05.03.2013 Views

mobiluri telekomunikaciis miwispira da Tanamgzavruli sistemebi

mobiluri telekomunikaciis miwispira da Tanamgzavruli sistemebi

mobiluri telekomunikaciis miwispira da Tanamgzavruli sistemebi

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

g. murjikneli, g. robitaSvili,<br />

T. vekua, a. robitaSvili<br />

<strong>mobiluri</strong> <strong>telekomunikaciis</strong> <strong>miwispira</strong><br />

<strong>da</strong> <strong>Tanamgzavruli</strong> <strong>sistemebi</strong><br />

`teqnikuri universiteti”@


saqarTvelos teqnikuri universiteti<br />

g. murjikneli, g. robitaSvili,<br />

T. vekua, a. robitaSvili<br />

<strong>mobiluri</strong> <strong>telekomunikaciis</strong> <strong>miwispira</strong><br />

<strong>da</strong> <strong>Tanamgzavruli</strong> <strong>sistemebi</strong><br />

<strong>da</strong>mtkicebulia stu-s<br />

sare<strong>da</strong>qcio-sagamomcemlo sabWos<br />

mier. 27.05.2009, oqmi #5<br />

Tbilisi<br />

2009


uak 621. 396.<br />

wignSi ganxilulia <strong>mobiluri</strong> <strong>telekomunikaciis</strong>,<br />

<strong>mobiluri</strong> <strong>da</strong> <strong>Tanamgzavruli</strong> radiokavSiris <strong>sistemebi</strong>s<br />

agebis ZiriTadi principebi. mocemulia arsebuli<br />

<strong>da</strong> perspeqtiuli <strong>sistemebi</strong>s detaluri ana-lizi.<br />

gaanalizebulia IMT-2000-is (Intennational Mobile Telecommunications-2000<br />

_ <strong>mobiluri</strong> <strong>telekomunikaciis</strong> saer-<br />

TaSoriso sistema-2000-is agebis konceptualuri <strong>da</strong><br />

meTodologiuri safuZvlebi.<br />

wigni gankuTvnilia <strong>telekomunikaciis</strong> profilis<br />

studentebisaTvis, magistrantebisaTvis, doqtorantebisaTvis<br />

<strong>da</strong> <strong>da</strong>rgis specialistebisaTvis.<br />

recenzenti saqarTvelos teqnikuri<br />

universitetis energetikisa<br />

<strong>da</strong> <strong>telekomunikaciis</strong> fakultetis<br />

profesori n. uRreliZe<br />

© sagamomcemlo saxli ,,teqnikuri universiteti’’, 2009<br />

ISBN 978-9941-14-610-7<br />

http://www.gtu.ge/publishinghouse/<br />

yvela ufleba <strong>da</strong>culia. am wignis arc erTi nawili (iqneba es teqsti, foto,<br />

ilustracia Tu sxva) aranairi formiT <strong>da</strong> saSualebiT (iqneba es eleqtronuli Tu<br />

meqanikuri), ar SeiZleba gamoyenebul iqnas gamomcemlis werilobiTi nebarTvis<br />

gareSe.<br />

saavtoro uflebebis <strong>da</strong>rRveva isjeba kanoniT.


S i n a a r s i<br />

gv.<br />

Sesavali . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5<br />

Tavi I. M<strong>mobiluri</strong> <strong>telekomunikaciis</strong><br />

<strong>miwispira</strong> fiWuri <strong>sistemebi</strong>s agebis<br />

ZiriTadi princiebi . . . . . . . . . . . . . . 7<br />

1.1. <strong>mobiluri</strong> kavSiris istoria <strong>da</strong> misi ganviTarebis<br />

etapebi. <strong>mobiluri</strong> radiokavSiris <strong>sistemebi</strong> <strong>da</strong><br />

stan<strong>da</strong>rtebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7<br />

1.2. personaluri radiogamoZaxebis <strong>sistemebi</strong> . . . .12<br />

1.3. <strong>mobiluri</strong> <strong>telekomunikaciis</strong> fiWuri <strong>sistemebi</strong>.<br />

momsaxurebis teritoriis fiWebad <strong>da</strong>yofis arsi.<br />

sixSireTa ganmeorebiTi gamoyenebis principi . . .16<br />

1.4. farTozoluri <strong>mobiluri</strong> fiWuri <strong>sistemebi</strong>s<br />

agebis proncipebis analizi . . . . . . . . . . . 23<br />

Tavi II. <strong>mobiluri</strong> <strong>telekomunikaciis</strong> analoguri<br />

fiWuri <strong>sistemebi</strong> (1G) . . . . . . . . . . . . . . . . . 55<br />

2.1. <strong>mobiluri</strong> <strong>telekomunikaciis</strong> NMT-450, NMT-900<br />

stan<strong>da</strong>rtis fiWuri sistema . . . . . . . . . . . .57<br />

2.2. <strong>mobiluri</strong> <strong>telekomunikaciis</strong> AMPS stan<strong>da</strong>rtis<br />

fiWuri <strong>sistemebi</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .60<br />

2.3. <strong>mobiluri</strong> <strong>telekomunikaciis</strong> TACS stan<strong>da</strong>rtis<br />

fiWuri sistema . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61<br />

Tavi III. <strong>mobiluri</strong> <strong>telekomunikaciis</strong> cifruli<br />

fiWuri <strong>sistemebi</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .63<br />

3.1. <strong>mobiluri</strong> <strong>telekomunikaciis</strong> GSM stan<strong>da</strong>rtis<br />

fiWuri sistema . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63<br />

3.1.1. GSM qselebis arqiteqtura <strong>da</strong> misi<br />

struqturuli elementebi . . . . . . . . . . . . . 70<br />

3.1.2. signalebis struqtura <strong>da</strong> formireba GSM<br />

stan<strong>da</strong>rtSi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77<br />

3.1.3. informaciis <strong>da</strong> <strong>da</strong>cvis usafrTxoeba . . . . . 85<br />

3.2. <strong>telekomunikaciis</strong> D-AMPS stan<strong>da</strong>rtis<br />

<strong>mobiluri</strong> fiWuri sistema . . . . . . . . . . . . 90<br />

3.3. <strong>mobiluri</strong> <strong>telekomunikaciis</strong> JDC stan<strong>da</strong>rtis<br />

fiWuri sistema . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .95<br />

3.4. <strong>mobiluri</strong> <strong>telekomunikaciis</strong> meore Taobis (2G)<br />

CDMA stan<strong>da</strong>rtis fiWuri sistema . . . . . . . 98<br />

Tavi IV. <strong>telekomunikaciis</strong> perspeqtiuli IMT-2000 <strong>mobiluri</strong><br />

fiWuri <strong>sistemebi</strong>s agebis ZiriTadi principebi .109<br />

3


4.1. <strong>mobiluri</strong> <strong>telekomunikaciis</strong> mesame Taobis (3G)<br />

saerTo sargeblobis fiWuri <strong>sistemebi</strong> . . . . .109<br />

4.2. muSa sixSireTa gamoyofili zolebi <strong>da</strong> maTi<br />

gamoyenebis principebi . . . . . . . . . . . . . . . .115<br />

4.3. <strong>mobiluri</strong> fiWuri <strong>telekomunikaciis</strong> IS-95<br />

(cdmaOne) stan<strong>da</strong>rtis evolucia cdma2000<br />

stan<strong>da</strong>rtSi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117<br />

Tavi V. <strong>mobiluri</strong> <strong>telekomunikaciis</strong><br />

<strong>Tanamgzavruli</strong> <strong>sistemebi</strong> . . . . . . . . . . .125<br />

5.1. momsaxurebebi, romlebsac uzrunvelyofs<br />

<strong>mobiluri</strong> <strong>telekomunikaciis</strong> <strong>Tanamgzavruli</strong><br />

<strong>sistemebi</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125<br />

5.2. <strong>mobiluri</strong> <strong>telekomunikaciis</strong> kosmosuri<br />

aparatis orbitebi . . . . . . . . . . . . . . . . . .127<br />

5.3. <strong>mobiluri</strong> <strong>telekomunikaciis</strong> <strong>Tanamgzavruli</strong><br />

<strong>sistemebi</strong> struqtura <strong>da</strong> ganviTarebis<br />

strategia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .134<br />

5.4. <strong>mobiluri</strong> <strong>telekomunikaciis</strong> <strong>da</strong>balorbituli<br />

<strong>Tanamgzavruli</strong> <strong>sistemebi</strong> . . . . . . . . . . . . .147<br />

5.4.1. <strong>mobiluri</strong> <strong>telekomunikaciis</strong> <strong>Tanamgzavruli</strong><br />

sistema Iridium . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152<br />

5.4.2. <strong>mobiluri</strong> <strong>telekomunikaciis</strong> <strong>Tanamgzavruli</strong><br />

sistema Globarstar . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157<br />

5.5. <strong>mobiluri</strong> <strong>telekomunikaciis</strong> saSualo<br />

orbituli <strong>Tanamgzavruli</strong> <strong>sistemebi</strong>. . . . . .163<br />

5.5.1. <strong>mobiluri</strong> <strong>telekomunikaciis</strong> <strong>Tanamgzavruli</strong><br />

sistema Inmarsat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165<br />

5.5.2. <strong>mobiluri</strong> <strong>telekomunikaciis</strong> <strong>Tanamgzavruli</strong><br />

sistema Odyssey . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171<br />

5.5.3. <strong>mobiluri</strong> <strong>telekomunikaciis</strong> <strong>Tanamgzavruli</strong><br />

sistema ELLIPSO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173<br />

5.6. <strong>mobiluri</strong> <strong>telekomunikaciis</strong> <strong>sistemebi</strong><br />

geostacionaruli Tanamgzavrebis gamoyenebiT 178<br />

5.6.1. <strong>Tanamgzavruli</strong> <strong>telekomunikaciis</strong> sistemis<br />

Gomsat-is ganviTarebis koncefcia . . . . . . . 181<br />

literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186<br />

4<br />

S e s a v a l i<br />

ukanasknel periodSi msoflios ganviTarebul<br />

qveynebSi Catarebuli samuSaoebis analizi gviCvenebs,<br />

rom dReisaTvis mimdinareobs intensiuri gamokvlevebi<br />

msoflio masStabis sainformacio sivrcis<br />

SeqmnisaTvis. amasTan, misi Seqmnisa <strong>da</strong> Semdgomi ganviTarebis<br />

gzaze konceptualuri <strong>da</strong> praqtikuli<br />

Rirebulebebis mqone gamokvlevebis ZiriTad nawilebs<br />

warmoadgenen: sainformacio sivrcis subieqtebi<br />

<strong>da</strong> samsaxurebi; infokomunikaciuri industria,<br />

romelic uzrunvelyofs sainformacio sivrcis<br />

Seqmnasa <strong>da</strong> ganviTarebas obieqturad warmoqmnili<br />

axali moTxovnebis Sesabamisad.<br />

Tvisebrivad axali sainformacio sivrcis Seqmnis<br />

gzaze mis erT-erT yvelaze mniSvnelovan Semadgenel<br />

nawils warmoadgens <strong>mobiluri</strong> <strong>telekomunikaciis</strong><br />

<strong>miwispira</strong> <strong>Tanamgzavruli</strong> radiokavSiris<br />

<strong>sistemebi</strong> <strong>da</strong> Sesabamisad, saWiroa maTi Semdgomi ganviTarebis<br />

ZiriTadi prioritetebis gansazRvra.<br />

zemoaRniSnulis gaTvaliswinebiT <strong>mobiluri</strong><br />

<strong>telekomunikaciis</strong> <strong>miwispira</strong> <strong>Tanamgzavruli</strong> <strong>sistemebi</strong><br />

Tanamedrove etapze viTardeba <strong>da</strong>Cqarebuli tempebiT,<br />

swrafad izrdeba SemoTavzebuli momsaxurebebis<br />

moculoba <strong>da</strong> xarisxi, ris gamoc igi Se<strong>da</strong>rebiT masiuri<br />

<strong>da</strong> xelmisawvdomia. amasTan, maqsimalura<strong>da</strong>a SenarCunebuli<br />

momxmarebelTa individualuri moTxovnebis<br />

maqsimalurad <strong>da</strong>kmayofilebis principi. axali<br />

SesaZleblobebis realizacia xdeba, erTis mxriv,<br />

arsebuli <strong>telekomunikaciis</strong> <strong>sistemebi</strong>sa <strong>da</strong> qselebis<br />

srulyofisa <strong>da</strong> modernizaciis safuZvelze, xolo<br />

meores mxriv, iseTi axali teqnikuri ga<strong>da</strong>wyvetilebebis<br />

realizaciiT, romlebic <strong>da</strong>kavSirebulia globaluri<br />

qseluri infrastruqturis SeqmnasTan.<br />

5


winamdebare wignis amocanaa gaacnos <strong>telekomunikaciis</strong><br />

specialistTa farTo wres <strong>telekomunikaciis</strong><br />

<strong>Tanamgzavruli</strong> <strong>da</strong> <strong>mobiluri</strong> fiWuri<br />

radiokavSiris ganviTarebis etapebi <strong>da</strong> im axali<br />

teqnologiebis <strong>da</strong> realizaciebis gansakuTrebulobebi,<br />

romelTa gaTvaliswinebiT aigeba <strong>mobiluri</strong> <strong>telekomunikaciis</strong><br />

<strong>miwispira</strong> <strong>da</strong> <strong>Tanamgzavruli</strong> <strong>da</strong> <strong>mobiluri</strong><br />

fiWuri radiokavSiris perspeqtiuli <strong>sistemebi</strong>.<br />

avtorTa koleqtivi madlieri iqneba yvelasi, vinc<br />

gagviziarebs TavianT wina<strong>da</strong>debebs <strong>da</strong> saqmian SeniSvnebs,<br />

romlebic gaTvaliswinebuli iqneba wignis<br />

Semdgom ga<strong>da</strong>muSavebul gamocemebSi.<br />

6<br />

Tavi I. <strong>mobiluri</strong> <strong>telekomunikaciis</strong><br />

<strong>miwispira</strong> fiWuri <strong>sistemebi</strong>s<br />

agebis ZiriTadi princi pebi<br />

1.1. <strong>mobiluri</strong> kavSiris istoria <strong>da</strong> misi ganviTarebis<br />

etapebi. <strong>mobiluri</strong> radiokavSiris <strong>sistemebi</strong><br />

<strong>da</strong> stan<strong>da</strong>rtebi.<br />

radiosatelefono kavSiris pirveli sistema, romlis<br />

momsaxurebiT sargebloba SeeZlo nebismier<br />

msurvels, amoqmed<strong>da</strong> aSS-Si (q. sent-luisSi) 1946<br />

wels. am sistemaSi gamoiyenebo<strong>da</strong> Cveulebrivi fiqsirebuli<br />

arxebi. Tu kavSiris arxi <strong>da</strong>kavebuli iyo,<br />

maSin Tavisufal arxze ga<strong>da</strong>rTva xdebo<strong>da</strong> xeliT.<br />

rasakvirvelia aparatura iyo didi gabaritebis,<br />

xolo misi eqsploatacia _ rTuli <strong>da</strong> mouxerxebeli.<br />

teqnikis ganviTarebis paralelurad radiosatelefono<br />

kavSiris <strong>sistemebi</strong>c ufro srulyofili<br />

xdebo<strong>da</strong>: mcirdebo<strong>da</strong> maTi gabaritebi, izrdebo<strong>da</strong><br />

gamoyenebul sixSireTa diapazonebis ricxvi,<br />

umjobesdebo<strong>da</strong> rogorc sabazo, aseve sakomutacio<br />

sadgurebi. kerZod, gaCn<strong>da</strong> axali _ Tavisufali arxis<br />

avtomaturad amorCevis funqcia (Trunking). magram<br />

radiosatelefono momsaxurebis moTxovnis zrdis<br />

kvalobaze izrdebo<strong>da</strong> problemaTa arealic. maT<br />

Soris, sixSireTa resursis SezRuduloba, vinai<strong>da</strong>n<br />

fiqsirebul arxTa ricxvi gansazRvrul sixSirul<br />

diapazonSi ar SeiZleba usasrulod gaizardos, amitom<br />

radiotelefonebi, romelTa sixSiris diapazonebi<br />

mezobla<strong>da</strong>a ganlagebuli, qmni<strong>da</strong> urTierTxelSeSlebs.<br />

mecnierebi <strong>da</strong> inJinrebi cdilobdnen am problemis<br />

ga<strong>da</strong>Wras. 40-iani wlebis bolos amerikuli kompaniis<br />

AT&T-s samecniero centris Bell Laboratory-s<br />

mier SemoTavazebul iqna idea momsaxurebis mTeli<br />

7


teritoriis garkveul ubnebad <strong>da</strong>yofis Sesaxeb,<br />

romelTac Semdgom ewo<strong>da</strong>T `fiWebi~ (inglisuri sityvi<strong>da</strong>n<br />

Cell–ujredi, fiWa). am ideis Tanaxmad yoveli<br />

fiWis momsaxureba un<strong>da</strong> ganxorcielebuliyo<br />

moqmedebis SezRuduli radiusis mqone fiqsirebuli<br />

sixSiris ga<strong>da</strong>mcemiT. Sedegad, yovelgvari urTierTzegavlenis<br />

gareSe, SesaZlebeli iqnebo<strong>da</strong> imave<br />

sixSiris gamoyeneba sxva ujredSi (fiWaSi). am ideis<br />

aparaturul realizacias 30 weliwadze meti<br />

<strong>da</strong>sWir<strong>da</strong>. 70-ian wlebSi 5-ma Crdiloevropulma saxelmwifom<br />

(Sveciam, fineTma, islandiam, <strong>da</strong>niam <strong>da</strong> norvegiam)<br />

Seqmna erTiani stan<strong>da</strong>rti NMT-450 (Nordic Mobile<br />

Telephone-samuSao diapazoniT _ 450 mhc). am stan<strong>da</strong>rtis<br />

fiWuri <strong>sistemebi</strong>s eqsploatacia <strong>da</strong>iwyo 1981<br />

wels, 1983 wels ki aSS-Si funqcionireba <strong>da</strong>iwyo<br />

fiWuri kavSiris qselma AMPS (Advanced Mobile Phome<br />

Service-perspeqtiuli <strong>mobiluri</strong> satelefono sistema)<br />

stan<strong>da</strong>rtis gamoyenebiT.<br />

1985 wels NMT-450 stan<strong>da</strong>rtis bazaze SemuSavebul<br />

iqna stan<strong>da</strong>rti NMT-900.<br />

1985 wels did britaneTSi miRebul iqna stan<strong>da</strong>rti<br />

TACS (Total Access Communication Sistem _ kavSiris<br />

sistema sruli SeRweviT), amerikuli AMPS-is bazaze,<br />

xolo 1987 wels misi modifikacia _ ETACS (Enhanced<br />

TACS-gafarToebuli TACS).<br />

safrangeTSi 1985 wels miRebuli iqna stan<strong>da</strong>rti<br />

Radiocom-2000.<br />

yvela zemoaRniSnuli 8 stan<strong>da</strong>rti aris analoguri<br />

<strong>da</strong> miekuTvneba pirvel Taobas. analoguri am sistemebs<br />

ewodeba imitom, rom maTSi gamoiyeneba informaciis<br />

ga<strong>da</strong>cemis analoguri meTodebi Cveulebrivi<br />

sixSiruli (sm) <strong>da</strong> fazuri (fm) modulaciiT.<br />

8<br />

analoguri <strong>sistemebi</strong>s mTavari naklovanebebia:<br />

sxva abonentebis mier saubris mosmenis SesaZlebloba;<br />

signalebis miyuCebis winaaRmdeg efeqturi<br />

meTodebis gamoyenebis SeuZlebloba; fiWuri kav-<br />

Siris sxva<strong>da</strong>sxva stan<strong>da</strong>rtis arseboba <strong>da</strong> gamoyenebuli<br />

sixSireebis didi ga<strong>da</strong>tvirTva, ris gamoc<br />

ar mox<strong>da</strong> am <strong>sistemebi</strong>s ganviTareba.<br />

900 mhc diapazonSi erTiani evropuli fiWuri<br />

kavSiris stan<strong>da</strong>rtis SemuSavebis mizniT evropis<br />

fostisa <strong>da</strong> <strong>telekomunikaciis</strong> administraciebis<br />

gaerTianebam (CEPT-Conference of European Post and Telecommunication<br />

Administrations), romelic aerTianebs 26<br />

qveyanas, 1982 wels Seqmna specialuri jgufi GSM.<br />

igi safuZvlad <strong>da</strong>edo axal stan<strong>da</strong>rts mTel msoflioSi.<br />

abreviatura _ GSM stan<strong>da</strong>rtTan mimarTeba-<br />

Si niSnavs Semdegs _ Global Sistem of Mobile _ <strong>mobiluri</strong><br />

kavSiris globaluri sistema.<br />

1990 wels jgufis mier gamoqveynebul iqna moTxovnebi<br />

GSM stan<strong>da</strong>rtis fiWuri <strong>sistemebi</strong>s mimarT.<br />

maT Soris ZiriTadia: arxebis droiTi gancalkeveba;<br />

informaciis cifrul formaSi ga<strong>da</strong>cema; abonentis<br />

monacemTa <strong>da</strong>cva; blokuri <strong>da</strong> xvevadi kodirebis,<br />

axali modulaciis _ GSMK-s (Gaussian Minimum<br />

Shift Keyng – gausis manipulacia minimaluri sixSiruli<br />

<strong>da</strong>ZvriT) gamoyeneba.<br />

1989 wels, GSM-is mimarT teqnikuri moTxovnebis<br />

Camoyalibebamde britaneTis vaWrobisa <strong>da</strong> mrewvelobis<br />

departamentma (DTI-Departament of Trade and Industry)<br />

gamoaqveyna koncefcia `<strong>mobiluri</strong> telefonebi~,<br />

romelsac Semdeg ewo<strong>da</strong> `personaluri kavSiris<br />

qselebi~ (PCN-Personal Communication Networks). amave periodSi<br />

aSS-ma gamoaqveyna analogiuri koncefcia _<br />

9


`personaluri kavSiris momsaxureba~ (PCS-Personal<br />

Communication Service). am koncefciis realizaciis<br />

mizniT, aSS-is <strong>telekomunikaciis</strong> federalurma komisiam<br />

gamoyo sami sixSiruli ubani 1,9-2,0 ghc diapazonSi<br />

(farTozolovani PCS) <strong>da</strong> erTi sixSiruli<br />

ubani 900 mhc diapazonSi (viwrozolovani PCS).<br />

1900 wels aSS-is <strong>telekomunikaciis</strong> sferoSi samrewvelo<br />

asociaciam (TIA-Telecommunication Industry Association)<br />

<strong>da</strong>amata erovnuli stan<strong>da</strong>rti IS-54 cifruli<br />

fiWuri kavSirisaTvis. es stan<strong>da</strong>rti ufro cnobilia<br />

Semdegi abreviaturiT D-AMDS (Digital AMPS)<br />

an ADC. evropisagan gansxvavebiT aSS-Si am stan<strong>da</strong>rtisaTvis<br />

ar gamoiyo axali sixSiruli diapazonebi,<br />

amitom <strong>sistemebi</strong> muSaobs AMPS stan<strong>da</strong>rtis <strong>sistemebi</strong>s<br />

sixSirul diapazonSi.<br />

1991 wels evropaSi GSM stan<strong>da</strong>rtis bazaze Seiqmna<br />

stan<strong>da</strong>rti DCS-1800 (Digital Celluar System-1800 mhc).<br />

didma britaneTma umalve miiRo es stan<strong>da</strong>rti Tavisi<br />

koncefciis PCN-is realizaciisaTvis, ramac Tavis<br />

mxriv xeli Seuwyo am stan<strong>da</strong>rtis swraf gavrcelebas<br />

mTel msoflioSi.<br />

iaponiaSi 1991 wels miRebul iqna stan<strong>da</strong>rti JDC<br />

(Japanese Digital Cellular), romelic Tavisi parametrebiT<br />

axloa amerikul D-AMPS stan<strong>da</strong>rtTan.<br />

1992 wels germaniaSi eqspluataciaSi Sevi<strong>da</strong> GSM<br />

stan<strong>da</strong>rtis pirveli sistema.<br />

1993 wels did britaneTSi eqspluataciaSi Sevi<strong>da</strong><br />

DCS-1800 stan<strong>da</strong>rtis qseli.<br />

1993 wels amerikis samrewvelo asociaciam <strong>telekomunikaciis</strong><br />

sferoSi (TIA) miiRo stan<strong>da</strong>rti CDMA<br />

(Code Division Multiphe Access _ mravlobiTi SeRweva koduri<br />

gancalkevebiT).<br />

zemoaRniSnuli cifruli <strong>mobiluri</strong> <strong>sistemebi</strong><br />

miekuTvneba meore Taobas.<br />

10<br />

dReisaTvis fiWuri <strong>sistemebi</strong>s ganviTareba xorcieldebaP<br />

mesame Taobis <strong>sistemebi</strong>s moTxovnebis<br />

Sesabamisad. maTSi gamoiyenebian radioSeRwevis<br />

unificirebuli <strong>sistemebi</strong>, sa<strong>da</strong>c erTiandeba arsebuli<br />

fiWuri, `ugamtaro~ kavSiris <strong>sistemebi</strong> <strong>da</strong> XXI<br />

saukunis sainformacio samsaxurebi. evropaSi am<br />

koncefcias ewo<strong>da</strong> UMTS (Universal Mobile Telecommunications<br />

System – <strong>mobiluri</strong> kavSiris universaluri sistema),<br />

romelic gulisxmobs arsebuli cifruli <strong>sistemebi</strong>s<br />

SesaZleblobebis gaerTianebas mesame Taobis<br />

erTian sistemebSi – FPLMTS (Future Public Land Mobile<br />

Telephone System). am SemTxvevaSi abonentebs miewodebaT<br />

<strong>mobiluri</strong> kavSiris stan<strong>da</strong>rtizebuli momsaxurebebi.<br />

saerTo sargeblobis saerTaSoriso <strong>mobiluri</strong><br />

kavSiris sistemis (FPLMTS) Seqmnis samuSaoebs<br />

xelmZRvanelobs <strong>telekomunikaciis</strong> saerTaSoriso<br />

kavSiri (tsk) (ITU – International Telecommunication Union).<br />

am sistemisaTvis gamoyofilia sixSiruli diapazoni<br />

1-3 ghc, romelSic stacionaruli sadgurebisaTvis<br />

gamoiyofa sixSiruli zoli siganiT 60 mhc, xolo<br />

<strong>mobiluri</strong>saTvis 170 mhc (nax. 1.1).<br />

1990 1991<br />

Ppirveli Taobis<br />

<strong>sistemebi</strong><br />

CT2<br />

inglisuri sistema<br />

Telepoint<br />

NMT-450<br />

NMT-900<br />

AMPS<br />

TACS<br />

ETACS<br />

Radiocom<br />

2000<br />

1992<br />

1993<br />

meore Taobis<br />

<strong>sistemebi</strong><br />

1994<br />

GSM<br />

<strong>telekomunikaciis</strong> saerTo evropuli cifruli<br />

fiWuri sistema<br />

11<br />

1995<br />

DECT<br />

JDC<br />

<strong>telekomunikaciis</strong> iaponuri cifruli fiWuri sistema<br />

LMSS<br />

amerikuli cifruli sistema<br />

ADS<br />

<strong>mobiluri</strong> kavSirisAamerikuli cifruli<br />

sistema<br />

1996<br />

Pmesame Taobis<br />

<strong>sistemebi</strong><br />

nax. 1.1. <strong>mobiluri</strong> fiWuri <strong>sistemebi</strong>s<br />

ganviTarebis etapebi<br />

FPLMTS<br />

1997


1.2. personaluri radiogamoZaxebis <strong>sistemebi</strong><br />

didi teritoriis momsaxurebisaTvis iqmneba ise-<br />

Ti peijinguri qselebi, romlebic agebulia peijinguri<br />

kavSiris <strong>sistemebi</strong>s agebis radiosatelefono<br />

fiWuri qselebis analogiurad. fiWuri principi<br />

uzrunvelyofs signalebis miRebis saimedobas <strong>da</strong><br />

saSualebas iZleva gafarTovdes momsaxurebis zona<br />

axlad <strong>da</strong>dgmuli ga<strong>da</strong>mcemi mowyobilobebis racinaluri<br />

ganlagebis safuZvelze. fiWur principze<br />

agebuli peijinguri qselebis mtavari mtvar problemas<br />

warmoadgens mezobeli radiosadgurebis<br />

signalebis urTierTgavlena (interferencia) (nax.<br />

1.2). am efeqtis gamosaricxad gamoiyeneba an sinqronuli<br />

(Simuclast) mauwyebloba, an ga<strong>da</strong>mcemi Setyobinebebis<br />

droiTi gancalkeveba. ganvixiloT es<br />

meTodebi awvrilebiT.<br />

sinqronuli mauwyeblobis qselebSi ga<strong>da</strong>mcemi<br />

musaobs erTdroulad, magram peijeri `ver amCnevs~<br />

maT urTierTzemoqmedebas <strong>da</strong> rebulobs signals<br />

erTi gansazRvruli ga<strong>da</strong>mcemi<strong>da</strong>n. am dros aparaturis<br />

fasi Se<strong>da</strong>rebiT Se<strong>da</strong>rebiT maRalia <strong>da</strong> metad<br />

mkacri moTxovnebi waeyeneba kavSiris arxebs. arsebobs<br />

sinqronuli mauwyeblobis qselebis agebis<br />

sxva variantic, rodesac ga<strong>da</strong>mcemebis marTva xdeba<br />

sasamsaxuro (<strong>da</strong>atebiT) sixSireze. aseT SemTxvevaSi<br />

mcirdeba pir<strong>da</strong>piri radiokavSiris manZili, rac ZiriTa<strong>da</strong>d<br />

ganixileba centraluri ga<strong>da</strong>mcemi sadguris<br />

moqmedebis radiusiT, romelic gamoasxivebs signalebis<br />

sasamsaxuro sixSireze. msgavsi <strong>sistemebi</strong>s gamoyenebis<br />

areali dReisaTvis sakmaod SezRudulia,<br />

radgan ufro didi gavrceleba hpoves sistemebma<br />

signalebis droiTi gancalkevebiT, rodesac TiToeuli<br />

ga<strong>da</strong>mcemi muSaobs misTvis gamoyofili drois<br />

12<br />

nax. 1.2. radioga<strong>da</strong>mcemebis signalebis<br />

urTierTzegavlenis gamartivebuli sqema<br />

monakveTSi (drois fanjara). amis gamo, ramdenime ga<strong>da</strong>mcemis<br />

moqmedebis zonaSi, peijeri drois mocemul<br />

momentSi iRebs signals mxolod erT-erTi maTgani<strong>da</strong>n.<br />

es niSvnelovnad amcirebs wayenebul moTxovnebs<br />

aparaturisa <strong>da</strong> kavSiris arxebis mimarT, magram amasTan<br />

mcirdeba abonentebis ricxvi, rac ori droiTi fanjaris<br />

SemTxvevaSi Seadgens - 10000 abonents <strong>da</strong> 6500<br />

abonents sami fanjris SemTxvevaSi.<br />

arsebobs agreTve did teritoriul qselebSi<br />

signalebis <strong>da</strong>yofis mesame meTodi. igi efuneba<br />

peijinguri repitorebis gamoyenebas. am SemTxveva-<br />

Si TiToeuli sabazo sadguri Setyobinebebis mimRebiTaa,<br />

romlebic muSaobs erT sixSireze. mezobeli<br />

sadgurebi<strong>da</strong>n signalebis ga<strong>da</strong>cemis Setyobinebebi<br />

miiReba mimRebis mier <strong>da</strong> grovdeba specialur buferul<br />

mowyobilobaSi. amis Semdeg mocemuli sabazo<br />

13


sadgurebisaTvis gamoyofili garkveuli drois ganmavlobaSi<br />

(droiTi fanjara) ga<strong>da</strong>icema (nax. 1.2).<br />

ganvixiloT mokled fiWur principebze agebuli<br />

ormxrivi peijinguri qselebis agebis principebi.<br />

fiWuri kavSirisa <strong>da</strong> personaluri radiogamoZaxebis<br />

sistemebs Soris konkurenciam ganapiroba<br />

peijinguri kavSiris iseTi axali stan<strong>da</strong>rtis SemuSaveba,<br />

romelic gulisxmobs Setyobinebebis urTierTgacvlas<br />

1930-1990 mhc sixSirul diapazonSi.<br />

ormxrivi peijinguri kavSiri pirvelad organizebul<br />

iqna amerikuli korporacia `Sky Tel Corp~ -is mier.<br />

am qselSi gamoyenebulia axali Taobis peijerebi.<br />

vinai<strong>da</strong>n ormxrivi peijinguri <strong>sistemebi</strong> uzrunvelyofs<br />

Setyobinebebis ara marto ga<strong>da</strong>cemas, aramed<br />

maTze pasuxis miRebas, saWiroa stan<strong>da</strong>rtuli peijingur<br />

mimRebs gaCndes mcire simZlavris ga<strong>da</strong>mcemi.<br />

aseTi peijerebis gamoyenebisas, romlebic saSualebas<br />

iZleva <strong>da</strong><strong>da</strong>sturdes Setyobinebebis miReba, Sesa-<br />

Zlebelia mniSvelovnad Semcirdes fiWuri sabazo<br />

sadgurebis ga<strong>da</strong>cemebis simZlavre.<br />

<strong>da</strong>sasrul, ganvixiloT deisaTvis msoflioSi <strong>da</strong>nergili<br />

peijinguri radiokavSiris stan<strong>da</strong>rtebi.<br />

erTmxrivi peijinguri kavSiris yvelaze gavrcelebul<br />

stan<strong>da</strong>rts warmoadgens peijerebisaTvis signalebis<br />

ga<strong>da</strong>cemis stan<strong>da</strong>rti POSAG (Post Office Code Stan<strong>da</strong>rtization<br />

Advisory Group) es stan<strong>da</strong>rti SemuSavebul iqna<br />

didi britaneTis safosto uwyebis mier <strong>da</strong> 1982 wels<br />

<strong>da</strong>mtkicebul iqna didi britaneTis safosto uwyebis<br />

mier <strong>da</strong> 1982 wels <strong>da</strong>mtkicebul iqna tsk-is mier,<br />

rogorc protokoli RPCN1 (Radio paging Code N1).<br />

1992 wels <strong>telekomunikaciis</strong> sferoSi stan<strong>da</strong>rtizaciis<br />

evropuli institutis mier <strong>da</strong>mtkicebuli<br />

iqna saerToevropuli stan<strong>da</strong>rti ETS 300-133, anu<br />

sxvagvarad ERMES (European Radio Message System),<br />

romelic 1994 wels tsk-s mier rekomendebul iqna<br />

14<br />

nax. 1.3. informaciis ga<strong>da</strong>cema peijinguri<br />

repitorebis gamoyenebiT<br />

rogorc saerTaSoriso stan<strong>da</strong>rti msoflios sxava<strong>da</strong>sxva<br />

qveynebisTvis. mis mTavar <strong>da</strong>debiT Tvisebas<br />

warmoadgens is, rom igi srulad SeTavsebadia evropul<br />

GSM stan<strong>da</strong>rtebTan.<br />

1993 wels Motorola-s specialistebis mier SemuSav<strong>da</strong><br />

maRalxarisxuli peijinguri stan<strong>da</strong>rti FLEX<br />

radioarxebis gamtarunarianobis gazrdis mizniT.<br />

1983 wels evropis radiomauwyeblobis kavSirma<br />

(EBU) miiRo mraalmiznobrivi stan<strong>da</strong>rti RDS (Radio<br />

Data sistem).<br />

1983 wels Motorola-m SeimuSava stan<strong>da</strong>rti - GSC -<br />

Golay Seguential Code -goleis mimdevrobiTi kodis<br />

safuZvelze.<br />

dReisaTvis agreTve SemuSavebulia ormxrivi<br />

peijinguri stan<strong>da</strong>rti, Nexus, israelis firma Nexus-is<br />

mier. (tavi<strong>da</strong>n igi Semusav<strong>da</strong> samxedro programisaTvis,<br />

magram Semdgom mox<strong>da</strong> mis sxva miznebisaTvis<br />

gamoyeneba).<br />

15


1.3. <strong>mobiluri</strong> <strong>telekomunikaciis</strong> fiWuri<br />

<strong>sistemebi</strong>. momsaxurebis teritoriis<br />

fiWebad <strong>da</strong>yofis arsi. sixSireTa<br />

ganmeorebiTi gamoyenebis princi pebi<br />

rogorc zemoT aRiniSna, fiWuri <strong>telekomunikaciis</strong><br />

erT-erT ZiriTad princips warmoadgens momsaxurebis<br />

teritoriis fiWebad <strong>da</strong>yofa. ganvixiloT<br />

es sakiTxebi <strong>da</strong>wvrilebiT.<br />

momsaxurebis teritoriis ujredebad (fiWebad)<br />

<strong>da</strong>yofa SesaZlebelia ori meTodiT:<br />

_ kavSiris sistemaSi signalebis gavrcelebis<br />

statistikuri maxasiaTeblebis gazomvis safuZvelze;<br />

_ konkretul raionSi signalis gavrcelebis gazomvis<br />

an gaTvlebis safuZvelze.<br />

pirveli meTodis realizaciisas momsaxurebis<br />

teritoria iyofa erTiani formis zonebad, statistikuri<br />

radiofizikis meTodebis gamoyenebiT ganisazRvreba<br />

maTi zomebi, <strong>da</strong> Sesabamisad, is minimaluri<br />

manZili maT Soris, romlis drosac uzrunveliyofa<br />

urTierTgavlenis <strong>da</strong>saSvebi doneebi.<br />

teritoriis optimaluri <strong>da</strong>yofisaTvis, e.i. imgvarad<br />

<strong>da</strong>yofisaTvis, rodesac adgili ar aqvs ubnebis<br />

ga<strong>da</strong>farvas an maT gamotovebas, fiWis formisaTvis<br />

SeiZleba gamoyenebul iqnes mxolod sami tipis<br />

geometriuli figura: samkuTxedi, kvar<strong>da</strong>ti <strong>da</strong><br />

eqvskuTxedi, radganac Tu maT centrSi ganvaTavsebT<br />

wriuli mimarTulobis diagramis mqone antenas, faqtobrivad<br />

miiRweva SeRwevadoba fiWis yvela kidemde.<br />

16<br />

pirveli meTodis gamoyenebisas im zonebs Soris<br />

intervali, romelebSic gamoiyeneba erTnairi muSa<br />

arxebi, rogorc wesi, aris imaze meti, rac aucilebelia<br />

urTierTxelSeSlebis <strong>da</strong>saSveb doneze Senar-<br />

CunebisaTvis.<br />

iTvleba, rom ufro misaRebia fiWebad <strong>da</strong>yofis<br />

meore meTodi. am SemTxvevaSi zustad izomeba an<br />

iangariSeba sistemis parametrebi, raTa ganisazRvros<br />

bazuri sadgurebis is minimaluri ricxvi, romelic<br />

uzrunvelyofs mTel teritoriaze abonentebis <strong>da</strong>makmayofilebel<br />

momsaxurebas; ganisazRvreba maTi<br />

ganlagebis optimaluri adgilebi reliefis Taviseburebebis<br />

gaTvalisiwnebiT; dgindeba mimarTuli<br />

antenebis, retransliatorebis gamoyenebis SesaZlebloba<br />

<strong>da</strong> sxv.<br />

yovel fiWas emsaxureba Tavisi ga<strong>da</strong>mcemi mcire<br />

gamosasvleli simZlavriT <strong>da</strong> kavSiris arxebis<br />

SezRuduli raodenobiT. es saSualebas iZleva, igive<br />

sixSireebi gamoyenebul iqnes sxva, <strong>da</strong>SorebiT ganlagebul<br />

fiWebSi <strong>da</strong>, amasTan, adgili ar hqondes<br />

urTierTxelSeSlebs. Teoriulad, erTnairi six-<br />

Sireebi SeiZleba gamoyenebul iqnes mezobel fi-<br />

WebSic, magram praqtikaSi momsaxurebis zonebi Sei-<br />

Zleba ga<strong>da</strong>ifaros sxva<strong>da</strong>sxva faqtorebis zegavleniT,<br />

magaliTad, radiotalRebis gavrcelebis pirobebis<br />

Secvlis gamo. amitom mezobel fiWebSi gamoiyeneba<br />

sxva<strong>da</strong>sxva sixSireebi. nax. 1.4-ze mocemulia fiWebis<br />

agebis magaliTi sami F1-F3 sixSiris gamoyenebiT.<br />

17


R<br />

F2<br />

F1<br />

F3<br />

F1, F2,F3 - bazuri sadgurebis sixSireebi<br />

F1<br />

F3<br />

F2<br />

F2<br />

F1<br />

F3<br />

nax. 1.4. fiWebis agebis magaliTi sam sixSireze<br />

fiWebis jgufs, sxva<strong>da</strong>sxva sixSireebis nakrebiT,<br />

ewodeba klasteri. mis ganmsazRvrel parametrs war-<br />

moadgens mezobel fiWebSi gamoyenebul sixSireTa<br />

raodenoba. magaliTad, nax. 1.2-ze klasteris ganzomileba<br />

tolia 3-is, magram, praqtikaSi es ricxvi Sei-<br />

Zleba aRwevdes TxuTmets.<br />

ZiriTadi idea, rasac efuZneba kavSiris fiWuri<br />

principi, mdgomareobs aramomijnave fiWebSi six-<br />

Sireebis xelmeored gamoyenebaSi. pirveli Taobis<br />

analogur fiWur sistemebSi (analogur sistemebSi)<br />

gamoiyenebo<strong>da</strong> mimarTulobis wriuli diagramis mqone<br />

antenebi (nax. 1.5). aseTi principi gulisxmobs erT-<br />

nairi simZlavris signalebis ga<strong>da</strong>cemas yvela mimarTulebiT.<br />

amitom mocemul fiWaSi mdebare saabo-<br />

18<br />

F1<br />

F3<br />

F2<br />

D<br />

F2<br />

F1<br />

F3<br />

F1<br />

F3<br />

F2<br />

nento radiosadgurs SesaZloa Seeqmnas xelSeSle-<br />

bi misgan sxva<strong>da</strong>sxva mimarTulebT ganlagebuli sabazo<br />

sadgurebi<strong>da</strong>n.<br />

sabazo sadgurebi, sa<strong>da</strong>c <strong>da</strong>iSveba sixSireTa gan-<br />

meorebiTi gamoyeneba, <strong>da</strong>Sorebulia erTmaneTisagan<br />

D manZiliT, romelsac `<strong>da</strong>mcavi intervali~ ewode-<br />

ba. sixSireTa ganmeorebiTi gamoyenebis SesaZleblo-<br />

ba gansazRvravs fiWur principze agebuli <strong>telekomunikaciis</strong><br />

<strong>sistemebi</strong>s maRal efeqturobas.<br />

F5<br />

F4<br />

R<br />

R<br />

F6<br />

F1<br />

F3<br />

F7<br />

F2<br />

nax. 1.5. araSeuRlebul fiWebSi sixSireTa<br />

meoradi gamoyenebis modeli<br />

momijnave sabazo sadgurebi, romlebSic gamoiyeneba<br />

sixSirul arxTa sxva<strong>da</strong>sxva nakrebebi, qmnian<br />

jgufs C sadgurisagan. Tu TiToeul sabazo sad-<br />

gurSi gamoiyeneba m arxis nakrebi <strong>da</strong> erTi arxis<br />

19<br />

F5<br />

F4<br />

D<br />

F6<br />

F1<br />

F3<br />

F7<br />

F2


sixSiruli zolis sigane aris F k , maSin fiWuri siste-<br />

mis saerTo sixSiruli zolis sigane toli iqneba<br />

F c = F k mC.<br />

amgvarad, C sidide araa <strong>da</strong>mokidebuli nakrebSi<br />

arxTa raodenobaze <strong>da</strong> igi gansazRvravs sistemaSi<br />

arxebis minimalur ricxvs. mas sistemis sixSiruli<br />

parametri an sixSireTa ganmeorebis koeficienti<br />

ewodeba.<br />

eqvskuTxedis formis fiWebis gamoyeneba saSu-<br />

alebas iZleva moxdes aucilebel sixSireTa diapa-<br />

zonis siganis minimizacia, vinai<strong>da</strong>n aseTi forma<br />

uzrunvelyofs optimalur Tanafardobas C-sa <strong>da</strong><br />

D-s Soris.<br />

xelSeSlebis donis Semcirebis erT-erT meTods<br />

warmoadgens iseTi seqtoruli antenebis gamoyeneba,<br />

romelTac gaaCnia mimarTulobis viwro diagrama.<br />

dReisaTvis sixSireTa gameorebis gavrcelebul me-<br />

Tods warmoadgens sabazo sadgurebSi 3-seqtoriani<br />

antenebis <strong>da</strong> sami mezobeli sadgurisaTvis fiqsire-<br />

buli 9 sixSirisgan Sedgenili jgufis gamoyeneba<br />

(nax. 1.6). am SemTxvevaSi gamoiyeneba antenebi, romel-<br />

Ta mimarTulobis diagramis sigane Seadgens 120-s.<br />

yvelaze efeqturia aSS-is firma Motorola-s mier<br />

SemoTavazebuli sixSireTa ganmeorebiTi gamoyenebis<br />

meTodi. am meTodis realizaciisas (nax. 1.7) TiToeu-<br />

li sixSire klasteris farglebSi (romelic 4 ujredisagan<br />

Sedgeba) gamoiyeneba orjer. TiToeuli maT-<br />

ganis sabazo sadgurs SeuZlia imuSaos 12 sixSireze<br />

60-iani siganis mimarTulobis diagramis mqone antenis<br />

gamoyenebiT.<br />

20<br />

4<br />

1<br />

7<br />

2 3<br />

5 8 6 9<br />

4<br />

4<br />

1<br />

2 3<br />

5 8 6<br />

4<br />

1<br />

1 2<br />

3<br />

1<br />

7 5 8<br />

6<br />

21<br />

7<br />

7<br />

9<br />

5<br />

9<br />

2<br />

4<br />

4<br />

1<br />

7<br />

3<br />

8 6 9<br />

nax. 1.6. sam seqtorian fiWebSi sixSiris meoradi<br />

gamoyenebis modeli<br />

6<br />

6<br />

2<br />

12<br />

3<br />

11<br />

10<br />

4<br />

9<br />

1<br />

8<br />

8<br />

7<br />

7<br />

6<br />

6<br />

2<br />

11<br />

3<br />

12<br />

2<br />

12<br />

3<br />

11<br />

9<br />

4<br />

10<br />

1<br />

10<br />

4<br />

9<br />

1<br />

5<br />

5<br />

8<br />

8<br />

6<br />

6<br />

7<br />

7<br />

2<br />

12<br />

3<br />

11<br />

2<br />

11<br />

3<br />

12<br />

10<br />

4<br />

9<br />

1<br />

9<br />

4<br />

10<br />

1<br />

nax. 1.7. or mezobel fiWaSi sixSiris meoradi<br />

gamoyenebis modeli<br />

8<br />

8<br />

5<br />

5<br />

7<br />

7<br />

6<br />

6<br />

2<br />

11<br />

3<br />

12<br />

2<br />

12<br />

3<br />

11<br />

9<br />

4<br />

10<br />

1<br />

10<br />

4<br />

9<br />

1<br />

5<br />

5<br />

8<br />

8<br />

7<br />

7<br />

2<br />

11<br />

3<br />

12<br />

9<br />

4<br />

10<br />

1<br />

7<br />

5<br />

5


Catarebuli analizis safuZvelze SeiZleba ganisazRvros<br />

sixSireTa ganmeorebiT gamoyenebis safuZvelze<br />

agebuli <strong>telekomunikaciis</strong> <strong>mobiluri</strong> fi-<br />

Wuri radiokavSiris sistemis ZiriTadi Semadgeneli<br />

nawilebi. kerZod, kavSiris fiWuri sistemis<br />

yovel ujreds (fiWas) emsaxureba mravalarxiani<br />

mimReb-ga<strong>da</strong>mcemi, romelsac ewodeba sabazo sadguri.<br />

igi garkveulwilad warmoadgens interfeiss fi-<br />

Wur telefonsa <strong>da</strong> <strong>mobiluri</strong> kavSiris centrs Soris.<br />

sabazo sadguris arxTa raodenoba, rogorc wesi, 8is<br />

jeradia, mag. 8, 16, 32... sabazo sadguris erT-erTi<br />

arxi aris mmarTveli (Control Channel). zogierT SemTxvevaSi<br />

SeiZleba igi iwodos gamoZaxebis arxad (Calling<br />

Channel). am arxis meSveobiT xdeba mobilur obieqt-<br />

Tan SeerTeba gamoZaxebisas, xolo laparaki iwyeba<br />

mas Semdeg, rac moiZebneba im momentisaTvis Tavisufali<br />

arxi <strong>da</strong> moxdeba masze ga<strong>da</strong>rTva. yvela es<br />

procesi mimdinareobs swarfad <strong>da</strong> amitom SeumCnevelia<br />

abonentisaTvis.<br />

fiWuri kavSiris nebismieri arxi dupleqsuria<br />

<strong>da</strong> iyenebs sixSireTa wyvils, e.i. sabazo <strong>da</strong> <strong>mobiluri</strong><br />

sadguris sixSireebi sxva<strong>da</strong>sxvaa. yvela sabazo<br />

sadguri mierTebulia <strong>mobiluri</strong> kavSiris komutaciis<br />

centrTan (komutatorTan) <strong>da</strong> gamoyofilia<br />

gamtariani an radiosareleo kavSiris arxebiT. komutaciis<br />

centri MSC (Mobile Services Switching Center) _<br />

es aris fiWuri sistemis avtomaturi satelefono<br />

sadguri, romelic asrulebs qselis marTvis yvela<br />

funqcias. kerZod, igi mudmivad afiqsirebs <strong>mobiluri</strong><br />

sadgurebis ga<strong>da</strong>adgilebas, axorcielebs maT<br />

estafetur ga<strong>da</strong>cemas <strong>da</strong> sxv.<br />

22<br />

1.4. farTozoluri <strong>sistemebi</strong>s<br />

agebis princi pebis analizi<br />

zemoT ganxiluli iyo <strong>telekomunikaciis</strong> <strong>mobiluri</strong><br />

fiWuri radiokavSiris sistemebSi sixSireTa<br />

ganmeorebiTi gamoyenebis princi pebi, romlebic sa-<br />

Sualebas iZleva Se<strong>da</strong>rebiT efeqturad iqnas gamoyenebuli<br />

sixSireTa speqtri. miuxe<strong>da</strong>vad amisa six-<br />

SireTa speqtris gamoyenebis efeqturobis Semdgomi<br />

gazr<strong>da</strong> warmoadgens aqtualur amocanas. es<br />

gamowveulia imiT, rom dReisaTvis msoflioSi aris<br />

3 ghc sixSiremde speqtris mwvave deficiti. aRniSnuli<br />

problemis ga<strong>da</strong>Wris erT-erTi gzaa farTozoluri<br />

sistemis gamoyeneba, romlebic efuZneba CDMA<br />

(Code Division Multiple Access _ mravlobiTi SeRweva koduri<br />

gancalkevebiT) teqnologiis gamoyenabas.<br />

CDMA teqnologiis SemTxvevaSi gamoiyeneba rTuli<br />

signalebi. rogorc cnobilia, rTuli ewodeba<br />

signalebs, romelTa xangrZlivobis namravli speqtris<br />

siganeze gacilebiT metia erTze.<br />

B = T F, B>>1,<br />

sa<strong>da</strong>c B, Т <strong>da</strong> F - Sesabamisad baza, xangrZlivoba<br />

