio-<br />

nalismo real e da perspectiva do futuro, abdicando do generoso em-<br />

penho em traçar e construir, segundo as coordenadas do bem e da<br />

verdade, um pròprio projecto de vida.<br />

Nesta conjuntura, que se apresenta à vossa solicitude pastoral e<br />

à sensibilidade da Igreja universal, « conservémonos firmemente ape­<br />

gados à nossa esperança ... e atendamos uns aos outros, para nos<br />

estimularmos na caridade », 6 e nâo se perturbe o nosso coraçâo, nem<br />

desfaleça. 7<br />

5. Ao comungar os vossos cuidados de Pastores, como cultores<br />

de Deus, pela oraçâo, e dos Seus direitos, pela vigilancia do rebanho,<br />

como anunciadores de Jesus Cristo e da sua mensagem e fautores dos<br />

valores espirituais e moráis e, ainda, como pais extremosos e educa­<br />

dores na fé, ao mesmo tempo que irmâos acolhedores de cada pessoa<br />

humana, gostaria de analisar convosco, reflectir e orar sobre as causas<br />

remotas e próximas, mais ou menos detectáveis e mais ou menos remo-<br />

víveis, de tal conjuntura. Limito-me a tocar algumas.<br />

A mais notoria é a situaçâo conflituosa, que há tempos avassala<br />

a vossa patria, com o seu cortejo de morte, desolaçâo, carestía, nudez,<br />

f orne e doença, que vêm juntar-se a males endémicos, ainda nâo total­<br />

mente debelados ; há, depois, um condicionalismo que torna ineficazes,<br />

se nâo impossíveis, as tentativas e esforços de boas vontades para<br />

socorrer os necessitados. Quero fazer meu o pedido que tantas vezes<br />

tendes feito : que se procure, se favoreça e se cultive a paz, com todos<br />

os meios ao alcance.<br />

Pensando prevalentemente no bem do hörnern moçambicano, quero<br />

6 Hebr 10, 23.<br />

7 Cf. Io 14, 27.


1430 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

aqui lembrar que a paz autèntica e a seguranza colectiva, indispensáveis<br />

para o desenvolvimento de um povo, sao inseparáveis da justiça,<br />

da liberdade rectamente entendida e da verdade, 8 a ditarem a sintonia<br />

de esforços para construir as bases do desenvolvimento do hörnern<br />

todo e de todos os homens.<br />

E este pedido, tao sincero quanto respeitador, amplia-se no apelo<br />

formulado ao mundo inteiro na Encíclica « Sollicitudo rei socialis )) :<br />

(( Os países de independencia recente, que se esforçam por adquirir<br />

urna pròpria identidade cultural e politica e que teriam necessidade<br />

da contribuiçâo eficaz e desinteressada dos países mais ricos e desenvolvidos,<br />

encontram-se implicados — algumas vezes mesmo compelidos<br />

— nos conflitos ideológicos, que geram inevitáveis divisöes no<br />

seu seio ... impedindo o direi to de cada povo à pròpria identidade, à<br />

independencia e à segurança, como também à participaçao, na base<br />

da igüaldade e da solidariedade, e à f mica o dos bens destinados a<br />

todos os homens ». 9<br />

6. Neste contexto de solidariedade sem fronteiras, penso e rezo<br />

também pelos milhares de desalojados e refugiados, que säo objecto<br />

da vossa preocupaçào e caridade pastoral. Ao encorajar-vos nos esforços<br />

generosos, que sei näo poupais para « ser tudo para todos », como<br />

tenho feito outras vezes — nomeadamente, aquando da visita do Senhor<br />

Cardeal Roger Etchegaray ao vosso país — desejo apelar, para que<br />

a Comunidade internacional atenda aos problemas em aberto neste<br />

campo e propicie a ajuda humanitaria possível a esses nossos irmaos.<br />

O seu sofrimento é sinal, se nao causa, dos desequilibrios persistentes<br />

na Familia humana, que a todos interpelam, com exigencias de carácter<br />

ético. 10<br />

Com efeito, quando, por um lado, subsistem dificuldades, ou mesmo<br />

a impossibilidade de organizar e levar ajuda urgente, com bens de<br />

primeira necessidade, e de estabelecer programas de assistência sanitaria,<br />

educacional, social e moral para tais irmâos, e, por outro lado,<br />

se verifica que o comercio e circulaçâo de armas vence todos os obstáculos<br />

e transpöe todas as fronteiras, há motivos para interrogar-se. 11<br />

7. Outra realidade extremamente importante, a que dispensais o<br />

melhor do vosso zelo apostólico, é a familia, lugar privilegiado de<br />

8 Cf. Discurso ao Corpo Diplomático, 13-1-88.<br />

' N. 21.<br />

10 Cf. ibid., 19.<br />

11 Cf. ibid., 24.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1431<br />

cultivo, preservaçâo e transmissio de valores, com um papel único<br />

na formaçâo cultural. Convosco partilho a felicidade e as angustias<br />

das familias moçambicanas, neste momento que atravessam.<br />

Peço a Deus que o respeito sem indiferença, a generosidade espon­<br />

tánea e o espirito de solidariedade e de compreensâo, como valores<br />

tradicionais, corroborados pelos valores cristâos, em breve possam per­<br />

mitir à familia moçambicana reencontrar-se e reencontrar os vínculos<br />

sagrados em que se apoia e ò ambiente que a defenda e favoreça,<br />

como formadora das pessoas que integram a grei nacional, a ser cada<br />

vez mais iluminada pelos auténticos valores éticos, espirituais e da<br />

fé em Deus.<br />

No acerto da vossa pastoral, evangelicamente solícita pelos mais<br />

carentes e desfavorecidos, sei que vos preocupáis, ainda no campo<br />

familiar, por defender os pobres e a sua dignidade pessoal ; e nâo<br />

deixais de ter presente o desiderato do Concilio de fazer das familias<br />

cristas outras tantas « igrejas domésticas », e como que o primeiro<br />

« seminario », onde os que sobem na vida se possam confrontar com<br />

o plano e iniciativa de salvaci o de Deus, que os engloba ; confrontar-se<br />

com o amor de Cristo que lhes pergunta, hoje como ontem : « E vos,<br />

quem dizeis que Eu sou? ». 12 E um tal confronto dar-se-á, normal­<br />

mente, num clima de fé, de caridade e de oraçâo que se respire no lar.<br />

8. Notei, com satisfallo, que depois da vossa anterior visita « ad<br />

limina » e em particular nestes últimos tempos, tem havido um inte­<br />

resse crescente dos jovens pela religiào. Isto é motivo de agradeci-<br />

mento ao Senhor e de esperança para o futuro ; como é também mo­<br />

mento favorável para atender, compreender e acolher os seus anseios<br />

por ideáis nobres, que satisfaçam o desejo que os domina, de serem<br />

livres sem desregramentos, úteis sem instrumentalizaçâo e protago­<br />

nistas na busca do bem comum sem egoismo, corno construtores de urna<br />

sociedade mais humana, mais justa e fraternal, onde haja lugar e voz<br />

para todos.<br />

Sei que desejais ajudar os queridos jovens moçambicanos — o<br />

futuro da Naçâo por que eles anelam — a cultivar e viver a propria<br />

dignidade de homens, conscientes e responsáveis como pessoas, respei-<br />

tadores da hierarquia dos valores — mormente do valor da vida, em<br />

todos os momentos e circunstancias — preocupados com a autentica<br />

12 Mt 16, 15.


1432 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

solidariedade fraterna entre todos os seus semelhantes : « vos sois<br />

todos irmäos Ä. 13<br />

Para tudo isto, há que ajudar esses queridos jovens a descobrir<br />

as riquezas da Boa Nova de Jesus Cristo. A este propósito, sabemos<br />

que o reconhecimento dos direitos dos homens, incluidos no misterio<br />

da Redençâo, se obtém pelo reconhecimento dos direitos de Deus.<br />

E viria ao caso, renovar aqui o apelo que lancei ao mundo com a<br />

Mensagem para o Dia Mundial da Paz deste ano, em favor do direito<br />

à liberdade religiosa, que é « a medida de todos os direitos funda­<br />

mentáis, enquanto concerne à esfera mais íntima o hörnern ». Por isto<br />

mesmo escrevia, na aludida Mensagem : « A recta ordern social exige<br />

que todos — pessoalmente e em comunidade — possam professar a<br />

sua convicçâo religiosa, com respeito pelos outros ». 14<br />

9. Nesta mesma ordern de ideias, seria útil, sem dúvida, fazer aqui a<br />

historia da evangelizaçâo na vossa patria; seria o momento oportuno<br />

para render homenagem aos missionarios e fazer o (( ponto da situa-<br />

çâo » : em que fase está a levedaçâo da « massa », pelo (( fermento »<br />

do Reino, e o enraizamento e crescimento do (( grao de mostarda »<br />

no humus moçambicano, aquilatar, enfìm, a presenta auténtica do<br />

mesmo Reino nesta parcela do Continente africano. O tempo näo<br />

no-lo permite.<br />

Os números fornecidos nos Relatórios dáo motivo para nos agra-<br />

decermos a Deus ; mas näo deixam, por outro lado, de trazer-nos à<br />

mente a hora de realismo do Mestre, quando dizia aos « seus », em<br />

dois momentos : (( Os campos estuo brancos para a ceifa » ; 13 mas<br />

« a messe é grande e os trabalhadores sào poucos. Pedi, pois, ao dono<br />

da messe que mande trabalhadores para a sua messe ». 16 Vemos a<br />

quase totalidade dos Pastores e alguns Sacerdotes autóctones, as Reli­<br />

giosas originarias do país, os dedicados Catequistas, Animadores das<br />

comunidades e Leigos comprometidos nos movimentos a tentarem ani­<br />

mar crisülmente as actividades seculares ; mas tendes diante de vos<br />

a tarefa grandiosa de recrutar e formar os obreiros da constante reno-<br />

vacño vital e da expansäo da Igreja evangelizada.<br />

Ao partilhar a vossa esperança e estimular o vosso empenho, quero<br />

fazer minha, alias, de toda a Igreja, a vossa aspiraçâo : que possais<br />

13 Mt 23, 8.<br />

14 N. 1.<br />

15 Io 4, 35.<br />

" Lc 10, 2.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1433<br />

contar em breve com novas levas de missionarios — Sacerdotes, Reli­<br />

giosas e Leigos — imbuidos da indispensável solicitude, uns para<br />

com os outros, dos membros do único corpo das Igrejas, 17 ou da rea­<br />

lidade da Igreja-comunhäo, acentuada pelo Sínodo dos Bispos, quando<br />

comemorou o vigésimo aniversario do Concilio Vaticano II.<br />

Entretanto, sei que estais muito empenhados em utilizar e valo­<br />

rizar a (( prata de casa » ; aplicados em dar urna cuidada formaçâo<br />

aos Catequistas e Animadores das


1434 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

— o papel dos abnegados membros dos Institutos de vida consa­<br />

grada, sobretudo das Religiosas : das contemplativas, que tanto nos<br />

ajudam ; e das que asseguram a presenta da Igreja nos campos da<br />

saúde, da educaçâo e da promoçâo social ;<br />

— a missäo dos Leigos, para tornarem o mundo mais conforme<br />

com os designios do Criador e com a dignidade do hörnern;<br />

— a formaçâo para o Sacerdocio e formaçâo continuada do Clero etc.<br />

11. Agradeço-vos, amados Irmäos e, convosco, agradeço ao Senhor<br />

a generosa dedicaçâo, como Pastores da Igreja em Mocambique. No<br />

vosso quotidiano labor pastoral estou-vos muito presente, com afecto<br />

em Cristo e com a minha oraçao.<br />

E, concluindo, repito : Conservemo-nos firmemente apegados à<br />

nossa esperança, atendendo uns aos outros, para nos estimularmos<br />

à caridade, porque é fiel o que nos fez a promessa : (( Eu estarei con­<br />

vosco todos os dias )). 19<br />

E que neste Ano Mariano, a Bem-aventurada Virgem Maria, « Es­<br />

perança nossa », este ja cada vez mais « na casa )) dos discípulos do<br />

Seu Filho moçambicanos — tao devotos de Nossa Senhora — e para<br />

todos se ja sempre « Mae de misericòrdia » : a Mae que lhes foi dada<br />

aos pés da Cruz.<br />

No clima da Páscoa, saúdo ñas vossas pessoas as vossas Comuni­<br />

dades diocesanas e todos os Moçambicanos, com as palavras do divino<br />

Ressuscitado : « A paz esteja convosco ! », ao dar-vos, corno penhor<br />

de comunhäo, a Bênçao Apostólica.<br />

V<br />

Ad quosdam episcopos Civitatum Foederatarum Americae Septemtrio­<br />

nalis sacra limina visitantes.*<br />

Dear Brothers in our Lord Jesus Christ,<br />

1. It is a great pleasure for me to welcome all of you, the Bishops<br />

of Texas, Oklahoma and Arkansas. In you I greet all your beloved<br />

faithful and each of your local Churches with all its priests, deacons,<br />

Religious, seminarians and laity. I recali with special joy my recent<br />

visit to San Antonio, the wonderful welcome given me and the impres-<br />

19 Mt 28, 20.<br />

* Die 16 m. Aprilis a. 1988.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1435<br />

sive faith of the people. I assure you that I remain close to you in<br />

your ministry of faith, as does the Mother of Jesus, la Virgen de<br />

Guadalupe.<br />

In my recent talk to your brother Bishops of Begion IX, I mentioned<br />

a series of related pastoral events that are, in effect, inspired by a<br />

single vision of faith and directed to the goals of deep personal<br />

renewal and ever more effective evangelical service in the United<br />

States. These events include the présent ad Limina visits and those of<br />

1983, the papal visits of 1979 and 1987, as well as the meeting with<br />

American Bishops foreseen for 1989.<br />

Today I would like to view in this context stili another event—one<br />

which concerns the universal Church and therefore the Church in the<br />

United States. It is the great lubilee of the year HO00, marking the<br />

close of the Second Millennium of Christianity and the inauguration<br />

of the Third. This anniversary requires of the whole Church a period<br />

of serious préparation at both the universal and local levéis. From<br />

the beginning of my Pontificate, and in particular in the Encyclical<br />

Redemptor Hominis, I have attempted to direct the attention of the<br />

Church to this season of "a new Advent", 1 which precedes all the<br />

grace-fìlled opportunities and activities which we ardently hope for in<br />

the year 2000.<br />

2. The aim of the Jubilee and of its préparation is to "recali and<br />

rewaken in us in a special way our awareness of the key truth of faith<br />

which Saint John expressed at the beginning of his Gospel : 'The<br />

Word became flesh and dwelt among us 2 ' ". 3 The Millennium is<br />

meaningful only in the light of the mystery of the Incarnation and<br />

of its divine motivation and purpose, which are also explained to us<br />

by Saint John, when he says : "God so loved the world that he gave<br />

his only Son, that whoever believes in him may not die but may have<br />

eternai life". 4 Emphasizing these truths, the Church strives to provide<br />

a framework of principies from which she will continue to draw out<br />

from her life "the new and the old" 5 in order to elicit the response of<br />

faith to the Father's love and to his Incarnate Word, and to lead us<br />

ali to eternai life.<br />

1 No. 1.<br />

* Jn 1:14.<br />

3 Ibid.<br />

* Ibid. 3:16.<br />

5 Mt 13:52.


1436 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

By refiecting on the Incarnation the Church of the year 2000 will<br />

be able to understand herself ever more fully in her twofold nature—<br />

human and divine. She will also understand the sublime union of<br />

thèse two éléments in the everyday reality of her life as the Body of<br />

the Word made flesh. The Church is convinced that, by placing the<br />

Incarnation before the People of God with ali the power of her being,<br />

mankind will rediscover in this mystery of God's revealed love the<br />

truth that explains and directs all human activity. Only in the light<br />

of the Incarnation does ali human living take on its proper perspec­<br />

tive, or as I stated in that first Encyclical : "Through the Incarnation<br />

God gave human life the dimension that he intended man to have<br />

from his first beginning". 6<br />

3. Our présent pastoral efforts as Bishops, those envisioned for<br />

1989 and those beyond should be directed to creating that profound<br />

and dynamic vision which must characterize the Church in the year 2000.<br />

The Church of the Millennium must have an increased consciousness<br />

of being the Kingdom of God in its initial stage. She must show that<br />

she is vitally concerned with being faithful to Christ; henee she must<br />

stri ve mightily to respond to the great challenges of holiness, evangeli­<br />

zation and service. At the same time the Church of the Millennium<br />

must emerge as a clear sign of her own eschatological state, living by<br />

faith the mystery that is yet to be fully revealed. As she does this the<br />

Church must proclaim with Saint Paul that "eye has not seen nor has<br />

ear heard what God has prepared for those who love him". 7<br />

The Church of the Millennium will still be the Church undergoing<br />

purification through suffering—the salvific value of which she fully<br />

knows. Yet in her purifying expériences the Church will still be able<br />

to cry out that the sufferings of this time are "as nothing compared<br />

with the glory to be revealed in us". 8 As a Church living in expectation<br />

of glory to be revealed she will find ever greater strength to proclaim<br />

the value of celibacy that is lived for the Kingdom of God, the final<br />

state of which is in préparation: "Thy Kingdom come !".<br />

At such an important juncture of her life, the Church of the Mil­<br />

lennium must declare that she is ready at any moment to meet the<br />

Lord, just as she is ready to go on faithfully in joyful hope awaiting<br />

6 No. 1.<br />

7 / Cor 2:9.<br />

8 Rom 8:18.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1437<br />

his Corning. But in both her waiting and her expectation she is<br />

reinforced in hope because she knows that Christ her Head has gone<br />

before her in his Ascension to prepare a place for her. And as she<br />

waits, she remembers what he once said to the disciples : "If I go and<br />

prepare a place for you, I will come back again and take you to myself,<br />

so that where I am you also may be". 9<br />

The Church is convinced of her right to be with Jesus, who, seated<br />

at the right hand of the Father, has already united her to himself in<br />

glory. The triumph of the Head already belongs to the members of the<br />

Body. This makes it easy for the Church as she lives the new Advent<br />

to accept with keen conviction the words of her victorious Redeemer :<br />

"Remember, I am Coming soon". 10 Düring the Millennium the Church<br />

is called upon to remember. It is also the special hour for the Church<br />

to respond with fidelity and confidence, proclaiming by her actions and<br />

by her whole life: "Come Lord Jesus!". 11<br />

4. The Church's program for the Millennium and its préparation<br />

most be a total concentration on Jesus Christ. She must proclaim<br />

Jesus Christ as victorious in the Rédemption that he brought about<br />

in his blood; she must proclaim Jesus Christ, crucified and glorified,<br />

the One wearing "a cloak dipped in blood" and bearing the name<br />

"the Word of God". 12 The Church is called upon to proclaim the<br />

supreme effectiveness of Christ's death ; to proclaim that the triumph<br />

of the <strong>La</strong>mb is already operative in the Church for two millennia, and<br />

that it belongs to ali his chosen and faithful followers. 13 The Church's<br />

proclamation in the Millennium must be the proclamation of her own<br />

victory over sin and death accomplished by him who is "the first-born<br />

from the dead" 14 and who communicates this victory to ali his mem­<br />

bers throughout the ages.<br />

The Christ of the Millennium is this first-born from the dead, "the<br />

King of kings and Lord of lords", 15 the Eternai Son of God, the Word<br />

of God made flesh, the person who identifies himself as "the One who<br />

9 Jn 14:3.<br />

10 Rev 22:12.<br />

11 V. 20.<br />

12 Rev 19:13.<br />

13 Cf. ibid. 17:14.<br />

M Ibid. 1:5.<br />

15 Ibid. 19:16.


1438 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

lives" 16 and who teils his Church : "There is nothing to fear!". 17 It<br />

is precisely this Christ, divine and incarnate, that the Church présents<br />

to the world as the supreme exemplar of all human life. In this sense<br />

the Church makes her own the présentation of Pontius Pílate : "Ecce<br />

homo". 18 The proclamation o f the Millennium will be the proclamation<br />

of this man Jesus Christ and in him the exaltation of ali humanity.<br />

The Word, who remains forever with his Father and as such is the<br />

truth and life of humanity, in taking human flesh becomes the way<br />

for humanity. 19<br />

The Christ of the Millennium is the divine Christ of the Gospels<br />

who has entered into his glory and who is forever alive in his word and<br />

in his Church. He is not a weak and ineifective Christ but a Christ<br />

who has triumphed throughout twenty centuries and who remains<br />

"the power of God and the wisdom of God". 20 To those who accept him,<br />

moreover, he gives the power to become the children of God, to become<br />

by adoption what he is by nature—the Son of God. The Christ of the<br />

Millennium is the Man who has entered into the history of nations,<br />

has uplifted cultures by his message, transformed the destinies of<br />

peoples and who, in revealing God to man, has revealed all humanity<br />

to itself. 21<br />

5. The Millennium becomes therefore the hour of our Christian<br />

identity in ail its Catholic universality. In order to celebrate the<br />

Millennium effectively the Church must recali her origin and reflect<br />

deeply on her mission. To do this she must retrace the path she has<br />

taken up tili now, hearing her apostolic message down the centuries,<br />

beginning "in Jerusalem, throughout Judea and Samaria, yes, even<br />

to the ends of the earth". 22 It is truly the appropriate hour to foster<br />

a consciousness of our Christian tradition and culture. These éléments<br />

have foud expression in the art, architecture, music, literature and<br />

other expressions of genius which each generation and ali générations<br />

together in the Church have created throughout the centuries in the<br />

name of Christ. There are many ways to foster this consciousness but<br />

14 Rev 1:18.<br />

17 V. 17.<br />

15 Jn 19:5.<br />

19 Cf. Saint Augustine, Tract, in Ioannem 34, 9.<br />

20 1 Cor 1:24.<br />

" Cf. Gaudium et Spes, 22.<br />

22 Acts 1:8.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1439<br />

certaiiily the means of social communications at our disposai must be<br />

utilized to the full.<br />

6. Living in the Spirit sent to her by Christ, the Church looks<br />

forward to the Millennium as a time o f vast internal renewal. By<br />

his power the Holy Spirit is truly able to effect in the Church a new<br />

Pentecost. On the part of ali of us, however, this requires new atti­<br />

tudes of humility, generosity and openness to the purifying action of<br />

the Spirit.<br />

The whole concept of renewal must be seen in its relationship to<br />

Penance and the Eucharist. In Redemptor Hominis I emphasized<br />

"that the Church of the new Advent ... must be the Church of the<br />

Eucharist and of Penance." 23 Only with these means will the Church<br />

be herself and have the strength to fulfill her mission. The Millen­<br />

nium is the supreme moment for the glorification of the Cross of Christ<br />

and for the proclamation of forgiveness through his blood. I ask ali<br />

the Bishops of the Church—and today in a special way the Bishops of<br />

the United States—to do everything possible, in preparing for the<br />

Millennium, to promote the faithful observance of the centuries-old<br />

practice of individuai Confession, guaranteeing thereby the indi­<br />

viduala right to a personal encounter with the crucified and merciful<br />

Christ, and the right of Christ to meet each one of us in the key<br />

moment of conversion and pardon. 24<br />

Presiding over every célébration of the Millennium will be the<br />

Eucharistie Lord, himself renewing his Church and presenting her to<br />

the Father in union with himself. It is mainly through the Eucharist<br />

that the Millennium will actúate the power of the Rédemption. In the<br />

Eucharist the Church will find the sure source and guarantee of her<br />

commitment to the service of humanity.<br />

From the Eucharist the Catholic laity will derive the strength to<br />

perform with joy and persévérance their specific role in the Church<br />

and in the world. Düring the Millennium there must be an ever more<br />

generous actuation of everything that the Post-Synodal document on<br />

the laity will propose for the life and mission of the laity.<br />

7. In all her activities the Church of the Millennium must be totally<br />

absorbed with the task of bringing Christ to the world. This will<br />

23 No. 20.<br />

24 Cf. ibid.<br />

94 - A. A. S.


1440 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

require her to understand the world ever more deeply and to dialogue<br />

ever more intensely with all people of good will. As the Church does<br />

this with love and respect and as she reinforees her own meekness<br />

—after the example of the meek and humble Christ—she must at the<br />

same time shed any remnant of fear at the prospect of displeasing<br />

the world when she présents to it her Founder's message in ail its<br />

purity and with ali its exigencies. She must also divest herself of any<br />

trace of defensiveness as she acknowledges Christ to be forever "a<br />

sign of contradiction", and proclaims his teaching on issues such as<br />

truth, justice, evangelical peacemaking and chastity.<br />

The Pastoral Statement of the Bishops of Texas on Human Sexu-<br />

ality represents a much appreciated pastoral effort to présent the<br />

Church's teaching on chastity without fear or réticence, with trust<br />

in the power of truth and the grâce of God.<br />

The whole event of the Millennium is the hour for the apostolic<br />

Church to bear witness to the Christ who sent her to the nations,<br />

telling her : "Teach them to carry out everything I have commanded<br />

you and know that I am with you always". 25<br />

8. Dear Brothers : what I wish to do today is leave with you and<br />

with the whole Church in America a vision of the Millennium as a<br />

pastoral initiative, an ecclesial event, a response of faith to the God<br />

who "so loved the world that he gave his only Son". 26 This vision must<br />

be captured by the whole Church in the United States and expressed<br />

in each diocèse, each parish, each community. AU the institutions in<br />

the Church must be challenged by this spiritual event. The Church's<br />

fidelity to Christ is at stake in the way she will proclaim the Incar­<br />

nation and the Rédemption, in the way she will celebrate, interiorly<br />

and publicly, the most important anniversary that humanity has ever<br />

known.<br />

Whereas the year 2000 still seems somewhat distant, the period<br />

of uthe new Advent" is already a reality for the Church. Long range<br />

préparations are needed now. Theological réfections must help to<br />

reinforce the faith of God's people, so that they may mightily proclaim<br />

their Redeemer by word and deed in the great Jubilee. Your own<br />

pastoral zeal and creativity will help you to prepare worthily your<br />

local Churches for this event and to adopt means commensurate with<br />

25 Mt 28:20.<br />

20 Jn 3:16.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1441<br />

the goals to be attained. All the faithful of the Church must under­<br />

stand the spirit of the Millennium so that they can all contribute to<br />

its préparation and célébration.<br />

By their very nature the seminaries in your country must fulfill<br />

a key role in the renewal required by the Millennium. Together with<br />

their Bishops, the priests of the new Advent must be able to unite<br />

their communities around the person of the Redeemer and to give<br />

spiritual leadership in bringing forth a new Christian humanism.<br />

The special support of prayer and penance must be sought from<br />

contemplative Religious and that of salvific suffering from ali the<br />

sich. Catholic institutions of higher learning must contribute with<br />

faith by enunciating ever more clearly the Gospel héritage in its<br />

relationship to ali human learning. Ali the catégories of God's people<br />

must be invited to unite in a great hymn of praise : "To him who<br />

loves us and frees us from our sins by his blood .... to him be glory<br />

and power forever and ever". 27<br />

May this hymn of praise to the Redeemer, dear Brothers, truly<br />

resound throughout Texas, Oklahoma, Arkansas and the whole United<br />

States during the new Advent and in préparation for the Jubilee<br />

célébration itself.<br />

VI<br />

Ad Lituaniae episcopos in visitatione sacrorum liminum.*<br />

Venerabiles in episcopatu Fratres,<br />

1. Permagna quidem cum laetitia iterum vos coram recipio, post<br />

salutationem scilicet vestram « ad Limina » factam anno millesimo<br />

nongentesimo octogesimo tertio.<br />

Tunc temporis vos salutabam peculiari vehementique cum amoris<br />

significatione, quoniam iter vestrum Romam susceptum faciebat simul<br />

finem longi et amari intervalli segregationis ; et illud iter vestrum<br />

ex provido Dei consilio accidebat in ipso pervigilio alicuius metae<br />

significantissimae in tota vestra christiana historia, instante iam quin­<br />

gentésimo anno a morte Principis Sancti Casimiri Lituaniae Patroni.<br />

Attamen etiam hodierna nostra congressio prae se fert praecipuam<br />

27 Rev 1:5.<br />

* Die 18 m. Aprilis a. 1988.


1442 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

gaudii indolem : etenim adfertis mihi quasi resonantem vocis ima­<br />

ginem laetificam necnon uberes fructus spirituales celebrationis illius<br />

« temporis gratiae » alterius in vita Ecclesiae vestrae localis quod<br />

fuit iam sexcentesimus ipse annus a nationis vestrae


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1443<br />

Crucis signo, quod est indicium Passionis ac Resurrectionis ipsius<br />

Domini, « spei unicae », ut in Liturgia Sacra appellatur. Menti meae<br />

nunc ipsum occurrit species « montis crucum » per vestram patriam:<br />

millenae id est cruces — quae dolorem testificantur ac spem totius<br />

cuiusdam populi qui etiam temporibus discriminis obscuris perse­<br />

verare potuit in fide a maioribus recepta.<br />

Hoc vestro autem in itinere comitantur vos Ecclesia Romana<br />

eiusque Episcopus ac per eum — fundamentum visibile actoremque<br />

maximum catholicae communionis — cunctae per orbem disseminatas<br />

Ecclesiae particulares. Rursus hodie confirmare vobis volo ac polli­<br />

ceri hanc universalem fraternamque coniunctionem spiritalem et hanc<br />

amicitiae necessitudinem orantem, in qua vos ac vestri pariter fideles<br />

reperire valetis solacium et auxilium, cuique potestis etiam confidere<br />

semper.<br />

4. Ex imo igitur animo meo interpretem me esse cupio legitimo­<br />

rum simul optatorum vestrae Communitatis quae plane ac penitus<br />

ab universa participatur Ecclesia. Videntur quasi quidam venti reno­<br />

vationis in vestra societate perflare incitareque ideo in centenis mili­<br />

bus virorum ac mulierum magnas rerum exspectationes. Statim sperare<br />

quis vult et exoptare ne — saltem quatenus petere licet — decipiantur<br />

aut fallantur hae exspectationes fratrum sororumque qui in Lituania,<br />

haud secus atque alibi, mente sincera propriam profitentur religiosam<br />

fidem. Libertas enim quam ipsi appellant in cuiusque hominis corde<br />

inscribitur : ut honorare Deum possint, sive singillatim sive cum<br />

fratribus coniunctim, sine ullo iniurioso discrimine atque ad vitam<br />

ipsam populi, cuius sunt membra, adferre propriam partem et utili­<br />

tatem conscientiae serenae beneque efformatae et exornatae altissimis<br />

bonis veritatis ac iustitiae, fraternitatis ac pacis.<br />

Cotidie vos percipitis hoc libertatis desiderium in centro et corde<br />

societatis vestrae, id est intra familias ; parentes enim cupiunt liberis<br />

suis committere posse fidei donum, quod ipsi vicissim a suis recepe­<br />

rant maioribus, et simul confidunt se habituros esse Ecclesiae adiu­<br />

mentum in praecipuo hoc munere infantes et adulescentes educandi.<br />

Similiter vos coram et ex propinquo experimini maximum incom­<br />

modum Ecclesiae in Lituania quod attinet ad facultatem constituendi<br />

se ipsam secundum postulata ac mandata regularum canonicarum,<br />

suum pastorale munus explicandi et institutionem religiosam tuendi,<br />

ac eligendi et instruendi consentaneo modo candidatos ad sacerdotium.


1444 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Praeterea adducitis huc vobiscum ad me resonantem vocem spei<br />

ac fiduciae eorum, tum virorum tum mulierum, qui vestra in Patria,<br />

etsi ex lege non agniti, Christum sequuntur per viam consiliorum<br />

evangelicorum paupertatis, castitatis et oboedientiae. Haec vitae reli­<br />

giosae germina, in quibus prosequitur miranda omnino industria quam<br />

Congregationes Religiosae explicant pro evangelizatione, pro huma­<br />

nitate culturali, pro hominum Nationis ipsius qualitate, impatienter<br />

quidem diem exspectant, quo libere enucleari possit prosperitas eius<br />

et flos iam tot tantaque bona promittens.<br />

5. Nunc vero, Venerabiles Fratres, liceat mihi hic coram vobiscum<br />

nonnullas agere considerationes de certi quibusdam argumentis quae<br />

ad pastorales vestras spectant curas et sollicitudines quaeque iam<br />

tractata sunt seorsum cum unoquoque vestrum in colloquiis nostris<br />

singularibus.<br />

Vobis ea in primis repetam quae Apostolus Paulus quondam Phi-<br />

lippensibus scripsit: «Est mihi iustum hoc sentire ... eo quod habeam<br />

in corde vos ... in defensione et confirmatione evangelii socios gratiae<br />

meae omnes vos esse »- 1 Eodem autem tempore ad Pastorem aeternum<br />

preces moveo meas ut vos ipse hortetur vosque sustentet in ministerii<br />

episcopalis vestri perfunctione.<br />

In salutatione illa quam paulo ante pronuntiavit Praeses vestrae<br />

Conferentiae commemorare voluit optatum illud et augurium quod<br />

congressionis nostrae tempore quinque abhinc annos declaravi : ut<br />

nempe cunctae Lituaniae dioeceses proprium habere possent Episco­<br />

pum, sicut Ecclesiae ordo bonumque animarum exposcit. Hac de re<br />

adseverare iterum cupio vobis et confirmare simul Sanctam <strong>Sede</strong>m<br />

nihil adhuc reliquisse nec relinquere intentatum ut providere plene<br />

valeat ecclesiasticis dicionibus vestris, dignos videlicet ac studiosos<br />

constituendo in altissima illa statione successorum Apostolorum.<br />

Etenim ad Ecclesiam, at in primis ad Episcopos vos, credentes<br />

— immo vero nonnumquam, etiam iam saepius, ipsi homines fide caren­<br />

tes — sese convertunt ut lumen detegant quod dirigat, caritatem<br />

quae calefaciat, verum quod significationem vitae ipsi tribuat.<br />

Gravissimum vos Evangelii onus in societate fertis, quae mutatur<br />

et magis in dies implicatur et perturbatur. Ob id ipsum, Concilium<br />

Vaticanum II, rursus antiquam naturae collegialis episcopatus pro­<br />

ponens doctrinam, voluit Conferentias Episcopales in lumine collo-<br />

1 Philp i, 7.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1445<br />

care, « ut communicatis experientiae luminibus collatisque consiliis<br />

sancta fiat ad commune Ecclesiae bonum conspiratio )). 2 In communione<br />

et in mutuo auxilio munimentum invenietis novamque semper inci­<br />

tationem in vestri ministerii exercitio. Velim idcirco cohortari vos,<br />

Venerabiles Fratres, ut fervidiorem usque et congruentiorem inter<br />

vos coniunctionem reddatis, intra Conferentiam vestram, vobis conscii<br />

hinc actionis pastoralis copiose efficaciam et vestri testimonii ipsam<br />

credibilitatem oriri.<br />

6. Coniunctio inter vos in coniunctionem vestrorum sacerdotum<br />

repercutietur, qui vestram efficiunt familiam, 3 et debent ideo sentire<br />

se ut pupillam oculi amari, paterne duci, adiuvari, defendi. Nemo<br />

melius quam vos fidelitatem et ardorem cognoscit horum cooperato­<br />

rum in sacro ministerio pernecessariorum, sicut et non faciles condi­<br />

ciones in quibus suum explicant munus. Iis magistri sitis et patres,<br />

ita vires eorum optimas provehentes et confirmantes, eorum sollertiam<br />

verbo et exemplo excitantes, eos cum assiduitate curantes, ut quisque<br />

fidenti et alacri animo suo Episcopo consocietur. 4<br />

Caritas qua Episcopus suos prosequitur sacerdotes, nedum animi<br />

motu exhauriatur, unitatem suscitat et auget in Presbyterio. Tum<br />

tantum commune illud fructuosumque officium suscipi potest pro eccle­<br />

sialis communitatis bono, ad quod Concilium nos invitat, 5 cum omnis<br />

frater plena cum cura hanc participat mentium et cordium unitatem.<br />

7. Sollicitudo de vestro clero exprimitur etiam studio candida­<br />

torum sacerdotii. Non oportet dicam quam vehementer vestram aegri -<br />

moniam communicem, sciens sacerdotum numerum, iam quidem non<br />

sufficientem, minui non desistere. Ceterum bene novi quibus prae­<br />

scriptionibus in parte tanti momenti obstringamini, quae fervide ominor<br />

ut quam citissime amoveantur.<br />

Attamen, Venerabiles Fratres, animadverto mihi omnes vestros<br />

nisus esse fovendos, vocationes excitandas contingentes et sacerdotii<br />

candidatos formandos. Tota christiana communitas est sollicitanda<br />

ad actioni divinae Providentiae respondendum actuosa conspiratione,<br />

(( instanti oratione, paenitentia necnon in dies altiore christifidelium<br />

institutione )>. 6 Quod ad eos spectat, sacerdotes, vita sancta et laeta,<br />

2 Christus Dominus, 37,<br />

3 Of. loia., 28.<br />

4 Cf. Lumen gentium, 28.<br />

5 Ibid.<br />

6 Optatam totius, 2.


1446 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

apostolica magnanimitate favere debent vocationis seminibus, quae<br />

Dominus large in iuvenibus gignit. Seminarium denique, fieri debet<br />

magis in dies cor dioecesis. 7<br />

Etiam ad seligendos et praeparandos candidatos Concilium Vati­<br />

canum II prudentes constituit normas. Seminarii alumni « probationi<br />

debitae » subiciendi sunt eorumque admissio « animi firmitate » est<br />

decernenda. Sacerdotum penuria fieri non potest excusatio minuendi<br />

custodiam rectae intentionis, liberae voluntatis et dotum moralium,<br />

physicarum et psychicarum candidatorum, « cum Deus Ecclesiam suam<br />

ministris carere non sinat ». 8 Pari diligentia curetur praeparatio ad<br />

spiritum et ad doctrinam pertinens, itemque pastoralis experientia<br />

eorum, qui deliguntur uti futurorum sacerdotum superiores et edu­<br />

catores : in eorum manibus posita est Ecclesiae spes ! Idcirco non<br />

minus quam iuvenes alumni, illi sentire debent sibi Episcopos adesse,<br />

se consociare cum iis in providendam sacerdotum formationem secun­<br />

dum cor Christi.<br />

8. Sinite, demum, Venerabiles Fratres, vobis munus iniungam<br />

vestros proximos cooperatores salutandi. Fidelis Lituaniae cari sacer­<br />

dotes ! Per Episcopos vestros perveniat ad vos Pontificis Benedictio,<br />

qui vos attendit et diligit. Velim unamquamque ingredi ecclesiam<br />

vestram, ut vobiscum deprecer et particeps fiam laboris vestri aposto­<br />

lici humilis, taciti, et non raro pressi, semper autem alacritate et<br />

incommodis praestantis. Peculiari amplector affectu ipsos qui ex vobis<br />

magis dolore afficiuntur, vel ob infirmitatem vel ob senectutem, ob<br />

libertatis privationem, ob súbitas res adversas « pro nomine Iesu ». 9<br />

Manete semper in vocatione qua vocati estis, nitentes magis magisque<br />

conformare vos ad imaginem Christi, summi et aeterni Sacerdotis.<br />

Superiore Feria quinta in Cena Domini, cum presbyteris Romanis<br />

recogitare volui de Iesu Servo Redemptionis mundi. En, dilecti sacer­<br />

dotes, nostrum exemplar : Christus, Deus qui servus fit. Nostra eius<br />

aeterni Sacerdotii ministerialis communicatio perpenditur ex facul­<br />

tate reddendi nos, sicut Eum, vere servos. Sitis ergo indefatigabiles<br />

et prompti in vestro officio obeundo, in Evangelio nuntiando et in<br />

sacramentorum — ante omnia Eucharistiae — celebratione, per quae<br />

aedificatur Ecclesia, sicut et in rectione et moderatione, quae fratri-<br />

7 Cf. ibid., 5.<br />

8 Ibid., 6.<br />

9 Act 5, 41.


Acta Joannis Pauli Pp. II 1447<br />

bus vestris est opus. In ambitu qui ideologiam expresse atheam sequi­<br />

tur et est etiam proclivis ad materialismi practici temptationem, opus<br />

vobis ipsis proponendum est sine ulla dubitatione arduum, sed Domi­<br />

nus cotidie vobiscum est. 10 Is in corde hominis suscitat — iuvenum<br />

praecipue — novam semper veritatis et amoris sitim: scitote omni<br />

appetitioni occurrere et omnem sinceram Dei inquisitionem fovere!<br />

Et Maria, Apostolorum Regina, sit vobis materno animo provida gra­<br />

tiarum !<br />

9. Garbingieji Broliai, jūsu vizitas « ad Limina» vyksta Marijos<br />

metais. Ką tik praėjusią Didžiąją savaite buvome išimąstę i Mariją,<br />

stovinčią po savo Sūnaus Krzyžiumi: i Skausmingąją Mergelę,<br />

i kenčiančią Motiną. Jos motiniška širdis tam tikru būdu turėjo<br />

iškęsti visą pasaulio blogi, nes ji buvo nuostabiai susijusi su mūsu<br />

Atpirkimo auka.<br />

Pavedame Marijos globai Lietuvos Bažnyčią ir visus garbingos<br />

jūsu šalies žmones — lietuviu tauta. Marija, kurią taip nuoširdžiai<br />

garbina ir myli jos vaikai lietuviai, teveda juos tikėjimo kelionėje<br />

per ši septintąjį krikščioniškojo gyvenimo šimtmeti, testiprina juos<br />

sunkumuose, tepakelia suklupusius, tebūna visiems ir kiekvienam<br />

((tikros vilties ir paguodos ženklas »."<br />

Marijos motinišokje širdyje sudedame jūsu tautos džiaugsmus ir vil­<br />

tis, vargus ir sielvartus. Jos globai pavedame šeimas ir jaunimo ateiti.<br />

Ir su tvirtu pasitikėjimu prašome, kad ji visada mums būtu Motina.<br />

Telydi jus mano Apaštalinis Palaiminimas.<br />

VII<br />

Ad quosdam anglicanos praesules coram admissos.*<br />

Dear Brothers in our Lord Jesus Christ,<br />

1. I wish to welcome you to Rome and to the Vatican and, through<br />

you, I extend my heartfelt greetings to all the members of the<br />

Anglican Communion.<br />

In the course of your stay in Rome you have visited many of the<br />

sacred and historical monuments with which this city is so richly<br />

w Cf. Mt 28, 20.<br />

11 Lumen gentium, 68.<br />

* Die 22 m. Aprilis a. 1988.


1448 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

endowed. You have walked in the steps of the earliest Christian<br />

martyrs and reflected on the lesson of their lives and deaths. I pray<br />

that you will be strengthened and encouraged in your own lives and<br />

service by the days spent in the City of Peter and Paul.<br />

I am pleased you have wished to visit the Successor of Peter.<br />

I am well aware of the work that has already been done by Anglicans<br />

and Catholics in the search for a shared understanding of the universal<br />

service of unity which belongs to the office of the Bishop of Eome.<br />

It is my prayer that this work will bear fruit and help pave the way<br />

for that fullness of unity which is the will of Christ for his followers.<br />

2. Shortly you will be joining the other bishops of the Anglican<br />

Communion for the <strong>La</strong>mbeth Conference. This meeting takes place at<br />

a significant moment both in the development of the ecumenical<br />

movement and in the life of the Anglican Communion itself. In your<br />

deliberations at <strong>La</strong>mbeth, you will deal with difficult and delicate<br />

issues which touch on essential aspects of your relationship with the<br />

Catholic Church as well as with our Orthodox brothers and sisters.<br />

I pray that when you are together you will give full weight to the<br />

importance of maintaining and strengthening the bonds of that real<br />

though imperfect communion in which Anglicans and Catholics are<br />

united. The deepening of this communion and the search for full<br />

communion are fundamental to the mission that Christ gave to his<br />

disciples. Those things that damage Catholic unity likewise weaken<br />

the impact of Christian witness. Our divided world yearns for that<br />

vision of true communion and deep reconciliation to which we are<br />

called to testify.<br />

Let us be faithful to that witness so that the world may see ever<br />

more clearly the character of the unity to which all people are called.<br />

May our very striving for unity itself be recognized as a sign of the<br />

reconciling work of God.<br />

My dear Brothers: I greet you once more in the Risen Lord.<br />

May he bless you and keep you always.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1449<br />

VIII<br />

Ad quosdam Zairenses episcopos in visitatione sacrorum liminum.*<br />

Cher Monsieur le Cardinal,<br />

chers Frères dans Vépiscopat,<br />

1. Je vous remercie des sentiments de confiance que vous venez<br />

d'exprimer, Monsieur le Cardinal, au nom de tous les évêques de vos<br />

trois provinces, et de la présentation de vos engagements et de vos<br />

soucis de Pasteurs. Je vous accueille ici avec une grande joie et, avec<br />

vous, j'accueille l'Eglise au Zaïre. Cette Eglise m'a reçu chaleureu­<br />

sement à deux reprises, en 19<strong>80</strong> et 1985; et lors de votre précédente<br />

visite (( ad limina » en 1983, nous avons également abordé ensemble<br />

un certain nombre de thèmes importants. Vous m'aviez adressé l'an<br />

dernier un document exposant quelques objectifs majeurs de votre<br />

pastorale; je les garde présents à l'esprit; ils rejoignent ceux qui<br />

viennent d'être présentés. Ce sont là autant d'étapes et d'instruments<br />

de votre communion avec le successeur de Pierre et avec les Dicastères<br />

du Saint-Siège.<br />

J e sais le zèle que vous déployez au service de vos compatriotes,<br />

les multiples initiatives que vous prenez pour répondre aux nécessités<br />

de l'Eglise et aux besoins de la société, au prix souvent de fatigues et<br />

de grands sacrifices, dans des diocèses très vastes, avec une population<br />

chrétienne dispersée. Que le Seigneur fasse fructifier votre ministère<br />

au cœur du continent africain !<br />

2. Je voudrais commencer par méditer avec vous sur notre mis­<br />

sion d'évêques. Elle a sa source dans les paroles que le Christ Jésus<br />

adressa à ses Apôtres, et auxquelles il nous faut sans cesse revenir.<br />

Cette mission est bien exprimée dans la première Lettre de saint<br />

Pierre 1 et dans les Lettres de saint Paul. Vous venez/précisément en<br />

pèlerinage auprès de leurs tombeaux pour communier avec eux dans<br />

l'ardeur de la profession de foi sur laquelle ils fondaient ici l'Eglise.<br />

Nous gardons aussi en mémoire l'exemple de tant de saints Pasteurs, à<br />

Rome et dans les autres Eglises particulières. Qu'il suffise de citer<br />

Cyprien et Augustin : nous nous situons dans leur lignée. Le Concile<br />

Vatican II s'est longuement arrêté à la mission des évêques : 2 ces<br />

* Die 23 m. Aprilis a. 1988.<br />

' Chapitre 5.<br />

2 Cf. Constitution Lumen gentium, Décret Christus Dominus.


1450 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

textes définissent notre charge de successeurs des Apôtres, aujourd'hui.<br />

Et, au moment de votre consécration episcopale, chacun de vous a<br />

reçu, par l'imposition des mains transmise sans interruption depuis<br />

les Apôtres, l'Esprit qui fait de vous les grands prêtres et les pasteurs<br />

du Peuple saint, Spiritum principalem.<br />

Le Seigneur m'a donné, au milieu de vous, la charge de vous affermir<br />

— confirmare — dans cette grande mission, afin qu'ensemble nous<br />

assurions l'unité de l'Eglise, sa fidélité, son progrès, selon la volonté<br />

du Seigneur.<br />

Cette mission est aussi un grand don de Dieu, un don pour les<br />

autres, et de cela nous rendons grâce.<br />

3. Spiritus principalis: le Pasteur est le Chef qui rassemble le<br />

troupeau, qui marche à sa tête, qui le gouverne en répartissant les<br />

ministères, qui, avec ses collaborateurs prêtres, le mène aux sources<br />

de la vie, qui veille à ce qu'il soit nourri de la doctrine et des sacre­<br />

ments de la foi, l'entraîne vers la sainteté de vie. Vous avez été établis<br />

personnellement responsables de l'annonce et de l'approfondissement<br />

de la Parole de Dieu, responsables de la digne célébration des moyens<br />

de sanctification, responsables de l'unité. Pour cela, vous devez inter­<br />

venir avec clarté auprès des hommes, mais tout autant intercéder<br />

auprès de Dieu pour votre peuple.<br />

Les institutions d'Eglise ont leurs lois et leur esprit propres, corres­<br />

pondant à l'Evangile. Le Pasteur n'est donc pas un chef à la manière<br />

de la société civile. Jésus nous a avertis le soir de la Cène. 3 Le Pasteur<br />

dispose de l'autorité nécessaire, mais avec la disponibilité du Servi­<br />

teur qui donne pour ses brebis sa vie, ses forces, son cœur. Une autorité<br />

renforcée par l'exemple de sainteté qui accompagne le ministère, selon<br />

l'exhortation de Pierre : (( Paissez le troupeau de Dieu qui vous est<br />

confié, veillant sur lui non par contrainte, mais de bon gré, selon<br />

Dieu ... en devenant les modèles du troupeau ». 4 En somme, l'autorité<br />

que nous exerçons comme évêques est celle du père qui cherche à se<br />

faire proche des prêtres, religieux et laïcs, les visite, connaît leurs<br />

désirs et leurs besoins, comme le Pasteur connaît ses brebis, les con­<br />

seille, les encourage, les aide à assumer leurs responsabilités avec<br />

bonté et simplicité de cœur. C'est ce que nous avons promis au moment<br />

de notre ordination episcopale.<br />

3 Cf. Le 22, 24-27.<br />

M P 5, 2. 3.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1451<br />

4. Chers Frères, notre charge de Pasteurs comprend notamment le<br />

charisme de l'unité.<br />

<strong>La</strong> société peut se composer de beaucoup d'ethnies, ayant chacune<br />

son histoire, ses traditions, son originalité, la conscience de ses valeurs.<br />

Cette diversité est une richesse pour le pays, à condition que chaque<br />

ethnie soit accueillie, respectée, et accepte de collaborer au bien com­<br />

mun de la société et de l'Eglise, sans fermeture, sans défiance à<br />

l'égard des autres, sans esprit de clan.<br />

L'Eglise a là encore un témoignage spécifique à donner. A l'exemple<br />

du Christ, et selon les exhortations qui jalonnent les Lettres de<br />

saint Paul, elle est appelée à manifester accueil, ouverture, bienveil­<br />

lance, solidarité, amour, par-dessus toutes sortes de frontières. C'est<br />

dans cet esprit que les diocésains sont invités à recevoir leur evêque,<br />

même s'il est d'une ethnie différente, et que celui-ci se fait tout à tous<br />

sans privilégier le groupe qui lui est plus familier, sans discrimina­<br />

tion d'aucune sorte. <strong>La</strong> constitution et le bon fonctionnement des con­<br />

seils diocésains faciliteront notablement l'esprit de communion entre<br />

toutes les forces vives. Le conseil presbytéral et le conseil pastoral,'<br />

prévus par le droit de l'Eglise, sont des instances très utiles pour<br />

éviter l'isolement de l'évêque, pour l'aider, dans le dialogue, à prendre<br />

les meilleures décisions, à donner les orientations dynamiques dont<br />

prêtres et laïcs ont besoin, à exercer son ministère personnel avec<br />

toute sa qualité évangélique.<br />

Oui, vous êtes les artisans de l'unité diocésaine, et aussi les servi­<br />

teurs de l'unité de l'Eglise au Zaïre, grâce à votre collaboration con­<br />

fiante dans le cadre des Provinces et de la Conférence episcopale. <strong>La</strong><br />

communion se vit également avec les autres Eglises particulières, avec<br />

l'Eglise universelle et spécialement avec le Saint-Siège qui est au<br />

service de cette communion. Tel est le plus beau visage de l'Eglise<br />

depuis les origines : une unité dynamique, qui n'est pas uniformité<br />

mais prise en compte des particularités, adhésion à l'essentiel et par­<br />

dessus tout, charité. Et cet exemple ecclesial ne peut manquer d'avoir<br />

d'heureuses répercussions sur la société elle-même.<br />

5. Voilà donc la conscience pastorale avec laquelle il convient<br />

d'aborder votre ministère episcopal. L'évangélisation qui est au cœur<br />

de ce ministère passe à vos yeux par de nouveaux progrès dans l'incul-<br />

turation de la foi. Le Saint-Siège en est convaincu. Et il sait le sérieux<br />

avec lequel vous voulez confronter la culture de votre peuple avec les


1452 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

données révélées pour mieux incarner le message chrétien dans la<br />

liturgie, dans la recherche théologique et la catéchèse, dans la pas­<br />

torale du mariage. Cela suppose, comme vous le dites vous-mêmes,<br />

une étude approfondie et critique des coutumes en vigueur chez vous.<br />

Pour la faciliter, vous disposez d'un institut d'études spécialisé et<br />

vous souhaitez la création d'un centre d'archives ecclésiastiques et de<br />

traditions africaines.<br />

En effet, le message évangélique joue un rôle prophétique et cri­<br />

tique. Il veut régénérer, passer au crible ce qui serait ambigu, mêlé<br />

de faiblesse ou de péché, aussi bien dans vos propres coutumes ances­<br />

trales que dans les pratiques récemment importées de l'étranger. Ainsi<br />

pourra être assumé tout ce qui est bon, noble et vrai, afin d'exprimer<br />

le mystère chrétien selon le génie africain. Cette entreprise demande<br />

beaucoup de temps, de lucidité théologique, de discernement spirituel,<br />

ainsi qu'une large concertation, en lien avec l'Eglise universelle et en<br />

accord avec le Saint-Siège. Tous ceux qui travaillent à cette oeuvre<br />

doivent d'abord approfondir la Bible, les Conciles et les documents<br />

du Magistère. Assimilant dans la foi le message universel du mystère<br />

chrétien, ils pourront l'intégrer dans leur culture. Car, en définitive,<br />

ce qui importe au salut, c'est que la même sève du cep qu'est le Christ<br />

vivifie tous les sarments.<br />

Pour ce qui est de la célébration de l'Eucharistie, la forme actuel­<br />

lement ad experimentum demande encore quelque examen et certaines<br />

précisions de nos Dicastères pour entrer dans un missel à l'usage des<br />

diocèses du Zaïre. Mais il y a là un bon exemple du dialogue mené<br />

avec le Saint-Siège. Je souhaite qu'il en soit de même pour l'ensemble<br />

du rituel des sacrements et sacramentaux que vous avez en vue.<br />

6. Quant à la contribution zaïroise à la recherche théologique, je<br />

m'en étais longuement entretenu avec vous en 1983. U y a chez vous<br />

une floraison de recherches, des essais multiples de réflexion, pour<br />

mieux comprendre et exprimer le donné révélé dans la culture zaïroise.<br />

C'est une chance, et un apport à la catholicité. Comme je vous le disais,<br />

il faut éviter de se refermer sur soi, il faut que le lien au Christ soit<br />

réel, profond, primordial. Il faut tenir compte du patrimoine commun<br />

de la foi. Et il revient aux évêques, Docteurs et Pères dans la foi, de<br />

juger en dernier ressort de l'authenticité chrétienne des idées et des<br />

expériences.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1453<br />

En ce domaine, les Facultés catholiques de Kinshasa — théologie,<br />

philosophie et centre d'étude des religions africaines — peuvent jouer<br />

un rôle déterminant. Elles exercent déjà une notable influence chez<br />

vous et dans le continent africain grâce à leurs multiples activités et<br />

publications. Je souhaite que.la recherche y soit toujours sereine, dans<br />

la fidélité au Magistère et dans la poursuite objective de la vérité,<br />

indépendamment des pressions de certains groupes ou de certaines<br />

tendances théologiques partiales. Je sais que le comité permanent de<br />

la Conférence episcopale y veille, et j'encourage la concertation de<br />

tous les évêques en ce domaine capital. <strong>La</strong> compétence, la conscience<br />

professionnelle, la qualité spirituelle, le sens ecclesial et l'exemple<br />

de vie des enseignants seront, comme partout, les garanties les plus<br />

sûres du travail scientifique dont l'Eglise a besoin, précisément pour<br />

une authentique inculturation. D'autres centres théologiques naissent<br />

en Afrique, avec lesquels le centre de Kinshasa pourra collaborer.<br />

Vous avez fait allusion à la prolifération des sectes et à leur action<br />

corrosive. Les raisons sont sans doute multiples. Le fait constitue<br />

pour l'Eglise une interpellation sérieuse, invitant à développer la for­<br />

mation catéchétique des fidèles et les communautés ecclesiales vivantes,<br />

car ceux qui sont tentés par les sectes y cherchent probablement une<br />

réponse simple ou syncrétiste à leurs questions, et un soutien cha­<br />

leureux, qui est de l'ordre de la charité.<br />

7. Parmi vos préoccupations, la formation d'un laïcat adulte et<br />

compétent, capable d'assumer pleinement ses responsabilités dans<br />

l'Eglise et dans le monde, a toujours été centrale. Vos efforts dans ce<br />

domaine ont déjà porté beaucoup de fruits, au moins en ce qui con­<br />

cerne la manière d'associer les laïcs aux tâches ecclesiales proprement<br />

dites.<br />

Il reste à poursuivre le travail considérable qui consiste à éveiller<br />

davantage chez eux le sens de leurs responsabilités de baptisés vis-<br />

à-vis de la société, dans laquelle ils sont appelés à être « le sel de la<br />

terre ». Vous le reconnaissez vous-mêmes : l'impact des chrétiens<br />

zaïrois dans la gestion des affaires temporelles, suivant l'esprit de<br />

l'Evangile, pourrait être plus réel. Pour reprendre le message des<br />

Pères au dernier Synode des évêques, le devoir des laïcs a été et reste<br />

d'imprégner toujours plus vigoureusement de l'Esprit du Christ les<br />

domaines de la vie en société, de la famille, du travail et de la recherche<br />

de meilleures conditions d'existence. C'est de la sorte qu'ils collabo­<br />

rent à la sanctification du monde et à la réalisation du Règne de Dieu.


1454 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

C'est dire en particulier l'importance de l'apostolat auprès des<br />

élites intellectuelles et sociales de votre pays, car il est indispensable<br />

— sans confondre les compétences de l'Eglise et de l'Etat — que la<br />

parole de salut se fasse entendre au cœur même des grands débats qui<br />

mettent en cause l'avenir de votre pays. Faites tout ce qui est possible<br />

pour mettre au service des intellectuels de votre nation des prêtres<br />

compétents et des moyens de formation adaptés, en vue de les aider à<br />

déployer toutes leurs énergies de baptisés.<br />

8. Depuis longtemps déjà, la santé de la famille et du couple vous<br />

préoccupe. Vous soulignez que le problème fondamental consiste à<br />

favoriser la maturation des personnes, pour qu'elles prennent cons­<br />

cience de leurs responsabilités et qu'elles les exercent en vue du bien<br />

de la famille et, en définitive, de la société tout entière. Vous réagissez<br />

à juste titre devant certaines politiques malthusiennes qui dévalorise­<br />

raient la paternité et la maternité dont vos compatriotes ont toujours<br />

reconnu la dignité.<br />

Vous avez relevé, entre autres, qu'une affirmation mal comprise<br />

de l'identité culturelle africaine risquait de faire renaître certaines<br />

coutumes défavorables au mariage chrétien, à savoir : la polygamie,<br />

la conclusion du seul mariage coutumier, la recherche de la fécondité<br />

sans l'intention d'une union matrimoniale stable. D'un autre côté,<br />

vous notez que le rejet inconsidéré de certaines valeurs culturelles<br />

africaines n'est pas sans danger, car il peut mener à des unions fra­<br />

giles, dépourvues des garanties de stabilité qu'offrent les clans et les<br />

familles des deux partenaires. Une catéchèse s'avère en effet nécessaire<br />

pour que les fidèles découvrent le sens du mariage chrétien et ce qu'il<br />

ajoute à l'engagement coutumier des époux. Un vaste travail d'édu­<br />

cation vous attend donc en ce domaine, sans compter l'élaboration<br />

d'un rituel pour la célébration du sacrement de mariage qui tienne<br />

compte de certains aspects de la tradition africaine. L'Eglise, pour<br />

sa part, met en relief l'acte du consentement mutuel des époux, comme<br />

sceau de leur alliance, parce qu'elle tient à ce que l'essentiel appa­<br />

raisse nettement au cœur des célébrations.<br />

De même, vous savez l'effort de formation qui vous revient pour<br />

faire saisir aux époux ou futurs époux l'enseignement de l'Eglise sur<br />

la paternité et la maternité responsables, sur l'épreuve de la stérilité,<br />

sur le rejet de la polygamie, et le respect de l'égale dignité des per­<br />

sonnes. Je vous encourage à poursuivre la prise en charge des foyers


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1455<br />

par les communautés ecclesiales vivantes, elles-mêmes composées de<br />

familles croyantes et apostoliques : il y a là des signes prometteurs de<br />

développement pour l'Eglise au Zaïre.<br />

Je poursuivrai ces réflexions avec vos Confrères, notamment au<br />

sujet des ouvriers apostoliques et des vocations. Au cours des échanges<br />

dans les Dicastères, vous développerez ces sujets et d'autres que je<br />

n'ai pu évoquer. Je voulais surtout vous montrer l'intérêt que je porte<br />

à vos préoccupations majeures et vous affermir dans votre mission de<br />

Pasteurs. En signe d'encouragement, je vous donne de grand cœur ma<br />

Bénédiction Apostolique, que j'étends à vos collaborateurs et à tous<br />

vos diocésains.<br />

IX<br />

Ad quosdam christianae doctrinae institutores.*<br />

1. « Quanto sono belli i piedi di coloro che recano un lieto annunzio<br />

di bene »- 1<br />

È la parola augurale e riconoscente con cui saluto voi, Catechisti<br />

della Chiesa di Dio, che è in Italia, i Vescovi qui presenti, i rappre­<br />

sentanti della Conferenza episcopale Italiana, i Direttori degli Uffici<br />

Catechistici nazionale e diocesani, i vostri Sacerdoti, e i rappresen­<br />

tanti dei catechisti di comunità ecclesiali di altri Paesi. Come ho<br />

potuto ascoltare dal Cardinale Ugo Potetti, e dalle altre voci qui<br />

udite, il vostro Convegno è ben riuscito. In esso avete espresso il pro­<br />

posito sincero e coraggioso di rinnovare il vostro generoso servizio<br />

secondo le indicazioni della Chiesa e i bisogni degli uomini del nostro<br />

tempo.<br />

Mi congratulo con voi; con voi ringrazio il Signore Gesù, nostro<br />

comune ed insuperabile Maestro e catechista ; con voi e per voi imploro<br />

in questo Anno Mariano l'intercessione materna di Colei che ha accolto<br />

nella pienezza della fede il Verbo della Vita.<br />

<strong>La</strong> storia della catechesi in Italia ha conosciuto in questo secolo<br />

tappe importanti : dal fondamentale Catechismo di San Pio X, al pro­<br />

gressivo rinnovamento catechistico che, soprattutto a partire dal Con­<br />

cilio Vaticano II, ha segnato la vita cristiana delle vostre comunità,<br />

grazie in particolare a (( U rinnovamento della catechesi », detto anche<br />

* Die 25 m. Aprilis a. 1988.<br />

1 Rom 10, 15.<br />

95 - A. A.. S.


1456 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Documento Base, ai catechismi nazionali per le diverse età, alla fio­<br />

ritura vivace e generosa dei catechisti in numero fin qui inedito.<br />

Occorre proseguire su questa strada con sempre generoso impegno.<br />

2. Ebbi a scrivere nell'Esortazione Apostolica « Catechesi traden­<br />

dae » : « <strong>La</strong> catechesi è stata sempre considerata dalla Chiesa come<br />

uno dei suoi fondamentali doveri, poiché prima di risalire al Padre,<br />

il Signore risorto diede agli Apostoli un'ultima consegna : quella di<br />

rendere discepole tutte le genti ed insegnar loro ad osservare tutto ciò<br />

che egli aveva prescritto 2 ». 3<br />

In verità con questo servizio noi diamo a Cristo la gioia di incon­<br />

trare l'uomo per annunciare a lui, come, un giorno in Palestina, la<br />

Parola della Salvezza. Osserva San Paolo : (( Dice la Scrittura : Chiun­<br />

que invocherà il nome del Signore sarà salvato. Ora, come potranno<br />

invocarlo senza aver prima creduto in lui? E come potranno credere,<br />

senza averne sentito parlare? E come potranno sentirne parlare senza<br />

uno che l'annunzi? E come l'annunzieranno, senza essere prima in­<br />

viati? Come sta scritto : Quanto sono belli i piedi di coloro che recano<br />

un lieto annunzio di bene ! ». 4<br />

Il catechista è dunque un uomo in cammino, che mandato dal<br />

Signore risorto e sostenuto dal suo Spirito va, come Gesù, in cerca<br />

delle persone, per recar loro la notizia decisiva del Vangelo.<br />

Il catechista è una figura missionaria, perché, pur lavorando nor­<br />

malmente in mezzo alle comunità dei cristiani, in certo modo ritorna<br />

sempre alle radici della fede, ritrovandosi ad annunciare il Vangelo<br />

come fosse la prima volta. Ed infatti oggi il catechista, in Italia e<br />

in Europa, è chiamato a realizzare quella che, al Convegno ecclesiale<br />

di Loreto, ebbi a chiamare « quasi una nuova "implantatio" evan­<br />

gelica )). s<br />

Giustamente, quindi, sotto la guida dei vostri Pastori, avete cen­<br />

trato il vostro Convegno sul tema : « Catechisti per una Chiesa mis­<br />

sionaria ».<br />

<strong>La</strong> missionarietà del catechista nasce dalla misteriosa, gratuita,<br />

affascinante condivisione della stessa missione di Cristo e della Chiesa,<br />

che è di portare l'essere umano a conoscere, volere ed attuare il pro-<br />

2 Cf. Mt 28, 19 s.<br />

3 N. 1.<br />

4 Rom 10, 11-15.<br />

5 Insegnamenti, VIIIA, 1985, 996.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1457<br />

getto di grandezza inaudita e di amore sconfinato, che Dio ha su di<br />

lui: fare di ogni uomo un figlio di Dio libero e capace di amare,<br />

dedito ad opere di giustizia e di pace.<br />

Mantenete sempre al vostro servizio catechistico quel grande re­<br />

spiro, quell'apertura missionaria che fu propria di Gesù in ogni mo­<br />

mento della sua vita. Ciò vi porterà a guardare e a cercare, come Gesù,<br />

quanti si sentono e sono lontani, o si trovano in condizione di vita<br />

emarginata. In tal modo, continuerete a dedicare una cura attenta,<br />

inventiva, paziente, competente, credibile al mondo degli adulti e dei<br />

giovani. Nella « Catechesi tradendae » ho sottolineato che questa,<br />

degli adulti, è la principale forma della catechesi, in quanto si rivolge<br />

a persone che hanno le più grandi responsabilità e la capacità di vivere<br />

il messaggio cristiano nella sua forma pienamente sviluppata. 6<br />

Il movimento dei catechisti sarà tra voi adulto, quando e nella<br />

misura in cui esprimerà itinerari di fede per gli adulti e susciterà in<br />

grande numero catechisti per gli adulti.<br />

3. I catechisti in Italia e nel mondo sono tanti e il loro numero<br />

cresce, in particolare tra i laici. Dobbiamo vedere in questo una bene­<br />

dizione di Dio alla sua Chiesa e una vigorosa conferma della bontà di<br />

quell'apostolato laicale, su cui si è soffermato il recente Sinodo dei<br />

Vescovi.<br />

Ma, come in tutte le cose che riguardano l'educazione delle persone,<br />

in particolare l'educazione alla fede, al numero deve affiancarsi la<br />

qualità. Essere catechisti di qualità, ecco ciò a cui deve aspirare chi<br />

oggi si impegna in questo importante compito : esserlo secondo quelle<br />

caratteristiche che la Chiesa autenticamente propone. Voi le conoscete.<br />

Il catechista deve, innanzitutto, essere un convinto assertore delle<br />

certezze evangeliche. (( Noi viviamo in un mondo difficile, nel quale<br />

l'angoscia derivante dal vedere le migliori realizzazioni dell'uomo sfug­<br />

girgli di mano e rivoltarsi contro di lui, crea un clima di incertezza. Ë<br />

appunto entro questo mondo che la catechesi deve aiutare i cristiani<br />

ad essere, per la loro gioia e per il servizio di tutti, « luce » e « sale ».<br />

Ciò esige sicuramente che essa li rafforzi nella loro propria identità e<br />

che sottragga essa stessa di continuo all'ambiente di esitazioni, di<br />

incertezze e di svigorimento ». 7<br />

6 Cf. n. 43.<br />

7 Catechesi tradendae, 56.


1458 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Il catechista deve poi essere un servitore fedele del Vangelo così<br />

come Gesù lo ha affidato alla Chiesa e questa lo ha assimilato e tra­<br />

smesso lungo una bimillenaria tradizione. <strong>La</strong> proposta della fede è<br />

autentica, liberatrice, feconda, se manifesta chiaramente in sé il senso<br />

genuino di Cristo e la testimonianza degli Apostoli. Perciò lungo<br />

questi anni del mio servizio apostolico ho parlato ripetutamente di<br />

« necessità di una catechesi sistematica » 8 e di « integrità del con­<br />

tenuto )). 9 Sarebbe veramente un grave peccato contro la fedeltà al<br />

Vangelo, ma anche contro la cultura, se l'immenso patrimonio della<br />

fede, contenuto nella fonte biblica e di qui sviluppato, esplicitato e<br />

difeso dalla Chiesa guidata dallo Spirito in questi venti secoli, fosse<br />

in qualche modo stravolto. È precisamente nella prospettiva di faci­<br />

litare la trasmissione delle ricchezze incomparabili della fede, quali<br />

sono state riproposte autenticamente per il nostro tempo dal Concilio<br />

Vaticano II, che il Sinodo straordinario dei Vescovi ha voluto la com­<br />

posizione di un (( Catechismo per la Chiesa universale ».<br />

Il catechista deve essere poi maestro di umanità, cioè profonda­<br />

mente attento alla sensibilità e ai problemi delle persone a cui fa<br />

catechesi ; non pago di aver fatto una bella lezione, se questa non ri­<br />

sponde agli interrogativi e alle attese di coloro ai quali è diretta.<br />

Qui, assieme ai caratteri di sistematicità ed integrità, la catechesi<br />

deve poter esprimere una intensa significatività, deve cioè prolungare<br />

l'atteggiamento di Gesù che, mentre dona la Parola della vita, incontra<br />

ciascuno nella concretezza dei suoi bisogni, delle sue attese, delle sue<br />

capacità di comprendere.<br />

Il catechista deve, infine, adeguare il suo insegnamento al contesto<br />

sociale, in cui vivono i catechizzandi. Egli cioè non deve ridurre il<br />

proprio servizio alla Parola di Dio a forme puramente interiori di<br />

adesione e di culto, ma deve aprirsi alle grandi questioni morali e<br />

sociali del nostro tempo, che ho nuovamente richiamato nell'Enci­<br />

clica Sollicitudo rei socialis. Annuncia il Vangelo agli uomini di oggi<br />

chi li aiuta a crescere secondo una forte ed intensa moralità che si<br />

misura sul rispetto e l'elevazione della persona umana, specialmente<br />

dei più poveri, in ogni parte del mondo, tenendo sempre unite insieme<br />

la solidarietà e la libertà. 10<br />

8 ibid., 21.<br />

9 Ibid., 30.<br />

10 Cf. Sollicitudo rei socialis, 33.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1459<br />

Se attuate coerentemente, queste caratteristiche permettono di rea­<br />

lizzare quella che rimane come « una legge fondamentale per tutta la<br />

Chiesa: la fedeltà a Dio e la fedeltà all'uomo, in uno stesso atteggia­<br />

mento di amore. 11<br />

4. È chiaro che tutto ciò non si realizza senza un serio impegno di<br />

preparazione, in cui deve sentirsi chiamata in causa l'intera Comunità<br />

ecclesiale : « <strong>La</strong> formazione dei catechisti è un elemento essenziale<br />

dell'impegno comune per lo sviluppo e la vitalità della Chiesa. Essa è<br />

necessaria dappertutto ». 12 Giustamente, perciò, voi l'avete assunto<br />

come proposito primario del vostro Convegno. Sono indispensabili<br />

itinerari di formazione per catechisti di base, sviluppati in maniera<br />

chiara, organica, ben fatta. Essi rappresentano una priorità all'in­<br />

terno del piano pastorale delle singole Chiese particolari. Si rendono<br />

pure necessari cammini di formazione per animatori di catechisti e<br />

per catechisti specializzati.<br />

Punto di riferimento sempre valido, in questa materia, resta il<br />

Documento Base « Il rinnovamento della catechesi », che, in piena<br />

sintonia con i documenti del Magistero della Chiesa universale, offre<br />

a tutti voi una guida sicura. Alla luce di tale documento anche i cate­<br />

chismi per le diverse età, ora in fase di perfezionamento, continue­<br />

ranno a sostenervi in quel servizio che la vostra formazione teologica<br />

e pedagogica e il vostro zelo missionario saranno capaci di esprimere.<br />

5. dell'esortarvi a perseverare nel nobilissimo compito intrapreso,<br />

carissimi Fratelli e Sorelle, invoco su di voi la speciale protezione di<br />

Maria, Madre di Gesù e della Chiesa, catechista di fatti e di parole,<br />

« catechismo vivente », « madre e modello dei catechisti », come ebbero<br />

a dire i Padri Sinodali. 13<br />

Camminate insieme con Lei verso il grande Giubileo dell'inizio del<br />

terzo Millennio, consapevoli che proprio voi, col vostro servizio cate­<br />

chistico, date voce alla vivente Parola di Dio, per renderla viva e<br />

attuale presso tutti coloro che Dio ha posto sul vostro cammino e che,<br />

apertamente o tacitamente, ne aspettano da voi l'annuncio che libera<br />

e salva.<br />

Vi accompagni la mia Benedizione, che estendo volentieri a tutti<br />

i catechisti e catéchiste d'Italia.<br />

11 Catechesi tradendae, 55.<br />

12 Insegnamenti, VIII/Í, 1985, 595.<br />

13 Catechesi tradendae, 73.


1460 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

X<br />

Ad quosdam Canadae episcopos occasione oblata visitationis sacrorum<br />

liminum.*<br />

Bear brother Bishops,<br />

1. I greet all of you on the occasion of your ad Limina visit, and<br />

cordially welcome you to this meeting which expresses our collégial<br />

unity as shepherds of Christ's flock. I rejoice with you and ali the<br />

clergy, Religious and laity of your Diocèses at the many spiritual gifts<br />

that are yours through the loving kindness of Almighty God. These<br />

gifts of the Spirit enable the local Churches in Ontario to fulfill<br />

their mission to he a "most sure seed of unity, hope and salvation for<br />

the whole human race", to be "the light of the world and the sait of the<br />

earth v \ 2 This mission means bearing witness to Jesus Christ. And<br />

as the First Letter of Peter tells us, it also means being able "to<br />

make a defense to anyone who calis you to account for the hope that<br />

is in you". 3<br />

It is the life-long task of all Christians to deepen their knowledge<br />

of Christ and hope in eternai life. At the same time Christians must<br />

recognize that the seeds of eternai life require special care and nourish-<br />

ment in the young. I therefore wish to reflect with you for a few<br />

moments on the Catholic young people o f your country who will one day<br />

exercise an even greater role in the Church. I also wish to encourage you<br />

in your efforts to impart to them the message of Christ in ail its richness<br />

and to deepen their participation in the Church's life.<br />

2. It is always a joy for me to meet with young people, as I am sure<br />

it is for you. In them we see the promise o f great things yet to be<br />

achieved, of life yet to be experienced, of enthusiasm and energy yet<br />

to be harnessed for the good of humanity. In the présence of the<br />

Church's young members we are reminded of the Lord's words, "I<br />

came to cast fire upon the earth; and would that it were already<br />

kindled". 4 When we consider the potential of young people for holiness,<br />

self-sacrifice, heroic virtue, chastity and love, we can take heart that<br />

* Die 26 Aprilis a. 1988.<br />

1 Cf. Mt 5:13-16.<br />

2 Lumen Gentium, 9.<br />

3 1 Pt 3:15.<br />

* Lk 12:49.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1461<br />

these words of Christ will not lose their force in the future. However,<br />

we also know that youth is a time for opportunities that can be lost as<br />

well as gained. It is a time for personal growth, a time that, for good<br />

or bad, leaves an indelible mark on the rest of a person's life, not-<br />

withstanding freedom and the help of God's grace.<br />

Modem society présents special challenges to the young. At every<br />

turn they are enticed by a concept of human freedom that is really<br />

slavery : by a relativism that robs them of the truth ; and by a ma-<br />

terialism and pragmatism that can rob them òf their very souls.<br />

Yet where sin abounds, grace increases ali the more. 5 We can be<br />

sure that the gifs of the Spirit will not be lacking in the lives of<br />

young men and women. The seeds of holiness are theirs by baptism.<br />

Our task is to hold up to them the fullness of Christ's teaching as it<br />

is known, accepted and proclaimed by the Catholic Church. We must<br />

help them to become "witnesses" who are able to testify to "the hope<br />

that is within them" so that they can play their full role in the<br />

Church's mission for the salvation of the world. As I said on the<br />

occasion of my pastoral visit to your country in 1984: "Young people<br />

today ... are eager to find solid and enduring values ... They are<br />

searching for a firm place—a high ground—on which to stand. They<br />

seek a sense of direction, a goal which will give meaning and purpose<br />

to their lives". 6<br />

3. A privileged place for the formation of young people, second in<br />

importance only to their families, is the school they attend. Ac-<br />

cordingly, the Second Vatican Council said that all schools should<br />

provide an éducation that is in accord with the moral and religious<br />

principies of families, that respects the right of the young to have<br />

their consciences formed on the basis of sound morality, and that<br />

respects their right to know and love God more perfectly. 7 The<br />

Council also reaffirmed the Church's right to establish her own schools,<br />

a right which is of the greatest importance for preserving freedom of<br />

conscience, for protecting parents' rights, and for advancing culture. 8<br />

I therefore wish to commend you for your successful efforts to promote<br />

measures that uphold the Church's right to fulfill her educational<br />

5 Cf. Rm 5:20.<br />

6 Address to Catholic Educators, 12 September 1984.<br />

7 Cf. Gravissimum Educationis, 1, 7.<br />

8 Cf. ibid., 8.


1462 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

mission, and that support parents in the free exercise of their right<br />

to educate their children in accordance with their religion. Public<br />

support for the Separate School system in Canada is a great blessing not<br />

only for Catholics ; all of your national life is enriched by the intellectual<br />

and moral formation thèse schools pro vide for their students.<br />

Even though the fìnancial viability of Catholic schools has been<br />

guaranteed, the task remains of ensuring their Catholic character.<br />

As the Congrégation for Catholic Education has wisely observed in<br />

thèse years after the Council : "More than ever before, a Catholic<br />

school's job is infinitely more difficult, more complex, since this is a<br />

time when Christianity demands to be clothed in fresh garments, when<br />

all manner of changes have been introduced in the Church and in<br />

secular life, and, particularly, when a pluralistic mentality dominâtes<br />

and the Christian Gospel is increasingly pushed to the sidelines. It<br />

is because of this that loyalty to the educational aims of the Catholic<br />

school demands constant self-criticism and a return to basic principies,<br />

to the motives which inspire the Church's involvement in éducation". 9<br />

And what are these basic principies? The Catholic school's task "is<br />

fundamentally a synthesis of culture and faith, and a synthesis of<br />

faith and life : the first is reached by integrating ali the différent<br />

aspects of human knowledge through the subjects taught, in the light<br />

of the Gospel; the second by growing in the virtues characteristic of<br />

the Christian". 10<br />

L'école catholique s'efforce de préparer les jeunes à apporter une<br />

contribution positive à la société dont ils font partie en leur donnant<br />

les assises solides d'une vie personnelle profondément chrétienne.<br />

Pour être complète, leur formation doit inclure la morale individuelle<br />

et le sens de la vie sociale. Le grand commandement chrétien de<br />

l'amour se traduit en impératifs moraux qui régissent la vie professionnelle,<br />

la sexualité, les relations personnelles et la famille, de<br />

même qu'il comporte l'obligation de travailler pour la justice et la<br />

paix dans le monde. Une vie chrétienne de cette profondeur ne peut<br />

pas reposer seulement sur des sentiments religieux ou sur une vague<br />

identification à une tradition religieuse. Ce qui est requis, c'est une<br />

connaissance toujours plus approfondie du mystère du salut révélé<br />

dans le Christ et transmis par la Sainte Ecriture et l'enseignement de<br />

l'Eglise. 11<br />

9 Catholic Schools, 24 June 1977, Nos. 66, 67.<br />

10 Ibid., No. 37.<br />

11 Cf. Directoire catéchétique général, 1972, n. 24.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1463<br />

4. <strong>La</strong> catéchèse est un moyen important d'assurer cette formation<br />

non seulement pour les élèves des écoles catholiques mais pour tous<br />

les jeunes catholiques. Elle fait grandir la vie selon l'évangile, et elle<br />

a pour but d'éclairer et de fortifier la foi, de stimuler une liturgie<br />

vivante et priante, et d'encourager la participation active de l'Eglise. 12<br />

Evidemment, une pareille éducation religieuse ne peut se réduire<br />

à la parole, ni non plus à la transmission méthodique d'un savoir.<br />

Pour que la formation porte ses fruits dans la vie des jeunes, garçons<br />

et filles, leurs parents et leurs maîtres doivent être imprégnés d'esprit<br />

chrétien dans leur façon d'agir. Comme « éducateurs », au sens plein<br />

du terme, les enseignants catholiques ont la responsabilité particulière<br />

de se laisser guider dans leurs activités par une conception chrétienne<br />

de la personne humaine en accord avec le magistère ecclésiastique.<br />

13 Le deuxième Concile du Vatican n'hésite pas à parler de la<br />

beauté et de l'importance de leur vocation, 14 et de leur rappeler que<br />

(( c'est d'eux, avant tout, qu'il dépend que l'école catholique soit en<br />

mesure de réaliser ses buts et ses desseins ». 15<br />

5. Through you, dear Brothers, I wish to commend the many<br />

dedicated teachers—priests, religious and laity—for their invaluable<br />

contribution in Canada. I also wish to encourage you in your desire<br />

to find even better and more effective way s to recruit and train lay<br />

teachers for the Separate School system, so that the goals of Catholic<br />

éducation may be fully realized.<br />

While ali the Christian faithful have a duty to particípate in the<br />

Church's educational mission, Bishops have a special responsibility<br />

to be authentic teachers and instructors in the faith. 16 We have reason<br />

to be concerned over the many temptations that young people, in<br />

particular, must overeóme if they are to grow in the love and knowledge<br />

of God and his Church. At the same time we can be confident,<br />

together with all those associated in Catholic éducation, that if the<br />

Good News of salvation is faithfully proclaimed to the young, it will<br />

not return to God empty, but will accomplish his will, achieving the<br />

end for which he sent it. 17 With trust in him, I cordially impart to<br />

you and to ali your people my Apostolic Blessing.<br />

12 Cf. Gravissimum educationis, n. 4.<br />

13 Cf. S. Congrégation pour l'Education catholique, Le laïc catholique, témoin de<br />

la foi dans l'école, 15 octobre 1982, nn. 15-24.<br />

14 Cf. Gravissimum educationis, n. 5.<br />

15 IUd., n. 8.<br />

16 Cf. Christus Dominus, 12-14.~<br />

17 Cf. Is 55:11.


1464<br />

Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

XI<br />

Ad exc.mum virum Teruo Kosugi, Iaponiae apud <strong>Sede</strong>m Apostolicam<br />

Legatum.*<br />

Mr Ambassador,<br />

I welcome you today and gladly accept the Letters of Credence by<br />

which you have been appointed Ambassador Extraordinary and Ple-<br />

nipotentiary of Japan. With gratitude for the kind words of greeting<br />

which you have expressed on behalf of His Majesty the Emperor and<br />

His Imperial Highness the Crown Prince, I would ask you to convey<br />

to them my best wishes and the assurance of my esteem. I fully share<br />

their desire to see the relations existing between Japan and the Holy<br />

See develop and expand still further on the basis of our shared com­<br />

mi tment to peace, harmony, progress and justice among ali the<br />

nations of the earth.<br />

In the contemporary world there is a profound and almost universal<br />

yearning for peace. The awareness of peace as a universal value has<br />

grown, even in the face of the tragic history of the présent Century,<br />

so deeply and terribly marked by conflict and by the ever more<br />

frightening capacity of man to inflict death on a scale never before<br />

imagined. As the only country to have experienced directly the awful<br />

effects of atomic bombing, Japan is a unique witness of the truth<br />

that there can be only one path for the human family to follow :<br />

the path of peace.<br />

It is necessary for individuáis and nations to be ever more con-<br />

vinced that they must wholly commit themselves to easing tensions,<br />

to fostering disarmament and to strengthening the structures of peace.<br />

It is necessary today to think more in terms óf building peace in the<br />

world than simply avoiding conflict. The subjective foundation of<br />

peace is a new spirit of coexistence and a new outlook of respect for<br />

the human person in a willingness to collaborate for the sake of the<br />

progress of ali. 1 This reflects other conditions for peace, especially<br />

a true solidarity among ali people, irrespective of race, religion or<br />

politicai doctrine, as members of the one human family meant to live<br />

on this earth in a constant search for authentic personal and collective<br />

well-being and development.<br />

* Die 29 m. Aprilis a. 1988.<br />

1 Cf. Pope Paul VI, Message for the World Day of Peace, 1 January 1968.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1465<br />

In the process of building peace Japan has a major part to play.<br />

Out of the ruins of the Second World War, your country has risen<br />

to remarkable heights of economie achievement. Today Japan is<br />

one of the principal agents of economie and technological progress.<br />

Herein lies a great opportunity and challenge to promote human and<br />

spiritual values so as to contribute effectively to the advent of a true<br />

peace, founded upon a sense of the dignity of every human being,<br />

upon the récognition of basic human rights, of the respect and love<br />

due to every person for the simple reason that he or she belongs to<br />

the human family. It has always been my prayer and hope that the<br />

nations of the world, educated by past painful expériences, will make<br />

positive efforts to inculcate into their Citizens, especially the young,<br />

an unshakeable sense of universal brotherhood and the moral and<br />

ethical vision needed to uphold justice, an essential condition for peace.<br />

At the heart of the Holy See's relationship with the various nations<br />

of the world one does not find interests of a merely economie or<br />

politicai nature, but rather the promotion of a profound and respect-<br />

ful dialogue concerning the meaning and destiny of human life and<br />

activity. It is important, in fact, that the leaders of societies do not<br />

forget that they are at the service of their fellow-citizens in ali their<br />

moral and spiritual aspirations.<br />

That is why, as Your Excellency knows, the small Catholic com­<br />

munity of Japan is concerned to promote the moral éducation of the<br />

members of society as well as to witness to the spiritual dimension<br />

of life. In an industrialized society such as yours, it is vital that the<br />

dignity of the individual be effectively safeguarded and respected,<br />

and that cordial social relations be ever more solidly established,<br />

with special care given to the less talented and productive classes<br />

of the population. In this regard, the Catholic community is engaged^<br />

in many religious, educational and social activities not only for the<br />

benefit of its own members but at the service of society at large.<br />

TJrged on by the teachings of the Second Vatican Council, which<br />

constitutes the great point of référence for Catholics today, the<br />

Church in Japan is making efforts to be ever more truly Japanese.<br />

While the présence of missionary personnel has been and continues<br />

to be essential to the Church's activities, I am happy to note that<br />

Japanese Catholics themselves have long since been taking the lead<br />

in all areas of their religious and pastoral endeavors. I am confident<br />

that this process will go forward with success in the climate of


1466 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

religious tolérance and freedom which characterizes Japanese society<br />

today.<br />

Mr Ambassador, I pray that you will be happy in the exercise<br />

of your lofty responsibilities, and I invoke Almighty God's blessings<br />

upon your country.<br />

XII<br />

Ad quosdam Zairenses episcopos sacra limina visitantes.*<br />

Chers Frères dans Vépiscopat,<br />

1. Au terme de nos entretiens particuliers, j'ai la joie de vous<br />

accueillir ensemble aujourd'hui, en une réunion fraternelle qui marque<br />

l'un des sommets de votre visite « ad limina ». Votre porte-parole,<br />

Monseigneur Fataki, Archevêque de Kisangani, vient d'exprimer vos<br />

sentiments et il a présenté quelques-unes de vos principales préoccu­<br />

pations pastorales ; je l'en remercie vivement.<br />

Avec le document que vous m'avez adressé l'an dernier, et après<br />

avoir écouté vos Confrères des trois autres provinces ecclésiastiques,<br />

je perçois mieux encore les signes d'espérance et aussi les problèmes<br />

de vos diocèses.<br />

2. Dans votre pays, la pastorale des vocations a déjà une longue<br />

histoire. Ces dernières années, la croissance rapide du nombre des<br />

entrées au séminaire a été pour vous un grand réconfort et un signe<br />

prometteur, comme en d'autres jeunes Eglises, Dieu soit loué ! Elle<br />

vous pose inévitablement certains problèmes : problèmes de discerne­<br />

ment, problèmes de formation intellectuelle, morale et spirituelle, pro­<br />

blèmes d'encadrement approprié du fait du jeune âge des prêtres<br />

zaïrois, problèmes financiers, problèmes d'intégration dans une société<br />

en mutation. Au cours de votre prochaine Assemblée plénière, vous<br />

avez l'intention, du reste, de faire un examen global de ces questions.<br />

Quel que soit le nombre des candidats au presbytérat, il importe<br />

toujours de vérifier les signes d'une authentique vocation tels que<br />

l'Eglise les reconnaît. Us peuvent se ramener à trois : premièrement,<br />

une liberté responsable, témoignant déjà d'une certaine maturité;<br />

deuxièmement, une aptitude physique et intellectuelle suffisante au<br />

ministère apostolique ; enfin, une droiture d'intention en ce qui con­<br />

cerne le service de l'Eglise.<br />

* Die 30 Aprilis a. 1988.


Acta Ioannis Pauli Pp. II<br />

1467<br />

Dès le départ, une première sélection est à faire. Il importe, en<br />

effet, d'engager dans la préparation au sacerdoce les jeunes hommes<br />

qui donnent l'espoir de remplir comme il convient le service pastoral<br />

et d'en porter les exigences. Cette sélection, qui sera facilitée par le<br />

séjour dans les maisons de propédeutique, doit être rigoureuse : ce ne<br />

serait servir ni l'Eglise ni le candidat que d'engager quiconque impru­<br />

demment dans la voie difficile du sacerdoce.<br />

Au séminaire, les formateurs ont la mission de contribuer au discer­<br />

nement de la vocation chez le candidat déjà admis. Ils le font en cher­<br />

chant à percevoir les orientations profondes du sujet, celles qui struc­<br />

turent de façon durable sa personnalité, inspirent sa conduite et ses<br />

réactions. Ils ont à aider le candidat à reconnaître lui-même l'appel<br />

de Dieu, en lisant avec foi les signes intérieurs de l'Esprit. Ce patient<br />

travail conduira à approfondir progressivement le sens du ministère<br />

apostolique et de la consécration qu'il implique. Cela demande du<br />

temps, de la disponibilité. Cela requiert des pères du séminaire non<br />

seulement une expérience spirituelle et pastorale personnelle, mais<br />

encore une grande qualité de présence, d'écoute et de dialogue, dans<br />

un climat de confiance et de prière.<br />

Comme beaucoup d'autres Conférences episcopales du continent<br />

africain, vous avez bien conscience que la constitution d'équipes de<br />

formateurs du clergé est l'une de vos urgences et, dans la ligne de Va­<br />

tican II, je vous encourage à prendre les dispositions nécessaires pour<br />

bien préparer les éducateurs spécialisés dans la formation du clergé.<br />

Des prêtres d'autres pays vous apportent là une aide de choix; mais<br />

il vous faut également convaincre les prêtres zaïrois — dont beaucoup<br />

ont acquis des diplômes universitaires — de l'importance vitale de ce<br />

ministère pour l'avenir de l'Eglise au Zaïre.<br />

3. Tandis que, dans certaines Eglises, en Occident surtout, le<br />

nombre des prêtres diminue et que le clergé vieillit, dans les Eglises<br />

jeunes, comme celle du Zaïre, se constitue un ensemble presbytéral<br />

jeune, naturellement imprégné de la culture du pays; et le visage de<br />

ces Eglises se dessine de plus en plus clairement, en fonction non seule­<br />

ment des prêtres mais aussi des laïcs, car certains de ceux-ci remplis­<br />

sent souvent des fonctions importantes.<br />

Quel sera ce visage? En réalité, il dépendra beaucoup de la for­<br />

mation donnée dans les séminaires et continuée par la suite : forma­<br />

tion unifiée dans la foi, enracinée dans la Tradition de l'Eglise et<br />

intégrant les meilleures valeurs de la culture traditionnelle.


1468 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

H n'est pas dans mon propos, dans le cadre de cette rencontre, de<br />

reprendre en détail tontes les questions relatives au clergé zaïrois. Je<br />

rappellerai cependant certaines références essentielles, ne serait-ce qu'en<br />

vue de l'examen plus approfondi que vous avez l'intention de faire<br />

au cours de votre prochaine Assemblée plénière.<br />

<strong>La</strong> mission du prêtre de Jésus-Christ est avant tout une mission<br />

de salut. De fait, le prêtre est ordonné pour faire connaître le Christ<br />

et son message; pour mettre ses frères en relation vivante avec Dieu<br />

par les sacrements de la foi ; pour édifier et guider l'ensemble de ceux<br />

qui sont devenus disciples du Christ par le baptême.<br />

En lien avec son évêque, le prêtre a la responsabilité essentielle du<br />

ministère de la Parole. Il l'exerce en annonçant lui-même le message<br />

du salut dans l'homélie, pendant les célébrations qu'il préside ; en<br />

formant et en assistant ceux qui collaborent avec lui dans ce minis­<br />

tère ; en coordonnant et en suivant les activités et les œuvres mises en<br />

place à cet effet, afin que la Parole de Dieu soit enseignée comme il se<br />

doit : car il est le garant de l'intégrité de la doctrine.<br />

A côté des prêtres, qui sont avec les diacres les premiers collabo­<br />

rateurs des évêques et les premiers apôtres de l'évangélisation, des<br />

laïcs s'engagent de toutes leurs forces dans l'action apostolique et sont<br />

amenés à assumer des charges qui comptent dans la communauté.<br />

Il importe de les préparer à exercer leur rôle avec compétence, avec<br />

un profond sens ecclesial, en communion étroite avec la hiérarchie res­<br />

ponsable.<br />

Dans ce but, et pour leur propre ministère, les prêtres seront<br />

encouragés à poursuivre un travail intellectuel sérieux. Ils veilleront<br />

à développer en eux-mêmes et chez leurs collaborateurs le sens de la<br />

responsabilité commune. En outre, ils s'efforceront de reconnaître, dis­<br />

cerner, animer et harmoniser les dons et charismes contribuant à l'édi­<br />

fication de l'Eglise. Us seront souvent conduits à faire preuve d'hu­<br />

milité et d'abnégation, dans un esprit de franche collaboration : ce<br />

sera le signe qu'ils auront perçu leur ministère pour ce qu'il doit<br />

être, à savoir un service désintéressé du Peuple de Dieu,- que leur champ<br />

d'apostolat soit la ville ou la brousse, dans les conditions de pauvreté<br />

que connaissent les fidèles.<br />

Pour vous, chers Frères dans l'épiscopat, je vous invite à de­<br />

meurer très attentifs à la vie des prêtres et à leur procurer, entre<br />

autres, le ressourcement spirituel dont ils ont constamment besoin<br />

pour accomplir leur mission avec fidélité. Certains d'entre vous déplo-


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1469<br />

rent dans le clergé une trop grande préoccupation du profit personnel,<br />

du confort, du pouvoir, et un laisser-aller dans la conduite morale.<br />

Les prêtres, nous rappelait le Concile, n'ont pas à se modeler sur le<br />

monde présent, mais à l'interpeller au nom de l'Evangile.<br />

Une vie spirituelle de qualité est nécessaire pour faire face aux<br />

exigences de l'état sacerdotal chez les prêtres séculiers comme chez<br />

les religieux : le célibat, signe de notre consécration totale au Royaume<br />

de Dieu ; la pauvreté, qui est participation à la vie du Christ pauvre<br />

et à la condition des pauvres; l'obéissance à l'évêque, qui exprime la<br />

volonté de service; l'ascèse que requiert un ministère quotidienne­<br />

ment recommencé. L'expérience d'une vie communautaire fraternelle,<br />

la prière liturgique et personnelle approfondie, contribuent au tonus<br />

de cette vie spirituelle.<br />

Je voudrais enfin rendre hommage avec vous aux missionnaires<br />

venus d'autres contrées, ces pionniers de la foi, généralement religieux<br />

et religieuses : ils ont permis à l'Eglise au Zaïre d'être cette force<br />

spirituelle reconnue comme telle aujourd'hui et dont l'influence se fait<br />

sentir au-delà des frontières de votre pays. Ces premiers évangélisa-<br />

teurs, et ceux qui maintenant continuent leur œuvre, méritent la<br />

reconnaissance de tous pour leur vie de dévouement désintéressé. Et<br />

leur exemple ne manque pas d'inspirer les apôtres d'aujourd'hui.<br />

4. En ce qui concerne la vie consacrée, elle s'est pratiquement<br />

toujours trouvée au cœur de l'Eglise au Zaïre et elle a connu un essor<br />

considérable.<br />

Aujourd'hui, un nombre croissant de jeunes Zaïrois et Zaïroises<br />

répondent à l'appel à la vie religieuse, soit dans les Instituts interna­<br />

tionaux, soit dans des Instituts de droit diocésain, très liés à la culture<br />

zaïroise. Ils sont affrontés à des problèmes voisins de ceux concernant<br />

le clergé : discernement des vocations, formation appropriée des can­<br />

didats et candidates, pénurie du personnel d'encadrement, problèmes<br />

de subsistance matérielle.<br />

Il vous appartient de veiller à ce que la vie religieuse s'y épanouisse<br />

de façon authentique et viable, avec tout ce qui la caractérise essen­<br />

tiellement, sous la responsabilité de Supérieurs solidement formés.<br />

L'option prioritaire que vous soulignez, à propos de la vie consacrée,<br />

est l'implantation de l'Eglise particulière. Faisant vôtre le vœu de<br />

Vatican II, vous estimez, à juste titre, qu'« une communauté chré-


1470 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

tienne doit dès le début être constituée de telle manière qu'elle puisse,<br />

dans la mesure du possible, pourvoir elle-même à ses besoins ».*<br />

L'état religieux ne se situe pas entre la condition du clerc et celle<br />

du laïc, mais il relève de l'une et de l'autre, comme un don spécial<br />

pour toute l'Eglise. 2 Il est une manière propre de participer à la<br />

nature « sacramentelle » du Peuple de Dieu, en offrant au monde un<br />

témoignage visible du mystère du Christ. D'où un style particulier de<br />

sanctification et d'apostolat, un « charisme » qui crée une tradition<br />

déterminée, avec l'autonomie nécessaire, sans négliger une insertion<br />

spéciale dans la vie de l'Eglise locale. Imprégnés des richesses de<br />

leur propre patrimoine, les religieux et les religieuses s'efforcent de<br />

les exprimer et de les transmettre selon le génie et le caractère de<br />

leur pays ou du pays où ils vivent. Us apportent donc une contribution<br />

précieuse et nécessaire à l'enracinement de l'Eglise particulière, tout<br />

en maintenant la communion avec l'Eglise universelle.<br />

Avec vos encouragements, ils continueront à développer le zèle<br />

missionnaire indispensable à toute communauté ecclésiale. Une Eglise<br />

particulière, en effet, ne peut garder son dynamisme si elle ne prend<br />

pas une part concrète à la mission universelle reçue du Christ qui envoie<br />

ses messagers jusqu'aux confins de la terre.<br />

5. En prenant connaissance de vos problèmes pastoraux, d'après<br />

votre document de base, j'ai relevé avec satisfaction que « la com­<br />

munauté catholique du Zaïre peut déjà prendre en charge, pour une<br />

très grande part, la vie matérielle de l'Eglise de ce pays ».<br />

Plus encore, cette recherche d'autosuûisance économique que fait<br />

l'Eglise, vous voulez la situer dans le cadre de la promotion sociale<br />

du peuple zaïrois. Il est nécessaire en effet que l'Eglise montre ici<br />

l'exemple. Son désintéressement et sa transparence dans la gestion de<br />

ses propres affaires constituent un témoignage important, en mani­<br />

festant qu'elle recherche avant tout le progrès spirituel des personnes.<br />

Elle veut mettre l'accent sur un style de vie simple, qui élimine les<br />

besoins superflus, avec un souci de plus grande justice entre les<br />

hommes.<br />

Je vous encourage à poursuivre ces efforts en vue d'un type de<br />

développement vraiment humain, que la récente encyclique sur la<br />

question sociale s'est attachée à analyser et à promouvoir. Puissiez-<br />

1 Ad gentes, n. 15.<br />

2 Cf. Lumen gentium, n. 43, et directives Mutuae relationes, du 14 mai 1978.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1471<br />

vous demeurer les apôtres de cet esprit de pauvreté évangélique, qui<br />

conduit plus facilement à la solidarité et au partage, deux objectifs<br />

prioritaires aujourd'hui !<br />

6. Dans votre pays, comme sur l'ensemble du continent africain,<br />

on voit un grand nombre de jeunes se tourner aujourd'hui vers l'Eglise,<br />

à la recherche de valeurs spirituelles sur lesquelles ils voudraient<br />

bâtir un avenir solide. Il y a auprès de la jeunesse de notre temps un<br />

magnifique apostolat qui s'offre à vous-mêmes et aux prêtres, aux<br />

religieux et religieuses, aux laïcs éducateurs de leurs frères. Mobilisez<br />

vos apôtres pour que les jeunes s'ouvrent au message chrétien, pour<br />

fortifier en eux les valeurs morales de droiture de cœur, de respect des<br />

autres, d'esprit de service et de persévérance dans l'effort. Enseignez-<br />

leur que le changement technique du monde ne conduit pas à lui seul<br />

au progrès, s'il n'est accompagné d'un développement de la valeur<br />

morale des personnes. Dites-leur bien que l'Eglise, loin d'être une<br />

secte née hier, est un grand courant de vie qui vient du Christ, par les<br />

Apôtres et leurs successeurs dont vous êtes. Qu'ils approfondissent<br />

leur foi, à la mesure de leur culture, en priant, en méditant la Bible<br />

et en participant aux sacrements, surtout à l'Eucharistie dominicale !<br />

7. Je vous demanderai de transmettre mes encouragements chaleu­<br />

reux à ces jeunes de votre pays. Je vous charge aussi de saluer cordia­<br />

lement de ma part les nombreux catéchistes qui se dévouent quotidien­<br />

nement sur le terrain. Exprimez aux religieux et aux religieuses ma<br />

gratitude et mes souhaits de joyeuse persévérance dans le don au Sei­<br />

gneur. Enfin, dites mon affection à tous les prêtres, aux séminaristes<br />

et à leurs formateurs : je les porte spécialement dans ma prière.<br />

Que tous renouvellent leur engagement à être d'authentiques té­<br />

moins du Christ, en suivant l'exemple d'Anwarite, la première Bien­<br />

heureuse du Zaïre, dont le rayonnement fortifie dans la foi ses frères<br />

et sœurs d'Afrique !<br />

En l'Année mariale, je confie à la Vierge les vœux fervents que je<br />

forme pour vos communautés diocésaines. Je vous bénis de grand<br />

cœur ainsi que tous les fidèles de vos Provinces.<br />

96 - A. A. S.


1472 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

NUNTII SCRIPTO DATI<br />

I<br />

XXV exeunte anno a condito Coetu ad unitatem totius Africae fovendam.<br />

On the significant occasion of the Twenty-fifth Anniversary of<br />

the foundation of the Organization of African Unity, it gives me<br />

great pleasure to extend my warm congratulations and best wishes<br />

to the worthy Représentatives of the Member States and to all who<br />

have the goals of the Organization at heart and collaborate in their<br />

achievement.<br />

On many occasions my predecessors and I have expressed our great<br />

interest and the concern of the Catholic Church for Africa's peaceful<br />

and integral development. The Church earnestly advocates that the<br />

entire African continent should proceed along the path of an overall<br />

development that embraces the social, politicai, economie, cultural<br />

and spiritual well-being of its peoples. The Church's concern is not<br />

limited to the needs of her own members, but, following the example<br />

of her Founder and in response to the teachings of the Second Vatican<br />

Council, she is fully aware of her calling to be at the service of all<br />

men and women, without distinction of race or creed.<br />

The Catholic Church's commitment to the development of the<br />

peoples of Africa is not a recent phenomenon, as is witnessed by her<br />

long-standing work in favour of local culture and in safeguarding<br />

local values, in health care and éducation, and in so many under-<br />

takings, great and small, aimed at social development. In this respect,<br />

the Church will not f ail to continue along this path, especially through<br />

the effective contribution of her African members to the progress of<br />

their own countries and to the advancement of Africa as a whole.<br />

Living in Africa today, the Church shares in the strains and stresses<br />

which are of concern and solicitude to your Organization. How can<br />

one remain indifferent to the tensions arising out of situations of<br />

injustice, racism, and conflict between opposing idéologies, so alien to<br />

the great traditions of tolérance which mark your people's expérience?<br />

How can one not be saddened by the situations of armed struggle<br />

that affect so many areas of the continent, within and between nations?<br />

Can one fail to be deeply impressed by the tragic condition of millions<br />

of people suffering drought and famine, exposed to sickness and<br />

disease, burdened by underdevelopment and lack of employment, forced


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1473<br />

to become refugees, and bearing the heavy conséquences of their<br />

country's external indebtedness?<br />

In spite of such difficulties, it is important nevertheless not to lose<br />

sight of Africa's enormous capaci ty for advancement. On the basis<br />

of the human potential and the resources at its disposai, and with<br />

appropriate and effective international solidarity, Africa can look<br />

forward to a development truly capable of meeting the needs and<br />

aspirations of its peoples.<br />

Through the expérience gained during the last twenty-five years,<br />

the Organization of African Unity can continue to play a substantial<br />

role in encouraging and coordinating development and progress. The<br />

commitment, sense of responsibility and confidence in Africa's future<br />

on the part of all concerned, which the Organization of African Unity<br />

can greatly encourage, are essential ingrédients of the better future<br />

to which ali the peoples of Africa legitimately aspire.<br />

The ardent hope that I express on this anniversary occasion is<br />

that Africa will be the agent of its own progress; that, free from<br />

unwarranted external pressures, and strong in the sense of solidarity<br />

and mutual assistance, the Nations of Africa will work together for<br />

the common good of ail. The Catholic Church for her part gladly<br />

supports this goal and will continue to contribute, in the manner<br />

proper to her religious and humanitarian mission, to Africa's<br />

advancement.<br />

To ail présent at the commémoration cérémonies in Addis Abeba<br />

on 25 May 1988 I renew the expression of my friendship and goodwill.<br />

From the Vatican, 19 May 1988.<br />

IOANNES PAULUS PP. II<br />

II<br />

Ob diem statutum ad Missiones fovendas.<br />

Carissimi Fratelli e Sorelle!<br />

Rivolgendo il mio messaggio per la prossima Giornata Missionaria<br />

Mondiale, mentre sta per concludersi l'Anno Mariano che ho indetto<br />

in preparazione al Giubileo del Duemila, desidero invitare tutti i<br />

membri del Popolo di Dio a riflettere su un particolare aspetto del­<br />

l'evangelizzazione : la presenza di Maria nella missione universale<br />

della Chiesa.


1474 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Questa missione consiste nella proclamazione della Buona Novella<br />

della salvezza, la quale si ottiene mediante la fede in Cristo, secondo<br />

il mandato che lo stesso Signore Risorto diede agli Apostoli : « Andate<br />

dunque e fate miei discepoli tutti i popoli » ; 1 « chi crederà e sarà<br />

battezzato sarà salvo, ma chi non crederà sarà condannato ». 2<br />

1. Maria, la Madre di Gesù, fu la prima a credere nel suo Figlio e<br />

venne proclamata beata per la sua fede. 3 <strong>La</strong> sua vita è stata un<br />

cammino e un pellegrinaggio della fede in Cristo, nella quale Ella ha<br />

preceduto i discepoli e precede sempre la Chiesa. 4<br />

Pertanto, dovunque la Chiesa svolga fra i popoli l'attività missionaria,<br />

Maria è presente : presente come Madre che coopera alla rigenerazione<br />

e formazione dei fedeli ; 5 presente come « Stella dell'evangelizzazione<br />

», come ebbe ad affermare il mio predecessore Paolo VI, 6<br />

per guidare e confortare gli araldi del Vangelo e sostenere nella fede<br />

le nuove comunità cristiane, suscitate dall'annuncio missionario con<br />

la potenza della Parola e la grazia dello Spirito Santo.<br />

<strong>La</strong> presenza e l'influenza della Madre di Gesù hanno accompagnato<br />

sempre l'attività missionaria della Chiesa. Gli araldi del Vangelo, nel<br />

presentare il mistero di Cristo e le verità della fede ai popoli non cristiani,<br />

hanno illustrato anche la persona e la funzione di Maria, la<br />

quale, « per la sua intima partecipazione alla storia della salvezza,<br />

riunisce per così dire e riverbera i massimi dati della fede », e « mentre<br />

viene predicata e onorata, chiama i credenti al Figlio suo, al suo sacrifìcio<br />

e all'amore del Padre ». 7 E ogni popolo, accogliendo Maria come<br />

Madre, ne arricchisce il culto e la devozione con nuovi titoli ed espressioni,<br />

rispondenti alle proprie necessità e alla propria anima religiosa.<br />

Molte di queste comunità cristiane, frutto dell'opera evangelizzatrice<br />

della Chiesa, nell'amore filiale alla Madre di Gesù hanno trovato il<br />

soccorso e la consolazione per perseverare nella fede durante i periodi<br />

di prove e di persecuzioni.<br />

2. <strong>La</strong> Chiesa, nella sua vocazione e sollecitudine evangelizzatrice,<br />

prende esempio e stimolo da Maria, la prima evangelizzata 8 e la<br />

prima evangelizzatrice. 9 È lei che ha accolto con fede la Buona Notizia<br />

1 Mt 28, 19.<br />

2 Me 16, 16.<br />

3 Cf. Lc 1, 45.<br />

4 Cf. Redemptoris Mater, 6; 26.<br />

5 Cf. Lumen gentium, 63.<br />

* Cf. Evangelii nuntiandi, 82.<br />

7 Lumen gentium, 65.<br />

» Cf. Lc 1, 26-38.<br />

' Cf. Lc 1, 39-56.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1475<br />

della salvezza, trasformandola in annunzio, canto, profezia. È lei che<br />

ha dato a tutti gli uomini la migliore direttiva spirituale che essi<br />

abbiano mai ricevuta : « Fate quello che (Gesù) vi dirà ». 10 Alla scuola<br />

di Maria, la Chiesa impara a consacrarsi alla missione.<br />

<strong>La</strong> consapevolezza che oltre i due terzi dell'umanità ignorano o<br />

non condividono ancora la fede in Cristo Redentore, sollecita la Chiesa<br />

a preparare sempre nuove generazioni di apostoli, a rendere più intensi<br />

la preghiera e l'impegno, affinché in ogni comunità cristiana sorgano<br />

più numerose le vocazioni missionarie.<br />

Se è vero, infatti, che, secondo il, Concilio, a tutti i discepoli di<br />

Cristo è affidata la diffusione della fede secondo le proprie possibilità,<br />

a ciò sono soprattutto impegnati coloro che il Signore, per mezzo dello<br />

Spirito Santo, chiama mediante la vocazione missionaria, suscitando<br />

in seno alla Chiesa le Istituzioni che si assumono, come dovere spe­<br />

cifico, il compito del primo annuncio del Vangelo. 11<br />

È motivo di conforto, di speranza e di ringraziamento al Signore<br />

il fatto che si moltiplichino i servizi missionari delle Chiese particolari<br />

con l'invio di sacerdoti diocesani, i tanto benemeriti « Fidei donum »,<br />

di laici é di volontari, sia per aiutare le Chiese sorelle più bisognose,<br />

sia per portare il primo annuncio del Vangelo e la solidarietà della<br />

carità fra i popoli e i gruppi umani non cristiani.<br />

Con particolare gioia è da rilevare che, accanto alle Chiese di<br />

antica fondazione, partecipano sempre di più alla missione universale<br />

le Chiese d'Africa, d'Asia e dell'America <strong>La</strong>tina. L'invio di missionari<br />

« ad Gentes » da parte di queste comunità ecclesiali, tuttora in fase<br />

di sviluppo, dimostra quell'autentico spirito cattolico e missionario,<br />

di cui devono essere animate le nuove Chiese, « inviando anch'esse dei<br />

missionari a predicare dappertutto il Vangelo, anche se soffrono per<br />

scarsezza di clero ». 12<br />

Gli araldi del Vangelo, spesso ignorati, dimenticati o perseguitati,<br />

che spendono la vita agli avamposti della missione della Chiesa, tro­<br />

vano un modello perfetto di dedizione e di fedeltà in Maria, la quale<br />

(( consacrò totalmente se stessa quale Ancella del Signore alla persona<br />

e all'opera del Figlio ». 13<br />

10 Gv 2, 5.<br />

11 Cf. Ad gentes, 23.<br />

12 Ad gentes, 20.<br />

13 Lumen gentium, 56.


1476 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Pertanto, in occasione della Giornata Missionaria Mondiale, mi è<br />

caro rendere omaggio all'impegno generoso e talora, anche ai nostri<br />

giorni, eroico fino al martirio, dei missionari e delle missionarie<br />

sparsi in tutti i continenti, rivolgere ad essi e a tutte le Famiglie reli­<br />

giose e secolari, maschili e femminili dedicati alla missione come com­<br />

ponente fondamentale della loro consacrazione, un affettuoso saluto<br />

e un vivo incoraggiamento a nome di tutta la Chiesa, esortandoli a non<br />

scoraggiarsi per le difficoltà del loro apostolato, a confidare in Maria<br />

e a seguirne le orme.<br />

A tutti voi, missionari e missionarie, che lavorate per estendere la<br />

maternità della Chiesa con la nascita e la formazióne di nuove comu­<br />

nità cristiane, ripeto di cuore l'esortazione fatta ai sacerdoti nella mia<br />

Lettera in occasione del Giovedì Santo di quest'Anno Mariano : « Oc­<br />

corre, dunque, che ciascuno di noi "prenda Maria nella propria casa",<br />

così come la prese l'apostolo Giovanni sul Golgota, ... come madre e<br />

mediatrice di quel "grande mistero", 14 che tutti desideriamo servire<br />

con la nostra vita ». 15<br />

3. Nel prepararsi a celebrare il Giubileo dell'anno Duemila e iniziare<br />

il terzo Millennio della fede cristiana con la speranza e l'impegno di<br />

un nuovo Avvento, la Chiesa si propone di rinnovare e accrescere il suo<br />

slancio missionario, affinché l'annuncio del Vangelo sia portato con<br />

maggior efficacia a quei popoli che ancora non l'hanno ricevuto o<br />

accolto. A Maria, che ha preparato la prima venuta del Signore, affido<br />

questa speranza : con la sua mediazione materna ottenga a tutto il<br />

Popolo di Dio una coscienza sempre più viva e operosa della propria<br />

responsabilità per l'avvento del Regno di Dio mediante l'evangeliz­<br />

zazione missionaria.<br />

Mi rivolgo, anzitutto, ai Pastori delle Chiese particolari, ai Sacer­<br />

doti loro collaboratori e a quanti sono impegnati nell'attività pasto­<br />

rale : con la parola, con la catechesi e con l'esempio educate i fedeli a<br />

voi affidati a uno spirito veramente missionario, (( a quel senso di<br />

responsabilità che li impegna, in quanto membra di Cristo, dinanzi a<br />

tutti gli uomini ». 16 Le comunità cristiane, sotto la vostra guida, espri­<br />

mano la maturità e vitalità della loro fede e comunione ecclesiale,<br />

aprendosi alla missione universale della Chiesa con la preghiera, la<br />

14 Gf. Ef 5, 32.<br />

15 In Cenaculum Nos, 4.<br />

16 Ad gentes, 21.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1477<br />

promozione di vocazioni missionarie, la solidarietà e condivisione dei<br />

beni sia spirituali sia materiali con i più poveri nel mondo. Soprattutto<br />

le famiglie siano consapevoli di dover portare « un particolare con­<br />

tributo alla causa missionaria della Chiesa coltivando le vocazioni<br />

missionarie in mezzo ai loro figli e figlie ». 17<br />

Parlando dell'animazione missionaria delle comunità cristiane, è<br />

doveroso ricordare le Pontificie Opere Missionarie, le quali si distin­<br />

guono nella Chiesa per l'intraprendenza e la perseveranza nel susci­<br />

tare la cooperazione missionaria con iniziative molteplici e appropriate<br />

di animazione, informazione e formazione a uno spirito veramente uni­<br />

versale e missionario. Poiché esse curano il vastissimo campo della<br />

carità e degli aiuti materiali, invito tutti a donare generosamente<br />

per il mantenimento dei seminaristi, per la formazione dei laici, in<br />

particolare dei catechisti, per la costruzione di chiese, scuole, ospe­<br />

dali ed opere sociali.<br />

Ma il ruolo primario di queste Opere è l'animazione missionaria,<br />

a cominciare dalla prima, la Propagazione della Fede, la quale ha<br />

come compito principale l'educazione, l'informazione e la sensibiliz­<br />

zazione missionaria.<br />

Tutte, poi, hanno a cuore di promuovere le vocazioni per la Chiesa<br />

missionaria. Questo compito, di fondamentale importanza per l'effi­<br />

cacia della missione « ad Gentes », è affidato in particolare alla Pon­<br />

tificia Opera di S. Pietro Apostolo per le vocazioni sacerdotali e<br />

religiose nelle giovani Chiese, e alla Pontifìcia Unione Missionaria<br />

dei Sacerdoti, Religiosi e Religiose, che ha l'impegno di formare allo<br />

spirito missionario coloro che nella Chiesa svolgono l'ufficio di pastori,<br />

animatori e operatori di pastorale. <strong>La</strong> Pontificia Opera della <strong>Santa</strong><br />

Infanzia, dal canto suo, provvede all'educazione ed all'animazione<br />

missionaria dei bambini, fino dai primissimi anni.<br />

Riprendendo l'idea ispiratrice di questo Messaggio, non posso non<br />

sottolineare ancora una volta che quanti, nella Chiesa promuovono e<br />

vivono l'animazione missionaria e vocazionale, trovano in Maria una<br />

Madre e un modello che ispira e sostiene il loro impegno. Ella, in­<br />

fatti, come già ho sottolineato all'inizio, si può giustamente chiamare<br />

(( la prima Missionaria », perché fu la Madre di Gesù, l'Inviato del<br />

Padre, il primo e il più grande evangelizzatore, e alla sua missione<br />

si unì e collaborò con affetto materno. Alla scuola di questa Madre<br />

17 Familiaris Consortio, 54.


1478 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

tutti i figli e le figlie della Chiesa imparano lo spirito missionario<br />

da cui deve essere animata la loro vita cristiana e il lóro slancio<br />

apostolico.<br />

Non posso concludere questo mio messaggio senza aprire il mio<br />

cuore in particolare a voi, giovani, che siete il segno della vitalità e<br />

la grande speranza della Chiesa. Il futuro della missione e delle voca­<br />

zioni missionarie è legato alla vostra generosità nel rispondere alla<br />

chiamata di Dio, al suo invito a consacrare la vita all'annuncio del<br />

Vangelo. Da Maria imparate anche voi a dire il « sì » dell'adesione<br />

piena, gioiosa e fedele alla volontà del Padre e al suo progetto d'amore.<br />

<strong>La</strong> Beata Vergine, che invochiamo Madre della Chiesa e di tutte<br />

le genti, interceda presso il suo Figlio perché un nuovo spirito di<br />

Pentecoste animi tutti coloro che con il Battesimo hanno ricevuto<br />

il dono inestimabile della fede. Ella li renda sempre più consapevoli<br />

della loro responsabilità missionaria, aflìnché anche mediante la loro<br />

perseveranza e generosità, a tutti i popoli sia annunciato il Vangelo<br />

e la fede in Cristo porti luce e salvezza al mondo intero.<br />

A tutti imparto di cuore la Benedizione Apostolica, auspicio di<br />

copiosi favori celesti.<br />

Dal Vaticano, il 22 Maggio, solennità di Pentecoste, dell'anno<br />

1988, decimo di Pontificato.<br />

IOANNES PAULUS PP. II


Congregatio pro Causis Sanctorum 1479<br />

ACTA CONGREGATIONUM<br />

CONGREGATIO PRO EPISCOPIS<br />

DECRETUM<br />

SALERNITANAÈ-CAMPANIENSIS-.ACERNENSIS<br />

ET AMALPHITANAE-CAVENSIS<br />

de finium mutatione<br />

Quo aptius christifidelium pastorali curae consuli possit, Exc.mus<br />

P. D. Guerrinus Grimaldi, Archiepiscopus Salernitanus-Campaniensis-<br />

Acernensis atque Exc.mus P. D. Ferdinandus Palatucci, Archiepisco­<br />

pus Amalphitanus-Cavensis ab Apostolica <strong>Sede</strong> expostulaverunt ut<br />

suarum Ecclesiarum fines aliquantulum immutarentur, iidemque cum<br />

limitibus civilibus conveniant.<br />

Congregatio pro Episcopis, praehabito favorabili voto Exc.mi P. D.<br />

Aloisii Poggi, Archiepiscopi tit. Forontonianensis et in Italia Nuntii<br />

Apostolici, rata huiusmodi immutationem christifidelium bono profu-<br />

turam, vigore specialium facultatum a Summo Pontifice Ioanne Paulo,<br />

divina Providentia Pp. II, sibi tributarum, oblatas preces accipiendas<br />

esse censuit.<br />

Quapropter suppleto, quatenus opus sit, eorum interesse habentium<br />

vel habere praesumentium consensu, hoc Decreto, perinde valituro ac<br />

si Apostolicae sub plumbo Litterae datae forent, ab archidioecesi<br />

Amalphitana-Cavensi separat partem municipii vulgo Salerno nun­<br />

cupati, in praesens patentem in eadem archidioecesi, et finitimae ar­<br />

chidioecesi Salernitanae-Campaniensi-Acernensi perpetuo adnectit, ita<br />

ut integrum territorium memorati municipii archidioecesi Salernitanae-<br />

Campaniensi-Acernensi pertineat.<br />

Ad haec perficienda Congregatio pro Episcopis deputat Exc.mum<br />

P. D. Guerrinum Grimaldi, Archiepiscopum Salernitanum-Campa-<br />

niensem-Acernensem, necessarias et opportunas eidem tribuens facul­<br />

tates etiam subdelegandi, ad effectum de quo agitur, quemlibet virum<br />

97 - A. A. S.


14<strong>80</strong><br />

Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

in ecclesiastica dignitate constitutum, onere imposito ad eandem Con­<br />

gregationem authenticum exemplar actus peractae exsecutionis remit­<br />

tendi.<br />

Contrariis quibusvis minime obstantibus.<br />

Datum Romae, ex Aedibus Congregationis pro Episcopis, die 21<br />

mensis Martii anno 1988.<br />

L. © S.<br />

© BERNARDINUS Card. G ANTIN, Praefectus<br />

© IOANNES BAPTISTA RE, Arch. tit. Foronovanus, a Secretis<br />

In Congr. pro Episcopis tab., n. 999/86.<br />

PROVISIO ECCLESIARUM<br />

<strong>La</strong>tis decretis a Congregatione pro Episcopis, Ioannes Paulus Pp. II,<br />

per Apostolicas sub plumbo Litteras, iis quae sequuntur Ecclesiis<br />

sacros Praesules praefecit, videlicet :<br />

die 5 Augusti 1988. — Cathedrali Ecclesiae Apamiensi R. P. Al-<br />

bertum-Mariam Monléòn, ex Ordine Fratrum Praedicatorum, modera­<br />

torem sacerdotum Seminariique alumnorum Communitatis Emmanue-<br />

lis et Fraternitatis Iesu, in archidioecesi Parisiensi.<br />

— Titulari Ecclesiae « pro hac vice » archiepiscopali Metensi R. D.<br />

Áudrys Iosephum Backis, Pro Nuntium Apostolicum in Hollandia.<br />

die 8 Augusti. — Metropolitanae Ecclesiae Remensi Exc.mum P.<br />

D. Ioannem Balland, hactenus Episcopum Divionensem.<br />

— Cathedrali Ecclesiae Aniciensi R. D. Henricum Brincard, Con­<br />

gregationis Vindesemensis-Victorinae sodalem.<br />

die IS Augusti. — Cathedrali Ecclesiae Fidentinae R. D. Carolum<br />

Poggi, hactenus Vicarium generalem Episcopi Piacentini.<br />

die 17 Augusti. — Titulari episcopali Ecclesiae Bagenae R. P. Ioan­<br />

nem Evangelistam Martins Terra, Societatis Iesu sodalem, quem depu­<br />

tavit Auxiliarem sedis metropolitanae Olindensis et Recifensis.<br />

— Titulari episcopali Ecclesiae Casensi Calanensi Jfc. D. Hilarium<br />

Moser, Societatis S. Francisci Salesii sodalem, quem deputavit Auxi­<br />

liarem sedis metropolitanae Olindensis et Recifensis.


Congregatio pro Gentium Evangelizatione 1481<br />

die 31 Augusti. — Cathedrali Ecclesiae Amargosensi Exc.mum P. D.<br />

Ioannem Nilton dos Santos Souza, hactenus Episcopum Coadiutorem<br />

Spelaeopolitanum a Bono Iesu.<br />

— Episcopum Coadiutorem dioecesis Guaxupensis Exc.mum P. D.<br />

Iosephum Geraldum Oliveira do Valle, C. S. S., hactenus Episcopum<br />

Almenarensem.<br />

die 8 Septembris. — Cathedrali Ecclesiae Drepanensi, Exc.mum P. D.<br />

Dominicum Amoroso, S. D. B., hactenus Episcopum titularem Uthi-<br />

nensem.<br />

die 6 Octobris. — Metropolitanae Ecclesiae Perusinae-Civitatis<br />

Plebis Exc.mum P. D. Ennium Antonelli, hactenus Episcopum Eugu-<br />

binum.<br />

die 12 Octobris. — Titulari episcopali Ecclesiae Taciamontanensi<br />

R. P. Varnerium Siebenbrock, S. V. D., Vicarium episcopalem archi­<br />

dioecesis Sancti Sebastiani Fluminis Ianuarii, quem deputavit Auxi­<br />

liarem metropolitanae Ecclesiae Bellohorizontinae.<br />

CONGREGATIO<br />

PRO GENTIUM EVANGELIZATIONE<br />

SEU DE PROPAGANDA FIDE<br />

DECRETA<br />

I<br />

GBARNGANA-MONROVIEN.<br />

de mutatione finium.<br />

Cum ad bonum animarum provehendum expostulatum sit ut terri­<br />

toria districtuum civilium vulgo


1482 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Qua de re hoc Dicasterium statuit ut territoria supra memorata a<br />

dioecesi Gbarngana separentur atque archidioecesi Monroviensi adscribantur<br />

praesensque ad rem Decretum confici et expediri iussit.<br />

Datum Romae, ex Aedibus Congregationis pro Gentium Evangelizatione<br />

seu de Propaganda Fide, in sollemnitate Sanctissimae Trinitatis,<br />

die XXIX mensis Maii, a. D. MCMLXXXVIII.<br />

L. ©• S.<br />

IOSEPHUS Card. TOMKO, Praefectus<br />

In Congr. pro Gentium Evang. tab., n. 2662/88.<br />

II<br />

© Iosephus T. Sánchez, a Secretis<br />

ABENGURUEN .-BONDUKUEN.<br />

de mutatione finium.<br />

Ad bonum animarum aptius provehendum Exc.mi ac Rev.mi Domini<br />

Bruno Kouamé, Episcopus Abenguruensis, et Alexander Kouassi,<br />

Episcopus Bondukuensis in Litore Eburneo vulgo dicto Côte d'Ivoire,<br />

expostulaverunt ut territoria paroeciarum vulgo Assuefry et Transua<br />

ad praesens ad dioecesim Abenguruensem pertinentia, ab eadem dioecesi<br />

Abenguruensi abstraherentur et dioecesi Bondukuensi unirentur.<br />

Itaque, haec Congregatio pro Gentium Evangelizatione seu de<br />

Propaganda Fide omnibus rite perpensis, acceptoque favorabili quorum<br />

interest voto, audito Exc.mo ac Rev.mo Domino Antonio Mattiazzo,<br />

Archiepiscopo titulo Virunensi atque in eadem Natione Nuntio<br />

Apostolico, vigore facultatum sibi a Sanctissimo Domino Nostro<br />

Ioanne Paulo divina Providentia Pp. II tributarum, territoria de quibus<br />

supra a dioecesi Abenguruensi distraxit et ad dioecesim Bondukuensem<br />

adiunxit, et praesens ad rem Decretum confici et expediri<br />

iussit.<br />

Datum Romae, ex Aedibus Congregationis pro Gentium Evangelizatione<br />

seu de Propaganda Fide, die xiv mensis Iunii a. D. MCMLXXXVIII.<br />

L. © S.<br />

IOSEPHUS Card. TOMKO, Praefectus<br />

In Congr. pro Gentium Evang. tab., n. 1681/88.<br />

© Iosephus T. Sánchez, a Secretis


Congregatio pro Causis Sanctorum 1483<br />

CONGREGATIO PRO CAUSIS SANCTORUM<br />

DECRETA<br />

I<br />

MOLINEN.<br />

Canonizationis Servae Dei Ludovicae Teresiae de Montaignac de Chauvance,<br />

Fundatricis Piae unionis Oblatarum a S. Corde Iesu (1820-1885).<br />

SUPER DUBIO<br />

An constet de virtutibus theologalibus Fide, Spe, Caritate tum in<br />

Deum tum in proximum, necnon de cardinalibus Prudentia, Iusti­<br />

tia, Temperantia et Fortitudine, eisque adnexis in gradu heroico,<br />

in casu et ad effectum de quo agitur.<br />

Lectissimas inter feminas, quae superiore saeculo in Gallia ardenti<br />

caritate SS.mum Cor Iesu excoluerunt, ad devotionem eius fovendam<br />

adlaboraverunt multaque excitaverunt opera, ut christiana vita refici<br />

posset, procul dubio connumeranda est Serva Dei Ludovica Teresia de<br />

Montaignac de Chauvance.<br />

Ea ortum duxit in urbe cui nomen Le-Havre-De-Grâce, in finibus<br />

dioeceseos Rothomagensis in Gallia, die 14 mensis Maii anno 1820,<br />

quinta ex sex liberis, quos parentes eius honestissimi nobileque genere<br />

dari genuerunt. Vividum ingenium, sed in pietatem pronum a prima<br />

aetate praesetulit. Septennis instituenda tradita est religiosis Soro­<br />

ribus, quae Fideles Iesu Sodales (« Fidèles Compagnes de Jésus »)<br />

appellantur ; sed regularum rigorem aegre ferens, ad suos post an­<br />

num est riversa. Tunc ad coenobium Parisiense «Les Oiseaux» missa<br />

est, ubi biennio permansit. Decennis apud amitam suam Dominam<br />

de Rafl&n delata est, quae sedulam adhibuit curam ut solida pietate<br />

et christianis virtutibus eam imbueret. Amitae sollicitudini optime<br />

respondit puella, quae decimum tertium aetatis annum agens ad eucha­<br />

risticam mensam primum accessit. Eodem tempore in picturae ac<br />

musices disciplinis nonnihil versata est. Parisios ad breve tempus<br />

reversa, in praedicto coenobio ubi puella per biennium commorata<br />

erat, petiit obtinuitque ut in Congregationem Filiarum Mariae coop­<br />

tantur. Vividior tunc apparuit in Deiparae Virginis devotionis affec-


1484 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

tus servandaeque virginitatis votum nuncupavit. Anno autem aetatis<br />

suae vicesimo tertio Cordi Iesu se totam mancipavit eiusque cultui<br />

propagando se voto obligavit. Post amitae obitum (a. 1845), una cum<br />

parentibus in urbem Montis Lucii secessit, ubi domicilium constituit.<br />

Tunc pietatis et caritatis operibus impensius vacare coepit, praecipuas-<br />

que curas ad ecclesias convertit quae sacris indigerent supellectilibus.<br />

Mox domum conduxit parentum suorum aedibus contiguam, in eaque<br />

anno 1852 quattuor puellas parentibus orbatas posuit, quas pie eru-<br />

diendas suscepit, atque a se erigendi Orphanotrophii fundamenta iecit.<br />

Interim morbo tentata est in cruribus, gradiendique impos effecta,<br />

septennio permansit assidue in lecto. Neque liberum crurum usum<br />

amplius est adepta, sed toto, quod ipsi in reliquum fuit vitae tempore<br />

fere iugiter lecto decumbere coacta est. Anno 1853 patrem amisit ani­<br />

mumque suum intendit ad opus Adorationis Reparatricis, quod in<br />

parvo Orphanotrophi sacello instituit. Sed aliud Dei Serva animo<br />

moliebatur, aeque nobile opus, quod ex amitae suae consilio ac veluti<br />

testamentum sibi creditum esse ducebat; scilicet piarum mulierum<br />

coetum seu religiosum sodalitium condere, in quo licet consociatae<br />

mulieres nullum religiosae professionis proferrent signum, votis tamen<br />

ad promovendum erga SS. Cor Iesu devotionem se obligarent, ut refri-<br />

gescens ex temporum nequitia populorum pietas, novum inde incita­<br />

mentum caperet simulque latae ab impiis divinae maiestati iniuriae<br />

fervida precum communione resarcirentur. Suadente deinde modera­<br />

tore operis (( Apostolatus Orationis », Dei Famula suum sodalitium<br />

tamquam tertium Ordinem sociavit Congregationi Missionariorum<br />

S. Cordis Iesu, quae Issouduni suam sedem habebat, ipsaque, religiosis<br />

votis nuncupatis, renuntiata est anno 1865 Antistita Generalis. Omnem<br />

tum operam contulit Serva Dei ad Tertium Ordinem firmandum et am­<br />

plificandum, eumque variis in locis feliciter constituit. Verum cum ista<br />

consociatio suis placitis haud plane responderet, foedus quod inierat<br />

cum Missionariis Issoudunensibus infregit et ab eorum auctoritate<br />

Sodalitium suum penitus abduxit, nomine indito Piae Unionis Obla­<br />

torum SS.mi Cordis Iesu. Novae tunc exaratae sunt regulae, quas<br />

Episcopus Molinensis anno 1874 probavit. Anno autem 18<strong>80</strong> Generale<br />

Capitulum est habitum, quo receptum est ut una constitueretur uni­<br />

versae Congregationis summa Antistita, cui ceterae omnes subessent;<br />

et Famula Dei cunctis suffragiis ad id munus electa est, quo ad extre­<br />

mum usque vitae diem functa est.


Congregatio pro Causis Sanctorum 1485<br />

Neque est praetereundum opus quod Parva Schola Pueri Iesu<br />

seu Parvi Samuelis nuncupatum fuit, a Serva Dei institutum ad eccle­<br />

siasticas vocationes inter pueros excolendas. Ipsum porro Institutum<br />

a Serva Dei conditum Decretum, quod dicitur, laudis ab Apostolica<br />

<strong>Sede</strong> die 4 mensis Octobris a. 1881 meruit; demum anno 1895, decimo<br />

ab obitu suae fundatricis, definitivam obtinuit approbationem. Interea<br />

Ludovica Teresia diutinis saevisque tentata doloribus, praesertim po­<br />

stremo actuosissimae vitae triennio, ad extrema deducta, hilari laetoque<br />

animo omnibus se praebuit, donec die 27 mensis Iunii anno 1885, piis­<br />

sime obdormivit in Domino.<br />

Famula Dei Ludovica Teresia praeclara per totius vitae cursum<br />

christianarum virtutum praebuit specimina. Interior autem quae di­<br />

citur vita, quaeque divina alitur gratia et roboratur, fons et scatu-<br />

rigo fuit alterius, quae vocatur, exterioris vitae seu actuositatis ip­<br />

sius Servae Dei. <strong>La</strong>udatur in ea potissimum Fidei virtus, quae cunctas<br />

eius actiones et cogitationes informabat. Inde eius habitualis in Deum<br />

cogitatio, eius in Deum caritas et in proximos; eius prudentia, ac<br />

praesertim in rebus adversis fortitudo.<br />

Sanctitatis fama, qua Serva vivens honestabatur, post eius obitum<br />

non deferbuit et confirmata est et aucta etiam ob gratias favoresque,<br />

quae eius intercessione a Deo concessa ferebantur. Quare de Beatorum<br />

Caelitum honoribus eidem decernendis agi cogitatum est. Processus<br />

igitur episcopali auctoritate, annis 1905-1909, apud Curiam ecclesia­<br />

sticam Molinensem adornati sunt Romamque ad Sacram tum Rituum<br />

Congregationem missi ubi, servatis de iure servandis, Causa beatifica­<br />

tionis Servae Dei die 25 Decembris anno 1914 penes Apostolicam <strong>Sede</strong>m<br />

est introducta. Adornatus est deinde eadem in Curia Molinensi, annis<br />

1917-1921, apostolica auctoritate processus super Servae Dei virtutibus<br />

in specie. Utriusque autem processus, scilicet tum ordinarii tum apo­<br />

stolici, validitas iuridica fuit agnita per decretum die 27 mensis Iunii<br />

a. 1923 latum. Ad primam autem super virtutibus Famulae Dei discep­<br />

tationem perventum est, varias ob causas, solum die 7 Maii a. 1940, in<br />

Coetu, qui vocabatur, antepraeparatorio praedictae Rituum Congre­<br />

gationis. Qui quidem Coetus eum sortitus est exitum, ut amplior et<br />

accuratior requireretur conquisitio documentorum vitam et actuositatem<br />

Servae Dei spectantium. Quod grave munus est, die 24 eiusdem mensis<br />

eodemque anno, commissum Historicae Sectionis Sacrae Rituum Con­<br />

gregationis; quae Sectio Historica, documentis et testimoniis scriptis<br />

undique collectis eorumque valore et authenticitate in tuto positis,


1486 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

amplissimam digessit Positionem, cui titulus Disquisitio de vita et<br />

actuositate Servae Dei anno 1977 editam.<br />

Quibus peractis novaque Positione super virtutibus rite apparata,<br />

Causa ipsa rursus sistere potuit disceptationibus et quidem novae<br />

interim institutae Congregationis pro Causis Sanctorum. Idque pri­<br />

mum, die 30 mensis Iunii anno 1987, in Congressu Peculiari Patrum<br />

Consultorum, moderatore Rev.mo D.no Antonio Petti, Fidei Promotore<br />

Generali ; postea, die 1 mensis Martii a. 1988, in Congregatione Or­<br />

dinaria Patrum Cardinalium et Episcoporum, ponente Exc.mo ac Rev.mo<br />

D.no Paulino Limongi, Archiepiscopo titulari Mcaeensi in Haemi-<br />

monto. Porro, utraque in congressione, posito dubio utrum constaret de<br />

heroicitate virtutum Servae Dei affirmativum est datum responsum.<br />

Quibus de rebus facta per subscriptum Cardinalem Praefectum<br />

Summo Pontifici Ioanni Paulo II fideli relatione, Sanctitas Sua, vota<br />

et suffragia Congregationis pro Causis Sanctorum excipiens rataque<br />

habens, praecepit ut Decretum de heroicis ipsius Servae Dei virtutibus<br />

rite appararetur.<br />

Quod cum esset factum, accitis hodierna die infrascripto Cardi­<br />

nali Praefecto necnon Causae Ponente meque Antistite a Secretis Con­<br />

gregationis, ceterisque de more convocandis, eisque adstantibus, Bea­<br />

tissimus Pater declaravit : Constare de virtutibus theologalibus Fide,<br />

Spe et Caritate tum in Deum tum in proximum, necnon de cardinali­<br />

bus Prudentia, Iustitia, Temperantia et Fortitudine eisque adnexis<br />

Servae Dei Ludovicae Teresiae de Montaignac de Chauvance, Piae Unio­<br />

nis Oblatorum S. Cordis Iesu fundatricis, in casu et ad effectum de<br />

quo agitur.<br />

Voluit autem Sanctitas Sua ut hoc Decretum publici iuris fieret<br />

et in acta Congregationis pro Causis Sanctorum referretur.<br />

Datum Romae, die 28 Martii, Anno Mariali 1988.<br />

L. © S.<br />

PETRUS Card. PALAZZINI, Praefectus<br />

© Traianus Crisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis


Congregatio pro Causis Sanctorum 1487<br />

II<br />

VIENNEN.<br />

Beatificationis seu declarationis martyrii Servorum Dei Liberati Weiss,<br />

Michaelis Pii a Zerbo et Samuelis Marzorati, Ordinis Fratrum Minorum<br />

Reform, in Odium Fidei, uti fertur, interfectorum.<br />

SUPER DUBIO<br />

An constet de martyrio eiusque causa, in casu et ad effectum de quo<br />

agitur.<br />

Liturgia Concilium antegressa Sanctum Asisinatem Patriarcham<br />

ita alloquebatur : « O martyr desiderio, Francisée, quanto studio com-<br />

patiens hunc [Christum] sequeris ... » ; et vere sanctus Franciscus<br />

martyrium subire cupiebat et Evangelium infidelibus, praesertim Sa-<br />

racenis, praedicatum ire ; haec praecipua proposita, ob quae in Syriam<br />

se conferre volebat, uti de eo affirmat sanctus Bonaventura : « Desi­<br />

derio flagrans martyrii, statuit mare transmittere et ad Syriae partes<br />

adire, ut fidem christianam et paenitentiam praedicaret Saracenis et<br />

ceteris infidelibus» (Fonti Francescane, n. 1170, p. 914).<br />

Alterum autem iter facere temptavit : « Iter ideo ingressus est ad<br />

Marochium, Miramolino eiusque genti Evangelium praedicaturus et<br />

ita optatam martyrii palmam quaesiturus » (ibid., n. 1171, p. 915 et<br />

n. 420, p. 456).<br />

Alia vero confecit itinera, quandoquidem caritatis ardor eum ad<br />

martyrium incitaret. Anno 1220, nuntiato martyrio a quinque primis<br />

suis fratribus Martyribus et Missionariis in Marochio accepto, sanctis<br />

videlicet Berardo et Sociis, Franciscus et totus exoriens Ordo magno<br />

sunt gaudio affecti.<br />

In Regula, a Papa Honorio III die 29 mensis Novembris anno 1223<br />

approbata, caput XII loquitur de (( Iis Fratribus qui, inflatu moti di­<br />

vino, ad Saracenos infideles proficisci volent ... ». Tum primum factum<br />

est ut Conditor eiusmodi sententiam in sua Regula collocaret.<br />

Et Fratrum Minorum historia est praecipue missionalis, hincque<br />

facta ad martyrium, quia missionale munus proprium est vitae et<br />

contentionis Fratrum Minorum. Hanc ob causam, per saecula, multi<br />

sancti Francisci discipuli Missionibus se tradiderunt et plures donum<br />

sunt adepti martyrii. Ecclesia, sollicita Mater et Magistra, supremo<br />

suo Magisterio per beatificationem et canonizationem martyrium ra-


1488 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

tum habuit tot Fratrum Minorum, tum temporibus antiquis, tum<br />

saeculis posterioribus, tum et recentioribus temporibus, sicut felici­<br />

ter regnans Summus Pontifex egit quod attinet ad beatum Salvatorem<br />

Lilli eiusque Socios martyres.<br />

Primis admodum annis saeculi xvin Sancta <strong>Sede</strong>s votum suum<br />

significavit ut Evangelium gentibus Aethiopiae nuntiaretur; quamob­<br />

rem a Superioribus Ordinis Fratrum Minorum animosos postulavit<br />

missionarios, quibus officium crederet catholicam fidem nuntiandi exi­<br />

mio illi populo.<br />

Ex religiosis qui vocati responderunt peculiari existimatione sunt<br />

digni, propter suam fidelitatem et oboedientiam erga Ecclesiam et prop­<br />

ter fortitudinem in morte pro Christo Iesu obeunda, hi Servi Dei :<br />

Liberatus Weiss, Michael Pius a Zerbo et Samuel Marzorati.<br />

Liberatus Weiss, natus in oppido, patrio sermone Konnersreuth<br />

appellato, anno 1675 et Ordinem Fratrum Minorum ingressus in Pro­<br />

vincia Sancti Bernardini in Austria, sacerdos ordinatus est anno 1698.<br />

Rogatum Superiorum accipiens, huncque secutus statim, petiit<br />

ut ad Missionem Aethiopiae proficisceretur. Cum in P. Michaelem<br />

Pium a Zerbo incidisset, conatus est una cum eo ad Aethiopiam per­<br />

venire, sed infecta re ambo Cairum reversi sunt.<br />

Michael Pius a Zerbo ortus est probabiliter anno 1670; Ordinem<br />

Franciscanum est ingressus in Provincia Sancti Didaci in finibus In-<br />

subrium, seu in Pedemontio. Ordinatus sacerdos, et ipse hortationi<br />

respondens Congregationis de Propaganda Fide, Cairum profectus est,<br />

ubi ad P. Liberatum Weiss se iunxit.<br />

Samuel Marzorati, natus anno 1670, introivit in Ordinem Fratrum<br />

Minorum Provinciae Longobardae. Sacerdos ordinatus, post aliquod<br />

praeparationis tempus, is quoque profectus est ut missionarius ad<br />

Dioscoridis Insulam, ex qua varias ob causas fuit ei decedendum, et<br />

Cairum attigit.<br />

Hoc modo hi tres missionarii, cum inter se occurrissent seseque<br />

praeparavissent, ad Aethiopiam abierunt et, post multas vicissitudines,<br />

anno 1712 Gondaram, tunc temporis imperii caput, pervenerunt.<br />

Etsi benex accepti sunt, non tamen potuerunt aperte laborare quo­<br />

niam res publica instabilis erat et multi iis diffidebant. Cum seditio<br />

orta esset, qua est imperator deiectus, qui eos observabat et longe ab<br />

urbe capite refugium eis paraverat, a novis moderatoribus inquisiti<br />

sunt et captivi Gondaram ducti.