<strong>da</strong> signalis speqtris siganea.<br />

rTuli signalebis teqnologiis ZiriTadi idea<br />

mdgomareobs viwrozolovani f signalebis gar<strong>da</strong>qmnaSi<br />

farTozolovan F signalebad ucvleli E<br />

energiiT, rogorc naCvenebia nax.1.8-ze. energiis<br />

simkvrive SeiZleba Sefasebul iqnas E/ f fardobiT.<br />

farTozolovani ga<strong>da</strong>cemis gamoyenebisas eTerSi<br />

asxiveben signals winaswar gansazRvruli gafar-<br />

Toebuli F zoliT, ase rom gamosasvleli signalis<br />

energiis speqtraluri simkvrive mcirdeba F/<br />

f-jer <strong>da</strong> Seadgens E/ F.<br />

23


2.6. naxazi<strong>da</strong>n Cans, rom miRebul rTul signals,<br />

martiv sawyis signalTan Se<strong>da</strong>rebiT aqvs xmaurise-<br />

bri saxe sixSiris F intervalSi. gasagebia, rom<br />

rac ufro `gaWimulia~ F rTuli signalis zoli<br />

mudmivi E energiis dros, miT ufro naklebia signalis<br />

energiis speqtraluri simkvrive.<br />

signalebi didi baziT xasiaTdebian mTeli rigi<br />

upiratesobebiT. aseTebia:<br />

kavSiris <strong>sistemebi</strong>s maRali xelSeSlamdgradoba;<br />

kavSiris arxebSi signalebis <strong>da</strong>maxinjebebTan<br />

efeqturi brZolis SesaZlebloba;<br />

mravali abonentis erTdrouli muSaoba six-<br />

Siris saerTo zolSi arxebis koduri <strong>da</strong>yofis xarjze;<br />

sixSiris speqtris ufro efeqturi gamoyeneba<br />

SezRudul teritoriaze.<br />

nax. 1.8. signalis speqtris gar<strong>da</strong>qmna<br />

24<br />

sistemis xelSeSla<strong>da</strong>culoba - xelSeSlebis<br />

zemoqmedebasTan <strong>da</strong>pirispirebis saSualebaa. radiokavSiris<br />

arxSi <strong>da</strong>maxinjeba mniSvnelovanwilad<br />

ganpirobebulia signalebis mravalsxivuri gavr-<br />

celebiT, rodesac signali modis miRebis wertil-<br />

Si sxva<strong>da</strong>sxva gziT. mravalricxovani <strong>da</strong>brkolebe-<br />

bi<strong>da</strong>n areklebs mivyavarT miRebis wertilSi sxive-<br />

bis interferenciasTan, rac mniSvnelovnad arTulebs<br />

kavSiris sistemis muSaobas. milevis kompensacii-<br />

saTvis Cveulebriv zrdian sabazo sadguris ga<strong>da</strong>-<br />

cemis simZlavres 10...20 db-mde. rTuli signalebis<br />

gamoyeneba iZleva mravalsxivianobasTan brZolis<br />

ufro efeqtur saSualebas.<br />

rTuli signalebis gamoyenebisas SesaZlebelia<br />

calkeuli sxivebis signalebi gamoiyos saerTo in-<br />

terferenciuli suraTi<strong>da</strong>n miRebis dros korel-<br />

aciuli <strong>da</strong>muSavebis xarjze. nax.1.9,a-ze gamosaxulia<br />

kompleqsuri fazamani pulirebuli rTuli signa-<br />

li T xangrZlivobiT. nax.1.9,b-ze gamosaxulia sig-<br />

nali koreliatoris gamosasvlelze _korelatoris<br />

gamoZaxili. es gamoZaxili Seesabameba signalis av-<br />

tokorelaciur funqcias, romelsac aqvs 2T xangr-<br />

Zlivoba. masSi SeiZleba gamovyoT ori mkveTrad<br />

gansxvavebuli struqtura:<br />

1) signalis avtokorelaciuri funqciis centr-<br />

Si wvrili impulsis saxiT mkveTri naxtomi _ wodebuli<br />

centralur pikad, romlis amplitu<strong>da</strong>a R 0 ,<br />

xolo xangrZlivoba ukuproporciulia signalis<br />

speqtris siganisa: τ 0 =1/ F.<br />

25


nax. 1.9. rTuli signalebi <strong>da</strong><br />

mravalsxivianobasTan brZola<br />

2) avtokorelaciuri funqciis <strong>da</strong>rCenili nawili,<br />

romelic warmoadgens gverdiTi furclebis<br />

erTobliobas maqsimaluri doniT R a .<br />

nax. 1.9.g-ze gamosaxulia koreliatoris gamoZaxili<br />

ramdenime signalze. Tu sxivebs Soris <strong>da</strong>yovneba<br />

t metia centraluri pikis xangrZlivobaze,<br />

maSin sxivebi SeiZleba gamoiyos. mravalsxivianobasTan<br />

brZolis aseTi principi iqna gamoyenebuli<br />

pirvelad farTozolovani signalebiT kav-<br />

Siris sistemaSi.<br />

26<br />

a) rTuli signalebis <strong>da</strong>muSavebis ZiriTadi<br />

princi pebi<br />

cnobilia sistemebSi rTuli signalebis <strong>da</strong>muSavebis<br />

ramodenime xerxi, magram yvela SemTxvevaSi aucilebelia<br />

ganxorcieldes:<br />

signalis bazis gafarToeba kodis meSveobiT;<br />

ga<strong>da</strong>mcemi <strong>da</strong> mimRebi mxareebis koduri sinqronizacia;<br />

sistemaSi urTierTxelSeSlebis donis Senar-<br />

Cuneba <strong>da</strong>saSveb farglebSi;<br />

optimaluri koduri mimdevrobebis gamoyeneba<br />

sistemis maxasiaTeblebis gaumjobesebis mizniT.<br />

arsebobs ori ZiriTadi xerxi signalebis bazis<br />

gafarToebisaTvis:<br />

ga<strong>da</strong>mtani sixSiris swrafi naxtomiseburi cvlileba;<br />

sixSiris speqtris pir<strong>da</strong>piri gafarToeba.<br />

ga<strong>da</strong>mtani sixSiris naxtomiseburi cvlilebis<br />

dros Setyobinebis yovel simbolos ga<strong>da</strong>scemen diskretul<br />

sixSireTa nakrebis meSveobiT.<br />

meore xerxis SemTxvevaSi viwrozolovan signals<br />

amravleben fsevdoSemTxveviT mimdevrobaze, romelic<br />

Sesdgeba N elementiani jgufebisagan (Cipebisagan),<br />

romelTa ganmeorebis periodi Т = N , sa<strong>da</strong>c erTi<br />

elementis xangrZlivobaa. am SemTxvevaSi signalis<br />

baza B ricxobrivad fsevdoSemTxveviTi mimdevrobis<br />

periodSi elementebis N raodenobis tolia.<br />

praqtikaSi xSirad iyeneben binarul fsevdoSemTxveviT<br />

mimdevrobas, romlis Semadgeneli elementebi<br />

pirobiTad SeiZleba aRiniSnos `+1~ <strong>da</strong> `-1~ simboloebiT.<br />

aseT mimdevrobebs aqvT mTeli rigi saWiro<br />

Tvisebebi:<br />

fsevdoSemTxveviT mimdevrobaSi `-1~ <strong>da</strong> `+1~ elementebis<br />

raodenoba <strong>da</strong>axloebiT Tanabaria;<br />

27


ganmeorebis N periodis mqone fsevdo-SemTxveviTi<br />

mimdevrobis nebismieri r sigrZis CamonaWeri,<br />

romelic Sedgeba `+1~ an `-1~ elementebisagan, mimdevrobaSi<br />

warmoiqmneba saSualod N-jer;<br />

aseTi mimdevrobebis avtokorelaciuri <strong>da</strong> urTierTkorelaciuri<br />

funqciebi uzrunvelyofen optimalur<br />

korelaciur ga<strong>da</strong>muSavebas miRebis dros.<br />

signalis bazis gafarToebis princi pi sixSiris<br />

speqtris pir<strong>da</strong>piri gafarToebis meTodiT SeiZleba<br />

aixsnas nax.1.10-is b,g,d fragmentis meSveobiT, sa<strong>da</strong>c<br />

erTeuli biti Seesabameba `+1~ elements, xolo<br />

nulovani _ `-1~ elements.<br />

b)<br />

g)<br />

d)<br />

e)<br />

a)<br />

v)<br />

1<br />

0<br />

1<br />

0<br />

1<br />

0<br />

informaciuli<br />

signal i D(t)<br />

D(t)<br />

S(t)<br />

S(t) D(t)<br />

U(t)<br />

V(t)<br />

1<br />

-1<br />

<br />

T<br />

Kkoduri mimdevroba<br />

S(t)<br />

nax. 1.10. sixSiris pir<strong>da</strong>piri gafarToebis meTodi<br />

a) koduri modulatori;<br />

b) informaciuli signali;<br />

g) koduri mimdevroba;<br />

d) kodiT mani pulirebuli informaciuli<br />

signali;<br />

e) fazamani pulirebuli rTuli signali ;<br />

v) kompleqsuri fazamani pulirebuli signali .<br />

28<br />

rTuli signali<br />

S(t) D(t)<br />

2T 3T<br />

t<br />

t<br />

t<br />

t<br />

t<br />

ga<strong>da</strong>mcemis gamosasvlelze fazamanipulirebuli<br />

U(t) signali warmoadgens radioimpulsebis mimdevrobas,<br />

romelTa sawyisi fazebi (0 <strong>da</strong> 180) icvleba<br />

mocemuli kanoniT.<br />

ga<strong>da</strong>mtani f 0 sixSiris diskretuli signali kompleqsur<br />

formaSi SeiZleba warmodgenil iqnas ase:<br />

Re [ S<br />

{t} exp(j 2π f t)] ,<br />

S{t} 0<br />

sa<strong>da</strong>c<br />

S<br />

{t} <br />

<br />

i<br />

<br />

<br />

a<br />

S<br />

i 0(t<br />

iΔ)<br />

aris diskretuli sig-<br />

nalis kompleqsuri momvlebi.<br />

signalis i-uri impulsis kompleqsuri amplitu<strong>da</strong>:<br />

a i a<br />

i exp[ j arg( a<br />

i )] ,<br />

sa<strong>da</strong>c a i <strong>da</strong> arg( a<br />

i)<br />

Sesabamisad diskretuli sig-<br />

nalis i-uri impulsis namdvili amplitu<strong>da</strong> <strong>da</strong> sawyisi<br />

fazaa; S o(t i)<br />

- stan<strong>da</strong>rtuli radioimpulsis<br />

kompleqsuri momvlebia.<br />

{a i }={a: i=…,-1,0,1,…} mimdevrobas ewodeba koduri<br />

mimdevroba anu kodi.<br />

Tu kodur mimdevrobas aqvs gameorebis N periodi<br />

(a= a, i=…,-1,0,1,…), maSin S{t}-s ewodeba perioduli<br />

diskretuli signali, xolo N ricxvs _kodis sigrZe.<br />

nebismieri perioduli diskretuli signali<br />

(pds) SeiZleba miviRoT, impulsuri finituri N signalis<br />

gameorebiT T=N periodiT, amitom pds-saTvis<br />

marTebulia Semdegi toloba:<br />

N1<br />

S{t}= a S<br />

i 0t<br />

i rNΔ<br />

<br />

r i0<br />

diskretul signals, romlis koduri mimdevroba<br />

binaluria (a i =0,1,…,N-1, anu icvleba sawyisi fazebi,<br />

29


xolo amplitudebi mudmivi rCeba) ewodeba binaluri<br />

fazamanipulirebuli signali (bfms).<br />

Tu bfms-is elementarul impulsebs warmoadgenen<br />

xangrZlivobis sworkuTxovani Cipebi, maSin impulsis<br />

kompleqsuri amplitu<strong>da</strong> tolia:<br />

a= A exp γ <br />

j ,<br />

i<br />

sa<strong>da</strong>c A = const _ impulsis mudmivmoqmedi amplitu<strong>da</strong>a,<br />

0, π<br />

γi misi sawyisi fazaa. aseTi impulsis kompleqsuri<br />

momvlebi:<br />

S0 t <br />

1,<br />

{ 0,<br />

t [0, Δ]<br />

t ] ,0[<br />

; t <br />

] Δ , [<br />

diskretul formaSi sasargeblo informaciis<br />

signals aqvs Semdegi saxe:<br />

D=1*exp ( jd<br />

r ) , d r (0, π ).<br />

amitom kodiT mani pulirebuli ga<strong>da</strong>mtani six-<br />

Siris sainformacio signali iqneba:<br />

N1<br />

Dr i 0<br />

0<br />

r<br />

i0<br />

S(t)=Re{[ a S t i rNΔ<br />

exp j2π f t<br />

<br />

N1<br />

=Re{[A} . exp jdr<br />

exp<br />

jyi<br />

S0 t i<br />

rNΔ<br />

]exp j2πf<br />

0t<br />

<br />

r<br />

<br />

i0<br />

signalis miReba xorcieldeba optimaluri mim-<br />

Rebis meSveobiT, romelic iTvlis korelaciur integrals<br />

signalisaTvis:<br />

T<br />

,<br />

Z= x tS 0n<br />

tdt 0<br />

sa<strong>da</strong>c x(t) Semavali signalia, romelic Sedgeba<br />

sasargeblo signalisa <strong>da</strong> xmauris narevisagan; S(t)samisamarTo<br />

mimdevrobis sayrdeni aslia; T-kodis<br />

periodi. koreliatori axorcielebs Semavali far-<br />

30<br />

}<br />

Tozolovani signalis speqtris SekumSvas sixSiruli<br />

speqtris Semdgomi filtraciiT.<br />

rTuli signalebis korelaciuri <strong>da</strong>muSaveba iZle-<br />

va energetikuli mogebis saSualebas miRebis dros.<br />

b) koduri Tanmimdevrobebis kriteriumebis<br />

amorCeva<br />

koduri Tanmimdevrobebis arCeva CDMA sistemisaTvis<br />

<strong>da</strong>mokidebulia arxis ti pze: pir<strong>da</strong>piri an<br />

uku.<br />

kavSiris pir<strong>da</strong>pir arxSi upiratesoba eniWeba muSa<br />

arxebis taqtur <strong>da</strong> kadrul sinqronizacias. <strong>mobiluri</strong><br />

sadguris mimRebis Sesasvlelze narCundeba<br />

muSa arxebis samisamarTo mimdevrobebis taqturi<br />

<strong>da</strong> kadruli sinqronizaciis reJimi. arxebsSorisi<br />

xmauris minimizaciisaTvis kavSiris pir<strong>da</strong>pir arx-<br />

Si gamoiyeneba orTogonaluri signalebis ansambli.<br />

am dros mimRebis korelatori reagirebs mxolod<br />

am samisamarTo mimdevrobebze. mezobeli arxebis<br />

signalebze korelatoris gamoZaxili un<strong>da</strong> iyos<br />

nulis toli.<br />

uku arxSi situacia sxvagvaria. aq saWiroa signalebis<br />

ansambli kargi korelaciuri TvisebebiT.<br />

M abonentian sistemaSi iyeneben N sigrZis samisa-<br />

marTo mimdevrobebs. SemoviRoT aRniSvnebi: a k<br />

i<br />

31<br />

_ k-<br />

uri mimdevrobis i-uri simboloa, i=0,1,…,N-1;<br />

k=1,2,…M. maSin k <strong>da</strong> l mimdevrobebis urTierTkorelaciuri<br />

funqcia:<br />

N 1 1 k l<br />

R kl(m)<br />

a i a i ,<br />

N<br />

<br />

k l ,<br />

i0


sa<strong>da</strong>c m aris erTi mimdevrobis droiTi biji<br />

meoris mimarT. aqe<strong>da</strong>n gamomdinare CamovayaliboT<br />

urTierTkorelaciuri funqciisadmi moTxovnileba<br />

Semdegi saxiT:<br />

R max R m min<br />

b<br />

k<br />

l<br />

kl<br />

.<br />

urTierTkorelaciuri funqciis amonavardnis<br />

maqsimaluri done un<strong>da</strong> iyos rac SeiZleba mcire;<br />

avtokorelaciuri funqciis gverdiTi furclebis<br />

maqsimaluri done un<strong>da</strong> iyos rac SeiZleba mcire.<br />

CDMA sistemebSi farTo gamoyeneba aqvT N mimdevrobaze<br />

<strong>da</strong>fuZnebul binarul kodebs. es ganpirobebulia<br />

perioduli avtokorelaciuri funqciebis<br />

mqone iseTi kodebiT, romlebisTvisac:<br />

<br />

R , 1<br />

na m 1/<br />

N ,<br />

m<br />

mod N<br />

m<br />

mod N<br />

.<br />

yoveli muSa arxisaTvis gamoiyofa samisamarTo<br />

mimdevroba. CDMA sistemebs SeswevT unari imuSaon<br />

sxva radioteqnikuri saSualebebis diapazonSi. kav-<br />

Siris aseTi <strong>sistemebi</strong> uzrunvelyofen usafrTxoebis<br />

maRal xarisxs <strong>da</strong> ga<strong>da</strong>cemuli informaciis konfidencialurobas.<br />

CDMA sistemebma farTo gamoyeneba<br />

hpoves kavSiris Si<strong>da</strong> sistemebSi, ris Sedega<strong>da</strong>c<br />

farTozolovani signalebi ganicdian nakleb<br />

<strong>da</strong>nakargebs maTi gavrcelebis gzaze <strong>da</strong> iZlevian<br />

<strong>da</strong>maxinjebebTan efeqturi brZolis SesaZleblobas.<br />

g) signalis xelSeSlasTan fardoba kavSiris arxebSi<br />

signalis xelSeSlasTan fardoba uku arxSi<br />

mimReb mxareze <strong>da</strong>brkolebebisa <strong>da</strong> mezobeli arxebis<br />

signalebis zemoqmedeba iwvevs xmaurs mimRebis<br />

32<br />

saxazo traqtSi. korelatoris gamosasvlelze s/x<br />

2 2E<br />

fardoba q<br />

Ni<br />

N0<br />

<br />

;<br />

sa<strong>da</strong>c N i / 2 _ aris xmauris simZlavris ormxrivi<br />

speqtraluri simkvrive <strong>da</strong> Sesabamisad arxebsSorisi<br />

xmauri; E—informaciuli gzavnilis erTi simbolos<br />

energia (nax. 1.11).<br />

xmauris simZlavris <strong>da</strong> urTierT<strong>da</strong>brkolebaTa<br />

speqtraluri simkvriveebi tolia:<br />

Tburi xmauris simZlavris speqtruli simkvrive<br />

0 K T =K T w 1<br />

b x b 0 ,<br />

N <br />

23<br />

sa<strong>da</strong>c K =1.38 10 b <br />

_ bolcmanis mudmivaa;<br />

T =T w 1<br />

x 0 _ mimRebis saxazo traqtis xmauris temperatura;<br />

T 0 =290K, w _ mimRebis saxazo traqtis xmauris<br />

koeficienti.<br />

urTierTxelSeSlebis simZlavris speqtraluri<br />

simkvrive:<br />

N<br />

0<br />

<br />

M <br />

s<br />

BS<br />

1 P M P<br />

rx min<br />

s rx <br />

F<br />

F<br />

BS<br />

sa<strong>da</strong>c M s 1 P _ am av e fiWi s aq t i u r i<br />

rx min<br />

abonentebi<strong>da</strong>n momdinare urTierTxelSeSlebis<br />

BS<br />

simZlavrea; M sP<br />

_ urTierTxelSeSlebis<br />

rx min<br />

simZlavrea, romelic momdinareobs mezobeli fiWis<br />

aqti uri abonente bisagan, _koefic ient ia;<br />

M s _mocemuli fiWis aqtiuri abonentebis ricxvia;<br />

BS<br />

F_signalis speqtris siganea; Prx _ signalis<br />

min<br />

minimaluri moTxovnili simZlavrea mimRebis saxazo<br />

traqtis Sesasvlelze.<br />

informaciuli gzavnilis erTi simbolos energia<br />

33<br />

BS<br />

min<br />

,


P B<br />

E=<br />

F<br />

BS<br />

rx min<br />

, sa<strong>da</strong>c B-signalis bazaa.<br />

<br />

simboloebis ga<strong>da</strong>cemis siCqare fasdeba C/R<br />

fardobiT, sa<strong>da</strong>c C _ informaciis ga<strong>da</strong>cemis siCqarea,<br />

xolo R_gamoyenebuli xelSeSlamdgradi kodis<br />

siCqare. informaciis ga<strong>da</strong>cemis siCqare C <strong>da</strong>kavSirebulia<br />

rTuli signalis speqtris siganesTan Semdegi<br />

FR<br />

gamosaxulebiT: C= .<br />

B<br />

aRniSnuli formuliT miviRebT s/x fardobis<br />

gamosaxulebas simboloze ukukavSiris arxSi:<br />

q<br />

2<br />

<br />

K T<br />

b<br />

0<br />

2P<br />

w 1<br />

BS<br />

rx min<br />

<br />

B<br />

F<br />

rx<br />

BS M 1P<br />

rx F<br />

s<br />

F<br />

34<br />

M<br />

<br />

s<br />

P<br />

BS<br />

min<br />

mocemuli gamosaxuleba asaxavs s/x fardobis<br />

<strong>da</strong>mokidebulebas sabazo sadguris (BS) mimReb<br />

mowyobilobaze.<br />

CDMA sistemaSi fiWebis seqtorizacia saSualebas<br />

iZleva, rom gavzardoT qselis gatarebis unari—<br />

aqtiuri abonentebis ricxvi fiWaSi:<br />

M=M s ma<br />

,<br />

sa<strong>da</strong>c M_ aqtiuri abonentebis ricxvia fiWis<br />

erT seqtorSi; m_ seqtorizaciis koeficienti.<br />

seqtorizaciis koeficienti Tavis maqsimalur<br />

SesaZlo mniSvnelobas aRwevs mxolod erTseqtorian<br />

fiWaSi: m=1. samseqtorian fiWaSi m realuri moqmedi<br />

mniSvneloba Seadgens maqsimumi<strong>da</strong>n 85%: m=2,55.<br />

ganvsazRvroT mosazRvre fiWebis wvlili saerTo<br />

min<br />

.<br />

.<br />

S( j f )<br />

E<br />

B<br />

f<br />

N1<br />

<br />

F<br />

F<br />

N 0<br />

<br />

nax. 1.11. energetikuli Tanafardoba CDMA<br />

35<br />

F<br />

sistemaSi<br />

xelSeSlebis fonze. movaxdinoT erTseqtoriani<br />

fiWis analizi ma 1 , M M s .<br />

miRebuli Sedegi<br />

samarTliani iqneba mravalseqtoriani fiWisTvisac.<br />

CavTvaloT, rom qseli Sesdgeba erTnairi zomis<br />

fiWebisagan, abonentebi ganlagebulni arian Tanabarzomieradi<br />

qselis teritoriaze. Sefaseba movaxdinoT<br />

eqvsi fiWisTvis. nax. 1.12-ze R—warmoadgens fi-<br />

Webis r adius s ; S= R 2 _ fiWis farTobia;<br />

0<br />

D=2Rcos <br />

30 _fiWebis centrebs Soris manZilia (BS-<br />

is antenebs Soris); (r, ) _ <strong>mobiluri</strong> abonentebis<br />

f<br />

f


mimdinare koordinatebia.<br />

2 2 D r 2D<br />

r cos <br />

<br />

_ mezobeli fiWebis abo-<br />

nentebs <strong>da</strong> BS 0 -is antenebs Soris mimdinare manZi-<br />

lia.<br />

movaxdinoT mxolod erTi fiWis analizi, ramdena<strong>da</strong>c<br />

am analizis Sedegi analogiuri iqneba <strong>da</strong>narCeni<br />

fiWebisTvisac.<br />

abonentebi fiWaSi ganTavsebulia Tanabarzomierad.<br />

abonentebis raodenobis albaTobis simkvrive<br />

fiWis mocemul wertilSi koordinatebiT r, <br />

(nax. 1.10)<br />

r, <br />

W { πr , r R<br />

0<br />

1<br />

2 ;<br />

,<br />

r R<br />

signalis simZlavre, romelic miRebulia mezobeli<br />

fiWis erTi aqtiuri MS-<strong>da</strong>n, saSualod Seadgens<br />

P<br />

r, <br />

W P<br />

BS<br />

1<br />

BS<br />

RX .<br />

S <br />

RX <br />

X dS<br />

nax. 1.12. mezobeli fiWebis MS abonentebis<br />

urTierTxelSeSlebis gaangariSebisaTvis<br />

36<br />

Tu gavavrcelebT miRebul Sedegs eqvsi mosazRvre<br />

fiWis SemTxvevaze, miviRebT urTierT<strong>da</strong>brkolebaTa<br />

simZlavris jamur sidides, romelic momdinareobs<br />

mezobeli fiWebis aqtiuri abonentebi<strong>da</strong>n:<br />

BS<br />

P 6<br />

RX <br />

MP<br />

BS<br />

RX<br />

.<br />

Tu vivaraudebT, rom sistemis gatarebis unari<br />

SezRudulia mxolod urTierT<strong>da</strong>brkolebebiT, ma-<br />

Sin ukuarxSi s/x-is SefadebisTvis gveqneba:<br />

2B<br />

2<br />

q ;<br />

1<br />

75M<br />

S 1<br />

imisaTvis, rom CDMA sistemis potencialuri Sesa-<br />

Zleblobebi maqsimalurad iqnes gaTvaliswinebuli,<br />

CavTvaloT, rom sasaubro pauzis dros informacias<br />

ar ga<strong>da</strong>scemen. Tu _ albaTobaa imisa, rom<br />

abonenti drois mocemul momentSi laparakobs,<br />

xolo (1- ) – albaTobaa imisa, rom is Cuma<strong>da</strong>a, maSin<br />

albaToba imisa, rom fiWis seqtoris M s aqtiuri<br />

abonentebi<strong>da</strong>n mocemul momentSi laparakobs i abonenti,<br />

xolo (M s -i) Cuma<strong>da</strong>a, binomuri ganawilebis<br />

kanonis Sesabamisad qveqneba:<br />

M S i M S<br />

i<br />

p(<br />

i)<br />

<br />

<br />

i <br />

<br />

1 .<br />

<br />

maSasa<strong>da</strong>me, saSualod sistemaSi s/x-is Sefardeba<br />

seqtorSi M aqtiur abonentebTan:<br />

s<br />

M s<br />

<br />

i o<br />

i 2<br />

q p(<br />

i)<br />

.<br />

sabolood miviRebT:<br />

q<br />

M<br />

<br />

M s<br />

2 s i M s i<br />

( 1<br />

)<br />

i 1<br />

i<br />

1,<br />

75M<br />

s<br />

<br />

<br />

2B<br />

1<br />

37


s/x-is fardoba pir<strong>da</strong>pir arxSi<br />

pir<strong>da</strong>pir arxebSi s/x fardobis Sefasebisas un<strong>da</strong><br />

gamovideT imave mosazrebi<strong>da</strong>n, romelic gvqon<strong>da</strong> uku<br />

arxebis SemTxvevaSi. pir<strong>da</strong>pir arxSi urTierTxelSeSlebi<br />

iqmneba mxolod mezobel fiWebTan. aviRoT<br />

qselis nawili, romelic Sesdgeba 12 fiWisagan, ganvixiloT<br />

yvelaze ufro araxelsayreli SemTxveva,<br />

rodesac abonenti imyofeba sami fiWis sazRvarze<br />

(nax. 1.13) am naxazi<strong>da</strong>n gamomdinare R aris fiWis<br />

radiusi; BS o _ BS-i, romelic mocemul momentSi inarCunebs<br />

kavSirs mobilur MS sadgurTan; BS 1 , BS 2 ,<br />

BS 3 _ mezobeli fiWebis sabazo BS sadgurebia.<br />

nax. 1.13. sami fiWis sazRvarze myofi moZravi sadguri<br />

38<br />

BS 1 , BS 2 <strong>da</strong> BS 3 sadgurebis antenebi <strong>da</strong>Sorebulia gan-<br />

saxilveli MS-<strong>da</strong>n Sesabamisad 1R, 2R <strong>da</strong> 7 R man-<br />

ZiliT. aSkaraa rom aditiuri urTierTxelSeSleb-<br />

is jamuri simZlavre proporciulia mezobeli BS<br />

fiWebis ricxvisa. gansaxilvel 12 fiWisagan Semdgar<br />

jgufSi zemoaRniSnuli sadgurebis raodenoba<br />

aris: BS 1 _ 2, BS 2 _ 3, BS 3 _ 6. jamSi s/x-is<br />

fardoba simboloze pir<strong>da</strong>pir arxSi iqneba:<br />

2E<br />

<br />

N N<br />

MS <br />

2PRXmin<br />

<br />

E<br />

MS<br />

MS<br />

2P (R) 3P (2R) 6P (<br />

RX<br />

RX<br />

RX<br />

KT0<br />

(w -1)<br />

Ms<br />

ΔF<br />

2<br />

q MS<br />

0<br />

i<br />

39<br />

7R)<br />

sa<strong>da</strong>c, MS<br />

P aris MS mimRebis Sesasvlelze arsebu-<br />

RXmin<br />

li sasargeblo signalebis simZlavris minimaluri<br />

done; P ( X)<br />

MS<br />

_ MS-is mimRebis Sesasvlelze signa-<br />

RXmin<br />

lis simZlavrea; X _ MS <strong>da</strong> BS-s Soris manZilia.<br />

Tu abonentebi Tanabarzomierad arian fiWis teri-<br />

toriaze ganlagebulni, maSin urTierTxelSeSleb-<br />

is saSualo simZlavre iqneba <strong>da</strong>bali, xolo s/x-s<br />

fardoba _ maRali.<br />

d) gamtarunarianoba<br />

pir<strong>da</strong>pir <strong>da</strong> uku arxebSi s/x-is fardobis meSve<br />

obiT S eiZ le ba Se fasdes CDMA s is te mi s<br />

gamtarunarianoba. trafikis arxebis maqsimalurad<br />

SesaZlebeli ricxvi SeiZleba ganisazRvros, Tu<br />

<strong>da</strong>vuSvebT s/x-is fardobis garkveul mniSvnelobas,<br />

romelic aucilebelia kavSiris xarisxis uzrunvelyofisaTvis.<br />

rodesac sistemaSi MS-is ga<strong>da</strong>mcemebs aqvT sim-<br />

Zlavris avtomaturi regulireba, s/x-is Sefardeba<br />

pir<strong>da</strong>pir arxSi iqneba:<br />

;


2 B<br />

q 0,<br />

87<br />

Ms<br />

pir ;<br />

xolo uku arxSi<br />

q<br />

2B<br />

B<br />

1,<br />

14<br />

1,75M 1<br />

M - 0,57<br />

2<br />

uku .<br />

s<br />

s<br />

aqtiuri abonentebis fiqsireuli raodenobis SemTxvevaSi<br />

s/x-is Sefardeba pir<strong>da</strong>pir arxSi mcirea, vi-<br />

2 2<br />

dre uku arxSi q pir q uku . trafikis arxebis raodenoba,<br />

romelic Semodis fiWis seqtorSi, am SemTx-<br />

vevaSi tolia:<br />

0,87B<br />

int <br />

qpir<br />

<br />

Ms 2 ,<br />

sa<strong>da</strong>c int[x] _ x ricxvis mTeli nawilia.<br />

Tu simZlavris avtomaturi regulirebis sistema<br />

moqmedebs rogorc MS_ze, aseve BS-ze, maSin s/x-is<br />

fardoba pir<strong>da</strong>pir arxSi iqneba,<br />

xolo uku arxSi<br />

2B<br />

q 2,<br />

16<br />

q<br />

2<br />

pir<br />

M<br />

;<br />

s<br />

2B<br />

1,75M -1<br />

2<br />

uku ;<br />

s<br />

aqtiuri abonentebis fiqsirebuli raodenobis<br />

SemTxvevaSi s/x-is Sefardeba ukuarxSi ufro<br />

2 2<br />

mcirea, vidre pir<strong>da</strong>pirSi ( q uku q pir ). trafikis arxebis<br />

raodenoba, romlebic Semodian fiWis seqtor-<br />

Si, am SemTxvevaSi:<br />

40<br />

<br />

<br />

<br />

2B<br />

<br />

1<br />

int 1<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

q<br />

<br />

1,<br />

75<br />

.<br />

uku <br />

Ms 2<br />

fiWis seqtorze trafikis arxebis M s raodenobis<br />

<strong>da</strong> gamoZaxebebis blokirebis P b albaTobis dros,<br />

SeiZleba gaviangariSoT fiWis seqtorSi satele-<br />

fono A s <strong>da</strong>tvirTva erlangis formulis gamoyenebiT:<br />

Ms<br />

A<br />

Pb <br />

i<br />

As<br />

( Ms!<br />

)<br />

i!<br />

s<br />

M s<br />

<br />

io<br />

cxr. 1.1-Si mocemulia CDMA sistemaSi erTseqtoriani<br />

<strong>da</strong> samseqtoriani fiWebis trafikis parametrebis<br />

angariSis Sedegebi Semdegi monacemebisTvis:<br />

informaciis ga<strong>da</strong>cemis siCqare C = 9600 kbit/wm.<br />

makoreqtirebeli kodis siCqare R = 1/2;<br />

signalis baza B = 64;<br />

samisamarTo mimdevrobebis taqturi sixSire<br />

F = 1,2288 mCip/wm.<br />

s/x-is zRvruli Sefardeba q 2 = 7 db;<br />

gamoZaxebis blokirebis albaToba 0.01.<br />

aris SemTxvevebi, rodesac BS-is erTi nawili ga<strong>da</strong>tvirTulia,<br />

xolo meore ara. swored aseT situaciebSi<br />

CDMA-s aqvs kidev erTi Rirseba: Tu erTi<br />

an ramodenime ga<strong>da</strong>tvirTuli fiWis irgvliv arian<br />

naklebad <strong>da</strong>tvirTuli fiWebi, maSin centraluri<br />

fiWebis gatarebis unari izrdeba. es xdeba naklebad<br />

<strong>da</strong>tvirTuli fiWebis mxares urTierTxelSeSlebis<br />

Semcirebis Sedegad.<br />

41


cxr. 1.1.<br />

erTseqtoriani <strong>da</strong> samseqtoriani fiWebis<br />

parametri<br />

erTseqtoriani fiWis trafikis<br />

arxebis odenoba (ma = 1; 1/ 0,<br />

375)<br />

samseqtoriani fiWis trafikis<br />

trafikis parametrebi<br />

arxebis raodenoba (ma =2,55; 1 / 0,<br />

375)<br />

satelefono <strong>da</strong>tvirTva erTseqtorian<br />

fiWaze (ma =1; 1 / 0,<br />

375)<br />

, erl.<br />

satelefono <strong>da</strong>tvirTva samseqtorian<br />

fiWaze (ma = 2,55; 1 / 0,<br />

375)<br />

, erl.<br />

42<br />

simZlavris<br />

avtomaturi<br />

regulireba uku<br />

arxSi<br />

simZlavris<br />

avtomaturi<br />

regulireba<br />

pir<strong>da</strong>pir arxSi<br />

11/22 15/30<br />

28/56 38/77<br />

5,8/14,9 8,9/21,8<br />

20,2/45,5 29,1/65,7<br />

un<strong>da</strong> aRiniSnos, rom erT-erTi yvelaze mTavari<br />

Tviseba CDMA sistemisa aris muSa arxebis sixSirul-droiTi<br />

resursis srulyofili gamoyenebis<br />

SesaZlebloba. cdmaOne sistemis speqtraluri efeqturoba<br />

3-4-jer metia GSM-Tan Se<strong>da</strong>rebiT.<br />

e) CDMA-s bazaze agebuli <strong>sistemebi</strong>s moculobis<br />

miaxloebiTi Sefaseba fiWaSi abonentis<br />

SemTxveviTi mdebareobisas<br />

rogorc zemoT aRiniSna, msoflios ganviTarebul<br />

qveynebSi Catarebuli gamokvlevebis Sedegebis<br />

yovelmxrivi analizis safuZvelze SeiZleba<br />

<strong>da</strong>vaskvnaT, rom mesame (3G) <strong>da</strong> Semdgomi Taobis<br />

<strong>sistemebi</strong>saTvis optimalurs warmoadgens teqnolo-<br />

gia CDMA. cnobilia, rom am teqnologiis gamoyenebisas<br />

qselis moculoba Semoifargleba Si<strong>da</strong>-<br />

sistemuri xelSeSlebiT, romlebic gamowveulia<br />

sistemaSi gamoyenebuli rTuli signalebis (xmaurismagvari<br />

signalebis) urTierTkovaraciuli fun-<br />

qciebis obieqturad ganpirobebuli araidealuro-<br />

biT. am xelSeSlis Semcirebis erT-erTi efeqturi<br />

meTodia bazur sadgurTan axlos mdebare mobil-<br />

uri abonentis telefoniT gamosxivebuli simZlavris<br />

Semcireba.<br />

rogorc cnobilia arsebobs sxva<strong>da</strong>sxva maTema-<br />

tikuri modeli, romlebic saSualebas iZlevian gani-<br />

sazRvros simZlavris saWiro medianuri mniSvneloba<br />

sabazo sadgursa <strong>da</strong> mobilur abonents Soris cno-<br />

bili manZilisas. Tu <strong>da</strong>vuSvebT, rom bazur sad-<br />

gurze drois nebismieri momentisaTvis aris informacia<br />

misgan <strong>mobiluri</strong> abonentis <strong>da</strong>Sorebis<br />

Sesaxeb, aseve bazur sadgurs SeuZlia TiToeul<br />

kodur arxSi <strong>da</strong>ayenos saSualo simZlavre <strong>mobiluri</strong><br />

aparatis mimRebSi C/I (signali/interferencia)<br />

fardobis saWiro mniSvnelobis uzrunvelsayofad.<br />

aseTi <strong>da</strong>Sveba marTebulia mocemuli bazuri sadguris<br />

lokaluri fiWis yvela abonentisaTvis, mi-<br />

uxe<strong>da</strong>vad misi adgilmdebareobisa fiWaSi <strong>da</strong> aseve<br />

marTebulia qselis yvela bazuri sadgurebisaTvis,<br />

romlebic moicaven msgavs fiWaTa usasrulo raode-<br />

nobas gansaxilveli teritoriis farglebSi. am<br />

pirobebSi fiWis TiToeuli abonentisaTvis uzrunvelyofilia<br />

C/I fardobis saWiro mniSvneloba <strong>da</strong><br />

43


SesaZlebelia abonentTa maqsimaluri ricxvis Se-<br />

faseba. aseTi Sefaseba SeiZleba napovni iqnas qselebisaTvis<br />

gamosxivebuli simZlavris rogorc marTviT,<br />

aseve marTvis gareSe. msgavsi amocanebi garkveul-<br />

wilad ga<strong>da</strong>wyvetilia cnobili specialistebis mier.<br />

qvemoT mocemuli Sefasebebi aris miaxloebiTi<br />

(asimptoturi), imitom rom ganxilulia SemTxvevebi,<br />

roca lokaluri fiWa garSertymulia Teoriulad<br />

SeuzRu<strong>da</strong>vi didi raodenobis analogiuri fiWe-<br />

biT. amasTan gasaTvaliswinebelia is garemoeba, rom<br />

realur qselebSi fiWaTa raodenoba SezRudulia,<br />

magram mainc sakmaod didia. zoga<strong>da</strong>d, miRebuli Sede-<br />

gebi SeiZleba gavrceldes Si<strong>da</strong> fiWebze, maSin roca<br />

mimdebare fiWebisaTvis, romlebic axlomdebarea<br />

momsaxurebis sazRvarTan, isini SeiZleba ganxilul<br />

iqnas rogorc Sefaseba qvemo<strong>da</strong>n, anu rogorc Se-<br />

fasebis miaxloeba `uxeSad~.<br />

rogorc cnobilia, C/I fardoba ganisazRvreba<br />

radioarxis zolSi <strong>da</strong> cifruli modulaciis neb-<br />

ismieri meTodisas SeiZleba gamoisaxos, rogorc<br />

erTi bitis ga<strong>da</strong>cemaze <strong>da</strong>xarjuli signalis E b en-<br />

ergiis fardoba, xelSeSlis simZlavris speqtralur<br />

I simkvrivesTan:<br />

C<br />

I<br />

P<br />

P<br />

s s<br />

b<br />

b b<br />

<br />

. (1.1.)<br />

I<br />

E<br />

T<br />

s<br />

1<br />

I B<br />

0<br />

s<br />

E Z 1<br />

I T ZB<br />

0<br />

sa<strong>da</strong>c, s B _ radioarxis sixSiruli zolia; Ts _<br />

arxuli simbolos gacvlis droa; Z - modulaciis<br />

gamoyenebuli meTodis jeradobaa (bitebis ricxvi,<br />

b<br />

44<br />

s<br />

E<br />

I<br />

0<br />

R<br />

B<br />

s<br />

romelic ga<strong>da</strong>aqvs erT saarxo simbolos); R b _<br />

ga<strong>da</strong>cemis siCqarea erT radioarxSi. cifrul sistemebSi<br />

mravlobiTi SeRweviT arxebis sixSiruli<br />

(FDMA) an droiTi (TDMA) gancalkavebiT b s R R ,<br />

xolo fardoba b 0 /I E yovelTvis metia erTze. ase<br />

magaliTad, GSM stan<strong>da</strong>rtSi moTxovnili stan<strong>da</strong>r-<br />

tisaTvis xmis signalis ga<strong>da</strong>cemisaTvis saWiroa<br />

(aucilebelia) uzrunvelyofil iqnas Semdegi Tanafardobis<br />

Sesruleba, mokled rom vTqvaT, C/I auci-<br />

leblad erTze meti un<strong>da</strong> iyos. sistemebSi sa<strong>da</strong>c<br />

gamoiyeneba arxebis koduri gancalkeveba R mniS-<br />

s<br />

vnelovnad un<strong>da</strong> aRematebodes R -s. am mosazrebi<strong>da</strong>n<br />

b<br />

gamomdinare, Tanafardobis b 0 /I E -is saWiro mniSvneloba<br />

SeiZleba uzrunvelyofil iqnas roca .<br />

ase magaliTad, cifrul formaSi ga<strong>da</strong>cemuli xmis<br />

signalis xarisxi SeiZleba uzrunvelyofil iqnas<br />

maSin, roca, b 0 /I E =7 db, <strong>da</strong> koderis siCqarisas<br />

R b 8 kbit/wm. Tu CDMA sistemaSi sixSiris zolia<br />

B =1,25 mhc, maSin s b 0 /I E -is saWiro fardoba uzrunvelyofili<br />

iqneba, roca C/I=0,032.<br />

45


fiWis moculoba simZlavris marTvisas.<br />

Tu <strong>da</strong>vuSvebT rom qselis yvela sabazo sadgurisaTvis:<br />

_ TiToeul fiWaSi SesaZlebelia trafikis M<br />

arxis gamoyeneba;<br />

_ gavrcelebis rTuli pirobebis gamo miRebuli<br />

signali <strong>da</strong>mokidebulia mobilur abonentsa <strong>da</strong> sabazo<br />

sadgurs Soris <strong>da</strong>Sorebis m-ur xarisxze;<br />

_ P R simZlavre, romelsac asxivebs sabazo sadguri<br />

erT kodur arxSi, SeirCeva im<strong>da</strong>gvarad, rom<br />

uzrunvelyos miRebuli signalis saWiro done fi-<br />

Wis sazRvarze;<br />

sabazo sadgurebis antenebi moqmedeben horizontalur<br />

sibrtyeSi.<br />

maSin, nebismieri <strong>mobiluri</strong> abonentebisaTvis<br />

lokaluri fiWis SigniT SesaZlebelia Caiweros<br />

gamosaxuleba (2.1) garemomcveli mezobeli fiWebis<br />

sxva<strong>da</strong>sxva ricxvisa <strong>da</strong> fiWaSi abonentis ganlagebis<br />

sxva<strong>da</strong>sxva SemTxvevisaTvis.<br />

SemTxveva, rodesac abonenti ganlagebulia Tavisi<br />

fiWis sazRvarze, mocemulia literaturaSi. ganvixilod<br />

ufro zogadi SemTxveva. vTqvaT lokaluri<br />

fiWis j-uri abonenti imyofeba fiWis SigniT nebismier<br />

adgilze <strong>da</strong> mis kodur arxs eniSneba sim-<br />

Zlavre Semdegi wesis Sesabamisad:<br />

<br />

Pj PR<br />

( rj<br />

/ R)<br />

, (1.2)<br />

sa<strong>da</strong>c r _ manZilia bazuri sadguri<strong>da</strong>n (bs) j-iur<br />

j<br />

abonentamde. cxadia, rom nebismier SemTxvevaSi -<br />

romeliRac <strong>da</strong>debiTi ricxvia.<br />

maCvenebeli arsebiTad <strong>da</strong>mokidebulia gavrcelebis<br />

pirobebze <strong>da</strong> icvleba 2-<strong>da</strong>n (praqtikulad Tavis-<br />

46<br />

ufali sivrce) 6-mde (pir<strong>da</strong>piri xilvadobis ar arseboba<br />

Senobis SigniT). konkretuli Sedegebis mis-<br />

aRebad <strong>da</strong>vuSvaT, rom β =2. vaCvenoT, rom simZlavris<br />

marTvisas qselSi jamuri interferenciis saSualo<br />

mniSvneloba fiWebis usasrulo ricxvisas arsebiTad<br />

mcirea mniSvnelobaze, romelic miiReba sim-<br />

ZlavriT marTvis sqemis gamoyenebis gareSe. es sa-<br />

Sualebas iZleva gaizardos abonentTa <strong>da</strong>saSvebi<br />

ricxvi TiToeul fiWaSi.<br />

<strong>da</strong>vuSvaT, rom M <strong>mobiluri</strong> abonenti, romliTac<br />

mocemuli bazuri sadguris lokaluri fiWis M<br />

arxi emsaxureba, SemTxveviT <strong>da</strong> Tanabrad aris ganawilebuli<br />

fiWaSi. viRebT ra, rom fiWas aqvs wris<br />

forma, <strong>da</strong>vyoT igi rgolebad saSualo radiusiT r q­ ,<br />

0 < r q < R, q=1,2,...Q, sa<strong>da</strong>c Q _rgolebis ricxvia, romelic<br />

mTlianad faravs lokaluri fiWis farTobs.<br />

abonentebis saSualo ricxvi M q , romelic q nomris<br />

rgolSi aRmoCndeba:<br />

Mq γ rq<br />

, 0 rq<br />

R,<br />

sa<strong>da</strong>c γ _ proporciulobis koeficientia <strong>da</strong><br />

M <br />

Q<br />

<br />

q 1<br />

M<br />

q<br />

.<br />

Tu <strong>da</strong>vuSvebT, rom yvela abonentebs, romlebic<br />

imyofebian rgolSi q nomriT, simZlavris marTvis<br />

kanonis Sesabamisad eniWebaT simZlavre P q , maSin<br />

jamuri simZlavre P t , gamosxivebuli lokaluri<br />

fiWis bs-is mier:<br />

R<br />

3<br />

2<br />

r R<br />

P t PR<br />

γ<br />

dr P<br />

2 Rγ<br />

. (1.3)<br />

R 4<br />

0<br />

47


amasTan, abonentTa saerTo ricxvi lokalur<br />

fiWaSi:<br />

2<br />

R<br />

M Mq<br />

γ . (1.4)<br />

2<br />

Q<br />

<br />

q1<br />

CavsvaT (2.3) (2.4)-Si miviRebT:<br />

PR<br />

Pt<br />

M .<br />

2<br />

. (1.5)<br />

Tu simZlavris marTva ar xdeba, maSin TiToeul<br />

kodur arxs eniSneba erTi <strong>da</strong> igive simZlavre P . R<br />

am SemTxvevaSi bs-is jamuri gamosxivebuli<br />

simZlavre:<br />

MP P . (1.6)<br />

t<br />

R<br />

(2.5) <strong>da</strong> (2.6) gamosaxulebebis Se<strong>da</strong>rebi<strong>da</strong>n gamomdinareobs,<br />

rom simZlavris marTvis kanonis Sesabamisad,<br />

β 2 dros, jamuri simZlavre, gamosxivebuli<br />

erTi bs-is mier, mcirdeba 2-jer.<br />

Tu ugulvebelvyofT interferencias mezobeli<br />

fiWebi<strong>da</strong>n, maSin bs-i<strong>da</strong>n r 0 manZilze ganlagebuli<br />

<strong>mobiluri</strong> sadgurisTvis signalis interferenciul<br />

xelSeSlebTan fardobis miaxloebiTi mniSvneloba:<br />

C<br />

I<br />

2 <br />

PR<br />

( r0<br />

/ R)<br />

r0<br />

( r0<br />

/ R)<br />

<br />

P<br />

<br />

R<br />

0<br />

<br />

( M 1)<br />

/ 2r<br />

M / 2<br />

48<br />

2<br />

.<br />

l=3<br />

4<br />

3<br />

0<br />

r0<br />

2<br />

a n<br />

5<br />

A<br />

nax.1.14.<br />

49<br />

6<br />

C(n,k)<br />

r(n,k,l)<br />

<strong>da</strong>brkolebebis donis gamosaTvlelad mezobeli<br />

fiWebi<strong>da</strong>n, magaliTad, nax. 1.14-ze mesame rgolSi<br />

ganlagebulebi<strong>da</strong>n (ma-is mdebareoba am naxazze<br />

miTiTebulia mcire rgoliT eqvskuTxa fiWaSi<br />

nomriT 0), SemovitanoT Semdegi aRniSvnebi: n -iT<br />

aRvniSnoT im fiWebis rgolis nomeri, romlebic<br />

gars ertymian lokalur fiWas nomriT 0, n=1,2,..., <br />

(magaliTad, rgolSi nomriT 1 ganlagebulni arian<br />

fiWebi nomrebiT 1-6); a 2 -iT aRvniSnoT manZili<br />

eqvskuTxedis mwvervals, romlis gverdebi aerTeben mesame<br />

rgolis (nax. 1.12-ze gamosaxulia punqtiriT) <strong>da</strong> lokaluri<br />

b<br />

B<br />

1<br />

l=0<br />

C


fiWis centrs (fiWebis rgolisaTvis nomriT n es<br />

manZili aRvniSnoT simboloTi a n , n=1,2,..., ); k _ men-e<br />

eqvskuTxa rgolis gverdis gaswvriv rigSi<br />

ganTavsebuli fiWis nomeria, k=0,1,2,...,n-1 (magaliTad,<br />

A <strong>da</strong> B fiWebs mesame rgolSi eqnebaT nomrebi 0 <strong>da</strong><br />

1); aseve aucilebelia rigebi <strong>da</strong>inomros simboloTi<br />

, =0,1,2,3,4,5 nebismieri rgolisaTvis (magaliTad,<br />

mesame rgolis A <strong>da</strong> B fiWebi warmoqmnian rigs nomriT<br />

=0); b k _ manZilia punqtiruli eqvskuTxedis<br />

wvero<strong>da</strong>n fiWis centramde nomriT k me-n-e rgolis<br />

erT rigSi (mag., A fiWisaTvis b 0 =0, xolo B fiWisaTvis<br />

b 1 =R 3 ). nax. 1.12-<strong>da</strong>n gamomdinareobs, rom<br />

a k<br />

n nR 3, n 1,<br />

2,...<br />

;<br />

b kR 3,<br />

k 0,<br />

1,...<br />

n 1.<br />

(1.7)<br />

axla ganvixiloT fiWebis erTi rigi rgolSi<br />

nomriT n (mag., fiWebi A, B rgolSi nomriT n=3).<br />

manZili bs-is lokalur fiWasa <strong>da</strong> am rigis bazur<br />

sadgurebs Soris TiToeuli rgolis yvela<br />

fiWisaTvis ganisazRvreba tolobebiT (kosinusebis<br />

Teorema):<br />

2 2<br />

R 3(<br />

n k nk)<br />

,<br />

C( n,<br />

k )<br />

sa<strong>da</strong>c, k 0, 1,...,<br />

n 1,<br />

n 1,<br />

2,...,<br />

.<br />

Semdeg, cnobili igiveobis gamoyenebiT (sinusebis<br />

Teorema iribkuTxa samkuTxedisaTvis), SeiZleba<br />

moinaxos kuTxe ( n,<br />

k ) , n<br />

3 1<br />

( , ) sin<br />

( , ) .<br />

2 <br />

<br />

<br />

<br />

n k arc<br />

<br />

bkC<br />

n k<br />

<br />

50<br />

C :<br />

a <strong>da</strong> ( n,<br />

k )<br />

am gamosaxulebi<strong>da</strong>n gamomdinare SeiZleba<br />

gamoiTvalos manZili gansaxilvel ma-s, romelic<br />

imyofeba r 0 manZilze Tavisi sabazo sadguri<strong>da</strong>n,<br />

<strong>da</strong> fiWebis centrebs Soris, romlebic rigSi arian<br />

j- nomriT me-n-e rgolSi:<br />

2 2 2<br />

2<br />

2 2<br />

r R ( n k nk)<br />

r 2R<br />

r 3(<br />

n k nk)<br />

cos( ). ,<br />

( n,<br />

k,<br />

l)<br />

3 0 0<br />

( n,<br />

k)<br />

l<br />

aq<br />

π<br />

Φ Φ0<br />

l<br />

3<br />

<br />

_ kuTxea a n <strong>da</strong> r 0 -s Soris, l =0,1,2,...,5,<br />

<br />

0 , maSin fardoba C/I ma-s mimRebSi<br />

6 6<br />

romelic imyofeba r manZilze bs-is lokaluri<br />

0<br />

fiWi<strong>da</strong>n, Caiwereba Semdegi saxiT:<br />

C<br />

I<br />

<br />

2<br />

( r / R)<br />

r<br />

4<br />

0<br />

n1<br />

5<br />

4<br />

( M 1)<br />

/ 2r<br />

M <br />

<br />

0<br />

0<br />

<br />

<br />

n1<br />

k0 l0<br />

51<br />

/ 2<br />

r<br />

4<br />

( n,<br />

k , l )<br />

sa<strong>da</strong>c M _ aqtiur abonentTa <strong>da</strong>saSvebi ricxvia<br />

<br />

erT fiWaSi SeuzRu<strong>da</strong>vi fiWisas.<br />

gavyoT ukanaskneli gamosaxulebis mricxveli <strong>da</strong><br />

mniSvneli R -4 -ze <strong>da</strong> aRvniSnoT<br />

n1<br />

5<br />

4<br />

S ( n,<br />

k , l ) , maSin miviRebT<br />

n1<br />

k 0 l0<br />

C<br />

I<br />

<br />

4<br />

( M 1)<br />

/ 2(<br />

r0<br />

/ R)<br />

( M / 2 ) S<br />

,<br />

r( n,<br />

k,<br />

l)<br />

( n,<br />

k , l ) <strong>da</strong><br />

R<br />

2 4<br />

( r0<br />

/ R)<br />

( r0<br />

/ R)<br />

, (1.8)<br />

aqe<strong>da</strong>n, aqtiuri abonentebis <strong>da</strong>saSvebi ricxvi.<br />

2<br />

4<br />

2(<br />

r / R)<br />

( r<br />

/ R)<br />

M <br />

.<br />

( C / I )<br />

0<br />

0 4<br />

4<br />

S ( r / R)<br />

S ( r / R)<br />

<br />

<br />

kerZod, fardobisas C/I=0,32<br />

0<br />

<br />

0


2 4<br />

( r / R)<br />

( r / R)<br />

<br />

4<br />

62,<br />

5 0 0 ( r0<br />

/ R)<br />

M <br />

. (1.9)<br />

4<br />

S ( r / R)<br />

<br />

0<br />

ganvixiloT kerZo SemTxveva, rodesac rigebis<br />

ricxvi SezRudulia <strong>da</strong> tolia N-is.<br />

maSin (1.9)-is Sesabamisad:<br />

M<br />

N<br />

62,<br />

5<br />

<br />

2 4<br />

( r / R)<br />

( r / R)<br />

<br />

0<br />

S<br />

SevafasoT sxvaoba<br />

N<br />

0 ( r0<br />

/ R)<br />

4<br />

( r / R)<br />

0<br />

52<br />

4<br />

M N M ( S<br />

S N ) ( 62,<br />

5 1)(<br />

S<br />

S N ) .<br />

Sedegad gvaqvs utoloba:<br />

. (1.10)<br />

0 M N M 63,<br />

5(<br />

S<br />

S N ),<br />

(1.11)<br />

sa<strong>da</strong>c,<br />

<br />

n1<br />

5<br />

<br />

4<br />

S S N ( n,<br />

k , l ) .<br />

(1.12)<br />

n<br />

N 1<br />

k 0 l0<br />

axla SevafasoT<br />

2<br />

2 2<br />

2<br />

2 2<br />

3(<br />

n k nk)<br />

( r0<br />

/ R)<br />

2(<br />

r0<br />

/ R)<br />

3(<br />

n k nk)<br />

cos( n,<br />

k , l)<br />

)<br />

4<br />

( n,<br />

k,<br />

l)<br />

1/ l . (1.13)<br />

<strong>da</strong>sawyisisaTvis SevafasoT (2.13) gamosaxulebis<br />

mniSvneli:<br />

3(<br />

n<br />

2<br />

k<br />

cos( <br />

2<br />

r0<br />

<br />

nk)<br />

<br />

R <br />

( n,<br />

k , l)<br />

<br />

l<br />

) <br />

<br />

xolo Semdgom:<br />

2<br />

r0<br />

<br />

2<br />

<br />

R <br />

3(<br />

n<br />

2<br />

k<br />

2<br />

3(<br />

n<br />

2<br />

k<br />

2<br />

r0<br />

<br />

nk)<br />

<br />

R <br />

nk)<br />

<br />

2<br />

,<br />

(1.14)<br />

2<br />

2 2 9n<br />

3(<br />

n k nk)<br />

.<br />

(1.15)<br />

4<br />

Tu (2.15)-s CavsvamT (2.14)-Si, miviRebT:<br />

2<br />

2<br />

2 2 r0<br />

2 2<br />

3n<br />

r0<br />

3n<br />

<br />

3( 3n<br />

K nk)<br />

2<br />

3(<br />

n K nk)<br />

cos(<br />

n, k,<br />

)<br />

<br />

<br />

1<br />

R<br />

2 R 2 <br />

<br />

<br />

Tu (2.16)-s CavsvamT (2.13)-Si miviRebT.<br />

<br />

4<br />

( n,<br />

k , l )<br />

<br />

( 3<br />

n / 2<br />

1<br />

1)<br />

4<br />

.<br />

53<br />

(1.16.)<br />

Tu bolo utolobas CavsvamT (2.12)-Si gveqneba:<br />

S<br />

<br />

n1<br />

5<br />

4<br />

8<br />

S N ( n,<br />

k , l)<br />

<br />

. 2 (1.17)<br />

3(<br />

3/<br />

2N<br />

1)<br />

<br />

n<br />

N1<br />

k0 l0<br />

Tu (2.17)-s CavsvamT (2.11)-Si miviRebT Semdeg<br />

utolobas<br />

170<br />

M N M <br />

.<br />

(1.18)<br />

( 3/<br />

2N<br />

1)<br />

0 <br />

2<br />

amrigad M -is gamosaTvlelad <br />

sizustiT<br />

un<strong>da</strong> SeirCes iseTi ricxvi N, rom<br />

<br />

2<br />

170<br />

. (1.19)<br />

( 3/<br />

2N<br />

1)<br />

amovxsnaT utoloba (1.19):<br />

170<br />

2 170<br />

1 .<br />

2<br />

( 3/<br />

2 1)<br />

3 <br />

<br />

N <br />

<br />

<br />

N <br />

<br />

<br />

(1.20)<br />

kerZod, ε 1 cTomilebis arCevisas N 9,35<br />


warmodgenilia ma-is mimRebSi C/I fardobis <strong>da</strong>mokidebuleba<br />

fiWis normirebul manZilze (2.15)-is<br />

gamoyenebiT miRebuli sxva<strong>da</strong>sxva M-Tvis.<br />

simZlavris marTviT<br />

simZlavris marTvis gareSe<br />

nax. 2.15 nax. 2.16<br />

nax. 1.17<br />

simZlavriT marTvis ganxiluli xerxi saSualebas<br />

iZleva <strong>da</strong>axloebiT orjer SevamciroT qsel-<br />

Si saerTo interferencia fiWebis ganusazRvreli<br />

raodenobisas, rac uzrunvelyofs <strong>da</strong>saSvebi aqtiuri<br />

abonentebis ricxvis 2-jer gazr<strong>da</strong>s aramarTvadi<br />

simZlavris analogiur sistemasTan Se<strong>da</strong>rebiT.<br />

ZiriTadi wvlili qselis jamur interferenciaSi<br />

SeaqvT pirveli rgolis fiWebs. meore rgolis<br />

fiWebiT Seqmnili interferenciis gaTvaliswinebas<br />

mivyavarT lokalur fiWaSi aqtiuri abonentebis<br />

<strong>da</strong>saSvebi ricxvis Semcirebisaken mxolod<br />

erTeuliT.<br />

54<br />

Tavi II. <strong>mobiluri</strong> <strong>telekomunikaciis</strong><br />

analoguri fiWuri <strong>sistemebi</strong> (1G)<br />

rogorc zemoT aRiniSna, <strong>mobiluri</strong> radiokavSis<br />

fiWuri <strong>sistemebi</strong>s ganviTareba msoflioSi <strong>da</strong>iwyo<br />

gasuli saukunis samoc<strong>da</strong>aTian wlebSi. misma <strong>da</strong>nergvam<br />

ga<strong>da</strong>wyvita radiosixSiruli speqtris<br />

ekonomiis problema gamoyofili radisixSiruli<br />

resursis mravaljeradi gamoyenebis gziT. amasTanave,<br />

qselis agebis fiWurobis topologiam saSualeba<br />

misca operatorebs, mravaljera<strong>da</strong>d gazrdiliyo<br />

telesakomunikacio qselebis tevadoba, kavSiris<br />

xarisxis gauaresebis gareSe, radialuri struqturis<br />

mqone qselebTan Se<strong>da</strong>rebiT.<br />

cnobilia <strong>mobiluri</strong> radiokavSiris analoguri<br />

fiWuri <strong>sistemebi</strong>s cxra stan<strong>da</strong>rti (ix. cxrili 2.1).<br />

magram <strong>mobiluri</strong> fiWuri radiokavSiris analoguri<br />

<strong>sistemebi</strong> dRes ukve veRar akmayofilebs sainformacio<br />

teqnologiebis Tanamedrove dones maTi uaryofiTi<br />

mxareebis gamo, romelTagan SeiZleba gamoiyos<br />

ZiriTa<strong>da</strong>d Semdegi:<br />

_ stan<strong>da</strong>rtebis SeuTavsebloba;<br />

_ moqmedebis SezRuduli zona;<br />

_ kavSiris <strong>da</strong>bali xarisxi;<br />

_ ga<strong>da</strong>cemuli Setyobinebebis gasaidumloebis<br />

SeuZlebloba;<br />

_ integraluri momsaxurebis cifrul (ISDN-Integrated<br />

Services Digital Network) <strong>da</strong> monacemTa ga<strong>da</strong>cemis<br />

paketur qselebTan (PDN-Packet Data Network) urTierTqmedebis<br />

SeuZlebloba.<br />

zemoaRniSnulis gamo es <strong>sistemebi</strong> ukanasknel periodSi<br />

TiTqmis ar inergeba, magram miuxe<strong>da</strong>vad amisa,<br />

55


Cveni azriT, mizanSewonilia, ganvixiloT mokled<br />

im <strong>sistemebi</strong>s agebis ZiriTadi principebi, rac gaadvilebs<br />

wignSi Semdeg mocemuli masalis obieqtur<br />

analizs. qvemoT cxr. 2.1-Si mocemulia analogur<br />

<strong>mobiluri</strong> fiWuri <strong>sistemebi</strong>s stan<strong>da</strong>rtebis Ziri-<br />

Tadi parimetrebi.<br />

cxr. 2.1.<br />

analoguri <strong>mobiluri</strong> fiWuri <strong>sistemebi</strong>s<br />

stan<strong>da</strong>rtebis ZiriTadi parametrebi<br />

stan<strong>da</strong>rtis<br />

maxasiaTeblebi<br />

AMPS<br />

aSS<br />

HCMTS<br />

iaponi<br />

a<br />

NMT- NMT-<br />

450 900<br />

skandinaviis<br />

qveynebi<br />

C-450<br />

germania<br />

TACS ETACS<br />

inglisi<br />

RTMS 10<br />

IH<br />

italia<br />

1 2 3 4 5 6 7 8 9<br />

eqsploataciaSi gaSvebis<br />

dro<br />

1983 1979 1981 1986 1985 1985 1987 1985<br />

sixSiruli diapazoni<br />

ga<strong>da</strong>cemaze (mhc):<br />

_ bazuri sadguri<br />

_ <strong>mobiluri</strong> sadguri<br />

<strong>da</strong>cileba dupleqsur<br />

arxebs Soris (mhc)<br />

arxebs Soris <strong>da</strong>cileba<br />

(khc)<br />

dupleqsuri arxebis<br />

ricxvi<br />

bazuri sadgurebis<br />

maqsimaluri efeqturi<br />

gamosxivebis simZlavre,<br />

vt<br />

<strong>mobiluri</strong> sadguris<br />

ga<strong>da</strong>mcemis nominaluri<br />

simZlavre, vt<br />

arxebis ga<strong>da</strong>rTvis dro<br />

fiWebis sazRvarze, mwm<br />

signali/xmauri Semavali<br />

Sefardebis minimaluri<br />

sidide, db<br />

870-890<br />

825-845<br />

870-885 463-467.5<br />

925-940 453-457.5<br />

56<br />

935-960<br />

890-915<br />

461.3-465.74 935-950 917-933<br />

451.3-455.74<br />

890-905<br />

872-888<br />

460-465<br />

450-455<br />

45 55 10 45 10 45 45 10<br />

30 25/12,5 25/20 12,5 20/10 25 25 25<br />

666 600-1200 180-225 1000-1999 222 600 --- 200<br />

100 50/25 50 100 100 100 100 25/2,5<br />

3 5/1 15/2 6/1 15 2-20 2-20 10/1<br />

250 800 1250 270 300 290 290 ---<br />

10 17 15 --- --- 10 10 ---<br />

fiWis radiusi, km 2-20 5-10 1-40 0,5-20 2-30 2-20 2-10 5-20<br />

2.1. <strong>mobiluri</strong> <strong>telekomunikaciis</strong> NMT-450<br />

(NMT-900) stan<strong>da</strong>rtis fiWuri <strong>sistemebi</strong><br />

NMT-450 (NMT-900) _ stan<strong>da</strong>rtis sistema aRWur-<br />

vilia oTxi tipis saabonento sadgurebiT:<br />

_ Cveulebrivi <strong>mobiluri</strong> sadgurebi;<br />

_ <strong>mobiluri</strong> sadgurebi prioritetiT;<br />

_ portatuli <strong>mobiluri</strong> sadgurebi;<br />

_ <strong>mobiluri</strong> sadgurebi _ taqsafonebi.<br />

sistema uzrunvelyofs:<br />

_ kavSirSi Sesvlas <strong>da</strong> laparakis Rirebulebis<br />

registracias rogorc <strong>mobiluri</strong> sadguri<strong>da</strong>n, ise<br />

piriqiT, avtomatur reJimSi;<br />

_ <strong>mobiluri</strong> sadguris kavSiris organizacias<br />

rogorc mobilurTan, ise fiqsirebuli satelefono<br />

qselis nebismier abonentTan <strong>da</strong> piriqiT;<br />

_ <strong>mobiluri</strong> abonentis avtomatur Zebnas gaer-<br />

Tianebuli qselebis farglebSi (mag., skandinaviis<br />

qveynebis teritoriaze).<br />

sistemis muSaobis principebi <strong>da</strong>fuZnebulia fiqsirebul<br />

satelefono qselebTan urTierTqmedeba-<br />

ze. sistemis SemadgenlobaSi Sedis (nax. 3.1):<br />

_ MSC (Mobile Services Switching Centre) - <strong>mobiluri</strong> kav-<br />

Siris komutaciis centri;<br />

_ BTS (Base Transmission Station) - sabazo (bazuri)<br />

sadgurebi;<br />

_ MS (Mobile Station) - <strong>mobiluri</strong> sadgurebi.<br />

57


58<br />

nax.2.1. NMT stan<strong>da</strong>rtis ti piuri qselis struqturuli sqema<br />

MSC uzrunvelyofs sistemis marTvas <strong>da</strong> warmoadgens<br />

<strong>da</strong>makavSirebel rgols (interfeiss) mobilur<br />

sadgurebsa <strong>da</strong> fiqsirebul satelefono<br />

qsels Soris. NMT-450 stan<strong>da</strong>rtis tipiuri qselis<br />

struqturuli sqema mocemulia nax. 3.1-ze. TiToeuli<br />

MSC emsaxureba <strong>mobiluri</strong> sadgurebis jgufs.<br />

bazuri sadgurebis erToblioba, romelic emsaxureba<br />

erTi MSC _s, qmnis momsaxurebis zonas.<br />

cxr. 2.2-Si naCvenebia NMT-450 <strong>da</strong> NMT-900 stan<strong>da</strong>rtis<br />

ZiriTadi maxasiaTeblebi.<br />

cxr. 2.2.<br />

analoguri fiWuri <strong>sistemebi</strong>s NMT-450 <strong>da</strong><br />

NMT-900 stan<strong>da</strong>rtebis ZiriTadi maxasiaTeblebi<br />

# maxasiaTeblebis <strong>da</strong>saxeleba NMT-450 NMT-900<br />

1<br />

2<br />

3<br />

4<br />

5<br />

6<br />

7<br />

sixSiruli diapazoni:<br />

ga<strong>da</strong>cema _ <strong>mobiluri</strong> sadguri-bazuri sadguri<br />

miReba-bazuri sadguri-<strong>mobiluri</strong> sadguri<br />

arxebis sixSiruli <strong>da</strong>cileba<br />

ga<strong>da</strong>cemis <strong>da</strong> miRebis dupleqsuri arxebis<br />

<strong>da</strong>cileba<br />

arxebis raodenoba<br />

fiWis radiusi<br />

bazuri sadguris ga<strong>da</strong>mcemis simZlavre<br />

<strong>mobiluri</strong> sadguris ga<strong>da</strong>mcemis simZlavre<br />

59<br />

420-490 mhc<br />

453-457,5 mhc<br />

463-467,5 mhc<br />

25(20) khc<br />

10 mch<br />

180(225)<br />

15-40 km<br />

50 vt<br />

15 vt<br />

1,5 vt<br />

0,15 vt<br />

890-960 mhc<br />

890-915 mhc<br />

935-960 mhc<br />

25khc (12,5khc<br />

ga<strong>da</strong>SorisebiT)<br />

45 mhc<br />

999(1999-mde<br />

ga<strong>da</strong>SorisebiT)<br />

2-20 km<br />

25 vt<br />

6 vt<br />

1 vt<br />

0,1vt


2.2. <strong>mobiluri</strong> <strong>telekomunikaciis</strong> AMPS<br />

stan<strong>da</strong>rtis fiWuri sistema<br />

AMPS stan<strong>da</strong>rtis sistema aSS-Si eqspluataciaSi<br />

Sevi<strong>da</strong> 1979 wels. sistema muSaobs 825-890 mhc diapazonSi<br />

<strong>da</strong> gaaCnia 666 dupleqsuri arxi. TiToeuli<br />

arxis sixSiruli zolis sigane tolia 30 mhc-is.<br />

sabazo sadguris ga<strong>da</strong>cemis simZlavrea 45 vt, saavtomobilo<br />

<strong>mobiluri</strong> sadguris _ 12 vt, xolo ga<strong>da</strong>satani<br />

aparaturisa _ 1 vt. stan<strong>da</strong>rtSi gamoyenebulia<br />

rigi originaluri teqnikuri siaxleni, romlebic<br />

uzrunvelyofs maRalxarisxovan kavSirs aparaturis<br />

nonimaluri Rirebulebisas. am stan<strong>da</strong>rtis bazaze<br />

SemuSavebulia ori stan<strong>da</strong>rti analoguri N-AMPS<br />

<strong>da</strong> cifruli D-AMPS.<br />

AMPS stan<strong>da</strong>rtis fiWur sistemaSi gamoiyeneba<br />

bazuri sadgurebi antenebiT, romelTa mimarTulobis<br />

diagramis sigane aris 120 0 <strong>da</strong> romlebic fiWebis<br />

kuTxeebSi montaJdeba. sabazo sadgurebi sakomutacio<br />

centrebTan mierTebulia gamtariani xazebiT,<br />

maTi meSveobiT ga<strong>da</strong>icema rogorc salaparako signalebi,<br />

aseve sasamsaxuro informacia. abonentisaTvis<br />

ga<strong>da</strong>cemuli mmarTveli Setyobinebis sigrZe Seadgens<br />

463 bits.<br />

sistemaSi gamoyenebulia SetyobinebaTa miRebis<br />

gancalkevebuli meTodi <strong>da</strong> amis gamo Seicavs or<br />

antenas <strong>da</strong> Sesabamis zolur filtrebs. mimRebi<br />

orarxiania, sixSireTa ormagi gar<strong>da</strong>qmniT TiToeul<br />

arxSi. sakontrolo bloki asrulebs sadguris<br />

mdgomareobis diagnostikis funqcias.<br />

60<br />

2.3. <strong>mobiluri</strong> <strong>telekomunikaciis</strong> TACS<br />

stan<strong>da</strong>rtis sistema<br />

TACS stan<strong>da</strong>rtis fiWuri <strong>mobiluri</strong> kavSiris<br />

sistema (didi britaneTi) igeba radialuri principiT,<br />

amasTan, gamoiyeneba sabazo sadgurebis mcire<br />

ricxvi. am stan<strong>da</strong>rtis sistemebSi TiToeuli sabazo<br />

sadguri uSualod uerTdeba sakomutacio centrs,<br />

romelsac aqvs ga<strong>da</strong>sasvleli saerTo sargeblobis<br />

satelefono qselTan (PSTN).<br />

agebis principiT, marTvis sistemis organizacii-<br />

Ta <strong>da</strong> sadgurebs Soris SeuRlebiT TACS stan<strong>da</strong>rtis<br />

<strong>sistemebi</strong> faqtobrivad identuria AMPS stan<strong>da</strong>rtis<br />

sistemisa. ZiriTadi gansxvaveba mdgomareobs<br />

arxebis mier <strong>da</strong>kavebuli sixSireebis zolis<br />

siganeSi <strong>da</strong> sixSiris pikur deviaciaSi. kerZod, Tu<br />

AMPS stan<strong>da</strong>rtis sistemebSi arxis sigane aris 30<br />

khc <strong>da</strong> sixSiris pikuri deviacia 12 khc, TACS sistemaSi<br />

es sidideebi Sesabamisad tolia 25 khc-is <strong>da</strong> 9,5<br />

khc-is.<br />

am sistemaSi gamoiyeneba 1000 dupleqsuri arxi,<br />

romelTagan 956 aris salaparako, xolo <strong>da</strong>narCeni<br />

warmoqmnis or jgufs 21 arxiT TiToeulSi, romlebic<br />

warmoadgens marTvis arxebs. salaparako arxebSi<br />

informaciis (Setyobinebis) ga<strong>da</strong>sacemad gamoiyeneba<br />

viwrozolovani sixSiruli modulacia.<br />

xolo im arxebSi sa<strong>da</strong>c ga<strong>da</strong>icema monacemebi, cifruli<br />

informaciis analogur signalad gar<strong>da</strong>qmnisaTvis<br />

gamoiyeneba orobiTi sixSiruli manipulacia.<br />

cxrilSi 3.3. mocemulia TACS stan<strong>da</strong>rtSi miRebul<br />

sixSireTa deviaciis mniSvnelobebi.<br />

61


cxr. 2.3.<br />

TACS <strong>sistemebi</strong>s sixSireTa deviacia<br />

signalis saxeoba modulaciis saxeoba sixSiris deviacia, khc<br />

salaparako sixSiruli modulacia 9,5<br />

tonaluri<br />

monacemTa signalebi<br />

orobiTi sixSiruli<br />

manipulacia<br />

orobiTi sixSiruli<br />

manipulacia<br />

62<br />

+1,7(~1~) _ 1,7 (~0~)<br />

+ 6,4(~1~) _ 6,4(~0~)<br />

Tavi III. <strong>mobiluri</strong> <strong>telekomunikaciis</strong><br />

cifruli fiWuri <strong>sistemebi</strong><br />

cifruli fiWuri <strong>mobiluri</strong> kavSiris <strong>sistemebi</strong><br />

warmoadgenen am ti pis <strong>sistemebi</strong>s meore Taobas. analogur<br />

sistemebTan Se<strong>da</strong>rebiT isini uzrunvelyofen<br />

abonentebisaTvis momsaxurebis farTo speqtrs<br />

<strong>da</strong> kavSiris maRal xarisxs. amasTan, aRniSnuli stan<strong>da</strong>rtis<br />

gamoyenebisas SesaZlebelia urTierTqmedeba<br />

ISDN (Indegrated service Digital Network-cifruli qselebi<br />

momsaxurebis integraciiT) <strong>da</strong> PDN (Packet Date<br />

Network-paketuri ga<strong>da</strong>cemis qseli) qselebTan. am sistemebs<br />

Soris yvelaze didi gavrceleba hpova im<br />

qselebma, romlebic agebulia GSM (DCS-1800), D-AMPS<br />

(ADC), JDC, CDMA stan<strong>da</strong>rtebze. maTi Se<strong>da</strong>rebiTi<br />

maxasiaTeblebi mocemulia cxr. 3.1. sa<strong>da</strong>c:<br />

GMSK-Gaussian Minimum Shift Keying _gausis manipulaciaa<br />

minimaluri sixSiruli <strong>da</strong>ZvriT;<br />

QPSK-Quadrature Phase Shift Keying _kvadraturuli<br />

fazuri manipulaciaa, romelSic gamoiyeneba ga<strong>da</strong>mtani<br />

sixSiris 4 elementi;<br />

DQPSK-Differential QPSK- diferencialuri QPSK;<br />

RPE-LTR, VSELP-salaparako signalebis kodirebis<br />

algoriTmebia.<br />

3.1. <strong>mobiluri</strong> <strong>telekomunikaciis</strong> GSM<br />

stan<strong>da</strong>rtis fiWuri sistema<br />

zoga<strong>da</strong>d GSM stan<strong>da</strong>rtis fiWuri kavSiris sistema<br />

gankuTvnilia komerciul sferoSi gamoyenebisaTvis.<br />

momxmarebels am stan<strong>da</strong>rtis sistemebSi miewodeba<br />

momsaxurebis farTo speqtri <strong>da</strong> aqvs SesaZlebloba<br />

63


cxr. 3.1.<br />

cifruli stan<strong>da</strong>rtebis maxasiaTeblebi<br />

maxasiaTeblebi<br />

GSM<br />

(DSC 1800)<br />

D-AMPS<br />

(ADC)<br />

JDC CDMA<br />

SeRwevis meTodi TDMA TDMA TDMA CDMA<br />

salaparako arxebis<br />

raodenoba erT ga<strong>da</strong>mtanze<br />

8(16) 3 3<br />

810-826<br />

32<br />

890-915<br />

940-956<br />

sixSireTa muSa diapazoni, 935-960 824-840 1429-1441<br />

824-840<br />

mhc<br />

(1710-1785) 869-894 1447-1489<br />

869-896<br />

(1805-1880)<br />

1453-1465<br />

1501-1513<br />

arxebis <strong>da</strong>Zvra, khc<br />

erTi salaparako arxis<br />

200 30 25 1250<br />

eqvivalenturi sixSiruli<br />

zoli, khc<br />

25(12,5) 10 8,3 -<br />

modulaciis saxeoba 0,3 GSMK n/4 DQPSK n/4 DQPSK OQPSK<br />

informaciis ga<strong>da</strong>cemis<br />

siCqare, kb/wm<br />

270 48 42<br />

laparakis gar<strong>da</strong>qmnis siCqare,<br />

kb/wm<br />

13(6,5) 8 11,2(5,6) 8,55; 4,0; 2,0; 0,8<br />

laparakis gar<strong>da</strong>qmnis<br />

algoriTmi<br />

RPE-LTR VSELP VSELP CELP<br />

fiWis radiusi, km 0,5-35,0 0,5-20,0 0,5-20,0 0,5-25,0<br />

gamoiyenos rogorc salaparako signalebis <strong>da</strong> monacemTa<br />

ga<strong>da</strong>cemis sxva<strong>da</strong>sxva mowyobilobebi, aseve<br />

gamoZaxebis <strong>da</strong> saavario signalebis ga<strong>da</strong>cemis<br />

mravalferovani mowyobilobebi. am sistemiT Sesa-<br />

Zlebelia agreTve mierTeba saerTo sargeblobis<br />

satelefono qselebTan (PSTN), monacemTa ga<strong>da</strong>cemis<br />

qselebTan (PDN) <strong>da</strong> cifrul qselebTan momsaxurebis<br />

integraciiT (ISDN).<br />

zemoT aRniSnul sxva cifrul sistemebTan Se-<br />

<strong>da</strong>rebiT, GSM stan<strong>da</strong>rti uzrunvelyofs ukeTes energetikul<br />

maxasiaTeblebs, kavSiris maRal xarisxs,<br />

mis usafrTxoebasa <strong>da</strong> konfidencialobas.<br />

64<br />

miRebuli signalebis <strong>da</strong>makmayofilebeli xarisxi<br />

miiRweva mimRebis Sesasvlelze signali/xmauri fardobis<br />

9 db-isas (magaliTad, D-AMPS-Si es sidide<br />

tolia 16 db-is), xolo energetikuli <strong>da</strong>nakargebi<br />

realur arxebSi (signalis miyuCebisas) 6-10 db-iT<br />

naklebia vidre D-AMPS-Si.<br />

gar<strong>da</strong> zemoT aRniSnulisa, GSM stan<strong>da</strong>rtSi<br />

gaTvaliswinebulia iseTi momsaxurebebi, romlebic<br />

ar aris (an arasrula<strong>da</strong>a) sxva cifrul stan<strong>da</strong>rt-<br />

ebSi. esenia:<br />

_ kavSiris arxebSi <strong>da</strong> momsaxurebaSi SeRwevisaTvis<br />

inteleqtualuri SIM baraTebis gamoyeneba<br />

(SIM-Subscriber Identity Module-abonentis identifikaci-<br />

is moduli);<br />

_ mosmenisagan <strong>da</strong>culi radiointerfeisi;<br />

_ ga<strong>da</strong>mcemSi Setyobinebis cifrul formaSi<br />

gar<strong>da</strong>qmna;<br />

_ abonentis autentifikacia <strong>da</strong> saabonento mowyobilobebis<br />

identifikacia kriptografiuli algoriTmebis<br />

mixedviT;<br />

_ mokle Setyobinebis samsaxurebis gamoyeneba<br />

signalizaciis arxebSi ga<strong>da</strong>cemisaTvis;<br />

_ erovnuli <strong>da</strong> saerTaSoriso masStabiT sxva<strong>da</strong>sxva<br />

GSM qselebis abonentebis avtomaturi roumingi;<br />

_ GSM abonentebisa <strong>da</strong> sxva stan<strong>da</strong>rtebis DCS-<br />

1800, PCS-1900, DECT <strong>da</strong> personaluri <strong>Tanamgzavruli</strong><br />

65


adiokavSiris qselebis abonentebis urTierTSoris<br />

qseluri roumingi.<br />

CEPT-is 1980 wlis rekomen<strong>da</strong>ciis Sesabamisad, saer-<br />

To evropuli fiWuri <strong>sistemebi</strong>s miwisze<strong>da</strong> <strong>mobiluri</strong><br />

kavSirisaTvis GSM stan<strong>da</strong>rtSi gaTvaliswinebulia<br />

ga<strong>da</strong>cemebis muSaoba or sixSirul diapazon-<br />

Si: ga<strong>da</strong>cema <strong>mobiluri</strong> sadguri<strong>da</strong>n sabazo sadgur-<br />

Si xorcieldeba _ 890-915 mhc-ze, xolo sabazo sadguri<strong>da</strong>n<br />

mobilur sadguramde (abonentamde) _ 935-<br />

960 mhc-ze.<br />

amasTan, kavSiris seansis dros arxebis ga<strong>da</strong>rTvisas,<br />

am sixSireebs Soris sxvaoba konstantaa <strong>da</strong><br />

toli 45 mhc-is. mezobel arxebs Soris sixSireTa<br />

sxvaoba (<strong>da</strong>Zvra) aris 200 khc-is toli. amrigad, miReba/<br />

ga<strong>da</strong>cemisaTvis gamoyofil sixSireTa zolSi (25 mhc)<br />

SeiZleba ganTavsdes kavSiris 124 radioarxi.<br />

GSM stan<strong>da</strong>rtSi gamoiyeneba TDMA (Tiame Division<br />

Multiplexing Access _ mravlobiTi SeRweva arxebis<br />

droiTi gancalkevebiT), rac saSualebas iZleva erT<br />

ga<strong>da</strong>mtan sixSireze ganTavsdes 8 salaparako arxi<br />

erTdroulad. gar<strong>da</strong>qmnis mowyobilobad gamoiyeneba<br />

salaparako kodeki RPE-LTR regularuli impulsuri<br />

agznebiT <strong>da</strong> ga<strong>da</strong>cemis siCqariT 13 kbit/wm-Si.<br />

salaparako signalebis <strong>da</strong>muSaveba aRniSnul<br />

stan<strong>da</strong>rtSi xdeba salaparako signalebis wyvetili<br />

ga<strong>da</strong>cemis DTX-(Discontinuous Transmission) sistemebSi<br />

miRebuli wesiT, romelic uzrunvelyofs ga<strong>da</strong>cemis<br />

CarTvas mxolod maSin, roca momxmarebeli iwyebs<br />

laparaks <strong>da</strong> gamorTvas pauzebSi <strong>da</strong> laparakis<br />