Congregatio pro Causis Sanctorum 1489<br />

In iudicium vocati, iterum de causa suae praesentiae interrogati<br />

sunt; libere responderunt se a Summo Romano Pontifice missos esse<br />

ut veram praedicarent religionem; doctrinam defenderunt de duplici<br />

Christi natura, circumcisionis inutilitatem religiosam, et orthodoxiam<br />

Eucharistiae Ecclesiae Romanae.<br />

Has veritates cum persuasione affirmaverunt et plena cum volun­<br />

tate, ac se etiam dixerunt paratos esse ad vitam proiciendam.<br />

Eorum pressa et ultima responsio haec fuit : « Incircumcisi mo­<br />

nemur, sicut omnes; et credimus atque profitemur duas in Christo<br />

naturas, easque usque ad extremam sanguinis guttam profitebimur ».<br />

Oblata est eis vivendi facultatem, si haec répudiassent, sed eorum<br />

voluntas inconcussa mansit; qua re, die 3 mensis Martii anno 1716,<br />

post aliam, et ultimam quidem, interrogationem, lapidatione damnati<br />

sunt, quae est extemplo confecta.<br />

Eorum martyrii nuntius celeriter in Europam advenit; attamen<br />

duo fere saecula transierunt priusquam est Causa beatificationis inita.<br />

Multiplices rerum mutationes, bella, regiminum et imperiorum ever­<br />

siones huius retardationis causae praecipuae fuerunt. Itaque solum a<br />

mense Novembri anni 1932 et ad mensem Maium anni 1943 acti sunt Pro­<br />

cessus Vindobonae et alii Processus in diversis locis, quorum intererat,<br />

collectis antea multis firmis et gravibus instrumentis.<br />

Positio super martyrio, ex officio concinnata, completa est anno<br />

1984. Deinde diligenter inspecta est primum a Consultoribus Historicis<br />

die 16 Maii a. 1984, et postea a Consultoribus Theologis in Congressu<br />

Peculiari diei 15 Decembris a. 1987, moderatore Rev.mo Domino Antonio<br />

Petti, Fidei Promotore Generali. Quem Congressum secuta est, Calendis<br />

Martii anni huius 1988, Congregatio Ordinaria Patrum Cardinalium et<br />

Episcoporum, ponente Em.mo ac Rev.mo Cardinali Iosepho Casoria.<br />

Porro, utraque in congressione, exposito dubio num de martyrio con­<br />

staret praedictorum Servorum Dei affirmativum est latum responsum.<br />

Facta postmodum de his omnibus rebus per subscriptum Cardi­<br />

nalem Praefectum accurata relatione Summo Pontifici Ioanni Paulo II,<br />

Sanctitas Sua vota Congregationis pro Causis Sanctorum excipiens,<br />

mandavit ut Decretum super martyrio eorundem Servorum Dei rite<br />

appararetur.<br />

Quod cum esset factum, accitis hodierna die Cardinalibus infra­<br />

scripto necnon Causae ponente, meque Antistite a secretis Congrega­<br />

tionis ceterisque de more convocandis, eisque astantibus, Beatissimus


1490 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Pater declaravit: Constare de martyrio et causa martyrii Servorum<br />

Dei Liberati Weiss, Michaelis Pii a Zerbo et Samuelis Marzorati, sacer­<br />

dotum Ordinis Fratrum Minorum Reformatorum, in casu et ad effec­<br />

tum de quo agitur.<br />

Voluit autem Sanctitas Sua ut hoc Decretum publici fieret iuris<br />

et in acta Congregationis pro Causis Sanctorum referretur.<br />

Datum Romae, die 28 Martii, Anno Mariali 1988.<br />

L. & S.<br />

PETRUS Card. PALAZZINI, Praefectus<br />

ffi Traianus Crisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis<br />

CONGREGATIO<br />

PRO INSTITUTIONE CATHOLICA<br />

BARCINONENSIS<br />

DECRETUM<br />

quo Facultas Philosophiae Catalauniae, olim a S. Francisco Borgia nun­<br />

cupata, curae et operi Archiepiscopi Barcinonensis committitur.<br />

In Ecclesiae multiplicibus inceptis ad altiorem culturae progres­<br />

sum provehendum peculiare habent pondus praeclarae studiorum Uni­<br />

versitates ac Facultates Ecclesiasticae ab Apostolica <strong>Sede</strong> Societati<br />

Iesu concreditae, praesertim eo consilio ut in iis scientiarum investi­<br />

gatio de mundo, de homine ac de Deo faveatur atque christiana sapientia<br />

sedulo tradatur. Quas inter et Facultas Philosophica Sancti Francisci<br />

Borgiae annumeratur, quae anno millesimo octingentesimo sexagesimo<br />

quarto opera Provinciae Aragoniae Societatis Iesu Dertusae suum<br />

habuit initium ac postea ad Castrum Octavianum in Barcinonensi Ar­<br />

chidioecesi sedem suam transtulit.<br />

Mutatis vero temporum rerumque adiunctis, Praepositus Generalis<br />

eiusdem Societatis Iesu huius Facultatis curam committendam esse<br />

v


Congregatio pro Institutione Catholica 1491<br />

censuit Archiepiscopo Barcinonensi, qui rem sibi delatam, matura<br />

deliberatione praehabita, libenter suscipiens, Apostolicam <strong>Sede</strong>m adi­<br />

vit, eidem significans omnia ad hoc munus necessaria se rite com­<br />

parisse.<br />

Quamobrem Congregatio pro Institutione Catholica, re undique<br />

perpensa, auctoritate a Summo Pontifice Ioanne Paulo div. Prov. Pp. II<br />

sibi collata, habita Conferentiae episcopalis Hispanicae sententia ad<br />

normam art. 61 Constitutionis Apostolicae « Sapientia Christiana »<br />

ac Praeposito Generali Societatis Iesu audito, petitionem sibi allatam<br />

excipiens, ad decus et incrementum Ecclesiae Barcinonensis totiusque<br />

Hispaniae, Facultatem Philosophicam Sancti Francisci Borgiae, in<br />

urbe Castro Octaviano iam vigentem Societatique Iesu concreditam, hoc<br />

decreto curae et operi Archiepiscopi Barcinonensis committit ac eam<br />

in posterum Facultatem Philosophiae Catalauniae nominanda decernit<br />

sedemque eius in Urbe Barcinonensi constituit eidemque mandat ut,<br />

quaestiones philosophicas methodica investigatione perscrutans et pa­<br />

trimonio philosophico perenniter valido innixa, eorum solutionem<br />

naturalis rationis lumine inquirat atque cum christiana mundi, homi­<br />

nis et Dei visione cohaerentiam monstret, relationes philosophiae cum<br />

theologia recta in luce ponendo. Hunc in propositum aptam cum Fa­<br />

cultate Theologica Barcinonensi instituet operam, quo, servata methodo<br />

philosophicis disciplinis propria, novis quaestionibus ex variis scientiis<br />

exsurgentibus efficacius responderi valeat.<br />

Haec autem Congregatio statuit ut Facultatis studiorum curriculum<br />

in tres cyclos seu gressus distinguatur iuxta ipsius Facultatis Statuta ;<br />

facta eidem potestate gradus academicos Baccalaureatus, Licentiae et<br />

Doctoratus Philosophiae conferendi iis studentibus, qui, praescriptum<br />

studiorum curriculum legitime emensi, praescripta examina feliciter<br />

superaverint omniaque ad amussim servaverint quae Statuta servanda<br />

iusserint; omnibus ipsi agnitis ac collatis iuribus, honoribus, privi­<br />

legiis ac officiis, quibus Ecclesiasticae Facultates per orbem catholicum<br />

constitutae merito fruuntur.<br />

Hoc idem Dicasterium E.mum Archiepiscopum Barcinonensem<br />

pro tempore eiusdem Facultatis Magnum Cancellarium nominat atque<br />

renuntiat, eidem mandans ut, vi tum pastoralis ipsius muneris tum<br />

academicae Ecclesiae legis, Facultatem promoveat ac tutetur, debite<br />

in eius doctrinam, mores ecclesiasticamque disciplinam vigilans.<br />

Haec Congregatio denique praecipit ut omnia compleantur quae in<br />

Codice Iuris Canonici, in Constitutione Apostolica « Sapientia Chri-


1492 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

stiana » atque annexis Ordinationibus ceterisque Apostolicae Sedis<br />

documentis de Studiorum Universitatibus et Facultatibus Ecclesia­<br />

sticis, necnon in Statutis ab hac eadem Congregatione approbatis adim­<br />

plenda praescribuntur.<br />

Ceteris servatis de iure servandis; contrariis quibuslibet minime<br />

obstantibus.<br />

Datum Romae, ex aedibus eiusdem Congregationis, die xxv mensis<br />

Iulii, a. D. MCMLXXXVIII.<br />

L. 85 S.<br />

VILLELMUS Card. BAUM, Praefectus<br />

In Congr. pro Inst. Cath. tai)., n. ll^/Sn/ll.<br />

© Iosephus Saraiva Martins, a Secretis


Diarium Romanae Curiae 1493<br />

DIARIUM ROMANAE CURIAE<br />

Il Santo Padre Giovanni Paolo II ha ricevuto in Udienza<br />

Ufficiale per la presentazione delle Lettere Credenziali:<br />

Venerdì, 23 Settembre 1988, S. E. il Signor JEAN-BERNARD<br />

RAIMOND, Ambasciatore di Francia presso la <strong>Santa</strong> <strong>Sede</strong>.<br />

Lunedì, 3 Ottobre 1988, S. E. il Signor RICHARD TÖTTERMAN,<br />

Ambasciatore di Finlandia presso la <strong>Santa</strong> <strong>Sede</strong>.<br />

Ha, altresì, ricevuto in Udienza :<br />

Giovedì, 6 Ottobre 1988, S. E. il Signor TURGUT ORAL, Primo<br />

Ministro di Turchia.<br />

Da Sabato 8 a Martedì 11 Ottobre 1988 il Santo Padre si è recato in<br />

Apostolico pellegrinaggio in Francia.<br />

SEGRETERIA DI STATO<br />

NOMINE<br />

Con Brevi Apostolici il Santo Padre Giovanni Paolo II ha nominato :<br />

17 giugno 1988. Mons. François Bacqué, Arcivescovo tit. eletto di Gradisca,<br />

Pro-Nunzio Apostolico in Sri <strong>La</strong>nka.<br />

23 settembre » S. E. mons. Lorenzo Antonetti, Arcivescovo tit. di Roselle,<br />

Nunzio Apostolico in Francia.<br />

» » » S. E. mons. Giulio Einaudi, Arcivescovo tit. di Villamagna<br />

di Tripolitania, Nunzio Apostolico in Cile.<br />

26 » » Mons. Lorenzo Civili, Prelato Uditore del Tribunale<br />

della Rota Romana.<br />

3 ottobre » Mons. Giovanni <strong>La</strong>jolo, Arcivescovo tit. eletto di Cesariana,<br />

Segretario dell'Amministrazione del Patrimonio<br />

della <strong>Sede</strong> Apostolica.<br />

Con Biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre Giovanni Paolo II<br />

ha nominato :<br />

23 luglio 1988. Il Prof. Antonio Quacquarelli, Consultore della Sezione<br />

Storica della Congregazione per le Cause dei<br />

Santi.


1494 Acta Apostolicae Sedis Commentarium Officiale<br />

4 agosto 1988. S. E. mons. Camillo Ruini, Vescovo tit. di Nepte; S. E.<br />

mons. Antonio Bianchin, Vescovo tit. di Vannida;<br />

— i Padri: Umberto Betti, O.F.M.; Nicola<br />

Cerasa, O.F.M.; Jean Beyer, S.I.; Consultori<br />

della Congregazione per i Vescovi.<br />

17 » » I Padri: Ary Roest Crollius, S. I.; Emilio Platti,0. P.;<br />

Gwénolé Jeusset, O.F.M. ; James Chukwuma<br />

Okoye, C.S.Sp. ; Michel <strong>La</strong>garde, P.A.; Thomas<br />

Michel, S.I. ; — le Suore : Christiane Megarbane,<br />

F.M.M.; Lucie Pruvost, S.B., Consultori<br />

delia Commissione per i rapporti religiosi<br />

con l'Islam, presso il Segretariato per i<br />

non Cristiani.<br />

29 settembre » Mons. Hans Paffhausen, Capo dell'Ufficio Personale nella<br />

Sezione Ordinaria dell'Amministrazione del<br />

Patrimonio della <strong>Sede</strong> Apostolica.<br />

3 ottobre » Mons. Jean-Louis Tauran, Sotto Segretario del Consiglio<br />

per gli Affari Pubblici della Chiesa.<br />

6 » » Mons. Francesco Marchisano, Vescovo tit. eletto di Populonia,<br />

Segretario della Pontificia Commissione<br />

per la conservazione del Patrimonio artistico<br />

e storico.<br />

» » » Mons. Paolo Rabitti, Sotto-Segretario della Pontificia<br />

Commissione per la conservazione del Patrimonio<br />

artistico e storico.<br />

NECROLOGIO<br />

10 settembre 1988. Mons. Antonio Campelo de Aragào, Vescovo emerito di<br />

Petrolina (Brasile).<br />

12 » » Mons. Edmundo Lis Kunz, Vescovo tit. di Tolemaide di<br />

Fenicia.<br />

20 » » Mons. Patrick James Skinner, Arcivescovo emerito di<br />

Saint John's Newfoundland (Canada).<br />

21 » » Card. Maximilien de Fürstenberg, del titolo del S. Cuore<br />

di Gesù al Castro Pretorio.<br />

» » » Mons. Gino Paro, Arcivescovo tit. di Torcello.<br />

22 » » Mons. Frederick Hall, Vescovo emerito di Kisumu<br />

(Kenya).<br />

24 » » Mons. Henry A. Pinger, Vescovo emerito di Chowtsun<br />

(Cina).<br />

27 » » Mons. Natale Mosconi, Arcivescovo emerito di Ferrara<br />

e di Comacchio (Italia).<br />

4 ottobre » Mons. Frederico Didonet, Vescovo emerito di Rio Grande<br />

(Brasile).<br />

7 » » Mons. Heinrich Maria Janssen, Vescovo emerito di Hildesheim<br />

(Repubblica Federale Tedesca).<br />

9 » » Mons. Gentil Diniz Barreto, Vescovo emerito di Mossoró<br />

(Brasile).


An. et vol. LXXX 15 Novembris 1988 N. 12<br />

ACTA APOSTOLICAE SEDIS<br />

COMMENTARIUM OFFICIALE<br />

Directio: Palazzo Apostolico - Città del Vaticano — Administratio: Libreria Editrice Vaticana<br />

ACTA IOANNIS PAULI PP. II<br />

LITTERAE APOSTOLICAE<br />

MOTU PROPRIO DATAE<br />

quibus Commissio quaedam ad plenam ecclesialem communionem Fra­<br />

ternitatis sacerdotalis a sancto Pio X sodalium vel eidem coniunctorum<br />

expediendam instituitur.<br />

IOANNES PAULUS PP. II<br />

1. Ecclesia Dei adflicta illegitimam cognovit episcopalem ordinatio­<br />

nem ab Archiepiscopo Marcello Lefebvre die tricesimo mensis Iunii<br />

collatam, unde ad nihilum sunt omnes conatus redacti horum superiorum<br />

annorum ut nempe in tuto collocaretur ipsa cum Ecclesia communio<br />

Fraternitatis Sacerdotalis a Sancto Pio Decimo quam idem condidit<br />

Reverendissimus Dominus Lefebvre. Nulli enim rei profuerunt eius<br />

modi conamina, quae prioribus mensibus fervidius usque fiebant qui­<br />

busque Apostolica <strong>Sede</strong>s patientiam adhibebat et indulgentiam, quan­<br />

tam quidem ullo modo fieri licebat. 1<br />

2. Maestitia vero haec praesertim a Sancti Petri Successore persen­<br />

titur, ad quem videlicet primum unitatis Ecclesiae tutela pertinet, 2<br />

quantumvis parvus numerus eorum fuerit qui hisce recta via implicantur<br />

eventibus, quoniam unusquisque homo a Deo diligitur iam ex sese<br />

1 Cf. Nota informativa diei 16 Iunii 1988 in diurnario «L'Osservatore Romano»<br />

(17 Iunii 1988), pp. 1-2.<br />

2 Cf. Concilium Oecumenicum Vaticanum I, Const. Pastor aeternus, cap. 3 : D8 3060.<br />

98 - A. A. S.


1496 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Christique sanguine est redemptus de Cruce in omnium hominum salu­<br />

tem profuso.<br />

Adiuncta peculiaria, tum obiectiva tum etiam subiectiva, in quibus<br />

actus Archiepiscopi Lefebvre evenit, universis quidem opportunitatem<br />

praebent ut alte res ponderentur atque officium fidelitatis renovetur<br />

erga Christum eiusque Ecclesiam.<br />

3. In semetipso talis actus fuit inoboedientia adversus Romanum<br />

Pontificem in causa quadam gravissima summique omnino ponderis pro<br />

Ecclesiae unitate, cuius generis est episcoporum ordinatio per quam<br />

nempe sacramentaliter sustinetur apostolica successio. Quam ob rem<br />

talis inoboedientia — secum quae infert veram repudiationem Primatus<br />

Romani — actum schismaticum 3 efficit. Atque eundem peragentes<br />

actum, quamquam publicum monitum ad illos deferendum curaverat<br />

Cardinalis Praefectus Congregationis pro Episcopis superiore die decimo<br />

septimo mensis Iunii, Reverendissimus Dominus Lefebvre necnon sa­<br />

cerdotes Bernardus Fellay, Bernardus Tissier de Mallerais, Richardus<br />

Williamson et Alfonsus de Galarreta in gravem incurrerunt excommu­<br />

nicationis poenam iam ecclesiastica disciplina praestitutam. 4<br />

4. Huius autem schismatici actus radix dignosci potest in ipsa<br />

aliqua imperfecta et pugnanti sibi notione Traditionis : imperfecta,<br />

quandoquidem non satis respicit indolem vivam eiusdem Traditionis,<br />

quae — uti clarissime docet Concilium Vaticanum Secundum — « est<br />

ab Apostolis ... sub assistentia Spiritus Sancti in Ecclesia proficit :<br />

crescit enim tam rerum quam verborum traditorum perceptio, tum ex<br />

contemplatione et studio credentium, qui ea conferunt in corde suo,<br />

tum ex intima spiritualium rerum quam experiuntur intellegentia, tum<br />

ex praeconio eorum qui cum episcopatus successione charisma veritatis<br />

certum acceperunt ». 5<br />

Sed omnino discors est pugnans Traditionis notio quae universali<br />

Ecclesiae Magisterio opponitur, quod quidem pertinet ad Romanum<br />

Episcopum Episcoporumque coetum. Nemo profecto traditioni fidelis<br />

haberi potest qui ligamina nempe recidit ac vincula ab eo cui Christus<br />

ipsa in persona Apostoli Petri, ministerium commisit unitatis in Eccle­<br />

siam suam. 6<br />

3 Cf. Codex Iuris Canonici, can. 751.<br />

4 Cf. ibid., can. 1382.<br />

5 Concilium Oecumenicum Vaticanum II, Const. dogm. Dei Verbum, 8. Cf. Conc.<br />

Oec. Vat. I, Const. Dei Filius, cap. 4: DS 3020.<br />

6 Cf. Mt 16, 18; Lc 10,16; Conc. Oec. Vat. I, Const. Pastor aeternus, cap. 3: Dig 3060.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1497<br />

5. Facinore modo patrato ante oculos obversante, nos debere intelle­<br />

gimus cunctos fideles conscios reddere quarundam rerum quas tristis<br />

eventus hic prae se omnino fert.<br />

w) Exitus reapse quem Episcopi Lefebvre motus nuper habuit omni­<br />

bus fidelibus potest dare ansam debetque aperte ac penitus cogitandi de<br />

propria erga Traditionem Ecclesiae fidelitate, sincere a Magisterio sive<br />

ordinario, sive extraordinario, a Conciliis praesertim, a Nicaeno ad<br />

Vaticanum IL Ex hac quidem meditatione, omnibus persuadendum<br />

est reiterato efficacique modo, oportere sane adhuc dilatare et fidelitatem<br />

augere, amotis omnino falsis interpretationibus ac arbitrariis et non<br />

legitimis amplificationibus de rebus ad doctrinam, liturgiam discipli­<br />

namque pertinentibus.<br />

Praesertim ad Episcopos, per munus quidem pastorale, officium<br />

grave pertinet perspicacem exercendi vigilantiam caritatis et fortitu­<br />

dinis plenam, ut eiusmodi fidelitas ubique servetur. 7<br />

Necesse tamen est, ut omnes Pastores et reliqui Christifideles plane<br />

denuo agnoscant non modo auctoritatem, sed etiam Ecclesiae thesau­<br />

rum, quae et in charismatum varietate et in rerum spiritalium necnon<br />

apostolatus traditionibus innituntur, quaeque et pulchritudinem efficiunt<br />

unitatis in varietate : illius nempe « temperationis », quam Spiritus<br />

Sancti impulsu ad Caelum effert terrestris Ecclesia.<br />

b) Velimus praeterea, et theologos viros et alios scientiarum eccle­<br />

siasticarum peritos admonere, ut et eorum sententia hisce in adiunctis<br />

exquiratur. Amplitudo, enim, et altitudo praeceptorum Concilii Va­<br />

ticani II renovatum postulant investigationis studium, quo Concilii<br />

perpetuitas una cum Traditione omnino illustretur, in iis potissimum<br />

doctrinae partibus, quae, cum fortasse novae sint, nondum bene a qui­<br />

busdam Ecclesiae portionibus intellectae sunt.<br />

c) Hisce in adiunctis ante omnia cupimus sollemnem et concitatam,<br />

paternam ac fraternam provocationem ad eos omnes interponere, qui<br />

quoquo modo hucusque cum navitate Archiepiscopi Lefebvre coniuncti<br />

sunt, ut grave servent officium adhaerendi ad Christi Vicarium in unitate<br />

Ecclesiae Catholicae, neque velint ullo modo tam pravam usque susti­<br />

nere agendi rationem. Omnes scire debent formalem schismati adhae­<br />

sionem gravem esse in Deum iniuriam atque excommunicationem prae se<br />

ferre lege Ecclesiae rite statutam. 8<br />

7 Cf. Codex Iuris Canonici, can. 386; Paulus PP. VI, Adhort. Ap. Quinque iam anni<br />

(8 Decembris 1970): <strong>AAS</strong> 63 (1971), pp. 97-106.<br />

s Cf. Codex Iuris Canonici, can. 1364.


1498 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

His omnibus fidelibus catholicis, qui se vinctos sentiunt quibusdam<br />

antecedentibus formis liturgicis et disciplinaribus traditionis <strong>La</strong>tinae,<br />

significare optamus etiam voluntatem Nostram — quacum petimus ut<br />

consocientur voluntates Episcoporum eorumque omnium, qui in Eccle­<br />

sia ministerium exercent pastorale — facilem iis reddendi communionem<br />

ecclesialem rationibus necessariis ad tuendam observantiam eorum ap­<br />

petitionum.<br />

6. Consideratis momento et multiplicitate quaestionum in hoc docu­<br />

mento memoratarum, haec quae sequuntur decernimus :<br />

a) instituitur Commissio, cuius erit Episcopis cooperari, Dicaste­<br />

riis Curiae Romanae et circulis quorum interest, ut plenam expediat<br />

communionem ecclesialem sacerdotum, seminariorum alumnorum, com­<br />

munitatum aut singulorum religiosorum coniunctorum Fraternitati<br />

conditae ab Archiepiscopo Lefebvre, qui cupiant Petri Successori in Ec­<br />

clesia Catholica cohaerere, suas servantes traditiones spiritales et<br />

liturgicas, iuxta Protocollum superiore die 5 mensis Maii obsignatum a<br />

Cardinali Ratzinger et ab Archiepiscopo Lefebvre;<br />

b) haec Commissio constat ex Cardinali Praeside et aliis membris<br />

Curiae Romanae, pro numero qui opportunus habebitur secundum rerum<br />

temporumque adiuncta;<br />

c) insuper, ubique observandus erit animus eorum qui se sentiunt<br />

traditioni <strong>La</strong>tinae liturgicae divinctos, idque per amplam ac liberalem<br />

applicationem normarum iamdiu ab Apostolica <strong>Sede</strong> editarum, quod<br />

attinet ad usum Missalis Romani iuxta editionem typicam anni 1962. 9<br />

7. Iam exeunte hoc anno, peculiari modo Sanctissimae Virgini dicato,<br />

exoptamus adhortari omnes ut se adiungant continuae deprecationi quam<br />

Christi Vicarius, per intercessionem Matris Ecclesiae, Patri adhibet<br />

ipsis Filii verbis : Vt unum sint!<br />

Datum Romae, apud S. Petrum, die altero mensis Iulii, anno<br />

MCMLXXXVIII, Pontificatus Nostri decimo.<br />

IOANNES PAULUS PP. II<br />

9 Cf. Congregatio pro Cultu Divino, Ep. Quattuor abhinc annos: <strong>AAS</strong> 76 (1984),<br />

pp. 1088-1089.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1499<br />

CONSTITUTIONES APOSTOLICAE<br />

I —' ;<br />

KNOXVILLENSIS<br />

Ex distracto territorio a dicione Nashvillensi, nova conditur dioecesis<br />

Knoxvillensis appellanda.<br />

IOANNES PAULUS EPISCOPUS<br />

SERVUS SERVORUM DEI<br />

AD PERPETUAM REI MEMORIAM<br />

Antiquitus sane Romani Pontifices singularum Ecclesiarum immu­<br />

tare aptareve consueverunt fines ut difficultatibus commodius mederi<br />

populoque fideli utilius provideri possit. Idcirco quandoquidem Vene­<br />

rabilis Frater Iacobus Daniel Niedergeses, Episcopus Nashvillensis,<br />

audita Conferentia Episcoporum Civitatum Foederatarum Americae<br />

Septentrionalis, ab Apostolica hac <strong>Sede</strong> petivit ut, suae circumscrip­<br />

tionis peramplo dismembrato territorio, iam nova constitueretur dioe­<br />

cesis, pro explorato Nos quidem habentes id in animarum utilitatem<br />

esse cessurum, expostulationi habitae concedendum esse censuimus.<br />

Itaque, exstante favorabili suffragio Venerabilis Fratris Pii <strong>La</strong>ghi,<br />

Archiepiscopi titulo Maurianensis et in Foederatis Civitatibus Americae<br />

Septentrionalis Pro-Nuntii Apostolici, ex sententia Venerabilium Fra­<br />

trum Nostrorum S. R. E. Cardinalium Congregationi pro Episcopis-<br />

praepositorum, Apostolica Nos usi potestate, haec quae sequuntur<br />

statuimus et decernimus. A dioecesi Nashvillensi territorium separamus.<br />

Comitatuum qui his nominibus vocitantur : Anderson, Bledsoe, Blount,<br />

Bradley, Campbell, Carter, Claiborne, Cocke, Cumberland, Fentress,<br />

Grainger, Greene, Hamblen, Hamilton, Hancook, Hawkins, Jefferson,.<br />

Johnson, Knox, Loudon, McMinn, Marion, Meigs, Monroe, Morgan,<br />

Picket, Polh, Rhea, Roane, Scott, Sequatchie, Sevier, Sullivan, Unicoi,<br />

Union et Washington ; ex eoque territorio novam condimus dioecesim,<br />

Knoxvillensem appellandam, cuius videlicet fines a triginta sex supra<br />

memoratis terminan tur comitatibus. Novae Ecclesiae sedem in urbe<br />

Knoxville collocamus. Templumque ibidem situm, Sacro Cordi Iesu<br />

dicatum, ad gradum evehimus et dignitatem cathedralis. Nuper conditam<br />

dioecesim metropolitanae sedi Ludovicopolitanae suffraganeam facimus.<br />

Mensam episcopalem constituent Curiae emolumenta, fidelium stipes,


1500 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

pars bonorum quae novae sedi e divisis rebus dioecesis Nashvillensis<br />

provenient, ad canonis Í22 C.I.C. normam. Episcopo autem Knoxvil-<br />

lensi iura imponimus officiaque quibus ceteri locorum Antistites fruuntur<br />

detinenturve. Consultores dioecesani deligantur ad iuris normam qui<br />

auxilium opemque ferant ipsi ! Episcopo. Quoad sacrorum alumnorum<br />

institutionem, praecepta serventur iuris communis, ob oculos habitis mo­<br />

nitis Decreti Concilii Vaticani II « Optatam totius », necnon regulis a<br />

Congregatione pro Institutione Catholica statutis. Simul ac novae<br />

dioecesis Knoxvillensis constitutio ad effectum deducta erit, eo ipso<br />

sacerdotes illi censeantur adscripti Ecclesiae in cuius territorio officium<br />

ecclesiasticum legitime habeant; ceteri vero sacerdotes, clerici semi-<br />

nariique tirones ei, in cuius territorio legitimum habeant domicilium.<br />

Documenta autem et acta quae ad conditam dioecesim pertinent, ad<br />

eius Curiam episcopalem mittantur, ibique custodiantur omni diligentia<br />

in tabulario rerum religiosarum. Ad ea postremo explenda quae per<br />

has Litteras iussimus, Venerabilem Fratrem Pium <strong>La</strong>ghi constituimus,<br />

factis facultatibus necessariis etiam subdelegandi quemvis virum in<br />

ecclesiastica dignitate constitutum. Re tandem ad exitum perducta,<br />

documenta conficiantur, quorum sincera exempla ad Congregationem<br />

pro Episcopis diligenter mittantur. Contrariis rebus minime obstantibus.<br />

Datum Romae, apud S. Petrum die septimo et vicesimo mensis<br />

Martii, anno Domini millesimo nongentesimo octogesimo octavo, Pon­<br />

tificatus Nostri decimo.<br />

© AUGUSTINUS Card. CASAROLI & BERNARDINUS Card. GANTIN<br />

a publicis Ecclesiae negotiis Congr. pro Episcopis Praef.<br />

Loco © Plumbi<br />

In Secret. Status tab., n. 219.722.<br />

Marcellus Rossetti, Proton. Apost.<br />

Raphael Varca, Proton. Apost. s. n.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1501<br />

n<br />

LUXEMBURGENSIS<br />

Dioecesis Luxemburgensis ad gradum archidioecesis evehitur.<br />

IOANNES PAULUS EPISCOPUS<br />

SERVUS SERVORUM DEI<br />

AD PERPETUAM REI MEMORIAM<br />

Sicut homines ad ampliorem promoti gradum vel peculiari aliquo<br />

honore exornati excitantur plerumque et ratione vivendi et operibus<br />

ad virtutes dotesque suas clarius ante aliorum oculos proponendas,<br />

quasi ex novae industriae fonte haurientes, ita quodammodo se gerunt,<br />

inter cetera omne genus Instituta, etiam illae ecclesiasticae circum­<br />

scriptiones quae, ex sibi quodam singulari decore concesso, novas de­<br />

promunt vires vehementioresque impulsus dein ad animarum, quae<br />

in eis degunt, incrementum adipiscendum, quod ad vitam christianam,<br />

maxime in vivida fide et in honestis moribus positam, pertinet. Qua<br />

re, Nos, cum pro certo haberemus cathedralem Ecclesiam Luxembur-<br />

gensem has esse spiritales utilitates consecuturam, si quod ei signum<br />

Nostrae aestimationis daremus, decrevimus ut eam ad archiepisco­<br />

palem eveheremus dignitatem. Quapropter, iis auditis quorum inte­<br />

rerat eorumque suppleto consensu, qui aliquid iuris in hoc negotio<br />

habebant, ex Nostrae Apostolicae auctoritatis et potestatis plenitu­<br />

dine his Litteris Ecclesiam Cathedralem Luxemburg ens em ad gradum<br />

et dignitatem archidioecesis promovemus, quae Nobis immediate<br />

subiecta manebit, sedium suffraganearum expers. Item Luxemburgen-<br />

sem pro tempore sacrorum Antistitem Archiepiscopi titulo augemus et<br />

congruis iuribus ac privilegiis decoramus. Canonicorum pariter Col­<br />

legium ad eandem archiepiscopalem dignitatem provehimus, cum iis<br />

omnibus iuribus et privilegiis, quae Collegiorum huius ordinis sunt<br />

propria. Ad haec exsequenda autem legamus Venerabilem Fratrem<br />

Angelum Petroni, Archiepiscopum titulo Novicensem et in Luxem-<br />

burgo Apostolicum Nuntium, necessariis et opportunis datis faculta­<br />

tibus etiam delegandi, ad effectum de quo agitur, quemlibet virum<br />

in ecclesiastica dignitate constitutum, atque onere iniuncto sincerum<br />

exemplar peractae exsecutionis ad Congregationem pro Episcopis, ubi<br />

primum id fieri poterit, mittendi. Quod denique his Litteris statuimus,


1502 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

et nunc et in posterum firmum esse volumus, contrariis nihil<br />

obstantibus.<br />

Datum Romae, apud S. Petrum, die vicesimo tertio mensis Aprilis,<br />

anno Domini millesimo nongentesimo octogesimo octavo, Pontificatus<br />

Nostri decimo.<br />

© AUGUSTINUS Card. CASAROLI © BERNARDINUS Card. GANTIN<br />

a publicis Ecclesiae negotiis Congr. pro Episcopis Praef.<br />

Loco © Plumbi<br />

In Secret. Status tab., n. 218.11fi.<br />

III<br />

NASHIKENSIS<br />

Marcellus Rossetti, Proton. Apost.<br />

Angelus <strong>La</strong>nzoni, Proton. Apost.<br />

Distractis territoriis a dioecesi Poonensi nova dioecesis Nashikensis<br />

conditur.<br />

IOANNES PAULUS EPISCOPUS<br />

SERVUS SERVORUM DEI<br />

AD PERPETUAM REI MEMORIAM<br />

Quandoquidem sanctissima ipsa Iesu Christi fides, opitulante vide­<br />

licet Dei omnipotentis gratia validos Evangelii eius praecones in In­<br />

diae finibus nominatimque intra communitatis Poonensis dicionem,<br />

suam latius virtutem nuper protulit et ad plures usque bonae voluntatis<br />

homines ibidem pervenit, oportere Nobis plane videtur exterior iam<br />

eiusdem ecclesiasticae regionis compages seu structura novis hisce feli-<br />

cibusque rerum aptetur condicionibus. Quantumvis enim omnis, iubente<br />

Domino, Ecclesiae industria in docendo vertatur Dei verbo, quo effica­<br />

citer aluntur homines ad salutem aeternam, nemo tamen non percipit<br />

viam salutaris expediri religionis si clarior reddatur atque multo eifi-<br />

cientior ratio singulas gubernandi partes regionesve dominici gregis.<br />

Quam ob rem, cum Venerabiles Fratres Nostri S. R. E. Cardinales Con­<br />

gregationi nempe pro Gentium Evangelizatione praepositi id suaserint<br />

ut pars septentrionalis memoratae supra dioecesis Poonensis illinc<br />

abstrahatur in novamque sui iuris dioecesim excitetur, Nos proin, re<br />

universa maturo perpensa iudicio receptoque omnium eorum voto quo-


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1503<br />

rum interesse potuit, arbitrantes haud sine causa hoc consilium in ma­<br />

ximum cedere posse hominum ibidem degentium spiritale commodum,<br />

statuimus et quae sequuntur singula decernimus. Loca imprimis civilia<br />

vulgo « Dhulia », «Jalgoan», « Nashik », « Ahmednagar » nuncupata<br />

de finibus seiungimus iure dicionis Poonensis unde dioecesim constitui<br />

censemus ex provinciae illius urbe principi « Nashikensem » appellan­<br />

dam, firmis sane reliquis manentibus locorum limitibus. Communi­<br />

tatem vero novensilem hanc subesse veluti suffraganeam dein volumus<br />

Archidioecesi ipsi Bombayensi eiusque Episcopi cathedram in sacra<br />

eiusdem principis civitatis aede statui Nashikensis. Pro canonicis<br />

interea ipsis deligantur consultores dioecesani ad iuris regulam iidem­<br />

que rite adhibeantur. Cuncta illa autem hisce quae fieri iussimus Lit­<br />

teris tam in praesens ut valeant praecipimus tempus quam in posterum<br />

omne contrariis quibuslibet rebus nequaquam obsistentibus.<br />

Datum Romae apud S. Petrum, die quinto decimo Maii mensis, anno<br />

Domini millesimo nongentesimo octogesimo septimo, Pontificatus Nostri<br />

nono.<br />

© AUGUSTINUS Card. CASAROLI IOSEPHUS Card. TOMKO<br />

a publicis Ecclesiae negotiis Congr. pro Gentium Evang. Praef.<br />

Loco £B Plumbi<br />

In Secret. Status tab., n. 221Jt82.<br />

Iosephus Del Ton, Proton. Apost.<br />

Raphaël Varca, Proton. Apost. s.n.<br />

LITTERAE APOSTOLICAE<br />

I<br />

Servo Dei Petro Bonilli Beatorum honores decernuntur.<br />

IOANNES PAULUS PP. II<br />

Ad perpetuam rei memoriam. — « Si vis verae caritatis ordinem<br />

custodire, fac iustitiam, dilige misericordiam, fuge luxuriam; incipe<br />

secundum praeceptum Domini, non solum amicos, sed etiam inimicos<br />

diligere. Et haec cum fideliter custodire toto corde contendens, istis<br />

virtutibus quasi quibusdam gradibus poteris ascendere, ut merearis<br />

Deum toto animo et tota virtute diligere » (S. Augustinus, Sermones,


1504 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

368, 5). Hoc salutare iter emensus est etiam Venerabilis Servus Dei<br />

Petrus Bonilli qui, magno accensus studio divinum Pastorem imitandi,<br />

est culmen adeptus sacerdotalis perfectionis, verbis et operibus singu­<br />

larem erga Dominum et proximum ostendens amorem. A Sabatino Bo­<br />

nilli et Maria Allegretti, humilibus agricolis, die 15 mensis Martii<br />

anno 1841 ortus Sancti <strong>La</strong>urentii Trebiani in archidioecesi Spoletina,<br />

eodem die baptismi sacramentum accepit et anno 1844 sacramentum<br />

Confirmationis. Puer pauper et simplex alacriter in studium incubuit<br />

et in religiones, moderatione spiritali bonorum sacerdotum fruens. Gra­<br />

tia vocationis sacerdotalis accepta, sedecim annorum tunicam talarem<br />

induit; ingressus igitur seminarium dioecesanum, die 19 mensis De­<br />

cembris anno 1863 est presbyter ordinatus. Triginta quattuor annos<br />

continuos parochus fuit vici Trebiani Cannaiola vocati, ubi exemplum<br />

dedit plenae erga vocationem suam fidelitatis suisque accurate et<br />

indefatigate muniis functus est. In necessitudine vivens cum commu­<br />

nitate paroeciali, exspectationes eius, difficultates, infirmitates cogno­<br />

vit ; quocirca, dum cum ea gaudia et dolores participabat, multam expli­<br />

cavit apostolicam et socialem navitatem, quae fructuum et consola-<br />

tionum fera fuit, sed etiam adversorum et incommodorum. Dux fuit<br />

paternus et fortis gregis sui, cui copiose panem fregit doctrinae chri­<br />

stianae per assiduam praedicationem verbi Dei et per institutionem<br />

catecheticam variorum populi ordinum. Dei mandatorum observantiam,<br />

legum Ecclesiae, et exercitium virtutum humanarum et christianarum<br />

inculcavit. Cultum liturgicum provexit, fideles educavit et sollicitavit<br />

ut ex fontibus gratiae sitim expièrent. Modis opportunis favit Eucha­<br />

ristiae communicationi, quae est culmen et fons totius evangelizationis<br />

(cf. Conc. Oec. Vat. II, Decretum de Presbyterorum ministerio et vita<br />

Presbyterorum Ordinis, 5), sacramenti Paenitentiae et sacrorum. Pie­<br />

tatem erga Virginem Mariam fovit et religionem popularem. Mirificam<br />

adhibuit curam de vulgando in paroecia et in Italia cultu Sanctae Naza-<br />

rethanae Familiae, eam proponendo tamquam christianarum familiarum<br />

exemplar et efficax subsidium ad vitam socialem renovandam. Eiusmodi<br />

apostolatus attulit ei non paucos dolores, quos is mira cum fortitudine<br />

et patientia et spiritu docilis erga superiores oboedientiae subiit. Magni<br />

fecit sodalicia, pias uniones et consociationes laicales catholicas pro<br />

quarum auctu et vigore continenter nisus est, ut fermentum quodam­<br />

modo essent, quod totam pastam fermentaret. Impense etiam laboravit<br />

ut in melius mutaret condiciones culturales, sociales et oeconomicas<br />

populi, praesertim pauperum, puerorum et iuvenum. Anno 1887 aperuit


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1505<br />

Institutum Nazarenum puellis orbatis et egenis educandis et adiuvan­<br />

dis. Insequenti anno condidit Institutum Sororum a Sacra Familia,<br />

eo consilio ut caritatem exercerent per opera institutoria, auxiliaria, ad<br />

publicam salutem pertinentia, missionalia, praepositis familiae quae­<br />

stionibus. Anno 1893 auspicatus est Hospitium pro puellis surdis mu-<br />

tisque et caecis, quod regendum tradidit memoratis Sororibus. Ut Opus<br />

suum gubernare pergeret, quod interim Spoletium translatum erat,<br />

paroeciam reliquit et factus est canonicus poenitentiarius (anno 1898)<br />

Ecclesiae Cathedralis. Fuit etiam oeconomus et rector Seminarii dioe­<br />

cesani, magister spiritus plurium communitatum religiosarum, anima­<br />

rum moderator et probatus confessarius. Omne munus explevit sapienter,<br />

prudenter et fervida alacritate. Qui aliquid rationis habuerunt cum eo,<br />

verum vitae magistrum in eo viderunt et sanctitatis Dei fulgidum reper-<br />

cussum. Quae administrabat imitabatur et quae docebat exsequebatur.<br />

Nedum curis apostolicis impediretur, per has ad maiorem ascendit<br />

sanctitatem, suam industriam aiens et amplificans multa contempla­<br />

tione, in oblectamentum totius Ecclesiae (cf. Ib., Constitutio dogmatica<br />

de Ecclesia Lumen Gentium, 41). Semper arcte cum Christo coniunctus<br />

fuit pia Missae celebratione, longa Eucharistiae adoratione, fervida<br />

deprecatione, Sacrarum Litterarum meditatione, religionibus. Etsi na-<br />

vissimus, constanter tamen in rerum caelestium contemplationem erat<br />

intentus. Summopere virtutes fidei, spei et caritatis explicavit. Exem­<br />

plar fuit verae humilitatis et fortitudinis in multis rebus adversis et<br />

difficultatibus quas in ministerio subiit. Pauper natus, pauper vixit,<br />

liber rerum terrestrium immoderato studio. Se castigabat, quo magis<br />

actionis sanctificae gratiae pareret et in Dei manibus instrumentum fieret<br />

perfectius. Vehementer dilexit Ecclesiam, Romanum Pontificem, Epi­<br />

scopum suum suosque in sacerdotio fratres, quibuscum sincere et sim­<br />

pliciter operam consociavit. Extremis vitae annis, senectute et caecitate<br />

oppressus, longis gravibusque doloribus est affectus, qui eius spiritalem<br />

blanditiam auxerunt eumque fecerunt quasi lucernam clariorem et<br />

splendiorem in dies. Pie mortuus est die 5 mensis Ianuarii anno 1935.<br />

Fama sanctitatis, qua in vita floruit, crevit post eius mortem ; quam ob<br />

rem Archiepiscopus Spoletinus Causam iniit canonizationis celebra­<br />

tione Processus Ordinarii Informativi (annis 1944-1947) ; quem se­<br />

cutae sunt Causae Introductio (Calendis Iuliis anno 1964) et cele­<br />

bratio Processus Apostolici (annis 1966-1968). Post Congressum Pecu­<br />

liarem Consultorum Theologorum et Congregationem Ordinariam Pa­<br />

trum Cardinalium et Episcoporum, coram Nobis, die 30 mensis Iunii


1506 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

anno 1986, editum est Decretum quo agnoscebamus Venerabilem Ser­<br />

vum Dei heroum more virtutes théologales, cardinales et adnexas<br />

exercuisse. Interim, ad beatificationem obtinendam, in dioecesi Aesina<br />

actus erat Processus Cognitionalis (annis 1982-1983) super sanatione,<br />

mira asserta, Dominae Augustae Abatelli, « shock ipovolemico gravis­<br />

simo da emorragia post-partum in paziente con gestosi pre-eclamptica »<br />

correptae. Instrumentis Processus perspectis, haec sanatio, interces­<br />

sioni sacerdotis Petri Bonilli tributa, est a Consilio Medicorum agnita<br />

subitanea, perfecta, mansura nec ex praesentibus cognitionibus expli-<br />

cabilis. Habitis igitur exitu cum faventi Congressu Peculiari Consul­<br />

torum Theologorum et Congregatione Ordinaria Patrum Cardinalium<br />

et Episcoporum, die 3 mensis Iulii anno 1987, proditum est Decretum<br />

super miro. Denique decrevimus ut ritus Beatificationis fieret Romae<br />

die 24 mensis Aprilis anno Mariali 1988. Hodie igitur, in Foro Pe­<br />

triano, inter sacra hanc formulam pronuntiavimus : Nos, vota fratrum<br />

nostrorum Antonii Ambrosiano, Archiepiscopi Spoletani-Nursini, Rai-<br />

mundi Torrella Cascante, Archiepiscopi Tarraconensis, Friderici Wet­<br />

ter, Archiepiscopi Monacensis et Frisingensis, Ismaelis Marii Castel­<br />

lano, Archiepiscopi Senensis-Collensis-Ilcinensis, necnon plurimorum<br />

aliorum Fratrum in Episcopatu, multorumque Christifidelium explen­<br />

tes, de Congregationis pro Causis Sanctorum consulto, Auctoritate<br />

Nostra Apostolica facultatem facimus, ut Venerabiles Servi Dei Petrus<br />

Bonilli, Franciscus a Iesu Maria Ioseph Palau y Quer, Gaspar Stang­<br />

gassinger et Sabina Petrilli, Beatorum nomine in posterum appel­<br />

lentur, eorumque festum die ipsorum natali : Petri Bonilli die quinta<br />

Ianuarii; Francisci a Iesu Maria Ioseph Palau y Quer die vicesima<br />

Martii; Gasparis Stanggassinger die vicesima sexta Septembris; Sa-<br />

binae Petrilli die decima octava Aprilis, in locis et modis iure statutis<br />

quotannis celebrari possit. In nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti.<br />

Quae vero per has Litteras statuimus, et nunc et in posterum firma<br />

esse volumus, rebus quibuslibet non obstantibus.<br />

Datum Romae, apud Sanctum Petrum, sub anulo Piscatoris, die<br />

XXIV mensis Aprilis, anno MCMLXXXVIII, Pontificatus Nostri decimo.<br />

& AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis<br />

Loco © Sigilli<br />

In Secret. Status tab., n. 221.2Jt0.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1507<br />

II<br />

Paroecialis ecclesia Nativitati B. M. V. dicata in oppido Chehna, ad digni­<br />

tatem gradumque Basilicae Minoris evehitur.<br />

IOANNES PAULUS PP. II<br />

Ad perpetuam rei memoriam. — Qui quidem ab ineunte aetate beatis­<br />

simam Virginem Mariam diligere et honorare suevimus, nullam sane<br />

occasionem omittimus eiusdem gloriosissimae Deiparae nomen, cultum<br />

amoremque augendi. Nunc autem pulchriorem reperimus causam ac<br />

peculiarem, cum agatur de Virgine honoranda in oppido Chelma, quod<br />

in finibus iacet Poloniae orientalibus, ubi fideles alacrius incitantur,<br />

occurrente hoc anno millennio a baptismo suscepto regionis Rus' Kio­<br />

viensis. Quapropter, cum Venerabilis Frater Boleslaus Pylak, Epi­<br />

scopus Lublinensis iam preces admoverit, tum suo, tum Poloniae con­<br />

ferentiae Episcoporum, tum parochi nomine, ut paroecialis ecclesia,<br />

Virgini Mariae sub titulo Nativitatis beatae Mariae Virginis Chelmae<br />

dicata, ad dignitatem Basilicae Minoris eveheretur, nos autem propter<br />

rationes supra allatas pariterque ob antiquitatem praestantiaque huius<br />

templi artificia, adhibitis precibus aequo animo ac libenti concedimus.<br />

Idcirco, iis quidem approbatis quae de re Congregatio pro Cultu Divino,<br />

factis a Nobis facultatibus, statuit, placet paroeciale templum Nativi­<br />

tatis Beatae Virginis Mariae Chelmae in Basilicis Minoribus annume­<br />

rari, additis insuper iuribus ac liturgicis privilegiis talium templorum<br />

propriis, modo serventur quae Decretum « De titulo Basilicae Minoris »<br />

requirit, die vi mensis Iunii, anno MCMLXVIII, foras emissum. Contrariis<br />

rebus minime obstantibus. Quemadmodum demum Ipsi commendavimus<br />

Matri dulcissimae Mariae nuper dilectam Ucrainorum communitatem,<br />

nunc profecto Eidem Matri coetum fidelium hunc committere volumus,<br />

quae pietatem erga se usque donet ac pacis prosperitatisque munera.<br />

Datum Romae, apud Sanctum Petrum, sub anulo Piscatoris, die vi<br />

mensis Maii, anno MCMLXXXVIII, Pontificatus Nostri decimo.<br />

© AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis<br />

Loco © Sigilli<br />

In Secret. Status tab., n. 218.049.


1508 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

III<br />

Paroecialis ecclesia oppidi vulgo Montecristi, beatae Mariae Virgini sci­<br />

licet populari sermone « Santísima Virgen de Monserrat » dicata, ad digni­<br />

tatem Basilicae Minoris evehitur.<br />

IOANNES PAULUS PP. II<br />

Ad perpetuam rei memoriam. — Filiali quidem et vehementi dilec­<br />

tione qui ab ineunte aetate Beatam Mariam Virginem diligimus, nun­<br />

quam profecto eiusdem cultum pietatemque augendi et apud populum<br />

fidelem dilatandi praetermisimus opportunitatem. Praeter has aliis Nos<br />

movemur rationibus : cupimus scilicet templa extollere quae antiqui­<br />

tate, quae artificiis, quae paene fidelium interminata peregrinatione,<br />

clare eminent. Cunctas has sane causas reperimus in ecclesia paroeciali<br />

oppidi Montecristi ubi pientissime Beata Maria Virgo colitur, quam<br />

populus patrio sermone « Santísima Virgen de Monserrat » vocitat.<br />

Cum igitur Venerabilis Frater Aloisius A. Carvajal Rosales, Episcopus<br />

Portus Veteris, litteris die quinto et vicesimo mensis Martii superioris<br />

anni datis, ab hac Apostolica <strong>Sede</strong>, suo et cleri et fidelium nomine,<br />

petierit ut aedes illa, in finibus suae dioecesis posita, dignitate Basi­<br />

licae Minoris ornaretur, Nos aequo sane animo expostulationibus adhi­<br />

bitis concedimus. Idcirco ea quidem probantes, quae Congregatio pro<br />

Cultu Divino, factis olim a Nobis potestatibus, hac in re statuit, Apo­<br />

stolica Nostra auctoritate, paroeciale templum B. M. V. quam « San­<br />

tísima Virgen de Monserrat )) vocant, in numerum Basilicarum Minorum<br />

redigimus, concessis pariter iuribus et privilegiis congruentibus, modo<br />

ea serventur quae Decretum « De Titulo Basilicae Minoris » requirit,<br />

die VI mensis Iunii factum, anno MCMLXVIII. Plurima tandem prece<br />

Ipsam imploramus Ecclesiae Matrem ut usque hanc fidelium commu­<br />

nitatem praestet tutam, quae tam pie Eandem et fidenter colit.<br />

Datum Romae, apud Sanctum Petrum, sub anulo Piscatoris, die<br />

tertio mensis Iunii, anno MCMLXXXVIII, Pontificatus Nostri decimo.<br />

83 AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis<br />

Loco £B Sigilli<br />

In Secret. Status tab., n. 218.538.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1509<br />

IV<br />

Isclana in dioecesi paroeciale templum Sancto Vito M. in « Forio » dicatum<br />

titulo ac dignitate Basilicae Minoris exornatur.<br />

IOANNES PAULUS PP. II<br />

Ad perpetuam rei memoriam. — Satis superque constat praeclaram<br />

aedem Sancto Vito Martyri in « Forio » sacram, qui locus Ecclesia<br />

continetur Isclana, saec. ix-x certum suum primordium habuisse,<br />

eandemque deinceps, quod auctoritate semper praevaleret, restitutam<br />

ac refectam esse necnon moderatam quandam artis speciem, quae<br />

baroca dicitur, induisse. Pariterque pro comperto habetur, quod quidem<br />

pluris interest, complures Christifideles ad idem templum illius<br />

oppidi memorato apud Deum Patrono dicatum adire diu consuevisse<br />

venerationis pietatisque causa ; quem ad modum varia laudanda cum<br />

eiusmodi templo coniuncta videntur apostolatus Instituta aliaque paroeciae<br />

incepta, quae, reliquis sacris ministeriis cumulata, magnopere<br />

spiritali animorum utilitati conducunt. Quae cum ita sint, Nos, qui<br />

maxime cupimus ut clara ubique tempia ad ritus sollemniores celebrandos<br />

valde conferant et in primis ad Deum etiam in Sanctis suis<br />

piissime colendum, statuimus preces audiendas esse, quas recens huic<br />

Sanctae Sedi Venerabilis Frater Antonius Pagano, Episcopus Isclanus,<br />

adhibuit, quibus videlicet, communia cleri populique vota expromens,<br />

petiit ut praestabilis, quam diximus, sacra aedes titulo Basilicae<br />

Minoris decoretur. Quare, ratam habentes sententiam Congregationis<br />

pro Cultu Divino, idque simul confirmantes, quod hac de re<br />

facultatibus utendo a Nobis sibi factis ipsa hodie peregit, vi et potestate<br />

Nostra Apostolica harumque Litterarum virtute nominatum templum<br />

paroeciale Santo Vito M. in « Forio » dicatum ad gradum honoremque<br />

Basilicae Minoris perpetuum in modum evehimus, cunctis ei<br />

traditis iuribus et concessionibus, quae reliquarum eiusmodi ordinis<br />

Basilicarum sunt propria, servatis vero servandis Decreto (( de titulo<br />

Basilicae Minoris » statutis, quod die vi mensis Iunii prolatum est<br />

anno MCMLXVIII.<br />

Datum Romae, apud Sanctum Petrum, sub anulo Piscatoris, die<br />

duodetricesimo mensis Iulii, anno MCMLXXXVIII, Pontificatus Nostri<br />

decimo.<br />

83 AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis<br />

Loco £g Sigilli<br />

In Secret. Status tab., n. 22^.6<strong>80</strong>.


1510 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

HOMILIAE<br />

I<br />

In foro S. Petri habita, ob decretos beatis CXVII e Vietnamia martyribus<br />

Sanctorum caelitum honores.*<br />

1. (( Noi predichiamo Cristo crocifìsso w. 1<br />

Con queste parole di San Paolo apostolo la Chiesa di Roma saluta<br />

oggi la Chiesa in Vietnam, che, se pur geograficamente lontana, è<br />

tanto vicina al nostro cuore; e saluta, nello stesso tempo, l'intera<br />

Nazione vietnamita, alla quale, con tutto l'affetto, augura ogni bene.<br />

Il mio primo, cordiale ed affettuoso pensiero va al caro fratello, il<br />

Cardinale Joseph Marie Trinh Van Can, Arcivescovo di Ha Noi ed a<br />

tutto il collegio episcopale della Chiesa Vietnamita, che mi è caro<br />

sentire riunito spiritualmente intorno a me in questo momento. Con<br />

loro saluto i sacerdoti, i religiosi e le religiose, i laici impegnati nel­<br />

l'attività missionaria, tutti i fedeli cristiani di quella Nazione, alla<br />

quale mi sento, in questo momento, profondamente e particolarmente<br />

vicino.<br />

Deseo saludar también a los queridos Hermanos en el episcopado,<br />

así como a los fieles procedentes de España, de Francia y de las Fili­<br />

pinas, países unidos entre sí desde hace tres siglos en la evangelización<br />

de aquellas tierras. Han venido aquí para recordar a los numerosos<br />

hermanos misioneros, originarios de las respectivas Naciones.<br />

Dirijo también un saludo a los Padres Dominicos de la Provincia<br />

del Santo Rosario, fundada hace 400 años, y al Instituto de las Misiones<br />

Extranjeras de París; a estas dos familias religiosas pertenece un<br />

gran número de obispos y sacerdotes que hoy veneramos como Mártires<br />

de la fe y de la predicación.<br />

2. Dans la grande communauté de l'Eglise, je vous salue spéciale­<br />

ment, chers Frères et Sœurs vietnamiens venus ici de toutes les parties<br />

du monde, de l'Amérique et de l'Asie, de l'Australie et de tous les pays<br />

d'Europe. Je sais que vous êtes animés par le désir d'honorer vos frères<br />

martyrs mais aussi par le besoin de reconstituer autour d'eux la fra­<br />

ternité, l'amitié, l'affection dont vos cœurs sont remplis parce que<br />

vous êtes tous originaires d'une même patrie. En ravivant vos souve-<br />

* Die 19 m. Iunii a. 1988.<br />

1 1 Cor 1, 23.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1511<br />

nirs, c'est vers elle que vous vous tournez, avec amour, avec nostalgie,<br />

avec le désir de vivre ici, vous qui vous trouvez dans la diaspora, un<br />

instant de communion riche d'espérance.<br />

En proclamant avec vous le Christ crucifié, nous voulons tous aujour­<br />

d'hui rendre grâce à Dieu pour le témoignage particulier que lui ont<br />

rendu les saints Martyrs dans votre Eglise, qu'il s'agisse des nom­<br />

breux fils et filles du Vietnam ou des missionnaires venus de pays où<br />

la foi au Christ avait déjà implanté ses racines.<br />

Votre tradition nous rappelle que l'histoire du martyre de l'Eglise<br />

vietnamienne, depuis ses origines, est encore beaucoup plus vaste et<br />

plus complexe. Depuis 1533, c'est-à-dire depuis le début de la prédica­<br />

tion chrétienne dans le Sud-Est asiatique, l'Eglise au Vietnam a subi,<br />

pendant trois siècles, des persécutions qui se sont succédé, avec quel­<br />

ques périodes d'accalmie, comme celles qui ont affecté l'Eglise en Oc­<br />

cident pendant les trois premiers siècles. Il y a eu des milliers de<br />

chrétiens martyrisés, et nombreux sont ceux qui sont morts dans les<br />

montagnes, dans les forêts, dans les régions insalubres où ils avaient<br />

été relégués et exilés.<br />

Comment les évoquer tous? Même en nous limitant aux martyrs<br />

canonisés aujourd'hui, nous ne pouvons nous arrêter à chacun d'entre<br />

eux. Ils sont en effet cent dix-sept, dont huit évêques, cinquante prêtres,<br />

cinquante-neuf laïcs, et parmi eux se trouve une femme, Agnès Lê Thi<br />

Thành, mère de six enfants.<br />

Il suffit de rappeler une ou deux figures, comme celle du Père<br />

Vincent Liem, dominicain, martyrisé en 1773; c'est le premier dés<br />

quatre-vingt-seize martyrs de nationalité vietnamienne. Et puis un<br />

autre prêtre, André Dung-<strong>La</strong>c, dont les parents, païens, étaient très<br />

pauvres; confié dès l'enfance à un catéchiste, il devint prêtre en 1823,<br />

et il fut curé et missionnaire en différentes localités du pays. Plus<br />

d'une fois sauvé de la prison grâce aux rançons payées généreusement<br />

par les fidèles, il désirait ardemment le martyre. (( Ceux qui meurent<br />

pour la foi — disait-il — montent au Ciel ; au contraire, nous qui nous<br />

cachons continuellement, nous dépensons de l'argent pour nous sous­<br />

traire aux persécuteurs ! Il vaudrait mieux nous laisser arrêter et<br />

mourir ». Soutenu par un zèle intense et par la grâce du Seigneur, il<br />

subit le martyre en étant décapité à Ha Noi le 21 décembre 1839.<br />

3. L'Evangile d'aujourd'hui nous a rappelé les paroles par les­<br />

quelles Jésus-Christ a annoncé les persécutions que ses disciples au­<br />

raient à subir : « Ils vous livreront aux tribunaux et vous flagelleront<br />

99 - A. A. S.


1512 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

dans leurs synagogues. Tous serez traînés devant des gouverneurs et<br />

des rois à cause de moi : il y aura là un témoignage pour eux et pour<br />

les païens ». 2 Jésus a parlé à ses Apôtres et à ses disciples de tout<br />

temps; il a parlé avec une grande franchise! Il n'a pas fait miroiter<br />

devant eux de fausses promesses mais, dans la plénitude de la vérité<br />

qui accompagnait toujours ses paroles, il les a préparés au pire : « Le<br />

frère livrera son frère à la mort, et le père, son enfant; les enfants se<br />

dresseront contre leurs parents et les feront mettre à mort. Vous serez<br />

détestés de tous à cause de mon nom ; mais celui qui aura persévéré jus­<br />

qu'au bout, celui-là sera sauvé ». 3<br />

4. Sin embargo, ei divino Maestro no ha dejado a sus discípulos<br />

seguidores indefensos ante las grandes persecuciones. « Cuando os<br />

arresten, no os preocupéis de lo que vais a decir o de cómo lo diréis :<br />

en su momento se os sugerirá lo que tenéis que decir ; no seréis vosotros<br />

los que habléis, el Espíritu de vuestro Padre hablará por vosotros». 4<br />

El Espíritu Santo. El Espíritu de la Verdad. El será la fuerza en<br />

vuestra debilidad. Con su fuerza vosotros daréis testimonio.<br />

El hecho mismo de que hayáis de dar testimonio de Cristo cruci­<br />

ficado, ¿no exige acaso una saMduría y una fuerza superior a las fuerzas<br />

humanas?<br />

Y ¿no es acaso de Cristo de quien escribe el Apóstol que es (( escán­<br />

dalo para los judíos, necedad para los griegos? ». 5<br />

Así sucedió en los tiempos apostólicos. Así se ha repetido en las<br />

diversas épocas de la historia, en tiempos y lugares diversos. Así ha<br />

sucedido también en los tiempos de la persecución religiosa contra los<br />

cristianos vietnamitas.<br />

Era pues necesaria la fuerza y la sabiduría de Dios para proclamar<br />

este misterio del Amor de Dios, es decir, la Eedención del mundo por<br />

medio de la Cruz : el misterio más grande y, a la vez, humanamente<br />

inconcebible.<br />

« Pues lo necio de Dios es más sabio que los hombres; y lo débil<br />

de Dios es más fuerte que los hombres ». 6<br />

Precisamente por esto escribe el Apóstol : « Nosotros predicamos a<br />

2 Mt 10, 17-18.<br />

3 Ibid. 10, 21-22.<br />

4 Ibid. 10, 19-20.<br />

5 1 Cor 1, 23.<br />

6 Ibid. 11, 25.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1513<br />

Cristo crucificado»: Cristo que —concretamente en su misterio pas­<br />

cual— es «fuerza de Dios y sabiduría de Dios». 7<br />

5. Así pues, tenemos hoy ante nuestros ojos a los Mártires viet­<br />

namitas como aquellos segadores de Dios, a quienes se refiere el Salmo :<br />

« Los que siembran con lágrimas / cosechan entre cánticos. / Al<br />

ir, van llorando, / llevando la semilla ; / al volver, vuelven cantando /<br />

trayendo sus gavillas ». 8<br />

A la luz de estas misteriosas palabras podemos nosotros compren­<br />

der el verdadero significado del testimonio histórico de los mártires en<br />

la Iglesia vietnamita. Con sus lágrimas ha tenido lugar aquella siem­<br />

bra del Evangelio y de la gracia, de la cual ha brotado abundante­<br />

mente el don de la fe : « Si el grano de trigo no cae en tierra y muere,<br />

queda infecundo ; pero si muere, da mucho fruto ». 9<br />

Los mártires vietnamitas « sembrando entre lágrimas », en realidad<br />

iniciaron un diálogo profundo y liberador con la población y la cul­<br />

tura de su Nación, proclamando ante todo la verdad y la universalidad<br />

de la fe en Dios y proponiendo, además, una jerarquía de valores y<br />

de deberes particularmente adecuada a la cultura religiosa de todo<br />

el mundo oriental. Bajo la guía del primer catecismo vietnamita dieron<br />

testimonio de que es necesario adorar a un solo Señor, como al Dios único<br />

y personal que hizo el cielo y la tierra. Ante las imposiciones coactivas de<br />

las Autoridades acerca de la práctica de la fe, ellos afirmaron su libertad<br />

para creer, sosteniendo con humilde valentía que la religión cristiana era<br />

la única cosa que no podían abandonar, pues no podían desobedecer al<br />

supremo soberano : el Señor. Además, afirmaron con vigor su voluntad<br />

de lealtad a las Autoridades del País, sin contravenir a todo aquello<br />

que fuera justo y recto ; y enseñaron a respetar y venerar a los ante­<br />

pasados, según las costumbres de su tierra, a la luz del misterio<br />

de la resurrección. <strong>La</strong> Iglesia vietnamita, con sus Mártires y mediante<br />

su testimonio, ha podido proclamar su voluntad y su compromiso de<br />

no rechazar la tradición cultural y las instituciones legales del País ;<br />

al contrario, ha declarado y demostrado que quiere encarnarse en ella,<br />

contribuyendo con fidelidad a la verdadera edificación de la Patria.<br />

Luego, los conflictos y las tensiones políticas que surgieron en las<br />

relaciones de los cristianos con las Autoridades, los intereses de otras<br />

7 Ibid. 1, 23-24.<br />

8 Sal 126 [125], 5-6.<br />

» Jn 12, 24.


1514<br />

Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

confesiones religiosas, las razones económicas y sociales, la incom­<br />

prensión sobre la transcendencia y la universalidad de la fe, formaron<br />

aquel crisol terreno en el cual se ofreció y difundió la pureza y la<br />

fuerza de este extraordinario testimonio.<br />

6. Mais du long cortège des martyrs, de leurs souffrances, de leurs<br />

larmes a surgi la « moisson du Seigneur ». Ce sont eux, nos Maîtres,<br />

•qui me donnent l'heureuse occasion de présenter à l'Eglise entière la<br />

vitalité et la grandeur dé l'Eglise vietnamienne, sa vigueur, sa pa­<br />

tience, sa capacité d'affronter les difficultés de toute sorte et de pro­<br />

clamer le Christ. Rendons grâce au Seigneur de tout bien pour ce que<br />

l'Esprit opère abondamment au milieu de nous!<br />

Encore une fois, nous pouvons dire que le sang des martyrs est pour<br />

TOUS, chrétiens du Vietnam, une source de grâce pour progresser dans<br />

la foi. En vous, la foi de nos pères continue et se transmet encore aux<br />

nouvelles générations. Cette foi reste le fondement de la persévérance<br />

•de tous ceux qui, se sentant authentiquement Vietnamiens, fidèles à<br />

leur terre, veulent par ailleurs continuer à être de vrais disciples du<br />

•Christ. Tout chrétien sait que l'appel de l'Evangile demande que l'on<br />

«oit soumis aux institutions humaines par amour pour le Seigneur, que<br />

l'on fasse le bien, que l'on se comporte en hommes libres, que l'on<br />

respecte tout le monde, que l'on aime ses frères, que l'on craigne Dieu,<br />

•qu'on honore les autorités et les institutions publiques. 10 <strong>La</strong> recherche<br />

•du bien commun de la patrie est donc un devoir sincère pour le citoyen<br />

chrétien, dans la liberté de proclamer la vérité de Dieu, en communion<br />

avec les Pasteurs et avec les frères dans la foi, dans le désir de vivre<br />

•en paix avec les autres hommes pour construire avec conscience le<br />

bien de tous.<br />

7. (( Sanguis martyrum, semen christianorum ».<br />

Semen christianorum. Outre les milliers de fidèles qui, dans les<br />

«siècles passés, ont marché sur les pas du Christ, il y a encore aujour­<br />

d'hui ceux qui travaillent, parfois dans l'angoisse et dans l'abnéga­<br />

tion, avec pour seule ambition de pouvoir persévérer dans la vigne du<br />

¡Seigneur comme de fidèles intendants des biens du Règne de Dieu.<br />

Semen christianorum, ce sont tous ceux qui, aujourd'hui encore,<br />

pour la cause de Dieu et au milieu de leurs compatriotes, s'efforcent<br />

•de comprendre le sens de l'Evangile du Christ et de sa Croix, avec le<br />

10 Cf. 1 P 2, 13-17.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1515<br />

devoir que cela entraîne de travailler et de prier pour l'avènement du<br />

Règne de notre Père dans toutes les âmes, et particulièrement dans le<br />

pays où le Seigneur les a appelés à vivre.<br />

Ce devoir, cette activité intérieure constante et rigoureuse, exigent<br />

la patience et l'attente confiance de ceux qui savent que la Providence<br />

de Dieu travaille avec eux pour rendre efficaces leurs efforts et même<br />

leurs peines.<br />

8. (( <strong>La</strong> vida de los justos está en manos de Dios ». u<br />

El libro de la Sabiduría proclama esta espléndida verdad, que<br />

inunda con tanta luz el acontecimiento que hoy celebramos.<br />

Sí. « <strong>La</strong> vida de los justos está en manos de Dios y no les tocará el<br />

tormento ». Podría parecer que estas palabras no corresponden a la<br />

realidad histórica: en efecto, los Mártires sufrieron el tormento ¡y en<br />

qué medida!<br />

Mas el autor inspirado desarrolla ulteriormente su pensamiento:<br />

(( <strong>La</strong> gente insensata pensaba que morían, / consideraban su trán­<br />

sito como una desgracia, / su partida de entre nosotros como una<br />

destrucción ; / pero ellos están en paz. / <strong>La</strong> gente pensaba que eran,<br />

castigados ; / pero ellos esperaban seguros la inmortalidad ». 12<br />

I Santos Mártires ! ¡ Mártires vietnamitas ! ¡ Testigos de la victoria de<br />

Cristo sobre la muerte ! ¡ Testigos de la vocación del hombre a la<br />

inmortalidad !<br />

El libro de la Sabiduría continúa : (( Sufristeis un poco ; recibiréis<br />

grandes favores, porque Dios os puso a prueba y os halló dignos de<br />

sí : os probó como oro en crisol, os recibió como sacrificio de holo­<br />

causto ». 13<br />

Sí. Como holocausto, unidos al Sacrificio de la Cruz de Cristo. En<br />

efecto, precisamente vosotros, Mártires del Vietnam, habéis proclamado<br />

hasta las últimas consecuencias a Cristo crucificado, sabiduría y fuerza,<br />

de Dios. A Cristo, por el cual alcanzamos la salvación en Dios.<br />

9. « Quanti confidano in lui — in Cristo crocifìsso e risorto — com­<br />

prenderanno la verità ; coloro che gli sono fedeli vivranno presso di luì<br />

nell'amore, perché grazia e misericordia sono riservate ai suoi eletti ». 14<br />

Voi — martirizzati! Voi — eletti!<br />

II Sab 3, i.<br />

12 Ibid. 3, 2-4.<br />

13 Cf. ibid. 3, 5-6.<br />

14 Cf. ibid. 3, 9.


1516 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Ascoltate fino alla fine ciò che dice di voi il Libro della Sapienza :<br />

« Nel giorno del loro giudizio risplenderanno come scintille nella stop­<br />

pia, correranno qua e là ». 15<br />

Come scintille, come fiammelle dì una luce che illumina e accende ...<br />

Ascoltate fino alla fine ciò che dice di voi il Libro della Sapienza :<br />

« Governeranno le nazioni, avranno potere sui popoli e il Signore<br />

regnerà per sempre su di loro )). 16 / Il Signore ... / Cristo crocifìsso e<br />

risorto. Colui che è venuto nel mondo — non per « giudicare il mondo,<br />

ma perché il mondo si salvi per mezzo di lui )). 17<br />

Questo Cristo !<br />

Come avete partecipato alla sua sofferenza e alla sua Croce così ab­<br />

biate parte nella salvezza del mondo, da Lui operata.<br />

<strong>La</strong> vostra messe duri nella gioia !<br />

Giáa dan Viêt-Nam thân mèn,<br />

Cha gui lòi chào chúng con tù bon phuong troi tuôn vê <strong>La</strong>-Ma,<br />

vi ngày hân hoan mung Chu-Tháh Tu Dao, vinh du cua Giáo Hôi chung<br />

con hôm nay, Xin Thiên Chúa chue lành cho chúng con, và Cha câu<br />

chúc cho chúng con song xung dàng doi song con cháu cae vi Anh-Hùng.<br />

II<br />

In Petriano templo habita, ob decretos beatis Simoni de Rojas et Rosae<br />

Philippinae Duchesne Sanctorum caelitum honores.*<br />

1. « Lo Spirito del Signore è su di me »- 1<br />

Torniamo a queste parole di Isaia, che parlano della missione<br />

del Messia.<br />

Proprio a queste parole Gesù fece riferimento a Nazareth il giorno<br />

in cui, compiuti i trentanni, iniziava il suo servizio messianico in<br />

Israele. « Il Padre L'ha mandato )) a portare il lieto annuncio ai<br />

poveri, a fasciare le piaghe dei cuori spezzati, a proclamare la libertà<br />

degli schiavi, la scarcerazione dei prigionieri, a promulgare l'anno<br />

di misericordia del Signore, un giorno di vendetta per il nostro Dio<br />

15 3, 7.<br />

" 3, 8.<br />

17 Gv 3, 17.<br />

* Die 3 m. Iulii a. 1988.<br />

1 Is 61, 1.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1517<br />

(questo giorno sarà il Giorno del Sacrificio per i peccati di tutto il<br />

mondo) — per consolare tutti gli afflitti. 2<br />

Tutto questo Gesù ha cominciato a «fare» e ad ((insegnare», 3<br />

annunciando la Buona Novella, e preparando al tempo stesso i disce­<br />

poli al giorno del suo Sacrificio pasquale.<br />

È venuto pieno di potenza da Dio. Dio l'ha unto con il suo Spirito.<br />

<strong>La</strong> profezia messianica di Isaia si è compiuta agli occhi di quella<br />

generazione, alla quale fu dato di vedere le opere e di ascoltare le<br />

parole di Gesù di Nazareth.<br />

2. E perciò la gente correva a lui. Correvano non soltanto i figli<br />

e le figlie di Israele, ma anche gli stranieri, come per esempio i<br />

Greci, di cui parla il Vangelo di oggi.<br />

(( Vogliamo vedere Gesù ». 4<br />

Essi sollecitano la mediazione degli Apostoli per poter vedere<br />

Gesù. E allora Gesù dà agli Apostoli una risposta, a primo aspetto,<br />

strana. Dice : « È giunta l'ora che sia glorificato il Figlio dell'uomo ». 5<br />

Si potrebbe pensare che quella « glorificazione » si riferisca alla fama<br />

umana, di cui Cristo cominciava a essere circondato tra i suoi e<br />

anche tra i forestieri. Tuttavia Gesù, continuando a parlare fa capire<br />

che intende riferirsi non a una fama umana, ma alla morte. Gesù<br />

parla della sua morte, utilizzando la parabola del grano : (( Se il<br />

chicco di grano caduto in terra non muore, rimane solo ; se invece<br />

muore, produce molto frutto ». 6<br />

L'esaltazione di Cristo Messia di Dio, avviene proprio in questa<br />

morte che porta frutto : nella Morte vivificante. Quest'esaltazione<br />

appartiene al Mistero pasquale, che a tempo opportuno si compirà<br />

su Cristo, in Cristo e per mezzo di Cristo.<br />

3. Il Mistero pasquale, che costituisce lo zenit della missione mes­<br />

sianica di Gesù di Nazareth, rimane il « paradigma » centrale del<br />

messaggio evangelico.<br />

Gesù dice : (( Chi ama la sua vita la perde e chi odia la sua vita<br />

in questo mondo, la conserverà per la vita eterna ». 7<br />

2 Ibid. 61, 1-2.<br />

3 Cf. At 1, 1.<br />

« Gv 12, 21.<br />

5 Ibid. 12, 33.<br />

6 Ibid. 12, 24.<br />

7 Ibid. 12, 25.


1518 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

E continua : « Se uno mi vuol servire mi segua, e dove sono io,<br />

là sarà anche il mio servo. Se uno mi serve, il Padre lo onorerà ». 8<br />

Ecco il (( paradigma » evangelico della vocazione alla santità.<br />

L'odierna liturgia ci ricorda queste parole perché alla loro luce<br />

possiamo guardare i due candidati, che oggi vengono elevati agli<br />

onori degli altari mediante la canonizzazione.*<br />

Simón de Rojas e Rose Philippine Duchesne.<br />

« Se uno mi serve, il Padre lo onorerà ».<br />

<strong>La</strong> Chiesa nell'atto odierno, come in ogni atto di canonizzazione,<br />

vuole che rimanga un'eco fedele e sensibile di quell'amore, che i servi<br />

e imitatori di Cristo ricevono in Dio.<br />

4. El misterio pascual, paradigma de la vocación a la santidad,<br />

constituyó el centro de la vida de Fray Simón de Rojas, eximio<br />

religioso de la Orden de la Santísima Trinidad, que hoy es elevado<br />

al honor de los altares. El hizo suyas las palabras de Cristo que hemos<br />

escuchado en la lectura evangélica: « El. que ama su alma la pierde;<br />

pero el que aborrece su alma en este mundo, la guardará para la vida<br />

eterna ». 9<br />

San Simón de Rojas dio pleno sentido a su vida, como cristiano<br />

y como sacerdote, en. la contemplación del misterio del Dios Amor.<br />

Fiel al carisma redentor y misericordioso de su Orden, el


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1519<br />

(( largos espacios de tiempo durante el día y más todavía durante<br />

la noche, después del rezo coral de media noche )).<br />

5. Un aspecto que es obligado destacar en nuestro Santo, es, sin<br />

duda, el singularísimo y confiado amor que, desde su infancia, tuvo<br />

a la Virgen María. Esta intensa vivencia mariana fue siempre en<br />

constante aumento en él. Ya religioso y sacerdote, no se cansaba<br />

de propagarla por todos los medios a su alcance e inculcarla a todas<br />

aquellas personas con las que se relacionaba. Un modo muy suyo de<br />

vivir y difundir esta devoción era la (( esclavitud » o entrega filial<br />

de uno mismo a la Madre de Dios. Sin interrupción repetía la invo­<br />

cación y saludo (( Ave María » ; tanto que, con frecuencia, era llamado<br />

cariñosamente, el « Padre Ave María ». Divulgó muchísimo el rezo<br />

del santo rosario.<br />

En efecto, el nuevo Santo es para nosotros un modelo cercano y<br />

providencial de vida mariana. El expresaba perfectamente su volun­<br />

tad de pertenecer a María con una de sus jaculatorias preferidas :<br />

(( Sea yo, Señora, todo de Vos, y nada tendré que temer ». <strong>La</strong> Pro­<br />

videncia ha dispuesto que su canonización sea la última de este Año<br />

Mariano. Es como si se nos pidiera e insistiera para que acojamos<br />

con gozo y reconocimiento el mensaje que tantas veces repitió el<br />

nuevo Santo: ((No querer hacer ni pensar cosa alguna que no sea<br />

en obsequio de Nuestra Señora ».<br />

San Simón de Rojas apareció ante la sociedad de su tiempo como<br />

un hombre especialmente ungido y lleno del Espíritu Santo, dócilísimo<br />

a sus inspiraciones y profundamente evangélico en todas las facetas<br />

de su existencia : como ¡ otro Cristo !<br />

6. And what about the other Saint we have canonized today, Rose-<br />

PMUppine Duchesne, the woman who lived her religious consécration<br />

in mission? True to a vision she had experienced in her youth, Rose-<br />

Philippine abandoned the comfort of her own culture and language<br />

and set out to serve Christ's Church in the New World. She did not<br />

think so much about what she was leaving as about those to whom<br />

she was being sent, and especially oy whom she was sent.<br />

Rose-Philippine's whole life was transformed and enlightened by her<br />

love for Christ in the Eucharist. Düring the long hours she spent before<br />

the Blessed Sacrament she learned to live continually in the présence<br />

of God. She placed all her liopes and desires in him. The words of<br />

today's Responsoria! Psalm express well the intensity of her love


1520 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

for Christ: "O Lord, it is you who are my portion and cup; it is you<br />

yourself who are my prize". 10<br />

With missionary courage, this great pioneer looked to the future<br />

with the eyes of the heart—a heart that was on fire with God's love.<br />

She saw beyond the needs of a post-Revolutionary France to the needs<br />

of the "New World" of her time. She took upon herself the Gospel<br />

injunction to "go and teach ail nations", reminding us that the call<br />

to holiness is universal and does not know the boundaries of nation,<br />

politicai system, culture or race.<br />

7. De plus en plus imprégnée de l'amour même de Dieu, puisé<br />

dans le culte éclairé et ardent de la sainte Eucharistie, Rose-Philippine<br />

Duchesne se sentit entraînée de manière irrésistible vers les<br />

enfants pauvres, les familles démunies. C'est pour leur soulagement<br />

et leur éducation qu'elle donna si généreusement les trente-quatre<br />

dernières années de sa vie, dans cette région du Middle West. Elle<br />

fit même une fructueuse tentative d'apostolat au milieu des Indiens.<br />

Gênée par la barrière de la langue, elle apporta cependant par tout<br />

son être et ses comportements quelque chose de la tendresse de Dieu<br />

à tous ces pauvres gens. Les ressources, bien insuffisantes, qu'elle<br />

parvenait à collecter furent sans cesse distribuées. Elle aurait tant<br />

voulu que le cœur des riches s'ouvrît plus largement, quitte à vivre<br />

eux-mêmes plus simplement !<br />

L'engagement radical de Mère Duchesne à l'égard des pauvres et<br />

des marginaux demeure une source vive d'inspiration pour sa propre<br />

Congrégation, comme pour toutes les religieuses d'aujourd'hui. Que<br />

dis-je? Son exemple, absolument hors du commun, vaut pour tous<br />

les disciples du Christ, spécialement pour ceux qui habitent les<br />

régions nanties du monde. Oh ! oui, que les chrétiens soient plus nombreux<br />

à laisser l'Esprit Saint les saisir et les enflammer pour le<br />

service des plus pauvres, ceux du quart-monde ! Il est des disciples<br />

du Christ qui peuvent s'engager à temps complet. Plus nombreux<br />

sont ceux qui ont la possibilité et le devoir de participer aux activités<br />

socio-caritatives locales, paroissiales ou diocésaines. Elles attendent<br />

souvent des concours multiples et généreux.<br />

8. Rose-Philippine Duchesne e Simón de Rojas!... Guardando<br />

il loro profilo spirituale, troviamo una conferma delle parole di Paolo<br />

sull'(( amore del Cristo » che « ci spinge<br />

10 Ps 15/16:15.<br />

11 Cf. 2 Cor 5, 14.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1521<br />

L'amore del Cristo spinge la nuova <strong>Santa</strong> e il nuovo Santo : poiché<br />

Egli « è morto per tutti », 12 allora in Lui tutti debbono scoprire quella<br />

parte del mistero del grano evangelico che spetta a ciascuno : del<br />

grano che muore per portare frutto.<br />

Scrive l'Apostolo : Cristo « è morto per tutti, perché quelli che<br />

vivono non vivano per se stessi, ma per colui che è morto e risuscitato<br />

per loro )). 13<br />

Non per se stessi, ma per Cristo — e in Cristo per gli « altri », per<br />

i « fratelli e sorelle », per i vicini e lontani, per tutti. Tale è il<br />

« paradigma » evangelico della santità.<br />

E perciò : (( se uno è in Cristo, è una creatura nuova ; le cose<br />

vecchie sono passate, ecco ne sono nate di nuove ». 14<br />

<strong>La</strong> Chiesa saluta oggi nel contesto della Comunione dei Santi il<br />

mistero della « creatura nuova ». Grazie a coloro che hanno realiz­<br />

zato la vocazione evangelica alla santità, noi viviamo nella speranza.<br />

E la nostra « speranza è piena di immortalità ». 15<br />

III<br />

In basilica S. Petri habita, Millennio exeunte a baptismate regionis Rus 9<br />

Kioviensis.*<br />

1. Gloria Tibi Trinitas!<br />

Mille anni fa, sulle rive del Dniepr, a Kiev nella Rus', si realizza­<br />

vano le parole che Gesù aveva rivolto agli apostoli al termine della<br />

sua missione messianica sulla terra : (( Andate e ammaestrate tutte le<br />

nazioni, battezzandole nel nome del Padre e del Figlio e dello Spirito<br />

Santo »- 1<br />

Gloria a Te, Padre - Figlio - Spirito Santo !<br />

Gloria a Te, Santissima Trinità - unico Dio !<br />

Dio onnipotente, Sovrano dell'universo e Signore della storia di<br />

tutti i popoli, gloria e onore e ringraziamento a Te per la grazia del<br />

12 Ibid.<br />

13 Ibid. 5, 15.<br />

14 Ibid. 5, 17.<br />

15 Sap 3, 4.<br />

* Die 10 m. Iulii a. 1988.<br />

1 Mt 28, 19.


1522 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Santo Battesimo conferito agli antenati della nazione che oggi celebra<br />

il grande Millennio.<br />

Gloria a Te e ringraziamento per i Principi Vladimiro — Sovrano<br />

di quella terra — per la sua ava Olga, e per tutti coloro che li seguirono<br />

nella fede e nella nuova vita in Cristo Crocifisso e Risorto per la<br />

redenzione dei peccati del mondo.<br />

2. Si rinnovarono così, in qualche modo, i prodigi del Giordano, il<br />

giorno in cui vi fu battezzato il tuo Figlio unigenito. Allora, come canta<br />

la liturgia bizantina, « il Giordano si volse indietro vedendo il fuoco<br />

della Divinità che discendeva corporalmente ed entrava in esso. Il<br />

Giordano si volse indietro vedendo l'Invisibile fatto visibile, il Crea­<br />

tore incarnato, il Padrone in forma di servo. Il Giordano si volse in­<br />

dietro e i monti trepidarono guardando Dio nella carne ; e le nubi emi­<br />

sero una voce, ammirando Colui che veniva, Luce da Luce, Dio vero<br />

da Dio vero )). 2<br />

Anche le acque del Dniepr e i colli della Rus' trepidarono di gioia<br />

quando si compì il grande evento della rinascita di un Popolo alla vita<br />

nuova della grazia battesimale. Di tale gioia s'è già fatta eco la Chiesa<br />

Ortodossa Russa con le solenni celebrazioni, svoltesi a Mosca nello<br />

scorso mese di Giugno. Ad esse ho inviato una Delegazione con il Car­<br />

dinale Segretario di Stato e con il Cardinale Presidente del Segreta­<br />

riato per l'Unione dei Cristiani, per recare a quella Chiesa sorella<br />

l'espressione della partecipazione mia e dell'intera Chiesa Cattolica.<br />

Oggi è la Comunità Cattolica Ucraina che, insieme con la Chiesa<br />

dei Santi Apostoli Pietro e Paolo, eleva a Dio un inno di gloria e di<br />

riconoscenza per lo storico avvenimento, dal quale ebbe inizio l'evange­<br />

lizzazione dei popoli posti nella parte orientale del Continente europeo<br />

e persino oltre gli Urali. Lo ha fatto nel 950° anniversario di tale evento,<br />

quando il Papa Pio XII, in questa stessa Basilica, presiedette una<br />

solenne Celebrazione eucaristica in rito bizantino-slavo, a cui prese<br />

parte una larga schiera di Cattolici della vostra Nazione. 3 Lo fa oggi,<br />

mediante questa splendida rappresentanza di clero e fedeli che cantano<br />

nella lingua a loro cara le lodi di Dio per quanto si compì mille anni<br />

fa, sulle rive del Dniepr.<br />

Mi piace esprimere la comune esultanza con le parole che, secondo<br />

l'antica liturgia, i vescovi e i presbiteri leggevano nella solenne bene-<br />

2 Benedizione delle Acque.<br />

3 Cf. <strong>AAS</strong> 31 (1939), p. 258 s.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1523<br />

dizione delle acque : « Trinità sovrasostanziale, illumina anche noi,<br />

indegni tuoi servi, affinché possiamo inneggiare all'incommensurabile<br />

tua opera e potenza. Oggi, infatti è giunto il tempo della Festa e il<br />

coro dei Santi si unisce a noi e gli Angeli fanno festa insieme con gli<br />

uomini. Oggi le nuvole dall'alto dei cieli fanno piovere sull'umanità<br />

la rugiada della giustizia. Oggi le colpe degli uomini vengono cancel­<br />

late con le acque del Giordano. Oggi si apre agli uomini il Paradiso<br />

c il Sole della giustizia ci inonda di splendore. Grande sei, o Signore,<br />

e prodigiose sono le opere tue, e nessuna parola può essere sufficiente ad<br />

inneggiare alle tue meraviglie )). 4<br />

3. Oggi la Chiesa dei Santi Apostoli Pietro e Paolo, insieme con la<br />

Comunità ucraina, rende grazie a Dio per quanto ha fatto mediante<br />

il suo servo san Vladimiro, gran principe di Kiev, il quale, trovata la<br />

perla preziosa della fede, come il mercante evangelico, la fece sua, ren­<br />

dendone partecipe anche il suo popolo. A ragione, perciò, il celebre<br />

metropolita di Kiev Ilarione così si esprimeva nei suoi confronti : « <strong>La</strong><br />

terra di Roma loda Pietro e Paolo, per mezzo dei quali credette in<br />

Gesù Cristo, Figlio di Dio; l'Asia, Efeso e Patmos - Giovanni il<br />

Teologo; l'India - Tommaso; l'Egitto - Marco. Tutti i paesi, le città,<br />

le genti onorano ed esaltano i propri maestri nella fede. Onoriamo<br />

anche noi, secondo le nostre forze, con brevi lodi il grande e ineffabile<br />

nostro maestro e preminente capo, gran principe della nostra terra<br />

Vladimiro, nipote del vegliardo Igor, figlio del glorioso Sviatoslàv ». 5<br />

4. Cari fratelli e sorelle ! Voi che oggi, insieme col Vescovo di Roma,<br />

vi siete raccolti intorno alla santa eredità degli Apostoli Pietro e Paolo,<br />

siate i benvenuti !<br />

Vi saluto nel Signore ! Ricevete il bacio della pace !<br />

<strong>La</strong> grazia di questo santo giorno del Millennio diventi vostra<br />

parte e sia per ciascuno fonte di gioia rinnovata. Ve lo augura il Suc­<br />

cessore di Pietro nel ricordo dell'evento che ha segnato indelebilmente<br />

la vostra storia.<br />

Quale imperscrutabile mistero di Dio si compì allora nell'anima dei<br />

"vostri antenati e in tutta la loro umanità ! Ecco per mezzo del Batte­<br />

simo, essi furono immersi nella morte di Cristo, furono sepolti insieme<br />

con Lui, come eredi del peccato di Adamo, per aver parte nella sua<br />

4 Benedizione delle Acque.<br />

5 Discorso sulla legge e la grazia, 38, 5-12.


1524 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

risurrezione; per accogliere da Lui risorto, quali figli adottivi di Dio,<br />

una nuova eredità : l'eredità della Vita in Dio.<br />

Ed ecco, lo stesso mistero di Dio, mediante il sacramento del Bat­<br />

tesimo, si è rinnovato di generazione in generazione fino ai nostri<br />

giorni.<br />

Gloria a Te, Santissima Trinità !<br />

Gloria a Te, <strong>Santa</strong> Chiesa, che sei per noi la Porta della nuova vita<br />

in Cristo !<br />

5. Nella fausta ricorrenza del Millennio, i figli e le figlie spirituali<br />

di san Vladimiro sono chiamati a rinnovare in sé la grazia del Sacra­<br />

mento, dal quale ebbe inizio la loro identità religiosa e nazionale. Col<br />

Battesimo, infatti, nasce l'(( uomo nuovo », che ha nella grazia dello<br />

Spirito la sorgente di una


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1525<br />

amichevoli con la <strong>Sede</strong> Apostolica. Non pochi principi dopo di lui con­<br />

tinuarono a ricevere con i dovuti onori i Legati dei Romani Pontefici.<br />

Il desiderio della piena unità ecclesiale, sotto Fazione dello Spirito<br />

Paraclito, non cessò nei secoli successivi. Come non ricordare, in par­<br />

ticolare, il famoso Metropolita di Kiev Isidoro, il quale partecipò<br />

al Concilio di Firenze, firmandovi il decreto di Unione? <strong>La</strong> Chiesa<br />

di Roma, per parte sua, gli tributò grandi onori, assegnandogli i più<br />

alti incarichi durante la vita ed accogliendone le spoglie in questa Ba­<br />

silica Vaticana dopo la morte.<br />

7. <strong>La</strong> fine del secolo xvi fu per la Chiesa in Ucraina un periodo non<br />

facile. Dappertutto cresceva, largamente condiviso nei vari settori ec­<br />

clesiali, un profondo desiderio di rinnovamento.<br />

In questa situazione, molti vescovi e una parte del popolo videro<br />

nel ristabilimento della piena comunione con la Chiesa di Roma la<br />

possibilità pratica dell'auspicata ripresa. È a tutti noto, inoltre, come<br />

coloro i quali, a Brest, firmarono l'Unione non ebbero mai la percezione<br />

di eseguire, con tale atto, una rottura rispetto al loro passato. Al con­<br />

trario : l'unione con Roma rappresentava ai loro occhi il ripristino<br />

della situazione ecclesiale dell'antica Chiesa di Kiev prima dell'infausta<br />

alienazione tra le Chiese d'Oriente e d'Occidente.<br />

<strong>La</strong> loro situazione ecclesiale, come sappiamo, non fu compresa da<br />

tutto il popolo e perfino equivocata nel suo significato fondamentale.<br />

Ma non è forse un atto di giustizia — soprattutto nei confronti di coloro<br />

i quali, in conseguenza di tale passo, sperimentarono l'amarezza del­<br />

l'incomprensione e pagarono con la stessa vita — non è forse un atto<br />

di giustizia riconoscere la presenza di quella nostalgia per l'unità della<br />

Chiesa che oggi, dopo vari secoli, avvertiamo in noi sempre più viva ed<br />

insistente nel contesto di una più approfondita comprensione del mistero<br />

della Chiesa e in congiunture storiche diverse?<br />

Certo, quando il Papa Clemente VII abbracciò i rappresentanti<br />

della Chiesa di Kiev venuti a Roma per siglare l'accordo di unione, fu<br />

grande la speranza che quel gesto di amore sancisse un evento impor­<br />

tante nella storia della ricomposizione della piena unità ecclesiale.<br />

Ciò che essi intesero con quell'abbraccio muove oggi anche noi a<br />

scambiarci il medesimo gesto di fraternità e di pace.<br />

8. Lo Spirito Santo, che ha parlato con tanto vigore durante il<br />

Concilio Vaticano II e che continua a far sentire la sua voce attraverso<br />

i segni dei tempi, stimola tutti noi a percorrere con rinnovato slancio


1526 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

le vie del dialogo ecumenico, e ci induce a desiderare ardentemente che<br />

sia ormai vicino il giorno del bacio della pace fra le Chiese Cattolica<br />

e Ortodossa.<br />

<strong>La</strong> <strong>Sede</strong> Apostolica, da parte sua, ha sempre vivamente percepito il<br />

dovere di sostenere i credenti cattolici ucraini nel loro diritto a per­<br />

manere nell'unità cattolica ed a conservarsi fedeli al proprio rito e<br />

alle proprie tradizioni. Perciò sono state create Metropolie, Eparchie,<br />

Esarcati con una propria Gerarchia ecclesiastica per i fedeli ucraini<br />

che vivono nella diaspora.<br />

9. Cari Fratelli nell'Episcopato, carissimi fratelli e sorelle in Cristo<br />

Signore ! Qui, presso la tomba di San Pietro Apostolo, vicino alla quale<br />

riposano i resti mortali di San Giosafat martire, a voi tanto caro,<br />

insieme ringraziamo la Santissima Trinità per l'inestimabile dono del<br />

Battesimo e per i copiosi frutti spirituali della partecipazione ai mi­<br />

steri divini nella comunione della stessa fede e nel vincolo del mede­<br />

simo amore.<br />

<strong>La</strong> celebrazione del Millennio deve ravvivare in tutti i cristiani<br />

l'impegno ecumenico e spingere la Chiesa Cattolica e la Chiesa Orto­<br />

dossa a riscoprire in Ucraina gli antichi vincoli storici e a lavorare<br />

con slancio rinnovato per la causa dell'unione. Insieme preghiamo<br />

perché possa presto ricostruirsi fra Cattolici e Ortodossi la piena comu­<br />

nione, in cui vissero per secoli gli avi. E contemporaneamente preghiamo<br />

perché la vostra Chiesa, provata anche in questo secolo da grandi avver­<br />

sità, possa essere rispettata nella sua particolare fisionomia.<br />

Rinnovo qui l'auspicio, già espresso nel Messaggio «Magnum Bap­<br />

tismi Donum », che il futuro veda « superate le incomprensioni e la<br />

vicendevole diffidenza, e riconosciuto il pieno diritto di ciascuno alla<br />

propria identità e alla propria professione di fede. L'appartenenza alla<br />

Chiesa Cattolica non deve essere considerata da alcuno come incompa­<br />

tibile col bene della propria patria terrena e con l'eredità di San Vla­<br />

dimiro. Possano le moltitudini dei vostri fratelli godere della vera<br />

libertà di coscienza e del rispetto dei diritti religiosi nel rendere il<br />

culto pubblico a Dio secondo la multiforme tradizione, nel proprio rito<br />

e con i propri Pastori », 6 così che si apra, per la gioia comune, una<br />

nuova era di fraterna collaborazione ecumenica.<br />

10. Cari fratelli e sorelle, oggi la Chiesa Cattolica guarda con spe­<br />

ciale amore a tutti voi, Cattolici Ucraini, che vivete nella diaspora o in<br />

6 N. 7.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1527<br />

patria. Guarda a voi e con voi canta il « Te Deum )) di ringraziamento<br />

per il dono della fede e della perseveranza in essa lungo i secoli.<br />

<strong>La</strong> sua gioia, tuttavia, si tinge di mestizia nel vedere che tanti vostri<br />

fratelli e sorelle non godono della libertà religiosa, nonostante che que­<br />

sto diritto sia stato molte volte riaffermato nelle Costituzioni degli<br />

Stati e in solenni Documenti Internazionali.<br />

Carissimi, la Chiesa Cattolica e il Successore di Pietro vi sono<br />

vicini, anzi sono solidali con voi e per voi pregano. Di tutto cuore vi<br />

abbraccio come vostro fratello e primo Papa di origine slava nella storia<br />

della Chiesa.<br />

Insieme con voi mi reco in spirituale pellegrinaggio sul colle di<br />

Kiev, dove, dominando il vasto fiume Dniepr, si erge la statua di<br />

San Vladimiro. Mi prostro in ginocchio dinanzi all'icona della Ma­<br />

donna Orante nella cattedrale di <strong>Santa</strong> Sofìa a Kiev e le affido tutte le<br />

vicende della Comunità cattolica ucraina. O Madre di Dio, stendi su di<br />

noi il tuo sacro manto e proteggici da ogni male.<br />

Santi Apostoli Pietro e Paolo, santi Principi Vladimiro e Olga,<br />

santi Borys e Hlib e San Giosafat martire, intercedete sempre per<br />

noi, vostri figli fedeli. Gesù Cristo, abbi pietà di noi e salvaci, Tu che<br />

sei buono e amico degli uomini !<br />

Trinità Santissima, vivificante e santificatrice, Padre — Figlio —<br />

Spirito Santo, a Te la gloria e l'onore nei secoli.<br />

ALLOCUTIONES<br />

I<br />

Falera, ad opifices congregatos habita.*<br />

Cari lavoratori e lavoratrici di Civita Castellana,<br />

fratelli e sorelle,<br />

1. A tutti il mio saluto e i miei cordiali auguri in questa giornata<br />

del Primo Maggio, festa dei lavoratori, cioè vostra festa, come di<br />

tutti gli uomini e le donne che nel mondo si « guadagnano il pane col<br />

sudore dei loro volti » ; 1 vale a dire, con il loro lavoro. In questo senso<br />

il Primo Maggio è una festa veramente universale, poiché il lavoro è<br />

* Die 1 m. Maii a. 1988.<br />

1 Cf. Gen 3, 19.<br />

100 - A. A. S.


1528 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

davvero — o dovrebbe essere — una vocazione e una reale possibilità<br />

per tutti.<br />

Se la Chiesa cattolica celebra in questo stesso giorno la festa di<br />

San Giuseppe Artigiano, sposo di Maria Vergine e padre putativo di<br />

Gesù, ciò si deve al fatto che egli era un operaio, cioè un falegname,<br />

come dice il Vangelo. 2 E così, la scelta di questo giorno per celebrare<br />

San Giuseppe equivale al coronamento liturgico della giornata così<br />

cara a tutti i lavoratori.<br />

In tal modo San Giuseppe, invita i lavoratori, anzi autorevolmente<br />

li convoca, a trovare, con lui e come lui, il loro posto vicino a Gesù,<br />

conosciuto dai suoi contemporanei come « il figlio del carpentiere » ; 3<br />

ovvero come « carpentiere » lui stesso. 4<br />

Per questa via, cari amici lavoratori e lavoratrici, il lavoro e chi,<br />

come voi, lo esercita, è entrato nella storia della salvezza; cioè, in<br />

quell'opera che Gesù è venuto a compiere in questo mondo in nostro<br />

favore, dapprima con la sua vita di carpentiere, poi col ministero di<br />

predicatore e taumaturgo, infine con la sua morte e la sua risurrezione.<br />

U Figlio eterno di Dio ha voluto diventare in mezzo a noi un lavo­<br />

ratore, non un re, 5 conferendo così alla vocazione di lavoratore un'in­<br />

sospettata dignità : quella di servire alla nostra redenzione.<br />

Celebriamo oggi la festa dei lavoratori. E, guardando a San Giu­<br />

seppe e a Gesù Cristo, la celebriamo da cristiani. Per questo ho voluto<br />

essere oggi qui con voi, lieto di potermi unire alla vostra gioia.<br />

Ora, che cosa vogliamo celebrare oggi? Qual è per noi, e per tanti<br />

altri lavoratori, il contenuto di questa celebrazione?<br />

Noi vogliamo celebrare tre realtà caratteristiche dell'identità pro­<br />

pria degli uomini e delle donne del lavoro.<br />

2. <strong>La</strong> prima è senza dubbio la vostra specifica dignità. Essere lavo­<br />

ratori, essere operai è un pregio, un titolo di nobiltà più confacente<br />

alla natura umana e più in essa radicato di molti, in definitiva,<br />

secondari e spesso anche discutibili.<br />

Essere lavoratori e lavoratrici risale, infatti, alla stessa vocazione<br />

umana. Come ho detto nell'Enciclica « <strong>La</strong>borem exercens », il lavoro<br />

è « una dimensione fondamentale dell'esistenza umana sulla terra ». 6<br />

2 Cf. Mt 13, 55.<br />

3 Ibid.<br />

4 Me 6, 3.<br />

5 Cf. Gv 6, 15.<br />

é N. 4.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1529<br />

Ohi lavora si pone con ciò in sintonia con la propria vocazione di uomo<br />

e di donna; diventa, per così dire, più pienamente uomo e più piena­<br />

mente donna. E contribuisce, in questo modo, allo sviluppo di «ogni<br />

uomo e di tutti gli uomini », come insegnava la « Populorum progres­<br />

sio » e come ho ribadito io stesso nell'Enciclica commemorativa di<br />

tale documento. 7<br />

San Paolo scriverà ai suoi discepoli di Tessalonica : « Chi non<br />

vuol lavorare, neppure mangi ». 8 Noi oggi tradurremmo : chi non vuol<br />

lavorare, non può trovare il giusto posto nell'autentico dinamismo del­<br />

la famiglia umana.<br />

3. Se tale è la dignità del lavoro e del lavoratore, cari fratelli e<br />

sorelle, possiamo capire quale grande male sia la disoccupazione, che<br />

oggi colpisce tanti uomini e donne giovani soprattutto, che potrebbero<br />

e vorrebbero lavorare ; e questo anche qui, tra voi, a Civita Castellana.<br />

Certo, la disoccupazione è un grande male, perché impedisce a chi<br />

non ha lavoro di guadagnarsi onestamente la vita; e così anche, al<br />

limite, di « mangiare », di formarsi una famiglia e di educare i figli.<br />

Ma lo è ancor più perché priva tante persone della possibilità di<br />

realizzare la propria vocazione umana, mettendole per così dire ai<br />

margini della società e della storia, mentre dell'una e dell'altra tutti<br />

dobbiamo essere protagonisti.<br />

E questo è un diritto. Quando la società e i poteri istituzionali non<br />

fanno quello che possono e debbono, per venire incontro alla crisi del<br />

lavoro nelle sue cause molteplici, un diritto viene negato : il diritto ad<br />

avere un lavoro.<br />

Nessun meccanismo economico, nessuna « legge del profitto », nes­<br />

sun tipo di pianificazione della produzione, e neanche l'eccessiva<br />

libertà nel gioco della domanda e dell'offerta, possono giustificare una<br />

simile ingiusta discriminazione.<br />

Ê il caso di ritornare su tali principi ancora una volta, in mezzo<br />

a voi, in questa celebrazione della vostra dignità, dal momento che<br />

tanti tra voi sono senza lavoro e non riescono a trovarlo, o vengono<br />

affidati alla cassa-integrazione, la quale non può mai essere una vera<br />

soluzione.<br />

4. Celebrando la dignità del lavoratore e del lavoro, celebriamo<br />

anche la necessità dell'uno e dell'altro.<br />

7 Cf. Sollicitudo rei socialis, 38.<br />

* 2 Tess 3, 10.


1530 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

-a¿II lavoro, di certo, è spesso duro e pesante, qualche volta anche<br />

difficilmente sopportabile. <strong>La</strong> Bibbia ce lo insegna già fin dall'inizio,<br />

quando si elencano le conseguenze, da Dio stesso annunciate, del pec­<br />

cato del primo uomo: ((Maledetto sia il suolo per causa tua! Con<br />

dolore ne trarrai il cibo per tutti i giorni della tua vita... Con il<br />

sudore del tuo volto mangerai il pane ... ». 9 Queste parole severe val­<br />

gono per ogni forma di lavoro, come tutti ben sappiamo.<br />

Ma questo lavoro ingrato, che può sembrare alle volte improduttivo<br />

e insoddisfacente, resta il mezzo privilegiato che il Signore Dio ci dà<br />

per trasformare la natura, per mettere in opera il nostro dominio sulla<br />

creazione, 10 e in fondo per rispondere alla vocazione insita nell'imma­<br />

gine divina, che costituisce la nostra più specifica identità. 11<br />

Sì, ciascuno di noi ha bisogno di un lavoro per se stesso. Ma ha<br />

anche bisogno di un lavoro per gli altri, per la sua famiglia, per la<br />

società, per le necessità del mondo odierno — per cooperare alla costru­<br />

zione di un mondo futuro, che speriamo possa essere migliore.<br />

Il lavoro che oggi celebriamo e festeggiamo non è dunque una con­<br />

danna, ma un diritto nonché un dovere. È qualcosa di cui scopriamo<br />

ogni giorno di più la necessità e il valore ; non solo il valore economico<br />

e sociale, ma anche il valore morale.<br />

Fare un lavoro, e farlo bene, in buone condizioni ambientali é<br />

igieniche, in modo che il lavoro stesso ed il modo di farlo siano con­<br />

formi alla nostra dignità di uomini e di donne, di lavoratori e di lavo­<br />

ratrici, è inserirci nel piano stesso di Dio per l'umanità : è realizzare<br />

la nostra vocazione. E questo è un obbligo morale. Siamo lieti di<br />

adempiere quest'obbligo, e per questo ringraziamo il Signore, nella<br />

festa di oggi. Ma nel contempo chiediamo a Lui che la società e la<br />

stessa organizzazione economica ci aiutino a soddisfare questo dovere<br />

e ad esercitare questo diritto.<br />

5. Il lavoro, si dice spesso in questi nostri tempi, tende a cambiare<br />

segno e si sposta verso il cosiddetto (( terziario », mentre l'automa­<br />

zione e l'informatica sembrano trasformare un certo modo di lavo­<br />

rare, con la conseguenza che, almeno in certe società e a certi livelli,<br />

aumenta il tempo libero.<br />

9 Gen 3, 17-19.<br />

10 Cf. Gen 1, 26.<br />

11 Cf. Sollicitudo rei socialis, 29-30.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1531<br />

Sono sviluppi in se stessi positivi, a cui ha contribuito, in maniera<br />

decisiva, il lavoro di molte generazioni. Nessuno di questi sviluppi,<br />

tuttavia, può legittimamente sopprimere il valore e la necessità del<br />

lavoro. Bisogna perciò adoperarsi per trovare, man mano che tali tra­<br />

sformazioni si affermano e si impongono, la via per offrire alle nuove<br />

generazioni tipi di lavoro che rispondano sì a questa situazione cam­<br />

biata, ma altresì, e in primo luogo, alla vocazione universale dell'uomo,<br />

al lavoro e alla sua dignità.<br />

Nessun lavoratore e tanto meno intere categorie di persone possono<br />

essere sacrificate a queste trasformazioni del mondo del lavoro e alle<br />

esigenze economiche che potrebbero nascerne. Sono, anzi, le trasfor­<br />

mazioni stesse e le conseguenti necessità econoniiche, che dovrebbero<br />

venire esaminate e valutate alla luce del valore universale e individuale<br />

del lavoro.<br />

E inoltre, anche in mezzo a tali trasformazioni e ai nuovi mecca­<br />

nismi economici, certe esigenze e certi imperativi morali e cristiani<br />

vanno sempre rispettati e promossi. Tra questi la solidarietà, di cui ho<br />

1 2<br />

parlato a lungo nella recente Enciclica « Sollicitudo rei socialis » ;<br />

essa a sua volta può ispirare, a diversi livelli, sia le cooperative, come<br />

mezzo di protezione contro un'eccessiva frantumazione della produ­<br />

zione e della commercializzazione, sia le associazioni professionali e i<br />

sindacati, per difendere i giusti interessi dei lavoratori. 13<br />

6. Infine, cari amici lavoratori di Civita Castellana, in questo<br />

Primo Maggio vogliamo celebrare il lavoro come dono di Dio.<br />

È Dio infatti che ci chiama al lavoro : è Lui che ha messo nella<br />

nostra natura il bisogno, e perciò il diritto e il dovere, di lavorare. È<br />

Lui che ci ha fatto capire il senso la finalità e le condizioni del nostro<br />

lavoro.<br />

Ma, ancor più, è Lui che nelle primissime pagine della Sacra Scrit­<br />

tura, si è presentato come primo modello e causai esemplare del nostro<br />

lavoro. È detto, infatti, che egli creò il mondo in sei giorni col ((suo<br />

lavoro)), 14 per poi riposarsi nel (( settimo giorno ». 15 Sull'esempio di<br />

questo sublime modello siamo chiamati anche noi a lavorare durante<br />

sei giorni, e riposarci nel settimo. 16<br />

12 Nn. 38-40.<br />

13 Cf. <strong>La</strong>borem exercens, 8, 20.<br />

14 Cf. Gen 1, 2.<br />

15 Ibid.<br />

16 Cf. Es 20, 3-11.


1532 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Questo ritmo che scandisce la nostra vita viene dunque dal Signore,<br />

e ci aiuta a capire, in una nuova luce, il valore del riposo domenicale<br />

e della sua santificazione. Attenendoci a questo ritmo insieme umano<br />

e divino, è come se continuassimo l'opera del Creatore. Ciò pone il<br />

nostro lavoro all'altezza della sua autentica dignità e ci invita a eser­<br />

citarlo come una risposta a un invito divino. 17<br />

Il cristiano sa, inoltre, che il Figlio di Dio uguale al Padre, quando<br />

venne nel mondo volle, anche lui, sottoporsi alla fatica del lavoro di­<br />

ventando per noi (( falegname », 18 ed inserendo in tal modo il lavoro<br />

quotidiano dell'uomo nell'opera sublime della redenzione. San Giu­<br />

seppe è vissuto in questa luce.<br />

Tocca adesso a tutti noi camminare su questa stessa strada, con­<br />

ferendo al nostro lavoro, mediante la sua grazia, tale valore di imita­<br />

zione divina e di vera spiritualità cristiana. 19<br />

A tanto siamo invitati ed esortati in questo Primo Maggio, festa<br />

dei lavoratori, e commemorazione liturgica di San Giuseppe, protettore<br />

di tutti coloro che vogliono lavorare secondo la volontà di Dio, nel<br />

pieno rispetto della loro dignità, per occupare così il posto che a loro<br />

compete in ogni ben ordinata società umana. A lui, e a Maria Vergine,<br />

vorrei affidare oggi tutti voi, e i vostri fratelli e sorelle lavoratori e<br />

lavoratrici in Italia e nel mondo, mentre a tutti imparto la mia<br />

Benedizione.<br />

II<br />

Ad Italiae episcopos habita.*<br />

1. (( Salutatevi l'uri l'altro col bacio di carità. Pace a voi tutti<br />

che siete in Cristo w. 1<br />

Mi piace rivolgermi a voi, venerati e carissimi Fratelli, con queste<br />

parole dell'Apostolo Pietro, per dirvi fin dall'inizio di questo incontro<br />

l'affetto che ho per voi e la comunione solidale con cui accompagno<br />

la vostra opera di Pastori, nella consapevolezza del particolare lega­<br />

me che unisce il Vescovo di Roma agli altri Vescovi italiani e alle<br />

17 Cf. <strong>La</strong>borem exercens, 25; Sollicitudo rei socialis, 29.<br />

18 Cf. Me 6, 3.<br />

19 Cf. <strong>La</strong>borem exercens, Parte V.<br />

* Die 3 m. Maii a. 1988.<br />

1 i Pi 5, 14.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1533<br />

Chiese che sono in Italia, come dice lo Statuto stesso della vostra<br />

Conferenza. 2 Saluto il Cardinale Poletti, Presidente, e Mons. Ruini,<br />

Segretario. Saluto con effusione di cuore ciascuno di voi. Ringrazio<br />

il Signore per l'opportunità che mi è data di incontrarvi collegial­<br />

mente uniti, mentre attendete ai lavori della vostra XXIX Assemblea,<br />

che ha luogo nel corso di questo Anno Mariano, e che dunque affi­<br />

diamo in maniera particolare alla materna intercessione di Maria.<br />

Conosco il fervore con il quale l'Anno Mariano si sta celebrando<br />

nelle vostre diocesi, ravvivando e irrobustendo teologicamente la<br />

profonda pietà che, da sempre, lega alla Vergine nostra Madre il<br />

popolo cristiano d'Italia. Conosco lo zelo, con cui voi Pastori e i<br />

vostri sacerdoti avete operato a questo riguardo, aiutati anche dai<br />

validi sussidi messi a punto dalla Conferenza Episcopale. Vi ringrazio<br />

di tutto ciò e con voi ringrazio Colui dal quale proviene « ogni<br />

dono perfetto ». 3<br />

2. L'Anno Mariano è stato giustamente da voi assunto nella pro­<br />

spettiva dell'evangelizzazione, che è al centro dell'impegno pastorale<br />

delle Chiese che sono in Italia : facendo leva sulla devozione a Maria,<br />

che è beata perché ha creduto, 4 si può meglio portare il nostro<br />

popolo a riscoprire la gioia della fede nella pienezza del mistero<br />

di Cristo.<br />

Una tappa di alto significato su questa via dell'evangelizzazione<br />

è stata senza dubbio segnata dal recente Convegno nazionale « Cate­<br />

chisti per una Chiesa missionaria ». Porto negli occhi e nel cuore<br />

la gioia che esso mi ha dato per la realtà viva di un movimento<br />

catechistico, che è dono di Dio e legittimo orgoglio dei Vescovi e<br />

delle Chiese d'Italia. Gli orientamenti scaturiti dal Convegno costi­<br />

tuiscono un forte e ben fondato motivo di speranza per un'evange­<br />

lizzazione e una catechesi che, non trascurando in alcun modo i<br />

fanciulli e i ragazzi, sappiano però rivolgersi efficacemente ai giovani<br />

e agli adulti, andando verso di loro con autentico atteggiamento<br />

missionario, e offrendo il messaggio cristiano in termini adeguati<br />

ad interlocutori che hanno esperienza della vita di oggi, ne avver­<br />

tono gli interrogativi, le difficoltà, le tentazioni, ma anche i valori,<br />

le possibilità, le prospettive aperte sul futuro.<br />

2 Cf. Art. 4, par. 2.<br />

* Gc 1, 17.<br />

4 Cf. Lc 1, 45; Redemptoris Mater, 12-19.


1534 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

3, Quasi continuando familiarmente con voi, carissimi Confra­<br />

telli, il discorso iniziato al Convegno Ecclesiale di Loreto, vorrei<br />

riflettere sulle condizioni di questa evangelizzazione e catechesi degli<br />

adulti, della quale già. allora indicavo l'urgenza primaria. 5 ;<br />

<strong>La</strong> radice dello slancio di evangelizzazione e di tutto il dinamismo<br />

missionario non può > essere che una matura « coscienza di verità »,<br />

ossia la convinzione, fortemente presente nell'animo degli evangeliz­<br />

zatori e dei catechisti, che la verità di Cristo, affidata alla Chiesa<br />

come ad interprete fedele ed annunciatrice instancabile, è la unica<br />

verità in cui sia data salvezza, per gli uomini di oggi e di domani<br />

come per le prime generazioni di credenti.<br />

Questa « coscienza di verità » deve essere trasmessa dagli evan­<br />

gelizzatori agli evangelizzandi : essa costituisce oggi il servizio forse<br />

più prezioso che possiamo rendere ai fratelli. Se infatti il sentimento<br />

religioso e il bisogno di Dio sono ancora ben presenti nel nostro popolo,<br />

mostrano anzi una nuova e crescente vitalità, essi indicano anche<br />

che è grande lo spazio aperto all'evangelizzazione. Tuttavia non pos­<br />

siamo dimenticare che invece è spesso molto fragile, perché non<br />

sufficientemente nutrita e perché sottoposta a molteplici tentazioni<br />

ed ostacoli, l'adesione di fede dei nostri cristiani, anche di quelli che<br />

hanno una pratica religiosa abbastanza costante.<br />

Gli aspetti negativi e corrosivi di una certa cultura oggi domi­<br />

nante, come l'esaltazione e quasi l'assolutizzazione di una libertà fine<br />

a se stessa e perciò instabile e incapace di trascendersi, la schiavitù<br />

del possesso e del godimento immediato di beni materiali in quantità<br />

e varietà sempre crescente, 6 rendono singolarmente diffìcile una scelta<br />

di vita come quella della fede cristiana, nella quale Dio costituisce<br />

non un vago riferimento, ma il centro e il fondamento dell'esistenza,<br />

e la libertà è chiamata a realizzarsi attraverso una donazione di sé<br />

che tende al definitivo e all'eterno.<br />

4. Perché la fede possa essere educata e maturare in Cristo una<br />

scelta globale di vita, sono necessarie, insieme alla preghiera e alla<br />

testimonianza della carità, un'evangelizzazione e una catechesi che<br />

investano, sempre a partire dall'annuncio di Cristo morto e risorto<br />

per noi, tutte le dimensioni dell'esistenza.<br />

Nella situazione attuale è anche particolarmente necessario che ci<br />

si impegni a mettere in evidenza, a motivare e a far comprendere i<br />

5 Cf. Insegnamenti, VIH/1 1985, 996.<br />

6 Cf. Sollicitudo rei socialis, 28.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1535<br />

contenuti morali della fede e le implicazioni che essi hanno per la<br />

vita personale, familiare e sociale. I nostri fedeli devono essere aiutati<br />

a rendersi conto che la verità di Cristo, presentata ed accolta nella<br />

sua interezza, contiene una proposta di vita e un modello di umanità<br />

esaltanti e liberanti.<br />

Il contesto sociale e culturale in cui ci troviamo, sempre più com­<br />

plesso e soggetto a trasformazioni rapide e profonde, esige una con­<br />

tinua attenzione ai segni mutevoli dei tempi e una grande capacità<br />

di comprensione. Senza di esse non potremmo riuscire a superare<br />

la frattura tra Vangelo e cultura, per giungere ad incarnare la fede.<br />

Ma perché ciò non finisca per condurre fuori strada, è necessario<br />

farsi guidare da un autentico discernimento evangelico, che tenga<br />

conto dell'intera verità di Cristo, senza nascondersi le differenze pro­<br />

fonde e le opposizioni talvolta radicali che esistono, a livello di idee<br />

e di orientamenti pratici, nei filoni ideali e culturali e nei modelli<br />

di vita oggi diffusi e spesso dominanti.<br />

In una società come quella italiana, caratterizzata da un radicato<br />

pluralismo, è richiesta ai credenti una forte capacità di ascolto e di<br />

dialogo verso gli altri : una capacità nutrita di amore e di rispetto.<br />

Ciò tuttavia non significa che essi non debbano esprimere e testi­<br />

moniare, con chiarezza e integrità, la Parola che è stata loro affidata<br />

e le esigenze etiche che ne derivano. Sarebbe una illusione, con pos­<br />

sibili conseguenze deleterie per la fede del nostro popolo, ritenere<br />

che si possa realizzare l'evangelizzazione attenuando i profili della<br />

fede, dell'etica cristiana e della dottrina sociale della Chiesa, o met­<br />

tendo al primo posto, invece che la proposta franca ed organica della<br />

verità di Cristo, il confronto culturale e il tentativo di realizzare<br />

intese tra posizioni diverse, in realtà spesso inconciliabili.<br />

5. L'evangelizzazione e la catechesi sono un evento di Chiesa, poiché<br />

è alla Chiesa, e in essa specificamente ai Pastori, che il Signore<br />

risorto ha affidato il mandato missionario : (( Andate e fate discepole<br />

tutte le genti )). 7 <strong>La</strong> comunione ecclesiale, il vincolo di unità e fra­<br />

ternità, che deve legare insieme i credenti in Cristo, costituisce per­<br />

tanto la condizione necessaria per l'evangelizzazione e il grande segno<br />

della credibilità del messaggio : (( Come tu, Padre, sei iri me e io<br />

in te, siano anch'essi in noi una cosa sola, perché il mondo creda che<br />

tu mi hai mandato )). 8<br />

7 Cf. Mt 29, 19.<br />

» Gv 17, 21.


1536 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

In particolare le varie espressioni del laicato cattolico devono con­<br />

siderare come propria meta e ambizione non l'affermazione unilate­<br />

rale di un proprio punto di vista o la prevalenza nei confronti di<br />

altri, bensì il servizio sincero alla comunione, in piena apertura e<br />

docile disponibilità alla guida dottrinale e pastorale dei propri Pastori.<br />

Questa esigenza, valida per tutti, diventa tanto più stringente quanto<br />

più diretti e organici sono il collegamento e il rapporto di collabo­<br />

razione con la Gerarchia.<br />

Carissimi Fratelli, so che voi operate costantemente per assicurare<br />

l'unità e il dinamismo missionario delle Chiese che vi sono affidate.<br />

Continuate a farlo con fiducia, confortati dalla gioia della piena<br />

comunione col Successore di Pietro.<br />

6. Nel quadro dell'impegno per l'evangelizzazione e per la edifi­<br />

cazione della comunità, molti temi e argomenti della vostra Assemblea<br />

acquistano pieno risalto.<br />

Auspico in particolare il miglior successo dell'iniziativa che avete<br />

allo studio a favore della « cultura della vita » e di tutta la vostra<br />

azione pastorale a sostegno della famiglia. Il riconoscimento della<br />

sacralità della vita umana, in ogni suo momento, e del ruolo decisivo<br />

che ha la famiglia sono elementi essenziali dell'opera di evangelizza­<br />

zione e contributi primari al vero sviluppo della società.<br />

L'insegnamento della religione cattolica nelle scuole pubbliche<br />

costituisce giustamente, ormai da anni, un punto privilegiato della<br />

vostra sollecitudine pastorale. Mentre auspico insieme con voi che<br />

trovino rapida e giusta soluzione i problemi ancora oggetto di trat­<br />

tativa col Governo italiano, esorto ad un impegno solerte la comu­<br />

nità ecclesiale, gli insegnanti, i genitori e gli alunni perché sia con­<br />

fermato anche quest'anno che l'insegnamento della religione è un<br />

servizio prezioso alla crescita spirituale e culturale e all'educazione<br />

morale dei ragazzi e dei giovani, un servizio apprezzato e voluto dalla<br />

grandissima maggioranza delle famiglie e degli studenti.<br />

<strong>La</strong> ripresa delle « Settimane Sociali », che si annuncia ormai pros­<br />

sima, rappresenta per parte sua una grande opportunità di mettere<br />

in rapporto l'insegnamento sociale della Chiesa — che fa parte della<br />

sua missione evangelizzatrice 9 — con i problemi molteplici che fer­<br />

mentano nella vita della Nazione italiana, ricca di dinamismo ma<br />

' Cf. Sollicitudo rei socialis, 41.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1537<br />

anche posta a confronto con i risvolti negativi di uno sviluppo non<br />

sempre equilibrato e attento alle dimensioni integrali della persona.<br />

Altro tema altamente meritevole della vostra attenzione è quello<br />

del (( quotidiano cattolico ». È ben nota la sua importanza, sia per<br />

la comunicazione all'interno della Chiesa sia per una presenza cri­<br />

stiana puntuale e attendibile nel dibattito delle idee e negli eventi<br />

che continuamente si susseguono. Ogni sforzo per la sua qualifica­<br />

zione e diffusione è dunque un servizio all'evangelizzazione e un con­<br />

tributo alla crescita della coscienza di Chiesa.<br />

Il Documento su comunione, comunità e disciplina ecclesiale, di<br />

cui avete iniziato la preparazione e che concluderà il piano pastorale<br />

degli anni '<strong>80</strong> dedicato a « Comunione e comunità », potrà a sua volta<br />

favorire sempre di più l'ordinata compaginazione della vita eccle­<br />

siale e quindi l'impegno missionario dei cattolici in Italia. Il rinvi­<br />

gorimento della disciplina ecclesiale non mortifica infatti lo sviluppo<br />

dei carismi, ma piuttosto lo garantisce e lo consolida, perché fa sì che<br />

ogni dono dello Spirito serva all'edificazione della Chiesa e torni a<br />

comune vantaggio, conformandosi alla finalità per la quale è stato<br />

elargito. 10<br />

7. Venerabili Confratelli, l'edificazione della Chiesa e la stessa evan­<br />

gelizzazione hanno, come ben sappiamo, nell'Eucaristia il loro mo­<br />

mento fontale e culminante. 11 Il Congresso Eucaristico Nazionale di<br />

Reggio Calabria, le cui celebrazioni conclusive sono ormai imminenti,<br />

potrà dunque dare al nostro cammino apostolico il nutrimento più<br />

prezioso e decisivo, «il pane vero che discende dal Cielo e dà la vita<br />

al mondo ». 12<br />

Ci diamo dunque reciproco appuntamento a Reggio Calabria per<br />

la conclusione del Congresso : chi non potrà intervenire material­<br />

mente sarà certo presente nella preghiera e nella comunione fraterna.<br />

Mettiamo nelle mani di Maria, Madre del Redentore e Madre dei<br />

redenti, le nostre gioie e speranze, fatiche e preoccupazioni, sapendo<br />

che attraverso la sua mediazione materna siamo particolarmente vicini<br />

al cuore del nostro Dio.<br />

Nel suo nome e con abbondanza di affetto imparto a ciascuno di<br />

voi e alle Chiese, a voi affidate, la Benedizione Apostolica.<br />

10 Cf. 1 Cor 12, 7; Lumen gentium, 12.<br />

11 Cf. Presbyterorum Ordinis, 5, 6. • '<br />

12 Gv 6, 33.


1538 Acta Apostolicae Sedis r- Commentarium Officiale<br />

III<br />

Ad Zambiae episcopos sacra limina visitantes.*<br />

Dear Brothers in our Lord Jesus Christ,<br />

1. I have been pleased to nieet individually with each of you, the<br />

Bishops of the Zambia Episcopal Conference, on the occasion of your<br />

ad Limina visit and now I join together with ali of you in this<br />

moment of collégial communion. Our assembly today calis to mind<br />

that it was the will of the Lord Jesus that Peter and the other Apostles<br />

form a college. We are gathered here as their successors in the bonds<br />

of unity, charity and peace. 1<br />

I wish to express my gratitude for the kind words of greeting which<br />

you have conveyed on behalf of your priests, Religious and laity. Each<br />

of you represents in a special way the locai Church entrusted to your<br />

care and thus I wish to offer through you my cordial greetings to ali<br />

the People of God in Zambia. Repeating the words of the Apostle<br />

Paul, "I thank my God in ali my remembrance of you, always in every<br />

prayer of mine for you ali, making my prayer with joy, thankful for<br />

your partnership in the gospel from the first day until now". 2<br />

As shepherds of the locai Churches in Zambia you have come "to<br />

see Peter" 3 and together with him to renew once again your profession<br />

of faith m Jesus, "for there is no other name under heaven given<br />

among men by which we must be saved". 4 In the name of Jesus and<br />

through the Holy Spirit we give thanks and praise to the Father for<br />

the many grâces and blessings bestowed on the Church in Zambia since<br />

the first missionarios preached the Gospel and planted the seed of the<br />

faith in many hearts.<br />

2. It is with joy that I have learned of the préparations now under<br />

way to celebrate in 1991 the centenary of the arrivai of the Catholic<br />

faith in your région of Africa. For the years leading up to the jubilee<br />

you have chosen as a thème : "The Formation of Adult Christians,<br />

Truly African in Families and in Small Christian Communities".<br />

Your choice of this thème emphasizes the urgent pastoral priority<br />

* Die 5 m. Maii a. 1988.<br />

1 Of. Lumen Gentium, 22.<br />

2 Phil 1:3-5.<br />

3 Gal 1:18.<br />

4 Acts 4:12.


Acid Ioannis Pauli Pp. II 1539<br />

for the Church in Zambia to form lay leaders. Moreover it echoes a<br />

concern which was repeatedly expressed during the last Synod of<br />

Bishops on the Vocation and Mission of the <strong>La</strong>ity. In their concludine<br />

message addressed to the People of God the Synod Fathers state :<br />

"There exists every where among the lay faithful a real thirst for the<br />

interior life, a thirst for a deeper spirituali ty, and a fervent desire<br />

to share in the missionary and apostolic work of the Church ... The<br />

integral spiritual formation of all the faithful, lay, religious and<br />

clergy, should be a pastoral priori ty today". 5<br />

In this central endeavour of the formation of lay leaders for the<br />

future of the Church in Zambian society, I note the particular emphasis<br />

which you are giving to "small Christian communities" as a means of<br />

improving the full and active participation of the faithful as well as<br />

their catechesis. These communities pro vide a setting for sharing<br />

more intensely in the Church's life. They can also be useful in uniting<br />

the People of God in order to meditate upon the Word of God and to<br />

celebrate the sacraments. Thus they offer the important opportunity<br />

of forming adult Christians, deepening their faith through catechesis,<br />

prayer and fraternal charity. At the same time the "small Christian<br />

communities" must always remain a part of your local Churches and<br />

never become isolated. In this way they will fulfil their most funda­<br />

mental vocation and themselves become proclaimers of the Gospel. 6<br />

3. It is my fervent prayer that you will renew your efforts in the<br />

great task of evangelization which constitutes the essential mission of<br />

the Church. I wish to praise ali the courageous initiatives that you<br />

have already undertaken for proclaiming the Gospel and I am aware<br />

of the many difficulties which you must face in communicating the<br />

Good News of salvation to many who have not yet heard of or accepted<br />

Christ. The Church exists in order to evangelize and you are called to<br />

lead your flocks in giving daily witness to Christ in a society where<br />

many are in search of a fuller understanding of God and of his designs<br />

for the human family.<br />

Your dedicated witness of an exemplary Christian life constitutes<br />

an initial act of evangelization but it must be accompanied by the ex­<br />

plicit proclamation of the Kingdom of God and the person of Jesus<br />

Christ, who by his Cross and Résurrection won for us our eternai<br />

5 No. 12.<br />

6 Cf. Evangelii Nuntiandi, 58.


1540 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

salvation. This clear message of salvation in Christ is the foundation<br />

of ali the Church's attempts at evangelization. And as you well know,<br />

the proclamation of the Gospel and the courageous witness of Christian<br />

life need to be sustained by continuai prayer, ever more fervent par­<br />

ticipation in the sacraments and personal sacrifice.<br />

4. My dear Brothers : I wish to emphasize the important role of<br />

the Christian family, the "domestic Church", in evangelizing society<br />

and in building up the Kingdom of God. There already exists in your<br />

culture a deep sense of the family bond, which can be perfected and<br />

can greatly foster the Christian vision of married life as a community<br />

of love.<br />

The family has a special role in transmitting the Cospel. In a<br />

family ali the members are called to evangelize and to be evangelized.<br />

The parents through their love and example share the Gospel with their<br />

children, but they in turn are affected by their children living the<br />

same Gospel. Truly Christian families have an influence on other<br />

families and become an important means for the evangelization of their<br />

own neighbourhoods. 7<br />

Even in situations where the proclamation of the truth about<br />

Christian marriage is difficult and the breakdown* of the family risks<br />

assuming serious proportions, we can never grow tired of asserting that<br />

marriage is "a mutuai gift of two persons", and that "this intimate<br />

union, as well as the good of children, imposes total fìdelity on the<br />

spouses and argues for an unbreakable oneness between them". 8<br />

The youth should hold a special place in your many pastoral<br />

concerns. The Church in Zambia in both the diocesan and national<br />

levéis is called to commit hersélf ever more willingly to her young<br />

people lest they become estranged from Gospel values. The apostolate<br />

to youth through religious éducation and personal witness must aim at<br />

deepening young people's faith. New and effective forms of the youth<br />

apostolate need to be discovered so that ever greater numbers of young<br />

people can be drawn to active participation in the Church.<br />

5. In ali your locai Churches there is an increase of candidates for<br />

the priesthood. In addition to the seven minor seminaries, I am pleased<br />

to know that you have recently established the Emmaus Spirituality<br />

Centre where the seminarians spend a year in spiritual formation before<br />

7 Cf. Evangelii Nuntiandi, 71.<br />

* Gaudium et Spes, 48.


Acta Ioannis Pauli Pp. Il 1541<br />

they study Philosophy at Saint Augustine's Major Seminary in Mpima<br />

and then go to do their theological studies at Saint Dominic's Major<br />

Seminary in Lusaka.<br />

In large measure the future of the Church in Zambia dépends on<br />

the dedication of her priests to the service of the People of God in com­<br />

munion of faith and pastoral zeal with their Bishops. It is your re­<br />

sponsibility to ensure that your seminarians receive an adequate<br />

spiritual, académie and pastoral formation for the priesthood. I offer<br />

you my prayerful support in this endeavour of priestly formation<br />

which is essential to the Church's mission and I know that with active<br />

and loving concern you will always be true fathers in Christ to your<br />

seminarians. 9<br />

At this time I wish to express my fraternal affection for all the<br />

priests, both Zambian and from elsewhere, who actively collaborate<br />

with you in shepherding the flock of Christ en trusted to your care.<br />

An essential aspect of your apostolic charge is to strengthen your<br />

brother priests in faith and to confirm them in their identity as "other<br />

Christs", who offer their lives in union with Christ for the salvation<br />

of the world. The ministerial priesthood is most clearly expressed in<br />

the proclamation of the Gospel and in the célébration of the Eucha­<br />

ristie Sacrifice. A priest obtains in the Eucharist and in the fréquent<br />

reception of the Sacrament of Penance the strength to make that daily<br />

offering of his life as well as the grace needed to remain faithful to<br />

his promise of celibacy.<br />

It is also important that you stri ve to be true brothers to your<br />

priests. If you are, you will know the special burdens which trouble<br />

them and you will with compassion and understanding try to help<br />

them and if necessary offer fraternal correction as well as call them<br />

to obédience. 10<br />

Young priests need special attention on the part of the Bishop in<br />

their first years of pastoral ministry. Besides the normal difficulties<br />

which they expérience in beginning their new life as priests, their<br />

adjustment is made even more difiicult by the isolation in which they<br />

sometimes find themselves without the support of other brother priests.<br />

Much can be done to remedy these problems by providing oppor­<br />

tunities for priests to meet and to continue their spiritual and theo­<br />

logical formation.<br />

9 Cf. Optatam Totius, 5.<br />

10 Cf. Paul VI, Sacerdotalis Caelibatus, 92.


1542 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

I cannot f ail to mention the members of Institutes o f consecrated<br />

Ufé which cohstitute for the Church an indispensable element in the<br />

great task of evangelization. Their dedication to health care, édu­<br />

cation and social work has helped to attract numerôus vocations and<br />

I encourage you to express the great esteem that the Church has for<br />

them in their vocation of consecrated love. It is important that<br />

Bishops take an active interest in the Religious présent in their<br />

Dioeceses, and that in full respect for their special charism they<br />

involve them in pastoral planning on both the national and diocesan<br />

levéis. The présence of Religious in your local Churches offers a<br />

"sign of contradiction" to any who Would try to portray the Christian<br />

vocation as an easy or worldly endeavour.<br />

6. I acknowledge with satisfaction that the Church in Zambia<br />

enjoys today ample freedom in the field of social communications and<br />

I encourage you to intensif y your efforts in making ever greater use<br />

of thèse important means of evangelization. There need to be well-<br />

trained individuáis in the fields of radio, television and the press who<br />

can présent clearly the teachings of the Church and respond to ques­<br />

tions concerning Christian faith and morality, including social justice.<br />

You have made much progress in ecumenical dialogue and today<br />

you enjoy cordial relations with the Anglican Communion and the<br />

other Ecclesial Communities présent in Zambia. The document entitled<br />

"Christian Liberation, Justice and Development" which you recently<br />

published in collaboration with the Christian Council of Zambia and<br />

the Evangelical Fellowship of Zambia offers hope of increasing ecu­<br />

menical collaboration between the différent Communities in your<br />

country. It gives an analysis of the socio-economie crisis which Zambia<br />

is undergoing at the présent time and which calis Christians to work<br />

istrenuously for the promotion of development, social justice and<br />

libération from all forms of oppression.<br />

7. I am deeply concerned about the large number of refugees,<br />

principally from Angola and Mozambique, who have come to your<br />

country seeking safety, food and shelter. I commend you in ali the<br />

initiatives which you have undertaken to provide for their physical and<br />

spiritual well-being. You are endeavouring to alleviate the sufferings<br />

of these people. Besides responding to their immediate needs, you must<br />

provide for their spiritual assistance as well. It is my fervent prayer


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1543<br />

that the international community will continue to respond generously<br />

in helping you to meet the difficult problem of refugees in your région.<br />

I thank all of you, dear Brothers, for your dedication as pastors of<br />

the Lord's flock. I commend each of you to the intercession of Mary,<br />

who believed that the Lord's promises to her would be fulfilled. 11 And<br />

in the love of Jesus her Son I impart my Apostolic Blessing to you and<br />

to your clergy, Religious and laity.<br />

IV<br />

Ad eos qui conventui Romae habito de originibus et progressione Christia­<br />

nae religionis in Oriente slavo-byzantino interfuerunt coram admissos.*<br />

Mesdames, Messieurs,<br />

1. J'adresse mon salut le plus cordial à tous les participants au<br />

colloque international réuni à Rome sur le thème des origines et du<br />

développement, dans la longue durée, du christianisme slavo-byzantin,<br />

depuis le baptême de la Rus' de Kiev en 988 jusqu'au xvn e siècle.<br />

Deux institutions romaines organisent le colloque, 1'« Institut his­<br />

torique italien pour le Moyen-Age » et 1'« Institut polonais de culture<br />

chrétienne ». De nombreux savants participent à vos débats, dont<br />

un groupe d'éminents historiens représentant des pays spécialement<br />

concernés par la tradition slavo-byzantine. Ils rejoignent des érudits<br />

de plusieurs autres pays d'Europe et d'Amérique, dans une collabo­<br />

ration étroite entre historiens de différentes nationalités et confessions,<br />

particulièrement importante pour une compréhension approfondie du<br />

patrimoine spirituel et culturel européen. Et je suis d'autant plus<br />

heureux de vous accueillir que j'ai moi-même évoqué cet héritage<br />

commun en différentes occasions, et j'ai marqué solennellement la<br />

participation de l'Eglise de Rome aux fêtes du millénaire de l'événe­<br />

ment de Kiev.<br />

Mesdames et Messieurs, je désire exprimer aujourd'hui mon espoir<br />

de voir votre rencontre — ainsi que bien d'autres initiatives analogues<br />

organisées à l'occasion du millénaire du baptême de la Rus' — con­<br />

tribuer concrètement à faire progresser non seulement la connaissance<br />

II Cf. Lk 1:45.<br />

* Die 5 m. Maii a. 1988.<br />

101 - A. A. S.


1544 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

scientifique des racines chrétiennes de l'Europe, mais aussi la re­<br />

construction de son unité culturelle.<br />

2. A l'origine du christianisme slavo-byzantin se trouve la célèbre<br />

mission des saints Cyrille et Méthode, qui avaient gagné la compréhen­<br />

sion et l'appui de mes prédécesseurs au ix e siècle. Le baptême du prince<br />

Vladimir en 988 constitua une étape très importante dans le développe­<br />

ment du christianisme sur le continent européen. Au xi e siècle, avec<br />

Iaroslav le Sage, fils de Vladimir, le christianisme slave s'affirma, ce<br />

qui devait revêtir une grande importance jusqu'à nos jours. L'œuvre de<br />

Vladimir et de Iaroslav avait été accomplie avant la division entre<br />

l'Orient et l'Occident. C'est une réalité qu'il nous faut garder présente<br />

à l'esprit, alors qu'aujourd'hui la question de l'unité est devenue par­<br />

ticulièrement urgente.<br />

3. Le baptême de saint Vladimir et de la Rus' de Kiev, il y a mille<br />

ans, est considéré à juste titre aujourd'hui comme un immense don de<br />

Dieu à tous les Slaves orientaux, à commencer par les peuples ukrai­<br />

nien et biélorusse. Même après la séparation de l'Eglise de Constan-<br />

tinople, ces deux peuples considéraient l'Eglise de Rome comme<br />

l'unique mère de toute la famille chrétienne. C'est pourquoi Isidore,<br />

Métropolite de Kiev et de toute la Rus', n'a pas dévié des plus an­<br />

ciennes traditions de son Eglise lorsqu'en 1439, au Concile œcumé­<br />

nique de Florence, il signa le décret d'union entre l'Eglise grecque et<br />

l'Eglise latine.<br />

Le souvenir de cette heureuse union ne disparut pas dans les an:<br />

nées qui suivirent, ni l'effort pour rétablir le lien d'unité avec l'Eglise<br />

de Rome. L'heureux acte d'union a été conclu à Brest Litovsk en 1596.<br />

<strong>La</strong> joie de l'Eglise de Rome quand elle put embrasser les Ukrainiens<br />

et les Biélorusses paraît clairement dans la Lettre apostolique Bene­<br />

dictus sit Pastor de mon prédécesseur le Pape Clément VIII.<br />

4. Ce don merveilleux du baptême, de la foi elle-même, l'Eglise de<br />

Kiev, mère du peuple ukrainien et du peuple biélorusse, le garda jalou­<br />

sement. Les confesseurs et les martyrs payèrent le prix de cette fidélité ;<br />

parmi eux resplendit la figure de saint Josaphat.<br />

En 1905, les Ukrainiens et les Biélorusses retrouvèrent une certaine<br />

liberté dans l'empire des tsars, tandis que dans les régions restées<br />

hors de cet empire, l'Eglise catholique ukrainienne jouit de sa liberté<br />

jusqu'aux événements connus d'après la dernière guerre. L'Eglise or-


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1545<br />

thodoxe en Ukraine, elle aussi, s'efforçait de s'organiser et de vivre ou<br />

de survivre. En 1925, l'Eglise autocéphale ukrainienne, comme on<br />

sait, comptait des évêques et des prêtres nombreux, de nombreuses<br />

paroisses avec plusieurs millions de fidèles.<br />

<strong>La</strong> célébration solennelle du Millénaire devrait donc être une occa­<br />

sion de joie commune pour tous les fils et filles de saint Vladimir et<br />

de sainte Olga, dans la pleine liberté religieuse, liberté de conscience<br />

et de profession de la foi. Cette liberté religieuse est un droit plénier<br />

pour les peuples de l'ancienne Rus' de Kiev — peuples ukrainien,<br />

biélorusse et russe — baptisés dans les eaux salutaires du Dniepr,<br />

alors que dans la foi au Christ l'Eglise demeurait une et indivise.<br />

5. Toutes les différences que, fidèle à la vérité, l'historien ne peut<br />

minimiser, ne doivent pas nous faire oublier les racines du christia­<br />

nisme slavo-byzantin, celles du christianisme en général. Les valeurs<br />

fondamentales, dont vous constatez la présence dans la « longue durée »<br />

comme le souligne le titre de votre symposium, revêtent de nos jours<br />

une importance particulière pour les chrétiens et pour tous les Euro­<br />

péens, bien au-delà du cadre slavo-byzantin.<br />

Mesdames et Messieurs, bien qu'elles soient limitées à une certaine<br />

période de l'histoire, vos recherches scientifiques sur la portée du<br />

baptême de la Rus' de Kiev n'en ont pas moins une grande importance<br />

pour l'avenir. Elles nous montrent que nous venons tous du même<br />

tronc commun, de l'Eglise universelle indivise, pour laquelle priait le<br />

Seigneur. Elles nous démontrent aussi que la véritable grande culture<br />

de l'Europe orientale et centrale a des racines chrétiennes et qu'elle<br />

demeure un facteur essentiel pour l'unité entre les peuples.<br />

6. Les valeurs et l'anthropologie chrétiennes inspirent l'art, tout<br />

le patrimoine culturel, et plus généralement la vie de l'homme dans<br />

ses dimensions individuelles, sociales et économiques. Plus les héri­<br />

tiers de la tradition chrétienne orientale et occidentale se tourneront<br />

vers le Christ, plus sera proche le temps d'une paix véritable en<br />

Europe.<br />

En souhaitant le plein succès de vos travaux dans cet esprit, je prie<br />

Dieu de vous combler de ses dons et de vous bénir.