<strong>da</strong>srulebisas (nax. 3.1.).<br />

66<br />

<strong>da</strong>balsixSiruli<br />

Sesasvleli<br />

gamaZlierebeli<br />

DTX<br />

marTva <strong>da</strong><br />

muSaoba<br />

VAD<br />

salaparako<br />

signalis<br />

koderi<br />

komfortuli<br />

xmauris<br />

maformirebeli<br />

salaparako<br />

signalis<br />

eqstrapolacia<br />

salaparako<br />

signalis<br />

koderi<br />

komfortuli<br />

xmauris<br />

maformirebeli<br />

67<br />

DTX<br />

marTva <strong>da</strong><br />

muSaoba<br />

gamaZlierebeli<br />

nax. 3.1. GSM stan<strong>da</strong>rtSi laparakis <strong>da</strong>muSavebis<br />

procesis struqturuli sqema<br />

DTX sistema imarTeba laparakis aqtiurobis deteqtoriT<br />

VAD (Voice Activity Detector), romelic uzrunvelyofs<br />

rogorc xmauriani laprakis, ise laparakis<br />

gareSe xmauris intervalebis aRmoCenas <strong>da</strong> gamoyofas<br />

im SemTxvevaSic ki, roca xmauris done laparakis<br />

donis Tanazomadia.<br />

radioarxebSi Secdomebisagan <strong>da</strong>cvis mizniT gamoiyeneba<br />

blokuri <strong>da</strong> xvevadi kodireba SenacvlebiT.<br />

kodirebisa <strong>da</strong> Senacvlebis efeqturobis amaRleba<br />

<strong>mobiluri</strong> sadgurebis mcire siCqariani ga<strong>da</strong>adgilebisas<br />

miiRweva seansis procesSi muSa sixSireeb


is neli ga<strong>da</strong>rTviT (wamSi 217 naxtomiseburi ga<strong>da</strong>rTva).<br />

qalaqis pirobebSi radiosixSireebis mravalsxivuri<br />

gavrcelebiT gamowveuli interferenciuli<br />

miyuCebis winaaRmdeg sabrZolvelad gamoiyeneba ekvalaizerebi,<br />

romlebic uzrunveluofs im impulsuri<br />

signalebis gaTanabrebas, romelTa <strong>da</strong>yovnebis<br />

drois saSualo kvadratuli ga<strong>da</strong>xris mniSvneloba<br />

ar aRemateba 16 mkwm-s. mowyobilobis sinqronizaciis<br />

sistema gankuTvnilia signalebis absoluturi<br />

<strong>da</strong>yovnebis drois kompensaciisaTvis (223 mkwmmde).<br />

es ganapirobebs kavSiris maqsimalur manZils<br />

35 km-s (fiWis maqsimaluri radiusi).<br />

radiosignalebis modulaciisaTvis gamoiyeneba<br />

gausis sixSiruli mani pulacia minimaluri six-<br />

Siruli <strong>da</strong>ZvriT (GMSK). mani pulacias ase ewodeba<br />

imitom, rom modulatoramde informaciuli bitebis<br />

Tanmimdevroba gadis <strong>da</strong>bali sixSiris filtrs<br />

gausis amplitudur-sixSiruli maxasiaTebliT, rac<br />

saSualebas iZleva Semcirdes gamosxivebuli signalis<br />

sixSireTa zolis sigane. GMSK radiosignali<br />

formirdeba imgvarad, rom erTi bitis Sesabamis<br />

droiT intervalSi ga<strong>da</strong>mtanis faza icvleba 90 0 -iT.<br />

es aris fazis umciresi cvlileba, romelic Sei-<br />

Zleba aRmoCndes mocemuli ti pis manipulaciisas.<br />

gamosasvleli signali fazis uwyveti cvlilebiT<br />

analogiu-ria im signalisa, romelic miiReba six-<br />

Siris diskretuli cvlilebisas sixSiruli modulaciis<br />

dros. GMSK signalis formirebis zogadi<br />

principi naCvenebia nax. 3.2-ze (a, b).<br />

68<br />

nax. 3.2.a. GMSK modulatoris zogadi<br />

struqturuli sqema<br />

nax. 3.2.b. GMSK modulatoris droiTi <strong>da</strong> fazuri<br />

maxasiaTeblebi<br />

69


GSM stan<strong>da</strong>rtSi gamoiyeneba modulacia sixSiruli<br />

zolis normirebuli sididiT _ BT=0,3. sa<strong>da</strong>c<br />

B – filtris zolis siganea 3 db-ze, xolo T _ erTi<br />

bitis ga<strong>da</strong>cemis droa.<br />

GMSK signalis formireba xorcieldeba I/Q<br />

kvadraturuli modulatoriT, romelic Sedgeba ori<br />

gamamravlebelisagan <strong>da</strong> erTi amjamvelisagan.<br />

GMSK modulacia xasiaTdeba Semdegi TvisebebiT:<br />

_ donis mixedviT mudmivi momvlebiT, romelic<br />

saSualebas iZleva gamoyenebul iqnes C klasis gamaZliereblebis<br />

Semcveli ga<strong>da</strong>mcemi mowyobilobebi;<br />

_ viwro speqtriT ga<strong>da</strong>mcemi mowyobilobebis gamosasvlelze,<br />

rac uzrunvelyofs zolgareTa gamosxivebis<br />

<strong>da</strong>bal dones;<br />

_ kavSiris arxis xelSeSlebis mimarT maRali<br />

mdgradobiT.<br />

3.1.1. GSM qselebis arqiteqtura <strong>da</strong><br />

misi struqturuli elementebi<br />

GSM qselebi (iseve, rogorc msgavsi qselebi) Sedgeba<br />

<strong>mobiluri</strong> (radiotelefonebi) <strong>da</strong> sabazo sadgurebisagan,<br />

cifruli komutatorebisagan, marTvisa<br />

<strong>da</strong> momsaxurebis centrisagan, sxva<strong>da</strong>sxva <strong>da</strong>matebiTi<br />

<strong>sistemebi</strong>sa <strong>da</strong> mowyobilobebisagan. sistemis elementebis<br />

funqcionaluri SeuRleba xorcieldeba<br />

rigi interfeisebis meSveobiT.<br />

GSM <strong>sistemebi</strong>s agebis princi pebi <strong>da</strong> Sesabamisi<br />

interfeisebi mocemulia nax. 3.3-ze.<br />

<strong>mobiluri</strong> sadgurebi MS (Mobil Station) Sedgeba rigi<br />

specifikuri mowyobilobebisagan. GSM stan<strong>da</strong>rtis<br />

farglebSi miRebulia <strong>mobiluri</strong> sadgurebis 5 klasi<br />

70<br />

(ix. cxrili 3.2). <strong>mobiluri</strong> <strong>da</strong> sabazo sadgurebi<br />

erTmaneTisagan <strong>da</strong>moukidebelia.<br />

nax. 3.3. GSM qselis zogadi struqturuli sqema<br />

modelis klasi<br />

moZrav sadgurTa klasifikacia<br />

ga<strong>da</strong>cemis maqsimaluri<br />

simZlavre, vt<br />

71<br />

cxr. 3.2<br />

<strong>da</strong>saSvebi ga<strong>da</strong>xrebi,<br />

1 20 1,5<br />

2 8 1,5<br />

3 5 1,5<br />

4 2 1,5<br />

5 0,8 1,5<br />

Setyobinebebis ga<strong>da</strong>cemisas gaTvaliswinebulia<br />

ga<strong>da</strong>cemis simZlavris a<strong>da</strong>pturi regulireba, rac<br />

uzrunvelyofs kavSiris aucilebel xarisxs.<br />

TiToeul mobilur sadgurs aqvs sakuTari saer-<br />

TaSoriso saidentifikacio nomeri (IMSI-International<br />

Mobile Subscriber Identity), romelic Cawerilia mis maxsovrobaSi.<br />

TiToeul mobilur sadgurs eniWeba kidev<br />

db


erTi saerTaSoriso saidentifikacio nomeri (IM-<br />

SEI-International Mobile Station Equipment Identity-<strong>mobiluri</strong><br />

sadguris mowyobilobis saerTaSoriso saidentifikacio<br />

nomeri), romelic gamoiyeneba imisaTvis, rom<br />

ar moxdes SeRweva GSM-is qselSi im sadgurebi<strong>da</strong>n<br />

romlebic moparulia an ara aqvs miniWebuli aseTi<br />

ufleba.<br />

sabazo sadguris qvesistemis mowyobilobebi (BSS-<br />

Base Station Sistem) Sedgeba sabazo sadgurebis kontrolerisagan<br />

(BSC-Base Station Controler) <strong>da</strong> TviT sabazo<br />

sadgurisagan _ BTS. erTma kontrolerma Sei-<br />

Zleba marTos ramdenime sadguri. igi asrulebs<br />

Semdeg funqciebs: marTavs radioarxebis ganawilebas;<br />

akontrolebs SeerTebebs <strong>da</strong> aregulirebs maT<br />

rigiTobas. es uzrunvelyofs: e.w. ‘mxtunavi~ six-<br />

Siris reJimSi muSaobas; signalebis modulaciasa<br />

<strong>da</strong> demodulacias; Setyobinebebis kodirebasa <strong>da</strong><br />

dekodirebas; salaparako signalebis kodirebas;<br />

salaparako signalebis ga<strong>da</strong>cemis siCqaris a<strong>da</strong>ptacias;<br />

gansazRvravs personaluri gamoZaxebebis Setyobinebebis<br />

ga<strong>da</strong>cemis rigiTobas.<br />

komutaciis qve<strong>sistemebi</strong>s (SSS-Switching SubSystem)<br />

SemadgenlobaSi Sedis <strong>mobiluri</strong> kavSiris sakomutacio<br />

centri _ MSC, mdgomareobis registri _ HLR;<br />

ga<strong>da</strong>adgilebis registri _ VLR; autentifikaciis<br />

centri _ AUC (Autentication Center) <strong>da</strong> mowyobilobebis<br />

identifikaciis registri _ EIR.<br />

<strong>mobiluri</strong> kavSiris komutaciis centri momsaxurebas<br />

uwevs fiWebis garkveul jgufs <strong>da</strong> uzrunvelyofs<br />

SeerTebebis yvela im saxeobebs, romelTa<br />

aucilebloba warmoiSveba mobilur sadgurebSi maTi<br />

72<br />

muSaobis procesSi. igi principSi warmoadgens interfeiss<br />

<strong>mobiluri</strong> kavSiris qselsa <strong>da</strong> fiqsirebuli<br />

kavSiris qsels Soris, iseTebs, rogorebicaa PSTN,<br />

ISDN, PDN qselebi <strong>da</strong> uzrunvelyofs gamoZaxebebis<br />

marSrutizacias <strong>da</strong> maT marTvas. gar<strong>da</strong> zemoaRniSnulisa<br />

MSC-s eniWeba im radioarxebis komutaciis<br />

funqcia, romlebic uzrunvelyofen estafetur ga<strong>da</strong>cemas<br />

<strong>da</strong> fiWaSi muSa arxebis ga<strong>da</strong>rTvas xelSeSlebisa<br />

<strong>da</strong> <strong>da</strong>zianebebis SemTxvevaSi.<br />

komutaciis centri uzrunvelyofs <strong>mobiluri</strong> sadgurebis<br />

ga<strong>da</strong>adgilebis kontrols mdgomareobis<br />

registris (HLR) ga<strong>da</strong>adgilebis (VLR) registris<br />

meSveobiT. mdgomareobis registris maxsovrobaSi<br />

inaxeba <strong>mobiluri</strong> sadgurebis Sesaxeb informaciis<br />

is nawili, romlis saSualebiTac xdeba gamoZaxebis<br />

ganxorcieleba. am registrebSi mocemulia informacia<br />

abonentis Sesaxeb (IMSI), romelic gamoiyeneba<br />

<strong>mobiluri</strong> obieqtebis amosacnobad, Semdgom miewodeba<br />

AUC-s, aseve sxva saWiro informaciebi, romlebic<br />

aucilebelia GSM qselis funqcionirebisaTvis. am<br />

monacemTa nusxa mocemulia nax. 3.4-ze.<br />

ga<strong>da</strong>adgilebis registri (VLR) aris meore Ziri-<br />

Tadi mowyobiloba, romelic uzrunvelyofs kontrols<br />

<strong>mobiluri</strong> sadguris obieqtis erTi fiWi<strong>da</strong>n<br />

meoreSi ga<strong>da</strong>adgilebisas. misi <strong>da</strong>xmarebiT xorcieldeba<br />

<strong>mobiluri</strong> sadguris funqcionireba<br />

mdgomareobis registris mier kontrolirebadi zonis<br />

farglebs gareT. im SemTxvevaSi, rodesac <strong>mobiluri</strong><br />

sadguri ga<strong>da</strong>dis erTi sabazo sadguris kontroleris<br />

moqmedebis zoni<strong>da</strong>n meore kontroleris moqmedebis<br />

zonaSi, igi registrirdeba am ukanaskneliT <strong>da</strong> ga<strong>da</strong>-<br />

73


adgilebis registrSi Seiyvaneba informacia kav-<br />

Siris axali aris nomris Sesaxeb, romelic uzrunvelyofs<br />

<strong>mobiluri</strong> sadgurisaken gamoZaxebaTa warmarTvas.<br />

mdgomareobisa <strong>da</strong> ga<strong>da</strong>adgilebis registrebSi<br />

arsebuli monacemebis SenarCunebisaTvis<br />

wyvetebis dros, gaTvaliswinebulia am registrebis<br />

<strong>da</strong>mamaxsovrebeli mowyobilobebis <strong>da</strong>cva. nax. 3.5ze<br />

mocemulia is droebiTi monacemebi, romlebic<br />

inaxeba HLR-sa <strong>da</strong> VLR-Si.<br />

imisaTvis, rom aRvkvecoT kavSiris fiWuri sistemis<br />

resursebis arasanqcirebuli gamoyeneba, masSi<br />

Setanilia autentifikaciis meqanizmi _ abonentis<br />

namdvilobis <strong>da</strong><strong>da</strong>stureba. autentifikaciis centi<br />

(AUC) Sedgeba ramdenime blokisagan <strong>da</strong> aformirebs<br />

gasaRebebs <strong>da</strong> algoriTmebs autentifikaciisaTvis.<br />

misi meSveobiT mowmdeba abonentis sruluflebianoba<br />

<strong>da</strong> xorcieldeba misi SeRweva kavSiris qsel-<br />

Si. AUC-Si miiReba ga<strong>da</strong>wyvetileba <strong>da</strong> ganisazRvreba<br />

<strong>da</strong>Sifvris gasaRebebi monacemTa bazis safuZvleze,<br />

romelic Tavmoyrilia mowyobilobis identifikaciis<br />

registrSi (EIR).<br />

yoveli <strong>mobiluri</strong> abonenti sistemiT sargeblobisas<br />

Rebulobs abonentis identifikaciis moduls<br />

(SIM-baraTs), romelic Seicavs saerTaSoriso saidentifikacio<br />

nomers (IMSEI), autentifikaciis saku-<br />

Tar individualur gasaRebs (Ki), autentifikaciis<br />

algoriTms (A3)-s. am informaciis meSveobiT, monacemTa<br />

urTierTgacvlis safuZvelze (mobilur<br />

sadgursa <strong>da</strong> qsels Soris) xdeba autentifikaciis<br />

sruli ciklis <strong>da</strong>sruleba <strong>da</strong> abonents neba erTveba<br />

qselSi SeRwevisaTvis.<br />

74<br />

nax. 3.4. mdgomareobis registrSi Senaxuli<br />

xangrZlivi monacemebi<br />

75


nax. 3.5. droebiTi monacemebi, romlebic inaxeba<br />

HLR-Si <strong>da</strong> VLR-Si<br />

abonentis namdvilobis Semowmebis procedura<br />

xorcieldeba Semdegnairad (nax. 3.6). qseli<strong>da</strong>n<br />

mobilur sadgurze ga<strong>da</strong>icema raRac SemTxveviTi<br />

sidide (RAND-Randon Number_abonentis SemTxveviTi<br />

nomeri). fiWur telefonSi individualuri gasaRebis<br />

Ki <strong>da</strong> autentifikaciis algoriTmis A3-is meSveobiT<br />

miRebuli ricxvebi (maTematikuri gamoTvlebis<br />

safuZvelze) gar<strong>da</strong>iqmneba <strong>da</strong> gamoiTvleba axali<br />

ricxvi _ SRES. am ricxvs <strong>mobiluri</strong> sadguri agzavnis<br />

ukan qselSi, sa<strong>da</strong>c xdeba miRebuli ricxvis Se<strong>da</strong>reba<br />

TviT qselSi gamoTvlil ricxvTan. Tu es ori ricxvi<br />

erTmaneTs <strong>da</strong>emTxva, maSin mobilur sadgurs neba<br />

76<br />

eZleva miuerTdes qsels, winaaRmdeg SemTxvevaSi<br />

ara. saidumloebis <strong>da</strong>cvis mizniT gamoZaxilis<br />

gamoTvla warmoebs farulad (SIM-baraTiT).<br />

nax. 3.6 abonentis Semowmebis procedura<br />

momsaxurebisa <strong>da</strong> marTvis centri (OMC) uzrunvelyofs<br />

funqciebis ganawilebasa <strong>da</strong> MSC-sa <strong>da</strong> BSSs<br />

Soris urTierTqmedebebs. misi funqciebi emTxveva<br />

Cveulebrivi kavSiris qselSi Semavali msgavsi centrebis<br />

funqciebs. gansxvaveba mxolod imaSia, rom<br />

GSM stan<strong>da</strong>rtSi OMC uzrunvelyofs radioqvevsistemis<br />

marTvas.<br />

3.1.2. signalebis struqtura <strong>da</strong> formireba<br />

GSM stan<strong>da</strong>rtSi<br />

GSM stan<strong>da</strong>rtis agebis sxva<strong>da</strong>sxva variantis analizis<br />

Sedegad SeirCa am <strong>sistemebi</strong>saTvis optimaluri<br />

77


mravalsadguriani SeRweva arxebis droiTi gancalkavebiT<br />

(TDMA-Time Division Multiple Access).<br />

zoga<strong>da</strong>d signalebis droiT struqturas aqvs<br />

nax.3.7-ze naCvenebi saxe. Tav<strong>da</strong>pirvelad analoguri<br />

salaparako signali gar<strong>da</strong>iqmneba cifrul TanmimdevrobaSi,<br />

romelsac ukeTdeba <strong>da</strong>Sifvra <strong>da</strong> kodireba,<br />

rac aucilebelia informaciis Secdomebisagan<br />

<strong>da</strong>cvisaTvis ga<strong>da</strong>cemisa <strong>da</strong> miRebis procesSi. am<br />

mizniT gamoiyeneba:<br />

_ blokuri kodireba _ miRebisas Secdomebis<br />

swrafi aRmoCenisaTvis;<br />

_ xvevadi kodireba _ erTeulovani Secdomebis<br />

gasworebisaTvis;<br />

_ Senacvleba _ paketuri Secdomebis erTeulovan<br />

SecdomebSi gar<strong>da</strong>qmnisaTvis.<br />

am gar<strong>da</strong>qmnebis Sedegad TiToeuli anaTvali warmodgeba<br />

<strong>da</strong>Sifruli Setyobinebis saxiT, romelic<br />

Sedgeba 114 bitisagan _ ori 57 bitiani <strong>da</strong>moukidebeli<br />

bloki (nax. 4.7), romlebic erTmaneTisagan gamoyofilia<br />

etalonuri mimdevrobiT (26 biti). am mimdevrobis<br />

miRebisas ganisazRvreba <strong>da</strong>maxinjebis xasiaTi<br />

signalis ganawilebis traqtSi <strong>da</strong> Sedegad<br />

mimRebis maxasiaTeblebi formirdeba drois mocemul<br />

momentSi muSa pirobebis Sesabamisad.<br />

kavSirisa <strong>da</strong> marTvis arxebiT informaciis ga<strong>da</strong>cemisaTvis,<br />

agreTve, ga<strong>da</strong>mtani sixSiris SewyobisaTvis,<br />

droiTi sinqronizaciis uzrunvelyofisaTvis <strong>da</strong><br />

kavSiris arxSi SeRwevisaTvis gamoiyeneba 5 tipis<br />

droiTi intervali _ `fanjara~:<br />

_ NB (Normal Burts)-normaluri droiTi intervali;<br />

_ SB (Synchronisation Burts)-droiTi sinqronizaciis<br />

intervali;<br />

78<br />

_ DB (Dummy Burts)-<strong>da</strong>sayenebeli intervali;<br />

_ FCB (Frequency Correction Burts) _ sixSiris Sewyobis<br />

droiTi intervali.<br />

GSM stan<strong>da</strong>rtSi erT salaparako arxSi ga<strong>da</strong>cemisaTvis<br />

gamoyeneba normaluri droiTi intervali<br />

NB (paketi) 0,577 mwm-is xanrgZlivobiT, romelic Seicavs:<br />

<strong>da</strong>Sifruli informaciis 114 bits; or napira<br />

kombinacias (TB-Tail Bits) 3-3 biti TiToeulisaTvis;<br />

or sakontrolo bits, romelic yofs erTmaneTisagan<br />

Setyobinebis <strong>da</strong>Sifrul bitebsa <strong>da</strong> etalonur<br />

mimdevrobas; <strong>da</strong>cvis intervals GP (Guard Period) 2,25<br />

bitis ga<strong>da</strong>cemis drois intervaliT. es niSnavs, rom<br />

NB intervali Seicavs 156,25 bits, xolo erTi bitis<br />

xangrZlivoba Seadgens 3,69 mkwm-s.<br />

nax. 3.7. GSM stan<strong>da</strong>rtSi kadrebis struqtura <strong>da</strong><br />

signalebis formireba<br />

79


sixSiris Sewyobis droiTi ganmeorebadi intervalebi<br />

qmnis sixSiris <strong>da</strong>yenebis arxs (FCCH-Freguenc<br />

Correction Channel). droiTi sinqronizaciis intervali<br />

SB mobilur sadgurSi gamoiyeneba aparaturis<br />

muSaobis sinqronizaciisaTvis. igi Sedgeba 64 bitiani<br />

sinqronuli mimdevrobisagan <strong>da</strong> ori 39 bitiani<br />

<strong>da</strong>Sifruli blokisagan, romelTac ga<strong>da</strong>aqvs<br />

informacia TDMA _ kadrisa <strong>da</strong> sabazro sadguris<br />

saidentifikacio kodis Sesaxeb. am intervalis Sesabamisi<br />

Setyobineba (bitebSi) ga<strong>da</strong>icema sixSiris<br />

<strong>da</strong>yenebis intervalis Sesabamis SetyobinebasTan<br />

erTad. sinqronizaciis ganmeorebadi intervalebi<br />

qmnis e.w. sinqronizaciis arxs (SCH).<br />

<strong>da</strong>sayenebeli intervali DB uzrunvelyofs arxis<br />

<strong>da</strong>yenebasa <strong>da</strong> testirebas. Tavisi struqturiT<br />

igi ZiriTa<strong>da</strong>d emTxveva normalur droiT intervals<br />

NB-s. maT Soris gansxvaveba mxolod imaSia,<br />

rom intervali DB Seicavs 26 bitian <strong>da</strong>sayenebel<br />

mimdevrobas <strong>da</strong> saWiroebs sakontrolo bitebis<br />

gamoyenebas.<br />

SeRwevis intervali AB uzrunvelyofs <strong>mobiluri</strong><br />

sadguris SeRwevas axal sabazo sadgurSi. igi<br />

Seicavs 252 mkwm xangrZlivobis (68,25 biti) did <strong>da</strong>mcvel<br />

intervals GP-s, or napira kombinacias (TB-3-<br />

3 biti), 41 bitian sinqromimdevrobas <strong>da</strong> 36 <strong>da</strong>Sifrul<br />

bits. didi <strong>da</strong>mcveli intervali (252 mkwm) uzrunvelyofs<br />

kavSirs mobilur obieqtebamde fiWebSi,<br />

romelTa radiusi 35 km-mdea, radgan igi metia im<br />

droze, romelic saWiroa radiosignalis pir<strong>da</strong>pir<br />

<strong>da</strong> ukumimarTulebiT gavrcelebisaTvis t-233,3 mkwm-s<br />

(t=2R/C).<br />

informaciis ga<strong>da</strong>cema arxebis droiTi gancalkevebisas<br />

xorcieldeba TDMA – kadris SigniT. am kadris<br />

TiToeuli intervali aRiniSneba nomrebiT 0-<strong>da</strong>n 7-<br />

80<br />

mde, e.i. erT TDMA-kadrSi erTdroulad funqcionirebs<br />

8 salaparako arxi. im droiTi intervalebis<br />

fizikuri arsi, romlebic iwodeba `fanjrebad~, aris<br />

is, rom es aris dro, romlis ganmavlobaSi xdeba<br />

ga<strong>da</strong>mtani rxevis modulacia salaparako an monacem-<br />

Ta signalebiT.<br />

cifruli sainformacio nakadi warmoadgens paketebis<br />

mimdevrobas, romlebic ganTavsebulia am<br />

droiT intervalebSi (`fanjrebSi~). paketebis xangrZlivoba<br />

odnav mcirea intervalebis xangr-<br />

Zlivobaze <strong>da</strong> tolia 0,546 mkwm-is. TDMA –kadris<br />

saerTo xangrZlivoba tolia 4,615 mwm-is.<br />

TDMA-kadrebisagan iqmneba multikadrebi. kavSirisa<br />

<strong>da</strong> marTvisaTvis GSM stan<strong>da</strong>rtSi gamoiyeneba<br />

multikadris ori saxeoba:<br />

_ 26 TDMA kadris Semcveli;<br />

_ 51 TDMA _ kadris Semcveli.<br />

pirveli saxeobis erTi multikadris xanrgZlivoba<br />

tolia 129 mwm-is, meoris _ 235,385 mwm-is. pirveli<br />

saxeoba 51 multikadris (TiToeuli 26 kadri) an<br />

meore saxis 26 miltikadris (TiTeouli 51 kadri)<br />

saSualebiT iqmneba superkadri 6,12 wm-is xangrZlivobis<br />

(1326 TDMA kadri).<br />

2048 superkadri qmnis 1 hiperkadrs, romelic Seicavs,<br />

2715648 TDMA kadrs. erTi hiperkadris xangr-<br />

Zlivoba tolia 2715648X4,615 mwm=3 sT. 53 wT. 760 mwmis.<br />

hiperkadris aseTi didi xangrZlivoba ganpirobebulia<br />

GSM-Si gamoyenebuli kriptografiuli <strong>da</strong>cvis<br />

meTodis moTxovnebiT, roca kadris nomeri gamoiyeneba,<br />

rogorc <strong>da</strong>Sifrvis Sesasvleli parametri.<br />

GSM stan<strong>da</strong>rtSi signalebis erT-erT gansakuTrebulobas<br />

warmoadgens kavSiris seansis procesSi<br />

81


sixSiris neli naxtomebis gamoyeneba SFH (Slow<br />

Fregueney Hopping). maTi ZiriTadi <strong>da</strong>niSnulebaa six-<br />

Siruli ganawilebis uzrunvelyofa radioarxebSi,<br />

romlebic funqcionirebs radiotalRebis mravalsxivuri<br />

gavrcelebis pirobebSi. sixSiris neli naxtomebi<br />

gamoiyeneba yvela mobilur qselebSi, rac<br />

saabonento sadgurebis neli moZraobisas amaRlebs<br />

kodirebisa <strong>da</strong> Senacvlebis efeqturobas.<br />

nax. 3.8. GSM stan<strong>da</strong>rtSi kavSiris arxebis<br />

kombinirebuli TDMA/FDMA sqema<br />

82<br />

neli naxtomebis formirebis princi pi sixSiruli<br />

TvalsazrisiT mdgomareobs SemdegSi: Setyobineba,<br />

romelic ga<strong>da</strong>icema abonentisTvis gamoyofili<br />

drois intervalSi TDMA – kadrSi 0,577 wm, yovel<br />

momdevno kadrSi ga<strong>da</strong>icema (miiReba) axal fiqsirebul<br />

sixSireze (nax. 4.8). kadrebis struqturis Sesabamisad<br />

sixSiris gar<strong>da</strong>qmnisaTvis saWiro dro Seadgens<br />

<strong>da</strong>axloebiT 1 mwm-s.<br />

sixSiris naxtomebis procesSi mudmivad Senar-<br />

Cunebulia sxvaoba miRebisa <strong>da</strong> ga<strong>da</strong>cemis arxebs<br />

Soris (nax. 3.8). yvela aqtiur abonents, romlebic<br />

erT fiWaSi mdebareobs, eniWeba sixSireTa ga<strong>da</strong>rTvis<br />

ga<strong>da</strong>ukveTavi mimdevrobebi, rac gamoricxavs xarvezebs<br />

abonentebs Soris Setyobinebis miRebisas. six-<br />

SireTa ga<strong>da</strong>rTvis mimdevrobis parametrebi (six-<br />

Sirul-droiTi matrica <strong>da</strong> sawyisi sixSire) moiniSneba<br />

yoveli <strong>mobiluri</strong> sadgurisaTvis <strong>da</strong>myarebis<br />

procesSi.<br />

kavSiris arxebi GSM stan<strong>da</strong>rtSi SeiZleba <strong>da</strong>vyoT<br />

fizikur <strong>da</strong> lokalur arxebad. fizikuri arxi<br />

iqmneba signalebis droiTi <strong>da</strong> sixSiruli <strong>da</strong>yofis<br />

kombinirebis gziT <strong>da</strong> ganisazRvreba rogorc radiosixSiruli<br />

arxebisa (sixSireTa SesaZlo naxtomebiT),<br />

ise TDMA-kadris droiTi intervalebis mimdevroba.<br />

yoveli ga<strong>da</strong>mtani Seicavs 8 fizikur arxs, gan-<br />

Tavsebuls TDMA – kadris 8 droiTi intervalis<br />

sazRvrebSi. yoveli fizikuri arxisaTvis yovel<br />

TDMA-kadrSi gamoiyeneba erTi <strong>da</strong> igive droiTi<br />

intervali.<br />

83


fizikuri arxis formirebamde cifrul formaSi<br />

warmodgenili Setyobinebebi <strong>da</strong> monacemebi jgufdeba<br />

<strong>da</strong> erTiandeba ori tipis arxebSi:<br />

_ kavSiris arxi _ kodirebuli saubrisa <strong>da</strong> monacemebis<br />

ga<strong>da</strong>cemisaTvis;<br />

_ marTvis arxi _ marTvisa <strong>da</strong> sinqronizaciis<br />

signalebis ga<strong>da</strong>cemisaTvis. logikuri arxebis Sesabamisi<br />

kombinaciisaTvis erTi <strong>da</strong> imave fizikur<br />

arxze SeiZleba moTavsdes erTze meti logikuri<br />

arxis tipi. kavSiris logikuri arxebi SeiZleba<br />

iyos:<br />

_ SetyobinebaTa sruli siCqariT ga<strong>da</strong>cemis arxi<br />

(22,8 kbit/wm-TCH/F (Full Rate Traffic Channel);<br />

_ SetyobinebaTa naxevari siCqariT ga<strong>da</strong>cemis arxi<br />

(11,4 kbit/wm – TCH/H (Half Rate Traffic Channel).<br />

logikur kadrebSi gamoiyeneba 26 kadriani multikadri.<br />

FAC CH-(Fast Associated Control Channel) marTvis<br />

Cqari SeTavsebuli logikuri arxi gamoiyeneba gankargulebaTa<br />

ga<strong>da</strong>cemisaTvis <strong>mobiluri</strong> sadguris<br />

fiWi<strong>da</strong>n _ fiWaSi ga<strong>da</strong>svlisas, e.i. estafeturi ga<strong>da</strong>cemisas.<br />

marTvis neli SeTavsebuli logikuri<br />

arxi _ SAC CH (Slou Associated Control Channel) gamoiyeneba<br />

pir<strong>da</strong>pir arxSi im signalebis ga<strong>da</strong>cemisaTvis,<br />

romlebic saWiroa <strong>mobiluri</strong> sadguris ga<strong>da</strong>mcemis<br />

gamosasvleli donis simZlavris <strong>da</strong>yenebisaTvis,<br />

xolo piriqiT ki _ <strong>da</strong>yenebuli simZlavris donis<br />

Sesaxeb monacemTa ga<strong>da</strong>cemisaTvis. kavSiris srul<br />

sixSirul arxSi multikadris yovel me-13 TDMA<br />

kadrSi ga<strong>da</strong>icema SACCH arxis informaciis paketi,<br />

amasTan, yoveli 26-e TDMA kadri Tavisufalia. naxevarsiCqariani<br />

kavSiris arxSi informaciis igive<br />

paketi ga<strong>da</strong>icema multikadris yovel me-13 <strong>da</strong> 26-e TDMA-<br />

84<br />

kadrSi (nax. 4.9), ramdena<strong>da</strong>c srulsiCqariani arxis<br />

multikadrSi laparakisa <strong>da</strong> monacemTa ga<strong>da</strong>cemisaTvis<br />

gamoiyeneba 24 TDMA kadri 26-<strong>da</strong>n <strong>da</strong> multikadris<br />

xangrZlivobaa 120 mwm, amdenad, sainformacio<br />

SetyobinebaTa ga<strong>da</strong>cemis siCqare am arxSi Seadgens<br />

22,8 kbit/wm-s.<br />

T,t-TDMA kadri arxebis ga<strong>da</strong>cemisaTvis<br />

(TCH); CA-TDMA kadri SACCH/T-s ga<strong>da</strong>cemisaTvis; `A~<br />

carieli TDMA kadri.<br />

nax. 3.9. kavSiris arxebis gaerTianebis sqema<br />

3.1.3. informaciis <strong>da</strong>cva <strong>da</strong> usafrTxoeba<br />

aRniSnul stan<strong>da</strong>rtSi termini `usafrTxoeba~<br />

gulisxmobs sistemis arasanqcionirebuli gamoyenebis<br />

<strong>da</strong>uSveblobas <strong>da</strong> abonentTa saubrebis gasaidumloebis<br />

uzrunvelyofas. GSM stan<strong>da</strong>rtSi am<br />

moTxovnaTa <strong>da</strong>sakmayofileblad gaTvaliswinebulia<br />

Semdegi meqanizmebi:<br />

_ autentifikacia;<br />

_ monacemTa ga<strong>da</strong>cemis gasaidumloeba;<br />

_ abonentis gasaidumloeba;<br />

_ gamoZaxebis mimarTulebis gasaidumloeba.<br />

85


marTvis signalebisa <strong>da</strong> momxmareblis monacemTa<br />

<strong>da</strong>cva xorcieldeba mxolod radioarxiT ga<strong>da</strong>cemisas.<br />

stan<strong>da</strong>rtSi gamoiyeneba <strong>da</strong>Sifrvis algoriTmi<br />

RSA Ria gasaRebiT (avtorebis gvarebis pirveli asoebi<br />

Rivest, Shamir, Adleman), romelic uzrunvelyofs salaparako<br />

SetyobinebaTa maRali xarisxis usafrTxoebas.<br />

kavSiris sistemis resursebis arasanqcirebuli<br />

moxmarebis gamoricxvis mizniT stan<strong>da</strong>rtSi Seyvanili<br />

<strong>da</strong> gansazRvrulia autentifikaciis meqanizmi<br />

_ abonentis piradobis <strong>da</strong>sturi. rogorc ukve aRiniSna,<br />

sistemiT sargeblobis SemTxvevaSi yoveli abonenti<br />

iRebs abonentis namdvilobis moduls _ SIM<br />

baraTs, romelic Seicavs:<br />

nax. 3.10. a. autentifikaciis princi pi<br />

86<br />

_ <strong>mobiluri</strong> abonentis saerTaSoriso saidentifikacio<br />

nomers _ IMSI;<br />

_ autentifikaciis sakuTar-individualur gasa-<br />

Rebs _ Ki;<br />

_ autentifikaciis algoriTms _ A3.<br />

radioarxiT informaciis gasaidumloebis uzrunvelsayofad<br />

ukanaskneli maTgani iSifreba, <strong>da</strong>Sifrvis<br />

gasaRebebis A8-is formirebis algoriTmi inaxeba<br />

SIM baraTSi. gamoZaxilis <strong>da</strong>TvlasTan erTad <strong>mobiluri</strong><br />

sadguris ERES aparatura gansazRvravs <strong>da</strong>Sifrvis<br />

gasaRebasac Kc. es gasaRebi ar ga<strong>da</strong>icema<br />

radioarxiT, aramed gamoiTvleba qseliT <strong>da</strong> saabonento<br />

terminaliT erTdroulad (nax. 3.10a).<br />

SemTxveviTi ricxvis gar<strong>da</strong> mobilur sadgurs<br />

egzavneba ricxviTi mimdevroba gaSifvris gasaRebTan<br />

erTad. es ricxvi <strong>da</strong>kavSirebulia Kc-s faqtiur<br />

mniSvnelobasTan <strong>da</strong> xels uSlis araswori gasaRebis<br />

formirebas. ricxvi inaxeba mobilur sadgurSi<br />

<strong>da</strong> igi Sedis yovel pirvel SetyobinebaSi, romelic<br />

qselSi ga<strong>da</strong>icema.<br />

<strong>da</strong>Sifrvis reJimis <strong>da</strong>myarebisaTvis qseli mobilur<br />

sadurs ga<strong>da</strong>scems gankargulebas CMC (Ciphering<br />

Mode Command) <strong>da</strong>Sifvris reJimSi ga<strong>da</strong>svlaze, romlis<br />

miRebis Semdeg, sadguri, misive arsebuli gasaRebis<br />

gamoyenebiT, axorcielebs <strong>da</strong>Sifvrasa <strong>da</strong> gasaRebis<br />

gaxsnas. Setyobinebebis ga<strong>da</strong>cemuli monacemTa nakadi<br />

axdens <strong>da</strong>Sifrvas `biti-biti~ an nakaduri SifriT,<br />

<strong>da</strong>Sifris A5 algoriTmisa <strong>da</strong> Kc gasaRebis<br />

gamoyenebiT. <strong>da</strong>Sifrvis reJimis <strong>da</strong>myarebis procedura<br />

warmodgenilia nax. 3.10 b.<br />

87


nax. 3.10. b. cifrul formaSi gar<strong>da</strong>qmnis<br />

procedura<br />

radioarxiT ga<strong>da</strong>cemul SetyobinebaTa gamovlenis<br />

gziT abonentis gamoaSkaravebis gamosaricxad<br />

fiWuri kavSiris <strong>sistemebi</strong>s yovel abonents eniWeba<br />

droebiTi saerTaSoriso saidentifikacio momxmareblis<br />

nomeri _ TMSI (Temporary Mobile Subsriber Identity),<br />

romelic ZalaSia mxolod ganTavsebis aris<br />

zRvrebSi LAI (Location Area Idenfication). ganTavsebis sxva<br />

zonaSi abonents mieniWeba axali TMSI. Tu <strong>mobiluri</strong><br />

sadguri ganTavsebis sxva zonaSi ga<strong>da</strong>dis, misi<br />

TMSI un<strong>da</strong> ga<strong>da</strong>ices im LAI zonis saidentifikacio<br />

nomerTan erTad, romelSic TMSI mieniWeba abonents.<br />

adgilmdebareobis koreqtirebis proceduris Sesrulebisas<br />

MS mobilur sadgursa <strong>da</strong> BTS sabazo<br />

sadgurs Soris marTvis arxebiT xorcieldeba im<br />

samsaxureobriv SetyobinebaTa ormxrivi gacvla,<br />

romlebic Seicaven abonentis TMSI droebiT nomrebs.<br />

am SemTxvevaSi radioarxSi aucilebelia<br />

TMSI_ebis Secvlis <strong>da</strong> maTi konkretul abonentebze<br />

mikuTvnebis saidumloobis uzrunvelyofa. adgilm-<br />

88<br />

debareobis koreqtirebis procedura TvalnaTliv<br />

aris warmodgenili nax. 3.11-ze.<br />

nax. 3.11. adgilmdebareobis koreqcia<br />

detalurad ganvixiloT adgilmdebareobis koreqtirebis<br />

SemTxveva estafeturi ga<strong>da</strong>cemis momentSi.<br />

am SemTxvevaSi <strong>mobiluri</strong> sadguri ukve registrirebulia<br />

VLR ga<strong>da</strong>adgilebis registrSi droebiTi<br />

TMSI nomriT, romelic Seesabameba mdebareobis<br />

yofil zonas. abonentis axal zonaSi Sesvlis<br />

dros sruldeba amocnobis procedura, romelic<br />

radioarxSi <strong>da</strong>Sifrul Zveli TMSI-iT sruldeba <strong>da</strong><br />

ga<strong>da</strong>icema adgilmdebareobis LAI zonis nomerTan erTad.<br />

es ukanaskneli awvdis informacias komutaciis cen-<br />

89


trsa <strong>da</strong> marTvis centrs <strong>mobiluri</strong> sadgurebis ga<strong>da</strong>adgilebis<br />

mimarTulebis Sesaxeb <strong>da</strong> iZleva saSualebas<br />

adgilmdebareobis yofili zonisagan gamorkveul<br />

iqnas abonentis statusi <strong>da</strong> misi monacemebi,<br />

gamoricxavs ra amiT am samsaxureobrivi Setyobinebebis<br />

marTvis radioarxebiT mimocvlas. amasTan,<br />

kavSiris arxSi Setyobineba ga<strong>da</strong>icema, rogorc <strong>da</strong>Sifruli<br />

sainformacio teqsti Setyobinebis SewyvetiT<br />

`estafeturi ga<strong>da</strong>cemis~ procesSi 100-150 mwiT.<br />

3.2. <strong>mobiluri</strong> <strong>telekomunikaciis</strong> D-AMPS<br />

stan<strong>da</strong>rtis fiWuri sistema<br />

D-AMPS fiWuri <strong>mobiluri</strong> kavSiris stan<strong>da</strong>rti<br />

SemuSavebul <strong>da</strong> miRebul iqna aSS-Si. misi Seqmnis<br />

aucilebloba ganpirobebuli iyo imiT, rom AMPS<br />

stan<strong>da</strong>rtis erovnuli analoguri fiWuri kavSiris<br />

sistema veRar pasuxob<strong>da</strong> gazrdil moTxovnebs: <strong>mobiluri</strong><br />

kavSirebis <strong>sistemebi</strong>s mimarT. kerZod, <strong>da</strong>bali<br />

gamtarunarianobis; kavSiris arasakmarisi xarisxis;<br />

momsaxurebaTa SezRuduli raodenobis; ga<strong>da</strong>sacem<br />

SetyobinebaTa gasaidumloebis SeuZleblobis<br />

<strong>da</strong> sxvaTa gamo. evropis qveynebisagan gansxvavebiT,<br />

sa<strong>da</strong>c GSM stan<strong>da</strong>rtis axlad SemuSavebuli<br />

sistemisaTvis gamoyofil iqna axali sixSiruli<br />

diapazoni, aSS-Si ver moxerx<strong>da</strong> sixSireTa axali<br />

zolis gamoyofa. amitom fiWuri kavSiris mrewvelobis<br />

asociacia (CTIA) <strong>da</strong> kavSiris mrewvelobis asociaciis<br />

(TIA) mier miRebuli iqna ga<strong>da</strong>wyvetileba erT six-<br />

Sirul zolSi ori stan<strong>da</strong>rtis sistemis erToblivi funq-<br />

90<br />

cionirebisaTvis analoguri AMPS <strong>da</strong> axali cifruli<br />

D-AMPS-is. amasTan, analogur sistemaSi arsebul<br />

arxebs Soris sixSireTa sxvaoba, romelic tolia<br />

30 khci-sa SenarCunebul iqna.<br />

cifruli fiWuri <strong>mobiluri</strong> kavSiris stan<strong>da</strong>rti<br />

D-AMPS SemuSavebul iqna 1990 wels AMPS-is bazaze.<br />

swored amis safuZvelze miiRo kavSiris sistemam<br />

<strong>da</strong>saxeleba D-AMPS (ADC). eqsperimentuli gamocdis<br />

Semdeg TIA <strong>da</strong> CTIA asociaciebis mier miRebul iqna<br />

sami Si<strong>da</strong> stan<strong>da</strong>rti: IS-54 _ <strong>mobiluri</strong> kavSiris D-<br />

AMPS sistemaze; IS-55_or-modian mobilur sadgurze,<br />

romelic uzrunvelyofs kavSirs rogorc analoguri<br />

(AMPS), ise cifruli (D-AMPS) arxebiT; IS-<br />

56 _ bazur sadgurebze.<br />

rogorc Semdgom aRmoCn<strong>da</strong>, am stan<strong>da</strong>rtebis <strong>da</strong>nergva<br />

drouli nabiji iyo aSS-is <strong>mobiluri</strong> kav-<br />

Siris bazarze cifruli teqnologiis <strong>da</strong>nergvis<br />

procesSi. miuxe<strong>da</strong>vad imisa, rom stan<strong>da</strong>rti IS-54 ar<br />

iTvaliswinebs srulad cifrul formaze ga<strong>da</strong>svlas,<br />

igi aris ufro progresuli winamorbedi AMPS-<br />

Tan Se<strong>da</strong>rebiT <strong>da</strong> dReisaTvis ramdenime milionze<br />

meti abonenti msoflios bevr qveyanaSi iyenebs mas.<br />

1994 wels aSS-Si miRebul iqna axali erovnuli<br />

stan<strong>da</strong>rti IS-136 <strong>mobiluri</strong> kavSiris srul cifrul<br />

sistemaze, romelic warmoadgens IS-54 stan<strong>da</strong>rtis<br />

srulyofil variants. Tavisi funqcionaluri Sesa-<br />

ZleblobebiT igi uaxlovdeba GSM stan<strong>da</strong>rts.<br />

D-AMPS stan<strong>da</strong>rti ar miiRes evropul qveynebSi<br />

gar<strong>da</strong> ruseTisa, sa<strong>da</strong>c igi orientirebulia regionul<br />

gamoyenebaze. stan<strong>da</strong>rtis teqnikuri maxasiaTeblebi<br />

mocemulia cxrilSi 4.1 (ix. zemoT).<br />

91


mowyobilobaTa Semadgenloba <strong>da</strong> funqcionirebis<br />

principebi TiTqmis mTlianad emTxveva GSM stan<strong>da</strong>rts.<br />

D-AMPS stan<strong>da</strong>rtis fiWuri kavSiris sistemis<br />

struqturuli sqema naCvenebia nax. 3.12-ze. am<br />

stan<strong>da</strong>rtSi analoguri salaparako signalis<br />

gar<strong>da</strong>qmnisaTvis cifrul formaSi gamoiyeneba VSELP<br />

koderi. salaparako diapazonis analoguri signali<br />

iyofa 20 mwm-is xanrgZlivobis segmentebad, romlebic<br />

gar<strong>da</strong>iqmneba 159 kodirebul bitad <strong>da</strong> romlebic<br />

Semdeg ga<strong>da</strong>icema 7,95 kbit/wm siCqariT. amis<br />

Semdeg es monacemebi ganicdis saarxo kodirebas,<br />

risTvisac gamoiyeneba xvevadi kodi siCqariT R=1/2.<br />

amasTan salaparako koderisagan wamosuli paketebi,<br />

romelic, rogorc aRiniSna, Sedgeba 159 bitisagan<br />

iyofa 2 jgufad: pirveli moicavs 77 bits; meore _<br />

82 bits. pirvel jgufSi xorcieldeba zemoT aRniSnuli<br />

xvevadi kodireba. amasTan 7 biti gamoiyeneba<br />

Secdomebis aRmosaCenad.<br />

nax. 3.12. D-AMPS (ADC) <strong>mobiluri</strong> fiWuri<br />

radiokavSiris gamartivebuli struqturuli sqema<br />

92<br />

meore jgufis bitebi ga<strong>da</strong>icema kodirebis gareSe.<br />

Sedegad, saarxo koderSi gar<strong>da</strong>qmnili 20 mwm xanrg-<br />

Zlivobis fragmenti warmodgenilia 260 bitiT, rac<br />

Seesabameba ga<strong>da</strong>cemis siCqares 13 kbit/wm-s. saarxo<br />

koderis gamartivebuli struqturuli sqema warmodgenilia<br />

nax. 3.13-ze. gamosasvleli siCqare (TDMA)<br />

kadris formirebis Sedegad Seadgens 16,2 kbit/wm-s<br />

1 abonentze. 260 kodirebuli bitiT Sedgenili paketi<br />

Semdgom ganicdis Senacvlebas, romlis principic<br />

mocemulia nax.3.14-ze. nebismieri salaparako fragmenti<br />

iyofa 2 Tanatol nawilad. erTi im nawilTagani<br />

ga<strong>da</strong>icema fragmentis sawyis fanjaraSi, xolo<br />

meore _ sami fanjariT ga<strong>da</strong>nacvlebul fanjaraSi.<br />

SetyobinebaTa radioarxSi ga<strong>da</strong>cemisaTvis gamoiyeneba<br />

speqtrul-efeqturi / 4 DQPSK modulacia,<br />

romelic realizdeba kvadraturuli sqemiT ga<strong>da</strong>mtan<br />

sixSireze pir<strong>da</strong>piri ga<strong>da</strong>cemiT.<br />

nax. 3.13. D-AMPS (ADC) stan<strong>da</strong>rtis saxazo kodirebis<br />

struqturuli sqema<br />

93


nax. 3.14. D-AMPS (ADC) stan<strong>da</strong>rtSi paketebis<br />

kodirebuli bitebis monacvleobis organizacia<br />

TDMA kadrebis struqtura wina <strong>da</strong> ukuarxebSi<br />

naxevarsiCqariani salaparako arxis stan<strong>da</strong>rtebisaTvis<br />

naCvenebia nax.3.15-ze.<br />

nax. 3.15 naxevarsiCqariani salaparako arxis<br />

kadrebis struqtura<br />

94<br />

3.3. <strong>telekomunikaciis</strong> JDC stan<strong>da</strong>rtis<br />

<strong>mobiluri</strong> fiWuri sistema<br />

iaponuri cifruli <strong>mobiluri</strong> fiWuri kavSiris<br />

Seqmna ZiriTa<strong>da</strong>d xorcieldebo<strong>da</strong> NNT kompaniis mier,<br />

romelic uzrunvelyof<strong>da</strong> analoguri fiWuri <strong>mobiluri</strong><br />

kavSiris momsaxurebebs iaponiaSi, <strong>da</strong>wyebuli<br />

1979 wlis dekembri<strong>da</strong>n. kavSiris cifrul<br />

sistemaze specifikaciebis SemuSavebisas savaldebulod<br />

iTvlebo<strong>da</strong>:<br />

_ sixSireTa speqtris ekonomiis uzrunvelyofa:<br />

speqtrul efeqturi cifruli modulaciis gamoyenebis,<br />

<strong>da</strong>balsiCqariani <strong>da</strong> maRalxarisxiani bgeri-<br />

Ti kodekebis arCevis <strong>da</strong> radioarxebSi marTvis protokolebis<br />

gaumjobesebis xarjze;<br />

_ sistemis aparatul saSualebaTa Rirebulebis<br />

Semcireba arxebis droiTi <strong>da</strong>yofis gamoyenebis xarjze;<br />

_ momsaxurebaTa kompleqsis gafarToeba OSI Ria<br />

<strong>sistemebi</strong>s arqiteqturis gamoyenebis, funqcionalurad<br />

<strong>da</strong>mTavrebuli aparaturuli <strong>da</strong> programuli<br />

modulebis xarjze.<br />

JDC stan<strong>da</strong>rtis sistemis Taviseburebebs un<strong>da</strong> mivakuTvnoT<br />

ISDN qselebTan pir<strong>da</strong>piri kavSiri; ga<strong>da</strong>sacem<br />

SetyobinebaTa <strong>da</strong>Sifrvis SesaZlebloba, <strong>da</strong>balsiCqaruli<br />

bgeriTi kodekis VSELP-is gamoyeneba,<br />

sixSirul arxTa <strong>da</strong>yofa 25 khc-is SualediT.<br />

JDC <strong>mobiluri</strong> kavSiris qselisa <strong>da</strong> stan<strong>da</strong>rtis<br />

SemuSavebisas kompania NNT yuradRebas amaxvilebs<br />

Semdegi ZiriTadi moTxovnebis <strong>da</strong>kmayofilebaze:<br />

_ kavSiris fiqsirebul qselebTan urTierTqmedebis<br />

uzrunvelyofa (PSTN, ISDN);<br />

95


_ mobilur abonentTa <strong>da</strong> sxva<strong>da</strong>sxva fiWuri<br />

qselebis abonentTa Soris ueTierTqmedebis uzrunvelyofa;<br />

_ <strong>mobiluri</strong> (fiWuri) <strong>da</strong> fiqsirebuli qselebis<br />

SeerTeba ubralo interfeisiT.<br />

JDC stan<strong>da</strong>rtis <strong>mobiluri</strong> kavSiris fiWuri qselis<br />

SemadgenlobaSi Sedis sami ZiriTadi funqcionaluri<br />

elementi:<br />

_ MCC <strong>mobiluri</strong> kavSiris marTvis sadguri (Mobile<br />

Communications Control Station);<br />

_ BS bazuri sadgurebi (Base Station);<br />

_ MS <strong>mobiluri</strong> abonenturi sadgurebi (Mobile Station).<br />

JDC kavSiris qselebis struqturuli sqema<br />

naCvenebia nax. 3.16-ze.<br />

MSS <strong>mobiluri</strong> kavSiris marTvis sadguri warmoadgens<br />

GSM stan<strong>da</strong>rtSi MSC <strong>mobiluri</strong> kavSiris<br />

komutaciis centris analogs. igi moicavs: G-MCC<br />

(Gate Mobile Communication Control Counter–<strong>mobiluri</strong> abonentebis<br />

kavSiris marTvisa <strong>da</strong> fiqsirebuli satelefono<br />

qselis abonentebTan maTi SeerTebis<br />

qvesistemas);<br />

V-MCC (Visit Mobile Communications Counter _ abonentTa<br />

ga<strong>da</strong>adgilebis kontrolis qvesistemas, romelic<br />

uzrunvelyofs abonentTa adgilmdebareobis registraciasa<br />

<strong>da</strong> maT <strong>da</strong>kavSirebas); aseve HLR (Home<br />

Location Register) mdgomareobis registrs, romelic axorcielebs<br />

mobilur abonentTa identifikaciasa <strong>da</strong><br />

kavSiris zonis registracias. marTvis MCC sadgursa<br />

<strong>da</strong> mis ZiriTad elementebs Soris samomsaxureo<br />

kavSirisa <strong>da</strong> marTvis organizebisaTvis gamoiyeneba<br />

signalizaciis sistema SS N7. (nax.3.16-ze naCvenebia<br />

wyvetili xaziT).<br />

96<br />

nax. 3.16. JDC kavSiris qselis struqturuli sqema<br />

JDC stan<strong>da</strong>rtSi kavSiris fizikuri arxis formireba<br />

xdeba TDMA kadris sami<strong>da</strong>n erT-erT fanjaraSi. kav-<br />

Siris fizikuri arxis struqtura naCvenebia nax. 3.17.<br />

nax. 3.17. JDC stan<strong>da</strong>rtSi kavSiris fizikuri arxis<br />

struqtura<br />

97


3.4. <strong>mobiluri</strong> <strong>telekomunikaciis</strong> meore<br />

Taobis (2G) CDMA stan<strong>da</strong>rtis fiWuri<br />

<strong>sistemebi</strong><br />

<strong>mobiluri</strong> fiWuri radiokavSiris sistema<br />

CDMA-s agebis princi pi.<br />

CDMA stan<strong>da</strong>rtSi, arxebis koduri <strong>da</strong>yofisaTvis<br />

gamoiyeneba uolSis orTogonaluri kodebi. uol-<br />

Sis kodebi formirdeba uolSis matricis striqoneb-<br />

isagan:<br />

00<br />

00<br />

<br />

01<br />

01<br />

WL<br />

00<br />

11<br />

<br />

<br />

<br />

01<br />

10<br />

<br />

am matriciis gansakuTrebuloba mdgomareobs ima-<br />

Si, rom misi yoveli striqoni orTogonaluria nebismieri<br />

striqonis mimarT, romelic miRebulia<br />

logikuri uaryofis operaciis meSveobiT. IS-95 stan<strong>da</strong>rtSi<br />

gamoiyeneba 64-e xarisxis matrica. mimRebis<br />

gamosasvlelze signalebis gamosayofad gamoiyeneba<br />

cifruli filtri. orTogonaluri signalebis<br />

SemTxvevaSi filtri SeiZleba aiwyos im<strong>da</strong>gvarad,<br />

rom mis gamosasvlelze yovelTvis iqneba logikuri<br />

nuli, im SemTxvevis gamoklebiT, roca miiReba is<br />

signali, romelzec isaa awyobili. uolSis mixedviT<br />

kodireba gamoiyeneba pir<strong>da</strong>pir arxSi (sabazo<br />

sadguri<strong>da</strong>n saabonento terminalisaken) momxmarebelTa<br />

gamoyofisaTvis. im sistemebSi, sa<strong>da</strong>c gamoiyeneba<br />

IS-95, yvela saabonento sadguri muSaobs erTdroulad,<br />

erTi <strong>da</strong> igive sixSireTa zolSi.<br />

CDMA stan<strong>da</strong>rtis sistemis gamartivebuli struqturuli<br />

sqema mocemulia nax. 3.18-ze. informaciu-<br />

98<br />

li signali kodirdeba uolSis mixedviT <strong>da</strong> Semdgom<br />

erTiandeba ga<strong>da</strong>mtanTan, romlis speqtri winaswar<br />

farTovdeba fsevdoSemTxveviTi mimdevrobis wyaros<br />

signalze ga<strong>da</strong>mravlebiT. yovel informaciul signals<br />

eniWeba uolSis sakuTari kodi, Semdgom isini<br />

erTiandeba ga<strong>da</strong>mcemSi <strong>da</strong> filtris gavliT xmauris<br />

signalis msgavsad miewodeba ga<strong>da</strong>mcem antenas.<br />

amrigad, mimRebis Sesasvlels miewodeba sasargeblo<br />

signali-mezobeli fiWebis sabazo sadgurebis<br />

fonuri xmauri <strong>da</strong> sxva <strong>mobiluri</strong> abonentebis xelisSemSleli<br />

signalebi. maRalsixSiruli filtraciis<br />

Semdeg signali miewodeba korelators, sa<strong>da</strong>c<br />

xdeba speqtris SekumSva <strong>da</strong> cifrul filtrSi<br />

sasargeblo signalis gamoyofa winaswar mocemuli<br />

uolSis kodis gamoyenebiT. xelSeSlis speqtri<br />

izrdeba <strong>da</strong> korelatoris gamosasvlelze miiReba<br />

xmauri. praqtikulad, mobilur sadgurebSi gamoiyeneba<br />

ramdenime korelatori<br />

nax. 3.18. CDMA stan<strong>da</strong>rtis sistemis muSaobis<br />

princi pi<br />

99


CDMA-s princi pze agebul sistemebSi, fsevdoSemTxveviTi<br />

xmauris wyaros sinqronizaciis Secvlis<br />

safuZvelze, SesaZlebelia qselis yvela fiWa-<br />

Si erTi <strong>da</strong> igive sixSiris gamoyeneba. arsebul six-<br />

SireTa resursis aseTi 100%-iani gamoyeneba, aris<br />

erT-erTi ZiriTadi faqtori, romelic gansazRvravs<br />

CDMA qselis maRal moculobas <strong>da</strong> misi organizaciis<br />

simartives.<br />

CDMA-s bazaze agebul sistemebs gaaCnia dinamikuri<br />

saabonento moculoba. miuxe<strong>da</strong>vad imisa,<br />

rom Teoriulad aris uolSis 64 kodi, realur<br />

pirobebSi es zRvari ar miiRweva sistemis Si<strong>da</strong><br />

interferenciiT, romelic gamowveulia mezobel<br />

fiWebSi sabazo <strong>da</strong> <strong>mobiluri</strong> signalebis erTdrouli<br />

muSaobiT. nax. 3.19-ze mocemulia sistemis Ziri-<br />

Tadi maxasiaTeblebis urTierTzemoqmedebis ilustracia.<br />

es maxasiaTeblebi urTierT<strong>da</strong>kavSirebulia<br />

<strong>da</strong> Sesabamisad SeuZlebelia yvela maTganis erTdroulad<br />

optimizacia. princi pSi, es urTierTkav-<br />

Siri uzrunvelyofs moqnilobas misi <strong>da</strong>proeqtebisas.<br />

nax. 3.20-ze magaliTisaTvis mocemulia sabazo<br />

sadgurze <strong>da</strong>tvirTvis ganawileba.<br />

nax. 3.19. CDMA stan<strong>da</strong>rtis sistemis dinamikuri<br />

moculoba<br />

100<br />

rogorc zemoT aRiniSna, CDMA sistemis fiWis<br />

saabonento moculoba optimizdeba regulirebis<br />

im rTuli algoriTmis gamoyenebiT, romelic zRu<strong>da</strong>vs<br />

TiTeouli saabonento terminalis mier gamosxivebul<br />

simZlavres. sistemaSi gaTvaliswinebulia<br />

simZlavris regulirebis sami meqanizmi:<br />

nax. 3.20. CDMA stan<strong>da</strong>rtis qselis <strong>da</strong>tvirTvis<br />

ganawileba<br />

_ pir<strong>da</strong>pir arxSi _ gawyvetili maryuJi;<br />

_ pir<strong>da</strong>pir arxSi _ Sekruli maryuJi;<br />

_ ukuarxSi.<br />

amasTan, `pir<strong>da</strong>piri arxis~ cnebaSi igulisxmeba<br />

informaciis ga<strong>da</strong>cema sabazo sadguri<strong>da</strong>n <strong>da</strong> misi<br />

miReba <strong>mobiluri</strong> sadguris mier, xolo ‘ukuarxis<br />

cnebaSi~ _ arxi, sa<strong>da</strong>c <strong>mobiluri</strong> sadguris ga<strong>da</strong>cemul<br />

Setyobinebebs iRebs sabazo sadguri.<br />

ganvixiloT ga<strong>da</strong>mcemi mowyobilobebis simZlavre-<br />

Ta marTva ukuarxSi. TiToeuli <strong>mobiluri</strong> sadguri<br />

ga<strong>da</strong>scems informacias miRebul signalSi Secdomebis<br />

donis Sesaxeb. am informaciis safuZvelze saba<br />

101


zo sadguri anawilebs abonentebis simZlavreebs<br />

imgvarad, rom miRweul iqnes salaparako signalebis<br />

miRebis <strong>da</strong>makmayofilebeli done. rogorc pir<strong>da</strong>pir,<br />

aseve ukuarxebSi simZlavreTa marTvis zemoT<br />

aRniSnuli principi, ra Tqma un<strong>da</strong>, moqmedebs <strong>mobiluri</strong><br />

sadgurebis akumulatorebis gamoyenebis va<strong>da</strong>ze.<br />

gamokvlevebi gviCvenebs, rom (nax. 3.21) CDMA<br />

sistemebSi gamosxivebuli saSualo simZlavre naklebia<br />

vidre sxva SeRwevis meTodebis gamoyenebiT<br />

agebul sistemebSi.<br />

nax. 3.21. <strong>mobiluri</strong> sadgurebis gamosxivebuli<br />

simZlavris cvlileba<br />

pir<strong>da</strong>pir arxSi simZlavris regulireba xdeba<br />

zemoT ganxilulisagan gansxvavebulad. am SemTxvevaSi<br />

SesaZlebelia regulirebis ori varianti:<br />

Ria ciklisas (gawyvetili maryuJi) <strong>da</strong> Sekruli<br />

ciklisas (Sekruli maryuJi), rogorc es naCvenebia<br />

nax. 3.22-ze.<br />

102<br />

nax. 3.22. pir<strong>da</strong>pir arxSi simZlavris marTva<br />

gavaanalizoT simZlavris regulirebis Ria cikli.<br />

<strong>mobiluri</strong> sadguri CarTvis Semdeg eZebs sabazo<br />

sadguris signals. am signalTan sinqronizaciis<br />

Semdeg xdeba misi simZlavris gazomva <strong>da</strong> aRiricxeba<br />

ga<strong>da</strong>cemuli signalis simZlavre. aRricxvebi<br />

efuZneba imas, rom gamosxivebuli signalis savaraudo<br />

simZlavrisa <strong>da</strong> miRebuli signalis sim-<br />

Zlavris doneebis jami un<strong>da</strong> iyos mudmivi <strong>da</strong> -73<br />

db-is toli. Tu miRebuli signalis done, mag., tolia<br />

-85 db-is, maSin gamosxivebuli simZlavris done<br />

toli un<strong>da</strong> iyos 12 db-is. es procesi meordeba<br />

yovel 20 mwm-Si, magram igi mainc ver uzrunvelyofs<br />

sasurvel sizustes simZlavris regulirebaSi, imdenad,<br />

ramdena<strong>da</strong>c pir<strong>da</strong>piri <strong>da</strong> uku arxebi muSaoben<br />

sxva<strong>da</strong>sxva sixSirul diapazonebSi (sixSireTa Zvra<br />

45 mhc-ia) <strong>da</strong>, aqe<strong>da</strong>n gamomdinare, aqvT milevis sxva<strong>da</strong>sxva<br />

done gavrcelebisas <strong>da</strong> sxva<strong>da</strong>sxvagvarad<br />

ganicdian xelSeSlebis zemoqmedebas.<br />

ganvixiloT simZlavris regulirebis <strong>da</strong>xuruli<br />

cikli. simZlavris regulirebis meqanizmi am dros<br />

103


ga<strong>da</strong>cemuli signalis simZlavris zustad <strong>da</strong>regulirebis<br />

saSualebas iZleva: sabazo sadguri mudmivad<br />

afasebs Secdomis albaTobas yovel miRebul<br />

signalSi. Tu igi aWarbebs programulad <strong>da</strong>dgenil<br />

zRvars, sabazo sadguri ubrZanebs Sesabamis mobilur<br />

sadgurs gamosxivebis simZlavris gazr<strong>da</strong>s, regulireba<br />

xorcieldeba 1 db bijiT. es procesi meordeba<br />

yovel 1,25 mwm-Si. aseTi regulirebis procesis<br />

mizani mdgomareobs imaSi, rom yovelma mobilurma<br />

sadgurma gamoasxivos minimaluri simZlavris<br />

signali, romelic sakmarisia laparakis misaRebi<br />

xarisxis uzrunvelyofisaTvis. imis gamo, rom yvela<br />

<strong>mobiluri</strong> sadguri gamoasxivebs normaluri<br />

muSaobisaTvis saWiro simZlavris signalebs (<strong>da</strong><br />

ara umetes), maTi urTierTqmedeba minimumamde <strong>da</strong>dis<br />

<strong>da</strong> Sesabamisad sistemis saabonento tevadoba izrdeba.<br />

mobilurma sadgurebma un<strong>da</strong> uzrunvelyos gamosasvleli<br />

signalis simZlavris regulireba far-<br />

To dinamikur diapazonSi _ 85 db-mde.<br />

iseTi faqtorebi, rogoricaa momxmarebelTa raodenoba<br />

<strong>da</strong> sabazo sadguri<strong>da</strong>n manZili, zemoqmedebs<br />

maqsimaluri gamosxivebuli simZlavris mniSvnelobaze.<br />

zemoT aRniSnulis gaTvalisiwnebiT SeiZleba<br />

iTqvas, rom ga<strong>da</strong>mcemis simZlavris gamaZliereblis<br />

wrfivobisadmi wayenebuli moTxovnebi (Semavali<br />

signalis 20 db-is zRvrebSi cvlilebisas) uaRresad<br />

maRalia.<br />

gamosxivebuli CDMA signalis speqtri, romelic<br />

miiReba uolSis mixedviT kodirebuli mravali<br />

sabazo signalis gaerTianebiT, axloa xmauris signalis<br />

speqtrTan. amasTan, pikuri mniSvnelobis fardoba<br />

saSualo mniSvnelobasTan tolia 11 db-is. sxva-<br />

104<br />

<strong>da</strong>sxva stan<strong>da</strong>rtis sabazo sadgurebSi simZlavris<br />

gamaZliereblisadmi wayenebuli moTxovnebis ilustracia<br />

mocemulia nax. 3.23-ze.<br />

nax. 3.23. moTxovnebi sabazo sadguris simZlavris<br />

gaZlierebaze<br />

imisaTvis, rom ufro gasagebi iyos CDMA stan<strong>da</strong>rtis<br />

<strong>sistemebi</strong>s muSaobis Cvens mier gaanalizebuli<br />

zogadi principebi, mokled ganvixiloT <strong>mobiluri</strong><br />

sadguris muSaobis principi. CarTvis Semdeg<br />

<strong>mobiluri</strong> sadguri iwyoba qselis muSa six-<br />

Sireze <strong>da</strong> eZebs sabazo sadguris signals. rogorc<br />

wesi, igi aRmoaCens sxva<strong>da</strong>sxva sabazo sadguris ramdenime<br />

signals, romelTa gamorCeva SesaZlebelia<br />

mokle kodSi droiTi <strong>da</strong>ZvriT. <strong>mobiluri</strong> sadguris<br />

SeirCevs didi donis signals <strong>da</strong> amgvarad, iRebs<br />

koherentul sayrdens sinqronizaciis signalis<br />

Semdgomi demodulaciisaTvis. am signals Seesabameba<br />

uolSis 32-e kodi. masSi ga<strong>da</strong>icema informacia<br />

42 Tanrigiani <strong>da</strong>Zvris registris Semadgenlobis Sesaxeb,<br />

romelic gamoiyeneba grZeli kodis formirebisaTvis.<br />

es informacia igzavneba sainformacio arxSi ga<strong>da</strong>cemul<br />

105


Setyobinebaze 320 mwm-iT adre. amitom, mobilur sadgurs<br />

aqvs sakmarisi dro Setyobinebis dekodirebisaTvis<br />

<strong>da</strong> informaciis ga<strong>da</strong>tvirTvisaTvis registrSi.<br />

amrigad, miiRweva misi sinqronizacia qselur<br />

drosTan. amis Semdeg <strong>mobiluri</strong> sadguri iwyebs<br />

gamoZaxebis erT-erTi arxis monitorings.<br />

CDMA stan<strong>da</strong>rtis mowyobilobis Semadgenloba<br />

ZiriTa<strong>da</strong>d igivea, rac GSM stan<strong>da</strong>rtis, misi struqturuli<br />

sqema mocemulia nax. 3.24-ze.<br />

nax. 3.24. CDMA stan<strong>da</strong>rtis qselis konfiguracia<br />

rogoc zemoT aRiniSna, CDMA stan<strong>da</strong>rtSi gamoiyeneba<br />

mravalobiTi SeRweva arxebis koduri gancalkevebiT,<br />

romelic efuZneba farTozolovani signalebis<br />

gamoyenebas. am stan<strong>da</strong>rtSi miiRweva laparakis<br />

ufro maRali xarisxi vidre GSM stan<strong>da</strong>rtSi,<br />

amasTan, analoguri salaparako signalebis cifrul<br />

formaSi gar<strong>da</strong>qmnisaTvis gamoiyeneba vokoderi kodirebis<br />

cvladi siCqariT, romelic efuZvneba koduri<br />

agznebiT wrfivi winaswarmetyvelebis algoriTmis<br />

gamoyenebas _ CELP (Code Excited Linear Predictive).<br />

es algoriTmi iyenebs a<strong>da</strong>mianis laparakis<br />

Taviseburebebs. vokoderis saSualebiT salaparako<br />

signalis sawyisi 64 kbiti/wm cifruli nakadi<strong>da</strong>n<br />

miiReba 8 an 13 kbiti/wm nakadi.<br />

106<br />

nax. 3.25. rbili estafeturi ga<strong>da</strong>cemis princi pi<br />

CDMA stan<strong>da</strong>rtis mimRebebSi gaTvaliswinebulia<br />

ramdenime korelatoris gamoyeneba erTdroulad.<br />

mimRebebma, miRebisa <strong>da</strong> <strong>da</strong>muSavebis ramdenime arxiT<br />

miiRes <strong>da</strong>saxeleba _ `Rake-mimRebi~. maT gaaCniaT<br />

miRebis 4 arxi, romelTagan samSi erTdroulad<br />

muSavdeba sami yvelaze Zlieri signali (meoTxe<br />

arxSi mudmivad midis Zebna im signalisa, romelsac<br />

aqvs samis Semdeg ufro maRali done). es signalebi<br />

aijameba <strong>da</strong> amrigad sistemaSi realizdeba miRebis<br />

droiTi <strong>da</strong>Zvris princi pi. es princi pi ilustrirebulia<br />

nax. 3.25-ze.<br />

CDMA stan<strong>da</strong>rtis sistemebSi gamoiyeneba kodirebis<br />

sxva<strong>da</strong>sxva meTodebi nax. 3.26-ze <strong>da</strong> 3.27-ze<br />

mocemulia Sesabamisad kodirebis sqemebi pir<strong>da</strong>pir<br />

<strong>da</strong> ukuarxSi. pir<strong>da</strong>pir arxSi monacemTa ga<strong>da</strong>cemis<br />

sabazo siCqare Seadgens 9,6 kbiti/wm-s (rac miiReba<br />

8,55 kbiti/wm siCqaris cifrul nakadze <strong>da</strong>matebiTi<br />

makoreqtirebeli orobiTi simboloebis <strong>da</strong>matebiT).<br />

107


mimReb mxareze Secdomebis pir<strong>da</strong>piri koreqciisaTvis<br />

gamoiyeneba siWarbiani kodirebis meTodi<br />

nax. 3.26. kodireba pir<strong>da</strong>pir arxSi<br />

nax. 3.27. kodireba ukuarxSi<br />

ukuarxSi gamoiyeneba kodirebis sxva meTodi, vinai<strong>da</strong>n<br />

mobilur sadgurSi ar SeiZleba gamoyenebul<br />

iqnes sayrdeni signalebis translaciis upiratesobebi.<br />

ukuarxSi, iseve, rogorc pir<strong>da</strong>pir arx-<br />

Si gamoiyeneba vokoderi <strong>da</strong> xvevadi kodirebis me-<br />

Todi siCqariT 1/3.<br />

108<br />

Tavi IV. <strong>telekomunikaciis</strong> IMT-2000<br />

<strong>sistemebi</strong>s agebis ZiriTadi<br />

princi pebi<br />

4.1. <strong>mobiluri</strong> <strong>telekomunikaciis</strong> mesameTaobis<br />

(3G) saerTo sargeblobis <strong>sistemebi</strong><br />

mesame Taobis saerTo sargeblobis <strong>mobiluri</strong><br />

radiokavSiris sistema 3G (winamorbedi <strong>da</strong>saxeleba:<br />

PLMTS-Future Public Land Mobile Telephone System _ saer-<br />

To sargeblobis <strong>mobiluri</strong> kavSiris sistema; dReisaTvis:<br />

IMT-2000-International Mobile Telecommunications – (after<br />

the year-2000 – <strong>mobiluri</strong> <strong>telekomunikaciis</strong> saer-<br />

TaSoriso sistema – 2000 wlis Semdeg), moicavs ramdenime<br />

saerTaSoriso regionalur <strong>da</strong> nacionalur<br />

sistemebs msoflio masStabis roumingiT.<br />

mesame Taobis <strong>sistemebi</strong> uzrunvelyofen:<br />

_ momsaxurebis iseTive farTo speqtrs romelsac<br />

uzrunvelyofs <strong>telekomunikaciis</strong> fiqsirebuli<br />

qselebi (saerTo sargeblobis satelefono<br />

qselebi, cifruli qselebi momsaxurebis integraciiT<br />

<strong>da</strong> a.S.);<br />

_ momsaxurebebs, romlebic specifikuria <strong>mobiluri</strong><br />

abonentebisaTvis.<br />

ITM-2000-is saabonento <strong>da</strong>maboloebeli (terminaluri)<br />

mowyobilobebi uzrunvelyofen SeRwevas<br />

qselis rogorc miwisze<strong>da</strong>, aseve Tanamgzavrul segmentTan.<br />

ITM-2000-is SemuSavebisa <strong>da</strong> <strong>da</strong>nergvis aspeqtebis<br />

g an xi lv a _ ITU-s (International Telecommunication<br />

Union_<strong>telekomunikaciis</strong> saerTaSoriso kavSiri) farglebSi<br />

<strong>da</strong>iwyo 1985 wli<strong>da</strong>n. evropaSi mesame Taobis<br />

<strong>sistemebi</strong>s stan<strong>da</strong>rtis SemuSaveba <strong>da</strong>iwyo 1990 wli<strong>da</strong>n<br />

ETSI-is (European Telecommunications Stan<strong>da</strong>rds Unstitute<br />

– satelekomunikacio stan<strong>da</strong>rtebis evropuli<br />

109


instituti) egidiT. ETSI-is farglebSi mesame Taobis<br />

sistemebma miiRes <strong>da</strong>saxeleba UMTS (Universal Mobile<br />

Telecommunication System – <strong>mobiluri</strong> <strong>telekomunikaciis</strong><br />

universaluri sistema), xolo miwisze<strong>da</strong> segmentis<br />

radio interfeisma - UMTS Terrestrial Radio Acces<br />

(UTRA).<br />

1999 wli<strong>da</strong>n <strong>da</strong>wyebuli mTeli msoflios Ziri-<br />

Tadi regionaluri <strong>da</strong> nacionaluri stan<strong>da</strong>rtizaciis<br />

organizaciebma globaluri harmonizaciis mizniT<br />

gaaerTianes TavianTi Zalisxmeva stan<strong>da</strong>rtizaciis<br />

erTian organoSi _ partnioruli proeqti mesame<br />

Taobis (3G) <strong>sistemebi</strong>saTvis (3 rd Generation Partnership<br />

Project-3GPP).<br />

<strong>mobiluri</strong> radiokavSiris me-3 Taobis sistemebs<br />

gaaCniaT Semdegi ganmasxvavebeli Taviseburebani:<br />

_ globalur masStabSi gamoyenebuli aparaturis<br />

unifikaciis maRali xarisxi;<br />

_ IMT-2000-is farglebSi arsebuli momsaxurebis<br />

stacionaruli qselebis momsaxurebebTan SeTavsebadoba;<br />

_ msoflio masStabiT sargeblobisaTvis gankuTvnili<br />

mosaxerxebeli portatuli saabonento mowyobilobebi;<br />

_ qselebis moqnilobis maRali xarisxi axlad<br />

warmoqmnili momsaxurebebis uzrunvelsayofad;<br />

_ multimediis momsaxurebebis uzrunvelyofis<br />

SesaZlebloba.<br />

ZiriTadi faqtorebi, romlebic ganapirobeben me-<br />

2 Taobis saxmeleTo <strong>mobiluri</strong> radiokavSiris <strong>sistemebi</strong>s<br />

evolucias me-3 TaobaSi, aris Semdegi:<br />

_ monacemTa maRalsiCqarul ga<strong>da</strong>cemebze moTxovnaTa<br />

zr<strong>da</strong>;<br />

110<br />

_ radiosixSiruli speqtris gamoyenebis efeqturobis<br />

amaRlebis aucilebloba.<br />

ukanasknel perio<strong>da</strong>mde laparakis ga<strong>da</strong>cema<br />

saxmeleTo <strong>mobiluri</strong> radiokavSiris sistemebSi warmoadgen<strong>da</strong><br />

momsaxurebis ZiriTad saxeobas <strong>da</strong> Seadgen<strong>da</strong><br />

sistemuri CatvirTvis upirates nawils.<br />

vinai<strong>da</strong>n dReisaTvis <strong>da</strong>Cqarebuli teqnologiuri<br />

progresi saSualebas iZleva <strong>telekomunikaciis</strong> <strong>da</strong>matebiTi<br />

saxeobebis realizaciisa stacionarul<br />

qselSi, logikuria rom izrdeba abonentTa moTxovnebi<br />

analogiur momsaxurebis saxeobebze <strong>mobiluri</strong><br />

<strong>telekomunikaciis</strong> qselebSic.<br />

rogorc zemoT aRiniSna, me-3 Taobis <strong>mobiluri</strong><br />

<strong>telekomunikaciis</strong> qselebSi uzrunvelyofili un<strong>da</strong><br />

iqnes monacemebis maRalsiCqariani ga<strong>da</strong>cemis far-<br />

To speqtri: laparakis ga<strong>da</strong>cemis siCqaris gazr<strong>da</strong>;<br />

multimedia; SeRweva Internet-is globalur kompiuterul<br />

qselSi; videogamosaxulebebis ga<strong>da</strong>cema;<br />

videokonferenckavSiris signalebis ga<strong>da</strong>cema <strong>da</strong> sxva.<br />

<strong>da</strong>smuli amocani<strong>da</strong>n gamomdinare dReisaTvis me-3<br />

Taobis mobilur radiokavSiris sistemebSi informaciis<br />

ga<strong>da</strong>cemis siCqare aris 2,048 mbiti/wm-mde.<br />

informaciis ga<strong>da</strong>cemis siCqarisadmi aseTi moTxovnebi<br />

Camoyalib<strong>da</strong> B-ISDN qselisadmi wayenebuli<br />

moTxovnebis bazaze. B-ISDN-Si ga<strong>da</strong>cemis siCqare 144<br />

kbiti/wm gamoiyeneba 2B+D arxebis (2X64 kbiti/wm monacemTa<br />

ga<strong>da</strong>cemis <strong>da</strong> 16 kbiti/wm signalizaciis)<br />

organizaciisaTvis, IMT-2000-is qselebSi ga<strong>da</strong>cemis<br />

siCqare 144 kbiti/wm-Si gamoiyeneba makro fiWebis<br />

doneze, romlebSic uzrunvelyofilia 100%-iani<br />

ga<strong>da</strong>farva <strong>da</strong> momsaxureba im abonentebisaTvis, romlebic<br />

moZraoben maRali siCqariT (250 km/sT-mde). ga<strong>da</strong>ce-<br />

111


mis siCqare 384 kbiti/wm B-ISDN-Si gankuTvnilia<br />

ISDN arxebis (6X64 kbiti/wm monacemTa ga<strong>da</strong>cemis arxi)<br />

organizaciisaTvis, xolo IMT-2000-Si mikrofiWebisaTvis,<br />

sa<strong>da</strong>c moTxovna <strong>da</strong>tvirTvaze maRalia <strong>da</strong><br />

emsaxureba im abonentebs, romlebic ga<strong>da</strong>adgildebian<br />

mcire <strong>da</strong> saSualo siCqariT (10 km/sT <strong>da</strong> meti).<br />

siCqare 2,048 mbiti/wm B-ISDN-Si gankuTvnilia ISDN<br />

arxebis (30X64 kbiti/wm monacemebTa ga<strong>da</strong>cemis arxi)<br />

organizaciisaTvis, xolo IMT-2000-is qselebSi<br />

pikofiWebis donisaTvis Senobebis SigniT calkeuli<br />

nawilebis <strong>da</strong>farvisaTvis <strong>da</strong> aseve im momsaxurebebis<br />

uzrunvelyofisaTvis, romelic gankuTvnilia<br />

stacionaruli an Senobis SigniT moZravi<br />

abonentebisaTvis.<br />

me-2 Taobis arsebul qselebSi gaTvaliswinebulia<br />

evoluciuri ga<strong>da</strong>svla monacemTa ga<strong>da</strong>cemis ma-<br />

Rali siCqareebisaken. ase magaliTad, GSM qselebSi<br />

aseTi gazr<strong>da</strong> efuZneba monacemTa ga<strong>da</strong>cemis teqnologias<br />

arxebis komutaciiT _ HSCSD (High Speed Circuit<br />

Switched Data) (57,6 kbit/wm-mde); monacemTa paketur<br />

ga<strong>da</strong>cemas GPRS (General Packet Radio Servis) (115 kbit/wmmde)<br />

<strong>da</strong> monacemTa ga<strong>da</strong>cemis gaumjobesebuli teqnologiis<br />

gamoyenebas EDGE (Enhanced Data Rates for<br />

Clobal Evolution) (384 kbit/wm-mde). IS-95 stan<strong>da</strong>rtis CDMAs<br />

qselebSi xdeba IS-95B stan<strong>da</strong>rtze ga<strong>da</strong>svla<br />

siCqariT 115,2 kbiti/wm.<br />

nax. 4.1.-ze mocemulia monacemTa ga<strong>da</strong>cemis siCqareebis<br />

<strong>da</strong>mokidebuleba abonentTa ga<strong>da</strong>adgilebis<br />

siCqareze meore <strong>da</strong> mesame Taobis <strong>mobiluri</strong> radiokavSiris<br />

sistemebSi.<br />

112<br />

2 mbiti/wm<br />

384 kbiti/wm<br />

144 kbiti/wm<br />

10 kbiti/wm<br />

monacemTa ga<strong>da</strong>cemis siCqareebi<br />

stacionaruli/ <strong>da</strong>bali<br />

siCqariT<br />

ga<strong>da</strong>adgileba<br />

113<br />

meore Taobis evolucia<br />

meore Taobis sabazo stan<strong>da</strong>rtebi<br />

<strong>mobiluri</strong>/maRali<br />

siCqariT ga<strong>da</strong>adgileba<br />

nax. 4.1. monacemTa ga<strong>da</strong>cemebis siCqareTa<br />

Tanafardobebi me-2 <strong>da</strong> me-3 Taobis qselebSi<br />

rogorc <strong>mobiluri</strong> radiokavSiris meore Taobis<br />

<strong>sistemebi</strong>s Semdgomma ganviTarebam aCvena, msgavsi<br />

<strong>sistemebi</strong> ver uzrunvelyofen momsaxurebebis mimarT<br />

wayenebul gazrdil moTxovnebs. Sesabamisad es<br />

momsaxurebebi SeiZleba uzrunvelyofil iqnan mxolod<br />

mesame Taobis sistemebSi. kerZod:<br />

_ multimediis momsaxurebebi globaluri sainformacio<br />

infrastruqturis farglebSi;<br />

_ monacemTa ga<strong>da</strong>cemisaTvis erTi <strong>da</strong> igive pirobebis<br />

Seqmna radioarxebis <strong>da</strong> fiqsirebuli <strong>telekomunikaciis</strong><br />

qselebisaTvis (radioarxSi ga<strong>da</strong>cemis<br />

siCqariT 2,048 mbiti/wm-mde);<br />

_ trafikis simetriulobis SenarCuneba arxebisaTvis<br />

`zeviT~ <strong>da</strong> `qveviT~;<br />

_ usadeno internetis momsaxurebebis sruli moculobis<br />

uzrunvelyofa.


1885...1980 mhc,…2010...2025 mhc <strong>da</strong> 2110...2170 mhc ganekuTvna<br />

miwis ze<strong>da</strong> segments, xolo 1980...2010 mhc <strong>da</strong> 2170...2200<br />

mhc _ Tanamgzavrul segments. nax. 4.2-ze mocemulia<br />

sixSireTa `Zireul~ zolTa ganawileba msoflio-<br />

Si miRebuli stan<strong>da</strong>rtebiT.<br />

tsk-is<br />

ganawileba<br />

evropa<br />

CineTi<br />

iaponia<br />

CrdiloeT<br />

amerika<br />

nax.4.2. `Zireul~ zolTa ganawileba radiokav-<br />

Siris msoflio administraciuli konferencia 92is<br />

(rmak) ga<strong>da</strong>wyvetilebiT<br />

MSS (Mobile Serellite Service) <strong>mobiluri</strong> <strong>Tanamgzavruli</strong> samsaxuri;<br />

PHS (Personal Handyphone System) personaluri portatuli<br />

kavSiris sistema; PCS (Personal Communication System) personaluri<br />

<strong>telekomunikaciis</strong> sistema; MDS (Mobile Communication<br />

Service) monacemTa ga<strong>da</strong>cemis bobiluri samsaxuri.<br />

114<br />

nax. 4.3-ze zemoTaRniSnuli<strong>da</strong>n gamomdinare<br />

mocemulia <strong>mobiluri</strong> <strong>telekomunikaciis</strong> ganviTarebis<br />

ZiriTadi etapebi.<br />

NМТ-450,900<br />

AMPS<br />

C-450<br />

TACS, ETACS<br />

RTMS 101 H<br />

(1G)<br />

GSM<br />

TDMA<br />

(IS-136)<br />

CDMA one<br />

(IS-95A)<br />

(2G)<br />

115<br />

GPRS EDGE<br />

CDMA one<br />

(IS-95 B)<br />

(2,5 G)<br />

IS (Interim Stan<strong>da</strong>rd -droebiTi stan<strong>da</strong>rti);<br />

TD-CDMA<br />

W-CDMA<br />

CDMA 2000<br />

(IMT-2000)<br />

(3 G)<br />

W-CDMA-Wideband CDMA - farTozolovani _ CDMA.<br />

nax. 4.3. <strong>mobiluri</strong> <strong>telekomunikaciis</strong> ganvi-<br />

Tarebis etapebi<br />

4.2. muSa sixSireT gamoyofili zolebi<br />

<strong>da</strong> maTi gamoyenebis princi pebi<br />

radiokavSiris msoflio administraciuli konferenciis<br />

(rmak) ga<strong>da</strong>wyvetileba ERC 97/07-iT gansazRvrulia<br />

`Zireuli~ sixSireebis zolebi:<br />

1920...1980 mhc _ xazi `zeviT~ (signalebis ga<strong>da</strong>cema<br />

saabonento sadguri<strong>da</strong>n sabazo sadgurze; 2110...2170<br />

mhc _ xazi `qveviT~ (signalebis ga<strong>da</strong>cema saabonento<br />

sadgurze).<br />

miRebisa <strong>da</strong> ga<strong>da</strong>cemis sixSireTa Soris minimaluri<br />

Zvra Seadgens 134,8 mhc-s, xolo maqsimaluri<br />

_ 245,2 mhc-s <strong>da</strong>wyvilebul (simetriul) diapazonSi<br />

muSaobisas. UTRA/FDD-2 aparatura uzrunvelyofs<br />

sixSiruli <strong>da</strong>Zvris SenarCunebas rogorc fiqsirebuli,<br />

ise moZravi momsaxurebisaTvis.