1546 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

V<br />

Ad eos qui conventui Pontificalium Operum Missionalium interfuerunt<br />

coram admissos.*<br />

1. Ringrazio il Cardinale Prefetto della Congregazione per P Evan­<br />

gelizzazione dei Popoli per il devoto indirizzo rivoltomi, ed insieme a<br />

Lui saluto Monsignor Presidente delle Pontificie Opere Missionarie,<br />

i Segretari Generali, i Consiglieri e tutti voi, Direttori Nazionali che<br />

rappresentate queste Opere in tutto il mondo.<br />

È per me motivo di gioia e di conforto questo annuale incontro,<br />

che mi riconferma tutto il vostro impegno per la dilatazione del Regno<br />

di Dio.<br />

L'Apostolo Pietro paragona i cristiani a (( pietre vive », impegnate<br />

per la costruzione del regno di Dio. 1 Sì, spetta a voi, spetta alle<br />

Pontifìcie Opere Missionarie, in quanto strumento privilegiato della<br />

cooperazione missionaria di cui dispongono il Successore di Pietro e<br />

tutto il Corpo Episcopale in ogni Chiesa locale, contribuire efiìcace-<br />

mente all'impresa grandiosa della edificazione del Regno del Signore,<br />

grazie alla quale si amplia « la stirpe eletta, il sacerdozio regale, la<br />

nazione santa, il popolo che Dio si è acquistato perché proclami le<br />

opere meravigliose di lui ». 2<br />

Sappiamo bene che il preziosissimo sostegno delle Opere Ponti­<br />

fìcie allo sforzo missionario della Chiesa non è solo di ordine econo­<br />

mico, ma primariamente di ordine spirituale : esse, infatti, come di­<br />

chiarano i loro Statuti, ((costituiscono... per ciascuna diocesi l'isti­<br />

tuzione specifica e principale per Peducazione allo spirito missionario<br />

universale, per la comunione e la collaborazione interecclesiale, a ser­<br />

vizio dell'annuncio del Vangelo. 3<br />

In effetti, grazie al loro collegamento con il Dicastero missionario<br />

esse sono in grado, più di ogni altro organismo, di stimolare ed ese­<br />

guire a raggio mondiale quel lavoro organico di formazione e anima­<br />

zione di uno spirito autenticamente e profondamente cattolico, che<br />

costituisce la loro ragion d'essere ; tale lavoro facilita l'aprirsi delle<br />

«ingole Chiese locali agli orizzonti della universale azione apostolica,<br />

* Die 6 m. Maii a. 1988.<br />

1 1 Pt 2, 5.<br />

2 Ibid. 2, 9.<br />

3 Statuti delle PP.OO.MM., Roma, 19<strong>80</strong>, I, 6.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1547<br />

e quindi, il crescere in esse di quella coscienza missionaria, da cui,<br />

sola, può scaturire una efficace cooperazione alla attività evangeliz­<br />

zatrice.<br />

2. Se validissimo è stato il lavoro fino ad oggi realizzato, è tuttavia<br />

necessario compiere un ulteriore sforzo : tali e tante sono, infatti, le<br />

urgenze del mondo missionario, e così grave è il compito della evan­<br />

gelizzazione, che si deve fare ancora di più, dando sempre maggiore<br />

spazio, in maniera capillare e penetrante, all'opera di animazione,<br />

nel generale coinvolgimento di ogni categoria di fedeli : fanciulli,<br />

giovani, adulti, sacerdoti, religiosi, seminaristi, suore, ammalati, uo­<br />

mini e donne, in modo che spontanea e forte, come un'onda benefica<br />

e salutare, la collaborazione di tutti si riversi sull'impresa missionaria<br />

della Chiesa.<br />

Tante, purtroppo, sono ancora le (( pietre » che nel mondo atten­<br />

dono di essere chiamate alla vera Vita per edificare il regno celeste !<br />

Ma noi confidiamo nella potenza del Messaggio evangelico : è Parola<br />

di Dio ! È parola di Verità e di Vita ! È Parola che, con la grazia dello<br />

Spirito Santo può dar vita anche alle « pietre » inerti ! L'evangeliz­<br />

zazione, il cui nucleo è la proclamazione della Buona Novella, rac­<br />

chiude in sé una potenza soprannaturale, infinita ed inesauribile !<br />

Le Pontifìcie Opere Missionarie cooperano a questa divina impresa<br />

nel modo loro proprio, mediante una illuminata ed organica strategia<br />

spirituale, diretta ad informare, formare, animare — scuotendole in<br />

profondità — le coscienze di tutti i cristiani, per renderli ferventi<br />

(( collaboratori di Dio )). 4<br />

L'informazione e la formazione sono, peraltro, e non solo nel campo<br />

strettamente missionario, ma dell'educazione cristiana in genere, gli<br />

strumenti indispensabili per liberare il campo dai molti e gravi osta­<br />

coli che si oppongono al progresso del Vangelo e per promuovere la<br />

costruzione del Regno di Dio.<br />

Occorre, pertanto, che i responsabili delle Opere Missionarie, coa­<br />

diuvati da generosi cooperatori, in particolare dai volontari laici che<br />

lodevolmente vanno moltiplicandosi, facciano presso i fedeli innanzi­<br />

tutto una larga opera di


1548 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

mio Messaggio per la Giornata Missionaria Mondiale : esse, dal centro<br />

della Chiesa evangelizzatrice in cui agiscono, debbono sviluppare que­<br />

sto formidabile lavoro di formazione-animazione missionaria, in modo<br />

che ogni cristiano pervenga ad acquisire il vero, genuino « sensus ec­<br />

clesiae », e si faccia per gli altri portatore di luce con la Parola e la<br />

testimonianza, cooperando secondo le proprie possibilità ed il proprio<br />

stato alla diffusione del Vangelo.<br />

3. È naturale che il vostro impegno si volga innanzitutto a coloro<br />

che del popolo di Dio sono le guide e i maestri : i sacerdoti e i religiosi.<br />

Essi devono essere coinvolti in questo vasto movimento di sensibiliz­<br />

zazione delle coscienze; cominciando fin dai seminari, poiché qui si<br />

formano i sacerdoti. Scriveva il mio venerato Predecessore Pio XII :<br />

« Noi desideriamo che nei seminari i candidati al sacerdozio acqui­<br />

stino una profonda conoscenza dei problemi missionari, conoscenza<br />

che è quanto mai idonea a fortificare la loro formazione sacerdotale<br />

e che inoltre riuscirà molto utile a preparare i seminaristi alle diverse<br />

funzioni ed attività cui ciascuno di essi verrà destinato secondo i<br />

disegni della Provvidenza ». 5<br />

Ebbene, si faccia in modo che ogni seminario divenga un vero<br />

cenacolo di fervore missionario; qui il candidato al sacerdozio ap­<br />

prenda, anche mediante l'insegnamento della teologia orientata in tal<br />

senso, che il sacerdozio che lo configura a Cristo, Sommo ed Eterno<br />

Sacerdote, inviato dal Padre a salvare l'intero genere umano, fa per<br />

ciò stesso di lui un missionario al servizio dell'intero Corpo Mistico. 6<br />

In questo compito è impegnata particolarmente l'Unione Missionaria<br />

del Clero.<br />

Ma quest'opera di sensibilizzazione missionaria deve aprirsi all'in­<br />

tero Popolo di Dio. A tale scopo è soprattutto chiamata in causa la<br />

Pontifìcia Opera della Propagazione della Fede, che ha come obiettivo<br />

quello di interessare e coinvolgere nella evangelizzazione le Congre­<br />

gazioni religiose, le famiglie, le comunità di base, le parrocchie, le<br />

scuole, i movimenti, le associazioni, in modo che tutta la diocesi prenda<br />

coscienza della sua vocazione missionaria universale. 7<br />

È poi motivo di particolare compiacimento il fatto che l'Opera di<br />

San Pietro Apostolo, di cui l'anno prossimo si celebrerà il centenario,<br />

5 Enciclica Saeculo exeunte: <strong>AAS</strong> 32 (1940), p. 254.<br />

6 Cf. Lumen gentium, 28; Presbyterorum Ordinis, 10.<br />

7 Cf. Statuti Art. II, n. 9/a.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1549<br />

abbia finora tanto aiutato la costruzione di nuovi seminari nelle Chiese<br />

missionarie, favorendo così le vocazioni sacerdotali ed anche religiose<br />

locali, che sono il più prezioso contributo alla « plantatio ecclesiae ».<br />

L'Opera della <strong>Santa</strong> Infanzia, infine, si occupa di infondere il senso<br />

cattolico-missionario nei fanciulli, i prediletti del Signore, che debbono<br />

essere educati a conoscere, aiutare, amare tutti i loro coetanei del<br />

mondo, specialmente quelli che soffrono.<br />

4. Ogni cristiano può applicare tale collaborazione, in tanti modi,<br />

a seconda delle sue possibilità, soprattutto con la preghiera e l'offerta<br />

delle proprie sofferenze, per non parlare della massima forma di coo­<br />

perazione che consiste nel consacrare la propria vita all'ideale missio­<br />

nario, sia per sempre — è la donazione più perfetta —, sia « ad tem­<br />

pus », come i Sacerdoti « Fidei donum » o tanti volontari laici che,<br />

in numero sempre crescente, decidono di trascorrere alcuni periodi<br />

in territori di missione.<br />

In particolare vorrei nuovamente sottolineare la necessità della<br />

valorizzazione della sofferenza, educando i fedeli a comprendere l'in­<br />

commensurabile valore, per la dilatazione del Regno di Dio nel mondo,<br />

di ogni dolore sia fisico che morale offerto al Padre Celeste in unione<br />

con i meriti del Redentore.<br />

Aiutate gli ammalati e i sofferenti in genere ad approfondire questa<br />

straordinaria, sublime verità : che la sofferenza non è inutile ! Che,<br />

anzi, chi è nel dolore può, se lo vuole, svolgere ed adempiere un ser­<br />

vizio insostituibile, come ho rilevato nella mia Lettera Apostolica<br />

(( Salvifici Doloris », 8 perché, completando (( quello che manca ai pati­<br />

menti di Cristo », 9 egli coopera alla salvezza dei suoi fratelli, con­<br />

serva « nelle proprie sofferenze una specialissima particella dell'infinito<br />

tesoro della redenzione del mondo » e può « condividere questo tesoro<br />

con gli altri » (ivi).<br />

Sì, ogni attimo della nostra esistenza, e soprattutto della nostra<br />

sofferenza, può arricchire in modo mirabile il Corpo Mistico. <strong>La</strong> Chiesa<br />

ha un assoluto bisogno di questa sterminata schiera di fratelli oranti<br />

e sofferenti, che formano la parte eletta di tutte le forze della evange­<br />

lizzazione e che portando impresse nella carne o nel cuore le piaghe<br />

del Redentore Crocifìsso, costituiscono anche l'enorme (( riserva » di<br />

energia spirituale che, se fatta debitamente fruttificare, contribuirà<br />

8 N. 27.<br />

9 Gol 1, 24.


1550 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

a dare uno slancio potente alla diffusione del Vangelo da un capo<br />

all'altro della terra.<br />

Carissimi Fratelli, a conclusione di questo gioioso incontro, desi­<br />

dero formulare l'augurio che il vostro ardore apostolico, alimentato<br />

dalla devozione a Maria Santissima, presente nel Cenacolo con gli<br />

Apostoli il giorno di Pentecoste, vi renda sempre più generosi nel<br />

tradurre e concretizzare « l'idea missionaria » in potente, dinamica<br />

forza motrice di tutte le vostre iniziative spirituali pastorali. Il tesoro<br />

della Fede Cattolica potrà così essere partecipato sempre più ai nostri<br />

fratelli che ancora non lo possiedono, ed hanno il diritto di possederlo.<br />

Vi sostenga nel vostro lavoro la Benedizione che vi imparto di<br />

cuore, intendendo abbracciare con essa tutti coloro che generosa­<br />

mente sostengono le vostre iniziative ed attività.<br />

NUNTIUS GRATULATORIIS<br />

VENERABILI FRATRI NOSTRO MIROSLAO IVANO S. R. E. PRESBYTERO CARDI­<br />

NALI LUBACHIVSKY, ARCHIEPISCOPO MAIORI LEOPOLITANO UCRAINORUM.<br />

Proximo die uno et vicesimo mensis Septembris, Venerabilis Frater<br />

Noster, gaudium instaurabis quo, ante quinquaginta annos es affectus,<br />

cum sacerdos ordinatus es ad tempus futurum intentus, quippe cum<br />

iam statuisses firmissima voluntate illud totum in Dei insumere ser­<br />

vitio et in animarum salute persequenda. Factum illud magnum reco­<br />

lens, quandam vocem intimo in pectore haud dubie senties resonare<br />

dicentem : « Euge, minister mi, qui proposita, promissa, ictum mecum<br />

foedus omni ex parte servavisti ». Vox erit illa Domini suavissima, tot<br />

probans annos ministerii tui sacerdotalis. Ab illa non dissona erit vox<br />

Nostra, verum cum ea consentiens omnino, uti testari volumus per<br />

Epistulam hanc, brevem quidem, sed admirationis, dilectionis, gratu­<br />

lationis plenam. Recogitantes enim tam longum vitae spatium, facere<br />

non possumus quin huiusmodi sensus tibi significemus. Hoc enim mere­<br />

tur constans opera tua, praesertim in Foederatis Civitatibus Americae<br />

Septentrionalis explicata, utique in urbibus Hamtramck, <strong>La</strong>trobe, Wil-<br />

kes Barre, Milvaukia, Clevelandia, Richmondia, Philadelphia, Vasin-<br />

tonia, Stanfordia. In hac opera eminuerunt moderatio alumnorum se­<br />

minariorum spiritalis et institutio, per quam innotuisti magnopere a<br />

doctrina instructus, imprimis theologia, philosophia, Sacris Litteris :


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1551<br />

quae disciplinae multam tibi praebuere materiam ad libros conscribendos<br />

de Sacra Scriptura, de Liturgia, adque doctas componendas homiliae.<br />

Hinc clarus atque ex necessitudine pastorali cum fidelibus Ucrainis,<br />

dignus es habitus qui Exarchus creareris Philadelphiensis Ucrainorum<br />

— diesque Nobis venit in mentem quo te Idibus Septembribus anno 1979<br />

in Cappella Sixtina Episcopum consecravimus — et insequenti anno ab<br />

Episcoporum Ucrainorum Synodo Coadiutor eligereris Eminentissimi<br />

Cardinalis Iosephi Slipyi, in cuius locum quattuor post annos succes-<br />

sisti tamquam Archiepiscopus Maior Leopolitanus Ucrainorum. Nos<br />

denique, tuis consideratis apostolicis laboribus, necnon eximiis virtu­<br />

tibus, acri ingenio, catholicae religionis studio et stabilissima fideli­<br />

tate erga Apostolicam hanc <strong>Sede</strong>m, ut has tuas laudes aequo insigni-<br />

remus honore, in sacrum Sanctae Romanae Ecclesiae Cardinalium Col­<br />

legium ascivimus, ita quodammodo cupientes etiam memoriam egregii<br />

Decessoris tui continuare, cuius a sede Leopolitana ablegationis ama-<br />

ritudo in te renovatur. Hac fortasse animi aegritudine premeris hoc<br />

anno, cum sacerdotalis iubilaeus tuus concurrit cum millesimo anno ex<br />

quo Rus' Kioviensis, patria tua, Christi baptismum accepit, ad quam<br />

rem commemorandam Nos hoc anno tum Epistulam Apostolicam<br />

« Euntes in mundum » mense Ianuario, tum Nuntium « Magnum Bap­<br />

tismi donum » mense Februario edidimus. At nonne potius horum even­<br />

tuum concursus causa est, cur maiore gestias exsultatione? Namque<br />

ut donum illud per saecula maneat, tum ubi datum est, tum in exteris<br />

nationibus et gentibus, tu per totum sacerdotii et episcopatus tui tempus<br />

omnibus viribus es adnisus et adhuc adniteris certa fide fultus ceteroqui<br />

idem, utpote divinum, humana potentia non abrogatum iri. Et hanc<br />

sane duplicem laetitiam tibi, Venerabilis Frater Noster, ex imo pectore<br />

ominamur, hanc a benignissimo caelestium munerum largitore depre­<br />

camur, dum eidem gratias persolvimus mirificas, qui tales, qualis es tu,<br />

in vineam suam non desinit mittere operarios : cui et tu sine ulla dubi­<br />

tatione ardenter gratam aperies volunt» tem. Quod autem ominamur,<br />

quod deprecamur, Nostra Apostolica Benedictio conciliet, quam tibi<br />

perlibenter impertimur, cum iis communicandam qui, cum diem sacer­<br />

dotii tui natalem celebrabis, te circumstabunt, pietatem suam in te,<br />

aestimationem et caritatem significantes.<br />

Ex Aedibus Vaticanis, die v mensis Septembris anno MCMLXXXVIII,<br />

Pontificatus Nostri decimo.<br />

IOANNES PAULUS PP. II


1552<br />

Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

NUNTIUS SCRIPTO DATUS<br />

Reverendissimo praesuli Cantuariensi missus.<br />

To His GRACE THE MOST REVEREND DR ROBERT RUNCIE, ARCHBISHOP OP<br />

CANTERBURY.<br />

As the Bishops of the Anglican Communion assemblea for the<br />

Twelfth <strong>La</strong>mbeth Conference I wish to greet the participants fraternally<br />

in Christ our Lord.<br />

Be assured of my prayers that the grâce of the Holy Spirit will<br />

assist and guide you, both in your délibérations and in the resolutions<br />

that will be made in the light of them.<br />

I was pleased to learn that the question of Christian Unity is to<br />

assume a prominent place on your agenda and I express the fervent hope<br />

that the Assembly will prove to be a positive step on the way to unity.<br />

There can be no doubt that the ecumenical movement is a grace of God<br />

for our times, and we must thank God for the wonders he has already<br />

worked in this connection. At the same time, conscious of the difficulties<br />

that prevent us from reaching that full communion for which<br />

Our Lord prayed and anxious lest new obstacles arise, we likewise pray<br />

to be ever more faithful to this grace, so that the works of the Lord<br />

may be fulfilled in us.<br />

From the Vatican, 12 July 1988.<br />

IOANNES PAULUS PP. II<br />

ITINERA APOSTOLICA<br />

EX HABITIS DUM SUMMUS PONTIFEX URUQUARIAM, BOLIVIAM, LlMAM<br />

IN PERUVIA, ET PARAQUARIAM PERAGRAT DELECTAE ALLOCUTIONES.<br />

Meli, ad opifices habita.*<br />

Amadísimos hermanos y hermanas:<br />

l Alabado sea Jesucristo !<br />

1. Alabado sea Jesucristo en esta región oriental del Uruguay<br />

donde viven y trabajan tantos hombres y mujeres que guardan en<br />

sus corazones, como en sagrado relicario, el tesoro de su fe católica.<br />

* Die 8 m. Maii a. 1988.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1553<br />

Que Dios bendiga vuestros bogares cristianos para que sean escuelas<br />

de virtud y de trabajo donde reinen el amor y la paz.<br />

Saludo a todos los fieles de esta diócesis de Melo, con su Pastor<br />

a la cabeza, a quien agradezco vivamente las amables palabras de<br />

bienvenida que me ha dirigido.<br />

Mi saludo va igualmente a los fieles de las diócesis vecinas del<br />

Brasil que se han unido gozosamente a sus hermanos uruguayos para<br />

recibir al Papa.<br />

Con inmensa alegría estoy aquí entre vosotros para celebrar juntos<br />

la fe en Cristo. Yo no quiero anunciaros otra cosa, mas que a Cristo<br />

Redentor; a Jesucristo, el Hijo de Dios, que trabajó con sus manos,<br />

para enseñarnos cómo debemos comportarnos en nuestro esfuerzo por<br />

construir de modo solidario un mundo mejor.<br />

Que con la ayuda de Dios, aprendamos a conocer más y mejor<br />

la vida de trabajo de Cristo, (( el hijo del carpintero )),* que pasó la<br />

major parte de su existencia terrena compartiendo la vida de cada<br />

día con sus hermanos los hombres y ocupando sus años como un<br />

trabajador.<br />

2. ¿No es verdad que, cuando escuchamos al Señor, percibimos<br />

que nos está hablando indudablemente de lo que El ha vivido y de<br />

lo que vivían los hombres de su tiempo? Jesús tenía que conocer<br />

a la perfección el trabajo del campo. Se refiere con detalle, por<br />

ejemplo, a los cuidados que requiere una viña 2 y a la suerte distinta<br />

que corren las semillas de trigo esparcidas en la tierra por el sem­<br />

brador. 3 Jesús se siente dichoso al contemplar los campos dorados,<br />

listos para la siega 4 y se enternece ante el cariño con que un pastor<br />

bueno carga sobre sus hombros la oveja que se le había perdido. 5<br />

En sus enseñanzas, el Hijo de Dios toma pie del trabajo del<br />

hombre y de la mujer para darnos a conocer las verdades del Reino<br />

de los cielos. Jesús sabe cómo una mujer mezcla la levadura y la<br />

harina para hacer el pan ; 6 cómo se remienda un vestido roto ; 7<br />

cómo negocia un buscador de perlas 8 y también cuáles son las posi-<br />

1 Mt 13, 55.<br />

2 Cf. Jn 15, 1-6.<br />

3 Cf. Lc 8, 5-8.<br />

4 Cf. Jn 4, 35.<br />

5 Cf. Lc 15, 4-6.<br />

6 Cf. Mt 13, 33.<br />

7 Cf. Lc 5, 36.<br />

* Cf. Mt 13, 45-46.


1554 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

bilidades de negociar con el propio dinero. 9 Asimismo al Señor no<br />

le resulta indiferente la suerte de los que están desocupados, a la<br />

espera de ser contratados para trabajar. 10<br />

3. El esfuerzo humano, la laboriosidad, la actividad creadora es<br />

un tema que encontramos ya presente en los comienzos de la reve­<br />

lación divina. « <strong>La</strong> Iglesia —como señalé en la Encíclica <strong>La</strong>borem<br />

exercens— halla en las primeras páginas del libro del Génesis la<br />

fuente de su convicción, según la cual el trabajo constituye una<br />

dimensión fundamental de la existencia humana sobre la tierra », u<br />

en virtud del mandato de dominar la tierra, dado por Dios a la<br />

humanidad.<br />

Es verdad que el trabajo reclama esfuerzo y conlleva fatiga y<br />

cansancio, que son consecuencia del desorden introducido por el peca­<br />

do; pero, habiendo sido asumido y practicado por Cristo, que lo con­<br />

virtió así en realidad redimida y redentora, ha vuelto a ser una ben­<br />

dición de Dios. « Mediante su trabajo (el hombre) participa en la<br />

obra del Creador y, según sus propias posibilidades, en cierto sentido,<br />

continúa desarrollándola y la completa, avanzando cada vez más en<br />

el descubrimiento de los recursos y de los valores encerrados en todo<br />

lo creado )). 12<br />

El trabajo no es, pues, algo que el hombre debe realizar sólo para<br />

ganarse la vida; es una dimensión humana que puede y debe ser<br />

santificada, para llevar a los hombres a que se cumpla plenamente<br />

su vocación de criaturas hechas a imagen y semejanza de Dios.<br />

Por medio del trabajo, la persona se perfecciona a sí misma, obtiene<br />

los recursos para sostener a su familia, y contribuye a la mejoría de<br />

la sociedad en la que vive. Todo trabajo es testimonio de la dignidad<br />

del hombre, de su dominio sobre la creación, y cualquier trabajo<br />

honrado es digno de aprecio.<br />

Jesucristo, Nuestro Señor, es también nuestro guía y modelo.<br />

«Todo lo hizo bien », 13 decían de El las gentes. Cada uno de nosotros<br />

—asumida por la fe nuestra condición de hijos de Dios en Cristo-<br />

hemos de esforzarnos por seguir sus huellas en el trabajo de cada<br />

9 Cf. ibid. 25, 14-17.<br />

10 Cf. ibid. 20, lss.<br />

11 N. 4.<br />

12 <strong>La</strong>borem exercens, 25.<br />

n Mel, 37.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1555<br />

día. Como leemos en el Antiguo Testamento, no se le hacen a Dios<br />

ofrendas defectuosas. 14 Los cristianos serán verdaderamente « sal de<br />

la tierra » y « luz del mundo », 15 si saben dar a su trabajo la calidad<br />

humana de una obra bien hecha, con amor de Dios y con espíritu<br />

de servicio al prójimo.<br />

4. <strong>La</strong> obligación de trabajar, impuesta por Dios al hombre como<br />

un deber en el comienzo de la creación, sólo puede cumplirse si está<br />

asegurado el correspondiente derecho al trabajo. <strong>La</strong> importancia de<br />

esta materia me ha llevado a afirmar que « el trabajo es la clave<br />

esencial de toda la cuestión social », 16 y en mi última Encíclica he<br />

vuelto a manifestar la preocupación social de la Iglesia por el desa­<br />

rrollo auténtico del hombre y de la sociedad. Con su doctrina social,<br />

la Iglesia «intenta guiar (...) a los hombres para que ellos mismos<br />

den una respuesta, con la ayuda también de la razón y de las ciencias<br />

humanas, a su vocación de constructores responsables de la sociedad<br />

terrena ». 17<br />

Por lo que se refiere a la primacía del trabajo en la solución de<br />

los problemas sociales, la Iglesia tiene este convencimiento : « si el<br />

sistema de relaciones de trabajo, llevado a la práctica por los pro­<br />

tagonistas directos —trabajadores y empleados, con el apoyo indis­<br />

pensable de los poderes públicos— logra instaurar una civilización<br />

del trabajo, se producirá entonces en la manera de ver de los pueblos<br />

e incluso en las bases institucionales y políticas, una revolución<br />

pacífica en profundidad )). 18<br />

5. Instaurar una « civilización del trabajo » es una tarea que<br />

requiere la participación solidaria de toda la sociedad. Por eso, deseo<br />

hacer un llamado a todos los fieles católicos y a todos los uruguayos<br />

de buena voluntad.<br />

Aquellos que poseen la tierra y otras clases de bienes, deben tener<br />

presente que sobre toda propiedad privada, « grava una hipoteca<br />

social » que les obliga a procurar que sus propiedades rindan en bene­<br />

ficio de la colectividad.<br />

Quien tiene empleados a su servicio está moralmente obligado a<br />

velar para que tengan buenas condiciones de trabajo y una vivienda<br />

14 Cf. Lev 3, 1. 6. 23. 28.<br />

15 Mt 5, 13-14.<br />

16 <strong>La</strong>borem exercens, 3.<br />

17 Sollicitudo rei socialis, 1.<br />

18 Instr. Libertatis conscientia, 83.


1556 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

digna para cada uno con su propia familia. Asimismo debe cuidar<br />

que la remuneración sea suficiente para llevar una vida decorosa y,<br />

si es posible, que la rebase. De la misma forma, debe procurarse que<br />

los trabajadores del campo puedan acceder a unas condiciones de<br />

vida que eviten la emigración a las ciudades, causa de graves pro­<br />

blemas humanos y sociales.<br />

6. En medio de este extenso mundo del trabajo humano no quiero<br />

pasar por alto a quienes se dedican a la actividad empresarial, para<br />

recordarles que «la prioridad del trabajo sobre el capital convierte<br />

en un deber de justicia (...) anteponer el bien de los trabajadores<br />

al aumento de las ganancias. Tienen la obligación moral de no man­<br />

tener capitales improductivos y, en las inversiones, mirar ante todo<br />

al bien común. Esto exige que se busque prioritariamente la conso­<br />

lidación o la creación de nuevos puestos de trabajo para la produc­<br />

ción de bienes realmente útiles ». 19<br />

7. Con mi palabra y con mi corazón estoy también muy cerca<br />

de los que se dedican a la actividad sindical. <strong>La</strong> Iglesia ha defendido<br />

siempre el derecho de asociación en todos los niveles de la convi­<br />

vencia, porque es una consecuencia de la naturaleza social y comu­<br />

nitaria del hombre. <strong>La</strong> asociación con fines laborales, en los sindi­<br />

catos, no solamente es justa sino que —siempre dentro el respeto<br />

de los principios de la justicia— se muestra conveniente para lograr<br />

la armonía social. Merecen incondicionadamente apoyo y aliento<br />

todos aquellos que, con abnegación y sacrificio dedican sus esfuerzos<br />

por mejorar las condiciones de vida de los trabajadores. Como sabéis,<br />

« la doctrina social católica no considera que los sindicatos consti­<br />

tuyan únicamente el reflejo de la estructura de clase de la sociedad<br />

y que sean el exponente de la lucha de clases que gobierna inevi­<br />

tablemente la vida social. Sí son un exponente de la lucha por la<br />

justicia social, por los justos derechos de los hombres del trabajo<br />

según las distintas profesiones (...) pero no es una lucha "contra<br />

los demás". (...) Los justos esfuerzos por asegurar los derechos de<br />

los trabajadores, unidos por la misma profesión, deben tener siempre<br />

en cuenta las limitaciones que impone la situación general del país.<br />

<strong>La</strong>s exigencias sindicales no pueden transformarse en una especie de<br />

"egoísmo" de grupo o de clase por más que puedan y deban tender<br />

también a corregir —con miras al bien común de toda la sociedad—<br />

19 Ibid., 87.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1557<br />

incluso todo lo que es defectuoso en el sistema de propiedad de los<br />

medios de producción o en el modo de administrarlos o de disponer<br />

de ellos ». 20<br />

8. Y finalmente, quisiera destacar la importancia de valorar social­<br />

mente las funciones que con abnegación y entrega, desempeñan en<br />

sus casas, las madres de familia. Con esto deseo hacer patente el<br />

reconocimiento y homenaje que se debe a la mujer uruguaya. Ella<br />

ha desempeñado un papel providencial e inconfundible para conservar<br />

la fe y custodiar el perfil propio del alma cristiana en América <strong>La</strong>tina.<br />

Es justo que también su trabajo sea apreciado en lo que vale; y,<br />

si todos los trabajos son dignos delante de Dios y de la sociedad,<br />

el que a diario lleva a cabo una madre tiene una trascendencia supe­<br />

rior. «Será un honor para la sociedad —señalaba en mi Encíclica<br />

sobre el trabajo humano— hacer posible a la madre —sin obstacu­<br />

lizar su libertad, sin discriminación psicológica o práctica, sin dejarla<br />

en inferioridad ante sus compañeras— dedicarse al cuidado y a la<br />

educación de los hijos (...). <strong>La</strong> verdadera promoción con el abandono<br />

del carácter específico propio y en perjuicio de la familia en la que<br />

como madre tiene un papel insustituible ». 21<br />

9. Construir una «civilización del trabajo» es un imperativo ético<br />

exigido por la vocación sobrenatural del hombre y, al mismo tiempo,<br />

es un reto a su capacidad creadora. <strong>La</strong> Iglesia no puede dejarse<br />

arrebatar por ninguna ideología o corriente política la bandera de<br />

la justicia, que es exigencia del Evangelio. Por otra parte, « la doctrina<br />

social de la Iglesia no propone ningún sistema (económico, social o<br />

político) particular, pero, a la luz de sus principios fundamentales,<br />

hace posible, ante todo, ver en qué medida los sistemas existentes<br />

resultan conformes o no a las exigencias de la dignidad humana ». 22<br />

<strong>La</strong> construcción de una « civilización del trabajo » trae pues consigo<br />

una invitación al diálogo sereno entre los que sustentan opiniones<br />

diversas acerca de las posibles soluciones de los problemas que hay<br />

que resolver. No existe para ellos una única solución ni nadie tiene<br />

el derecho de definir como « católica » su propia solución, puesto<br />

que los principios enseñados por la Iglesia admiten pluralidad de<br />

aplicaciones prácticas. 23<br />

20 <strong>La</strong>borem exercens, 20.<br />

21 Ibid. 19.<br />

22 Instr. Libertatis conscientia, 74.<br />

23 Cf. Sollicitudo rei socialis, 41.


1558 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

También hay que decir que ninguna ideología puede abrogarse<br />

el monopolio de las soluciones a los problemas sociales. <strong>La</strong> « civili­<br />

zación del trabajo )> exige el estudio profundo de los problemas y el<br />

estar dispuesto a aceptar la verdad; pide, asimismo, dejar de lado<br />

las ambiciones particulares o de grupo para mirar ante todo al bien<br />

común. Una « civilización del trabajo )) requiere espíritu de sacri­<br />

ficio, espíritu de colaboración y solidaridad. Sobre todo, su realiza­<br />

ción exige un esfuerzo educativo de las jóvenes generaciones en las<br />

virtudes del trabajo y en la práctica de la espiritualidad que le es<br />

propia. 24<br />

Construir una « civilización del trabajo » es, en fin, un ideal que<br />

está, al alcance de una sociedad como la vuestra, hondamente arraigada<br />

en su histórica vocación cristiana y con un hondo sentido de la<br />

justicia y de la igualdad entre los hombres.<br />

10. Queridos hermanos y hermanas : al terminar nuestro encuentro,<br />

os invito a mirar nuevamente a Jesús de Nazaret, el Hijo de Dios,<br />

el (( hijo del carpintero )). Con la Santísima Virgen, su Madre, y con<br />

San José, Jesús formó parte del hogar que es modelo para todas<br />

las familias cristianas. Santificó la noble realidad del trabajo humano,<br />

desarrollando, durante la mayor parte de su vida, la humilde labor<br />

de un artesano. Jesús nos enseñó, de este modo, a valorar el trabajo<br />

en función del amor con que lo hagamos.<br />

Construid, pues, la (( civilización del trabajo », obrando en todo<br />

momento y lugar con amor, según la justicia y la caridad, con<br />

desprendimiento y sin perder de vista la luz eterna que alumbra<br />

nuestros pasos en la tierra. A todos los que estáis aquí, que habéis<br />

venido de los Departamentos de Cerro <strong>La</strong>rgo y Treinta y Tres, y de<br />

lejanos sitios, y del Brasil, os encomiendo a San José Obrero, Esposo<br />

de la Virgen Santísima, para que bajo su protección alcancéis la<br />

gloria eterna, después de trabajar por vuestros hermanos los hombres.<br />

Con afecto imparto a todos mi Bendición Apostólica.<br />

24 Cf. <strong>La</strong>borem exercens, 24-27<br />

* * *


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1559<br />

Floridae, in collatione sacri Ordinis presbyteralis habita.*<br />

« No me habéis elegido vosotros,<br />

sino que yo os he elegido a vosotros ».*<br />

1. Jesus pronunció estas palabras mientras cenaba con sus Após­<br />

toles reunidos en el Cenáculo antes de la pasión. Eran « los suyos », 2<br />

aquellos a quienes había llamado uno a uno, 3 y cuyos nombres hemos<br />

escuchado en la primera lectura de la liturgia que ahora estamos<br />

celebrando.<br />

« No me habéis elegido vosotros,<br />

sino que yo os he elegido a vosotros ».<br />

Son palabras que llegan al corazón, porque Jesús las pronuncia<br />

hoy y aquí, en medio de nosotros, queridos hijos y hermanos. Se<br />

dirigen, en primer lugar, a los que vais a recibir la ordenación<br />

sacerdotal; por la imposición de manos y la oración recibiréis el don<br />

del Espíritu Santo que os consagrará a Dios para siempre, confi­<br />

gurándoos con Cristo Sacerdote, ministros suyos « para que podáis<br />

obrar como en persona de Cristo Cabeza ». 4<br />

Estas palabras van dirigidas también en este día a cuantos por<br />

el sacerdocio ministerial, Obispos y presbíteros, participáis jerár­<br />

quicamente del sacerdocio del mismo Cristo y estáis al servicio de<br />

la Iglesia en Uruguay.<br />

Quiero saludar con sincero afecto a todas las personas aquí pre­<br />

sentes, a todo el Pueblo de Dios, a la Iglesia que peregrina en<br />

vuestras tierras y que estoy visitando estos días como pastor de la<br />

Iglesia universal.<br />

2. Mis queridos hermanos : En nombre y en presencia de Cristo<br />

Resucitado nos reunimos hoy para celebrar la Eucaristía. Esta es<br />

una ocasión particularmente solemne, pues en ella tiene lugar una<br />

ordenación sacerdotal. Nos acompaña además, como testigo de excep­<br />

ción, la Purísima Virgen de los Treinta y Tres, Patrona de vuestra<br />

Nación, Madre cariñosa de cada uno de los uruguayos. También<br />

yo he querido hacerme peregrino, junto con vuestro pueblo, para<br />

postrarme a sus pies aquí en Florida.<br />

* Die 8 m. Maii a. 1988.<br />

1 Jn 15, 16.<br />

2 Ibid 13, 1.<br />

3 Me 3, 13-19.<br />

* Presbyterorum ordinis, 21.<br />

102 - A. A. S.


1560 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Hoy nos reunimos en Cenáculo con Maria para celebrar una orde­<br />

nación sacerdotal. Es para mí motivo de particular alegría saber<br />

que todos los aquí presentes estáis espiritualmente unidos al Papa<br />

en la oración y ofreciendo también a Dios estas primicias de juventud<br />

que serán prenda de futuras vocaciones sacerdotales y de fidelidad<br />

generosa por parte de quienes se preparan para el sacerdocio.<br />

Cristo se dirigió en el Cenáculo a los que había escogido para que<br />

fueran ministros de la Eucaristía, y les dijo aquellas palabras que<br />

después de tantos siglos todavía conmueven nuestros corazones :<br />

(( Vosotros sois mis amigos si hacéis lo que yo os mando )). 5<br />

¿Qué es lo que Jesús manda hacer a sus discípulos? ¿Qué es lo<br />

que el Señor nos dice a todos nosotros y especialmente a vosotros,<br />

que os preparáis para recibir la ordenación sacerdotal?<br />

Pues bien, Jesús nos transmite su mandamiento de amor, para<br />

que nosotros, sus ministros, sirvamos a los hermanos como el Buen<br />

Pastor, incluso dando la vida por ellos si fuera necesario :


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1561<br />

intimidad de Cristo para vivir personalmente del misterio de su encarnación<br />

y redención?<br />

Debemos adentrarnos más y más en el misterio eucaristico de<br />

Cristo, esto es, de entrega al sacrificio, llevados sólo de su amor,<br />

y, como sacerdotes de la Nueva Alianza, hemos de celebrar este<br />

misterio como pacto y sacrificio de amor bajo signos sacramentales,<br />

es decir, bajo las especies de pan y vino, conforme a la institución<br />

del Señor durante la última cena.<br />

Si celebramos este sacrificio de Cristo, que es el sacrificio del<br />

Hijo de Dios hecho hombre, es que somos amigos suyos de un modo<br />

particular, pues sólo a los amigos íntimos se confía aquello que<br />

constituye la expresión y el fruto del propio amor, lo más querido.<br />

En efecto, Jesús deja en nuestras débiles manos su inmolación de<br />

Buen Pastor, el precio de las almas, la garantía de la gloria de Dios<br />

y de la salvación del mundo. ¿No vale, pues, la pena, aceptar cualquier<br />

sacrificio y renuncia a cambio de ser consecuentes con este amor que<br />

lo da todo y que por ello puede exigirlo todo?<br />

4. «No os llamo siervos... A vosotros os he llamado amigos». 8<br />

Precisamente porque somos amigos del Señor y Redentor del mun­<br />

do, hemos de ser los servidores del Pueblo de Dios. Por esto nuestro<br />

sacerdocio, sin dejar de ser jerárquico, es sacerdocio ministerial,<br />

es decir, de servicio. Nuestra misión es la de « servir a Cristo, Maestro,<br />

Sacerdote y Rey », 9 que se prolonga en la Iglesia y nos espera en los<br />

hermanos, particularmente en los más necesitados.<br />

Nosotros, queridos ordenandos, no somos ministros de la Iglesia<br />

para servirnos de ella, sino para servirla sin esperar premios ni<br />

ventajas temporales. Somos ministros y heraldos del Evangelio, que<br />

debemos predicar « a tiempo y a destiempo » —como recomienda San<br />

Pablo—, 10 con toda fidelidad, en comunión con el Magisterio de la<br />

Iglesia. Se os encomienda la fe del pueblo cristiano, para que lo<br />

instruyáis en la verdad del Evangelio y en el camino de la salvación.<br />

Para santificar de veras al pueblo —especialmente por la celebración<br />

de los santos sacramentos, la vida litúrgica, la oración— debéis pre­<br />

sidir los divinos misterios según las normas de la Iglesia, uniéndoos<br />

con la ofrenda de Cristo por la salvación del mundo. Vuestra alegría<br />

8 Jn 15, 15.<br />

9 Presbyterorum ordinis, 1.<br />

10 2 Tim 4, 2.


1562 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

más profunda, por ser « gozo pascual », 11 es y sera siempre .la de<br />

pertenecer totalmente a Cristo que os ha llamado, que os envía, que<br />

os acompaña y que os espera en los hermanos.<br />


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1563<br />

bien vosotros estáis expuestos a la debilidad, aunque seáis sacerdotes. 15<br />

Vuestra tarea es inmensa. Estáis en el centro del diálogo de la sal­<br />

vación, entre Dios y los hombres. Por eso, la fidelidad del sacerdote<br />

es signo de la fidelidad de Dios que ofrece su gracia en la Iglesia,<br />

Esposa de Cristo. Poned en él toda vuestra confianza, porque él os<br />

ha elegido y os ha destinado para que vayáis y deis mucho fruto<br />

y vuestro fruto permanezca. 16<br />

Os encomiendo a Jesús, Buen Pastor, por mediación de su Madre,<br />

que es también nuestra Madre. Que ella os acompañe en todo momento.<br />

Recurrid a María, confiaos a su protección, pues el Señor desde la<br />

cruz nos la entregó como madre en la persona del discípulo amado.<br />

(( Que cada uno de nosotros permita a María que ocupe un lugar<br />

"en la casa" del propio sacerdocio ministerial, como madre y media­<br />

dora de aquel "gran misterio", 17 que todos deseamos servir con nuestra<br />

vida )). 18<br />

6. Y después de este mensaje sacerdotal, me dirijo ahora a todos<br />

los aquí presentes, para compartir la alegría de sentirnos Pueblo de<br />

Dios bajo la mirada maternal de María y ante la imagen santa de la<br />

Purísima Virgen de los Treinta y Tres.<br />

En este domingo memorable, lleno de gozo pascual, yo, Sucesor<br />

del apóstol Pedro en la sede de Roma y huésped vuestro, lanzo mi<br />

llamada a esta tierra uruguaya gritando con las palabras del salmista<br />

a todos los aquí presentes y a cuantos en el Uruguay están unidos<br />

espiritualmente a nosotros: ((Cantad al Señor un cántico nuevo». 19<br />

En Cristo Resucitado, (( el Señor ha dado a conocer su salvación », 20<br />

anunciando la victoria de Cristo sobre el pecado y la muerte.<br />

Tal como acabamos de proclamar, asociando nuestras voces al<br />

canto del salmo, «el Señor ha revelado a los pueblos su justicia ». 21<br />

<strong>La</strong> justicia del Padre no es otra cosa que su misericordia y su fide­<br />

lidad en todo tiempo y en favor de todos los pueblos; es la salvación<br />

que nos ha dado en su Hijo Jesucristo y que nosotros ya hemos reci­<br />

bido. Nosotros ya hemos conocido que esta salvación y justicia de<br />

Dios se expresan en el amor, porque Dios es Amor.<br />

15 Cf. Heb 5, 2.<br />

" Cf. Jn 15, 16.<br />

17 Cf. Ef 5, 32.<br />

" Carta a los sacerdotes, Jueves Santo de 1988.<br />

» Sal 98, 1.<br />

20 Ibid. 98, 2.<br />

21 Ibid.


1564 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

7. « Los confines de la tierra han contemplado la victoria de nuestro<br />

Dios )). 22 También a esta tierra uruguaya, desde- hace siglos, se ha<br />

revelado la justicia salvadora de Dios, por medio de la predicación<br />

de la Iglesia. En medio de vosotros se ha proclamado el perdón que<br />

viene de Dios el cual comunica su amor, su misma vida y a todos<br />

llama a participar de su propia santidad. Los hijos e hijas de esta<br />

tierra ya caminan desde hace siglos en la luz de Cristo.<br />

« Los confines de la tierra han contemplato la victoria de nuestro<br />

Dios )). 2í Esa victoria de Cristo Resucitado, vencedor del pecado y<br />

de la muerte, brilla en la Purísima Virgen María. Ella misma lo<br />

proclamó en las palabras del Magníficat : « Dios mi Salvador... ha<br />

puesto los ojos en la humildad de su esclava ... ha hecho en mi favor<br />

maravillas el Poderoso, Santo es su nombre ». 24<br />

Con vosotros contemplo esta imagen de María Inmaculada, que<br />

es vuestra Patrona, y veo en ella la victoria de nuestro Dios. María<br />

es para nosotros « el signo inmutable e inviolable de la elección por<br />

parte de Dios ». 25 De esta forma, también en nosotros se cumplen<br />

las palabras proféticas que brotaron de sus labios : (( desde ahora<br />

todas las generaciones me llamarán bienaventurada ». 26<br />

Sí, esta imagen nos pone en ininterrumpida conexión con las gene­<br />

raciones de vuestro pueblo que han ensalzado a María, que han acu­<br />

dido a su protección, que se han dejado guiar por su ejemplo. Esta<br />

imagen de la Virgen es una llamada y a la vez un signo de la presencia<br />

de la Madre de Dios desde los orígenes de vuestra Nación. Gracias<br />

a ella, ¡ cuántos jóvenes han encontrado su camino vocacional !,<br />

¡ cuántas personas han recuperado la paz y la serenidad !<br />

Su talla en madera de vuestros montes es fruto de esta tierra<br />

uruguaya. Manos indias la labraron y trajeron por estos parajes.<br />

Amor de indios, blancos y mestizos, le hicieron una pequeña horna­<br />

cina y le ofrecieron sus tierras. Ahora es ya como un memorial de<br />

la historia de cada uno de vosotros, de cada familia, de todo el<br />

Uruguay.<br />

Esta imagen nos trae a la memoria la devoción de vuestros mayores<br />

a la Madre de Dios, así como su fidelidad al Evangelio y a la Iglesia.<br />

22 IUd. 98, 3.<br />

23 Ibid.<br />

24 Lc 2, 47-49.<br />

25 Redemptoris Mater, 11.<br />

26 Lc 2, 48.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1565<br />

Recordamos a vuestro procer nacional, José Artigas, que puso bajo<br />

la protección de María a las poblaciones de Carmelo y Purificación,<br />

y que en los últimos años de su vida os dejó el testimonio humilde<br />

del rezo cotidiano del santo rosario.<br />

Vosotros bien sabéis que la historia de vuestra patria está ligada<br />

a esta santa imagen. Con su mismo nombre, « <strong>La</strong> Virgen de los<br />

Treinta y Tres », el pueblo ha querido recordar a los héroes que se<br />

pusieron bajo su amparo. Por esto, con toda razón, los uruguayos<br />

la ensalzan como Estrella del alba y la proclaman Capitana y Guía<br />

por las sendas de la paz y el amor.<br />

8. María Santísima, que llevó en su seno a Cristo, Sacerdote y<br />

Redentor, nos invita a apreciar este gran don que nos dejó Jesús :<br />

el ministerio sacerdotal. Por esto, amad a vuestros sacerdotes, orad<br />

por ellos y encomendadlos a la Virgen. Escuchad sus enseñanzas,<br />

acercaos a recibir la vida de Cristo en los sacramentos, especialmente<br />

en los de la reconciliación y de la Eucaristía.<br />

Vuestro pueblo, lo sabéis bien, necesita más sacerdotes. Esta preo­<br />

cupación por el fomento de las vocaciones sacerdotales espera la soli­<br />

daridad de los laicos, ya que ha de ser tarea de todos los bautizados.<br />

Pedid pues a María que el Señor os envíe santos sacerdotes; que<br />

vuestras familias y comunidades eclesiales sean el ambiente ade­<br />

cuado en que se escuche el llamado de Dios y vuestros hijos se sientan<br />

alentados a seguirlo.<br />

Vosotros, jóvenes, pedidle al Señor que os haga oír su voz, que<br />

escuchéis el llamado que os tiene quizá reservado a vosotros. Haced<br />

de vuestra vida un seguimiento del Maestro y sed generosos en darle<br />

vuestro corazón. Y si os llamara al sacerdocio o a la vida consagrada<br />

no temáis, confiad en él, que es el amigo que nunca defrauda.<br />

Jesucristo es el maestro que nos enseña la verdad sin engaño y el<br />

amor auténtico. El Señor no quiere comunicarnos menos de lo que<br />

él tiene : « Os he dicho esto, para que mi gozo esté en vosotros, y<br />

vuestro gozo sea colmado ». 27 No tengáis miedo. El os llama al gozo<br />

y felicidad verdadera, y os señala el camino seguro. El os da la<br />

fuerza. Acudid a él en la oración. Escuchad su palabra. Recibid el<br />

perdón de Cristo y la gracia de la conversión por medio de la con­<br />

fesión frecuente. Alimentaos con la Eucaristía.<br />

Unios, queridos jóvenes uruguayos, para renovar vuestra patria<br />

27 Jn 15, 11.


1666 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

en un esfuerzo común de solidaridad, de honestidad, de verdad y de<br />

amor. Poneos al servicio de los demás, especialmente de los pobres<br />

y de los que sufren.<br />

A todos los que moráis en estas benditas tierras os invito a hacer<br />

de vuestras vidas un testimonio de la victoria de Cristo Redentor<br />

que, desde la Cruz, nos entregó a su Santísima Madre para que fuera<br />

también Madre nuestra.<br />

* * *<br />

Oruri, ad agrícolas, fossores xnetallarios, opifices et suburbanos habita.*<br />

Queridos hermanos y hermanas del altiplano.<br />

Ancha manásghas runa masis, Diuspáta Wawásnin:<br />

1. Siento un gran gozo por estar hoy con vosotros en Oruro para<br />

celebrar nuestra fe común en Jesucristo resucitado. Que El viva<br />

siempre en vuestros corazones, en vuestras familias, en vuestros tra­<br />

bajos de cada día.<br />

Saludo con afecto a todos los presentes sin excepción. En parti­<br />

cular, al Pastor de esta diócesis, Mons. Julio Terrazas Sandoval, así<br />

como a todos los hermanos en el Episcopado que aquí nos acompañan,<br />

junto con sus sacerdotes, religiosos y religiosas. Entre vosotros hay<br />

también un buen número de campesinos, mineros, obreros y pobla­<br />

dores de barrios marginales.<br />

Mis ojos contemplan maravillados a toda esta multitud congre­<br />

gada aquí para saludar al Papa y hacerle partícipe de su vida, de<br />

sus preocupaciones y esperanzas de un futuro mejor. Sé que para<br />

llegar a este lugar muchos de vosotros, familias enteras de campe­<br />

sinos, habéis tenido que recorrer largas distancias, con grandes sacri­<br />

ficios y sufriendo los rigores de esta dura naturaleza del altiplano.<br />

Vosotros, mineros, traéis las marcas del profundo socavón de donde<br />

extraéis el mineral que por siglos ha sido la principal fuente de<br />

riqueza de vuestro país. Venís también de Potosí y de otros lugares<br />

del altiplano; en vuestros semblantes se dejan traslucir las señales<br />

de la soledad, de la fatiga y de las privaciones propias de una vida<br />

austera que os ha enseñado a prescindir aun de lo indispensable y<br />

os ha dado un temple recio, capaz de resistir al cansancio y al sufri-<br />

Mento y de esperar en medio de la adversidad.<br />

* Die 11 m. Maii a. 1988.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1567<br />

Al veros, campesinos, mineros, trabajadores de toda condición,<br />

mi corazón se eleva en acción de gracias a Dios Padre por el don<br />

de la fe que, como gran tesoro supieron cultivar vuestros antepasados,<br />

y que vosotros tratáis de encarnar en vuestras vidas y transmitir<br />

a vuestros hijos. Me vienen a los labios las palabras de Jesús : « Yo<br />

te bendigo, Padre, Señor del cielo y de la tierra, porque has ocultado<br />

estas cosas a sabios y prudentes, y se las has revelado a los pequeños )).*<br />

Esta plegaria del Señor resuena hoy con eco particular en Oruro,<br />

porque a los sencillos de corazón quiso Dios manifestar las riquezas<br />

de su Reino.<br />

Vengo a visitaros en nombre de Jésus, pobre y humilde, que nos<br />

dio como señal de su realidad mesiánica el anuncio de la Buena Nueva<br />

a los pobres ; 2 de este Jesús que sentía compasión por las muche­<br />

dumbres, que venían de todas partes a escuchar su palabra, « porque<br />

estaban vejados y abatidos como ovejas que no tienen pastor ». 3 Vengo<br />

a traeros un mensaje de esperanza que no quiere decir pasividad ante<br />

las situaciones de miseria que cada día se hacen más evidentes, sino<br />

que es compromiso por la construcción de una nueva sociedad fundada<br />

en el amor, la solidaridad y la justicia.<br />

2. Conozco las dificultades de vuestra situación actual y quiero<br />

aseguraros al respecto que la Iglesia os acompaña como Madre solí­<br />

cita, en vuestras legítimas aspiraciones. Vosotros, campesinos, que<br />

representáis la gran mayoría de la población, habéis sido y seguís<br />

siendo parte central en la historia y espíritu de Bolivia, pues habéis<br />

participado en tantos momentos decisivos para vuestra patria. Sé de<br />

tantos trabajadores que habéis sido desplazados de vuestros lugares<br />

de trabajo. Los profundos socavones que hace años eran la gran fuente<br />

de la riqueza nacional, especialmente en Oruro y Potosí, ahora son<br />

sólo testigos mudos de tantísimas vidas humanas allí consumidas<br />

calladamente, sin haber encontrado acaso un adecuado y merecido<br />

reconocimiento por parte de los beneficiarios de aquel silencioso<br />

sacrificio.<br />

Sé también que existe un gran desajuste entre los salarios que<br />

percibís y el costo de la vida siempre en aumento, lo cual hace más<br />

ardua la tarea de procurar digno mantenimiento a vuestras familias.<br />

Motivo de honda preocupación son los casos de niños que mueren<br />

1 Mt 11, 25.<br />

2 Cf. ibid. Il, 6.<br />

3 Ibid. 9, 36.


1568 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

en temprana edad como consecuencia de problemas de desnutrición<br />

y por falta de adecuados servicios sanitarios para atender a las nece­<br />

sidades de la población. Sé también, del desempleo creciente que<br />

hoy ha adquirido dimensiones alarmantes a nivel nacional.<br />

<strong>La</strong>s casi 4.000 comunidades campesinas desparramadas por vuestra<br />

geografía se ven obligadas a soportar un alto índice de pobreza. En<br />

efecto, un elevado porcentaje de familias no cuenta con ingresos sufi­<br />

cientes para cubrir las necesidades alimenticias más elementales. Por<br />

otra parte en lo que se refiere a la distribución de tierras, me consta<br />

que Bolivia fue uno de los primeros países latinoamericanos que llevó<br />

a cabo una reforma agraria, lo cual permitió en principio que muchos<br />

de vosotros pudieran adquirir al menos un pequeño terreno en pro­<br />

piedad. Sin embargo, los inconvenientes del minifundio —en un terri­<br />

torio inmenso poco poblado— y la existencia de vastísimos latifundios,<br />

no han cesado de crear graves problemas al trabajador del campo.<br />

Son cuestiones muy serias de sobra conocidas que están reclamando solu­<br />

ciones audaces que hagan valer las razones de justicia, esto es,<br />

especie de hipoteca social, que grava en realidad sobre la propiedad<br />

privada. <strong>La</strong> doctrina social de la Iglesia ha sido constante en defender<br />

que los bienes de la creación han sido destinados por Dios para<br />

servicio y utilidad de todos sus hijos. De ahí que nadie debe apro­<br />

piárselos rehuyendo las exigencias superiores del bien común. De<br />

acuerdo con esta doctrina, la misma Iglesia ha predicado siempre<br />

la equitativa distribución de las tierras de cultivo, bajo diversas for­<br />

mas y modalidades, para dar al campesinado la posibilidad de una<br />

vida digna que permita la conveniente educación integral de sus hijos<br />

y el necesario progreso en su salud, en sus métodos de trabajo y de<br />

comercialización —a precios justos—- de sus productos.<br />

No dudo pues, en apelar al sentido de justicia y humanidad de<br />

todos los responsables, para que se favorezca al campesinado pobre<br />

de Bolivia con todos los medios posibles que lo eleven en su condición<br />

de tenencia de tierras, de cultura y sanidad, además de dotarlos de<br />

los títulos de propiedad de los que muchos aún carecen.<br />

3. Frente a tantas situaciones de sufrimiento, la Iglesia tiene siem­<br />

pre atentos sus oídos al clamor de los pobres y se solidariza con las<br />

personas que sufren explotación, hambre y miseria. Como ya indiqué<br />

en la encíclica <strong>La</strong>borem exercens, « la Iglesia esta vivamente compro­<br />

metida en esta causa, porque la considera como su misión, su servicio,


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1569<br />

como la verificación de su fidelidad a Cristo, para ser verdaderamente<br />

la "Iglesia de los pobres" ». 4<br />

<strong>La</strong> opción preferencial, mas no exclusiva ni excluyente, por los<br />

pobres es fruto del amor que es fuente de energía moral capaz de<br />

sostener la noble lucha por la justicia e impulsa a su vez a la Iglesia<br />

a buscar, junto con todas las personas de buena voluntad, los cami­<br />

nos más acertados que conduzcan a una convivencia más fraterna,<br />

a una sociedad donde reine la justicia, el amor y la paz.<br />

Esta búsqueda debe inspirarse, para un cristiano, en la Palabra<br />

de Dios, de ese Dios que se revela como verdadero Padre de todos<br />

haciendo que nosotros seamos hermanos. Nuestra fe en la paternidad<br />

universal de Dios y en el Reino que Jesús vino a anunciar, fundamenta<br />

nuestra preocupación por la justicia, sin perder nunca de vista que<br />

nuestra patria definitiva está en los cielos.<br />

Precisamente porque el hombre ha sido puesto por Dios en el<br />

mundo, donde logrará conseguir su propia perfección, a base de su<br />

trabajo, hay que respetar y hacer respetar el derecho que todo ser<br />

humano tiene al trabajo, lo cual «constituye una dimensión funda­<br />

mental de la existencia del hombre en la tierra ». 5 Como cristianos,<br />

no podemos permanecer indiferentes ante la situación actual de tantos<br />

hermanos bolivianos, privados del derecho a un trabajo honesto, de<br />

tantas familias sumidas en la pobreza, de miles y miles de jóvenes<br />

que, aun teniendo la debida preparación ven desvanecerse ante ellos<br />

muchas perspectivas de futuro.<br />

Ciertamente, no pueden negarse los buenos resultados consegui­<br />

dos por el esfuerzo conjunto de la iniciativa pública y privada en los<br />

países donde vige un régimen de libertad. Tales logros, sin embargo<br />

no han de servir de pretexto para soslayar los defectos de un sistema<br />

económico cuyo motor principal es el lucro, donde el hombre se ve<br />

subordinado al capital, convirtiéndose en una pieza de la inmensa<br />

máquina productiva, quedando su trabajo reducido a simple mer­<br />

cancía a merced de los vaivenes de la ley de la oferta y la demanda.<br />

5. Frente a los no pocos factores negativos que a veces podrían<br />

llevar al pesimismo y a la desesperación, la Iglesia, sigue anunciando<br />

la esperanza en un mundo mejor, porque Jesús ha vencido el mal.<br />

Jesús resucitado es ya el inicio de ese mundo nuevo. Un mundo que<br />

4 N. 8.<br />

5 <strong>La</strong>borem exercens, 4.


1570 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

promete ser mejor porque Cristo es Señor de la historia y en la<br />

medida en que vamos promocionando al hombre, vamos construyendo<br />

el Reino que El vino a implantar. Este mundo está ya de alguna<br />

manera presente entre nosotros y debemos escrutarlo para descubrir<br />

los signos de esperanza, de vida, de resurrección.<br />

En efecto, son signos de esperanza y primicias de un mundo<br />

nuevo : la fe que se hace vida y se manifiesta en el compromiso por<br />

la justicia; la búsqueda de formas de convivencia social más humanas<br />

y modelos económicos no basados exclusivamente en el lucro ni el<br />

consumo, sino en la comparticipación y en la solidaridad ; el rechazo<br />

de toda forma de violencia, aunque fuese para acabar con una pre­<br />

tendida violencia institucional; la decisión de combatir la corrupción<br />

en sus diversas formas, la mentira, la inmoralidad pública y privada.<br />

6. Queridos hermanos todos, de la ciudad y del campo, de la mina<br />

y de la industria, trabajadores, pobladores de barrios marginales,<br />

al veros aquí en tan gran número, convocados por la común fe cris­<br />

tiana para encontraros con el sucesor del apóstol Pedro, me viene<br />

espontáneo haceros una llamada a la solidaridad, a la hermandad<br />

sin fronteras. El saberos hijos del mismo Dios, redimidos por la<br />

sangre de Jesucristo, ha de moveros, bajo el impulso de la fe, a buscar<br />

solidariamente las condiciones necesarias que hagan de esta socie­<br />

dad y de toda Bolivia un lugar más fraterno y acogedor. Los criterios<br />

a adoptar en la noble lucha por la justicia no han de ser nunca de<br />

enfrentamiento de hermano contra hermano, sino que en todo momento<br />

han de estar inspirados y movidos por los principios evangélicos de<br />

colaboración y diálogo, excluyendo toda forma de violencia. Estad<br />

seguros de que la violencia y el odio son perniciosas semillas inca­<br />

paces de producir algo que no sea odio y violencia.<br />

Esta precisa solidaridad a la que como Pastor de la Iglesia uni­<br />

versal os invito, echa sus raíces no en ideologías dudosas y pasajeras,<br />

sino en la perenne verdad de la Buena Nueva que nos trajo Jesús;<br />

tiene su fundamento insustituible en la oración y en la celebración<br />

de los sacramentos, particularmente en la <strong>Santa</strong> Misa, donde encon­<br />

traréis la alegría de sentiros miembros de una sola familia : la Iglesia,<br />

pueblo de Dios y cuerpo místico de Cristo.<br />

En vuestras parroquias y comunidades, donde se escucha y se vive<br />

la palabra revelada, experimentaréis de modo especial la dignidad<br />

de ser hijos de Dios; un Dios que es siempre comprensivo y miseri­<br />

cordioso con todos los que sufren : « Venid a mí todos los que estáis


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1571<br />

fatigados y agobiados, y yo os aliviaré. Tomad sobre vosotros mi<br />

yugo, y aprended de mí, que soy manso y humilde de corazón ; y<br />

hallaréis descanso para vuestras almas ». 6<br />

A vosotros sacerdotes, religiosos, religiosas, catequistas y tantos<br />

agentes de pastoral que desempeñáis abnegadamente vuestra labor<br />

con los más necesitados, os aliento a continuar vuestras tareas apos­<br />

tólicas en comunión plena con vuestros Pastores y con las enseñanzas<br />

de la Iglesia, siendo instrumentos de santificación mediante la palabra<br />

y los sacramentos. En vuestro ministerio, estáis llamados a dar testi­<br />

monio de santidad y entrega, conscientes de que vuestra labor es<br />

de carácter religioso, espiritual. No permitáis que intereses extraños<br />

al Evangelio enturbien la pureza de la misión que la Iglesia os ha<br />

confiado. Sé que vuestro trabajo no está exento de dificultades; por<br />

ello necesitáis estar muy unidos a Cristo, alimentados por la savia<br />

de la fe, a la luz de la palabra de Dios, y en fidelidad y amor a la<br />

Iglesia.<br />

7. A todos quiero invitaros a vivir en la esperanza puesta en una<br />

mañana mejor, a sabiendas de que es una mañana en cuya construc­<br />

ción tenéis que empeñaros todos, cada uno según sus posibilidades<br />

y en la medida de los dones recibidos. No es una esperanza fácil,<br />

pero para hacerla realidad contáis con tantos valores demostrados<br />

por vuestras gentes a lo largo de la historia de este país : la auste­<br />

ridad, la hospitalidad, la conciencia comunitaria, el sentido de fiesta<br />

y gratitud, para mencionar sólo algunas características de la iden­<br />

tidad del querido pueblo boliviano.<br />

Esperanza sembraron en vuestro país los misioneros, que con el<br />

sacrificio de sus vidas dejaron en esta tierra del altiplano las semillas<br />

de la fe, que con la gracia del Señor habéis conservado intacta. De<br />

esto dan testimonio figuras ejemplares como el Padre Vicente Bernedo<br />

y la hermana Nazaria Ignacia.<br />

Camino de esperanza para este pueblo es la vitalidad de la Iglesia<br />

cada día más comprometida con su cultura, que se hace vida en los<br />

catequistas, los agentes de pastoral, las comunidades eclesiales de<br />

base, la pastoral juvenil y, de manera especial, en las familias que<br />

deben ser comunidades de fe y fermento de la sociedad.<br />

Quiero animaros a proseguir en la edificación de la Iglesia para<br />

que cada día sea más testigo del amor divino, instrumento de unidad,<br />

6 Mt 11, 28-29.


1572 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

sacramento de comunión y liberación. Una Iglesia cada vez más<br />

solidaria con los pobres, los marginados, los más abandonados de<br />

la sociedad. Superando las diferencias naturales entre los grupos<br />

humanos, empeñaos en construir una sociedad solidaria. « Los "meca­<br />

nismos perversos" y las "estructuras de pecado" —a que me refería<br />

en la reciente encíclica Sollicitudo rei socialis— sólo podrán ser ven­<br />

cidos mediante el ejercicio de la solidaridad humana y cristiana, a<br />

la que la Iglesia invita y que promueve incansablemente. Sólo así<br />

tantas energías positivas podrán ser dedicadas plenamente en favor<br />

del desarrollo y de la paz ». 7<br />

8. Para concluir, volvamos nuestros ojos a María, refugio de los<br />

pecadores, consuelo de los afligidos. A ella los fieles de Oruro, del<br />

altiplano y de toda Bolivia se encomiendan en sus necesidades.<br />

El hombre de la mina recurre permanentemente a María del<br />

Socavón, porque ve en ella el modelo de todas sus esperanzas. El<br />

campesino, el trabajador acuden a ella como a una madre.<br />

Ella que sufrió la pobreza, que tuvo que huir en la persecución, os<br />

ayude a seguir adelante con esperanza. Ella que nos trajo a Jesús,<br />

os conduzca hacia El, verdadero camino al Padre. Ella que unió la<br />

fe con la vida, os enseñe a hacer que la fe sea vida operante, compro­<br />

metida. Ella que cantó en el Magníficat que Dios derroca a los pode­<br />

rosos y exalta a los humildes, sea la Madre y protectora de este pueblo<br />

sufrido y sencillo.<br />

Permitidme antes de terminar, despedirme en vuestra propia lengua:<br />

Quechua : Señorníchej kankunáhuan háchun y paytaj Bendeciycu-<br />

chun tocuy familiayquichejta jallpayquichejta uyhuasniy quiche j ta y<br />

j 1 oyapillankaynich e j ta.<br />

(Que el Señor esté con ustedes y les bendiga sus familias, sus cam­<br />

pos, sus ganados y sus trabajos en las minas).<br />

Aymara: ISTayajj chuymajjaruj apastuwa munat jilatanaka, culla-<br />

kanaka.<br />

(Les llevo en mi corazón queridos hermanos y hermanas. Felici­<br />

dades) .<br />

7 N. 4.<br />

* * *


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1573<br />

Cotzabambae, ad iuventam habita.*<br />

1. Recibid mi saludo cordial, queridos jóvenes de Bolivia, que<br />

habéis querido reuniros conmigo en esta ciudad de Cochabamba, al<br />

pie del Tunari, venidos del altiplano, de los valles, de la selva y del<br />

Oriente de esta hermosa tierra, corazón del continente de la esperanza<br />

y de la juventud. Repetidas veces he recordado que sois el futuro de<br />

la sociedad y de la Iglesia y que confío en vosotros; porque vuestra<br />

fuerza, esperanza y cariño me llenan de alegría.<br />

Mi saludo y mi palabra se dirigen también a vosotros jóvenes del<br />

resto del país, que no podéis estar aquí; sabed que a todos os tengo<br />

igualmente presentes en mi corazón, que rezo por vosotros y que<br />

cuento con vuestras oraciones.<br />

2. El texto del Evangelio que acabamos de proclamar es una narra­<br />

ción palpitante del encuentro de Cristo con aquellos dos discípulos<br />

que iban camino de Emaús.<br />

Se alejaban de Jerusalén, el domingo, después de los aconteci­<br />

mientos de la pasión y muerte de Jesús. Iban conversando entre ellos<br />

acerca de lo sucedido en los últimos días. Caminaban tristes —« con<br />

aire entristecido nos dice el Evangelio—, desilusionados. Su deseo<br />

de seguir a Jesús, su fe en el Maestro, se estaban derrumbando por<br />

momentos ante el aparente fracaso de la Cruz.<br />

Queridos jóvenes, ¡ cuántas veces habréis sentido vosotros mismos<br />

esa perplejidad y esa desilusión ! la desesperanza, la tentación del<br />

abandono o de la huida, ante la magnitud de los problemas del mundo<br />

en el que nos toca vivir, de la sociedad o de la propia vida personal,<br />

y al comprobar que las soluciones no son sencillas ni inmediatas.<br />

No es fácil comprender el por qué de tantas situaciones de injus­<br />

ticia y de opresión, de desprecio de los derechos fundamentales de<br />

la persona. Desigualdades sin justificación posible desde el punto de<br />

vista cristiano y ni siquiera desde el humano, cuando al lado de per­<br />

sonas cargadas de riquezas, y lanzadas a un consumo sin freno, hay<br />

otros hombres que padecen hambre y todo tipo de necesidades mate­<br />

riales y espirituales. « Tal es la realidad de una multitud ingente<br />

de hombres y mujeres, niños, adultos y ancianos, en una palabra,<br />

* Die 11 m. Maii a. 1988.<br />

1 Lc 24. 17.


1574 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

de personas humanas concretas e irrepetibles, que sufren el peso into­<br />

lerable de la miseria », 2 como he escrito en mi última encíclica.<br />

Es doloroso asimismo comprobar cómo tantas situaciones de desi­<br />

gualdad injusta a nivel local, de carencias gravísimas educacionales<br />

y sanitarias, especialmente en las poblaciones campesinas y en los<br />

barrios marginales, son debidas a veces a la escasa conciencia cívica<br />

en el desempeño de cargos públicos, que abre las puertas a la corrup­<br />

ción y a la ausencia de una civilización del trabajo, 3 que obliga a<br />

muchos a emigrar por falta de oportunidades laborales, lo cual pro­<br />

duce el estancamiento económico.<br />

¡ Cómo se van a aceptar las crisis de la familia, desgarrada no sólo<br />

por falta de los recursos mínimos que posibilitan su nacimiento y<br />

desarrollo, sino también por la pornografía y el permisivismo sexual,<br />

que impiden el verdadero amor !<br />

No a todos es dado discernir, entre tantos gritos de confusión,<br />

que muchos de estos males proceden, en definitiva, de una gran<br />

carencia de Dios en los corazones, de una pérdida del sentido tras­<br />

cendente de la vida y de la ruina de los valores superiores que han<br />

dado sentido al hombre en su caminar histórico.<br />

3. Ante este panorama, en verdad bastante sombrío, yo os invito<br />

a dirigiros a Jesús, el Hijo de Dios, el Hijo de María; a dialogar<br />

con El, que nos acompaña en el camino, como aquella tarde a los<br />

dos de Emaús, aunque nuestros ojos estén nublados o incluso se<br />

cierren obstinadamente para no reconocerlo.<br />

Fijemos, queridos amigos, nuestra mirada en los detalles de la<br />

escena que nos narra el evangelista San Lucas. Mientras van andando,<br />

Jesús se acerca a aquellos dos discípulos, pero ellos no le reconocen.<br />

Se inicia un diálogo. Toma la palabra uno de ellos, llamado Cleofás,<br />

quien pone de manifiesto su decaimiento, su desilusión : lo esperaba<br />

todo de Jesús de Nazaret, pero he aquí que los « sumos sacerdotes<br />

y magistrados lo condenaron a muerte y le crucificaron )) 4 y —añade<br />

él—de esto hace ya tres días. 5 El Maestro contesta : « ¿No era nece­<br />

sario que el Cristo padeciera eso y entrara así en su gloria? ». 6 Y a<br />

continuación, les explica cómo estaban ya profetizados en las Sagradas<br />

2 Sollicitudo rei socialis, 13.<br />

3 Cf. Libertatis conscientia, 83.<br />

* Lc 24, 20.<br />

5 Cf. ibid. 24, 21.<br />

6 Ibid. 24, 26.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1575<br />

Escrituras los padecimientos que iba a sufrir el Mesías, su muerte<br />

ignominiosa y también su resurrección.<br />

Jesús, muerto y resucitado, ensefia a los discípulos de Emaús que<br />

su dolor, su pasión y muerte, no habían sido algo inútil, una prueba<br />

más de su fracaso, sino que, al contrario, eran el precio de la Re­<br />

dención.<br />

Tocamos aquí, amigos mios, uno de los misterios más profundos<br />

con que el hombre se enfrenta en esta vida : el misterio del dolor,<br />

del sufrimiento, que cada uno experimenta dentro de sí a lo largo<br />

de su propia existencia y, frecuentemente, también en la de los demás.<br />

Pero ese mismo sufrimiento humano se revela (se des-vela) como<br />

camino redentor en Cristo, que ha padecido y ahora está glorioso a<br />

la derecha de Dios Padre. Jesús señala ese camino a todo hombre,<br />

sale a su paso y acompaña especialmente a los que sufren, para<br />

mostrarles que no es la suya una vida sin sentido ; para mantener<br />

palpitante en ellos la esperanza, con el ejemplo de su nacimiento<br />

pobre, con su experiencia de la persecución y del exilio en una tierra<br />

extraña, con sus años de vida sometida al trabajo diario, con su<br />

pasión y muerte de Cruz; pero sobre todo con la victoria sobre el<br />

pecado y el triunfo definitivo sobre la muerte en su Resurrección<br />

gloriosa.<br />

He ahí algunos aspectos sobresalientes del paso del Hijo de Dios<br />

entre los hombres. Por esto, siguiendo el ejemplo del Señor, la Iglesia<br />

ama y está siempre cerca de los pobres, de los enfermos, los margi­<br />

nados, los que sufren. En este marco y en esta perspectiva asumen<br />

valor y adquieren vigencia las palabras de las bienaventuranzas, pro­<br />

nunciadas por Cristo en el Sermón de la Montaña. 7<br />

No interpretéis esto, amados jóvenes, como una justificación de<br />

actitudes que pueden favorecer la indiferencia o la inactividad. No<br />

os desentendáis de los demás con la fácil excusa de que la vida es<br />

así, de que los problemas no tienen solución. A través del diálogo<br />

con Jesús podéis comprender también cómo vuestra patria boliviana,<br />

nación de copiosas reservas humanas y de grandes posibilidades ma­<br />

teriales, os llama a empeñar vuestras energías, a dar generosamente<br />

vuestro corazón joven para colaborar en construir una sociedad más<br />

justa, más próspera, más acorde con la dignidad humana. Una llamada,<br />

sobre todo, a recuperar el verdadero sentido de lo humano, orientando<br />

7 Cf. Mt 5, 3-12.<br />

103 - A. A. S.


1576 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

los pasos por las rutas del Evangelio, lo cual significa saberse y com­<br />

portarse como hijos de Dios. Os daréis cuenta de que debéis contri­<br />

buir a vencer los « mecanismos perversos » y las « estructuras de<br />

pecado » —fundadas en el pecado, que es siempre personal— « me­<br />

diante el ejercicio de la solidaridad humana y cristiana, a la que<br />

la Iglesia invita y que promueve incansablemente». 8<br />

4. ¿No es cierto que probáis inquietud por encontrar solución a<br />

todos estos problemas? ¿No es también verdad que vuestros mejores<br />

anhelos se cifran en resolver las profundas cuestiones que la vida<br />

plantea? No las esquivéis, queridos jóvenes ; no optéis nunca por<br />

escapar ante las dificultades. Los discípulos huían de Jerusalén hacia<br />

Emaús. No faltarán quienes os presenten, con gran atractivo, solu­<br />

ciones que en el fondo encubren una huida, porque dejan sin resolver<br />

los auténticos problemas.<br />

No los resolverá ciertamente el logro de los objetivos placenteros<br />

propagados por la sociedad consumista, donde lo importante es lo<br />

que uno tiene antes que lo que es, donde la búsqueda egoísta del<br />

propio bienestar olvida las situaciones de marginación, abandono,<br />

soledad, que pueden darse alrededor. No dejéis que os esclavicen las<br />

cosas, cayendo en un materialismo que deja insatisfechas las aspi­<br />

raciones más profundas de la persona e impide encontrar la verda­<br />

dera felicidad que sólo se halla en Dios. 9 «Nos hiciste, Señor, para<br />

Tí —grita San Agustín— e inquieto estará nuestro corazón hasta<br />

que descanse en Tí ». Esta es la gran verdad que da sentido a la vida<br />

—o al contrario el gran drama si se rechaza—. ¡Cuántos jóvenes<br />

buscan desesperadamente la felicidad sin darse cuenta de que lo único<br />

que de veras puede saciar el corazón del hombre y de la mujer es<br />

Dios ! i Cuántos esfuerzos inútiles, cuántas desilusiones, cuántos fra­<br />

casos, por haber puesto la confianza y el centro de la vida fuera de Dios !<br />

Queridos jóvenes de Cochabamba y de toda Bolivia, no olvidéis<br />

nunca esa reveladora exclamación de San Agustín : porque hemos<br />

salido de las manos de Dios, sólo en Dios encontrará descanso y feli­<br />

cidad nuestra alma. Jesús es el único que puede hacer arder vuestros<br />

corazones con la llama inextinguible del amor; no lo echéis de vuestro<br />

lado para volveros a la adoración de falsos ídolos, inertes y que nada<br />

saben de vuestras inquietudes.<br />

J Sollicitudo rei socialis, 40.<br />

9 Cf. Ibid. 28,


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1577<br />

Estad atentos a no dejaros seducir por doctrinas que tratan de<br />

justificar la violencia o el odio, que reducen a los miembros de la<br />

familia humana a simples factores de una evolución histórica y los<br />

enfrentan en la lucha de clases.<br />

No caigáis tampoco en esa huida egoísta y falaz consistente en<br />

buscar la satisfacción irracional de los apetitos : el abuso del alcohol,<br />

la droga, la ausencia de toda norma de moral en la conducta sexual<br />

y la tentación del fácil enriquecimiento a través del narcotráfico son<br />

otros tantos concentrados de seducción que amenazan con destruir<br />

las personas y la sociedad.<br />

5. Dialogando con Jesús, sin sentirlo se va haciendo tarde.<br />

El evangelio nos dice que « al acercarse al pueblo a donde iban,<br />

El hizo ademán de seguir adelante ». 10 Cae la noche. Los discípulos<br />

se detienen.<br />

Queridos jóvenes : En el camino de vuestra vida, no abandonéis<br />

la compañía del Señor. Si la debilidad de la condición humana os<br />

llevase alguna vez a no cumplir los Mandamientos de Dios, volved<br />

vuestra mirada a Jesús y gritadle : (( quédate con nosotros », vuelve,<br />

no te alejes. Recuperad la luz de la gracia por el Sacramento de la<br />

Penitencia. «Y entró a quedarse con ellos» 11 nos dice el evangelista.<br />

Jesús vuelve a estar con vosotros cada vez que recibís la absolución.<br />

Cada vez que el sacerdote dice « yo te absuelvo », en ese encuentro<br />

personal con Dios que es la confesión sacramental, el Maestro vuelve<br />

a habitar en vuestra alma, recuperáis la gracia santificante, esto es,<br />

la amistad con Jesús, si la habíais perdido.<br />

(( ¡ Quédate con nosotros ! ». Jesús, que está como esperando la<br />

invitación de los dos discípulos de Emaús, se sienta con ellos a la<br />

mesa, toma el pan, lo bendice, lo parte y se lo da. En este momento<br />

aquellos dos hombres reconocen al Maestro : « se les abrieron los<br />

ojos y le reconocieron ». 12<br />

A la súplica que también nosotros hoy, a finales del siglo xx,<br />

dirigimos a Jesús —quédate con nosotros—, El nos responde con la<br />

Eucaristía. El Maestro-Amigo se ha quedado con los suyos, con<br />

nosotros, en este misterio de Amor que es su presencia en el sacra­<br />

mento de la Eucaristía. Queridos jóvenes, aquí encontraréis a Jesús<br />

10 Le 24, 28.<br />

11 Ibid. 24, 29.<br />

12 Ibid. 24, 31.


1578 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

para dialogar con El, para abrirle vuestro corazón, para revivir en<br />

vosotros lo que occurrió aquella tarde, camino de Emaús.<br />

6. Los frutos de la conversación que han mantenido los discípulos<br />

de Emaús con el Maestro, no tardan en llegar : con el corazón encen­<br />

dido, los que antes huían, vuelven ahora a Jerusalén. « ¿No estaba<br />

ardiendo nuestro corazón dentro de nosotros cuando nos hablaba en<br />

el camino y nos explicaba las Escrituras? » 13 comentaban entre ellos.<br />

Queridos jóvenes, muchachos y muchachas de Bolivia, de vuestro<br />

diálogo con Jesús obtendréis sin duda fuerzas para volver y enfren­<br />

taros decididamente con aquellos problemas. De la conversación con<br />

El os vendrá nuevo vigor para defender el valor y la dignidad del<br />

hombre, su derecho a la vida en todas las fases de su desarrollo, su<br />

derecho a la libertad y a una existencia con los recursos económicos<br />

y morales suficientes. Volveréis a defender la paz, frente a la vio­<br />

lencia y a la guerra. Volveréis a defender una concepción del hombre<br />

abierta a Dios, frente a las visiones reductivas que impiden el desa­<br />

rrollo de su destino sobrenatural. Volveréis a defender la familia,<br />

procurando también, en colaboración con vuestros Pastores, una ade­<br />

cuada preparación para la vida matrimonial. Ayudaréis a despertar<br />

a los jóvenes que encontréis a vuestro lado y que han dado por inútil<br />

todo esfuerzo, optando por desentenderse y huir.<br />

No dudéis en volver a Jesús. Volved cuando hayáis visto su rostro :<br />

no el rostro de un profeta ni el rostro de un sabio o un libertador,<br />

sino el rostro de Dios hecho hombre. El Señor no os pedirá realizar<br />

grandes hazañas, sino el esfuerzo cotidiano de contribuir día a día<br />

a la construcción de vuestra patria por medio de una competente<br />

preparación profesional, del cumplimiento generoso de un trabajo<br />

realizado de cara a los demás —sin dejarse llevar por la « flojera »—<br />

sirviendo al hermano en las mil pequeñas oportunidades de cada día.<br />

Convencidos de que la cooperación al desarrollo de todo hombre<br />

es un deber de todos para con todos, 14 servid a los demás en vuestra<br />

existencia cotidiana y también mediante vuestra colaboración en ini­<br />

ciativas de solidaridad humana y cristiana, especialmente en favor<br />

de los más pobres, los enfermos, los ancianos, los jóvenes que atra­<br />

viesan situaciones difíciles y, en general, los más necesitados, tanto<br />

en lo material como en lo espiritual. Y sobre todo aprovechad muy<br />

13 Ibid. 24, 32.<br />

14 Cf. Sollicitudo rei socialis, 32.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1579<br />

bien los años de la juventud para formaros seriamente y en profun­<br />

didad. De esta manera os preparáis para ser los hombres y mujeres<br />

del futuro, responsables y activos en las estructuras sociales, econó­<br />

micas, culturales, políticas y eclesiales de vuestro país que, infor­<br />

madas por el espíritu de Cristo y por vuestro ingenio en conseguir<br />

soluciones originales, permitan alcanzar un desarrollo cada vez más<br />

humano y más cristiano.<br />

Pero, —tornando al relato evangélico— daos cuenta, de que los<br />

discípulos de Emaús regresan a Jerusalén porque tienen el corazón<br />

encendido. Esa vuelta no es fruto de un razonamiento frío, o de verse<br />

arrastrados por unos acontecimientos no buscados, o consecuencia de<br />

una actitud impuesta desde fuera. Regresan porque tienen el corazón<br />

encendido, y tienen el corazón encendido porque en él se ha quedado<br />

el Señor.<br />

Con el corazón encendido, dialogando con el Señor, tal vez alguno<br />

de vosotros se dé cuenta de que Jésus le pide más, de que el Señor<br />

le llama a que, por su Amor, se lo dé todo. Al final de este encuentro<br />

con vosotros, queridos jóvenes, quisiera decir a cada uno : (( si tal<br />

llamada llega a tu corazón, no la acalles. Deja que se desarrolle<br />

hasta la madurez de una vocación. Colabora con esa llamada a través<br />

de la oración y la fidelidad a los mandamientos ». 15 Hay —-lo sabéis<br />

bien— una gran necesidad de vocaciones sacerdotales, religiosas y<br />

de laicos comprometidos que sigan más de cerca a Jesús. « <strong>La</strong> mies<br />

es mucha y los obreros pocos. Rogad, pues, al Dueño de la mies que<br />

envíe obreros a su mies ». 16 « Con este programa la Iglesia se dirige<br />

a vosotros jóvenes. Rogad también vosotros. Y, si el fruto de esta<br />

oración de la Iglesia nace en lo íntimo de vuestro corazón, escuchad<br />

al Maestro que os dice : « Sigúeme ». 17 No tengáis miedo y dadle, si<br />

os lo pide, vuestro corazón y vuestra vida entera.<br />

Jóvenes de Bolivia, los problemas que afectan a la sociedad y a<br />

vosotros mismos no son sencillos ni fáciles. Hay toda una serie de<br />

soluciones ficticias en las que no podéis cifrar la esperanza de vuestra<br />

vida. <strong>La</strong> solución la encontraréis dialogando con el Maestro-Amigo,<br />

con Jesús de Nazaret, que —muerto y resucitado— nos indica un<br />

camino que se inicia con la conversión del corazón; un camino que<br />

15 Carta a los jóvenes y a las jóvenes del mundo con ocasión del Año Internacional<br />

de la Juventud, n. 8.<br />

16 Mt 9, 37-38.<br />

» Ibid. 9, 9.


15<strong>80</strong> Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

El quiere recorrer con nosotros; un camino de amor que nos enciende<br />

el corazón y nos lleva a dedicarnos al servicio de-Dios y de los demás.<br />

7. « Se volvieron a Jerusalén y encontraron reunidos a los once<br />

y a los que estaban con ellos )). 18 En los Hechos de los Apóstoles se<br />

pone de manifiesto la presencia de María en el inicio de la peregri­<br />

nación de la Iglesia. 19 Podemos, por tanto, suponer que los dos discí­<br />

pulos, al volver a Jerusalén, se encuentran con María, la Madre<br />

de Jesús.<br />

Como ellos, también nosotros la hallamos. En el mensaje que os<br />

dirigí con motivo de la tercera Jornada Mundial de la Juventud os<br />

decía : (( Aprended de Ella a escuchar y a seguir la Palabra de Dios, 20<br />

aprended de Ella a estar cerca del Señor, aunque esto, algunas veces,<br />

pueda costar mucho )). 21<br />

Acudamos a María, Madre Nuestra, venerada aquí bajo la advo­<br />

cación de Nuestra Señora de Urkupiña. Ella es nuestro reposo, en<br />

Ella es donde se afianza nuestra esperanza. Bajo tu protección nos<br />

acogemos, (( Madre Soberana del Redentor, Puerta del cielo siempre<br />

abierta; Tú, que sobre la tierra nos has precedido en la peregrinación<br />

de la fe, confórtanos en las dificultades y en las pruebas y haz que<br />

seamos en el mundo, signo e instrumento de la unión con Dios y<br />

de la unidad de todo el género humano. Amén ». 22<br />

* * *<br />

Stauropoli, in Bolivia, ad Christianae doctrinae Institutores, et laicos<br />

Christifideles in consociationes adscitos habita.*<br />

¡Alabado sea Jesucristo!<br />

1. Con gran alegría me encuentro hoy reunido con vosotros, en<br />

la catedral de esta ciudad de los tajibos en flor, signada desde su<br />

fundación con el nombre de <strong>Santa</strong> Cruz de la Sierra.<br />

Saludo, en primer lugar, al Arzobispo Mons. Luis Aníbal Rodrí­<br />

guez Pardo, a sus Obispos Auxiliares, a los demás Obispos presentes<br />

18 Le 24, 33.<br />

19 Cf. Act 1. 14.<br />

20 Cf. Lc 1, 38.<br />

21 N. 4.<br />

22 Oración a la Virgen María por el Año Mariano.<br />

* Die 13 m. Maii a. 1988.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1581<br />

y, en especial, a los laicos aquí congregados y a todos los que nos<br />

acompañan a través de la radio o la televisión. Sois « linaje elegido,<br />

sacerdocio real, nación santa, pueblo adquirido, para anunciar las<br />

alabanzas de Aquel que os ha llamado de las tinieblas a su admi­<br />

rable luz ».*<br />

El nombre de vuestra ciudad nos recuerda la obra de la Redención.<br />

Jesucristo, muerto en la Cruz y resucitado, quiso permanecer cua­<br />

renta días en la tierra instruyendo a los apóstoles y completando la<br />

fundación de su Iglesia. El tiempo pascual, que celebramos a través<br />

de la liturgia, nos hace revivir aquellos acontecimientos y la misión<br />

que la Iglesia recibió de su Fundador : extender sobre la tierra el<br />

Reino de Dios.<br />

2. « Hay diversidad de carismas, pero el Espíritu es el mismo ;<br />

diversidad de ministerios, pero el Señor es el mismo; diversidad de<br />

operaciones, pero es el mismo Dios quien obra todo en todos ». 2<br />

<strong>La</strong> Iglesia es comunión : hay un único depósito de la fe, unos<br />

mismos sacramentos, un idéntico vínculo de caridad porque « es el<br />

mismo el Dios que obra », « el Señor es el mismo », y (( un mismo y<br />

único Espíritu » 3 obra en todos. Y, en esa comunión, todos partici­<br />

pamos en la única misión sacerdotal, profética y real de Cristo. Pero<br />

siendo diversas las necesidades eclesiales y los desafíos que la historia<br />

plantea, el Espíritu distribuye sus dones (( a cada uno en particular<br />

según su voluntad». 4 En efecto, Cristo ha llamado a algunos hombres<br />

para que, configurados con El sirvan a sus hermanos en el ministerio<br />

sacerdotal. Ha querido a la vez que otros, para dar testimonio del<br />

valor de la vida eterna, abracen el estado religioso. En cambio, a la<br />

mayoría de los cristianos, Nuestro Señor les ha pedido que cumplan<br />

la misión eclesial inmersos en el mundo. Hacen así presente y ope­<br />

rante a la Iglesia, en todas las circunstancias de la vida, de modo<br />

que su acción salvifica llegue a todos los hombres e impregne la obra<br />

de la creación. Ejercen de esta manera el sacerdocio común que<br />

poseen por ser bautizados, convirtiendo todas sus obras en sacrificio<br />

espiritual, aceptable a Dios por Jesucristo, por su unión con El en<br />

la comunión eclesial, en la participación de la vida sacramental y en<br />

la unión con los Pastores y con la comunidad.<br />

1 1 Pe 2, 9.<br />

2 1 Cor 12, 4-6.<br />

3 Ibid. 12, 11.<br />

4 Ibid.


1582 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

3. (( Todos los fieles » —os recuerdo con palabras del Concilio Va­<br />

ticano II—, «cualquiera que sea su estado y condición (...), están<br />

llamados por Dios, cada uno por su camino, a la perfección de la<br />

santidad ». 5 Los laicos, pues, estáis llamados por Dios, tenéis una<br />

vocación propia que no se agota en el cumplimiento de las obliga­<br />

ciones mínimas necesarias para evitar la condenación eterna. Voso­<br />

tros, sois cristianos a pleno título, con una llamada divina a la san­<br />

tidad, que os compromete totalmente, abarcando todos los aspectos<br />

y fases de vuestra vida. El mundo del trabajo, la vida familiar y<br />

social,s los momentos de esparcimiento y descanso, la escuela y la<br />

universidad y, en fin, todas las actividades honradas de los hombres<br />

son vuestro lugar de encuentro con Cristo, donde os santificáis y<br />

contribuís (( a la santificación del mundo como desde dentro, a modo<br />

de fermento ». 6<br />

4. (( A cada cual —dice el Apóstol a los de Corinto— se le otorga<br />

la manifestación del Espíritu para provecho coman ». 7 Vuestra vocación<br />

incluye también, como parte fundamental, una colaboración activa<br />

en la misión salvifica de la Iglesia.


Acta, Ioannis Pauli Pp. II 1583<br />

fomentar su vida cristiana. Con la lengua del compañerismo, los que<br />

trabajan juntos se animan mutuamente a santificar su tarea. El<br />

apostolado individual, que realiza cada uno haciendo fructificar los<br />

propios carismas, se convierte así en « el principio y la condición<br />

de todo apostolado seglar ». u <strong>La</strong>s formas asociadas de este apostolado<br />

facilitarán la presencia y testimonio de vida cristiana en los diversos<br />

ambientes de la sociedad. 12<br />

5. A los laicos os compete de manera específica estructurar la<br />

sociedad según el querer de Dios, 13 procurando que haya leyes justas,<br />

instituciones adecuadas, y que a nadie le falten los medios necesarios<br />

para llevar una vida digna y plena, abierta a la dimensión sobrenatural.<br />

Vosotros mismos conocéis y manifestáis la presencia de dolorosas<br />

desigualdades de índole diversa. Vuestros Obispos, cumpliendo la tarea<br />

que les compete, os han señalado criterios de juicio, principios de<br />

reflexión y directrices prácticas. 14 Os corresponde acoger esas enseñan­<br />

zas, y llevarlas a cabo con libertad y responsabilidad, con respeto<br />

al legítimo pluralismo, y ejercitando las virtudes cristianas, lo que<br />

significa excluir el odio y la violencia. Trabajaréis efectivamente por<br />

la paz y la justicia en acción conjunta con vuestros hermanos, día<br />

a día, tanto a nivel de las grandes decisiones como a nivel de barrios,<br />

municipios, sindicatos, cooperativas, pequeñas comunidades agrícolas,<br />

desarrollando en común todo tipo de iniciativas —educativas, de fo­<br />

mento, de defensa y gestión de vuestros derechos—, que manifiesten<br />

el inmenso potencial de la solidaridad cristiana. 15 Os compete también<br />

el deber cristiano de cuidar con esmero la moralidad pública, recha­<br />

zando con la energía de vuestra unión con Dios, cualquier tentación<br />

de lucro inmoral —los sobornos, el contrabando, las gratificaciones<br />

ilegítimas, el narcotráfico—. Este sentido de servicio cristiano a los<br />

demás os llevará a vivir una vida personal virtuosa y sobria que,<br />

como recordaba a las familias en <strong>La</strong> Paz y a los jóvenes en Cocha-<br />

bamba, es la única base de una efectiva preocupación por el prójimo.<br />

Esto no es algo exclusivo de quienes desempeñan funciones públi­<br />

cas. Todos, como parte importante de vuestro testimonio y santifi­<br />

cación, debéis asumir la parte de responsabilidad que os corresponde<br />

11 Apostolicam actuositatem, 16.<br />

12 Of. ibid., 18-20.<br />

13 Cf. Lumen gentium, 31.<br />

14 Cf. Populorum progressio, 81; Instr. Libertatis conscientia, 72.<br />

15 Cf. Instr. Libertatis conscientia, 89.


1584 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

en esa tarea. Por el esfuerzo cotidiano y solidario, podréis comenzar<br />

a dar solución a muchos de los problemas que agobian a vuestra<br />

comunidad, evitando que, en alguna ocasión, el anhelo de soluciones<br />

absolutas y definitivas oculte una huida del sacrificio inmediato. <strong>La</strong><br />

realidad de los condicionamientos geográficos, políticos y económicos<br />

a que está sometido vuestro país debe llevaros a vivir aun más esta<br />

solidaridad. Debéis evitar cualquier tipo de discriminación por mo­<br />

tivos de ubicación social, —tentación de la que no están exentos aun<br />

los más pobres— y procurar compartir con diligencia y generosidad<br />

aquellos bienes materiales y espirituales que Dios os ha dado. De<br />

esta forma colaboraréis con más eficacia con vuestros hermanos a los<br />

que toca gobernar.<br />

Además, cualquier trabajo u ocupación que sean honestos, cumplen<br />

una función social y, cuando están hechas con perfección, con espíritu<br />

de servicio y en presencia de Dios, contribuyen eficazmente al bien<br />

de todos los hombres y a consagrar el mundo a su Creador y Salvador.<br />

6. A algunos el Espíritu da palabra de sabiduría, palabra de cien­<br />

cia 16 para ensenar con más profundidad las verdades cristianas. Me<br />

dirijo ahora especialmente a vosotros, catequistas, para agradeceros<br />

vuestra actividad, esencial en la vida de la Iglesia, oculta con fre­<br />

cuencia, pero ofrecida siempre con celo ardiente y generoso. <strong>La</strong> cate-<br />

quesis (( constituye un campo en el que el laico expresa de forma<br />

peculiar la propia vocación, ejerciendo el sacerdocio común y dando<br />

testimonio de la propia participación en la misión profética de<br />

Cristo ». 17<br />

El trabajo de los que os precedieron en esta tarea ha sido deci­<br />

sivo para la evangelización de América. A vosotros os corresponde<br />

continuar esa labor —en especial la catequesis con niños y jóvenes—<br />

para impregnar cada vez más del espíritu de Cristo a vuestras comu­<br />

nidades y a vuestro gran país.<br />

Muchos niños son bautizados sin que nadie les enseñe después las<br />

insondables riquezas de nuestra fe. Por diversos motivos, muchos no<br />

llegan nunca a frecuentar las parroquias. Debéis, pues, proponeros,<br />

siempre bajo la guía de vuestros Pastores, la realización de una<br />

extensa tarea catequética que alcance los rincones más apartados.<br />

Dentro de vuestra solicitud por todos los hermanos, prestaréis una<br />

16 1 Cor 12, 8.<br />

17 Alocución para el Angelus, 10.V.1987.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1585<br />

particular atención a la familia, iglesia doméstica, que, como os<br />

recordaba en <strong>La</strong> Paz, es el lugar donde los niños deben recibir la<br />

primera formación cristiana. 18 <strong>La</strong> parroquia es el sitio privilegiado<br />

y la gran animadora de la catequesis, pero, (( sin monopolizar y sin<br />

uniformar », 19 es preciso tener en cuenta los distintos canales cate-<br />

quéticos que convergen en la confesión de una misma fe. Es necesario<br />

fomentar la participación del mayor número de fieles en esta tarea.<br />

El Credo, los Mandamientos, los Sacramentos y la vida de oración<br />

son capítulos insustituibles en la formación de las nuevas genera­<br />

ciones de cristianos, que necesitan de todo ello para poder vivir su<br />

fe con plenitud. « A ningún verdadero catequista le es lícito hacer<br />

por cuenta propia una selección en el depósito de la fe, entre lo que<br />

estima importante y lo que estima menos importante, o para enseñar<br />

lo uno y rechazar lo otro ». 20<br />

También será conveniente aprovechar los elementos de pedagogía<br />

cristiana contenidos en vuestras tradiciones y costumbres populares:<br />

villancicos, cofradías, procesiones, pinturas, manifestaciones floklóri-<br />

cas y tantas otras expresiones artísticas. Contribuiréis así además<br />

a la revalorización de vuestra rica cultura.<br />

7. <strong>La</strong> catequesis conduce necesariamente a los sacramentos. <strong>La</strong><br />

preparación para recibir la Primera Comunión debe incluir una pro­<br />

funda catequesis sobre el sacramento de la reconciliación. Explicad<br />

e inculcad, desde el primer momento, en la mente de los niños que,<br />

para recibir la Eucaristía, hace falta estar en gracia de Dios. <strong>La</strong><br />

presencia verdadera y real de Jesucristo en las especies eucarísticas<br />

debe enseñarse con claridad, de modo que distingan bien la diferencia<br />

entre el pan común y el Pan eucaristico. Más necesaria es aun la<br />

preparación para recibir el sacramento de la Confirmación, el cual,<br />

capacita al cristiano para dar con fortaleza un claro testimonio de<br />

Cristo. <strong>La</strong> preparación para el Matrimonio o para el Bautismo de<br />

los hijos será la oportunidad de que muchos vuelvan o intensifiquen<br />

su vida cristiana.<br />

Desde los comienzos de la catequesis cristiana se ha recurrido<br />

muy ampliamente a la memorización. Sin dejar de utilizar este mé­<br />

todo, conseguid al mismo tiempo que « esos textos memorizados sean<br />

interiorizados y entendidos progresivamente en su profundidad, para<br />

18 Cf. Exhort. Ap. Catechesi tradendae, 36.<br />

19 Ibid., 67.<br />

20 Ibid., 30.


1586 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

que sean fuente de vida cristiana personal y comunitaria ». 21 Junto<br />

con la doctrina de la fe, es necesario ayudar a niños y mayores a que<br />

practiquen en su vida diaria aquellas cosas que escuchan —en el<br />

caso de los niños, la recitación de las oraciones sencillas y tradicio­<br />

nales, la obediencia a los padres, la caridad con el prójimo, la vera­<br />

cidad y las demás virtudes— de modo que la coherencia entre palabras<br />

y obras comience a desarrollarse desde la infancia y continúe a lo<br />

largo de toda la vida. Por eso será también parte de la catequesis<br />

la formación en las obligaciones y los derechos que a todos les com­<br />

peten como ciudadanos.<br />

8. « Hay diversidad de carismas, pero el Espíritu és el mismo (...)<br />

Todas estas cosas las obra un mismo y único Espíritu )). 22<br />

Quiero dirigirme ahora a vosotros, miembros de los diversos mo­<br />

vimientos, organizaciones y agrupaciones de apostolado laical que<br />

estáis presentes en esta celebración. Hoy como ayer, el Espíritu Santo<br />

suscita en el seno de la Iglesia movimientos apostólicos adecuados<br />

a las necesidades de los tiempos.<br />

Cada movimiento de apostolado tiene su don peculiar, recibido<br />

de Dios, y debe permanecer fiel a sí mismo, sabiendo que la fecun­<br />

didad de su trabajo dependerá de la fidelidad a su propio carisma.<br />

Al mismo tiempo, la unidad con los Pastores y la fidelidad al Magis­<br />

terio son condiciones necesarias para que el fruto de su labor con­<br />

tribuya a una auténtica edificación de la Iglesia de Dios.<br />

Corresponde a los Pastores juzgar la autenticidad de los carismas,<br />

sin sofocar el Espíritu, sino probándolo todo y reteniendo lo que es<br />

bueno. 23 Pues, « para promover el espíritu de unidad (...), son necesa­<br />

rios el mutuo aprecio de todas las formas de apostolado de la Iglesia<br />

y una coordinación adecuada que respete el carácter propio de cada<br />

una ». 24 Y a vosotros, a todos los que de alguna forma estáis vincu­<br />

lados a esos grupos, os corresponde mantener la comunión eclesial<br />

que se realiza por la unión con Cristo, con la Jerarquía y con todos<br />

los fieles.<br />

Manteneos unidos a Cristo por la oración y los sacramentos. Re­<br />

cordad que « el sarmiento no puede dar fruto por sí mismo, si no<br />

21 Ibid., 55.<br />

22 1 Cor 12, 4. 11.<br />

23 Cf. 1 Tes 5, 19-21; Lumen gentium, 12.<br />

24 Apostolicam actuositatem, 23.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1587<br />

permanece en la vid ». 25 Nuestra vida es Cristo y, sin El, no podemos<br />

hacer nada. 26<br />

9. Manteneos unidos con la Jerarquía de la Iglesia, fieles a sus<br />

enseñanzas, mandatos y exhortaciones, teniendo presente que el « cri­<br />

terio siempre válido de vuestra autenticidad será vuestra integración<br />

armónica en la Iglesia local para contribuir a edificarla en la caridad<br />

con sus pastores )). 27 <strong>La</strong> unión con Cristo en la Iglesia y por la Iglesia<br />

es la señal que permite discernir la autenticidad de vuestros dones<br />

y carismas.<br />

Manteneos unidos entre vosotros, con la clara conciencia de que<br />

todos, cada uno a su modo, participáis en la misma misión : la de<br />

Cristo y su Iglesia. <strong>La</strong> caridad de Cristo, que procuráis difundir,<br />

debe empapar vuestras recíprocas relaciones, de manera que sean<br />

signo y testimonio de la unidad de su Cuerpo, que es la Iglesia.<br />

Cuanto acabamos de decir sobre los distintos movimientos apos­<br />

tólicos se aplica también, con sus peculiaridades propias, a las llama­<br />

das Comunidades Eclesiales de Base, que los Obispos latinoamerica­<br />

nos en la Conferencia General de Puebla de los Angeles describen<br />

como « expresión del amor preferente de la Iglesia por el pueblo<br />

sencillo ; en ellas se expresa, valora y purifica su religiosidad y se le<br />

da la posibilidad concreta de participación en la tarea eclesial y en<br />

el compromiso de transformar el mundo )). 28 Como enseñó mi Prede­<br />

cesor el Papa Pablo VI, ellas (( deben ser destinataria^ especiales de<br />

la evangelización y al mismo tiempo evangelizadoras ». 29<br />

Aliento, por tanto, a todos los fieles que se integran en estas Comu­<br />

nidades Eclesiales de Base, a una mayor profundización en la vida<br />

sacramental y de oración, a un conocimiento más hondo de la fe<br />

católica, a una participación intensa en las celebraciones litúrgicas<br />

de la Iglesia, que se refleje en un estilo de vida marcado por la frater­<br />

nidad y la solidaridad entre todos. En una palabra, que sean autén­<br />

ticamente eclesiales y que se proyecten evangélicamente en actividades<br />

apostólicas.<br />

10. En este día en que celebramos la fiesta de la Virgen de Fatima,<br />

quiero finalizar este encuentro dirigiéndome a Ella en acción de gra-<br />

25 Jn 15, 4.<br />

26 Ibid. 15, 5.<br />

27 Sínodo de Obispos 1987, Mensaje al Pueblo de Dios, 5.<br />

28 Puebla, 642.<br />

29 Evangelii nuntiandi, 58.


1588 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

cias por su continua intercesión maternal, que yo experimenté de<br />

una manera muy especial hace siete años. (( En los albores de la Igle­<br />

sia, al comienzo del largo camino (...) que comenzaba con Pentecostés<br />

en Jerusalén, María estaba con todos los que constituían el germen<br />

del Nuevo Israel (...). Y la Iglesia perseveraba constante en la oración<br />

junto a Ella ». 30 También ahora, si perseveramos en un continuo<br />

clamor de oración y de acción de gracias, la Virgen nos acompañará<br />

en el camino del cumplimiento de la misión de la Iglesia. Que así sea.<br />

* * *<br />

Limae, occasione oblata Eucharistici conventus habita.*<br />

1. (( El mismo Jesús que os ha dejado para subir al cielo, volverá<br />

como le habéis visto marcharse ».* Toda la Iglesia escucha hoy estas<br />

palabras que los Apóstoles oyeron el día de la marcha de Cristo al<br />

Padre.<br />

« Salí del Padre y he venido al mundo. Ahora dejo el mundo y me<br />

voy al Padre ». 2 Este anuncio se cumplió a los cuarenta días de<br />

la Resurrección. «Jesús (...) ascendió al cielo». 3 Subió a los cielos.<br />

<strong>La</strong> liturgia de hoy nos hace presente este misterio de la fe.<br />

Leemos en los Hechos de los Apóstoles : « Se les presentó después<br />

de su pasión, dándoles numerosas pruebas de que estaba vivo y,<br />

apareciéndoseles durante cuarenta días, les habló del Reino de Dios ». 4<br />

Ahora estos días han llegado a su fin. Cristo ha concluido el tiempo<br />

de su misión terrena; proclamando el Reino de Dios ha revelado el<br />

misterio del Emmanuel, el misterio del Dios con nosotros.<br />

Jésus deja esta tierra. Sin embargo, el misterio del Emmanuel<br />

—Dios con nosotros— permanece. Cristo no vino a la tierra para<br />

luego abandonarnos volviendo al Padre. El ha venido para quedarse<br />

con nosotros para siempre.<br />

2. <strong>La</strong> Iglesia extendida por los países bolivarianos celebra solemne­<br />

mente hoy, en la capital del Perú, la clausura del Quinto Congreso<br />

Eucaristico y Mariano.<br />

30 Redemptoris Mater, 27.<br />

* Die 15 m. Maii a. 1988.<br />

1 Act 1, 11.<br />

2 Jn 16, 28.<br />

3 Act 1, 2; cf. Act 1, 11.<br />

4 Ibid. 1, 3.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1589<br />

En esta ciudad de Lima, punto central de este encuentro Conti­<br />

nental en la fe y antigua sede de los Concilios limenses —entre ellos,<br />

el tercero, uno de los convocados por Santo Toribio—, se reúnen boy<br />

Obispos y representantes de diversas Iglesias locales en torno a la<br />

Eucaristía y a la Madre del Señor.<br />

¿Qué es esto sino confirmar la verdad de que Cristo, que se ba<br />

ido al Padre, continúa estando presente entre nosotros?<br />

Está en medio de nosotros el mismo Cristo crucificado y resu­<br />

citado. Está con nosotros Aquel que en el Cenáculo (( tomó el pan<br />

(...) y dijo: Esto es mi cuerpo, que se entrega por vosotros (...)».<br />

Lo mismo hizo con el cáliz, después de cenar, diciendo : Este es el<br />

cáliz de la nueva alianza sellada con mi sangre ». 5 El Cuerpo y la<br />

Sangre de Cristo. Jesús crucificado que se ofrece en Sacrificio por<br />

los pecados del mundo. Jesús que, en la agonía, entrega al Padre<br />

su espíritu. 6 Cristo, el gran Sacerdote, el Sacerdote del sacrificio<br />

de su propio Cuerpo y de su propia Sangre que ofrece al Padre.<br />

Cristo crucificado y Cristo resucitado. Tanto este Sacrificio como<br />

este Sacerdote son perennes. Perduran en este mundo aun después<br />

de la Ascención del Señor. (( Por eso, cada vez que coméis de este pan<br />

y bebéis de este cáliz, proclamáis la muerte del Señor, hasta que<br />

vuelva », 7 nos recuerda el Apóstol San Pablo.<br />

Proclamáis la muerte del Señor en todas partes, en todos los<br />

lugares de la tierra, en todos los países boli varíanos, en toda la Amé­<br />

rica <strong>La</strong>tina. Y la muerte del Señor quiere decir precisamente esto:<br />

la verdad del Emmanuel. Dios está con nosotros mediante el sacri­<br />

ficio de su Hijo hecho obediente hasta la muerte. El está presente<br />

en medio de nosotros de modo salvifico. Está con nosotros como<br />

Redentor del mundo.<br />

Habéis querido que este Congreso Eucaristico fuera al mismo<br />

tiempo Mariano. ¿Cómo no ver en este deseo una manifestación más<br />

de la estrecha unión entre María y el misterio del Emmanuel? En<br />

ella se cumple la profecía de Isaías 8 y se inicia la realización del<br />

designio redentor del Padre en Cristo. Dios se encarna en sus en­<br />

trañas; es Emmanuel, Dios con nosotros. María, para asombro de<br />

5 1 Cor 11, 23-25.<br />

6 Cf. Lc 23, 46.<br />

7 1 Cor 11, 26.<br />

8 Cf. Is 7, 14; Mt 1, 23.


1590 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

la naturaleza, genera a su Creador, como proclama la Iglesia. 9 Se<br />

convierte así, como ha sabido repetir la piedad popular, en « templo<br />

y sagrario de la Santísima Trinidad ».<br />

3. Mientras estamos en presencia de Jesús Sacramentado, aquí<br />

en Lima, la capital del Perú, reunimos en torno a Cristo-Eucaristía<br />

todo este continente : las costas inmensas de los océanos, los nevados<br />

que se alzan al cielo, las selvas y los llanos tropicales, los ríos y los<br />

lagos, los altiplanos y las pampas.<br />

Dando voz a todas las criaturas, cantemos al Señor el Salmo de<br />

la liturgia de la Ascensión :<br />

«Porque Dios es el Rey del mundo (...).<br />

Dios reina sobre las naciones,<br />

Dios se sienta en su trono sagrado ». 10<br />

Sí, todas las criaturas piden a Dios que esté con ellas como Crea­<br />

dor y Señor.<br />

Y sin embargo su trono sobre la tierra es la Cruz en el Calvario,<br />

donde su Cuerpo ha sido entregado a la muerte y su Sangre ha sido<br />

derramada por los pecados del mundo.<br />

Y su trono es la Eucaristía : el pan y el vino como especies del<br />

sacrificio redentor y de la presencia salvifica del Emmanuel.<br />

4. Por eso, estamos alrededor de este Sacramento admirable.<br />

Venimos a él en esta gran peregrinación de los pueblos bolivarianos.<br />

Traemos todo lo que forma parte de la vida de estos pueblos y de<br />

la Iglesia en toda América <strong>La</strong>tina. A la Eucaristía hemos de aso­<br />

ciar toda nuestra vida y la vida de los hombres del mundo entero.<br />

El pan, « fruto de la tierra y del trabajo del hombre », y el vino,<br />

((fruto de la vid y del trabajo del hombre», simbolizan que todo<br />

lo bueno que llevamos en nosotros mismos y todo nuestro trabajo<br />

pueden convertirse en ofrenda y en alabanza a Dios.<br />

De esta manera, la instauración del Reino de los cielos comienza<br />

a hacerse realidad ya en la tierra. Dios quiere contar con nuestra<br />

colaboración unida a estas ofrendas. Mediante la Eucaristía, Sacri­<br />

ficio del Cuerpo y de la Sangre del Señor, los bienes de esta tierra<br />

sirven para instaurar el Reino definitivo. El pan y el vino « son trans­<br />

formados misteriosa aunque real y sustancialmente, por obra del Espí­<br />

ritu Santo y de las palabras del ministro, en el Cuerpo y la Sangre<br />

9 Cf. Antífona « Alma Redemptoris Mater ».<br />

10 Sal 47 [46], 8-9.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1591<br />

del Señor Jesucristo, Hijo de Dios e Hijo de María ». u El Señor<br />

asume en Sí mismo todo lo que nosotros hemos aportado y se ofrece<br />

y nos ofrece al Padre «en la renovación de su único sacrificio, que<br />

anticipa el Reino de Dios y anuncia su venida final )). 12<br />

5. Cristo se queda en medio de nosotros. No sólo durante la Misa,<br />

sino también después, bajo las especies reservadas en el Sagrario.<br />

Y el culto eucaristico se extiende a todo el día, sin que se limite<br />

a la celebración del Sacrificio. Es un Dios cercano, un Dios que<br />

nos espera, un Dios que ha querido permanecer con nosotros. Cuando<br />

se tiene fe en esa presencia real, ¡ qué fácil resulta estar junto a El,<br />

adorando al Amor de los amores !, ¡ qué fácil es comprender las expre­<br />

siones de amor con que a lo largo de los siglos los cristianos han<br />

rodeado la Eucaristía!<br />

El amor a la Eucaristía ha sido ocasión para que se manifestara<br />

aquí —como en tantas partes del mundo—, el genio de vuestro pueblo,<br />

dejando en las naciones bolivarianas un patrimonio eucaristico sin­<br />

gular, digno de ser conservado cuidadosamente. 13 El alivio de la mi­<br />

seria de los que sufren nunca podrá ser una disculpa para descuidar<br />

o incluso menospreciar a Jesús en la Eucaristía; pues no hay que<br />

olvidar que la dignidad y el decoro en los objetos de culto y en las<br />

ceremonias litúrgicas, es una prueba de fe y de amor a Cristo en la<br />

Eucaristía.<br />

6. Pero Jesús no sólo quiere permanecer con nosotros; quiere dar­<br />

nos la fuerza para entrar en su Reino. «No todo el que me diga:<br />

"Señor, Señor" entrará en el Reino de los cielos, sino el que haga<br />

la voluntad de mi Padre celestial ». 14 Cristo, que ha cumplido la<br />

voluntad de su Padre « hasta la muerte y muerte de Cruz », 15 nos hace<br />

partícipes de su fidelidad, mediante la Eucaristía. A través de ella<br />

nos da la fuerza que hace posible cumplir la voluntad de Dios, por<br />

la que entramos en el Reino de los cielos. Cristo quiere ser nuestro<br />

alimento. « Tomad y comed, esto es mi Cuerpo )), 16 nos dice a nosotros<br />

como dijo a sus discípulos el día de Jueves Santo. Es el misterio<br />

del Amor que exige de nuestra parte una respuesta de amor. Por<br />

11 Sollicitudo rei socialis, 48.<br />

12 Ibid.<br />

13 Cf. Sacrosanctum Concilium, 22.<br />

14 Mt 7, 21.<br />

15 Flp 2, 8.<br />

16 Mt 26, 26.<br />

104 - A. A. S.


1592 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

eso hemos de recibirlo siempre dignamente, con el alma en gracia,<br />

habiéndonos purificado antes, cuando lo necesitemos, mediante el<br />

sacramento de la Penitencia. (( Quien coma el Pan o beba el Cáliz<br />

del Señor indignamente —nos dice el Apóstol San Pablo— será reo<br />

del Cuerpo y de la Sangre del Señor )). 17 Y lo recibiremos con la<br />

mayor frecuencia posible como manifestación de nuestro amor, de<br />

nuestro deseo de asemejarnos a El y ser verdaderos discípulos suyos<br />

en el servicio a nuestros hermanos.<br />

Emmanuel, Dios con nosotros, Dios dentro de nosotros es como<br />

un anticipo de la unión con Dios que tendremos en el cielo. Cuando<br />

lo recibimos con las debidas disposiciones se refuerza, por así decir,<br />

la inhabitación de la Trinidad en nuestra alma, la percibimos más<br />

íntimamente. Al comulgar podemos escuchar de nuevo a Cristo que<br />

nos dice : « El Reino de los cielos ya está entre vosotros ». 18<br />

Recordamos, aí mismo tiempo, que su Reino, aunque ya incoado<br />

en el tiempo presente, no es de este mundo. 19 Su Reino es « el Reino<br />

de la Yerdad y la Vida, el Reino de la Santidad y la Gracia, el<br />

Reino de la Justicia, el Amor y la Paz». 20 Es el Reino a donde va<br />

a prepararnos un lugar y al que nos llevará cuando nos lo haya<br />

preparado, 21 si le hemos sido fieles. De esta manera, sabremos rechazar<br />

la tentación del mesianismo terreno : la tentación de reducir la misión<br />

salvifica de la Iglesia a una liberación exclusivamente temporal.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1593<br />

que toda unión natural. Y, unidos, nos envía al mundo entero para<br />

dar testimonio del amor de Dios mediante la f e y las obras de ser­<br />

vicio a los demás, preparando la venida de su Reino y anticipándolo<br />

en las sombras del tiempo presente. Descubrimos, también, el sen­<br />

tido profundo de nuestra acción en el mundo a favor del desarrollo<br />

y de la paz, y recibimos de El las energías para empeñarnos en esa<br />

misión cada vez con más generosidad. 25 Construimos así una nueva<br />

civilización : la civilización del amor. Una civilización que, aquí en<br />

el Perú han contribuido a forjarla almas escogidas como Santo Toribio<br />

de Mogrovejo, <strong>Santa</strong> Rosa de Lima, San Martín de Porres, San Fran­<br />

cisco Solano, San Juan Macías, la Beata Ana de los Angeles y tantos<br />

otros cristianos ejemplares, que mediante el testimonio de sus vidas<br />

y con sus obras de caridad nos han dejado un camino luminoso de<br />

auténtico amor preferencial a los pobres desde el Evangelio. Una<br />

civilización que, sobre esa base de amor a la persona que está cerca<br />

de nosotros —nuestro prójimo—, transformará las estructuras y el<br />

mundo entero.<br />

8. ¡ Iglesia de esta tierra peruana ! ¡ Iglesia en los países boliva-<br />

rianos ! ¡ Iglesia en todo este continente que se prepara a celebrar<br />

los quinientos años de su evangelización ! Este es el día en que Cristo,<br />

antes de subir al cielo, manda a los Apóstoles por todo el mundo.<br />

Precisamente hoy —antes de ir de este mundo al Padre—, Jesús<br />

les dice : « Id al mundo entero y proclamad el Evangelio a toda la<br />

creación ». 26<br />

Pero, ¿qué representa un reducido número de Doce para ir a todo<br />

el mundo, para predicar a toda criatura?<br />

Los mismos Apóstoles podrían haberse hecho esta pregunta.<br />

¿Quiénes somos nosotros? ¿Cómo podremos hacer frente a esta mi­<br />

sión? ¿Cómo conseguiremos cambiar esta civilización de muerte en<br />

una civilización de Amor y de vida? Son preguntas que también hoy<br />

nosotros nos hacemos; interrogantes que pueden asaltarnos ante la<br />

magnitud de la tarea que nos aguarda.<br />

Y es el mismo Señor el que contesta. Jesús dice a sus discípulos<br />

y, en ellos, a nosotros : « Cuando el Espíritu Santo descienda sobre<br />

vosotros, recibiréis fuerza para ser mis testigos en Jerusalén, en toda<br />

Judea, en Samaría y hasta los confines de la tierra». 27<br />

25 Cf. Sollicitudo rei socialis, 48.<br />

26 Me 16, 15.<br />

27 Act 1, 8.


1594 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

\ Los confines de la tierra ! Ya entonces había sido previsto el tiempo<br />

en que, a estos «confines de la tierra », desconocidos, entre el Océano<br />

Atlántico y el Pacífico* vendrían los Apóstoles de la Buena Nueva<br />

en la persona de sus lejanos sucesores y continuadores.<br />

9. ¡ Iglesia del Perú ! ¡ Iglesia de los Países Bolivarianos ! ¡ Iglesia<br />

de América <strong>La</strong>tina ! Cristo te habla con las mismas palabras con las<br />

que habló entonces y te envía a predicar la Buena Nueva a toda<br />

criatura lo mismo que envió a los Apóstoles el día de la Ascensión.<br />

<strong>La</strong> Eucaristía es el Sacramento de esta misión. En la Eucaristía<br />

se perpetúa la muerte y resurrección del Señor. En ella se hace pre­<br />

sente la potencia del Espíritu Santo que nos impulsa a ser testigos<br />

de Cristo para anunciar su mensaje salvador a todas las naciones.<br />

<strong>La</strong> Eucaristía que hoy celebramos aquí es sacramento de la misión,<br />

del envío. De ella nace la misión de todos : de los Obispos, de los<br />

sacerdotes, de los religiosos y de las religiosas, de los laicos, de todo<br />

el Pueblo de Dios.<br />

¡ Caminad, por tanto, alimentados y sostenidos por la Eucaristía !<br />

¡ Caminad con María, la Madre de Jesús ! Permaneced con Ella en<br />

oración perseverante. 28 Ella es la Madre de la Iglesia naciente y,<br />

después de la Ascensión del Hijo, su condición maternal permanece<br />

en la Iglesia para sostenernos con su amor. 29 ¡ Caminad !, y que no<br />

os falte coraje ni paciencia, que no os falte humanidad y constancia.<br />

¡ Que no os falte la caridad !<br />

Hijos e hijas de América <strong>La</strong>tina, también yo os repito las palabras<br />

que hemos escuchado del libro de los Hechos de los Apóstoles: « ¿qué<br />

hacéis ahí plantados mirando al cielo? El mismo Jesús que os ha<br />

dejado para subir al cielo, volverá como le habéis visto marcharse )>. 30<br />

Todos nosotros estamos en este mundo, en medio de las realidades<br />

terrenas, pero con nuestra mirada puesta en lo alto, sabiendo que<br />

el Señor ha de venir de nuevo.<br />

Con grande amor y confianza estamos « en la espera de tu venida ».<br />

Maraña tha. ¡ Ven, Señor Jesús !<br />

28 Cf. Act. 1, 14.<br />

29 Cf. Redemptoris Mater, 40.<br />

30 Act 1, 11.<br />

* * *


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1595<br />

Limae, ad Peruviae episcopos habita.*<br />

(( Congregavi^ nos in unum Christi amor ».<br />

Amadísimos Hermanos en el episcopado:<br />

1. Estas palabras, siempre actuales en la Iglesia, se cumplen hoy<br />

de una manera especial. Nos ha congregado aquí el amor de Cristo<br />

y el amor de su Madre, en la gozosa ocasión de la clausura del V Con­<br />

greso Eucaristico y Mariano de los Países Boli varíanos.<br />

Agradezco vivamente vuestra invitación a esta solemne ceremonia,<br />

mientras elevo mi corazón en acción de gracias al Padre, de quien<br />

procede « toda dádiva buena y todo don perfecto »,* por la devoción<br />

que ha manifestado el pueblo peruano hacia la Eucaristía y hacia<br />

la Madre de Dios. Ese fervor, obra de la gracia y fruto a la vez de<br />

vuestro abnegado ministerio, es una señal luminosa de la dedicación<br />

y entrega con que ejercéis vuestra labor pastoral. Doy gracias también<br />

a Dios porque me concede estar nuevamente con vosotros y poder<br />

saludaros fraternalmente como verdaderos y auténticos maestros de<br />

la fe, pontífices y Pastores. 2<br />

2. Próximos ya al tercer milenio del cristianismo y, más cerca<br />

aun, en la vigilia del V Centenario del comienzo de la evangelización<br />

de América, deseo recordaros la necesidad de un renovado empeño<br />

en lo que ya otras veces, he llamado una «nueva evangelización ».*<br />

Ciertamente, la simiente del mensaje de Cristo ha calado honda­<br />

mente en tierras peruanas, ha germinado con persistente vigor y ha<br />

producido abundantes frutos de santidad, como lo muestran vuestros<br />

santos del pasado, a los que se ha unido recientemente Sor Ana de<br />

los Angeles Monteagudo. Pero el Señor nos llama a impulsar esta<br />

evangelización que, como recordé el 1983 en Puerto Príncipe, ha de<br />

ser « nueva en su ardor, en sus métodos, en su expresión », 4 perma­<br />

neciendo siempre fieles a esa Buena Nueva que es el Evangelio en<br />

cualquier momento de la historia. Esta evangelización nueva o reno­<br />

vada, a la vez que anuncia a Jesucristo allí donde aún no lo conocen,<br />

planteará mayores exigencias a quienes ya pertenecen a su grey. No<br />

* Die 15 m. Maii a. 1988.<br />

1 Sant 1, 17.<br />

2 Cf. Christus Dominus, 2.<br />

3 Discurso al Episcopado del Perú, 1, 2.11.1985.<br />

4 Discurso al CELAM, 1, 9.III.1983.


1596 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

podemos, hermanos míos, conformarnos con las metas ya alcanzadas.<br />

Vosotros sois, como yo, conscientes de ello. Ciertamente lo ya reali­<br />

zado es mucho, pero, al mismo tiempo, es poco, si tenemos en cuenta<br />

los dilatados horizontes de posible expansión y profundización cris­<br />

tiana que se abren ante nuestros ojos.<br />

8. Cuando se emprendió la primera evangelización de estas tierras,<br />

vuestros predecesores encontraron ante sí una geografía dura, de difí­<br />

ciles comunicaciones a través de las imponentes alturas de los Andes<br />

o de selvas impenetrables. Pero el amor y la conciencia del mandato<br />

divino de hacer! discípulos en todos los pueblos prevalecieron sobre<br />

las dificultades. Hoy, como entonces, al igual que en los albores del<br />

cristianismo, pudiera parecer que los obstáculos son insuperables y<br />

los medios insuficientes. Es cierto que a las dificultades ya experi­<br />

mentadas en el pasado, se unen en nuestros días otras de caracte­<br />

rísticas diferentes y desafiantes. <strong>La</strong> sociedad peruana actual, que<br />

justamente aspira a conseguir objetivos de progreso capaces de elevar,<br />

el horizonte material y espiritual de todo ciudadano, se siente a veces<br />

como minada desde dentro por un inexcusable eclipse del respeto<br />

debido a la dignidad humana, por ideologías materialistas que niegan<br />

la trascendencia, por una violencia ciega e insensible a las reiteradas<br />

llamadas a la reconciliación. A todo esto se añade la pobreza cre­<br />

ciente y aun extrema en que llegan a vivir tantas familias, los vicios<br />

sociales acarreados o generados por el narcotráfico, la profusión de<br />

las sectas y la persistencia obstinada de planteamientos doctrinales<br />

y metodológicos que siembran la confusión entre los fieles y atentan<br />

a la unidad de la Iglesia.<br />

Pero también hoy, como hace cinco siglos, el Espíritu de Dios<br />

nos lleva a acometer el trabajo con un encendido ardor y renovada<br />

esperanza : realizando con fidelidad las tareas pastorales que demanda<br />

el crecimiento de la Iglesia ; sobrellevando con fortaleza las angustias<br />

y dolores, que nunca faltan; prosiguiendo generosamente el camino<br />

de la Cruz 5 fuente de nuestra salvación.<br />

4. <strong>La</strong> necesidad de una evangelización renovada trae consigo en<br />

primer lugar, una exigencia mayor de unidad. <strong>La</strong> Iglesia, como mis­<br />

terio de comunión, es, en palabras del Concilio Vaticano II, « signo<br />

e instrumento de la unión íntima con Dios y de la unidad de todo<br />

5 Cf.. Col 1, 24.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1597<br />

el género humano ». 6 En el núcleo de este misterio se encuentra la<br />

comunión de los Obispos entre sí. Sois, hermanos amadísimos, legí­<br />

timos sucesores de los Apóstoles y miembros del Colegio Episcopal:<br />

por consiguiente, debéis sentiros estrechamente unidos a él y entre<br />

vosotros como partes de un solo cuerpo. 7 <strong>La</strong> caridad mutua que os<br />

une debe ser el símbolo que, reluciendo ante la faz de los hombres,<br />

les impulse a acercarse a Jesucristo : (( En esto conocerán todos que<br />

sois discípulos míos: si os amáis los unos a los otros». 8<br />

5. (( Id por todo el mundo y proclamad la Buena Nueva a toda<br />

la creación ». 9<br />

El primer paso de esa nueva evangelización es la ilusionada y<br />

tenaz proclamación del mensaje cristiano, en lo cual tenéis una espe­<br />

cial responsabilidad. Sois, en efecto, ((los pregoneros de la fe '(...),<br />

los maestros auténticos, es decir, los que están dotados de la auto­<br />

ridad de Cristo, que predican al pueblo que les ha sido encomendado<br />

la fe que ha de ser creída y ha de ser aplicada a la vida ». 10<br />

« El misterio íntegro de Cristo » 11 debe ser en todo momento el<br />

punto central de esta evangelización renovada. <strong>La</strong>s grandes verdades<br />

de la fe, que cíclicamente nos recuerda la liturgia, deben ser pro­<br />

puestas al pueblo cristiano, con adecuados métodos pastorales, para<br />

que sean profesadas con una adhesión cada vez mayor. Esto en modo<br />

alguno excluye que también el orientar sobre el recto ordenamiento<br />

de las realidades terrenas sea parte integrante de vuestro ministerio;<br />

pero es importante dejar bien asentado que la respuesta definitiva<br />

a los interrogantes que más apremian a la humanidad viene precisa­<br />

mente de la fe en la gracia divina, que se difunde en la Iglesia a través<br />

de los sacramentos y demás medios de santificación.<br />

Vuestro oficio de Pastores y de maestros de la fe incluye inelu­<br />

diblemente la obligación de discernir, clarificar y proponer remedios<br />

a las desviaciones que se presenten, cuando ello sea preciso. No<br />

habréis de dudar en ejercer solícitamente ese deber, si el legítimo plu­<br />

ralismo derivase, a causa del error o por la debilidad humana, hacia<br />

posiciones que contradicen la fe y las enseñanzas de la Iglesia. A la<br />

6 Lumen gentium, 1.<br />

7 Cf. Christus Dominus, 6.<br />

8 Jn 13, 35.<br />

9 Me 16, 15.<br />

10 Lumen gentium, 25.<br />

11 Christus Dominus, 12.


1598 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

prudencia y la caridad sin límites, propias del Buen Pastor, ha de<br />

acompañar también la fortaleza, que os ha de llevar, como a San<br />

Pablo 12 a denunciar abiertamente desviaciones y errores, aunque os<br />

cause dolor, cuando así lo requieran el bien de las almas y la fidelidad<br />

a la Iglesia.<br />

Santo Toribio de Mogrovejo, eximio predecesor vuestro, nos ofrece<br />

un claro ejemplo de cómo se ejerce esta virtud de la fortaleza, ya<br />

que (( fue un insigne maestro en la verdad, que amaba siempre a quien<br />

erraba, pero nunca dejó de combatir el error ». 13 Dentro de este con­<br />

texto —conjunción de prudencia, caridad y fortaleza—, debe arti­<br />

cularse sólidamente vuestro magisterio, claro y valiente, para aplicar<br />

las directrices contenidas en las dos Instrucciones de la Congregación<br />

para la Doctrina de la Fe sobre la teología de la liberación.<br />

Vuestro amor hacia el rebaño de Cristo y, en especial, hacia<br />

aquellos que han sido constituidos por El sacerdotes del Dios Altí­<br />

simo, os ha de hacer conscientes de que, a veces, el error persistente<br />

conlleva una ofuscación tal de la razón que incluso hace sordos los<br />

oídos para las llamadas y advertencias, como si éstas fueran diri­<br />

gidas a otros. Siguiendo el ejemplo del Buen Pastor, que sale amo­<br />

rosamente en busca de la oveja descarriada, 14 vuestra solicitud pasto­<br />

ral hará todo lo que esté en vuestras manos por reintegrarlos en<br />

plenitud a la unidad sin fisuras, cuidando a la vez que el desvío de<br />

algunos no aparte a otros de la comunión en torno a Cristo.<br />

6. <strong>La</strong> predicación de la Buena Nueva incluye enseñar, según la<br />

doctrina de la Iglesia, el valor de la persona humana y de sus derechos<br />

inalienables ; el valor de la familia, de su unidad y estabilidad ; el<br />

valor de la sociedad civil con sus leyes y legítimas instituciones; el<br />

valor del trabajo, del descanso, de las artes y las ciencias. Estos y<br />

otros son cometidos que el documento conciliar Christus Dominus<br />

señala a los Obispos sin olvidar, finalmente, el exponer « los modos<br />

cómo hayan de resolverse los gravísimos problemas acerca de la<br />

posesión, incremento y recta distribución de los bienes materiales,<br />

sobre la guerra y la paz y sobre la fraterna convivencia de todos los<br />

pueblos )). 15<br />

12 Of. 2 Tim 2, 14-20; Tit 1, 10-11.<br />

13 Discurso al Episcopado del Perú, 3, 2.II.1985.<br />

14 Cf. Mt 18, 12.<br />

15 N. 12.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1599<br />

<strong>La</strong> vida ciudadana del Perú, azotada desde hace años por la vio­<br />

lencia y el terrorismo, la pobreza, el narcotráfico, el deterioro de<br />

la moralidad pública y otros males, no puede quedar en ningún modo<br />

al margen de vuestra palabra orientadora. Tarea de los Obispos como<br />

creadores de concordia y unidad es la obra de comunión en el propio<br />

país, obra de reconciliación y de solidaridad. El Espíritu, que os ha<br />

llamado a seguir edificando la Iglesia, os pide exhortar a los hombres<br />

a unirse en la verdad y en la búsqueda del auténtico bien común.<br />

El cristiano debe asumir en conciencia sus deberes cívicos con su<br />

espíritu de servicio desinteresado que le llevará a renunciar a la<br />

búsqueda de la ganancia personal, del poder o del prestigio, si ello<br />

va en detrimento de otras personas. Sabrá respetar los derechos de<br />

los demás, buscando por encima de todo el bien superior de la paz<br />

y la justicia. Fieles a sus tradiciones más nobles y a sus raíces cris­<br />

tianas, se decidirán a caminar con renovada confianza por la vía de<br />

la reconciliación y de la fraternidad, en un esfuerzo común por lograr,<br />

mediante el diálogo y los medios pacíficos, la superación de existentes<br />

desequilibrios y de intereses contrapuestos. El cristiano ha de tener<br />

bien claro que la sociedad se construye sólida y en paz si se inspira<br />

en el programa de las Bienaventuranzas.<br />

Distintas son, en cambio, las soluciones que presentan las ideo­<br />

logías materialistas. El afán desordenado de ganancia económica sin<br />

ninguna barrera ética, 16 y la concepción de la sociedad enfrentada en<br />

una permanente lucha de clases, son contrarios al mensaje de Cristo;<br />

terminan siempre acrecentando el egoísmo y el odio, alejando de<br />

Dios y traicionando al hombre.<br />

7. Mas la llamada a la fe que propone la Buena Nueva ha de ir<br />

siempre acompañada por los adecuados medios de salvación. En efecto,<br />

el Señor, al enviar por el mundo a los Apóstoles, les dice : (( El que<br />

crea y sea bautizado se salvará ». 17 <strong>La</strong> nueva evangelización incluye<br />

como algo esencial y prioritario la celebración de los sacramentos,<br />

que forman parte intrínseca de la llamada al seguimiento de Cristo.<br />

En el ministerio pascual —renovado en la Eucaristía— se consuma<br />

la Redención y se nos manifiesta cuál ha de ser el sentido de la acción<br />

del cristiano en el mundo. En él Cristo nos comunica su gracia, y<br />

nos hace indóneos para proclamar sus maravillas entre los hombres.<br />

14 Cf. Sollicitudo rei socialis, 37.<br />

17 Me 16, 16.


1600 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

<strong>La</strong> liberación del pecado exige una constante y amplia catequesis<br />

sobre la penitencia sacramental, «haciendo resaltar (...) que, sin la<br />

conversión a Cristo en espíritu de humildad y arrepentimiento, el<br />

hombre es incapaz de resolver los grandes problemas de su existencia,<br />

de superar los obstáculos que impiden la manifestación de la vida<br />

reconciliada ». 18 A la catequesis habrá de unirse el desvelo para que<br />

los fieles puedan recibir con frecuencia este sacramento. Por eso, ani­<br />

maréis a los sacerdotes a que —a imitación del padre, en la parábola<br />

del hijo pródigo 19 — esperen con paciencia a los que vuelven arrepen­<br />

tidos e incluso salgan a su encuentro, para hacer partícipes a cada<br />

uno del inmenso amor de Dios.<br />

Esta participación culmina en el banquete eucaristico. « Habiendo<br />

amado a los suyos que estaban en el mundo, los amó hasta el extre­<br />

mo )): 20 con estas palabras inicia San Juan el relato de la última<br />

Cena. Este amor « hasta el extremo » encontrará respuesta cumplida<br />

en la frecuente comunión eucaristica, Sacramento del Altar que hemos<br />

adorado junto con todo el Pueblo de Dios en el Congreso apenas<br />

clausurado, que ha reunido a los fieles de los Países Bolivarianos.<br />

8. Pero, «¿cómo oirán sin que nadie les predique? y ¿cómo pre­<br />

dicarán si no son enviados? )). 21<br />

Hermanos míos, para que esta evangelización nueva y renovada<br />

se extienda hasta el último confín de este país, habréis de fomentar<br />

« con el mayor empeño las vocaciones sacerdotales y religiosas, pres­<br />

tando especial atención a las vocaciones misioneras ». 22<br />

Una de mis mayores alegrías ha sido contemplar el espléndido<br />

florecimiento de vocaciones en Perú. Los seminarios habrán de ser<br />

como « la pupila de vuestros ojos », en frase de mi venerado prede­<br />

cesor el Papa Pío XII ; ellos han de ser objeto primordial de vuestra<br />

atención, cuidando, tanto el número de los seminaristas, como la<br />

calidad adecuada de su formación humana, espiritual, doctrinal y<br />

pastoral.<br />

9. Los Obispos han de ser « en medio de los suyos como los que<br />

sirven, pastores buenos, que conocen a sus ovejas y a quienes ellas<br />

también conocen ; verdaderos padres, que se distinguen por el espíritu<br />

18 Reconciliatio et paenitentia, 41.<br />

19 Cf. Lc 15, 20.<br />

20 Jn 13, 1.<br />

21 Rom 10, 14-15.<br />

22 Christus Dominus, 15.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1601<br />

de amor y solicitud para con todos ». 23 Tenéis que abrazar « siempre<br />

con particular caridad a los sacerdotes ». 24 A vosotros, hermanos, os<br />

corresponde la noble tarea de mantener la unidad del clero y de los<br />

demás agentes pastorales, y exhortarles a no dejarse llevar por situa­<br />

ciones en las que se ponga en peligro su identidad de sacerdotes del<br />

Señor. Para esto, conviene fomentar entre ellos la genuina fraternidad<br />

sacerdotal que, haciendo más llevadero el quehacer de cada día, ayude<br />

al sacerdote a cumplir fielmente sus compromisos con Dios y con<br />

la Iglesia.<br />

Esta fraternidad sacerdotal debe llevar también a acoger con sin­<br />

cero afecto a los sacerdotes y religiosos venidos del extranjero, tan<br />

abundantes en el Perú, haciendo que se sientan como en casa, ani­<br />

mados por el clero y los religiosos locales. Su servicio, ejercido lejos<br />

de su patria de origen, es acreedor a toda clase de facilidades para<br />

que puedan integrarse plenamente en la vida y en la acción pastoral<br />

de la diócesis.<br />

<strong>La</strong>s comunidades de vida consagrada y apostólica desempeñan<br />

también una función de primer orden en la Iglesia local. Alentadlas<br />

a que acrecienten su fidelidad al propio carisma, a que estén frater­<br />

nalmente unidas entre sí, a que permanezcan en la caridad y sirvan<br />

a sus hermanos en la fe con el espíritu de Cristo, obrando como la<br />

levadura en la masa, sin perder la propia identidad.<br />

10. El Sínodo de Obispos del aio pasado insistió sobre la plena<br />

pertenencia de los laicos a la misión de la Iglesia, como exigencia<br />

de su bautismo. <strong>La</strong> conciencia de ser Iglesia debe llevarlos a sentirse<br />

plenamente responsables de aquella misión, que consiste en llamar<br />

a todos los hombres a la unidad en Cristo y santificar todas las reali­<br />

dades del mundo. Los laicos necesitan y esperan de sus Pastores las<br />

orientaciones que les ayuden a desarrollar cristianamente su acti­<br />

vidad en el mundo como parte de esa misión universal. Recordadles,<br />

por tanto, las enseñanzas sociales de la Iglesia, no como un marco<br />

teórico que no incide en la vida, sino como perspectivas que aspiran<br />

a ser concretadas con sus actuaciones.<br />

<strong>La</strong>s asociaciones de apostolado y los movimientos eclesiales 25 me­<br />

recen ser alentados, como manifestaciones de la fuerza del Espíritu<br />

23 Christus Dominus, 16.<br />

24 Ibid.<br />

25 Cf. Apostolicam actuositatem, 18.


1602<br />

Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

que lleva a la comunión en la fe y en la caridad fraterna, y que<br />

impulsa a la participación activa en la misión de la Iglesia.<br />

<strong>La</strong> santidad de vida que siempre debéis fomentar a partir de los<br />

hogares exige en primer término a los esposos cristianos la santifi­<br />

cación de sus deberes familiares. Los que siguen el camino del matri­<br />

monio deben saber que Nuestro Señor quiso dignificar la unión conyu­<br />

gal convirtiéndola en el sacramento de su propio amor por la Iglesia.<br />

<strong>La</strong> auténtica felicidad del hogar está basada en el amor que se da<br />

y se sacrifica con sencillez y perseverancia. Un amor así es el que<br />

debe inspirar las relaciones entre los esposos, entre padres e hijos,<br />

entre los hermanos. Este amor sólo puede sustentarse con el alimento<br />

de la fe, y ésta es un don de Dios que se nutre J en la oración y los<br />

sacramentos. Descartar de las relaciones conyugales la apertura a la<br />

vida, buscando por medios ilícitos un placer que excluye la fecundidad,<br />

significa no conocer este amor.<br />

11. Queridos hermanos Obispos, no estamos solos en la tarea de<br />

la nueva evangelización. El Señor, al tiempo que enviaba a los Após­<br />

toles a predicar la Buena Nueva, les decía : (( Sabed que Yo estoy con<br />

vosotros todos los días hasta el fin del mundo ». 26<br />

Dios está con nosotros. Jesús, a la vez que se ha ido, se ha quedado<br />

con nosotros en la Eucaristía. Y, «si Dios está por nosotros, ¿quién<br />

podrá contra nosotros? ». 27<br />

<strong>La</strong> Eucaristía es signo y fuente de unidad. En ella brilla eminen­<br />

temente la verdad del Amor : del amor de Dios a los hombres, que<br />

entregó a su Hijo único para que nosotros, muertos por el pecado,<br />

tuviéramos vida, y del amor que debe unirnos a todos los que nos<br />

alimentamos del Cuerpo y la Sangre del Señor y estamos vivificados<br />

por el mismo Espíritu. Que este Sacramento os conforte en vuestro<br />

caminar y haga de vosotros, en el Perú de hoy, signos vivientes y<br />

eficaces del amor y de la paz del Señor.<br />

Encomiendo también vuestras intenciones pastorales a la Madre<br />

de Dios, a la que con gran acierto habéis querido honrar, asociándola<br />

con su Divino Hijo, en este Congreso ; a Ella pido que sea la guía de<br />

vuestros pensamientos y de vuestras obras al servicio de la edificación<br />

de la Iglesia. Que así sea.<br />

26 Mt 28, 20.<br />

27 Rom 8, 31.<br />

• * •


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1603<br />

Assumptionopoli, ob decretos Ven. Dei Servis Rocho González et Sociis<br />

eius, Sanctorum caelitum honores.*<br />

« j Señor, dueño nuestro,<br />

qué admirable es tu nombre<br />

en toda la tierra ! »- 1<br />

1. Hoy, amadísimos hermanos y hermanas de Asunción y de todo<br />

Paraguay, es un día de fiesta grande para vuestro país y para toda<br />

la Iglesia. Como sucesor del Apóstol Pedro, tengo la dicha de celebrar<br />

esta Eucaristía, en la que son elevados a los altares un hijo de esta<br />

querida ciudad de Asunción, el Padre Roque González de <strong>Santa</strong> Cruz<br />

—primer santo de este queridísimo Paraguay—, y sus dos compañe­<br />

ros, los Padres Alfonso Rodríguez y Juan del Castillo, nacidos en<br />

tierra de España, en Zamora el primero y en Belmonte (Cuenca)<br />

el segundo, los cuales, por amor a Dios y a los hombres, vertieron<br />

su sangre en tierras americanas.<br />

Todos ellos gastaron su vida en cumplir el mandato de Cristo de<br />

anunciar su mensaje « hasta los confines de la tierra )). 2 <strong>La</strong> fuerza<br />

salvadora y liberadora del Evangelio se hizo vida en estos tres abne­<br />

gados sacerdotes jesuítas que la Iglesia en este día presenta como<br />

modelos de evangelizadores. Su inquebrantable fe en Dios, alimen­<br />

tada en todo momento por una profunda vida interior, fue la gran<br />

fuerza que sostuvo a estos pioneros del Evangelio en tierras ameri­<br />

canas. Su celo por las almas les llevó a hacer cuanto estuvo en sus<br />

manos por servir a los más pobres y abandonados. Todos sus enco-<br />

miables trabajos en favor de aquellas poblaciones —tan necesitadas<br />

de ayuda espiritual y humana—, todas sus fatigas y sufrimientos<br />

tuvieron como único objetivo el transmitir el gran tesoro de que eran<br />

portadores : le fe en Jesucristo, salvador y liberador del hombre,<br />

vencedor del pecado y de la muerte.<br />

Los Pastores y todo el Pueblo de Dios que vive en Paraguay,<br />

así como de las otras naciones hermanas de la cuenca del Plata,<br />

cuyos dignos representantes están entre nosotros, encontrarán en<br />

estos nuevos santos modelos y guías seguros en su peregrinación hacia<br />

la Jerusalén, la Patria celestial. El hecho mismo de ser venerados<br />

en todos los países del sur de este continente de la esperanza no sola-<br />

* Die 16 m. Maii a. 1988.<br />

1 Sal 8, 2.<br />

2 Act 1, 8.


1604 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

mente indica la vigencia de una fe que no conoce fronteras, sino que<br />

ha de estimularos a promover en estas naciones una conciencia cada<br />

vez más viva y operante del ideal cristiano de fraternidad, sobre la<br />

base de las comunes raíces religiosas, culturales e históricas.<br />

2. «¡Señor, (...) qué admirable es tu nombre en toda la tierra!)), 3<br />

repetimos con las palabras del Salmo.<br />

Ensalzando el nombre de Dios, que nos ha enriquecido con estos<br />

modelos de evangelizadores, saludo a todos los aquí presentes y a<br />

todos los que habitan estas tierras paraguayas. Al Señor Arzobispo<br />

de esta querida Arquidiócesis y a su Obispo Auxiliar, a todos los<br />

hermanos en el Episcopado del Paraguay y de los demás países vecinos<br />

que han querido unirse a nosotros en esta liturgia, a los sacerdotes,<br />

religiosos y religiosas, a las autoridades civiles y militares y a todos<br />

los amadísimos fieles. Saludo especialmente a los Superiores de la<br />

Compañía de Jesús y a todos los hijos de San Ignacio de estas regiones.<br />

Hace un momento, al solicitar oficialmente la canonización de<br />

los Padres Roque González de <strong>Santa</strong> Cruz, Alfonso Rodríguez y Juan<br />

del Castillo, se ha pasado en reseña su vida santa, así como los<br />

méritos y gracias celestiales con que el Señor quiso adornarlos. En<br />

ellos, y en presencia de los frutos que obtuvieron en sus tareas de<br />

difusión de la verdad cristiana y de promoción humana, reconocemos<br />

las señales auténticas de los apóstoles, cuya vida está sólidamente<br />

edificada en la imitación de Cristo.<br />

3. (( ¡ Señor, dueño nuestro,<br />

qué admirable es tu nombre<br />

en toda la tierra ! ». 4<br />

« A imagen tuya creaste al hombre ». ¿<br />

« Lo hiciste poco inferior a los ángeles,<br />

lo coronaste de gloria y dignidad;<br />

le diste el mando sobre las obras de tus manos ». 6<br />

Toda la creación canta alabanzas a Dios. Todas sus obras son<br />

motivo de acción de gracias. Y sobre todas destaca el hombre, (( poco<br />

inferior a los ángeles », el cual tiene el dominio sobre las obras de<br />

sus manos. El hombre, la criatura que puede alabar a Dios conscien-<br />

3 Sal 8, 2.<br />

4 Ibid.<br />

5 Plegaria Eucaristica.<br />

6 Sal 8, 6.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1605<br />

temente, la que puede llegar a reconocerlo por las obras de sus manos<br />

cuando contempla «el cielo, (...) la luna y las estrellas». 7<br />

Este hombre que fue creado por Dios « a imagen suya », 8 según<br />

su « semejanza », 5 es, sin embargo, capaz de olvidarse de El y caer<br />

en el pecado, que es la peor de las esclavitudes. « Sumergido su pen­<br />

samiento en las tinieblas y excluido de la vida de Dios 10 —como dice<br />

san Pablo a los fieles de Efeso—, habiendo perdido el sentido moral,<br />

se entregan al libertinaje, hasta practicar con desenfreno toda suerte<br />

de impurezas ». n Es « el hombre viejo corrompido por deseos de<br />

placer ». 12<br />

4. Pero el mismo Apóstol añade : « Cristo os ha enseñado a aban­<br />

donar el anterior modo de vivir (...), a renovaros en la mente y en<br />

el espíritu ». 13 « Cristo Redentor revela plenamente el hombre mismo<br />

al hombre ». 14 Sólo en Cristo « el hombre vuelve a encontrar la gran­<br />

deza, la dignidad y el valor propios de la humanidad ». 15<br />

Sabiéndose responsables en cuanto a la necesidad de custodiar la<br />

dignidad humana en aquel momento de la historia, el Padre Roque<br />

González, el Padre Alfonso Rodríguez, el Padre Juan del Castillo<br />

y tantos otros cristianos, afrontaron el tremendo desafío que había<br />

supuesto el descubrimiento del llamado Nuevo Mundo. Convencidos<br />

de que el Evangelio es mensaje de amor y de libertad, procuraron<br />

dar a conocer « la verdad en Cristo Jesús » 16 a lo largo y a lo ancho<br />

de estas tierras. Respondiendo al llamado del Señor que los invitaba<br />

a hacer discípulos en todas las naciones, quisieron repetir a los<br />

pueblos recién conocidos las palabras de san Pablo a los Efesios :<br />

« Dejad que el Espíritu renueve vuestra mentalidad,<br />

y vestios de la nueva condición humana,<br />

creada a imagen de Dios :<br />

justicia y santidad verdaderas ». 17<br />

7 Sal 8, 4.<br />

8 Gen 1, 27.<br />

9 Ibid. 1, 26.<br />

10 Ef 4, 18.<br />

11 Ibid. 4, 19.<br />

12 Ibid. 4, 22.<br />

13 Ibid. 4, 22-23.<br />

14 Redemptor hominis, 10.<br />

15 Ibid.<br />

16 Ef 4, 21.<br />

17 Ibid. 4, 24.


1606 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

5. En su afán de ganar almas para Cristo, el Padre Roque y sus<br />

compañeros recorrieron todas estas tierras desde el estuario del Plata<br />

hasta las nacientes de los ríos Paraná y Uruguay, y hasta las sierras<br />

Mbaraeayú en el Alto Paraguay, afrontando todo tipo de incomodi­<br />

dades y peligros. Infatigables en la predicación, austeros en su vida<br />

personal, el amor a Cristo y a los indígenas les llevó a abrir caminos<br />

nuevos y levantar reducciones que facilitaran la difusión de la fe y<br />

aseguraran condiciones de vida dignas a sus hermanos. Itapúa, <strong>Santa</strong><br />

Ana, Yaguapoá, Concepción, San Nicolás, San Javier, Yapeyú, Can­<br />

delaria, Asunción del Yjuhí y Todos los Santos Caaró son nombres<br />

de lugares que han entrado en la historia de la mano de estos Santos.<br />

Lugares en que se promovió un auténtico desarrollo, que abarcó (( la<br />

dimensión cultural, trascendente y religiosa del hombre y de la<br />

sociedad ». 18<br />

Toda la vida del Padre Roque González de <strong>Santa</strong> Cruz y sus<br />

compañeros mártires estuvo marcada plenamente por el amor : amor<br />

a Dios y, por El, a todos los hombres, en especial a los más necesi­<br />

tados, a aquellos que no conocían la existencia de Cristo ni habían<br />

sido aún liberados por su gracia redentora.<br />

Los frutos no se hicieron esperar. Como resultado de su acción<br />

misionera, muchos abandonaron los cultos paganos para abrirse a<br />

la luz de la verdadera fe. Los bautismos se sucedieron ininterrumpi­<br />

damente y continuaron también después de su muerte hasta abarcar<br />

multitudes. Junto a la administración de los sacramentos ocupaba<br />

un lugar primordial la instrucción en las verdades de la fe expuesta<br />

sistemáticamente y de modo asequible a los oyentes. Floreció también<br />

la vida litúrgica —bautismos solemnes, procesiones eucarísticas— y<br />

toda una piedad popular enraizada en la doctrina: Congregaciones<br />

marianas, fiestas patronales de San Ignacio, música sagrada ...<br />

6. Al mismo tiempo, la labor de los Padres jesuítas hizo que<br />

aquellos pueblos guaraníes pasaran, en pocos años, de un estado de<br />

vida seminómada a una civilización singular, fruto del ingenio de<br />

misioneros e indígenas.<br />

De este modo se puso en marcha un notable desarrollo urbano,<br />

agrícola y ganadero. Los nativos se iniciaron en la agricultura y en<br />

la ganadería. Florecieron los oficios y las artes, de lo cual dan testi­<br />

monio todavía hoy tantos monumentos. Iglesias y escuelas, casas para<br />

Sollicitudo rei socialis, 46.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1607<br />

las viudas y huérfanos, hospitales, cementerios, graneros, molinos,<br />

establos y otras obras y servicios civiles surgieron en pocos años en<br />

más de treinta villas y pueblos por toda vuestra geografía y por las<br />

regiones vecinas. Con la palabra y el ejemplo de tantos santos reli­<br />

giosos, los aborígenes se hicieron también pintores, escultores, mú­<br />

sicos, artesanos y constructores. El sentido de solidaridad conseguido<br />

creó un sistema de tenencia de tierras que combinó la propiedad<br />

familiar con la comunitaria, asegurando la subsistencia de todos y<br />

el socorro de los más necesitados. Se navegaron y exploraron los<br />

grandes ríos. Se hicieron descubrimientos geográficos y científicos,<br />

y llegaron a incorporarse a la civilización y a la f e territorios inmensos.<br />

Con la prudencia que da el vivir en Cristo y movido únicamente<br />

por los valores del Evangelio, el Padre González de <strong>Santa</strong> Cruz supo<br />

ganarse el respeto y la consideración tanto de los caciques indígenas<br />

como de las autoridades europeas de Asunción y del Río de la Plata.<br />

Su sentido de justicia —vivido en primer lugar con Dios—, le llevó<br />

a elevar su voz en defensa de los derechos de los indios. Junto con<br />

otros muchos eclesiásticos de la región, consiguió eliminar el yaco-<br />

nazgo en esta parte del Continente y mitigar los abusos de la enco­<br />

mienda. Se formó así una legislación ejemplar, en un clima de<br />

concordia y armonía, que posibilitó la fusión étnica y cultural caracte­<br />

rística de este país.<br />

7. (( ¡ Señor, dueño nuestro,<br />

qué admirable es tu nombre<br />

en toda la tierra !<br />

Ensalzaste tu majestad sobre los cielos; (...)<br />

afirmas tu fortaleza<br />

frente a tus adversarios,<br />

para acabar con enemigos y rebeldes ». 19<br />

<strong>La</strong> labor inmensa de estos hombres, toda esa labor evangelizadora<br />

de las reducciones guaraníticas, fue posible gracias a su unión con<br />

Dios. San Roque y sus compañeros siguieron el ejemplo de San<br />

Ignacio, plasmado en sus constituciones : « los medios que unen al<br />

instrumento con Dios y lo disponen a dejarse guiar por su mano divina<br />

son más eficaces que aquellos que lo disponen hacia los hombres ». 20<br />

Por eso, estos nuevos santos vivieron en aquella « familiaridad<br />

19 Sal 8, 2-3.<br />

20 Constituciones de la Compañía de Jesús, n. 813.<br />

105 - A. A. S.


1608 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

con Dios, nuestro Señor », 21 que su fundador quería como caracte­<br />

rística del jesuíta. Fundamentaron así, día a día, su trabajo en la<br />

oración, sin dejarla por ningún motivo. (( Por más ocupaciones que<br />

hayamos tenido —escribía el Padre Roque en 1613—, jamás hemos<br />

faltado a nuestros ejercicios espirituales y modo de proceder a. 22<br />

8. <strong>La</strong> liturgia del día de hoy nos lleva, queridos hermanos y her­<br />

manas, al Cenáculo, donde escuchamos aquellas palabras de Cristo:<br />

« Os doy el mandato nuevo : que os améis mutuamente como yo os<br />

he amado (...). En esto conocerán todos que sois discípulos míos». 23<br />

San Juan nos ha transmitido también estas otras palabras de<br />

Cristo: «Nadie tiene mayor amor que el que da la vida por sus<br />

amigos ». 24 Ellas nos dan la clave para entender la vida cristiana<br />

capaz de inmolarse con el martirio. Por eso, debemos amarnos los<br />

unos a los otros, teniendo como modelo el amor de Cristo a los<br />

hombres. <strong>La</strong>s páginas del Evangelio están llenas de este amor. Gran­<br />

des y pequeños, sabios e ignorantes, hombres con posesiones y otros<br />

que no tenían nada, justos y pecadores, hallaron siempre acogida<br />

bondadosa en el corazón de Cristo. Clavado en la cruz, poco antes<br />

de entregar su vida, dio el testimonio postrero de amor perdonando<br />

a quienes lo crucificaron. 25 El apóstol Juan, discípulo amado, nos<br />

legó en su evangelio el mandamiento nuevo del Señor, subrayando<br />

cuál es la mayor prueba de amor. 26<br />

El Padre Roque González de <strong>Santa</strong> Cruz y sus compañeros már­<br />

tires habían entendido y experimentado, sin duda, esta enseñanza.<br />

Por eso fueron capaces de abandonar la vida tranquila del hogar<br />

paterno, el ambiente y las actividades que les eran familiares, para<br />

mostrar la grandeza del amor a Dios y a los hermanos. Ni los obstá­<br />

culos de una naturaleza agreste, ni las incomprensiones de los hom­<br />

bres, ni los ataques de quienes veían en su acción evangelizadora un<br />

peligro para sus propios intereses, fueron capaces de atemorizar a<br />

estos campeones de la fe. Su entrega sin reservas los llevó hasta el<br />

martirio. Una muerte cruenta que ellos nunca buscaron con gestos<br />

de arrogante desafío. Siguiendo las huellas de los grandes evange-<br />

21 Ibid.<br />

22 Carta, 8.X.16Í3.<br />

23 Jn 13, 34-35.<br />

24 Ibid. 15, 13.<br />

25 Cf. Lc 23, 34.<br />

26 Cf. Jn 15, 12-13.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1609<br />

lizadores, fueron humildes en su perseverancia y fieles a su compro­<br />

miso misionero. Aceptaron el martirio porque su amor, levantado<br />

sobre una robusta fe y una invicta esperanza, no podía sucumbir ni<br />

siquiera ante los duros golpes de sus verdugos. Así, como testigos<br />

del mandamiento nuevo de Jesús, dieron prueba con su muerte dé<br />

la grandeza de su amor.<br />

9. El corazón incorrupto del Padre Roque González de <strong>Santa</strong> Cruz<br />

constituye una imagen elocuente del amor cristiano, capaz de superar<br />

todos los límites humanos, hasta los de la muerte. Hoy, día de su<br />

canonización, el Padre Roque González de <strong>Santa</strong> Cruz se hace pre­<br />

sente de una manera especial entre vosotros. Es no sólo un paraguayo,<br />

sino un hijo de vuestra ciudad, de Asunción, párroco de vuestra<br />

catedral, jesuíta ejemplar, amadísimo de vuestro pueblo. El vuelve<br />

hasta vosotros y os habla otra vez :<br />

— para exhortaros a conservar viva vuestra fe; aquella fe en<br />

Cristo que los nuevos santos transmitieron con su vida e hicieron<br />

fecunda con su sangre;<br />

— para alentaros a hacer que esta fe sea verdaderamente ope­<br />

rativa. Que vuestro amor a Dios fructifique en un amor al prójimo<br />

capaz de abatir todas las barreras de división y crear un sentido de<br />

verdadera solidaridad y de cariad en el Paraguay de hoy;<br />

— para invitaros á ser fieles a las más genuinas tradiciones cul­<br />

turales de vuestro pueblo y de vuestra tierra, impregnadas del sentido<br />

de auténtica religiosidad cristiana;<br />

— para daros ejemplo de amor a la Virgen María, que os guiará<br />

en vuestra vida como guió los pasos de San Roque en su peregrinación<br />

apostólica entre vosotros.<br />

Católicos de Asunción y de todo el Paraguay: No cerréis vuestros<br />

oídos a esta voz. Es el primer santo de vuestro país. El se ha quedado*<br />

aquí, entre vosotros, como señal de su amor sin límites. ¡Que sus<br />

fatigas no sean vanas ! ¡Dad a su corazón la alegría de ver que os<br />

amáis como Cristo nos ha amado !<br />

10. « Hijos míos —dice Jesús a sus discípulos en el Cenáculo—<br />

ya poco tiempo voy a estar con vosotros. Me buscaréis (...) pero a<br />

donde yo voy, vosotros no podéis venir ». 27 « En la casa del Padre<br />

hay muchas mansiones; (...) voy a prepararos un lugar. Y cuando<br />

27 Jn 13, 33.


1610 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

haya ido y os haya preparado un lugar, volveré y os tomaré conmigo,<br />

para que donde esté yo estéis también vosotros ». 28<br />

Cristo nos ha abierto las puertas del cielo. El es el primogénito<br />

de los muertos y el primero de los que resucitan. <strong>La</strong> Iglesia, Cuerpo<br />

Místico de Cristo, tiene ya.su Cabeza en el cielo y, con Cristo, están<br />

ya muchos de sus miembros. Es la Iglesia triunfante, descrita por<br />

San Juan en el Apocalipsis :<br />

« Vi la ciudad santa, la nueva Jerusalén,<br />

que descendía del cielo, enviada por Dios,<br />

arreglada como una novia que se adorna para su esposo.<br />

(...)<br />

Esta es la morada de Dios con los hombres :<br />

acampará entre ellos.<br />

Ellos serán su pueblo<br />

y Dios estará con ellos )). 29<br />

Allí, gozando de la visión de Dios, están todos los que abandonaron<br />

« el anterior modo de vivir », 30 de que nos habla San Pablo y que<br />

han seguido su consejo : (( Dejad que el Espíritu renueve vuestra<br />

mentalidad, y vestios de la nueva condición humana, creada a imagen<br />

de Dios : justicia y santidad verdaderas ». 31 Allí están todos aquellos<br />

a los que el Señor, como justo Juez, dirá : . 32 Todos aquellos que han seguido el « angosto<br />

camino que lleva a la Vida », 33 desechando (( la entrada ancha y el<br />

camino espacioso que lleva a la perdición )). 34<br />

11. Entre todos los que gozan ya de la visión de Dios, la Iglesia<br />

canoniza a algunos, proponiéndolos como modelos de santidad para<br />

todos los cristianos. Cada vez que esto ocurre, toda la Iglesia se<br />

llena de alegría porque uno de sus hijos ha conseguido el premio<br />

prometido por Cristo. Siempre que esto ocurre, cada cristiano se<br />

llena de esperanza, porque un hermano suyo —con todas las limita-<br />

2í Ibid. 14, 2-3.<br />

2 ' Ap 21, 2-3.<br />

30 Ef 4, 22.<br />

31 Ibid. 4, 24.<br />

32 Mí 25, 34.<br />

33 Ibid. 7, 14.<br />

34 Ibid. 7, 13.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1611<br />

ciones de la naturaleza humana,— ha « llegado a la meta en la<br />

carrera », 35 ha « conservado la fe )). 36<br />

Esta canonización de tres mártires jesuitas es también un motivo<br />

de sano orgullo para toda la Compañía de Jesús. Roque González<br />

se encuentra entre los primeros jesuitas del Nuevo Continente, y<br />

Alfonso Rodríguez y Juan del Castillo pertenecen a aquel grupo de<br />

hombres generosos que, respondiendo a la llamada de Jesús para<br />

incorporarse a su Compañía, llevaron a Cristo por todo el mundo.<br />

12. « ¡ Señor, dueño nuestro,<br />

qué admirable es tu nombre<br />

en toda la tierra ! ». 37<br />

<strong>La</strong> Virgen es, para nosotros, modelo de santidad. San Roque<br />

González de <strong>Santa</strong> Cruz, san Alfonso Rodríguez y san Juan del<br />

Castillo, como san Ignacio de Loyola y san Francisco Javier, fueron<br />

ejemplo de ferviente devoción a la Santísima Virgen —a la que invocaban<br />

como Virgen Conquistadora— en su anhelo por conquistar<br />

almas para Dios. <strong>La</strong> fe de vuestro pueblo y el celo de los primeros<br />

evangelizadores han dejado un elocuente testimonio de devoción a<br />

María en la multitud de advocaciones marianas que pueblan vuestra<br />

geografía y las regiones limítrofes. Sin aquella acendrada piedad y<br />

prácticas marianas, particularmente el rezo del Santo Rosario, no<br />

hubieran sido tan abundantes los frutos apostólicos por los que hoy<br />

damos gracias a Dios.<br />

Que la intercesión de la Virgen de los Milagros de Caacupé nos<br />

obtenga la fidelidad a su Hijo para que, finalmente, todos entremos<br />

en la nueva Jerusalén, donde ya « no habrá muerte, ni luto, ni llanto,<br />

ni dolor ». 38<br />

« Vi la ciudad santa », 39<br />

«la morada de Dios con los hombres (...)<br />

Ellos serán su pueblo<br />

y Dios estará con ellos w. 40<br />

(( Un cielo nuevo y una tierra nueva », 41<br />

(( porque el primer mundo ha pasado )). 42<br />

Así sea.<br />

* * #<br />

35 2 Tim 4, 7.<br />

36 Ibid.<br />

37 Sal 8, 2.<br />

38 Ap 21, 4.<br />

39 Ibid. 21, 2.<br />

40 Ibid. 21, 3.<br />

41 Ibid. 21, 1.<br />

42 Ibid 21, 4.


1612 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Assumptionopoli, ad homines cultura excultos, operum conductores pe-<br />

ritosque in re oeconomica et civili habita.*<br />

Distinguidos participantes en este encuentro:<br />

1. Es para mí motivo de viva satisfacción estar hoy con vosotros,<br />

hombres y mujeres que desempeñáis responsabilidades de singular<br />

relieve en la vida de la Nación : en el mundo de la cultura y de la<br />

educación, en los campos de la economía y de la política, en las aso<br />

ciaciones y en las empresas; en una palabra, en todas las formas<br />

de actividad que dan consistencia y expresión a la vitalidad social.<br />

Habéis venido, estoy seguro, no solamente en señal de cortesía,<br />

tan propia de la reconocida hospitalidad paraguaya, que en mi corta<br />

permanencia he podido ya experimentar y estoy profundamente agra­<br />

decido. Esperáis escuchar una palabra del Papa como Pastor de la<br />

Iglesia, que es portadora de valores y principios inspiradores de la<br />

vida comunitaria, de la paz, de la convivencia y del auténtico pro­<br />

greso humano. Quiero esta tarde recordar ante vosotros algunos de<br />

esos principios que os puedan servir como criterios orientadores de<br />

la actividad humana y que, especialmente para vosotros, los llamados<br />

« constructores de la sociedad », han de revestir una particular im­<br />

portancia. Como personas cualificadas en la sociedad paraguaya y<br />

como laicos en la Iglesia, tenéis determinadas responsabilidades en<br />

lo que se refiere al servicio de los hombres y mujeres del Paraguay,<br />

que, siguiendo las pautas de una gloriosa historia, quieren seguir<br />

marcando su vida y sus costumbres con los valores perennes del<br />

Evangelio de Cristo.<br />

2. <strong>La</strong> Iglesia no solamente está en comunicación con el mundo.<br />

Ella, fiel a la misión que le confió su divino Fundador, está integrada<br />

en el mundo, en la humanidad, y así marcha con ella hacia el destino<br />

definitivo que ya desde ahora comienza a edificarse. No es enemiga,<br />

como pudieran pretender algunos, del auténtico desarrollo a todos<br />

los niveles de la vida humana; por el contrario, ve en el progreso<br />

humanizante de la ciencia, de la tecnología, de la organización social,<br />

manifestaciones de la voluntad original del Creador que dio a la<br />

humanidad esta maravillosa obra de sus manos para la felicidad de<br />

todos los hombres. Los cristianos estamos convencidos de que « las<br />

victorias del hombre son signos de la grandeza de Dios ».* Más aun,<br />

* Die 17 in. Maii a. 1988.<br />

1 Gaudium et Spes, 34.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1613<br />

reconocemos cuanto de bueno y noble bay en el dinamismo social.<br />

(( El mensaje cristiano —enseña el Concilio Vaticano II— no aparta<br />

a los hombres de la edificación del mundo ni los lleva a despreocu­<br />

parse del bien ajeno, sino que, al contrario, les impone como deber<br />

el hacerlo ». 2 Pues estimula a sus miembros, y a todos los hombres<br />

de buena voluntad, a asumir sus responsabilidades y a desempeñar<br />

sus cargos en la sociedad teniendo siempre ante los ojos la realización<br />

del bien común, lo cual supone la creación de las condiciones nece­<br />

sarias para que todos los ciudadanos, sin excepción alguna, puedan<br />

desarrollar plenamente su persona. En esta delicada tarea los cris­<br />

tianos se inspiran en el espíritu del Evangelio, vivido en la comu­<br />

nidad eclesial bajo la guía de sus Pastores.<br />

<strong>La</strong> Iglesia no sólo exhorta al bien, sino que con su doctrina social<br />

trata de iluminar los hombres para orientarles en el camino que deben<br />

seguir en su legítima búsqueda de la felicidad y a descubrir la verdad<br />

en medio de las continuas ofertas de las ideologías dominantes. <strong>La</strong><br />

propuesta cristiana está caracterizada por el optimismo y la espe<br />

ranza, porque se basa en el hombre y, desde un sano humanismo,<br />

quiere hacer oír su voz en las instituciones sociales, políticas y eco­<br />

nómicas. Se inspira en el hombre y lo considera protagonista en la<br />

construcción de la sociedad. Pero se trata —y esto hay que tenerlo<br />

siempre presente— del hombre creado a imagen y semejanza de su<br />

Creador y llamado a plasmar esa imagen en su vida individual y<br />

comunitaria.<br />

Se trata, con todo, de un optimismo realista, no utópico, ya que<br />

es consciente de la existencia, siempre perniciosa del pecado, que se<br />

manifesta también en estructuras que, en lugar de servir al hombre,<br />

se vuelven contra él. Y precisamente por eso se descubre una ambi­<br />

valencia que hace de toda realidad un posible instrumento para la<br />

actuación del plan de Dios o, por el contrario, un obstáculo al mismo,<br />

como resultado del egoísmo humano y de la presencia del mal.<br />

3. Frente a las visiones individualistas o inspiradas en materia­<br />

lismos cerrados, esta doctrina social presenta un ideal de sociedad<br />

solidaria y en función del hombre abierto a la trascendencia.<br />

<strong>La</strong> comunidad humana es el lugar donde el hombre se realiza ple­<br />

namente como persona en comunión con los demás. Pues la naturaleza<br />

2 Gaudium et Spes, 34.


1614<br />

Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

social del hombre, la vida en sociedad, no deriva de un « pacto social »,<br />

como pretenden algunos, sino del propio designio de Dios, que ya<br />

en los orígenes dijo : « no es bueno que el hombre esté solo ». 3 Por<br />

tanto, podemos afirmar que « no se debe pensar que referirse a la<br />

verdad sobre el hombre y a las exigencias incondicionales derivadas<br />

de ella, tenga escasa incidencia sobre la solución de los problemas<br />

cotidianos y concretos de la sociedad. Por el contrario, toda relación<br />

social, en su sustancia ética, consiste precisamente en el reconoci­<br />

miento de la dignidad de cada hombre, en reconocer a cada uno, real­<br />

mente, su ser persona. Si el cristiano, por tanto, no se deja guiar<br />

en su actividad social de esta visión del hombre, podrá incluso ela­<br />

borar soluciones parciales y técnicas de problemas singulares; pero,<br />

en último análisis, no habrá hecho más humana la sociedad, sino,<br />

como máximo, técnicamente más eficiente la organización social ». 4<br />

El Papa quiere proclamar ante vosotros, constructores de la socie­<br />

dad, la certeza de que la Verdad debe ser la piedra fundamental, el<br />

cimiento sólido de todo el edificio social. Ya el Papa Juan XXIII en<br />

su gran encíclica sobre la paz nos decía que (( la convivencia civil<br />

sólo puede considerarse ordenada, fructífera y congruente con la<br />

dignidad humana si se funda en la verdad. Es una advertencia del<br />

Apóstol san Pablo : "despojaos de la mentira, hable cada uno verdad<br />

con su prójimo, pues todos somos miembros unos de otros". 5 Esto<br />

ocurrirá, ciertamente, cuando cada cual reconozca, en la debida for­<br />

ma, los derechos que le son propios y los deberes que tiene para con<br />

los demás ». 6<br />

4. Aparece aquí claramente, cómo no se trata de reflexionar de<br />

manera estéril sobre la Verdad, sino de aceptarla como el criterio<br />

que, aplicado a la convivencia civil, ha de caracterizar las formas<br />

concretas de relación. A vosotros corresponde, no de modo exclusivo,<br />

pero sí en gran medida y con particular responsabilidad, hacer del<br />

entramado de las relaciones sociales, políticas y económicas, el<br />

ámbito de verdad en el que todos los miembros de la sociedad puedan<br />

encontrar su plenitud humana en su doble dimensión temporal y<br />

trascendente.<br />

Una sociedad fundada en la Verdad se opone a cualquier forma<br />

3 Gen 2, 18.<br />

4 Alocución a la Conferencia Episcopal Italiana, 31.X.1981.<br />

5 Ef 4, 25.<br />

6 Pacem in terris, 35.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1615<br />

de corrupción y por eso vuestros Obispos, en cumplimiento de su<br />

misión de pastores, han hecho un llamado al « saneamiento moral<br />

de la nación » ; en efecto, una moral pública en crisis, además de<br />

crear serias dificultades a los miembros de la sociedad, compromete<br />

su destino de salvación.<br />

Pero, ¿qué es la moralidad pública, sino un presupuesto que hace<br />

posible en la sociedad política los ideales de justicia, de paz, de<br />

libertad, de participación? Por el contrario, donde se abre camino<br />

la falta de moralidad, no solamente se impide el logro de estos ideales,<br />

sino que se pierde la confianza en las instituciones, generando la<br />

pasividad y la pérdida del dinamismo social. En el Antiguo Testa­<br />

mento Dios llamaba continuamente a la práctica de la virtud, invi­<br />

tando al hombre a poner todo su empeño en realizar el bien común,<br />

a sabiendas de que en definitiva será Dios mismo quien lleve a su<br />

cumplimiento el Reino prometido. (( Velad por la equidad y practicad<br />

la justicia, que mi salvación está para llegar y mi justicia para<br />

manifestarse », 7 leemos en el profeta Isaías.<br />

5. <strong>La</strong> vigencia simultánea y solidaria de valores como la paz, la<br />

libertad, la justicia y la participación, son requisitos esenciales para<br />

poder hablar de una auténtica sociedad democrática, basada en el<br />

libre consenso de los ciudadanos. No será posible, por tanto, hablar<br />

de verdadera libertad, y menos aun de democracia, donde no exista<br />

la participación real de todos los ciudadanos en poder tomar las<br />

grandes decisiones que afectan a la vida y al futuro de la Nación.<br />

En actitud de concordia y diálogo, hay que tratar de buscar las<br />

formas de participación más conformes a la expresión de las aspi­<br />

raciones profundas de todos los ciudadanos. El orden y la paz son<br />

un empeño común y suponen el respeto efectivo de los derechos ina­<br />

lienables de la persona. <strong>La</strong> paz no es compaginable con una forma de<br />

organización social en la que


1616 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

atentar en manera alguna contra los valores que se manifiestan bajo<br />

forma de derechos fundamentales, «especialmente el derecho a la vida<br />

en todas las fases de la existencia; los derechos de la familia, como<br />

comunidad básica o "célula de la sociedad" ; la justicia en las rela­<br />

ciones laborales; los derechos concernientes a la vida de la comunidad<br />

política en cuanto tal, así como los basados en la vocación trascen­<br />

dente del ser humano, empezando por el derecho a la libertad de<br />

profesar y practicar el propio credo religioso ». 9<br />

6. Al gran bien de la pacífica convivencia se oponen aquellas<br />

fuerzas que pretenden implantar la violencia y el odio como solución<br />

dialéctica de los conflictos. Por ello, el laico cristiano no puede olvidar<br />

que la noble lucha por la justicia no debe confundirse de ningún<br />

modo con el programa « que ve en la lucha de clases la única vía<br />

para la eliminación de las injusticias de clase, existentes en la socie­<br />

dad y en las clases mismas )). 10<br />

Toda sociedad tiene el derecho a desarrollar también aquellos<br />

valores que son expresión de la originalidad cultural de un pueblo.<br />

En efecto, el pueblo paraguayo ha sabido enriquecer el acerbo cul­<br />

tural cristiano con una peculiar manera de vivir la solidaridad, de<br />

ejercer la hospitalidad y de mostrar su coraje a la hora de enfrentarse<br />

con las adversidades. Una historia singularmente dramática lo ha<br />

llevado a templar sus virtudes heroicas en los momentos difíciles.<br />

<strong>La</strong> educación debe seguir, por tanto, un proceso de personaliza­<br />

ción a partir del sujeto mismo y ha de servir para introducirlo en la<br />

propia cultura con sus valores y tradiciones propias. Debe ayudarle<br />

a conocer y comprender otras culturas sin menguar el aprecio por<br />

lo que es suyo y constituye su identidad. Educar es, pues, acompañar<br />

a la persona en su crecimiento, en la conciencia de sí, en libertad y<br />

autonomía, en responsabilidad. Asimismo, le ayuda a ser protago­<br />

nista de su propio crecimiento y a cooperar en el crecimiento de toda<br />

la sociedad. Hay que educar para la solidaridad, ayudando a superar<br />

los egoísmos que generan pobreza y deterioran el tejido social y Ta<br />

moralidad pública.<br />

Comprometerse en este empeño de solidaridad supone para voso­<br />

tros poneros del lado de los más necesitados de vuestro país, para<br />

defender sus derechos y atender a sus justos reclamos. « Cada uno<br />

9 Sollicitudo rei socialis, 32.<br />

10 <strong>La</strong>borem exercens, 11.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1617<br />

está llamado a ocupar su propio lugar en esta campaña pacífica que<br />

hay que realizar con medios pacíficos, para conseguir el desarrollo<br />

en la paz, para salvaguardar la misma naturaleza y el mundo que<br />

nos circunda ». u <strong>La</strong>s situaciones de pobreza que caracterizan amplias<br />

zonas de algunos países, como ocurre en el vuestro, claman al cielo<br />

y son terreno propicio para el enfrentamiento entre hermanos. Por<br />

eso, además del llamado a dedicar todas vuestras fuerzas y a utilizar<br />

vuestra posición de liderazgo en favor del desarrollo integral de vuestro<br />

país en beneficio de todos los ciudadanos, quiero recordaros el llamado<br />

de vuestros Obispos en favor de un diálogo constructivo capaz de<br />

crear puentes de entendimiento desde el respeto mutuo y la libertad.<br />

7. Eesuenan una vez más en nuestros oídos las palabras del Pro­<br />

feta Isaías : « Desistid de hacer el mal, aprended a hacer el bien,<br />

buscad lo justo, dad sus derechos al oprimido, haced justicia al huér­<br />

fano y la viuda )). 12 Para alcanzar los deseados objetivos de justicia<br />

y paz, libertad y honradez a todos los niveles, contáis con la mayor<br />

riqueza que puede atesorar un pueblo : los sólidos valores cristianos<br />

que han marcado su vida y costumbres, y que han animado a vuestra<br />

Nación en su andadura histórica.<br />

<strong>La</strong>s raíces cristianas de vuestro pueblo, hacia las cuales convergen<br />

esperanzadoras reservas humanas y espirituales, deben estimular en<br />

la voluntad de todos la solidaridad, la generosa entrega, el respeto<br />

mutuo, el diálogo permanente para que el Paraguay avance más y<br />

más en sus objetivos de progreso por caminos de paz, de concordia<br />

e igualdad de todos los ciudadanos, sin distinción de origen ni con­<br />

dición social.<br />

<strong>La</strong> Iglesia, fiel a la misión recibida de Cristo, confía en el hombre.<br />

En efecto, cree que el hombre puede encontrar su camino, más aun,<br />

que en Cristo Jesús está ya en camino hacia una nueva humanidad,<br />

que es realmente comunidad de hermanos.<br />

<strong>La</strong> Iglesia, sin embargo, no tiene (( soluciones técnicas ». Como<br />

he dicho en mi última Encíclica Sollicitudo rei socialis, ella « no<br />

propone sistemas o programas económicos y políticos, ni manifiesta<br />

preferencias por unos o por otros, con tal que la dignidad del hombre<br />

sea debidamente respetada y promovida, y ella goce del espacio nece­<br />

sario para ejercer su ministerio en el mundo ». 13<br />

11 Sollicitudo rei socialis, 47.<br />

12 Is 1, 16-17.<br />

13 N. 41.


1618 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Pero la Iglesia, lo sabéis bien, ha hecho en su historia extraordi­<br />

narias experiencias, en las que su palabra y colaboración dieron lugar<br />

a realizaciones ejemplares.<br />

En vuestra historia del Paraguay asumió siempre importante<br />

relieve el trabajo de la Iglesia dirigido con pasión misionera a reno­<br />

var y mejorar constantemente vuestra Nación. Podríamos citar a este<br />

respecto a hombres de vanguardia como Bolaños, San Roque Gon­<br />

zález de <strong>Santa</strong> Cruz y sus compañeros mártires, y tantos otros evan-<br />

gelizadores, que por amor a los pobres y para defensa de los indios,<br />

movidos por fidelidad a Cristo y su vocación misionera, dedicaron sus<br />

vidas a los hermanos y ofrecieron en las Reducciones un modelo de<br />

organización comunitaria, que todavía sigue impresionando en el<br />

mundo.<br />

8. Quiera Dios que este encuentro histórico del Papa con repre­<br />

sentantes de los sectores dirigentes del Paraguay, despliegue fermentos<br />

nuevos con cuyo vigor esta sociedad vaya creciendo cada día más,<br />

a medida que asimila los valores perennes del Evangelio de Cristo,<br />

la hagan progresar en laboriosidad, honestidad, espíritu de partici­<br />

pación y de convivencia pacífica y la ayuden a superar las diferencias,<br />

las enemistades y los odios en un esfuerzo colectivo por actuar los<br />

principios de la justicia y de la caridad.<br />

Os ruego que recibáis estas reflexiones como muestra de la soli­<br />

citud pastoral de la Iglesia y del Papa por los amadísimos hijos del<br />

Paraguay, con la esperanza de que os sirvan para asumir aquellas<br />

responsabilidades que os competen como ciudadanos particularmente<br />

cualificados y como laicos en la Iglesia.<br />

Que los nuevos Santos que fecundaron con su sangre esta bendita<br />

tierra paraguaya, os sirvan de intercesores ante el Padre y de inspi­<br />

radores de vuestra acción en favor de los demás. Con estos deseos<br />

invoco sobre vosotros, sobre vuestros colaboradores y sobre todos los<br />

hogares de esta querida Nación las bendiciones y gracias del Altísimo.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1619<br />

SECRETARIA STATUS<br />

RESCRIPTUM EX AUDIENTIA SS.MI<br />

quo pia fundatio a Ioanne XXIII Summo Pontifice cognominata, ad auxi­<br />

lium sacerdotibus senibus praestandum, canonice conditur.<br />

Il Sommo Pontefice Giovanni Paolo II, nell'Udienza concessa al<br />

Cardinale Segretario di Stato il giorno 3 Ottobre 1988, al fine di pro­<br />

muovere l'assistenza religiosa, morale e materiale dei sacerdoti anziani,<br />

si è degnato di stabilire :<br />

li! costituita la Fondazione (( Giovanni XXIII » con personalità<br />

giuridica pubblica secondo il Diritto Canonico, avente sede nella<br />

Città del Vaticano, con lo Statuto approvato contestualmente a que­<br />

sto atto.<br />

Finalità, della Fondazione è l'assistenza religiosa, morale e mate­<br />

riale dei sacerdoti anziani, con particolare riguardo a quelli pensionati<br />

della Curia Romana. Essa non ha scopi di lucro.<br />

<strong>La</strong> Fondazione è presieduta da un Presidente e governata da un<br />

Consiglio di Amministrazione, nominati dalla Segreteria di Stato.<br />

Avrà un fondo di dotazione di lire 10.000.000, oltre agli impianti fissi,<br />

arredamenti e beni mobili di cui all'allegato elenco.<br />

Si servirà, inoltre, dei contributi e donazioni che potrà ricevere,<br />

delle rendite del patrimonio, e di ogni altro provento che ad essa<br />

pervenga.<br />

<strong>La</strong> Fondazione, per realizzare costantemente e rettamente il fine<br />

proposto, è sotto la sorveglianza del Cardinale Segretario di Stato o di<br />

persona da Lui delegata.<br />

Dal Vaticano, 3 Ottobre 1988.<br />

fB AGOSTINO Card. CASAROLI


1620 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

ACTA CONGREGATIONUM<br />

CONGREGATIO PRO EPISCOPIS<br />

DECRETUM<br />

BELOGRADENSIS<br />

De Ecclesiae Cathedralis translatione.<br />

Maiori Christifidelium spirituali bono apprime studens, Exc.mus<br />

P. D. Franciscus Perko, Archiepiscopus Belogradensis, vota quoque<br />

cleri fideliumque exprimens, ab Apostolica <strong>Sede</strong> enixe rogavit, ut Ca­<br />

thedralis Ecclesiae cum adnexis praerogativis titulus, quo modo tem­<br />

plum Christo Regi dicatum in urbe Belogradensi exstans gaudet, nuper<br />

erecto templo Deo in honorem B. M. Virginis in caelum Assumptae, in<br />

eadem urbe sito, transferatur atque attribuatur.<br />

Congregatio pro Episcopis, praehabito favorabili voto Exc.mi P. D.<br />

Gabrielis Montalvo, Archiepiscopi titularis Celenensis et in Republica<br />

Socialistica Foederata Iugoslaviae Pro-Nuntii Apostolici, rata petitam<br />

translationem aeternae animarum saluti cessuram, vigore specialium<br />

facultatum sibi a Summo Pontifice Ioanne Paulo, divina Providentia<br />

Pp. II tributarum, oblatis precibus annuendum censuit.<br />

Quapropter, suppleto, quatenus opus sit, eorum interesse habentium<br />

vel habere praesument! u m consensu, praesenti Decreto, perinde vali­<br />

turo ac si Apostolicae sub plumbo Litterae datae forent, titulum Cathe­<br />

dralis Ecclesiae Belogradensis transfert a memorato templo Christo Regi<br />

dicato ad templum B. M. Virginis in caelum Assumptae cum omnibus<br />

honoribus, iuribus et privilegiis quibus ceterae Ecclesiae cathedrales<br />

potiuntur.<br />

Ad haec perficienda Congregatio pro Episcopis praefatum Exc.mum<br />

P. D. Gabrielem Montalvo deputat, necessarias et opportunas eidem<br />

tribuens facultates, etiam subdelegandi, ad effectum de quo agitur,<br />

quemlibet virum in ecclesiastica dignitate constitutum, onere imposito


Congregatio pro Episcopis 1621<br />

ad eandem Congregationem, cum primum fas erit, authenticum exem­<br />

plar actus peractae exsecutionis remittendi.<br />

Contrariis quibuslibet minime obstantibus.<br />

Datum Romae, ex Aedibus Congregationis pro Episcopis, die 12<br />

mensis Iulii anno 1988.<br />

Loco £8 Sigilli<br />

® BERNARDINUS Card. GANTIN, Praefectus<br />

In Congr. pro Episc, tab., n. IfGl/88.<br />

PROVISIO ECCLESIARUM<br />

M. Costalunga, Subsecretarius<br />

<strong>La</strong>tis decretis a Congregatione pro Episcopis, Ioannes Paulus Pp. II,<br />

per Apostolicas sub plumbo Litteras, iis quae sequuntur Ecclesiis<br />

sacros Praesules praefecit, videlicet:<br />

die 5 Ianuarii 1988. — Cathedrali Ecclesiae Placentinae in Hispania<br />

R. D. Iacobum Martínez Acerbes, rectorem Seminarii maioris archi­<br />

dioecesis Toletanae.<br />

die 7 Ianuarii. — Cathedrali Ecclesiae Civitatensi R. D. Antonium<br />

Ceballos Atienza, e clero dioecesis Giennensis, hactenus moderatorem<br />

Secretariatus episcopalis Commissionis hispanicae pro clero.<br />

— Cathedrali Ecclesiae Zrenianensi, noviter erectae, R. D. <strong>La</strong>di-<br />

slaum Huzsvár, curionem paroeciae « Ss.mi Nominis B. M. V.» in<br />

urbe Novi Sad, dioecesis Suboticanae.<br />

die 18 Martii. — Titulari episcopali Ecclesiae Consilinae seu Mar-<br />

cellianensi R. D. Gerardum Bernacki, Seminarii maioris dioecesis<br />

Katovicensis professorem theologiae moralis et asceticae, quem depu­<br />

tavit Auxiliarem Exc.mi P. D. Damiani Zimon, Episcopi eiusdem<br />

dioecesis.<br />

die 8 Aprilis. — Coadiutorem c.i.s. Exc.mi P. D. Iosephi Méndez<br />

Asensio Archiepiscopi Granatensis, Exc.mum P. D. Ferdinandum Se­<br />

bastián Aguilar, Episcopum emeritum Legionensem hactenus Confe­<br />

rentiae episcopalis Hispaniae a Secretis.


1622 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

die 14 Maii. — Titulari episcopali Ecclesiae Turreblandensi R. D.<br />

Ioannem Szkodoñ, Magistrum spiritus in Seminario maiore archi­<br />

dioecesis Cracoviensis, quem deputavit Auxiliarem E.mi P. D. Fran­<br />

cisci S. R. E. Cardinalis Macharski, Archiepiscopi Cracoviensis.<br />

— Titulari episcopali Ecclesiae Villaregensi R. D. Casimirum Nycz,<br />

Vice-Rectorem Seminarii maioris Cracoviensis, quem deputavit Auxi­<br />

liarem E.mi P. D. Francisci S. R. E. Cardinalis Macharski, Archiepi­<br />

scopi Cracoviensis.<br />

die 19 Maii. — Titulari episcopali Ecclesiae Novensi in Dalmatia<br />

R. D. Ioannem Lebeda, Vicarium generalem Ecclesiae Metropolitanae<br />

Pragensis, quem deputavit Auxiliarem E.mi P. D. Francisci S. R. E.<br />

Cardinalis Tomáéek, Archiepiscopi Pragensis.<br />

— Titulari episcopali Ecclesiae Vergensi R. D. Antoninum Liska,<br />

canonicum Capituli Cathedralis ad Divum Vitum in Arce Pragensi,<br />

quem deputavit Auxiliarem E.mi P. D. Francisci S. R. E. Cardinalis<br />

Tomásek, Archiepiscopi Pragensis.<br />

— Titulari episcopali Ecclesiae Lunensi R. D. Ioannem Sokol,<br />

hactenus Administratorem dioecesanum Ecclesiae Metropolitanae Tyr-<br />

naviensis, quem constituit Administratorem Apostolicum « ad nutum<br />

Sanctae Sedis » eiusdem archidioecesis.<br />

die SI Maii. — Cathedrali Ecclesiae Giennensi Exc.mum P. D. Ia­<br />

cobum García Aracil, hactenus Episcopum titularem Croensem et<br />

Auxiliarem archidioecesis Valentinae.<br />

die IS Iunii. — Titulari episcopali Ecclesiae Masculitanae R. P. Ioan­<br />

nem Szlaga, hactenus Rectoris vices gerentem et Professorem extraordi­<br />

narium Sacrae Scripturae in Universitate Catholica Lublinensi, quem<br />

deputavit Auxiliarem Exc.mi P. D. Mariani Przykucki, Episcopi Cul-<br />

mensis.<br />

die 8 Iulii. — Cathedrali Ecclesiae Ebusitanae R. D. Emmanuelem<br />

Urefia Pastor, e clero archidioecesis Valentinae, hactenus rectorem col­<br />

legii vulgo (( S. Juan de Ribera )).<br />

die 10 Septembris. — Metropolitanae Ecclesiae Spalatensi-Macar-<br />

scensi R. D. Antonium Juric, Vicarium episcopalem et curionem<br />

paroeciae S. Marci in urbe vulgo Makarska.


Gongregatio pro Episcopis 1623<br />

die 15 Septembris. — Titulari episcopali Ecclesiae Tiseditanae,<br />

B. P. Aloisium Gutiérrez Martín e Congregatione Missionariorum Filiorum<br />

Immaculati Cordis B. M. V., quem deputavit Auxiliarem<br />

E.mi P. D. Angeli S. R. E. Cardinalis Suquia Goicoechea, Archiepiscopi<br />

Matritensis-Complutensis.<br />

die 2!i Septembris. — Titulari episcopali Ecclesiae Novasinnensi<br />

B. D. Ioannem Tyrawa, curionem paroeciae « Corpus Domini » in urbe<br />

Vratislaviae, quem deputavit Auxiliarem E.mi P. D. Henrici S. R. E.<br />

Cardinalis Gulbinowicz, Archiepiscopi Vratislaviensis.<br />

— Titulari episcopali Ecclesiae Vassinassensi R. D. Bogdanum<br />

Wojtuá, Seminarii Primatialis maioris archidioecesis Gnesnensis moderatorem,<br />

quem deputavit Auxiliarem E.mi P. D. Iosephi S. R. E.<br />

Cardinalis Glemp, Archiepiscopi Gnesnensis.<br />

die 21 Octobris. — Titulari episcopali Ecclesiae Abercorniensi,<br />

R. D. Ioannem C. Dunne, e clero dioecesis Petropolitanae in Insula<br />

Longa, curionem paroeciae Ss. Sacramenti in oppido vulgo Valley<br />

Stream, quem deputavit Auxiliarem Exc.mi P. D. Ioannis R. McGann,<br />

Episcopi Petropolitani in Insula Longa.<br />

— Titulari episcopali Ecclesiae Filacensi, R. D. Aemilium A.<br />

Wcela, e clero dioecesis Petropolitanae in Insula Longa, curionem in<br />

Comitatu vulgo Suffolk, quem deputavit Auxiliarem Exc.mi P. D.<br />

Ioannis R. McGann, Episcopi Petropolitani in Insula Longa.<br />

die 22 Octobris. — Cathedrali Ecclesiae Varmiensi Exc.mum P. D.<br />

Edmundum Michaelem Piszcz, hactenus Episcopum titularem Aurusulianensem<br />

et Administratorem Apostolicum « sede plena » eiusdem<br />

dioecesis.<br />

die 2Jf Octobris. — Archiepiscopali Ecclesiae Hobartensi, Exc.mum<br />

P. D. Iosephum Ericum D'Arcy, hactenus Episcopum Saliensem.<br />

die 29 Octobris. — Titulari episcopali Ecclesiae Novalicianensi,<br />

cum dignitate archiepiscopali R. D. Faustinum Sáinz Muñoz, e clero<br />

archidioecesis Matritensis, Praelatum honorarium Sanctitatis Suae,<br />

a consilio Nuntiaturae, quem deputavit Pro-Nuntium Apostolicum in<br />

Cubana Republica.<br />

die 3 Novembris. — Cathedrali Ecclesiae Agrigentinae Exc.mum<br />

P. D. Carmelum Ferraro, hactenus Episcopum Pactensem.<br />

die 5 Novembris. — Metropolitanae Ecclesiae Sancti Ludovici Potosiensis,<br />

noviter erectae, Exc.mum P. D. Arturum Antonium Szymanski<br />

Ramírez, hactenus Episcopum eiusdem sedis.<br />

106 - A.. A. S.


1624 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

CONGREGATIO<br />

PRO GENTIUM EVANGELIZATIONE<br />

SEU DE PROPAGANDA FIDE<br />

PROVISIO ECCLESIARUM<br />

Ioannes Paulus divina Providentia Pp. II, latis decretis a Congre­<br />

gatione pro Gentium Evangelizatione seu de Propaganda Fide, sin­<br />

gulis quae sequuntur Ecclesiis sacros Pastores dignatus est assignare.<br />

Nimirum per Apostolicas sub plumbo Litteras praefecit :<br />

die 21 Martii 1988. — Titulari episcopali Ecclesiae Loriensi R. P.<br />

Carolum Philippum Ximenes Belo, Societatis Francisci Salesii, adhuc<br />

Diliensis dioecesis Administratorem Apostolicum « sede vacante )).<br />

die 21 Iunii. — Coadiutorem Kampalaënsem, dignitate archiepi­<br />

scopali insignitum, Exc.mum P. D. Emmanuelem Wamala, hactenus<br />

Episcopum cathedralis Ecclesiae Kiyindaënsis-Mityanaënsis.<br />

— Cathedrali Ecclesiae Kiyindaënsi-Mityanaënsi Exc.mum P. D.<br />

Iosephum Mukwaya, hucusque Episcopum titularem Ubabensem et<br />

Auxiliarem E.mi P. D. Emmanuelis Kiwanuka S. R. E. Cardinalis<br />

Nsubuga, Archiepiscopi Kampalaënsis.<br />

die 1 Septembris. — Metropolitanae Ecclesiae Kisanganiensi Exc.mum<br />

P. D. <strong>La</strong>urentium Monsengwo Pasinya, hactenus Episcopum titularem<br />

Aquaenovensem in Proconsulari atque Auxiliarem eiusdem archidioe­<br />

cesis.<br />

— Cathedrali Ecclesiae Isangiensi Exc.mum P. D. Ludovicum<br />

Mbwôl-Mpasi, hucusque Episcopum titulo Carcabiensem eiusdemque<br />

dioecesis Auxiliarem.<br />

— Titulari episcopali Ecclesiae Muzucensi in Proconsulari Exc.mum<br />

P. D. Godefridum Aemilium Mpwati, hactenus Episcopum de Pointe<br />

Noire.<br />

— Cathedrali Ecclesiae Nigrirostrensi Exc.mum P. D. Georgium<br />

Firminum Singha, hucusque Episcopum Ouandoënsem.<br />

— Coadiutorem Exc.mi P. D. Ioannis M. Rakotondrasoa, Episcopi<br />

Antsirabensis, R. P. Philibertum Randriambololona, Societatis Iesu<br />

Superiorem provincialem in Madagascaria.


Congregatio pro Causis Sanctorum 1625<br />

— Titulari episcopali Ecclesiae Groënsi E. D. Macraëlem Malo, e<br />

Clero archidioecesis de Diego-Suarez, Instituti Pradosiensis sodalem,<br />

rectorem minoris Seminarii Tulearensis dioecesis, quem Auxiliarem<br />

deputavit Maiungaënsis Episcopi.<br />

CONGREGATIO PRO CAUSIS SANCTORUM<br />

ROMANA SEU CONSENTINA<br />

DECRETUM<br />

Canonizationis Ven. Servi Dei Bernardi Mariae Clausi, Sacerdotis professi<br />

Ordinis Minimorum (1789-1849).<br />

SUPER DUBIO<br />

An constet de virtutibus theologalibus Fide, Spe, Caritate tum in<br />

Deum tum in proximum, necnon de cardinalibus Prudentia, Iusti­<br />

tia, Temperantia et Fortitudine, eisque adnexis in gradu heroico,<br />

in casu et ad effectum de quo agitur.<br />

Praeparatio ad sacerdotium eo tendere debet ut qui per sacram<br />

ordinationem « Christo sacerdoti configurandi sunt, etiam intima to­<br />

tius vitae consortione, ut amici, Ei adhaerere assuescant. Eius Myste­<br />

rium Paschale ita vivant ut in illud initiare sciant plebem sibi com­<br />

mittendam » (Conc. Oec. Vat. II, Decretum de Institutione Sacerdotali<br />

Optatam Totius, 8). Presbyteri autem «sanctitatem propria ratione<br />

consequentur munera sua sincere et indefesse in Spiritu Sancto exer­<br />

centes » (Ibid., Decretum de Presbyterorum ministerio et vita Presby­<br />

terorum Ordinis, 13).<br />

Religiosi vero, « qui ad praxim consiliorum evangelicorum a Deo<br />

vocantur eademque fideliter profitentur, Domino se peculiariter de­<br />

vovent, Christum sequentes, qui virgo et pauper per oboedientiam<br />

usque ad mortem crucis homines redemit et sanctificavit. Ita caritate<br />

impulsi, quam Spiritus Sanctus in cordibus eorum diffundit, magis<br />

magisque vivunt Christo et corpori eius quod est Ecclesia. Quo fer­<br />

ventius ergo tali sui donatione quae totam vitam complectitur, Christo<br />

coniunguntur, eo uberior fit vita Ecclesiae et apostolatus eius vege-


1626 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

tius fecundatur » (Ibid., Decretum de accommodata renovatione vitae<br />

religiosae Perfectae Caritatis, 1).<br />

Omnia haec inveniuntur in vita et in opera Venerabilis Servi Dei<br />

Bernardi Mariae Clausi, sacerdotis Ordinis Minimorum.<br />

Sancti Sixti Valdensium ortus, in archidioecesi Consentina, die 26<br />

mensis Novembris anno 1789 a parentibus credentibus et religionis<br />

cultoribus, bene moratis, camporum et domestica opera exercentibus,<br />

Vincentius Maria, postea in religione Bernardus Maria, et familiae et<br />

loco, in quo natus est, maximo ornamento fuit. Cito altaris inserviendo<br />

se tradidit ut puer choralis in paroecia S. Michaelis arcangeli.<br />

Mature vitam religiosam incepit in Ordine Minimorum, sed ei etiam<br />

tum novitio exeundum fuit ob bellicas calamitates quae intervenerunt,<br />

quasque coactae exclaustrationem et Institutorum Religiosorum publicae<br />

abolitiones secutae sunt. Sed in sententia firmus, domum reversus<br />

vitam egit religiosi, qualem, ut poterat, inter velites, postquam tironis<br />

nomen professus est, vitam christianam coram omnibus testificans.<br />

Etiam stipendia emeritus perstitit in consilio petendi sacerdotium,<br />

exspectans donec Ordo instauraretur et Sanctuarium — Minimorum<br />

Domus Princeps Paulae — ut illuc rediret. Ordinatus sacerdos, priore<br />

quinquennio (aa. 1817-1822), vicarius nominatus est parochi, deinde,<br />

altero quinquennio fuit curator oeconomus paroeciae loci ubi natus<br />

erat. Ibi plene ostendit ardentem suam pietatem et assiduum servitium<br />

sacerdotale, evasitque, iudicio Pastoris archidioecesis, cleri Consentini<br />

lumen. Demum, redintegrato Conventu-Sanctuario Paulae et<br />

ab Episcopo habita licentia redeundi ad Minimos, quandoquidem<br />

animadvertebat eorum regulam et vitam suae verae, innatae et perseveranti<br />

vocationi respondere, Servus Dei, ibi denuo novitiatum iniit<br />

et vota sollemnia est professus anno 1828. Novitiatum et duos insequentes<br />

annos in loco egit, ubi Sanctus Paulanus sanctus factus erat,<br />

eiusque memorias sibi repraesentavit et est ex propinqua exempla<br />

secutus. Haec fuerunt ei schola perfectionis quantum ad vitam interiorem,<br />

palaestra renovationis spiritus et ascesis propriae charismatis<br />

vocationis quadragesimalis Minimorum, quod simul complectitur<br />

virtutes humilitatis, caritatis, paenitentiae et assiduae deprecationis,<br />

castigationis et caritatis exercitium, secundum evangelicum conversionis<br />

praeceptum et operum cum ea consentaneorum (cf. Mt 1, 15;<br />

3, 8). Haec quidem, una cum indefatigato ministerii sacerdotalis exercitio<br />

et integerrima observantia et religiosa testificatione, contulerunt<br />

ad eius famam sanctitatis divulgandam, quam ceterum Deus signis<br />

specialibus extraordinariorum donorum confirmavit. Romae, a die 9<br />

mensis Novembris a. 1830 ad mensem octobris a. 1849 — praeter intermittentes,<br />

temporarias externas habitationes ob frequentia apostolica


Congregatio pro Causis Sanctorum 1627<br />

itinera, quia ubique in Italia requirebatur eius praesentia ad aedificationem<br />

et servitium sacerdotale, necnon ad solacium et consolationem<br />

animis corporibusque aegrorum — Servus Dei in vitae ratione quam<br />

iam sacerdos saecularis et religiosus Minimus instituerat intima effulsit<br />

coniunctione cum Deo in precatione cuiuscumque gradus, et in diligentissima<br />

cura sui muneris sacerdotalis, in haec incumbens, iuxta Domini<br />

mandatum, ex toto corde, ex tota anima, ex tota mente et ex tota virtute<br />

(cf. Me 12, 29-31), omni tempore, etiam tempore cholerae morbi, qui<br />

anno 1837 saeviit, per quem, uti semper, laboribus non pepercit. Duo<br />

Maximi Pontifices, Gregorius XVI et Pius IX eum earum habuerunt,<br />

eiusque virtutem et apostolatum ita aestimaverunt, quasi veram sanctitatem.<br />

Similiter cum eo egerunt varii Cardinales Vicarii Romani<br />

qui, ob notas probatasque virtutes, ei potestatem dederunt libere<br />

ingrediendi domus claustralem, ut ibi sacerdotale ministerium confessionum<br />

explicaret et spiritalis moderationis, vel animarum consecratarum<br />

spiritus levationum et relaxationum postulationibus satisfaceret.<br />

Etiam valetudinaria et carceres, familiae cuiusque ordinis et<br />

consociationes religiosae atque civiles ex eius verbo et sacro apostolatu<br />

utilitatem perceperunt. Ipsae auctoritates religiosae et civiles,<br />

sicut principes Neapolitani et Taurinenses, pro quibus saepe in duo<br />

distincta regna se contulit Sardum-Pedemontanum atque Neapolitanum-Siculum,<br />

hanc potestatem ab eius superioribus petierunt. Item<br />

Cardinales, Episcopi et Praelati variorum Institutorum, iidemque administratores<br />

civiles. Hinc longe lateque percurrit per paeninsulam<br />

Italicam a Pedemontio ad Bruttios et Siciliani, a <strong>La</strong>tio et Umbria et<br />

Piceno, frequenter Domino confirmante virtutem, famam et apostolatum<br />

servi sui fidelis.<br />

Ut veles, sacerdos saecularis et religiosus, Servus Dei positus<br />

erat, tamquam in fundamento, in precatione liturgica et privata, qua<br />

partem diei et multas horas noctis consumebat, cum, gravibus laboribus<br />

apostolicis oppressus, domum redibat, ut horum tempora et formas<br />

libraret. Praesertim amor erga Eucharistiam, quam potissimum<br />

colebat in imitatione Christi Sacerdotis et Victimae, et in Beatam Virginem<br />

Mariam, cui semper obsequens fuit, magni duo amores vitae<br />

eius fuerunt : omnia namque ad eos dirigebat omnesque impellebat<br />

ad cultum et ad fiduciam Iesu et Mariae. Ex amore autem Ecclesiae,<br />

cuius muneri operam navabat, illud exsequens secundum oificia et<br />

necessitates servitii sacerdotalis, constantiam, hauriebat, promptam<br />

et alacrem virtutum et operum exsecutionem, etsi saepe difficile erat<br />

ob singularia incommoda. Sed propter eximias eius virtutes vere de<br />

Servo Dei haec Apostoli verba dici possunt : ((Spectaculum facti su-


1628 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

mus mundo et angelis et hominibus », quae concluduntur : « Imitatores<br />

mei estote sicut et ergo Christi» (1 Cor 4, 9-16).<br />

Pro fide vitam profundere paratus erat. Eius animi contentio et<br />

spiritus precationis eiusmodi erant, ut eius internum colloquium cum<br />

rebus fidei continuum demonstrarent. Ostendit se sperare contra spem,<br />

sicut Iob, etiam difficillimis experientiae suae mysticae temporibus.<br />

Spem ipse habebat eamque animis inicere sciebat. Amor eius in Deum<br />

et in proximum ex obtutu apparebat, ex verbis, ex modo deprecan di<br />

et agendi. Vir Dei admiratione afficiebatur, eius inflammatus amore<br />

et omni tempore animarum minister, quibus omnibus aequabiliter serviebat,<br />

etsi corporis lassitudine confectus, qua non raro ob assiduum<br />

et impigrum ministerium gravabatur. Proba voluntas, constantia, continentia,<br />

moderatio eum in omnibus negotiis prudentem declaraverunt,<br />

simplicem et ingenuum, adeo ut alliceret. Quam maxime sincerus,<br />

numquam fallax, ne ioco quidem, abhorrens fuit a dolo, a iniusto<br />

iudicio et a studio partium; in suis officiis exactus erga omnes.<br />

Patiens et temperans, firmus et constans, omnia exsequebatur cum<br />

fervore proprio eius, qui servitio sacerdotali et religioso est consecratus.<br />

Christum sequens virginem, pauperem, oboedientem, humilem et<br />

paenitentem cognovit et coluit consilia evangelica uti summam morum<br />

suorum legem, propter vim et vincula professionis eorundem<br />

votorum. Secundum illorum spiritum et litteram vixit eaque expressit;<br />

littera autem spiritu animabatur, spiritus ex omni litterae effectione<br />

perlucebat. Propter haec omnia Servus Dei apud populum gratiosissimus<br />

esse coepit, conspicuus et ex praeclaris viris cleri saecularis<br />

et religiosi Urbis priore dimidia parte saeculi xix. Talis visus<br />

est Bernardus Maria Clausi, talis manet in illius aetatis contextu :<br />

integerrimus Christi minister, secundum eius Cor, totus intentus ad<br />

accipiendas et formandas animas, ad eas quaerendas et instituendas<br />

secundum exemplar Iesu et Mariae. Ab exeunte anno 1847 et per<br />

fere totum biennium 1848-1849, singularem expertus est illam passivam<br />

purificationem spiritus et sensuum, quam mystici appellant noctem<br />

obscuram, quaeque cum obsidione diabolica iuncta fuit. Hac ratione,<br />

si hinc Dominus eius firmissimam fidelitatem exercuit, gradum<br />

virtutis ad fastigium elevans, illinc eum ditavit auro igne probato,<br />

quo eum Se redderet digniorem (cf. Apc 3, 18-21). Per totam hanc acerrimam<br />

experientiam Servus Dei dolores accepit, plene Dei voluntati<br />

obsequens, et certus immensae misericordiae divinae, de vita terrena,<br />

cantans Te Deum, die 20 mensis Decembris anno 1849, Paulae, decessit.<br />

Sanctitatis eius fama, qua in vita et in morte gavisus est, post<br />

obitum crevit. Quapropter factum est, ut Causa de Beatorum Caelitum<br />

honoribus eidem decernendis agi coepta sit. Processus igitur


Gongregatio pro Causis Sanctorum 1629<br />

sunt instructi ordinaria auctoritate, et quidem quinque; deinde quattuor<br />

potestate apostolica, de quorum iuridica forma et vis Decretum<br />

prodiit Sacrae tunc Rituum Congregationis die 11 mensis Martii anno<br />

1891. Decretum vero introductionis Causae exierat die 20 Decembris<br />

a. 1883; super scriptis autem editum est Decretum die 22 mense<br />

Aprili a. 1903.<br />

Super virtutibus Servi Dei est primum disceptatum apud eandem<br />

Congregationem in Coetu antepraeparatorio die 25 Februarii<br />

a. 1919, quem secutus est Coetus praeparatorius die 2 mensis Iulii<br />

a. 1933 et, die 19 Decembris a. 7944, novus praeparatorius Coetus. Cum<br />

vero quaestiones quaedam solvendae essent, exquisita sunt vota peritorum<br />

in re mystica. Quibus difficultatibus solutis, iterum est de<br />

virtutibus Servi Dei disceptatum, et quidem, die 2 mensis Iunii a. 1987,<br />

in Congressu Peculiari theologorum Consultorum Congregationis pro<br />

Causis Sanctorum, moderatore Rev.mo D.no Antonio Petti, Fidei Promotore<br />

Generali; postea, die 20 Octobris eodem anno, in Congregatione<br />

Ordinaria Patrum Cardinalium et Episcoporum, ponente Exc.mo<br />

D.no Antonio Mauro, Archiepiscopo titulari Thagastensi. Et in his<br />

duabus disceptationibus exercitium virtutum Servi Dei heroum in modum<br />

explicatum est.<br />

De hisce rebus omnibus certior factus per subscriptum Cardinalem<br />

Praefectum, Summus Pontifex Ioannes Paulus II, vota Congregationis<br />

pro Causis Sanctorum excipiens, mandavit ut Decretum super<br />

heroicis Servi Dei virtutibus appararetur.<br />

Quod cum rite factum esset, hodierna die accitis Cardinali Praefecto<br />

atque Causae Ponente ceterisque de more con vocandis, eisque<br />

astantibus, Beatissimus Pater declaravit : Constare de virtutibus theologalibus<br />

Fide, Spe et Caritate tum in Deum tum in proximum, necnon<br />

de cardinalibus Prudentia, Iustitia, Temperantia et Fortitudine eisque<br />

adnexis, in gradu heroico, Ven. Servi Dei Bernardi Mariae Clausi,<br />

sacerdotis professi Ordinis Minimorum, in casu et ad effectum de quo<br />

agitur.<br />

Hoc autem Decretum in vulgus edi et in acta Congregationis pro<br />

Causis Sanctorum referri mandavit.<br />

Datum Romae, die 11 mensis Decembris, Anno Mariali 1987.<br />

L. © S.<br />

PETRUS Card. PALAZZINI, Praefectus<br />

©. Traianus Crisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis


1630 Acta Apostolicae Bedis- Commentarium Officiale<br />

DIARIUM ROMANAE CURIAE<br />

Il Santo Padre Giovanni Paolo II ha ricevuto in Udienza<br />

Ufficiale per la presentazione delle Lettere Credenziali :<br />

Lunedì, 17 Ottobre 1988, S. E. il Signor FERDINAND DE WILDE,<br />

Ambasciatore del Belgio presso la <strong>Santa</strong> <strong>Sede</strong>.<br />

Giovedì, 20 Ottobre 1988, S. E. il Signor GUNNAR SCHACK<br />

LARSEN, Ambasciatore di Danimarca presso la <strong>Santa</strong> <strong>Sede</strong>.<br />

Giovedì, 27 Ottobre 1988, S. E. il Signor JACOB BAWA SALKA,<br />

Ambasciatore della Nigeria presso la <strong>Santa</strong> <strong>Sede</strong>.<br />

Lunedì, 31 Ottobre 1988, S. E. il Signor BRIAN THOMAS<br />

BTJRKE, Ambasciatore di Australia presso la <strong>Santa</strong> <strong>Sede</strong>.<br />

Sabato, 5 Novembre 1988, S. E. il Signor SOMBOON SANGIAM-<br />

BUT, Ambasciatore di Thailandia presso la <strong>Santa</strong> <strong>Sede</strong>.<br />

Giovedì, 10 Novembre 1988, S. E. il Signor HARUN-UR<br />

RASHID, Ambasciatore del Bangladesh presso la <strong>Santa</strong> <strong>Sede</strong>.<br />

Lunedì, 14 Novembre 1988, S. E. il Signor HORACE REGINALD<br />

MoNDAY, Jr., Ambasciatore del Gambia presso la <strong>Santa</strong> <strong>Sede</strong>.<br />

Ha, altresì, ricevuto in Udienza:<br />

Venerdì, 14 Ottobre 1988, S. E. il Signor DIEGO CORDOVEZ<br />

ZEGERS, Ministro degli Affari Esteri della Repubblica dell'Ecuador.<br />

Sabato, 29 Ottobre 1988, S. E. il Signor MAX STREIBL, Primo<br />

Ministro di Baviera.<br />

Lunedì, 7 Novembre 1988, S. E. il Signor MICHAEL J. NOONAN,<br />

Ministro della Difesa di Irlanda.<br />

Giovedì, 10 Novembre 1988, il Dottor JULIO TEJA, Ministro<br />

della Sanità Pubblica di Cuba.<br />

Sabato, 12 Novembre 1988, S. E. il Prof. GEORGE VASSILIOU,<br />

Presidente della Repubblica di Cipro.


Diarium Romanae Curiae 1631<br />

Il Santo Padre ha annoverato tra i Membri dèi Dicasteri della<br />

Curia Romana gli E.mi e Rev.mi Signori Cardinali :<br />

20 Ottobre 1988. — Le LL. EE. RR. i Signori Cardinali: Michele<br />

Giordano, Edward Bede Clancy, Lucas Moreira Neves, Eduardo Martínez<br />

Somalo, Achille Silvestrini, Angelo Felici, Membri del Consiglio<br />

per gli Affari Pubblici della Chiesa.<br />

— Le LL. EE. RR. i Signori Cardinali : Antonio Maria Javierre<br />

Ortas e Lucas Moreira Neves, Membri della Congregazione per la Dottrina<br />

della Fede.<br />

— Le LL. EE. RR. i Signori Cardinali : Michele Giordano, Edward<br />

Bede Clancy, Lucas Moreira Neves, Eduardo Martínez Somalo, Achille<br />

Silvestrini, Angelo Felici, Membri della Congregazione per i Vescovi.<br />

— L'E.mo Signor Cardinale Anthony Padiyara, Membro della<br />

Congregazione per le Chiese Orientali.<br />

— Le LL. EE. RR. i Signori Cardinali : Giovanni Canestri, Mario<br />

Revollo Bravo, Hans Hermann Groër, Membri della Congregazione<br />

per i Sacramenti.<br />

— Le LL. EE. RR. i Signori Cardinali: Giovanni Canestri, Mario<br />

Revollo Bravo, Hans Hermann Groër, Membri della Congregazione<br />

per il Culto Divino.<br />

— Le LL. EE. RR. i Signori Cardinali : Michele Giordano, Giovanni<br />

Canestri, Edmund Casimir Szoka, Eduardo Martínez Somalo,<br />

Angelo Felici, Membri della Congregazione per il Clero.<br />

— Le LL. EE. RR. i Signori Cardinali : Edmund Casimir Szoka,<br />

László Paskai, Hans Hermann Groër, Membri della Congregazione per<br />

i Religiosi e gli Istituti Secolari.<br />

— Le LL. EE. RR. i Signori Cardinali : Michele Giordano, Alexandre<br />

José Maria dos Santos, Simon Ignatius Pimenta, Christian<br />

Wiyghan Turni, Franz Hengsbach, Jean Margéot, John Baptist Wu<br />

Cheng-Chung, Eduardo Martínez Somalo, Achille Silvestrini, Angelo<br />

Felici, Membri della Congregazione per VEvangelizzazione dei popoli.<br />

— Le LL. EE. RR. i Signori Cardinali : James Aloysius Hickey e<br />

Edmund Casimir Szoka, Membri della Congregazione per le Cause<br />

dei Santi.<br />

— Le LL. EE. RR. i Signori Cardinali : Paul Grégoire, Antonio<br />

Maria Javierre Ortas, James Aloysius Hickey, Hans Hermann Groër,<br />

Vincentas Sladkeviëius, Membri della Congregazione per VEducazione<br />

Cattolica.


1632 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

— Le LL. EE. ER. i Signori Cardinali : Anthony Padiyara, José<br />

Freiré Falcäo, Antonio María Javierre Ortas, Simon Ignatius Pi­<br />

menta, Franz Hengsbach, Angelo Felici, Membri del Segretariato per<br />

VUnione dei Cristiani.<br />

— Le LL. EE. RR. i Signori Cardinali : Christian Wiyghan Turni e<br />

John Baptist Wu Cheng-Chung, Membri del Segretariato per i non<br />

Cristiani.<br />

— Le LL. EE. RR. i Signori Cardinali : Alexandre José Maria dos<br />

Santos, Vincentas Sladkevicius, John Baptist Wu Cheng-Chung,<br />

Membri del Segretariato per i non credenti.<br />

— Le LL. EE. RR. i Signori Cardinali : László Paskai, Franz<br />

Hengsbach, Vincentas Sladkevicius, Membri della Pontificia Commis­<br />

sione (( Iustitia et Pax ».<br />

— L'E.mo Signor Cardinale László Paskai, Membro della Pontificia<br />

Commissione per Vinterpretazione autentica del Codice di Diritto<br />

Canonico.<br />

— L'E.mo Signor Cardinale Anthony Padiyara, Membro della Pon­<br />

tificia Commissione per la revisione del Codice di Diritto Canonico<br />

Orientale.<br />

— L'E.mo Signor Cardinale Edward Bede Clancy, Membro della<br />

Pontificia Commissione per le Comunicazioni Sociali.<br />

— L'E.mo Signor Cardinale Mario Revollo Bravo, Membro della<br />

Pontificia Commissione per VAmerica <strong>La</strong>tina.<br />

— Le LL. EE. RR. i Signori Cardinali: Paul Grégoire e Jean<br />

Margéot, Membri della Pontificia Commissione per la Pastorale delle<br />

Migrazioni e del Turismo.<br />

— Le LL. EE. RR. i Signori Cardinali : Lucas Moreira Neves,<br />

James Aloysius Hickey, Jean Margéot, Membri del Comitato di Pre­<br />

sidenza del Pontificio Consiglio per la Famiglia.<br />

— Le LL. EE. RR. i Signori Cardinali : José Freiré Falcäo e<br />

Michele Giordano, Membri della Pontificia Commissione per la Pa­<br />

storale degli Operatori Sanitari;<br />

—-L'E.mo Signor Cardinale Eduardo Martínez Somalo, Membre<br />

della Commissione Cardinalizia di Vigilanza dell'Istituto per le Opere<br />

di Religione.


Diarium Romanae Curiae 1633<br />

SEGRETERIA DI STATO<br />

NOMINE<br />

Con Breve Apostolico Sua Santità Giovanni Paolo II ha nominato :<br />

29 ottobre 1988. Mons. Faustino Sáinz Muñoz, Arcivescovo titolare eletto<br />

di Novaliciana, Pro-Nunzio Apostolico in Cuba.<br />

Con Biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre Giovanni Paolo II<br />

ha nominato :<br />

21 settembre 1988; Le LL. EE. i monsignori : John Bosco Manat Chuabsamai,<br />

Vescovo di Ratchaburi; Fernando R.<br />

Capaila, Vescovo di Iligan; Patrick D'Souza,<br />

Vescovo di Varanasi, Membri del Segretariato<br />

per i non Cristiani.<br />

30 » » Le LL. EE. i monsignori : Edward Cassidy, Arcivescovo<br />

tit. di Amanzia, Sostituto della Segreteria di<br />

Stato ; Angelo Sodano, Arcivescovo tit. di Nova<br />

di Cesare, Segretario del Consiglio per gli Affari<br />

Pubblici della Chiesa; José Saraiva Martins,<br />

Arcivescovo tit. di Tuburnica, Segretario della<br />

Congregazione per l'Educazione Cattolica;<br />

Theodore McCarrick, Arcivescovo di Newark;<br />

Giulio Nicolini, Vescovo di Alba; Robert<br />

Sarrabère, Vescovo di Aire et Dax; Padre<br />

Hervé Carrier, S. I., Segretario del Pontificio<br />

Consiglio per la Cultura, Membri della<br />

Pontificia Commissione per la Pastorale delle<br />

Migrazioni e del Turismo.<br />

» » » L'E.mo Sig. Card. Alfonso López Trujillo, Arcivescovo<br />

di Medellin, Membro della Pontificia Commissione<br />

per la Pastorale delle Migrazioni e<br />

del Turismo « in aliud quinquennium ».<br />

» » » Le LL. EE. i monsignori: Robert Sánchez, Arcivescovo<br />

di <strong>Santa</strong> Fé; Emilio Berlié, Vescovo di Tijuana;<br />

Francis De Campo, Vescovo di Port Pirie;<br />

Teodoro De Faria, Vescovo di Funchal;<br />

Ryszard Karpinski, Vescovo tit. di Minervino<br />

Murge; Kevin O'Connor, Vescovo tit.<br />

di Glastonia; il Sac. André Barthélémy, Consultori<br />

della Pontificia Commissione per la<br />

Pastorale delle Migrazioni e del Turismo.<br />

» » » Le LL. EE. i monsignori: Anthony Bevilacqua, Arcivescovo<br />

di Philadelphia dei <strong>La</strong>tini; <strong>La</strong>urindo<br />

Guizzardi, Vescovo di Bagé ; i Padri : Jean-<br />

Bäptiste Beyer, S. I. ; Graziano Tassello, C. S. ;


1634 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Silvano Tornasi, O. S., Consultori della Pontificia<br />

Commissione per la Pastorale delle Migrazioni<br />

e del Turismo « in aliud quinquennium<br />

».<br />

6 ottobre 1988. Mons. Rino Passigato, Osservatore Permanente Aggiunto<br />

della <strong>Santa</strong> <strong>Sede</strong> presso V'Organizzazione degli<br />

Stati Americani (O.E.A.).<br />

12 » » I padri: Benoît Duroux, O.P.; Umberto Betti, O.F.M.,<br />

Prosper Green, O.S.A. ; Jesús Castellano Cervera,<br />

O.C.D. ; Ignace de la Potterie, S.I., Consultori<br />

della Congregazione per la Dottrina<br />

della Fede a-in aliud quinquennium)).<br />

» » » Le LL. EE. i monsignori : Traían Crisän, Arcivescovo<br />

tit. di Drivasto; Szilárd Keresztes, Vescovo<br />

di Hajdudorog per i Cattolici di rito bizantino,<br />

Membri della Pontificia Commissione per<br />

la revisione del Codice di Diritto Canonico<br />

Orientale.<br />

13 » » Le LL. EE. RR. i Signori Cardinali: Stephen Sou Hwan<br />

Kim, Arcivescovo di Séoul ed Albert Decourtray,<br />

Arcivescovo di Lyon; — le LL. EE. i<br />

monsignori: Istvan Seregely, Arcivescovo di<br />

Eger; Darío Castrillón Hoyos, Vescovo di<br />

Pereira; Anton Schlembach, Vescovo di Speyer<br />

; Joseph Rodericks, Vescovo di Jamshedpur;<br />

Marcel André Gervais, Vescovo di Sault-<br />

Sainte-Marie ; Pablo Jaime Galimberti, Vescovo<br />

di San José de Mayo; René Rakotondrabé,<br />

Vescovo di Tuléar; Javier Lozano Barragan,<br />

Vescovo di Zacatecas; Antonio do Carmo<br />

Cheuiche, Vescovo tit. di Sutunurca; Antonio<br />

Moreno Casamitjana, Vescovo tit. di Mades;<br />

Francisco Javier Martínez Fernández, Vescovo<br />

tit. di Voli, Membri del Segretariato<br />

per i non credenti.<br />

» » » Le LL. EE. RR. i Signori Cardinali : Franjo Kuharié, Arcivescovo<br />

di Zagabria e Joachim Meisner, Vescovo<br />

di Berlin; — le LL. EE. i monsignori:<br />

Giuliano Agresti, Arcivescovo di Lucca; José<br />

Próspero de Ascensäo Puaty, Vescovo di<br />

Lwena; Tsinda Hata M'Sanda, Vescovo di<br />

Kenge; Donai Murray, Vescovo tit. di Glendalocha,<br />

Membri del Segretariato per i non<br />

credenti «in aliud quinquennium)).<br />

31 » » L'Accademico Giovanni Battista Marini-Bettolo Marconi,<br />

/ Professore di Chimica, Presidente della Pontificia<br />

Accademia delle Scienze.


Diarium Romanae Curiae 1635<br />

Protonotari Apostolici soprannumerari:<br />

2 febbraio 1988. Mons. Wiktor Panecki (Koszalin-Kolobrzeg).<br />

» » » Mons. Waclaw Piatkowski (Piiisk).<br />

3 marzo » Mons. Paolo Oapobianco (Gaeta). ;<br />

» » Mons. Giovanni De Vellis (Gaeta).<br />

10 » » Mons. Francesco Colucci (Bari-Bitonto)^<br />

21 » Mons. Salvatore Paisano (Roma).<br />

» » Mons. Bruno Prévôt (Roma).<br />

» » » Mons. Elio Venier (Roma).<br />

9 aprile Mons. Arcangelo Moscone (Gaeta).<br />

30 maggio Mons. Giovanni Galliano (Acqui).<br />

Prelati d'Onore di Sua Santità:<br />

6 marzo 1985. Mons. Henry N. Archambault (Norwich).<br />

» » » Mons. Thomas R. Bride (Norwich).<br />

24 settembre 1986. Mons. Franz Hochstein (Paderborn).<br />

20 novembre Mons. Daniel A. Murray (Philadelphia).<br />

3 dicembre » Mons. Theodor Maas-Ewerd (Münster).<br />

29 luglio 1987. Mons. Dominick Grealy (Tuam).<br />

17 ottobre » Mons. Edoardo Leboroni Pierozzi (Roma).<br />

25 novembre » Mons. Josef Eichinger (Sankt Pölten).<br />

» » Mons. Heinrich Fasching (Sankt Pölten).<br />

» Mons. Walter Graf (Sankt Pölten).<br />

» » Mons. Alois Josef Hörmer (Sankt Pölten).<br />

» » » Mons. Johannes Oppolzer (Sankt Pölten).<br />

9 dicembre » Mons. Josef Deban (Eisenstadt).<br />

13 gennaio 1988. Mons. Frederick M. Martin (Port Elizabeth).<br />

23 » » Mons. José Guadalupe Mendoza Díaz (León, Messico).<br />

27 » » Mons. Cesario Gatela (Butuan).<br />

2 febbraio » Mons. Jan Borzyszkowski (Koszalin-Kolobrzeg).<br />

» » » Mons. Alfred Osipowicz (Koszalin-Kolobrzeg).<br />

16 » » Mons. Alessandro Botta (Como).<br />

» » Mons. Franco Festorazzi (Como).<br />

» » » Mons. José Sardina Muiños (Santiago de Compostela).<br />

23 » Mons. Jänis Pujats (Riga).<br />

24 » Mons. Lucio Gera (Buenos Aires).<br />

27 » Mons. Thomas Coonan (Kildare).<br />

3 marzo » Mons. Giuseppe Di Fazio (Gaeta).<br />

» » » Mons. Giulio Peppe (Gaeta).<br />

» » » Mons. Mario Paquette (Montréal).<br />

10 Mons. Aloys Klein (Paderborn).<br />

21 » Mons. Harvey Edward Roach (Hamilton).<br />

26 » » Mons. Armando Victor Maglio (Nelson).<br />

» » Mons. Leslie Michael Trainor (Nelson).<br />

11 aprile » Mons. Nicholaus Mlelwa (Songea).<br />

Mons. Giovanni Rossi (Urbino-Urbania-Sant'Angelo in<br />

Vado).


1636 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

18 aprile 1988. Mons. Gabriele Orognale (Roma).<br />

» » Mons. Alessandro De Angelis (Roma).<br />

» Mons. Luigi Di Liegro (Roma).<br />

» » Mons. Ronald Cyril Hoppe (Alexandria).<br />

22 » » Mons. Riccardo Antonio Menegaldo (Treviso)<br />

28 » Mons. Hermann Josef Kusen (Köln).<br />

» » Mons. Kaspar <strong>La</strong>ng (Bamberg).<br />

4 maggio Mons. Leopoldo Pinto Lobo (Goa e Damäo).<br />

14 » » Mons. Giuseppe Leanza (Patti).<br />

13 giugno » Mons. Domenico Senna (Pavia).<br />

5 luglio » Mons. Jonas Jonys (Kaisiadorys).<br />

» » » Mons. Stanislovas Kiskis (Kaisiadorys).<br />

10 novembre » Mons. Jean-Louis Tauran (Bordeaux).<br />

Cappellani di Sua Santità:<br />

16 novembre 1985. II sac. Karl Joseph Dohmen (Aachen).<br />

» » » II sac. Heinrich Goertz (Aachen).<br />

15 gennaio 1987. II sac. Sergio Bertozzi (Pano-Fossombrone-Cagli-Pergola).<br />

3 febbraio » II sac. Theodor Schäfer (Aachen).<br />

21 ottobre » II sac. Karel Skalisky (Roma).<br />

25 » » II sac. Johann Bergsmann (Linz).<br />

» » » II sac. Friedrich Hueber (Linz).<br />

» » » II sac. Günter Rombold (Linz).<br />

20 novembre II sac. August Wanger (Salzburg).<br />

9 dicembre » II sac. Christian Werner (Sankt Pölten).<br />

11 » » II sac. Pietro Strappa (Roma).<br />

18 » » II sac. Eugenio Girardi (Roma).<br />

20 » II sac. Marcelo Sánchez Sorondo (Roma).<br />

gennaio 1988. II sac. Martin Sark (Eisenstadt).<br />

Ol<br />

» » II sac. Leo Stubits (Eisenstadt).<br />

» » II sac. Johann Trinko (Eisenstadt).<br />

12 » II sac. Michele Ricci (Lucera-Troia).<br />

23 » II S£TC. Arvaldis Andrejs Brumanis (Riga).<br />

» » » II sac. Jözeps Trubovics (Riga).<br />

» » » II sac. Jänis Vaivods (Riga).<br />

27 » » II sac. Friedrich Klipphahn (Essen).<br />

2 febbraio » II sac. Antoni Klóska (Koszalin-Kolobrzeg).<br />

» » » II sac. Marian Subocz (Koszalin-Kolobrzeg).<br />

» » II sac. Leszek Marian Wódz (Koszalin-Kolobrzeg).<br />

» » II sac. Kazimierz Swiatek (Pinsk).<br />

» » II sac. Aldo Radighieri (Reggio Emilia-Guastalla).<br />

» » » II sac. Paolo Bertamoni (Spoleto-Norcia).<br />

» » » II sac. Stanislaw Magolewski (Warmia).<br />

)) » » II sac. Józef Mankowski (Warmia).<br />

» » II sac. Anicet Murawski (Warmia).<br />

CO<br />

16 » II sac. Carlo Calori (Como).<br />

» » » II sac. Armando Augello (<strong>La</strong>mezia Terme).<br />

» II sac. Filippo Pascuzzi (<strong>La</strong>mezia Terme).


Diarium Romanae Curiae 1637<br />

26 febbraio 1988. Il sac. Franco Agostinelli (Arezzo-Cortona-Sansepolcro).<br />

» » » II sac. Italo Castellani (Arezzo-Cortona-Sansepolcro).<br />

» » II sac. Fabio Comanducci (Arezzo-Cortona-Sansepolcro).<br />

» » » II sac. Giovacchino Dallara (Arezzo-Cortona-Sansepol-<br />

»<br />

»<br />

»<br />

»<br />

»<br />

»<br />

cro).<br />

II sac.<br />

Walter Jacomoni (Arezzo-Cortona-Sansepolcro).<br />

II sac. Francesco Tiezzi (Arezzo-Cortona-:Sansepolcro).<br />

» » » II sac. Vittorio Casella (Patti).<br />

» » II sac. Savio Cirino (Patti).<br />

» » » II sac. Placido Michele Giordano (Patti).<br />

» » II sac. Giuseppe Lipari (Patti).<br />

» » » II sac. Giovanni Orlando (Patti).<br />

» » II sac. Antonino Sferruzza (Patti).<br />

» » » II sac. Antonio Spiccia (Patti).<br />

27 » » II sac. Anton Schneidhof er (Graz-Seckau).<br />

8 marzo » II sac. Emanuele Barra (Trani-Barletta-Bisceglie).<br />

» » II sac. Savino Giannotti (Trani-Barletta-Bisceglie).<br />

10 » II sac. Francesco Sciortino (Agrigento).<br />

» » » II sac. Salvatore Floris (Nuoro).<br />

» » II sac. Luigi Monni (Nuoro).<br />

12 » » II sac. Jaime Garcia (Malolos).<br />

15 » II sac. Giovanni De Vivo (Siena-Colle di Val d'Elsa-Montalcino).<br />

» » » U sac. Enrico Furiesi (Siena-Colle di Val d'Elsa-Montalcino).<br />

21 » » II sac. Giacomo Ceretto (Roma).<br />

» » II sac. Mario Cipolletti (Roma).<br />

» » II sac. Severino Marchesini (Roma).<br />

» » » II sac. Luigi Moretti (Roma).<br />

» » II sac. Giuseppe Simonazzi (Roma).<br />

» » » II sac. Siro Todescato (Roma).<br />

29 » » II sac. Stefano Bolzoni (Fidenza).<br />

» » » II sac. Samuele Raffelli (Fidenza).<br />

» » » II sac. Anacleto Zoppi (Fidenza).<br />

» ». » II sac. Filippo Luciani (Napoli).<br />

» » » II sac. Lorenzo Bozzi (Siena-Colle di Val d'Elsa-Montalcino).<br />

6 aprile II sac. Domenico Loiodice (Trani-Barletta-Bisceglie).<br />

14 » » II sac. Nicola Cipolletta (Napoli).<br />

18 » II sac. Celestino Moscardini (Massa Carrara-Pontremoli).<br />

» » » II sac. Giuseppe Vagli (Massa Carrara-Pontremoli).<br />

25 » II sac. Wladyslaw Hiadowski (Piúsk).<br />

29 » » II sac. Salvatore Benedetto Scribano (Catania).<br />

4 maggio » II sac. Charles Daniel Balvo (New York).<br />

» » » II sac. James Patrick Green (Philadelphia).<br />

» » » II sac. George Antonysamy (Tiruchirapalli).<br />

7 » » II sac. Francisco Joäo de Magalhäes Dalto (Feira de<br />

<strong>Santa</strong>na).<br />

» » II sac. José Edson <strong>Santa</strong>na Oliveira (Feira de <strong>Santa</strong>na).


1638 Acta Apostolicae Sedis- - Commentarium Officiale<br />

7 maggio 1988. Il sac. Primo Gasparini (Milano),<br />

lé » » Il sac. Giovanni D'Aniello (Aversa).<br />

» » » Il sac. Pietro Parolin (Vicenza).<br />

16 » » Il sac. Manfredo Del Monaco (Trivento).<br />

27 » » Il sac. Odorisio Capoccia (Foligno).<br />

» » » Il sac. Alessandro Trecci (Foligno).<br />

15 giugno » Il sac. Stanislaw Gebka (Czestochowa).<br />

» » » Il sac. Jerzy Stanislaw Kowalski (Czestochowa).<br />

» » » Il sac. Zdzislaw Czeslaw Malecki (Czestochowa).<br />

» » » Il sac. Grzegorz Slezak (Czestochowa).<br />

17 » » Il sac. Stanislaw Kntniewski (Plock).<br />

» » » Il sac. Aleksander Pasternakiewicz (Plock).<br />

» » » Il sac. Stanislaw Welenc (Plock).<br />

NECROLOGIO<br />

22 settembre 1988. Mons. Aldo M. Patroni, Vescovo emerito di Calicut<br />

(India).<br />

12 ottobre » Mons. Caesar Asili, Vescovo di Lira (Uganda).<br />

13 » » Mons. Francisco Medina Ramírez, Vescovo Prelato di<br />

El Salto (Messico).<br />

» » » Mons. Tomás A. Clavel Méndez, Arcivescovo emerito di<br />

Panamá.<br />

15 » » Mons. Bernard Denis, Vescovo emerito di Sandhurst<br />

(Australia).<br />

22 » » Mons. Joannes Maria Holterman, Vescovo emerito di<br />

Willemstad (Curaçao).<br />

24 » » Mons. Marcel Riopel, Vescovo tit. di Neocesarea di Siria.<br />

29 » » Card. Thomas B. Cooray, del titolo dei Ss. Nereo e<br />

Achilleo.<br />

5 novembre » Mons. Pedro Alfonso Torres Farias, Vescovo di Catamarca<br />

(Argentina).<br />

8 » » Mons. Jan Pasztor, Vescovo di Nitra (Cecoslovacchia).<br />

9 » » Mons. Friedrich Maria Rintelen, Vescovo tit. di Cusirá.<br />

» » » Card. Mario Nasalli Rocca di Corneliano, del titolo di<br />

San Giovanni Battista decollato.<br />

11 » » Mons. Heinrich Theissing, Vescovo tit. di Mina.<br />

12 » » Mons. Adolf Fürstenberg, Vescovo, emerito di Mbala<br />

(Zambia).


An. et vol. LXXX 12 Decembris 1988 N. 13<br />

ACTA APOSTOLICAE SEDIS<br />

COMMENTARIUM OFFICIALE<br />

Directio: Palazzo Apostolico - Gttà del Vaticano — Administratio: Libreria Editrice Vaticana<br />

ACTA IOANNIS PAULI PP. II<br />

EPISTULAE APOSTOLICAE<br />

I<br />

Ad omnes personas consecratas communitatum religiosarum et institu­<br />

torum saecularium Anno Mariali vertente.<br />

« Vita vestra est abscondita cum Christo in Deo » (Col 3, 3)<br />

Dilecti Fratres et Sorores in Christo:<br />

I<br />

PROOEMIUM<br />

LITTERAE ENCYCLICAE Redemptoris Mater sensum decla­<br />

rant Anni Marialis, quem nunc una cum universa Eccle­<br />

sia exigimus, a superiore Pentecoste ad proximam Assump­<br />

tionis Beatae Mariae Virginis sollemnitatem. Hoc temporis<br />

spatio nos Concilii Vaticani II doctrinam sequi nitimur,<br />

quod in Constitutione dogmatica de Ecclesia Dei Matrem tam­<br />

quam eam indicavit, quae cunctum Dei populum praecedit<br />

in fidei peregrinatione, caritatis et perfectae cum Christo co­<br />

niunctionis. 1 Hanc ob rem, universa Ecclesia videt in Maria<br />

1 Cfr. Const. dogm. de Ecclesia Lumen Gentium, 58; 63.<br />

107 - A. A. S.


1640 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

suam ipsius perfectam «figuram». Quae autem Concilium,<br />

Patrum traditionem tenens, de Ecclesia autumat, tamquam<br />

universali Populo Dei, oportet ii meditentur — pro sua quisque<br />

vocatione — qui ipsam hanc efficiunt communitatem.<br />

Complures profecto vestrum, dilecti Fratres et Sorores, hoc<br />

anno redintegrare conantur conscientiam vinculi, quod inter<br />

Dei Matrem et propriam ipsorum in Ecclesia vocationem inter­<br />

cedit. Haec igitur Epistula, quam Mariali Anno ad vos mit­<br />

tamus, aditi vare vos vult in vestris de hoc argumento medi-<br />

tationibus, atque id facimus recogitantes de considerationibus,<br />

quas Congregatio pro Religiosis et Institutis Saecularibus iam<br />

comparavit. 2 Eam conscribentes, exoptamus simul dilectionem<br />

patefacere qua vos Ecclesia prosequitur ob vestram vocatio­<br />

nem, ob munus quod in populo Dei expletis, tot in locis, tot<br />

modis. Ecclesiae haec omnia magnum sunt donum. Et, quan­<br />

doquidem Dei Mater, ob partem quam in Christi mysterio<br />

habet, constanter adsit in Ecclesiae vita, vocatio vestra ve-<br />

strumque servitium quaedam sunt huiusmodi eius praesentiae<br />

repercussio. Est itaque quaerendum qui huius « figurae » sit<br />

nexus cum personarum consecratarum vocatione, quae variis<br />

in Ordinibus, Congregationibus, Institutis suam Christo dona­<br />

tionem perficere nituntur.<br />

II<br />

VOCATIONIS NOSTRAE MYSTERIUM<br />

CUM MARIA MEDITEMUR<br />

In visitatione Elisabeth Mariam, cognatam suam, beatam<br />

vocavit ob eius fidem : « Et Beata quae credidit quoniam per-<br />

ficientur ea, quae dicta sunt ei a Domino » {Lc 1, 45).<br />

Vere haec verba, Mariae in annuntiatione dicta, insueta fue­<br />

rant; at diligens scripti Lucae lectio ostendit in ipsis de Deo<br />

2 Cfr. / religiosi sulle orme di Maria, Ed. Vaticana, 1987.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1641<br />

veritatem contineri, iam omnino Evangelio et Novo Foederi<br />

consentaneam. Virgo Nazarethana est in inscrutabile immissa<br />

mysterium, quod Deus vivens est, Deus Trinus : Pater, Filius<br />

et Spiritus Sanctus. Hac in condicione est Virgini revelata<br />

vocatio ut Mater esset Messiae; cui vocationi respondit dicens:<br />

fiat: «Fiat mihi secundum verbum tuum » (Lc 1, 38).<br />

Dum de annuntiationis eventu meditamur, nos de ipsa<br />

nostra cogitamus vocatione. Haec semper quoddam discrimen<br />

est in itinere nostrae cum Deo vivente necessitudinis. Unicui­<br />

que namque vestrum novus quidam prospectus patefactus est<br />

et vestrae christianae vitae novus sensus novaque ratio in­<br />

dita sunt.<br />

Hoc, profecto, respectu efficitur temporis futuri, vitae vide­<br />

licet quam ipsa persona vivet, eius electionis maturique con­<br />

silii. Vocationis momentum ipsam semper personam contingit,<br />

sed — sicut Nazareth factum est in annuntiatione — quandam<br />

eodem tempore « revelationem » Dei mysterii significat. Vo­<br />

catio enim — antequam aliquid interius fiat in homine, ante­<br />

quam formam sumat electionis personalisque consilii — Dei<br />

electionem revocat, quae electioni consilioque humano ante-<br />

cessit. Christus, supremum vale dicens Apostolis de hac re<br />

locutus est: « Non vos me elegistis, sed ego elegi vos » (Io 15, 16).<br />

Haec optio — uti in annuntiatione evenit Mariae — nos<br />

sollicitat ut nos ipsos inveniamus in aeterni mysterii Dei alti­<br />

tudine, qui Amor est. Cum igitur Christus nos eligit, cum<br />

nobis dicit « sequere me », tum — sicut Epistula ad Ephesios<br />

obtestatur — «Deus, Pater Domini nostri Iesu Christi» nos<br />

eligit in eo: « Elegit nos in ipso ante mundi constitutionem ...<br />

qui praedestinavit nos in adoptionem filiorum ... In laudem<br />

gloriae gratiae suae, in qua gratifica vit nos in dilecto Filio<br />

suo ». Denique «Notum fecit nobis sacramentum voluntatis<br />

suae secundum beneplacitum eius, quod proposuit in eo »<br />

(Eph 1, 4-6. 9).


1642<br />

Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Haec verba, cum ad omnes homines pertineant, aeternam<br />

cunctorum singulorumque in Christo electionem declarant,<br />

vocationem videlicet ad sanctitatem, quae Dei filiorum adopr<br />

tivorum est propria; simul autem sinunt nos mysterium per­<br />

spicere cuiusvis vocationis, praesertim vocationis quae ad per­<br />

sonas attinet consecratas. Hoc modo, dilecti Fratres et Soro­<br />

res, quisque vestrum percipere potest quam altum sit quan­<br />

tumque naturam excedat id, quod quis experitur, cum Chri­<br />

stum sequitur, qui invitat dicens: « Sequere me ». Tunc Pauli<br />

verborum veritas : « Vita vestra est abscondita cum Christo<br />

in Deo » (Col 3, 3), obvia et clara fit. Vocatio nostra in aeterno<br />

Dei mysterio abscondita est antequam interior eventus fiat in<br />

nobis, noster assensus, nostra optio nostrumque consilium.<br />

Una ergo cum Virgine, in annuntiationis eventu qui Na­<br />

zareth contigit, meditemur vocationis mysterium, quae « pars »<br />

nostra in Christo facta est et in Ecclesia.<br />

III<br />

NOSTRAE CONSECRATIONIS MYSTERIUM<br />

CUM MARIA MEDITEMUR<br />

Apostolus scribit : « Mortui enim estis, et vita vestra est<br />

abscondita cum Christo in Deo » (Col 3, 3). Ab annuntiatione<br />

ad paschale transeamus Mysterium. Pauli sententia « mortui<br />

estis » eadem declarat, quae ipse exprimit in Epistula ad Ro­<br />

manos, cum de significatione Sacramenti scribit, quod nos in<br />

vitam inserit Christi: « An ignoratis quia quicumque baptizati<br />

sumus in Christo Iesu in morte ipsius baptizati sumus? »<br />

(Rom 6, 3). Item modo memorata Epistulae ad Colossenses<br />

sententia «Mortui estis» significat: « Consepulti... sumus<br />

cum illo per baptismum in mortem, ut, quomodo Christus<br />

surrexit a mortuis per gloriam Patris, ita et nos in novitate<br />

vitae ambulemus » (Rom 6, 4).


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1643<br />

Deus ab aeternitate nos elegit in Filio suo dilecto, mundi<br />

Redemptore. Nostra hinc vocatio ad adoptionis gratiam filio­<br />

rum Dei cum aeterna veritate convenit, iuxta quam « abscon­<br />

diti sumus cum Christo in Deo ». Vocatio haec, ad omnes<br />

christianos attinens, in tempore perficitur per baptismum, quod<br />

nos consepelit in Christi mortem. Hoc Sacramento incipit illud<br />

quoque nostrum « absconditus esse cum Christo in Deo »,<br />

hocque factum inscribitur in historia certi definitique hominis<br />

baptizati.<br />

Sacramentaliter mortem Christi redemptricem communi­<br />

cantes, nos quoque cum eo consociamur in ipsius resurrectione<br />

(cfr. Rom 6, 5); plenam participamus illam « novitatem vitae »<br />

(cfr. Rom 6, 4), quam Christus iniit per ipsam resurrectionem<br />

in hominis historia. Haec « novitas vitae » liberationem im­<br />

primis significat ex hereditate peccati et ex servitute peccati<br />

(cfr. Rom 6, 1-11).<br />

Simul autem — ac potissimum quidem — sanctificationem<br />

in veritate (cfr. Io 17, 17) indicat, in qua plene patefit pro­<br />

spectus coniunctionis cum Deo, vitae nempe in Deo. Itaque<br />

nostra hominum vita « est abscondita cum Christo in Deo »,<br />

et sacramentaliter et re ipsa. Sacramento viva veritas respon­<br />

det gratiae sanctificantis, quae nostram humanam permeat<br />

vitam per communicationem vitae trinitariae.<br />

Pauli verba, praesertim verba Epistulae ad Romanos, hanc<br />

totam praeferunt « novitatem vitae », quae primo baptismo<br />

participatur, omnium vocationum principium continere, quae,<br />

vitae cursu, christianum christianamve incitabunt ad electio­<br />

nem et ad in Ecclesia conscium consilium. Etenim in quavis<br />

baptizati vocatione quidam relucet aspectus illius « sanctifi­<br />

cationis in veritate », quam Christus morte sua et resurrectione<br />

perfecit atque in mysterio suo inclusif paschali : « Pro eis ego<br />

sanctifico meipsum, ut sint et ipsi sanctificati in veritate »<br />

(Io 17, 19).


1644 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Hominis vocatio ad totam vitam suam consecrandam pe­<br />

culiari modo ad consecrationem ipsius Christi pro hominibus<br />

refertur. Ea ex radice oritur sacramentali Baptismi, quod in<br />

se primam et fundamentalem consecrationem Deo comprehen­<br />

dit. Consecratio per consiliorum evangelicorum professionem<br />

— id est per vota vel promissa — illius principii, quod est<br />

Baptismus, est congruens progressus. In consecratione matura<br />

subest optio, qua ipse Deus eligitur, videlicet, responsio spon­<br />

salis Christi dilectioni. Cum enim ei nos tradimus ipsos ex<br />

toto et indivise, « eum sequi » cupimus, consilium capientes<br />

de castitate, paupertate et oboedientia servanda secundum<br />

evangelicorum consiliorum spiritum. Christo similes esse exop­<br />

tamus, nostram ipsorum vitam conformantes ad beatitudinum<br />

spiritum in sermone Montano prolatarum. At potissimum cari­<br />

tatem quaerimus^ quae omnia vitae consecratae elementa per­<br />

vadit et veluti germanum « vinculum perfectionis » coagmen­<br />

tat (cfr. Col 3, 14). 3<br />

Haec omnia complectitur significatio ipsa illius Paulini<br />

actus


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1645<br />

eam,)) (Mt 10, 39). Extremam haec verba indolem Evangelii<br />

certissime declarant. Eodem autem tempore, facile quis percipit<br />

quantum ad hominem haec referantur, quam singularis<br />

sit eorum anthropologica vis. Quid homini ipsi principalius<br />

est, sive viro sive mulieri, quam id ipsum : iterum sese reperire,<br />

rursus se invenire in Christo, quoniam « omnis plenitudo »<br />

Christus est (cfr. Col 2, 9)1<br />

Ad consecrationis per evangelicorum consiliorum professionem<br />

argumentum ipsius hominis spectantes hae notiones<br />

sinunt usque nos deversa ri intra paschale Mysterium. Una cum<br />

Maria consortes esse huius mortis studeamus, quae nobis « vitae<br />

novae » fructus adtulit in resurrectione. Talis in Cruce mors<br />

contumeliam prae se tulit fuitque proprii Filii mors! At illic<br />

omnino sub Cruce, « ubi non sine divino consilio stetit », 4<br />

nonne intellexit Maria, novo quodam modo, illa omnia quae<br />

annuntiationis audiverat iam die? Illic profecto, per gladium<br />

qui «eius pertransiit animam» (cfr. Lc 2, 35), per incomparabilem<br />

« kenosim fidei », 5 nonne Maria perspexit usque ad imum<br />

plenam de sua maternitate veritatemf Illic plane nonne sese<br />

decretorio aliquo modo eandem effecit atque talem veritatem,<br />

« denuo inveniendo animam », quam in Calvariae experimento<br />

« perdere » via acerbissima debuit pro Christo et Evangelio?<br />

In hac ergo veritate, quae de maternitate divina denuo<br />

« invenitur », quae « pars » fuit Mariae iam inde ab annuntiationis<br />

tempore, voces Christi inscribuntur ex Crucis culmine<br />

enuntiatae, quae apostolum designant Ioannem, hominem nempe<br />

demonstrant: « Ecce filius tuus!» (Io 19, 26).<br />

Dilectissimi Fratres ac Sorores: per vocationem nostram,<br />

nostram per consecrationem redeamus perpetuo ad penetralia<br />

paschalis Mysterii. Sistamus nos apud Crucem Christi, ipsius<br />

iuxta Matrem. Vocationem nostram ab illa discamus. Nonne<br />

4 Const. dogm. de Ecclesia Lumen Gentium, 58.<br />

5 Litt. Enc. Redemptoris Mater, 18: <strong>AAS</strong> 79 (1987), p 383.


1646 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Christus ipse aliquando est elocutus : « Quicumque enim fece­<br />

rit' voluntatem Patris mei, qui in caelis est, ipse meus frater<br />

et soror et mater est » (Mt 12, 50)1 .<br />

IV<br />

CUM MARIA PROPRIUM VESTRUM<br />

PONDEREMUS APOSTOLATUM<br />

Paschalia eventa ad Pentecosten nos dirigunt, illum ad<br />

diem quo « venerit ille Spiritus veritatis » ut deducat « in<br />

omnem veritatem » (cfr. Io 16, 13) Apostolos cunctamque Ec­<br />

clesiam super ipsos conditam veluti fundamenta 6 per generis<br />

humani historiam.<br />

Adfert in Cenaculum Pentecostes Maria a novam materni­<br />

tatem », quae eius facta est « pars » apud Crucem. In ea per­<br />

manere debet haec maternitas, at eodem quidem tempore ab<br />

ea tamquam « figura » transferri in universam Ecclesiam,<br />

quae toti orbi patefacta est adventus Paracliti Spiritus die.<br />

Quotquot in Cenaculum convenerunt, conscii sibi sunt vitam<br />

suam, a reditus Christi ad Patrem tempore, cum Ipso abscon­<br />

ditam esse in Deo. Qua ex conscientia magis vivit Maria quam<br />

alius quispiam.<br />

In mundum Deus venit et ex illa natus est « Filius hominis »,<br />

ut aeternae satisfaceret Patris voluntati qui «sic... dilexit...<br />

mundum » (cfr. Io 3, 16). Verumtamen, cum Emmanuelem<br />

sese praestaret Verbum (Deum nobiscum), Pater Filius et Spi­<br />

ritus Sanctus id etiam altius aperuerunt, quod dicit Ioannes:<br />

mundus « in ipso manet » (cfr. 1 Io 3, 24). « In ipso enim vivi­<br />

mus et movemur et sumus» (Act 17, 28). Rerum creatarum<br />

universitatem amplectitur Deus potentia sua creatrice, quae<br />

per Christum revelata est maxime veluti amoris potentia. Verbi<br />

dein ipsa Incarnatio, ineffabile atque indelebile documentum<br />

6 Cfr. Const. dogm. de Ecclesia Lumen Gentium, 19.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1647<br />

Dei « immanentiae » in mundo, nova prorsus ratione eius ape­<br />

ruit••« transcendentiam ». Quod omne iam completum est atque<br />

in Mysterio paschali conclusum. Filii autem decessio, qui est<br />


1648 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

partes. Altera continetur illius apostolatus confirmatione, quae<br />

in ipsa reperitur consecratione; altera efficitur renovatione<br />

multiplicium munerum apostolicorum, quae ex eadem conse­<br />

cratione procedunt intra ipsos limites spiritus et finis tum<br />

Communitatum vestrarum atque Institutorum, tum unius­<br />

cuiusque vestrum.<br />

In Cenáculo Pentecostes studete congredi cum Maria. Nemo<br />

magis quam illa ad salutarem hanc vos adducet visionem veri­<br />

tatis de Deo et homine, de Deo et mundo, quae Pauli circum­<br />

scribitur verbis : « Mortui enim estis, et vita vestra abscondita<br />

est cum Christo in Deo! » (Col 3, 3). Amplexantur hae voces<br />

tam paradoxum quam nucleum ipsum nuntii evangelici. Vos,<br />

dilecti Fratres et Sorores, utpote Deo consecratae personae,<br />

peculiaribus fruimini facultatibus, quibus hoc evangelicum<br />

paradoxum et nuntium hominibus aperiatis. Vestrum insuper<br />

est omnibus enuntiare — in mysterio crucis et resurrectionis —<br />

quantum mundus omnesque creatae res « in Deo » sint, quan­<br />

tumque nos in eo « vivamus, moveamur et simus », quantum<br />

Deus hic, qui caritas est, omnia complectatur et omnes, quan­<br />

tum demum caritas Dei diffusa sit in cordibus nostris per Spi­<br />

ritum Sanctum, qui datus est nobis (cfr. Rom 5, 5).<br />

Christus vos «-elegit de mundo », atque mundus ipse vestra<br />

indiget electione, etiamsi incuriosus interdum videtur eiusdem<br />

ac nullum ei tribuere momentum. Mundus hoc eget vestro<br />

« abscondi cum Christo in Deo », tametsi nonnumquam clau­<br />

surae monasticae improbat formas. Etenim in « vos abscon­<br />

dendi » ipsa vi, una cum Apostolis cunctaque Ecclesia, uti pro­<br />

prium orationis sacerdotalis nuntium nostri Salvatoris excipere<br />

potestis: « Sicut tu (Pater) me misisti in mundum, et ego misi<br />

eos in mundum » (Io 17, 18). Vos huius missionis, missionis<br />

inquimus apostolicae Ecclesiae, participes estis ; 8 participes<br />

profecto singulari modo prorsusque vestro, secundum vestrum<br />

' Cfr. C.I.C. 574, § 2.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1649<br />

« proprium donum » (cfr. i Cor 7, 7). Quisque vestrum eam<br />

participat et eo magis, quo magis eius vita « est abscondita cum<br />

Christo in Deo ». Hic est fons ipse apostolatus vestri.<br />

Eiusmodi apostolatus fundamentalis modus non potest<br />

festinanter mutari per mentis conformationem huic saeculo<br />

(cfr. Rom 12, 2). Verum quidem est vos saepe experiri mundum<br />

amare « quod suum est » : « Si de mundo essetis, mundus quod<br />

suum est diligeret» (Io 15, 19). Christus enim is est, qui<br />

vos « elegit de mundo », et quidem elegit vos « ut salvetur<br />

mundus per ipsum » (cfr. Io 3, 17). Hac ipsa de causa vestrum<br />

« abscondi cum Christo in Deo » non est omnino vobis deseren-<br />

dum, cum sit haec condicio necessaria, ut mundus credat in<br />

salvificam Christi virtutem. Id « abscondi », principium ducens<br />

ex vestra consecratione, efficit unumquemque vestrum perso­<br />

nam credibilem et claram : et hoc non obserat, at contra reserat<br />

prae vobis «mundum». Etenim « Consilia evangelica — uti iam<br />

vobis diximus in Adhortatione Apostolica Redemptionis Do­<br />

num — secundum id quod iis est essentialiter propositum,<br />

renovationi creaturae deserviunt: mundus debet per ea subici<br />

homini ut homo ipse perfecte Deo donetur ». 9<br />

Societas operis « Marialis auctus » in Ecclesia universa,<br />

veluti Marialis Anni proventus primarii, multis diversisque<br />

efficietur modis iuxta cuiusque Instituti propriam vocationem,<br />

eoque prosperior erit, quo magis eadem Instituta agent cum<br />

fide erga peculiare suum donum. Itaque :<br />

a) Instituta, quae integre ad contemplationem ordinantur,<br />

cum « in solitudine ac silentio, in assidua prece et alacri paeni­<br />

tentia soli Deo vacent, quantumvis actuosi apostolatus urgeat<br />

necessitas, praeclaram partem — ut ea Concilium Vatica­<br />

num II monet — semper retinent in Corpore Christi mystico ». 10<br />

Qua re, hoc gratiae peculiari anno, Mariam contuens Eccle­<br />

sia sentit se attentam esse obsequentemque vitae contempla-<br />

9 Ad. Apost. Redemptionis Donum, 9: <strong>AAS</strong> 76 (1984), p. 530.<br />

10 Decr. de accommodata renovatione vitae religiosae Perfectae Caritatis, 7.


1650 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

tivae amplae traditioni, quam viri et mulieres, in hoc chari­<br />

smate manentes, redintegrare valuerunt et alere pro commu­<br />

nitate ecclesiali proque hominum universae societatis bono.<br />

Sanctissima Virgo tanta fuit spiritali fecunditate praedita, ut<br />

facta sit Ecclesiae Mater totiusque humani generis. Silentio,<br />

Dei verbum continenter auscultans arcteque cum Domino co­<br />

niuncta, Maria instrumentum evasit salutis, cum Filio suo<br />

divino Iesu Christo. Se igitur consolentur omnes qui vitae con­<br />

templativae se voverunt, quandoquidem Ecclesia itemque mun­<br />

dus, qui est eidem evangelizandi, non modicum excipiant<br />

lumen et robur a Domino, per eorum absconditam et orantem<br />

vitam; persequentes pariter Ancillae Domini humilitatis, soli­<br />

tudinis perpetuaeque communionis cum Deo exempla, in amore<br />

crescant vocationis suae, animarum contemplationi deditarum.<br />

b) Quot vero Religiosi viri ac mulieres ad vitam apostoli­<br />

cam se conferunt, ad evangelizationem, ad caritatis opera et<br />

misericordiae, in Maria exemplar inveniunt caritatis erga Deum<br />

et homines; quod sequentes acriter fideliterque, necessitatibus<br />

respondere poterunt hominum qui, rebus certis carentes, veri­<br />

tate Deique sensu, affiictantur; vel iniquitatibus vexantur,<br />

discriminibus, oppressionibus, bellis, fame. Una cum Maria<br />

condiciones participare poterunt fratrum suorum atque Eccle­<br />

siae auxiliari, prompti sane ad officia praestanda pro hominum<br />

salute, qui itineri eius hodie obvii sunt.<br />

c) Institutorum saecularium sodales, cotidianam vitam<br />

in diversis hominum ordinibus agentes, in Maria specimen<br />

reperiunt et auxilium ut hominibus, quibuscum in saeculi con­<br />

dicionibus partem habent, praebere valeant sensum concordiae<br />

et pulchritudinis vitae humanae, quae eo maior est et laetior,<br />

quo magis Deo patet; actae vitae testimonium ut in bono com­<br />

munitates aedificent humana persona digniores in dies; com­<br />

probare denique temporales res, Evangelii vi patratas, recreare<br />

posse humanum consortium, illud liberius iustiusque reddendo


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1651<br />

pro bono omnium Dei filiorum, mundi universi Domini omnium­<br />

que donorum largitoris. Hoc canticum erit, quod homo ipse,<br />

haud aliter ac Maria, Deo cantare poterit, omnipotentem eum<br />

agnoscens et misericordem.<br />

Si impensius studueritis secundum vestram vocationem<br />

omnino vivere et praeclarum suspexeritis exemplar illius, quae<br />

perfecte Deo consecrata fuit, Matris scilicet Iesu et Ecclesiae,<br />

evangelicae vestrae testificationis crescet efficacia atque hac<br />

de re pastoralis actio vocationibus excitandis proficiet.<br />

Non pauca quidem Instituta hodiernis temporibus voca­<br />

tiones valde desiderant multisque profecto in locis Ecclesia<br />

animadvertit plures ad vitam consecratam vocationes esse<br />

necessarias.<br />

Atqui Marialis Annus vocationes poterit suscitare si fiden­<br />

tius a Maria auxilium petetur, veluti a matre quae familiae<br />

ministrat et simul omnium Ecclesiae partes impensius sen-<br />

tient suum esse ad vitam consecratam in Ecclesia fovendam<br />

conferre.<br />

V<br />

CONCLUSIO<br />

Mariali vertente Anno, Christifideles omnes, iuxta Eccle­<br />

siae mentem, invitantur ad meditandam Deiparae Virginis<br />

praesentiam in mysterio Christi ipsiusque Ecclesiae. 11 Haec<br />

Epistula incitamento est ut consideretis praesentiam hanc in<br />

cordibus vestris, in historia animae vestrae vestraeque cuius­<br />

que vocationis simulque in religiosis Communitatibus, Ordi­<br />

nibus, Congregationibus Institutisque saecularibus.<br />

Annus Marialis, licet profecto affirmare, factus est tempus<br />

singularis « peregrinationis » in vestigiis Eius, quae in fidei<br />

peregrinatione cunctum Dei « praecedit » populum : praecedit<br />

scilicet omnes et quemque, vestrum. Haec peregrinatio multi­<br />

plices prae se fert modos et ambitus : nationes totae enim,<br />

quin immo continentes ad marialia Sanctuaria conveniunt, ne<br />

11 Cfr. Const. dogm. de Ecclesia Lumen Gentium, cap. VIII, nn. 52-69.


1652 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

de singulis Christifidelibus loquamur, qui sua « interiora »<br />

habent sanctuaria, in quibus Maria eos ducit in via fidei, spei<br />

et coniunctionis amoris cum Christo. 12<br />

Ordines crebro, Congregationes et Instituta una cum usibus<br />

nonnumquam perantiquis, Sanctuaria quoque habent sua,<br />


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1653<br />

II<br />

De dignitate ac vocatione mulieris Anno Mariali vertente.<br />

IOANNES PAULUS PP. II<br />

Venerabiles Fratres ac dilecti Filii et Filiae,<br />

salutem et Apostolicam Benedictionem<br />

TEMPORUM SIGNUM<br />

I<br />

PROOEMIUM<br />

1. MULIERIS DIGNITATEM et vocationem humana et chri­<br />

stiana meditatio, quae constanter huic studuit argumento,<br />

recentioribus annis maximi fecit momenti. Hoc quidem con­<br />

firmant, inter cetera, Ecclesiae Magisterii interventus, in<br />

pluribus ostensi documentis Concilii Vaticani II, quod dein<br />

in nuntio extremo dicit : « Venit hora, adventavit hora, qua<br />

mulieris vocatio plene procedit; hora, qua mulier in homi­<br />

num societate vim, fulgorem, facultatem adipiscitur, quae<br />

numquam adhuc sibi acquisivit. Eam ob rem, tempore quo<br />

humanum genus tam vehementer mutatur, mulieres spiritu<br />

evangelico illuminatae tantum possunt homines adiuvare ne<br />

deficiant». 1 Huius nuntii verba ea complectuntur, quae iam<br />

conciliare magisterium expresserat, praesertim in Constitu­<br />

tione pastorali Gaudium et spes 2 et in Decreto de apostolatu<br />

laicorum Apostolicam actuositatem}<br />

Eiusmodi propositiones iam ante Concilium significatae<br />

erant, exempli causa in non paucis Papae Pii XII allocutio-<br />

> Nuntius Concilii ad Mulieres (8 Decembris 1965): <strong>AAS</strong> 58 (1966), 13-14.<br />

2 Cf. CONC. OEC. VAT. II, Const. past. Gaudium et spes de Ecclesia in mundo huius<br />

temporis, 8; 9; 60.<br />

3 Cf. CONO. OEC. VAT. II, Decr. Apostolicam actuositatem de apostolatu laicorum, 9.


1654 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

nibus 4 et in Litteris Encyclicis Pacem in terris Papae Ioan­<br />

nis XXIII. 5 Post Concilium Vaticanum II Decessor Noster<br />

Paulus VI huius « temporum signi » explanavit significatio­<br />

nem, titulum. Doctoris Ecclesiae tribuendo Sanctae Teresiae a<br />

Iesu et Sanctae Catharinae Senensi, 6 atque insuper instituendo,<br />

rogante Coetu Synodi Episcoporum anno 1971, ad hoc ipsum<br />

Commissionem, cuius erat studere quaestionibus hac aetate<br />

pertinentibus ad « veram mulierum dignitatis et conscientiae<br />

provectionem ». 7 In quadam sua allocutione Paulus VI prae­<br />

ter cetera dixit :


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1655<br />

significationem et dignitatem quam habet et esse mulierem<br />

et esse virum. Cognoscantur oportet causa et consecutiones<br />

consilii Creatoris, pro quo humanus semper et solum femina<br />

sit et mas. Tantummodo ex his fundamentis, quae cognoscere<br />

sinunt altitudinem dignitatis et vocationis mulieris, eius<br />

actuosa praesentia in Ecclesia et in societate indicari potest.<br />

Haec quidem in hoc Documento volumus tractare. Adhor­<br />

tatio, quae Synodum sequetur, quaeque post idem Documen­<br />

tum vulgabitur, curabit proposita naturae pastoralis quoad<br />

munus mulieris in Ecclesia et in societate, de quibus Patres<br />

synodales magni ponderis considerationes patefecerunt, post<br />

perspectas etiam testificationes auditorum laicorum — mu­<br />

lierum et virorum — qui ad Ecclesias particulares pertinebant<br />

omnium continentium.<br />

ANNUS MARIALIS<br />

2. Ultima Synodus Anno Mariali acta est, qui peculiariter im­<br />

pellit ad hoc argumentum obeundum, sicut etiam patet ex Lit­<br />

teris Encyclicis Redemptoris Mater. 9 Quae Litterae excolunt et<br />

perficiunt doctrinam Concilii Vaticani II, quae capite VIII<br />

continetur Constitutionis dogmaticae de Ecclesia Lumen gen­<br />

tium. Huic capiti significans est titulus: « De Beata Maria<br />

Virgine Deipara in mysterio Christi et Ecclesiae ». Maria<br />

— haec Bibliorum « mulier » (cf. Gn 3, 15; Io 2, 4; 19, 26) —<br />

salvifico Christi mysterio arcte coniungitur ideoque singulari<br />

modo etiam in Ecclesiae mysterio adest. Quoniam Ecclesia<br />

est «in Christo veluti sacramentum (...) intimae cum Deo<br />

unionis totiusque generis humani unitatis », 10 specialis haec<br />

Matris Dei praesentia in Ecclesiae mysterio efficit ut de sin­<br />

gulari vinculo cogitemus huius « mulieris » cum cuncta<br />

humana familia. Hic de unoquoque agitur, de omnibus humani<br />

» Cf. Litt. Enc. Redemptoris Mater (25 Martii 1987), 46: <strong>AAS</strong> 79 (1987), 424 s.<br />

10 CONC. OEC. VAT. II, Const. dogm. Lumen gentium de Ecclesia, 1.<br />

108 - A. A. S.


1656 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

generis filiis et filiabus, in quibus per aetatum cursum illa<br />

perficitur omnium hominum fundamentalis hereditas, quae<br />

est «principii biblici» iuncta mysterio: «Creavit Deus homi­<br />

nem ad imaginem suam ; masculum et feminam creavit eos »<br />

(Gn 1, 27). 11<br />

Haec aeterna de homine veritas, viro et muliere — quae in<br />

experientia omnium est stabiliter defixa — eodem tempore est<br />

(( mysterium » quod « solummodo in Verbi incarnati mysterio<br />

veram invenit lucem (...) Christus homini plene aperit et pate­<br />

facit altissimam eius vocationem », uti Concilium docet. 12<br />

Nonne in hoc « aperire hominem homini » oportet peculiarem<br />

invenire locum pro ea « muliere », quae Mater Christi fuit?<br />

Christi nuntius, quem in se continet Evangelium, quique in<br />

recessu latet omnium Litterarum Sanctarum, Veteris et Novi<br />

Testamenti, nonne multum dicere potest Ecclesiae et humano<br />

generi de mulieris dignitate et vocatione?<br />

Hic prorsus textus erit huius Documenti, quod indoli<br />

convenit Anni Marialis, dum ad exitum secundi et ad initium<br />

tertii millennii a Christi natali pergimus. Nobisque optimum<br />

videtur hunc Textum designare stilo et natura meditationis.<br />

CONIUNCTIO CUM DEO<br />

II<br />

MULIER - MATER DEI<br />

(THEOTOKOS)<br />

3. Ubi «venit plenitudo temporis, misit Deus Filium suum<br />

factum ex muliere ». His verbis Epistulae ad Galatas (4, 4),<br />

Apostolus Paulus tempora praecipua conectit, quae modo<br />

11 Explanatio significationis anthropologiae ac theologicae huiusce « principii » in­<br />

veniri potest in priore parte Allocutionum die Mercurii habitarum, quarum argumentum<br />

fuit «theologia corporis», ex die 5 Sept. 1979: Insegnamenti II, 2 (1979), 234-236.<br />

12 CONC. OEC. VAT. II, Const. past. Gaudium et spes de Ecclesia in mundo huius<br />

temporis, 22.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1667<br />

essentiali exitum mysterii determinant « in Deo praestituti »<br />

(cf. Eph 1, 9). Filius, Verbum Patri consubstantiale, homo<br />

nascitur ex muliere, cum venit « plenitudo temporis ». Hic<br />

eventus ducit ad cardinem historiae hominis super terra, ut<br />

salutis historiae acceptae. Significans est Apostolum Matrem<br />

Christi non nomine proprio eius « Maria » vocare, sed « mu­<br />

lierem » eam appellare : quod sane congruit cum verbis Pro-<br />

toevangelii in libro Genesis (cf. 3, 15). Illa quidem « mulier »<br />

adest in salvifico hoc principe eventu, qui de « plenitudine<br />

temporis » decernit : hic eventus in ea et per eam efficitur.<br />

Sic incipit eventus princeps, cardo historiae salutis, Pascha<br />

Domini. Fortasse tamen utile est de eo recogitare initio facto<br />

ab historia spiritali hominis quam amplissime accepta, qualis<br />

exprimitur per diversas mundi religiones. Commemoremus hic<br />

Concilii Vaticani II verba: « Homines a variis religionibus re­<br />

sponsum exspectant de reconditis condicionis humanae aenig-<br />

matibus, quae, sicut olim et hodie corda hominum intime com-<br />

movent: quid sit homo, quis sensus et finis vitae nostrae, quid<br />

bonum et quid peccatum, quem ortum habeant dolores et<br />

quem finem, quae sit via ad veram felicitatem obtinendam,<br />

quid mors, iudicium et retributio post mortem, quid demum<br />

illud ultimum et ineffabile mysterium quod nostram existen­<br />

tiam amplectitur, ex quo ortum sumimus et quo tendimus ». 13<br />

« Iam ab antiquo usque ad tempus hodiernum apud diversas<br />

gentes invenitur quaedam perceptio illius arcanae virtutis,<br />

quae cursui rerum et eventibus vitae humanae praesens est,<br />

immo aliquando agnitio Summi Numinis vel etiam Patris ». 14<br />

In hac magna scaena, quae ante oculos ponit appetitiones<br />

spiritus humani quaerentis Deum — interdum quasi « adtrec-<br />

tantis » (cf. Act 17, 27) — « plenitudo temporis », de qua Pau­<br />

lus loquitur in Epistula sua, ipsius Dei responsum illustrat,<br />

13 CONC. OEC. VAT. II, Decl. Nostra aetate de Ecclesiae habitudine ad Religiones non-<br />

Christianas, 1.<br />

14 Ibid., 2.


1658 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

eius scilicet « in quo vivimus et movemur et sumus » (cf. Act<br />

17, 28). Deus est hic qui «multifariam et multis modis olim<br />

locutus est patribus in prophetis, et in novissimis his diebus<br />

locutus est nobis in Filio » (cf. Heb 1, 1-2). Huius Filii missio,<br />

consubstantialis Patri, qua hominis « ex muliere nati », sum­<br />

mus est et decretorius gradus revelationis, qua Deus humano<br />

generi se indicat. Haec revelatio naturam salvificam habet,<br />

sicut in alio loco docet Concilium Vaticanum II : « Placuit Deo<br />

in sua bonitate et sapientia seipsum revelare et notum facere<br />

sacramentum voluntatis suae (cf. Eph 1, 9), quo homines per<br />

Christum, Verbum carnem factum, in Spiritu Sancto acces­<br />

sum habent ad Patrem et divinae naturae consortes efficiun­<br />

tur » (cf. Eph 2, 18; 2 Ee 1, 4). 15<br />

Mulier in medio est huius salvifici eventus. Revelatio, qua<br />

se Deus indicat, qui est imperscrutabilis unitas in Trinitate,<br />

continetur, iam delineata, annuntiatione Nazarethana. « Ecce,<br />

concipies in utero et paries filium, et vocabis nomen eius<br />

Iesum. Hic erit magnus et Filius Altissimi vocabitur ».<br />

« Quomodo fiet istud, quoniam virum non cognosco »? « Spi­<br />

ritus Sanctus superveniet in te, et virtus Altissimi obumbrabit<br />

tibi: ideoque et quod nascetur sanctum vocabitur, Filius<br />

Dei (...). Non erit impossibile apud Deum omne verbum»<br />

(Lc 1, 31-37). 16<br />

Facile est de hoc eventu cogitare prospectu historiae Israel,<br />

populi electi cuius Maria est filia, sed etiam facile est illum<br />

cogitare prospectu omnium viarum, in quibus genus huma­<br />

num ex solito responsionem quaerit interrogationibus potis-<br />

15 CONO. OEC. VAT. II, Const. dogm. Dei Verbum de Divina Revelatione, 2.<br />

16 Iuxta Ecclesiae Patres, prima revelatio Trinitatis in Novo Testamento, facta<br />

est in Annuntiatione. In quadam homilia, quae S. GREGORIO THAUMATURGO ascribitur,<br />

legitur : « Tu in summis spiritalibus regnis, lucis splendore coruscas : ubi glorificatur<br />

Pater omnis principii expers, cuius obumbrantem habuisti potentiam ; adoratur Filius,<br />

quem secundum carnem peperisti; celebratur Spiritus sanctus, qui in tuo utero nati­<br />

vitatem magni Regis peregit. Per te, o gratia plena, Trinitas sancta et consubstan­<br />

tialis in mundo cognoscitur» (Horn. II in Annuntiat. Virg. Mariae: PO 10, 1169). Cf.<br />

etiam S. ANDREAS CRETENSIS, In Annuntiat. B. Mariae: PC 97, 909.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1659<br />

simis et supremis simul, quibus magis angitur. Nonne in<br />

annuntiatione Nazarethana initium invenitur illius decreto-<br />

riae responsionis, qua ipse Deus « sollicitudinibus humani<br />

cordis occurrit »? 17 Hic non agitur solum de veritatis reve­<br />

latae verbis, sed vere, per hanc responsionem, « de Verbo<br />

facto carne» (cf. Io 1, 14). Maria ita consequitur talem cum<br />

Deo coniunctionem, ut omnes excedat humani spiritus exspec­<br />

tationes et, praesertim, huius populi electi filiarum, quae, ex<br />

promissione, sperare poterant fore ut olim una sui mater fieret<br />

Messiae. Quae tamen earum conicere poterat promissum Mes-<br />

siam futurum esse « Altissimi Filium »? Secundum fidem mo-<br />

notheisticam veteris Testamenti, hoc ne cogitari quidem<br />

poterat. Solum Spiritus Sancti virtute, qui ei « obumbravit »,<br />

Maria poterat accipere id quod est « impossibile apud homi­<br />

nes, sed possibile apud Deum » (cf. Me 10, 27).<br />

THEOTOKOS<br />

4. Hoc modo « plenitudo temporis » ostendit eximiam « mu­<br />

lieris » dignitatem. Quae dignitas detegit allevationem ad<br />

coniunctionem cum Deo in Iesu Christo, quae efficit altissi­<br />

mum finem vitae omnis hominis sive in terra, sive prospectu<br />

aeternitatis. Hoc respectu « mulier » exemplar est et arche­<br />

typum totius humani generis: exemplar est naturae humanae,<br />

quae propria est omnium humanorum, tum virorum tum<br />

mulierum. Eventus autem Nazareth anus in lucem profert<br />

formam coniunctionis cum Deo vivo, quae solius « mulieris »<br />

esse potest, coniunctionis videlicet matris cum filio: Virgo<br />

enim Nazarethana Mater fit Dei.<br />

Haec veritas, inde ab initio fide christiana accepta, est<br />

sollemniter in Concilio Ephesino enuntiata (a. 431). 18 Hoc Con-<br />

17 Cf. CONC. OEC. VAT. II, Decl. Nostra aetate de Ecclesiae habitudine ad Reli­<br />

giones non-Christianas, 2.<br />

18 Theologica doctrina de Dei Matre (Theotokos) a plurimis asserta Patribus<br />

Ecclesiae, explanata ac definita in Conciliis Ephesino (DS 251) et Chalcedonensi (DS 301),<br />

iterum est proposita a Concilio Vaticano II in cap. VIII Const. Lumen gentium de<br />

Ecclesia, 52-69. Cf. Litt. Enc. Redemptoris Mater (25 Martii 1987), 4, 31-32, et notae<br />

9. 78-83: I. mem., 365, 402-404.


1660 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

cilium, a sententia Nestorii dissentiens, qui putabat Mariam<br />

matrem esse solummodo Iesu hominis, in lumine collocavit<br />

essentialem significationem maternitatis Mariae Virginis. In<br />

annuntiatione, respondendo « fiat », Maria virum concepit, qui<br />

erat Dei Filius, consubstantialis Patri. Est ergo vere Mater<br />

Dei, quandoquidem maternitas ad totam personam attinet, nec<br />

ad solum corpus nec ad solam humanam « naturam ». Ita<br />

nomen « Theotokos » — Mater Dei — factum est nomen pro­<br />

prium coniunctionis cum Deo, Mariae Virgini concessae.<br />

Peculiaris Dei Genetricis cum Deo coniunctio, quae excel­<br />

lentissimo modo perficit supernaturalem praedestinationem ad<br />

coniunctionem cum Patre omni homini datam (« filio in Fi­<br />

lio »), mera gratia est et, qua talis, Spiritus donum. At simul,<br />

per responsionem fidei, Maria liberam suam voluntatem ex­<br />

primit, ideoque plenam suam femineam eventus Incarnationis<br />

participationem. Per suum « fiat » Maria verum subiectum fit<br />

eius cum Deo coniunctionis, quae ad effectum adducta est in<br />

mysterio incarnationis Verbi consubstantialis Patri. Tota Dei<br />

actio in hominum historia semper liberam hominis voluntatem<br />

servat. Idem accidit Nazareth in annuntiatione.<br />

(( SERVIRE REGNARE EST »<br />

5. Eventus hic inter personas fit: colloquium est. Illum non<br />

plene intellegimus, nisi totum colloquium Angeli cum Maria<br />

in salutationem includimus : « gratia plena ». Totus annuntia­<br />

tionis dialogus 19 ostendit essentiale eventus momentum : mo­<br />

mentum supernaturale et charismaticum (xe%a()iT03[ievr¡). Sed<br />

gratia, seu Dei actio supernaturalis, numquam naturam ex­<br />

cludit, quin immo eam perficit et nobilitat. Quapropter, illa<br />

« plenitudo gratiae », quae ideo est Virgini Nazarethanae con­<br />

cessa, quod


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1661<br />

a quod muliebre est ». Invenimus hic, quodam modo, culmen<br />

et archetypum personalis mulieris dignitatis.<br />

Cum Maria caelestis nuntii verbis respondet « Fiat mihi »,<br />

ea, « gratia plena », exprimere optat rationem suam cum dono<br />

quod est ei revelatum, dicendo : « Ecce ancilla Domini » (Lc<br />

1, 38). Hanc phrasim non licet suo alto sensu privari nec<br />

minui, dolose eam secludendo a toto eventus contextu et a<br />

summa veritatis de Deo deque homine revelatae. In verbis<br />

« ancilla Domini » animadvertitur Mariae conscientia plena<br />

ipsam respectu Dei creaturam esse. Verbum tamen « ancilla »,<br />

sub finem colloquii annuntiationis, inscribitur in toto con­<br />

spectu historiae Matris et Filii. Etenim, hic Filius, qui verus<br />

erat et consubstantialis « Filius Altissimi », pluries de se dixit,<br />

praesertim supremo missionis suae tempore, « Filius hominis<br />

non venit ut ministraretur ei, sed ut ministraret » (Me 10, 45).<br />

Christus semper est sibi conscius « esse se servum Domini »,<br />

secundum Isaiae jyophetiam (cf. 42, 1; 49, 3. 6; 52, 13), qua<br />

res essentialis eius messianici muneris continetur : conscientia<br />

nempe se esse Redemptorem mundi. Maria, inde a primo tem­<br />

pore divinae suae maternitatis, suae cum Filio coniunctionis,<br />

quem « Pater misit in mundum, ut salvetur mundus per<br />

ipsum » (cf. Io 3, 17), adhaeret servitio Christi messianico. 20<br />

Et hoc ipsum servitium fundamentum eius Regni est, in quo<br />

«servire regnare est ». 21 Christus, «Servus Domini», omnibus<br />

hominibus patefaciet regalem servitii dignitatem, cui arcte<br />

cuiuslibet hominis annectitur vocatio.<br />

Ita, mulierem-Matrem Dei considerantes, opportunissimo<br />

modo hanc de Anno Mariali meditationem inimus. Hoc autem<br />

essentialem etiam definit meditationis conspectum de digni­<br />

tate deque vocatione mulieris. Nihil cogitari, dici vel fieri<br />

potest, ad dignitatem et ad vocationem mulieris spectans, si<br />

ab hoc conspectu cogitatio, cor et opera segregantur. Cuiusvis<br />

» Cf. ibid., 39-41: I. mem., 412-418.<br />

21 Cf. CONC OEC. VAT. II, Const. dogm. Lumen gentium de Ecclesia, 36.


1662 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

hominis dignitas et huic congruens vocatio, suam habent ex­<br />

tremam rationem in coniunctione cum Deo. Maria — biblica<br />

mulier — est huius dignitatis et vocationis perfectissimum'<br />

exemplar. Omnis namque homo, sive mas sive femina, ad<br />

imaginem et similitudinem Dei creatus, se perficere non po­<br />

test, extra huius imaginis et similitudinis mensuram.<br />

LIBER GENESIS<br />

III<br />

IMAGO ET SIMILITUDO DEI<br />

6. Est nobis in illa « principii » biblici condicione consisten­<br />

dum, in qua revelata de homine veritas tamquam « imagine et<br />

similitudine Dei » est immutabile omnis anthropologiae chri­<br />

stianae fundamentum. 72 « Creavit hominem ad imaginem suam;<br />

ad imaginem Dei creavit illum; masculum et feminam creavit<br />

eos » (Gn 1, 27). Brevis hic locus fundamentales anthropolo­<br />

gicas veritates comprehendit : homo fastigium est omnium re­<br />

rum creatarum in mundo visibili — genus humanum, quod<br />

incipit ab ortu hominis et mulieris, totum opus creationis ab­<br />

solvit —; ambo sunt humani, pariter vir et mulier, ambo ad<br />

imaginem Dei creati. Haec essentialis homini imago et simili­<br />

tudo Dei, a viro et muliere, uti coniugibus et genitoribus,<br />

eorum posteritati proditur : « Crescite et multiplicamini et re­<br />

plete terram et subicite eam » (Gn 1, 28). Creator « dominium »<br />

terrae concredit humano generi, omnibus hominibus, omni­<br />

bus viris et mulieribus omnibus, qui a communi Principio<br />

suam trahunt dignitatem et vocationem.<br />

In Genesis libro alteram etiam invenimus descriptionem<br />

creationis hominis — viri et mulieris (cf. 2, 18-25) —, ad quam<br />

n Cf. S. IRENAEUS, Adv. haer. V, 6, 1; V, 16, 2-3: S. Ch. 153, 72-81 et 216-221;<br />

S. GREGORIUS NYSSENUS, De hom. op. 16: PO 44, 1<strong>80</strong>; In Cani. hom. 2: PG 44, <strong>80</strong>5-<strong>80</strong>8;<br />

S. AUGUSTINUS, In Ps. 4, 8: CCL 38. 17.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1663<br />

J .. — —<br />

postea nos revocabimus. Iam nunc tamen affirmare oportet ex<br />

notatione biblica veritatem patere de humani natura personali.<br />

Homo persona est, pariter vir et mulier: ambo namque ad<br />

imaginem et similitudinem Dei personalis creati sunt. Eo autem<br />

homo similis Deo est — aliter ac animantia omnia, haud ex­<br />

ceptis iis, quae sensibus praedita sunt — quia est animal ratio­<br />

nale. 23 Ob hanc proprietatem vir et mulier possunt in ceteras<br />

creaturas mundi visibilis dominari (cf. Gn l, 28).<br />

In altera creationis hominis descriptione (cf. Gn 2, 18-25)<br />

dicendi genus, quo veritas exprimitur creationis viri et, prae­<br />

sertim, mulieris, dissimile est, quasi minus pressum; est<br />

— dicere licet — potius narrativum et translatum: similius<br />

mythorum tunc cognitorum sermoni. Nulla tamen invenitur<br />

duorum textuum discrepantia essentialis. Textus Genesis 2,<br />

18-25 bene adiuvat ad comprehendendum quod in brevi loco<br />

Genesis 1, 27-28 invenimus simulque, si una cum eo legitur,<br />

adiuvat ad altius intellegendam fundamentalem veritatem,<br />

quae ibi continetur, de homine, creato ad imaginem et simili­<br />

tudinem Dei, qua viro et qua muliere.<br />

Iuxta descriptionem Genesis 2, 18-25 mulier creatur a Deo<br />

ex una « de costis » viri et ponitur ut altera persona, ut collo-<br />

cutor apud virum, qui in circumiectis animantium solus est<br />

et in nullo eorum « auxilium » invenit sibi aptum. Mulier, ita<br />

creata, statim a viro agnoscitur ut « caro de carne sua et os<br />

de ossibus suis » (cf. Gn 2, 23), et ob id ipsum vocatur « mu­<br />

lier ». Hoc nomen in lingua biblica essentialem identitatem<br />

significat respectu viri: 'is - 'issah, quod nostrorum temporum<br />

linguae nequeunt quidem generaliter exprimere (« Vocabitur<br />

virago — 'issah, quoniam de viro — 'is summota est haec » :<br />

Gn 2, 23).<br />

23 « Persona est naturae rationalis individua substantia » : MANIBUS SEVERINUS<br />

BOËTHIUS, Liber de persona et duabus naturis, III: PL 64, 1343; cf. S. THOMAS AQUINAS,<br />

Summa Theologiae la, q. XXIX. art. I.