IMT-2000 (UMTS) gamoyofil sixSireTa speqtris<br />

ganawilebis ZiriTadi principebi.<br />

`Zireul~ sixSireTa zolebi msoflios sxva<strong>da</strong>sxva<br />

qveynebsa <strong>da</strong> regionebSi <strong>telekomunikaciis</strong> saerT-<br />

Soriso kavSirSi (tsk-ITU) <strong>mobiluri</strong> <strong>telekomunikaciis</strong><br />

mesame Taobis <strong>sistemebi</strong>saTvis ganixilebo<strong>da</strong><br />

80-iani wlebis Sua periodi<strong>da</strong>n. Sedegad, 1992 wlisaTvis<br />

tsk-ma moamza<strong>da</strong> rekomen<strong>da</strong>cia ITU-R M.672-2,<br />

romelic reglamentirebas ukeTebs sixSireTa ganawilebas<br />

3G <strong>sistemebi</strong>saTvis. am rekomen<strong>da</strong>ciebis<br />

safuZvelze radiokavSiris msoflio administraciebis<br />

konferenciam (rmak) 1992 wels gaanawila<br />

siSireTa zolebi 1885...2025 mhc ( 1 140 F mhc) <strong>da</strong><br />

2110...2200 mhc ( 2 90 F mhc) saerTo siganiT<br />

F1 F2<br />

20 mhc ITM-2000 sistemisaTvis. aseTi ganawileba<br />

<strong>da</strong><strong>da</strong>stur<strong>da</strong> cxril S.5.388_is SeniSvnebSi <strong>da</strong><br />

radiokavSiris reglamentis 212 rezoluciaSi.<br />

muSa sixSireTa zolebi 1885...1900 mhc <strong>da</strong> 2010...2025<br />

mhc gankuTvnilia <strong>mobiluri</strong> <strong>sistemebi</strong>sTvis droi-<br />

Ti dupleqsirebiT. amasTan, UMTS-is saabonento mowyobilobebis<br />

yvela saxeoba (modifikacia) uzrunvelyofs<br />

ga<strong>da</strong>cemis <strong>da</strong> boloebis miRebis sixSireTa<br />

<strong>da</strong>Zvras 190 mhc-iT.<br />

a) arxTaSorisi <strong>da</strong>Zvra.<br />

arxTaSorisi normaluri <strong>da</strong>Zvra Seadgens 5 mhc-s,<br />

magram mocemuli mniSvneloba SeiZleba Seicvalos<br />

ganTavsebis konkretuli pirobebis optimizaciisas.<br />

b) sixSireTa zrdis biji.<br />

sixSireTa badis (saarxo rastris) biji Seadgens<br />

200 khc-s, anu arxis centraluri sixSiris mniSvneloba<br />

un<strong>da</strong> iyos 200-is jeradi.<br />

g) radiosixSiruli arxis absoluturi nomeri.<br />

116<br />

UMTS-is radioeleqtronuli saSualebebis ga<strong>da</strong>mtani<br />

sixSiris mniSvneloba ganisazrvreba radiosixSiruli<br />

arxis absoluturi nomriT, romelic<br />

Semdegi gamosaxulebiT (cxrili 4.1) gaiangariSeba:<br />

cxrili 4.1<br />

zeviT Nu=5 (Fuplink-1885,2 mhc)<br />

qveviT Nd=5 (Fdownlink-2075,2 mhc)<br />

117<br />

1920,2 mhc Fuplink 1979,8 mhc,<br />

sa<strong>da</strong>c F uplink-ga<strong>da</strong>mtani sixSiris<br />

absoluturi mniSvnelobaa xazSi<br />

`zeviT~ mhc-Si<br />

2110,2 mhc Fdownlink 2169,8 mhc,<br />

sa<strong>da</strong>c F downlink-ga<strong>da</strong>mtani sixSiris<br />

absoluturi mniSvnelobaa xazSi<br />

`qveviT~ mhc-Si<br />

4.3. <strong>mobiluri</strong> fiWuri <strong>telekomunikaciis</strong><br />

IS-95 (cdmaOne) stan<strong>da</strong>rtis evolucia<br />

cdma2000 stan<strong>da</strong>rtSi<br />

a) stan<strong>da</strong>rti cdmaOne(IS-95) zogadi<br />

<strong>da</strong>xasiaTeba <strong>da</strong> misi funqcionirebis<br />

princi pebi<br />

teqnikuri moTxovnebi sistemis mimarT Camoyalibebulia<br />

satelekomunikacio mrewvelobis asociaciis<br />

mier (TIA-Teleccommunication Industry Association) Ziri-<br />

Tad stan<strong>da</strong>rtebSi. ganixileba:<br />

IS-95 _ sahaero intefeisi (radiointerfeisi);<br />

IS-96 _ salaparako momsaxureobis interfeisi;<br />

IS-97 _ <strong>mobiluri</strong> sadguris interfeisi;<br />

IS-98 _ sabazo sadguris interfeisi;<br />

IS-99 _ monacemTa ga<strong>da</strong>cemis momsaxureobis interfeisi.<br />

sistema IS-95 gankuTvnilia 800 mghc sixSirul diapazonSi<br />

samuSaod. pir<strong>da</strong>piri arxisaTvis gamoyofilia<br />

869,04...893,97 mhc sixSiruli zoli. kavSiris<br />

arxis zolis sigane Seadgens 1,25 mghc-s, amitom fi-


Wuri kavSiris sistemis gar<strong>da</strong>qmnisas IS-95 operatorebs<br />

SeuZliaT ganaxorcielon sixSiruli <strong>da</strong>gegmva<br />

gamomdinare miTiTebuli zoli<strong>da</strong>n. <strong>da</strong>dgenilia,<br />

rom erT operators SeiZleba hqondes gamoyofili<br />

maqsimaluri sixSiruli diapazoni araumetes 12,5<br />

mhc-isa, rogorc pir<strong>da</strong>piri, aseve uku mimarTulebisaTvis,<br />

rac Seesabameba 10 sixSirul radioarxs<br />

zoliT 1,25 mhc.<br />

CDMA sistema agebulia sixSiruli speqtris<br />

pir<strong>da</strong>piri gafarTovebis meTodiT. arxebSi gamoyenebulia<br />

xelSeSlamdgradi kodireba.<br />

CDMA sistemis signali, romelic vrceldeba eTer-<br />

Si, aris farTozolovani <strong>da</strong> xmauris msgavsi. far-<br />

Tozolovani imitom, rom ikavebs sixSiris farTe<br />

zols, xmauris msgavsi imitom, rom roca eTerSi erT<br />

sixSireze, erTi<strong>da</strong>igive dros muSaobs ramdenime abonenti,<br />

signalebi erTmaneTze edebian. xelSeSlamdgradi<br />

imitom, rom farTe sixSiris zolSi (1,23 mhc)<br />

viwrozolovani (


CDMA2000 qseli absoluturad Seesabameba<br />

CDMAone_s (IS-95), rac uzrunvelyofs ubralo <strong>da</strong><br />

iaf ga<strong>da</strong>svlas umavTulo kavSiris axal Taobaze.<br />

amiT uzrunvelyofs saoperatoro kompaniis kapital<strong>da</strong>bandebis<br />

aTvisebas. CDMA2000 qseli gvTavazobs<br />

bgeris xarisxis mniSvnelovan gaumjobesebas<br />

<strong>da</strong> xmovani arxebis tevadobis gazr<strong>da</strong>s, multimediis<br />

<strong>da</strong> monacemebis ga<strong>da</strong>cemis maRal siCqares.<br />

CDMA2000-sken evoluciis periodi iyofa or fazad<br />

1X <strong>da</strong> 3X. imisaTvis rom realizeba gavukeToT<br />

evoluciis periods IMT-2000-sken 1,25 mhc sixSiris<br />

zolSi ganixileba kidev erTi faza 1XEV stan<strong>da</strong>rtis<br />

ganviTareba, romelic saSualebas gvaZlevs gavafarTovoT<br />

CDMA2000-is SemWidrovebebi 1X-is zeviT.<br />

b) CDMA-2000 1X<br />

CDMA2000 1X qselebi funqcionireben imave six-<br />

Siris zolSi, romlebSic CDMAOne qselebi, magram<br />

isini floben 2-jer meti xmovani arxebis gatarebis<br />

SesaZleblobebs; monacemebis ga<strong>da</strong>cemis siCqares<br />

1444kbit/wm-Si. CDMA2000 1X <strong>da</strong> CDMA One mTlianad<br />

SeTavsebadia, isini un<strong>da</strong> ganvixiloT rogorc erTi<br />

qselis meorisaken Semdgomi srulyofa.<br />

ITA-m gamoaqveyna CDMA2000 1X rogorc IS-2000<br />

stan<strong>da</strong>rti. saxelwodeba 1X warmodgeba teqnikuri<br />

terminisagan 1XRTT, romelic Seexeba 1,25 mhc six-<br />

Siris zolSi momuSave CDMA2000 qsels. 1X aRniSnavs<br />

1,25 mhc zolSi radioga<strong>da</strong>cemis teqnologias.<br />

g) CDMA-2000 1XEV<br />

mocemuli stan<strong>da</strong>rti warmoadgens 1X stan<strong>da</strong>rtis<br />

Semdgom srulyofas. misi <strong>da</strong>xmarebiT miiRweva<br />

sixSiruli speqtris Se<strong>da</strong>rebiT efeqturi gamoyeneba,<br />

120<br />

izrdeba monacemebis ga<strong>da</strong>cemis SesaZlebloba. miiRweva<br />

informaciis ga<strong>da</strong>cemis umaRlesi siCqare 2<strong>da</strong>n<br />

5 mbit|wm igive 1,25 mhc sixSirul zolSi. operatoris<br />

gansazRvruli moTxovnebi miuTiTebs srulyofas<br />

me-2 etapze. informaciis ga<strong>da</strong>cemis ufro<br />

efeqturi saSualebisaTvis pirvel etapze saWiroa<br />

2,4 mbit|wm-ze meti siCqaris miRweva monacemebis ga<strong>da</strong>cemisas.<br />

meore etapis realizaciisas xdeba bgeris<br />

monacemebis ga<strong>da</strong>cemis siCqaris miRweva drois<br />

realur masStabSi.<br />

d) CDMA 3X<br />

CDMA-2000 3X aris CDMA-2000 stan<strong>da</strong>rtis meore<br />

faza. mocemuli fazis srulyofas uzrunvelyofen<br />

informaciis ga<strong>da</strong>cemis siCqaris gazrdiT mas<br />

zemoT, rac miRweulia 1X-Si, 2bit|wm-mde ga<strong>da</strong>cemis<br />

siCqaris maRalxarisxiani sistemis gamoyenebiT. 3Xis<br />

<strong>da</strong>saxeleba warmodgeba terminisagan 3XRTT, e.i.<br />

gamoiyeneba 1,25 mhc-iani 3 sixSiruli zoli 36 momsaxurebis<br />

warmodgenisaTvis. rogorc es gamosaxulia<br />

nax. 5.5-ze.<br />

e) CDMA 2000 sistemis mowyobis MC <strong>da</strong> MS<br />

variantebi sixSiris 3-ze meti ga<strong>da</strong>mtanis SemTxvevaSi.<br />

nax. 4.5-ze mocemulia qselis agebis is SemTxveva,<br />

rodesac saqme gvaqvs sixSiris sam ga<strong>da</strong>mtanTan<br />

mravalsixSiruli meTodis SemTxvevebSi. rogorc<br />

zemoT ukve aRvniSneT, qselSi gamoiyeneba MS <strong>da</strong> MC<br />

meTodebi. mravalsixSirul CDMA vatiantSi modulirebuli<br />

simboloebi mWidrovdeba ramodenime qvega<strong>da</strong>mtanze<br />

speqtris siganiT 1,25 mghc TiToeul<br />

maTganze. qvega<strong>da</strong>mtanebis ricxvi N SeiZleba Seicva-<br />

121


los speqtris siganisagan <strong>da</strong>mokidebulebiT. (N=1,3,6,9<br />

<strong>da</strong> 12). yovel qvega<strong>da</strong>mtanze informacia ga<strong>da</strong>icema<br />

Cipuri siswrafiT 1,2288 mCip|wm.<br />

cdma 2000 –is agebis aseTi principi iZleva Sesa-<br />

Zleblobas, rom efeqturad iqnas gamoyenebuli mTeli<br />

muSa diapazoni zolis siganiT 5, 10, 15 <strong>da</strong> 20 mhc.<br />

nax. 5.5-ze mocemulia sixSiruli zolis<br />

gamoyenebis sami xerxi cdma 2000 sistemis mowyobis<br />

gansxvavebuli variantebis dros.<br />

1,25 mhc<br />

f1 f2 f3 f4 f f<br />

5<br />

6 f7 Δf f mhc<br />

Δf<br />

a)<br />

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10<br />

b)<br />

Δf<br />

f 1<br />

3,75 mhc<br />

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10<br />

7,5 mhc<br />

122<br />

f mhc<br />

f2<br />

f1<br />

f mhc<br />

Δf<br />

Δf<br />

g)<br />

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10<br />

nax . 4.5. 1 0 mhc sixSiruli zolis g amoyenebis<br />

variantebi sistemis agebis gansxvavebuli variantebis<br />

dros:<br />

a) MC-CDMA (N=7);<br />

b) DS-CDMA (1X+3X+3X) sa<strong>da</strong>c X=1,25mhc;<br />

g) DS-CDMA (1X+6X).<br />

f 2<br />

Δf<br />

rogorc naxazi<strong>da</strong>n Cans 10 mhc sixSirul zolSi<br />

SeiZleba moTavsdes 7 arxi TiToeulis sixSiruli<br />

zoliT 1.25 mhc (DS-CDMA varianti) an kidev 1 arxi<br />

sixSiruli zoliT 1,25 mhc <strong>da</strong> erTi arxi sixSiruli<br />

zoliT 7,5 mhc (DS-CDMA varianti). xolo <strong>da</strong>cvi-<br />

Ti intervalebi Seadgens 625 khc-s.<br />

meore variantSi signali ga<strong>da</strong>icema gafarTovebuli<br />

speqtriT erT qvega<strong>da</strong>mtanze Cipuri siCqariT 1,2288<br />

mCip/wm. amis gamo SeiZleba miviRoT siCqareebis Semdegi<br />

rigi R=NX1,2288 mCip/wm, roca N=1, 3, 6, 9, 12. Cdma2000-<br />

Si bazur siCqared miRebulia R=3,6864 mCip/wm.<br />

v) CDMA-2000-s <strong>da</strong> WCDMA-s Se<strong>da</strong>rebiTi analizi<br />

adre ukve iTqva konkurentuli brZolis Sesaxeb,<br />

romelic ganviTar<strong>da</strong> CDMA2000 <strong>da</strong> WCDMA proeqtebis<br />

harmonizaciis etapze <strong>da</strong> riTac <strong>da</strong>mTavr<strong>da</strong> kompania<br />

Ericsson-sa <strong>da</strong> Qualcomm-s Soris <strong>da</strong>pirispireba.<br />

1999 wels miRebulma kompromisulma ga<strong>da</strong>wyvetilebam<br />

me-3 Taobis teqnologiebs gza gauxsna. samxreT<br />

amerikuli CDMA2000 proeqti srulyofilad SemuSav<strong>da</strong><br />

IMT-MC (MC-CDMA varianti) stan<strong>da</strong>rtis fargleb-<br />

Si, xolo muSaoba WCDMA <strong>da</strong> UTRA-s mxriv gaiyo<br />

ori mimarTulebiT. pirveli starti IMT-DS bazirdeba<br />

WCDMA FDD <strong>da</strong> UTRA FDD teqnikur ga<strong>da</strong>wyvetilebebze<br />

(sixSiris wyvili zolisaTvis), xolo meore<br />

IMT-TC (arawyvili zolisaTvis), <strong>da</strong>fuZnebulia evropuli<br />

proeqtis UTRA TDD-s <strong>da</strong> iaponuri proeqtis<br />

TD-SCDMA-s teqnikur ga<strong>da</strong>wyvetilebebze.<br />

CDMA2000-is <strong>da</strong> WCDMA-s sawyisi gansxvaveba,<br />

romelic gax<strong>da</strong> cxare polemikis sagani iyo gansxvavebuli<br />

Cipuri siCqareebi 3,6884 <strong>da</strong> 3,84 mCip|wm. sabazo<br />

sadgurebis signalebis <strong>da</strong>yofisaTvis CDMA2000-<br />

Si gamoiyeneba mokle kodebi sigrZiT 2 15 gansxvavebu<br />

123


li cikluri wanacvlebiT, rac moiTxovs maT urTierT<br />

sinqronizacias. CDMA2000 sistemaSi sawyisi<br />

sinqronizacia uzrunvelyofilia saerTo pilotsignaliT,<br />

romelic gamosxivdeba yoveli sabazo sadguri<strong>da</strong>n.<br />

WCDMA-Si sawyisi Ziebis procedura gacilebiT<br />

rTulia. ganxilul teqnologiebSi bevri<br />

ramaa saerTo, amas gar<strong>da</strong>, gatarebis unaris gazrdisaTvis<br />

maTSi gamoiyeneba multikoduri ga<strong>da</strong>cema.<br />

orive stan<strong>da</strong>rti iTvaliswinebs simZlavris dinamiur<br />

marTvas kavSiris pir<strong>da</strong>pir <strong>da</strong> uku arxebSi.<br />

CDMA-2000 -is <strong>da</strong> WCDMA-s ZiriTadi maxasiaTeblebi<br />

mocemulia cxr.4.2-Si.<br />

cxr.4.2.<br />

sistema CDMA2000 WCDMA<br />

sixSiris<br />

diapazoni<br />

sixSiruli zoli<br />

mghc<br />

824-849/869-894 <strong>da</strong> 1900 1920-1980; 2110-2170<br />

3,75(3X1,25)-sabazo; 1,25XN,<br />

sa<strong>da</strong>c N=1, 6, 9, 12<br />

124<br />

5-sabazo; 1,25; 10 <strong>da</strong> 20<br />

SeRwevis meTodi MC - CDMA DS - CDMA<br />

SeTavsebadoba<br />

Cipuri siswrafe<br />

mCip/wm<br />

kodireba<br />

sabazo sadgurebis<br />

sinqronizacia<br />

orTogonaluri<br />

kodebi<br />

CDMAOne-Tan<br />

ukuSeTavsebadoba<br />

3,6864(3X1,2288) – sabazo;<br />

Nx1,2288, sa<strong>da</strong>c N=1, 6, 9, 12<br />

xvevadi kodi (K=9; R=1/2, 1/3,<br />

1/4), turbokodi (k=4)<br />

GSM-Tan SeTavsebadi<br />

eqspluatacia <strong>da</strong><br />

hendoveris uzrunvelyofa<br />

3,84(sabazo); 7,78 <strong>da</strong> 15,56<br />

xvevadi kodi (K=9; R=112,<br />

113)+ rid-solomonis kodi,<br />

turbokodi (k=3)<br />

sinqronuli muSaoba asinqronuli muSaoba<br />

uolSis funqciebi <strong>da</strong><br />

kvaziorTogonaluri kodebi<br />

cvalebadi sigrZis<br />

orTogonaluri kodebi<br />

OVSF gafarTovebebis<br />

koeficientebiT 1-512<br />

(4-256 UTRA-Si)<br />

gafarTovebuli<br />

mimdevrobebi<br />

mokle kodebi sigrZiT 215 <strong>da</strong><br />

grZeli kodebi sigrZiT (242-1) goldis kodebi<br />

fiWebis Zebnis<br />

sqema<br />

pilot signaliT<br />

samseqtoriani Zebna<br />

(goldis kodis Zebna)<br />

kadris sigrZe mw 5,20 10<br />

monacemTa<br />

pird.<br />

arxi<br />

QPSK QPSK<br />

modulacia uku.<br />

arxi<br />

BPSK BPSK<br />

gafarTove-<br />

pird.<br />

arx.<br />

QPSK QPSK<br />

buli mod. ukuar. OPSK QPSK an MPSK (OCOPSK)<br />

arxebis<br />

avtomaturi<br />

ga<strong>da</strong>rTvis meTodi<br />

rbili, xisti<br />

(sixSireTaSorisi)<br />

rbili, xisti<br />

(sixSireTaSorisi an<br />

sistemaTaSorisi)<br />

simZlavris marTva<br />

siswrafe 0,8 kbit/wm, marTvis<br />

biji 0,25; 0,5 <strong>da</strong> 1,0<br />

siswrafe 1,6 kbit/wm<br />

marTvis biji 0,25-1,5<br />

Tavi V. <strong>mobiluri</strong> <strong>telekomunikaciis</strong><br />

<strong>Tanamgzavruli</strong> <strong>sistemebi</strong><br />

5.1. momsaxurebebi, romlebsac uzrunvelyofen <strong>mobiluri</strong><br />

<strong>telekomunikaciis</strong> <strong>Tanamgzavruli</strong> <strong>sistemebi</strong><br />

<strong>telekomunikaciis</strong> <strong>Tanamgzavruli</strong> <strong>sistemebi</strong> maT<br />

mier gaweuli momsaxurebis mixedviT pirobiTad<br />

SeiZleba <strong>da</strong>iyos sam ZiriTad jgufad:<br />

_ monacemTa ga<strong>da</strong>cemis paketuri <strong>sistemebi</strong>, romlebic<br />

moicavs: cirkularuli Setyobinebebis mowodebas,<br />

sxva<strong>da</strong>sxva obieqtebis (maT Soris satransporto)<br />

mdgomareobaze avtomaturad, monacemis Segrovebas<br />

<strong>da</strong> sxv.<br />

_ salaparako (radiosatelefono) <strong>telekomunikaciis</strong><br />

<strong>sistemebi</strong>;<br />

_ momxmarebelTa adgilmdebareobis (koordinatebis)<br />

gansazRvris <strong>sistemebi</strong>.<br />

amasTan, zemoaRniSnulTagan monacemTa ga<strong>da</strong>cemis<br />

<strong>sistemebi</strong> gankuTvnilia nebismieri monacemis (teqsturi,<br />

faqsimiluri Setyobinebis, kompiuteruli<br />

monacemebis <strong>da</strong> sxv.) ga<strong>da</strong>cemisaTvis.<br />

monacemTa paketuri ga<strong>da</strong>cemis siCqare <strong>telekomunikaciis</strong><br />

Tanamgzavrul sistemaSi Seadgens asobiT<br />

mbt/wm-s. msgavs sistemaSi, rogorc wesi, ar aris<br />

gaTvaliswinebuli momsaxurebis uwyvetoba. aseve<br />

ar aris mkacri moTxovnebi Setyobinebebis operatiulad<br />

mowodebaze. aseT reJimSi muSaobs<br />

`eleqtronuli fosta~ am SemTxvevaSi mowodebul<br />

informacias imaxsovrebs Tanamgzavris bortis kompiuteri<br />

<strong>da</strong> igi korespondents miewodeba dRe-Ramis<br />

gansazRvrul monakveTSi.<br />

125


adiosatelefono <strong>telekomunikaciis</strong>as Tanamgzavrul<br />

sistemaSi gamoiyeneba SetyobinebaTa ga<strong>da</strong>cemis<br />

cifruli forma. amasTan, aucileblad un<strong>da</strong><br />

Sesruldes saerTaSoriso stan<strong>da</strong>rtiT miRebuli<br />

moTxovnebi. aseT sistemebSi signalis <strong>da</strong>yovneba<br />

gavrcelebis trasaze ar un<strong>da</strong> aRematebodes 0,3 wm-s<br />

<strong>da</strong> saubrebi abonentebs Soris ar un<strong>da</strong> wydebodes<br />

telekomunikacis seansis dros, e.i. abonentTa momsaxureba<br />

un<strong>da</strong> iyos uwyveti <strong>da</strong> un<strong>da</strong> xorcieldebodes<br />

drois realur masStabSi.<br />

zemoaRniSnuli<strong>da</strong>n gamomdinare radiosatelefono<br />

<strong>telekomunikaciis</strong> <strong>Tanamgzavruli</strong> qselis agebisas<br />

gaTvaliswinebul un<strong>da</strong> iqnas Semdegi:<br />

_ Tanamgzavrebi aRWurvilni un<strong>da</strong> iqnan orientacis<br />

zemaRali sizustis <strong>sistemebi</strong>T, romlebic<br />

uzrunvelyofen maTi antenebis mier radiotalRebis<br />

winaswar <strong>da</strong>dgenili mimarTulebi<strong>da</strong>n miRebas;<br />

_ <strong>Tanamgzavruli</strong> <strong>telekomunikaciis</strong> sistemaSi<br />

Tanamgzavrebi un<strong>da</strong> iyos sakmarisi, raTa uzrunvelyofil<br />

iqnas momsaxurebis zonis uwyveti <strong>da</strong> sruli<br />

<strong>da</strong>farva;<br />

_ kavSiris sakmarisi raodenobis arxebiT uzrunvelyofisaTvis<br />

gamoyenebuli un<strong>da</strong> iqnes mravalarxiani<br />

saanteno <strong>sistemebi</strong>, romlebic muSaoben maRal<br />

sixSireebze (1,5 ghc <strong>da</strong> meti), rac mniSvnelovnad<br />

arTulebs antenebis <strong>da</strong> kosmosuri aparatebis konstruqcias;<br />

_ mravalarxiani saanteno <strong>sistemebi</strong>T aRWurvili<br />

Tanamgzavris meSveobiT radiosatelefono <strong>telekomunikaciis</strong><br />

uwyvetobis uzrunvelyofisaTvis aucilebelia<br />

meti sakvanZo (sarabo) sadgurebi ZviradRirebuli<br />

sakomutacio mowyobilobebiT.<br />

126<br />

umravles SemTxvevaSi abonents surs icodes Tavisi<br />

adgilmdebareoba (koordinatebi) de<strong>da</strong>miwaze. am<br />

mizniT dReisaTvis gamoiyeneba ori ti pis aparatura:<br />

_ stan<strong>da</strong>rtuli sanavigacio GPS (Global Positioning<br />

System _ pozicionirebis globaluri sistema) <strong>sistemebi</strong>,<br />

romlebic uzrunvelyofen momxmareblis koordinatebis<br />

gansazRvras maRali sizustiT;<br />

_ specialuri sanavigacio aparatura, romelic<br />

personaluri telekomunikacis Tanamgzavris <strong>da</strong> sakvanZo<br />

sadgurebis signalebis meSveobiT saSualebas<br />

iZleva ganisazRvros adgilmdebareoba Se<strong>da</strong>rebiT<br />

<strong>da</strong>bali sizustiT.<br />

meore tipis aparaturis gamoyenebisas, SesaZlebelia<br />

ganisazRvros abonentis adgilmdebareoba<br />

(koordinatebi) sami meTodiT:<br />

_ personaluri <strong>telekomunikaciis</strong> 4 Tanamgzavris<br />

signalebis meSveobiT;<br />

_ de<strong>da</strong>miwis sakvanZo sadgurebis signalebis meSveobiT;<br />

_ personaluri Tanamgzavrebisa <strong>da</strong> de<strong>da</strong>miwis<br />

<strong>telekomunikaciis</strong> sakvanZo sadgurebis meSveobiT.<br />

5.2. <strong>mobiluri</strong> <strong>telekomunikaciis</strong> kosmosuri<br />

aparatebis orbitebi<br />

zoga<strong>da</strong>d, kosmosuri aparatebis orbitebis klasifikacia<br />

SeiZleba moxdes: misi orbitis formis,<br />

de<strong>da</strong>miwis ze<strong>da</strong>piris konkretul wertilebze gavlis<br />

(ga<strong>da</strong>vlis) periodulobiT <strong>da</strong> orbitis <strong>da</strong>xrilobiT.<br />

ganvixiloT es parametrebi cal-calke.<br />

127


formis mixedviT ganasxvaveben Semdegi ti pis<br />

orbitebs:<br />

_ wriuli, romelic praqtikaSi rTulad realizebadia<br />

<strong>da</strong> moiTxovs kosmosuri aparatebis makoreqtirebeli<br />

mowyobilobebis meSveobiT xSir koreqcias;<br />

_ wriulTan miaxloebuli orbitebi. aseTi orbitebi<br />

principSi yvelaze meta<strong>da</strong>a gavrcelebuli.<br />

msgavsi orbitebisaTvis apogeisa <strong>da</strong> perigeis simaRleebis<br />

umniSvnelod gansxvavdeba erTmaneTisagan<br />

(ramdenime aTeuli kilometriT);<br />

_ elifsuri. am SemTxevaSic simaRleebi Ha (apogea)<br />

<strong>da</strong> Hp (perigea) mniSvnelovnad gansxvavdeba<br />

erTmaneTisagan (Ha=38000...40000 km-s, Hp=400..500 km-s).<br />

aseTi orbitebi, zoga<strong>da</strong>d, xSirad gamoiyeneba <strong>Tanamgzavruli</strong><br />

<strong>telekomunikaciis</strong> sistemebSi (nax. 5.1);<br />

_ geostacionaruli. igi warmoadgens wriul ekvatorul<br />

orbitas, rodesac de<strong>da</strong>miwis xelovnuri<br />

Tanamzavris brunvis periodi emTxveva de<strong>da</strong>miwis<br />

brunvis periods (T=23 sT. 56 wT.). am orbitaze Tanamgzavri<br />

ganTavsebulia simaRleze: Ha=Hp=36000 km-s,<br />

mudmivad mdebareobs de<strong>da</strong>miwis ekvatoris gansaz-<br />

Rvruli wertilis zeviT. geostacionarul orbitaze<br />

ganlagebuli Tanamgzavri<strong>da</strong>n Cans de<strong>da</strong>miwis<br />

ze<strong>da</strong>piris didi nawili <strong>da</strong> amitom isini farTod<br />

gamoiyenebian kosmosuri telkomunikacis sistemeb-<br />

Si (nax.2.2).<br />

_ paraboluri <strong>da</strong> hiperboluri. isini rogorc<br />

wesi gamoiyeneba mzis <strong>sistemebi</strong>s planetebis <strong>da</strong>sxivebisas.<br />

kosmosuri aparatebis de<strong>da</strong>miwis ze<strong>da</strong>piris wertilebze<br />

gavlis periodulobis mixedviT ganasxvaveben<br />

Semdegi tipis orbitebs:<br />

128<br />

_ sinqronuls. isini Tavis mxriv iyofa sinqronul-izomarSrutul<br />

<strong>da</strong> sinqronul-kvaziizomar-<br />

Srutul orbitebad;<br />

_ izomarSrutuli orbitebi xasiaTdeba imiT, rom<br />

kosmosuri aparatebis proeqciebi de<strong>da</strong>miwis ze<strong>da</strong>pirze<br />

(trasaze) yovelTvis erTmaneTs emTxveva;<br />

_ kvaziizomarSrutuli orbitebi xasiaTdeba imiT,<br />

rom kosmosuri aparatebis proeqciebi de<strong>da</strong>miwis<br />

ze<strong>da</strong>pirze erTmaneTs emTxveva ramdenime dReRameSi<br />

erTxel;<br />

_ arasinqronuli orbitebi, romlebic xasiaTdebian<br />

imiT, rom nebismieri kosmosuri aparatis ori<br />

nebismieri bruni de<strong>da</strong>miwis garSemo ar emTxveva<br />

erTmaneTs.<br />

orbitis <strong>da</strong>xrilobis (nax. 5.1.) cnebis qveS igulisxmeba<br />

kuTxe de<strong>da</strong>miwis ekvatoris sibrtyesa <strong>da</strong><br />

kosmosuri aparatis orbitas Soris. <strong>da</strong>xriloba<br />

aiTvleba ekvatoris sibrtyemde saaTis isris brunvis<br />

sawinaaRmdego mimarTulebiT. igi SeiZleba<br />

icvlebodes 0-<strong>da</strong>n 180 0 -mde.<br />

<strong>da</strong>xrilobis mixedviT ganisazRvreba Semdegi tipis<br />

orbitebi:<br />

_ pir<strong>da</strong>piri (orbitis <strong>da</strong>xriloba i90 0 );<br />

_ polaruli (orbitis <strong>da</strong>xriloba i=90 0 );<br />

129


nax. 5.1. Tanamgzavris elifsuri orbita<br />

_ ekavtoruli (orbitis <strong>da</strong>xriloba tolia 0 0 -is<br />

an 180 0 -is). maSin roca i=0 0 -s kosmosuri aparati<br />

moZraobs de<strong>da</strong>miwis brunvis mimarTulebiT aRmosavleTi<strong>da</strong>n<br />

<strong>da</strong>savleTisaken, xolo roca i=180 0 -s,<br />

kosmosuri aparati moZraobs de<strong>da</strong>miwis brunvis sawinaaRmdegod<br />

aRmosavleTi<strong>da</strong>n <strong>da</strong>savlTisaken. <strong>da</strong>xrilobis<br />

kuTxes i=0 0 -s, Seesabameba geostacionaruli<br />

(wriuli ekvatoruli) orbitebi (nax. 5.2.).<br />

de<strong>da</strong>miwis formis arasferuloba <strong>da</strong> misi ara-<br />

Tanabroba ganapirobebs kosmosuri aparatebis sibrtyis<br />

cvlilebas (procesias), rac saboloo jamSi<br />

iwvevs orbitis apsidis xazis cvlilebas. amasTan,<br />

orbitis sibrtyis procesia iwevs aRmavali <strong>da</strong> <strong>da</strong>Rmavali<br />

kvanZebis <strong>da</strong>Zvras sawyisi mdgomareobis mimarT<br />

(kosmosuri aparatis orbitaze gayvanis momentisaTvis).<br />

kosmosuri aparatis orbitis procesia<br />

130<br />

<strong>da</strong>mokidebulia de<strong>da</strong>miwis gravitaciuli velis<br />

<strong>da</strong>Zabulobaze. <strong>da</strong>Zabulobis gazr<strong>da</strong> iwvevs orbitis<br />

`gasworebas~ ekvatoris maxloblobaSi ekvatoris<br />

mimarTulebiT kosmosuri aparatis moZraobis siCqaris<br />

gazrdis xarjze. amasTan, kosmosuri aparati,<br />

romelic moZraobs pir<strong>da</strong>pir orbitaze, iwyebs ga<strong>da</strong>xras<br />

marcxniv (moZraobis mimarTulebi<strong>da</strong>n), xolo<br />

is kosmosuri aparati romelic moZraobs Seqceul<br />

orbitaze _ iwyebs ga<strong>da</strong>xras marjvniv (moZraobis<br />

mimarTulebi<strong>da</strong>n).<br />

nax.5.2. Tanamgzavr-retranslatoris<br />

geostacionaruli orbita<br />

amrigad, pirvel SemTxvevaSi orbitis sibrtye procesirdeba<br />

<strong>da</strong>savleTis mimarTulebiT, xolo meore<br />

SemTxvevaSi _ aRmosavleTiT. polaruli orbitebis<br />

sibrtyeebi (romelTa <strong>da</strong>xriloba i=90 0 -s) ar procesirdeba.<br />

ganvixiloT mokled <strong>telekomunikaciis</strong> kosmosuri<br />

aparatebis orbitebis simaRlis sakiTxi calke, vinai<strong>da</strong>n<br />

igi metad mniSvnelovania kosmosuri aparatebis<br />

<strong>da</strong>proeqtebisas, orbitaze gaSvebisas <strong>da</strong><br />

131


ganTavsebisas. kosmosuri aparatebis simaRle SeirCeva<br />

mravali faqtorebis analizis safuZvelze,<br />

romelTagan ZiriTadia: radioarxebis energetikuli<br />

maxasiaTebeli; <strong>da</strong>yovneba radiotalRebis gavrcelebisas;<br />

orbitis siaxlove van alenis radiaciul sartyelebTan<br />

<strong>da</strong> momsaxurebis teritoriebis ganlageba.<br />

gar<strong>da</strong> aRniSnulisa orbitis simaRleze moqmedebs<br />

agreTve <strong>telekomunikaciis</strong> organizaciis meTodi <strong>da</strong><br />

moTxovnebi kosmosuri aparatebis adgilmdebareobis<br />

saWiro kuTxeze.<br />

Tu gavaanalizebT sxva<strong>da</strong>sxva <strong>da</strong>balorbitiani<br />

kosmosuri <strong>sistemebi</strong>s jgufebs, SeiZleba <strong>da</strong>vaskvnaT,<br />

rom am jgufebis kosmosuri aparatebis orbitebis<br />

simaRle ganTavsebulia 700-<strong>da</strong>n 1500-mde km-is diapazonaSi.<br />

es ganpirobebulia Semdegi faqtorebiT:<br />

_ orbitebze, romlebic ganTavsebulia 700 km-is<br />

qvemoT, atmosferos simkvrike sakmarisad maRalia<br />

<strong>da</strong> amitom es garemoeba praqtikulad gamoricxavs<br />

eqscentrisitetisa <strong>da</strong> apogeis simaRlis Tan<strong>da</strong>TanobiT<br />

Semcirebas. orbitis simaRlis Semdgomi Semcireba<br />

iwvevs saTbobis xarjvisa <strong>da</strong> manevrebis six-<br />

Siris zr<strong>da</strong>s gansazRvruli orbitis SenarCunebis<br />

mizniT;<br />

_ 1500 km-ze met simaRleebze arsebuli Tanamgzavrebi<br />

ganTavsebulia iq sa<strong>da</strong>c aris van alenis pirveli<br />

radiaciuli sartyeli <strong>da</strong> sa<strong>da</strong>c SeuZlebelia<br />

bortis eleqtronuli aparaturis muSaoba.<br />

saSualosimaRliani orbitebi (5000_15000km de<strong>da</strong>miwis<br />

ze<strong>da</strong>piri<strong>da</strong>n) ganTavsebulia van alenis pirvel<br />

<strong>da</strong> meore radiaciuli sartyelebs Soris. im sistemebSi,<br />

romlebic iyenebs am orbitebs, signalebis<br />

gavrcelebis <strong>da</strong>yovneba Tanamgzavri-retransliatoris<br />

gavliT Seadgens <strong>da</strong>axloebiT 130 mwm-s, rac<br />

praqtkulad SeumCnevelia a<strong>da</strong>mianis mier <strong>da</strong> Sesa-<br />

132<br />

bamisad, aris SesaZlebloba msgavsi Tanamgzavrebi<br />

gamoyenebul iqnas radiosatelefono <strong>telekomunikaciis</strong>aTvis.<br />

geostacionarul kosmosur sistemebs Tanamgzavrebis<br />

orbitebis simaRliT <strong>da</strong>axloebiT 36000 km<br />

aqvT ori ZiriTadi upiratesoba:<br />

_ Tanamgzavrebi yovelTvis mdebareoben de<strong>da</strong>miwis<br />

gansazRvruli wertilis Tavze;<br />

_ sistema, romelic Sedgeba sami geostacionaruli<br />

Tanamgzavrisagan praqtikulad uzrunvelyofs<br />

de<strong>da</strong>miwis ze<strong>da</strong>piris globalur mocvas.<br />

orbitaluri jgufebisaTvis, romlebic Sedgeba<br />

geostacionaruli Tanamgzavrebisagan, <strong>da</strong>maxasiaTebelia<br />

erTi ZiriTadi nakli _ radiosignalebis<br />

gavrcelebis didi dro, rasac mivyavarT radiotelefonuri<br />

<strong>telekomunikaciis</strong> dros signalebis ga<strong>da</strong>cemebis<br />

SeferxebasTan.<br />

<strong>sistemebi</strong>, romlebic iyeneben Tanamgzavrebs orbitebis<br />

simaRliT 700_1500 km, floben radioxazebis<br />

ukeTes energetikul maxasiaTeblebs, vidre <strong>sistemebi</strong><br />

TanamgzavrTa orbitebis simaRliT <strong>da</strong>axloebiT<br />

10000 km, magram isini uTmobs maT kosmosuri aparatebis<br />

aqtiuri arsebobis xangrZlivobaSi. saqme ima-<br />

Sia, rom kosmosur aparats mimoqcevis periodiT _<br />

100 wT (<strong>da</strong>bali orbitebisaTvis), <strong>da</strong>axloebiT 30 wT<br />

uwevs de<strong>da</strong>miwis <strong>da</strong>Crdilur mxareze mdebareoba.<br />

amitom, saborto akumuliatorebi mzis batareebis<br />

mxri<strong>da</strong>n ganicdian <strong>da</strong>muxtva/ganmuxtvis <strong>da</strong>axloebiT<br />

5000 cikls weliwadSi. 10000 km simaRlis wriuli<br />

orbitebisaTvis mimoqcevis dro Seadgens <strong>da</strong>axloebiT<br />

6 sT-s, romlis ganmavlobaSic kosmosuri aparati<br />

mxolod ramdenime wuTs imyofeba de<strong>da</strong>miwis<br />

<strong>da</strong>Crdilul mxareze.<br />

un<strong>da</strong> aRniSnos isic, rom kosmosuri aparati, romelic<br />

mdebareobs <strong>da</strong>bal orbitaze, abonentis pir<strong>da</strong>pi-<br />

133


i xedvis zonaSia mxolod 8-12 wT-is ganmavloba-<br />

Si. e.i. uwyveti kavSiris uzrunvelsayofad sWiroa<br />

bevri kosmosuri aparati, romelTa erTobliobac<br />

Tanamimdevrulad (TanamgzavrTaSorisi kavSiris<br />

<strong>da</strong>xmarebiT) un<strong>da</strong> uzrunvelyofdes uwyvet kavSirs.<br />

amgvarad, orbitis simaRlis zr<strong>da</strong>sTan erTad izrdeba<br />

momsaxurebis zonis dro <strong>da</strong> zomebi; maSasa<strong>da</strong>me,<br />

saWiroa TanamgzavrTa ufro naklebi raodenoba erTi<br />

<strong>da</strong> igive teritoriis asaTviseblad.<br />

5.3 . <strong>mobiluri</strong> <strong>telekomunikaciis</strong> <strong>Tanamgzavruli</strong><br />

<strong>sistemebi</strong>s struqtura <strong>da</strong> ganviTarebis<br />

strategia<br />

personalur <strong>telekomunikaciis</strong> Tanamgzavrul<br />

sistemebs, momxmarebelTa momsaxurebis saxis-<strong>da</strong><br />

mixedviT, aqvT mravali saerTo niSani <strong>da</strong> aseve gaaCniaT<br />

bevri saerTo miwisze<strong>da</strong> fiWur sistemebTanac.<br />

maT Soris ZiriTadia is rom <strong>telekomunikaciis</strong> Tanamgzavrul<br />

sistemebSi yvela saxis informacia ga<strong>da</strong>icema<br />

cifrul formaSi (1200-9600 biti/wm-is siCqariT).<br />

<strong>Tanamgzavruli</strong> <strong>telekomunikaciis</strong> nebismier sistemaSi<br />

(nax. 2.3) Sedis Semdegi Semadgeneli nawilebi:<br />

_ kosmosuri segmenti, romelic Sedgeba ramdenime<br />

<strong>Tanamgzavruli</strong> retransliatorisagan;<br />

_ miwisze<strong>da</strong> segmenti, romelic Sedgeba sistemis<br />

marTvis centrisagan; kosmisuri aparatis gaSvebis<br />

centrisgan; mmarTvel-gamzomi sadgurebisagan; kav-<br />

Siris marTvis centrisagan; sakvanZo sadgurebisagan;<br />

134<br />

_ momxareblis (abonentis) segmenti, romelic axorcilebs<br />

kavSirs TanamgzavrTa personaluri terminalebis<br />

<strong>da</strong>xmarebiT;<br />

_ miwisze<strong>da</strong> kavSiris qslebi, romlebTanac kav-<br />

Siris interfeisis gavliT erTdeba kosmosuri <strong>telekomunikaciis</strong><br />

sakvanZo sadgurebi.<br />

kosmosuri <strong>sistemebi</strong>s swrafma ganviTarebam<br />

saWiro gaxa<strong>da</strong> rigi saerTaSoriso konvenciebis, xelSekrulbebis<br />

<strong>da</strong> normebis SemuSaveba <strong>da</strong> miReba.<br />

teqnikuri sakiTxebi, <strong>da</strong>kavSirebuli sixSireTa gamoyenebasTan<br />

<strong>da</strong> orbitebze Tanamgzavr-retransliatorebis<br />

mdebareobasTan, romelTa mowesrigebac uzrunvelyofs<br />

urTierTSeferxebis ararsebobas, wydeba<br />

<strong>telekomunikaciis</strong> saerTaSoriso kavSiris radiostan<strong>da</strong>rtizaciis<br />

jgufis ITU-R-is farglebSi.<br />

<strong>Tanamgzavruli</strong> <strong>sistemebi</strong>saTvis gamoyofili six-<br />

SireTa zolebi warmodgenilia cxr.5.1.-Si.<br />

nax. 5.3. personaluri kavsirgabmulobis<br />

<strong>Tanamgzavruli</strong> sistemis struqtura<br />

135


nax. 5.3-ze naCvenebia miTiTebuli diapazonebi<strong>da</strong>n<br />

zogierTis praqtikuli gamoyenebis magaliTi. Tumca<br />

zogierT <strong>Tanamgzavruli</strong> <strong>telekomunikaciis</strong> sistemaSi<br />

(rogorc SemdgomSi iqneba naCvenebi) siSiris<br />

diapazonebis praqtikuli gamoyeneba yovelTvis ar<br />

emTxveva ganxiluls.<br />

136<br />

cxrili 5.1.<br />

#/# diapazonis <strong>da</strong>saxeleba sixSireTa zoli, ghc<br />

1 L 1,452 – 1,500 <strong>da</strong> 1,61 – 1,71<br />

2 S 1,93 – 2,70<br />

3 C 3,40 – 5,25 <strong>da</strong> 5725 _ 7,075<br />

4 Ku 10,70 _ 12,75 <strong>da</strong> 12,75 _ 14,80<br />

5 Ka 14,40 _ 26,50 <strong>da</strong> 27,00 _ 50,20<br />

6 K 84,00 _ 86,00<br />

ganvixiloT <strong>Tanamgzavruli</strong> telekomunikacis<br />

Semadgeneli nawilebi cal-calke.<br />

a) kosmosuri segmenti<br />

kosmosuri segmenti Seicavs ramdenime Tanamgzavr-retransliators,<br />

romlebic Seadgens kosmosur<br />

jgufebs. Tanamgzavri-retransliatorebi, rogorc<br />

wesi, Tanabra<strong>da</strong> ganlagebuli gansazRvrul orbitebze.<br />

nebismieri <strong>da</strong>makavSirebeli kosmosuri aparatis<br />

SemadgenlobaSi Sedis Semdegi <strong>da</strong>makavSirebeli<br />

elementi (nax. 5.4):<br />

_ centraluri procesori;<br />

_ bortis radioeleqtronuli mowyobiloba;<br />

_ saanteno <strong>sistemebi</strong>;<br />

_ orientaciisa <strong>da</strong> stabilizaciis <strong>sistemebi</strong>;<br />

_ moZraobis <strong>da</strong>nadgarebi;<br />

nax.5.4. kosmosuri aparatis saerTo<br />

struqturuli sqema<br />

_ eleqtronuli kvebis sistema (akumulatorebi<br />

<strong>da</strong> mzis batareebi).<br />

nebismier kosmosur aparats _ (nax.5.5) wayenebuli<br />

aqvs gansazRvruli moTxovnebi simaRlis, elenergiis<br />

gamoyenebis, orientaciis, stabilizaciis <strong>da</strong><br />

a.S. mimarT.<br />

ramdenime ganmarteba orbitalur jgufebSi TanamgzavrTa<br />

aucilebeli raodenobis Sesaxeb. <strong>da</strong>balorbituli<br />

Tanamgzavri mdebareobs <strong>da</strong>axloebiT 1000 km<br />

simaRleze <strong>da</strong> moZraobs <strong>da</strong>axloebiT 7 km/wm-Si siCqariT.<br />

dro, romlis ganmavlobaSi SeiZleba Tvalyuris<br />

devneba de<strong>da</strong>miwis ze<strong>da</strong>piris garkveuli wertili<strong>da</strong>n<br />