1664 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Textus biblicus satis indiciorum praebet ut essentialis agno­<br />

scatur aequalitas viri et mulieris quoad naturam humanam. 24<br />

Ambo inde ab exordio personae sunt, dissimiliter ac cetera<br />

animantia circumiectorum. Mulier est altera persona in com­<br />

muni humana natura. Iam a principio ii videntur « unitas<br />

duorum », hocque significat superationem primigeniae solitu­<br />

dinis, in qua vir non invenit « auxilium simile sibi » (Gn 2, 20).<br />

Agiturne hic de solo « auxilio » in actione, in « subicienda<br />

terra? » (cf. Gn 1, 28). Haud dubie agitur imprimis de consorti<br />

vitae, quacum, sicut cum uxore, vir iungi potest sicque cum<br />

ea « una caro » fieri, relictis eam ob rem « patre suo et matre<br />

sua » (cf. Gn 2, 24). Descriptio biblica igitur loquitur de<br />

institutione matrimonii, a Deo effecta, simul cum creatione<br />

viri et mulieris, utpote de condicione necessaria ad vitam<br />

transmittendam futuris hominum stirpibus ad quam matri­<br />

monium et amor coniugalis natura sua ordinantur : « Crescite<br />

et multiplicamini et replete terram et subicite eam » (Gn 1, 28).<br />

PERSONA-COMMTJNIO-DONUM<br />

7. Universam descriptionem Genesis 2, 18-25 introspiciendo<br />

eamque interpretando illuminante veritate de imagine deque<br />

similitudine Dei (cf. Gn 1, 26-27) plenius intellegere possumus in<br />

qua re posita sit proprietas personalis humani, vi cuius ambo<br />

— vir et mulier — sunt similes Deo. Omnis etenim homo ad<br />

imaginem Dei est, utpote creatura rationalis et libera, par ei<br />

cognoscendo et amando. Legimus insuper virum non posse<br />

esse « solum » (cf. Gn 2, 18) : solummodo esse potest uti « uni­<br />

tas duorum », ideoque cum alia persona humana. Agitur hic<br />

de mutua necessitudine : viri cum muliere et mulieris cum<br />

viro. Esse personam ad imaginem et similitudinem Dei postulat<br />

etiam esse in necessitudine, in societate cum alia « persona ».<br />

24 Inter Ecclesiae Patres qui affirmant aequalitatem fundamentalem hominis atque<br />

mulieris coram Deo cf. ORIGENES, In Iesu nave IX, 9: PG 12, 878; CLEMENS ALEXAN­<br />

DRINUS, Paed. I, 4: S. Ch. 70, 128-131; S. AUGUSTINUS, Sermo 51, II, 3: PL 38, 334-335.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1665<br />

Hoc portendit illam revelationem qua Deus Unus Trinusque<br />

seipsum patefacit: unitatem viventem in communione Patris,<br />

Filii et Spiritus Sancti.<br />

In Bibliorum initio hoc dici directo non sentimus. Totum<br />

Vetus Testamentum est ante omnia revelatio veritatis de Deo<br />

unico et uno.<br />

In hanc de Deo fundamentalem veritatem Novum Testa­<br />

mentum inseret revelationem inscrutabilis mysterii vitae inti­<br />

mae Dei. Deus, qui sinit se per Christum ab hominibus cogno­<br />

sci, unitas est in Trinitate: unitas est in communione. Hinc<br />

nova luce illustratur etiam illa in homine similitudo et imago<br />

Dei, de qua Liber Genesis loquitur. Quod homo, creatus uti vir<br />

et mulier, imago est Dei, non significat tantummodo quemvis<br />

eorum singillatim esse similem Deo, utpote ratione praeditum<br />

et liberum; significat etiam virum et mulierem, uti « unitatem<br />

duorum » creatos in communi humana natura, vocatos esse<br />

ad vivendum in amoris communione sicque ad indicandam<br />

communionem amoris, quae in Deo est, cuius virtute tres Per­<br />

sonae amant inter se in intimo unicae vitae divinae mysterio.<br />

Pater, Filius et Spiritus Sanctus, unus Deus ob divinitatis<br />

unitatem, personae sunt propter divinas inscrutabiles relatio­<br />

nes. Hoc solo modo comprehensivus fit veritas Deum esse<br />

amorem in se ipso (cf. 1 Io 4, 16).<br />

Imago et similitudo Dei in homine, uti viro et muliere<br />

creato (in analogia quae existimari potest inter Creatorem et<br />

creaturam), exprimit igitur etiam « duorum unitatem » in com­<br />

muni humana natura. Haec « duorum unitas », quae signum<br />

est communionis inter personas, indicat in hominis creatione<br />

inscriptam esse etiam quandam divinae « communionis » simi­<br />

litudinem. Haec similitudo inscripta est ut personalis utrius­<br />

que proprietas, viri et mulieris, et simul ut ad aliquod offi­<br />

cium vocatio. In hac Dei imagine et similitudine, quod genus<br />

humanum a « principio » gerit in se, positum est totius «ethos»


1666 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

humani fundamentum. Vetus et Novum Testamentum hoc<br />

« ethos » explicabunt, cuius culmen est praeceptum amoris. 25<br />

Ex « unitate duorum » vir et mulier inde ab exordio vocati<br />

sunt non solum ut vivant « alter apud alteram », vel una sint,<br />

sed vocati sunt etiam ut vicissim alter pro altero vivat.<br />

Ita etiam significatio enodatur eius « auxilii », de quo men­<br />

tio fit in Genesi 2, 18-25: « Faciam ei adiutorium simile sui ».<br />

Contextus biblicus sinit etiam illud hoc sensu intellegatur,<br />

mulieri nempe esse virum « adiuvandum » — item autem huic<br />

illam adiuvandam — imprimis quia sunt « personae huma­<br />

nae » : quod quidem concedit eis quodammodo ut magis<br />

magisque totum sensum humanae suae naturae cognoscant et<br />

confirment. Facile comprehenditur — in hac fundamentali<br />

condicione — agi de ambarum partium « auxilio » deque mu­<br />

tuo (( auxilio ». Humanitas communionem inter personas signi­<br />

ficat. Textus Genesis 2, 18-25 indicat matrimonium esse pri­<br />

mum et, aliquo sensu, potissimum huius vocationis momen­<br />

tum. Tota hominis historia super terra efficitur in provincia<br />

huius vocationis. Ex principio, quo oportet alter « pro » altero<br />

sit in communione inter personas, hac in historia id fovetur et<br />

expletur in ipsa humanitate, quod « masculinum » est et quod<br />

« femininum » : quod quidem Deus vult. Textus biblici nobis,<br />

initium a Genesi ducentibus, permittunt constanter campum<br />

invenire in quo penitus defixa est veritas de homine; campum<br />

solidum et inviolabilem in tot vitae hominum mutationibus.<br />

Haec veritas pertinet etiam ad historiam salutis. Hac de<br />

re significantior est Concilii Vaticani II enuntiatio. In capite<br />

« De hominum communitate » Constitutionis pastoralis Gau­<br />

dium et spes legimus: « Dominus Iesus, quando orat Patrem<br />

25 Affirmat S. GREGORIUS NYSSENUS: «Deus item charitas est, et fons ipse amoris<br />

mutui. Sic enim magnus ille Ioannes loquitur, cum ait: "Ex Deo est charitas" et<br />

"Deus ipse nihil est aliud quam charitas". Etiam hanc faciei nostrae notam rerum<br />

Creator impressiti itaque inquit: "Ex eo intelligent omnes, vos meos esse discipulos,<br />

si mutuo vos amore complectimini". Idcirco si mutuus hic amor in nobis desideretur,<br />

totius imaginis notae mutatae scilicet erunt» (De hom. op. 5: PO 44, 137).


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1667<br />

ut omnes unum sint ... (Io 17, 21-22), prospectus praebens<br />

humanae rationi impervios, aliquam similitudinem innuit inter<br />

unionem personarum divinarum et unionem filiorum Dei in<br />

veritate et caritate. Haec similitudo manifestat hominem, qui<br />

in terris sola creatura est quam Deus propter seipsam voluerit,<br />

plene seipsum invenire non posse nisi per sincerum sui ipsius<br />

2 6<br />

donum i).<br />

His verbis textus conciliaris brevi summam veritatis pro­<br />

fert de viro deque muliere — quae veritas iam in primis Libri<br />

Genesis delineatur capitibus — tamquam structuram princi­<br />

palem anthropologiae biblicae et christianae. Homo — sive<br />

vir sive mulier — unica est creaturarum mundi visibilis, quam<br />

Deus Creator « propter seipsam voluit » : est ergo persona.<br />

Personam esse significat contendere ad se perficiendum (textus<br />

conciliaris dicit « seipsum invenire»); quod fieri non potest<br />

nisi (( per sincerum sui ipsius donum ». Exemplum eiusmodi<br />

interpretationis personae ipse Deus est ut Trinitas, ut Perso­<br />

narum communio. Dicere hominem creatum esse ad imaginem<br />

et similitudinem huius Dei idem est ac dicere etiam hominem<br />

vocatum esse ut « pro » ceteris sit, ut donum fiat.<br />

Id spectat ad omnem humanum, sive mulierem sive virum,<br />

qui illud efficiunt quisque pro sua proprietate. In ambitu huius<br />

meditationis de dignitate et vocatione mulieris, haec de humano<br />

veritas est necessarium initium. Iam Liber Genesis videre sinit<br />

quasi adumbratam indolem sponsalem necessitudinis inter<br />

personas, in cuius campo orientur porro veritates de materni­<br />

tate et de virginitate, quasi duae peculiares rationes vocatio­<br />

nis mulieris divina Revelatione illustratae. Hae duae rationes<br />

fastigium suum attingent cum venerit « plenitudo temporis »<br />

(cf. Gal 4, 4) in figura Nazarethanae « mulieris » : Matris-<br />

Virginis.<br />

26 CONO. OEC. VAT. II, Const. past. Gaudium et spes de Ecclesia in mundo huius<br />

temporis, 24.


1668 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

SERMONIS BIBLICI ANTHROPOMORPHISMUS<br />

8. Exhibitio hominis tamquam « imaginis et similitudinis<br />

Dei » confestim initio Sacrarum Litterarum aliam insuper<br />

significationem habet. Haec res fundamentum est ad intelle­<br />

gendam biblicam Revelationem uti sermonem Dei de seipso.<br />

De se loquens, tum « in prophetis, tum in Filio » (cf. Heb 1,<br />

1. 2), homine facto, Deus loquitur humano sermone, sententiis<br />

et imaginibus utitur humanis. Si hic loquendi modus quodam<br />

notatur anthropomorphismo, hoc fit quia homo « similis » est<br />

Deo: ad eius imaginem et similitudinem creatus. Inde etiam<br />

Deus est quodam modo « similis homini » et ob ipsam hanc<br />

similitudinem is cognosci potest ab hominibus. Eodem tamen<br />

tempore sermo biblicus satis definitus est ut fines circumscri­<br />

bat ex quibus Deus est « similis », fines « analogiae ». Etenim<br />

revelatio biblica affirmat, si vera est « similitudo » hominis<br />

cum Deo, magis proprie veram esse non-similitudinem, 11 quae<br />

rerum universitatem a Creatore separat. Deus igitur homini<br />

creato ad similitudinem Dei esse non desinit is « qui lucem<br />

habitat inaccessibilem » (1 Tim 6, 16): est essentia « diversus »,<br />

« absolute Alter ».<br />

Haec de finibus analogiae consideratio — limitibus simi­<br />

litudinis hominis cum Deo in sermone biblico — tum etiam<br />

servanda est cum, in variis Sacrarum Litterarum locis (prae­<br />

sertim in Vetere Testamento), comparationes invenimus quae<br />

Deo (( masculinas » vel « femininas » qualitates tribuunt. In­<br />

venimus in his indirectam confirmationem veritatis ambos,<br />

tum virum tum mulierem, creatos esse ad imaginem et simi­<br />

litudinem Dei. Si similitudo Dei est cum creaturis, compre-<br />

hensibile est Biblia elocutionibus usa esse, quae ei et « mascu­<br />

linas » et « femininas » proprietates attribuunt.<br />

2 7 Cf. Nm 23, 19; Os 11, 9; Is 40, 18; 46, 5; cf. insuper CONC OEC. LATERANENSE IY<br />

(DS <strong>80</strong>6).


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1669<br />

Memoramus hic nonnullos singulares locos Isaiae prophe­<br />

tae.- «Et dixit Sion: "Dereliquit me Dominus, et Dominus<br />

oblitus est mei!". Numquid oblivisci potest mulier infantem<br />

suum, ut non misereatur filio uteri sui % Et si illa oblita fuerit,<br />

ego tamen non obliviscar tui » (49, 14-15). Et alibi: « Quomodo<br />

si quem mater consolatur, ita ego consolabor vos; et in Ieru­<br />

salem consolabimini » (Is 66, 13). Etiam in Psalmis Deus com­<br />

paratur cum sollicita matre : « Sicut ablactatus in sinu matris<br />

suae, sicut ablactatus, ita in me est anima mea. Speret Israel in<br />

Domino » (Ps 131, 2-3). Variis in locis amor Dei, de populo<br />

suo solliciti, profertur sicut amor matris : sicut mater, Deus<br />

genus humanum, et praesertim populum suum electum, in<br />

utero suo portavit, in doloribus parturiit, enutrivit et conso-<br />

latus est (cf. Is 42, 14; 46, 3-4). Dei amor multis in locis<br />

perhibetur ut amor « masculinus » mariti et patris (cf. Os 11,<br />

1-4; Ier 3, 4-19), sed etiam interdum ut amor « femininus »<br />

matris.<br />

Haec sermonis biblici proprietas, eius anthropomorphicus<br />

de Dei loquendi modus, indicat etiam indirecte mysterium<br />

aeterni « generandi », quod ad intimam Dei vitam pertinet.<br />

Tamen, hoc « generare » proprietates non habet nec « mascu­<br />

linas » nec « femininas » : est naturae prorsus divinae ; est<br />

quam perfectissime spiritale, quoniam « Spiritus est Deus »<br />

(Io 4, 24), nec ullam corporis proprietatem habet, nec « femi-<br />

ninam » nec « masculinam ». Etiam igitur a paternitas n in<br />

Deo est omnino divina, expers proprietatis corporeae « mascu-<br />

linae », quae propria est paternitatis humanae. Secundum<br />

hunc sensum Vetus Testamentum de Deo loquebatur tamquam<br />

de Patre et eum tamquam Patrem compellabat. Iesus Christus,<br />

qui Patrem alloquebatur vocans eum « Abbà-Pater » (Me 14,<br />

36), quique hanc veritatem posuit Evangelii sui caput tam­<br />

quam christianae deprecationis normam, utpote Filius unige­<br />

nitus et consubstantialis, paternitatem indicabat hoc sensu cor­<br />

pus et humanam naturam excedente, ex toto divino. Ut Filius


1670 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

loquebatur, iunctus Patri aeterno mysterio generationis divi­<br />

nae; idque faciebat cum simul esset Filius vere humanus Ma­<br />

tris suae Virginis.<br />

Si aeternae Verbi generationi non sunt proprietates huma­<br />

nae tribuendae, nec paternitas divina notas corporis « mascu­<br />

linas » habet, est tamen in Deo quaerendum perfectum exem­<br />

plar cuiuslibet (( generationis » in humanorum mundo. Simili<br />

cum sensu — videtur — legimus in Epistula ad Ephesios:<br />

« Flecto genua mea ad Patrem, ex quo omnis paternitas in caelis<br />

et in terra nominatur» (3, 14-15). Quodlibet «generare» pro<br />

creaturarum modo primum exemplum habet illud « generare »<br />

quod in Deo est modo prorsus divino, seu spiritali. Huic per­<br />

fecto exemplari, non creato, quodvis « generare » assimilatur<br />

in mundo creato. Quocirca, omne quod in humano generando<br />

proprium est viri quodque est mulieris, id est « paternitas » et<br />

(( maternitas » humanae, similitudinem habet in se, seu analo­<br />

giam, cum « generando » divino cumque « paternitate » illa,<br />

quae in Deo est « ex toto diversa » : omnino spiritalis et, essen­<br />

tia, divina. In ordine humano, contra, generare proprium est<br />

« unitatis duorum » : ambo sunt « genitores », vir videlicet et<br />

mulier.<br />

« PRINCIPIUM » - PECCATUM<br />

IV<br />

EVA - MARIA<br />

9. « In iustitia a Deo constitutus, homo tamen, suadente<br />

Maligno, inde ab exordio historiae, libertate sua abusus est,<br />

seipsum contra Deum erigens et finem suum extra Deum attin­<br />

gere cupiens j). 2 8 His verbis disciplina ultimi Concilii doctrinam<br />

revelatam memorat de peccato et, praecipue, de primo peccato<br />

quod est peccatum « originale ». Biblicum « principium »<br />

24 CONC. OEC. VAT. II, Const. past. Gaudium et spes de Ecclesia in mundo huius<br />

temporis, 13,


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1671<br />

— creatio scilicet mundi et hominis in mundo — veritatem<br />

continet de hoc peccato, quod vocari potest etiam peccatum<br />


1672 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

voluntate et quandam habet in se notam « diabolicam », 29 sicut<br />

animadvertitur in libro Genesis (3, 1-5). Peccatum frangit uni­<br />

tatem primigeniam, qua homo fruebatur in statu iustitiae<br />

originalis : coniunctionis nempe cum Deo, utpote causae unio­<br />

nis in interiore parte propriae personae, in mutua necessitu­<br />

dine viri cum muliere (communione personarum) et demum,<br />

respectu mundi externi, rerum naturae.<br />

Descriptio biblica peccati originalis in Genesi (c. 3) distribuit<br />

quodammodo partes quas in eo mulier et vir habuerunt. Has<br />

partes postea respexerunt aliqui Bibliorum loci, sicut, verbi<br />

gratia, Pauli Epistula ad Timotheum : « Adam enim primus<br />

formatus est, deinde Eva; et Adam non est seductus, mulier<br />

autem seducta » (1 Tim 2, 13-14). Non dubium tamen est nulla<br />

ratione habita « distributionis partium » in descriptione bi­<br />

blica, primum illud peccatum esse peccatum hominis, a Deo<br />

masculi et feminae creati. Illud est etiam peccatum progeni-<br />

torum, cui annexa est eius indoles hereditaria. Hoc sensu illud<br />

vocamus « peccatum originale ».<br />

Hoc peccatum, sicut iam dictum est, aeque non potest in­<br />

tellegi nisi recogitatur de mysterio creationis hominis — viri<br />

et mulieris — ad imaginem et similitudinem Dei. Per hanc<br />

rationem comprehendi etiam potest mysterium eius « dissi-<br />

militudinis » cum Deo, in qua peccatum positum est et quae<br />

apparet in malo historiae mundi praesenti, eius « dissimili-<br />

tudinis » cum Deo, qui « solus bonus est » (cf. Mt 19, 17), qui<br />

est boni plenitudo. Si haec « dissimilitudo » peccati cum Deo,<br />

qui ipsa Sanctitas est, « similitudinem » postulat in campo<br />

libertatis, liberae voluntatis, potest ergo dici ob hanc ipsam<br />

causam « dissimilitudinem •» peccato contentam tanto exitio-"<br />

siorem esse et acerbiorem. Confitendum etiam est Deum, ut<br />

creatorem et patrem ita tangi, « offendi » et, ut par est, in<br />

intima illa donatione offendi, quae ad aeternum Dei de homine<br />

consilium pertinet.<br />

« Diabolicus » e lingua Graeca « 8i.a-ßaXX


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1673<br />

At uno tempore etiam homo — vir et mulier — malo tan­<br />

gitur peccati, cuius est auctor. Textus biblicus Genesis (c. 3) id<br />

verbis monstrat, quae clare novam hominis in mundo creato<br />

condicionem describunt. Prospectum monstrat « laboris » quo<br />

homo necessaria ad vivendum parabit (cf. Gn 3, 17-19), nec­<br />

non prospectum magnorum dolorum, in quibus mulier pariet<br />

filios suos (cf. Gn 3, 16). Omnia denique haec necessitate mortis<br />

signantur, quae vitae humanae finis est super terra. Hoc modo<br />

homo, qua pulvis, « revertetur ad humum de qua sumptus<br />

est » : « pulvis es et in pulverem reverteris » (cf. Gn 3, 19).<br />

Haec verba per aetates confirmantur. Non equidem signi­<br />

ficant imaginem et similitudinem Dei in homine, sive muliere<br />

sive viro, esse peccato deletam; sed significant eam esse « ob-<br />

scuratam » 30 et, aliquo sensu, « imminutam ». Peccatum enim<br />

hominem « minuit », ut etiam Concilium Vaticanum II com­<br />

memorat. 31 Si homo, ob ipsam suam naturam personae, imago<br />

est et similitudo Dei, hinc eius magnitudo eiusque dignitas<br />

perficiuntur foedere cum Deo, coniunctione cum eo, ad illam<br />

contendendo fundamentalem unitatem, quae spectat ad inte­<br />

riorem « rationem » ipsius creationis mysterii. Haec unitas<br />

respondet altae omnium creaturarum rationalium veritati et,<br />

praecipue, hominis, qui inter omnes creaturas inde ab initio<br />

elatus est per aeternam Dei in Iesu electionem : « In Christo<br />

(...) elegit nos ante mundi constitutionem (...) in caritate, qui<br />

praedestinavit nos in adoptionem filiorum per Iesum Chri­<br />

stum, secundum beneplacitum voluntatis suae » (cf. Eph 1,<br />

4-6). Doctrina biblica in universum nobis affirmare concedit<br />

praedestinationem omnes homines contingere, quemque virum<br />

et quamque mulierem, sine discrimine.<br />

3 0 Cf. ORIGENES, In Gen. hom. 13, 4: PG 12, 234; S. GREGORIUS NYSSENUS, De virg.<br />

12: S. Ch. 119, 404-419; De beat. VI: PG 44, 1272.<br />

31 Cf. CONC. OEC. VAT. II, Const. past. Gaudium et spes de Ecclesia in mundo huius<br />

temporis, 13.


1674 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

IPSE DOMINABITUR TUI<br />

10. Biblica Libri Genesis descriptio veritatem delineat de<br />

consecutionibus peccati hominis, sicut etiam indicat conturba-<br />

tionem eius primigeniae necessitudinis inter virum et mulie­<br />

rem, quae personali utriusque dignitati respondet. Homo,<br />

masculus et femina, persona est ideoque « sola creatura quam<br />

Deus in terra per seipsam voluit » ; item ipsa haec creatura,<br />

unica et irrepetibilis « seipsam invenire non potest nisi per<br />

sincerum sui ipsius donum ». 32 Hinc initium capit ratio « com­<br />

munionis >>, in qua exprimuntur «unitas duorum» et viri<br />

atque mulieris personalis dignitas. Cum igitur in descriptione<br />

biblica verba legimus mulieri dicta : « A d virum tuum erit<br />

appetitus tuus, ipse autem dominabitur tui » (Gn 3, 16), abrup-<br />

tionem perspicimus et constans periculum attinens ad hanc<br />

« duorum unitatem », quae respondet dignitati imaginis et<br />

similitudinis Dei in utroque. Hoc tamen periculum est mulieri<br />

gravius. Namque illud donum sincerum esse indeque illud<br />

« pro » altero vivere dominium sequitur : « ipse dominabitur<br />

tui ». Id « dominium » conturbationem indicat et amissio­<br />

nem stabilitatis eius fundamentalis aequalitatis, quam vir et<br />

mulier habent in « unitate duorum » : hocque est detrimento<br />

praesertim mulieri, cum solum aequalitas, quae ex amborum<br />

dignitate, qua personarum, oritur, possit mutuas necessitu­<br />

dines instruere indole verae « communionis personarum ».<br />

Sed si huius aequalitatis violatio, quae quidem donum simul<br />

et ius est ab ipso Deo Creatore proficiscens,, detrimento est<br />

mulieri, uno tempore minuit etiam veram viri dignitatem. Hic<br />

-rem tangimus maximae humanitatis in ratione eius «ethos »,<br />

quod initio Creator inscripsit in actu ipso creationis amborum<br />

ad imaginem et similitudinem suam.<br />

Haec affirmatio apud Genesim 3, 16 magni, significantis<br />

ponderis est. Indicium enim continet mutuae viri cum mu-<br />

32 Cf. iWtf., 24.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1675<br />

liere necessitudinis in matrimonio. Agitur de appetitione, orta<br />

in condicione amoris sponsalis, quae efficit ut- mulieris « sin­<br />

cero dono sui » vir simili « dono » et consummatione respon­<br />

deat. Solum ex hoc principio ambo, et praesertim mulier,<br />

possunt « se invenire » uti veram « duorum unitatem » secun­<br />

dum personae dignitatem. Coniunctio matrimonialis exigit<br />

observantiam et perfectionem verae subiectivae naturae per­<br />

sonalis amborum. Mulier non potest fieri « obiectum » « do­<br />

minii » et « possessionis » masculinae. Sed textus biblici verba<br />

pertinent directo ad peccatum originale et ad eius diuturnas<br />

in viro et in muliere consecutiones. Hi, peccatoria natura here­<br />

ditaria gravati, ferunt continenter in se « fomitem peccati »,<br />

seu propensionem ad violandum ordinem moralem illum, qui<br />

ipsi naturae rationali et dignitati hominis, uti personae, con­<br />

sentaneus est. Haec propensio demonstratur per triplicem<br />

concupiscentiam, quam textus apostolicus distinguit ut con­<br />

cupiscentiam oculorum, concupiscentiam carnis et superbiam<br />

vitae (cf. 1 Io 2, 16). Genesis verba, supra commemorata (3,<br />

16), indicant quo modo triplex haec concupiscentia, ut « pec­<br />

cati fomes », vim sit habitura ad mutuam viri et mulieris<br />

necessitudinem.<br />

Eadem illa verba spectant directo ad matrimonium, sed<br />

indirecte ad varios campos convictionis socialis: ad condiciones<br />

in quibus mulier aut damnis cedit aut discriminatur ob id<br />

ipsum, quod mulier est. Veritas revelata de creatione hominis,<br />

ut masculi et feminae, praecipuum est argumentum contra<br />

omnes condiciones quae, cum sint ipsae per se noxiae, id est<br />

iniustae, continent et exprimunt peccati hereditatem, quam<br />

omnes humani secum portant. Libri Sacrarum Litterarum<br />

variis in locis comprobant vere eiusmodi esse condiciones<br />

simulque necessitatem testantur se convertendi, hoc est se a<br />

malo purificandi et a peccato liberandi: ab eo scilicet, quod<br />

alterum offendit, quod hominem « minuit », non solum qui<br />

laeditur, verum etiam qui laedit. Talis est immutabilis nun-


1676 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

tius Verbi a Deo revelati. Inde exprimitur « ethos » biblicum<br />

usque ad finem. 33<br />

Nostris temporibus quaestio de « iuribus mulieris » novam<br />

accepit significationem in ampla iurium personae humanae<br />

provincia. Hoc propositum, constanter enuntiatum multi-<br />

modisque commemoratum, illustrando, nuntius biblicus et<br />

evangelicus custodit veritatem de « unitate duorum », id est<br />

de illa dignitate illaque vocatione, quae oriuntur ex peculiari<br />

diversitate et personali proprietate viri et mulieris. Qua re<br />

etiam iusta mulieris dissensio cum eo, quod biblica verba:<br />

« ipse dominabitur tui » (Gn 3, 16) exprimunt, nullo modo<br />

efficere potest ut mulieres « mascuiescant ». Mulier — nomine<br />

liberationis ab viri « dominio » — contendere non potest ad<br />

suas faciendas proprietates masculinas contra suam « proprie­<br />

tatem » femininam. Certus est timor ut hac ratione mulier<br />

« se perficiat » et ne, contra, detorqueat et amittat id, quod<br />

est eius fundamentalis amplitudo. Est enim immanis ampli­<br />

tudo. In descriptione biblica exclamatio primi viri, simul ac<br />

mulierem creatam vidit, est exclamatio admirationis et blan­<br />

dimenti, quae hominis historiam super terra totam emetitur.<br />

Dotes muliebris naturae propriae profecto minores non sunt<br />

dotibus virilitatis, sed tantum diversae sunt. Mulier ergo — si­<br />

cut ceteroqui et vir — sui, qua personae, effectionem, suam digni­<br />

tatem et vocationem interpretari debet ex his dotibus, ex ampli­<br />

tudine muliebris naturae, quam die creationis accepit quam­<br />

que tamquam expressionem sibi peculiarem imaginis et simi­<br />

litudinis Dei hereditate accipit. Solum hoc modo vinci potest<br />

etiam illa peccati hereditas, quam verba Bibliorum denotant:<br />

« Ad virum tuum erit appetitus tuus, ipse autem dominabitur<br />

33 Re quidem vera Patres IV saeculi ad legem se revocantes divinam fortiter sunt<br />

nisi contra adhuc vigens tunc discrimen adversus mulieres tum in moribus tum in<br />

legibus civilibus sui temporis. Cf. S. GREGORIUS NAZIANZENUS, Or. 37, 6: PG 36, 290;<br />

S. HIERONYMUS, Ad Oceanum ep. 77, 3: PL 22, 691; S. AMBROSIUS, De instit. virg, III,<br />

16: PL 16, 309; S. AUGUSTINUS, Sermo 132, 2: PL 38, 735, Sermo S92, 4: PL 39, 1711.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1677<br />

tui ». Huius malae hereditatis superatio est omnis hominis,<br />

per aetates, tum mulieris tum viri. Nam quotiescumque vir<br />

facinus in se admittit quo mulieris dignitatem personalem et<br />

vocationem offendit, contra suam ipsius personalem dignita­<br />

tem et vocationem agit.<br />

PROTOEVANGKLIUM<br />

11. Liber Genesis peccatum testatur, quod est «principii»<br />

hominis malum, eius consecutiones, quae inde in totum genus<br />

humanum incumbunt, et simul primum nuntium continet<br />

victoriae de malo, de peccato. Hunc nuntium comprobant ver­<br />

ba quae legimus in libro Genesis 3, 15 quaeque ex more dicun­<br />

tur « Protoevangelium » : « Inimicitias ponam inter te et mu­<br />

lierem et semen tuum et semen illius; ipsum conteret caput<br />

tuum et tu con teres calcaneum eius ». Significans est nun­<br />

tium redemptoris, servatoris mundi, his verbis contentum,<br />

ad


1678<br />

Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

erebrioribus argumentis a Patribus, a scriptoribus ecclesiasti­<br />

cis et a theologis requisitis. 35 Plerumque prima inspectione ex<br />

hac comparatione differentia apparet, contrapositum. Eva, ut<br />

« mater cunctorum viventium » (Gn 3, 20), testis est « principii<br />

biblici)), quo comprehenduntur veritas de hominis creatione<br />

ad imaginem et similitudinem Dei et veritas de peccato origi­<br />

nali. Maria testis est novi « principii » et « novae creaturae »<br />

(cf. 2 Cor 5, 17). Quin ipsa, utpote prima redempta in historia<br />

salutis, « nova creatura » est, « gratia plena » est. Difficile in­<br />

tellegitur cur verba Protoevangelii tam conspicuam « mulie­<br />

rem » faciant, nisi admittitur in ea initium habere novum et<br />

decretorium Foedus Dei cum humano genere, Foedus in Christi<br />

sanguine redimente. Hoc Foedus incipit per « mulierem », in<br />

annuntiatione quae Nazareth evenit. Haec est absoluta Evan­<br />

gelii novitas. Alias in Vetere Testamento, ut historiae Populi<br />

sui interveniret, Deus mulieres adhibuerat, sicut Samuelis et<br />

Samson matres; sed ut suum iceret Foedus cum humano genere,<br />

solis viris usus erat: Noe, Abraham, Moyse. In Novi Foederis<br />

initio, quod aeternum esse debet et irrevocabile, mulier est:<br />

Virgo Nazarethana. Indicium est hoc in « Iesu Christo » « non<br />

esse masculum et feminam » (Gal 3, 28). In eo reciprocum<br />

contrapositum inter virum et mulierem — tamquam peccati<br />

originalis hereditas — essentialiter superatur. « Omnes vos<br />

unus estis in Christo Iesu », scripsit Apostolus (Gal 3, 28).<br />

Haec verba tractant illam primigeniam « duorum unita­<br />

tem », quae hominis creationi conectitur, masculi et feminae,<br />

35 Cf. S. IUSTINUS, Dial, cum Thryph. 100: PG 6, 709-712; S. IRENAEUS, Adv. haer.<br />

III, 22, 4: S. Ch. 211, 438-445; V, 19, l: s. Ch. 153, 248-251; S. CYRILLUS HIEROSOLY­<br />

MITANUS, Catech. 12, 15: PG 33, 741; S. IOANNES CHRYSOSTOMUS, In Ps. 44, 7: PG 55,<br />

193; S. IOANNES DAMASCENUS, Horn. II in dorm. B.V.M. 3: S. Ch. <strong>80</strong>, 130-135; ESYCHIUS<br />

HIEROSOLYMITANUS, Sermo V in Deiparam: PG 93, 1464s.; TERTULLIANUS, De carne<br />

Christi 17: CCL 2, 904s.; S. HIERONYMUS, Epist. 22, 21: PL 22, 408; S. AUGUSTINUS,<br />

Serm. 51, 2-3: PL 38, 335; Serm. 232, 2: PL 38, 1108; CARD. I. H. NEWMAN, A Letter<br />

to the rev. E. B. Pusey, Longmans, London 1865; M. I. SCHEEBEN, Handbuch der Katho­<br />

lischen Dogmatik, V/1 (Freiburg 1954 2 ), 243-266; V/2 (Freiburg 1954 2 ), 306-499. Cf. CONC.<br />

OEC. VAT. II, Const. dogm. Lumen gentium de Ecclesia, 56.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1679<br />

ad imaginem et similitudinem Dei, secundum exemplar per-<br />

fectissimae eius communionis Personarum, quod Deus ipse est.<br />

Pauli verba declarant mysterium redemptionis hominis in Iesu<br />

Christo, Mariae filio, id repetere et instaurare, quod in creatio­<br />

nis mysterio aeterno Dei Creatoris consilio respondebat. Ob<br />

id ipsum die creationis hominis, masculi et feminae, « Vidit<br />

Deus cuncta quae fecit, et ecce erant valde bona » (Gn 1, 31).<br />

Redemptio restituit, aliquo sensu, ipsi eius origini bonum quod<br />

est essentialiter « minutum » peccato eiusque in hominis histo­<br />

ria hereditate.<br />

« Mulier » Protoevangelii inseritur in redemptionis prospec­<br />

tum. Comparatio Evae cum Maria hoc sensu potest etiam in­<br />

tellegi, Mariam nempe sumere in se et complecti mysterium<br />

mulieris, cuius initium est Eva, « mater cunctorum viventium »<br />

(Gn 3, 20): imprimis illud sumit et complectitur, in intimo<br />

mysterio Christi — « novissimi Adam » (cf. 1 Cor 15, 45) — qui<br />

in suam personam primi Adam naturam assumpsit. Novi enim<br />

Foederis essentia in hoc posita est, quod Dei Filius Patri con-<br />

substantialis fit homo: humanitatem assumit in unitatem<br />

divinae Verbi Personae. Qui Redemptionem agit est simul<br />

verus homo.<br />

Mysterium Redemptionis mundi postulat ut Deus-Filius<br />

humanitatem sumpserit tamquam Adam hereditatem, ei simi­<br />

lis factus et omni homini per omnia, « absque peccato » (Heb 4,<br />

15). Ita Is « hominem ipsi homini plene manifestavit eique altis­<br />

simam eius vocationem patefecit», sicut Concilium Vatica­<br />

num II docet, 36 eumque quodam modo adiuvit ad denuo repe-<br />

riendum « quid sit homo » (cf. Ps 8, 5).<br />

Per omnes aetates in traditione fidei inque christiana de<br />

ea meditatione comparatio Adam cum Christo iungitur com­<br />

parationi Evae cum Maria. Si Maria describitur etiam tam­<br />

quam « nova Eva », quae possunt esse huius analogiae signi-<br />

36 CONC. OEC. VAT. II, Const. past. Gaudium et spes de Ecclesia in mundo huius<br />

temporis, 22.


16<strong>80</strong> Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

ficationes? Sunt certe multiplices. Oportet peculiariter immo-<br />

remur in illa significatione, quae videt in Maria plenam reve­<br />

lationem omnium, quae verbo biblico « muliere » continentur:<br />

revelationem ad mysterium Redemptionis accommodatam.<br />

Maria significat, aliquo sensu, illum supergredi terminum, de<br />

quo loquitur liber Genesis (3, 16), et ad illud redire « princi­<br />

pium », in quo talis erat « mulier », qualis est in creatione<br />

exoptata, ideoque in aeterno Dei consilio, in sinu Sanctissimae<br />

Trinitatis. Maria est « novum principium » dignitatis et voca­<br />

tionis mulieris, 21 omnium mulierum et cuiusque mulieris.<br />

Ratio ad id comprehendendum esse possunt praesertim<br />

verba quae evangelista ponit in ore Mariae post Annuntiatio­<br />

nem, per eius Elisabeth salutationem: « Fecit mihi magna, qui<br />

potens est » (Lc 1, 49). Quae verba haud dubie spectant ad Filii<br />

conceptionem, qui est « Filius Altissimi » (Lc 1, 32), « sanctus »<br />

Dei; sed possunt simul significare patefactionem propriae hu­<br />

manitatis femininae. «Fecit mihi magna »: haec est paté f actio<br />

totius amplitudinis, totius personalis laudis muliebris natu­<br />

rae, totius aeternae proprietatis « mulieris », qualem eam Deus<br />

voluit, personam per se ipsam, quae se agnoscit simul « per<br />

donum sincerum sui ».<br />

Haec paté f actio iungitur clarae conscientiae doni, largi­<br />

tionis Dei. Iam « principio » peccatum hanc conscientiam<br />

infuscaverat, quodammodo sufïocaverat, sicut verba indicant<br />

primae temptationis « patris mendacii » (cf. Gn 3, 1-5). Ad­<br />

ventu « plenitudinis temporis » (cf. Gal 4, 4), cum in historia<br />

humani generis perfici incipit redemptionis mysterium, haec<br />

conscientia tota cum sua vi in verba irrumpit biblicae ((mu­<br />

lieris » Nazarethanam In Maria, Eva rursus invenit quae sit<br />

vera mulieris dignitas, muliebris humanitatis. Haec nova<br />

inventio debet constanter cor attingere cuiusque mulieris<br />

eiusque vocationem et vitam formare.<br />

" Cf. S. AMBROSIUS, De instit. virg. V, 33: PL 16, 313.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1681<br />

V<br />

IESUS CHRISTUS<br />

« MIRABANTUR QUIA CUM MULIERE LOQUEBATUR »<br />

12. Verba Protoevangelii Libri Genesis sinunt ad Evange­<br />

lium devertamus. Hominis redemptio, quae illic nuntiatur,<br />

hic ad effectum adducitur per personam et missionem Iesu<br />

Christi, in quibus id quoque cognoscimus, quod redemptio<br />

significat quoad dignitatem et vocationem mulieris. Haec<br />

significatio clarior fit ex verbis Christi et ex ratione qua se<br />

gerit erga mulieres, quae sane simplicissima est et, ob id<br />

ipsum, extraordinaria, si in scaena eius temporis conside­<br />

ratur: ratio est magnae perspicuitatis et altitudinis. Plures<br />

mulieres apparent in via missionis Iesu Nazarethani, et occur­<br />

sus cum quaque earum confirmat « novitatem vitae » evan­<br />

gelicae, de qua iam dictum est.<br />

Omnes recipiunt — vel qui nuntium christianum calum-<br />

niantur — Christum fuisse coram contemporalibus suis fau­<br />

torem dignitatis mulieris et vocationis cum illa congruentis<br />

dignitate. Interdum hoc stuporem movebat, admirationem,<br />

saepe fere scandalo tenus : « Mirabantur quia cum muliere<br />

loquebatur» (Io 4, 27), quoniam haec agendi ratio discrepa-<br />

bat a ratione agendi eius contemporalium. « Mirabantur »,<br />

immo, ipsi Christi discipuli. Pharisaeus, cuius domum adiit<br />

mulier peccatrix ut pedes Iesu ungeret unguento, « ait intra<br />

se: "Hic si esset propheta, sciret utique quae et qualis mu­<br />

lier, quae tangit eum, quia peccatrix est" » (Lc 7, 39). Maiore<br />

etiam perturbatione, vel « sancta indignatione » profecto audi­<br />

tores sibi placentes implebant haec Christi verba : « Publicam<br />

et meretrices praecedent vos in regnum Dei » (Mt 21, 31).<br />

Qui sic loquebatur et operabatur demonstrabat « mysteria<br />

Regni » se penitus cognoscere. Ipse etiam « sciebat quid esset


1682 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

in homine » (Io 2, 25), in eius animo, in eius « corde ». Testis<br />

erat aeterni Dei consilii hominem contingentis ab eo creatum<br />

ad imaginem et similitudinem suam. Penitus etiam noverat<br />

peccati consecutiones, « mysterii iniquitatis » in humanis<br />

cordibus agentis instar fructus amari obscurationis imaginis<br />

divinae. Quam significans est Iesum, in fundamentali collo­<br />

quio de matrimonio deque eius stabilitate, coram iis qui cum<br />

eo colloquebantur quique ex officio Legis periti erant, « scri­<br />

bis » scilicet, «principium» commemorare! Quaestio agitur<br />

de iure « masculi » « uxorem dimittendi suam quacumque ex<br />

causa» (Mt 19, 3); et, igitur, de iure etiam mulieris, de eius<br />

condicione in matrimonio, de eius dignitate. Collocutores<br />

putant vigentem legem Moseiam esse pro se : « Moyses man­<br />

davit dari libellum repudii et dimittere » (Mt 19, 7). Respondet<br />

Iesus: « Moyses ad duritiam cordis vestri permisit vobis dimit­<br />

tere uxores vestras, ab initio autem non fuit sic» (Mt 19, 8).<br />

Iesus Principium arcessit, creationem hominis, maris et femi­<br />

nae illudque Dei institutum, in eo positum, quod ambo ad eius<br />

« imaginem et similitudinem » creati sunt. Quam ob rem,<br />

cum homo « dimittit patrem et matrem » et adhaeret uxori<br />

suae, ut sint duo in « carne una », viget lex, quae a Deo ipso<br />

originem ducit : « Quod ergo Deus coniunxit, homo non sepa­<br />

ret » (Mt 19, 6).<br />

Principium huius « ethos », quod inde ab initio inscrip­<br />

tum est in veritate creationis, nunc a Christo confirmatur<br />

contra traditionem illam, quae mulieris inaequalitatem con­<br />

cedebat. Iuxta hanc traditionem mas « dominabatur », non<br />

aeque existimans mulierem eamque dignitatem, quam «ethos»<br />

creationis ut fundamentum iecit reciprocarum necessitudi­<br />

num duarum personarum matrimonio coniunctarum. Hoc<br />

« ethos » commemoratur et confirmatur Christi verbis: est<br />

« ethos » Evangelii et redemptionis.


MULIERES EVANGELII<br />

Acta Ioannis Pauli Pp. II 1683<br />

13. Cum Evangelii paginas pervolutamus, multae mulieres<br />

ante oculos nostros praetereunt, aetate et ordine diversae: mu­<br />

lieres morbis correptae vel doloribus corporis, qualis mulier<br />

quae habebat « spiritum infirmitatis, et erat inclinata nec<br />

omnino poterat sursum respicere » (cf. Lc 13, 11), vel socrus<br />

Simonis, quae « decumbebat febricitans » (Me 1, 30), vel mu­<br />

lier quae erat « in profluvio sanguinis » (cf. Me 5, 25-34) nec<br />

quemquam tangere poterat, quoniam tactus eius putabatur<br />

hominem « contaminare ». Omnes sanatae sunt, et ultima<br />

(haemorrhoissa), quae « in turba » tetigit vestimentum Iesu<br />

(Me 5, 27), est ab eo laudata ob magnam fidem: «Fides tua<br />

te salvam fecit » (Me 5, 34). Praeter has, filia I airi., quam Iesus<br />

a mortuis excitat, eam dulciter alloquens : « Puella, tibi dico,<br />

surge » (Me 5, 41); et vidua Nain, cui Iesus unicum resuscitai<br />

filium, adiungens actioni suae significationem benignae mi­<br />

sericordiae: «Misericordia motus dixit illi: "Noli Aere"»<br />

(Lc 7, 13); denique mulier Chananaea, quae meretur a Christo<br />

verba peculiaris aestimationis ob fidem suam, ob humilitatem<br />

suam obque illam animi magnitudinem, cui solum cor matris<br />

par est : « O mulier, magna est fides tua ! Fiat tibi, sicut vis »<br />

(Mt 15, 28). Mulier Chananaea sanationem filiae petebat.<br />

Saepe mulieres, quibus Iesus obviam fiebat quaeque ab<br />

eo multas gratias accipiebant, eum comitabantur, cum aposto 1<br />

lis percurrentem per civitates et castella, praedicantem et evan-<br />

gelizantem regnum Dei ; « quae ministrabant eis de facultati­<br />

bus suis ». Evangelium nominat ex eis Ioannam, procuratoris<br />

Herodis uxorem, Susannam et « alias multas » (Lc 8, 1-3).<br />

Interdum mulierum imagines comparent in parabolis, qui­<br />

bus Iesus Nazarenus auditoribus suis veritatem Regni Dei illu-<br />

strabat. Ita in parabolis de drachma perdita (cf. Lc 15, 8-10),<br />

de fermento (cf. Mt 13, 33), de virginibus prudentibus et fatuis<br />

(cf. Mt 25, 1-13). Peculiariter significans est narratio ad obo-


1684<br />

Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

lum viduae attinens. Mittentibus divitibus munera in gazo-<br />

phylacio (...) quaedam vidua paupercula misit illuc minuta<br />

duo. Tunc Iesus dixit : « Vidua haec pauper plus quam omnes<br />

misit (...); ex inopia sua omnem victum suum, quem habe­<br />

bat, misit » (Lc 21, 1-4). Hoc modo Iesus eam omnibus pro­<br />

ponit exemplum, eam defendit, quia, in constitutione iuridi­<br />

ciali societatis id temporis, viduae omnino indefensae erant<br />

(cf. etiam Lc 1, 1-7).<br />

In tota Iesu doctrina, sicut et in eius agendi ratione, nihil<br />

invenitur, quod mulieris discrimen ostendat, proprium tem­<br />

poris eius. Contra, eius verba eiusque opera semper exprimunt<br />

observantiam et honorem, quae mulieri debentur. Mulier<br />

inclinata vocatur « filia Abrahae » (Lc 13, 16), cum nomen<br />

« filius Abrahae » in omnibus Bibliis solis viris tribuatur.<br />

Iter faciens ad Calvariam Iesus mulieribus dixit : « Filiae<br />

Ierusalem, nolite fiere super me » (Lc 23, 28). Hoc de mulie­<br />

ribus et mulieribus loquendi genus, necnon eas tractandi<br />

ratio, manifesta sunt « novitas » prae more translaticio.<br />

Hoc expressius fit quod attinet ad mulieres illas, quas<br />

communis sensus contemptim uti peccatrices insimulabat,<br />

publicas peccatrices et adulteras. En Samaritana, cui ipse<br />

Iesus dicit : « Quinque enim viros habuisti, et nunc, quem<br />

habes, non est tuus vir»: ipsaque, animadvertens eum vitae<br />

suae secreta cognoscere, Messiam illum agnoscit et abit popu­<br />

laribus suis id nuntiatura. Colloquium quod proximum est<br />

ante hanc agnitionem, unum est ex pulcherrimis Evangelii<br />

(cf. Io 4, 4-27). En, postea, publica peccatrix quae, quamvis<br />

eam sensus communis reprehendat, domum Pharisaei ingre­<br />

ditur ut pedes Iesu ungat unguento. Hic hospiti, offenso in<br />

ea re, dixit de illa: «Remissa sunt peccata eius multa, quo­<br />

niam dilexit multum » (cf. Lc 7, 37-47).<br />

En, denique, eventum quod est fortasse gravissimum :<br />

mulier in adulterio deprehensa ad Iesum adducitur. Interro­<br />

gationi provocanti : « In lege autem Moyses mandavit nobis


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1685<br />

huiusmodi lapidare; tu ergo quid dicis? », Iesus respondit:<br />


1686<br />

Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

videndi secundum veritatem conscientias et opera humana.<br />

Accusatoribus Iesus dicere videtur: Haec mulier, toto suo<br />

onerata peccato, nonne est etiam, et ante omnia, vestrarum<br />

transgressionum confirmatio, vestrae « masculinae » iniusti­<br />

tiae, vestrorum improborum usuum?<br />

Valet haec veritas in universum genus humanum. Factum,<br />

quod in Evangelio Ioannis narratur, in innumerabilibus con­<br />

dicionibus repeti potest, omni historiae tempore similibus.<br />

Mulier sola relinquitur, in publicum proposita iudicium cum<br />

« suo peccato », dum latet post hoc peccatum vir peccator,<br />

qui in culpa est propter « peccatum alienum », quin eiusdem<br />

particeps. Atque tamen eius peccatum effugit, silentio prae­<br />

terito : is extra esse « alienum peccatum » apparet. Interdum<br />

vel accusator fit, sicut in casu qui est supra descriptus, peccati<br />

sui immemor. Quotiens similiter, mulier poenas pendet pec­<br />

cati sui (forsitan ipsa sit, aliquibus in casibus, in culpa ob<br />

peccatum viri tamquam « peccatum alienum »), sed ipsa poe­<br />

nas pendet et quidem sola! Quotiens derelicta manet cum sua<br />

maternitate, quando vir, pater infantis, huius rei causam in<br />

se transferre non vult ? Et praeterquam ad multas « matres<br />

innuptas » nostrae societatis, etiam in eas omnes oportet con­<br />

sideratio intendatur, quae, varios patientes coactus, a viro<br />

quoque sonti, infantes « de medio tollunt », antequam orian­<br />

tur. «De medio tollunt»: sed quanti? Hodiernus sensus com­<br />

munis diversimode huius peccati malum « delere » nititur ;<br />

at plerumque mulier exstinguere conscientiam nequit se filio<br />

suo vitam ademisse, quandoquidem e sua natura eradere ne­<br />

quit propensionem ad vitam accipiendam, in eius « ethos »<br />

a « principio » inscriptam.<br />

Significativa est ratio qua Iesus agit in facto quod descri­<br />

bitur in Ioanne (8, 3-11). Paucis fortasse temporibus, sicut in<br />

hoc, eius declaratur potentia — potentia veritatis — quod ad<br />

humanas spectat conscientias. Iesus tranquillus est, intentus, in<br />

cogitatione defixus. Nonne et hic, sicut in colloquio cum Pha-


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1687<br />

risaeis (cf. Mt 19, 3-9), eius conscientia coniuncta est cum<br />

mysterio Principii ? cum homo creatus est masculus et femina,<br />

et mulier est viro credita cum sua diversitate feminina cumque<br />

sua potentiali maternitate? Etiam vir est mulieri a Creatore<br />

creditus. Alter alteri vicissim crediti sunt ut personae, ad<br />

imaginem factae et similitudinem ipsius Dei. In hac traditione<br />

est mensura amoris, sponsalis amoris: ut alter alteri « donum<br />

sincerum » fiat, oportet uterque in se donum recipiat. Haec<br />

mensura ambobus — viro et mulieri — collata est — inde a<br />

« principio ». Post peccatum originale in viro et in muliere vires<br />

contrariae operantur propter triplicem concupiscentiam, « fo­<br />

miti peccati » iunctam. In homine hae agunt ex imo. Idcirco<br />

Iesus in Sermone super monte habito dixit: « Omnis, qui viderit<br />

mulierem ad concupiscendum eam, iam moechatus est eam in<br />

corde suo » (Mt 5, 28). Haec verba, directo viro dicta, osten­<br />

dunt fundamentalem veritatem officii eius respectu mulieris:<br />

ob huius dignitatem, huius maternitatem, huius vocationem.<br />

Eadem autem verba indirecte et mulierem contingunt. Chri­<br />

stus omnia faciebat, quae fieri poterant, ut — pro moribus<br />

proque rationibus socialibus eius aetatis — mulieres in ipsius<br />

doctrina inque ipsius agendi modo propriam sui naturam et<br />

dignitatem reperirent. Ex aeterna « duorum unitate », haec<br />

dignitas directo ex ipsa pendet muliere, utpote subiecto per<br />

se responsali, simulque « uti officium » viro concreditur. Con­<br />

gruenter Christus ad officium viri redit. Nunc, in hac medi­<br />

tatione de mulieris dignitate et vocatione, necessarium est nos<br />

rationem respicere, quam in Evangelio invenimus. Mulieris<br />

dignitas eiusque vocatio — sicut, ceteroqui, viri — suam<br />

aeternam trahunt originem a corde Dei et, in temporalibus<br />

vitae humanae condicionibus, arcte « duorum unitati » co­<br />

niunctae sunt. Eam ob rem vir quisque in se aspicere debet<br />

et videre num, quae ipsi concredita est tamquam soror in<br />

eadem humanitate, tamquam uxor, facta sit in corde ipsius<br />

110-A. A. S.


1688 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

obiectum adulterii; num quae, variis modis est in mundo<br />

exsistentiae ipsius compar subiectum, facta sit in ipso « obiec­<br />

tum » : obiectum voluptatis, usus.<br />

NUNTII EVANGELICI CUSTODES<br />

15. Christi agendi ratio, Evangelium operum verborumque<br />

eius, congruenter id arguit, quod mulieris dignitatem offen­<br />

dit. Hinc mulieres quae cum Christo sunt, se rursus intelle­<br />

gunt in veritate quam Is « docet » et « facit », tum etiam,<br />

cum haec est veritas de earum « natura peccatoria ». Sen­<br />

tiunt se u per hanc veritatem liberatasi, sibi ipsis resti tu tas:<br />

sentiunt se « amore aeterno » amari, amore qui in ipso Christo<br />

exprimitur. In Christi campo actionis earum socialis condicio<br />

mutatur. Sentiunt Iesum secum colloqui de rebus, quae illis<br />

temporibus cum muliere non disserebantur. Quod ad hoc per­<br />

tinet, exemplum maxime significatorium Samaritanam apud<br />

puteum Sichern contingit. Iesus — qui scit eam esse pecca-<br />

tricem, de qua re ei loquitur — tractat cum ea de altissimis<br />

Bei mysteriis. Ei loquitur de immenso Dei amore, qui est<br />

« fons aquae salientis in vitam aeternam » (Io 4, 14). De Deo<br />

ei loquitur, qui Spiritus est, deque vera adoratione, qua Pa­<br />

trem in spiritu et veritate oportet adorare (cf. Io 4, 24). Demum<br />

revelat ei se Messiam esse Israel promissum (cf. Io 4, 26).<br />

Novus eventus est hic : mulier illa, et quidem « mulier-pec-<br />

catrix », fit « discipula » Christi; quin immo, ubi primum<br />

docta est, Christum nuntiat habitatoribus Samariae, ita ut et<br />

ii crediderint in eum (cf. Io 4, 39-42). Novus eventus, si modus<br />

consideratur, quo mulieres tractabant quotquot in Israel doce-<br />

bant, cum in agendi ratione Iesu Nazareni huiusmodi eventus<br />

fiat consuetus. Hac in re peculiariter commemorari merentur<br />

etiam <strong>La</strong>zari sorores : « Diligebat autem Iesus Martham et<br />

sororem eius Mariam et <strong>La</strong>zarum » (cf. Io 11, 5). Maria « audie-<br />

bat verbum » Iesu : cum eos domi visit, ipse dicit Mariae agendi


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1689<br />

rationem « optimam partem » esse, comparatam ad Marthae<br />

sollicitudinem de domus officiis (cf. Lc 10, 38-42).<br />

Alio in loco etiam Martha — post <strong>La</strong>zari mortem — cum<br />

Christo colloquitur: et colloquium attingit altissimas revelatio­<br />

nis et fidei veritates. « Domine, si fuisses hic, frater meus non<br />

esset mortuus » — « Resurget frater tuus » — « Scio quia resur-<br />

get in resurrectione in novissimo die ». Dixit ei Iesus : « Ego sum<br />

resurrectio et vita: qui credit in me, etsi mortuus fuerit, vivet;<br />

et omnis, qui vivit et credit in me, non morietur in aeternum.<br />

Credis hoc? » — « Utique, Domine; ego credidi quia tu es<br />

Christus Filius Dei, qui in mundum venisti » (Io 11, 21-27).<br />

Post hanc fidei professionem Iesus <strong>La</strong>zarum resuscitat. Etiam<br />

colloquium cum Martha unum est ex maximis Evangelii.<br />

Christus cum mulieribus loquitur de rebus Dei, et illae has<br />

comprehendunt: est haec mentis et cordis vox résilions, re­<br />

sponsio fidei. Et Iesus hanc responsionem proprie « femini-<br />

nam » laudat et admiratur, sicut in casu mulieris Chananaeae<br />

(cf. Mt 15, 28). Interdum vivam hanc fidem amore permeatam<br />

exemplum proponit: docet, ergo, initium sumens ab hac men­<br />

tis et cordis responsione feminina. Sic accidit in casu mulieris<br />

illius « peccatricis » in domo Pharisaei, cuius agendi rationem<br />

Iesus sumit ut initium ad illustrandam veritatem de remis­<br />

sione peccatorum : « Remissa sunt peccata eius multa, quoniam<br />

dilexit multum : cui autem minus dimittitur, minus diligit »<br />

(Lc 7, 47). In alia unctione, Iesus coram discipulis et praeser­<br />

tim coram luda mulierem defendit eiusque actionem: « Quid<br />

molesti estis mulieri? Opus enim bonum operata est in me (...).<br />

Mittens enim haec unguentum hoc supra corpus meum, ad<br />

sepeliendum me fecit. Amen dico vobis: Ubicumque praedi­<br />

catum fuerit hoc evangelium in toto mundo, dicetur et quod<br />

haec fecit in memoriam eius » (Mt 26, 6-13).<br />

Re vera Evangelia non solum describunt quod mulier illa<br />

Bethaniae fecit in domo Simonis leprosi, sed in lumine col­<br />

locant ultimi discriminis tempore totius messianici muneris


1690 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Iesu Nazareni iuxta Crucem fuisse, omnium primas, mulieres.<br />

Apostolorum solus Ioannes fidelis mansit ; mulieres autem mul­<br />

tae fuerunt. Ibi erant enim non tantum Mater Christi et « soror<br />

matris eius, Maria Cleopae, et Maria Magdalene » (Io 19, 25),<br />

sed « mulieres multae a longe aspicientes, quae secutae erant<br />

Iesum a Galilaea ministrantes ei » (Mt 27, 55). Ut patet, in hoc<br />

durissimo fidei et fidelitatis discrimine, mulieres fortiores apo­<br />

stolis se ostenderunt : in eiusmodi discriminibus qui « multum<br />

amant » timorem vincere sciunt. Antea mulieres fuerant in<br />

via doloris, « quae plangebant et lamentabant eum » (Lc 23, 27).<br />

Ante illud tempus uxor Filati maritum monuerat : « Nihil<br />

tibi et iusto illi: multa enim passa sum hodie per visum prop­<br />

ter eum » (Mt 27, 29).<br />

PRIMAE RESURRECTIONIS TESTES<br />

16. Iam inde a primis operis Christi initiis exhibent mulie­<br />

res erga ipsum eiusque simul mysterium peculiarem adiectio­<br />

nem tener am quae indoli respondet earum feminei sexus. Dici<br />

praeterea oportet idem hoc insigniter ipsum confirmari, quod<br />

ad paschale attinet mysterium, non tempore tantum crucis<br />

verum in aurora etiam ipsius resurrectionis. Primae ad sepul­<br />

crum adstant mulieres, quod primae reperiunt eaedem vacuum.<br />

Audiunt illae verba primae : « Non est hic : surrexit enim, sicut<br />

dixit » (Mt 28, 6). Primae eius dein amplexantur pedes (cf. Mt<br />

28, 9). Vocantur etiam illae primae quae apostolis eventum<br />

hunc verum renuntient (cf. Mt 28, 1-10; Lc 24, 8-11). Ioannis<br />

autem Evangelium (cf. item Me 16, 9) extollit praesertim prae­<br />

cipuas Mariae Magdalenae partes. Prima videlicet ea resusci­<br />

tato obvia fit Christo. Principio eum quidem hortorum esse ar-<br />

bitratur custodem, quem tunc agnoscit solum, cum nomine<br />

ipsam appellat. « Dicit ei Iesus: "Maria!". Conversa illa dicit<br />

ei Hebraice : "Rabbuni", quod dicitur Magister. Dicit ei Iesus :<br />

"Iam noli me tenere, nondum enim ascendi ad Patrem; vade<br />

autem ad fratres meos et die eis : Ascendo ad Patrem meum et


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1691<br />

Patrem vestrum et Deum meum et Deum vestrum". Venit Ma­<br />

ria Magdalene annuntians discipulis: "Vidi Dominum!" et<br />

quia haec dixit ei » (Io 20, 16-18).<br />

Quam ob rem nuncupatur quoque illa « apostolorum apo­<br />

stola » , 38 Etenim iam ipsos ante apostolos fuit Maria Magdalene<br />

oculata Christi resuscitati testis ideoque prima etiam testimo­<br />

nium reddidit illi coram apostolis. Certo quodam pacto cumu­<br />

lat hic eventus omnia ea quae prius iam dicta sunt de verita­<br />

tibus divinis a Christo mulieribus haud secus ac viris concre­<br />

ditis. Hoc itaque modo sacri vatis voces dici possunt re ipsa<br />

completae : « Effundam spiritum meum super omnem carnem,<br />

et prophetabunt filii vestri et filiae vestrae » (Il 3, 1). Quinqua­<br />

gesimo autem post Christi resurrectionem die rursus hae con­<br />

firmantur voces in cenáculo Hierosolymitano, cum Paraclitus<br />

descendit Spiritus Sanctus (cf. Act 2, 17).<br />

Quidquid vero antehac est pronuntiatum de Christi in mu­<br />

lieres adfectu, id corroborat explanatque veritatem illam de<br />

amborum — viri ac mulieris — in Spiritu Sancto aequalitate.<br />

Loqui ferme oportet essentiali de quadam « aequabilitate<br />

iurium » : quandoquidem ipsi ambo — tam mulier quam vir —<br />

ad imaginem conditi sunt Deique similitudinem, et suscipere<br />

potest uterque pari profecto modo veritatis divinae largitio-<br />

nem necnon in Spiritu Sancto caritatis. « Salutationes » ambo<br />

excipiunt salvificas et sanctificantes.<br />

Quod vero vir aut mulier sunt, nullum secum infert limi­<br />

tem; perinde atque illam salvificam sanctificantemque in<br />

homine Spiritus actionem id nihil coarctat, quod quis Iudaeus<br />

est vel Graecus, servus vel liber, secundum notissimas Apo­<br />

stoli voces : « Omnes enim vos unus estis in Christo Iesu »<br />

38 Cf. RABANUS MAURUS, De vita beatae Mariae Magdalenae, XXVII: «Salvator...<br />

ascensionis suae eam (= Mariam Magdalenam) ad apostolos instituit apostolam»<br />

(PL 112, 1574). «Facta est Apostolorum Apostola, per hoc quod ei committitur ut resur­<br />

rectionem dominicam discipulis annuntiet » : In Ioannem Evangelistam expositio, C. XX,<br />

L. III, 6 (S. Thomae Aquinatis comment, in Matthaeum et Ioannem Evangelistas), Ed.<br />

Parmens. X, 629.


1692 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

(Gal 3, 28). Verum haec non delet unitas diversitatem. Qui<br />

porro talem in ordine supernaturali sanctificantis gratiae effi­<br />

cit unitatem, Sanctus Spiritus, pari modo adiuvat ut prophe-<br />

tent simul «filii vestri», simul quidem «filiae vestrae».<br />

« Prophetare » autem verbo vitaque ipsa declarare significat<br />

«magnalia Dei» (cf. Act 2, 11), veritate simul adservata ac<br />

proprietate cuiusque hominis — tum mulieris tum quoque<br />

viri. « Aequabilitas » Evangelii, iurium nempe « aequalitas »,<br />

mulieris et maris, ad « magnalia Dei » quod spectat, prout<br />

adeo est luculenter operibus ostentata verbisque Iesu Naza­<br />

reni, manifestissimum iacit fundamentum dignitatis mulie­<br />

ris vocationisque in Ecclesia et mundo. Unaquaeque enim<br />

vocatio vim habet altissimo modo personalem et propheti­<br />

cam. Nam in humana vocatione sic quidem comprehensa, id<br />

totum quod proprie est femineum iam novum consequitur<br />

modum : qui scilicet modus est illorum « magnalium Dei »,<br />

quorum mulier fit vivens quoddam subiectum necessariaque<br />

simul testis.<br />

VI<br />

MATERNITAS - VIRGINITAS<br />

BINAE MULIERIS VOCATIONIS RATIONES<br />

17. Mentem vero nunc Nostram convertamus oportet ad<br />

maternitatem atque ad virginitatem, veluti peculiares duas<br />

rationes explicandi mulieris ingenii. Ad ipsum Evangelii<br />

lumen plenitudinem illae proprii momenti ac ponderis in<br />

Maria adsequuntur, quae uti Virgo, Filii Mater fit Dei. Hae<br />

vero binae vocationis femininae rationes sic in ipsa admira-<br />

biliter conveniunt coniungunturque ut alteram haud altera<br />

excluserit, verum insigniter perfecerit. Annuntiationis enim<br />

narratio in Lucae Evangelio luculenter quidem demonstrat<br />

tale quiddam fieri non posse Virgini Nazarethanae visum. Cum


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1693<br />

dici sibi audit : « Ecce concipies in utero et paries filium, et<br />

vocabis nomen eius Iesum», continuo ipsa exquirit: «Quo­<br />

modo fiet istud, quoniam virum non cognosco? » (Lc 1, 31-34).<br />

Communi quidem in rerum ordine effectus maternitas est mu­<br />

tuae (( cognitionis » viri ac mulieris in conubiali iunctione.<br />

Maria vero firmiter consistens in virginitatis proposito suae,<br />

divino ponit nuntio quaestionem eiusque pariter responsio­<br />

nem accipit : « Spiritus Sanctus superveniet in te » : id est,<br />

«maternitas tua non consequentia erit "cognitionis" coniu­<br />

galis, verum Spiritus Sancti opus », atque « virtus Altissimi<br />

obumbrabit conceptionis mysterio nati vita tisque Filii. Tam­<br />

quam Altissimi ipse Filius a Deo solo conceditur tibi, ea pro­<br />

fecto via, quam Deus novit». Quapropter virginale suum ser­<br />

vavit Maria responsum : « virum non cognosco » (cf. Lc 1, 34)<br />

eodemque vero tempore est mater facta. Simul in ea mater­<br />

nitas existit necnon virginitas: mutuo haud excluduntur nec<br />

limites sibi proponunt. Quin immo ipsa Matris Dei persona<br />

omnes homines — praesertim autem omnes mulieres — adiu­<br />

vat ut rite comperiant quo demum pacto duae rationes illae<br />

binaeque mulieris vocationis viae veluti personae explicentur<br />

atque vicissim compleantur.<br />

MATERNITAS<br />

18. Ut particeps ideo quis fiat huius actus et operis « com-<br />

periendi », iterum in veritatem personae humanae altius in­<br />

quiratur oportet, a Concilio Vaticano Secundo commemora­<br />

tam. Homo videlicet — tam mas quam femina — sola in orbe<br />

creatura est quam Deus propter seipsam voluerit : persona est<br />

ac subiectum quod de sese decernit. At simul constat homi­<br />

nem « plene seipsum invenire non posse nisi per sincerum sui<br />

ipsius donum ». 39 Iam vero haec descriptio, immo certo quo­<br />

dam modo haec etiam definitio personae, dicebatur veritati<br />

39 ' CONC. OEC. VAT. II, Const. past. Gaudium et spes de Ecclesia in mundo huius<br />

temporis. 24.


1694<br />

Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

principali respondere biblicae de hominis — viri haud secus ac<br />

mulieris — effectione ad Dei imaginem et similitudinem. Non<br />

haec autem interpretatio quaedam est in arte sive theoria<br />

dumtaxat nec definitio a rebus abstracta, quandoquidem essen­<br />

tiali aliquo modo sensum indicat illius quod aliquis est homo,<br />

dum sua nempe in luce reponit praestantiam sui ipsius doni,<br />

id est personae. Quo in prospectu personae illud « ethos »<br />

continetur quod, cum creationis ipsa veritate coniunctum,<br />

sacri Libri Revelationis postmodum erant plane explicaturi<br />

ac nominatim Evangeliorum.<br />

De persona porro veritas haec viam pariter recludit<br />

plenam ad comprehensionem mulieris maternitatis. Fructus<br />

enim maternitas est conubialis viri mulierisque copulae, illius<br />

scilicet.« cognitionis » biblicae, quae duorum respondet coitui<br />

« in carnem unam » (cf. Gn 2, 24) sicque in muliere ipsa efficit<br />

eximium « donum sui ipsius » veluti amoris illius sponsalis<br />

testificationem, quo coniuges inter se adeo arcte iunguntur<br />

ut « carnem unam » constituant. Completur autem haec<br />

« cognitio » biblica in personae scilicet veritate tum solum,<br />

cum mutuum sui donum haud deformatur nec viri cupiditate,<br />

ut « dominus » suae fiat coniugis (« ipse dominabitur tibi »),<br />

nec voluntate mulieris ut in instinctu suo sese concludat (« ad<br />

virum tuum erit appetitus tuus » : Gn 3, 16).<br />

Mutua porro personae in conubio donatio ad munus sese<br />

recludit alicuius vitae novae, novi hominis, qui persona pari­<br />

ter est ad suorum parentum similitudinem. Iam inde ab initio<br />

secum maternitas infert ad novam personam apertionem quan­<br />

dam: haec omnino est propria mulieris «pars». Nam tali in<br />

apertione, dum concipit nempe filium paritque, se ipsam mu­<br />

lier « per sincerum sui ipsius donum » reperit. Interioris<br />

promptitudinis donum, ad filium recipiendum ac pariendum,<br />

cum conubiali iungitur consortione quae, uti iam est dictum,<br />

constituere debet peculiare momentum illius mutuae dona­<br />

tionis sui tam a muliere quam a viro. Novi vero hominis con-


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1695<br />

ceptio ac nativitas secundum Bibliorum sententiam hisce<br />

verbis mulieris-genetricis exornatur: «Acquisivi virum per<br />

Dominum » (Gn 4, 1). Evae autem exclamatio, quae est « ma­<br />

ter cunctorum viventium », to tiens iteratur, in orbem novus<br />

quotiens ingreditur homo eademque exclamatio laetitiam<br />

patefacit atque mulieris conscientiam: magnum se videlicet<br />

mysterium participare aeternae generandi successionis.<br />

Effectricem Dei vim communicant coniuges!<br />

Mulieris maternitas eo quidem tempore, quod inter con­<br />

ceptionem continetur atque filii nativitatem, ratio seu pro­<br />

cessio quaedam bio-physiologica et psychica est, quae nostris<br />

melius comprehenditur diebus quam antehac ac multarum<br />

argumentum est subtiliorem investigationum. Plane vero con­<br />

firmat scientifica inquisitio, quo modo constitutio ipsa feminei<br />

corporis organorumque complexus iam in se proclivitatem<br />

contineant naturae ipsius ad maternitatem et conceptionem,<br />

ad graviditatem filiique partum propter conubialem cum viro<br />

copulam. At eodem sane tempore congruunt haec omnia cum<br />

compage etiam psychico-physica mulieris. Quaecumque prae­<br />

terea variae scientiarum disciplinae hoc de argumento tra­<br />

dunt, suam habent utilitatem ac gravitatem, dummodo ne<br />

explicatione circumscribantur tantum bio-physiologica ipsius<br />

mulieris eiusque maternitatis. Huiusmodi enim imago « im-<br />

minuta » pari velut gressu progreditur cum notione hominis<br />

ac totius orbis ad materiam spectante solam. Sic etiam amitti­<br />

tur, proh dolor!, id quod revera ad rerum pertinet essentiam:<br />

maternitas namque, tamquam factum atque ostentum huma­<br />

num, plene secundum veritatem de persona explanatur. Con­<br />

sociatur maternitas cum structura ipsa personali rationis exsi­<br />

stendi mulieris necnon cum natura personali ipsius doni:<br />

« Acquisivi virum per Dominum » (Gn 4, 1). Donum parenti­<br />

bus Creator tribuit filii. In muliere vero coniungitur hoc pecu­<br />

liariter cum sincero « dono sui ipsius ». Mariae ideo voces<br />

annuntiationis tempore: « Fiat mihi secundum verbum tuum »


1696 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

promptum indicant mulieris animum ad sui ipsius donum<br />

necnon vitae novae receptionem.<br />

In mulieris ideo maternitate cum viri etiam paternitate<br />

sociata veluti imago refertur mysterium aeternum illius prin­<br />

cipii, quo quis generat genitorque fit, quod ipso invenitur in<br />

Deo, videlicet in Deo uno et trino (cf. Eph 3, 14-15). Quod<br />

homines générant, est commune quiddam quod virum com­<br />

plectitur simulque mulierem. Ac si amore pulsa in virum<br />

dixerit aliquando mulier: «Filium tibi peperi », verba eius<br />

eodem tempore significabunt: «Hic noster est filius». Verum<br />

licet ambo sui sint filii parentes, « partem » praecipuam ma­<br />

ternitas mulieris efficit illius quod communiter sunt ipsi geni­<br />

tores, tum etiam partem magis obstringentem. Illud quidem<br />


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1697<br />

ternitas ipsa multo etiam plus hanc provehere inclinationem.<br />

Vir contra — quantumvis ipse etiam munus parentis commu­<br />

nicet — semper tamen « extra » graviditatis reperitur proces­<br />

sum et nativitatis filii pluribusque ideo modis a matre discere<br />

debet propriam suam « paternitatem ». Quod totum dici licet<br />

partem esse illius communis dynamicae virtutis qua homines<br />

fiunt parentes, tum quoque cum de aetatibus agitur filii ortum<br />

subsequentibus, primo praesertim tempore. Filii institutio<br />

universim accepta in se continere duplicem operam debet tum<br />

matris tum etiam patris. Nihilominus materna opera maxi­<br />

mum momentum habet in nova persona humana instituenda.<br />

MATERNITAS AD FOEDUS RELATA<br />

19. In deliberationem nostram regredito biblicum mulieris<br />

paradigma ex Protoevangelio desumptum. Tamquam gene­<br />

trix primaque hominis educatrix (nam parentum spiritalis ra­<br />

tio est omnino educatio) propriam habet mulier praestantiam<br />

ipso prae viro. Etsi sensu imprimis biophysico eius pendet<br />

maternitas a viro, « signum » tamen essentiale eadem impri­<br />

mit tota in illa processione, qua filii novi filiaeque hominum<br />

generis « uti personae crescunt ». Mulieris maternitas biophy­<br />

sico sensu passivam quandam, ut videtur, prae se fert<br />

proprietatem; vitae efficiendae novae processus in ipsa «eve­<br />

nit » eiusque in corpore; accidit id tamen dum simul illud<br />

implicat totum. Sensu autem personali et ethico significat<br />

maternitas creatricem mulieris potestatem maximi quidem<br />

momenti unde potissimum novi hominis pendet humana ipsa<br />

natura. Hoc quoque pacto declarat mulieris maternitas voca­<br />

tionem aliquam peculiarem ac provocationem quae in virum<br />

intenduntur eiusque paternitatem.<br />

Biblicum « mulieris » paradigma cumulatur ac veluti co­<br />

ronatur ipsa Matris Dei maternitate, uti verbis Protoevangelii<br />

« Inimicitias ponam inter te et mulierem » confirmatur. En<br />

ergo Deus in ea in ipsiusque materno responso « fiat » (« Fiat


1698 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

mihi secundum verbum tuum »), Novo cum hominum genere<br />

Foederi principium ponit; quod quidem Foedus aeternum est<br />

in Christo ac postremum in eius corpore ac sanguine, in Cruce<br />

illius et Resurrectione. Idcirco plane, quod Foedus hoc « in<br />

carne ac sanguine » est peragendum, fit in Genetrice ipsius<br />

initium. « Filius Altissimi » propter eam dumtaxat atque vir­<br />

ginale illius maternumque « fiat » Patri asseverare valet: « cor­<br />

pus autem aptasti mihi ... Ecce venio ... ut faciam, Deus, vo­<br />

luntatem tuam » (Heb 10, 5. 7).<br />

In Foederis eiusdem ordinem, quod cum homine Deus in<br />

Iesu Christo pepigit, maternitas est mulieris inserta. Et quo­<br />

tiescumque singulisque illis temporibus cum mulieris ma­<br />

ternitas in hominum historia hisce in terris iteratur, semper<br />

iam ad Foedus refertur quod in Dei Matris maternitate iniit<br />

cum hominum genere Deus.<br />

Nonne iam haec res responso illo comprobata est, quod vo­<br />

ciferanti in turba mulieri reddidit Iesus, quae scilicet ob Ma­<br />

tris ipsius maternitatem laudabat eum : « Beatus venter, qui<br />

te portavit, et ubera, quae suxisti »? Cui respondet Iesus:<br />

« Quinimmo beati, qui audiunt verbum Dei et custodiunt! »<br />

(Lc 11, 27-28). Sensum hic maternitatis confirmat Iesus, quod<br />

ad corpus spectat; at indicat simul altiorem quendam ipsius<br />

sensum qui cum ordine coniungitur spiritali: indicium illa<br />

est Foederis cum Deo qui « Spiritus est » (Io 4, 24). Haec vero<br />

cumprimis maternitas Matris est Dei. Cuiusque quoque mu­<br />

lieris maternitas ad Evangelii lumen comprehensa non modo<br />

(( carnis et sanguinis » est: in ea namque patescit intima<br />

« auditio verbi Dei vivi » necnon prompta voluntas « custo­<br />

diendi » idem hoc verbum, quod est verbum « vitae aeternae »<br />

(Io 6, 68). Etenim matribus terrestribus orti, filii nempe Aliae­<br />

que hominum generis, a Dei Filio potestatem recipiunt « filios<br />

Dei fieri » (Io 1, 12). Novi vero Foederis in Christi sanguine<br />

natura totum illud penetrat humanum generare quod inde res<br />

efficitur et munus « creaturarum novarum » (2 Cor 5, 17). Mu-


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1699<br />

lieris ipsa maternitas, in prospectu nempe vitae atque historiae<br />

cuiusque hominis, primum quasi limen est cuius transgressio<br />

« revelationem filiorum Dei » (cf. Rom 8, 19) afficit.<br />

(( Mulier, cum parit, tristitiam habet, quia venit hora eius;<br />

cum autem pepererit puerum, iam non meminit près sur ae<br />

propter gaudium quia natus est homo in mundum » (Io 16,<br />

21). Haec referuntur Christi verba in prima sua parte eos ad<br />

« dolores partus » qui ad peccati originalis pertinent heredi­<br />

tatem; eodem tamen indicant tempore vinculum quod mater­<br />

nitas mulieris habet cum paschali mysterio. Nam in hoc con­<br />

tinetur mysterio etiam Matris dolor sub Cruce consistentis<br />

— Matris nempe quae per fidem conturbans omnino commu­<br />

nicat « exinanitionis » mysterium Filii sui. « Haec forsan al­<br />

tissima sit fidei kenosis in hominum generis historia »."°<br />

Hanc dum contemplamur Matrem, cuius « animam per-<br />

transiet gladius » (Lc 2, 35), intenditur simul cogitatio in uni­<br />

versas perdolentes huius orbis mulieres tum corporis videlicet<br />

tum animi laborantes aegritudine. Hoc in dolore aliquid valet<br />

propria mulierum naturae mollitia, tametsi saepius doloribus<br />

magis viris ipsis resistunt. Difficulter quidem hi numerantur<br />

dolores ; suis difficulter appellantur nominibus : materna sol-<br />

licitudo memorari potest de filiis, potissimum cum aegrotant<br />

aut lubricis errant viis, mors etiam carissimorum amicorum<br />

vel propinquorum, matrum illarum solitudo, quarum obliti<br />

sunt filii adulti necnon viduarum, mulierum aegritudines quae<br />

nituntur ipsae solae ut supersint atque aliarum quae iniuriam<br />

subierunt vel quaestui habentur. Dolores demum exsistunt<br />

conscientiarum propter peccatum quod maternam humanamve<br />

mulieris dignitatem offendit, vulnera nempe conscientiarum<br />

quae haud facile submoventur. His ita etiam cum doloribus<br />

standum sub Cruce est Christi.<br />

Evangelii sermones autem de muliere, quae patitur dolo­<br />

res cum ipsi tempus impendet quo filium est paritura, conti-<br />

40 Litt. Enc. Redemptoris Mater (25 Martii 1987), 18: I. mem., 383.


1700 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

rmo post testantur gaudium. Quod nempe gaudium inde exo­<br />

ritur quod natus est homo : « propter gaudium quia natus est<br />

homo in mundum». Ad mysterium paschale ordinatur etiam<br />

hoc gaudium, ad illam videlicet laetitiam cuius fiunt die Chri­<br />

sti resurrectionis participes apostoli : « Et vos igitur nunc<br />

quidem tristitiam habetis » (quae voces pridie diei passionis<br />

ac mortis sunt prolatae); « iterum autem videbo vos, et gau-<br />

debit cor vestrum, et gaudium vestrum nemo tollit a vobis»<br />

(Io 16, 22-23).<br />

VIRGINITAS PROPTER REGNUM<br />

20. In Iesu Christi doctrina cum virginitate consociatur<br />

maternitas, verum etiam discernitur ab ea. Hac in re principa­<br />

lem obtinet locum dictio illa Iesu atque sermoni eius interiecta<br />

de matrimonii indissolubilitate. Percepta enim ipsius respon­<br />

sione Pharisaeis reddita, adiciunt discipuli : « Si ita est causa<br />

hominis cum uxore, non expedit nubere » (Mt 19, 10). Quam­<br />

cumque tunc temporis significationem habere poterat illud<br />

« non expedit » in discipulorum animis, proficiscitur Christus<br />

eorum a falsa opinatione ut de caelibatus excellentia eos insti­<br />

tuat : caelibatum namque distinguit vitiis naturae inductum,<br />

etsi ab homine allatis, a « caelibatu propter regnum caelo­<br />

rum». Ait ille: «Et sunt eunuchi, qui seipsos castraverunt<br />

propter regnum caelorum » (Mt 19, 12). De libero igitur agitur<br />

caelibatu ob Regni caelorum causam ipsam electo in aliquo<br />

prospectu eschatologicae vocationis hominum ad societatem cum<br />

Deo. Addit deinde: « Qui potest capere, capiat », quae verba<br />

id repetunt quod in principio totius sermonis de caelibatu iam<br />

dixerat (cf. Mt 19, 11). Quapropter non fructus modo liberae<br />

electionis ab homine factae est caelibatus propter Regnum<br />

caelorum sed peculiaris etiam gratiae a Deo datae, qui certum<br />

quendam vocat hominem ut caelibatum vivendo impleat. Quod<br />

si hoc praecipuum quoddam signum Regni Dei est venturi,<br />

eodem id tempore adiuvat ut omnes animi corporisque vires


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1701<br />

in vita hac terrestri ac temporali devoveantur uni solique<br />

eschatologico regno.<br />

Interrogantibus discipulis responsum Christi voces red­<br />

dunt. Recta via proferuntur iis qui interrogationem posuerunt<br />

quique hic viri fuerunt. Nihilo minus Christi responsio in<br />

semet ipsa valet tum in viros tum in mulieres. Hac in contexta<br />

oratione denotat illud responsum optimam quandam speciem<br />

evangelicam virginitatis, quae quidem species claram extollit<br />

(( novitatem » cum traditione Veteris Testamenti collatam.<br />

Sane haec iungebatur traditio aliquo pacto cum exspectatione<br />

Israel potissimumque mulieris Israeliticae, ad adventum Mes­<br />

siae pertinente, qui ex « semine mulieris » esse debebat. Altis­<br />

simum quidem popositum caelibatus ac virginitatis propter<br />

arctiorem cum Deo consociationem haud omnino abhorresce-<br />

bat certis a partibus Iudaicae societatis praesertim temporibus<br />

Iesu adventum proxime praecedentibus. Verumtamen caeli­<br />

batus propter Regnum sive virginitas, irrefutabilis est novitas<br />

cum Dei Incarnatione coniuncta. Postquam Christus advenit,<br />

exspectatio populi Dei ordinare sese ad eschatologicum debet<br />

Regnum quod venit, ubi « novum Israel » ipse instituat opor­<br />

tebit. Talem vero ad inversionem bonorumque permutationem<br />

necessaria est conscientia fidei nova. Id bis Christus inculcat :<br />

(( Qui potest capere, capiat » ; illud praeterea ii soli compre­<br />

hendunt « quibus datum est» (Mt 19, 11). In Maria autem<br />

prima sese haec nova commonstravit conscientia, quandoqui­<br />

dem ex Angelo quaerit; « Quomodo fiet istud, quoniam virum<br />

non cognosco? » (Lc 1, 34). Quantumvis Scriptura Sacra eam<br />

praebeat « virginem desponsatam viro, cui nomen erat Ioseph »<br />

(Lc 1, 27), firmiter tamen ipsa perseverat in virginitatis pro­<br />

posito ac maternitas, quam in illa dumtaxat efficit « virtus<br />

Altissimi », effectus Spiritus Sancti descensionis in eam est<br />

(cf. Lc 1, 35). Haec ideo divina maternitas nequaquam exspec-<br />

tationibus humanis respondet mulierum Israel : ad Mariam<br />

enim defertur veluti Dei ipsius munus. Initium evasit hoc


1702 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

donum atque exemplum etiam novae spei omnium hominum<br />

pro Aeterni Foederis modo necnon pro nova postremaque Dei<br />

promissione : signum namque est eschatologicae spei.<br />

Virginitatis porro sensus ex Evangelio est enucleatus altius­<br />

que pervestigatus, prout est etiam pro feminis vocatio, in qua<br />

nempe earum confirmatur dignitas secundum Virginis Naza-<br />

rethanae similitudinem. Praeclaram speciem personarum con­<br />

secrationis proponit Evangelium quae illarum importat totam<br />

solamque Deo ipsi deditionem ob consiliorum evangelicorum<br />

virtutem, nominatim castitatis, paupertatis, oboedientiae. Eo­<br />

rundem vero consiliorum perfecta incarnatio ipse est Iesus Chri­<br />

stus. Quicumque eum consectari voluit radicali quidem modo,<br />

vitam transigere statuit secundum haec consilia. Quae profecto<br />

a mandatis separantur et Christiano viam indicant radicalis<br />

evangelici moris. Iam inde a primis christiani nominis prin­<br />

cipiis hanc pariter viam tum viri ingrediuntur tum mulieres,<br />

cum, omni dempto sexus discrimine, propositum evangelicum<br />

universis patescat hominibus.<br />

Hoc in ampliore rerum conspectu consideretur virginitas<br />

oportet pro muliere via, qua nempe via aliter atque in coniu­<br />

gio ipsa suam uti mulieris personam complet. Quae via ut<br />

recte intellegatur rursus est ad notionem principalem decur-<br />

rendum ipsius anthropologiae christianae. In virginitate enim<br />

libere suscepta semet ipsa confirmat mulier uti personam, id<br />

est uti creaturam quam Deus ab primordiis rerum sibi concu­<br />

pivit ipsi, 41 eodemque tempore praestantiam consequitur pro­<br />

prii sexus feminei, dum « donum sincerum » fit soli Deo qui<br />

in Christo se patefecit, donum etiam Christo hominum Re­<br />

demptori animarumque Sponso: donum denique «sponsale».<br />

Probe nequit comprehendi virginitas, mulieris nempe conse­<br />

cratio in virginitate, nisi amor simul sponsalis appellatur:<br />

41 Cf. CONO. OEC. VAT. Il, Const. past. Gaudium et spes de Ecclesia in mundo huius<br />

temporis, 24.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1703<br />

in tali enim amore fit persona humana alii cuidam donum. 42<br />

Ceterum iudicanda aequabiliter viri est consecratio in caeli­<br />

batu sacerdotali vel etiam religioso statu.<br />

Natura proin ac sponsalis inclinatio ipsius personae femi-<br />

ninae propriam reperit in virginitate responsionem hoc pacto<br />

intellecta. Ab initio mulier quae vocatur ut diligatur diligatque<br />

in vocatione ad virginitatem, Christum invenit in primis, uti<br />

Redemptorem, qui « in finem dilexit » per totum sui ipsius<br />

donum, cui dono respondet per « donum sincerum » omnis<br />

suae vitae. Sese propterea divino dedit Sponso et haec sui<br />

ipsius donatio ad coniunctionem dirigitur quae indolem prae<br />

ee fert omnino spiritualem : per Sancti Spiritus enim actionem<br />

evadit « unus Spiritus » (1 Cor 6, 17) cum Christo Sponso.<br />

Haec excellens est evangelica forma virginitatis, ubi insi­<br />

gniter implen tur tam dignitas mulieris quam vocatio. In vir­<br />

ginitate autem ita accepta declaratur radicalismus — qui dici­<br />

tur — Evangelii: relinquere omnia et Christum sequi (cf. Mt<br />

19, 27). Id quod haudquaquam comparari potest cum statu illo<br />

simplici quo quis nubilis manet aut caelebs, quoniam non<br />

circumscribitur virginitas sola aliqua « negatione », verum altio­<br />

rem quandam complectitur « affirmationem » in sponsali<br />

ordine : sese videlicet donare ratione universali et indivisa.<br />

MATERNITAS SECUNDUM SPIRITUM<br />

21. Evangelico sensu percepta virginitas secum detrectatio-<br />

nem connubii infert proindeque etiam maternitatis physicae.<br />

Verum huius modi renuntiatio maternitatis, quae in mu­<br />

lieris animo gignere potest magnum quoddam sacrificium, reclu­<br />

dit simul eam ad alterius generis maternitatem experiendam:<br />

quae est maternitas ((Secundum Spiritum» (cf. Rom 8, 4). Haud<br />

enim desti fuit mulierem virginitas propriis dotibus ac praero-<br />

42 Cf. Allocutiones diebus Mercurii habitae 7 et 21 Aprilis 1982: Insegnamenti V, 1<br />

1982, 1126-1131 et 1175-1179.<br />

111 - A. A. S.


1704 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

gativis. Multiplices vero induit formas spiritualis maternitas.<br />

In vita mulierum consecratarum, quae — verbi gratia — secun­<br />

dum charisma vivunt regulasque variorum Institutorum apo­<br />

stolicae indolis, poterit illa exprimi tamquam sollicita cura<br />

erga homines, praesertim egentiores: aegrotos et impedi­<br />

mentis oneratos, desertos et orphanos, senes et infantes,<br />

iuvenes et carcere detentos — in universum omnes exclusos.<br />

Sic consecrata mulier Sponsum reperit, alium et eundem in<br />

omnibus ac singulis, secundum ipsa eius enuntiata: «Quam<br />

diu fecisti uni de his fratribus meis minimis, mihi fecistis »<br />

(Mt 25, 40). Sponsalis quidem amor promptam secum infert vo­<br />

luntatem sese effundendi in eos qui intra fines versantur eius<br />

actionis. In connubio haec voluntas, etsi omnibus patet, in<br />

amore potissimum consistit quem parentes in filios profundunt.<br />

In virginitate vero eadem alacritas patet universis hominibus<br />

caritate Christi Sponsi inclusis.<br />

Ad Christum porro relatus, qui omnium est Servator singu­<br />

lorumque, sponsalis amor, cuius materna virtus in mulieris<br />

latitat pectore virginalis scilicet sponsae, etiam paratus est ad<br />

sese omnibus et cuique aperiendum. Quod omne corroboratur<br />

in religiosis communitatibus apostolicae vitae aliterque autem<br />

in communitatibus confirmatur vitae contemplativae vel clau­<br />

surae. Aliae praeterea exstant formae ipsius vocationis ad vir­<br />

ginitatem propter Regnum, quales sunt exempli gratia Saecu­<br />

laria Instituta aut consecratarum etiam communitates quae<br />

intra Motus diversos et Coetus et Consociationes florent; quibus<br />

in formis omnibus eadem maternitatis spiritalis veritas homi­<br />

num in virginitate viventium multipliciter sancitur. Utcumque<br />

vero id est, non de solis agitur communitariis rationibus,<br />

verum de modis etiam extra communitatem. Denique tandem,<br />

uti mulieris vocatio, virginitas semper alicuius personae voca­<br />

tio est, et quidem verae et irrepetibilis personae. Altissimo<br />

itaque modo ad personam spiritalis pertinet maternitas, quae<br />

sinit se in vocatione illa percipi.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1705<br />

Hisce ex principiis propria emergit necessitudo virginitatem<br />

inter mulieris non nuptae atque mulieris matrimonio iunctae<br />

maternitatem. Talis autem propinquitas non modo a materni­<br />

tate dimove tur ad virginitatem, quem ad modum est superius<br />

inculcatum, sed a virginitate etiam ad coniugium, prout hoc<br />

accipitur tamquam vocationis forma mulierum, in qua matres<br />

hae fiunt filiorum ex utero natorum. Locus ille, unde profi­<br />

ciscitur altera haec similitudo, ipsa est significatio nuptiarum.<br />

Mulier enim tum per matrimonii sacramentum est « nupta »<br />

tum spiritali modo per nuptias cum Christo. Nuptiae vero<br />

utroque in casu « donum sincerum personae » commonstrant<br />

sponsae ad sponsum. Hoc ideo modo matrimonii imago dici vere<br />

potest in virginitate inveniri spiritaliter. At si de corporis agi­<br />

tur maternitate physica, nonne etiam spiritus haec esse debet<br />

maternitas ut universali respondeatur veritati de homine qui<br />

est unum quiddam corpore constans spiri tuque? Plures itaque<br />

rationes subsunt cur his in duabus viis diversis — binis id est<br />

vitae vocationibus mulieris — maxima quaedam completio<br />

mutua, immo vero altissima coniunctio detegatur intra ipsius<br />

personae exsistentiam.<br />

FlLIOLI, QUOS PARTURIO<br />

22. Recludit Evangelium intellegereque sinit hunc omnino<br />

exsistendi modum humanae personae. Unamquamque namque<br />

mulierem et unumquemque virum adiuvat ut sic vivat seseque<br />

ita perficiat. Plena enim exsistit aequalitas, ad dona quod<br />

spectat Spiritus Sancti, quod attinet ad « magnalia Dei » (Act<br />

2, 11). Verum non hoc tantum. Etenim ante illa « magnalia<br />

Dei » vir-Apostolus sibi necesse esse intellegit ad id decurrere<br />

quod sua ex essentia femineum est ut de suo ministerio apo­<br />

stolico veritatem declaret. Sic profecto se gerit Paulus Tar-<br />

sensis cum Galatas iis verbis alloquitur : « Filioli mei, quos<br />

iterum parturio » (Gal 4, 19). Porro in prima ad Corinthios


1706 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Epistula (7, 38) praestantiam virginitatis praedicat apostolus<br />

prae coniugio ipso, quae perpetua inde fuit Ecclesiae doctrina<br />

secundum Christi vocum significationem in evangelio Mat­<br />

thaei relatarum (19, 10-12), non tamen obscurans pondus et<br />

momentum maternitatis in corpore necnon in spiritu. Ut pri­<br />

marium illuminet Ecclesiae munus, nihil sane melius reperit<br />

quam maternitatis commemorationem.<br />

Eiusdem dein similitudinis atque eiusdem etiam veritatis<br />

imaginem redditam deprehendimus in Constitutione dogma­<br />

tica de Ecclesia : Maria est « typus » Ecclesiae: 43 « In mysterio<br />

enim Ecclesiae, quae et ipsa iure mater vocatur et virgo, Beata<br />

Virgo Maria praecessit, eminenter et singulariter tum virginis<br />

tum matris exemplar praebens ... Filium autem peperit, quem<br />

Deus posuit primogenitum in multis fratribus (Rom 8, 29), fide­<br />

libus nempe, ad quos gignendos et educandos materno amore<br />

cooperatur « Iamvero Ecclesia, eius arcanam sanctitatem<br />

contemplans et caritatem imitans, voluntatemque Patris fide­<br />

liter adimplens, per verbum Dei fideliter susceptum et ipsa fit<br />

mater: praedicatione enim ac baptismo filios, de Spiritu Sancto<br />

conceptos et ex Deo natos, ad vitam novam et immortalem<br />

generat » . 45 De maternitate hic agitur « secundum spiritum »<br />

ad filios quod pertinet filiasque hominum generis. Ac talis qui­<br />

dem maternitas — perinde ac iam est superius dictum —<br />

«pars» efficitur mulieris etiam ipsa in virginitate. Ecclesia<br />

(( et ipsa est virgo » integram puramque quae fidem custodit<br />

Sponso exhibitam, 46 id quod absolute in Maria completur. Qua­<br />

propter Ecclesia « imitans Domini sui Matrem, virtute Spiritus<br />

43 Cf. CONO. OEC. VAT. Il, Const. dogm. Lumen gentium de Ecclesia, 63; S. AM­<br />

BROSIUS, In Lc II, 7: S. Ch. 45, 74; De instit. virg. XIV, 87-89: PL 16, 326-327; S. CY­<br />

RILLUS ALEXANDRINUS, Hom. 4: PO 77, 996; S. ISIDORUS HISPALENSIS, Allegoriae 139:<br />

PL 83, 117.<br />

44 CONC. OEC. VAT. II, Const. dogm. Lumen gentium de Ecclesia, 63.<br />

45 Ibid., 64.<br />

44 Ibid., 64.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1707<br />

Sancti, virginaliter servat integram fidem, solidam spem, sin­<br />

ceram caritatem ». 47<br />

Adseverat ideo Concilium, nisi ad Matrem Dei recurratur,<br />

fieri haud posse ut Ecclesiae comprehendatur mysterium aut<br />

ipsius veritas aut demum essentialis eius vitalitas. Obliqua<br />

autem hic via invenimus aliquam indicationem illius paradig-<br />

matis biblici « mulieris », prout loculenter iam in narratione<br />

« principii » designatur (cf. Gn 3, 15) atque in longo illo inter­<br />

vallo quod a creatione ipsa protenditur per peccatum ad re­<br />

demptionem usque. Ita enim alta illa roboratur coniunctio<br />

eorum quae humana prorsus sunt et aliorum quae divinum<br />

salutis consilium in humani generis historia constituunt. Nobis<br />

igitur persuadent Biblia nec plenam explicationem haberi posse<br />

hominis ipsius, vel eius potius quod « humanum » est, nisi<br />

convenienter simul ad id recurratur quod « femineum » est.<br />

Simile vero quiddam in oeconomia salutifera Dei evenit : quam<br />

scilicet si funditus perspicere voluerimus cum hominis nempe<br />

historia tota coniunctam, praetermitti minime licebit in fidei<br />

nostrae prospectu mysterium « mulieris » : virginis-matris-<br />

sponsae.<br />

47 Ibid., 64. Quod ad rationem Mariam-Ecclesiam attinet, quae constanter repetitur<br />

in meditationibus Patrum Ecclesiae totiusque Traditionis Christianae, cf. Litt.<br />

Enc. Redemptoris Mater (25 Martii 1987), 42-44 et notae 117-127: I. mem., 418-422.<br />

Cf. insuper: CLEMENS ALEXANDRINUS, Paed. 1, 6: S. Ch. 70, 186 s.; S. AMBROSIUS, In Lc II,<br />

7: S. Ch. 45, 74; S. AUGUSTINUS, Sermo 192, 2: PL 38, 1012; Sermo 195, 2: PL 38, 1018;<br />

Sermo 25, 8: PL 46, 938; S. LEO MAGNUS, Sermo 25, 5: PL 54, 211; Sermo 26, 2: PL 54,<br />

213; BEDA VENERABILIS, In Lc I, 2: PL 92, 330. «utraque Mater — ita scribit ISAAC DE<br />

STELLA, discipulus S. Bernardi —, utraque virgo; utraque de eodem Spiritu... concipit...<br />

Illa [Maria]... corpori caput peperit; ista [Ecclesia]... capiti corpus edidit. Utraque<br />

Christi mater, sed neutra sine altera totum parit. Unde ... quod de virgine matre Ecclesia<br />

universaliter, hoc de virgine Maria singulariter; et quod de virgine matre Maria<br />

specialiter, id de virgine matre Ecclesia generaliter iure intelligitur, et cum de alterutra<br />

sermo texitur, fere permistim et indifferenter de utraque sententia intelligitur »<br />

(Sermo 51, 7-8: S. Ch. 339, 202-205.


1708 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

« MYSTERIUM MAGNUM »<br />

VII<br />

ECCLESIA - CHRISTI SPONSA<br />

23. Momentum vero praecipuum prae se hac de re ferunt<br />

sermones Epistulae ad Ephesios: « Viri, diligi te uxores, sicut<br />

et Christus dilexit ecclesiam et seipsum tradidit pro ea, ut<br />

illam sanctificaret mundans lavacro aquae in verbo, ut exhi­<br />

beret ipse sibi gloriosam ecclesiam non habentem maculam<br />

aut rugam aut aliquid eiusmodi, sed ut sit sancta et immacu­<br />

lata. Ita et viri debent diligere uxores suas ut corpora sua.<br />

Qui suam uxorem diligit, seipsum diligit; nemo enim umquam<br />

carnem suam odio habuit, sed nutrit et fovet eam sicut et<br />

Christus ecclesiam, quia membra sumus corporis eius. Propter<br />

hoc relinquet homo patrem et matrem et adhaerebit uxori suae,<br />

et erunt duo in carne una. Mysterium hoc magnum est; ego<br />

autem dico de Christo et ecclesial » (5, 25-32).<br />

Veritatem de Ecclesia tamquam Christi Sponsa hac in epi­<br />

stula auctor declarat pariterque docet quo denique pacto eadem<br />

veritas inseratur in biblica eventa creationis hominis masculi<br />

feminaeque. Ad imaginem conditi Deique similitudinem uti<br />

(( duorum unitas » vocati ambo sunt ad indolis sponsalis amo­<br />

rem. Dici pariter potest secundum creationis narrationem in<br />

libro Genesis (2, 18-24) haec vocatio principalis una cum<br />

mulieris effectione patefieri atque ipso a Conditore inscribi in<br />

matrimonii institutione, quae secundum Genesim 2, 24 iam<br />

inde ab initio naturam complectitur « communionis persona­<br />

rum ». Quantumvis non directo, eadem etiam monstrat descrip­<br />

tio Principii (cf. Gn l, 27 et Gn 2, 24) totum illud « ethos » neces­<br />

situdinum mutuarum virum inter ac mulierem respondere<br />

veritati debere personali ipsorum exsistentiae.<br />

Haec omnia iam prius sunt perpensa. Epistulae ad Ephesios<br />

sermo iterum memoratam supra veritatem stabilit eodemque


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1709<br />

tempore rationem sponsalem amoris inter virum ac mulierem<br />

confert cum Christi atque Ecclesiae mysterio. Sponsus est Chri­<br />

stus Ecclesiae, Ecclesia est Christi Sponsa. At comparatio haec<br />

non sane caret priore quodam exemplo : traicit enim Novum<br />

in Testamentum quae iam dicta erant Vetere in Testamento,<br />

nominatim apud prophetas Oseam, Ieremiam, Ezechielem,<br />

Isaiam. 48 Merentur singuli quidem loci tractationem seorsum.<br />

Unum saltem adducimus locum. Ecce ergo electum suum allo­<br />

quitur Deus populum per prophetam : « Noli timere, quia non<br />

confunderis, neque erubescas, quia non te pudebit; nam con­<br />

fusionis adulescentiae tuae obliviscens et opprobrii viduitatis<br />

tuae non recordaberis amplius. Qui enim fecit te, erit sponsus<br />

tuus, Dominus exercituum nomen eius ; et redemptor tuus Sanc­<br />

tus Israel, Deus omnis terrae vocabitur ... et uxorem ab adu-<br />

lescentia abiectam dixit Deus tuus. Ad punctum in modico<br />

dereliqui te et in miserationibus magnis congregabo te. In mo­<br />

mento indignationis abscondi faciem meam parumper a te et<br />

in misericordia sempiterna misertus sum tui, dixit redemptor<br />

tuus Dominus (...) Montes enim recèdent et colles movebun-<br />

tur, misericordia autem mea non recedei a te, et foedus pacis<br />

meae non movebitur » (Is 54, 4-8. 10).<br />

Si autem homo — vir ac mulier >— ad imaginem excitatus<br />

est similitudinemque Dei, loqui ideo de se Deo licet per vatis<br />

oraculum atque sermone uti qui est sua e natura humanus :<br />

in adducto Isaiae loco, « humana » est significatio Dei amoris,<br />

verum ipse est amor divinus. Quandoquidem Dei est amor,<br />

sponsalem habet indolem proprie divinam, licet similitudine<br />

explanetur amoris viri in mulierem. Haec mulier-sponsa Israel<br />

est, quatenus populus est electus Dei, quae porro electio origi­<br />

nem suam solummodo in amore reperit Dei gratuito. Hoc ipso<br />

proinde amore Foedus explicatur, saepius quidem exhibitum<br />

veluti pactum connubiale quod cum suo rursus populo electo<br />

48 Cf. ex. gr., Os 1, 2; 2, 16-18; Ier 2, 2; Efs 16, 8; Is 50, 1; 54. 5-8.


1710 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

f erit Deus. In Deo illud est « officium » perpetuum : fidelis enim<br />

suo sponsali persistit amori, tametsi saepius sponsa infidelem<br />

sese praebuit.<br />

Species haec sponsalis amoris una cum Sponsi divini figura,<br />

quae clara emergit ex prophetarum locis, corroboratur et cu­<br />

mulatur in Epistula ad Ephesios (5, 23-32). Salutatur a Ioanne<br />

Baptista Christus tamquam sponsus (cf. Io 3, 27-29); quin et<br />

Christus sibi ipse hanc similitudinem adhibet de prophetis<br />

sumptam (cf. Me 2, 19-20). Qui porro in se patrimonium gestat<br />

Veteris Testamenti, apostolus Paulus ad Corinthios scribit:<br />

« Aemulor enim vos Dei aemulatione ; despondi enim vos uni<br />

viro virginem castam exhibere Christo » (2 Cor 11, 2). Verum<br />

uberior locutio de amoris veritate Christi redemptoris secun­<br />

dum sponsalis amoris in connubio similitudinem in Epistula<br />

ad Ephesios iacet : « Christus dilexit Ecclesiam et seipsum<br />

tradidit pro ea » (5, 25), ubi illud penitus confirmatur quod<br />

videlicet sponsa est Ecclesia Christi : « redemptor tuus Sanctus<br />

Israel » (Is 54, 5). Paulina in scriptione duas dirigitur in partes<br />

similitudo necessitudinis sponsalis, quae simul « mysterium<br />

magnum » (« sacramentum magnum ») illud componunt. Pac­<br />

tum coniugum proprium naturam « explanat » sponsalem co­<br />

niunctionis Christi cum Ecclesia; haec vicissim coniunctio, uti<br />

« sacramentum magnum », proprietatem sacramentalem sta­<br />

tuit ipsius matrimonii tamquam foedus sanctum duorum co­<br />

niugum, viri et mulieris. Hunc perlegentes locum uberem mul-<br />

tiplicemque, qui tota in summa est similitudo maxima, ea inibi<br />

distinguamus necesse est, quae veritatem testantur humanam<br />

de necessitudinis rationibus inter personas, ab iis quae ser­<br />

mone figuris repleto magnum denotant mysterium divinum.<br />

EVANGELICA NOVITAS<br />

24. Sermones illi ad coniuges diriguntur tamquam mulieres<br />

virosque certos, quos simul docent « ethos » sponsalis amoris,<br />

quod divina ab institutione matrimonii repetitur iam in « prin-


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1711<br />

cipio». Cuius veritati institutionis cohortatio respondet: « Viri,<br />

diligite uxores » ; propter peculiare illud unicumque vinculum<br />

diligite eas, per quod fiunt vir ac mulier in coniugio «caro una»<br />

(Gn 2, 24; Eph 5, 31). Hac autem in dilectione principalis ha­<br />

betur affirmatio mulieris veluti personae, asseverano ex qua li­<br />

cet personam femineam plene explicari ac progredi simulque<br />

locupletare Ita plane se Christus gerit uti Ecclesiae sponsus<br />

dum illam esse cupit « gloriosam ecclesiam non habentem ma­<br />

culam aut rugam » (Eph 5, 27). Dici hic potest omne id plene<br />

assumi quod Christi efficit « morem » sive modum mulieris<br />

tractandae. Partes igitur huius moris suas faciat vir oportet<br />

erga uxorem: aequabiliterque vir agat necesse est erga mu­<br />

lierem quolibet in casu. Ambo sic, vir ac mulier, « donum sin­<br />

cerum sui ipsius » perficiunt.<br />

Epistulae ad Ephesios auctor nullam percipit repugnantiam<br />

inter sic expressam adhortationem atque comprobationem il­<br />

lius rei : « mulieres viris suis sint subiectae sicut Domino, quo­<br />

niam vir caput est mulieris » (5, 22-23). Novit auctor interpre­<br />

tationem hanc, multo etiam altius inhaerentem moribus re­<br />

ligiosisque traditionibus eius temporis, comprehendi novo mo­<br />

do debere atque impleri, sicut ab iis qui sunt « subiecti invi­<br />

cem in timore Christi » (Eph 5, 21) ; eo magis quod vir dicitur<br />

« caput » mulieris sicut Christus caput est Ecclesiae, scilicet<br />

ut « seipsum traderet pro ea » (Eph 5, 25) ; atqui seipsum tra­<br />

dere pro ea idem valet ac vel propriam tradere vitam. Sed,<br />

cum in necessitudine Christi-Ecclesiae, subiectio solius Eccle­<br />

siae sit, in necessitudine mariti-uxoris, subiectio non est unius<br />

dumtaxat partis, verum prorsus reciproca. Cum rebus « anti­<br />

quis )) collatum hoc manifesto aliquid est « novi » : novitas<br />

est evangelica. Varios quinimmo locos offendimus ubi apo­<br />

stolici scriptores idem hoc significant « novum », quamvis<br />

inibi etiam se percipi sinat « antiquum », quod nempe insitum<br />

religiosae sit traditioni Israel eiusque intellegendi exponen-


1712 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

dique modo sacras litteras et doctrinas, sicut, verbi causa,<br />

locum Genesis (c. 2). 49<br />

Epistulae apostolicae iis hominibus inscribuntur qui inter<br />

adiuncta vivunt ubi idem genus viget cogitandi agendique.<br />

Christi (( novum » res solida est : etenim indubiam certamque<br />

doctrinam nuntii evangelici id efficit ac fructus simul redemp­<br />

tionis est. Eodem tamen tempore conscientia illius rei — in ma­<br />

trimonio mutuam « subiectionem » coniugum in timore Christi<br />

exsistere, non solam uxoris subditionem marito — progredia­<br />

tur latius oportet in hominum animis et conscientiis, in con­<br />

suetudinibus ac moribus. Est haec ideo quaedam provocatio<br />

quae minime ab illo iam tempore pellere cessat succedentes<br />

sibi aetates, invitatio quam suscipere semper homines ab inte­<br />

gro debent. Apostolus enim non scripsit modo : « In Christo<br />

Iesu... iam non est vir aut mulier», verum etiam « non ser­<br />

vus aut liber ». Attamen quot praeterierunt saecula priusquam<br />

tale hoc in historia generis hominum impleretur principium,<br />

sublata scilicet e medio ipsa servitutis institutione! Et de tot<br />

formis dependendi instar servitutis tot hominum ac populo­<br />

rum quid est dicendum, quae nondum evanuerunt de histo­<br />

riae scaena?<br />

Sed provocatio ipsius « ethos » redemptionis clara est ac de­<br />

cretoria. Cunctae enim rationes pro « submissione » mulieris<br />

in matrimonio viro intellegendae potius sunt cum intellectu<br />

«mutuae subditionis » utriusque «in timore Christi». Origi­<br />

nem suam altissimam reperit modus veri amoris sponsalis in<br />

Christo qui Ecclesiae, suae Sponsae, est Sponsus.<br />

« MAGNI MYSTERII » RATIO SYMBOLICA<br />

25. In loco autem illo Epistulae ad Ephesios similitudinis<br />

invenimus alteram rationem quandam, quae tota in sua summa<br />

adiuvare debet ut « mysterium magnum » recludatur. Haec<br />

49 Cf. Col 3, 18; Í Thess 3, 1-6; Tit 2, 4-5; Eph 5, 22-24; 1 Cor 11, 3-16; 14, 33-35;<br />

1 Tim 2, 11-15.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1713<br />

nempe ratio symbolica sive figurativa est. Si enim in hominem<br />

populumque Israel electum amor Dei a prophetis perhibe­<br />

tur veluti sponsi erga sponsam dilectio, talis quidem compara­<br />

tio proprietatem reserat « sponsalem » necnon divinam pror­<br />

sus, non humanam, indolem Dei amoris : « Qui enim fecit te,<br />

erit sponsus tuus... Deus omnis terrae vocabitur» (Is 54, 5).<br />

Quod idem de Christi redemptoris est sponsali caritate dicen­<br />

dum : « Sic enim dilexit Deus mundum, ut Filium suum uni­<br />

genitum daret » (Io 3, 16). De amore ergo Dei agitur per re­<br />

demptionem a Christo effectam luculenter expresso. Secundum<br />

Epistulam Paulinam hic amor « similis » sponsali coniugum<br />

humanorum est amori, non sane « aequalis ». Comparatio enim<br />

simul complectitur similitudinem, simul congruum patitur spa­<br />

tium dissimilitudinis.<br />

Quod facile profecto eruitur si figuram contempleris « spon­<br />

sae ». Ex Epistula ad Ephesios sponsa illa est Ecclesia, quem<br />

ad modum prophetis ipsis sponsa erat Israel : subiectum col­<br />

lectivum est igitur, haud singularis quaedam persona. Populus<br />

porro Dei hoc est collectivum subiectum sive communitas mul­<br />

tis consistens hominibus, tum mulieribus tum etiam viris.<br />

« Christus dilexit ecclesiam », omnino uti communitatem, tam­<br />

quam Dei Populum, eodem tamen tempore hac in Ecclesia,<br />

quae ibidem etiam ipsius nuncupatur « corpus » (cf. Eph 5, 23),<br />

singulos dilexit homines. Omnes enim Christus sine exceptione<br />

redemit, unumquemque virum et unamquamque mulierem.<br />

In redemptione hic prorsus Dei declaratur amor atque comple­<br />

tur in hominis terrarumque orbis historia sponsalis natura ta­<br />

lis amoris.<br />

Hanc ingressus est Christus in historiam ibique uti sponsus<br />

perstat qui « seipsum tradidit ». « Tradere » autem significat<br />

« sincerum donum fieri » ratione quidem perfectissima et ra­<br />

dicali. « Maiorem hac dilectionem nemo habet » (Io 15, 13). Hac<br />

ideo in rerum notione ipsam per Ecclesiam universi homines<br />

— tam mulieres quam viri — vocati sunt ut « Sponsa » sint


1714 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Christi mundi redemptoris. Hoc igitur pacto « sponsam esse »<br />

ac propterea «femineum esse » signum fit ac figura totius rei<br />

humanae secundum Pauli dicta: « non est masculus et femina:<br />

omnes enim vos unus estis in Christo Iesu » (Gal 3, 28).<br />

' Ratione itaque habita linguae ipsius, dici licet amoris spon­<br />

salis similitudinem secundum locum Epistulae ad Ephesios se­<br />

cum simul « masculinum » inferre simul « femininum », quo­<br />

niam viri etiam, uti Ecclesiae membra, in notione « sponsae »<br />

adnumerantur. Neque admirationem istud potest movere quan­<br />

doquidem Apostolus, suum ut in Christo Ecclesiaque explicet<br />

munus, loquitur de « filiolis suis quos iterum parturit » (cf. Gal<br />

4, 19). Intra fines ergo illius quod est «humanum», scilicet<br />

eius quod humana ratione ad personas pertinet, « sexus ma-<br />

sculinus » atque « femininus sexus » distinguuntur et eodem<br />

quidem tempore inter se complentur et explanentur invicem.<br />

Id quod in maxima illa adest similitudine « sponsae » in Epi­<br />

stula ad Ephesios. In Ecclesia omnis homo — masculus ac fe­<br />

mina — « sponsa » est, quatenus dono recipit Christi amorem<br />

redemptoris, sicut etiam quatenus eidem dono respondere stu­<br />

det propriae personae dono.<br />

Christus est Sponsus. Quo pacto veritas significatur Dei<br />

amoris qui « prior » (cf. 1 Io 4, 19) dilexit quique dono ex hoc<br />

sponsali amore excessit hominum exspectationes : « in finem<br />

dilexit » (Io 13, 1). Sponsus — Filius consubstantialis Patri<br />

uti Deus — factus Mariae filius est; «filius hominis», homo<br />

verus, mas. Sponsi figura est masculini sexus. Hoc symbolo<br />

masculino significatur humana amoris proprietas, quo suam<br />

dilectionem Deus est erga Israel testatus, in Ecclesiam, omnes<br />

in homines. Ponderantes itaque quae renuntiant Evangelia de<br />

Christi animo in mulierem, colligere valemus veluti hominem<br />

Israel filium patefacere illum dignitatem « filiarum A bra-<br />

hae » (cf. Lc 13, 16), videlicet dignitatem quam mulier iam<br />

inde a « principio » habuerit haud secus ac vir. Extulit autem<br />

simul Christus omnem illam qualitatem propriam quae a viro


Acta Ioannis Pauli Pp. II n n<br />

iam mulierem distinguit, cunctam ubertatem ei tributam in<br />

creationis mysterio. In animi habitu Christi erga mulieres id<br />

invenitur rectissime ad effectum adductum, quod textus Epistu­<br />

lae ad Ephesios per notionem « sponsi » declarat. Ob id ipsum,<br />

quod Christi amor divinus est Sponsi amor, hic est cuiuslibet<br />

humani amoris paradigma et exemplar, praesertim hominum-<br />

masculorum.<br />

EUCHARISTIA<br />

26. Amplissimo in « mysterii magni » prospectu, quod ne­<br />

cessitudine sponsali inter Christum atque Ecclesiam signi­<br />

ficatur, fieri quoque potest ut veritas congruenter percipiatur<br />

ipsius vocationis «Duodecim ». Advocans enim solos viros uti<br />

apostolos suos Christus sese ratione gessit prorsus libera sui­<br />

que iuris. Eadem istud libertate fecit qua toto in vitae suae<br />

instituto dignitatem extulit mulieris vocationemque, non ta­<br />

men adcommodans se vigentibus moribus ac traditionibus lege<br />

illius temporis constitutis. Quapropter opinatio ista, secundum<br />

quam ipse vocavisse existimatur viros tamquam apostolos se­<br />

quens nempe sui temporis mentem iam acceptam, haudqua­<br />

quam congruit cum ipso agendi modo Iesu Christi. « Magister,<br />

scimus quia verax es et viam Dei in veritate doces (...), non<br />

enim respicis personam hominum » (Mt 22, 16). Haec verba<br />

prorsus ipsius mores Iesu Nazareni designant; hic vocationem<br />

pariter explicat « Duodecim ». Ipsi cum Christo adsunt in ul­<br />

tima illa cena; soli praeterea ipsi praeceptionem excipiunt sa­<br />

cramentalem : « Hoc facite in meam commemorationem » (Lc<br />

22,19; 1 Cor 11, 24), cum Eucharistiae institutione consociatam.<br />

Vesperi vero diei resurrectionis Spiritum Sanctum ipsi reci­<br />

piunt ut peccata hominibus condonent : « Quorum remiseritis<br />

peccata, remissa sunt eis; quorum retinueritis, retenta sunt »<br />

(Io 20, 23).<br />

In medio ipso iam versamur paschali mysterio quod fun­<br />

ditus Dei sponsalem recludit amorem. Sponsus Christus est,


1716 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

quoniam « seipsum tradidit » : eius corpus est « datum », eius­<br />

que est etiam sanguis « fusus » (ei. Lc 22, 19-20). Hoc namque<br />

pacto « in finem dilexit » (Io 13, 1). In Crucis sacrificio inclu­<br />

sum


SPONSAE DONUM<br />

Acta Ioannis Pauli Pp. II 1717<br />

27. Conscientiam in Ecclesia Concilium Vaticanum II redin­<br />

tegravit universalis sacerdotii. Novo enim in Foedere unum<br />

sacrificium est unusque sacerdos : Christus. Huius autem unius<br />

sacerdotii participes omnes sunt baptizati, tam viri quam<br />

mulieres, quatenus « seipsos hostiam viventem, sanctam, Deo<br />

placentem exhibeant (cf. Rom 12, 1), ubique terrarum de<br />

Christo testimonium perhibeant, atque poscentibus rationem<br />

reddant de ea quae in eis est spe vitae aeternae (cf. 1 P e 3,<br />

15) ». 51 Sacrificii Christi communicatio universa, in quo totum<br />

Patri mundum obtulit Redemptor nominatimque hominum<br />

genus, ita facit ut in Ecclesia cuncti « regnum et sacerdotes »<br />

sint (Apc 5, 10; cf. 1 P e 2, 9), consortes scilicet non muneris<br />

modo sacerdotalis, verum prophetici quoque necnon regalis<br />

Christi Messiae. Haec praeterea participatio coniunctionem<br />

statuit Ecclesiae ipsius velut Dei Populi cum Christo. Simul<br />

vero in ea « mysterium magnum » Epistulae ad Ephesios de­<br />

claratur: Sponso suo iuncta Sponsa, coniuncta idcirco quod<br />

eius ducit vitam, consociata quia ipsius tria participat munera<br />

(tria munera Christi), eo modo copulata ut per « donum sin­<br />

cerum » sui ipsius respondeat ineffabili amoris Sponsi dono,<br />

Redemptoris mundi. Id quod universam respicit Ecclesiam,<br />

simul mulieres simul viros, ac manifesto ad eos quoque spectat<br />

qui « ministerialis sacerdotii » participes sunt, 52 quod indolem<br />

in se continet veri servitii. Intra Christi Ecclesiaeque « myste­<br />

rium magnum » omnes incitantur — sponsae instar — ut, suae<br />

vitae dono, dono Christi amoris ineffabili occurrant, qui<br />

mundi ut Servator Ecclesiae est Sponsus. Et in « regali sacer­<br />

dotio », quod universale est, eodem tempore Sponsae aperitur<br />

donum.<br />

Hoc summi profecto interest, ut Ecclesia sua plane in<br />

51 Cf. CONC. OEC. VAT. II, Const. dogm. Lumen gentium de Ecclesia, 10.<br />

52 Cf. ibid., 10.


1718 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

essentia comprehendatur neve ad Ecclesiam propria in exsi­<br />

stentia transferatur « institutio » ex hominibus connata in<br />

historiamque interposita: quae sunt iudicandi aestimandique<br />

normae ad ipsius haud pertinentes naturam. Quamtumvis ha­<br />

beat Ecclesia structuram « hierarchicam », 53 illa tamen compa­<br />

ges tota ad membrorum in Christo sanctimoniam dirigitur. Por­<br />

ro secundum « mysterium magnum » illa diiudicatur sanctitas,<br />

ubi Sponsi dono respondet Sponsa proprio amoris dono, idque<br />

facit « in Spiritu Sancto », quandoquidem a caritas Dei diffusa<br />

est in cordibus nostris per Spiritum Sanctum, qui datus est<br />

nobis » (Rom 5, 5). Doctrinam autem totius confirmans tradi­<br />

tionis Concilium Vaticanum II memoravit in hierarchia ipsa<br />

sanctitatis « mulierem » ipsam, Mariam Nazarethanam Ec­<br />

clesiae esse


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1719<br />

diarium frequentaverant ipsae cum Christo eiusque post dis­<br />

cessionem cum apostolis « erant perseverantes ... in oratione »<br />

apud cenaculum Hierosolymitanum ad diem usque Penteco­<br />

stes. Quo scilicet die per « filios ac filias » Populi Dei Spiritus<br />

est Sanctus locutus, qui Ioelis prophetae praeconium imple-<br />

verunt (cf. Act 2, 17). Hae insuper mulieres aliaeque etiam<br />

deinceps actuosas partes gravesque in Ecclesiae priscae vita<br />

expleverunt, in aedificanda videlicet ipsis a fundamentis pri­<br />

ma communitate christiana et in subsequentium pariter con­<br />

stitutione per charismata propria ac multiplex ministerium.<br />

Commemorant apostolica scripta earum etiam nomina, inter<br />

quae sunt : Phoebe, « ministra ecclesiae, quae est Cenchris »<br />

(Rom 16, 1), Prisca cum viro Aquila, Evodia et Syntyches<br />

(cf. Philp 4, 2), Maria, Tryphaena, Persis, Tryphosa (cf. Rom<br />

16, 6. 12). De earum loquitur Apostolus « laboribus » pro<br />

Christo, qui varias indicant regiones ministerii apostolici Ec­<br />

clesiae, initio ab ipsa « ecclesia domestica » facto. Ibidem enim<br />

fides « quae est non ficta » a matre in filios transit nepotesque,<br />

prout domi factum est Timothei (cf. 2 Tim 1, 5).<br />

Saeculorum deinde decursu, a generatione in generationem,<br />

idem prorsus contingit, sicut tota commonstrat Ecclesiae<br />

historia. Etenim mulieris dignitatem tutando Ecclesia eius­<br />

que vocationem, honorem tribuit atque gratias iis quae, Evan­<br />

gelio fideles, omni aetate apostolicum communicarunt totius Dei<br />

Populi munus. De martyribus sanctis agitur et de virginibus<br />

ac de matribus familias fortiter quae fidem sunt testificatae ac<br />

suis educandis liberis in Evangelii principiis fidem tradiderunt<br />

Ecclesiaeque traditionem.<br />

Omni saeculo omnique pariter in populo plures invenimus<br />

« perfectas » (Prv 31, 10) mulieres quae, quamquam vexatio­<br />

nes, difficultates, exclusiones obstiterunt, munus Ecclesiae<br />

participaverunt. Memorare sat est: Monicam Augustini ma­<br />

trem, Macrinam, Olgam Kioviensem, Mathildam Tuscam,<br />

Hedvigem Slesianam necnon Hedvigem Cracoviensem, Elisa-<br />

112 - A. A. S.


1720 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

betham Thuringam, Birgittam Sueticam, Ioannam de Arc,<br />

Rosam Limanam, Elisabettiani Seaton et Mariam Ward.<br />

Testificatio operaque mulierum christianarum significans<br />

habuerunt momentum in vitam tum Ecclesiae tum etiam so­<br />

cietatis. Etiam coram gravibus iniuriis socialibus « libere »<br />

sese sanctae gesserunt mulieres, roboratae videlicet sua cum<br />

Christo consortione. Similis proinde coniunctio cum Christo<br />

libertasque in Deo stabilita explanant — ut exemplis utamur —<br />

magna Sanctae Catharinae Senensis coepta in Ecclesiae vita<br />

atque Sanctae Teresiae a Iesu in monastica.<br />

Nec hisce desinit nostris diebus locupletari Ecclesia testi­<br />

moniis complurium feminarum quae suam ad sanctitatem<br />

complent vocationem. Sanctae mulieres quasi quaedam cor-<br />

poratae personae sunt speciei muliebris optimae; verum exem­<br />

plaria aequabiliter universis sunt christianis, exempla scilicet<br />


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1721<br />

ac debet in « luce et viribus » quas Christi Spiritus hominibus<br />

dilargitur: etiam hominibus nostri temporis quod multipli­<br />

cibus abundat mutationibus. Ecclesia « similiter credit cla­<br />

vem, centrum et finem totius humanae historiae in Domino<br />

ac Magistro suo inveniri», sicut et hominis ipsius; «affirmât<br />

insuper Ecclesia omnibus mutationibus multa subesse quae<br />

non mutantur, quaeque fundamentum suum ultimum in Chri­<br />

sto habent, qui est heri, hodie, Ipse et in saecula». 57<br />

Iis ergo sermonibus designat Constitutio de Ecclesia in<br />

mundo huius temporis viam omnino sequendam, cum officia<br />

et munia accipiuntur ad dignitatem mulieris eiusque voca­<br />

tionem spectantia, secundum mutationes tantum pondus ad<br />

tempora nostra habentes. Talibus occurrere possumus muta­<br />

tionibus recte et congruenter solummodo si ad fundamenta<br />

revertimur quae in Christo sunt, eas nempe ad veritates et<br />

bona « immutabilia », quorum ipse remanet « testis fidelis »<br />

(cf. Apc 1, 5) ac Magister. Alius quidam agendi modus effecta<br />

dubia prorsus inducet, si non usquequaque falsa et fallacia.<br />

MULIERIS DIGNITAS ORDOQUE AMORIS<br />

29. Iam adductus superius locus Epistulae ad Ephesios (5,<br />

21-33), ubi ratio coniunctionis Christum inter et Ecclesiam<br />

exhibetur tamquam Sponsum inter et Sponsam vinculum,<br />

etiam ad matrimonii refertur institutionem secundum Libri<br />

Genesis dicta (cf. Gn 2, 24). Veritatem enim consociat de<br />

connubio velut sacramento primigenio cum ipsius viri ac mu­<br />

lieris creatione ad imaginem Dei ac similitudinem (cf. Gn<br />

1, 27; 5, 1). Per significantem hanc comparationem in Epi­<br />

stula ad Ephesios iam assequitur plenam quandam clarita­<br />

tem id quod dignitatem mulieris tum in Dei conspectu statuit,<br />

Conditoris ac Redemptoris, tum in hominis conspectu: viri<br />

videlicet ac mulieris. Secundum solidum fundamentum aeterni<br />

57 Ibid., io.


1722 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Dei consilii mulier ea est, in qua terram reperit pro sua prima<br />

radice ordo amoris in mundo personarum creato. Intimam<br />

vero ad Dei vitam, vitam scilicet trinitariam, ordo pertinet<br />

amoris. Illa nempe in Dei intima vita, Spiritus Sanctus per­<br />

sonalis est amoris hypostasis. Per Spiritum, increatum Do­<br />

num, personis creatis fit donum ipse amor. Qui ex Deo pro­<br />

venit amor cum creaturis communicatur: « Caritas Dei dif­<br />

fusa est in cordibus nostris per Spiritum Sanctum, qui datus<br />

est nobis » (Rom 5, 5).<br />

Ad vitam vocatio mulieris iuxta virum (« adiutorium simi­<br />

le sibi » : Gn 2, 18) in unitate duorum praebet in adspectabili<br />

mundo creaturarum peculiares condiciones ut « caritas Dei<br />

diffundatur in cordibus » hominum ex ipsius similitudine con­<br />

ditorum. Auctor Epistulae ad Ephesios si Sponsum nuncupat<br />

Christum Ecclesiamque Sponsam, obliqua quidem per illam<br />

comparationem via veritatem confirmat de muliere veluti<br />

sponsa. Ipse Sponsus qui amat est. Amatur vicissim Sponsa:<br />

recipit enim ipsa amorem ut ea amet in vicem.<br />

Genesis locus, ad lumen retractatus sponsalis signi apud<br />

Epistulam ad Ephesios, veritatem intueri nos sinit quae decer­<br />

nere vere essentialiter videtur quaestionem mulieris dignitatis<br />

proindeque etiam ipsius vocationis : mulieris dignitas ordine<br />

amoris aestimatur, qui suapte natura ordo est iustitiae et<br />

caritatis. 58<br />

Persona sola diligere valet valetque diligi sola persona. Quae<br />

in primis adfirmatio indolis est ontologicae, unde adseveratio<br />

ethicae proficiscitur naturae. Necessitas enim tum ontologica<br />

est tum personae humanae ethica. Diligenda persona est quo­<br />

niam solum congruit dilectio cum eo ipso quod persona est.<br />

Sic profecto explicatur amoris mandatum, iam in Vetere Te­<br />

stamento notum (cf. Dt 6, 5; Lv 19, 18) atque a Christo in medio<br />

ipso collocatum «ethos» evangelico (cf. Mt 22, 36-40; Me 12,<br />

58 Cf. S. AUGUSTINUS, De Trinitate, L. VIII, VII, 10 - X, 14: CCL 50, 284-291.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1723<br />

28-34). Ita pariter primatus amoris explanatur ille qui verbis<br />

Pauli enuntiatur in Epistula ad Corinthios : « maior autem ex<br />

his est caritas » (cf. 1 Cor 13, 13).<br />

Nisi vero hunc decurri tur ad ordinem huncque ad prima­<br />

tum, nulla reddi potest perfecta neque accommodata responsio<br />

quaestioni ipsi de mulieris dignitate eiusque vocatione. Cum<br />

enim mulierem esse autumamus quae amorem percipiat ut<br />

et ipsa possit vicissim amare, non unum sane aut potissimum<br />

cogitamus proprium coniugii vinculum necessitudinis sponsale.<br />

Aliquid multo concipimus universalius, in eo scilicet funda­<br />

tum ipso, quod quis mulier est, una cum contextu necessitu­<br />

dinum inter personas, quae variis quidem maxime modis con­<br />

formare possunt convictum sociamque operam inter homines<br />

— viros ac mulieres. Qua in re rerumque prospectu amplo<br />

et variato mulier iam peculiare bonum est veluti persona<br />

humana eodemque tempore uti certa quaedam persona ob<br />

ipsum suum femininum sexum. Omnes hoc respicit mulieres<br />

et illarum unamquamque, quaecumque adiuncta culturalia<br />

sunt in quibus singulae mulieres vivunt, quaecumque item<br />

earum sunt proprietates spiritus et animi et corporis, quales<br />

scilicet sunt aetas et institutio, salus et opus, nuptam esse<br />

aut innuptam.<br />

Locus Epistulae ad Ephesios, quem hic expendimus, pati­<br />

tur ut genus quoddam cogitemus peculiaris « prophetismi »<br />

ipsius mulieris in sexu femineo eius. Sponsi comparatio et<br />

Sponsae de amore tractat, quo quisque a Deo in Christo dili­<br />

gitur, vir nempe omnis omnisque pariter mulier. In contexta<br />

tamen oratione ipsius similitudinis biblicae ac secundum<br />

interiorem quandam consequentiam loci, mulier demum ipsa<br />

est quae omnibus hanc patefacit veritatem: nempe sponsam.<br />

Proprietas autem haec « prophetica » mulieris ipsius suo in<br />

femineo sexu celsissimam attingit in Virgine Dei Matre testi­<br />

ficationem. De ea quidem adfirmatur et inculcatur, modo sane<br />

pienissimo ac rectissimo, coniunctio intima ordinis amoris


1724 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

— qui orbem hominum ingreditur per Mulierem quandam —<br />

cum Sancto Spiritu. Audit namque in Annuntiatione Maria:<br />

« Spiritus Sanctus superveniet in te » (Lc 1, 35).<br />

OFFICII CONSCIENTIA<br />

30. Mulieris consociatur arcte dignitas cum illo amore quem<br />

suum ob femininum recipit sexum simulque cum amore<br />

quem largitur ipsa vicissim. Veritas sic corroboratur de per­<br />

sona humana deque amore. Ad personae vero veritatem quod<br />

spectat, iterum ad Concilii Vaticani II recurrendum est ma­<br />

gisterium : homo « sola creatura est quam Deus propter<br />

seipsam voluerit, plene seipsum invenire non potest nisi per<br />

sincerum sui ipsius donum ». 59 Id ad omnem attinet homi­<br />

nem tamquam personam ad Dei ipsius effectam imaginem,<br />

nihilo virum minus quam mulierem. Significatio vero onto­<br />

logicae indolis, quae hic reperitur, rationem indicat simul<br />

ethicam vocationis ipsius hominis. Mulier se ipsa invenire<br />

nequit nisi aliis amorem donando.<br />

Inde iam a « principio » mulier — similiter ac vir — a Deo<br />

condita est ac « posita » hoc in ordine amo(ris. Peccatum<br />

tamen originum hunc haud exstinxit ordinem neque eum<br />

irrepetibili modo expunxit. Hoc verba biblica comprobant<br />

ipsius Protoevangelii (cf. Gn 3, 15). Hisce in deliberationibus<br />

iam notavimus locum « muieris » peculiarem praecipuo in<br />

hoc Revelationis loco. Praeterea inculcandum pariter est<br />

ipsam mulierem, quae eo etiam pervenit ut biblicum evadat<br />

exemplum, in prospectu etiam eschatologico mundi reperiri<br />

ac hominis, in Libro Apocalypsis significato. 60 Est namque<br />

« mulier amicta sole » et luna sub pedibus eius, et super caput<br />

eius corona stellarum duodecim (cf. Apc 12, 1). Dici quidem<br />

" CONC. OEC. VAT. Il, Const. past. Gaudium et spes de Ecclesia in mundo huius<br />

temporis, 24.<br />

60 Cf. Ad opera Sancti Ambrosii appendix, In Apoc. IV, 3-4: PL 17, 876; Ps. AU­<br />

GUSTINUS, De symö. ad catech. sermo IV: PL 40, 661.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1725<br />

licet: mulier est instar totius rerum universitatis, instar<br />

omnium creationis operum. Eodem autem tempore « in dolore<br />

parit filios » (Apc 12, 2) haud secus atque Eva « mater ... cunc­<br />

torum viventium » (Gn 3, 20). Patitur etiam quia « ante mulie­<br />

rem, quae (est) paritura » (cf. Apc 12, 4) consistit « draco ille<br />

magnus, serpens antiquus » (Apc 12, 9) iam in Protoevangelio<br />

agnitus: Malignus «pater mendacii » et peccati (cf. Io 8, 44).<br />

Ecce « serpens antiquus » adstitit cupiens ut « filium eius<br />

devoraret». Si hoc in loco dispicimus veluti relatam ima­<br />

ginem evangelii infantiae (cf. Lc 2, 13. 16), videre etiam licet<br />

in exemplo « mulieris » biblico describi ab initio iam ad finem<br />

usque historiae certationem cum malo necnon Maligno. Quae<br />

etiam decertatio est pro homine, pro ipsius vero bono, ipsius<br />

pro salute. Nonne ideo docere nos volunt Biblia sacra in « mu­<br />

liere » ipsa, Eva-Maria, hominum historiam detegere per­<br />

magnum et drammaticum de omni homine certamen? pugnam<br />

super eius fundamentali « sic » aut « non » Deo reddito eius­<br />

que aeterno de homine consilio?<br />

Si vero mulieris dignitas amorem testatur, quem recipit<br />

ipsa ut ipsa redamare valeat, biblicum « mulieris » paradigma<br />

simul recludere videtur quae sit aequa ratio amoris quae voca­<br />

tionem constituat ipsius mulieris. De vocatione autem sermo<br />

hic est primaria in ipsius significatione, universali — dici po­<br />

test — quae veluti cóncorporatur deinde et declaratur mul­<br />

tiplicibus


1726 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Hinc porro ex hac conscientia eommendationeque procedens<br />

vis mulieris moralis in compluribus aperitur femininis Veteris<br />

Testamenti figuris, dein a Christi temporibus atque subsequen­<br />

tium aetatum ad nostros usque dies.<br />

Conscia sibi illius commendationis fortis fit femina, atque<br />

ex eo similiter quod « virum ipsi concredit » Deus semper et<br />

ubique vel in condicionibus socialis exclusionis in quibus for­<br />

tassis versari illa potest. Eadem proinde conscientia haecque<br />

vocatio primaria mulierem instituunt de dignitate quam a<br />

Deo recipit ipso; id quod eam «fortem» reddit eiusque con­<br />

firmat vocationem. Sic enim « mulier fortis » (cf. Prv 31, 10)<br />

pernecessarium evadit sustentaculum reliquis roborisque origo<br />

spiritalis, qui animi eius copiosas percipiunt vires. His demum<br />

« mulieribus perfectis » plurimum earum familiae debent ac<br />

nonnumquam nationes integrae.<br />

Nostra vero aetate scientiarum technicaeque artis progres­<br />

sus homines sinunt prosperitatem adhuc ignoratam consequi<br />

quae, aliis licet faveat, alios simul a societate amovet. Qui<br />

quidem ex una dumtaxat parte progressus efficere simul potest<br />

ut paulatim tenerior erga hominem adfectus evanescat, in id<br />

nempe quod suapte natura est humanum. Hac in re exspectat<br />

hoc praesertim tempus nostrum declarationem illius « ingenii »<br />

mulieris quod in tuto semper collocet adiectionem pro homine<br />

quibuslibet in adiunctis : idcirco plane quod est homo ! Et quo­<br />

niam «maior ... est caritas » (1 Cor 13, 13).<br />

Diligens igitur exempli biblici perscrutatio « mulieris » — a<br />

Genesis Libro ad Apocalypsim — commonstrat quibus tandem<br />

rebus dignitas mulieris vocatioque consistant, ac simul profecto<br />

ostendit id quod in illis mutari iam non potest neque perennem<br />

suam umquam amittit praestantiam, quandoquidem ea « funda­<br />

mentum suum ultimum in Christo habent, qui est heri, hodie,<br />

Ipse et in saecula ». 61 Vir enim si a Deo mulieri singulariter<br />

61 Co.\c. OEC. VAT. II, Const. past. Gaudium et spes de Ecclesia in mundo huius<br />

temporis, 10.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1727<br />

concreditur, nonne hinc forte significat Christum ab ea exspec­<br />

tare perfunctionem illius « regalis sacerdotii » (1 P e 2, 9),<br />

quod thesaurus est hominibus ab eo traditus? Quam quidem<br />

hereditatem ipsam Christus, summus unicusque novi atque<br />

aeterni Foederis sacerdos et Ecclesiae Sponsus, subicere haud<br />

intermittit Patri per Spiritum Sanctum « ut sit Deus omnia in<br />

omnibus » (1 Cor 15, 28). 62<br />

Tum igitur ultimam suam perfectionem consequetur illa<br />

veritas : « maior autem ex his est caritas » (i Cor 13, 13).<br />

« Si SCIRES DONUM DEI »<br />

IX<br />

CONCLUSIO<br />

31. Explicans unam quandam collocutionum suarum mira­<br />

bilium dicit Iesus mulieri Samaritanae: « si scires donum Dei »<br />

(Io 4, 10); quae quidem fabulationes comprobant quanti<br />

Christus dignitatem aestimet cuiusque mulieris quantique eius<br />

etiam vocationem faciat, quae nempe patitur ut partes ipsa<br />

expleat in illius munere opereque uti Messiae.<br />

Hae considerationes, quae nunc demum conclusae sunt, id<br />

spectant, ut in « dono Dei » illud cognoscatur, quod ipse, Crea­<br />

tor et Redemptor, mulieri concredit, cuilibet mulieri. Etenim<br />

in Christi Spiritu ea detegere potest totam suae femininae<br />

naturae significationem sicque se componere ad « sincerum<br />

donum sui » ceteris dandum et ita ad « se ipsam inveniendam ».<br />

Anno Mariali vult Ecclesia Sanctissimae Trinitati gratias<br />

agere ob « mulieris mysterium » et ob omnem mulierem — prop­<br />

ter id, quod eius femininae dignitatis aeternam efficit ratio­<br />

nem, propter « magnalia Dei », quae in humanarum aetatum<br />

historia in ea et per eam facta sunt. In summa, nonne in ea<br />

62 Cf. CONC. OEC. VAT. II, Const. dogm. Lumen gentium de Ecclesia, 36.


1728 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

et per eam illud factum est, quod in hominis historia super<br />

terra maximum est — eventum nempe, unde Deus ipse factus<br />

est homo?<br />

Ecclesia igitur gratias persolvit ob omnes mulieres et ob<br />

unamquamque mulierem: ob matres, sorores, uxores, ob mu­<br />

lieres Deo in virginitate consecratas; ob mulieres tam multis<br />

hominibus deditas, qui alterius personae gratuitum exspectant<br />

amorem; ob mulieres quae in familia humanam custodiunt<br />

personam, communitatis humanae fundamentali signo; ob<br />

mulieres quae professiones exercent, mulieres in quas saepe<br />

recidit societatis onus ; ob mulieres « perfectas » obque mulie­<br />

res « frágiles » — ob omnes : — quales ex Dei corde ortae sunt,<br />

in tota pulchritudine et magnitudine suae muliebris naturae;<br />

quales aeterno eius circumdatae sunt amore; quales, cum viris,<br />

sunt in terra viatrices, quae quidem hoc in tempore « patria »<br />

est hominum et mutatur interdum in « vallem lacrimarum » ;<br />

quales sunt cum in se transferunt, una cum viris, communem<br />

causam sortis humani generis, pro cotidianis necessitatibus<br />

proque ultimis iis destinationibus, quas humana familia habet<br />

in Deo ipso, in inenarrabilis Trinitatis sinu.<br />

Ecclesia gratias agit propter omnes « ingenii » muliebris<br />

manifestationes quae historiae cursu apparuerunt in omnibus<br />

populis et Nationibus; gratias agit propter charismata omnia<br />

quae Spiritus Sanctus mulieribus largitur per Dei Populi<br />

historiam, propter omnes victorias, quas ipsa earum fidei, spei<br />

et caritati debet : gratias agit propter omnes fructus femininae<br />

sanctitatis.<br />

Ecclesia simul postulat ut inaestimabiles hae « Spiritus<br />

manifestationes» (cf. 1 Cor 12, 4 sq.) quae magna cumlibera­<br />

litate aeternae Ierusalem « filiabus » tributae sunt, attente<br />

agnoscantur, ostententur, « ut in communem cedant utilitatem »<br />

Ecclesiae et humano generi, nostris praesertim temporibus.<br />

Dum biblicum « mulieris » meditatur mysterium, Ecclesia<br />

deprecatur ut omnes mulieres se suamque « supremam voca­<br />

tionem » in hoc inveniant mysterio.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1729<br />

Maria, quae totam Ecclesiam praecessit in ordine fidei,<br />

caritatis et perfectae cum Christo unionis, 63 hunc quoque fruc­<br />

tum nobis omnibus impetret, eo vertente anno, quem eidem<br />

dicavimus, tertio iamiam inituro a Christi adventu mille<br />

annorum spatio.<br />

Quae omnia vehementer Nos exoptantes fidelibus cunctis,<br />

praecipue vero mulieribus in Christo sororibus, Apostolicam<br />

Nostram dilargimur Benedictionem.<br />

Datum Romae, apud Sanctum Petrum, die, xv mensis<br />

Augusti, sollemnitate Beatae Mariae Virginis in caelum<br />

Assumptae, anno MCMLXXXVIII, Pontificatus Nostri decimo.<br />

IOANNES PAULUS PP. II<br />

CONSTITUTIONES APOSTOLICAE<br />

I<br />

ARGENTORATENSIS<br />

Dioecesis Argentoratensi» ad gradum archidioecesis evehitur.<br />

IOANNES PAULUS EPISCOPUS<br />

SERVUS SERVORUM DEI<br />

AD PERPETUAM REI MEMORIAM<br />

Antiquissima ipsa honoratissimaque communitas ecclesialis Argentoratensis<br />

iam ab aetatis christianae saeculo quarto crescit ac vivit una<br />

cum eiusdem nominis civitate quae quot subierit progrediente tempore<br />

qualesque casus et historiae eventus nemo profecto qui ignoret reperietur.<br />

Cuius Ecclesiam insuper constat sive Christifidelium, sacerdotum,<br />

religiosorum ac religiosarum numero sive catholicis Institutis,<br />

religiosa incrementa ita feliciter constanterque coepisse ut ea inter<br />

praecipuas ecclesiales habeatur Galliae <strong>Sede</strong>s. Huc accedit ut nuperius<br />

maximo quidem cum honore et decore eadem urbs Argentoratum communi<br />

de nationum complurium consensu opportuna effecta sit sedes<br />

quorundam institutorum aliquibus Europae populis deservientium. Has<br />

" Cf. ibid., 63.


1730 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

igitur ob rationes, consentaneum usquequaque videtur ipsam illius<br />

Ecclesiae dignitatem canonicam ac publicam inter communitates Galliae<br />

pro statu eius nomineque augeri, ad maiorem videlicet inibi degentium<br />

Christifidelium observantiam necnon rerum ecclesiasticarum reverentiam<br />

iam denique numerari eandem dioecesim inter Ecclesiae universalis<br />

archidioeceses. Suscepta igitur propensa omnino sententia Nuntii<br />

Apostolici in Re Publica Galliae, tum etiam habitis rationibus ad<br />

civiles effectus quod spectat cum eiusdem Rei Publicae gubernio, pro<br />

apostolicae auctoritatis Nostrae plenitudine commemoratam superius<br />

Ecclesiam dioecesanam Argentoratensem Nobis directo subiectam ad<br />

gradum archidioecesis legitime evehimus, demptis tamen suffraganeis<br />

ullis ei dioecesibus. Pari porro voluntate et auctoritate Venerabilem<br />

Fratrem Carolum A. Brand, Praesulem pro tempore Argentoratensem,<br />

iam ipsum adhuc illo titulo in persona sua perfruentem, dignitate archiepiscopali<br />

privilegiisque cunctis eodem spectantibus in perpetuum<br />

cumulamus, facto praerogativarum exercitio, quae, vi articulorum quarti<br />

et quinti Concordati die quinto decimo mensis Iulii, anno MDCCCI<br />

initi pro regionibus Alsatiana et Lotharingica adhuc vigentis, ad Supremum<br />

Rei Publicae Galliae Moderatorem pertinent. Praeterea Canonicorum<br />

Collegium eiusdem ecclesiasticae dicionis gradum tollimus<br />

ad archiepiscopalem, universis additis iuribus ac privilegiis propriis.<br />

Quae omnia ut plenum in actum deducantur, Apostolicum Nuntium in<br />

Gallia députantes necessariis instruimus opportunisque facultatibus,<br />

etiam subdelegandi ad effectum de quo agitur quemlibet virum in<br />

ecclesiastica dignitate constitutum, onere simul imposito ad Congregationem<br />

pro Episcopis cum primum fieri potuerit, verum actus exemplar<br />

ipsius peractae exsecutionis transmittendi. Futurum denique Nos confisi<br />

ut par haec civili ipsius splendori ecclesialis condicio archidioecesis<br />

Argentoratensis plurimum rationibus salutis hominum causisque<br />

Ecclesiae Catholicae proficiat, mandamus ut singula hic praestituta<br />

suam in posterum tempus vim habeant prorsusque exserant quibuslibet<br />

haudquaquam obstantibus rebus.<br />

Datum Romae, apud S. Petrum, die primo mensis Iunii, anno<br />

Domini millesimo nongentesimo octogesimo octavo, Pontificatus Nostri<br />

decimo.<br />

Loco £& Plumbi<br />

In Secret. Status tab., n. 219.939.<br />

IOANNES PAULUS PP. II<br />

<strong>La</strong>urus Governatori, Proton. Apost.<br />

Raphaël Varca, Proton. Apost. s. n.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1731<br />

II<br />

GIRARDOTANENSIS<br />

Nonnullis disiunctis territoriis a sedibus Medellensi, Sonsonensi Rivi Nigri<br />

et Barrancabermeiensi nova conditur dioecesis quae Girardotanensis appel­<br />

latur.<br />

IOANNES PAULUS EPISCOPUS<br />

SERVUS SERVORUM DEI<br />

AD PERPETUAM REI MEMORIAM<br />

Qui peculiari Dei consilio universae christianorum familiae praesumus,<br />

id usque agere annitimur quod religionem et fidelium spiritale<br />

bonum latius profert, commodius disponit et firmius reddit. Idcirco cum<br />

Venerabilis Prater Noster Alfonsus S. R. E. Cardinalis López Trujillo,<br />

Archiepiscopus Medellensis, idem quidem sentientibus Venerabilibus<br />

Episcopis qui ad praesens Dioeceses administrant Sonsonensem Rivi<br />

Nigri et Barrancabermeiensem, audita quoque Conferentia Episcoporum<br />

Columbianorum, plurima prece ab hac Apostolica <strong>Sede</strong> efflagitaverit ut,<br />

earundem dioecesium quas supra memoravimus divisis latis territoriis,<br />

nova ecclesiastica constitueretur circumscriptio, admotis postulatis concedendum<br />

esse arbitramur. Itaque exstante favorabili voto Venerabilis<br />

Fratris Angeli Acerbi, Archiepiscopi titulo Zellensis, in Columbiae<br />

republica Apostolici Nuntii, ex sententia Venerabilium Fratrum Nostrorum<br />

S. R. E. Cardinalium pro Publicis Ecclesiae negotiis praepositorum<br />

Apostolicae potestatis usi plenitudine, suppleto eorum quorum<br />

interest consensu quive sua interesse existimant, haec quae sequuntur<br />

statuimus ac iubemus. Ab archidioecesi Medellensi territoria separamus<br />

quae sic vocitata comprehendunt municipia : Girardota, Barbosa,<br />

Santo Domingo, Concepción, Alejandría, San Roque, Caracoli, Maceo,<br />

Yolombó et Cisneros ; a dioecesi Sonsonensi Rivi Nigri paroeciam horum<br />

nominum : <strong>La</strong> Inmaculada Concepción, en Concepción et San Pedro<br />

Alejandrino en Alejandría; a dioecesi Barrancabermeiensi paroeciam<br />

quam vocant Nuestra Señora del Carmen, en Virginias; ex quibus distractis<br />

territoriis novam condimus dioecesim Girardotanensem appellandam,<br />

iisdem conclusam finibus quibus praedicta municipia et paroeciae<br />

ad praesens terminantur. Novae scilicet constitutae dioecesis hi<br />

erunt fines : ad septentrionem dioecesis Sanctae Rosae de Osos ; ad orientem<br />

dioecesis Barrancabermeiensis ; ad meridiem dioecesis Sonsonensis<br />

Rivi Nigri ; ad occasum demum archidioecesis Medellensis. Novae Ecclesiae<br />

sedem in urbe Girardota collocamus, templumque ibique situm pa-


1732 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

roeciale, B. M. V. (( Nuestra Señora del Rosario )) dicatum ad honorem<br />

ac dignitatem evehimus Ecclesiae cathedralis. Nuper conditam dioecesim<br />

metropolitanae sedi Medellensi suifraganeam reddimus eiusque<br />

Episcopum metropolitico iuri Archiepiscopi illius sedis pro tempore<br />

subicimus. Consultores quam primum deligantur dioecesani ad iuris<br />

normam, qui ipsi episcopo assint consilio et opera. Convenienti Praesulis<br />

novae dioecesis sustentationi providebunt Curiae emolumenta,<br />

fidelium stipes, dos regiminis reipublicae, et portio obveniens ex divisione,<br />

ad normam can. 122 C. I. C, facienda bonorum quae hucusque<br />

ad Mensas episcopales (quas indigenae Mitras appellant) dictarum<br />

dioecesium spectarunt. Ad sacrorum alumnorum institutionem quod attinet,<br />

serventur praescripta iuris communis, ob oculos habitis normis et<br />

regulis a Congregatione pro Institutione Catholica statis. Selecti seminariorum<br />

alumni necnon sacerdotes in ecclesiasticis disciplinis imbuendi<br />

excolendive ad Pontificium Collegium Pium <strong>La</strong>tinum Americanum mittantur.<br />

Quod autem ad novae dioecesis regimen pertinet, bonorum ecclesiasticorum<br />

administrationem, administratoris dioecesani, sede vacante,<br />

electionem, fidelium iura aliaque horum similia, quae sacri canones<br />

praescribunt ad amussim serventur. Simul atque novae dioecesis constitutio<br />

ad effectum deducta erit, eo ipso sacerdotes Ecclesiae illi censeantur<br />

adscripti in cuius territorio officium ecclesiasticum habent; ceteri<br />

vero sacerdotes, clerici seminariique tirones illi dioecesi in cuius territorio<br />

legitimum detinent domicilium. Documenta autem et acta conditae<br />

dioecesis respicientia res, ad eiusdem Curiam episcopalem mittantur<br />

ibique in tabulario rerum religiosarum custodiantur. Ad ea tandem<br />

explenda quae per has Litteras iussimus, Venerabilem Fratrem<br />

Angelum Acerbi legamus, factis videlicet facultatibus necessariis et<br />

opportunis etiam subdelegandi quemlibet virum in ecclesiastica dignitate<br />

constitutum. Re denique ad exitum perducta, documenta exarentur,<br />

quorum sincera exempla ad Congregationem pro Episcopis sedulo mittantur.<br />

Contrariis quibuslibet rebus minime obstantibus.<br />

Datum Romae, apud S. Petrum, die duodevicesimo mensis Iunii,<br />

anno Domini millesimo nongentesimo octogesimo octavo, Pontificatus<br />

Nostri decimo.<br />

© AUGUSTINUS Card. CASAROLI © BERNARDINUS Card. GANTIN<br />

a publicis Ecclesiae negotiis Congr. pro Episcopis Praef.<br />

Loco © Plumbi<br />

In Secret. Status tab., n. 221.676.<br />

Marcellus Rossetti, Proton. Apost.<br />

Angelus <strong>La</strong>nzoni, Proton. Apost.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1733<br />

III<br />

CALDENSIS<br />

In Columbia nova conditur dioecesis Caldensis.<br />

IOANNES PAULUS EPISCOPUS<br />

SERVUS SERVORUM DEI<br />

AD PERPETUAM REI MEMORIAM<br />

Omnium Ecclesiarum sollicitudine urgemur ut totius Dominici gregis<br />

spirituali bono atque regimini sedula navitate consulamus. Ob<br />

eam causam, cum Venerabilis Frater Noster Alfonsus S. R. E. Cardinalis<br />

López Trujillo, Archiepiscopus Metropolita Medellensis, Conferentia<br />

Episcoporum Columbiae audita, ab hac Apostolica <strong>Sede</strong> postulavisset<br />

ut a circumscriptione ecclesiastica sua quibusdam distractis<br />

locis nova constitueretur dioecesis, Nos, favente quoque eidem rei<br />

Venerabili Fratre Angelo Acerbi, Archiepiscopo titulo Zellensi, in<br />

eadem Natione Apostolico Nuntio, de consilio Venerabilium Fratrum<br />

Nostrorum S. R. E. Cardinalium Consilio pro Publicis Ecclesiae negotiis<br />

praepositorum, admotae postulationi libentes concedendum esse<br />

censuimus. De plenitudine igitur Apostolicae Nostrae potestatis, consensu<br />

suppleto eorum, quorum interest, vel qui sua interesse putant,<br />

quae sequuntur decernimus. Ab archidioecesi Medellensi separamus<br />

integrum territorium, prout praesens civili lege circumscribitur, municipiorum<br />

vernáculo sermone nuncupatorum : Amaga, Angelopolis, Armenia,<br />

Caldas, Fredonia, Heliconia, Montebello, <strong>Santa</strong> Barbara, Titiribí<br />

et Venecia, atque simul territorium paroeciae cui nomen <strong>Santa</strong> Isabel,<br />

de la Tablaza; atque ex ita distractis locis novam condimus dioecesim<br />

Caldensem appellandam, iisdem circumscriptam finibus quibus<br />

praedicta municipia et memorata paroecia praesens terminantur. Sic<br />

conditae Ecclesiae sedem in urbe (( Caldas » nuncupata ponimus, templumque<br />

paroeciale ibi exstans, Deo dicatum in honorem Beatae Mariae<br />

Virginis titulo « Nuestra Señora de las Mercedes » invocatae, ad gradum<br />

et dignitatem cathedralis Ecclesiae evehimus eique insignia, privilegia<br />

et honores tribuimus, quae ceterarum in catholico orbe cathedralium<br />

Ecclesiarum sunt. Praeterea dioecesim Caldensem suffraganeam<br />

facimus archidioecesis Medellensis eiusque pro tempore Episcopum<br />

metropolitico iuri Archiepiscopi Medellensis subicimus, iisdem iuribus,<br />

privilegiis, honoribus insignitum, pariterque vero officiis, atque oneribus<br />

et obligationibus adstrictum, qua« Episcoporum residentium propria<br />

sunt, mandantes quoque ut quam primum ibi Consultorum Collegium,


1734 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

ad communis iuris normas, constituatur, qui Episcopo, consilio et<br />

opera, valido sint auxilio. Quod attinet ad congruam sustentationem<br />

Praesulis novae dioecesis, provideatur Curiae emolumentis, fidelium<br />

oblationibus necnon portione bonorum, quae ad mentem can. 122 C. I. C.<br />

a mensa archiepiscopali Medellensi ei obvenire debent. In iis vero quae<br />

respiciunt ad seminarii dioecesani aedificationem atque ad sacrorum<br />

alumnorum institutionem, iuris communis praescripta serventur, ratione<br />

sane habita normarum a Congregatione pro Institutione Catholica<br />

editarum. Provideatur insuper ut selecti alumni seminarii, philosophicis<br />

ac theologicis imbuendi disciplinis, necnon sacerdotes quibus<br />

altiora studia complenda fuerint, Romam ad Pontificium Collegium<br />

Pium <strong>La</strong>tinum Americanum mittantur. Quod autem attinet ad novae<br />

dioecesis regimen, bonorum ecclesiasticorum administrationem, dioecesani<br />

Administratoris, vacante sede, electionem, fidelium iura et onera<br />

aliaque id genus, ad amussim serventur quae sacri canones praescribunt.<br />

Atque simul ac dioecesis erectio ad effectum deducta fuerit, sacerdotes<br />

illi adscripti censeantur Ecclesiae in cuius territorio ecclesiasticum<br />

detinent officium ; ceteri quidem sacerdotes, clerici seminariique<br />

tirones maneant incardinati vel incardinentur Ecclesiae in cuius territorio<br />

legitimum habent domicilium. Acta et documenta quae respiciunt<br />

ad noviter erectam dioecesim eiusque fideles et bona temporalia, a<br />

Curia Medellensi ad Curiam Caldensem de more transmittantur, in<br />

condendo tabulario servanda. Haec, quae praescripsimus, committimus<br />

perficienda Venerabili Fratri Angelo Acerbi, quem diximus, vel, absente<br />

eodem, illi qui negotia curat Apostolicae Sedis in Columbia, eisdem<br />

necessarias et opportunas tribuentes facultates quemlibet alium delegandi<br />

virum, ad effectum de quo agitur, modo is sit in ecclesiastica<br />

dignitate constitutus, onere imposito ad Congregationem pro Episcopis<br />

sincerum actus peractae exsecutionis exemplar mittendi. Hanc Constitutionem<br />

Nostram nunc et in posterum efficacem esse foreque volumus,<br />

contrariis quibuslibet non obstantibus.<br />

Datum Romae, apud S. Petrum, die duodevicesimo mensis Iunii,<br />

anno Domini millesimo nongentesimo octogesimo octavo, Pontificatus<br />

Nostri decimo.<br />

83 AUGUSTINUS Card. CASAROLI SB BERNARDINUS Card. GANTIN<br />

a publicis Ecclesiae negotiis Congr. pro Episcopis Praef.<br />

Loco © Plumbi<br />

In Secret. Status tab., n. 221.73.'h<br />

Iosephus Del Ton, Proton. Apost.<br />

Raphaël Varca, Proton. Apost. s. n.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1735<br />

IV<br />

APARTADOENSIS<br />

In Columbia nova conditur dioecesis Apartadoënsis.<br />

IOANNES PAULUS EPISCOPUS<br />

SERVUS SERVORUM DEI<br />

AD PERPETUAM REI MEMORIAM<br />

Quo aptius provideretur spirituali bono Christifidelium degentium<br />

in civilibus Reipublicae Columbianae regionibus quibus nomine (( Urabá<br />

antioqueno », intra fines dioecesis Antioquiensis, et « Urabá chocoano »,<br />

intra fines Vicariatus Apostolici Quibduani, Venerabiles Fratres Eladius<br />

Acosta Arteaga, Episcopus Antioquiensis, et Georgius I. Castaño<br />

Rubio, Episcopus titulo Edistianensis atque Vicarius Apostolicus Quibduanus,<br />

Conferentia Episcoporum Columbiae audita, ab hac Apostolica<br />

<strong>Sede</strong> enixe postulaverunt ut a circumscriptionibus ecclesiasticis<br />

suis peramplis distractis territoriis nova quidem constitueretur dioecesis.<br />

Nos igitur scientes probe eiusmodi optato assentiri quoque Venerabilem<br />

Fratrem Angelum Acerbi, Archiepiscopum titulo Zellensem,<br />

in eadem Natione Apostolicum Nuntium, sententia audita Venerabilium<br />

Fratrum Nostrorum S. R. E. Cardinalium Consilio pro Publicis<br />

Ecclesiae negotiis praepositorum, admotae postulationi concedendum<br />

esse putavimus. Summa ergo Apostolica Nostra potestate, consensu<br />

suppleto eorum, quorum interest, vel qui sua interesse putant, quae<br />

sequuntur decernimus. A dioecesi Antioquiensi separamus territorium<br />

civilis regionis « Urabá antioqueno », a Vicariatu autem Quibduano<br />

territorium civilis regionis (( Urabá chocoani », atque ex ita distractis<br />

territoriis novam condimus dioecesim Apartadoënsem appellandam,<br />

iisdem circumscriptam finibus quibus memoratae regiones terminantur.<br />

Huius novae dioecesis sedem in urbe « Apartado » statuimus ibique<br />

exstans paroeciale templum Deo dicatum in honorem Beatae Mariae<br />

Virginis titulo (( Nuestra Señora del Carmen » invocatae ad gradum<br />

ac dignitatem cathedralis Ecclesiae evehimus eique insignia, privilegia<br />

et honores tribuimus quibus ceterae in orbe catholico cathedrales<br />

Ecclesiae fruuntur. Dioecesim Apartadoënsem suffraganeam facimus<br />

archidioecesis Sanctae Fidei de Antioquia, quam hoc ipso die constituimus,<br />

eiusque pro tempore Praesulem metropolitico iuri Archiepiscopi<br />

Sanctae Fidei de Antioquia subicimus, iisdem iuribus, privilegiis<br />

honoribusque insignitum atque oneribus obligationibusque adstrictum,<br />

quae Episcoporum residentium propria sunt, cui vero ut validum<br />

praebeatur auxilium, quam primum ibidem iubemus constitui, ad nor-<br />

113 - A. A S.


1736 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

mam iuris, Consultorum Collegium. Quod attinet ad congruam sustentationem<br />

Episcopi novae dioecesis, provideatur Curiae emolumentis, fidelium<br />

oblationibus, dote a civili suppeditanda Potestate portioneque bonorum,<br />

quae ad normam can. 122 C. I. C. ei debent obvenire quaeque hactenus<br />

ad memoratas ecclesiasticas circumscriptiones pertinuerunt. In iis<br />

autem quae respiciunt ad seminarii dioecesani aedificationem adque sacrorum<br />

alumnorum institutionem serventur praescripta iuris communis,<br />

prae oculis habitis normis ac regulis a Congregatione pro Institutione<br />

Catholica statutis. Provideatur insuper ut selecti seminarii alumni,<br />

philosophicis ac theologicis imbuendi disciplinis, necnon sacerdotes sua<br />

studia completuri, Romam, ad Pontificium Collegium Pium <strong>La</strong>tinum<br />

Americanum mittantur. Quod quidem attinet ad regimen dioecesis,<br />

administrationem bonorum ecclesiasticorum, dioecesani administratoris,<br />

sede vacante, electionem, fideliumque iura et onera aliaque id<br />

genus, quae sacri canones praescribunt ad amussim serventur. Atque<br />

simul ac dioecesis erectio ad effectum deducta fuerit, sacerdotes illi<br />

adscripti censeantur Ecclesiae in cuius territorio ecclesiasticum detinent<br />

officium ; ceteri vero sacerdotes, clerici seminariique tirones maneant<br />

incardinati vel incardinentur Ecclesiae in cuius territorio legitimum<br />

habent domicilium. Acta et documenta, quae ad noviter constitutam<br />

dioecesim eiusque fideles bonaque temporalia respiciunt, a Curiis<br />

memoratarum circumscriptionum ad Curiam Apartadoënsem transmittantur<br />

rite, in condendo tabulario servanda. Haec, quae praescripsimus,<br />

committimus perficienda Venerabili Fratri Angelo Acerbi, quem<br />

diximus, necessarias et opportunas eidem tribuentes facultates etiam<br />

subdelegandi, ad effectum de quo agitur, quemlibet virum in ecclesiastica<br />

dignitate constitutum, onere imposito ad Congregationem pro<br />

Episcopis authenticum exemplar actus peractae exsecutionis remittendi.<br />

Hanc denique Constitutionem Nostram per Apostolicas sub<br />

plumbo Litteras datam sive nunc sive in posterum ratam esse volumus,<br />

contrariis quibuslibet non obstantibus.<br />

Datum Romae, apud S. Petrum, die duodevicesimi mensis Iunii,<br />

anno Domini millesimo nongentesimo octogesimo octavo, Pontificatus<br />

Nostri decimo.<br />

83 AUGUSTINUS Card. CASAROLI 83 BERNARDINUS Card. GANTIN<br />

a publicis Ecclesiae negotiis Congr. pro Episcopis Praef.<br />

Loco © Plumbi<br />

In Secret. Status tab., n. 221.812.<br />

Marcellus Rossetti, Proton. Apost.<br />

Raphaël Varca, Proton. Apost. s. n.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1737<br />

V<br />

RIVIASCIANENSIS<br />

Vicariatus Apostolicus Riohachaënsis evehitur ad gradum dioecesis, quae<br />

Riviascianensis vocabitur.<br />

IOANNES PAULUS EPISCOPUS<br />

SERVUS SERVORUM DEI<br />

AD PERPETUAM REI MEMORIAM<br />

Quoniam, ut plane constat, Vicariatus Apostolicus Riohachaënsis,<br />

qui missionali demandatus est curae sodalium Ordinis Fratrum Mino­<br />

rum Capuccinorum e provincia Aprutiensi, recentioribus his annis<br />

feliciter haud parvis cum religionis tum Civitatis incrementis est<br />

auctus, hac ipsa de causa audiendae videntur preces, quibus Venera­<br />

bilis Frater Livius Reginaldus Fischione, Episcopus titulo Aquensis<br />

in Byzacena eiusdemque Vicariatus Ordinarius, audita Conferentia<br />

Episcopali Rei publicae Columbiensis, enixe ab Apostolica hac <strong>Sede</strong><br />

ut idem Riohachaënsis Vicariatus ad dignitatem dioecesis altero no­<br />

mine appellandae attollatur modo petiit. Eandem in rem consentiente<br />

ipso Venerabili Fratre Angelo Acerbi, Archiepiscopo titulo Zellensi et<br />

in Columbia Nuntio Apostolico, libenter Nos ipsi, consensu eorum<br />

suppleto quorum interest aut interesse consetur, propter animorum<br />

bonum, cui in primis prospicimus, vi et potestate Nostra Apostolica<br />

Vicariatum Apostolicum Riohachaensem in dignitate dioecesis consti­<br />

tuimus nomine Riviascianensis appellandae, iisdem servatis finibus<br />

quibus hucusque Riohachaënsis continebatur Vicariatus Apostolicus,<br />

necnon eadem retenta sede episcopali illic in Urbe collocata, quae<br />

(( Riohacha » nuncupatur, cuius paroeciale templum ibi Deo in hono­<br />

rem B. M. V. exstans (( de los Remedios » nunc ad honorem Ecclesiae<br />

Cathedralis attollimus congruisque ornamus iuribus. Statuimus autem<br />

ut nova dioecesis Riviascianensis sit Metropolitanae Ecclesiae Barran-<br />

quillensi suffraganea, ita ut illius metropolitano Archiepiscopi iuri<br />

subsit Episcopus pro tempore Riviascianensis, cui et honores et insi­<br />

gnia et privilegia tribuimus una cum oneribus et obligationibus, quae<br />

omnia Episcoporum dioecesanorum sunt propria. Simul decernimus<br />

ut et in Riviascianensi Ecclesia coetus Consultorum deligatur, qui<br />

Episcopo consilio et opere in praesentia sit auxilio. Ad iustam dignam­<br />

que novi Episcopi dioecesani mensam quod attinet, eidem prospiciatur


1738 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

emolumentis Curiae necnon dote a Civili Gubernio praestanda. In iis,<br />

quae Seminarii aedificationem respiciunt, praescripta serventur iuris<br />

communis, ratione etiam habita normarum a Congregatione de Semi­<br />

nariis Studiorumque Institutis foras datarum ; selectisque alumnis<br />

philosophicis ac theologicis disciplinis instruendis aut sacerdotibus<br />

in altiora studia incumbentibus ita faveatur, ut tempore opportuno<br />

Romam mittantur apud Pontificium Collegium Pium <strong>La</strong>tinum Ame-<br />

ricanum. Dioecesi Riviascianensi constituta eiusque propriis ad effec­<br />

tum deductis, clerus, qui olim Vicariatui Apostolico Riohachaënsi,<br />

dehinc novae iam dioecesi adscriptus censeatur. De cuius denique<br />

regimine rebusque administrandis, de eligendo Administratore sede<br />

vacante, deque aliis id genus praescriptis stari debet normis canonici<br />

iuris sancitis. Quae hisce Litteris statuimus, ea omnia curet ad exse­<br />

cutionem ducenda Venerabilis quem diximus Frater Angelus Acerbi,<br />

facta ei etiam facultate alium virum in ecclesiastica dignitate consti­<br />

tutum subdelegandi ad idem officium implendum, onere utcumque<br />

addito certa veraque transmittendi ad Congregationem pro Episcopis<br />

actorum exsecutionis documentorum exempla. Quas Apostolicas Lit­<br />

teras Nos nunc et in posterum ratas esse volumus, contrariis haud<br />

obstantibus.<br />

Datum Romae, apud S. Petrum, die decimo sexto mensis Iulii, anno<br />

Domini millesimo nongentesimo octogesimo octavo, Pontificatus Nostri<br />

decimo.<br />

83 AUGUSTINUS Card. CASAROLI 83 BERNARDINUS Card. GANTIN<br />

a publicis Ecclesiae negotiis Congr. pro Episcopis Praef.<br />

Loco £g Plumbi<br />

In Secret. Status tab., n. 22.'i.37Jf.<br />

Marcellus Rossetti, Proton. Apost.<br />

Angelus <strong>La</strong>nzoni, Proton. Apost.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1739<br />

LITTERAE APOSTOLICAE<br />

I<br />

B. M. V. signum quod in ecclesia paroeciali loci v. d. Zakopane-Krzep-<br />

tówki colitur ab Ipso Summo Pontifice pretioso diademate redimitur.<br />

IOANNES PAULUS PP. II<br />

Ad perpetuam rei memoriam. — Nemini quidem latet quanta dilec­<br />

tione quantoque filiali amore Nos ab ineunte aetate Beatam Mariam<br />

Virginem colamus ; quam profecto dilectionem inducere in populum<br />

fidelem omnimodis annitimur, unde eidem quam maximus evenire pos­<br />

sit spiritalis proventus. Idcirco magno cum gaudio obsequendum esse<br />

existimavimus optatis Venerabilis Fratris Nostri Francisci S. R. E.<br />

Cardinalis Macharski, Archiepiscopi Cracoviensis, qui, rogantibus quo­<br />

que tum clero tum fidelibus, a Nobis plurima prece expostulavit ut<br />

Beatae Mariae Virginis imaginem ecclesiae paroecialis oppidi quod<br />

indigenae Zakopane-Krzeptówki vocitant, pretioso diademate redimi-<br />

remus. Hoc signum enim magnum habet momentum et pondus, quippe<br />

quod veluti munus et pietatis fraternaeque necessitudinis documentum<br />

quondam ab Episcopo Leiriensi-Fatimensi donatum sit praeclaro illi<br />

Stephano S. R. E. Cardinali Wyszynski felicissimae recordationis. Nos<br />

quoque imaginem hanc haud semel Ipsi contuiti sumus precesque No­<br />

stras fidenter fudimus ; gaudentes insuper animadvertimus frequentes<br />

fidelium ibi adstare turmas ac Deiparam mariali rosario pie colere.<br />

Celebri igitur virorum mulierumque coetu coadunato, in Foro Pe­<br />

triano, Nos Nostrae Apostolicae potestatis usi plenitudine, hoc ipso<br />

die, pridie IX anniversarii diei ab initio Pontificatus Nostri, simu­<br />

lacrum quod superius memoravimus pretioso diademate coronavimus.<br />

Ipsa denique Virgo Maria benigne cunctis qui ad se decurrant usque<br />

se praestare velit opiferam ; semperque materais respicere oculis hos<br />

fideles ceterosque qui Eandem mariali rosario assidue venerantur.<br />

Datum Romae, apud S. Petrum, sub anulo Piscatoris, die xi mensis<br />

Octobris, anno MCMLXXXVII, Pontificatus Nostri nono.<br />

© AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis<br />

Loco £B Sigilli<br />

In Secret. Status tab., n. 221.198.


1740 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

II<br />

Deipara Virgo Maria « Immaculatae Conceptionis » titulo ornata princeps<br />

renuntiatur Apostolici Vicariatus Izabalensis apud Deum patrona.<br />

IOANNES PAULUS PP. II<br />

Ad perpetuam rei memoriam. — Manifesta iam diu Nostra pietas in<br />

caelites sanctos potissimumque sanctissimam Iesu Christi Matrem Mariam<br />

libentes sane Nos adducit ut singulas per orbem communitates<br />

ecclesiales commendari iam velimus praesenti illorum patronatui validisque<br />

apud Deum omnipotentem praesidiis. Quapropter, illum quem<br />

hoc ipso die constituimus Vicariatum Apostolicum Izabalensem quemque<br />

ei pastorem praefecimus Venerabilem Fratrem Aloisium Mariam<br />

Estrada Paetau Ordinis Praedicatorum sodalem, arbitramur non sine<br />

causa iam a principio suam coram Deo habere patronam debere caelestem,<br />

quo certius dirigantur novi Vicariatus gressus ulteriorem ad<br />

prosperitatem et soliditatem, et quo fructuosius intra eundem gregem<br />

actuositas evangelizationi suavitasque renovationis peragatur. Cum<br />

ergo memoratus Vicarius Apostolicus Aloisius Maria Estrada Paetau<br />

suo ipsius nomine suique cleri ac populi fidelis preces Nobis exhibuerit<br />

ut Beatissima Virgo Maria sub titulo (( Immaculatae Conceptionis »<br />

principalis Patrona constitueretur et declararetur novelli Vicariatus<br />

Apostolici Izabalensis, Nos rebus optime reputatis atque iis universis<br />

confirmatis quae seu Congregatio pro Gentium Evangelizatione seu<br />

maximo cum consensu Congregatio pro Cultu Divino hac de re factis a<br />

Nobis potestatibus iam egerint, id quod expetitum est libentissimo<br />

profecto animo concedimus cum iuribus et privilegiis quae cunctis conveniunt<br />

Patronis caelestibus secundum Instructionem « de Calendariis<br />

particularibus atque Officiorum et Missarum Propriis recognoscendis »<br />

aliasque approbatas normas, quibusvis causis haudquaquam obstantibus.<br />

Haec vero quae fieri iussimus tum in praesens tum in sequens<br />

plane tempus firma ac rata esse volumus, confisi videlicet Christi sanctissimam<br />

Matrem studiosius usque ab Ecclesia Izabalensi proprio prope<br />

iure invocatam numquam praesentibus auxiliis eidem amato gregi caelitus<br />

(lefore.<br />

Datum Romae apud S. Petrum, sub anulo Piscatoris, die xn mensis<br />

Martii, anno MCMLXXXVIII, Pontificatus Nostri decimo.<br />

& AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis<br />

Loco £g Sigilli<br />

In Secret. Status tao., n. 216.182.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1741<br />

III<br />

Paroeciale templum Beatae Mariae Virgini dicatum, ante « ¿emaiciu<br />

Kalvarija » nunc vero « Varduva » nuncupatum, quod intra fines dioe­<br />

cesis Telsensis, in Lituania, exstat, ad gradum Basilicae Minoris evehitur.<br />

IOANNES PAULUS PP. II<br />

Ad perpetuam rei memoriam. — Constat intra fines Telsensis dioe­<br />

cesis, in Lituania, clarum quidem paroeciale templum exstare Beatae<br />

Mariae Virgini dicatum, antea « Zemaiciu Kalvarija » nunc vero ((Var­<br />

duva )) nuncupatum, ad quod Christifideles frequentes conveniunt sa­<br />

cram imaginem Deiparae Virginis cum Iesu Infante veneraturi ac<br />

memoriam quoque celebraturi Christi Passionis. Qua re, cum Venera­<br />

bilis Frater Antonius Vaicius, Episcopus titulo Sullectinus atque Ad­<br />

ministrator Apostolicus « ad nutum Sanctae Sedis » Telsensis Ecclesiae,<br />

litteris die vi mensis Iulii superiore anno datis, cleri populique nomine<br />

petiverit ut idem templum titulo ac dignitate Basilicae Minoris hone-<br />

staremus, Nos, paternae dilectionis Nostrae signum hoc vertente Mariali<br />

Anno istis carissimis in Christo Telsiensibus filiis cupientes praebere,<br />

eiusdem Pastoris precibus libentes obsecundamus. De sententia igitur<br />

Congregationi pro Cultu Divino proposita, quam ratam habemus, Apo­<br />

stolica Nostra usi potestate, harum Litterarum virtute perpetuumque<br />

in modum paroeciale templum, de quo mentionem fecimus, titulo ac<br />

dignitate Basilicae Minoris decoramus, cum omnibus iuribus et litur­<br />

gicis concessionibus, quae sacris aedibus hoc nomine insignitis rite<br />

competunt, iis tamen servatis, quae iuxta Decretum « De titulo Basi­<br />

licae Minoris » die vi mensis Iunii anno MCMLXVIII editum, servanda<br />

sunt. Has denique Litteras Nostras sive nunc sive in posterum ratas esse<br />

volumus, contrariis quibuslibet non obstantibus.<br />

Datum Romae, apud Sanctum Petrum, sub anulo Piscatoris, die vi<br />

mensis Maii, Mariali Anno MCMLXXXVIII, Pontificatus Nostri decimo.<br />

8 AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis<br />

Loco SB Sigilli<br />

In Secret. Status tab.. n. 218.01J.


1742 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

IV<br />

Simulacrum B. M. V. in caelum Assumptae, quod intra fines dioecesis Son­<br />

sonensis-Rivi Nigri pie colitur ibique in templo oppidi « Marinilla »<br />

asservatur, diademate redimitur pretioso.<br />

IOANNES PAULUS PP. II<br />

Ad perpetuam rei memoriam. — Ut memoriae proditum est, haud<br />

licet de praecipuo venerationis cultu dubitare, quo intra fines Ecclesiae<br />

Sonsonensis-Rivi Nigri praeclara excolli tur imago B. V. Mariae in<br />

caelum Assumptae, quae inde ab anno MDCCCXXX^I in paroeciali templo<br />

loci (( Marinilla )) religiose asservatur, cum ceterum constet omnes illius<br />

paroeciae fideles Beatissimam Virginem in caelum Assumptam longe<br />

iam ante sibi dulcissimam elegisse apud Deum Patronam, in eiusque<br />

tutela ac fide etiam totius regionis incolas adhuc esse consuevisse.<br />

Quae cum ita sint, iure meritoque imago illa Deiparae B. M. V. dignis-<br />

sima videtur, quae maiore nunc aliquo decoretur honore, ipsaque hac<br />

de causa, cum Venerabilis Frater Alfonsus Uribe Jaramillo, Episcopus<br />

Sonsonensis-Rivi Nigri, cleri populique sui vota expromens, a Sancta<br />

hac <strong>Sede</strong> recens petierit ut Nostro nomine et auctoritate sibi liceat<br />

memoratam B. V. Mariae imaginem praestanti diademate coronare,<br />

Ipsi, qui plus plusque in dies cultum et amorem tantae Matris augeri<br />

vehementer cupimus, peramplam adhibentes occasionem Nobis datam<br />

iucundissimo hoc anno Mariali, non dubitamus ex summa potestate<br />

Nostra Apostolica, qua providenter fungimur, harumque Litterarum<br />

virtute facultatem petenti facere, quam nunc illi facimus, ut Nostro<br />

nomine et auctoritate ipso dilaudato Beatae Mariae Virginis in caelum<br />

Assumptae simulacro pretiosam imponet coronam, qua vel magis in<br />

dilecta dioecesi Sonsonensi-Rivi Negri tot filiorum christiana Fides<br />

confirmetur ac pietas, servatis de eiusmodi ritu ac formula liturgica<br />

lege praescriptis. Contrariis quibuslibet rebus non obstantibus.<br />

Datum Romae, apud Sanctum Petrum, sub anulo Piscatoris, die xi<br />

mensis Iunii, anno MCMLXXXVIII, Pontificatus Nostri decimo.<br />

83 AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis<br />

Loco £g Sigilli<br />

In Secret. Status tab., n. %ld.llt5.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1743<br />

V<br />

Paroeciale templum Beatae Mariae Virgini in Caelum Assumptae dicatum<br />

quod Lutinae intra fines Preáoviensis eparchiae exstat, ad gradum ac<br />

dignitatem Basilicae Minoris evehitur.<br />

IOANNES PAULUS PP. II<br />

Ad perpetuam rei memoriam. — Inter praecipuas sacras aedes<br />

Presoviensis eparchiae, in Cechoslovachia, merito recensetur paroeciale<br />

templum Beatae Mariae Virgini in Caelum Assumptae dicatum, exstans<br />

Lutinae, ad quod, ornamentis et arte decorum, Christifideles eparchiae<br />

ac finitimarum dioecesium frequentes accedunt imaginem Deiparae<br />

(( Matris Unitatis » veneraturi eiusque supernum petituri fidentes auxi­<br />

lium. Qua re, cum Reverendissimus Dominus Ioannes Hirka, Ordina­<br />

rius « ad nutum Sanctae Sedis » Presoviensis, litteris die VIII mensis<br />

Maii superiore anno datis, etiam cleri populique nomine petiverit ut<br />

idem templum titulo ac dignitate Basilicae Minoris honestaremus, Nos,<br />

paternae benevolentiae Nostrae signum, hoc Mariali vertente Anno,<br />

tam dilectis in Christo filiis Presoviensibus cupientes praebere, istius<br />

Reverendissimi Domini precibus libentes volumus obsecundare. De<br />

sententia igitur Congregationis pro Cultu Divino Nobis proposita, quam<br />

ratam habemus, Apostolica Nostra usi potestate, harum Litterarum<br />

virtute perpetuumque in modum paroeciale templum, de quo mentionem<br />

fecimus, titulo ac dignitate Basilicae Minoris decoramus, cum omnibus<br />

iuribus et liturgicis concessionibus, quae templis hoc nomine insignitis<br />

rite competunt, iis tamen servatis, quae iuxta Decretum « De titulo<br />

Basilicae Minoris » die vi mensis Iunii anno MCMLXVIII editum, ser­<br />

vanda sunt. Has denique Litteras Nostras sive nunc sive in posterum<br />

ratas esse volumus, contrariis quibuslibet non obstantibus.<br />

Datum Komae, apud Sanctum Petrum, sub anulo Piscatoris, die xxn<br />

mensis Iunii, Anno Mariali MCMLXXXVIII, Pontificatus Nostri decimo.<br />

¡5 AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis<br />

Loco £g Sigilli<br />

In Secret. Status tab., n. 221.505.


1744 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

VI<br />

S. Mariae ad Nives templum apud vicum « Ponticelli » situm in Neapo­<br />

litanae Ecclesiae finibus ad Basilicae Minoris gradum evehitur.<br />

IOANNES PAULUS PP. II<br />

Ad perpetuam rei memoriam. — Cum Nos magna veneratione Ipsi<br />

Beatam Virginem Mariam prosequi usque solemus, tum etiam vehementer<br />

optamus ut eiusdem laudes honoresque apud populum fidelem<br />

latius proferantur ac magis magisque dilatentur. Haud quidem Nos<br />

sumus nescii Beatam Virginem Mariam pie coli Deique a plebe vici<br />

praesertim Ponticelli magna cum religione observari. Probe quoque<br />

scimus eaedem hanc arcto sane nexu cum basilica Liberiana iungi, ita<br />

ut hinc « salus populi Ponticelli », hinc (( salus populi Romani » dici<br />

possit, cum binis in locis de eiusdem agatur titulo, de Beata Virgine<br />

Maria scilicet ad Nives. Complures igitur ob causas has non modo<br />

libenter, verum etiam laetanter, ut marialis pietas plus plusque solidetur,<br />

Venerabilis Fratris Nostri Michaelis S. R. E. Cardinalis Giordano,<br />

Archiepiscopi Neapolitani, postulationibus concedendum esse<br />

arbitramur, qui petierit ipsemet, additis pariter tum cleri tum Christifidelium<br />

votis, ut templum Beatae Mariae Virgini ad Nives dicatum in<br />

vico Ponticelli Neapolitanae archidioecesis ad gradum dignitatemque<br />

Basilicae Minoris eveheretur. Itaque comprobatis iis quae Congregatio<br />

pro Cultu Divino de hac re statuit consiliis, factis a Nobis potestatibus.<br />

Beatae Mariae Virginis templum quod supra memoravimus ut in Basilicas<br />

Minores ascribatur decernimus, iuribus nempe ac liturgicis privilegiis<br />

attributis quae ad tempia hoc nomine honestata pertinent. Diligentes<br />

proinde serventur quae decretum (( De titulo Basilicae Minoris »,<br />

die vi mensis Iunii anno MCMLXVIII exaratum, deliberavit et constituit.<br />

Quibuslibet rebus minime obstantibus. Ipsam demum Beatam Virginem<br />

Mariam plurima deprecamur prece ut cunctis qui ad eandem tam fidenter<br />

decurrant, usque se praestet opiferam Matremque benignam, quae<br />

quidem hac in aede tenuioris ordinis praesertim tot per saecula filios<br />

Aliasque respexit.<br />

Datum Romae, apud S. Petrum, sub anulo Piscatoris, die xxvn<br />

mensis Iulii, anno MCMLXXXVIII, Pontificatus Nostri decimo.<br />

69 AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis<br />

Loco gg Sigilli<br />

In Secret. Status tab., n. 22!,.Vt$/105.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1745<br />

VII<br />

In oppido « Gastellabate » quod dicunt, qui locus est dioecesis Vallensis in<br />

Lucania, paroeciale templum B. M. V. in Caelum Assumptae sacrum titulo<br />

ac dignitate Basilicae Minoris augetur.<br />

IOANNES PAULUS PP. II<br />

Ad perpetuam rei memoriam. — Compertum quidem plane habetur<br />

in loco « Castellabate », quod oppidum est Ecclesiae Vallensis in Lucania,<br />

paroeciale templum B. M. V. in Caelum Assumptae dicatum, necnon<br />

anno MCMXXXVII in pristinum restitutum, sacra ab aede in honorem<br />

Sanctae Mariae de gulia annis MCXXIV-MCXXXVIII primum illic aedificata<br />

profectum esse. Quod pluris tamen est, praeter eiusdem templi momentum<br />

artisticum, pro explorato habetur ipsum, in primis ob paroeciales<br />

curas Reverendi Domini Archipresbyteri et cleri ei auxiliantis, magnopere<br />

non solum ad christianam fidem in incolis alendam, sed ad peculiarem<br />

etiam pietatem erga Beatam Virginem Mariam, caelicam ac<br />

dulcissimam omnium fidelium Matrem, magis magisque colendam, vulgandam<br />

firmiterque tuendam conferre. Quapropter Nos, quibus maxime<br />

cordi est spiritale Christifidelium emolumentum omniumque animorum<br />

salus, non dubitantes quin audiendae sint preces, quibus ad Apostolicam<br />

<strong>Sede</strong>m admotis Venerabilis Frater Iosephus Casale, Episcopus Vallensis<br />

in Lucania, sua suique cleri ac populi vota expromens, nuper<br />

poposcit ut clara quam diximus aedes sacra insigni Basilicae Minoris<br />

titulo decoretur, nunc, sicut quod hac de re Congregatio pro Cultu<br />

Divino ex facultatibus sibi a Nobis factis hodie peregit, id confirmamus,<br />

ita e plenitudine etiam potestatis Nostrae Apostolicae harumque Litterarum<br />

virtute nominatum templum paroeciale B. V. Mariae in Caelum<br />

Assumptae consecratum ad gradum honoremque Basilicae Minoris perpetuumque<br />

in modum evehimus ; omnibus ei traditis iuribus et privilegiis,<br />

quae reliquarum eiusmodi ordinis Basilicarum sunt propria,<br />

iis tamen servatis, quae secundum Decretum (( de titulo Basilicae Minoris<br />

», die vi mensis Iunii anno MCMLXVIII evulgatum, rite sunt<br />

servanda. Contrariis quibuslibet haud obstantibus. Quas Litteras Nostras<br />

Apostolicas nunc et in posterum religiose observari volumus omnesque<br />

effectus suos habere.<br />

Datum Romae, apud Sanctum Petrum, sub anulo Piscatoris, die<br />

altero mensis Augusti, anno MCMLXXXVIII, Pontificatus Nostri decimo.<br />

ffi AUGUSTINUS Card. CASAROLI, a publicis Ecclesiae negotiis<br />

Loco ¡Ji Sigilli<br />

In Secret. Status tab., n. 22J,.766.


1746 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

EPISTULA<br />

Ad Venerabilem Fratrem <strong>La</strong>dislaum S. R. E. Cardinalem Paskai, ad Epi­<br />

scopos adque catholicos fideles Húngaros post nongentos quinquaginta<br />

transactos annos ab obitu S. Stephani, Hungarorum Regis.<br />

Mariali anno 1988 iam absoluto, eodem die quo Ecclesia meminit<br />

(( ... Virginem Mariam, perfecto terrestris vitae itinere, corpore et<br />

anima ad supernam caeli gloriam evectam esse ... », vos, dilecti Fratres<br />

et Filii Hungari, memoria recolitis nongentos quinquaginta transactos<br />

annos ab obitu sancti Stephani, Nationis vestrae Conditoris, atque<br />

una simul sedulam honoratis praesentiam Mariae « Magnae Dominae »<br />

in vestra perantiqua historia. Etenim die xv mensis Augusti anno<br />

Mxxxvin obiit diem supremum rex Stephanus, qui Gentis vestrae<br />

clarum gressum in christianam religionem perfecerat, eidemque here­<br />

ditate reliquit pietatem in Virginem Mariam.<br />

Eodem hoc anno, praeterea, memoria fit quinquaginta annorum a<br />

quarto et tricesimo omnium Nationum Eucharistico Conventu, qui sane<br />

eventus ecclesialis mirum in modum pernotuit non in urbe vestra Buda-<br />

pestino tantum atque in Patria vestra, sed cuncto in catholico orbe<br />

celebri illo mense Maio anno 1938. Sicut omnes noverunt, Summi Pon­<br />

tificis Legatus missus est Eugenius Pacelli, tunc Secretarius Status,<br />

qui sane subsequenti anno ad Supremum evectus est Pontificatum, as­<br />

sumpto nomine Pio XII.<br />

Maiores vestri semper pro certo habuerunt Christianam fidem arte<br />

coniungi cum Mariali pietate : quam veritatem Episcoporum praedi­<br />

catorum fidei — praesertim Adalberti et Gerardi — apostolicus ardor<br />

inculcavit nec non presbyterorum monachorumque, qui Christi reli­<br />

gionem populum vestrum docuerunt.<br />

Veritatis Evangelicae receptio, cuius initium factum est sub prin­<br />

cipe Géza, cultorem invenit praecipuum ipsius filium Stephanum, atque<br />

ita factum est ut Silvester II Papa, anno millesimo exeunte, per Abba­<br />

tem Astrick-Anastasium ei mitteret regis coronam, agnosceretque eius­<br />

modi facinore etiam quod ad formam pertinet Hungarorum supremam<br />

libertatem.<br />

Christi Vicarii benevolentiae respondit sanctus Rex ratione laude<br />

digna : decem enim dioeceses condidit earumque exstruxit ecclesias<br />

cathedrales; monachorum institutioni favit; providas edidit leges, quas<br />

colere iussit firmiter; cum populis proprioribus aptam excitavit conso-


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1747<br />

ciationem, mutuo nisam obsequio atque catholicorum institutorum ob­<br />

servantia; rationes habuit artas cum praecipuis orbis Christiani tunc<br />

temporis sedibus, ibique pro peregrinatoribus" Hungaris hospitia consti­<br />

tuit. Paucis, Nationem suam in Rem Publicam Christianam convertit.<br />

Imaginem pariter egregiam prae se fert ipsius domestica familia-<br />

risque vita. Studiosus exstitit maritus Beatae Giselae Bavaricae, sororis<br />

imperatoris sancti Henrici II. Firma fide praeditus, prope domum<br />

regiam aedificavit monacharum coenobium, ut diuturnam orantemque<br />

deprecationem prospiceret familiae suae suoque Populo. Pater benignus<br />

atque sollicitus vicissitudinum heredis regnique, filium suum Emeri-<br />

cum instruxit ad sanctitatem — qui in sanctorum numerum relatus est<br />

die XX mensis Augusti anno 1083 — atque ad arduam rei publicae admi­<br />

nistrandae rationem'. Qua in re exemplo sunt hortationes quae inve­<br />

niuntur in libello (( De morum institutione ad Americum ducem ».<br />

Verum, Stephani exspectationes ad domum regnatricem pertinentes<br />

ad effectum adduci non potuerunt : mortuus est Emericus, ut ferunt<br />

regni Chronica, dum venabatur, die II mensis Septembris anno 1031.<br />

Licet dolore affectus ob defectionem progeniei suae quam praeficeret<br />

Nationi, firmius usque in fide haesit, populumque concredidit suum<br />

praesidio


1748 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

eiusmodi collegialis consecrationis Virgini actum suum faciet eumque<br />

commutabit cum vinculo fidelitatis in Eam atque in Ipsius Filium.<br />

Etiam Nos vobiscum cogitatione et animo erimus. Atque pergratum<br />

habebimus vos comitari non precibus tantum Nostraque Apostolica<br />

Benedictione, sed Nostrum putabimus universalis Ecclesiae Pastoris<br />

munus renovare, una cum vobis, Fratres in episcopatu, Patriae vestrae<br />

commendationem « Magnae Dominae Hungarorum » ut, — sancto rege<br />

Stephano deprecante — Ipsa ei praesidio sit eidemque prosperitatem<br />

obtineat atque erga Christum firmam fidelitatem.<br />

Ex Aedibus Vaticanis, die xvi mensis Augusti, anno MCMLXXXVIII,<br />

Pontificatus Nostri decimo.<br />

Dear Friends,<br />

IOANNES PAULUS PP. II<br />

ALLOCUTIONES<br />

I<br />

Ad quosdam seiunctos fratres ex Africa.<br />

1. I am happy to welcome you to the Vatican, and I greet you<br />

with the words of the Apostle Paul : "Grace and peace to you from<br />

God our Father and the Lord Jesus Christ". 1<br />

The ecumenical nature of your group brings to mind the words<br />

of the Second Vatican Council, that "coopération among all Christians<br />

vividly expresses that bond which already unités them, and it sets in<br />

clearer relief the features of Christ the Servant". 2 The bond which<br />

unités us is nothing less than the pouring into our hearts of the Holy<br />

Spirit, 3 through our baptismal configuration with Christ. It has to<br />

be our ardent prayer that an increased awareness of the nature and<br />

significance of that bond will make our witness before the' world<br />

more authentic and convincing. Essential to that witness is the spirit<br />

of service with which we seek to respond to the needs of our brothers<br />

and sisters.<br />

* Die 27 m. Maii a. 1988.<br />

1 1 Cor 1:3.<br />

2 Unitatis Redintegratio, 12.<br />

3 Cf. Rom 5:5.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1749<br />

2. I am fully aware of how deeply committed you are, as leaders<br />

of the Christian Churches and communities in your country, to<br />

proclaiming the Gospel message of salvation and to affi.rm.ing, in the<br />

historical and social circumstances of your peoples, the values intrinsic<br />

to that message and inseparable from it, such as peace, solidarity,<br />

justice and the equal human dignity of ali. In the one "house of<br />

God" 4 there is room for everyone, but above ali for the weakest and<br />

poorest and most vulnerable of the brethren.<br />

I know the anguish that you expérience as you see, day by day,<br />

the terrible toll that the system of apartheid continues to take on<br />

the lives of individuáis and families, and on society itself. You are<br />

aware of the Holy See's constantly declared defence of human dignity<br />

and human rights, and its opposition to ali forms of racial discrimi­<br />

nation. I do not hesitate to repeat once again that "every form of<br />

discrimination based on race, whether occasionai or systematically<br />

practised, and whether it is aimed at individuáis or whole racial<br />

groups, is absolutely unacceptable". 5 For we believe that what is<br />

taught in Scripture applies to every mah and woman, that "God<br />

created man in his own image" 6 and that all of us "were reconciled<br />

to God by the death of his Son". 7<br />

3. Since reconciliation is at the heart of the Gospel, Christians<br />

cannot accept structures of racial discrimination which violate human<br />

rights. But they must also realize that a change of structures is<br />

linked to a change of hearts. The changes they seek are rooted in<br />

the power of love, the divine love from which every Christian action<br />

and transformation Springs. Christians in South Africa are called<br />

to work together to promote among ali peoples in your society a sense<br />

of effective solidarity, which I have recently discribed, in another<br />

context, as "a firm and persevering détermination to commit oneself<br />

to the common good, that is ... to the good of ali and of each individuai<br />

because we are ali really responsible for all". 8<br />

I pray that the Christian communities in South Africa will continue<br />

to foster only peaceful means of responding to the difficulties of the<br />

présent situation. The admonition contained in the Letter of Saint<br />

4 Cf. Heb 3:6.<br />

5 Address to the United Nations Committee against Apartheid, 7 Iuly 1984.<br />

« Gn 1:27.<br />

7 Born 5:10.<br />

* Sollicitudo Rei Socialis, 38.


1750 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

James is most appropriate : "The harvest of righteousness is sown<br />

in peace by those who make peace". 9 Let ns share the hope that in<br />

the midst of so much suffering in South Africa, of which the whole<br />

world is witness, your ecumenical efforts will plant seeds of justice<br />

and peace which, by the help of God's grace, will come to fruition soon.<br />

May God bless all his sons and daughters in South Africa.<br />

II<br />

Ad quosdam Australiae episcopos sacra limina visitantes.*<br />

Dear brother Bishops,<br />

1. We have just brought to completion the Church's annual<br />

célébration of the great mysteries of Rédemption : Christ's Death<br />

and Résurrection, his Ascension into heaven and the coming of the<br />

Holy Spirit at Pentecost. It is with joy that I welcome you for your<br />

ad Limina visit at a time when the célébration of thèse great mysteries<br />

of faith is still so vivid in our minds and hearts.<br />

Pentecost, in particular, reminds us that the Church, even after<br />

two millennia, is always young through, the working of the Holy<br />

Spirit. It was, in part, to enhance awareness of this fact that my<br />

predecessor Pope John XXIII convoked the Second Vatican Council.<br />

His prayer was that the wonders o f the Holy Spirit would be renewed<br />

in our day as in a new Pentecost. If we consider the Church's long<br />

history with the eyes of faith, we can find ample confirmation that<br />

the wonders of the Holy Spirit are indeed renewed in every age,<br />

notwithstanding the obstacles that human sinfulness and weakness<br />

impose. In the words of the Council, "every renewal of the Church<br />

essentially consists in an increase of fidelity to her own calling ...<br />

Christ summons the Church, as she goes her pilgrim way, to that<br />

continuai reformation of which she always has need, insofar as she<br />

is a human and earthly institution". 1 We must add that the Church's<br />

fidelity to her calling means fidelity to a living person : Jesus Christ.<br />

Through him, her bridegroom and Lord, she enters into communion<br />

with the Father and the Holy Spirit.<br />

9 3:18.<br />

* Die 28 m. Maii a. 1988.<br />

1 Unitatis Redintegratio, 6.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1751<br />

2. For us Bishops, our relationship to God, or more precisely<br />

our communion with the Most Blessed Trinity, is obviously not just<br />

an individual expérience for our own benefit. Rather, as a gift received<br />

in Baptism and sealed by the Spirit in a new way at our episcopal<br />

ordination, this relationship becomes the very source of our ministry<br />

to God's people. A Bishop's role in his local Church and in the<br />

universal communion of faith is not without an intimate and dynamic<br />

relationship to his personal commitment to God through Jesus Christ<br />

in the Holy Spirit.<br />

Äs the Council reminds us : "It pleased God to sanctify and save<br />

human beings not as individuáis without any bond or link between<br />

them, but rather to make them into a people who might acknowledge<br />

him in truth and serve him in holiness 5 '. 2 According to Saint Paul,<br />

together we form the one body of Christ, 3 with ali that this implies<br />

for our relationship with God and with one another, and for the<br />

mission we have received through Baptism and Holy Orders. It is<br />

within the context of this mystery of ecclesial communion that I wish<br />

to reflect briefly with you on some aspects of the Church's life in<br />

Australia.<br />

3. The communal dimension of the Church's existence is vividly<br />

illustrated by her worship and sacramentai life. The renewal en-<br />

visioned by the Council included the earnest desire that ali the faith­<br />

ful should be led to "full, conscious and active participation" in the<br />

liturgy, 4 and that they should "eagerly fréquent those sacraments<br />

which were instituted to nourish the Christian life". 5 I rejoice with<br />

you that liturgical renewal has indeed led to a more active par­<br />

ticipation in the Church's worship, and to a new awareness that full<br />

participation means actively sharing in the Church's mission in<br />

daily life.<br />

At the same time we recognize that changes in the Church as well<br />

as the increased secularization of society have been the occasion for<br />

some to absent themselves from her sacramental life, particularly<br />

the Sunday Eucharist. This phenomenon is not confìned to Australia,<br />

but I know that this does not lessen your concern that the proportion<br />

of Catholics in your country who regularly attend Sunday Mass has<br />

2 Lumen Gentium, 9.<br />

3 Cf. 1 Cor 12:27.<br />

4 Sacrosanctum Concilium, 14.<br />

5 Ibid., 59.<br />

114 - A. A. S


1752 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

been in decline, despite the apparent stability of Mass attendance<br />

due to increases in the Catholic population. This is a trend that<br />

wounds the very heart of ecclesial communion, for as the Council<br />

teaches : "The goal of apostolic endeavour is that ali who are made<br />

children of God by faith and Baptism should come together to praise<br />

God in the midst of his Church, to take part in the Sacrifice and<br />

to eat the Lord's Supper". 6<br />

4. One of the outstanding features of the Church in Australia<br />

has been the striking witness of the Catholic people's fidelity to<br />

Sunday worship. Your pioneer bishops and clergy instilled into<br />

them the truth that "it is the Mass that matters". People overéame<br />

the difficulties of distance and climate in order to particípate in the<br />

Eucharist. They did so in imitation of their priests, whose self-<br />

sacrifice in bringing the Mass to them was in many instances nothing<br />

short of heroic. I wish to commend you and your clergy for your<br />

fidelity to this tradition and for your efforts to bring the sacraments<br />

to God's people. I would also urge you to consider ways to restore<br />

an awareness of the supreme value of participation in the Eucharist<br />

among those who have given up Sunday worship.<br />

As a help to us in fulfilling this task, the documents of the<br />

Council provide the necessary orientation. They constitute a rich<br />

source of inspiration and reflection for all who seèk to deepen their<br />

appréciation of worship and participation in the liturgy. For the<br />

Council Fathers, liturgy is a foretaste of heaven, it is the sacred<br />

action par excellence, in which God is glorifìed and we are made<br />

holy. It contributes to our interior formation and gives rise to an<br />

authentic Christian spirit, and is therefore of the greatest importance<br />

for the spiritual life. The liturgy animâtes our search for unity<br />

and our practice of eharity. It is indeed "the summit towards which<br />

the activity of the Church is directed ; it is also the fount from which<br />

all her power fiows". 7 Far from being only an obligation, participation<br />

in the Eucharist is an actualization and strengthening of ali that<br />

is most sacred and most vital in Christian life. People need to be<br />

reminded of the immense spiritual riches that sharing in the Eucharist<br />

brings to them as members of a royal priesthood.<br />

6 IUd., 10.<br />

7 IUd.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1753<br />

5. The most effective means of imparting this conciliar teaching<br />

is the witness of pastors whose own lives radiate a love and révérence<br />

for the liturgy, a love and révérence based on a profound under­<br />

standing of the sacred mysteries, especially the Eucharist. Sound<br />

catechesis is also of capital importance for full participation in the<br />

sacraments. Catechesis concerning the significance and necessity of<br />

Sunday worship must be imparted both in the home and at school.<br />

Those who are no longer in school, especially young adults, need<br />

to be constantly encouragéd to receive the sacraments and should<br />

always be made welcome by the worshipping community. As I have<br />

pointed out in Catechesi Tradendae, "sacramental life is impover-<br />

ished and very soon turns into hollow ritualism if it is not based<br />

on serious knowledge of the \meaning of the sacraments, and catechesis<br />

becomes intellectualized if it fails to come alive in sacramental<br />

practice". 8<br />

Catechesis in general, and especially catechesis about the Eucharist,<br />

must insist on the supernatural content of Catholic doctrine. Other-<br />

wise the faith of God's People risks being reduced to the level of<br />

subjective religious feelings, or to a "moralism" detached from a<br />

doctrinal foundation. Fidelity to the objective content of faith is<br />

basic to the Church's life and mission, and to défend that content<br />

and pass it on to each new generation are among the gravest responsi­<br />

bilities of a Bishop's teaching and pastoral office. I would encourage<br />

you to make this a principal aspect of your ministry.<br />

6. All that I have said about the Eucharist also applies to the<br />

Sacrament of Penance. On other occasions I have drawn attention<br />

to the close link between these two sacraments. 9 The Introduction<br />

to the New Order of Penance expresses this very beautifully when<br />

it states that "in the Sacrament of Penance ... the Father receives<br />

the home-coming son, Christ puts the lost sheep on his Shoulder and<br />

returns it to the sheepfold, and the Holy Spirit sanctifies his temple<br />

again or dwells in it more fully. All this is manifested by a renewed<br />

and more fervent sharing in the table of Lord where there is great<br />

joy in the banquet given by the Church of God for the son returned<br />

from afar". 10<br />

8 No. 23.<br />

9 Cf. Redemptor Hominis, 20; Dominicae Cenae, 7.<br />

10 Misericordiam Suam, 6.


1754 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

As with the Eucharist, the Sacrament of Penánce calis for careful<br />

catechesis. An evident appréciation of this sacrament on the part<br />

of priests themselves will help the laity to realize the necessity and<br />

value of individual confession and absolution for growth in holiness<br />

and as the ordinary way by which a person who is aware of serious<br />

sin is reconciled with God and with the Church. 11<br />

7. I also wish to mention the link between the vitality of sacra­<br />

mental practice and vocations to the priesthood and religious life,<br />

which are so important for the future of your local Churches. God's<br />

gift of priestly and religious vocations is mysteriously related to<br />

the participation of the faithful in the Eucharistie Sacrifice with<br />

révérence and with a worthiness conferred by the Sacrament of<br />

Penance. As the chief source of pastoral charity, 12 the Eucharist not<br />

only sustains priests and Religious in a life of faith and selfless love;<br />

it also enkindles that pastoral charity in potential priests and Re­<br />

ligious, so that they too may serve Christ and his Church in these<br />

special vocations. Fostering love for the sacraments among the<br />

young, especially love for the Eucharist, is an important part of<br />

promoting vocations.<br />

We must also pray, since what is at stake is not any human<br />

project of our own, but rather the réalisation o f God's plan. 13, Düring<br />

his earthly ministry, Jesus recognized that "the harvest is plentiful,<br />

but the labourers are few". 14 He then revealed our serious responsi-<br />

bility for overcoming the imbalance between the needs of God's people<br />

and the number of apostolic labourers when he commanded us to<br />

"pray therefore the Lord of the harvest to send out labourers into<br />

his harvest". 15 Here too, the fefvour of our prayer for vocations is<br />

intimately linked to our love and understanding of the sacraments.<br />

At the same time the local Churches, as well as religious com­<br />

munities, must be energetic in undertaking the research, planning<br />

and Organization necessary for the promotion of vocations. The quality<br />

and number of personnel and resources allotted to this work are not<br />

only a measure of the priority given to this challenge, but also a<br />

testimony to the firm conviction of the various diocèses and religious<br />

11 Cf. C.I.C., 960.<br />

12 Cf. Presbyterorum Ordinis, 14.<br />

15 Cf. Congrégation for the Clergy, Postquam Apostoli, 25 March 19<strong>80</strong>.<br />

14 Lk 10:2.<br />

15 Ibid.


Acta Ioannis Pauli Pp. Il 1755<br />

communities that God's generosity will not be lacking to support our<br />

human endeavours. We must constantly renew our trust in the im­<br />

mense power of Christ's Paschal Mystery to raise up and sustain new<br />

vocations in the Church.<br />

Dear Brothers, as Australia célébrâtes her Bicentenary, you and<br />

your people are called to reflect on the contribution which the Church<br />

has made and is ihaking to your national life and history. It was<br />

my special joy to witness this contribution at first hand during my<br />

pastoral visit. Together with you, I pray that the people of Australia<br />

will not fail to build a society based on the love and worship of<br />

Almighty God. May Catholics always be a shining example of this<br />

to their brothers and sisters ! In this year dedicated to Mary, Mother<br />

of Christ and Mother of his Church, I commend you and your clergy<br />

and people to her loving intercession, and I cordially impart my<br />

Apostolic Blessing.<br />

III<br />

Ad quosdam episcopos Foederatarum Civitatum Americae Septemtrionalis<br />

limina Apostolorum visitantes.*<br />

Dear Brothers in our Lord Jesus Christ,<br />

1. Once again it is a great joy for me to welcome a group of<br />

American Bishops. In you I greet ali the priests, deacons, Religious<br />

and laity of the Provinces of Louisville, Mobile and New Orleans.<br />

Memories of New Orleans encourage me to send special greetings<br />

to those groups that I met there : the youth of America, the apostles<br />

of Catholic éducation, the belo ved black community throughout your<br />

land, and ali those striving to meet the challenge of greatness in<br />

higher Catholic éducation. At the same time I remember in my<br />

thoughts and cherish in my heart ali the faithful of America, for<br />

whom we are striving to provide true pastoral service in the name<br />

of "the Chief Shepherd of the flock", 1 our Lord and Savior Jesus Christ.<br />

In all the pastoral events that I expérience with you, the Bishops<br />

of the United States—each event in continuity with the preceding<br />

ones—it is my intention to reflect with you on an organic pastoral<br />

• Die 31 m. Maii a. 1988.<br />

1 1 Pt 5:4.


1756 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

vieto of our episcopal ministry. This organic view must take into<br />

account the perennial exigencies of the Gospel ; it must also express<br />

the indisputable priorities of the life of the Church today, both in<br />

her universal needs and in the special requirements of the Church<br />

in the United States. At the same time it must faithfully reflect<br />

the cali of the Second Vatican Council to reform and renewal as<br />

reiterated by the Bishop of Rome and the Worldwide Episcopate in<br />

communion with him. This communion is especially evident in the<br />

différent sessions of the Synod of Bishops, the conclusions of which<br />

are of special urgency for all pastoral planning in the Church.<br />

2. One of the essential thèmes of the Gospel that has been emphasized<br />

by both the Second Vatican Council and the Synod of<br />

Bishops is the cali to penance or conversion—and consequently to<br />

reconciliation—incumbent on all members of the Church, and particulari^<br />

relevant to our own lives and ministry as Bishops. Conversion<br />

as proclaimed by Christ is a whole program of life and pastoral action.<br />

It is the basis for an organic view of pastoral ministry because it is<br />

linked to ali the great aspects of God's révélation.<br />

Conversion speaks to us about the need to acknowledge the primacy<br />

of God in the world and in our individual lives. It présupposes the<br />

reality of sin and the need to respond to God in and through Christ<br />

the Savior, who frees us from our sins. Christ's command of conversion<br />

imposes on us "the obédience of faith" 2 in ail its implications.<br />

Conversion becomes for us a synthesis of the Gospel, and repeated<br />

conversions throughout the ages reflect the unceasing action of the<br />

Risen Christ on the life of the Church. Jesus himself introduces us<br />

to the meaning of penance or conversion when he says : "Repent and<br />

believe in the Gospel". 3 Conversion signifies an internai change of<br />

attitude and of approach to God and to the world. This is the way<br />

the Church has always understood this reality. The Synod of 1983<br />

described it as "the inmost change of heart under the influence of<br />

the word of God and in the perspective of the Kingdom", and again<br />

as "a conversion that passes from the heart to deeds, and then to<br />

the Christian's whole life". 4<br />

3. Our conversion is understood as a response to the call of Jesus<br />

to embrace his Gospel and enter his Kingdom. His call had been<br />

2 Rom 1:5.<br />

3 Mk 1:15.<br />

* Reconciliatio et Paenitentia, 4.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1757<br />

anticipateci by the Precursor of his Kingdom, John the Baptist :<br />

"Repent, for the Kingdom of heaven is at hand 5 '. 5 Jesus himself<br />

entrusted this call to his Apostles and through them to us. On the<br />

day of Pentecost it was taken up by Peter who encouraged the people<br />

to proclaim Jesus Christ as Lord and Messiah, saying : "Repent and<br />

be baptized, every one of you in the name of Jesus Christ for the<br />

forgiveness of your sins; and you will receive the gift of the Holy<br />

Spirit". 6 The Apostle Paul bore public testimony to the fact that<br />

he "preached the need to repent and turn to God, and to do works<br />

giving évidence of repentance 55 . 7<br />

In imitating the Apostles Peter and Paul, by striving to embrace<br />

the reality of conversion and by preaching it, we are in effect proclaim­<br />

ing the full content of the truth that Jesus revealed about repen tance.<br />

In speaking of conversion or penance we direct people's attention to<br />

God himself and to the need to live in conformity with the truth that<br />

God has expressed regarding human nature. To cali to conversion<br />

means to proclaim God's dominion over ali création, especially over<br />

ali humanity. It means extolling God's law and acknowledging ali<br />

the practical effects of création. In the act of conversion the human<br />

person proclaims his or her dependence on God and acknowledges<br />

the need to obey God's law in order to live in freedom.<br />

Conversion présupposes an acknowledgment of the reality of human<br />

rébellion against the majesty of God. In each person's heart conversion<br />

signifies the vast superiority of grace over sin, so much so trat "where<br />

sin increased, grace overflowed ali the more' 5 . 8 Conversion is made<br />

possible and actually brought about in human hearts by the victory<br />

of Jesus in his Paschal Mystery. Every individuai conversion is an<br />

expression of the divine plan whereby human beings must consent<br />

to God's salvific action. Henee every conversion expresses the nobility<br />

of human effort and at the same time its total insufficieney. Every<br />

conversion proclaims the supremacy of grace.<br />

4. By reflecting on Jesus' words to be converted, to repent, to<br />

open our hearts to life and grace, to renounce sin, we discover the<br />

relationship between conversion and God's love, the relationship be­<br />

tween conversion and God's power. As we reflect on the call of<br />

5 Mt 3:2.<br />

6 Acts 2:38.<br />

7 Acts 26:20.<br />

8 Rom 5:20.


1758 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Jesus to do penance we discover the new world of mercy, which is<br />

revealed in the Cross. The Cross of Jesus Christ is indeed, as I have<br />

stated before, "a radical révélation of mercy, or rather of the love<br />

that goes against what constitutes the very root of evil in the history<br />

of man : against sin and death ... the Cross of Christ, in fact, makes<br />

us understand the deepest roots of evil". 9<br />

Mercy in turn presumes conversion on the part of all of us, and<br />

the notion of conversion forces us to reflect on the truth which we<br />

must live. It often happens that when the Church speaks of the<br />

requirements of truth in relation to conversion and mercy the world<br />

reacts negatively. But the Church cannot proclaim the reality of<br />

God's infinite mercy without pointing out how the acceptance of<br />

mercy requires an openness to God's law. It requires the personal<br />

observance of God's law as a response to his covenant of mercy.<br />

In demonstrating his fidelity to his fatherly love, God cannot con-<br />

tradict his own truth. Henee true conversion, which consists in<br />

discovering God's mercy, includes repentance from whatever negates<br />

the truth of God expressed in human nature.<br />

5. At the same time conversion brings with it reconciliation.<br />

Reconciliation is the resuit o f conversion. It is the gift of the heavenly<br />

Father given through Christ and in the Holy Spirit to those who<br />

are converted. In the words of Saint Paul : God "has reconciled us<br />

to himself through Christ and given us the ministry of reconciliation". 10<br />

Conversion remains the key to ail reconciliation and to the Church's<br />

ministry of reconciliation. All individual and collective réconciliation<br />

Springs from the conversion o f hearts. The social fabric of the Church<br />

and the world will be reformed and renewed only when conversion is<br />

interior and personal. The needed reform of oppressive economie<br />

and politicai structures in the world cannot be effected without the<br />

conversion of hearts. The reconciliation of humanity at the level of<br />

individuáis, communities, peoples and blocs of nations presumes the<br />

conversion of individual hearts and must be based on truth. The<br />

Synod on Reconciliation and Penance fully proclaimed this truth,<br />

showing how at the oasis o f all divisions there is personal sin, the<br />

ultimate essence and darkness of which is "disobedience to God". 11<br />

9 Dives in Misericordia, 8.<br />

10 2 Cor 5:18.<br />

11 Reconciliatio et Paenitentia, 14; cf. No. 16.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1759<br />

6. In being called to be a sign of reconciliation in the world, the<br />

Church is therefore called to be a sign of conversion from sin and<br />

of obédience to God's law. In her very nature the Church is the<br />

great sacrament o f réconciliation. To live this truth fully she must<br />

at all times be both a reconciled and reconciling community that<br />

proclaims the divisive power of every personal sin but above all<br />

the reconciling and unifying power of Christ's Paschal Mystery, in<br />

which love is stronger than sin and death.<br />

In fidelity to her mission the Church must preach the existence<br />

of evil and sin. With great insight the Synod of Bishops acknowledged<br />

with Pope Pius XII that "the sin of the Century is the loss of the<br />

sense of sin". 12 In the Post-Synodal Apostolic Exhortation I noted<br />

that the "restoration of a proper sense of sin is the first way of facing<br />

the grave spiritual crisis looming over man today". 13 Already the<br />

early Church had reacted vigorously to the illusion of sinlessness<br />

on the part of some, as stated in the First Letter of Saint John:<br />

"If we say we have no sin, we deceive ourselves and the truth is not<br />

in us". 14<br />

When we take to heart this statement, we open ourselves to the<br />

action of the Holy Spirit who reveáis to us our limitations and defects<br />

and "convicts" us of our sins of act and omission. At the same<br />

time, both as individuáis and as communities in the Church we<br />

know that we have not yet reached our goal, we do not yet fully live<br />

the Gospel, we have not yet perfectly applied the Council. The more<br />

we have a sense of our limitations and personal sins, the more we<br />

will divest ourselves of any sentiments of neo-triumphalism and take<br />

to heart ali pertinent observations and suggestions about our life<br />

and ministry.<br />

7. Humbled before God and reconciled with him and within herself,<br />

the Church is able to pursue with interior freedom her specific<br />

mission, which is "to evoke conversion and penance in man's heart<br />

and to offer him the gift of reconciliation". 15 This she does in différent<br />

ways, particularly through catechesis and the sacraments entrusted<br />

to her by Christ. At this moment in the Church's life, both in the<br />

United States and throughout the world, it is opportune to reflect<br />

12 Cf. ibid., 18.<br />

13 Ibid.<br />

14 1:8.<br />

15 Reconciliatio et Paenitentia, 23.


1760 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

on the Sacrament o f Penance with a view to reinforcing, in communion<br />

with the whole Church, an organic pastoral approach to a matter<br />

of such supreme importance for the conversion and reconciliation<br />

of the world.<br />

The general expérience of the Bishops participating at the Synod<br />

and of many others throughout the Church in regard to the use of<br />

this Sacrament was summarized in this way : "The Sacrament of<br />

Penance is in crisis. ... For the Sacrament of Confession is indeed<br />

being undermined". 16 The statements are neither negative expressions<br />

of pessimism nor causes for alarm ; they are rather expressions of<br />

a pastoral realism that requires positive pastoral reflection, planning<br />

and action. By the power of Christ's Paschal Mystery that is active<br />

within her, the Church is capable of responding to ali the crises that<br />

she ever faces, including this one. But she must make sure that she<br />

acknowledges the crisis, and that she adequately faces it with the<br />

supernatural means at her disposai.<br />

8. In this crisis, which becomes a challenge to the Church's<br />

fidelity, the Bishops have a particular responsibility, which they can<br />

meet with a unique effectiveness. In something as sacred as this<br />

Sacrament, sporadic efforts are not enough to overeóme the crisis.<br />

For this reason I appeal today to you and through you to ali the<br />

Bishops of the United States for organic pastoral planning in each<br />

diocèse to restore the Sacrament of Penance to its rightful place in<br />

the Church and to renew its use in full accordance with the intention<br />

of Christ.<br />

A key point in this renewal process is "the obligation of pastors<br />

to facilitate for the faithful the practice of integral and individual<br />

confession of sins, which constitutes for them not only a dnty but<br />

also an inviolable and inalienable riglit, besides being something<br />

needed for the soul". 17 In this task the Bishops need the support and<br />

fraternal collaboration of all concerned. Of special importance are<br />

the concerted efforts of ali the members of the Conference of Bishops in<br />

insisting that the "gravis necessitas" required for general absolution be<br />

truly understood in the sense explained in Canon 961. In various régions<br />

of the world, the crisis facing the Sacrament of Penance is due in<br />

part to unwarranted interprétations of what constitutes the conditions<br />

» Ibid., 28.<br />

17 Ibid., 33.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1761<br />

of the "gravis necessitas" envisioned by the Church. The Bishops,<br />

not only of the United States but of all countries, can make a great<br />

pastoral contribution to the true renewal of the Sacrament of Penance<br />

by their sustained efforts to do everything possible to promote the<br />

proper interprétation of Canon 961. At stake is the whole question<br />

of the personal relationship that Christ will s to have with each pénitent<br />

and which the Church must unceasingly défend. In the Encyclical<br />

Redemptor Hominis I spoke of this relationship as involving rights<br />

on the part of each individuai and of Christ himself. 18<br />

9. As Bishops we also contribute to true renewal by fratemally<br />

encouraging our priests to persevere in their incomparable ministry<br />

as confessors. This means that they must first travel this path of<br />

conversion and reconciliation themselves. 19 In this too we must give<br />

them an example. Priests are meant by Christ to find immense<br />

spiritual fulfillment in accomplishing the Church's "ministry of<br />

reconciliation" 20 in a unique and supremely effective manner.<br />

Reflection on the Sacrament of Penance as the Sacrament of<br />

conversion and reconciliation will truly help individuáis and com­<br />

munities within the Church to understand the real nature of the<br />

renewal called for by the Second Vatican Council. The Sacrament<br />

of Penance is the actuation of Christ's paschal victory, because it<br />

is the personal application of his reconciling action to individuai<br />

hearts. Without the proper use of the Sacrament of Penance ali<br />

other forms of renewal will be incomplete, and at the same time<br />

the very reform and renewal of structures will be limited. For this<br />

reason the Sacrament of Reconciliation will prove to be a true Jcey<br />

to social progress and sure measure of the authentieity of all renewal<br />

in the Church in the United States and throughout the world.<br />

10. As we move closer toward the year 2000, roe must ever more<br />

effectively proclaim the fullness of Christ's mercy and offer to the<br />

world the hope that is found only in a loving and forgiving Savior.<br />

In order to aceomplish this we are called to do everything possible<br />

to prompte the sacrament of mercy and forgiveness in accordance<br />

with the Second Vatican Council, the pertinent liturgical norms of<br />

the Church, the Code of Canon <strong>La</strong>w and the conclusions of the Synod<br />

1S Cf. No. 20.<br />

" Cf. Reconciliatio et Paenitentia, 29.<br />

20 2 Cor 5:18.


1762 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

of 1983 as formulateci in Reconciliatio et Paenitentia. A goal of this<br />

magnitude cannot be attained without the constantly renewed col­<br />

légial communient of the worldwide Episcopatu. Today, in particular,<br />

I ask this commitment of you and all your brother Bishops in the<br />

United States. To each of you and to all your local Churches :<br />

"Grace, mercy, and peace from God the Father and Ohrist Jesus<br />

our Lord". 21<br />

IV<br />

Bononiae in aedibus almae Matris studiorum, IX exeunte saeculo ab athe­<br />

naeo condito.*<br />

Magnifico Signor Rettore,<br />

illustri Docenti e Presidi di Facoltà,<br />

Alunni ed Alunne tutti,<br />

cari Amici!<br />

1. È per me motivo di grande gioia questo incontro, per il quale<br />

vivamente ringrazio la cortesia di voi, Autorità Accademiche, e di<br />

ciascuno di voi qui presenti. Un incontro eccezionale per un evento<br />

eccezionale : il compimento di 900 anni di vita di questa « alma mater<br />

studiorum », che è l'Università di Bologna.<br />

Già per ogni istituzione celebrare il centenario è ragione di legit­<br />

tima fierezza. Ma la presente ricorrenza è per questo Ateneo un motivo<br />

di più alto prestigio in virtù del tempo e delle circostanze : essa, infatti,<br />

ci riporta agli albori del Secondo Millennio cristiano, allorché l'Eu­<br />

ropa si andava configurando nell'ormai compiuta fusione tra l'antico<br />

ceppo latino e la vitalità dei popoli germanici e slavi, sotto l'influsso<br />

decisivo e — si direbbe — catalizzante della forza spirituale del Van­<br />

gelo. Proprio nello sviluppo di questo processo di amalgama e di<br />

rinnovamento, tra gli altri importanti fattori, fu determinante il<br />

contributo dato dalle Università, che andavano via via sorgendo anche<br />

sul modello della primigenia ed esemplare esperienza bolognese.<br />

Era il tempo in cui, pur in mezzo a tensioni e contrasti, emergeva<br />

potente l'esigenza di un'unità politica e spirituale dei popoli. Ad essa<br />

il cristianesimo — ormai pienamente diffuso e radicato nell'intero<br />

21 1 Tim 1:2.<br />

* Die 7 m. Iunii a. 1988.<br />

«


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1763<br />

Continente — seppe efficacemente rispondere con la sua proposta di<br />

una verità una e unificante, con l'affermazione della dignità della<br />

ragione quale indispensabile componente dell'atto di fede, con il suo<br />

messaggio di elevazione dell'uomo, figlio e interlocutore di Dio, e<br />

di fraternità universale. Al servizio di questa stessa esigenza unitaria<br />

si posero le Università degli studi, tutte entro l'alveo di una cristia­<br />

nità chiaramente consapevole della sua identità, spesso addirittura<br />

istituzionalmente collegate con la Chiesa.<br />

2. <strong>La</strong> scuola universitaria — a differenza delle scuole antiche e<br />

anche delle scuole monastiche — mira alla formazione e organizza la<br />

ricerca non più solo in ordine alla perfezione dell'individuo o alle<br />

necessità della comunità religiosa, ma si apre all'intera società, alle<br />

sue richieste, alle funzioni della nuova vita cittadina.<br />

In connessione con questo allargamento di prospettiva sociale, si<br />

avverte l'importanza di un lavoro di sintesi, orientato a raggiungere<br />

l'unità del sapere ed a far convergere le diverse conoscenze in una<br />

visione globale della realtà. Tutto ciò si iscriveva nello sforzo di esplo­<br />

rare l'unica e suprema verità di Dio, riflessa nelle verità parziali che<br />

la mente umana riesce a indagare. Come ho già ricordato in altre<br />

occasioni, la nozione di (( università » comporta infatti un'esigenza<br />

di universalità, e cioè un'apertura a tutta la verità che tutti attrae<br />

e sovrasta, e si identifica nella verità di Dio e nella verità dell'uomo,<br />

che è il Verbo incarnato. 1 In tal modo viene anche esaltato, almeno<br />

implicitamente, l'uomo, come soggetto capace di analisi, di rifles­<br />

sione, di giudizio, e come indagatore e ammiratore di ogni valore e<br />

di ogni bellezza.<br />

In un mondo largamente dominato dall'uso della forza e dall'abi­<br />

tudine del sopruso, proprio nelle sedi universitarie si andò a poco a<br />

poco affermando il primato della ragione e del diritto.<br />

A questo proposito come non ricordare lo sviluppo degli studi giu­<br />

ridici, sia nel campo civile sia nel campo canonico, che si verificò<br />

soprattutto nell'Ateneo bolognese ad opera di maestri illustri quali<br />

Irnerio, la


1764 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Si può anzi ritenere che i lavori fondamentali dell'eguale dignità degli<br />

uomini, della libertà, della solidarietà — che sono oggi patrimonio<br />

spirituale dell'Europa e sono largamente recepiti nelle Costituzioni<br />

degli Stati moderni — maturarono proprio nel contesto cristiano delle<br />

università nel Medioevo.<br />

3. Un altro momento unificante — offerto dalla vita delle prime<br />

Università — fu rappresentato dall'incontro tra Maestri e discenti, i<br />

quali provenivano anche da regioni lontane. È questo specialmente<br />

il caso di Bologna, dove fin dagli inizi convennero studenti di ogni<br />

Nazione, raccolti in autonomi organismi, sempre nell'ambito della<br />

stessa convivenza accademica. Fu allora che lo Studio e la città<br />

di Bologna divennero punto d'incontro, ossia un centro dinamico<br />

di correnti culturali diverse, talvolta anche in contrasto tra loro,<br />

ma con l'ideale tensione a trascendere se stesse in una ritrovata<br />

unità spirituale.<br />

Di qui i licenziati, concluso il loro tirocinio, ripartivano per i loro<br />

Paesi, dove avrebbero insegnato in altre scuole, o avrebbero esercitato<br />

le (( arti » apprese. Chi non conosce le figure di alcuni eminenti<br />

uomini di cultura, che qui furono maestri e discepoli, come Erasmo<br />

da Rotterdam e il mio connazionale Nicolò Copernico?<br />

A questo Ateneo, dunque — come a molti altri parimenti sorti<br />

e sviluppati in un contesto culturale cristiano — va riconosciuto<br />

un ruolo unificante, benefico e decisivo.<br />

4. Oggi, alle soglie del Terzo Millennio della Redenzione l'Univer­<br />

sità, che vuol mettersi davvero al servizio della concreta umanità<br />

dei nostri tempi, si trova a dover rispondere a richieste non dissimili.<br />

Che cosa invocano oggi i popoli, pur se non sempre con esplicita<br />

consapevolezza e con sufficiente capacità di far udire la propria voce?<br />

Chiedono che ci si preoccupi dell'effettiva e piena salvezza dell'uomo,<br />

da più parti e gravemente insidiato e mortificato. Chiedono che si<br />

inauguri finalmente una epoca, nella quale — sia contro l'ingiustìzia<br />

e l'egoismo, sia contro le tentazioni di farsi giustizia con la violenza —<br />

prevalgano la ragione, l'aspirazione all'equità sostanziale delle con­<br />

dizioni, il metodo del libero e rispettoso confronto delle idee. Chie­<br />

dono che si affermi universalmente — contro ogni smodata avidità<br />

e ogni corsa al particolare profitto — la cultura della solidarietà,<br />

perché il mondo si faccia più giusto e più umano. Chiedono che si<br />

avanzi più decisamente nel processo dell'integrazione tra i popoli,


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1765<br />

nelle diverse aree geografiche, oltre ogni arbitraria lacerazione im­<br />

posta da pretese politiche o egemoniche.<br />

Dinanzi a queste esigenze un Ateneo, che ha radici così lontane<br />

e tradizioni così insigni come il vostro, può e deve farsi attento e<br />

accogliente, in modo che anche nel Terzo Millennio gli sia dato di<br />

svolgere l'alta funzione che ha avuto nel suo glorioso passato. Un<br />

tale impegno richiede certo il superamento — o almeno il serio tenta­<br />

tivo di superamento — della frammentazione del sapere, conseguente<br />

alla specializzazione esasperata, ed impone la ricerca della connes­<br />

sione e della sintesi nella verità sull'uomo e nel servizio dell'uomo.<br />

Si tratta di sviluppare un nuovo umanesimo, aperto alla trascen­<br />

denza e ai suoi valori, che ne rappresentano il fondamento più sicuro.<br />

A questo scopo dovranno essere favorite occasioni di dialogo e di<br />

comune indagine tra gli studiosi delle diverse discipline scientifiche,<br />

filosofiche, letterarie, artistiche, religiose. Come anche dovrà essere<br />

esaltata la dimensione comunitaria dell'Ateneo e l'abitudine agli<br />

scambi tra le diverse Università, come avveniva nei tempi passati.<br />

Così nella circolazione delle idee e nella disponibilità reciproca tra<br />

docenti e studenti potranno meglio realizzarsi gli obiettivi fonda­<br />

mentali dell'istituzione : l'elaborazione critica del sapere e la pre­<br />

parazione alla professione. Come ebbi a osservare in altra occasione,<br />

nell'Università deve attuarsi « una sorta di comunione che è didat­<br />

tica e scientifica, ma anche morale e umana, e si può offrire nello<br />

stesso tempo un modello alla società, che ha bisogno — e non è<br />

un mistero — di rafforzarsi per una convivenza ordinata e pacifica )). 2<br />

5. Al centro di ogni attenzione e preoccupazione del mondo acca­<br />

demico — come anche dell'intera società — vanno sempre posti<br />

l'uomo, la ricerca della sua verità, l'impegno nella sua promozione,<br />

il rispetto della sua dignità e dei suoi diritti.<br />

Questa esigenza è tanto più forte, quanto più vediamo la dignità<br />

umana avvilita e messa in pericolo da più parti, attraverso l'esercizio<br />

di un indebito potere dell'uomo sull'uomo, e spesso anche con il pre­<br />

testo del progresso scientifico e tecnologico.<br />

Il mio augurio sincero è che questo Ateneo sappia programmare<br />

il suo prossimo avvenire alla luce dell'idea della solidarietà, che por­<br />

terà ad aprirsi ancor più alla collaborazione con gli altri Istituti ed<br />

a proiettarsi insieme verso le necessità degli altri Paesi del mondo.<br />

2 Discorso all'Università di Pavia, 3.11.1984 in Insegnamenti VII/2, p. 1110.


1766 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Ad essa devono ispirarsi tutte le relazioni internazionali, in una rin­<br />

novata tensione di promozione umana e per una piena partecipazione<br />

di tutti i popoli ai beni della creazione, posti da Dio a disposizione<br />

di tutti gli uomini.<br />

Le Università europee potranno esprimere la loro solidarietà me­<br />

diante la preparazione di qualificati professionisti dei Paesi e per i<br />

Paesi in via di sviluppo, la collaborazione scientifica con le giovani<br />

istituzioni, la formazione di una mentalità universale, ispirata al<br />

concetto di fraternità e capace di ricercare forme sempre nuove di<br />

cooperazione fra le genti.<br />

6. Nella tensione verso questi traguardi, proposti alla realtà uni­<br />

versitaria, anche la Chiesa si sente direttamente coinvolta, a motivo<br />

della sua universale missione di salvezza.<br />

<strong>La</strong> ricomposizione del sapere, l'esaltazione dell'uomo che è im­<br />

magine viva di Dio, lo stile di fraternità, la comunione tra i popoli,<br />

sono tutte mète che corrispondono pienamente al disegno del Crea­<br />

tore, da cui tutto proviene e a cui tutto deve essere ricondotto, me­<br />

diante Gesù Cristo e l'opera dell'uomo, da lui illuminato e redento.<br />

Non certo da oggi la Chiesa, come


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1767<br />

della verità, al progresso dello spirito, ai valori universali, alla com­<br />

prensione, allo sviluppo integrale dell'uomo, all'esplorazione dei mi­<br />

steri dell'universo )). 5 Un'accresciuta, reciproca comprensione tra loro<br />

non potrà che giovare al raggiungimento di questi nobilissimi scopi.<br />

7. Si gloriavi oportet vorrei riprendere adattandole le parole<br />

dell'apostolo Paolo. 6 No ! non conviene vantarsi, e non è questa la<br />

sede per proporre riflessioni apologetiche fin troppo facili. Ma pure,<br />

come non è lecito negare i doni di Dio che sono grandi e reali nel<br />

mondo e nell'uomo, così — sul piano della verità storica — non vanno<br />

taciuti i meriti quando siano consistenti e non contestabili.<br />

Cari Fratelli e Amici ! Fu merito della Chiesa cattolica l'aver<br />

favorito — con l'utilizzazione' di precedenti esperienze, con la dedi­<br />

zione dei suoi figli di più alto intelletto, con la sua partecipazione<br />

a quel moto di rinascita che la storiografia riconosce anche al Medio­<br />

evo — il sorgere e il diffondersi dell'istituzione universitaria in tutta<br />

l'Europa. Un merito che è un monito ; un merito che è un invito a<br />

meditare circa l'opportunità, anzi l'urgenza di scrutare evangelica­<br />

mente i ((segni dei tempi». Oggi come ieri! Fu quella un'opera di<br />

elevato profilo culturale e sociale, un'opera di autentica (( promo­<br />

zione umana ». Oggi cresce la richiesta di una più ampia solidarietà<br />

tra gli uomini per respingere le insidie dell'egoismo e della violenza,<br />

per superare le ingiustizie e le derivanti tensioni, per instaurare<br />

una vera pace nel mondo. Come allora, la Chiesa vuol essere presente<br />

con vigile attenzione e con materna sollecitudine nell'esercizio della<br />

sua missione, nella quale, se il nucleo vitale è e resta sempre l'an­<br />

nuncio del Vangelo del Figlio di Dio, c'è posto, ampio posto — come<br />

diretta conseguenza ed inscindibile concatenazione — per le attese<br />

e per i problemi dei figli degli uomini. Come allora, la Chiesa intende<br />

evangelizzare e nello stesso tempo promuovere l'uomo, offrendo a<br />

tutti la sua collaborazione. Anche alle Università e al mondo della<br />

cultura !<br />

Pur nelle mutate circostanze, è tuttora possibile, anzi auspicabile<br />

e indubbiamente feconda una tale collaborazione.<br />

p. 642.<br />

5 Messaggio al mondo universitario dell'America Centrale in Insegnamenti, VI 1,<br />

6 2,Cor 11, 20; 12, 1.<br />

115 - A. A. S.


1768 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Summus Pontifex volumen Codicis Iuris Canonici Rectori tradidit.<br />

Al Prof. Fabio Rover si Monaco<br />

Rettore Magnifico dell'Università degli Studi, Bologna<br />

<strong>La</strong> mia visita all'Università degli Studi di Bologna, in occasione<br />

delle celebrazioni del IX Centenario della sua fondazione, risponde al<br />

desiderio di rendere onore ad un'Istituzione culturale di eccezionali<br />

tradizioni e di alto prestigio. Essa è chiamata, a buon diritto, (( Alma<br />

Mater Studiorum », poiché da essa trassero origine ed ispirazione le<br />

altre Università. Giovani da tutta l'Europa confluivano infatti nella<br />

« città d'otta » per lo studio del diritto civile e canonico, ritornando<br />

poi come maestri nei loro Paesi di origine, nei quali diffusero il modello<br />

di quella libera « società » di docenti e di studenti che, all'alba<br />

del XII secolo, si costituì attorno ad Irnerio, (( fax iuris ».<br />

Le vicende secolari di codesta Università, che ha radice nella cultura<br />

cristiana, sono strettamente intrecciate con la storia della Chiesa<br />

e, in particolare, della <strong>Sede</strong> Apostolica. Culla del diritto, l'Università<br />

bolognese fu, nell'età medievale, interlocutrice e collaboratrice privilegiata<br />

dei Pontefici romani nella compilazione e nella sistemazione<br />

delle leggi ecclesiastiche. Significativamente, sui sigilli dell'epoca era<br />

apposta l'iscrizione: ((Legum Bononia mater, Petrus ubique pater»,<br />

quasi ad esprimere il singolare rapporto tra l'attività dei giuristi,<br />

che resero celebre l'Università ed il ministero del Successore del Principe<br />

degli Apostoli.<br />

Tale legame trovò un'espressione particolare nell'uso di promulgare<br />

le raccolte autentiche delle Decretali pontifìcie, inviandole ai<br />

professori ed allievi dell'Università di Bologna, e poi anche di altre<br />

Università. Vi diede inizio il mio Predecessore Innocenzo III, nel<br />

1210, trasmettendo (( universis magistris et scholaribus Bononiae commorantibus<br />

», con la Bolla (( Devotioni vestrae », la « Compilatio III<br />

antiqua » — prima raccolta autentica di Decretali pontificie — perché<br />

fosse usata (( tam in iudiciis quam in scholis ». Lo stesso fece Papa<br />

Onorio III, nel 1226, inviando la « Compilatio V antiqua » all'Arcidiacono<br />

di Bologna, al quale competeva di attribuire le lauree nell'Università.<br />

E ancora Papa Gregorio IX, provvedendo con il (( Liber<br />

extra » alla più importante compilazione di Decretali (( extra Decretum<br />

vagantes », nel 1234 volle indirizzarne la Bolla di promulgazione<br />

(( filiis doctoribus et scholaribus universis Bononiae commorantibus ».<br />

Non si trattava soltanto di un gesto di peculiare considerazione<br />

verso l'Università in cui, sin dai tempi di Graziano, eminenti giuristi


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1769<br />

avevano operato il riordinamento e la sistemazione scientifica delle<br />

leggi della Chiesa. I Pontefici avvertivano la necessità che le Decre­<br />

tali, oltre ad incontrare pronta e fedele adesione da parte della comu­<br />

nità ecclesiale, suscitassero una riflessione approfondita sul patri­<br />

monio di sapienza giuridica che appartiene alla Chiesa, e trovassero<br />

un'applicazione adeguata alla loro natura e finalità pastorali. Per<br />

questo essi si rivolgevano principalmente allo Studio bolognese, dal<br />

quale proveniva lo stesso autore del « Liber Extra », S. Raimondo di<br />

Peñafort, e nel quale si preparavano i maestri canonisti di tutta<br />

l'Europa.<br />

Non diversamente, nel 1298, procedette Papa Bonifacio VIII,<br />

all'atto della promulgazione del « Liber Sextus ». Inviando la Bolla<br />

(( Sacrosanctae Romanae Ecclesiae » ai dottori ed agli studenti del­<br />

l'Università di Bologna, come di altre, egli volle rendere esplicita<br />

la sua preoccupazione con le seguenti parole : « Universitati vestrae<br />

igitur per apostolica scripta mandamus, quatenus librum huiusmodi<br />

cum multa maturitate digestum, quem sub bulla nostra vobis trans-<br />

mittimus, prompto suscipientes affectu, eo utamini de cetero in iudi­<br />

ciis et in scholis ». Espressioni analoghe, infine, impiegò Papa Gio­<br />

vanni XXII che, nel 1317, inviando con la Bolla « Quoniam nulla »<br />

le « Clementinae », auspicava fossero accolte «prompto affectu et<br />

studio alacri ».<br />

Maestri ed allievi dell'Università bolognese furono i primi a cor­<br />

rispondere al desiderio dei Pontefici ed alla loro rinnovata attività<br />

legislativa, sviluppando elaborazioni, commenti e metodi — ai quali<br />

si accompagnò la formalizzazione dei corsi e dei gradi accademici —<br />

e dando un impulso decisivo alla scienza del diritto canonico. Lo (( ius<br />

decretalium » ebbe a Bologna cultori illustri, la cui opera segnò<br />

un'epoca dello studio giuridico ecclesiastico.<br />

A distanza di secoli, l'incontro di oggi mi offre l'opportunità di<br />

ricollegarmi a tale significativa tradizione, presentandoLe il volume<br />

del « Codex Iuris Canonici » della Chiesa latina, che ho promulgato<br />

il 25'gennaio 1983, con la Costituzione Apostolica « Sacrae disciplinae<br />

leges ».<br />

Esso è frutto di una lunga preparazione, avviata dal mio venerato<br />

Predecessore Giovanni XXIII nel 1959 e condótta collegialmente, con<br />

l'apporto di tutto l'Episcopato cattolico, della Curia Romana, delle<br />

Università e Facoltà ecclesiastiche e di insigni periti. Soprattutto,<br />

esso rappresenta la revisione della legislazione del Codice Pio-Bene-


1770 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

dettino del 1917, alla luce degli insegnamenti del recente Concilio,<br />

ed è questo appunto che lo caratterizza.<br />

Nella grande assise ecumenica, la Chiesa ha approfondito l'immagine<br />

che essa ha di se stessa alla luce della Parola del Divino Maestro,<br />

e ripensato il proprio rapporto con il mondo contemporaneo. A tale<br />

impegno della Chiesa, il Concilio espresse fiducia che corrispondesse<br />

una rinnovata attenzione da parte degli uomini di cultura e di scienza.<br />

Trovandomi oggi in questa sede insigne dello studio e della ricerca,<br />

desidero confermare questa fiducia e questa attesa.<br />

Confido che docenti e studenti dell'Università vogliano dedicare<br />

alle nuove leggi della Chiesa latina il rigore disciplinare e la creatività<br />

intellettuale, che ne hanno distinto nei secoli l'opera accademica<br />

e scientifica. Nel vasto settore del diritto, lo studioso svolge<br />

un servizio all'uomo ed alla sua dignità, che riveste speciale rilevanza<br />

e delicatezza. Si tratta di una vocazione che non può non incontrare<br />

la sollecitudine della Chiesa, che —- come scrissi nell'Enciclica


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1771<br />

V<br />

Ad eos qui plenario coetui Pontificii Consilii pro Familia interfuerunt<br />

coram admissos.*<br />

Messieurs les Cardinaux, chers Frères dans Vépiscopat, chers<br />

amis,<br />

1. Je suis heureux de vous accueillir ici en ces jours où vous êtes<br />

réunis en Assemblée plénière. Je salue tous les membres, en particulier<br />

ceux qui prennent part pour la première fois aux travaux du<br />

Conseil pontifical pour la famille, et qui assument ainsi une forme<br />

nouvelle de responsabilité pour la pastorale familiale.<br />

Vous avez choisi pour thème central de vos réflexions « la famille<br />

dans la mission des laïcs », avec une référence spéciale à une


1772 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

<strong>La</strong> famille est un domaine privilégié où les laïcs chrétiens doivent<br />

« chercher le règne de Dieu à travers la gérance des choses temporelles<br />

qu'ils ordonnent selon Dieu ». 2 <strong>La</strong> famille est la source naturelle d'où<br />

jaillit une culture de la vie, le centre où convergent toutes les valeurs<br />

qui la protègent et le noyau social fondamental de toute civilisation<br />

au service de la vie.<br />

3. Du fait que la famille est la cellule primordiale de la société<br />

et de l'Eglise, tous les chrétiens participent d'une façon ou d'une<br />

autre à cette institution. De plus, le sacrement du mariage sanctifie<br />

le don conjugal mutuel des chrétiens et les confirme dans leur rôle<br />

propre de pères et de mères. Ce sont là des réalités créées que le Ma­<br />

gistère de l'Eglise a la mission d'éclairer à la lumière de la révélation<br />

chrétienne. Cet exercice du Magistère, dans un domaine aussi important<br />

pour la vie de la société et de l'Eglise du Christ elle-même, constitue<br />

un souci pastoral constant des évêques. <strong>La</strong> place que le Concile<br />

Vatican II a reconnue au mariage et à la famille en témoigne. Pour<br />

la période suivante, il convient de rappeler ce qu'ont été pour l'Eglise<br />

la réflexion du Synode de 19<strong>80</strong> et la doctrine exposée dans l'exhor­<br />

tation apostolique Familiaris consortio. Une attention particulière<br />

est à accorder à l'encyclique Humanae vitae de Paul VI, dont on<br />

célèbre le vingtième anniversaire et qui a constitué et continue de<br />

constituer un oui résolu à la vie, un oui au Créateur, un accueil<br />

positif des lois qu'il a données à l'homme pour transmettre et pro­<br />

téger la vie.<br />

4. Mais le mariage et la famille ne sont pas des institutions exclu­<br />

sivement chrétiennes; ils appartiennent à l'héritage que Dieu a donné<br />

à l'humanité : « Dieu créa l'homme à son image, à l'image de Dieu<br />

il le créa, homme et femme il les créa )).* Ces réalités naturelles ont<br />

été constituées et structurées selon des lois et des valeurs telles que,<br />

loin de limiter et de gêner la liberté des hommes, elles permettent<br />

le progrès personnel et social.<br />

Conscients de ce que le sacrement de mariage élève et sanctifie<br />

ces réalités de la nature, les chrétiens doivent apprécier et recon­<br />

naître les valeurs qui sont à la base du grand mystère de l'amour<br />

conjugal. En effet, comme le rappelle le Concile Vatican II : (( Tout<br />

ce qui compose l'ordre temporel : les biens de la vie et de la famille,<br />

2 Const. dogm. Lumen gentium, n. 31.<br />

3 Gn 1, 27.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1773<br />

la culture, les réalités économiques [...], n'ont pas seulement valeur<br />

de moyen par rapport à la fin dernière de l'homme. Ils possèdent<br />

aussi une valeur propre, mise en eux par Dieu lui-même ». 4 Les biens<br />

de la vie et de la famille sont donc l'une des composantes de l'ordre<br />

temporel que les fidèles laïcs doivent non seulement défendre, mais<br />

aussi promouvoir et développer, en union avec tous les autres hommes<br />

de bonne volonté. <strong>La</strong> société elle-même bénéficie de telles actions.<br />

Ces biens appartiennent à l'ordre même de la création ; aussi, par<br />

nature, le cœur de l'homme devrait les rechercher et s'y épanouir.<br />

Cependant l'orgueil, Pégoïsme et tout le désordre introduit par le<br />

péché empêchent souvent de découvrir, et surtout d'admettre et d'observer<br />

les lois morales qui garantissent ces biens. Or le chrétien les<br />

perçoit à la lumière de la révélation et la grâce l'aide à s'y conformer.<br />

5. Dans ce sens, les laïcs chrétiens peuvent accomplir un apostolat<br />

de préparation évangélique. Mettant leurs compétences au service<br />

des valeurs mises en évidence par le Magistère, ils contribuent à<br />

mieux les faire reconnaître par les personnes et dans les groupes sociaux.<br />

Leur action visera à faire respecter ces valeurs essentielles afin<br />

qu'elles soient affermies par les institutions mêmes qui gouvernent<br />

les peuples.<br />

Le témoignage de vie familiale menée par les époux chrétiens peut<br />

constituer un apport précieux, faisant comprendre, dans la société<br />

tout entière, ce qu'est véritablement la famille, (( son être et son<br />

agir, en tant que communauté intime de vie et d'amour ». 5 <strong>La</strong> richesse<br />

de la communion des personnes, dans leur fidélité, fera mieux comprendre<br />

que le divorce et l'instabilité du don de soi sont en réalité<br />

des germes de mort, alors que le lien personnel indissoluble est source<br />

de vie.<br />

Les mentalités contraires à la vie, à son accueil et à sa transmission,<br />

conduisent à des actes tels que l'avortement, la stérilisation<br />

ou la contraception. Cela entraîne une vision déformée du mariage;<br />

cela limite le sens du don mutuel entre les époux. « <strong>La</strong> raison ultime<br />

de telles mentalités est l'absence, dans le cœur des hommes, de Dieu<br />

dont seul l'amour est plus fort que toutes les peurs possibles du<br />

monde et peut les vaincre )). 6 Lorsque l'enfant n'est pas vu comme<br />

un don de Dieu, lorsque l'amour conjugal devient comme un repliement<br />

égoïste sur soi-même, lorsque les lois du mariage sont considérées<br />

comme une entrave insupportable, lorsque les pouvoirs civils<br />

* Apostolicam actuositatem, n. 7.<br />

5 Exhort, apost. Familiaris consortio, n. 50.<br />

6 Ibid., n. 30.


1774 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

ne soutiennent pas la famille dans sa structure et ses besoins, alors<br />

promouvoir une civilisation authentique de la vie devient particu­<br />

lièrement nécessaire. Ce sont les laïcs, hommes et femmes de toutes<br />

générations, qui peuvent faire découvrir autour d'eux les valeurs<br />

et les richesses que renferment les exigences humaines, par un apos­<br />

tolat quotidien commençant par l'éducation.<br />

((<strong>La</strong> famille est la première école [...] de la vie sociale [...]. <strong>La</strong><br />

communion et la participation vécues chaque jour au foyer, dans les<br />

moments de joie ou de difficulté, représentent" la pédagogie la plus<br />

concrète et la plus efficace en vue de l'insertion active, responsable<br />

et féconde des enfants dans le cadre plus large de la société ». 7<br />

6. A travers vous, chers amis, je m'adresse à tous les époux<br />

chrétiens. Faites comprendre la signification sociale de votre vocation<br />

d'époux et de parents chrétiens ! Votre activité n'appartient pas à<br />

un domaine étranger au bien de la société tout entière. Le respect<br />

de la vie, le souci de la formation humaine et chrétienne, les vertus<br />

d'honnêteté, de modération et d'hospitalité, l'éducation à la chasteté<br />

et au contrôle de soi, la capacité d'aimer en dépassant son propre<br />

égoïsme, l'attention aux personnes âgées et aux malades, tout cela<br />

fait partie d'un ensemble de valeurs dont les hommes ont besoin<br />

pour vivre leur pleine dignité.<br />

J'encourage donc tous les groupes qui, fidèles au Magistère de<br />

l'Eglise, aident les époux chrétiens à affermir leur spiritualité et a<br />

développer leur apostolat.<br />

Favoriser la famille pour qu'elle réponde pleinement à sa vocation,<br />

c'est un souci apostolique commun à tous les chrétiens. Chacun doit<br />

être attentif à ce qui éclaire ou renforce les valeurs du mariage,<br />

de la paternité et de la maternité. Au carrefour des générations,<br />

la famille prend une dimension missionnaire particulière dans l'Eglise.<br />

Vivante et solide, elle est un lieu primordial pour une plus large<br />

diffusion de l'Evangile et la construction du Royaume de Dieu dans<br />

le monde actuel.<br />

7. Je forme les meilleurs vœux pour vos travaux, pour l'ensemble<br />

de votre action, en lien avec tous ceux qui ont la charge de la pasto­<br />

rale familiale dans les Eglises particulières. Et je demande au<br />

Seigneur de vous combler de ses Bénédictions ainsi que les familles<br />

au service desquelles vous vous dévouez.<br />

7 Ibid., n. 37.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1775<br />

VI<br />

Ad quosdam episcopos Foederatarum Civitatum Americae Septemtrionalis,<br />

in visitatione sacrorum liminum.*<br />

Dear Brothers in our Lord Jesus Christ,<br />

1. I extend a warm and fraternal greeting to all of you, Pastors<br />

of the local Churches in the Provinces of Baltimore, Washington,<br />

Atlanta and Miami.<br />

It is a pleasure to note the présence of Archbishop Hickey in anti­<br />

cipation of the Consistory in which he will be created a Cardinal.<br />

In Archbishop Borders I greet the first See of Baltimore as it<br />

prepares to celebrate next year its bicentennial, with profound sig­<br />

nificance for the whole Church in the United States. With particular<br />

fraternal affection I send greetings to Archbishop Marino of Atlanta,<br />

the first black Archbishop in the United States, who will be arriving<br />

soon to receive the Pallium. With gratitude I reciprocate the cordial<br />

welcome given me by Archbishop McCarthy on my arrivai in Miami.<br />

And to ail of you, dear Brothers in the Episcopate, I express my<br />

esteem and solidarity in Christ Jesus.<br />

I recently spoke to the Bishops of Region V about the call to<br />

conversion, and on this occasion I would like to speak to you about<br />

the call to prayer.<br />

We have ail meditated on the words of Jesus: "Pray constantly<br />

for the strength ... to stand secure before the Son of Man". 1 And<br />

today we accept once again the call to prayer as it comes to each<br />

of us and to the whole Church from Christ himself. The call to<br />

prayer places ali the Church's activity in perspective. In 1976, in<br />

addressing the Call to Action meeting in Detroit, Paul VI stated<br />

that "in the tradition of the Church any call to action is first of all<br />

a call to prayer". These words are indeed more relevant today than<br />

ever before. They are a challenge to the Church in the United States<br />

and throughout the world.<br />

2. The universal Church of Christ, and therefore each particular<br />

Church, exists in order to pray. In prayer the human person expresses<br />

his or her nature ; the community expresses its vocation ; the Church<br />

reaches o ut to God. In prayer the Church attains fellowship with<br />

* Die 10 m. Iunii a. 1988.<br />

1 Lk 21:36.


1776 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

— . — 5><br />

the Father and with his Son, Jesus Christ. 2 In prayer the Church<br />

expresses her Trinitarian life because she directs herself to the Father,<br />

undergoes the action of the Holy Spirit and lives fully her relation-<br />

ship with Christ. Indeed she expériences herself as the Body of<br />

Christ, as the mystical Christ.<br />

The Church meets Christ in prayer at the core of her being. It is<br />

in this way that she finds the complete relevance of his teaching and<br />

takes on his mentality. By fostering an interpersonal relationship<br />

with Christ, the Church actuates to the full the personal dignity<br />

of her members. In prayer the Church concentrâtes on Christ; she<br />

possesses him, savors his friendship and is therefore in a position<br />

to communicate him. Without prayer ali this would be lacking and<br />

she would have nothing to offer to the world. But by exercising faith,<br />

hope and charity in prayer, her power to communicate Christ is<br />

reinforced.<br />

3. Prayer is the goal of ali catechesis in the Church, because it is<br />

a means of union with God. Through prayer the Church expresses<br />

the supremacy of God and fulfills the first and greatest command-<br />

ment of love.<br />

Everything human is profoundly affected by prayer. Human work<br />

is revolutionized by prayer, uplifted to its highest level. Prayer is<br />

the source of the full humanization of work. In prayer the value<br />

of work is understood, for we grasp the fact that we are truly col­<br />

laborato^ of God in the transformation and élévation of the world.<br />

Prayer is the consécration of this collaboration. At the same time<br />

it is the means through which we face the problems of life and in which<br />

all pastoral endeavors are conceivëd and nurtured.<br />

The call to prayer must precede the call to action, but the call<br />

to action must truly accompany the cali to prayer. The Church finds<br />

in prayer the root of all her social action—the power to motivate it<br />

and the power to sustain it. In prayer we discover the needs of our<br />

brothers and sisters and make them our own, because in prayer we<br />

discover that their needs are the needs of Christ. All social con­<br />

sciousness is nurtured and evaluated in prayer. In the words of<br />

Jesus, justice and mercy are among "the weightier matters of the<br />

law". 3 The Church's struggle for justice and her pursuit of mercy<br />

2 cf. 1 /»1:3.<br />

3 Mt 23-23.


Acta Ioannis Panili Pp. II 1777<br />

will succeed only if the Holy Spirit gives her the gift of persévérance<br />

in attaining them. This gift must be sought in prayer.<br />

4. In prayer we come to understand the Beatitudes and the reasons<br />

why we must live them. Only through prayer can we begin to see<br />

ali the aspirations of humanity from the perspective of Christ.<br />

Without the intuitions of prayer we would never grasp ali the di­<br />

mensions of human development and the urgency for the Christian<br />

community to commit itself to this work.<br />

Prayer calis us to examine our consciences on all the issues that<br />

affect humanity. It calis us to ponder our personal and collective<br />

responsibility before the judgment of God and in the light of human<br />

solidarity. Henee prayer is able to transform the world. Everything<br />

is new with prayer, both for individuáis and communities. New<br />

goals and new ideáis emerge. Christian dignity and action are re-<br />

affirmed. The commitments of our Baptism, Confirmation and Holy<br />

Orders take on new urgency. The horizons of conjugal love and<br />

of the mission of the family are vastly extended in prayer.<br />

Christian sensitivity dépends on prayer. Prayer is an essential<br />

condition—even if not the only one—for a correct reading of the<br />

"signs of the times". Without prayer déception is inevitable in a<br />

matter of such importance.<br />

5. Décisions require prayer; décisions of magnitude require sus-<br />

tained prayer. Jesus himself gives us the example. Before calling<br />

his disciples and selecting the Twelve, Jesus passed the night, on<br />

the mountain, in communion with his Father. 4 For Jesus, prayer<br />

to his Father meant not only light and strength. It also meant<br />

confidence, trust and joy. His human nature exulted in the joy that<br />

carne to him in prayer. The measure of the Church's joy in any age<br />

is in proportion to her prayer.<br />

The gauge of her strength and the condition for her confidence<br />

are fidelity to prayer. The mysteries of Christ are disclosed to those<br />

who approach him in prayer. The full application of the Second<br />

Vatican Council will forever be conditioned by persévérance in prayer.<br />

The great strides made by the laity of the Church in realizing how<br />

much they belong to the Church—how much they are the Church—<br />

can only be explained in the last analysis by grace and its aeeeptance<br />

in prayer.<br />

* Ct. Lk 6:12.


1778 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

6. In the life of the Church today we frequently perceive that<br />

the gift of prayer is linked to the word of God. A renewal in discover-<br />

ing the Sacred Scriptures has brought forth the fruits of prayer.<br />

God's word, embraced and meditated on, has the power to bring<br />

human hearts into ever greater communion with the Most Holy Trinity.<br />

Over and over again this has taken place in the Church in our day.<br />

The benefits received through prayer linked to the word of God call<br />

forth in ail of us a further response of prayer—the prayer of praise<br />

and thanksgiving.<br />

The word of God générâtes prayer in the whole community. At<br />

the same time it is in prayer that the word of God is understood,<br />

applied and Ii ved. For all of us who are ministers of the Gospel,<br />

with the pastoral responsibility of announcing the message in season<br />

and out of season and of scrutinizing the reality of daily life in the<br />

light of God's holy word, prayer is the context in which we prepare<br />

the proclamation of faith. All evangelization is prepared in prayer;<br />

in prayer it is first applied to ourselves; in prayer it is then offered<br />

to the world.<br />

7. Each local Church is true to itself to the extent that it is a<br />

praying community with ali the conséquent dynamism that prayer<br />

stirs up within it. The universal Church is never more herself than<br />

when she faithfully reflects the image of the praying Christ : the Son who<br />

in prayer directs his whole being to his Father and consecrates<br />

himself for the sake of his brethren "that they may be consecrated<br />

in truth". 5<br />

For this reason, dear Brothers in the Episcopate, I wish to en­<br />

courage you in ail your efforts to teach people to pray. It is part of<br />

the apostolic Church to transmit the teaching of Jesus to each gen­<br />

eration, to offer faithfully to each local Church the response of Jesus<br />

to the request: "Teach us to pray". 6 I assure you of my solidarity<br />

and of the whole Church in your efforts to preach the importance of<br />

daily prayer and to give the example of prayer. From the words<br />

of Jesus we know that where two or three are gathered in his name,<br />

there he is in their midst. 7 And we know that in every local Church<br />

gathered in prayer around a Bishop there dwells the incomparable<br />

5 Jn 17:19.<br />

* Lk 11:1.<br />

7 Cf. Mt 18:20.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1779<br />

beauty of the whole Catholic Church as the faithful image of the<br />

praying Christ.<br />

S. In his role as Pastor of the universal Church, the Successor<br />

of Peter is called to live a communiori of prayer with his brother<br />

Bishops and their diocèses. Henee all your pastoral initiatives to<br />

promote prayer have my full support. In fraternal and pastoral<br />

charity I am close to you as you call your people to daily prayer,<br />

as you invite them to discover in prayer their dignity as Christians.<br />

Every diocesan and parish initiative aimed at furthering individual<br />

and family prayer is a blessing for the universal Church. Every group<br />

that gathers together to pray the Rosary is a gift to the cause of<br />

God's Kingdom. Yes, wherever two or three are gathered in Christ's<br />

name, there he is. Contemplative communities are a special gift of<br />

Christ's love to his people. They need and deserve the full measure<br />

of our pastoral love and support. Their particular role in the world<br />

is to bear witness to the supremacy of God and the primacy of<br />

Christ's love "which surpasses all knowledge". 8<br />

When, as Bishops, we exercise our apostolic responsibility to call<br />

our people to prayer, we also deeply fulfill our own pastoral ministry.<br />

Not everyone is Willing to respond, but millions of people are. And<br />

the Holy Spirit is Willing to use the Bishops of the Church as instru­<br />

ments in a work that by reason of its supreme delicateness belongs<br />

to him alone as the Dextrae Dei Digitus. The outpouring of the Holy<br />

Spirit can totally renew the Church today through the gift of prayer.<br />

We must aspire to possess this gift—so much linked to God's love;<br />

we must invoke it for the Church here and now, and see it also as<br />

the hallmark of the Church of the Millennium. This is the vital con­<br />

text in which, as Pastors, we must call the Church to prayer. Here<br />

too we touch upon the identity of the Bishop as a sign o f Christ,<br />

"a sign of the praying Christ, a sign of the Christ who speaks to his<br />

Father, saying : T offer you praise, O Father, Lord of heaven and<br />

earth' 9 ". ,0<br />

9. Prayer reaches a level of special dignity and efficaey for the<br />

community in the Sacred lÄturgy of the Church and particularly<br />

in Eucharistie worship, which is the source and summit of Christian<br />

» Eph 3:19.<br />

» Lk 12:21.<br />

10 Ad Limina Address of 3 December 19S3.


17<strong>80</strong> Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

living. In this regard the Eucharistie célébration of the Sunday<br />

is of immense importance for your local Churches and for their<br />

vi tali ty. Five years ago, in speaking at some length about this matter<br />

I mentioned that "throughout the United States there has beert a<br />

superb history of Eucharistie participation by the people, and for<br />

this we must all thank God". 11 The time is ripe to renew gratitude<br />

to God for this great gift and to reinforce this splendid tradition o f<br />

American Catholics. On that occasion I also mentioned : "Ali the<br />

striving of the laity to consécrate the secular field of activity to God<br />

finds inspiration and magnificent confirmation in the Eucharistie<br />

Sacrifice. Participating in the Eucharisti is only a small portion<br />

of the laity's week, but the total effectiveness of their lives and all<br />

Christian renewal dépends on it : the primary and indispensable<br />

source of the true Christian spiriti". 12<br />

In the Sunday Eucharistie assembly the Father repeatedly glorifies<br />

the Résurrection of his Son Jesus Christ by accepting his Sacrifice<br />

offered for the whole Church. He confirms the paschal character<br />

of the Church. The hour of Sunday Eucharistie worship is a power -<br />

ful expression of the Christocentric nature of the community, which<br />

Christ offers to his Father as a gift. And as he offers his Church<br />

to his Father, Christ himself convokes his Church for her mission:<br />

her mission, above all of love and praise, to be able to say : "By<br />

your gift I will utter praise in the vast assembly". 13<br />

At the same time that the Church is summoned to praise, she is<br />

summoned to service in fraternal charity and in justice, mercy and<br />

peace. In the very act of convoking his Church to service, Christ<br />

consecrates this service, renders it fruitful and offers it in the Spirit<br />

to his Father. This service to which the Church is called is the service<br />

of evangelization and human advancement in all their vital aspects.<br />

It is service in the name of Christ and of his mercy, in the name<br />

of him who said : "My heart is moved with pity for the crowd". 14<br />

10. There are many other aspects of prayer, both private and<br />

liturgical, that deserve reflection. There are many other dimensions<br />

of the call to prayer that the Church would like to emphasize. I wish<br />

at this time, however, to allude only to two realities which the<br />

11 Ad Limina Addres of July 9, 1983.<br />

12 Ibid.<br />

13 Ps 22:26.<br />

14 Mt 15:32.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1781<br />

Church must constantly face and which she can face adequately<br />

only in prayer. They are suffering and sin.<br />

It is in her prayer that the Church understands and copes with<br />

suffering; she reacts to it as Jesus did in the Garden : "In his anguish<br />

he prayed with ali the greater intensity". 15 Before the mystery of<br />

suffering, the Church is still unable to modify the ad vice of Saint<br />

James or to improve on it : "Is anyone among you suffering? He<br />

should pray". 16 Combined with all her efforts to alleviate human<br />

suffering—which she must multiply until the end of time—the Church's<br />

definitive response to suffering is found only in prayer.<br />

The other reality to which the Church responds in prayer is sin.<br />

In prayer the Church braces herself to engage in paschal conflict<br />

with sin and with the devii. In prayer she asks pardon for sin; in<br />

prayer she implores mercy for sinners; and in prayer she extols the<br />

power of the <strong>La</strong>mb o f Cod who takes away the sins of the world.<br />

The Church's response to sin is to praise salvation and the super­<br />

abundans of the grace of Jesus Christ, the Savior of the world.<br />

"To' hïm who loves us and freed us from our sins by his own blood ...<br />

be glory and power f ore ver and ever!". 17<br />

Profoundly convinced of the power of prayer and humbly com-<br />

mitted to it in our own lives, let us, dear Brothers, confidently<br />

proclaim, throughout the Church the cali to prayer. At stake is the<br />

Church's need to be herself, the Church of prayer, for the glory of<br />

the Father. The Holy Spirit will assist us and the merits of Christ's<br />

Paschal Mystery will supply for our human weaknesses.<br />

The example of Mary, the Mother of Jesus, as a model of prayer,<br />

is a source of confidence and trust for all of us. As we ourselves<br />

look to her, we know that her example sustains our clergy, Religious<br />

and laity. We know that her generosi ty is a legacy for the whole<br />

Church to proclaim and imitate.<br />

Finally, in the words of Paul, I ask you ali : "Pray for me that<br />

God may put his word on my lips, that I may courageously make<br />

known the mystery of the Gospel ... Pray that I may have courage<br />

to proclaim it as I ought ... Grace be with all who love our Lord<br />

Jesus Christ with unfailing love". 18<br />

15 Lk 22:44.<br />

16 Jas 15:13.<br />

17 Rev 1:5-6.<br />

ls Eph 6:19-20, 24.


1782 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

VII<br />

Ad exc.mum Selçuk Korkud, Turcarum apud Sanctam <strong>Sede</strong>m Legatum.*<br />

Monsieur l'Ambassadeur,<br />

En ces premiers moments de la haute mission que Monsieur le<br />

Président de la République de Turquie vient de vous confier auprès<br />

du Saint-Siège, je suis heureux de vous recevoir. Le contenu de votre<br />

adresse témoigne des sentiments nobles dans lesquels vous vous dis­<br />

posez à remplir vos fonctions. Je vous remercie vivement de vos<br />

paroles, et je vous saurais gré d'exprimer à Son Excellence Monsieur<br />

Kenan Evren ma cordiale gratitude pour les salutations et les vœux<br />

qu'il vous a confié le soin de me transmettre.<br />

En vous accueillant, Excellence, comme Ambassadeur Extraordi­<br />

naire et Plénipotentiaire accrédité auprès du Saint-Siège, je souhaite<br />

de tout cœur que votre mission, à la suite de vos distingués prédér<br />

cesseurs, contribue non seulement au maintien des bonnes relations,<br />

auxquelles vous faisiez allusion tout à l'heure, entre le Siège Apos­<br />

tolique de Rome et votre Gouvernement, mais qu'elle apporte une<br />

pierre nouvelle et de qualité à l'édifice jamais achevé de ces relations<br />

bilatérales. Nous savons tous que l'art diplomatique, pour être digne<br />

de ce nom et pour être capable de promouvoir le bien général et par­<br />

ticulier des populations concernées, exige la recherche permanente<br />

de la vérité, la loyauté et la continuité du dialogue, afin d'aboutir à<br />

l'amélioration de situations toujours perfectibles, a fortiori à la dis­<br />

sipation de malentendus voire au règlement de situations conflictuelles.<br />

Tout diplomate, quelle que soit la tradition religieuse et culturelle<br />

dont il se réclame, ne peut être qu'un homme de dialogue, d'espé­<br />

rance et de paix. Il œuvre essentiellement pour la paix, précieuse<br />

et fragile, indispensable au bonheur de tout homme et de toute nation.<br />

A l'instant, j'éprouvais une réelle satisfaction en vous entendant<br />

souligner combien votre Gouvernement et votre Nation demeuraient<br />

attachés aux valeurs humaines de tolérance et de respect, qui excluent<br />

toute discrimination raciale ou religieuse. Vous mettiez également<br />

en relief les efforts de votre pays pour coopérer à la sécurité du monde,<br />

souvent compromise par les conflits et les méthodes de terreur que nous<br />

condamnons. Cette coopération est également orientée vers les peuples<br />

* Die 13 m. Iunii a. 1988.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1783<br />

les plus démunis. Et vous aviez l'obligeance, Monsieur l'Ambassadeur,<br />

de reconnaître, pour vous en réjouir, que le Saint-Siège et son premier<br />

Responsable déploient une activité considérable et désintéressée afin<br />

de défendre et de promouvoir les droits de l'homme, la justice, la mo­<br />

rale, la paix internationale. J'ai été sensible à votre témoignage,<br />

d'autant plus que j'ai la certitude que Votre Excellence continuera<br />

Elle-même avec ardeur et discrétion sa mission de paix dans tous les<br />

domaines où ses interventions diplomatiques s'avéreront utiles et<br />

même nécessaires.<br />

Permettez-moi, Monsieur l'Ambassadeur, d'évoquer un domaine<br />

qui me tient spécialement à cceur, et dont j'entretiens fréquemment les<br />

diplomates accrédités auprès du Saint-Siège : je veux dire la liberté<br />

religieuse. Car le respect de cette liberté est un des fondements im­<br />

portants de la paix. Le 1 er janvier dernier, à l'occasion de la tradi­<br />

tionnelle Journée de la Paix instaurée par le Pape Paul VI, j'ai<br />

voulu en faire le thème d'un Message destiné à tous les Responsables<br />

de Gouvernement. En effet, lorsque l'on considère les événements qui<br />

se déroulent dans le monde, on doit constater que quarante ans après<br />

la Déclaration universelle des Droits de l'homme, des millions et<br />

des millions de personnes, en de nombreuses régions de l'univers,<br />

subissent les conséquences de législations répressives, parfois de per­<br />

sécutions, plus souvent de pratiques subtiles de discrimination. Cet<br />

état de choses constitue une lourde hypothèque pour la paix. Certes,<br />

dans votre pays, les catholiques sont tout à fait minoritaires. Pré­<br />

cisément, Monsieur l'Ambassadeur, votre Gouvernement, constatant<br />

que ces minorités chrétiennes se soumettent aux lois légitimes de<br />

votre Nation, s'honore et s'honorera toujours en assurant leur liberté<br />

religieuse. Ces catholiques de différents rites sont heureux de vivre<br />

sur votre sol dans la mesure où ils se sentent en sécurité, où ils dis­<br />

posent de lieux et de locaux suffisants pour approfondir et célébrer<br />

la foi qu'ils ont reçue et qu'ils ont le droit sacré de transmettre à<br />

leurs enfants. Tout Etat, et plus encore lorsqu'il a pris l'initiative<br />

de nouer des relations diplomatiques avec le Siège Apostolique de<br />

Rome, se distingue hautement en montrant une claire attitude d'équité<br />

à l'égard des croyants qui ont légitimement fait le choix de leur<br />

religion. J'ai confiance, Monsieur l'Ambassadeur, que votre mission<br />

apportera, pour sa part, aux communautés mentionnées le bonheur de<br />

vivre en paix sur une terre dont l'accueil en 1979 est gravé dans ma<br />

mémoire, sur une terre que le Pape Paul VI a également visitée et où<br />

116 - A. A.. S.


1784 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

le Pape Jean XXIII a déployé son zèle et sa bonté alors qu'il était<br />

Délégué Apostolique à Ankara.<br />

En vous remerciant de nouveau pour vos paroles pleines de déférence<br />

et d'espérance, je vous souhaite, Excellence, de connaître de nombreuses<br />

satisfactions morales et spirituelles tout au long de votre haute mission<br />

auprès du Saint-Siège. Est-il nécessaire d'ajouter, Monsieur l'Ambas­<br />

sadeur, que l'accueil, la compréhension et le soutien que vous attendez<br />

légitimement du Siège Apostolique vous seront toujours assurés?<br />

Veuillez avoir l'obligeance d'exprimer cette même assurance à Mon­<br />

sieur le Président de la République de Turquie, Son Excellence Mon­<br />

sieur Kenan Evren, avec l'hommage de ma très haute considération<br />

et de mes souhaits de prospérité et de paix pour toute la Nation<br />

turque. Sur votre personne et sur votre mission, comme sur les per­<br />

sonnes qui vous sont chères, j'invoque la lumière, la force et la<br />

protection du Dieu Tout-Puissant.<br />

VIII<br />

Ad exc.mum virum Ioannem K. E. Broadley, Magnae Britanniae apud<br />

<strong>Sede</strong>m Apostolicam Legatum.*<br />

Mr Ambassador,<br />

It is a pleasure to receive Your Excellency as the Ambassador<br />

Extraordinary and Plenipotentiary of Her Majesty Queen Elizabeth II.<br />

I thank you for conveying Her Majesty's courteous greetings and I<br />

ask you to give her the assurance of my own good wishes.<br />

As you have stated, thanks to the efforts of your distinguished pre-<br />

decessors and to a number of important initiatives, relations between<br />

the Holy See and Great Britain have continued to develop. You have<br />

pointed out a number of the issues where we share a common interest<br />

and desire to collaborate effectively—issues such as negotiated ré­<br />

duction in nuclear weapons ; the means for overcoming drug-tramcking,<br />

terrorism and armed conflicts ; joint measures aimed at securing peace,<br />

development and justice and efforts to safeguard freedom and basic<br />

human rights.<br />

I particulari^ appreciate your desire to collaborate closely with the<br />

Holy See in overcoming divisions of the European continent. As I stated<br />

* Die 14 m. Iunii a. 1988.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1785<br />

in a recent Apostolic Letter on the occasion of the Millennium of the<br />

Baptism of Kievan Rus', "In the differing cultures of the nations of<br />

Europe, both in the East and in the West, in music, literature, the<br />

visual arts and architecture, as also in modes of thought, there runs a<br />

common lifeblood drawn from a single source". 1 This source and uni-<br />

fying principie is consti tu ted by Europe's Christian roots. This héritage<br />

from the past remains both a gift and a responsibility for the future.<br />

At all levéis, the search for coopération and peace in Europe and<br />

throughout the world must be built on respect for human rights. The<br />

Church, as you know, plays an active role in promoting the dignity and<br />

rights of every person. Accordingly, she encourages all her members to<br />

devote themselves generously to this task. She offers them the guidance<br />

of her social teaching, the inspiration of faith and the motivating<br />

energy of love. Her ultimate aim is the eternai salvation of ali<br />

people but, at the same time, since she is interested in the libération<br />

of the whole person, she cannot remain indifferent to the concrete con­<br />

ditions of society. She is deeply concerned with the social and physi­<br />

cal needs of the human family, especially of its poorest and most<br />

defenceless members.<br />

The concerns of my recent Encyclical Sollicitudo Rei Socialis, which<br />

you mentioned, cali for concerted efforts on the part of all nations,<br />

based on respect for the dignity of every human person and on the<br />

right of ali peoples to build a world worthy of man, one that secures the<br />

common good of humanity. In many developed countries, including<br />

your own, there is increasing public debate on the moral and ethical<br />

direction of progress and social programming. Grave questions such as<br />

unemployment are seen to have a deep and adverse effect upon the very<br />

fabric of society, because they damage or entirely negate the dignity of<br />

human life. This is even more so in the case of abortion. Many people<br />

are coming to recognize that such matters must be appròached on the<br />

basis of the ethical principies governing them and not merêly as aspects<br />

of a social theory or ideology. Nations can only truly safeguard and<br />

serve the well-being of their Citizens by a constant référence to the<br />

demands of justice, moral rectitude and the spiritual dimension of the<br />

human person.<br />

I welcome Your Excellency's référence to the intention of your<br />

Government to continue to ensure religious éducation in your schools.<br />

1 Euntes in Mundum, 12.


1786 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

The Catholic Church warmly supports this goal. At a meeting earlier<br />

this year with a group of Bishops from England, I endorsed precisely<br />

this point in the following terms : "It is the Church's flrm conviction<br />

that a complete éducation necessarily includès a religious dimension.<br />

If religion is neglected or set aside in the educational process that<br />

f or ms a nation's heart and soul, then a morality worthy of man will<br />

not survive; justice and peace will not endure". 2<br />

Mr Ambassador, in your role as représentative of your country to the<br />

Holy See, you may count, as your predecessors have done, on the ready<br />

collaboration of the various departments with which you will be in<br />

contact. I pray that Almighty God will abundantly bless you as you<br />

carry out your mission.<br />

1 pray too for Her Majesty and the members of the Royal Family<br />

and for ali the people whom you represent.<br />

IX<br />

Ad eos qui generali Capitulo Tertiariorum franciscalium in saeculo<br />

viventium interfuerunt coram admissos.*<br />

Carissimi fratelli e sorelle,<br />

1. Ben volentieri ho accolto la vostra richiesta di un incontro in<br />

occasione del vostro Capitolo Generale, dedicato allo studio delle<br />

nuove Costituzioni che dovranno essere approvate dalla <strong>Sede</strong> Apo­<br />

stolica.<br />

Esse sostituiscono quelle del 1957, risalenti al periodo preconci­<br />

liare, e pertanto bisognose di un aggiornamento, secondo le indica­<br />

zioni del Vaticano II e dei successivi documenti del Magistero, con­<br />

cernenti il rinnovamento della vita cristiana laicale e secolare.<br />

Tuttavia, il rinnovamento dell'Ordine Francescano Secolare aveva<br />

ricevuto un forte impulso già prima del Concilio, quando Pio XII,<br />

il I o luglio 1956, aveva insistito, con intuito che ben si può dire pro­<br />

fetico, sulla perfezione insita negli stessi valori dello stato secolare.<br />

Quel mio Predecessore precorreva in tal modo quanto la Costituzione<br />

dogmatica Lumen gentium avrebbe insegnato sia sulla dignità della<br />

2 29 February 1988.<br />

* Die 14 m. Iunii a. 1988.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1787<br />

vocazione laicale, 1 sia sulla chiamata universale alla santità — cioè<br />

alla perfezione — nella Chiesa. 2<br />

Rifacendosi all'esempio di San Francesco, il Papa aveva detto<br />

che tutti possono (( tendere alla perfezione del proprio stato e con­<br />

seguirla senza abbracciare lo stato di perfezione », cioè lo stato<br />

religioso della pratica dei consigli evangelici. Il comando di essere<br />

perfetti, di essere santi, non concerne i soli Religiosi e Sacerdoti,<br />

ma tutti i cristiani, tutti i discepoli del Signore. <strong>La</strong> perfezione non<br />

è un lusso, non è un aspetto secondario o tanto meno superfluo della<br />

vita cristiana, ma coinvolge tutti i battezzati a una precisa risposta,<br />

che diventa addirittura questione di salvezza.<br />

2. Ma voi siete anche un «Ordine», come disse il Papa: «Ordine<br />

laico, ma Ordine vero » ; e del resto, già Benedetto XV aveva parlato<br />

di « Ordo veri nominis ». Questo termine antico — possiamo dire<br />

medievale — di « Ordine » non significa altro che la vostra stretta<br />

appartenenza alla grande Famiglia Francescana, il vostro legame<br />

fraterno e vorrei dire anche quasi « filiale » all'Ordine Cappuccino,<br />

vigoroso ramo della spiritualità del Poverello d'Assisi. <strong>La</strong> parola<br />

« Ordine » significa la partecipazione alla disciplina ed all'austerità<br />

propria di quella spiritualità, pur nell'autonomia propria della vostra<br />

condizione laicale e secolare, la quale peraltro comporta spesso sacri­<br />

fìci non minori di quelli che si attuano nella vita religiosa e sacerdotale.<br />

3. Il periodo decorso dell'approvazione delle precedenti Costitu­<br />

zioni è stato contrassegnato da particolari attenzioni dei Sommi<br />

Pontefici nei confronti del vostro Ordine, quasi a seguirne con paterna<br />

e sollecita premura il graduale rinnovamento in un periodo che,<br />

come sappiamo bene, non è stato facile. I miei Predecessori vi hanno<br />

indicato la via del vero rinnovamento, via che voi vi siete sforzati<br />

di seguire fedelmente.<br />

Ricorderò qui brevemente, oltre alla cara memoria di Pio XII,<br />

anche quella di Giovanni XXIII, che nel 1959 volle rivolgersi a voi<br />

con queste amabili parole : « Ego sum Ioseph frater vester ».<br />

Importante fu l'intervento di Papa Paolo VI — che faccio mio<br />

in questa circostanza — : egli vi esortò ad avere una « triplice fidu­<br />

cia » : fiducia nella professione della povertà, prescelta come virtù<br />

specifica, liberatrice dalla « perpetua seduzione che è la ricchezza »,<br />

1 c. IV.<br />

2 c. v.