14 wT-s ar aWarbebs. amis Semdgom Tanamgzavri<br />

midis horizontis xazs iqiT. uwyveti kavSiris SenarCunebisaTvis<br />

(mag. satelefono laparakis dros)<br />

aucilebelia, rom im momentSi, roca pirveli Tanamgzavri<br />

tovebs momsaxurebis zonas, mis Sesacvlelad<br />

movides meore, Semdeg _ mesame <strong>da</strong> a.S. globalur<br />

Tanamgzavrul sistemebs gamudmebiT un<strong>da</strong> ekavos<br />

Tavisi antenebis ganxilvis arealSi planetis mTeli<br />

ze<strong>da</strong>piri. es gvagonebs fiWuri satelefono <strong>telekomunikaciis</strong><br />

proncips, oRond sabazo sadgurebis<br />

rols aq asruleben Tanamgzavrebi.<br />

137


nax. 5.5. Tanamgzavri-retransliatorebi<br />

a) <strong>da</strong>balorbituli; b) saSualoorbituli;<br />

g) geostacionaruli<br />

imisaTvis, rom uzrunvelvyoT telekomunikaciiT<br />

abonentebi, aramarto erTi kosmosuri aparatis xedvis<br />

zonaSi, aramed deamiwis mTel teritoriaze, mezobeli<br />

Tanamgzavrebi un<strong>da</strong> ukavSirebodes erTmaneTs<br />

<strong>da</strong> ga<strong>da</strong>scemdes informacias specifikurad, manam<br />

sanam is ar miva adresatamde.<br />

de<strong>da</strong>miwis teritoriis saimedod mocvisaTvis<br />

aucilebelia Tanamgzavrebis didi raodenoba<br />

(rogorc wesi ramdenime aTeuli). Tumca, cnobilia<br />

proeqti Teledisc, romelSic maTi ricxvi aTass uaxlovdeba.<br />

orbitis simaRlis zr<strong>da</strong>sTan erTad mcirdeba<br />

TanamgzavrTa aucilebeli raodenoba, radgan<br />

izrdeba xedvis dro <strong>da</strong> zona. amasTan erTad aucileblad<br />

rTuldeba <strong>da</strong> ufro Zviri xdeba personaluri<br />

<strong>Tanamgzavruli</strong> terminalebi (`de<strong>da</strong>miwa-kosmosi-de<strong>da</strong>miwa~<br />

kavSiris siSoris zrdis gamo). amrigad,<br />

orbitalur jgufebSi TanamgzavrTa raodenoba<br />

<strong>da</strong> satelekomunikacio momsaxurebiT uzrunvelyofis<br />

moculoba Sedegia kompromisisa, erTi mxriv<br />

-sistemis Rirebulebas, satelekomunikacio momsax-<br />

138<br />

urebis sasurvel moculobas <strong>da</strong> meore mxriv - personaluri<br />

<strong>Tanamgzavruli</strong> terminalis simartives,<br />

fass Soris. es gaTvaliswinebulia ama Tu im <strong>telekomunikaciis</strong><br />

sistemaze orientaciis dros.<br />

b) de<strong>da</strong>miwisz<strong>da</strong> segmenti<br />

de<strong>da</strong>miwisze<strong>da</strong> segmenti Sedgeba: sistemis marTvis<br />

centrisagan; <strong>telekomunikaciis</strong> marTvis centrisagan;<br />

sakvanZo sadgurebisagan; kosmosuri aparatebis<br />

gaSvebis centrisagan; momxmareblis personaluri<br />

segmentisagan. ganvixiloT isini cal-calke.<br />

sistemis marTvis centri uzrunvelyofs kosmosur<br />

aparatze Tvalyuris devnebas; maTi koordinatebis<br />

gaTvlas; drois <strong>da</strong>mowmebas <strong>da</strong> koreqcias;<br />

saborto aparaturis diagnostikas; <strong>da</strong>mxmare informaciis<br />

(brZanebis) ga<strong>da</strong>cemas <strong>da</strong> a.S. aRniSnuli mar-<br />

Tvis funqciebi sruldeba telemetriuli informaciis<br />

safuZvelze, romelic mas miewo<strong>da</strong> orbitaluri<br />

jgufis yoveli kosmosuri aparati<strong>da</strong>n.<br />

kosmosuri jgufis marTvisaTvis kosmosuri aparatis<br />

muSaobis sxva<strong>da</strong>sxva reJimebis dros gamoiyeneba<br />

rogorc <strong>telekomunikaciis</strong> saStato arxebi (ga<strong>da</strong>jvaredinebuli<br />

<strong>Tanamgzavruli</strong> <strong>telekomunikaciis</strong><br />

gaTvaliswinebiT), ise teritoriulad ganTavsebuli<br />

sabrZanebo _ gamzomi sadgurebis rigi. amis<br />

gamo arxebs sistemis marTvis centri uzrunvelyofs<br />

sakmaod maRali operatiulobiT, radgan igi<br />

uzrunvelyofs:<br />

_ kotrols gaSvebaze <strong>da</strong> sizustes kosmosuri<br />

aparatis gayvanaze mocemul orbitaze;<br />

_ yoveli kosmosuri aparatis mdebareobis kontrols;<br />

139


_ calkeuli kosmosuri aparatis mier orbitis<br />

marTvasa <strong>da</strong> kontrols;<br />

_ kontrols <strong>da</strong> marTvas kosmosuri aparatis arasaStato<br />

muSaobis reJimSi;<br />

_ kosmosuri aparatis gayvanas orbitaluri<br />

jgufebis Semadgenlobi<strong>da</strong>n.<br />

kosmosuri jgufebis marTva xorcieldeba mar-<br />

Tvis <strong>da</strong> analizis specialistebis mier. <strong>da</strong>mxmare<br />

informaciis ga<strong>da</strong>cemas axorcieleben sabrZanebogazomvis<br />

sistemis teritoriulad ganlagebuli<br />

ZiriTadi <strong>da</strong> sarezervo sadgurebis meSveobiT.<br />

g) kosmosuri aparatis gaSvebis centri<br />

kosmosuri aparatis gaSvebis centri gansazRvravs<br />

gaSvebis programas, anxorcielebs xomald-matareblis<br />

awyobas, mis Semowmebas, agreTve (kosmosuri<br />

aparatis) sasargeblo <strong>da</strong>tvirTis mowyobas <strong>da</strong> wina<br />

sastarto Semowmebisa <strong>da</strong> gamocdebis Catarebas.<br />

xomald-matareblis gaSvebis Semdeg axdenen frenis<br />

aqtiuri monakveTis traeqtoriul gazomvas, sa<strong>da</strong>c<br />

Sualeduri orbitis formirebisaTvis koreqtirdeba<br />

gaTvlili traqetoriuli monacemebi. kosmosuri<br />

aparatis Semdgomi marTva xorcieldeba<br />

sistemis marTvis centris mier sabrZanebo-gazomvis<br />

sadgurebis <strong>da</strong>xmarebiT Semdegi programiT:<br />

_ brundeba (ixreba) kosmosuri aparatis mzis<br />

batareebi;<br />

_ xdeba makoreqtirebeli Zravebis xanmokle CarTva<br />

ZiriTad kosmosur orbitaze ga<strong>da</strong>sayvanad;<br />

_ iqmneba telemetruli informacia kosmosuri<br />

aparatis saborto mowyobilobebis mdgomareobis<br />

kotrolisaTvis.<br />

140<br />

d) <strong>telekomunikaciis</strong> marTvis centri<br />

<strong>telekomunikaciis</strong> marTvis centri uzrunvelyofs<br />

Tanamgzavris resursis gamoyenebas, axdens ra<br />

am operaciis koordinirebas sistemis miRebis centrTan.<br />

<strong>telekomunikaciis</strong> marTvis centri erovnuli<br />

sakvanZo sadgurebis saSualebiT axdens <strong>telekomunikaciis</strong><br />

analizs <strong>da</strong> kontrols, agreTve marTvas.<br />

orbitalur_<strong>Tanamgzavruli</strong> jgufebis saStato<br />

muSaobis pirobebSi telekomunikacia sakvanZo sadgurebTan<br />

<strong>da</strong> terminalebTan sruldeba avtonomiurad.<br />

arasaStato situaciebSi (calkeuli kosmosuri<br />

aparatis jgufebi<strong>da</strong>n gayvanis SemTxvevaSi, an<br />

sakvanZo sadguris elementebis mwyobri<strong>da</strong>n gamosvlis<br />

dros) <strong>telekomunikaciis</strong> marTvis centri ga<strong>da</strong>dis<br />

<strong>telekomunikaciis</strong> SenarCunebis reJimSi ga-<br />

Zlierebuli <strong>da</strong>tvirTviT. gansakuTrebul SemTxvevaSi<br />

gaTvaliswinebulia qselis rekonfigrirebis Sesa-<br />

Zleblobac.<br />

e) sakvanZo sadgurebi<br />

sakvanZo sadguri (rabi) Sedgeba ramdenime mim-<br />

Reb-ga<strong>da</strong>mcemi kompleqsisagan (rogorc wesi araumcires<br />

samisa), romelTagan TiToeulSi aris Tvalyuris<br />

madevnebeli paraboluri antena.<br />

ramdenime mimReb-ga<strong>da</strong>mcemi kompleqsis gamoyeneba<br />

gvaZlevs praqtkulad uwyveti teleomunikaciis<br />

ganxorcielebis saSualebas erTi kosmosuri aparati<strong>da</strong>n<br />

meoreze Tanmimdevrulad ga<strong>da</strong>svlisas. mim-<br />

Reb-ga<strong>da</strong>mcemi kompleqsebi Semdegnairad funqcionirebs:<br />

141


_ pirveli kompleqsi Sedis kavSirSi i-ur kosmosur<br />

aparatTan;<br />

_ meore kompleqsi Sedis kavSirSi i+1 kosmosur<br />

aparatTan;<br />

_ Semdeg, pirveli kompleqsi, i+1 uri aparatis<br />

xedviTi zoni<strong>da</strong>n gasvlis Semdeg Sedis kavSirSi i+2<br />

kosmosur aparatTan;<br />

_ meore kompleqsi i+2 kosmosuri aparatis zoni<strong>da</strong>n<br />

gasvlis Semdeg Sedis i+3 kosmosuri aparatTan <strong>da</strong><br />

a.S.;<br />

_ mesame kompleqsi, rogorc wesi, Ta<strong>da</strong>rigSia <strong>da</strong><br />

saWiroebis SemTxvevaSi SeuZlia Secvalos pirveli<br />

an meore kompleqsi.<br />

didi informaciis marTvisaTvis sakvanZo sadguris<br />

SemadgenlobaSi CarTulia swrafadmoqmedi<br />

egm-bi, romlebic aris personalur terminalTa<br />

mnecemebis banki. sakvanZo sadgurebis SemadgenlobaSia<br />

agreTve sakomutacio mowyobilobebi (<strong>telekomunikaciis</strong><br />

interfeisebi) sxva<strong>da</strong>sxva de<strong>da</strong>miwisze<strong>da</strong><br />

<strong>telekomunikaciis</strong> sistemebTan SeerTebisaTvis.<br />

nebismieri sakvanZo sadguris ZiriTad amocanas<br />

Seadgens dupleqsuri satelefono <strong>telekomunikaciis</strong><br />

organizeba; faqsimaluri informaciis ga<strong>da</strong>cema <strong>da</strong><br />

didi moculobis monacemTa ga<strong>da</strong>cema.<br />

v) personaluri momxmareblis segmenti<br />

personaluri <strong>Tanamgzavruli</strong> <strong>telekomunikaciis</strong><br />

<strong>sistemebi</strong> gankuTvnilia momsaxurebis Semdegi<br />

saxeobebis uzrunvelyofisaTvis (nax. 5.6):<br />

_ personaluri <strong>Tanamgzavruli</strong> terminalebis<br />

mflobelTa urTierTkavSiri;<br />

_ personalur <strong>Tanamgzavruli</strong> terminalebis<br />

142<br />

nax. 5.6. personaluri <strong>Tanamgzavruli</strong> telekomuni-<br />

kaciis sistemis momxmareblebi<br />

mflobel abonentTa dupleqsuri kavSiri;<br />

_ saerTo sargeblobis satelefono qselis abonentebTan,<br />

agreTve peijinguri <strong>da</strong> fiWuri qselis<br />

abonentebTan, aseve kerZo kavSiris arxebis abonentebTan<br />

(Tu ukanaskneli qselebi CarTulia sakvan-<br />

Zo sadgurebis interfeisTan) kavSiri;<br />

_ personaluri <strong>Tanamgzavruli</strong> <strong>telekomunikaciis</strong><br />

abonentebis adgilmdebareobis (koordinatebis)<br />

gansazRvra.<br />

<strong>Tanamgzavruli</strong> <strong>telekomunikaciis</strong> organizebisaTvis<br />

gamoiyeneba personaluri ga<strong>da</strong>mtani <strong>Tanamgzavruli</strong><br />

terminalebi (<strong>da</strong>axl. 700 gr woniT) <strong>da</strong><br />

<strong>mobiluri</strong> terminalebi (<strong>da</strong>axloebiT 2,5 kg-mde woniT)<br />

aRniSnuli terminalebiT SesaZeblia <strong>da</strong>myardes<br />

143


telekomunikacia abonetebs Soris 2 sT-is ganmavlobaSi.<br />

iseve rogorc fiWuri <strong>telekomunikaciis</strong><br />

sistemebSi, dReisaTvis msoflioSi wamyvani kompaniebi<br />

sTavazob momxmarebels <strong>Tanamgzavruli</strong> terminalebis<br />

Semdeg saxeobebs:<br />

_ portatiuli terminalebi (<strong>Tanamgzavruli</strong><br />

telefoni);<br />

_ persoaluri profesionaluri terminalebi;<br />

_ <strong>mobiluri</strong> telefonebi avto, avia <strong>da</strong> sazRvao<br />

saSualebebisaTvis;<br />

_ mciremoculobiani peijinguri terminalebi;<br />

_ terminalebi koleqtiuri moxmarebisaTvis.<br />

telekomunikacis <strong>mobiluri</strong> personaluri <strong>Tanamgzavruli</strong><br />

terminalebi muSaobs 137-900 <strong>da</strong> 1970-<br />

2520 mhc sixSiris diapazonSi, romlebic faqtiurad<br />

ar gansxvavdeba fiWuri <strong>telekomunikaciis</strong> sixSiris<br />

diapazonisagan (450-1800 mhc). ga<strong>da</strong>mcemis saSualo<br />

simZlavre araa didi <strong>da</strong> Seadgens, mag., Iridium-is <strong>Tanamgzavruli</strong><br />

terminalisaTvis 15-40 mvt-s. es niSanvs,<br />

rom terminalis mflobels SeuZlia ar inerviulos<br />

Tavis janmrTelobaze. <strong>Tanamgzavruli</strong> terminali<br />

Cveulebriv, fiWur radiotelefonze ufro<br />

usafrTxoa. momxmarebelTaTvis gansakuTrebul interess<br />

warmoadgens portatuli <strong>da</strong> personaluri<br />

terminalebi.<br />

un<strong>da</strong> avRniSnoT, rom dReisTvis personaluri<br />

terminalebis sawarmoo nimuSebi araa bolomde optimizebuli.<br />

mimdiareobs muSaoba maT srulyofaze<br />

<strong>da</strong> SemoTavazebuli momsaxurebis speqtris gafar-<br />

Toebaze. miuxe<strong>da</strong>vad amisa, iseTi teminalebis Ziri-<br />

Tadi Tvisebebi ukve gansazRvrulia.<br />

144<br />

Iridium-is <strong>Tanamgzavruli</strong> telefoni, warmoadgens<br />

mcremoculobian konstruqcias mierTebuli anteniT,<br />

romelic ar moiTxovs Tanamgzavrze orientacias.<br />

woniT is <strong>da</strong>xloebiT 800 gr-is, e.i. ramdenjerme<br />

ufro metia, vidre Cveulebrivi fiWuri telefoni.<br />

<strong>Tanamgzavruli</strong> telefonebi telekomunikacias<br />

fiWur mobilur qselebTan axorcieleben <strong>da</strong>matebiTi<br />

Sim-baraTiT. jer-jerobiT aseTi baraTebi SemuSavebulia<br />

GSM-is <strong>da</strong> D-AMPS-is stan<strong>da</strong>rtis telefonebisaTvis.<br />

<strong>Tanamgzavruli</strong> telefonebis kveba<br />

avtonomiuria (batareebisagan).<br />

Tanamgzavrul telefons aqvs marTvis martivi<br />

sistema. nomeris akrefa xdeba Rilakuri velis meSveobiT.<br />

sistema avtomaturad poulobs Tavisufal<br />

arxs <strong>da</strong> aerTebs masze abonents laparakis ganmavlobaSi.<br />

rogorc wesi, aseT telefonebSi gamoiyeneba<br />

arxebis droiTi an sixSiruli SemWidroeba.<br />

bolo dros ufro meti yuradReba eTmoba Tanamgzavrul<br />

sistemaTa <strong>telekomunikaciis</strong> Seqmnas VSAT<br />

(Very Small Aperture Terminal) teqnologiis safuZvelze,<br />

romelic qarTulad iTargmneba, rogorc `patara<br />

Tanamgzavrul terminalebTan telekomunikacis<br />

sistema~. mocemuli teqnologia saSualebas iZleva<br />

<strong>da</strong>mzaddes <strong>Tanamgzavruli</strong> terminalebi antenis<br />

mcire diametriT.<br />

dReisaTvis mTel msoflioSi aRiricxeba milimflobel<br />

abonentTa dupleqsuri kavSiri;onze meti<br />

<strong>Tanamgzavruli</strong> terminali. mxolod erTma firmam<br />

Hughes Network Systems-ma (aSS) gayi<strong>da</strong> 85-aTasze meti<br />

VSAT _ terminali. praqtikulad yvela msxvil banks,<br />

sawarmoo kompanias <strong>da</strong> <strong>da</strong>wesebulebebs aqvT amJamad<br />

sakuTari korporaciuli qseli, romlebSic Tanamg-<br />

145


zavrul telekomunikacias uzrunvelyofs VSAT _<br />

terminalebi.<br />

yvelaze mTavari isaa rom <strong>Tanamgzavruli</strong> terminali,<br />

rogorc wesi, yendeba momxmareblis samuSao<br />

adgilis uSualo siaxloves <strong>da</strong> arsebiTad warmoadgens<br />

<strong>telekomunikaciis</strong> personalur saSualebas.<br />

<strong>Tanamgzavruli</strong> <strong>telekomunikaciis</strong> <strong>sistemebi</strong>s momxmarebelTa<br />

umetesobas esaWiroeba ara informaciis<br />

ga<strong>da</strong>cemis maRali siCqare, aramed terminalis mierTebis<br />

(CarTvis) saSualeba sxva<strong>da</strong>sxva periferiul<br />

aparaturasTan.<br />

globaluri <strong>Tanamgzavruli</strong> <strong>telekomunikaciis</strong><br />

yvela sistema moicavs momsaxurebis <strong>da</strong>axloebiT<br />

erTi <strong>da</strong> igive nakrebs:<br />

_ laparakis ga<strong>da</strong>cema (satelefono kavSirSi);<br />

_ faqsimilur monacemTa ga<strong>da</strong>cema;<br />

_ monacemTa ga<strong>da</strong>cema;<br />

_ personaluri radiogamoZaxeba (peijingi);<br />

_ abonentis adgilmdebareobis gansazRvra;<br />

_ globaluri roumingi.<br />

es momsaxurebebi realizdeba moTxovnis mixedviT<br />

arxis gamoyofiT. amasTan, misi miwodebis dro<br />

yvelaze ufro srulyofil Tanamgzavrul sistemebSi<br />

Seadgens araumetes 2 wT-s. zogierT sistemaSi<br />

arsebobs garkveuli gansxvavebebi informaciis ga<strong>da</strong>cemis<br />

siCqareSi. ase, magaliTad, Iridium-is <strong>da</strong> Inmarsat-D-s<br />

<strong>sistemebi</strong>s siCqare Seadgens 2,4 kbits/w-Si, xolo<br />

sistemaSi Globalstar _1,2-9,6 kbits/wm-Si. aseTi maxasiaTeblebis<br />

SemTxvevaSi momxmarebels SeuZlia miiRos:<br />

met-naklebad xarisxiani satelefono kavSiri;<br />

faqsimilur monacemTa ga<strong>da</strong>cema <strong>da</strong> monacemebis<br />

<strong>da</strong>balxarisxiani ga<strong>da</strong>cema. personaluri teleko-<br />

146<br />

munikaciis <strong>Tanamgzavruli</strong> terminali<strong>da</strong>n mierTebisas<br />

SesaZlebeli iqneba failebis gacvla drois<br />

realur masStabSi 0,5-1 teqsturi gverdi wamSi.<br />

<strong>Tanamgzavruli</strong> <strong>telekomunikaciis</strong> <strong>sistemebi</strong><br />

uzrunvelyofs sakmarisad maRal sizustes abonentis<br />

adgilmdebareobis (koordinatis) gansazRvrisas,<br />

romelic Seadgens <strong>da</strong>axloebiT 300 m-s (dRe-<br />

Ramis drois, amindis pirobebis <strong>da</strong> a.S. miuxe<strong>da</strong>vad).<br />

uaxloes wlebSi <strong>Tanamgzavruli</strong> kavSiris sitemebi<br />

yvelasaTvis xelmisawvdomi gaxdeba, xolo maTi<br />

xarisxi fiWuri qselebis <strong>mobiluri</strong> fiWuri <strong>telekomunikaciis</strong><br />

momsaxurebis xarisxis Sesabamisi iqneba.<br />

5.4. <strong>mobiluri</strong> <strong>telekomunikaciis</strong><br />

<strong>da</strong>balorbituli <strong>Tanamgzavruli</strong> <strong>sistemebi</strong><br />

dReisaTvis msoflios ganviTarebul qveynebSi<br />

inergeba personaluri <strong>telekomunikaciis</strong> mravali<br />

<strong>Tanamgzavruli</strong> sistema. qvemoT cxrilSi (cxr. 5.2)<br />

mocemulia am <strong>sistemebi</strong>s Se<strong>da</strong>rebiTi analizi.<br />

90-iani wlebis <strong>da</strong>sawyisi<strong>da</strong>n <strong>Tanamgzavruli</strong> <strong>telekomunikaciis</strong><br />

ganviTarebis erT-erTi uaxlesi mimarTuleba<br />

gax<strong>da</strong> ksmosuri aparatis <strong>da</strong>bali orbitis<br />

bazaze agebuli telekomunikacis <strong>sistemebi</strong>s <strong>da</strong>nergva.<br />

<strong>da</strong>balorbitul Tanamgzavrebs _ LEO (Low Earth<br />

Orbit) ganekuTvneba kosmosuri aparatebi, romelTa orbitis<br />

simaRle mdebareobs 700-1500 km-is farglebSi.<br />

<strong>da</strong>balorbituli jgufebi SeiZleba Sedgebodes<br />

erTi<strong>da</strong>n ramdenime aTeulamde patara Tanamgzavrebisagan<br />

woniT 500 kg-mde. de<strong>da</strong>miwis didi teritoriis<br />

telekomunikaciiT mocvisaTvis gamoiyenes orbitebi<br />

(sa<strong>da</strong>c SeiZleba ramdenime kosmosuri<br />

aparati mdebareobdes), romlebic ganlagebuli<br />

147


cxrili 5.2<br />

148<br />

cxrili 5.2 (gagrZeleba)<br />

149


sxva<strong>da</strong>sxva sibrtyeebSi. <strong>da</strong>balorbituli <strong>Tanamgzavruli</strong><br />

<strong>telekomunikaciis</strong> <strong>sistemebi</strong>s mimarT mzardi<br />

interesi aixsneba personaluri <strong>telekomunikaciis</strong><br />

momsaxurebebis uzrunvelyofis SesaZleblobebiT<br />

radio-satelefono kavSiris CaTvliT <strong>da</strong> Se<strong>da</strong>rebiT<br />

iafi, mciregabaritiani <strong>Tanamgzavruli</strong> terminalebis<br />

gamoyenebiT. <strong>da</strong>balorbituli <strong>sistemebi</strong><br />

iZleva uwyvet terminalebTan (romlebic ganlagebulia<br />

de<strong>da</strong>miwis nebismier wertilSi) uwyvet kav-<br />

Sirs, <strong>da</strong> praqtikulad ar gaCniaT alternativa <strong>telekomunikaciis</strong><br />

uzrunvelsayofad sustad ganviTarebuli<br />

infrastruqturis mqone qveynebSi <strong>da</strong> mosaxleobis<br />

<strong>da</strong>bali simWidrovis regionebSi <strong>telekomunikaciis</strong><br />

organizaciaSi.<br />

erT-erT mTvar upiratesobas romelic xels uwyobs<br />

<strong>da</strong>balorbituli <strong>Tanamgzavruli</strong> telekomunikacis<br />

<strong>sistemebi</strong>s ganviTarebas, warmoadgens biologiuri<br />

faqtori. ase, magaliTad, zemaRali six-<br />

Siruli <strong>da</strong>sxivebisagan a<strong>da</strong>mianis biologiuri<br />

<strong>da</strong>cvis moTxovnilebis uzrunvelsayofad radiotelefonis<br />

uwyveti gamosxivebis rekomendirebuli<br />

simZlavris done un<strong>da</strong> Seadgendes araumetes 50<br />

mvt-s. aseTi simZlavris signalis miRebis SesaZlebloba,<br />

magaliTad, geostacionaruli TanamgzavriT,<br />

ganpirobebulia kosmosuri aparatis mniSvnelovani<br />

garTulebebiT, antenebis didi gaSliT, maTi zusti<br />

pozicionirebiT. <strong>da</strong>balorbituli <strong>Tanamgzavruli</strong><br />

<strong>sistemebi</strong>saTvis radioxazebis sigrZe ramodenimejer<br />

ufro naklebia <strong>da</strong> mravalsxiviani antenebis<br />

Seqmnis problemac naklebad mwvavea. am sistemebs<br />

ganekuTvneba, pirvel rigSi, Iridium-is <strong>da</strong> Clobastar-is<br />

sitemebi, romlebic agebulia mowinave konsorci-<br />

150<br />

umebis mier. mTavar rols aq Sesabamisad TamaSobs<br />

iseTi msxvili mwarmoebeli kompaniebi rogorebicaa<br />

Motorola/Lockeneed <strong>da</strong> Zualcomm/Loral.<br />

<strong>da</strong>balorbituli <strong>sistemebi</strong> specialistebis mier<br />

ganixilebo<strong>da</strong> jer kidev <strong>Tanamgzavruli</strong> <strong>telekomunikaciis</strong><br />

Seqmnis sawyis etapze. magram uaxles dromde<br />

ar sargeblob<strong>da</strong> didi popularobiT. amas gaaCn<strong>da</strong><br />

rigi mizezebi, romelTa Soris erT-erTi pirvelia<br />

Sexedulebebisa <strong>da</strong> mosazrebebis garkveuli inercia,<br />

romlis Tanaxma<strong>da</strong>c `Tanamgzavri un<strong>da</strong> Candes<br />

didxans <strong>da</strong> uwyvetad~, an umjobesia, rom `<strong>da</strong>mkvirveblisaTvis<br />

iyos umoZrao~, e.i. un<strong>da</strong> mdebareobdes<br />

geostacionalur orbitaze.<br />

Tumca, ukanaskneli aTwleulis ganmavlobaSi<br />

Seiqmna ramdenime <strong>da</strong>balorbituli sistema, magram<br />

gansazRvruli (viwro) <strong>da</strong>niSnulebiT, rac <strong>da</strong>kavSirebulia,<br />

ZiriTa<strong>da</strong>d, mokle <strong>da</strong> Se<strong>da</strong>rebiT iSviaTi gancxadebebis<br />

ga<strong>da</strong>cemasTan. mxolod globaluri personaluri<br />

telekomunikaiis mimzidvelma ideam,<br />

romelic efuZneba Tanamedrove teqnologias, warmoSva<br />

interesi <strong>da</strong>balorbituli <strong>Tanamgzavruli</strong><br />

<strong>sistemebi</strong>s mimarT. Iridium-is sistemis proeqtSi kosmosuri<br />

segmenti Tavis SemadgenlobaSi un<strong>da</strong> flobdes<br />

66 Tanamgzavr-retransliators, romlebic ganlagebulia<br />

orbitebze 780 km simaRleze. Clobalstar-is<br />

sistemaSi gaTvaliswinebuli 48 Tanamgzavr-retransliatori,<br />

romlebic mdebareobs orbitaze <strong>da</strong>xloebiT<br />

1400 km simaRleze. TanamgzavrTa aseTi ricxvi<br />

aucilebelia uwyveti kavSiris SenarCunebisaTvis<br />

romelic aqvs nebismier abonents de<strong>da</strong>miwis mTel<br />

teritoriaze, radgan <strong>da</strong>balorbituli TanamgzavrretranslatorTagan<br />

TiToeuli mdebareobs abonen-<br />

151


tis xedvis zonaSi sul ramdenime wamis ganmavlobaSi.<br />

TanamgzavrTa erTimeoreze miyolebiT <strong>da</strong> maTi<br />

sxva<strong>da</strong>sxva sistemebSi ganlagebiT uzrunvelyofili<br />

xdeba de<strong>da</strong>miwis ze<strong>da</strong>piris sruli ga<strong>da</strong>farva, mimoxilvis<br />

zonebis <strong>da</strong> Tanamgzavrebis uwyveti xedva<br />

miwisze<strong>da</strong> sadgurebi<strong>da</strong>n. amasTan erTi Tanamgzavr<strong>da</strong>n<br />

meoreze ga<strong>da</strong>rTva teqnikis saqmea, xolo maTi<br />

ricxvis gazr<strong>da</strong> kompensirdeba mocemul orbitaze<br />

maTi gaSvebis (ramdenime Tanamgzavri erT gaSvebaze)<br />

xarjebis SemcirebiT. amJamd telekomunikacis<br />

bazarze iseTi situaciaa, rom <strong>telekomunikaciis</strong><br />

ganviTarebuli infrastruqturis qveynebSic momsaxurebis<br />

miaxloebiT 35% ganekuTvneba <strong>da</strong>balorbitul<br />

Tanamgzavrul sistemebs. bolo dros kerZo<br />

kompaniebis mier wardgenilia <strong>da</strong>axloebiT 40 sxva<strong>da</strong>sxva<br />

proeqti <strong>da</strong>balorbituli <strong>sistemebi</strong>s Seqmnaze,<br />

romlebic savsebiT realizebadia. qvemoT ganxilulia<br />

<strong>da</strong>balorbitiani telekomunikacis is <strong>sistemebi</strong><br />

romlebic miRebis an ganviTarebi stadiaSia.<br />

5.4.1. <strong>mobiluri</strong> <strong>telekomunikaciis</strong><br />

<strong>Tanamgzavruli</strong> sistema Iridium<br />

1987 wels kompania Motorola Inc. Seudga Iridium-is<br />

<strong>da</strong>balorbituli <strong>Tanamgzavruli</strong> telekomunikacis<br />

sistemis SemuSavebas. Iridium-is proeqti efuZneba<br />

farTo saerTaSoriso TanamSromlobas. Iridium Inc.is<br />

saerTaSoriso konsorciumSi kompania Motorola<br />

Inc.-is partiorebia iseTi wamyvani kompaniebi, rogorebicaa<br />

DDI (iaponia), Sprint-i, Lockheed-i <strong>da</strong> Paytheon-i<br />

(aSS), m.v. xruniCevis saxelobis saxelmwifo kosmosuri<br />

samecniero-sawarmoo centri (ruseTi) <strong>da</strong> sxv.<br />

152<br />

SemuSavebul proeqtSi <strong>da</strong>sawyisisaTvis 77 Tanamgzavris<br />

gamoyeneba iyo gaTvalsiwinebuli. swored<br />

TanamgzavrTa pirvelad arCeul raodenobas un<strong>da</strong><br />

umadlodes proeqti Tavisi saxelwodebis miRebaSi,<br />

radgan mendeleevis cxrilis 77-e elementis saxelwodebaa<br />

iridiumi. Tumca Semdgom, rigi mizezebis<br />

gamo orbitalur <strong>da</strong>jgufebaSi TanamgzavrTa raodenobaa<br />

66-mde Semcir<strong>da</strong>, magram proeqtis saxelwodeba<br />

igive <strong>da</strong>rCa (nax. 5.7).<br />

orbitaluri jgufebis ZiriTadi parametrebia:<br />

_ kvazipolaruli orbitebi <strong>da</strong>xriT i=86,4;<br />

_ sibrtyeebis ricxvi _ 6;<br />

_ kosmosuri aparatis ricxvi erT sibrtyeSi _ 11;<br />

_ erT sibrtyeSi mdebare kosmosur aparatebs<br />

Soris kuTxuri <strong>da</strong>Soreba _ 32,7 gradusi;<br />

_ orbitebis simaRle _ 780 km;<br />

_ kosmosuri aparatebis de<strong>da</strong>miwis garSemo mimoqcevis<br />

periodi 100 wT.<br />

nax. 5.7. sistema Iradium-is 66 Tanamgzavri<br />

6 orbitaze<br />

153


Iridium-is sistema gaTvalisiwnebulia globaluri<br />

moZravi personaluri <strong>telekomunikaciis</strong>Tvis principiT<br />

`TiToeuli-TiToeuls~ TanamgzavrTaSorisi<br />

kavSiris safuZvelze. Iridium-is sistema gansazRvrulia<br />

<strong>telekomunikaciis</strong> <strong>da</strong> momsaxurebis Semdegi saxeobebisTvis:<br />

<strong>telekomunikaciis</strong> saxeobebi:<br />

_ dupleqsuri radiosatelefono telekomunikacia;<br />

_ faqsimiluri telekomunikacia;<br />

_ monacemTa ga<strong>da</strong>cema,<br />

momsaxurebebis saxeobebi:<br />

_ personaluri terminalebis mflobel abonentebs<br />

Soris kavSiri;<br />

_ saerTo satelefono qselis abonentebis kavSiri<br />

personaluri <strong>Tanamgzavruli</strong> terminalebis momxarebel-abonentebTan;<br />

_ Setyobinebebis signalebis ga<strong>da</strong>cema peijerze;<br />

_ abonentTa adgilmdebareobis (koordinatebis)<br />

gansazRvra.<br />

zemoT CamoTvlili momsaxurebis saxeebis uzrunvelyofisaTvis<br />

kompania Motorola gvTavazobs sxva<strong>da</strong>sxva<br />

ga<strong>da</strong>satan mciregabaritian (700 gr-mde wonis) <strong>da</strong><br />

mobilur (2,5 kg-de woniT) personalur terminalebs.<br />

TiToeuli samomxmareblo terminali registrirdeba<br />

erovnul sakvanZo sadgurSi, sa<strong>da</strong>c mas eniWeba<br />

grifuli nomeri <strong>da</strong> Tanxmdeba sawyisi teritoriuli<br />

mdebareoba.<br />

a ) radioxazebis sixSireebis diapazonebi<br />

<strong>da</strong> zolebi<br />

orbituli jgufis nebismieri kosmosuri aparatiT<br />

(nax. 5.7) 48 sxivi yalibdeba. yoveli sxivi de<strong>da</strong>miwais<br />

ze<strong>da</strong>pirze warmoiqmnis 640 m diametris fiWs.<br />

154<br />

48 sxivis SerwymiT iqmneba Tanamgzavrqve<strong>da</strong> 4 zona<br />

<strong>da</strong>axloebiT 4500 km-is diametriT. mTeli orbitaluri<br />

<strong>da</strong>jgufebiT yalibdeba kvazimTliani Tanamgzavrqve<strong>da</strong><br />

zona, romelic faravs de<strong>da</strong>miwis mTel<br />

ze<strong>da</strong>pirs. Tanamgzavrqve<strong>da</strong> zonis Camoyalibeba xdeba<br />

TiToeul kosmour aparatze ganTavsebuli eqvsi<br />

fazirebuli saanteno meseris meSveobiT. TiToeuli<br />

aseTi meseris saSualebiT yalibdeba rva sxivi.<br />

mravalsxiviani antenebi <strong>da</strong> momsaxurebis fiWuri<br />

principi Iridium sistemaSi muSa sixSireebis mravaljeradi<br />

gamoyenebis saSualebas iZleva. amasTan,<br />

SeuRlebul fiWebSi gamoiyeneba sxva<strong>da</strong>sxva sixSire,<br />

xolo yovel merve fiWaSi, romelic orbitaluri<br />

<strong>da</strong>jgufebis mieraa organizebuli, SesaZloa sixSire-<br />

Ta ganmeoreba. amis Semdeg 1616,0_1626,5 mhc diapazonis<br />

sixSireebi gamoiyeneba 150-ze metjer.<br />

komerciuli radioxazebis sixSiruli diapazoni<br />

iyofa:<br />

_ `abonenti-kosmosuri aparati~. ayalibebs 64 six-<br />

Sirul arxs, romelTa Soris gatareba tolia 160<br />

khc-is (TiToeuli arxis sixSiruli zolia 126 khc);<br />

_ `kosmosuri aparati-abonenti~ ayalibebs 29 arxs<br />

maT Soris gatareba 350 khc-is tolia (yoveli arxis<br />

sixSiruli zolia 280 khc).<br />

b) SeRwevis meTodebi<br />

radioxazebSi `abonenti-kosmosuri aparati~ <strong>da</strong><br />

`kosmosuri aparati-abonenti~ gamoiyeneba arxebis<br />

droiTi gancalkeveba. mravasadguriani SeRwevis<br />

formati akavSirebs arxebis droiT gancalkevebas<br />

TiToeuli fiWisaTvis <strong>da</strong> sixSirul gancalkevebas<br />

momijnave fiWisaTvis. fazuri manipulaciis FM-4 –<br />

is meSveobiT sruldeba informaciis kodireba,<br />

155


omelic zrunvelyofs salaparako informaciis<br />

SemWidrvebas cifrul formaSi. informacia<br />

SemWidrovebaze, agreTve cikluri <strong>da</strong> taqturi sinqronizaciis<br />

signalebi ga<strong>da</strong>icema marTvis arxiT,<br />

risTvisac radioxazSi `kosmosuri aparati-abonenti~<br />

moqmedebs 4 radioarxi. informaciis SemWdiroebis<br />

(SekumSvis) koeficienti (2,211) radioxazSi<br />

`kosmosuri aparati-abonenti~ 55 sasaubro arxis<br />

ga<strong>da</strong>cemis saSualebas iZleva 25 sixSireze. Secdomis<br />

albaToba TiToeul bitze araumetes 10 -3 , cifruli<br />

monacemebis ga<strong>da</strong>cemisas ki 10 -6 ia.<br />

kosmosuri aparatebis orbitaluri <strong>da</strong>jgufebebis<br />

gamoyenebiT yalibdeba de<strong>da</strong>miwis ze<strong>da</strong>pirze <strong>da</strong>axloebiT<br />

2150 fiWa, TiToeuli kosmosuri aparatis<br />

meseris 48 sxivis gamoyenebiT. ase, rom 1616,0-1626,5<br />

mhc sixSiruli zolis gamoyenebisas sistemis<br />

gamtarunarianoba Seadgens 3835 dupleqsur satelefono<br />

kavSiris arxs.<br />

g) TanamgzavrTaSorisi kavSiris radioxazi<br />

orbitaluri jgufebis yovel kosmosur aparats<br />

aqvs kavSiris radioxazebi or im mezobel kosmosur<br />

aparatTan, romlebic imave orbitalur sibrtyeSi<br />

mdebareobs <strong>da</strong> or mezobel (marcxniv <strong>da</strong> marjvniv)<br />

orbitalur sibryeebSi ganTavsebul kosmosur<br />

aparatTan. TanamgzavrTaSorisi kavSiris SenarCunebisaTvis<br />

yovel kosmosur aparatze aris oTxi jvriani<br />

saanteno meseri 36 db gaZlierebis koeficientiT.<br />

yoveli antenis mimarTulebis diagramis sigane Seadgens<br />

0<br />

5 -s. gamoiyeneba sixSiruli zoli 200 mhc<br />

23,18-23,38 ghc sixSirul diapazonSi. urTierT xelSeSlebis<br />

gamosaricxavad TanamgzavrTaSoris kav-<br />

Siris arxebSi sixSiris zoli 200 mhc siganiT <strong>da</strong>y-<br />

156<br />

ofilia 8 sxva<strong>da</strong>sxva sixSirul zolad, romlebic<br />

warmoqmnis kavSiris <strong>da</strong>moukidebel arxebs. informaciis<br />

ga<strong>da</strong>cemis siCqare yovel arxSi Seadgens<br />

25 mbit/wm-s. modulaciis meTodi <strong>da</strong> kodireba igivea,<br />

rac radioxazze `kosmosuri aparati-abonenti~. Secdomis<br />

SesaZlebloba 1 bit informaciaze Seadgens<br />

ara umetes 10 -6 -s. TanamgzavrTaSorisi kavSiris yoveli<br />

arxi moicavs 600 satelefono arxs SemWidroebis<br />

gareSe (1300 arxs informaciis SemWidroebis<br />

koeficiantiT _2,211).<br />

d) sakvanZo sadgurebi<br />

sakvanZo sadgurebi Sedegba 3 mimReb ga<strong>da</strong>mcemi<br />

kompleqsisagan. TiToeul kompleqss gaaCnia swrafmoqmedi<br />

kompiuteri (romelSic inaxeba personalur<br />

terminalebze monacemTa banki) <strong>da</strong> sakomutacio mowyobiloba<br />

saerTo sargeblobis satelefono<br />

qselTan kavSirisaTvis. uwyvet reJimSi muSaobs ori<br />

mimReb-ga<strong>da</strong>mcemi kompleqsi, romlebic morigeobiT<br />

asrulebs kosmosur aparatTan (romelic pir<strong>da</strong>piri<br />

xedvis areSi mdebareobs) kavSris. mesame mimRebga<strong>da</strong>mcemi<br />

kompleqsi saTa<strong>da</strong>rigoa. saWiroebis<br />

SemTvevaSi mas SeuZlia Secvalos pirveli an meore<br />

kompleqsi.<br />

5.4.2. <strong>mobiluri</strong> <strong>telekomunikaciis</strong><br />

<strong>Tanamgzavruli</strong> sistema Globastar<br />

personaluri kavSiris <strong>da</strong>balorbituli globaluri<br />

<strong>Tanamgzavruli</strong> sistema Globastar-i SemuSavebulia<br />

korporaciebis Qualcom-is, Loral-is <strong>da</strong> agreTve<br />

mTeli rigi satelekomunikacio mowyobilobebis<br />

industriis sxva cnobili warmomadgenlebis mier.<br />

157


a) kosmosuri segmenti<br />

orbitaluri jgufis Globalstar-is SemadgenlobaSi<br />

Sedis 48 <strong>da</strong>balorbituli Tanamgzavr-retransliatori,<br />

romlebic ganlagebulia 8 wriul orbitaze<br />

(TiToeulze eqvsi TanamgzavriT) orbitis simaRle<br />

de<strong>da</strong>miwis ze<strong>da</strong>piri<strong>da</strong>n 1414 km-s Seadgens. orbitis<br />

parametrebi (maTi <strong>da</strong>xra i=52 0 ) isea arCeuli, rom<br />

SeZlon saSualo ganedebze abonentTa momsaxureba<br />

maqsimalur siSoreze. polarul areebs (70 0 Cg-ze <strong>da</strong><br />

70 0 sg-ze zeviT) kosmosuri segmenti ar emsaxureba.<br />

(nax. 5.8).<br />

nax. 5.8. sistema Globalstar 48 Tanamgzavri<br />

8 orbitaze<br />

Globalstar-is TiToeuli Tanamgzavris funqcionirebis<br />

va<strong>da</strong> metia 7,5 weliwadze (nax. 5.9). Globalstar-is<br />

sitemaSi araa gaTvaliswinebuli TanamgzavrTaSorisi<br />

158<br />

kavSirebi, samagierod is gaTvlilia de<strong>da</strong>miwis ze<strong>da</strong>piris<br />

uwyvet ormag ga<strong>da</strong>farvaze ( 70 0 Cg-<strong>da</strong>n <strong>da</strong> 70 0 sgmde<br />

CarTul sartyelSi), romelic saSualebas iZleva:<br />

_ uzrunvelyofil iqnas uwyveti kavSiri abonentis<br />

erTi sxivis moqmedebis zoni<strong>da</strong>n meore sxivis<br />

moqmedebis zonaSi ga<strong>da</strong>svlisas (erTi <strong>da</strong> igive Tanamgzavris<br />

SemTxvevaSi) <strong>da</strong> erTi Tanamgzavris moqmedebis<br />

zoni<strong>da</strong>n meore Tanamgzavris moqmedebis zonaSi<br />

ga<strong>da</strong>svlisas;<br />

_ mniSvnelovnad gaizardos moZrav abonentebTan<br />

<strong>telekomunikaciis</strong> saSualeba, abonentis terminalis<br />

<strong>da</strong>bnelebis efeqtis gamoricxvis meSveobiT ramdenime<br />

Tanamgzavris signalebis koherentuli gamravlebis<br />

xarjze, agreTve signalebiT, romlebic<br />

airekleba de<strong>da</strong>miwisze<strong>da</strong> sxvadsxva winaaRmdegobebi<strong>da</strong>n.<br />

nax. 5.9. Globalstar-is kosmosuri aparatis<br />

gare xedi<br />

159


sistemas SeuZlia uzrunvelyos rogorc samomsaxuro<br />

(brZanebebis) informaciis signalebis ga<strong>da</strong>cema<br />

agreTve uzrunvelyos momsaxurebis ori<br />

saxeoba:<br />

_ satelefono, faqsimiluri <strong>da</strong> peijinguri telekomunikacia;<br />

_ abonentis adgilmdebareobis (koordinatis)<br />

gansazRvra.<br />

kavSiris kargi xarisxi miiRweva xmauris msgavsi<br />

farTzolovani siganlebis saSualebiT arxebis<br />

koduri <strong>da</strong>yofiT. es saSualebas iZleva gamoyenebuli<br />

iqnas sixSiris erTi <strong>da</strong> igive diapazoni yovel<br />

16 sxivSi romlebic yalibdeba mravalsxivuri saborto<br />

antenis meSveobiT.<br />

xmauris msgavsi farTozolovani siganlebis<br />

CamoyalibebisaTvis uolSis Tanmimdevroba gamoiyeneba.<br />

yvela signali yalibdeba erTi wyaro<strong>da</strong>n, magram<br />

TiToeuls aqvs Tavisi gansazRvruli droiTi<br />

Zvra pilot-signalTan mimarTebaSi. polit-signali<br />

uolSis funqciis nulovani mimdevrobiT ga<strong>da</strong>icema<br />

(yvela niSani 0-ia).<br />

xmauris msgavsi farTzolovani signalebis gamoyenebisas<br />

sxva ucxo obieqtebi<strong>da</strong>n areklili signalebi<br />

jamdeba ZiriTad signalTan mravalmxriani<br />

mimRebebis <strong>da</strong>xmarebiT, rac mniSvnelovnad zrdis<br />

sistemis mdgradobas xelSeSlis mimarT. es Sesa-<br />

Zlebels xdis agreTve uzrunvelvyoT abonentis<br />

e.w. rbili ga<strong>da</strong>svla erTi sxivis moqmedebis zoni<strong>da</strong>n<br />

meore sxivis moqmedebis zonaSi <strong>telekomunikaciis</strong><br />

<strong>da</strong>ukargavad (nax. 5.10)<br />

160<br />

am SemTxvevaSi arxebis droiTi an sixSiruli<br />

<strong>da</strong>yofis sitemebisagan gansxvavebiT ga<strong>da</strong>svlis procesSi<br />

abonentTan kavSiri narCundeba orive sxivis<br />

mxri<strong>da</strong>n manam, sanam erT-erTi maTganis signalis<br />

done gansazRvrul mniSvnelobaze <strong>da</strong>bali ar gaxdeba.<br />

amgvari alogriTmi abonentis terminalSi ga<strong>da</strong>rTvis<br />

xmauris gamoricxvis saSualebas iZleva. es faqtori<br />

sxva sistemebSi SeiZleba iyos smenadi. am SemTxvevaSi<br />

komunikaciis gawyvetis albaTobac Semcirebulia.<br />

signalebis koduri <strong>da</strong>yofisa <strong>da</strong> cifruli nakadis<br />

ga<strong>da</strong>cemis cvladi siCqaris (1200-9699 bit/wm-Si)<br />

gamo yoveli arxis gamtanurianoba Zalian maRalia.<br />

cifruli nakadis ga<strong>da</strong>cemis cvladi siCqare laparakis<br />

pauzebSi samosamsaxuro signalebis (brZanebebis)<br />

ga<strong>da</strong>cemis saSualebas iZleva.<br />

nax. 5.10. sistema Globalstar-is mravalsxiviani<br />

anteniT de<strong>da</strong>miwis ze<strong>da</strong>piris <strong>da</strong>farvis struqtura<br />