1788 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

e apportatrice di « perfetta letizia » : la povertà, quindi, non solo<br />

come distacco dalle ricchezze, ma anche come umiltà ed abbandono<br />

alla divina Provvidenza; fiducia nell'amore alla Croce: «Vi è una<br />

grave tentazione da vincere : quella di togliere dal Vangelo la pagina<br />

della Croce»; fiducia nell'attualità della spiritualità francescana:<br />

« Noi abbiamo fiducia — disse ancora Papa Montini — che ancora<br />

la spalla forte e paziente di san Francesco sosterrà la Chiesa visi­<br />

bile ed umana ». 3<br />

4. E questa fiducia è anche la mia. Ricorderete che uno dei primi<br />

atti del mio Pontificato fu quello di visitare la tomba di san Fran­<br />

cesco. Ed una prova significativa, tra le tante, dell'attualità della<br />

spiritualità francescana, è data anche dall'esito, a raggio mondiale,<br />

dell'incontro di preghiera dell'ottóbre del 1986 ad Assisi : come infatti<br />

non riconoscere in quell'avvenimento lo « stile » — vorremo dire<br />

quasi — di quell'instancabile e coraggioso predicatore di pace che<br />

fu Francesco?<br />

Per questo, mi piace ricordare l'incontro che ebbi, nel medesimo<br />

anno, con i membri della Presidenza del Consiglio Internazionale<br />

del vostro Ordine, riuniti a Roma per approfondire lo schema delle<br />

nuove Costituzioni. In questa circostanza vi invitai a realizzare nella<br />

vita quotidiana, negli impegni secolari e nei rapporti con tutti gli<br />

uomini lo spirito delle Beatitudini, che è quel « sale della terra »<br />

che dà vero sapore al mondo e ne fa una pregustazione del paradiso.<br />

5. So che ora avete in programma l'approfondimento e l'attua­<br />

zione degli insegnamenti dell'ultimo Sinodo dei Vescovi e della mia<br />

enciclica Sollicitudo rei socialis. Sono due ottime occasioni per dar<br />

modo alla vostra buona volontà di tradursi nelle opere, nella conti­<br />

nuità con una fedele adesione al Magistero della Chiesa che, in occa­<br />

sione di detto Sinodo, ha dato prova di sé con una partecipazione<br />

attiva, mediante l'invio di proposte ed auspici propri.<br />

Vi esorto a continuare su questa linea, mentre esprimo il mio<br />

compiacimento per il lavoro che state facendo. Mi auguro, in parti­<br />

colare, una felice conclusione del perfezionamento delle vostre Costi­<br />

tuzioni, e prego per questa intenzione.<br />

Questo secolo, come sapete, vede un'immensa fioritura dei carismi<br />

propri dei laici. Tante volte si è ripetuto, specie dopo il Sinodo:<br />

3 19 Maggio 1971; Insegnamenti di Paolo VI, IX, (1971), pp. 445-450.


Acta Ioannis Pauli Pp. II 1789<br />


1790 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

ACTA CONGREGATIONUM<br />

CONGREGATIO PRO EPISCOPIS<br />

DECRETUM<br />

OPPIDENSIS - PALMARUM<br />

De Concathedralis erectione<br />

Cum urbs vulgo Palmi, intra fines dioecesis Oppidensis-Palmarum<br />

exstans, incolarum frequentia operibusque modo crebra, volventibus<br />

annis, felicia susceperit incrementa et christifidelium numero, religio­<br />

nis ac bonarum artium cultu, industria negotiisque floreat, Exc.mus<br />

P. D. Benignus Aloisius Papa, Episcopus Oppidensis-Palmarum, ab<br />

Apostolica <strong>Sede</strong> postulavit ut, ad aptius tutiusque animarum bonum<br />

consulendum, paroeciale templum in eadem urbe Deo in honorem Sancti<br />

Nicolai episcopi dicatum, ad dignitatem et fastigium Ecclesiae conca­<br />

thedralis eveheretur.<br />

Congregatio pro Episcopis, vigore specialium facultatum a Summo<br />

Pontifice Ioanne Paulo, divina Providentia PP. II, sibi tributarum,<br />

praehabito favorabili voto Exc.mi P. D. Aloisii Poggi, Archiepiscopi<br />

Forontonianensis et in Italia Apostolici Nuntii, catholicae religionis<br />

firmitatem ac incrementum prae oculis habens, oblatis precibus annuen­<br />

dum censuit.<br />

Quapropter quae sequuntur decernit :<br />

1. ut, servata dioecesis Oppidensis-Palmarum Cathedrae episcopalis<br />

dignitate, paroeciale templum Deo in honorem Sancti Nicolai episcopi<br />

in urbe vulgo Palmi dicatum titulo ac fastigio Templi concathedralis<br />

decoretur, cum omnibus iuribus, honoribus et privilegiis ac oneribus et<br />

obligationibus quae huiusmodi Ecclesiis sunt propria;<br />

2. ut in posterum Exc.mo Episcopo Oppidensi-Palmarum conca­<br />

thedrali Ecclesia Sancti Nicolai episcopi de iure uti liceat, prout hoc<br />

ad maiorem Dei gloriam concreditique gregis spirituale bonum prove­<br />

hendum cesserit.


Congregatio pro Episcopis 1791<br />

Ad haec perficienda Congregatio pro Episcopis deputat Exc.mum<br />

P. D. Aurelium Sorrentino, Archiepiscopum Metropolitam Rheginensem-<br />

Bovensem, necessarias et opportunas ei tribuens facultates, etiam sub­<br />

delegandi, ad effectum de quo agitur, quemlibet virum in ecclesiastica<br />

dignitate constitutum, onere imposito ad eandem Congregationem, cum<br />

primum fas erit, authenticum exemplar actus peractae exsecutionis<br />

remittendi.<br />

Quibus super rebus praesens edit decretum perinde valiturum ac<br />

si Apostolicae sub plumbo Litterae datae forent.<br />

Datum Romae, ex Aedibus Congregationis pro Episcopis, die 29<br />

mensis Iunii, anno 1988.<br />

L. 8BS.<br />

® BERNARDINUS Card. G ANTIN, Praefectus<br />

83 IOANNES BAPTISTA RE, Arch. tit. Foronovanus, a Secretis<br />

In Congr. pro Episcopis tab., n. 331/88.<br />

PROVISIO ECCLESIARUM<br />

<strong>La</strong>tis decretis a Congregatione pro Episcopis, Ioannes Paulus Pp. II,<br />

per Apostolicas sub plumbo Litteras, iis quae sequuntur Ecclesiis<br />

sacros Praesules praefecit, videlicet :<br />

die 1 Octobris 1988. — Praelaturae territoriali Missionis Galliae<br />

seu Pontiniacensis Exc.mum P. D. Andream <strong>La</strong>crampe, hactenus<br />

Episcopum titularem Legiensem et Auxiliarem archidioecesis Remensis.<br />

die 29 Octobris. — Titulari episcopali Ecclesiae Elephantariensi in<br />

Mauritania, R. D. Gilbertum Delium Gonçalves Canavarro dos Reis, e<br />

clero dioecesis Villaregalensis, curionem paroeciae Sanctae Mariae Maio­<br />

ris, vulgo (( Chaves » nuncupatae, quem deputavit Auxiliarem Exc.mi<br />

P. D. Iulii Tavares Rebimbas, Episcopi Portugallensis.<br />

die 9 Novembris. — Coadiutorem dioecesis Campaniensis Exc.mum<br />

P. D. Aloisium Roque Oppermann, S. C. L, hactenus Episcopum Ituiu-<br />

tabensem.<br />

die 12 Novembris. — Titulari episcopali Ecclesiae Chunaviensi, R. D.<br />

Vidonem Thomazeau, Vicarium generalem Archidioecesis Parisiensis,<br />

quem deputavit Auxiliarem Exc.mi P. D. Ludovici Cornet, Episcopi<br />

Meldensis.


1792<br />

Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

die 18 Novembris. — Titulari episcopali Ecclesiae Tisilitanae R. D.<br />

Ioannem J. Jaschke, parochum in oppido vulgo Quackenbrück dioe­<br />

cesis Osnabrugensis, quem deputavit Auxiliarem Exc.mi P. D. Ludo­<br />

vici Averkamp, Episcopi Osnabrugensis.<br />

die 19 Novembris. — Cathedrali Ecclesiae Tarvisinae Exc.mum P. D.<br />

Paulum Magnani, hactenus Episcopum <strong>La</strong>udensem.<br />

— Cathedrali Ecclesiae Andriensi R. D. Raphaelem Calabro, e clero<br />

archidioecesis Hydruntinae.<br />

die 25 Novembris. — Praelaturae territoriali Iuliensi R. D. Raimun­<br />

dum Roveredo Ruiz, Congregationis Missionis sodalem.<br />

CONGREGATIO PRO CAUSIS SANCTORUM<br />

DECRETA<br />

I<br />

VIEDMEN.<br />

Canonizationis Ven. Servae Dei <strong>La</strong>urae Vicuña, Alumnae Instituti Filiarum<br />

Mariae Auxiliatricis (1891-1904).<br />

SUPER DUBIO<br />

An et de quo miraculo constet, in casu et ad effectum de quo agitur.<br />

Lucem vidit Famula Dei die 15 mensis Aprilis anni 1891 Iacobopo-<br />

li, in urbe Chiliae capite. Multos ob eventus illius Reipublicae, puellae<br />

parentes ad australes demigraverunt regiones. At patre mortuo, mater<br />

cum duabus filiabus Andes transgressa, in Argentinam se contulit et<br />

quidem in Patagoniae partibus. Ibi filias commisit educandas Religiosis<br />

a Maria Auxiliatrice nuncupatis, quae initium ibidem fecerant cuius­<br />

dam Missionis haud procul a finibus Chiliensibus. Eaedem humilem ac<br />

pauperem <strong>La</strong>uram in suam domum anno 1900 receperunt. Puella indole<br />

ad pietatem proclivem statim se ostendit. Brevi autem matris suae<br />

vitam contrariam esse praeceptis Dei atque inhonestam Famula Dei<br />

animadvertit.


Congregatio pro Causis Sanctorum 1793<br />

<strong>La</strong>ura autem, quae in ephebeo in sapientia crescebat, aetate et<br />

gratia, et inter condiscipulas studio micabat, re attente considerata<br />

multisque precibus Deo adhibitis, statuit tenellam vitam suam holocau­<br />

stum amoris offerre, ut optatam matris emendationem a Deo obtineret.<br />

Et Deus se admisisse huiusmodi oblationem ostendit. Etenim aliquod<br />

tempus post, <strong>La</strong>urae valetudo sensim deficere incipit, donec, die 22<br />

mensis Ianuarii a. 1904, ad superos evolavit, postquam matri de holo­<br />

causto est locuta ab eaque petierit ut ad Deum se converteret. Quod<br />

mater praestitit ipso filiae die funebri.<br />

Porro, Famulam Dei <strong>La</strong>uram Vicuña heroicas coluisse virtutes<br />

christianas Ioannes Paulus II, servatis de iure servandis, declaravit<br />

die 5 mensis Iunii, anno 1986.<br />

Ad rite eumulandam autem Venerabilem hanc Beatorum Caelitum<br />

honoribus, Causae actores miram quandam, ut asserebatur, sanationem<br />

intercessioni apud Deum eiusdem Venerabilis attributam Apostolicae<br />

Sedi ad cognoscendum exhibuerunt. Cuius miri eventus haec est sum­<br />

ma : Soror Ophelia a Carmine Lobos Avellano, religiosa Instituti Filia­<br />

rum Mariae Auxiliatricis, civis Chiliensis et magistra, mense Aprili<br />

anno 1953 certa praebuit signa bronchiectasis bilateralis. Maio autem<br />

mense anni 1955 chirurgicum subiit utriusque pulmonis sectionem ; ac­<br />

cessit anno 1957 gravis spirandi insufficientia, ita ut, anno insequenti,<br />

a valetudinario dimissa sit, edita a medicis infausta prognosi quoad<br />

vitam, brevi quidem morte ventura. Tunc de mandato Superiorissae<br />

Provincialis, aegrota caeleste efflagitavit auxilium Venerabilis <strong>La</strong>urae<br />

Vicuña, quae, hora 22 diei 22 mensis Maii eiusdem anni 1958, adfuit :<br />

aegrota persentiit se sanatam esse placidoque correpta est somno ad se­<br />

quens usque primum mane. Ex tunc bona utitur valetudine.<br />

Super hoc miro eventu adornatus est anno 1986, apud curiam<br />

archiepiscopalem S. Iacobi in Chile, canonicus processus, quem ad iuris<br />

normam esse instructum Congregatio pro Causis Sanctorum die 20 Fe­<br />

bruarii a. 1987 agnovit. Proinde disceptari iure praescripta apud ipsam<br />

Congregationem agi coepta sunt, et quidem primum, die 3 Februarii<br />

a. 1988, in coetu Consultae Medicae, edito iudicio praefatam sanationem<br />

in instanti praeterque naturae leges contigisse. Successerunt postea di­<br />

sceptationes, die 6 mensis Maii eodem anno, in Congressu Peculiari Con­<br />

sultorum Theologorum, moderatore Rev.mo Domino Antonio Petti, Fi­<br />

dei Promotore Generali ; et, die 21 subsequentis mensis Iunii, in Con­<br />

gregatione Ordinaria Patrum Cardinalium, ponente Em.mo ac Rev.mo<br />

D.no Agnelo Rossi. Et utroque in Coetu, sive Consultores sive Cardina-


1794 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

les, proposito dubio utrum de miraculo constaret, in casu et ad effec­<br />

tum de quo agitur, adfirmantes responderunt.<br />

Facta denique de hisce omnibus rebus Summo Pontifici Ioanni<br />

Paulo II accurata relatione, Sanctitas Sua, vota Congregationis exci­<br />

piens rataque habens, mandavit ut decretum super praedicta sanatione<br />

rite conscriberetur.<br />

Quod cum factum esset, Beatissimus Pater declaravit : Constare<br />

de uno miraculo a Deo, intercedente Venerabili Serva Dei <strong>La</strong>ura<br />

Vicuña, patrato, videlicet de instantánea, perfecta stabilique sana­<br />

tione Religiosae Opheliae a Carmine Lobos Avellano a bronchiectasia<br />

bilaterali cum peribronchitide chronica fibrosa et episodiis pulmonitidis<br />

focalis; et a gravi insufficientia spirandi statuque toxico-infectivo gravi.<br />

Hoc autem Decretum in vulgum edi et in acta Congregationis pro<br />

Causis Sanctorum referri mandavit.<br />

Datum Romae, die 1 mensis Augusti, Anno Mariali 1988.<br />

L. m s.<br />

ANGELUS Card. FELICI, Praefectus<br />

•B Traianus Crisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis<br />

II<br />

CATANEN.<br />

Canonizationis Ven. Servi Dei Iosephi Benedicti Dusmet, Archiepiscopi<br />

Catanensis, O.S.B., Cardinalis S.R.E. (1818-1894).<br />

SUPER DUBIO<br />

An et de quo miraculo constet, in casu et ad effectum de quo agitur.<br />

Panormi die 15 mensis Augusti anno 1818, parentibus pietate ac<br />

nobilitate claris, natus, Venerabilis Servus Dei Iosephus Benedictus<br />

Dusmet anno 1838 habitum monachorum Congregationis Casinensis<br />

O. S. B. induit ac, expleto studiorum curriculo, sacerdos est factus;<br />

anno autem 1867, omnium plausu, archiepiscopus Catanensi Ecclesiae<br />

praepositus est; anno denique 1888 inter Sanctae Romanae Ecclesiae<br />

Cardinales est adscriptus. Ipse Collegium S. Anselmi de Urbe restituit<br />

atque Congregationes Ordinis S. Benedicti fraterna confoederatione<br />

composuit. Eum heroicas exercuisse virtutes Paulus Papa VI die 15<br />

mense Iulio a. 1965 declaravit.


Congregatio pro Causis Sanctorum 1795<br />

Ut eidem Venerabili Beatorum Caelitum honores legitime decer­<br />

nerentur, Causae actores miram quandam, quae asserebatur, sanatio­<br />

nem a Deo patratam, deprecatore eodem Venerabili, Sedi Apostolicae<br />

ad cognoscendum nuper exhibuerunt. Agitur quippe de domino Sal­<br />

vatore Consoli, caementario provinciae Catanensis, annum aetatis<br />

agente quinquagesimum secundum, qui, nomine invocato Venerabilis<br />

Iosephi Benedicti Dusmet, mense Decembri, anno 1937, repente conva-<br />

luit ac perfecte a gravi spondylite consúmente duas dorsi spinae verte­<br />

bras, edita iam a medicis valde reservatam et quoad vitam et quoad<br />

valetudinem prognosi.<br />

De hac mira sanatione instructus est apud curiam archiepiscopa­<br />

lem Catanensem, mensibus Maio et Decembri anni 1987, processus,<br />

cuius iuridica vis et validitas fuere ab hac Congregatione die 5<br />

mensis Martii huius anni 1988 recognitae. Factus est ita gressus ad<br />

praescriptas, tum indolis medicae tum indolis theologicae, discepta­<br />

tiones. Primum quidem subiectum est Summarium eiusdem proces­<br />

sus, continens testium et a cura medicorum depositiones, iudicio Con­<br />

silii Medici quod exstat penes hanc Congregationem institutum, cuius<br />

specialis commissio congregata est die 1 mensis Iunii hoc anno ; et<br />

absoluta competenti disceptatione, periti sodales eiusdem coetus una<br />

voce concordes edixere sanationem in casu instantaneam perfectum­<br />

que et duraturam hodiernae artis medicae legibus haud explicari posse.<br />

Attento eiusmodi medicorum iudicio, quaestio disceptata est, die<br />

1 mensis Iulii eodem anno, in Congressu Peculiari Consultorum Theo­<br />

logorum, moderatore Rev.mo D.no Antonio Petti, Fidei Promotore Ge­<br />

nerali ; deinde, die eisdem mense et anno, in Congregatione Ordina­<br />

ria Patrum Cardinalium et Episcoporum, ponente Em.mo Cardinali<br />

Petro Palazzini. Et in utraque congressione, Consultorum scilicet et<br />

Patrum Cardinalium et Episcoporum, proposito dubio utrum consta­<br />

ret de miraculo, in casu et ad effectum de quo agitur, responsum est<br />

latum affirmativum.<br />

De hisce autem omnibus rebus certior factus, Summus Pontifex<br />

Ioannes Paulus II, vota Congregationis excipiens, praecepit ut super<br />

eodem miro eventu decretum conscriberetur.<br />

Quod cum rite est factum, accitis hodierno die a Se Cardinalibus<br />

infrascripto Praefecto necnon Causae Ponente meque a Secretis Con­<br />

gregationis, ceterisque de more convocandis, eisque astantibus, Bea­<br />

tissimus Pater declaravit : Constare de miraculo a Deo, intercedente<br />

Venerabili Servo Dei Iosepho Benedicto Dusmet, patrato, videlicet de


1796 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

instantánea, perfecta et mansura sanatione Domini Salvatoris Con­<br />

soli a spondylite destructiva duarum spinae dorsalis vertebrarum<br />

(D12 et Ll).<br />

Voluitque Sanctitas Sua ut hoc Decretum publici fieret iuris et<br />

in acta Congregationis pro Causis Sanctorum referretur.<br />

Datum Romae, Calendis Septembribus, A. D. 1988.<br />

L. 83 S.<br />

ANGELUS Card. FELICI, Praefectus<br />

83 Traianus Crisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis<br />

III<br />

COMEN.<br />

Canonizationis Servae Dei Clarae Bosatta, Sororis professae Congrega­<br />

tionis Filiarum Sanctae Mariae a Providentia (1858-1887).<br />

SUPER DUBIO<br />

An constet de virtutibus theologalibus Fide, Spe, Caritate tum in<br />

Deum tum in proximum, necnon de cardinalibus Prudentia, Iusti­<br />

tia, Temperantia et Fortitudine, eisque adnexis, in gradu heroico,<br />

in casu et ad effectum de quo agitur.<br />

Concilium Oecumenicum Vaticanum II his religiosos hortatur<br />

verbis: « ... cuiuslibet Instituti sodales, Deum prae omnibus et unice<br />

quaerentes, contemplationem, qua Ei mente et corde adhaereant, cum<br />

amore apostolico ... coniungant oportet» (Conc. Oec. Vat. II, Decretum<br />

de accomm. renov. vitae relig. Perfectae Caritatis, 5).<br />

Porro studium vitae operumque Servae Dei Clarae Bosatta reco­<br />

lentes, Sororem invenimus religiosam, quae contemplationem cum<br />

actuosa vita perfecte sociavit, in omnibus misericordiae operibus, prae­<br />

sertim pro minimis et maxime indigentibus fratribus. De cetero ipsa<br />

est enixa vitae rationem perficere eam, quam Beatus Aloisius Guanella<br />

suis filiis filiabusque constituerat, quamque hisce expressit verbis :<br />

orare et pati. Haec fuit etiam Famulae Dei peculiaris nota, ut in se­<br />

quentibus presso calamo indicatur.<br />

Clara Bosatta^ Congregationis Filiarum Sanctae Mariae a Provi­<br />

dentia, ortum duxit die 27 mensis Maii, anno 1858, in pago cui nomen


Congregatio pro Causis Sanctorum 1797<br />

v. d. Pianelle- <strong>La</strong>rio, intra Comensis dioeceseos fines, undecima et po­<br />

strema filia Alexandri et Rosae Mazzucchi, qui fidei dono optimisque<br />

moribus praestabant.<br />

Patre orbata trimula, praecipue est educata a Marcellina, sorore<br />

natu maiore, sapienti et piissima adolescente, quae postea conditrix<br />

erat futura una cum eodem Beato Aloisio Guanella religiosi Instituti<br />

Filiarum Sanctae Mariae a Providentia. Pueritiam singulari morum<br />

innocentia et pietate transegit. Ab anno autem 1871 usque ad annum<br />

1977, Clara adolescentiam egit uti ancilla et alumna scholae magistra­<br />

rum in ephebeo Sororum Canossianarum, quae vocantur, in oppido vulgo<br />

Gravedona <strong>La</strong>rio, ubi sacerdotum, moderatorum et aequalium amorem<br />

et existimationem sibi comparavit.<br />

Quamvis Famula Dei deinde vehementer cuperet Congregationem<br />

Canossianarum ingredi, varia ob rerum adiuncta in eiusmodi Insti­<br />

tutum admissa non est. Itaque, cum ad pagum natalem rediisset, Dei<br />

voluntatem advertens in consilio piissimi eius loci parochi, cui nomen<br />

Carolus Coppini, superatis animi difficultatibus, Hospitium ingressa<br />

est S. Cordi Iesu dicatum, ab eodem parocho puellis parentibus or-<br />

batis ac senibus derelictis infirmisque sublevandis^conditum. Cuius<br />

Hospitii moderatrix id temporis Marcellina, Servae iBt^i germana, erat,<br />

a duabus sociabus adiuta, pia societate vulgo « Orsoline )) iunctis. In<br />

eadem Societate, die 28 mensis Iunii anno 1878, Serva Dei, cum tri­<br />

bus sociabus, religiosa vota professa est.<br />

Quo in Hospitio Sacro Cordi Iesu dicato, cum Sorores assiduo la­<br />

bore ac paupertate vitam ducerent et aspera quaeque cotidie ferrent,<br />

serena tamen Divina Providentia confisae, Soror Clara varia sibi offi­<br />

cia credita per septem annos ardenti et mirando studio obivit, mode­<br />

ratore primum praefato parocha Coppini, postea Beato Aloisio Gua­<br />

nella, qui eidem vita functo in regenda paroecia anno 1881 successit.<br />

Erat quidem Soror Clara spiritu deprecationis praeclara, perfecta<br />

Regulae et votorum observantia totiusque animi deditione atque in<br />

humilibus operibus assiduitate. Cum ceteris praestaret Sororibus, com­<br />

missum est ei officium disciplinae servandae et morum integritatis<br />

totius hospitii ; fuit namque custos et praeceptrix orphanarum, postu­<br />

lantem magistra et novitiarum, ministra semper diligens senum in­<br />

firmorum. Simul apostolatum in paroecia exercebat, ut Mariae Imma­<br />

culatae filias divina doctrina instrueret, pueros et adulescentulas Ora­<br />

torii catechesis rudimenta doceret, infirmos domi inviseret. Quae omnia,


1798 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

licet tenuis valetudinis esset, assidue perfecit semperque Deo mente<br />

coniuncta, quod quidem omnes valde admirabantur.<br />

Anno autem 1885, Serva Dei cum duabus Sororibus est a Beato<br />

Aloisio Guanella missa, ut novam aperiret domum religiosam, in pa-<br />

gum Ardeno appellatum, ubi ei plures labores gravioresque difficultates<br />

ferenda erant. Anno insequenti, mense Maio, in urbem Novum Oomum<br />

translata est eique commissum moderatricis vix apertae (( Domus Di­<br />

vinae Providentiae », quae Domus mater totius Operis Beati Aloisii<br />

Guanella futura erat.<br />

Porro, assiduo labori diuturnisque sacrificiis et responsabilitatis nu­<br />

per conditae domus, accessere graves animae afflictiones, mysticae in­<br />

dolis, quae iam tres abhinc annos Servam Dei contristabant ; quas<br />

tamen sereno pertulit animo, ita ut ad extra nihil perluceret, eodem<br />

Beato Aloisio Guanella moderatore conscientiae. Augebatur interea<br />

cum Deo unio, dum tenuis eius valetudo in dies debilior facta est. Primo<br />

enim hieme eodem anno 1886 Soror Clara pulmonum vitio est affecta<br />

et mox in phtisim incidit. Quare in oppidum Pianello Lmio translata,<br />

íectulo fere semper tenebatur, per quinque menses gravibus doloribus<br />

corporis et animae affecta, perfecte tamen Christo cruci aífixo Virginique<br />

Perdolenti coniuncta, precibus ad Deum suffulta et eucharistico pabulo<br />

cotidie roborata. Dolores vitamque quam Deo offerebat ad conver-<br />

tendos peccatores et ad Domus Comensis bonum et benedictionem<br />

caelestem concilianda. Sacramentis denique morientium ceterisque fidei<br />

donis corroborata, Famula Dei anno 1887, die 20 mense Aprili, animam<br />

Deo reddidit.<br />

Sanctimoniae fama, quam Serva Dei in vita sibi comparaverat,<br />

post obitum clarior ac diffusior est facta et dudum florens est. Quam<br />

ob rem cogitatum est de Beatorum Caelitum honoribus eidem decer­<br />

nendis. Conditi igitur sunt, annis 1912-1915, processus ordinaria auc­<br />

toritate in Curia episcopali Comensi, super fama sanctitatis vitae, vir­<br />

tutum et miraculorum in genere, super scriptis Servae Dei tributis<br />

necnon super cultu eidem publice non praestito, Romamque transmissi<br />

sunt. Super iisdem scriptis Servae Dei decretum exiit, die 4 mensis<br />

Aprilis anno 1948, Sacrae id temporis Rituum Congregationis.<br />

Porro, ob rationes Causae ipsi extrínsecas, siluit Causa Servae Dei,<br />

donec novae instauratae sunt, die 25 mensis Maii a. 1983, per Const.<br />

Apost. Divinus perfectionis Magister, pro Causis Sanctorum leges. Ita<br />

apparata est, ad novi iuris normam, Positio super virtutibus eiusdem<br />

Famulae Dei, forasque est anno 1986 data, testimoniis scriptis noviter


Gongregatio pro Causis Sanctorum 1799<br />

inventis Beati Aloisii Guanella super vita, operositate atque eiusdem<br />

Servae Dei virtutibus.<br />

Hinc procedendum erat ad disceptationes super virtutes in specie<br />

Servae Dei. Quod quidem factum est primum, die 26 mensis Ianuarii<br />

a. 1988, in Congressu Peculiari Consultorum theologorum, moderatore<br />

Rev.mo D.no Antonio Petti, Fidei Promotore Generali ; deinde, die 7<br />

mensis Iunii eodem anno, in Congregatione Ordinaria Patrum Cardi­<br />

nalium et Episcoporum, ponente Em.mo ac Rev.mo Cardinali Iosepho<br />

Casoria. Et tum Patres Consultores tum Patres Cardinales exposito<br />

ad disceptandum dubio utrum constaret de heroico gradu virtutum, in<br />

casu et ad effectum de quo agitur, responsum protulerunt affirmativum.<br />

De hisce rebus omnibus certior factus, Summus Pontifex Ioannes<br />

Paulus II, vota Congregationis pro Causis Sanctorum excipiens rata­<br />

que habens, praecepit Decretum super heroicis Servae Dei virtutibus<br />

conscribi.<br />

Quo rite facto, hodierna die, accitis ad Se Cardinalibus infrascripto<br />

Praefecto atque Ponente Causae meque Antistite a Secretis Congre­<br />

gationis, ceterisque de more convocandis, eisque astantibus, Beatis­<br />

simus Pater edixit: Constare de virtutibus theologalibus Fide, Spe<br />

et Caritate tum in Deum tum in proximum, necnon de cardinalibus<br />

Prudentia, Iustitia, Temperantia et Fortitudine, eisque adnexis, Servae<br />

Dei Clarae Bosatta, ex Congregatione Filiarum Sanctae Mariae a<br />

Providentia, in gradu heroico exercitis, in casu et ad effectum de<br />

quo agitur.<br />

Hoc autem Decretum- in vulgus edi et in acta Congregationis pro<br />

Causis Sanctorum referri iussit.<br />

Datum Romae, Calendis Septembribus, A. D. 1988.<br />

L. & S.<br />

117 - A. A. S.<br />

ANGELUS Card. FELICI, Praefectus<br />

S Traianus Crisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis


1<strong>80</strong>0 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

IV<br />

DUBLINEN. SEU RUREMONDEN.<br />

Canonizationis Ven. Servi Dei Caroli a S. Andrea (in saec. Ioannis An­<br />

dreae Ho üben), Sacerdotis professi Congregationis Passionis Iesu Christi<br />

(1821-1893).<br />

SUPER DUBIO<br />

An et de quo miraculo constet, in casu et ad effectum de quo agitur.<br />

Venerabilis Servus Dei Carolus a S. Andrea (in saeculo Ioannes<br />

Andreas Houben), lucem vidit die undecima Decembris anno 1821 in<br />

pago Munstergeleen Ruremundensis Dioeceseos. Iuxta sana et recta<br />

principia more catholicarum familiarum Hollandiae institutus, curricu­<br />

lum primorum studiorum necnon humanarum litterarum expleto in<br />

pago Sittard, per aliquod menses militiae munus sustinuit et inter<br />

commilitones « bonus odor Christi » factus est.<br />

Ut primum cognovit se ad vitam religiosam vocatum, annos viginti<br />

quattuor agens, Congregationem a Christi Passione amplexus, pro­<br />

bationem sustinuit in recessu Ere (in Belgio) nuperrime a Beato<br />

Dominico a Matre Dei fundato. Votis nuncupatis die 10 Decembris<br />

a. 1846, iterum studiis de re ecclesiastica incubuit. Christi Sacerdos<br />

consecratus die 21 Decembris 1850, post biennium Angliam petiit ut<br />

suam daret operam in domibus Congregationis Passionis apud An­<br />

glos, ibique laudabiliter suo sacerdotali munere functus est. Anno<br />

1856 ad recessum Mount Argus intra fines Dublinensis civitatis desti­<br />

natus, ibi fere totum reliquae vitae tempus transegit, paucis exceptis<br />

annis in quibus iterum in Anglia permansit. In Dublinensi urbe<br />

vero Venerabilis Dei Servus apostolus sine requie factus est, ab<br />

infirmis desideratissimus, solatium afflictorum et frater unionis erga<br />

dissidentes. Assiduus erat quotidie in confessionibus audiendis, in be­<br />

nedictionibus impertiendis, prudens et amabilis in consiliis, exempla-<br />

riter sollicitus et strictus in iis quae ad monasticam disciplinam atti­<br />

nent, prout est Congregationis Passionis. Pro thaumaturgo habebatur<br />

et in consiliis pro oraculo. Fractus laboribus et asperitatibus, in osculo<br />

Domini obiit Dublinii, die 5 Ianuarii anno 1893, fama sanctitatis ubi­<br />

que circumdatus.<br />

Expletis a iure praescriptis, Summus Pontifex Ioannes Paulus II,<br />

die 10 Maii a. 1979 declaravit Servum Dei heroicas coluisse virtutes.


Congregatio pro Causis Sanctorum 1<strong>80</strong>1<br />

Intuitu autem Beatificationis, Actores Causae sanationem quan­<br />

dam intercessioni Ven. Servi Dei attributam Sedi Apostolicae prae­<br />

buerunt; de qua sanatione debita testimonia annis 1954-1955 in Apo­<br />

stolico processu Ruremondensi collecta sunt. Cuius Processus validitas<br />

Decreto diei 13 Iunii a. 1986 agnita est.<br />

Agitur de mirifica sanatione dominae. Octaviae Verheggen uxoris<br />

domini Spaetgens, tunc annorum septuaginta duorum.<br />

Quae mulier, anno 1951, in peregrinationem ad sanctuarium <strong>La</strong>-<br />

purdiense profecta ibique manens, colica hepática calculosa repente<br />

affecta est, doloribus atrocibus et vomitionum conatibus comitan­<br />

tibus. Die 25 Augusti a. 1951 in nosocomio S. Annadal loci Maastricht<br />

recepta est et sequenti die chirurgicam operationem subiit cystifelleae<br />

auferendae causa. Variae inde complicationes exortae, die 29 Octobris<br />

potuit tandem e nosocomio discedere. Altera mensis Decembris parte,<br />

novae supervenerunt complicationes cum febri, abdominis tumefac-<br />

tione et excruciatibus sub costis laeva parte positis. Die 21 Decembris<br />

rursus nosocomium ingressa est, ibique nova radiographia effecta, in<br />

laeva parte abdominis tumorationem detecta est. Periti in arte medica<br />

rati nullam esse possibilitatem pro aegrota novam chirurgicam ope­<br />

rationem subeundi, eam ut domum rediret consenserunt. Hoc evenit<br />

die 19 Ianuarii a. 1952, infausta prognosi edita quoad vitam. Re in<br />

peius vertente, domina Octavia magna cum fiducia Venerabilem Ca­<br />

rolum a S. Andrea apud Deum intercessorem supplicavit ; ipsum enim<br />

noverat, cum aliquot ante annis eius domum visitasset. Illico, nempe<br />

a die 22 eiusdem mensis Ianuarii melius se habuit : vomitiones reces-<br />

serant et appetentia ciborum redierat. Brevi pristinam sanitatem<br />

recuperavi t et in posterum viginti duos annos vixit.<br />

Servatis de iure servandis, de supradicta sanatione disceptatio<br />

habita est, die 14 Octobris a. 1987 in Coetu Sodalium Consultae Me­<br />

dicae Congregationis pro Causis Sanctorum, qui unanimiter modum<br />

sanationis pro praesentibus scientiae medicae cognitionibus inexpli-<br />

cabilem declaraverunt.<br />

Theologica disceptatio locum habuit primo in Peculiari Congressu<br />

Consultorum Theologorum, die 19 Februarii a. 1988, praeside Rev.mo<br />

Domino Antonio Petti, Generali Fidei Promotore; postea, die 17 Maii<br />

eodem anno, in Congregatione Ordinaria Patrum Cardinalium et Epi­<br />

scoporum, ponente Em.mo ac Rev.mo Cardinali Mario Aloisio Ciappi.<br />

Dubio proposito num constaret de miraculo in casu et ad effectum de


1<strong>80</strong>2 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

quo agitur, in utraque disceptatione, Consultorum scilicet et Cardinalium,<br />

affirmativum est datum responsum.<br />

Quibus de rebus omnibus certior factus per subscriptum Cardinalem<br />

Praefectum, Summus Pontifex Ioannes Paulus II, suffragia<br />

Congregationis excipiens rataque habens, mandavit ut super eadem<br />

mira sanatione Decretum rite conscriberetur.<br />

Quod cum esset factum, hodierna die accitis ad Se Cardinalibus<br />

infrascripto Praefecto necnon Causae Ponente meque Antistite a Secretis<br />

Congregationis, ceterisque de more convocandis, eisque astantibus,<br />

Beatissimus Pater edixit : Constare de miraculo a Deo patrato<br />

per intercessionem Venerabilis Servi Dei Caroli a S. Andrea (in saec. :<br />

Ioannis Andreae Houben), sacerdotis professi Congregationis Passionis<br />

Iesu Christi, tributo, scilicet de rapida, perfecta stabilique sanatione<br />

dominae Octaviae Verheggen Spaetgens ab abscessu in regione hypochondriaca<br />

sinistra cum subocclusiva condicione gravique status generalis<br />

praeiudicio.<br />

Voluit autem Sanctitas Sua ut hoc Decretum in vulgus ederetur<br />

et in acta Congregationis pro Causis Sanctorum referretur.<br />

Datum Romae, Calendis Septembribus, A. D. 1988.<br />

L. © S.<br />

ANGELUS Card. FELICI, Praefectus<br />

© Traianus Crisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis<br />

V<br />

MONASTERIEN.<br />

Canonizationis Servae Dei Mariae Euthymiae Üffing, Sororis professae<br />

Congregationis V. D. «Clemensschwestern» (1914-1955).<br />

SUPER DUBIO<br />

An constet de virtutibus theologalibus Fide, Spe et Caritate tum in<br />

Deum tum in proximum, necnon de cardinalibus Prudentia, Iustitia,<br />

Temperantia et Fortitudine, eisque adnexis, in gradu heroico,<br />

in casu et ad effectum de quo agitur.<br />

(( Qui altum conspiciens montem, ad culmen pervenire non vult<br />

ubi scit esse thesaurum, ne unum quidem gradum facit ut ad illum<br />

subeat, et sub monte neglegens ac desidiosus consistet. Item, qui perfectionis<br />

thesaurum consequi non cupit, quod nimius ei labor videa-


Congregatio pro Causis Sanctorum 1<strong>80</strong>3<br />

tur ad illum nanciscendum, deses in sua neglegentia manebit nec um­<br />

quam pedem promovebit in Dei via » (S. Alfonsus M. de' Liguori, Opere<br />

Ascetiche, vol. XIV, Eoma 1935, p. 83).<br />

Hoc profecto Servae Dei Mariae Euthymiae Üffing non contigit,<br />

quae a pueritia, animo cum humili et firmo, sanctum perfectionis<br />

montem coepit ascendere, et Christi imitationem perseverando, felici­<br />

ter est assecuta propositum.<br />

In pago Halverde, intra dioecesis Monasteriensis fines, orta est die<br />

8 mensis Aprilis anno 1914, ab Hermanno Augusto Üffing et Maria<br />

Teresia Schmit, eodemque die in fonte baptismatis est renata eique<br />

nomen est inditum Emma. Ex familia religiosissima Deum cogno­<br />

scere eiusque obtemperare voluntati ac paupertatem et incommoda<br />

magni facere didicit. Indole mitis et remissa, concorditer cum omni­<br />

bus vixit. Parentibus obsequens erat et libenter proximum adiuvabat<br />

in operibus praesertim domesticis et agrestibus.<br />

Die 27 mensis Aprilis anno 1924 primum ad eucharisticam men­<br />

sam accessit et insequenti mense Septembri sacramentum accepit Con­<br />

firmationis. Ludis elementariis peractis, studiosius in christianam suam<br />

formationem incubuit, assidua librorum res spiritales tractantium usa<br />

lectione.<br />

Maxima cum laetitia die 23 mensis Iulii, anno 1924, Domum prin­<br />

cipem, Monasterii sitam, est ingressa Sororum Caritatis, quae lingua<br />

Germanica vulgo Clemensschwestern vocantur, ut vocationem seque­<br />

retur, qua iamdiu se vocari sentiebat. Nomen cepit Sororem Mariam<br />

Euthymiam. Postulandatu et Novitiatu perfectis, die 11 mensis Octo­<br />

bris anno 1936 professionem simplicem fecit et, die 15 mensis Sep­<br />

tembris anno 1940, professionem perpetuam. Vitam suam consecratam<br />

egit primum in valetudinario Sancti Vincentii in oppido Dinslaken,<br />

ubi munere iuncta est aegrorum ministrae (annis 1936-1954), deinde<br />

est lavatorio praeposita (annis 1945-1948) : idem servans munus est<br />

porro ad Domum principem suae Congregationis missa, ubi mansit<br />

annis 1948-1955.<br />

Ut patet, Servae Dei non sunt officia delegata peculiaris decoris,<br />

nec ea opera fecit conspicua, talia videlicet, unde mundi admiratione<br />

et laudibus afficeretur. Etenim Soror Maria Euthymia perfectam se<br />

ipsam fecit silentio, occultatione et diligenti cotidianorum munium<br />

exsecutione, quae spiritu explebat supernaturali, quoniam per omnia<br />

Dei voluntatem manifestam videbat. Fides vitae eius constans fuit<br />

regula. Omnia lumine fidei contuebatur, omnia iudicabat, omnia sta-


1<strong>80</strong>4 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

tuebat et diligebat. Quam ob rem semper impulsa est sana christiana<br />

ratione ad meliora omnia referente ; quae non neglectio erat doloris,<br />

verum opinio misericordis Domini bonitatis erga homines. Quae nec<br />

corporis natura eminebat nec magna intellegentia, vim singularem<br />

hauriebat ex fide, haecque notos in admirationem coniciebat. Quod­<br />

libet namque officium accipiebat et in Dei honorem et gloriam exse-<br />

quebatur. Etsi studia superiora non exercuerat, non mediocrem tamen<br />

culturam religiosam sibi comparavit, praesertim asceticam, ut suam<br />

augeret fidem. Quam fidem exprimebat et alebat constanti cum Deo<br />

coniunctione et deprecatione, sive communi sive privata. Non solum<br />

laborabat precans, sed, quamvis ingenti laboris magnitudine fere pre-<br />

meretur, tempus habebat verbi Dei meditationi et Eucharistiae ado­<br />

rationi. Virginem Mariam peculiari pietate colebat, quam Filii pas­<br />

sioni coniunctam potius contemplabatur. Scripsit : « O Maria, Mater<br />

mea, fac vita mea tota Dei sit. Fac perpetiar sine lamentis patiensque<br />

sim, tibi iuncta ... Si vis in perfectione progressus facere et in bono<br />

solidari, adhaeresce Mariae. Te beatam, si Iesum sequens in Via Cru­<br />

cis, sicut Maria divinum Filium suum est secuta. Te beatam, si tecum<br />

Maria erit in hac via. In Iesu robur invenies, in Maria consolationem ».<br />

Propter Dei amorem diligenter quodlibet peccati genus vitabat et<br />

aequo animo viam confidebat incommodorum occultorum, patientis<br />

laboris, contumeliarum, quas mira cum fortitudine ferebat. Amabili -<br />

ter et simpliciter voluit omnium serva esse, praecipue vero aegrorum<br />

et Sororum sodalium: pro quorum quarumque bono spiritali et cor­<br />

poreo diu noctuque se dedebat, nihil petens pro se. Huius rei docu­<br />

menta dedit altero saeviente bello mundano, cum, ut captivis asside-<br />

ret in valetudinario Sancti Vincentii receptis, non pauca dura est passa<br />

nec pauca obiit pericula. Et quamquam hi aegrotantes sermonem non<br />

intellegant Servae Dei, quia diversarum gentium erant, perfecte ta­<br />

men intellegebant eius caritatis studiosae et amabilis sermonem. Ita,<br />

se ipsam abnegans, proximo dolenti servivit, in quo Christi imaginem<br />

videbat, et laeto animo evangelii doctrinam explicavit. « Nisi granum<br />

frumenti cadens in terram mortuum fuerit, ipsum solum manet; si<br />

autem mortuum fuerit, multum fructum affert. Qui amat animam<br />

suam, perdit eam, et, qui odit animam suam in hoc mundo, in vitam<br />

aeternam custodit eam » (Io 12, 24-25).<br />

Res terrenas aversata, solacium cordis inveniebat in contempla­<br />

tione et in inquisitione bonorum caelestium. Vitam aeternam respi­<br />

ciens, tranquille gaudia et dolores accepit et plene absoluteque suis


Congregatio pro Causis Sanctorum<br />

superioribus oboedivit. Voluntas sane divinae gratiae respondendi et<br />

operam navandi animarum saluti tam fortis erat et firma, ut nihil<br />

nimis grave et arduum putaret.<br />

1<strong>80</strong>5<br />

Mense Martio anno 1954 eius valetudo deficere coepit : qua re<br />

est in valetudinariis Sancti Raphael deducta, ubi est ei carcinoma<br />

secutm. Conscia sibi gravitatis morbi, non solum quieta mansit, verum<br />

etiam animum iis addebat, qui alternis vicibus ei assidebant, impri­<br />

mis matri ceterisque propinquis. Dei voluntati obsequens. Ultimum<br />

vitae tempus egit magnis excruciata doloribus, quos laeta toleravit,<br />

cum propter eos magis ad caelestem Sponsum conformaretur, quem<br />

in Paradiso assequi exoptabat. Solacio ei fuerunt precatio continua,<br />

Communio cotidiana et, demum, sacramentum Unctionis infirmorum.<br />

E vita pie decessit die 9 mensis Septembris, mane, anno 1955.<br />

Sanctitatis fama, quam viva sibi pepererat apud notos, post eius<br />

mortem aucta est, cum eidem notabilis adderetur fama signorum. Epi­<br />

scopus Monasteriensis ideo non est moratus canonizationis causam<br />

inire. Annis 1955-1961 celebratus est Processus Ordinarius, quem se­<br />

cutus est, apud eandem Curiam episcopalem, Processus Cognitionalis<br />

(annis 1976-1977) ad normam M. P. Sanctitas Clarior. Editis Decre­<br />

tis de vi et auctoritate horum Processuum (die 14 mensis Decembris<br />

anno 1981) et super non cultu (die 29 mensis Ianuarii anno 1982), ap­<br />

parata est Positio super virtutibus.<br />

Quibus omnibus rite peractis, ventum est ad disceptationem super<br />

heroicis Servae Dei virtutibus. Quod factum est in suetis coetibus,<br />

videlicet primum, die 12 Ianuarii, anno hoc 1988, in Congressu Pecu­<br />

liari Consultorum Theologorum, moderatore Rev.mo D.no Antonio Petti,<br />

Fidei Promotore Generali ; postea, die 26 mensis Aprilis eodem anno,<br />

ponente Em.mo ac Rev.mo Domino Mario A. Ciappi, in Congregatione<br />

Patrum Cardinalium et Episcoporum. Posito autem, in utraque con­<br />

gressione, dubio : An constet de virtutibus heroicis, in casu et ad ef­<br />

fectum de quo agitur, affirmativum est datum ab omnibus responsum.<br />

De hisce rebus rite certior factus, Summus Pontifex Ioannes Pau­<br />

lus II, vota Congregationis pro Causis Sanctorum excipiens rataque<br />

habens, mandavit ut super heroicis Servae Dei Mariae Euthymiae<br />

Üffing virtutibus decretum conscriberetur.<br />

Quod cum esset factum, accitis hodierna die Cardinalibus infra­<br />

scripto Praefecto necnon Causae Ponente, meque Antistite a Secretis<br />

Congregationis ceterisque de more convocandis, eisque astantibus, Bea­<br />

tissimus Pater declaravit : Constare de virtutibus theologalibus Fide,


1<strong>80</strong>6 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Spe et Caritate tum in Deum tum in proximum, necnon de cardinali­<br />

bus Prudentia, Iustitia, Temperantia et Fortitudine, eisque adnexis,<br />

in gradu heroico, Servae Dei Mariae Euthymiae Üffing, in casu et<br />

ad effectum de quo agitur.<br />

Voluit autem Sanctitas Sua ut hoc Decretum publici fieret iuris<br />

et in acta Congregationis pro Causis Sanctorum referretur.<br />

Datum Romae, Calendis Septembribus, A. D. 1988.<br />

L. S S.<br />

ANGELUS Card. FELICI, Praefectus<br />

© Traianus Crisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis<br />

VI<br />

PHILADELPHIEN.<br />

Canonizationis Ven. Servae Dei Catharinae Mariae Drexel, Fundatricis<br />

Sororum a Ss.mo Sacramento pro Indis et colorata gente.<br />

SUPER DUBIO<br />

An et de quo miraculo constet, in casu et ad effectum de quo agitur.<br />

Heroicas virtutes exercuisse Venerabilem Servam Dei Catharinam<br />

Mariam Drexel Summus Pontifex Ioannes Paulus II die 26 mensis Ianua­<br />

rii anno 1987 sollemniter edixit. Ea ortum duxit piis ac ditissimis paren­<br />

tibus, die 26 mense Novembri a. 1858, Philadelphiae in Foederatis<br />

Americae Septentrionalis Civitatibus. Iam a pueritia, domestica secuta<br />

exempla, incorrupta fide, morum suavitate caritateque in Deum et pro­<br />

ximum enituit ; praesertim in miseros misericordiam exercebat et ope­<br />

rarios Evangelii nuntiandi adiuvabat. Adolescens multas peragravit<br />

terras, ut Indorum et Nigritarum perditas cognosceret rationes eisque<br />

prodesset! Superno acta lumine et conscientiae moderatore suadente,<br />

novitiatum Sororum a Misericordia adivit, ibique anno 1891, ut pri­<br />

ma inter omnes Sorores a SS.mo Sacramento nuncupatas, religiosa<br />

emisit vota, quarto voto addito, totam se devovendi Indorum et Nigri­<br />

tarum matrem et servam iuxta novi Instituti Constitutiones, cuius fun­<br />

damentum ipsa iaciebat. Pro Indis Genteque Nigra plures scholas exci­<br />

tavit et studiorum quoque Universitatem. Omnia scilicet opera socialis<br />

utilitatis horum populorum sustentabat. Anno 1937 apoplexia correpta,


Congregatio pro Causis Scmetorum 1<strong>80</strong>7<br />

duodeviginti annos lectulo decumbens, vitam Deo et Ecclesiae continuo<br />

offerebat, donec die 3 Martii anno 1955 piissime decessit. Mortis nuntio<br />

pervulgato, tota Philadelphia urbs est commota eiusque virtutes et<br />

sanctitatem celebrare coepit.<br />

Ad eidem Venerabili Servae Dei honores Beatorum Caelitum legi­<br />

time decernendis, actores Causae mirum eventum divinitus patratum,<br />

ut asseverabatur, Apostolicae Sedi ad cognoscendum obtulerunt, eiusdem<br />

intercessioni attributum.<br />

Porro, prodigiosus eventus adolescentulo contigit Roberto Guther-<br />

man, decimum quartum aetatis annum agenti, in urbe Philadelphia. Is<br />

etenim, ferventibus fusis precibus ad implorandam caelestem Venera­<br />

bilis opem, rapide, complete perpetuumque in modum sanatus est a<br />

gravi forma otitis mediae chronicae polypoideae auris dexterae cum<br />

antromastoidite. Immo asseverant periti medici agi de restitutione ad<br />

integrum facultatis auditivae cum anatomica reconstructione catenae<br />

tympani-ossicularis.<br />

Hac super asserta mira sanatione adornatus est apud curiam ar­<br />

chiepiscopalem Philadelphiensem, anno 1987, canonicus Processus, cuius<br />

iuridica forma et vis agnita est die 10 Iulii mensis eodem anno 1987<br />

per Decretum Congregationis pro Causis Sanctorum. Qui Processus una<br />

cum adnexis pertinentibus documentis subiectum est, ad iuris normam,<br />

quinque sodalibus peritis Consilii Medici penes ipsam exstantis Congre­<br />

gationem. Qui quidem, die 9 Decembris eodem anno 1987 congregati,<br />

una voce affirmavere praedictam sanationem explicari haud posse hodier­<br />

nis medicae scientiae legibus. Hinc tota quaestio subiecta venit iudicio<br />

theologico, primum Patrum Consultorum, deinde Patrum Cardinalium<br />

et Episcoporum. Theologi Consultores, moderatore Rev.mo D.no Antonio<br />

Petti, Fidei Promotore Generali, coadunati in Congressu Peculiari diei<br />

15 Martii a. 1988, dubio an de miraculo in casu ageretur, adfirmantes<br />

responderunt omnes. Item, die 7 mensis Iunii hoc eodem anno ad Vati­<br />

canum coacti in Congregatione Ordinaria, Em.mi ac Rev.mi Patres Car­<br />

dinales et Episcopi, ponente Iosepho Cardinali Caprio, eidem dubio vota<br />

tulerunt affirmativa.<br />

Facta postmodum Summo Pontifici Ioanni Paulo II per subscriptum<br />

Cardinalem Praefectum accurata de praefatis rebus relatione, Sanctitas<br />

Sua suffragia Congregationis pro Causis Sanctorum libenter excipiens<br />

rataque habens, ut super mira sanatione Decretum rite conscriberetur<br />

mandavit.


1<strong>80</strong>8 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Quod cum factum esset, accitis hodierno die Cardinalibus infra­<br />

scripto Praefecto necnon Causa« Ponente meque Antistite a Secretis<br />

ceterisque de more convocandis, eisque astantibus, Beatissimus Pater<br />

decretoriam sententiam emisit, nimirum : Constare de miraculo a Deo<br />

patrato per intercessionem Venerabilis Servae Dei Catharinae Mariae<br />

Drexel, Fundatricis Sororum a SS.mo Sacramento pro Indis et colorata<br />

gente, videlicet de rapida perfectaque ac perpetúa sanatione adolescentis<br />

Roberti Gutherman a gravi forma otitis mediae, chronicae polypoideae<br />

dexterae auris cum antromastoidite.<br />

Quod autem Decretum in vulgus edi inque acta Congregationis pro<br />

Causis Sanctorum referri iussit.<br />

Datum Romae, Calendis Septembribus, A. D. 1988.<br />

L. © S.<br />

ANGELUS Card. FELICI, Praefectus<br />

© Traianus Crisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis<br />

VII<br />

ROMANA<br />

Canonizationis Ven. Servae Dei, Mariae a Iesu Bono Pastore (in saec.<br />

Franciscae Siedliska), Fundatricis Instituti S. Familiae a Nazareth (1842-<br />

1902).<br />

SUPER DUBIO<br />

An et de quo miraculo constet, in casu et ad effectum de quo agitur.<br />

Venerabilem Mariam a Iesu Bono Pastore virtutes theologicas<br />

Fidem, Spem et Caritatem tum in Deum tum in proximum, necnon<br />

cardinales Prudentiam, Iustitiam, Temperantiam et Fortitudinem eis­<br />

que adnexas heroum in modum exercuisse Summus Pontifex Ioannes<br />

Paulus II, die 29 mensis Aprilis, anno 19<strong>80</strong>, sollemniter declaravit.<br />

Nata erat Serva Dei die 12 Novembris anni 1842 ex honestis no-<br />

bilibusque parentibus, in vico cui nomen Roszkowa-Wola, in finibus<br />

Varsaviensis archidioecesos posito. De sua religiosa vocatione certior<br />

facta, a pluribus gravibusque infirmitatibus mirum in modum sanata,<br />

Romae, quasi sub Romani Pontificis oculis, novum Institutum Reli­<br />

giosarum condidit, cui a Nazarethana Familia nomen indidit. Quod<br />

Institutum late per orbem, in Polonia praesertim et in America bo-


Congregatio pro Causis Sanctorum 1<strong>80</strong>9<br />

reali, Venerabilis Servae Dei opera propagatum, laetos uberrimosque<br />

apostolatus fructus affert. Sanctitatis fama circumdata, die 21 Novem­<br />

bris anno 1902, Romae, ad superos evolavit.<br />

Praemissis de iure praemittendis, perventum est in hac Causa, ut<br />

superius est dictum, ad decretum super virtutum heroicitate Servae<br />

Dei, quo in vulgus edito, eadem venerabilis nuncupata est. Ad eius­<br />

dem autem sollemnem beatificationem legitime obtinendam requiritur,<br />

ad novi iuris normam, unum miraculum eius intercessione divinitus<br />

patratum. Cui praescripto obsequentes, sollerti Causae actores miram<br />

sanationem Apostolicae Sedi ad cognoscendum obtulerunt. Agitur de<br />

rapida, perfecta ac perpetua dominae Mariannae <strong>La</strong>ch-Rachtaj, trige­<br />

simum aetatis annum agentis, quae, infausta prorsus quoad vitam edita<br />

prognosi, invocato nomine et patrocinio caelesti Venerabilis Mariae<br />

a Iesu Bono Pastore, valde mane diei 10 mensis Ianuarii anni 1952<br />

a peritonitide puerperali fulminanti, ileo paralytico et pleuritide con-<br />

valuit.<br />

Quo super miro eventu adornatus est, apud curiam archiepiscopa­<br />

lem Varsaviensem, mensibus Februario-Maio anni 1986, processus, cuius<br />

iuridicam formam et vim haec Congregatio, per decretum diei 21 No­<br />

vembris eodem anno, agnovit.<br />

Exinde disceptationes iure praescriptae habitae sunt. Imprimis<br />

exquisitum est quid de eadem sanatione Consilium Medicum penes<br />

hanc Congregationem exstans sensisset; quod quidem congregatum, in<br />

sessione diei 18 Novembris anno 1987, censuit dominam Mariannam<br />

<strong>La</strong>ch-Rachtaj rapide, perfecte et stabiliter convaluisse, eamdemque<br />

sanationem, quoad modum per naturae leges haud explicari posse. Se­<br />

cutae sunt deinde theologicae discussiones, primum, die 15 mensis<br />

Aprilis a. 1988, in Congressu Peculiari Consultorum Theologorum, mo­<br />

deratore Rev.mo D.no Antonio Petti, Promotore Generali Fidei; postea,<br />

die 5 mensis Iulii eodem anno, in Congregatione Ordinaria Patrum<br />

Cardinalium et Episcoporum ad Vaticanum habita, ponente Em.mo et<br />

Rev.mo Iosepho Cardinali Casoria. Et in utraque disceptatione pro­<br />

posito dubio num de miraculo constaret, in casu et ad effectum de quo<br />

agitur, cuncti adfirmando responderunt.<br />

Facta postmodum Summo Pontifici Ioanni Paulo II de omnibus<br />

hisce rebus fideli et accurata relatione, Sanctitas Sua, vota Congre­<br />

gationis excipiens et rata habens, praecepit ut Decretum super prae­<br />

dicta mira sanatione conscriberetur.


1810 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Quod cum rite factum esset, accitis hodierna die ad Se Cardina­<br />

libus infrascripto Praefecto necnon Causae Ponente meque Antistite<br />

a Secretis Congregationis aliisque de more convocandis, eisque astan­<br />

tibus, Beatissimus Pater declaravit : Constare de miraculo a Deo<br />

patrato, intercedente Venerabili Serva Dei Maria a Iesu Bono Pastore<br />

(in saec.: Francisca Siedlisha), fundatrice Instituti S. Familiae a Naza­<br />

reth, videlicet de rapida, perfecta ac stabili sanatione dominae Marian-<br />

nae <strong>La</strong>ch-Rachtaj ab « infezione puerperale con peritonite diffusa ful­<br />

minante, ileo paralitico e pleurite con presentazione di spalla trascurata,<br />

sottoposta ad estrazione di feto morto con rivolgimento, e grave stato<br />

anemico ».<br />

Voluit autem Sanctitas Sua ut hoc Decretum publici iuris fieret<br />

et in acta Congregationis pro Causis Sanctorum referretur.<br />

Datum Romae, Calendis Septembribus, A. D. 1988.<br />

L. © S.<br />

ANGELUS Card. FELICI, Praefectus<br />

© Traianus Crisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis<br />

VIII<br />

TAURINEN.<br />

Canonizationis Ven. Servi Dei Francisci Faà di Bruno, Sacerdotis saecularis<br />

fundatoris Instituti Sororum B. M. Virginis a Suffragio et S. Zitae.<br />

SUPER DUBIO<br />

An et de quo miraculo constet, in casu et ad effectum de quo agitur.<br />

Nobili genere, die 29 mensis Martii anno 1825, natus est Servus<br />

Dei Alexandriae Statiellorum. Militari munere centurionis deposito,<br />

in Parisiensi Athenaeo doctor renuntiatus, mathematicas artes cum<br />

aliis coniunctis doctrinis in Taurinensi studiorum universitate per<br />

triginta annos docuit. Plura de religione deque scientia conscripsit.<br />

Auctor quoque fuit institutorum multigenae indolis, nempe caritatis,<br />

socialis et educativae, inter quae Opus praestat, Conservatorium po­<br />

stea dictum, a Sancta Zita nuncupatum puellis famulantibus iuvan­<br />

dis, et alterum ad adolescentulas moribus lapsas redimendas. Sua­<br />

dente S. Ioanne Bosco et Venerabili Pio IX approbante, ad sacri pre-


Congregatio pro Causis Sanctorum 1811<br />

sbyteratus ordinem accessit. Suorum autem operum heredes Sorores<br />

instituit, quibus nomen « Minimae a Domina Nostra de Suffragio».<br />

Sanctitatis fama conspicuus. Taurini obdormivit in Domino die 27<br />

Martii anno 1888. Eum christianas virtutes heroum modo exercuisse,<br />

Paulus Papa VI die 14 mensis Iunii a. 1971 declaravit.<br />

Ut autem Venerabilis idem Servus Dei in Beatorum Caelitum<br />

album legitime inscriberetur, Causae actores, quemadmodum novum<br />

ius exigit, Apostolicae Sedi ad cognoscendum exhibuerunt miram,<br />

quae asserebatur, sanationem a Deo, deprecatore eodem Venerabili,<br />

patratam.<br />

Quae miranda sanatio Sorori obtigit Evangelinae Regalia, ludi-<br />

magistrae ex Instituto ab ipso Venerabili condito. Ea etenim, edita<br />

a medicis valde reservata quoad valetudinem prognosi, invocato per<br />

novendiales preces caelesti patrocinio eiusdem Venerabilis Francisci<br />

Faà Di Bruno, rapidissime, perfecte perpetuumque in modum conva-<br />

luit, mense Septembri anno 1974, a morbo quem sodales Consilii<br />

Medici huius Congregationis hisce Italicis verbis descripsit : « duo­<br />

denite cronica associata a quadro clinico radiologico di accertato<br />

transito duodeno-colico con grave malassorbimento intestinale ». Agi<br />

de sanatione quae, quoad modum, hodiernis legibus medicae artis<br />

explicari nequit, iidem sodales die 9 mensis Decembris anno 1987 as­<br />

seruerunt.<br />

Super praedicta sanatione instructus est annis 1976-1978, apud<br />

curiam archiepiscopalem Taurinensem, Processus Cognitionalis, cuius<br />

forma et auctoritas iuridica ab hac Congregatione pro Causis Sancto­<br />

rum die 22 mensis Maii anno 1987 est agnita. Praehabita Consilii<br />

nostri Medici opinione, ut superius est dictum, quaestio de indole<br />

preternaturali eiusdem sanationis disceptata est in praescriptis duo­<br />

bus coetibus, nimirum : primum, die 4 mensis Martii anni huius 1988,<br />

in Congressu Peculiari Consultorum theologorum, moderatore Rev.mo<br />

D.no Antonio Petti, Fidei Promotore Generali ; postea, die 10 Maii<br />

eodem anno, in Congregatione Ordinaria Patrum Cardinalium et<br />

Episcoporum, ponente Exc.mo ac Rev.mo D.no Antonio Mauro, Ar­<br />

chiepiscopo titulari Thagastensi. Et utroque in Coetu, posito dubio<br />

an constaret de miraculo, in casu et ad effectum de quo agitur, respon­<br />

sum est latum affirmativum.<br />

Facta postmodum de hisce omnibus rebus Summo Pontifici Ioanni<br />

Paulo II per infrascriptum Cardinalem Praefectum accurata rela-


1812 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

tione, Sanctitas Sua, vota Congregationis excipiens eaque rata ha­<br />

bens, mandavit ut super memorata mira sanatione Decretum rite<br />

conscriberetur.<br />

Quod cum esset factum, hodierna die, accitis subscripto Cardi­<br />

nali Praefecto necnon Archiepiscopo ponente Causae meque Antistite<br />

a secretis Congregationis ceterisque de • more convocandis, eisque<br />

astantibus, Beatissimus Pater declaravit : Constare de miraculo a Deo<br />

patrato, deprecatore Venerabili Francisco Faà di Bruno, Sacerdote<br />

saeculari, fundatore Instituti Sororum B. M. V. de Suffragio et Sanc­<br />

tae Zitae, videlicet de rapidissima, perfecta stabilique sanatione So­<br />

roris Evangelinae Regalia a (( duodenite cronica associata a quadro<br />

clinico radiologico di accertato transito duodeno-digiuno-colico, con<br />

grave malassorbimento intestinale ».<br />

Voluit autem Sanctitas Sua ut hoc Decretum in vulgus ederetur<br />

et in acta Congregationis pro Causis Sanctorum referretur.<br />

Datum Romae, Calendis Septembribus, A. D. 1988.<br />

L. © S.<br />

ANGELUS Card. FELICI, Praefectus<br />

® Traianus Crisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis<br />

IX<br />

VALENTINA<br />

Canonizationis Ven. Servae Dei Iosephae Naval Girbés, Christifidelis<br />

laicae (1820-1893).<br />

SUPER DUBIO<br />

An et de quo miraculo constet, in casu et ad effectum de quo agitur.<br />

Iosepha Naval Girbés, nata in finibus archidioeceseos Valentinae in<br />

Hispania die 11 mensis Decembris anno 1820, vita est iuncta, sanctitatis<br />

fama circumdata, die 24 Februario mense a. 1893, septuagesimo scili­<br />

cet quarto aetatis suae anno. <strong>La</strong>icalia munera obiit christiano spiritu<br />

ducta, praesertim in laboratorio quod in sua constituit domo puella­<br />

rum manualibus artibus instituendarum causa. Extra domum quoque<br />

suam omnibus modis lucem caritatis et spirituale bonum in mulieres,<br />

in viros, in pauperes inque aegrotos effundebat. Eam virtutes chri-


Gongregatio pro Causis Sanctorum 1813<br />

stianas heroum in modum exercuisse Summus Pontifex Ioannes Pau­<br />

lus II declaravit die 3 mensis Ianuarii anno 1987.<br />

Ut autem ad sollemnem eiusdem Venerabilis Servae Dei beatifi­<br />

cationem legitime deveniretur, Causae actores miram quandam sana­<br />

tionem, quae ferebatur, Apostolicae Sedi ad cognoscendum exhibue-<br />

runt, praefatae Venerabilis intercessioni apud Deum tributam.<br />

Quae asserta mira sanatio contigit dominae Iosephae Girbés<br />

Castell, quadraginta et septem annos natae. Ipsa etenim, precibus<br />

et intercessione supra dictae Venerabilis, die 4 Iulii anno 1935, in in­<br />

stanti ac perfecte a gravi colite ulcerosa convaluit, quae in vetustatem<br />

inciderat, idest in statum chronicum.<br />

Quo super mirando eventu adornatus est annis 1950-1952, apud<br />

Curiam archiepiscopalem Valentinam, processus episcopali auctoritate,<br />

necnon annis 1968-1970 eadem in Curia, potestate item ordinaria, de<br />

quorum forma et vis iuridica decretum exiit die 28 Novembris a. 1986<br />

huius Congregationis, concesso quidem, ad effectum de quo agitur,<br />

valore apostolico.<br />

Quibus praehabitis, apparata uti de more Positione super miraculo,<br />

exquisitum est iudicium Consilii Medici penes hanc Congregationem<br />

exstantis. Quod quidem Consilium, coadunatum die 27 mensis Maii<br />

anno 1987, affirmare non dubitavit sanationem, in Actis descriptam<br />

documentisque suffultam, instantaneam, perfectam perpetuamque<br />

fuisse, minime pro humana hodierna scientia medica explicabilem.<br />

Ventum est deinde ad theologicas de eadem sanatione discepta­<br />

tiones, et quidem primum, die 11 mensis Decembris anno 1987, in<br />

Congressu Peculiari Consultorum theologorum), moderatore Rev.mo<br />

Domino Antonio Petti, Fidei Promotore Generali ; postea, die 26 Apri­<br />

lis anni 1988, in Ordinaria Congregatione Patrum Cardinalium et Epi­<br />

scoporum, ponente Em.mo ac Rev.mo Cardinali Mario Aloisio Ciappi.<br />

In utroque Coetu positum est dubium : An et de quo miraculo constet,<br />

in casu et ad effectum de quo agitur. Cui dubio concordes omnes ad-<br />

firmantes responderunt.<br />

Facta demum de hisce omnibus rebus Summo Pontifici Ioanni<br />

Paulo II accurata relatione, Sanctitas Sua suffragia Congregationis pro<br />

Causis Sanctorum excipiens rataque habens, mandavit ut Decretum<br />

super praefata mira sanatione rite conscriberetur.<br />

Quod cum factum esset, accitis hodierna die Cardinalibus Prae­<br />

fecto Congregationis necnon Causae Ponente, meque Antistite a Se-


1814 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

cretis ceterisque de more con vocandis, iisque astantibus, Beatissimus<br />

Pater declaravit : Constare de miraculo divinitus patrato per interces­<br />

sionem Venerabilis Servae Dei Iosephae Naval Girbés, christifidelis<br />

laicae, videlicet de instantánea, perfecta perpetuaque sanatione do­<br />

minae Iosephae Girbés Castell a colica ulcerosa chronica.<br />

Hoc autem Decretum publici iuris fieri et in acta Congregatio­<br />

nis pro Causis Sanctorum referri iussit.<br />

Datum Romae, Calendis Septembribus, A. D. 1988.<br />

L. 6B S.<br />

ANGELUS Card. FELICI, Praefectus<br />

Ê8 Traianus Crisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis<br />

X<br />

VARSAVIEN.<br />

Canonizationis Ven. Servi Dei Honorati a Biala Podlaska (in saec.: Ven-<br />

ceslai Kozmiñski), Sacerdotis professi Ordinis Fratrum Minorum Capuc-<br />

cinorum, Fundatoris plurium Congregationum Religiosarum (1829-1916).<br />

SUPER DUBIO<br />

An et de quo miraculo constet, in casu et ad effectum de quo agitur.<br />

Praedicator eximius animarumque moderator et confessarius no­<br />

vissimus, fundator plurium Congregationum religiosarum, sacerdos<br />

professus Ordinis Fratrum Minorum Capuccinorum, Honoratus a Biala<br />

Podlaska (in saeculo : Venceslaus Kozminski) natus superiore saeculo<br />

in Polonia, die 16 mensis Octobris anno 1829, obiitque die 16 Decem­<br />

bris anno 1916, aetatis suae octogesimo septimo. Eum christianas reli-<br />

giosasque virtutes heroum in modum exercuisse Summus Pontifex<br />

Ioannes Paulus II die 16 mensis Martii, anno 1985, declaravit. Ut au­<br />

tem eidem Venerabili honores Beatorum Caelitum legitime decerne­<br />

rentur, Causae actores sedulam dederunt operam apparandae Posi-<br />

tioni super asserto quodam miraculo a Deo patrato, intercessioni ipsius<br />

Venerabilis attributo.<br />

Qui mirandus eventus contigit Dominicae Iosephae Muraszewska,<br />

Congregationis Parvarum Sororum ab Immaculato Corde Mariae Cze-


Congregatio pro Causis Sanctorum 1815<br />

stochoviensium sodali, quinquagesimum et quartum aetatis annum<br />

agenti. Humanis remediis incassum adhibitis, edita a medicis infausta<br />

quoad vitam prognosi, aegrota invocare coepit caelestem Venerabilis<br />

Honorati opem; et ecce, sexta novendialium precum die, ipsa, mense"<br />

Iulii anni 1926, est deducta ad sanctuarium B. Mariae Virginis, loci<br />

v.d. Jasna Gòra, ubi, durante Missae celebratione, iteratis enixis pre­<br />

cibus, se esse sanatam persensit : con valuit illico a morbo quem Periti<br />

nostrae Consultae Medicae dixerunt « cancro della colecisti con meta­<br />

stasi epatiche ».<br />

Super hac asserta mira sanatione instructus est annis 1949-1951,<br />

apud curiam archiepiscopalem Varsaviensem, Processus ordinaria po­<br />

testate, cui quidem inquisitioni nova documenta nuper inventa sunt<br />

addita, de quorum iuridica forma et vi exierunt relativa huius Con­<br />

gregationis decreta die 1 Februarii a. 1985 et die 30 Aprilis a. 1987<br />

edita.<br />

Huiusmodi autem inquisitio iuridica ac documenta fuere subiecta<br />

iudicio Peritorum praefatae Consultae Medicae, qui, die 14 Octobris<br />

a. 1987 in Coetu congregati, omnibus mature perpensis, rati sunt agi<br />

de sanatione quae hodiernis medicae artis legibus haud explicari pos­<br />

sit quoad modum quo evenerit. Quam medicorum opinionem secuta<br />

est theologica disceptatio : primum, die 4 mensis Martii a. 1988, in<br />

Congressu Peculiari Consultorum Theologorum, moderatore Rev.mo<br />

D.no Antonio Petti, Fidei Promotore Generali; postea, die 17 mensis<br />

Maii eodem anno, in Congregatione Ordinaria Patrum Cardinalium<br />

et Episcoporum, ponente Exc.mo ac Rev.mo Domino Georgio Ablewicz,<br />

Archiepiscopo-Episcopo Tarnoviensi. Et in utraque congressione, tum<br />

Patrum Cardinalium tum Consultorum theologorum, proposito dubio<br />

utrum constaret de miraculo in casu et ad effectum de quo agitur,<br />

omnes responsum affirmativum dederunt.<br />

Facta postmodum Summo Pontifici Ioanni Paulo II de omnibus<br />

supra memoratis rebus accurata relatione, Sanctitas Sua, suffragia<br />

Congregationis pro Causis Sanctorum excipiens rataque habens, ut<br />

Decretum super eadem mira sanatione rite appararetur mandavit.<br />

Quod cum esset factum, accitis hodierna die infrascripto Cardi­<br />

nali Praefecto atque Causae Ponente meque Antistite a Secretis, ce­<br />

terisque de more convocandi^, eisque astantibus, Beatissimus Pater<br />

declaravit : Constare de miraculo a Deo patrato per intercessionem<br />

Ven. Servit Dei Honorati a Biala Podlaska (in saec. : Venceslai Koé-


1816 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

minshi), sacerdotis professi Ordinis Fratrum Minorum Capwccinorum,<br />

videlicet de celérrima, perfecta et perpetua sanatione Sororis Domi­<br />

nicae Iosephae Muraszeioska, a cancero cholecystitidis cum metastasi-<br />

bus hepaticis.<br />

Hoc autem Decretum in vulgus edi et in acta Congregationis pro<br />

Causis Sanctorum referri iussit.<br />

Datum Romae, Calendis Septembribus, A. D. 1988.<br />

L. © S.<br />

ANGELUS Card. FELICI, Praefectus<br />

© Traianus Crisan, Archiep. tit. Drivastensis, a Secretis


Tribunal Sacrae Romanae Rotae 1817<br />

ACTA TRIBUNALIUM<br />

TRIBUNAL ROMANAE ROTAE<br />

LUGDUNEN. - GRATIANOP.<br />

NOTIFICATIO<br />

Nullitatis matrimonii (Frene - Stachetti)<br />

In causa, de qua supra, R. P. D. Ponens sequens edidit<br />

DECRETUM LITIS CONTESTATIONIS<br />

die 1 Dec. 1988<br />

Visis causae, de qua supra, actis et in specie sententiis hucusque<br />

latis ; attenta instantia partis actricis ; audito vinculi Defensore :<br />

infrascriptus decrevit dubium, sententia definitiva in hoc iudicii gradu<br />

solvendum, poni iuxta formulam :<br />

An constet de matrimonii nullitate, in casu, ob defectum discre­<br />

tionis iudicii ex parte actricis.<br />

L.8BS.<br />

In Trib. R. Rotae tab., n. 15857.<br />

MARIUS F. POMPEDDA, Ponens<br />

Angelus Bruno Bottone, Notarius


1818 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

ACTA COMMISSIONUM<br />

PONTIFICIA COMMISSIO<br />

CODICI IURIS CANONICI AUTHENTICE INTERPRETANDO<br />

Responsiones ad proposita dubia.<br />

I<br />

Patres Pontificiae Commissionis Codici Iuris Canonici Authentice<br />

Interpretando proposito in plenario coetu diei 29 Aprilis 1987 dubio,<br />

quod sequitur, respondendum esse censuerunt ut infra :<br />

D. Utrum christifidelium coetus, personalitatis iuridicae, immo et<br />

recognitionis de qua in can. 299, § 3, expers, legitimationem activam<br />

habeat ad recursum hierarchicum proponendum adversus decretum pro­<br />

prii Episcopi dioecesani.<br />

R. Negative, qua coetus: affirmative, qua singuli christifideles, sive<br />

singillatim sive coniunctim agentes, dummodo revera gravamen passi<br />

sint. In aestimatione autem huius gravaminis, iudex congrua discretio­<br />

nalitate gaudeat oportet.<br />

Summus Pontifex Ioannes Paulus II in Audientia die 20 Iunii 1987<br />

infrascripto impertita, de supradicta decisione certior factus, eam pu­<br />

blicari iussit.<br />

II<br />

Patres Pontificiae Commissionis Codici Iuris Canonici Authentice<br />

Interpretando propositis in plenario coetu diei 19 Ianuarii 1988 dubiis,<br />

quae sequuntur, respondendum esse censuerunt ut infra :<br />

1<br />

D. Utrum abortus, de quo in can. 1398, intellegatur tantum de eiec-<br />

tione fetus immaturi, an etiam de eiusdem fetus occisione quocumque<br />

modo et quocumque tempore a momento conceptionis procuretur.<br />

R. Negative ad primam partem: affirmative ad secundam.


Acta Commissionum 1819<br />

2<br />

D. Utrum religiosi, Romanae Rotae Praelati Auditores nominati,<br />

exempti habendi sint ab Ordinario religioso et ab obligationibus, quae<br />

e professione religiosa promanant, ad instar religiosorum ad Epi­<br />

scopatum evectorum.<br />

R. Negative ad utrumque, salvis iis quae ad exercitium proprii<br />

officii spectant.<br />

Summus Pontifex Ioannes Paulus II in Audientia die 23 Maii 1988<br />

infrascripto impertita, de supradictis decisionibus certipr factus, eas<br />

publicari iussit.<br />

ROSALIUS I. Card. CASTILLO LARA, Praesens<br />

Iulianus Herranz Casado, a Secretis<br />

CODEX IURIS CANONICI<br />

Quaedam mendae nuper repertae, Summo Pontifice praecipiente, corri­<br />

guntur.<br />

In Actorum Apostolicae Sedis editionem, qua promulgatus est Codex<br />

Iuris Canonici, sequentes irrepserunt mendae, quas Summus Pontifex,<br />

proponente Pontificia Commissione Codici Iuris Canonici Authentice<br />

Interpretando, corrigendas prout sequitur praecepit : 1<br />

Can. 996 § 2 legatur: intentionem saltem generalem eas<br />

Can. 1108 § 1 legatur: et 1127 §§ 1-2.<br />

Can. 1742 § 1 legatur: ad hoc stabiliter, a consilio presbyterali<br />

constituto, Episcopo proponente, selectis<br />

Ex aedibus Vaticanis, die xxi m. Novembris a. MCMLXXXVIII.<br />

1 <strong>AAS</strong> LXXV, Pars II (15 Ianuarii 1983).<br />

de mandato Ss.mi<br />

© AUGUSTINUS card. CASAROLI<br />

a publicis Ecclesiae negotiis


1820 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

DIARIUM ROMANAE CURIAE<br />

Il Santo Padre Giovanni Paolo II ha ricevuto in Visita<br />

Ufficiale :<br />

Sabato, 19 Novembre 1988, S. E. l'Onorevole CIRIACO DE<br />

MITA, Presidente del Consiglio dei Ministri della Repubblica<br />

Italiana.<br />

Ha ricevuto in Visita Ufficiale per la presentazione delle<br />

Lettere Credenziali :<br />

Venerdì, 18 Novembre 1988, S. E. il Signor SÉBASTIEN<br />

NTAHUGA, Ambasciatore del Burundi presso la <strong>Santa</strong> <strong>Sede</strong>.<br />

Giovedì, 24 Novembre 1988, S. E. il Signor MONCEF BEN<br />

MAHMOUD, Ambasciatore di Tunisia presso la <strong>Santa</strong> <strong>Sede</strong>.<br />

Lunedì, 28 Novembre 1988, S. E. il Signor ISMAIL MOBARAK,<br />

Ambasciatore della Repubblica Araba d'Egitto.<br />

Lunedì, .1° Dicembre 1988, S. E. il Signor MAMADOU TAIROU<br />

DJAOTJGA, Ambasciatore del Benin presso la <strong>Santa</strong> <strong>Sede</strong>.<br />

Ha ricevuto in Udienza:<br />

Lunedì, 21 Novembre 1988, S. E. il Signor RAUL ALFONSÌN,<br />

Presidente della Repubblica di Argentina.<br />

Sabato, 26 Novembre 1988, il Maggiore ABDUSSALAM JALLUD,<br />

Primo Ministro del Governo della Repubblica Popolare di Libia.<br />

Lunedì, 5 Dicembre 1988, S. E. il Signor PETAR MLADENOV,<br />

Ministro degli Affari Esteri della Repubblica Popolare di<br />

Bulgaria.


Diarium Romanae Curiae 1821<br />

Lunedì, 28 novembre 1988, nel Palazzo Apostolico Vaticano, alla<br />

presenta del Santo Padre, si è riunita la Congregazione per le Cause<br />

dei Santi.<br />

SEGRETERIA Di STATO<br />

NOMINE<br />

Con Biglietti della Segreteria di Stato il Santo Padre Giovanni Paolo II<br />

ha nominato :<br />

12 ottobre 1988. P. Xavier Ochoa, C. M. F., Presidente del Tribunale Ec­<br />

clesiastico di prima istanza dello Stato della<br />

Città del Vaticano.<br />

» « » P. Franz Daneels, O. Praem., Promotore di Giustizia<br />

del Tribunale Ecclesiastico di prima istanza<br />

dello Stato della Città del Vaticano.<br />

» » » P. Velasio De Paolis, C. S., Difensore del Vincolo del<br />

Tribunale Ecclesiastico di prima istanza dello<br />

Stato della Città del Vaticano.<br />

» » » Mons. Umberto Fiacco, Notaio del Tribunale Ecclesia­<br />

stico di prima istanza dello Stato della Città<br />

del Vaticano.<br />

» » » Mons. Mario Francesco Pompedda, Giudice della Corte<br />

d/Appello dello Stato della Città del Vaticano.<br />

» » » Mons. Francesco Bruno, Giudice della Corte d'Appello<br />

dello Stato della Città del Vaticano.<br />

» » » Avv. Tommaso Mauro, Promotore di Giustizia della<br />

Corte d'Appello dello Stato della Città del<br />

Vaticano.<br />

8 novembre » Mons. Ivan Peri, Sotto-Segretario della Congregazione<br />

per l'Educazione Cattolica.<br />

15 » » L'E.mo Signor Cardinale Giuseppe Caprio, Gran Maestro<br />

dell'Ordine Equestre del Santo Sepolcro di Ge­<br />

rusalemme.<br />

26 » » Mons. Cipriano Calderón Polo, Vescovo titolare eletto<br />

di Tagora, Vice Presidente della Pontificia<br />

Commissione per l'America <strong>La</strong>tina.


1822 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

NECROLOGIO<br />

16 novembre 1988. Mons. Vincenzo Radicioni, Vescovo emerito di Montalto<br />

e Ripatransone (Italia)-.<br />

17 » » Mons. Francesco Tortora, Vescovo emerito di Locri -<br />

Gerace (Italia).<br />

30 » » Mons. Lorenzo Unfried Gimpel, Vescovo di Tarma (Pere).<br />

2 dicembre » Mons. Benedito Zorzi, Vescovo emerito di Caxias Do Sul<br />

(Brasile).


An* et rol. LXXX 31 Decembris 1988 (Index generalis)<br />

ACTA APOSTOLICAE SEDIS<br />

COMMENTARIUM OFFICIALE<br />

I<br />

INDEX GENERALIS ACTORUM<br />

I - ACTA SUMMI PONTIFICIS<br />

LITTERAE ENCYCLICAE : 513.<br />

EPISTULAE APOSTOLICAE: 241, 935,<br />

1639, 1653.<br />

DECLARATIO : 252.<br />

SACRA CONSISTORIA: 689, 692, 1071,<br />

1077.<br />

LITTERAE DECRETALES : 1375.<br />

LITTERAE APOSTOLICAE MOTU PROPRIO<br />

DATAE: 121, 1255, 1258, 1495.<br />

CONSTITUTIONES APOSTOLICAE: 5, 6, 353,<br />

355, 357, 694, 841, 1091, 1092, 1262,<br />

1263, 1264, 1381, 1382, 1499, 1501,<br />

1502, 1729, 1731, 1733, 1735, 1737.<br />

LITTERAE APOSTOLICAE: 7, 360, 365,<br />

366, 367, 368, 696, 957, 961, 965,<br />

966, 967, 1094, 1097, 1100, 1101,<br />

1265, 1270, 1384, 1389, 1392, 1395,<br />

1398, 1503, 1507, 1508, 1509, 1739,<br />

1740, 1741, 1742, 1743, 1744, 1745.<br />

EPISTULAE : 923, 969, 988, 1119, 1121,<br />

12<strong>80</strong>, 1292, 1746.<br />

CONVENTIO: 1271.<br />

HOMILIAE : 10, 369, 373, 379, 586, 592,<br />

597, 702, 707, 711, 997, 1084, 1102,<br />

1107, 1112, 1276, 1399, 1404, 1410,<br />

1510, 1516, 1521.<br />

ALLOCUTIONES : 15, 17, 25, 29, 31, 34,<br />

38, 46, 52, 59, 125, 129, 255, 261,<br />

266, 271, 603, 606, 6.11, 614, 620,<br />

119 - A. A. S.<br />

(AN. ET VOL. LXXX)<br />

622, 627, 630, 635, 643, 647, 652,<br />

657, 658, 660, 663, 668, 669, 674,<br />

678, 6<strong>80</strong>, 682, 689, 716, 721, 722,<br />

723, 728, 730, 734, 736, 739, 1002,<br />

1004, 1009, 1014, 1016, 1019, 1025,<br />

1071, 1125, 1129, 1131, 1133, 1143,<br />

1154, 1158, 1164, 1167, 1170, 1172,<br />

1178, 1186, 1192, 1197, 1199, 1202,<br />

1205, 1208, 1211, 1214, 1219, 1221,<br />

1226, 1296, 1299, 1301, 1304, 1310,<br />

1314, 1319, 1323, 1325, 1329, 1331,<br />

1335, 1339, 1343, 1346, 1347, 1416,<br />

1421, 1424, 1427, 1434, 1441, 1447,<br />

1449, 1455, 1460, 1464, 1466, 1527,<br />

1532, 1538, 1543, 1546, 1748, 1750,<br />

1755, 1762, 1771, 1775, 1782, 1784.<br />

NUNTII GRATULATORII : 1230, 1231,<br />

1550.<br />

NUNTIUS RADIOPHONICUS : 66.<br />

NUNTII TELEVISIFICI : 1233,1252, 1254.<br />

NUNTII SCRIPTO DATI: 64, 277, 278,<br />

1237, 1241, 1358, 1362, 1365, 1472,<br />

1473, 1552.<br />

ITINERA APOSTOLICA: 134, 140, 147,<br />

157, 163, 172, 178, 186, 193, 200,<br />

206, 215, 221, 287, 289, 297, 305,<br />

311, 319, 327, 384, 386, 390, 398,<br />

405, 412, 420, 424, 433, 441, 448,<br />

456, 463, 469, 476, 482, 488, 493,<br />

741, 749, 755, 761, 768, 775, 781,<br />

787, <strong>80</strong>5, 813, 815, 831, 1552, 1559,<br />

1566, 1573, 1588, 1595, 1603, 1612.<br />

SECRETARIA STATUS: 336, 1619, 1819.


1824 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

II - ACTA CONGREGATIONUM<br />

CONGREGATIO PRO DOCTRINA FIDEI : 70,<br />

1367.<br />

CONGREGATIO PRO EPISCOPIS :<br />

Decreta: 1035, 1368, 1473, 1620,<br />

1790.<br />

Provisio Ecclesiarum: 102, 229,<br />

338, 497, 687, 1036, 1245, 14<strong>80</strong>,<br />

1621, 1791.<br />

CONGREGATIO PRO ECCLESIIS ORIENTA­<br />

LIBUS : 103.<br />

CONGREGATIO PRO RELIGIOSIS ET INSTI­<br />

TUTIS SAECULARIBUS : 104, 106.<br />

CONGREGATIO PRO GENTIUM EVANGELI­<br />

ZATIONE :<br />

Decreta: 1038, 1039, 1481, 1482.<br />

Provisio Ecclesiarum: 231, 1247,<br />

1624.<br />

Nominationes : 233, 1249.<br />

CONGREGATIO PRO CAUSIS SANCTORUM :<br />

Decreta: 107, 111, 234, 236, 339,<br />

344, 346, 348, 350, 498, 503, 834,<br />

1041, 1045, 1049, 1054, 1056, 1058,<br />

1249, 1369, 1483, 1487, 1625, 1792,<br />

1794, 1796, 1<strong>80</strong>0, 1<strong>80</strong>2, 1<strong>80</strong>6, 1<strong>80</strong>8,<br />

1810, 1812, 1814.<br />

Coetus coram S. P.: 239, 510,<br />

1374, 1821.<br />

CONGREGATIO PRO INSTITUTIONE CATHO­<br />

LICA: 1060, 1251, 1490.<br />

III - ACTA TRIBUNALIUM<br />

PAENITENTIARIA APOSTOLICA: 508.<br />

ROTA ROMANA : 1817.<br />

IV - ACTA COMMISSIONUM<br />

PONT. COMMISSIO C.I.C. AUTHENTICE<br />

INTERPRETANDO: 1373, 1818.<br />

V - DIARIUM ROMANAE CURIAE<br />

AUDIENTIAE SOLLEMNIORES : 116, 238,<br />

352, 510, 688, 839, 1062, 1493, 1630,<br />

1820.<br />

COETUS CARDINALIUM DICASTERIIS CU­<br />

RIAE ROMANAE PRAEPOSITORUM : 116,<br />

239, 510.<br />

SECRETARIA STATUS :<br />

Nominationes: *<br />

Necrologia: 120, 240, 352, 512,<br />

688, 840, 1070, 1254, 1374, 1494,<br />

1638, 1821.<br />

* Ad inquirendum commodum, haec ponitur distincta recensio:<br />

In Secretaria Status: 839, 1064.<br />

In Consilio pro Publicis Ecclesiae Negotiis: 1494, 1631.<br />

In Congregatione pro Doctrina Fidei: 116, 240, 511, 1374, 1631, 1634.<br />

In Congregatione pro Episcopis: 840, 1495, 1631.<br />

In Congregatione pro Ecclesiis Orientalibus: 1064, 1631.<br />

In Congregatione pro Sacramentis: 1063, 1064, 1254, 1631.<br />

In Congregatione pro Cultu Divino: 1254, 1631.<br />

In Congregatione pro Clericis: 1631.<br />

In Congregatione pro Religiosis et Institutis Saecularibus: 1631.<br />

In Congregatione pro Gentium Evangelizatione: 1631.<br />

In Congregatione pro Causis Sanctorum: 239, 240, 510, 511, 1063, 1254, 1493, 1631.<br />

In Congregatione pro Institutione Catholica: 839, 840, 1631, 1821.<br />

In Supremo Signaturae Ap. Tribunali: 1254.<br />

In Rota Romana: 1493.<br />

In Secretariatu ad Christianorum unitatem fovendam: 352, 840, 1632.<br />

In Secretariatu pro non Christianis: 1494, 1632, 1633.<br />

In Secretariatu pro non credentibus: 352, 1632, 1634.<br />

In Pont. Consilio pro <strong>La</strong>icis: 1064.<br />

In Pont. Commissione « Iustitia et Pax » : 511, 1632.


!<br />

Index generalis actorum 1825<br />

In Pont. Commissione C.I.C. authentice interpretando: 1632.<br />

In Pont. Commissione C.I.C. Orientalis recognoscendo: 1632, 1634.<br />

In Pont. Consilio instrumentis communicationis socialis praeposito: 239, 1374, 1632.<br />

In Pont. Commissione pro America <strong>La</strong>tina: 1632, 1821.<br />

In Pont. Commissione de Spirituali migratorum et itinerantium cura: 117, 1632,<br />

1633, 1634.<br />

In Pont. Consilio pro Familia: 239, 1063, 1632.<br />

In Pont. Consilio pro Cultura: 839, 840.<br />

In Pont. Commissione de Apostolatu pro valetudinis Administris: 1632.<br />

In Pont. Commissione Biblica: 511.<br />

In Pont. Commissione de Sacra Archeologia: 117, 1064.<br />

In Commissione pro Tutela Patrimonii Artistici et Historici: 1494.<br />

In Commissione Cardinalitia Vigilantiae Instituti Religionis operibus tutandis: 1632.<br />

In Camera Ap. : 239.<br />

In Administratione Patrimonii Sedis Ap.: 1493, 1494.<br />

In Praefectura Rerum Oeconomicarum S. Sedis: 1064.<br />

In Civitate Vaticana: 239, 839, 1064, 1254, 1821.<br />

In Nuntiaturis et Delegationibus Ap.: 239, 839, 1063, 1254, 1493, 1633.<br />

In Pont. Academia Scientiarum: 1634.<br />

In Peregrinatione ad Petri <strong>Sede</strong>m: 1374.<br />

Protonotarii Ap. supra numerum: 117, 1064, 1635.<br />

Praelati honoris causa: 117, 511, 1064, 1635.<br />

Cappellani Suae Sanctitatis: 117, 512, 1065, 1635.<br />

Viri Summo Pontifici astantes: 1067.<br />

Ex Ordine Piano: Gran Croce, 1067; Commenda con Placca, 1068.<br />

Ex Ordine S. Gregorii Papae: Gran Croce, 1068; Commenda con Placca: 1068; Commenda,<br />

1068; Cavalierato, 1069.


II<br />

INDEX DOCUMENTORUM<br />

CHRONOLOGICO ORDINE DIGESTUS<br />

I - ACTA IOANNIS PAULI PP. Il<br />

I - LITTERAE ENCYCLICAE<br />

1987 Dec. 30 Sollicitudo rei socialis. - XX expleto anno ab editis Litt. Enc.<br />

Populorum Progressio 513<br />

II - EPISTULAE APOSTOLICAE<br />

1987 Dec. 4 Duodecimum saeculum. - XII expleto saeculo a Concilio Nicaeno<br />

II celebrato 241<br />

1988 Ian. 25 Euntes in mundum universum. - Ob expletum millennium a<br />

Baptismo Regionis Rus'Kiovensis 935<br />

yf Mai. 22 Litterae Encyclicae. - Ad personas consecratas communitatum<br />

religiosarum et institutorum saecularium, Anno Mariali<br />

vertente 1639<br />

jff Aug. 15 Mulieris dignitatem. - De dignitate et vocatione mulieris, Anno<br />

Mariali vertente 1653<br />

III - DECLARATIO<br />

1987 Dec. 7 A S. P. Ioanne Paulo II et ab Oecumenico Patriarcha Demetrio<br />

I pariter subscripta 252<br />

IV - SACRA CONSISTORIA<br />

1988 Mai. 2 I. Consistorium secretum:<br />

Summi Pontificis allocutio 689<br />

Novus Cardinalis Collegii Camerarius 690<br />

Nuntius Ecclesiarum quae iam concreditae sunt 690<br />

Relatio Causarum 691<br />

II. Consistorium unicum:<br />

Peroratio Causarum Canonizationum 692<br />

» Iun. 28 Consistorium secretum:<br />

I. Summi Pontificis allocutio et novorum S. R. E. Cardinalium<br />

creatio 1071<br />

II. Lex quaedam in Consistorio sancitur 1076<br />

Consistorium unicum:<br />

I. Impositio bireti atque titulorum et diaconiarum collatio 1077<br />

II. Traditio anuli 1084<br />

V - LITTERAE DECRETALES<br />

1984 Mai. 6 Universae Ecclesiae. - Beati Andreas Kim Taegön, Paulus<br />

Chong Hasang aliique CI in Corea martyrium passi Sancti<br />

esse decernuntur 1375


Index documentorum chronologico ordine digestus 1827<br />

VI - LITTERAE APOSTOLICAE MOTU PROPRIO DATAE<br />

1987 Dec. 26 Sollicita cura. - Tribunal appellationis apud Vicariatum Urbis<br />

constituitur 121<br />

1988 Iun. 28 Decessores Nostri. - Pont. Commissio pro America <strong>La</strong>tina novo<br />

ordine disponitur 1255<br />

» » » Iusti iudicis. - Ex integro ordinatur materia respiciens muneris<br />

Patronorum et Advocatorum exercitium apud Romanae<br />

Curiae Dicasteria necnon ipsius S. Sedis causarum<br />

patrocinium 1258<br />

» Iuli. 2 Ecclesia Dei. - Commissio quaedam ad plenam ecclesialem<br />

communionem Fraternitatis sacerdotalis a sancto Pio X<br />

sodalium vel eidem coniunctorum expediendam instituitur 1495<br />

VII - CONSTITUTIONES APOSTOLICAE<br />

1987 Oct. 3 ARIANENSIS. Ad universas. - Praefectura Ap. Arianensis, in<br />

Columbiana Republica, ad gradum attollitur Vicariatus<br />

Ap 353<br />

» Nov. 18 RUSTENBURGENSIS. Ad beati Petri. - Praefectura Ap. Rustenburgensis<br />

ad dignitatem dioecesis evehitur 5<br />

» » » AHIARANA. Dominici gregis. - Territorio distracto, vulgo Mbaise<br />

cognominato, ab Overriensi dioecesi, nova erigitur dioecesis<br />

Ahiarana 6<br />

» » » MVANZAËNSIS. Universae Ecclesiae. - Ecclesia Mvanzaënsis ad<br />

dignitatem evehitur archidioecesis Metropolitanae eodemque<br />

nomine nova conditur provincia ecclesiastica . . . 354<br />

» Dec. 13 CHALATENANGENSIS. Qui perinde. - Sancti Salvatoris in America<br />

in Civitate nova dioecesis conditur Chalatenangensis 355<br />

1988 Ian. 14 LEXINGTONENSIS. KentuJcianae ecclesiae. - In Americae Sept.<br />

Civ. Foed. nova conditur dioecesis Lexingtonensis . . . 357<br />

» » 18 KHAMMAMENSIS. Perinde atque. - Distractis quibusdam territoriis<br />

a dioecesi Varangalensi, nova dioecesis Khammamensis<br />

conditur 1091<br />

» Febr. 17 DOMINAE NOSTRAE PARADISI IN CIVITATE MEXICANA. Apostolorum<br />

Principis. - Fidelium communitas ritus byzantini graecorum<br />

melkitarum catholicorum in Mexicana dicione ad<br />

Eparchiae gradum attollitur N. D. Paradisi in Civitate<br />

Mexicana 1262<br />

» » 25 IAOMELIENSIS. Expeditioris evangelizationis. - Nonnullis seiunctis<br />

territoriis ab Ecclesia Portus Principis, nova constituitur<br />

dioecesis Iacmeliensis 694<br />

» Mart. 12 IZABALENSIS. Qui arcano. - Administratio Ap. Izabalensis ad<br />

canonicum gradum Vicariatus Ap. tollitur 1264<br />

» » 21 PACIENSIS IN CALIFORNIA INFER. MERID. Quandoquidem consilium.<br />

- Paciensis in California Infer. Merid. Vicariatus<br />

Ap. ad gradum evehitur dioecesis 1092<br />

» » 27 KNOXVIIXENSIS. Antiquitus sane. - Ex distracto territorio a<br />

dicione Nashvillensi, nova conditur dioecesis Knoxvillensis 1499<br />

» Apr. 7 CAPITIS HAITIANI. Qui pro Nostro. - Cathedralis Ecclesia Capitis<br />

Haitiani ad dignitatem evehitur metropolitanam<br />

ipsoque eius nomine nova conditur provincia ecclesiastica 1263<br />

» » 23 LUXEMBURGENSIS. Sicut homines. - Dioecesis Luxemburgensis<br />

ad gradum archidioecesis evehitur 1501<br />

» » 30 CALLIANENSIS. Pro Christifidelibus. - Nova Eparchia Catanensis<br />

pro fidelibus ritus syro-malabarensis in regione<br />

Bombayensi-Poonensi-Nashikensi degentibus conditur . . 1381<br />

» Mai. 15 NASHIKENSIS. Quandoquidem sanctissima. - Distractis territoriis<br />

a dioecesi Poonensi, nova dioecesis Nashikensis conditur<br />

1502


1828 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

1988 Iun. 1 ABGENTORATENSIS. Antiquissima ipsa. - Dioecesis Argentoratensis<br />

ad gradum archidioecesis evehitur 1729<br />

» » 18 ANTIOQUIENSIS. Spiritali sane. - Ad metropolitanae ordinem<br />

Antioquensis evehitur dioecesis, quae Ecclesia Sanctae Fidei<br />

de Antioquia posthac vocabitur, novoque ei cognomine<br />

Provincia conditur ecclesiastica 1382<br />

» » 28 Pastor bonus. - De Romana Curia 841<br />

» » » GIRABDOTANENSIS. Qui peculiari. - In Columbia nova conditur<br />

dioecesis Girardotanensis 1731<br />

» » » CALDENSIS. Omnium Ecclesiarum. - In Columbia nova conditur<br />

dioecesis Caldensis 1733<br />

» » » APABTADOËNSIS. QUO aptius. - In Columbia nova conditur dioecesis<br />

Apartadoënsis ." 1735<br />

» » » RIVIASCIANENSIS. Quoniam ut plane. - Vicariatus Ap. Riohachaënsis<br />

ad gradum evehitur dioecesis, quae Riviascianensis<br />

vocabitur 1737<br />

VIII - LITTERAE APOSTOLICAE<br />

1985 Febr. 1 « Quamdiu fecistis ». - Mercedi a Iesu Molina Beatorum honores<br />

decernuntur 1094<br />

» Nov. 17 « Cum adhuc ». - Pio a S. Aloisio Beatorum honores decernuntur<br />

1097<br />

1987 Mart. 29 « Si mundus ». - Mariae Pilar a S. Francisco Borgia duabusque<br />

ex eadem Religiosa Familia sociis Beatorum martyrum<br />

honores decernuntur 360<br />

» Apr. 3 « Unum petii ». - Teresiae a Iesu de los Andes Beatorum honores<br />

decernuntur 1265<br />

» Mai. 10 vi Amen, dico vobis». - Petro Francisco Jamet Beatorum honores<br />

decernuntur 7<br />

» » » (aMulierem fortem». - Benedictae Cambiagio Frassinello Beatorum<br />

honores decernuntur 696<br />

» Iun. 28 Apostolus Gentium. - Georgio Matulaitis seu Matulewicz Beatorum<br />

honores decernuntur 1384<br />

» Oct. 4 « Potestis bibere ». - Petrinae Morosini Beatorum martyrum<br />

honores decernuntur . 957<br />

» » » « Esto fidelis ». - Marcello Callo Beatorum martyrum honores<br />

decernuntur 1389<br />

» » 6 Quanto amore. - In dioecesi Brunensi, in Cecoslovachia, templum<br />

B.M.V, in caelum Assumptae, quod est Veterobrunae,<br />

ad basilicae minoris dignitatem evehitur 365<br />

» Oct. 11 Nemini quidem. - B.M.V, signum quod in ecclesia paroeciali<br />

loci v.d. Zakopane-Krzeptówski colitur, ab ipso S. P. pretioso<br />

diademate redimitur 1739<br />

» Nov. 1 «Multum facit ». - Blandinae Merten Beatorum honores decernuntur<br />

961<br />

» » 3 « Inter omnia ». - Arnoldo Rèche Beatorum honores decer- -<br />

nuntur 1392<br />

» » 24 Ministerii Nostri. - B.M.V, imago populari sermone «Virgen<br />

de los desamparados » appellata, quae in sanctuario loci<br />

v.d. « EI Saliente » asservatur, sacro diademate redimitur 366<br />

» Oec. 11 Qui loco Petri. - In Manilensi archidioecesi templum S. Ioanni<br />

Baptistae dicatum, quod populus «Iglesia del Nazareno<br />

del Quiapo » cognominai, ad basilicae minoris dignitatem<br />

evehitur 367<br />

1988 Ian. 2 Notum est. - S. Antonius de Padova dioecesis Piracicabensis<br />

Patronus constituitur 368<br />

» » 22 Quam iucunda. - Fit facultas Episcopo Gorzoviensi sacram coronandi<br />

imaginem B.M.V. « Dominae patientis auditionis »,<br />

quae in paroecia Rokitno eiusdem dioecesis pie colitur 965


Index documentorum chronologico ordine digestus 1829<br />

1988 Ian. 22 Complura inter. - Sinitur Episcopus Lublinensis simulacrum<br />

coronare B.M.V. «Dominae Nostrae Plorantis», quae pie<br />

servatur in cathedrali aede S. Ioannis 966<br />

» » 28 Croton urbs. - B.M.V. tit. « di Oapocolonna » nuncupata, principalis<br />

apud Deum Patrona archidioecesis Orotonensis-<br />

Sanctae Severinae confirmatur 967<br />

» Mart. 12 Manifesta iam. - B.M.V. tit. Immaculatae Conceptionis princeps<br />

renuntiatur vicariatus ap. Izabalensis apud Deum<br />

Patrona 1740<br />

» » 22 Populum quidem. - B.M.V. tti. «Nuestra Señora del Rosario<br />

de Andacollo » Patrona confirmatur archidioecesis Serenensis<br />

1100<br />

» » 30 Magno quidem. - Imago B.M.V. Victricis, quae Vratislaviae in<br />

Poloniae urbe pie colitur ibique in templo B.M.V, «in<br />

Arena» dedicato asservatur, pretioso diademate redimitur 1101<br />

» Apr. 20 Constat Sanctum Ioannem. - S. Ioannes de Britto Patronus<br />

apud Deum dioecesis Sivagangaiensis in India confirmatur 1270<br />

» » 24 « Amemus Dominum ». - Francisco Palau et Quer Beatorum<br />

honores decernuntur 1395<br />

» » » « Si vis verae ». - Petro Bonilli Beatorum honores decernuntur 1503<br />

» » 26 Ut Ecclesiae. - Pretioso diademate imago B.M.V, redimitur,<br />

quae intra fines dioecesis Kaisiadorensis asservatur in paroeciali<br />

aede sacra loci Pivasiünai 1398<br />

» Mai. 6 Qui quidem. - Paroecialis ecclesia Nativitati B.M.V, dicata in<br />

oppido Cheima, ad basilicae minoris dignitatem evehitur 1507<br />

» » » Constat intra. - Paroeciale templum B.M.V, dicatum, ante<br />

« Zema-iclu Kalvarija » nunc vero « Varduva » nuncupatum,<br />

quod intra fines dioecesis Telsensis in Lituania exstat,<br />

ad basilicae minoris dignitatem evehitur . . . . 1741<br />

» Iun. 3 Filiali quidem. - Paroecialis ecclesia oppidi vulgo Montecristi,<br />

B.M.V, scilicet populari sermone « Santísima Virgen<br />

de Monserrat » dicata, ad basilicae minoris dignitatem<br />

evehitur 1508<br />

» » 11 Ut memoriae. - Simulacrum B.M.V, in caelum assumptae,<br />

quod intra fines dioecesis Sonsonensis-Rivi Nigri colitur<br />

ibique in templo oppidi «Marinilla» asservatur, diademate<br />

redimitur pretioso 1742<br />

» » 22 Inter praecipuas. - Paroeciale templum B.M.V, in caelum assumptae<br />

dicatum quod Lutinae intra fines Presoviensis<br />

eparchiae exstat, ad basilicae minoris dignitatem evehitur 1743<br />

» Iul. 27 Cum Nos magna. - S. Mariae ad Nives templum apud vicum<br />

« Ponticelli » situm in Neapolitanae Ecclesiae finibus, ad<br />

basilicae minoris dignitatem evehitur 1744<br />

» » 28 Satis superque. - Isclana in dioecesi paroeciale templum Sancto<br />

Vito mart. in « Forio » dicatum ad basilicae minoris<br />

dignitatem evehitur 1509<br />

» Aug. 2 Compertum quidem. - In oppido « Castellabate », dioecesis Vallensis<br />

in Lucania, paroeciale templum B.M.V, in caelum<br />

assumptae sacrum ad basilicae minoris dignitatem evehitur 1745<br />

IX - EPISTULAE<br />

1982 Nov. 20 Apostolica sedes. - Em.mo P. D. Status Secretario, de laboris<br />

significatione qui Ap. Sedi praebetur 823<br />

1988 Ian. 31 Iuvenum Patris. - R. D. Aegidio Vigano, Rectori Maiori Societatis<br />

S. Francisci Salesii, post centum transactos annos<br />

ab obitu S. Ioannis Bosco 969<br />

» » 14 Magnum Baptismi donum. - Ad Catholicos Ucrainos, millennio<br />

transacto a Baptismo Regionis Rus' Kiovensis . . . . 988


1830 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

1988 Ian. 27 L'imminente ricorrenza. - Em.mo P. D. Status Secretario,<br />

saeculo expleto ab ortu Dominici Card. Tardini . . . . 1119<br />

» Mart. 25 In Cenaculum. - Ad cunctos Ecclesiae Presbyteros, adveniente<br />

Feria V in Cena Domini 12<strong>80</strong><br />

» Apr. 8 In questo periodo. - Em.mo P. D. Praefecto Congr. pro Doctrina<br />

Fidei, de Fraternitate a Sancto Pio X 1121<br />

» Mal. 22 « Il tempo è compiuto ». - Em.mo P. D. Praesidi Consilii pro<br />

Mariano Anno 1292<br />

» Aug. 16 Mariali anno. - Em.mo P. D. <strong>La</strong>dislao Card. Paskai, ad episcopos<br />

adque catholicos fideles Hungariae, post nongentos<br />

quinquaginta annos ab obitu S. Stephani, Hungarorum<br />

regis 1746<br />

X - CONVENTIO<br />

1988 Iun. 8 Inter S. <strong>Sede</strong>m et Bavariam . 1271<br />

1987 Iun.<br />

» Oct.<br />

» »<br />

» »<br />

» »<br />

» Nov.<br />

» Dec.<br />

1988 Ian.<br />

» »<br />

» Febr.<br />

» Apr.<br />

» »<br />

» Mai.<br />

» Iun.<br />

» »<br />

28<br />

11<br />

18<br />

25<br />

30<br />

23<br />

1<br />

25<br />

17<br />

24<br />

22<br />

11<br />

12<br />

XI - HOMILIAE<br />

In basilica Petriana habita, ob decretos Georgio Matulaitis seu<br />

Matulewicz Beatorum caelitum honores 10<br />

In Vaticana basilica habita, VII ineunte ordinario generali<br />

coetu Synodi Episcoporum 369<br />

In Petriana basilica habita, ob decretos Marcello Callo, Petrinae<br />

Morosini et Antoniae Mesina Beatorum caelitum<br />

honores 373<br />

In Petriano templo habita, XXV expleto anno ab inchoato Concilio<br />

Oecumenico Vaticano II 379<br />

In foro Sancti Petri habita, ob decretos <strong>La</strong>urentio Ruiz et<br />

sociis eius Sanctorum caelitum honores . 586<br />

In area ante Vaticanam basilicam habita, ob decretos Iosepho<br />

Moscati Sanctorum caelitum honores 592<br />

In Petriana basilica habita, VII expleto ordinario generali<br />

coetu Synodi Episcoporum 597<br />

In Vaticana basilica habita, ob decretos fratri Amoldo, Uldaricae<br />

Nisch et Blandinae Merten Beatorum caelitum honores<br />

702<br />

In Petriana basilica habita, ob decretos Georgio Haydock et<br />

LXXXIV eius sociis e Magna Britannia Beatorum caelitum<br />

honores 707<br />

In templo Sancti Petri habita, adstante Ss.mo Demetrio I Constantinopolitano<br />

archiepiscopo et oecumenico Patriarcha 711<br />

Calendis Ianuariis Anni Marialis in Petriana basilica habita 997<br />

In basilica Ostiensi habita, millennio transacto a Baptismate<br />

principum regionis Rus' Kioviensis 1102<br />

In Vaticana basilica ad Religiosos Religiosasque, Mariali anno<br />

volvente 1107<br />

Veronae, in Italia, ob decretos Iosepho Nascimbeni et Ioanni<br />

Calabria Beatorum caelitum honores 1399<br />

In foro Sancti Petri, ob decretos Petro Bonilli, Francisco a<br />

Iesu Palau et Quer, Gaspari Stanggassinger et Savinae<br />

Petrilli Beatorum caelitum honores 1112<br />

In Petriana basilica habita die Pentecostes, Mariali anno volvente<br />

. 1276<br />

Messanae, in Italia, ob decretos Eustochiae Calafato Sanctorum<br />

caelitum honores 1404<br />

Regii Iulii, exeunte ab omnibus Italiae regionibus Eucharistico<br />

conventu . 1410


Index documentorum chronologico ordine digestus 1831<br />

1988 Iun. 19 In foro Sancti Petri habita, ob decretos CXVII martyribus e<br />

Vietnamia Sanctorum caelitum honores 1510<br />

» » 29 In Petriano foro habita, cum creatis Cardinalibus anulum tradidit<br />

. 1084<br />

» Iul. 3 In Petriano templo habita, ob decretos Simoni de Rojas et Rosae<br />

Philippinae Duchesne Sanctorum caelitum honores . 1516<br />

» » 10 In basilica Sancti Petri habita, Millennio exeunte a Baptismate<br />

regionis Rus' Kiovensis 1521<br />

XII - ALLOCUTIONES<br />

1987 Iun. 6 Ad Exc.mum virum Reginaldum Reagan, Praesidem Americae<br />

sept. Foed. Civ 15<br />

» » 19 Ad Austriae episcopos 17<br />

» » 23 Ad presbyteros qui curam pastoralem gerunt in consociatione<br />

vulgo «Azione Cattolica Italiana» 25<br />

» » 25 Ad Exc.mum virum Conradum Waldheim, Austriae Praesidem 29<br />

» » 26 Ad eos qui in Italia Christianorum unitatem fovent . . . . 31<br />

» » 27 Ad christifideles qui e Lituania Romam petierunt, VI expleto<br />

saeculo ab Evangelio illic nuntiato 34<br />

» Iul. 6 Ad Lusitaniae episcopos 38<br />

» » 12 In Valle Videnda, intra fines Bellunensis dioecesis, occasione<br />

oblata commemorationis S. Ioannis Gualberti 46<br />

» Aug. 27 Ad Hiberniae episcopos 52<br />

» Sept. 3 Ad quosdam Nigeriae episcopos 59<br />

» » » Ad palestritas ex omnibus nationibus, apud Arcem Gandulfi . . 125<br />

» » 25 Ad sodales consociationis «Pax Romana» 129<br />

» » 26 Ad quosdam Nigeriae episcopos 255<br />

» » » Ad sodales consociationis vulgo « Azione Cattolica Italiana » 261<br />

» » 27 In foro Sancti Petri, CCL anno elapso a canonizatione S. Vincentii<br />

de Paul 266<br />

» » 28 Ad eos qui V Synodo ordinariae Ucrainorum episcoporum interfuerunt<br />

271<br />

» Oct. 1 VII ineunte ordinario generali coetu Synodi episcoporum . . 603<br />

» » 29 Ad Exc.mum virum Paulum Verbeek, Rei publicae Foederatae<br />

Germaniae Legatum 603<br />

» » » VII exeunte ordinario generali coetu Synodi episcoporum . . 606<br />

» Nov. 5 Ad Senegaliae episcopos 611<br />

» » 6 Ad Ganae episcopos 614<br />

» » » Ad eos qui conventui pro Ecclesia patienti interfuerunt . . . 620<br />

» » 7 Ad episcopos Conferentiae Africae Mediae 622<br />

» » 9 Ad eos qui conventui consociationis «Nova Spes» interfuerunt 627<br />

» » » In aedibus Pont. Universitatis <strong>La</strong>teranensis, L anno expleto a<br />

sedis translatione . 630<br />

» » 12 Ad quosdam Poloniae episcopos 635<br />

» » » Ad eos qui conventui de arte medica humano modo exercenda<br />

interfuerunt 642<br />

» » 13 Ad Hungariae episcopos 646<br />

» » » Ad eos qui XXIV coetui generali organismi F.A.O. nuncupati<br />

interfuerunt 651<br />

» » 14 Ad sodales Augustinianae Familiae, XVI expleto saeculo a<br />

conversione S. Augustini 656<br />

» » » Ad eos qui conventui antiquorum alumnorum catholicarum<br />

scholarum interfuerunt . 658<br />

» » 16 Ad Exc.mum virum Franciscum X. Quadra Lizana, Chiliae<br />

Legatum 659<br />

» » 20 Ad episcopos Guineae Aequinoctialis 662<br />

» » » Ad eas qui generali Capitulo Instituti Sororum Burdigalensium<br />

a S Familia interfuerunt 667


1832<br />

Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

1987 Nov. 20 Ad eos .qui conventui de Ecclesia in hominum labore interfuerunt<br />

. 669<br />

» » 23 Ad quosdam Angliae et Cambriae episcopos . 674<br />

» » 26 Ad eos qui plenario coetui Pont. Commissionis de Spirituali<br />

Migrantium et Itinerantium Cura interfuerunt 678<br />

» » » Ad rectores sanctuariorum B.M.V, dicatorum 6<strong>80</strong><br />

» » 27 Ad episcopos regionis Africae meridionalis 682<br />

» » » Ad episcopos Conferentiae Berolinensis , 716<br />

» » 28 Ad Exc.mum virum Stephanum E. Mapunda, Malaviae apud<br />

S. <strong>Sede</strong>m Legatum 721<br />

» Dec. 3 Ad Ss.mum Dimitrium I, oecumenicum Patriarcham . . . . 722<br />

» » 4 Ad Tanzaniae episcopos 723<br />

» » 5 Ad eos qui conventui de Biomedica scientia et iure interfuerunt<br />

728<br />

» » 7 Ad Gabonis episcopos 730<br />

» » 8 In aedibus Pont. Instituti Orientalis, ad academicas auctoritates,<br />

docentes et alumnos 734<br />

» » 11 Ad Exc.mum virum Radulfum R. Alfonsin, Argentinae Praesidem<br />

. • . 736<br />

» » 12 Ad Exc.mum virum Alexandrum Cachia Zammit, Melitae apud<br />

S. <strong>Sede</strong>m Legatum 739<br />

» » 14 Ad Exc.mum virum Roni Hendrawan Kurniadi, Indonesiae<br />

apud S. <strong>Sede</strong>m Legatum 1002<br />

» » » Ad quosdam Galliae episcopos 1004<br />

» » 17 Ad quosdam Poloniae episcopos 1009<br />

» » » Ad quosdam monachos et moniales Ordinis Cistercensium Reformatorum<br />

1014<br />

» » 19 Ad Exc.mum virum Leonem S. Vieira, Guineae Bissaviensis<br />

Legatum 1016<br />

» » » Ad quosdam Poloniae episcopos 1019<br />

» » 22 Ad Patres Cardinales, Familiae D.ni Papae Romanaeque Curiae<br />

Praelatos et Officiales quosdam, imminente Nativitate<br />

D.N.I.C 1025<br />

» » 31 Ad iuvenes cantores seu psalmistas ab omnibus nationibus Romae<br />

congregatos 1125<br />

1988 Ian. 4 Ad Exc.mum virum Wiltedum I. Phiri, Zambiae apud S. <strong>Sede</strong>m<br />

Legatum 1129<br />

» » 8 Ad Exc.mam dominam Judith C. Trotter, Novae Zelandiae<br />

Legatum 1131<br />

» » 9 Ad Exc.mos Legatos et Oratores apud <strong>Sede</strong>m Ap. permanenter<br />

missos 1133<br />

» » 11 Ad Nederlandiae episcopos 1143<br />

» » 15 Ad eos qui annuo coetui Pontificii Consilii pro hominum Cultura<br />

interfuerunt 1154<br />

» » 16 Ad quosdam Germaniae Occidentalis episcopos . . . . . . 1158<br />

» » » Ad eos qui conventui Consociationis Scholarum pro puerulis<br />

interfuerunt 1164<br />

» » 17 In aedibus consociationis diurnariorum ab omnibus nationibus,<br />

Romae . . . , , . ... . . . .1167<br />

» » 22 Exc.mae D.nae Pauxillae P. Durrant, Iamaicae apud S. <strong>Sede</strong>m<br />

Legatum 1170<br />

» » 23 Ad quosdam Germaniae Occidentalis episcopos 1172<br />

» » 25 Ad Rotae Romanae Auditores simul cum officialibus et advocatis,<br />

anno forensi ineunte 1178<br />

» » 26 Romae, in regione E.U.R. nuncupata, ad eos qui conventui ab<br />

omnibus nationibus ad agriculturam fovendam interfuerunt 1186<br />

» » 28 Ad quosdam Germaniae Occidentalis episcopos 1192<br />

» Febr. 1 Ad sodales Consilii pro Mariali anno 1197<br />

» » 4 Ad Urbis Magistrum, administratores et consiliarios . . . . 1199


Index documentorum chronologico ordine digestus 1833<br />

1988 Febr. 5 Ad eos qui plenario coetui Secretariatus ad Unitatem Christianorum<br />

fovendam interfuerunt 1202<br />

» » 6 Administratoribus et Consiliariis regionis <strong>La</strong>tii 1205<br />

» » 12 Ad episcopos quosdam qui conventui de re liturgica Romae habito<br />

interfuerunt 1208<br />

» » 13 Ad Exc.mum virum Ioannem I. Zorilla, Uruquariae apud <strong>Sede</strong>m<br />

Ap. Legatum 1211<br />

» » » Ad Sudaniae episcopos 1214<br />

» » 15 Ad quosdam sodales Consilii Superioris iudicum Italiae . . . 1219<br />

» » 20 Ad Keniae episcopos 1221<br />

» » 29 Ad quosdam Angliae episcopos 1226<br />

4 Mart. 3 Ad eos qui plenario coetui Pont. Consilii instrumentis communicationis<br />

socialis praepositi interfuerunt 1296<br />

» » 4 Ad quosdam seiunctos Fratres 1299<br />

» » » Ad eos qui plenario coetui Pontificalium Operum Missionalium<br />

Italiae interfuerunt 1301<br />

» » 5 Ad quosdam episcopos Americae Sept. Foed. Civ 1304<br />

» » » Ad eos qui plenario coetui Secretariatus pro non credentibus<br />

interfuerunt 1310<br />

» » 7 Ad Benini episcopos 1314<br />

» » 11 Ad eos qui plenario coetui Pont. Consilii Eucharisticis internationalibus<br />

conventibus provehendis interfuerunt . . . 1319<br />

» » 14 Ad eos qui interfuerunt conventui Romae habito, XX anno expleto<br />

a die quo Litt. Enc. Humanae vitae publici iuris<br />

evaserunt 1323<br />

» » 17 Ad Exc.mum virum Emmanuel Scammacca del Murgo e dell'Agnone,<br />

Italiae apud S. <strong>Sede</strong>m Legatum 1325<br />

» » » Ad sodales quosdam coetus legibus in Europa ferendis . . . 1329<br />

» » 18 Ad laicos qui in valetudinariis Ordinis Hospitalarii S. Ioannis<br />

a Deo infirmorum curam suscipiunt 1331<br />

» » 19 Ad opifices publicis Urbis curribus operam navantes, extra Portam<br />

Maiorem 1333<br />

» » 20 Apud basilicam S. Pancratii in valetudinario mundi Salvatori<br />

dicato 1339<br />

» » 24 Ad Exc.mum virum Tarek Abdul Razzak Razzouqi, Cuvaiti<br />

apud S. <strong>Sede</strong>m Legatum . . . 1343<br />

» » 25 Ad Exc.mum virum Ioannem C. <strong>La</strong>bouba, Gabonis apud S. <strong>Sede</strong>m<br />

Legatum 1347<br />

» » 26 Ad Maliae episcopos 1347<br />

» Apr. 9 Ad Novae Zelandiae episcopos 1416<br />

» » » Ad antistitas Religiosarum Italiae 1421<br />

» » 14 Ad quosdam medicos ab omni Europa 1424<br />

» » 15 Ad Mozambici episcopos 1427<br />

» » 16 Ad quosdam episcopos Americae Sept. Foed. Civ 1434<br />

» » 18 Ad Lituaniae episcopos 1441<br />

» » 22 Ad quosdam Anglicanos praesules 1447<br />

» » 23 Ad quosdam Zairenses episcopos 1449<br />

» » 25 Ad quosdam, christianae doctrinae institutores 1455<br />

» » 26 Ad quosdam Canadiae episcopos 1460<br />

» » 29 Ed Exc.mum virum Teruo Kosugi, Iaponiae apud S. <strong>Sede</strong>m<br />

Legatum 1464<br />

» » 30 Ad quosdam Zairenses episcopos 1466<br />

» Mai. 1 Faleriis in Italia ad opifices 1527<br />

» » 2 In Consistorio secreto habita 689<br />

» » 3 Ad Italiae episcopos 1538<br />

» » 5 Ad Zambiae episcopos 1538<br />

» » » Ad eos qui conventui Romae habito de originibus et progressione<br />

Christianae religionis in Oriente slavo-byzantino interfuerunt<br />

1532


1834 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

1988 Mai. 6 Ad eos qui conventui Pont. Operum Missionalium interfuerunt 1543<br />

» » 27 1748<br />

» » 28 1750<br />

» » 31 Ad quosdam episcopos Americae Sept. Foed. Civ 1755<br />

Iun. 7 Bononiae in aedibus almae Matris studiorum, IX exeunte<br />

1762<br />

» » 10 Ad eos qui plenario coetui Pont. Consilii pro Familia inter-<br />

1771<br />

» » » Ad quosdam episcopos Americae Sept. Foed. Civ 1775<br />

» » 13 Ad Exc.mum Selçuk Korduk, Turcarum apud S. <strong>Sede</strong>m Le-<br />

1782<br />

» » 14 Ad Exc.mum Ioannem K. E. Broadley, Magnae Britanniae apud<br />

1784<br />

» » » Ad eos qui generali Capitulo Tertiariorum Franciscanum in<br />

1786<br />

» » 28 1071<br />

XIII - NUNTII GRATULATOMI<br />

1987 Mai. 25 Em.mo P. D. Aloisio A. Card. Vachon, Archiepiscopo Metropo-<br />

» » 27 Em.mo P. D. Hugoni Card. Poletti, Vicario S. P. in Urbe . .<br />

1230<br />

1231<br />

» Sept. 5 Em.mo P. D. Mirosiao I. Card. Lubachivsky, Archiepiscopo<br />

1550<br />

XIV - NUNTIUS RADIOPHONICUS<br />

1987 Iul. 8 Occasione III conventus pro missionibus Bogotae habito . . . 66<br />

XV - NUNTII TELEVISIFICI<br />

1987 Dec. 25 1233<br />

1988 . Apr. 1 Feria VI in Passione Domini, post expletum pium exercitium<br />

1352<br />

» » 3 1354<br />

XVI - NUNTII SCRIPTO DATI<br />

1987 Iun. 26 Rev.mo episcopo Eistettensi, XII expleto saeculo ab obitu S. Villibaldi<br />

64<br />

Oct. 16 Ob diem ad vocationes in Ecclesia fovendas dicatum . . . . 1237<br />

» Nov. 25 Ss.mo archiepiscopo Constantinopolitano, imminente festo<br />

277<br />

» Dec. 8 278<br />

» » 13 1241<br />

1988 Ian. 24 Ob diem ad instrumenta communicationis socialis fovenda di-<br />

1358<br />

» Febr. 2 1362<br />

» » 10 1365<br />

» Mai. 19 XXV exeunte anno a condito Coetu ad unitatem totius Africae<br />

1472<br />

» » 22 1473<br />

» Iul. 12 1552


Index documentorum chronologico ordine digestus 1835<br />

XVII - ITINERA APOSTOLICA<br />

EX HABITIS DUM SUMMUS PONTIFEX<br />

UBUQUABIAM, CHILIAM ET ABGENTINAM PEBAGBAT<br />

DETECTAE ALLOCUTIONES<br />

1987 Apr. 1 Montisvidei, christifidelibus 134<br />

» » 2 Iacobopoli Chiliae, suburbanis 140<br />

» » » Iacobopoli, episcopis 147<br />

» » 3 Iacobopoli, ad homines cultura excultos 157<br />

» » » Iacobopoli, ob decretos Teresiae de los Andes Beatorum honores 163<br />

» » » Iacabapoli, ad sodales oeconomici coetus pro America <strong>La</strong>tina et<br />

Insulis Caraibicis 172<br />

» » 7 Temuci, in Chilia, autocthonibus et agricolis . ; 178<br />

» » 8 Viedmae, in Argentina, civilibus auctoritatibus et christifidelibus<br />

186<br />

» » 5 Saltae, V imminente saeculo ab Evangelio in America nuntiato<br />

193<br />

» » 9 Paranae, ad mîgratores temporis elapsi et praesentis . . . . 200<br />

» » 10 Bonaëropoli, in collatione Presbyteratus Ordinis 206<br />

» » » Bonaëropoli, ad opifices 215<br />

» » 11 Rosarii, christifidelibus 221<br />

EX HABITIS DUM SUMMUS PONTIFEX GERMANIAM OCCIDENTALEM PEBAGBAT<br />

DELECTAE ALLOCUTIONES<br />

1987 Apr. 30 In aëronavium portu inter Bonnam et Coloniam Agrippinam . 287<br />

» » » Coloniae Agrippinae, episcopis 289<br />

» Mai. 1 Coloniae Agrippinae, ob decretos Editae Stein Beatorum honores<br />

297<br />

» » » Monasterii, christifidelibus 305<br />

» » 2 Apud Essendiam, ad opifices 311<br />

» » 3 Monachii, ob decretos Ruperto Mayer Beatorum honores . . 319<br />

» » 4 Noviomagi seu Spirae, christifidelibus 327<br />

Ex HABITIS DUM SUMMUS PONTIFEX POLONIAM PEBAGBAT<br />

DELECTAE ALLOCUTIONES<br />

1987 Iun. 8 In aëronavium portu « Okeeie », apud Varsaviani 384<br />

» » » Varsaviae, ad Exc.mum Praesidem supremi Consilii rei publicae<br />

administrandae et civiles Auctoritates 386<br />

» » 9 Lublini, ad academicas Auctoritates totius Poloniae in aedibus<br />

catholicae Universitatis 390<br />

» » » Lublini, ad docentes alumnosque catholicae Universitatis . . . 398<br />

» » » Lublini, in collatione Presbyteralis Ordinis 405<br />

» » 10 Tarnoviae, ob decretos Carolinae Kózka Beatorum, honores . . 412<br />

» » » In templo cathedrali Cracoviensi, infra Missam 420<br />

» » 11 Stettini, ad christianos coniuges 424<br />

» » » Stettini, ad Clerum, Religiosos et Religiosas 433<br />

» » » Gedani, nautis . . 441<br />

» » 12 Gedani, ad iuventam . . . 448<br />

» » » Gedani, ad opifices 456<br />

» » » In sanctuario Claromontano 463<br />

» » 13 Lodzae, ad opifices . 469<br />

» » » Varsaviae, in templo S. Crucis, ad homines studiis et artibus<br />

liberalibus excultos 476<br />

» » 14 Varsaviae, ob decretos Michaeli Kozal Beatorum honores, exeunte<br />

Eucharistico ex universa Polonia conventu 482<br />

» » » Varsaviae, episcopis 488<br />

» » » In Varsaviensi aëronavium portu ad Urbem reversurus . . . 493


1836<br />

Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

EX HABITIS DUM SUMMUS PONTIFEX<br />

FOEDERATAS CIVITATES AMERICAE SEPTEMTRIONALIS PEBAGBAT<br />

DELECTAE ALLOCUTIONES<br />

1987 Sept. 10 741<br />

» » 11 Miamiae, quibusdam sodalibus Iudaeorum consociationum . . 749<br />

» » 12 755<br />

» » » Novae Aureliae, ad magnorum lycaeorum catholicorum profes-<br />

» » 13 Antoniopoli, ad sodales consociationum ad opera misericordiae<br />

» » 14 775<br />

» » 15 Angelopoli, ad eos qui operam dant instrumentis communica-<br />

» » 16 787<br />

» » 17 <strong>80</strong>5<br />

» » 18 813<br />

» 19 Detroiti, super populorum progressione et incremento . . . . 820<br />

» » » 831<br />

Ex HABITIS DUM SUMMUS PONTIFEX<br />

URUQUARIAM, BOLIVIAM, LIM AM IN PERUVIA ET PARAQUARIAM PERAGRAT<br />

DELECTAS ALLOCUTIONES<br />

1988 Mai. 8 1552<br />

» » » 1559<br />

» » 11 Oruri, ad agrícolas, fossores metallarios, opifices et suburbanos 1566<br />

» » » 1573<br />

» 13 Stauropoli in Bolivia, ad christianae doctrinae institutores et<br />

» » 15 1588<br />

» » » 1595<br />

» » 16 Assumptionopoli, ob decretos Rocho González et sociis Sancto-<br />

» » 17 Assumptionopoli, ad homines cultura excultos, operum conduc-<br />

XVIII - SECRETARIA STATUS<br />

1987 Dec. 15 Decretum ab Em.mo P. D. Augustino Card. Casaroli, a Secretis<br />

Status, de specialissimo S. P. mandato datum (de re<br />

1988 Oct. 3 Rescriptum ex audientia Ss.mi, quo pia fundatio a Ioanne XXIII<br />

cognominata, ad auxilium sacerdotum senibus praestan-<br />

» Nov. 21 Quaedam mendae in C.I.C. nuper repertae, S. P. praecipiente,<br />

II - ACTA CONGREGATIONUM<br />

I - CONGREGATIO PRO DOCTRINA FIDEI<br />

1987 Febr. 22 Instructio de observantia erga vitam humanam nascentem deque<br />

procreationis dignitate tuenda 70<br />

1988 Sept. 23 Decretum quo, ad Paenitentiae sacramentum tuendum, excommunicatio<br />

latae sententiae illi qui ea quae a confessario<br />

et a paenitente dicuntur vel per instrumenta technica<br />

captat vel per communicationis socialis instrumenta evulgat,<br />

infertur 1367<br />

761<br />

768<br />

781<br />

15<strong>80</strong><br />

1603<br />

1612<br />

336<br />

1619<br />

1819


Index documentorum chronologico ordine digestus 1837<br />

II - CONGREGATIO PRO EPISCOPIS<br />

1988 Ian. 23 BELLICENSIS. - De mutatione nominis dioecesis 1368<br />

» Mart. 21 SALERNITANAE-CAMPANIENSIS-ARCENSIS ET AMALPHITANAE-CAVENSIS. -<br />

De finium mutatione 1479<br />

» » 25 CIVITATIS BOLIVARENSIS-CIVITATIS GUAYANENSIS. - De finium mutatione<br />

1035<br />

» Iun. 29 OPPIDENSIS-PALMARUM. - De concathedralis erectione . . . . 1790<br />

» Iul. 12 BELOGRADENSIS. - De ecclesiae cathedralis translatione . . . . 1620<br />

III - CONGREGATIO PRO ECCLESIIS ORIENTALIBUS<br />

1987 Nov. 30 ALEXANDRIAE AEGYPTI. - Vicariatus Ap. Alexandrinus, Heliopolitanus<br />

et Portus Saidi in unum rediguntur 103<br />

IV - CONGREGATIO PRO RELIGIOSIS<br />

ET INSTITUTIS SAECULARIBUS<br />

1988 Ian. 2 Epistula ad supremos moderatores Institutorum religiosorum et<br />

Societatum vitae apostolicae 104<br />

» » » Epistula ad supremos moderatores Institutorum, saecularium . 106<br />

V - CONGREGATIO PRO GENTIUM EVANGELIZATIONE<br />

1987 Nov. 10 LYDENBURGENSIS-VITBANKENSIS. - Nomen dioecesis mutatur . . 1038<br />

1988 Apr. 8 VANKIENSIS. - Nomen dioecesis mutatur 1039<br />

» Mai. 29 GBARNGANA-MONROVIENSIS. - De finium mutatione 1481<br />

» Iun. 14 ABENGURUENSIS-BONDUKUENSIS. - De finium mutatione . . . . 1482<br />

VI - CONGREGATIO PRO CAUSIS SANCTORUM<br />

1987 Oct. 23 GUAYAQUILENSIS. - De heroicis virtutibus S. D. Narcissae a Iesu<br />

Martillo Moran 107<br />

» » » MELITENSIS. - De heroicis virtutibus S. D. Ignatii Falzon . . . 111<br />

» Dec. U MONACENSIS ET FRISINGENSIS. - De miraculo in causa canonizationis<br />

Ven. S. D. Gasparis Stanggassinger 233<br />

» » » MONTEREYENSIS IN CALIFORNIA. - De miraculo in causa canonizationis<br />

Ven. S. D. Iuniperi Serra 235<br />

» » » BARENSIS. - De heroicis virtutibus S. D. Eliae a S. Clemente<br />

(Theodorae Fracasso) 339<br />

» » » TOLETANA. - De miraculo in causa canonizationis B. Simonis<br />

de Roxas (Rojas) 344<br />

» » » VERONENSIS. - De miraculo in causa canonizationis B. Magdalenae<br />

de Canossa 346<br />

» » » ROMANA SEU CONSENTINA. - De heroicis virtutibus S. D. Bernardi<br />

M. Clausi 1625<br />

1988 Febr. 8 FLORENTINA SEU PISTORIENSIS. - De miraculo in causa canonizationis<br />

Ven. S. D. Margaritae (Annae Rosae Caiani) . . 348<br />

» » » ROMANA SEU SABINENSIS. - De miraculo in causa canonizationis<br />

Ven. S. D. Bernardi Mariae a Iesu (Caesaris Silvestrelli)<br />

350<br />

» » » ALBAE POMPEIENSIS. - De heroicis virtutibus S. D. Francisci<br />

Chiesa . . . 498<br />

» » » ARIMINENSIS. - De heroicis virtutibus S. D. Elisabethae Renzi 503<br />

» » » BURDIGALENSIS. - De heroicis virtutibus S. D. Petri Benvenuti<br />

Noailles 834


1838 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

1988 Febr. 8 ROMANA. - De heroicis virtutibus S. D. Mariae Potter . . . 1041<br />

» » » ROMANA SEU SUTRINA. - De heroicis virtutibus S. D. <strong>La</strong>urentii<br />

M. a S. Francisco Xaverio (<strong>La</strong>urentii Salvi) . . . . 1045<br />

» » » SANCTI PAULI IN BRASILIA. - De heroicis virtutibus S. D. Paulinae<br />

a Corde Iesu Agonizante (Amabilis Wisintainer) . . 1049<br />

» » » TARRACONENSIS. - De miraculo in causa canonizationis Ven.<br />

S. D. Francisci a Iesu Maria Ioseph (Francisci Pauli<br />

Palau y Quer) 1054<br />

» Mart. 28 BONAËBENSIS. - De miraculo in causa canonizationis Bb. Rochi<br />

González de <strong>Santa</strong> Cruz et soc. mart 1056<br />

» » » DEBTHOSENSIS. - De miraculo in causa canonizationis B. Mariae<br />

Rosae Molas y Vallvé 1058<br />

» » » TRIFLUVIANENSIS. - De miraculo in causa canonizationis Ven.<br />

S. D. Friderici Janssoone 1249<br />

» » » ALBAE POMPEIENSIS. - De heroicis virtutibus S. D. Maiorini Vigolungo<br />

1369<br />

» » » MOLINENSIS. - De heroicis virtutibus S. D. Ludovicae Teresiae<br />

de Montaignac de Chauvance 1483<br />

» » » VIENNENSIS. - De martyrio in causa canonizationis S. D. Liberati<br />

Weiss et soc 1487<br />

» Aug. 1 VIEDMENSIS. - De miraculo in causa canonizationis Ven. S. D.<br />

<strong>La</strong>urae Vicuña 1792<br />

» Sept. 1 CATANENSIS. - De miraculo in causa canonizationis Ven. S. D.<br />

Iosephi Benedicti Dusmet, archiepiscopi Catanensis . . 1794<br />

» » » COMENSIS. - De heroicis virtutibus S. D. Clarae Bosatta . . . 1796<br />

» » » DUBLINENSIS SEU RUREMONDENSI. - De miraculo in causa ca­<br />

nonizationis Ven. S. D. Caroli a S. Andrea 1<strong>80</strong>0<br />

» » » MONASTERIENSIS. - De heroicis virtutibus S. D. M. Euthymiae<br />

Üffing 1<strong>80</strong>2<br />

» » » PHILADELPHIENSIS. - De miraculo in causa canonizationis Ven.<br />

S. D. Catharinae M. Drexel 1<strong>80</strong>6<br />

» » » TAURINENSIS. - De miraculo in causa canonizationis Ven. S. D.<br />

Francisci Faà di Bruno 1810<br />

» » » ROMANA. - De miraculo in causa canonizationis Ven. S. D. Mariae<br />

a Iesu Bono Pastore 1<strong>80</strong>8<br />

» » » VALENTINA. - De miraculo in causa canonizationis Ven. S. D.<br />

Iosephae Naval Girbés 1812<br />

» » » VARSAVIENSIS. - De miraculo in causa canonizationis Ven. S. D.<br />

Honorati de Biala Podlaska 1814<br />

VII - CONGREGATIO PRO INSTITUTIONE CATHOLICA<br />

1988 Mai. 3 VARSAVIENSIS. - Facultas theologica Varsaviensis titulo «Pontificia»<br />

exornata canonice erigitur 1251<br />

» Iun. 6 PAMPILONENSIS-TUDELENSIS. - Facultas ecclesiastica philosophiae<br />

in Universitate Navarrensi erigitur 1060<br />

» Iul. 25 BARCINONENSIS. - Facultas philosophiae Catalauniae, olim a<br />

S. Francisco Borgia nuncupata, curae et operi archiepiscopi<br />

Barcinonensi committitur 1490


120 - A. A. S.<br />

Index documentorum chronologico ordine digestus 1839<br />

ffl - ACTA TRIBUNALIUM<br />

I - PAENITENTIARIA APOSTOLICA<br />

1988 Febr. 13 Recitationi hymni «Acathistos» indulgentiae adnectuntur . . 508<br />

II - ROTA ROMANA<br />

1988 Dec. 1 LUGDUNENSIS-GRATIANOPOLITAITA. - Nullitatis matrimonii (Frene-<br />

Stachetti) 1817<br />

IV - ACTA COMMISSIONUM<br />

PONTIFICIA COMMISSIO CODICI IURIS CANONICI<br />

AUTHENTICE INTERPRETANDO<br />

1988 Mai. 23 Responsiones ad proposita dubia 1818<br />

» Iun. 1 Responsum ad propositum dubium 1373


A<br />

Ablewicz G., 1815.<br />

Aboudou S., 1067.<br />

Abril López R., .118.<br />

Accogli L., 1063, 1248.<br />

Achkariam V., 691.<br />

Acosta Arteaga E., 1383,<br />

1735.<br />

Agatha Chon Kyönghyob<br />

(S.): v. Andreas Kim<br />

Taegön.<br />

Agatha Kim (S.): v. Andreas<br />

Kim Taegön.<br />

Agatha Kwon Chini (S.):<br />

v. Andreas Kim Taegön.<br />

Agatha Yi (S.): v. Andreas<br />

Kim Taegön.<br />

Agatha Yi Kannan (S.):<br />

v. Andreas Kim Taegön.<br />

Agatha Yi Kyöng-i (S.):<br />

v. Andreas Kim Taegön.<br />

Agatha Yi Sosa (S.):<br />

v. Andreas Kim Taegön.<br />

f Aglialoro F., 352.<br />

Agnes Kim Hyoju (S.):<br />

v. Andreas Kim Taegön.<br />

Agostinelli F., 1637.<br />

Agostino I., 968.<br />

Agresti G., 1634.<br />

Aguilar J. L. de, 1068.<br />

Aguilar Vergara M., 1065.<br />

Aichner J., 1066.<br />

Alexius U Seyöng (S.):<br />

v. Andreas Kim Taegön.<br />

Alberti O.P., 511.<br />

f Albeti R., 1254.<br />

Alfonsin Radulfus R., Argentinae<br />

praeses, 736,<br />

1820.<br />

Alfonsus Rodríguez, mart.<br />

(S.): v. Rochus González.<br />

f Alfrink B., Card., 120.<br />

Alineri F., 1069.<br />

III<br />

INDICES NOMINUM<br />

I - INDEX NOMINUM PERSONARUM<br />

( OMITTUNTUR NOMINA ACTIBUS SUBSCRIPTA)<br />

(CUM PARVA CRUX f ADEST, DE NUNTIO MORTIS AGITUR)<br />

i Alineri G., 1069.<br />

t Alix B., 840.<br />

Alonso Pacheco J., 118.<br />

f Alvarez Restrepo B., 512.<br />

Ambrosiano A., 102, 1506.<br />

Amoroso D., 1481.<br />

An Duk-Su M., 1068.<br />

Andreas Chöng Hwagyöng<br />

(S.): v. Andreas Kim<br />

Taegön.<br />

Andreas Kim Taegön et socii<br />

(Ss.), 1375.<br />

Andreotti P. A., 1070.<br />

Andreozzi C, 1068.<br />

Angel Cano E., 1065.<br />

Angelicchio F., 117.<br />

Anna Kim Changgum (S.):<br />

v. Andreas Kim Taegön.<br />

Anna Pak Agi (S.): v. Andreas<br />

Kim Taegön.<br />

Antonelli E., 1481.<br />

Antonetti L., 1493.<br />

Antonius Daveluy (S.):<br />

v. Andreas Kim Taegön.<br />

Antonius de Padova, Eccl.<br />

Doct. (S.), 368.<br />

Antonius Kim Song-u (S.):<br />

v. Andreas Kim Taegön.<br />

Antonysamy G., 1637.<br />

Apollon j Ghetti B., 1064.<br />

Appignanesi E., 229.<br />

Aquino C. C, Philippinarum<br />

Insularum praeses,<br />

1062.<br />

Arancedo I. M., 497.<br />

Aranda Ramírez V. de Jesús,<br />

117.<br />

Arehambault H. N., 1635.<br />

Archibong Etokudoh C,<br />

aS2.<br />

Arcy I. E. d', 1623.<br />

Ardila Serrano G., 1037.<br />

Ardura B., 511.<br />

Argentieri P., 118.<br />

Arnoldus frater (Rèche I.<br />

N.) (B.), 702, 1392.<br />

Asciano G., 512.<br />

f Ashby B. P., 1070.<br />

f Asili C, 1638.<br />

Aso A., 1066.<br />

Augello A., 1636.<br />

Averkamp L., 1792.<br />

Augustinus, ep. et Eccl.<br />

doctor (S.), 656.<br />

Augustinus Pak Chong-wön<br />

(S.): v. Andreas Kim<br />

Taegön.<br />

Augustinus Yi Kwang-hon<br />

(S.): v. Andreas Kim<br />

Taegön.<br />

Augustinus Yu Chin-gil<br />

(S.): v. Andreas Kim<br />

Taegön.<br />

Avramovie" M., 117.<br />

Ayinde Fasina A., 1248.<br />

Aymans W., 1063.<br />

B<br />

Bachelet V., 1220.<br />

Bacchetti Cassetti J., 118.<br />

t Bacile P., 1254.<br />

Baòkis A. J., 1254, 14<strong>80</strong>.<br />

Bacqué F., 1063, 1248, 1493.<br />

Badré I., 9, 687.<br />

Baggio S., Card., 1076.<br />

Bagnard V., 1368.<br />

Baiocchi A., 119.<br />

Balee S., 1037.<br />

Balland L, 14<strong>80</strong>.<br />

Balvo C. D., 1637.<br />

Baquial A., 338.<br />

Barbara Ch'oe Yong-i (S.):<br />

v. Andreas Kim Taegön.<br />

Barbara Cho Chüng-i (S.):<br />

v. Andreas Kim Taegön.<br />

Barbara Han Agi (S.):


v. Andreas Kim Taegön.<br />

Barbara.Kim (S.): v. Andreas<br />

Kim Taegön.<br />

Barbara Ko Suni (S.) :<br />

v. Andreas Kim Taegön.<br />

Barbara Kwön Hüi (S.):<br />

D. Andreas Kim Taegön.<br />

Barbara Yi (S.): ®. Andreas<br />

Kim Taegön.<br />

Barba Yi Chöng hüi (S.):<br />

v. Andreas Kim Taegön.<br />

Barbon V., 118.<br />

Barbu F., 687.<br />

Barco V., Columbiae praeses,<br />

839.<br />

Barelkowski E., 119.<br />

f Bares A., 1254.<br />

Barra E., 1637.<br />

Barthélémy A., 1633.<br />

Bartholomaei Chöng Munho<br />

(S.): v. Andreas Kim<br />

Taegön.<br />

Bassig M., 1065.<br />

f Baudoux M., 1070.<br />

Bauer H., 1246.<br />

Bawa Salka J., 1630.<br />

f Beathen J., 512.<br />

Belecke A., 106.<br />

f Bellec J., 512.<br />

Benedicta Hyön Kyöngnyön<br />

(S.): v. Andreas<br />

Kim Taegön.<br />

Bennett J., 118.<br />

Bergsmann J., 1636.<br />

Berlié E., 1633.<br />

Bernacki G., 1621.<br />

Bernal A. A., 1245.<br />

Bernardin I. L., Card.,<br />

230 (bis).<br />

f Bernarding G., 120.<br />

Bernardus M. a Iesu (Caesar<br />

Silvestrelli) ( Ven. ),<br />

350.<br />

Bernert K., 1065.<br />

Berrar E., 511.<br />

Bertamoni P., 1636.<br />

Bertie A. W. N., 1062.<br />

Bertozzi S., 1636.<br />

Bethancourt Fioravanti I.<br />

H., 497.<br />

Betti U., 1494, 1634.<br />

Bevilacqua A. J., 230, 1063,<br />

1633.<br />

Beyer J. B., 1494, 1633.<br />

Bianchin A., 1494.<br />

Bielieki B., 1067.<br />

Biliotti D., 1069.<br />

Bily V. J., 511.<br />

Biniak R., 119.<br />

Index nominum personarum 1841<br />

Bismarck Carballo Madrigal<br />

J., 1065.<br />

Bocci L., 1067.<br />

Boland R. I., 230.<br />

Bolzoni S., 1637.<br />

Bommarito A., 1037.<br />

Bonilli Petrus (B.), 1112,<br />

1503.<br />

f Bontemps A., 512.<br />

Bor ja Enriquez G., 1069.<br />

Borzyszkowski J., 1635.<br />

Bosatta Clara (Ven.), 1796.<br />

Botta A., 1635.<br />

Botter L., 118.<br />

Bozzet F., 118.<br />

Bozzi L., 1637.<br />

Braks G. J. M., 238.<br />

Bramerdorfer R., 1065.<br />

Brand C A., 1730.<br />

Brenes Solorzano L. I., 231.<br />

t Bressane de A. H., 1070.<br />

Bretschneider W., 1066.<br />

Breuer K. H., 1068.<br />

Bride T. R., 1635.<br />

Brincard H., 14<strong>80</strong>.<br />

Broadley J. K. E., 1062,<br />

1784.<br />

Brumanis A. A., 1636.<br />

Brunner J. C, 511.<br />

Bruno F., 1821.<br />

Burke B. T., 1630.<br />

Burns C, 118.<br />

Buzzi S., 1069.<br />

C<br />

Cabezas Aristizabal A., 687.<br />

Cabre jos Vidarte H. M.,<br />

1038.<br />

Cabrera Hidalgo A., 510.<br />

Cachia Zammdt A., 739.<br />

Caecilia Yu Sosa (S.):<br />

v. Andreas Kim Taegön.<br />

Caffarra C, 1063, 1374.<br />

Cagiati A., 1068.<br />

Caiani M. Margarita (M.<br />

Anna) (Ven.), 348.<br />

Calabria Ioannes (B.), 1399.<br />

Calabro R., 1792.<br />

Calderón Batres R., 230.<br />

Calderón Polo C, 1821.<br />

Callo Marcellus (B.), 373,<br />

1389.<br />

Calori C, 1636.<br />

f Cambiaghi P. M., 120.<br />

Cambiagio Frassinello Benedicta<br />

(B.), 696.<br />

f Campelo de AragSo A.,<br />

1494.<br />

Campidelli Pius (B.):<br />

v. Pius a 8. Aloisio (B.).<br />

Campo F. de, 1633.<br />

Canestri I., Card., 1075,<br />

1083, 1631 (bis).<br />

Capaila F. R., 1633.<br />

Capeeci M., 119.<br />

Capobianco P., 1635.<br />

Capoccia O., 1638.<br />

Caprio I., Card., 349, 351,<br />

840, 1<strong>80</strong>7, 1821.<br />

Cari D., 1066.<br />

Carmo Cheuiche A. do,<br />

1634.<br />

Carolus a S. Andrea (Ven.),<br />

1<strong>80</strong>0.<br />

Carolus Cho Shineh'öl (S.):<br />

v. Andreas Kim Taegön.<br />

Carolus Hyon Songmun<br />

(S.): v. Andreas Kim<br />

Taegön.<br />

Carpio Nicolle R., 1062.<br />

Carraro B., 1069.<br />

Carrasco I., 1063.<br />

Carrier H., 840, 1633.<br />

Carvajal Rosales A. A.,<br />

1508.<br />

Casale I., 1745.<br />

Casaroli A., Card., 1076.<br />

Casella V., 1637.<br />

Caselli D., 117.<br />

Casey A. M., 1249.<br />

Casoria I., Card., 1489,1799,<br />

1<strong>80</strong>9.<br />

Cassidy E., 839, 1374, 1633.<br />

Castano Rubio G. I., 1735.<br />

Castellani E., 119.<br />

Castellani I., 1637.<br />

Castellano Cervera J., 1634.<br />

Castillo Estrada A. dei,<br />

1036.<br />

Castillo <strong>La</strong>ra R. J., Card.,<br />

4<strong>80</strong>.<br />

Castioni G., 118.<br />

Castioni P., 118.<br />

Castrillón Hoyos D., 338,<br />

1634.<br />

Catharina Chöng Ch'öryöm<br />

(S.): v. Andreas Kim<br />

Taegön.<br />

Catharina Yi (S.): v. Andreas<br />

Kim Taegön.<br />

Catral V. L., 1065.<br />

Cavalieri O., 118.<br />

Cazzaro Bertollo S. B. M.,<br />

230.<br />

Ceballos Atienza A., 1621.<br />

Celata P. L., 839.<br />

Cerasa N., 1494.<br />

Ceretto G., 1637.


1842 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Chae Su-Hyon S., 1068.<br />

Chainarong Monthienvichienchai<br />

R., 239.<br />

Chakri Sirindhora M., 688.<br />

Chiatto A., 118.<br />

Chiavaro L., 119.<br />

Chidiae G., 1067.<br />

Chiesa Franciscus (Ven.),<br />

498.<br />

Chinni A., 120.<br />

Cho Song-Ho J., 1069.<br />

Chouet P., 1070.<br />

Chowanczak J., 119.<br />

Chudek H., 119.<br />

Chukwuma Okoye J., 1494.<br />

Ciabrini L., 1069.<br />

Ciani Americo, 511.<br />

Ciani Angelo, 118.<br />

Ciappi M. A., Card., 110,<br />

344, 1044, 1049, 1056, 1372,<br />

1<strong>80</strong>1, 1813.<br />

Ciccarelli A., 119.<br />

Cicchetti A., 1068.<br />

Ciccolini L., 119.<br />

Ciccone L., 1063.<br />

decotti L., 120.<br />

Cipolletta N., 1637.<br />

Cipolletti M., 1637.<br />

Cipriani Thorne I. A., 1037.<br />

Ciraselli P., .117.<br />

Cirino S., 1637.<br />

Civili L., 1493.<br />

Clancy E. B., Card., 1075,<br />

1083, 1631 (ter), 1632.<br />

Clausi Bernardus M.<br />

(Ven.), 1625.<br />

f Clavel Méndez T. A.,<br />

1638.<br />

Clifford Timlin I., 229.<br />

Colli P., 1065.<br />

Collino D. E., 497.<br />

Colucci F., 1635.<br />

Columba Kim Hyo-im (S.):<br />

v. Andreas Kim Taegön.<br />

Comanducci F., 1637.<br />

Compagnucci C, 119.<br />

Connell D., 338.<br />

Consoli S., 1795.<br />

Coomans M. C, 231.<br />

Coonan T., 1635.<br />

t Cooray T. B., Card., 1638.<br />

Cordes P. J., 1374.<br />

Cordovez Zegers D., 1630.<br />

Cornet L., 1791.<br />

Corredor Bermudez R., 338.<br />

t Cotter T., 512.<br />

Coutts I., 1248.<br />

Cozzoli M., 512.<br />

Crisan T., 1634.<br />

Crognale G., 1636.<br />

i Crollius A. R., 1494.<br />

Crong Se-Ho D., 1069.<br />

Cruz R. de la, 102.<br />

Cuarda P. A., 1068.<br />

Cuberli E., 1068.<br />

Cukwubunna Anasiudu R.,<br />

1066.<br />

Crzan H., 1067.<br />

D<br />

D'Ambrosio P., 511.<br />

D'Angelo D., 120.<br />

D'Aniello G., 1638.<br />

D'Souza P., 1633.<br />

Daki P. S., 1064.<br />

Dallara G., 1637.<br />

Dallât M., 118.<br />

Daluwatumulle Gamage<br />

Bandusena de Silva, 1067.<br />

Damianus Nam Myönghyog<br />

(S.): v. Andreas<br />

Kim Taegön.<br />

Daneeis F., 1821.<br />

Danneels G., Card., 840.<br />

Danzi G., 1066.<br />

f Daubechies M., 352.<br />

f Davis J. P., 512.<br />

De Angelis A., 1636.<br />

De Angelis E., 1068.<br />

De Angelis U., 1067.<br />

De Juliis A., 1065.<br />

De Mita C, 1820.<br />

De Paoli A. B., 233, 239.<br />

De Paolis V., 1821.<br />

De Vellis G., 1635.<br />

De Vivo G., 1637.<br />

t Dearden J. F., Card.,<br />

1254.<br />

Deban J., 1635.<br />

Dechant A., 239.<br />

Dechant V. C, 239, 839.<br />

Decourtray A-, Card., 1634.<br />

Del Bosco M., 119.<br />

Del Monaco M., 1638.<br />

Del Vecchio M., 1069.<br />

Demetrius I, oecumenicus<br />

Patriarcha, 252, 277, 711,<br />

722, 1032.<br />

f Denis B., 1638.<br />

Di Fazio G., 1635.<br />

Di Francescomarino A.,<br />

120.<br />

Di Liegro L., 1636.<br />

f Di Lieto M., 840.<br />

Di Lorenzo F. X., 229.<br />

Di Marco G., 1070.<br />

Di Ubaldo M., 1069.<br />

Diarra I. G., 1247.<br />

t Didonet F., 1494.<br />

Diez de Pinos C, 117.<br />

t Diniz Barreto G., 1494.<br />

Disch A., 239.<br />

Doati F., 1069.<br />

Dohmen K. J., 1636.<br />

Dollinger I., 511.<br />

f Domínguez Recinos E.,<br />

688.<br />

t Donaghy F. A., 352.<br />

Drexel Catharina M.<br />

(Ven.), 1<strong>80</strong>6.<br />

Draczkowski F., 1067.<br />

Duarte Cancino I., 1245.<br />

Dufaux L., 687.<br />

Duffy T. R., 511.<br />

Dufourcq B., 1067.<br />

Dumas R., 1062.<br />

Dunne I. C, 1623.<br />

f Dunne P., 512.<br />

Duprey P., 840, 1374.<br />

Duroux B., 1634.<br />

Durrant M. P., 238, 1170.<br />

Dusmet Iosephus Benedictus,<br />

Card. (Ven.), 1794.<br />

Dyrda B., 236.<br />

£<br />

Ebacher R., 498.<br />

Echeverría Ruiz B., 1036.<br />

Edaeherry T., 1065.<br />

Efebe J., 1066.<br />

Eichinger J., 1635.<br />

Eid E., 1063.<br />

Einaudi G., 1493.<br />

Eisenbach F., 497.<br />

Ekandem D. I., Card., 232.<br />

El-Hachem M., 118.<br />

El-Khazen H., 1063.<br />

Elias a S. Clemente (Theodora<br />

Fracasso) (Ven.),<br />

339.<br />

Elisabeth Chong Chong-hye<br />

(S.): v. Andreas Kim<br />

Taegön.<br />

f Emery A. J., 512.<br />

Ennio F., 1068.<br />

Estrada Paetau A. M., 1249,<br />

1740.<br />

Eustochia ( Smaragdis) Calafato<br />

(S.), 1404.<br />

F<br />

Faà di Bruno Franciscus<br />

(Ven.), 1810.<br />

Falzon Ignatius (Ven.), 111.<br />

Fantozzi A., 239.<br />

Faria T. de, 1633.


Fasching H., 1635.<br />

f Fasola F., 1254.<br />

Fa vale A., 511.<br />

Fehr I., 239.<br />

Fehr M., 239.<br />

Feidt C, 687.<br />

Felici A., Card., 1075, 1083,<br />

1254, 1631 (quater), 1632,<br />

1<strong>80</strong>5.<br />

Fernandes de Melo A. V.,<br />

498.<br />

Fernandes Dies C, 512.<br />

Fernandes I., 1248.<br />

Fernandez D., 511.<br />

Fernández Solar Ioanna<br />

(B.): v. Teresia a Iesu<br />

de los Andes.<br />

Fernando M., 1063.<br />

Ferra y Gisbert J. de, 1067.<br />

Ferrara V., 1063.<br />

Ferraro C, 1623.<br />

Ferreira de Nova A., 512.<br />

Ferrerò Centeno F., 511.<br />

Festorazzi F., 1635.<br />

Fiacco TL, 1821.<br />

f Field R. W., 352.<br />

Fietta P., 119.<br />

Fiorenza I. A., 102.<br />

Fischione L. R., 1737.<br />

Flamini C, 118.<br />

Fleming McManus J., 511.<br />

Floris S., 1637.<br />

Foerst A., 1246.<br />

Foiret G., 511.<br />

Forte A., 1037.<br />

Fortin B., 239.<br />

Fortin H., 239.<br />

Fracasso Theodora (Ven.):<br />

v. Elias a 8. Clemente.<br />

Francioni E., 117.<br />

Francis E., 1270.<br />

Francisco J., 117.<br />

Franciscus a I. M. I. (F.<br />

Palau y Quer) (B.), 1054,<br />

1112, 1395.<br />

Franciscus Ch'oe Kyonghwan<br />

(S.): v. Andreas<br />

Kim Taegön.<br />

Franco A., 1064.<br />

Freiré Falcäo I., Card.,<br />

1075, 1083, 1632 (bis).<br />

Frem G., 1063.<br />

Frezza V., 512.<br />

f Frossard R., 240.<br />

t Fürstenberg A., 1638.<br />

f Fürstenberg M. de, Card,.<br />

1494.<br />

Fumo G., 118.<br />

Furiesi E., 1637.<br />

Index nominum personarum 1843<br />

G<br />

Gabriel I., 232.<br />

Gaddi C, 960.<br />

Gaggero E., 1066.<br />

Gagnon E., Card., 838.<br />

Gaida P., 117.<br />

Gaii P., 1066.<br />

Galimberti P. J., 1634.<br />

Galliano G., 1635.<br />

Gallo I., 512.<br />

Gambino N., 1066.<br />

Gantin B., Card., 240, 1057,<br />

1374.<br />

García Aracil I., 1622.<br />

Garcia Bernal V., 498.<br />

Garcia de Haro R., 1063.<br />

García Isaza G., 1245.<br />

Garcia J., 1637.<br />

Gasparini P., 1638.<br />

Gasperotto C, 1069.<br />

Gatela C, 1635.<br />

Gaudenzi A., 119.<br />

Gayot F., 498.<br />

Gebka S., 1638.<br />

Gera L., 1635.<br />

Gervais M. A., 1634.<br />

Gettelfinger G. A., 511.<br />

Ghany S. M. A., 1068.<br />

Gian Nath D., 1067.<br />

Giannotti S., 1637.<br />

Gianone E., 1064.<br />

Giarwé H., 1070.<br />

Giordano M., Card., 1075,<br />

1083, 1631 (quater), 1632,<br />

1744.<br />

Giordano P. M., 1637.<br />

Girardi E., 1636.<br />

Girardi I., 351.<br />

Girbés Castell I., 1813.<br />

Giuliano G., 1068.<br />

Giuliano S. F., 118.<br />

Giurco G., 1069.<br />

Gobe! J. P., 117.<br />

Glemp J., Card., 1064, 1623.<br />

Gödeke I., 1066.<br />

Godoy Méndez L., 1055.<br />

Goertz H., 1636.<br />

Gómez A., 1063.<br />

Gómez M., 1063.<br />

Gonçalo Ferräo D., 1065.<br />

Gonçalves Canavarro dos<br />

Reis G. D., 1791.<br />

f Gonçalves J. J., 1070.<br />

Gonzales C, 1063.<br />

Gonzales R. O., 1246.<br />

González A. C, 1066.<br />

González Bar ja E., 1065.<br />

González Lezcano I., 1067.<br />

González Lino M., 117.<br />

González Martínez H., 230.<br />

Goria I., 238.<br />

Gorman I. R., 230.<br />

Gorski K., 1069.<br />

Graf W., 1635.<br />

Grajewski S., 1067.<br />

Grant Quirk W., 1070.<br />

Grave F., 1036.<br />

Grealy D., 1635.<br />

Grech P., 1634.<br />

f Green E., 512.<br />

Green J. P., 1637.<br />

Grégoire P., Card., 1075,<br />

1083, 1631, 1632.<br />

Grillo G., 510.<br />

Grimaldi G., 1479.<br />

Groër I. H., Card., 1076,<br />

1084, 1631 (quater).<br />

Gröger K., 106.<br />

Gross W., 118.<br />

Guillen Zambrano V., 1059.<br />

Guillory C, 102.<br />

Guimaräes Kevanu F., 1247.<br />

Guizzardi L., 1633.<br />

GulbinowiczH., Card., 1102,<br />

1623.<br />

Gutherman R , 1<strong>80</strong>7.<br />

Gutiérrez J. L., 511.<br />

Gutiérrez Martín A., 1623.<br />

f Guyot J., Card., 1254.<br />

H<br />

Haas V., 1036.<br />

t Hall F., 1494.<br />

Han Sang-Gap P., 1069.<br />

Happe M., 233.<br />

Harangozó F., 1065.<br />

f Harris V. M., 512.<br />

Hassan Gouled Aptidon E.,<br />

Dzibuti praeses, 352.<br />

Havermann H., 1070.<br />

t Hayes N. W., 1254.<br />

Haydock Georgius et socii,<br />

mart. (Bb.), 707.<br />

Heim C, 1246.<br />

Helfmeyer F. J., 1066.<br />

Hengsbach F., Card., 1036,<br />

1076, 1084,1631, 1632 (bis).<br />

Herrera F. D., 1065.<br />

Herron T. J., 1066.<br />

Hervás E. C, 366.<br />

Hiekey I. A., Card., .1075,<br />

1083, 1631 (bis), 1632.<br />

Hirka I., 1743.<br />

f Hitchen A., 688.<br />

Hìadowski W., 1637.<br />

Hochstein F., 1635,<br />

Hodes K., 1069.


1844 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Höhner W., 1066.<br />

Hörmadinger J., 1066.<br />

Hörmer A. J., 1635.<br />

Hollerweger H., 1066.<br />

t Holterman J. M., 1638.<br />

Hoon Kang J., 1068.<br />

Honoratus de Biaia Podlaska<br />

(Ven.), 1814.<br />

Hoppe R. C, 1636.<br />

Hosni Mubarak M., Aegypti<br />

praeses, 238.<br />

Houben Ioannes A. (Ven.) :<br />

v. Carolus a S. Andrea.<br />

Houthuys J., 1068.<br />

Hoyos González M. de,<br />

1067.<br />

Hueber F., 1636.<br />

Hughes V., 357.<br />

Humer J., 1065.<br />

Hussein I, Iordaniae rex,<br />

238.<br />

Huzsvár L., 1621.<br />

I<br />

Iacobus Chastan (S.):<br />

v. Andreas Kim Taegön.<br />

Ignatius Kim Chejun (S.):<br />

v. Andreas Kim Taegön.<br />

Imkamp W., 240.<br />

Innocenti A., Card., 1059.<br />

Ioannes B. Chön Chang-un<br />

(S.): v. Andreas Kim<br />

Taegön.<br />

Ioannes B. Nam Chongsam<br />

(S.): v. Andreas Kim<br />

Taegön.<br />

Ioannes B. Yi Kwangnyöl<br />

(S.): v. Andreas Kim<br />

Taegön.<br />

Ioannes Bosco (S.), 969.<br />

Ioannes de Britto (S.),<br />

1270.<br />

Ioannes dei Castillo (S.):<br />

v. Rochus González.<br />

Ioannes Gualbertus (S.),<br />

46.<br />

Ioannes Pak (S.): v. Andreas<br />

Kim Taegön.<br />

Ioannes Yi Munu (S.):<br />

v. Andreas Kim Taegön.<br />

Ioannes Yi Yunil (S.):<br />

v. Andreas Kim Taegön.<br />

Ionni I., 119.<br />

Iorio G., 1066.<br />

Iosephus Chang Chugi (S.):<br />

v. Andreas Kim Taegön.<br />

Iosephus Chang Söngjib<br />

(S.): v. Andreas Kim<br />

Taegön.<br />

Iosephus Cho Yunho (S.):<br />

v. Andreas Kim Taegön.<br />

Iosephus Im Ch'ibaeg (S.) :<br />

v. Andreas Kim Taegön.<br />

Iosephus Moscati (S.), 592.<br />

Iosephus P. Han Wönsö<br />

(S.): v. Andreas Kim<br />

Taegön.<br />

Iulieta Kim (S.): v. Andreas<br />

Kim Taegön.<br />

Iung N., 1065.<br />

Iustus De Bretenifres (S.):<br />

v. Andreas Kim Taegön.<br />

Izaguirre Angeli A., 1068.<br />

J<br />

Jacomoni W., 1637.<br />

Jadae Nyowheoma P., 1066.<br />

f Jae Deok A., 1070.<br />

Jakubowski T. I., 230.<br />

Jallud A., 1820.<br />

Jamet Petrus F. (B.), 7.<br />

f Jansen F., 120.<br />

t Jansen L., 688.<br />

f Janssen H. M., 1494.<br />

Janssoone Fridericus (B.),<br />

1249.<br />

Janusz J., 117.<br />

Jaramillo Monsalve I.,<br />

1246.<br />

Jaschke I. J„ 1792.<br />

Javierre Ortas A. M.,<br />

Card., 1075, 1083, 1254,<br />

1631 (bis), 1632.<br />

f Jetté E., 240.<br />

Jeusset G., 1494.<br />

Jiménez Oliveros J. G.,<br />

1066.<br />

Joatton P., 687.<br />

Jonys J., 1636.<br />

Jorge J. da A., 118.<br />

Juan Carlos I, Hispaniae<br />

rex, 688.<br />

Jullien I., 1391.<br />

Juric A., 1622.<br />

Justus H. J., 1065.<br />

K<br />

Kabongo Kanundowi E.,<br />

231, 1249.<br />

Kalama N., 239.<br />

Kamel A., 1068.<br />

Kamugisha G., 1064.<br />

Karamouratoglon T., 1069.<br />

Kärdasz S., 1067.<br />

Karpinski R., 1633.<br />

f Kaseba, 1374.<br />

Kellerer T., 1065.<br />

Kelly T., 357.<br />

Kembo Mamputu G., 1248.<br />

Kendrick Williams I., 229.<br />

Keresztes S., 1634.<br />

Khan Denla vi S., 1067.<br />

Kirby I., 338.<br />

Kirima N., 1247.<br />

Kiskis S., 1636.<br />

Klein A., 1635.<br />

Kleeberg M. T., 234.<br />

Klipphahn F., 1636.<br />

Klóska A., 1636.<br />

Kluxen W., 1068.<br />

Knapp D., 1066.<br />

Koaik E., 368.<br />

Kocian H., 1069.<br />

Kokié N., 1068.<br />

Koller I., 1066.<br />

Kollmann K., 1066.<br />

Konowrocki K., 119.<br />

f Koop P. P., 512.<br />

Korkud S., 1062, 1782.<br />

Kosugi T., 688, 1464.<br />

Kowalewski A., 1067.<br />

Kowalski J. S., 1638.<br />

Kozal Michael (B.), 482.<br />

Kózka Carolina (B.), 412.<br />

Kozminski Venceslaus<br />

(Ven.): v. Honoratus de<br />

Biala Podlaska.<br />

fremer H. J., 1066.<br />

Krzyzaniak K., 1067.<br />

Kuharié F., Card., 840,<br />

1634.<br />

f Kunz E. L., 1494.<br />

Kurniadi R. H., 1002.<br />

Kusen H. J., 1636.<br />

Kutniewski S., 1638.<br />

Kwaîter G., 691.<br />

Kwaku Osei Wusu J., 1069.<br />

L<br />

<strong>La</strong> Via F., 1064.<br />

<strong>La</strong>bouba J. C, 510, 1346.<br />

<strong>La</strong>ch-Rachtaj M., 1<strong>80</strong>9.<br />

<strong>La</strong>crampe A., 1791.<br />

<strong>La</strong>gan F., 338.<br />

<strong>La</strong>garde M,, 1494.<br />

<strong>La</strong>grange G., 1246.<br />

<strong>La</strong>jolo G., 1493.<br />

f <strong>La</strong>llier M., 120.<br />

<strong>La</strong>ndazuri Ricketts I.,<br />

Card., 1038.<br />

<strong>La</strong>nfranchi F., 119.<br />

<strong>La</strong>ng K., 1636.<br />

<strong>La</strong>nversin B. de, 1063.<br />

<strong>La</strong>rrea Holguin I., 1036.


<strong>La</strong>terza P., 118.<br />

<strong>La</strong>urentius Han Ihyöng<br />

(S.): v. Andreas Kim<br />

Taegön.<br />

<strong>La</strong>urentius Imbert (S.):<br />

v. Andreas Kim Taegön.<br />

<strong>La</strong>urentius M. a S. Francisco<br />

X. (L. Salvi) (Ven.),<br />

1045.<br />

<strong>La</strong>urentius Ruiz et socii,<br />

mart. (Ss.), 586.<br />

<strong>La</strong>w B. F., Card., 1246.<br />

Le Boulleur de Courlon J.,<br />

1069.<br />

Leanza G., 1636.<br />

Lebeda I., 1622.<br />

Leboroni Pierozzi E., 1635.<br />

Lebrun Moratinos J., Card.,<br />

840.<br />

Lefebvre M., 1121, 1495.<br />

Lefeuvre A., 117.<br />

Lefeuvre L., 117.<br />

Lehmann C, 497.<br />

León R. A., 117, 1246.<br />

Leonardi S., 1065.<br />

Lettmann R., 498.<br />

f Libaba M., 352.<br />

Liberati C., 117.<br />

Ligondé V., 694.<br />

Limongi P., 346, 507, 1486.<br />

Lipari G., 1637.<br />

Liska A., 1622.<br />

Lo Piccolo S., 1067.<br />

Lobos Avellano O., 1793.<br />

Locatelli I., 1099.<br />

Loiodice D., 1637.<br />

Lombardi G., 1063.<br />

Londofío J., 238.<br />

López Castillo A., 338.<br />

López Contreras C, 238.<br />

Lopez Gay J., 1063.<br />

López Hurtado H. L, 232.<br />

López Trujillo A., Card.,<br />

1633, 1731, 1733.<br />

Loverde P. S., 230.<br />

Lozano Barragan J., 1634.<br />

Lubachivsky M. I., Card.,<br />

1550.<br />

Lucas Hwang Soktu (S.):<br />

v. Andreas Kim Taegön.<br />

Luce G., 1069.<br />

Lucia Kim (S.): v. Andreas<br />

Kim Taegön.<br />

Lucia Park Húisun (S.):<br />

v. Andreas Kim Taegön.<br />

Luciani F., 1637.<br />

Ludoviçus Beaulieu (S.):<br />

v. Andreas Kim Taegön.<br />

Lürken M., 1066.<br />

Luijten E. A. A., 1069.<br />

Index nominum personarum 1845<br />

Luluga M., 233.<br />

Lusinchi J., Venetiolae<br />

praeses, 1062.<br />

Lustiger J. M., Card., 840,<br />

1038 (bis).<br />

Luzardo Romero M., 1035.<br />

t Lyons T. W., 512.<br />

M<br />

M'Sansa T. H., 1634.<br />

Maas-Ewerd T., 1635.<br />

McBride B., 1069.<br />

McCaugham C, 118.<br />

McCarrick T., 1633.<br />

t McCoy O., 1070.<br />

McFadden J., 1064.<br />

McGann I., 1623.<br />

McMahon J. J., 1065.<br />

Maccherini L., 1064.<br />

Macharski F., Card., 1622,<br />

1739.<br />

Macram Gassis M., 1247.<br />

Madrid Merlano A., 1037.<br />

Madureira Dias E., 687.<br />

Maercker K., 1066.<br />

Magalhäes Dalto F. J. de,<br />

1637.<br />

Magdalena Cho (S.): v. Andreas<br />

Kim Taegön.<br />

Magdalena de Canossa (S.),<br />

346, 690, 691, 693.<br />

Magdalena Han Yöng-i<br />

(S.): v. Andreas Kim<br />

Taegön.<br />

Magdalena Hö Kye-im (S.);<br />

v. Andreas Kim Taegön.<br />

Magdalena Kim Obi (S.):<br />

v. Andreas Kim Taegön.<br />

Magdalena Pak Pongson<br />

(S.): v. Andreas Kim<br />

Taegön.<br />

Magdalena Son Sobyög<br />

(S.): v. Andreas Kim<br />

Taegön.<br />

Magdalena Yi Yöng-hui<br />

(S.): v. Andreas Kim<br />

Taegön.<br />

Magdalena Yi Yöngdög<br />

(S.): v. Andreas Kim<br />

Taegön.<br />

Maglio A. V., 1635.<br />

Magnani L., 1064.<br />

Magnani P., 1792.<br />

Malecki Z. C, 1638.<br />

Malherbe Navarre R., 1070.<br />

t Mallat E., 1070.<br />

Malo M., 1625.<br />

Manat Chuabsamai J. B.,<br />

1633.<br />

Mang Thang N., 1248.<br />

Mankowski J., 1636.<br />

Mapunda S. E., 721.<br />

Marchesini S., 1637.<br />

Marchioni A., 234.<br />

Marchisano F., 1494.<br />

Marcus Chöng Uibae (S.):<br />

v. Andreas Kim Taegön.<br />

Marenda P. P., 1064.<br />

Margéot I., Card., 1076,<br />

1084, 1631, 1632 (bis).<br />

Maria a Iesu Bono Pastore<br />

(Vén.), 1<strong>80</strong>8.<br />

Maria Angeli a S. Iosepho<br />

(B.): v. Maria Pilar a<br />

8. Francisco Borgia.<br />

Maria Park K'ünagi (S.):<br />

v. Andreas Kim Taegön.<br />

Maria Pilar a S. Francisco<br />

Borgia et sociae, mart.<br />

(Bb.), 360.<br />

Maria Rosa Molas y Vallvê<br />

(S.), 690, 691, 693.<br />

Maria Won Kwi-im (S.):<br />

v. Andreas Kim Taegön.<br />

Maria Yi Indög (S.); v. Andreas<br />

Kim Taegön.<br />

Maria Yi Yönhui (S.):<br />

v. Andreas Kim Taegön.<br />

Marin Lopez I., 511.<br />

Marini-Bettolo Marconi G.<br />

B., 1634.<br />

Marino E. A., 497.<br />

Marker M., 239.<br />

Marker R., 239.<br />

Marrajeni D., 1068.<br />

Martha Kim Söng-im (S.):<br />

v. Andreas Kim Taegön.<br />

Martillo Moran Narcissa a<br />

Iesu (Ven.), 107.<br />

Martin A., 338.<br />

Martin Becker K., 1066.<br />

Martin F. M., 1635.<br />

Martin I., Card., 1076,1084.<br />

Martin Menoyo A., 1064.<br />

Martin N., 239.<br />

Martin R., 239.<br />

Martínez Acerbes I., 1621.<br />

Martínez Fernández F. J.,<br />

1634.<br />

Martínez <strong>La</strong>ra J., 117.<br />

Martínez R., 352.<br />

Martínez Reyna D., 118.<br />

Martínez Somalo E., Card.,<br />

1074, 1077, 1083, 1254,1631<br />

(quater), 1632.<br />

Martini B. C, 117.<br />

Martini C. M., Card., 511,<br />

840.<br />

Martins Terra I. E., 14<strong>80</strong>.


1846 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Martinus L. Huin (S.):<br />

v. Andreas Kim Taegön.<br />

Maruca D., 511.<br />

Marzoli N., 1037.<br />

Marzorati Samuel (Ven.):<br />

v. Weiss Liberatus.<br />

Marzotto Caotorta D., 1066.<br />

Masciarelli A., 120.<br />

Masciarelli M. G., 118.<br />

Masciavè L., 1065.<br />

Masi N., 119.<br />

Mata Guevara I. A., 230.<br />

Matagrin G., 687.<br />

Matlatarea L., 1248.<br />

Matteini S., 119.<br />

Matula A. J., 511.<br />

Matulaitis seu Matulewicz<br />

Georgius (B.), 10, 1384.<br />

Mauro A., 347, 502, 1811.<br />

Mauro T., 1821.<br />

Mayala A., 231.<br />

Mayer Rupertus (B.), 319.<br />

Mazza C, 1374.<br />

Mazzetti A., 1068.<br />

Mazzinghi J., 239.<br />

Mazzinghi M., 239.<br />

Mazzola R., 1246.<br />

Mazzoleni D., 1064.<br />

Mbonimpa O., 510.<br />

Mbwôl-Mpasi L., 1624.<br />

f Medeiros Delgado J. de,<br />

512.<br />

t Medina Ramirez P., 1638.<br />

Méese E., 238.<br />

Megarbane C., 1494.<br />

Mehren H. J., 1066.<br />

Meisner J., Card., 840,1634.<br />

Melaga J., 1068.<br />

Ménanger I., 1394.<br />

Mendes de Almeida L., 498.<br />

Méndez Asensio I., 1621.<br />

Mendoza Díaz J. G., 1635.<br />

Menegaldo R. A., 1636.<br />

Merisi O., 1069.<br />

Merten Blandina (M. Magdalena)<br />

(B.), 702, 961.<br />

Mesina Antonia (B.), 373.<br />

Messerschmidt L., 1065.<br />

Messi I., 1038.<br />

f Mestre Descals A., 1070.<br />

Métras R., 118.<br />

Meyer A., 239.<br />

Meyer J. M., 239.<br />

Michael Pius a Zerbo (Ven.):<br />

v. Weiss Liberatus.<br />

Michalik I., 965.<br />

Michel T., 1494.<br />

Micolonghi M., .120.<br />

Mikulié B., 238.<br />

Minnozzi A., 119.<br />

Mirabelli I., 239.<br />

Mischkowsky H., 1064.<br />

Missel K., 119.<br />

Mkunde T., 232.<br />

Mladenov P., 1820.<br />

Mlelwa N., 1635.<br />

Mmole G., 1247.<br />

Mo Hi-Chun A., 1069.<br />

Mobarak I., 1820.<br />

Mocholi Iglera I., 345.<br />

Molas y Vallé M. Rosa<br />

(Ven.), 1058.<br />

Molina Mercedes a Iesu<br />

(B.), 1094.<br />

Moliner Inglés R., 118.<br />

Moll L., 1066.<br />

Moncef B. M., 1820.<br />

Monday H. R., 1630.<br />

Mone I. A., 1036.<br />

f Mongo T., 512.<br />

Monléon A. M., 14<strong>80</strong>.<br />

Monni L., 1637.<br />

Monsengwo Pasinya L.,<br />

L., 1624.<br />

Montaignac de Ohauvance<br />

Ludovica T. de (Ven.),<br />

1483.<br />

Montenegro Avendaño F.<br />

E., 1065.<br />

Montero Castafion J., 352.<br />

Mpwati G. A., 1624.<br />

Moran M., 511.<br />

Moreira Neves L., Card.,<br />

1063, 1075,1083,1631 (bis),<br />

1632.<br />

Morelli M., 1065.<br />

Moreno Casamitjana A.,<br />

1634.<br />

Moretti L., 1637.<br />

Morgan« G., 1069.<br />

Morino C, 117.<br />

Morosini Petrina (B.), 373,<br />

957.<br />

Morvan Ihama E., 1067.<br />

Moscardini C., 1637.<br />

Moscone A., 1635.<br />

t Mosconi N., 1494.<br />

f Moser G., 840.<br />

Moser H., 14<strong>80</strong>.<br />

Moutel M., 1246.<br />

Moyer R. W., 1065.<br />

Mugione A., 497.<br />

Mukwaya I., 1624.<br />

Mulvey E., 1070.<br />

Murawski A., 1636.<br />

Muraszewska I., 1814.<br />

Murray Daniel A., 1635.<br />

Murray .Donai, 1634.<br />

Muszyñski H., 102.<br />

Muyangandu L., 239.<br />

N<br />

Nanko A., 511.<br />

f Nasalli Rocca di Oorneliano<br />

M., Card., 1638.<br />

Nascimbeni Iosephus (B.),<br />

1399.<br />

Naval Girbés Iosepha<br />

(Ven.), 1812.<br />

Navata Z. E., 117.<br />

Nelson H. P., 1069.<br />

Nenna G., 1065.<br />

Nestori A., 1064.<br />

f Nguyên Kim Diên P.,<br />

1070.<br />

f Nguyên Van <strong>La</strong>ng D.,<br />

352.<br />

f Nicolini C. A., 1070.<br />

Nicolini G., 1633.<br />

Nieolosi C., 1064.<br />

Niedergeses I. D., 1499.<br />

Nigro L. J., 1068.<br />

Nilton dos Santos Souza I.,<br />

1481.<br />

Nisch Udalrica (Francisca)<br />

(B.), 702.<br />

Nkhumishe M. P., 1038.<br />

Noailles Petrus B. (Ven.),<br />

834.<br />

Nonis P. I., 338.<br />

Noonan M. J., 1630.<br />

Noriega Hernández J. A.,<br />

1068.<br />

Nsubuga E. K., Card., 1624.<br />

Ntahuga S., 1820.<br />

Núñez Collado A. A., 118.<br />

Núñez Viloria I., 1035.<br />

Nuss K., 1066.<br />

Nwigwe C, 1063.<br />

Nwigwe V., 1063.<br />

Nycz C, 1622.<br />

O<br />

O'Connel A. I., 1245.<br />

O'Connor K., 1633.<br />

Obando Bravo M., Card.,<br />

231 (bis).<br />

Ochoa X., 1821.<br />

Oddi S., Card., 1250.<br />

Odongo C, 1064.<br />

Ogné N., 511.<br />

Okikiola Sarr S. J., 1067.<br />

Okobo F., 1066.<br />

Okpalaibekwe F., 1066.<br />

f Olave Velandia H., 229,<br />

512.<br />

Oliveira do Valle I. G.,<br />

1481.<br />

Oliveri M., 117.


Oomen A. A., 1069.<br />

Oppolzer J., 1635.<br />

Oral T., 1493.<br />

Orazem F., 117.<br />

Orazi N., 119.<br />

Orlando G., 1637.<br />

Ornano C, 1069.<br />

Ortega Saavedra D., Nicaraguae<br />

praeses, 238.<br />

Ortiz Kolon Z., 1247.<br />

Osipowicz A., 1635.<br />

Otellini S., 119.<br />

P<br />

Padiyara A., Card., 1075,<br />

1083, 1631, 1632 (bis).<br />

Pallhausen H., 1494.<br />

f Pagani C, 512.<br />

Pagano A., 1509.<br />

Paisano S., 1635.<br />

Palattella A., 1067.<br />

Palatucci F., 1479.<br />

Palau y Quer Franciscus<br />

(B.): v. Franciscus a<br />

I. M. I.<br />

Palazzini P., Card., 114,<br />

236, 1795.<br />

Panecki W., 1635.<br />

Palmarini N., 1064.<br />

Pani Erminì L., 1064.<br />

Papa B. A., 1790.<br />

Papa L., 1070.<br />

Paquette M., 1635.<br />

Parmegiani IJ., 120.<br />

f Paro G., 1494.<br />

Parolin P., 1638.<br />

Párraga J., 1037.<br />

Pascuzzi F., 1636.<br />

Paskai L., Card., 1075,1084,<br />

1631, 1632 (bis).<br />

Pasqualini S., 120.<br />

Pasquato C, 511.<br />

Passigato R., 117, 1634.<br />

Pasternakiewicz A., 1638.<br />

t Pasztor J., 1638.<br />

Pater D. R., 119.<br />

Paternotte de la Vaillée A.,<br />

1067.<br />

Patrone F., 1066.<br />

f Patroni A. M., 1638.<br />

Patruno V., 1065.<br />

Paul B. P., 1248.<br />

Paulina a Corde Iesu Agohizantis<br />

(A. Wisintainer)<br />

(Ven.), 1049,<br />

Paulus Chong Hasang (S.):<br />

v. Andreas Kim Taegön.<br />

Paulus Hö (S.): v. Andreas<br />

Kim Taegön.<br />

Index nominum personarum 1847<br />

Paulus Hong Yöngju (S.):<br />

v. Andreas Kim Taegön.<br />

Paupini I., Card., 690.<br />

Pavarin G., 1069.<br />

Pavat M., 1064.<br />

Pelino Domingues M., 102.<br />

Penz L., 1066.<br />

Peppe G., 1635.<br />

Peri J., 1821.<br />

Perone G., 239.<br />

Perpetua Hong Kümju (S.):<br />

v. Andreas Kim Taegön.<br />

Perrier M., 687.<br />

Perrot D., 511.<br />

Persili A., 120.<br />

Petlicki B., 1067.<br />

Petrelli A., 1065.<br />

Petrilli Savina (B.), 1112.<br />

Petrovié B., 118.<br />

Petrowicz G., 119.<br />

Petrus Aumaitre (S.):<br />

v. Andreas Kim Taegön.<br />

Petrus Ch'oe Hyöng (S.):<br />

v. Andreas Kim Taegön.<br />

Petrus Cho Hwasö (S.):<br />

v. Andreas Kim Taegön.<br />

Petrus Choe Ch'ang-hub<br />

(S.): v. Andreas Kim<br />

Taegön.<br />

Petrus Chong Wonji (S.):<br />

v. Andreas Kim Taegön.<br />

Petrus Henricus Dorie (S.);<br />

v. Andreas Kim Taegön.<br />

Petrus Hong Pyöngju ('S,):<br />

v. Andreas Kim Taegön.<br />

Petrus Kwön Tügin (S.):<br />

v. Andreas Kim Taegön.<br />

Petrus Maubant (S.); v. Andreas<br />

Kim Taegön.<br />

Petrus Nam Kyongmun<br />

(S.): v. Andreas Kim<br />

Taegön.<br />

Petrus Son Sönji (S.):<br />

v. Andreas Kim Taegön.<br />

Petrus Yi Hoyöng (S.):<br />

v. Andreas Kim Taegön.<br />

Petrus Yi Myòngs (S.):<br />

v. Andreas Kim Taegön.<br />

Petrus Yu Chöngyul (S.):<br />

v. Andreas Kim Taegön.<br />

Petrus Yu Taech'ol (S.):<br />

v. Andreas Kim Taegön.<br />

f Pham Ngoc Chi P. M.,<br />

240.<br />

Philippina Duchesne (S.),<br />

690, 691, 693, 1516.<br />

Phiri W. I., 116, 1129.<br />

Piatkowski W., 1635.<br />

Piazolo H., 1068.<br />

Pican P. A., 687.<br />

Piéplu R., 511.<br />

Pietrangeli C, 1064.<br />

Pietrangeli F., 1068.<br />

f Pietraszko J., 352.<br />

Pimenta S. I., Card., 1075,<br />

1083, 1631, 1632.<br />

Pinera Carvallo B., 1100.<br />

f Pinger H. A., 1494.<br />

f Pinho Brandâo D. de,<br />

1374. •<br />

Pinto Lobo L., 1636.<br />

Piróla M., 239.<br />

Piróla R., 239.<br />

Piszcz E. M., 1623.<br />

Pius a S. Aloisio (Campi-<br />

delli) (B.), 1097.<br />

Pia Gandía I., 364.<br />

Piatti E., 1494.<br />

Plenker W., 1066.<br />

Plock H., 106.<br />

Poggi C, 14<strong>80</strong>.<br />

Poletti H., Card., 1231.<br />

Poli A., 348.<br />

Polli M., 1069.<br />

Póltawski A., 239.<br />

Póltawski W., 239.<br />

Poma. G., 118.<br />

Pompedda M. F., 116, 1821.<br />

Pontier G., 687.<br />

Porsuelo E., 239.<br />

Porsuelo F., 239.<br />

Potter Maria (Ven.), 1041.<br />

Potterie I. de la, 1634.<br />

Poulard G., 497.<br />

Poulin M. A., 118.<br />

Poupard P., Card., 839, 840.<br />

Prada Sanmiguel C, 229.<br />

Praphon Chaicharoen M.,<br />

1248.<br />

Praticò N., 1070.<br />

Prévôt B., 1635.<br />

Prieto Vega I., 1039.<br />

Prini G., 1069.<br />

Proafío Villalba L., 1097,<br />

1374.<br />

Protasius Chöng Kurbo<br />

(S.): v, Andreas Kim<br />

Taegön.<br />

Provençal G., 118.<br />

Pruvost L., 1494.<br />

Przibyllok N., 1065.<br />

Przykucki M., 1622.<br />

Puaty J. P. de A., 1634.<br />

Pucci O., 120.<br />

Pujats J., 1635.<br />

Pylak B., 966, 1507.<br />

Q<br />

Quacquarelli A., 1493.<br />

Quadra Lizana F. X., 659.


1848 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Quadra Salcedo T. de la,<br />

688.<br />

Quadrio-Curzio A., 239.<br />

Quaia O., 119.<br />

Quinto J., 1065.<br />

R<br />

Rabbath B., 1069.<br />

Rabitti P., 1494.<br />

t Radicioni V., 1822.<br />

RadigMeri A., 1636.<br />

Raffelli S., 1637.<br />

Raimond J. B., 1493.<br />

t Raimondi P., 840.<br />

Ra jappa I., 232.<br />

Rakoczy T., 118.<br />

Rakotondrabé R., 1634.<br />

Rakotondrasoa I. M., 1624.<br />

Randriambololona P., 1624.<br />

Rapallini P., 118.<br />

Rashid H. U., 1630.<br />

Ratner H., 1063.<br />

Ratzinger J., Card., 840.<br />

Razzak Razzouqi T. A.,<br />

510, 1343.<br />

Re G. B., 116, 1063, 1374.<br />

Reagan Reginaldus, Americae<br />

Sept. Foed. Civ. praeses,<br />

15.<br />

Reali G., 1067.<br />

Rèche I. N. (B.): v. Arnoldus<br />

frater.<br />

Regalia E., 1811.<br />

Régnier L., 1069.<br />

Reinelt I. P., 497.<br />

f Rengen M. E. van, 512.<br />

Renzi Elisabetha (Ven.),<br />

503.<br />

Renzulli P., 1066.<br />

Repupilli A., 119.<br />

Restrepo J. C, 118.<br />

Revollo Bravo M., Card.,<br />

1075, 1083,1631 (bis), 1632.<br />

Ribeiro Gomes J., 1066.<br />

Ribeiro I. A., 1246.<br />

Ribeiro <strong>La</strong>ge O., 511.<br />

Ricci M., 1636.<br />

Richards P., 1063.<br />

Richter Fernández Prada<br />

F., 1037.<br />

Richter J., 117.<br />

Rigali J. F., 840.<br />

Rinaldi G., 1068.<br />

f Rintelen F. M., 1638.<br />

f Riopel M., 1638.<br />

Rivera Damas A., 355.<br />

Rizzato O., 116.<br />

Rizzi F. R., 1065.<br />

Roa Pérez D., 338.<br />

Roach H. E., 1635.<br />

Rochus González et socii,<br />

mart. (Ss.), 690, 691, 693,<br />

1056, 1603.<br />

Rodericks J., 1634.<br />

Rodríguez R. L., 1067.<br />

Rodríguez Vidal A., 1246.<br />

Ròhner P., 1070.<br />

Roessei F. van, 232.<br />

Rojas Rubio J., 117.<br />

Rombold G., 1636.<br />

Rojas (Roxas) Simon de<br />

(B.), 344.<br />

Ropohl W., 1066.<br />

Roque Opperman A., 1791.<br />

Rosa Kim (S.): v. Andreas<br />

Kim Taegön.<br />

Rossetti M., 1064.<br />

Rossi A., 1065.<br />

Rossi A., Card., 1053, 1793.<br />

Rossi E., 1065.<br />

Rossi G., 1635.<br />

f Rossi M., 1374.<br />

Rotunno N., 339.<br />

Roveredo Ruiz R., 1792.<br />

Roviscaldo A. T., 120.<br />

Rowland C. H., 511.<br />

Rubiano Sáenz P., 687.<br />

Rubwejanga P., 1064.<br />

Ruggiero S., 119.<br />

Ruini C, 1494.<br />

Ruiz Delgado E., 1065.<br />

Ruiz J., 1063.<br />

Ruiz Z. A., 1063.<br />

Runcie R., 1552.<br />

Ruppert L., 511.<br />

Ruspantini A., 1069.<br />

Ryan M., 1065.<br />

Ryba J., 1066.<br />

Rylko S., 1064.<br />

S<br />

Saint-Gelais R., 338.<br />

Sáinz Muñoz F., 1623, 1633.<br />

Sales E. de A., Card., 839.<br />

Salgado y Garruchom V.,<br />

1037.<br />

Saliu Sanusi A., 1248.<br />

Salvatico D., 117.<br />

Salvi <strong>La</strong>urentius (Ven.):<br />

v. <strong>La</strong>urentius M. a S.<br />

Francisco X.<br />

Samuel E., 1069.<br />

Sánchez Merino V., 1064.<br />

Sánchez R., 1633.<br />

Sánchez Sorondo M., 1636.<br />

Sanders W., 1066.<br />

Sandoval Iñiguez I., 497.<br />

Sangiambut S., 1630.<br />

<strong>Santa</strong> Maria Scrinari V.,<br />

1064.<br />

<strong>Santa</strong>na Oliveira J. E.,<br />

1637.<br />

Santos A. I. M. dos, Ourd.,<br />

1075, 1083, 1631, 1632.<br />

Santucci G., 1067.<br />

f Sanz Esparza P., 120.<br />

Saraiva Martins J., 116,<br />

839, 1633.<br />

Sardi P., 118.<br />

Sardina Muiños J., 1635.<br />

Sark M., 1636.<br />

Sarrabère R., 1633.<br />

Saupin G. V., 231.<br />

Sauvé J., 510.<br />

Scaletti L., 1069.<br />

Scammacca del Murgo e<br />

dell'Agnone E., 510, 1325.<br />

Scarabelli G., 1065.<br />

Scassellati S., 119.<br />

Schack <strong>La</strong>rsen G., 1630.<br />

Schäfer T., 1636.<br />

Schamoni W., 117.<br />

Scheffczyk L., 1063.<br />

Schiavetti E., 1064.<br />

Schierano M., 117.<br />

Schiembach A., 1634.<br />

Schmid F. X., 512.<br />

Schmidt R. E., 511.<br />

Schmitt B. W., 1245.<br />

Schneiderbauer M., 511.<br />

Schneidhof er A., 1637.<br />

Schreiner H., 1068.<br />

Schütz N., 1066.<br />

Schulte F. B., 1245.<br />

Schwalbach B., 1069.<br />

Schwarzenburg J., 1066.<br />

Sciortino F., 1637.<br />

Scire A., 1068.<br />

Sciullo P., 120.<br />

Scribano S. B., 1637.<br />

Sebastianus Nam (S.):<br />

v. Andreas Kim Taegön.<br />

Seccia M., 1065.<br />

Segalotti D., 118.<br />

Seiji Ni way ama I., 1250.<br />

Senna D., 1636.<br />

Sepe C, 118.<br />

Sepúlveda Ruìz-Velasco I.<br />

T., 230.<br />

Serafini E., 239.<br />

Seregely I., 1634.<br />

Serra Iuniperus (Ven.),<br />

235.<br />

Sese Seko M., Zairis praeses,<br />

238.<br />

Sferruzza A., 1637.<br />

Sheele P. V., 1246.


Shultz G. A., 510.<br />

Siebenbrock V., 1481.<br />

Siedliska Francisca de<br />

(Ven.): v. Maria a Iesu<br />

Bono Pastore.<br />

f Sikorski B. M. W., 240.<br />

Silota F. J., 232.<br />

Silvano F., 239.<br />

Silvestrelli Caesar (Ven.):<br />

v. Bernardus M. a Iesu.<br />

Silvestrini A., Card., 1074,<br />

1083, 1254, 1631 (ter).<br />

Silvj A., 1069.<br />

Simcié M., 511.<br />

Simeon Berneux (S.):<br />

v. Andreas Kim Taegön.<br />

Simon de Rojas (Roxas)<br />

(S.), 690, 691, 693, 1516.<br />

Simonazzi G., 1637.<br />

Sin I., Card., 367.<br />

Singer J., 1065.<br />

Singha G. F., 1624.<br />

Siri I., Card., 701.<br />

Sisinni F., 1068.<br />

Skalisky K., 1636.<br />

f Skinner P. J., 1494.<br />

Sladkevicius V., Card.,<br />

1076, 1084, 1631, 1632 (bis),<br />

álezak G., 1638.<br />

Smith T. H., 511.<br />

Smith V. J., 511.<br />

Snider C, 239.<br />

Sodano A., 839, 1374, 1633.<br />

Sofia, Hispaniae regina,<br />

688.<br />

Sokol I., 1622.<br />

Strappa P., 1636.<br />

Straaten W. van, 620.<br />

Stratthaus W., 1066.<br />

Strauss F. J., 1275.<br />

Streibl M., 1630.<br />

Strycharz W., 1067.<br />

Stubits L., 1636.<br />

Styczen T., 1063.<br />

Suárez Cazares C, 1037.<br />

Sudartanta Hadisumarta<br />

F. X., 1247.<br />

Sudati A., 347.<br />

Suquia Goicoechea A., 1623.<br />

Susanna U Surim (S.):<br />

v. Andreas Kim Taegön.<br />

Susowsky A., 1068.<br />

áwiatek K., 1636.<br />

Szkodon I., 1622.<br />

Szlaga I., 1622.<br />

Szoka E. C, Card., 1075,<br />

1083, 1631 (ter).<br />

Szymanski Ramírez A. A.,<br />

1623.<br />

Index nominum personarum 1849<br />

T<br />

Tabbah R. A., 1069.<br />

Tagal C, 1065.<br />

Tagliaferro de Lima S. L.,<br />

1068.<br />

Tairou M., 1820.<br />

Takeshita N., 688.<br />

Takuira M. M. M., 232.<br />

Talamás Camandari E.,<br />

497.<br />

Talucci R., 229.<br />

Tanzi P. G., 1070.<br />

Tarantola P., 117.<br />

Tardini D., Card., 1119.<br />

Tarpignati E., 119.<br />

Tassello G., 1633.<br />

Tauran J. L., 1494, 1636.<br />

Tavares Rebimbas I., 1791.<br />

Ta veras Hernández B., 118.<br />

Tecchi Cristofori Celiani<br />

G., 1064.<br />

Teja J., 1630.<br />

Temperini L., 119.<br />

Tena Garriga P., 117.<br />

Teresia a Iesu de los Andes<br />

(Ioanna Fernández<br />

Solar) (B.), 163, 1265.<br />

Teresia a Iesu Infante et<br />

S. Ioanne a Cruce (B.):<br />

v. Maria Pilar a 8. Francisco<br />

Borgia.<br />

Teresia Kim (S.): v. Andreas<br />

Kim Taegön.<br />

Teresia Kim Imi (S.):<br />

v. Andreas Kim Taegön.<br />

Teresia Yi Mae-im (S.):<br />

v. Andreas Kim Taegön.<br />

Tesolin G., 119.<br />

Tessari A., 119.<br />

f Tessier M., 1374.<br />

Testini P., 1064.<br />

Tettamanzi D., 1063.<br />

t Theissing H., 1638.<br />

Thiandoum H., 840.<br />

Thomas Son Chasön (S.):<br />

v. Andreas Kim Taegön.<br />

Thomazeau V., 1791.<br />

Thuruthikonam P., 1247.<br />

t Timko L, 512.<br />

Tirelli L., 117.<br />

Todescato S., 1637.<br />

Tötterman R., 1493.<br />

Tomáéek F., Card., 1622.<br />

Tornasi R., 118.<br />

Tornasi S., 1634.<br />

Tomasin A., 497.<br />

Torrella Cascante R., 1397.<br />

f Torres Farias P. A., 1638.<br />

f Tortora F., 1822.<br />

Trainor L. M., 1635.<br />

Traniello L., 1068.<br />

t Trapani C, 512.<br />

Trecci A., 1638.<br />

Triacca A., 1063.<br />

Trinko J., 1636.<br />

Tronquoy E., 511.<br />

Trotter I. C, 116, 1131.<br />

Trubovics J., 1636.<br />

Tumbocon C, 1037.<br />

Tumi C. W., Card., 1075,<br />

1084, 1631, 1632.<br />

Turnaturi E., 117.<br />

Tyrawa I., 1623.<br />

U<br />

f U Shwe Yauk S., 1254.<br />

Uffing M. Euthymia (Ven.),<br />

1<strong>80</strong>2.<br />

Uhaè L, 1275.<br />

Uchida S., 1068.<br />

t Unfried Gimpel L., 1822.<br />

f Ungarelli A. M., 840.<br />

TJreña Pastor E., 1622.<br />

Uribe Jaramillo A., 1742.<br />

ürich J., 118.<br />

V<br />

Vachon A. A., Card., 1230.<br />

Vagaggini Z., 119.<br />

Vagli G., 1637.<br />

Vaicius A., 1388, 1741.<br />

Vaivods J., 1636.<br />

Valbuena Sánchez G., 1093.<br />

Valente C, 1065.<br />

Vanneste A., 1064.<br />

Várela E., 1063.<br />

Várela J., 1063.<br />

Varghese Mary, 1063.<br />

Varghese Matthew, 1063.<br />

Vassiliou G., Cypri praeses,<br />

1630.<br />

Vecchia E., 1064.<br />

Vekemans R., 620.<br />

Veliyathil J., 1065.<br />

Venanzi E., 1063.<br />

Venier E., 1635.<br />

Verbeek P., 603.<br />

Verdiesen M., 1066.<br />

Verdzekov P., 1063.<br />

Verheggen O., 1<strong>80</strong>1.<br />

Verkaart F., 239.<br />

Verkaart I., 239.<br />

Verginelli G., 118.<br />

Vesco J. L., 511.<br />

Vial Risopatrón M. C, 1269.


1850 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Viara M., 1069.<br />

Vicuña <strong>La</strong>ura (Ven.), 1792.<br />

Vieira L. S., 116, 1016.<br />

Vigano A., 969.<br />

Vigolungo Maiorinus<br />

(Ven.), 1369.<br />

Villebaldus, ep. (S.), 64.<br />

Villegas B. R. L., 117.<br />

Vincentius de Paul (S.),<br />

266.<br />

Vingt-Trois A., 1038.<br />

Vitalin! A., 1068.<br />

f Volk H., Card., 1070.<br />

Voss I., 498.<br />

f Vozzi A., 352.<br />

W<br />

Wain M. A., 118.<br />

Waldheim Conradus, Austriae<br />

praeses, 29.<br />

Wamala E., 1624.<br />

Wanger A., 1636.<br />

Wcela A. A., 1623.<br />

Weiss Liberatus et socii<br />

(Ven.), 1487.<br />

A<br />

Abenguruensis, 1482.<br />

Abercorniensis, 1036, 1623.<br />

Aborensis, 1076.<br />

Acciensis, 1248.<br />

Acciliensis, 687.<br />

Achollitana, 688, 1038.<br />

Aconensis, 1379.<br />

Agrigentina, 1037, 1623.<br />

Ahiarana, 6.<br />

Albae Pompeiensis, 498,<br />

1369.<br />

Alexandrinus (vic. ap.),<br />

103.<br />

Allahabadensis, 1248.<br />

Almenarensis, 1481.<br />

Almeriensis, 366.<br />

Amalphitana-Cavensis, 352,<br />

1479.<br />

Amargosensis, 498, 1481.<br />

Andriensis, 1792.<br />

Aniciensis, 14<strong>80</strong>.<br />

Weizsäker R. von, Reipublicae<br />

Foed. Germaniae<br />

praeses, 839.<br />

Welenc S., 1638.<br />

Werner C, 1636.<br />

Whealon I. F., 230.<br />

Wich H., 1065.<br />

f Wiendud I., 688.<br />

Wilczewski J., 1067.<br />

Wilde F. de, 1630.<br />

Willebrands I.,* Card., 690.<br />

Wilski T., 119.<br />

Winardi Kartasiswaya V.,<br />

1065.<br />

Windisch-Graetz M. U.,<br />

1067.<br />

Wisintainer Amabilis<br />

(Ven.): v. Paulina a Corde<br />

Iesu Agonizantis.<br />

f Wittler H. H., 120.<br />

Wódz L. M., 1636.<br />

Wojcik E., 119.<br />

Wojtus B., 1623.<br />

Wu Cheng-Chung I. B.,<br />

Card., 1076, 1084, 1631,<br />

1632 (bis).<br />

Wuerl D. W., 230.<br />

Wyrwoll N., 352.<br />

H - INDEX NOMINUM DIOECESIUM,<br />

VICARIATUUM, ETC.<br />

Angelorum in California,<br />

781, 787.<br />

Antequerensis, 230.<br />

Antsirabensis, 1624.<br />

Apamiensis, 14<strong>80</strong>.<br />

Apartadoënsis, 1245, 1383,<br />

1735.<br />

Aquaenovensis in Proconsulari,<br />

1624.<br />

Aracaiuensis, 1038.<br />

Arensis in Numidia, 232.<br />

Argentoratensis, 1729.<br />

Arianensis Hirpina-<strong>La</strong>quedoniehsis,<br />

1037.<br />

Arianensis (vic. ap.), 232,<br />

353.<br />

Ariminensis, 503, 1099.<br />

Atlantensis, 497.<br />

Auratopolitana, 1246.<br />

Aurulianensis, 1623.<br />

Austiniensis, 512.<br />

Ayacuquensis, 1037.<br />

Aysenensis, 230.<br />

Azurensis, 840.<br />

X<br />

Ximenes Belo C. P., 1624.<br />

Y<br />

f Young G. C, 512.<br />

Yu Pal-Dong J., 1069.<br />

Z<br />

Zadi D., 1Ö64.<br />

t Zaffonato G., 1374.<br />

t Zama A., 1254.<br />

Zander G., 1064.<br />

Zanetta M., 1037.<br />

Zanzucchi A., 239.<br />

Zanzucchi D., 239.<br />

Zarri V., 498.<br />

Zavala Hernández R., 511.<br />

Zerbo I., 1248.<br />

Zimón D., 1621.<br />

Zirckelbach W., 1066.<br />

Zoli C, 1064.<br />

Zoppi A., 1637.<br />

Zorilla I. I., 1211.<br />

f Zorzi B., 1822.<br />

B<br />

Bagena, 1246, 14<strong>80</strong>.<br />

Baiocensis-Lexoviensis, 9,<br />

687.<br />

Bamakoënsis, 1248.<br />

Barcinonensis, 1490.<br />

Balianensis, 229.<br />

Barensis, 339.<br />

Barrancabermeiensis, 1245,<br />

1731.<br />

Barranquillensis, 1737.<br />

Basseinensis, 232.<br />

Bavagalianensis, 338.<br />

Beirensis, 232.<br />

Belasensis, 1038.<br />

Bellicensis-Arsensis, 1368.<br />

Bellohorizontina, 1481.<br />

Belogradensis, 1620.<br />

Bellunensis, 46.<br />

Bereinitana, 1248.<br />

Birminghamiensis in Alabama,<br />

230.<br />

Bisuntina, 120.


Bogotensis, 66, 1037, 1075.<br />

Bombayensis, 1075, 1503.<br />

Bonaërensis, 206, 215, 1056.<br />

Bondukuensis, 1482.<br />

Bononiensis, 498, 1762.<br />

Borbensis (prael.), 1246.<br />

Bostoniensis, 1246.<br />

Brasiliapolitana, 1075.<br />

Brunensis, 365.<br />

Bukobaënsis, 355.<br />

Burdigalensis, 834.<br />

C<br />

Cabanatuanensis, 1037.<br />

Cacerensis, 1037.<br />

Calaritana, 123, 124.<br />

Caldensis, 1245, 1733.<br />

Calicutensis, 1638.<br />

Caliensis, 687.<br />

Callianensis (eparchia),<br />

1381.<br />

Camberiensis, 512, 687.<br />

Campaniensis, 1791.<br />

Campecorensis, 230, 1037.<br />

Caprensis, 232.<br />

Capsensis, 1377, 1379.<br />

Carcabiensis, 1624.<br />

Casensis Catanensis, 14<strong>80</strong>.<br />

Cassanensis, 497.<br />

Catamarcensis, 1638.<br />

Catanensis, 1037, 1794.<br />

Catulensis, 229, 230.<br />

Caxiensis Australis, 1822.<br />

Cenomanensis, 840.<br />

Cephaludensis, 1246.<br />

Ceriniolensis-Asculana<br />

Apuliae, 840.<br />

Ceuziierensis, 1494.<br />

Chalatenangensis, 355.<br />

Chicagiensis, 230 (bis).<br />

Christopolitana, 1070.<br />

Chrysopolitana in Macedonia,<br />

120.<br />

Chunaviensis, 1791.<br />

Chusirensis, 1638.<br />

Ciachensis in Paraquaria<br />

(vic. ap.), 1247.<br />

Civitatensis, 1621.<br />

Civitatis Bolivarensis, 1035.<br />

Civitatis Castellanae, 1527.<br />

Civitatis Guayanensis, 1035.<br />

Civitatis Iuarezensis, 497.<br />

Civitatis Obregonensis, 498.<br />

Clonfertensis, 338.<br />

Cochabambensis, 1037,1573.<br />

Coelianensis, 120, 230.<br />

Coloniensis, 289, 297.<br />

Comensis, 1796.<br />

Index nominum dioecesium, vicariatuum, etc. 1851<br />

Consilina seu Marcellianensis,<br />

1621.<br />

Corisopitensis, 687.<br />

Cosentina, 1625.<br />

Covingtonensis, 358.<br />

Cracoviensis, 420,1622 (bis),<br />

1739.<br />

Croënsis, 1622.<br />

Crotonensis-S. Severinae,<br />

840, 967.<br />

Culmensis, 1622.<br />

Curiensis, 1036.<br />

D<br />

Daltonganiensis, 231.<br />

Danangensis, 240.<br />

Decorianensis, 232.<br />

Derthosensis, 1058.<br />

Detroitensis, 820, 831, 1075.<br />

Dianensis, 338, 687.<br />

Diliensis, 1624.<br />

Diniensis, 687.<br />

Divionensis, 14<strong>80</strong>.<br />

Dominae Nostrae Paradisi<br />

in Civitate Mexicana<br />

(eparchia), 1262.<br />

Drepanensis, 1481.<br />

Dresdensis-Misnensis, 497.<br />

Dualaënsis, 512.<br />

Dublinensis, 338, 1<strong>80</strong>0.<br />

E<br />

Ebusitana, 1622.<br />

Eistettensis, 64.<br />

Elephantariensis in Mauretania,<br />

1791.<br />

Eliocrocensis, 232.<br />

Elnensis, 512.<br />

Elobeidensis, 1247.<br />

Ernakulamensis, 1075.<br />

Essendiensis, 311, 1036,<br />

1076.<br />

Eugubina, 1481.<br />

F<br />

Ferrariensis-Comaclensis,<br />

1494.<br />

Fidentina, 14<strong>80</strong>.<br />

Filacensis, 1374, 1623.<br />

Flenucletensis, 1248.<br />

Florentina, 348.<br />

Floridensis, 1559.<br />

Foroliviensis-Brittinorien-<br />

sis, 498.<br />

Fortalexiensis, 512.<br />

G<br />

Galvestoniensis-Houstoniensis,<br />

102.<br />

Garuensis, 1075.<br />

Gatinensis Hullensis, 498.<br />

Gbarngana, 1481.<br />

Gedanensis, 441, 448, 456.<br />

Geitaënsis, 355.<br />

Germaniensis in Numidia,<br />

1245.<br />

Genuensis in Galatia, 352.<br />

Gerontopolitana, 497.<br />

Giennensis, 1622.<br />

Girardotanensis, 1245, 1731.<br />

Girardotensis, 1037.<br />

Glasguensis, 1036.<br />

Gnesnensis, 1623.<br />

Gonayvesensis, 1263.<br />

Gorzoviensis, 965.<br />

Granatensis, 1621.<br />

Gradiscana, 1248.<br />

Gratianopolitana, 687,1817.<br />

Groënsis, 1625.<br />

Guaxupensis, 1481.<br />

Guayaquilensis, 107, 1036.<br />

Gulielmopolitana, 1638.<br />

Guluensis, 233.<br />

Gummitana in Proconsulari,<br />

1037.<br />

H<br />

Haidudoroghensis, 512.<br />

Hamiltonensis in Nova Zelandia,<br />

232.<br />

Hartfortiensis, 230.<br />

Herbipolensis, 1246.<br />

Hermosillensis, 1093.<br />

Hildesiensis, 1494.<br />

Hinchensis, 1263.<br />

Hobartensis, 512, 1623.<br />

Hyderabadensis, 1092.<br />

Hyderabadensis in Pakistan,<br />

1248.<br />

Huéensis, 1070.<br />

I<br />

Iacensis, 1254.<br />

Iacmeliensis, 497, 694.<br />

Ianuensis-Bobiensis, 701,<br />

1075.<br />

Ieoniuensis, 1070.<br />

Iiebuodensis, 1248.<br />

Ikot Ekpene (de), 232.<br />

Isabellapolitana, 102.<br />

Isangiensis, 688, 1624.<br />

Isclana, 1509.


1852 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Istiminaënsis (vic. ap.),<br />

1383.<br />

Itaititubaënsis (prael.),<br />

1246.<br />

Ituiutabensis, 1791.<br />

Iubaënsis, 688.<br />

Iuliensis (prael.), 1792.<br />

Izabalensis (vic. ap.), 1249,<br />

1624 (bis).<br />

K<br />

Kaisiadorensis, 1076, 1398.<br />

Kalemiensis-Kirunguensis,<br />

1374.<br />

Kampalaënsis, 1624 (bis).<br />

Kasamaënsis, 352.<br />

Katovicensis, 1621.<br />

Khammamensis, 232, 1091.<br />

Kisanganiensis, 1624.<br />

Kisumuensis, 1494.<br />

Kiyindaënsis-Mityanaënsis,<br />

1624 (bis).<br />

Knoxvillensis, 1245, 1499.<br />

Kurnoolensis, 232.<br />

L<br />

<strong>La</strong>mphuensis, 1037.<br />

<strong>La</strong>udensis, 1792.<br />

Legiensis, 1791.<br />

Legionensis, 1621.<br />

Lemellefensis, 102.<br />

Lexingtonensis, 229, 357.<br />

Limana, 1038, 1588.<br />

Linarina, 230.<br />

Lindiensis, 352.<br />

Linensis, 512.<br />

Lirensis, 1638.<br />

Locrensis-Hieracensis, 1822.<br />

Lodzensis, 469.<br />

Loriensis, 229, 1624.<br />

Ludovicopolitana, 358, 1499.<br />

Lueboënsis, 231.<br />

Lugdunensis, 1817.<br />

Lunensis, 498, 1622.<br />

Luxemburgensis, 1501.<br />

Lyndenburgensis, 1038.<br />

M<br />

Maiduguriensis, 512.<br />

Maiungaënsis, 1625.<br />

Malangensis, 1247.<br />

Managuensis, 231 (bis).<br />

Mandalayensis, 1248.<br />

Manilensis, 367.<br />

Manokvariensis-Sorongen-<br />

sis, 1247.<br />

Maputensis, 1075.<br />

Maracaibensis, 338.<br />

Marianensis, 498.<br />

Marianopolitana, 1075.<br />

Mariliensis, 1070.<br />

Masculitana, 1622.<br />

Massiliensis, 687.<br />

Matadiensis, 1248.<br />

Materanensis-Montis Pelu-<br />

sii, 229.<br />

Materianensis (prael.),<br />

1246.<br />

Matritensis-Complutensis,<br />

1623.<br />

Maturbensis, 231.<br />

Mazariensis, 512.<br />

Mbalaënsis, 1638.<br />

Medellensis, 229, 1383, 1731,<br />

1732, 1733.<br />

Meldensis, 1791.<br />

Melensis, 1552.<br />

Melitensis, 111.<br />

Messanensis, 1254, 1404.<br />

Metensis in Numidia, 1075,<br />

14<strong>80</strong>.<br />

Miamiensis, 741, 749.<br />

Minensis, 1638.<br />

Minorensis, 339, 1247.<br />

Molinensis, 1483.<br />

Missionis Galliae seu Pontiniacensis<br />

(prael.), 1791.<br />

Moguntina, 497.<br />

Mombasaënsis, 1247.<br />

Monacensis et Frisingensis,<br />

233, 319.<br />

Monasteriensis, 395, 498,<br />

1<strong>80</strong>2.<br />

Monroviensis, 1481.<br />

Montereyensis in California,<br />

235.<br />

Montis Alti et Ripana, 1822.<br />

Montis Hagensis, 120.<br />

Montisvidei, 134.<br />

Moptiensis, 233.<br />

Mossorensis, 1494.<br />

Mtuarana, 1247.<br />

Murthlacensis, 512.<br />

Musomensis, 231, 355.<br />

Mustitana, 102, 232.<br />

Muzucensis in Proconsulari,<br />

1624.<br />

Mvanzaënsis, 231, 354.<br />

Mvekaënsis, 512, 1249.<br />

N<br />

Narensis, 512, 1037.<br />

Nashikensis, 1502.<br />

Nashvillensis, 1499.<br />

Natalensis, 498.<br />

Neaapolitana, 102, 123, 124,<br />

1075, 1744.<br />

Neocaesariensis in Syria,<br />

1638.<br />

Nigrirostrensis, 1624.<br />

Nitriensis, 1638.<br />

Nivernensis, 1246.<br />

Nicoletana, 338.<br />

Novae Aureliae, 755, 761.<br />

Novalicianensis, 1074, 1623.<br />

Novariensis, 120.<br />

Novasinnensis, 1254, 1623.<br />

Novensis in Dalmatia, 1036,<br />

1622.<br />

Nyeriensis, 1247.<br />

Nzerekorensis, 1070.<br />

O<br />

Octabiensis, 230.<br />

Olindensis et Recifensis,<br />

14<strong>80</strong> (bis).<br />

Ondoënsis, 352.<br />

Oniivana, 1247.<br />

Onitshaënsis, 6.<br />

Oppidensis-Palmarum, 1790.<br />

Orurensis, 1566.<br />

Osnabrugensis, 120, 1792.<br />

Othonensis, 688.<br />

Ouandoënsis, 1624.<br />

Overriensis, 6.<br />

Oyoënsis, 1070.<br />

P<br />

Pacensis in Bolivia, 1070,<br />

1249.<br />

Paciensis in California Infer.<br />

Merid., 1092.<br />

Pactensis, 1623.<br />

Pampilonensis-Tudelensis,<br />

1060.<br />

Panamensis, 1638.<br />

Pandoënsis (vic. ap.), 1249.<br />

Paranensis, 200.<br />

Parisiensis, 1038 (bis).<br />

Pasletana, 1036.<br />

Pereirana, 338, 512.<br />

Perusina-Civitatis Plebis,<br />

512, 1481.<br />

Petropolitana in Insula<br />

Longa, 1623 (bis).<br />

Petrolinensis, 1494.<br />

Pharaonensis, 687.<br />

Philadelphiensis <strong>La</strong>tinorum,<br />

230, 1<strong>80</strong>6.<br />

Phoenicensis, 775.<br />

Piracicabensis, 368.<br />

Pistoriensis, 348.<br />

Pittsburgensis, 230 (bis)


Piacentina in Hispania,<br />

1621.<br />

Plestiensis, 230.<br />

Plocensis, 240.<br />

Plovacensis, 512.<br />

Pointe Noire (de), 1624.<br />

Polymartiensis, 1246.<br />

Poonensis, 1502.<br />

Portugallensis, 1791.<br />

Portus Elizabethensis, 512.<br />

Portus Ludovici, 1076.<br />

Portus magni, 512.<br />

Portus Mont, 230.<br />

Portus Pacis, 1263.<br />

Portus Principis, 694, 1263.<br />

Portus Veteris, 1508.<br />

Pragensis, 1622 (bis).<br />

Presoviensis (eparchia),<br />

1743.<br />

Procopiensis, 1070.<br />

Ptolemaidensis in Phoenicia,<br />

1494.<br />

Pyrgensis, 230.<br />

Q<br />

Quebecensis, 1230.<br />

Quibduanus (vic. ap.), 1383,<br />

1735.<br />

Quixadensis, 497.<br />

R<br />

Regiensis in Aemilia, 1410.<br />

Remensis, 1394, 14<strong>80</strong>, 1791.<br />

Rhedonensis, 1391.<br />

Rivi Nigri, 1254.<br />

Riviascianensis, 1246, 1737.<br />

Rivibambensis, 1097, 1374.<br />

Rivograndensis, 1494.<br />

Romana, 121, 350, 1041,<br />

1045, 1231, 1625, 1<strong>80</strong>8.<br />

Rombloniensis, 1037.<br />

Rosamarkensis, 230.<br />

Rosariensis, 221.<br />

Rottenburgensis-Stutgardiensis,<br />

840.<br />

Rulengensis, 355.<br />

Ruremondensis, 1<strong>80</strong>0.<br />

Rusguniensis, 338.<br />

Rustenburgensis, 5.<br />

S<br />

Sabinensis-Mandelensis,<br />

339, 350.<br />

Salernitana-Campaniensis-<br />

Acernensis, 1479.<br />

Saliensis, 1623.<br />

Saltensis, 193.<br />

Index nominum dioecesium, vicariatuum, etc. 1853<br />

Saltensis in Mexico (prael.),<br />

1638.<br />

Saltensis in Uruguay, 1070.<br />

Samarindaënsis, 231.<br />

Sanensis, 1247.<br />

S. Crucis de Sierra. 15<strong>80</strong>.<br />

S. Fidei de Antioquia, 1245,<br />

1363, 1735.<br />

S. Fidei in America Sept.,<br />

512.<br />

S. Mariae Angelorum, 1246.<br />

S. Rosae de Osos, 1383.<br />

S. Aloisii de Cáceres, 1246.<br />

S. Antonii, 768.<br />

S. Bonifatii, 1070.<br />

S. Francisci in California,<br />

<strong>80</strong>5, 813.<br />

S. Hieronymi Terraebonae,<br />

338.<br />

S. Iacobi in Chilia, 140,147;<br />

157, 163, 172.<br />

S. Ioannis a <strong>La</strong>cubus, 230.<br />

S. Ioannis Terrae Novae,<br />

1494.<br />

S. Ludovici Potosiensis,<br />

1623.<br />

S. Marci in Guatemala, 497.<br />

S. Pauli in Brasilia, 498,<br />

1049.<br />

S. Philippi, 1269.<br />

S. Salvatoris in Brasilia,<br />

1075.<br />

S. Salvatoris in America,<br />

356.<br />

S. Stephani, 687.<br />

SS. Assumptionis, 1603,<br />

1612.<br />

Sandhurstensis, 1638.<br />

Sciiamchiamensis, 1076.<br />

Scrantonensis, 229.<br />

Sedinensis-Caminensis, 433.<br />

Seguntina-Guadalaiarensis,<br />

364.<br />

Selemselitana, 497.<br />

Serenensis, 1100.<br />

Shinyangaënsis, 355.<br />

Siguitana, 497.<br />

Sinus Comoënsis, 498.<br />

Sivagangaiensis, 1270.<br />

Sonsonensis-Rivi Nigri,<br />

1245, 1731, 1742.<br />

Spalatensis-M acarscensis,<br />

1622.<br />

Spelaeopolitana a Bono Iesu,<br />

1481.<br />

Spirensis, 327.<br />

Spoletana-Nursina, 102,<br />

1506.<br />

Stagnensis, 102.<br />

Strigoniensis, 1075.<br />

Sucrensis, 1037.<br />

Suratthanensis, 1248.<br />

Surrentina-Castri Maris,<br />

1254.<br />

Sutrina, 1045.<br />

Syddensis, 338.<br />

Sydneyensis, 1075.<br />

T<br />

Tabena, 240.<br />

Taciamontanensis, 1481.<br />

Tangaënsis, 232.<br />

Tarasensis in Numidia,<br />

1036.<br />

Tarmensis, 1820.<br />

Tarnoviensis, 412, 1815.<br />

Tarraconensis, 1054, 1397.<br />

Tarsensis Maronitarum,<br />

1254.<br />

Tarvisina, 1792.<br />

Taurinensis, 1810.<br />

Telèensis, 1388, 1741.<br />

Temucensis, 178.<br />

Thagorensis, 1074.<br />

Theuzitana, 338.<br />

Thibilitana, 1038.<br />

Thisiduensis, 498.<br />

Tibuensis, 229, 512, 1037.<br />

Tierradentroënsls (praef.<br />

ap.), 1245.<br />

Tigiensis, 229.<br />

Timminsensis, 1374.<br />

Tingariensis, 240, 1036.<br />

Tiseditana, 1037, 1623.<br />

Tisilitana, 1245, 1792.<br />

Toletana, 344.<br />

Toreellana, 1494.<br />

Trevirensis, 964.<br />

Trifluvianensis, 1249.<br />

Tunguensis, 1254.<br />

Turreblandensis, 352, 1622.<br />

Turrensis in Proconsulari,<br />

498.<br />

Tursiensis-<strong>La</strong>cunerulonensis,<br />

229.<br />

Turuzitana, 1037.<br />

Tuxtlensis, 230.<br />

Tyrnaviensis, 1622.<br />

U<br />

Ubabensis, 1624.<br />

Uceuvensis, 352.<br />

Ugiungpandangana, 232.<br />

Ursonensis, 1246.<br />

Uthinensis, 1481.<br />

Utinensis, 1374.


1854 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

V<br />

Valentina, 1622, 1812.<br />

Valle Valliensis, 497, 1245.<br />

Vallensis in Lucania, 1745.<br />

Yankiensis, 1039.<br />

Vapicensis, 1246.<br />

Varangalensis, 1091.<br />

Varmiensis, 1623.<br />

Carsaviensis, 384, 386, 476,<br />

482, 488, 493, 1251, 1814.<br />

Vashingtonensis, 497, 1075.<br />

Vassinassensis, 1623.<br />

Vazaritana Diddensis, 1093.<br />

Velefltana, 1246.<br />

Vergensis, 1622.<br />

Veronensis, 346, 1399.<br />

Vhelingensis-Carolopolitana,<br />

1245.<br />

Vicentina, 338.<br />

Viedmensis, 186, 1792.<br />

Viennensis seu Vindobonensis,<br />

1076.<br />

Viglevanensis, 1374.<br />

Viiayapuramensis, 1247.<br />

Villaregensis, 102, 1622.<br />

Vitbankensis, 1038.<br />

Vladislaviensis, 102.<br />

Vratislaviensis, 1101, 1623.<br />

X<br />

Xuanlocensis, 352.<br />

Z<br />

Zamensis Minoris, 687.<br />

Zrenianensis, 1621.<br />

Zucchabaritana, 1038.


Abortus.<br />

V. Vita humana.<br />

Academia Scientiarum (Pont.), 911.<br />

A<br />

« Acathistos ». Huius hymni recitatio indulgentiis<br />

ditatur, 508.<br />

Actio Catholica. Allocutio S. P. presby<br />

teris qui curam pastoralem de eadem in<br />

Italia gerunt, 25; allocutio sodalibus<br />

eiusdem consociationis, 261.<br />

« Ad Limina Apostolorum » visitationes.<br />

Quid de iisdem in Const. Pastor bonus,<br />

867, 913. Harum visitationum occasione<br />

capta, S. P. allocutiones ad praesules<br />

coram admissos habuit: Austriae, 17;<br />

Lusitaniae, 38; Hiberniae, 52; Nigeriae,<br />

59, 255; Senegaliae, 611; Ganae, 614;<br />

Africae Mediae, 622; Poloniae, 635, 1009,<br />

1019; Hungariae, 646; Guineae Aequinoctialis,<br />

662; Angliae et Cambriae, 674,<br />

1226; Africae Merid., 682; Conferentiae<br />

Berolinensis, 716; Tanzaniae, 723; Gabonis,<br />

730; Galliae, 1004; Nederlandiae,<br />

1143; Germaniae Occid., 1158, 1172, 1192;<br />

Sudaniae, 1214; Keniae, 1221; Americae<br />

Sept. Foed. Civ., 1304, 1434, 1755, 1775;<br />

Benini, 1314; Maliae, 1347; Novae Zelandiae,<br />

1416; Mozambici, 1427; Lituaniae,<br />

1441; Zairis, 1449, 1466; Canadiae, 1460;<br />

Zambiae, 1538; Australiae, 1750.<br />

Advocati et Patroni. Ex integro ordinatur<br />

materia respiciens eorundem muneris<br />

exercitium apud R. Curiae dicasteria necnon<br />

S. Sedis causarum patrocinium, 1258.<br />

Cf. 909.<br />

Africa. Nuntius a S. P. scripto datus, XXV<br />

exeunte anno a condito Coetu ad unitatem<br />

totius Africae fovendam, 1472. Allocutio<br />

quibusdam seiunctis fratribus,<br />

1748.<br />

Africa Media.<br />

V. Ad Limina.<br />

IV<br />

INDEX RERUM MAIORIS MOMENTI<br />

121 - A. A. S.<br />

Africa Meridionalis.<br />

V. Ad Limina.<br />

Agrorum cultura. Allocutio S. P., Temuci<br />

in Chilia habita, ad autocthones et agrícolas,<br />

178; allocutio iis qui XXIV generali<br />

coetui organismi F.A.O. nuncupati<br />

interfuerunt, 651; allocutio iis qui conventui<br />

ab omnibus nationibus ad agriculturam<br />

fovendam interfuerunt, 1186;<br />

allocutio agricolis, metallariis et suburbanis,<br />

Oruri in Bolivia habita, 1566.<br />

Ahiarana dioecesis erigitur, 6.<br />

America <strong>La</strong>tina. Nuntius radiophonicus<br />

S. P. ob III conventum pro missionibus<br />

Bogotae habitum, 66; allocutio sodalibus<br />

oeconomici coetus pro A. L. et Insulis<br />

Caraibicis, 172. Pont. Comm. pro eadem<br />

novo ordine disponitur, 1255.<br />

Americae Sept. Foed. Civ. Allocutio S. P.<br />

Reipublicae Praesidi, 15.<br />

V. Ad Limina; Itinera Apostolica.<br />

Ancillae Iesu in Eucharistia.<br />

V. Matulaitis Georgius (B.).<br />

Andreas Kim Taegön et socii mart. (Ss.).<br />

Litt. decretales quibus Sanctorum albo<br />

ascribuntur, 1375.<br />

Anglia.<br />

V. Ad Limina; Legati Nationum.<br />

Anglicam. Allocutio S. P. ad quosdam praesules,<br />

1447; nuntius Rev.mo Cantuariensi<br />

praesuli missus, 1552.<br />

Antioquensis provincia ecclesiastica conditur,<br />

1382.<br />

Antonius de Padova, Eccl. doctor (S.).<br />

V. Patroni caelestes.<br />

Apartadoënsis dioecesis erigitur, 1735.<br />

Archidioeceses efficiuntur dioeceses: Luxemburgensis,<br />

1051; Argen toratensis,<br />

1729.


1856 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Archivum secretum Vaticanum, 910.<br />

Argentina. Allocutio S. P. Reipublicae<br />

praesidi, 736.<br />

V. Itinera Apostolica.<br />

Argentoratensis dioecesis ad gradum archidioecesis<br />

evehitur, 1729.<br />

Arianensis vicariatus ap. conditur, 353.<br />

Arnoldus frater (Rèche Ioannes N.) (B.).<br />

Beatorum honoribus auctus, a S. P. homilia<br />

celebratur, 702. Litt. Ap. quibus<br />

Beatus declaratur, 1392.<br />

Augustiniani. Allocutio S. P. sodalibus Augustinianae<br />

Familiae, XVI expleto saeculo<br />

a conversione S. Augustini, 656.<br />

Augustinus, ep. et Eccl. doctor (S.).<br />

V. Augustiniani.<br />

Australia.<br />

V. Ad Limina.<br />

Austria. Allocutio S. P. ad Reipublicae<br />

praesidem, 29.<br />

B<br />

Basilicae minores constituuntur ecclesiae:<br />

B.M.V, in caelum assumptae, quae est<br />

Veterobrunae in dioec. Brunensi, 365;<br />

S. Ioannis Baptistae, «Iglesia del Nazareno<br />

del Quiapo » cognominata, in<br />

arch. Manilensi, 367; Nativitatis B.M.V,<br />

in oppido Cheima, dioec. Lublinensis,<br />

1507; B.M.V, populari sermone «Santísima<br />

Virgen de Monserrat » dicata, in<br />

oppido Montechristo, dioec. Portus Veteris,<br />

1508; S. Viti martyris in Isclana<br />

dioec, 1509; B.M.V. «Varduva» nuncupatae,<br />

in dioec. Telsensi, 1741; B.M.V,<br />

in caelum assumptae, quae Lutinae intra<br />

fines eparchiae Presoviensis exstat, 1743;<br />

S. Mariae ad Nives apud vicum «Ponticelli»,<br />

in arch. Neapolitana, 1744;<br />

B.M.V, in caelum assumptae oppidi « Castellabate<br />

», dioec. Vallensis in Lucania,<br />

1745.<br />

Bavaria. Conventio inter <strong>Sede</strong>m Ap. et<br />

eandem, 1271.<br />

Beatorum honores decernuntur: Petro F.<br />

Jamet, 7; Mariae Pilar a S. Francisco<br />

Borgia et sociis, 360; Benedictae Cambiagio<br />

Frassinello, 696; Petrinae ^ Morosini,<br />

957; Blandinae Merten, 961; Mercedi<br />

a Iesu Molina, 1094; Pio a S. Aloisio,<br />

1097; Teresiae a Iesu de los Andes,<br />

1265; Georgio Matulaitis seu Matulewicz,<br />

1384; Marcello Callo, 1389; Arnoldo Rèche,<br />

1392; Francisco Palau y Quer, 1395;<br />

Petro Bonilli, 1503.<br />

Benedictinae a Providentia.<br />

V. Cambiagio Frassinelli Benedicta (B.).<br />

Beninum.<br />

V. Ad Limina.<br />

Bernardus M. a Iesu (Caesar Silvestrelli)<br />

(Ven.). Decretum de miraculo, 350.<br />

Berolinensis episcoporum Conferentia.<br />

V. Ad Limina.<br />

Bibliotheca Ap. Vaticana, 911.<br />

Bolivia.<br />

V. Itinera Apostolica.<br />

Bonilli Petrus (B.). Beatorum honoribus<br />

auctus, a S. P. homilia celebratur, 1112.<br />

Litt. Ap. quibus Beatus declaratur, 1503.<br />

Bononia. Allocutio a S. P. in aedibus almae<br />

Matris studiorum habita, IX exeunte<br />

saeculo ab eiusdem civitatis athenaeo<br />

condito, 1762. S. P. volumen C.I.C. Rectori<br />

eiusdem Universitatis tradit, 1768.<br />

Bosatta Clara (Ven.). Decretum de heroicis<br />

virtutibus, 1796.<br />

C<br />

Caiani M. Margarita (M. Anna Rosa)<br />

(Ven.). Decretum de miraculo, 348.<br />

Calabria Ioannes (B.). Beatorum honoribus<br />

auctus, a S. P. homilia celebratur,<br />

1399.<br />

Caldensis dioecesis erigitur, 1733.<br />

Callianensis eparchia conditur, 1381.<br />

Callo Marcellus (B.). Beatorum honoribus<br />

auctus, a S. P. homilia celebratur, 373.<br />

Litt. Ap. quibus Beatus declaratur, 1389.<br />

Cambiagio Frassinello Benedicta (B.). Litt.<br />

Ap. quibus Beata declaratur, 696.<br />

Campidelli Pius (B.).<br />

V. Pius a S. Aloisio (B.).<br />

Canada.<br />

V. Ad Limina.<br />

Cardinalium Patrum Collegium. Camerarius<br />

S. Collegii renuntiatur, 690; de Cardinalium<br />

adunationibus, 865.<br />

Cardinales creati in Consistorio 28 Iunii<br />

1988: allocutio S. P., 1071; eorum no-


minatio, 1074; impositio bireti atque titulorum<br />

et diaconiarum collatio, 1077; traditio<br />

anuli cum homilia, 1084; dicasteria<br />

quibus asciscuntur, 1254, 1631.<br />

Caritas. Allocutio S. P. sodalibus consociationum<br />

ad opera misericordiae exercenda,<br />

Antoniopoli habita, 768; ex Epistula<br />

Ap. « Mulieris dignitatem », 1720.<br />

Carmelitae Missionariae et Carmelitae Missionariae<br />

Teresianae.<br />

V. Franciscus a I.M.I. (Ven.).<br />

Carolus a S. Andrea (Ioannes A. Houben)<br />

(Ven.). Decretum de miraculo, 1<strong>80</strong>0.<br />

Catechesis. Allocutiones S. P. christianae<br />

doctrinae institutoribus, 1455, 15<strong>80</strong>.<br />

Centenariae celebrationes. VI expleto saeculo<br />

ab Evangelio in Lituania nuntiato,<br />

34; XII ab obitu S. Villebaldi ep., 64;<br />

V imminente saeculo ab Evangelio in<br />

America nuntiato, 193; XII expleto a<br />

Concilio Nicaeno II celebrato, 241; XVI<br />

expleto saeculo a conversione S. Augustini<br />

ep. et Eccl. Doct., 656; millennio<br />

expleto a baptismo regionis Rus'Kiovensis,<br />

935, 988, 1105, 1521; post centum<br />

transactos annos ab obitu S. Ioannis<br />

Bosco, 969; expleto saeculo ab ortu Dominici<br />

Card. Tardini, 1119; IX expleto<br />

saeculo a Bononiensi Universitate condita,<br />

1762.<br />

Chalatenangensis dioecesis erigitur, 355.<br />

Chiesa Franciscus (Ven.). Decretum de heroicis<br />

virtutibus, 498.<br />

Chilia.<br />

V. Ad Limina; Legati Nationum.<br />

Clarissae.<br />

V. Eustochia Calafato (8.).<br />

Clausi Bernardus M. (Ven.). Decretum de<br />

heroicis virtutibus, 1625.<br />

Codex Iuris Canonici. S. P. eius volumen<br />

Rectori studiorum Universitatis Bononiensis<br />

tradit, 1768. Quaedam mendae<br />

nuper repertae corriguntur, 1819.<br />

Commissio Pont. C.I.C. authentice interpretando.<br />

Responsa ad proposita dubia,<br />

1373, 1818.<br />

Concilium Nicaenum II. Epistula Ap. XII<br />

expleto saeculo ab eodem Concilio celebrato,<br />

241.<br />

Concilium Vaticanum II. Homilia S. P.<br />

XXV expleto anno ab eodem Concilio<br />

inchoato, 379.<br />

Index rerum analyticus 1857<br />

Congr. Clericorum Marianorum.<br />

V. Matulaitis Georgius (B.).<br />

Congr. Filiorum et Filiarum a Caritate.<br />

V. Magdalena de Canossa (8.).<br />

Congr. Passionis I. C.<br />

V. Bernardus a Iesu (Ven.); Carolus a<br />

8. Andrea (Ven.); <strong>La</strong>urentius M. a<br />

8. Francisco X. (Ven.); Pius a 8. Aloisio<br />

(B.).<br />

Congr. Pauperum Servorum et Pauperum<br />

Servarum Divinae Providentiae.<br />

V. Calabria Ioannes (B.).<br />

Congr. 88. Redemptoris.<br />

V. Stanggassinger Gaspar (JB.).<br />

Consistoria, 689, 1071.<br />

Conventio inter <strong>Sede</strong>m Ap. et Bavariam,<br />

1271.<br />

Cultura hominum. Allocutiones a S. P. hominibus<br />

cultura excultis habitae: Iacobopoli<br />

in Chilia, 157; Varsaviae, 476;<br />

Assumptionopoli, 1612.<br />

Curia Romana. Const. Pastor bonus 28 Iunii<br />

1988, de Romana Curia, 841. Adnexum<br />

I, de pastorali momento Visitationis<br />

«ad limina Apostolorum», 913. Adnexum<br />

II, de Ap. Sedis adiutoribus uti<br />

laboris Communitate, 918. Epistula S. P.<br />

de laboris significatione qui Ap. Sedi<br />

praebetur, 923. Index, 931.<br />

Allocutio S. P. iis qui in eadem ministerium<br />

suum implent, 1025.<br />

Cuvaitum.<br />

V. Legati Nationum.<br />

D<br />

Demetrius I, oecumenicus Patriarcha. Declaratio<br />

a S. P. et ab eodem Patriarcha<br />

pariter subscripta, 252. Nuntius eidem<br />

scripto datus, imminente festo S. Andreae<br />

Ap., 277. Homilia a S. P. in Vaticana<br />

basilica habita, Patriarcha adstante,<br />

711. Allocutio eidem habita, 722.<br />

Dioeceses constitutae: Rustenburgensis, 6;<br />

Ahiarana, 6; Chalatenangensis, 355; Lexingtonensis,<br />

357; Iacmeliensis, 694;<br />

Khammamensis, 1091; Paciensis in California<br />

Infer. Merid., 1092; Knoxvillensis,<br />

1499; Nashikensis, 1502; Girardotanensis,<br />

1731; Caldensis, 1733; Apartadoë'nsis,<br />

1735; Riviascianensis, 1737.


1858 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Diumarii. Allocutio S. P. in aedibus consociationis<br />

diurnariorum ab omnibus nationibus,<br />

Romae, 1167.<br />

Dominae Nostrae Paradisi in Civitate Mexicana<br />

eparchia erigitur, 1262.<br />

Drexel Catharina M. (Ven.). Decretum de<br />

miraculo, 1<strong>80</strong>6.<br />

Dusmet Iosephus Benedictus (Ven.). Decretum<br />

de miraculo, 1794.<br />

E<br />

Ecclesia. Allocutio S. P. iis qui conventui<br />

pro Ecclesia patienti interfuerunt, 620.<br />

Ecclesia Christi Sponsa (ex Epistula<br />

Ap. «Mulieris dignitatem»), 1708.<br />

Eleemosynaria Ap., 912.<br />

Elias a S. Clemente (Theodora Fracasso)<br />

(Ven.). Decretum de heroicis virtutibus,<br />

339.<br />

Encyclicae Litterae « Sollicitudo rei socialis<br />

», die 30 Dec. 1987 foras datae a<br />

S. P.<br />

V. Societas humana.<br />

Eparchiae eriguntur: Dominae Nostrae Paradisi<br />

in Civitate Mexicana, 1262; Callianensis,<br />

1381.<br />

Episcopus. De recursu contra eius decretum<br />

(responsum Pont. Commissionis<br />

C.I.C. authentice interpretando), 1818.<br />

Epistulae Apostolicae: «Duodecimum saeculum»,<br />

die 4 Dec. 1987, 241; «Euntes<br />

in mundum universum», die 25 Ian.<br />

1988, 935; « Litterae Encyclicae », die<br />

22 Maii 1988, 1639; «Mulieris dignitatem»,<br />

die 15 Aug. 1988, 1653.<br />

Eucharistia. Ex Epistula Ap. «Mulieris<br />

dignitatem », 1715.<br />

Eucharistica communio. Responsum Pont.<br />

Comm. C.I.C. de ministro extraordinario,<br />

1373.<br />

Eucharistici Conventus. Conventus ex universa<br />

Polonia, 492; ab omnibus dioecesibus<br />

Italiae, 1410; e nationibus Bolivarianis,<br />

1588. Allocutio S. P. iis qui plenario<br />

coetui Pont. Consilii Eucharisticis<br />

internationalibus Conventibus provehendis<br />

interfuerunt, 1319.<br />

Europa. Allocutio S. P. ad sodales quosdam<br />

coetus legibus in Europa ferendis,<br />

1329.<br />

Eustochia (Smaragdis) Calafato (S.). Sanctorum<br />

honoribus aucta, a S. P. homilia<br />

celebratur, 1404.<br />

F<br />

Faà di Bruno Franciscus (Ven.). Decretum<br />

de miraculo, 1810.<br />

Facultates. Facultas philosophiae erigitur<br />

in Univ. Navarrensi, 1060. Facultas theologica<br />

Varsaviensis titulo « Pontificia »<br />

exornata erigitur, 1251. Faculta» philosophiae<br />

Catalauniae curae et operi archiepiscopi<br />

Barcinonensi committitur,<br />

1490.<br />

Falzon Ignatius (Ven.). Decretum de heroicis<br />

virtutibus, III.<br />

Familia. Homilia a S. P. Stettini christianis<br />

coniugibus habita, 424. Allocutio<br />

iis qui plenario coetui Pont. Consilii pro<br />

eadem interfuerunt, 1771.<br />

Feria VI in Passione Domini. Nuntius televisificus<br />

a S. P. datus, 1352.<br />

Fernández Solar Ioanna (B.).<br />

V. Teresia a Iesu de los Andes (B.).<br />

Filiae Boni Salvatoris.<br />

V. Jamet Petrus F. (B.).<br />

Filiae Mariae Auxiliatricis.<br />

V. Vicuña <strong>La</strong>ura (Ven.).<br />

Filiae S. Mariae a Providentia.<br />

V. Bosatta Clara (Ven.).<br />

Fracasso Theodora (Ven.).<br />

V. Elias a S. Clemente (Ven.).<br />

Franciscus a I.M. I. (F. P. Palau y<br />

Quer) (B.). Decretum de miraculo, 1054;<br />

Beatorum honoribus auctus, a S. P. homilia<br />

celebratur, 1112; Litt. Ap. quibus<br />

Beatus declaratur, 1395.<br />

G<br />

Gabon.<br />

V. Ad Limina; Legati Nationum.<br />

Odilia.<br />

V. Ad Limina.<br />

Gana.<br />

V. Ad Limina.<br />

Germania Occidentalis.<br />

V. Ad Limina; Itinera Apostolica ; Legati<br />

Nationum.


Girardotanensis dioecesis erigitur, 1731.<br />

Guinea Aequatorialis.<br />

V. Ad Limina.<br />

Guinea Bissaviensis.<br />

V. Legati Nationum.<br />

H<br />

Haydock Georgius et socii, mart. (Bb.).<br />

Beatorum honoribus aucti, a S. P. homilia<br />

/celebrantur, 707.<br />

Hibernia.<br />

V. Ad Limina.<br />

Homo.<br />

V.. V ita humana.<br />

Honoratus de Biala Podlaska (Venceslaus<br />

Kozminski) (Ven.). Decretum de miraculo,<br />

1814.<br />

Houben Ioannes A. (Ven.).<br />

V. Carolus a S. Andrea.<br />

Hungaria.<br />

V. Ad Limina; Stephanus (S.).<br />

Iacmeliensis dioecesis erigitur, 694.<br />

Iamaica.<br />

V. Legati Nationum.<br />

I<br />

Iaponia.<br />

V. <strong>La</strong>urentius Ruiz et socii (Ss.); Legati<br />

Nationum.<br />

Imagines B.M.V. Ab ipso S. P. coronatur<br />

quae in loco « Zakopane-Krzeptówski »<br />

colitur, 1739. Nomine et auctoritate S. P.<br />

coronantur imagines: Virginis «de los<br />

desamparados » appellata, quae in sanctuario<br />

loci « EI Saliente », dioec. Almeriensis,<br />

asservatur, 366; «Dominae patientis<br />

auditionis », quae in paroecia Rokitno,<br />

dioec. Gorzoviensis colitur, 965;<br />

« D. N. Plorantis », quae in cathedrali<br />

aede S. Ioannis dioec. Lublinensis asservatur,<br />

966; B.M.V. Victricis, quae Vratislaviae<br />

colitur et in templo B.M.V, de<br />

Arena asservatur, 1101; quae in paroeciali<br />

aede sacra loci Pivasiünai dioec.<br />

Kaisiadorensis asservatur, 1398; quae in<br />

oppido «Marinilla», dioec. Sonsonensis-<br />

Rivi Nigri, colitur, 1742.<br />

Indonesia.<br />

V. Leati Nationum.<br />

Index rerum analyticus 1859<br />

Infirmi.<br />

V. Valetudo.<br />

Instituta saecularia. Epistula a Congr. pro<br />

Religiosis et Institutis Saecularibus ad<br />

supremos moderatores I. S., 106.<br />

Inst. Fratrum Scholarum Christianarum.<br />

V. Arnoldus frater (B.).<br />

Instrumenta communicationis socialis. Allocutio<br />

a S. P. ad eos qui iisdem dant<br />

operam, Angelopoli habita, 781. Allocutio<br />

iis qui plenario coetui Pont. Consilii<br />

iisdem praepositi interfuerunt, 1296;<br />

nuntius scripto datus ob diem ad eá fovenda<br />

dicatum, 1358.<br />

Ioannes Bosco (S.). Epistula «Iuvenum<br />

Patris » 31 Ian. 1988, post centum transactos<br />

annos ab eiusdem obitu, 969.<br />

Ioannes de Britto, martyr (S.).<br />

V. Patroni caelestes.<br />

Ioannes Gualbertus (S.). Allocutio S. P.<br />

in Valle Videnda, intra fines dioec. Bellunensis,<br />

46.<br />

Iosephus Moscati (S.). Sanctorum honoribus<br />

auctus, a S. P. homilia celebratur,<br />

592.<br />

Italia. Allocutio S. P. sodalibus Consilii<br />

superioris iudicum, 1219. Allocutio ad<br />

episcopos, 1532.<br />

V. Actio Catholica; Eucharistici Conventus;<br />

Legati Nationum; Oecumenismus.<br />

Itinera.<br />

V. Migratio.<br />

Itinera Apostolica (allocutiones selectae):<br />

In Uruquaria, Chilia et Argentina: Montisvidei,<br />

christifidelibus, 134; Iacobopoli<br />

Chiliae, suburbanis, 140; episcopis, 147;<br />

hominibus cultura excultis, 157; ob decretos<br />

Teresiae de los Andes Beatorum<br />

honores, 163; sodalibus oeconomici coetus<br />

pro America <strong>La</strong>tina et insulis Caraibicis,<br />

172; Temuei, autocthonibus et<br />

agricolis, 178; Saltae, imminente saeculo<br />

ab Evangelio in America nuntiato, 193;<br />

Paranae, ad migratores temporis elapsi<br />

et praesentis, 200; Bonaëropoli, in collatione<br />

Presbyteratus Ordinis, 206; ad opifices,<br />

215; Rosarii, christifidelibus, 221.<br />

In Germania Occidentali: in aëronavium<br />

portu, 287; Coloniae Agrippinae, episcopis,<br />

289; ob decreto Beatorum honores<br />

Edithae Stein, 297; Monasterii, christi-


1860 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

fidelibus, 305; apud Essendiam, opificibus,<br />

311; Monaçhii, ob decretos Ruperto<br />

Mayer Beatorum honores, 319; Noviomagi<br />

seu Spirae, christifidelibus, 327.<br />

In Polonia: in aêronavium portu, 384; Varsaviae,<br />

ad exc.mum Praesidem supremi<br />

Consilii rei publicae administrandae et<br />

civiles auctoritates, 386; Lublini, ad academicas<br />

auctoritates totius Poloniae, 390 ;<br />

ad docentes alumnosque catholicae Universitatis,<br />

398; in collatione Presbyteratus<br />

Ordinis, 405; Tamo viae, ob decretos<br />

Carolinae Kózka Beatorum honores, 412;<br />

in templo cathedrali Cracoviensi, 420;<br />

Stettini, ad christianos coniuges, 424; ad<br />

Clerum, Religiosos et Religiosas, 433;<br />

Gedani, nautis, 441; ad iuventam, 448;<br />

ad opifices, 456; in sanctuario Claromontano,<br />

463; Lodzae, ad opifices, 469; Varsaviae,<br />

ad homines studiis et artibus<br />

liberalibus excultos, 476; ob decretos Michaeli<br />

Kozal Beatorum honores, exeunte<br />

Eucharistico ex universa Polonia conventu,<br />

482; episcopis, 488; in aêronavium<br />

portu, 493.<br />

In Americae Sept. Foed. Civ.: Miamiae,<br />

presbyteris, 741; quibusdam sodalibus Iudaeorum<br />

consociationum, 749; Novae Aureliae,<br />

institutoribus et ludimagistris,<br />

755; ad magnorum lycaeorum catholicorum<br />

professores, 761; Antoniopoli, ad<br />

sodales consociationum ad opera misericordiae<br />

exercenda, 768; Phoeniei, valetudinis<br />

administris, 775; Angelopoli, ad<br />

eos qui operam dant instrumentis communicationis<br />

socialis, 781; episcopis, 787;<br />

Franciscopoli, ad Religiosos et Religiosas,<br />

<strong>80</strong>5; christifidelibus, 813; Detroiti,<br />

de populorum progressione et incremento,<br />

820; ad civiles auctoritates, 831.<br />

In Uruquaria, Bolivia, Limae in Peruvia<br />

et Paraquaria: Meli, ad opifices, 1552;<br />

Floridae, in collatione Presbyteratus Ordinis,<br />

1559; Oruri, ad agricolas, fossores<br />

metallarios, opifices et suburbanos, 1556;<br />

Cotzabambae, iuvenibus, 1573; Stauropoli,<br />

ad christianae doctrinae institutores<br />

et christifideles in consociationes adscitus,<br />

15<strong>80</strong>; Limae, ob Eucharisticum conventum,<br />

1588; episcopis, 1595; Assumptionopoli,<br />

ob decretos Rocho González et<br />

sociis Sanctorum honores, 1603; ad homines<br />

cultura excultos, operum conductores<br />

peritosque in re oeconomica et civili,<br />

1612.<br />

Iudaei. Allocutio S. P. quibusdam sodalibus<br />

eorundem consociationum, Miamiae<br />

habita, 749.<br />

Iuvenes. Allocutiones a S. P. iisdem habitae:<br />

Gedani, 448; Cotzabambae in Bolivia,<br />

1573. Nuntius a S. P. scripto datus<br />

ob diem iuventae dicatum, 1241.<br />

V. Ioannes Bosco (S.).<br />

Izabalensis vicariatus ap. conditur, 1264.<br />

J<br />

Jamet Petrus F. (B.). Litt. Ap. quibus<br />

Beatus declaratur, 7.<br />

Janssoone Fridericus (B.). Decretum de<br />

miraculo, 1249.<br />

Kenia.<br />

V. Ad Limina.<br />

K<br />

Khammamensis dioecesis erigitur, 1091.<br />

Knoxvillensis dioecesis erigitur, 1499.<br />

Kozal Michael (B.). Beatorum honoribus<br />

auctus a S. P. homilia celebratur, 482.<br />

Kózka Carolina (B.). Beatorum honoribus<br />

aucta, a S. P. homilia celebratur, 412.<br />

Kozmiñski Venceslaus (Ven.).<br />

V. Honoratus de Biala Podlaska.<br />

L<br />

<strong>La</strong>tium. Allocutio S. P. administratoribus<br />

et consiliariis eiusdem regionis, 1205.<br />

<strong>La</strong>urentius M. a S. Francisco X. (L. Salvi)<br />

(Ven.). Decretum de heroicis virtutibus,<br />

1045.<br />

<strong>La</strong>urentius Ruiz et socii, mart. (Ss.). Sanctorum<br />

honoribus aucti, a S. P. homilia<br />

celebrantur, 586.<br />

Lefebvre Marcellus. Epistula S. P. de<br />

« Fraternité di Pio X » ab eodem fundata,<br />

1121; Litt. Ap. motu proprio datae,<br />

quibus Commissio quaedam ad plenam<br />

ecclesialem communionem<br />

Fraternitatis sodalium vel eidem coniunctorum<br />

expediendam instituitur, 1495.<br />

Legati Nationum apud <strong>Sede</strong>m Ap. Allocutiones<br />

S. P. ad eos novo anno ineunte,<br />

1133. Allocutiones iis qui crediti sibi muneris<br />

testes litteras tradiderunt: Germaniae<br />

Oecid., 603; Chiliae, 659; Malaviae,<br />

721; Melitae, 739; Indonesiae, 1002; Guineae<br />

Bissaviensis, 1016; Zambiae, 1129;


Novae Zelandiae, 1131; Iamaicae, 1170;<br />

Uruquariae, 1211; Italiae, 1325; Cu vaiti,<br />

1343; Gabonis, 1347; Iaponiae, 1464; Turciae,<br />

1782; Angliae, 1784.<br />

Lexingtonensis dioecesis erigitur, 357.<br />

Lituania. Allocutio S. P. christifidelibus<br />

qui e Lituania Romam petierunt, VI expleto<br />

saeculo ab Evangelio illic nuntiato,<br />

34.<br />

V. Matulaitis seu Matulewicz Georgius<br />

(B.).<br />

Liturgia. Allocutio S. P. quibusdam episcopis<br />

qui conventui de re liturgica Romae<br />

habito interfuerunt, 1208.<br />

Litterae Encyclicae.<br />

V. Encyclicae Litterae.<br />

Lubachivsky Card. Miroslaus I.<br />

V. Nuntii gratulatorii.<br />

Lusitania.<br />

V. Ad Limina.<br />

Luxemburgensis dioecesis ad gradum archidioecesis<br />

evehitur, 1501.<br />

M<br />

Magdalena de Canossa (8.). Decretum de<br />

miraculo, 346.<br />

Magistrae Piae a B.M.V. Perdolente.<br />

V. Renzi Elisabetha (Ven.).<br />

Malavium.<br />

V. Legati Nationum.<br />

Malia.<br />

V. Ad Limina.<br />

Maria a Iesu Bono Pastore (Francisca<br />

Siedliska) (Ven.). Decretum de miraculo,<br />

1<strong>80</strong>8.<br />

Maria Pilar a 8. Francisco Borgia et soc,<br />

mart. (Bb). Litt. Ap. quibus Beatorum<br />

honores iisdem decernuntur, 360.<br />

Maria Virgo. Allocutio S. P. in sanctuario<br />

Claromontano in Polonia habita, 463;<br />

Allocutio rectoribus templorum sanctuariorum<br />

B.M.V, dicatorum, 6<strong>80</strong>; Homilia<br />

in Vaticana basilica calendis Ianuariis<br />

habita, 997; Allocutio ad Cardinales, Familiae<br />

D.ni Papae Romanaeque Curiae<br />

Praelatos et Officiales, imminente Nativitatis<br />

Domini festo, 1025; Allocutio sodalibus<br />

Consilii pro anno Mariali, 1197;<br />

Homilia in Vaticana basilica die Pen­<br />

Index rerum analyticus 1861<br />

tecostes habita, 1276; Epistula ad cunctos<br />

presbyteros, redeunte feria V in Cena<br />

Domini, 12<strong>80</strong>; Conventus Marianus Limae<br />

habitus, 1588; Epistula Ap. «Litterae<br />

Encyclicae», ad personas consecratas,<br />

1639; ex Epistula Ap. «Mulieris<br />

dignitatem », 1670.<br />

V. Basilicae minores; Imagines B.M.V.;<br />

Patroni caelestes.<br />

Martillo Moran Narcissa a Iesu (Ven.).<br />

Decretum de heroicis virtutibus, 107.<br />

Maternitas. Ex Epistula Ap. «Mulieris dignitatem»,<br />

1692.<br />

Matrimonium.<br />

V. Rota Romana.<br />

Matulaitis seu Matulewicz Georgius (B).<br />

Beatorum honoribus auctus a S. P. homilia<br />

celebratur, 10; Litt. Ap. quibus<br />

Beatus declaratus, 1384.<br />

M ayer Rupertus (B.). Beatorum honoribus<br />

auctus, a S. P. homilia celebratur, 319.<br />

Medicina. Allocutio S. P. iis qui conventui<br />

de arte medica humano modo exercenda<br />

interfuerunt, 642; Allocutio iis qui conventui<br />

de biomedica scientia et iure interfuerunt,<br />

728; Allocutio quibusdam medicis<br />

ex Europa, 1424.<br />

Melita.<br />

V. Legati Nationum.<br />

Merten Blandina (M. Magdalena) (B.).<br />

Beatorum honoribus aucta, a S. P. homilia<br />

celebratur, 702; Litt. Ap. quibus<br />

Beata declaratur, 961.<br />

Mesina Antonia (B..) Beatorum honoribus<br />

aucta, a S. P. homilia celebratur, 373.<br />

Metropolitanae <strong>Sede</strong>s constitutae.<br />

V. Provinciae ecclesiasticae.<br />

Migratio. Allocutio S. P. Paranae in Argentina<br />

habita, migratoribus temporis<br />

elapsi et praesentis, 200; Allocutio iis<br />

qui plenario coetui Pont. Commissionis<br />

de spirituali migrantium et itinerantium<br />

cura interfuerunt, 678.<br />

Missiones. Nuntius radiophonicus S. P. ob<br />

III conventum pro missionibus Bogotae<br />

habitum, 66; Allocutio iis qui plenario<br />

coetui Pont. Operum Missionalium Italiae<br />

interfuerunt, 1301; Nuntius scripto<br />

datus ob diem ad Missiones fovendas<br />

statutum, 1473; Allocutio iis qui conventui<br />

Pont. Operum Missionalium interfuerunt,<br />

1546.


1862 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Molas y V olivé M. Rosa (Ven.). Decretum<br />

de miraculo, 1058.<br />

Molina Mercedes a Iesu (B.). Litt. Ap.<br />

quibus Beata declaratur, 1094.<br />

Montaignac de Chauvance Ludovica T. de<br />

(Ven.). Decretum de heroicis virtutibus,<br />

1483.<br />

Morosini Petrina (B.). Beatorum honoribus<br />

aucta, a S. P. homilia celebratur,<br />

373; Litt. Ap. quibus Beata declaratur,<br />

957.<br />

Mozambicum.<br />

V. Legati Nationum.<br />

Mulier. Epistula «Mulieris dignitatem»,<br />

15 Aug. 1988, de dignitate ac vocatione<br />

mulieris, anno Mariali vertente, 1653.<br />

I. Prooemium, 1651.<br />

II. Mulier-Mater Dei, 1656.<br />

III. Imago et similitudo Dei, 1652.<br />

IV. Eva-Maria, 1670.<br />

V. Iesus Christus, 1681.<br />

VI. Maternitas-virginitas, 1692.<br />

VII. Ecclesia Christi sponsa, 1708.<br />

VIII. «Maior autem ex iis est caritas»,<br />

1720.<br />

IX. Conclusio, 1727.<br />

Musica. Allocutio S. P. ad iuvenes cantores<br />

ab omnibus nationibus Romae congregatos,<br />

1125.<br />

Mvanzaënsis provincia ecclesiastica conditur,<br />

354.<br />

N<br />

Nashikensis dioecesis erigitur, 1502.<br />

Nascimbeni Iosephus (B.). Beatorum honoribus<br />

auctus, a S. P. homilia celebratur,<br />

1399.<br />

Nativitatis D. N. I. C. Eadem adveniente,<br />

S. P. allocutionem habuit ad Patres Cardinales,<br />

D. Papae Familiae, Romanaeque<br />

Curiae Praelatos et Officiales, 1025; Nuntius<br />

televisifica eiusdem S. P., 1233.<br />

Nautae. Allocutio a S. P. Gedani iisdem<br />

habita. 441. »<br />

.Naval Girbés Iosepha (Ven.). Decretum de<br />

miraculo, 1812.<br />

Nederlandia.<br />

V. Ad Limina.<br />

Nigeria.<br />

V. Ad Limina.<br />

Nisch Udalrica (Francisca) (B.). Beatorum<br />

honoribus aucta, a S. P. homilia<br />

celebratur, 702.<br />

Noailles Petrus B. (Ven.). Decretum de<br />

heroicis virtutibus, 834.<br />

« Non credentes ». Allocutio S. P. iis qui<br />

plenario coetui Secretariatus pro iisdem<br />

interfuerunt, 1310.<br />

« Nova Spes ». Allocutio S. P. iis qui conventui<br />

consociationis huius nominis interfuerunt,<br />

627.<br />

Nova Zelandia.<br />

V. Ad Limina; Legati Nationum.<br />

Nuntii televisifici a S. P. dati: die Nativitatis<br />

Domini, 1233; feria VI in Passione<br />

Domini, 1352; dominica Paschatis,<br />

1354.<br />

Nuntius radiophonicus a S. P. datus: ob<br />

III conventum pro Missionibus Bogotae<br />

habitum, 66.<br />

Nuntii gratulatorii a S. P. missi: Card.<br />

Aloisio A. Vachon, 1230; Card. Hugoni<br />

Poletti, 1231; Card. Miroslao I. Lubachivski,<br />

1550.<br />

Nuntii a S. P. scripto dati: Rev.mo episcopo<br />

Eistettensi, ob XII expletum saeculum<br />

ab obitu S. Villebaldi ep., 64;<br />

archiepiscopo Constantinopolitano, imminente<br />

festo S. Andreae Ap., 277; ob diem<br />

paci dicatum, 278; ob diem ad vocationes<br />

fovendas, 1237; ob diem ad iuventam<br />

dicatum, 1241; ob diem ad instrumenta<br />

communicationis socialis fovenda<br />

dicatum, 1358; ad Taivaniae episcopos<br />

et fideles, 1362; imminente Quadragesimae<br />

tempore, 1365; XXV exeunte anno<br />

a condito coetu ad unitatem totius Africae<br />

fovendam, 1472; ob diem ad Missiones<br />

fovendas, 1473; Rev.mo Praesuli Cantuariensi,<br />

1552.<br />

O<br />

Oecumenismus. Allocutio S. P. iis qui in<br />

Italia christianorum fovent unitatem, 31;<br />

Allocutio iis qui plenario coetui Secretariatus<br />

ad unitatem Christianorum fovendam<br />

interfuerunt, 1202; Allocutiones<br />

quibusdam seiunctis fratribus, 1299,1748.<br />

V. Anglicam; Demetrius I.<br />

Opifices. Allocutiones a S. P. habitae,<br />

Bonaëropoli, 215; apud Essendiam, 311;<br />

Gedani, 456; Lodzae, 469; Romae, 1333;<br />

Faleriis, 1527; Meli, 1552.


Ordo Carmelitarum Discalceatorum.<br />

V. Elias a S. Clemente (Ven.); Franciscus<br />

a I. M.I. (B.); Maria Pilar a<br />

8. Franciscus Borgia et sociae (Bb.);<br />

Stein Editha. (B.); Teresia a Iesu de<br />

los Andes (B.).<br />

Ordo Cistercensium Reformatorum. Allocutio<br />

S. P. quibusdam monachis et monialibus<br />

eiusdem Ordinis, 1014.<br />

Ordo Fratrum Minorum.<br />

V. Janssoone Fridericus (B.); Serra luniperus<br />

(B.).<br />

Ordo Fratrum Minorum Capuccinorum.<br />

V. Honoratus de Biala Podlaska (Ven.).<br />

Ordo Hospitalarius 8. Ioannis a Deo.<br />

V. Valetudo.<br />

Ordo Minorum.<br />

V. Clausi Bernardus M. (Ven.).<br />

Ordo S. Benedicti.<br />

V. Dusmet Iosephus Benedictus (Ven.).<br />

Ordo SS. Trinitatis.<br />

V. Simon de Rojas (B.).<br />

Orientales res. Allocutio S. P. in aedibus<br />

Pont. Inst. Orientalis, ad academicas<br />

auctoritates, docentes et alumnos habita,<br />

734; Allocutio iis qui conventui Romae<br />

habito de originibus et progressione Christianae<br />

religionis in Oriente slavo-byzantino<br />

interfuerunt, 1543.<br />

P<br />

Paciensis in California Infer. Merid. dioecesis<br />

erigitur, 1092.<br />

Paenitentiae Sacramentum. Ad illud tuendum,<br />

excommunicatio latae sententiae<br />

illi qui ea quae a confessario et a poenitente<br />

dicuntur vel per instrumenta technica<br />

capiat vel per communicationis socialis<br />

instrumenta evulgat, infertur, 1367.<br />

Palau y Quer Franciscus (B.).<br />

V. Franciscus a I. M.I.<br />

Paraquaria.<br />

V. Itinera Apostolica.<br />

Parva Societas Mariae.<br />

V. Potter Maria (Ven.).<br />

Parvae Sorores a S. Familia.<br />

V. Nascimbeni Iosephus (B.).<br />

Parvae Sorores Imm. Conceptionis.<br />

V. Paulina a Corde Iesu Agonizantis<br />

(Ven.).<br />

Index rerum analyticus 1863<br />

Pascha. Nuntius televisificus a S. P. datus,<br />

1354.<br />

Patroni caelestes constituuntur: S. Antonius<br />

de Padova, dioec. Piracicabensis,<br />

368; B.M.V. tit. «di Capocolonna», arch.<br />

Crotonensis-S. Severinae, 967; B.M.V,<br />

tit. « Nuestra Señora del Rosario de Andacollo»,<br />

arch. Serenensis, 1100; S. Ioannes<br />

de Britto, dioec. Sivagangaiensis,<br />

1270; B.M.V. Immaculata, vic.ap. Izabalensis,<br />

1740.<br />

Paulina a Corde Iesu Agonizantis (A. Wisintainer)<br />

(Ven.). Decretum de heroicis<br />

virtutibus, 1049.<br />

Pax. Nuntius a S. P. scripto datus ob<br />

diem paci dicatum, 278; Allocutio ad<br />

Legatos et Oratores apud <strong>Sede</strong>m Ap. permanenter<br />

missos, 1133.<br />

« Pax Romana ». Allocutio S. P. sodalibus<br />

eiusdem consociationis, 129.<br />

Pentecostes. Homilia in Petriana basilica<br />

eadem die habita, 1276.<br />

Peruvia.<br />

V. Itinera Apostolica.<br />

Petrilli Savina (B.). Beatorum honoribus<br />

aucta, a S. P. homilia celebratur, 1112.<br />

Philippina Duchesne (S.). Sanctorum honoribus<br />

aucta, a S. P. homilia celebratur,<br />

1516.<br />

Philippinae Insulae.<br />

V. <strong>La</strong>urentius Ruiz et socii (Ss.).<br />

Pia Unio Oblatarum a S. Corde Iesu.<br />

V. Montaignac de Chauvance Ludovica<br />

T. de (Ven.).<br />

Pius a S. Aloisio (Campidelli) (B.). Litt.<br />

Ap. quibus Beatus declaratur, 1097.<br />

Potetti Card. Hugo.<br />

V. Nuntii gratulatorii.<br />

Polonia.<br />

V. Ad Limina; Itinera Apostolica.<br />

Potter Maria (Ven.). Decretum de heroicis<br />

virtutibus, 1041.<br />

Presbyteri. Allocutiones in collatione Ordinis<br />

Presbyteratus habitae: Bonaëropoli,<br />

206; Lublini, 415; Floridae, 1559. Epistula<br />

ad cunctos presbyteros, recurrente<br />

Feria V in Cena Domini, 12<strong>80</strong>. Allocutiones<br />

ad clerum: Stettini, 433; Miamiae,<br />

731. Rescriptum quo pia fundatio<br />

a Ioanne XXIII cognominata, ad auxilium<br />

sacerdotibus senibus praestandum,<br />

canonice erigitur, 1619.


1864 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

Provinciae ecclesiasticae eriguntur: Mvanzaënsis,<br />

354; Capitis Haitiani, 1263;<br />

Sanctae Fidei de Antioquia, 1382.<br />

Provisiones Ecclesiarum e Congr. pro Episcopis:<br />

102, 229, 338, 497, 687, 1036, 1245,<br />

14<strong>80</strong>, 1621 ; e Congr. pro Gentium Evangelizatione:<br />

231, 1247, 1624.<br />

Pueri. Allocutio S. P. iis qui conventui<br />

consociationis Scholarum pro puerulis interfuerunt,<br />

1164.<br />

Q<br />

Quadragesima. Nuntius a S. P. ea adveniente<br />

fidelibus scripto datus, 1365.<br />

R<br />

Recursus .hierarchicus adversus decretum<br />

Episcopi. Responsio Pont. Commissionis<br />

C.I.C., 1818.<br />

Religiosa libertas. Nuntius a S. P. scripto<br />

datus ob diem paci dicatum, 278.<br />

Religiosae. Allocutio S. P. ad antistitas<br />

Religiosarum Italiae, 1421.<br />

Religiosi. Epistula Congr. pro Religiosis et<br />

I. S. ad supremos moderatores Institutorum<br />

religiosorum et Societatum vitae<br />

apostolicae, 104; Allocutiones a S. P. iisdem<br />

habitae: Stettini, 433; Franciscopoli,<br />

<strong>80</strong>5; in Vaticana basilica die 2 Febr.,<br />

1107; Epistula Ap. «Litterae Encyclicae»<br />

22 Maii 1988 ad omnes personas<br />

consecratas communitatum religiosarum<br />

et institutorum saecularium anno Mariali<br />

vertente, 1639.<br />

I. Prooemium, 1639.<br />

II. Vocationis nostrae mysterium cum<br />

B.M.V, meditemur, 1640.<br />

III. Nostrae consecrationis mysterium<br />

cum B.M.V, meditemur, 1642.<br />

IV. Cum B.M.V, nostrum ponderemus<br />

apostolatum, 1646.<br />

V. Conclusio, 1651.<br />

De iis qui Romanae Rotae Praelati nominantur,<br />

responsum Pont Commissionis<br />

C.I.C., 1819.<br />

Renzi Elisabeth (Ven.). Decretum de heroicis<br />

virtutibus, 503.<br />

Riviasciensis dioecesis erigitur, 1737.<br />

Rochus Gonzalez et socii, mart. (Ss.). Decretum<br />

de miraculo, 1056; Sanctorum honoribus<br />

aucti a S. P. homilia celebrantur,<br />

1603.<br />

Rojas (Roxas) Simon de (B.). Decretum<br />

de miraculo, 344.<br />

Roma. Allocutio S. P. ad Urbis Magistrum,<br />

administratores et consiliarios, 1199.<br />

Rota Romana. Allocutio S. P. Auditoribus<br />

simul cum officialibus et advocatis: de<br />

munere defensoris vinculi in causis de<br />

matrimonii nullitate ob psychicam infirmitatem,<br />

1178; de religiosis qui Rotae<br />

Praelati renuntiantur responsum Pont.<br />

Comm. C.I.C., 1819.<br />

Rus'Kiovensis. Epistula Ap. «Euntes in<br />

mundum universum» 25 Ian. 1988, et<br />

Epistula «Magnum baptismi donum»<br />

14 Febr. 1988, ob expletum millennium<br />

ab eiusdem regionis baptismo, 935, 988;<br />

ex homilia a S. P. in basilica Ostiensi<br />

die 25 Ian. habita, 1105; homilia in basilica<br />

S. Petri habita, 1521.<br />

Rustenburgensis dioecesis erigitur, 5.<br />

S<br />

Sacerdotes.<br />

V. Presbyteri.<br />

Sanctorum honores decernuntur Andreae<br />

Kim Taegön, Paulo Chong Hasang aliisque<br />

CI in Corea martyribus, 1375.<br />

Scholae catholicae. Allocutiones S. P.: iis<br />

qui conventui antiquorum alumnorum<br />

harum scholarum interfuerunt, 658; institutoribus<br />

et magistris Novae Aureliae,<br />

755; magnorum lycaeorum professoribus<br />

ibidem, 761.<br />

Senegalia.<br />

V. Ad Limina.<br />

Serra luniperus (Ven.). Decretum de miraculo,<br />

235.<br />

Siedliska Francisca (Ven.).<br />

V. Maria a Iesu Bono Pastore.<br />

Silvestrelli Caesar (Ve».).<br />

V. Bernardus M. a Iesu.<br />

Simon de Rojas (Roxas) (S.). Sanctorum<br />

honoribus auctus, a S. P. homilia celebratur,<br />

1516.<br />

Socialis actio.<br />

V. Societas Humana.<br />

Societas a S. Paulo.<br />

V. Vigolungo Maiorinus (Ven.).


Societas humana. Litt. Enc. « Sollicitudo<br />

rei socialis» 30 Dec. 1987, XX expleto<br />

anno ab editis Litt. Enc. «Populorum<br />

progressio », 513.<br />

I. Introductio, 513.<br />

II. Quid novi Litt. Enc. « Populorum<br />

progressio » edixerunt, 517.<br />

III. De mundi nostri temporis proprietatibus,<br />

525.<br />

IV. De vera societatis humanae progressione,<br />

547.<br />

V. Quae causae indolis moralis intersint<br />

ad progressionis cursum frenandum<br />

et plenam eiusdem impediant<br />

adimpletionem, 561.<br />

VI. Quae potissimum socialis Ecclesiae<br />

doctrina suggérât de sociali progressione,<br />

570.<br />

VII. Conclusio, 578.<br />

Allocutio S. P. iis qui conventui de Ecclesia<br />

et hominum labore interfuerunt,<br />

669; Allocutio, Detroiti habita, de populorum<br />

progressione et incremento, 820;<br />

Allocutio ad Exc.mos Legatos et Oratores<br />

apud <strong>Sede</strong>m Ap. permanenter missos,<br />

1133; Allocutio Assumptionopoli habita,<br />

hominibus cultura excultis, operum conductoribus<br />

peritisque in re oeconomica<br />

et civili, 1612.<br />

V. « Nova Spes ».<br />

Societas Iesu.<br />

V. Mayer Bupertus (B.); Rochus González<br />

et socii (Ss.).<br />

Societas S. Francisci Salesii.<br />

V. Ioannes Bosco (S.).<br />

Societates vitae apostolicae. Epistula<br />

Congr. pro Religiosis et I. S. ad supremos<br />

moderatores Institutorum religiosorum<br />

et Societatum vitae apostolicae, 104.<br />

« Sollicitudo rei socialis » (Litt. Enc).<br />

V. Societas humana.<br />

Sorores a Compassione.<br />

V. lifting M. Euthymia {Ven.).<br />

Sorores a SS. Sacramento pro Indis et<br />

colorata gente.<br />

V. Drexel Catharina M. {Ven.).<br />

Sorores ab Imm. Conceptione.<br />

V. Matulaitis Georgius (JB.).<br />

Sorores B.M.V, a Sufragio et S. Zitae.<br />

V. Faà di Bruno Franciscus {Ven.).<br />

Sorores Burdigalenses a S. Familia. Allocutio<br />

S. P. iis qui Capituli Instituti interfuerunt,<br />

667.<br />

V. Noailles Petrus (B.).<br />

Index rerum analyticus 1865<br />

Sorores Caritatis a S. Cruce de Ingenbohl.<br />

V. Nisch Udalrica (B.).<br />

Sorores D. N. a Consolatione.<br />

V. Molas y Vallvé M. Rosa {Ven.).<br />

Sorores S. Familiae a Nazareth.<br />

V. Maria a Iesu Bono Pastore {Ven.).<br />

Sorores S. Mariae Annae a Iesu.<br />

V. Molina Mercedes a Iesu {B.).<br />

Spiritus Sanctus.<br />

V. Pentecostes.<br />

« Sport ». Allocutio S. P. palestritis ex<br />

omnibus nationibus, 125.<br />

Stanggássinger Gaspar (B.). Decretum de<br />

miraculo, 223; Beatorum honoribus auctus,<br />

a S. P. homilia celebratur, 1112.<br />

Stein Editha {B.). Beatorum honoribus<br />

aucta, a S. P. homilia celebratur, 297.<br />

Stephanus, Hungarorum rex (S.). Epistula<br />

S. P., nongentis quinquaginta annis<br />

transactis ab eius obitu, 1746.<br />

Sudania.<br />

V. Ad Limina.<br />

Synodus episcoporum. Homiliae S. P. ineunte<br />

et expleto VII ordinario generali<br />

coetu, 369, 597; Allocutiones, 603, 606.<br />

T<br />

Taivania. Nuntius a S. P. episcopis et fidelibus<br />

scripto datus, 1362.<br />

Tanzania.<br />

V. Ad Limina.<br />

Tardini Card. Dominicus. Epistula S. P.,<br />

saeculo expleto ab eius ortu, Em.mo Cardinali<br />

Augustino Casaroli, Secretario<br />

Status, missa, 1119.<br />

Teresia a Iesu de los Andes (Ioanna Fernández<br />

Solar) (B.)r Beatorum honoribus<br />

aucta, a S. P. homilia celebratur, 163;<br />

Litt. Ap. quibus Beata declaratur, 1265.<br />

Tertius Ordo Franciscalis Minimarum a<br />

S. Corde.<br />

V. Caiani M. Margarita (Ven.).<br />

Tertius Ordo saecularis S. Francisci. Allocutio<br />

S. P. iis qui Capitulo generali<br />

interfuerunt, 1786.<br />

Turcia.<br />

V. Legati Nationum.


1866 Acta Apostolicae Sedis - Commentarium Officiale<br />

U<br />

Ucraini. Allocutio S. P. iis qui V Synodi<br />

ordinariae Ucrainorum episcoporum interfuerunt,<br />

271.<br />

V. Lubachivsky Card. Miroslaus; Rus'<br />

Kiovensis.<br />

Üffing M. Euthymia (Ven.). Decretum de<br />

heroicis virtutibus, 1<strong>80</strong>2.<br />

Universitas Pont. <strong>La</strong>teranensis. Allocutio<br />

S. P. in aedibus eiusdem L expleto anno<br />

a sedis translatione, 630.<br />

Universitates Studiorum. Allocutiones a<br />

S. P. Lublini in aedibus catholicae Univ.<br />

habitae academicis auctoritatibus totius<br />

Poloniae ac docentibus alumnisque eiusdem<br />

Univ., 390, 398; Quaedam normae de<br />

Univ. catholica Eistettensi in Conventione<br />

inter Apostolicam <strong>Sede</strong>m et Bavariam<br />

edicuntur, 1272.<br />

V. Bononia.<br />

Ursulinae.<br />

V. Merten Blandina (B.).<br />

Uruquaria.<br />

V. Itinera Apostolica; Legati Nationum.<br />

V<br />

Vachon Card. Aloisius A.<br />

V. Nuntii gratulatorii.<br />

Val Visdende (in dioec. Bellunensi). Allocutio<br />

S. P. ibidem habita, occasione<br />

oblata commemorationis S. I. Gualberto<br />

46.<br />

Valetudo. Allocutio a S. P. valetudinis<br />

administris, Phoenici habita, 775; Allocutio<br />

laicis qui in valetudinariis Ordinis<br />

Hospitalarii S. Ioannis a Deo infirmorum<br />

curam suscipiunt, 1331; allocutio<br />

apud Basilicam S. Pancratii in valetudinario<br />

mundi Salvator! dicato, 1339.<br />

Vaticana basilica. Fabrica S. Petri, 911.<br />

Vaticana Civitas. Decretum ab Em.mo P.<br />

D. Augustino Casaroli, a Secretis Status,<br />

de specialissimo S. P. mandato latum<br />

(de re oeconomica), 336.<br />

Vicariatus Ap. eriguntur: Ariariensis, 353;<br />

Izabalensis, 1264. Vicariatus Apostolici<br />

Alexandrinus, Heliopolitanus et Portus<br />

Saidi in unum rediguntur, 103.<br />

Vicariatus Urbis. Tribunal appellationis<br />

apud eum constituitur, 121.<br />

Vicuña <strong>La</strong>ura (Ven.). Decretum de miraculo,<br />

1792.<br />

Vietnamia. Homilia a S. P. in foro S. Petri<br />

habita, ob decretos beatis CXVII e<br />

Vietnamia martyribus Sanctorum honores,<br />

1510.<br />

Vigolungo Maiorinus (Ven.). Decretum de<br />

heroicis virtutibus, 1369.<br />

Villebaldus, ep. (S.). Epistula S. P.<br />

XII expleto saeculo ab eius obitu, 64.<br />

Vincentius de Paul (S.). Allocutio S. P.<br />

in foro S. Petri, CCL anno elapso ab<br />

eius canonizatione, 266.<br />

Virginitas. Ex Epistula Ap. «Mulieris dignitatem»,<br />

1692.<br />

Vita humana. Instructio Congr. de Doctrina<br />

Fidei de observantia erga vitam<br />

humanam nascentem deque procreationis<br />

dignitate tuenda, die 22 Febr. 1987, 70.<br />

Praenotanda, 70.<br />

Introductio, 71.<br />

I. Observantia erga embryones humanos,<br />

77.<br />

II. Interventus in humana procreatione,<br />

85; fecundatio artificialis heterologa,<br />

87 ; fecundatio artificialis homologa, 90.<br />

III. De re morali ac civili lege, 98.<br />

Conclusio, 101.<br />

Allocutio S. P., XX anno expleto a die<br />

quo Litt. Enc. « Humanae vitae » publici<br />

iuris evaserunt, 1323; de abortu responsum<br />

Pont. Comm. C.I.C., 1818.<br />

Vocatio. Nuntius a S. P. scripto datus ob<br />

diem ad vocationes in Ecclesia fovendas<br />

dicatum, 1237.<br />

W<br />

Weiss Liberatus et socii (Ven.). Decretum<br />

de martyrio, 1487.<br />

Wisintainer Amabilis (Ven.).<br />

V. Paulina a Corde Iesu Agonizantis.<br />

Zaire.<br />

V. Ad Limina.<br />

Zambia.<br />

V. Ad Limina; Legati Nationum.<br />

Z


CORRIGENDA ET DELENDA<br />

in vol. LXXX (1988) Comentarii ACTA APOSTOLICAE SEDIS<br />

pag. 10, linea 18: loco Sanctorum, legatur Beatorum.<br />

pag. 240, lineae 8-9 (11 gennaio ... ), 13 (3 febbraio ... ), 16-17 (5 ... )<br />

deleantur.<br />

pag. 586, linea 10 : loco Sanctorum, legatur Beatorum.<br />

pag. 592, linea 3: loco Beatorum, legatur Sanctorum.<br />

pag. 702, linea 3 : loco Arnaldo, legatur Arnoldo.<br />

pag. 707, linea 16 : loco LXXIV, legatur LXXXIV.<br />

pag. 846, linea 16 : loco dedit. Seriem, legatur dedit seriem.<br />

pag. 884, art. 96 : loco omnibus clericis, legatur pro omnibus clericis.<br />

pag. 902, art. 161: loco de Ecclesiis Orientalibus, legatur pro Ecclesiis<br />

Orientalibus.<br />

pag. 907, art. 177 : verba quorum unus Praesidis munere fungitur deleantur.<br />

pagg. 1040-1041: provisiones et nominationes relatae deleantur, cum<br />

perfectius pagg. 1247-1249 proponantur.<br />

pag. 1043, linea 24 : loco Donum, legatur Domum.<br />

pag. 1045, linea 4 : loco actu, legatur casu.<br />

pag. 1048, linea 18: loco Pionetti, legatur Pianetti.<br />

pag. 1049, linea 10 a fine : loco Visintainer, legatur Wisintainer.<br />

pag. 1247, linea 13 : loco Ondivoanae, legatur Oniwanae.<br />

pagg. 1351-1358 per ordinem disponantur.<br />

pag. 1494, linea 19 a fine : loco Lis, legatur Luis.<br />

pag. 1527, linea 10 a fine : loco Falerii, legatur Faleriis.


OCTOGESIMUM VOLUMEN<br />

COMMENTARII OFFICIALIS « ACTA APOSTOLICAE SEDIS »<br />

ABSOLVITUR DIE XXXI DECEMBRIS MCMLXXXVIII<br />

TYPIS POLYGLOTTIS VATICANIS

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!