161


abonentis koordinatebis gansazRvris sizuste<br />

sakvanZo sadgurebis monawileobis gareSe Seadgens<br />

10 km-s, xolo sakvanZo sadgurebisa <strong>da</strong> Tanamgzavrretransliatorebis<br />

erToblivi gamoyenebiT abonentis<br />

adgilmdebareobis gansazRvris sizustem Sei-<br />

Zleba miaRwios 300 m-s.<br />

a) saabonento terminalebi<br />

dReisaTvis SemuSavebulia sabonento terminalebi,<br />

romlebic uzrunvelyofs rogorc kavSiriT<br />

momsaxurebas, ise obieqtis adgilmdebareobis gansazRvras.<br />

saaboento terminalebi ori tipisaa: <strong>mobiluri</strong><br />

<strong>da</strong> stacionaruli. <strong>mobiluri</strong> saabonento<br />

terminalebi, rogorc wesi, portatulia <strong>da</strong> SeTavsebulia<br />

fiWuri kavSiris moZrav sadgurebTan. Sesa-<br />

Zlebelia saabonento terminalebis Semdegi variantebi:<br />

_ ormoduliani varianti _ Globalstar (GS) <strong>da</strong> AMPS;<br />

_ ormoduliani varianti _ GS <strong>da</strong> GSM;<br />

_ sammoduliani varianti _ GS, AMPS <strong>da</strong> CDMA;<br />

_ stan<strong>da</strong>rtuli saabonento terminali _ mxolod<br />

GS-sTvis.<br />

portatiuli saaboneto terminalis simZlavre<br />

Seadgens 0,6 vt-s, stacionarulisa – 3 vt-s.<br />

g) sakvanZo sadgurebi<br />

sakvanZo sadgurebi Sedgeba oTxi identuri mim-<br />

Reb-ga<strong>da</strong>mcemi kompleqsisagan, romelTagan TiToeuli<br />

aRWurvilia midevnebis paraboluri anteniT 3,4<br />

m-is diametriT.<br />

162<br />

TanamgzavrTaSorisi komunikacis uqonloba Globalstar-is<br />

sistemaSi iwvevs sakvanZo sadgurebis ricxvis<br />

mniSvnelovan zr<strong>da</strong>s (ramdenime aseulamde).<br />

sakvanZo sadgurebis ZiriTadi amocanebia: satelefono<br />

<strong>da</strong> peijinguri arxebis, monacemTa ga<strong>da</strong>cemis<br />

arxebis organizeba <strong>da</strong> mxar<strong>da</strong>Wera, agreTve moZravi<br />

(<strong>mobiluri</strong>) obieqtebis koordinatebis gansazRvris<br />

samsaxuris uzrunvelyofa.<br />

sakvanZo sadgurebis sxva funqciebs Soris un<strong>da</strong><br />

gamoiyos saabonento termnalebis simZlavris donis<br />

regulireba. sakvanZo sadgurebis mimRebebiT<br />

izomeba TiToeuli saabonento terminalisagan miRebuli<br />

signalis done <strong>da</strong> <strong>da</strong>rdeba zRurblurTan,<br />

Semdgom saabonento terminals ga<strong>da</strong>ecema brZaneba<br />

misi simZlavris gazr<strong>da</strong>ze an Semcirebaze. es procedura<br />

sSualebas iZleva gaTanabrdes signalis<br />

done Tanamgzavr-retransliatoris Sesasvlelze <strong>da</strong><br />

gaizardos saabonento terminalebis batareebis<br />

muSaobis va<strong>da</strong>.<br />

arsebuli <strong>Tanamgzavruli</strong> sistemis aqtiuri eqsploataciis<br />

va<strong>da</strong>a _ 1997-2012 ww.<br />

kompiuteruli modelirebis Sedegebi aCvenebs, rom<br />

Globalstar-is sistemis saorbito nagebobani optimaluria<br />

aSS-is <strong>da</strong> <strong>da</strong>savleT evropis teritoriisaTvis.<br />

5.5. <strong>mobiluri</strong> <strong>telekomunikaciis</strong><br />

saSualorbituli <strong>Tanamgzavruli</strong> <strong>sistemebi</strong><br />

saSualorbituli telekomunikacis Tanamgzavrebs<br />

(MEO-Mean Earth Orbit) ganekuTvneba kosmosuri aparate-<br />

163


i 5-15 aTas km simaRleze. saSualorbitul jgufeb-<br />

Si SeiZleba iyos 12 Tanamgzavri, romelTa wona 1000<br />

kg-mde aRwevs.<br />

aseTi orbitebis SemTxvevaSi erTi Tanamgzavrretranslatoris<br />

xilvadobis dro ramdenime saaTs<br />

aRwevs, rac TanamgzavrTa ricxvis 10-12-mde Semcirebis<br />

saSualebas iZleva <strong>da</strong> amasTanave iZleva saabonento<br />

terminalebi<strong>da</strong>n maTi `Tvalyuris devnebis~<br />

kuTxeebis gazrdis saSualebas. msgavsi proeqtebi<strong>da</strong>n<br />

yvelaze cnobilia Inmarsat, ICO <strong>da</strong> Odyssey, romlebic<br />

sxva<strong>da</strong>sxva saerTaSoriso organizaciebis <strong>da</strong><br />

koncernebis mieraa <strong>da</strong>muSavebuli.<br />

<strong>sistemebi</strong>s arqiteqtura, gar<strong>da</strong> kosmosuri <strong>da</strong> samomxmareblo<br />

segmentebisa (Tanamgzavrebis orbituli<br />

jgufebi <strong>da</strong> sabonento terminalebi) moicavs<br />

kvanZuri sadgurebis radiosixSirul, xazur, komutaciur<br />

mowyobilobaTa kompleqsebs, romlebic<br />

gankuTvnilia personaluri <strong>Tanamgzavruli</strong> <strong>telekomunikaciis</strong><br />

<strong>mobiluri</strong> an uZravi abonentebis saer-<br />

To sargeblobis satelefono qselis <strong>da</strong> sxva miwisze<strong>da</strong><br />

qselebis <strong>da</strong> samsaxurebis, maT Soris radiokavSiris<br />

fiWuri sistemis abonentebTan <strong>da</strong>sakav-<br />

Sireblad.<br />

saSualorbituli <strong>Tanamgzavruli</strong> <strong>sistemebi</strong>s ganviTarebas<br />

ganapirobebs is faqtoric, rom kosmosuri<br />

aparatis jgufebi mdebareobs bunebrivad warmoSobil<br />

ori sxva<strong>da</strong>sxva simaRlis radiaciul sartyels<br />

Soris, rac iZleva eqsploataciis drois gazrdis<br />

saSualebas (10 wlamde). es Zalian mniSvnelovania,<br />

radgan saSualo simaRlis orbitaze TanamgzavrTa<br />

gayvana, <strong>da</strong>bal orbitasTan Se<strong>da</strong>rebiT, gacilebiT<br />

ufro Zviri jdeba. kosmosur aparatTa jgufebis<br />

164<br />

ganlagebis simaRlis mixedviT signalis gavrcelebis<br />

<strong>da</strong>yovneba meryeobs 40-<strong>da</strong>n 140 mwm-de, rac SeumCnevelia<br />

laparakis smeniTi aRqmisaTvis. saimedo <strong>telekomunikaciis</strong><br />

uzrunvelsayofad de<strong>da</strong>miwis umetes<br />

regionebze sakmarisia TanamgzavrTa Se<strong>da</strong>rebiT mcire<br />

raodenoba _ 9 (maTi ricxvis 12-mde gazrdis SemTxvevaSi<br />

xdeba globaluri momsaxurebis uzrunvelyofa).<br />

5.5.1. <strong>mobiluri</strong> <strong>telekomunikaciis</strong><br />

<strong>Tanamgzavruli</strong> sistema Inmarsat<br />

pirveli globaluri <strong>mobiluri</strong> telekomunikacis<br />

<strong>Tanamgzavruli</strong> sistema Inmarsat-A saeqspluataciod<br />

Seyvanil iqna 1982 w-s, sazRvao <strong>Tanamgzavruli</strong><br />

telekomunikacis organizaciis Inmarsat-is (International<br />

Maritime Satelite Telecommunications Organization) mier.<br />

<strong>da</strong>sawyisisaTvis sitemis <strong>da</strong>niSnuleba iyo curvaSi<br />

myof sazRvao xomaldebTan saimedo <strong>telekomunikaciis</strong><br />

uzrunvelyofa. mogvianebiT misi gamoyeneba<br />

<strong>da</strong>iwyes saxmeleTo <strong>da</strong> sahaero samsaxurebmac. magram<br />

maSinve cxadi iyo, rom imis gamo, rom gamoiyenebo<strong>da</strong><br />

ZviradRirebuli specialuri aparatura, am<br />

sistemis komerciul gamomyenebelTa ricxvi<br />

SezRuduli iqnebo<strong>da</strong>. dReisaTvis saerTaSoriso organizacia<br />

Inmarsat komerciul safuZvelze gvTavazobs<br />

globalur radiosatelefono, satelefaqso,<br />

faqsimiluri kavSiris, monacemTa <strong>da</strong> specialuri<br />

radiogamoZaxebis gacvlis momsaxurebebs. organizacia<br />

Inmarsat-s gaaCnia saerTaSoriso statusi. sistemis<br />

mier SeTavazebuli momsaxurebebi farTod gamoiyeneba<br />

mraval qveyanaSi mxolod <strong>da</strong> mxolod mSvidobiani<br />

miznebisaTvis.<br />

165


saerTaSoriso organizacia Inmarsat-Si Semavali<br />

qveynebis interesebs warmoadgenen mTavrobis mier<br />

uflebamosili mowinave saxelmwifo organizaciebi.<br />

1993 wlis ivlisSi saerTaSoriso organizacia<br />

Inmarsat-ma ga<strong>da</strong>wyvita aeSenebina satelekomunikacio<br />

sistema MEO-sa <strong>da</strong> GEO-s gamoyenebiT. ga<strong>da</strong>wyvetileba<br />

efuZnebo<strong>da</strong> Semdegi faqtorebis fun<strong>da</strong>metaluri<br />

gamokvlevebis Sedegebs: Rirebuleba, sistemasTan<br />

urTierTqmedeba, Se<strong>da</strong>rebiTi sirTule <strong>da</strong> riski,<br />

romelic <strong>da</strong>kavSirebulia TanamgzavrTa didi ricxvis<br />

warmoeba-<strong>da</strong>nergvasa <strong>da</strong> marTvasTan.<br />

1994 wlis maisSi, yovelmxrivi analizis Semdeg,<br />

miRebul iqna ga<strong>da</strong>wyvetileba satelekominikacio<br />

sistemis safuZvelSi CaedoT koncefcia <strong>da</strong> CaetarebinaT<br />

gamokvlevebi perspeqtiuli sistemis Inmarsat-<br />

P-s SemuSavebis mizniT, romelic eqspluataciaSi<br />

Sevi<strong>da</strong> 2000 w-s.<br />

dReisaTvis sistema Inmarsat moicavs 6 mudmivmoqmed<br />

Tanamgzavr-retransliators, romelic ganTavse-<br />

nax. 5.11. Inmarsat-is perspeqtiuli <strong>da</strong> momqmedi<br />

<strong>sistemebi</strong><br />

166<br />

bulia geostacionarul orbitaze, rac atlantis,<br />

wynari <strong>da</strong> indoeTis okeaneebis ekvatoriebis srulad<br />

momsaxurebis saSualebas iZlevva. (nax. 5.11).<br />

a) sistemaSi uzrunvelyofili momsaxurebebi<br />

rogorc aRiniSa, dReisaTvis moqmedebs telekomunikacis<br />

6 sistema, romlebic gamoiyenebs geostacionalur<br />

kosmosur aparatebs sazRvao <strong>da</strong> saxmele-<br />

To moZravi obieqtebis komerciuli momsaxurebis<br />

uzrunvelsayofad: Inarsat-A, B, C, D, P. sistema Inmarsat-<br />

P sruliad integrirebulia miwisze<strong>da</strong> fiWur ra-<br />

SemoRebis<br />

weli<br />

<strong>telekomunikaciis</strong> saSualeba sistmeuri stan<strong>da</strong>rti<br />

1982 monacemTa ga<strong>da</strong>cemis<br />

saxomaldo terminalebi<br />

Inmarsat-A<br />

1991 monacemTa ga<strong>da</strong>cemis ga<strong>da</strong>satani<br />

portatiuli terminali<br />

Inmarsat-C<br />

1993 cifruli satelefono kavSiris<br />

ga<strong>da</strong>satani prtatuli terminali<br />

Inmarsat-M<br />

1994-95 cifruli satelefono kavSiris <strong>da</strong><br />

monacemTa nakadTa ga<strong>da</strong>cemis<br />

saxomaldo terminalebi<br />

Inmarsat-B<br />

1996-97 ga<strong>da</strong>satani Laptop-is tipis cifruli<br />

telefoni<br />

Inmarsat-M (min)<br />

1996 peijeri Inmarsat-D<br />

1999-2000 xelis cifruli telefoni `pocet-sice” <strong>da</strong><br />

abonentis adgilmdebareobis<br />

ganmsazRvreli terminali<br />

Inmarsat-P<br />

diosistemebSi, rac mniSvnelovnad zrdis kosmosuri<br />

segmentis gamoyenebis moqnilobas. personaluri<br />

saSualebebis ganviTarebis perspeqtiva Inmarsat-is<br />

sistemaSi naCvenebia cxr. 5.3-Si.<br />

b) sistema Inmarsat-A<br />

sistema Inmarsat-A, rogorc globaluri sistema<br />

1982 wli<strong>da</strong>n muSaobs. amJamad sistema uzrunvelyofs<br />

17 aTasze met saxomaldo sadgurs satelefono,<br />

sateleqso <strong>da</strong> faqsimiluri kavSiriT, agreTve<br />

167<br />

cxrili 5.3.


uzrunvelyofs monacemTa ga<strong>da</strong>cemis maRal siCqares.<br />

Inmarsat-A-s terminalebs gamoiyeneben naklebad<br />

moZrav obieqtebze (xomaldebze <strong>da</strong> komerciul TviTmfrinaveze)<br />

agreTve stacionarul obiqtebze, romlebic<br />

mdebareoben monacemTa ga<strong>da</strong>cemis mwisze<strong>da</strong><br />

samsaxurebis moqmedebis zonis gareT.<br />

g) sistema Inmarsat-C<br />

sistema Inmarsat-C komerciul eqsploataciaSi Seyvanilia<br />

1991 wli<strong>da</strong>n. is uzrunvelyofs monacemTa<br />

<strong>da</strong> sateleqso SetyobinebaTa ga<strong>da</strong>cemas Sualeduri<br />

SenaxviT SF (Store an Forward) mcire zomis <strong>da</strong> msubuqi<br />

terminalebis saSualebiT. dReisaTvis muSaobs Inmarsat-C-s<br />

10 aTasamde terminali, romlebic ganlagebulia<br />

sxv<strong>da</strong>sxva moZrav obieqtebze. sistema Inmarsat-C<br />

iTvleba mniSvnelovan saSualebad globaluri<br />

sazRvao telekomunikacis uzrunvelyofisaTvis,<br />

ubedurebis (katastrofis) SemTxvevaSi, aseve maTi<br />

usafrTxoebis uzrunvelyofisaTvis.<br />

d) sistema Inmarsat-M<br />

sistema Inmarsat-M komerciul eqsploataciaSi<br />

Sesulia 1993 wels <strong>da</strong> ormxrivi cifruli satelefono<br />

kavSiris gar<strong>da</strong>, uzrunvelyofs monacemTa <strong>da</strong><br />

sateleqso informaciebis ga<strong>da</strong>cemas iaffasiani <strong>da</strong><br />

msubuqi terminalebis saSualebiT (siCqare 2,4 kbit/<br />

wm). sistema Inmarsat-M uzrunvelyofs agreTve interfeiss<br />

eleqtronuli fostis paketuri komunikacis<br />

qselebSi monacemTa ga<strong>da</strong>cemisaTvis. dReisaTvis<br />

moqmedebs Inmarsat-M-is 1000-ze meti terminali, romlebic<br />

ganTavsebulia sxva<strong>da</strong>sxva moZrav obieqtebze.<br />

sistemaSi gamoiyeneba Tanamedrove cifruli<br />

168<br />

teqnologia, rac gamoyofili sixSiris diapazonis<br />

<strong>da</strong> bortuli ga<strong>da</strong>mcemis gamoyenebis efeqturobis<br />

gazrdis sSualebas iZleva. terminali Inmarsat-M<br />

portatul SesrulebaSi Tavsdeba keisSi.<br />

am terminals <strong>da</strong>matebiT SeuZlia CarTos portatuli<br />

Notebook-is tipis kompiuteruli an mcire<br />

gabarituli printeri. Inmarsat-M-is (mini) terminalebi<br />

warmoadgens cifrul telefonebs <strong>da</strong>axloebiT 700<br />

gr. woniT. romelic Tavisi formiT gvagonebs mciregabaritian<br />

radiosadgurebs.<br />

e) sistema Inmarsat-B<br />

sistema Inmarsat-B Sesulia eqsploataciaSi 1994-95<br />

ww-Si <strong>da</strong> gaTvaliswinebulia sistema Inmarsat-A-s SecvlisaTvis.<br />

is gvTavazobs analogiur momsaxurebas<br />

(telefoni, teleqsi, faqsi, monacemaTa ga<strong>da</strong>cema), magram<br />

ufro <strong>da</strong>bali tarifebiT, rac miiRweva Tanamgzavr-retranslatorebis<br />

ufro efeqturi gamoyenebiT.<br />

1994 wlis <strong>da</strong>sawyisisaTvis eqsploataciaSi<br />

Seyvanil iqna sistema Inmarsat-B-s 11 sanapiro sadguri,<br />

romlebic axorcielebs interfeiss saerTo<br />

gamoyenebis satelefono qselebTan. maTi, raodenoba<br />

swrafad izrdeba. seriuli warmoeba aTvisebulia<br />

msoflios sxva<strong>da</strong>sxva qveynis mravali firmis mier.<br />

v) sistema Inmarsat-D<br />

sistema Inmarsat-D _ abonentebisagan Setyobineba-<br />

Ta ga<strong>da</strong>cemis calmxrivi samsaxuri _ warmoadgens<br />

peijinguri qslebis bunebriv gafarToebas. aq<br />

gaTvalswinebulia peijerebis ramdenime varianti:<br />

_ peijeri informaciis printerze dokumentirebuli<br />

gamosasvleliT;<br />

169


_ ori peijeri, romlebic CaSenebulia keisSi mis<br />

sigrZeze ganlagebiT, moZraobis dros miRebis xarisxis<br />

gazrdisaTvis <strong>da</strong> momxmareblis sxeulis mier<br />

blokirebisagan <strong>da</strong>cvisaTvis;<br />

_ peijeri, romelic gaerTianebulia Laptop-is tipis<br />

Inmarsat-M (mini)-s terminalTan;<br />

_ peijeri avtomobilisaTvis, yovelmxrivi mimarTulobis<br />

antenasTan CarTviT;<br />

_ stacionaluri peijeri koleqtiuri gamoyenebisaTvis.<br />

z) sistema Inmarsat-P<br />

sistema Inmarsat-P XXI saukunis saerTaSoriso<br />

proeqtia, romelic organizacia Inmarsat-is yvela<br />

monawilis TanamSromlobas <strong>da</strong> gamoyenebebs efuZneba,<br />

agreTve kosmosuri warmoebis <strong>da</strong> satelekomunikacio<br />

mowyobilobebis <strong>da</strong>mamzadebeli kompaniebis<br />

eqspertebis <strong>da</strong>skvnebs. proeqtis koncefcia warmoadgens<br />

sistema Inmarsat-is <strong>Tanamgzavruli</strong> satelekomunikacio<br />

samsaxuris personalur terminalebis<br />

mTeli ojaxis swrafad <strong>da</strong>negvis strategias.<br />

eqspertebis SefasebiT Inmarsat-is <strong>sistemebi</strong>s (strategiuli<br />

moZravi telekomunikacia) gamomyeneblebis<br />

ricxvi aWarbebs 25 mln-s. XXI saukuneSi maTi ricxvi<br />

mniSvnelovnad gaizrdeba.<br />

sistema Inmarsat-P viTardeba, pirvel rigSi, rogorc<br />

samsaxuri, romelSic ufro farTo gavrcelebas<br />

poulobs <strong>Tanamgzavruli</strong> telefonebi. misi saSualebiT<br />

agreTve SesZlebelia cifruli telekomunikacis<br />

erovnul fiWur sistemebTan integracia: GSM,<br />

DAMPS <strong>da</strong> sxv.<br />

170<br />

5.5.2. <strong>mobiluri</strong> <strong>telekomunikaciis</strong><br />

T anamgz avr ul i si st ema Odyssey<br />

saSualoorbituli personaluri <strong>telekomunikaciis</strong><br />

<strong>Tanamgzavruli</strong> sistema Odyssey SemuSavebulia<br />

firmebis TRW <strong>da</strong> Teleglobe Inc-is mier, romlebmac<br />

kosmosur sistemaSi 12 Tanamgzavr-retrasliatori<br />

CarTes <strong>da</strong> isini wriul orbitazea ganlagebuli.<br />

orbitaTa simaRle Seadgens 10,4 aTas km-s. de<strong>da</strong>miwis<br />

globaluri mocvis uzrunvelsayofad Tanamgzavrebi<br />

ganlagebulia sam sibrtyeSi i=55 0 -is <strong>da</strong>xriT. Ti-<br />

Toeul orbitaze mdebareobs 4 Tanamgzavri (nax.<br />

5.12), rac de<strong>da</strong>miwis ze<strong>da</strong>piris metad saWiro regionebis<br />

teritorii<strong>da</strong>n (momsaxurebis bazris TvalsazrisiT)<br />

erTdroulad ori kosmosuri aparatis<br />

xedvis uzrunvelyofis saSualebas iZleva. erTdroulad<br />

ori Tanamgzavris xedvis saSualeba<br />

miwisze<strong>da</strong> terminalebs nebas rTavs imuSaos adgi-<br />

nax. 5.12. sistema Odussey 12 Tanamgzavri 3<br />

orbitaze<br />

171


lis maRali kuTxiT (45 0 -ze meti) de<strong>da</strong>miwis TiTqmis<br />

nebismier wertilSi. es movlena mniSvnelovnad<br />

zrdis radiokavSiris saimedobas, radgan maRlivi<br />

Senobebi <strong>da</strong> sxva winaaRmdegobebi praqtikulad ver<br />

moqmedeben signalebis gavrcelebaze.<br />

sistemaSi gamoiyeneba farTozolovani signalebi<br />

<strong>da</strong> mravalsadguriani SeRwevis meTodi arxebis<br />

koduri <strong>da</strong>yofiT. ga<strong>da</strong>cemis oqmi mTlianad Seesabameba<br />

fiWuri radiotelefonebis satelekomunikacio<br />

sistemis oqms.<br />

sistema Odyssey-is proeqtirebisas gaTvaliswinebuli<br />

iyo personaluri terminalebis potenciuri<br />

gamomyeneblebis Semdegi ZiriTadi moTxovnebi:<br />

_ dupleqsuri satelefono <strong>telekomunikaciis</strong><br />

uzrunvelyofa laparakis maRalxarisxovani kodirebis<br />

gamoyenebiT;<br />

_ de<strong>da</strong>miwis nebismieri wertili<strong>da</strong>n sistemaSi<br />

pir<strong>da</strong>piri SeRwevis uzrunvelyofa;<br />

_ SeTavsebadobis uzrunvelyofa miwisze<strong>da</strong> fi-<br />

Wur sistemebTan (miwisze<strong>da</strong> terminalebis muSaobis<br />

ori rejimis uzrunvelyofa);<br />

_ peijinguri <strong>telekomunikaciis</strong> momsaxurebis<br />

uzrunvelyofa asoiT monacemTa cifrul ga<strong>da</strong>cemebTan<br />

erTad;<br />

_ ekologiuri normebis <strong>da</strong> stan<strong>da</strong>rtebis uzrunvelyofa.<br />

kvanZuri sadgurebi<br />

<strong>mobiluri</strong> abonetebis saerTo momsaxurebis miwisze<strong>da</strong><br />

satelefono qselebis abonentebTan kav-<br />

Siris uzrunvelsayofad, iseve rogorc sxva<br />

sistemebSi, gamoiyeneba kvanZuri sadgurebi. yoveli<br />

172<br />

aseTi sadgurebis SemadgenlobaSia 4 mimdevni antena<br />

3,3 m diametriT, romlebic SeiZleba <strong>da</strong>cilebul<br />

iqnas ZiriTadi mowyobilobisgan 30 km-iT. 3 antena<br />

gamoiyeneba TanamgzavrebTan operatiuli <strong>telekomunikaciis</strong>Tvis,<br />

xolo meoTxe-Tanamgzavrze samomsaxuro<br />

(<strong>da</strong>mxmare) informaciis ga<strong>da</strong>cemisaTvis. radganac<br />

Odyssey-is sistemaSi ar gamoiyeneba TanamgzavrTaSorisi<br />

telekomunikacia, amitom, zona, romelsac<br />

emsaxureba TiToeuli Tanamgzavri, mkacra<strong>da</strong>a<br />

mibmuli de<strong>da</strong>miwis ze<strong>da</strong>piris gansazRvrul adgilebTan.<br />

amis uzrunvelyofa xdeba imiT, rom Tanamgzavris<br />

antenebi warmoqmnis 10 sxivs mimarTulobis<br />

diagramis siganiT 5 0 , romelTagan TiToeuli mimarTulia<br />

<strong>da</strong>kvirvebis Sesabamisi zonisaken. radganac<br />

sagamomyeneblo terminali yovelTvis mdebareobs<br />

<strong>da</strong>kvirvebis erT-erT zonaSi, telekomunikacia<br />

sxva<strong>da</strong>sxva antenebTan xorcieldeba Tanamgzavrisa<br />

<strong>da</strong> kvanZuri sadguris saSualebiT, romelic uzrunvelyofs<br />

saerTo momsaxurebis satelefono qselSi<br />

SeRwevas. mosalodnelia, rom sistemis ZiriTadi<br />

momxmarebeli iqneba saxelmwifo samsaxurebi <strong>da</strong><br />

marTvis organoebi, romlebic saWiroebs garkveul<br />

mobilur telekomunikacias, agreTve mosaxleobis<br />

is nawili, romelic cxovrobs Se<strong>da</strong>rebiT moSorebul<br />

teritoriaze, sa<strong>da</strong>c cu<strong>da</strong><strong>da</strong>a ganviTarebuli<br />

miwisze<strong>da</strong> satelefono qselebi.<br />

5.5.3. <strong>mobiluri</strong> <strong>telekomunikaciis</strong><br />

<strong>Tanamgzavruli</strong> sistema ELLIPSO<br />

sistema ELLIPSO SemuSavebulia korporacia EL-<br />

LIPSAT Corp (aSS)-is mier israelis, kanadis, meqsikis<br />

<strong>da</strong> avstraliis kompaniebTan erTad. sistema ELLIP-<br />

173


SO-s <strong>da</strong>niSnulebaa ganaviTaros satelekomunikacio<br />

samsaxuri im momxmarebelTa sasargeblod, romlebic<br />

cu<strong>da</strong>d arian uzrunvelyofilni <strong>mobiluri</strong> <strong>da</strong> satel<br />

eko muni kac i o samsaxur ebi T . ami saT vi s 1995 wl i d an<br />

Sei qmna ko smo sur i segment i , r o mel i c Sed geba T anamgz<br />

avr -r et r ansl i at o r ebi sagan, r o ml ebi c ganl agebu<br />

l i a saSu al o si maRl i s (8 aT asi km) el i f sur<br />

o r bi t ebz e d a abo nent ebi s si st emaSi pi r d api r i<br />

SeRwevi s mi wi sz ed a saSual ebebi sagan.<br />

a) orbituli jgufebis ganlagebis Taviseburebebi<br />

sistema ELLIPSO unikaluria momsaxurebis TiTqmis<br />

globaluri zonis <strong>da</strong>yofis mxriv. de<strong>da</strong>miwis<br />

ze<strong>da</strong>piris CrdiloeT <strong>da</strong> samxreT nawilebad pirobiTi<br />

<strong>da</strong>yofis dros SemmuSaveblebma gaiTvaliswines,<br />

rom CrdiloeT naxevarsferoSi (40 0 Cg) mosaxleobis<br />

simWidrove gacilebiT ufro maRalia, vidre<br />

samxreTSi. CrdiloeT naxevarsferoSi 40 0 C.g-is zeviT<br />

ganlagebulia TiTqmis mTeli evropa, aSS-s naxevari,<br />

iaponiis nawili <strong>da</strong> mTlianad yofili ssrk <strong>da</strong> kana<strong>da</strong>.<br />

samxreT naxevarsferoSi mosaxleoba Tavmoyrilia,<br />

ZiriTa<strong>da</strong>d, 0-<strong>da</strong>n 40 0 sg-mde teritoriaze.<br />

zemoT aRniSnuli Taviseburebebi gaTvaliswinebuli<br />

iyo <strong>sistemebi</strong>s proeqtirebisas, ramac ganapiroba<br />

kosmosuri aparatis orbitaluri jgufebis Seqmna.<br />

orive orbitaluri jgufis kosmosuri aparatis<br />

orbitebis parametrebi mocemulia cxr. 5.4-Si.<br />

sistema ELLIPSO-s kosmosuri segmenti de<strong>da</strong>miwis<br />

ze<strong>da</strong>piris globaluri mimoxilvisaTvis Sedgeba kosmosuri<br />

aparatis ori orbitaluri jgufisaTvis.<br />

174<br />

orbitebis parametrebi Or Barealis Or Concordia<br />

apogeis simaRle, km. 7840 7840<br />

perigeis simaRle, km. 520 7840<br />

<strong>da</strong>xra, grad. 116,6 0<br />

sibrtyeTa ricxvi 2 1<br />

kosmosuri aparatebis<br />

ricxvi erT orbitaze<br />

4 6<br />

mimarTvis periodi, sT. 3 4,67<br />

kosmosuri aparatis pirveli orbitaluri jgufi<br />

(Or Borealis) Sedgeba 8 Tanamgzavrisagan, romlebic<br />

ganlagebulia or <strong>da</strong>xril (i=116,6 0 ) elifsur orbitaze<br />

<strong>da</strong> gaTvaliswinebulia naxevarsferos momsaxurebisaTvis.<br />

orbitebis apogeas <strong>da</strong> perigeas Sesabamisad<br />

gaaCniaT simaRleebi 7840 <strong>da</strong> 520 km, amasTan<br />

Tanamgzavris Semovlis dro Seadgens <strong>da</strong>axloebiT<br />

3 sT-s.<br />

meore orbitaluri jgufi (Or Concordia) Sedgeba<br />

Tanamgzavrebisagan, romlebic ganlagebulia wriul<br />

ekvatorul orbitaze 8 aTas km simaRleze <strong>da</strong><br />

emsaxureba umTavresad de<strong>da</strong>mimiwis samxreT naxevarsferos,<br />

mTlianad moicavs ra CrdiloeTis <strong>da</strong><br />

samxreTis subzonebis tropikebs (nax. 5.13).<br />

nax. 5.13. sistema Elipso 14 Tanamgzavri 3<br />

orbitaze<br />

175<br />

cxrili 5.4


momavlisaTvis <strong>da</strong>gegmilia CrdiloeT naxevarsferos<br />

momsaxurebisaTvis TanamgzavrTa ricxvis 12mde<br />

gazr<strong>da</strong>. isini ganlagdeba or elifsur orbitaze.<br />

3 <strong>da</strong>matebiTi Tanamgzavris gayvana saSualebas<br />

iZleva uzrunvelyofil iqnas CrdiloeT naxevarsferos<br />

mTeli moculobis <strong>da</strong> nawilobriv samxreT<br />

naxevarsferos momsaxurebis realizeba. ekvatoriul<br />

orbitaze 6 Tanamgzavris ganlagebis SemTxveva-<br />

Si xdeba uwyveti <strong>telekomunikaciis</strong> uzrunvelyofa<br />

orive naxevarsferos tropikul zonaSi. TanamgzavrTa<br />

ricxvis 9-mde gazr<strong>da</strong> mogvcems 40 0 sg-s <strong>da</strong> 40 0<br />

Cg-s Soris regionebis ormagi <strong>da</strong>farvis realizebis<br />

saSualebas.<br />

sistemis Tanamgzavrebs gaaCniT Se<strong>da</strong>rebiT patara<br />

wona (688-730 kg). Tanamgzavris antena ayalibebs 8<br />

sxivs, romlebic abonentTan kavSirisaTvis muSaoben<br />

L <strong>da</strong> S diapazonebSi. saborto ga<strong>da</strong>mcemis gamosxivebis<br />

simZlavre Seadgens 20-25 vt-s. TanamgzavrTa (5mde)<br />

samuSao orbitebze gayvanisaTvis SesaZlebelia<br />

erTi raketamatareblis gamoyeneba.<br />

b) saabonento sadgurebi.<br />

sistema ELLIPSO gamiznulia ara marto <strong>mobiluri</strong><br />

personaluri <strong>telekomunikaciis</strong> momsaxurebisaTvis,<br />

aramed telefaqsebis ga<strong>da</strong>cemisaTvis peijinguri<br />

<strong>da</strong> eleqtronuli fostis <strong>telekomunikaciis</strong>aTvis.<br />

saWiroebis SemTxvevaSi sistemas SeuZlia<br />

momsaxurebis gaweva abonentTa adgilmdebareobis<br />

<strong>da</strong>sadgenad.<br />

amisaTvis gamoiyeneba fsevdoSemTxveviTi Tanmimdevrobebi,<br />

romelbic ayalibeben farTozolovan<br />

signalebs L <strong>da</strong> S-diapazonebSi (nax. 5.14). farTozolovani<br />

signalebis gamoyenebis cnobili upiratesobebis<br />

gar<strong>da</strong> Elipso-s sistemaSi arsebobs saabonento<br />

antenis sxva<strong>da</strong>sxva sxivebSi signalebis polar-<br />

176<br />

izaciis Secvlis saSualeba, rac mniSvnelovnad<br />

zrdis <strong>telekomunikaciis</strong> arxebis raodenobas.<br />

farTozolovani signalebis parametrebi ar-<br />

Ceulia koduri <strong>da</strong>yofiT momuSave miwisze<strong>da</strong> fi-<br />

Wuri qselebis rekomendirebul stan<strong>da</strong>rtebTan miaxloebaSi.<br />

aseTi midgoma moiTxovs minimalur <strong>da</strong>naxarjebs<br />

saabonento terminalebis <strong>da</strong>muSavebisas<br />

maTi radiosatelefono <strong>telekomunikaciis</strong> fiWur<br />

qselebSi gamoyenebisaTvis.<br />

telekomunikacia Tanamgzavr-retransliatorebTan<br />

xorcieldeba, rogorc kvanZuri sadgurebis, ise<br />

saabonento terminalebis (romlebsac SeuZliaT or<br />

reJimSi muSaoba) meSveobiT. pirvel reJimSi xorcieldeba<br />

telekomunikaca Tanamgzavr-retransliatorebTan,<br />

xolo meore reJimSi xdeba miwisze<strong>da</strong><br />

fiWuri <strong>telekomunikaciis</strong> sistemebSi muSaobis<br />

uzrunvelyofa.<br />

nax. 5.14. sistema Elipso-s kavSiris struqtura<br />

177


Tanamgzavr-retransliatorebis eqspluataciaSi<br />

Seyvanis procesi moicavs ramodenime tips. pirvel<br />

etapze gaSvebuli iqneba 8 Tanamgzavri eliptikur<br />

orbitaze de<strong>da</strong>miwis CrdiloeT naxevarsferos telekomunikaciiT<br />

mocvis mizniT. meore etapze ekvatorul<br />

orbitaze gayvanili un<strong>da</strong> iqnes 6 <strong>da</strong>matebi-<br />

Ti Tanamgzavri.<br />

TanamgzavrTa Semdgomi gaSvebebi ganxorcieldeba<br />

bazris moTxovnebis gaTvaliswinebiT. yvela qveyanaSi,<br />

sa<strong>da</strong>c <strong>da</strong>gegmilia Ellipso-s sistemis gamoyeneba,<br />

aucilebelia ara nakleb erTi kvanZuri sadguris<br />

<strong>da</strong> regionaluri qseluri centris <strong>da</strong>dgma, raTa ganxorcieldes<br />

urTierTqmedeba fiWur <strong>da</strong> saerTo<br />

sargeblobis satelefono qselTan.<br />

5.6. <strong>mobiluri</strong> <strong>telekomunikaciis</strong><br />

<strong>sistemebi</strong> geostacionaruli<br />

Tanamgzavrebis gamoyenebiT<br />

personaluri <strong>telekomunikaciis</strong> realizeba Sesa-<br />

Zlebelia im Tanamgzavr-retransliatorTa <strong>da</strong>xmarebiT,<br />

romlebic ganTavsebulia geostacionarul orbitaze<br />

GEO (Geostationary earth Orbit) <strong>da</strong> romlebic `<strong>da</strong>kidulia~<br />

de<strong>da</strong>miwis winaswar arCeuli wertilebis<br />

Tavze. aseTi `<strong>da</strong>kidva~ uzrunvelyofilia orbitis<br />

simaRliT (35 875 km), romelze<strong>da</strong>c kosmosuri aparatis<br />

ga<strong>da</strong>adgilebis siCqare emTxveva de<strong>da</strong>miwis brunvis<br />

siCqares. geostacionaruli Tanamgzavrebis gamoyenebiT<br />

agebuli <strong>sistemebi</strong> (de<strong>da</strong>miwis ze<strong>da</strong>piris<br />

gansazRvruli wertilebis Tavze maTi mdebareobis<br />

mudmivobis gamo) ganapirobebs rig upiratesobebs<br />

globaluri <strong>telekomunikaciis</strong> dros. esenia:<br />

178<br />

_ <strong>telekomunikaciis</strong> Seferxebis ar arseboba kosmosuri<br />

aparatisa <strong>da</strong> momxmareblis terminalis<br />

erTdrouli ga<strong>da</strong>adgilebis gamo <strong>telekomunikaciis</strong><br />

seansis dros;<br />

_ de<strong>da</strong>miwis ze<strong>da</strong>piris 95%-is telekomunikaciiT<br />

mocva im <strong>sistemebi</strong>s mier, romlebic mxolod 3 geostacionaruli<br />

Tanamgzavrisagan Sedgeba;<br />

_ TanamgzavrTaSorisi <strong>telekomunikaciis</strong> ganxorcielebis<br />

aucileblobis ar arseboba, mag. <strong>da</strong>balorbituli<br />

<strong>sistemebi</strong>sagan gansxvavebiT.<br />

cnobilia, rom <strong>Tanamgzavruli</strong> saabonento terminalebis<br />

umetesobas, romlebic gamoiyeneben VSAT-is<br />

teqnologias, emsaxureba Tanamgzavr-retransliatorebi,<br />

romelbic geostacionarul orbitaze mdebareobs.<br />

geostacionaruli orbitis simaRle sakmaod<br />

didia, amitom aseT Tanamgzavrul sistemebs gaaCnia<br />

erTi didi nakli-signalis ga<strong>da</strong>cemasa <strong>da</strong> miRebas<br />

Soris didi <strong>da</strong>yovneba. amas gar<strong>da</strong> <strong>da</strong>matebiTi <strong>da</strong>yovneba<br />

Seaqvs atmosferos <strong>da</strong> VSAT terminalebis <strong>da</strong><br />

Tanamgzavr-retransliatorebis mimReb-ga<strong>da</strong>mcem<br />

aparaturas. <strong>da</strong>yovnebis warmoSobas praqtikaSi mivyavarT<br />

imasTan, rom ori mosaubris satelefono<br />

saubris dros gamudmebiT warmoiSoba pauzebi, rac<br />

Zalian aRizianebs abonentebs. <strong>da</strong>yovnebis arsebobam<br />

SeiZleba migviyvanos satelefono <strong>telekomunikaciis</strong><br />

gamoyenebis winaaRmdegobasTan, radgan amis Sedegad<br />

SesaZlebelia urTierTqmedeba monacemTa ga<strong>da</strong>cemis<br />

sxva qselebTan.<br />

sinamdvileSi vinai<strong>da</strong>n geostacionaruli orbita<br />

mdebareobs de<strong>da</strong>miwis ze<strong>da</strong>piri<strong>da</strong>n 36000 km-is<br />

manZilze, amitom <strong>da</strong>yovneba, radiosignalis gavrcelebis<br />

siCqaris SezRudulobis gamo, Seadgens <strong>da</strong>ax-<br />

179


loebiT 520 mwm-s. Tu signali erTxel gaivlis gzas<br />

Tanamgzavr-retransliatoramde <strong>da</strong> ukan (2X260=520<br />

mwm). Seferxebis sxva CamoTvlili mizezebi did<br />

rols ar TamaSobs. monacemTa ga<strong>da</strong>cemis dros<br />

<strong>da</strong>yovneba sruliad SeumCnevelia <strong>da</strong> SeiZleba gamoixatos<br />

urTierTgacvlis siCqaris mcire vardniT.<br />

am naklis ugulvebelsayofad gamoiyeneba specialuri<br />

oqmebi. rac Seexeba satelefono telekomunikacias,<br />

signalis <strong>da</strong>yovneba igrZnoba Zalian Zlierad<br />

<strong>da</strong> satelekomunikacio arxis mimarT maRali<br />

moTxovnebis SemTxvevaSi SeiZleba miuRebeli iyos.<br />

ukanaskneli wlebis manZilze SemuSavebulia<br />

<strong>Tanamgzavruli</strong> GEO sistemis ramdenime proeqti, personaluri<br />

<strong>telekomunikaciis</strong> uzrunvelsayofad es<br />

aris proeqtebi: APMT (Asia Pacific Mobil Telecommunications),<br />

ASC (Afro-Asian Satellite Communications), ACS (Asia Cellular<br />

Satellite) <strong>da</strong> sxva. maTi ganmasxvavebeli Taviseburebaa<br />

mravalsxiviani antenebiani (diametriT 12 m <strong>da</strong><br />

meti) Tanamgzavr-retransliatorebis gamoyeneba.<br />

personaluri <strong>telekomunikaciis</strong> sistemebs geostacionaruli<br />

Tanamgzavrebis safuZvelze potencialurad<br />

SeuZliaT im momsaxurebebis miniWeba, romlebic<br />

<strong>da</strong>balorbituli <strong>sistemebi</strong>s momsaxurebebis<br />

tolfasia, Tu de<strong>da</strong>miwis ze<strong>da</strong>pirze Camoyalibebuli<br />

fiWebi <strong>da</strong>axloebiT erTnairi iqneba. amasTan<br />

kosmosuri aparatis saabonento antenis zomebi,<br />

romlebic aucilebelia mimarTulobis viwro diagramis<br />

CamoyalibebisaTvis, un<strong>da</strong> iyos didi, magram<br />

Tanamedrove teqnologiis SesaZleblobis farglebSi.<br />

aseTi rTuli antenis kosmosSi gaSla (Semotrialeba)<br />

<strong>da</strong> geostabilizacia <strong>da</strong>kavSirebulia did<br />

teqnologiur riskTan, rac ganmsazRvreli faqtoria<br />

SemuSavebadi proeqtebis ekonomikuri efeqtu-<br />

180<br />

robis Sefasebis dros. mocemul monakveTSi Semotanilia<br />

saTanamgzavro personaluri <strong>telekomunikaciis</strong><br />

<strong>sistemebi</strong>s rigi proeqtebi geostacionaruli<br />

Tanamgzavrebis gamoyenebiT.<br />

5.6.1. <strong>Tanamgzavruli</strong> <strong>telekomunikaciis</strong><br />

sistemis Comsat-is ganviTarebis<br />

koncefcia<br />

firma Comsat Laboratories (aSS) gamokvlevebi personaluri<br />

<strong>Tanamgzavruli</strong> <strong>telekomunikaciis</strong> sistemis<br />

agebis Semqnis saSualebas iZleva geostacionaluri<br />

Tanamgzavr-retransliatorebis safuZvelze. Semo-<br />

Tavazebuli <strong>Tanamgzavruli</strong> jgufi Sedgeba 3 kosmosuri<br />

aparatisagan <strong>da</strong> gankuTvnilia de<strong>da</strong>miwis ze<strong>da</strong>piris<br />

kvaziglobaluri aTvisebis uzrunvelyofisaTvis<br />

(nax.5.15).<br />

nax. 5.15. sistema Comsat 3 geostacionalur<br />

orbitaze<br />

181


kosmosuri aparatis <strong>Tanamgzavruli</strong> qve<strong>da</strong> zona<br />

yalibdeba erTmaneTTan Serwymuli eqvswaxnagovani<br />

fiWebis Seqmnis gziT. amasTan yoveli fiWis forma<br />

ganisazRvreba Sesabamisi bortuli saanteno sistemis<br />

sxivis diagramiT. imisaTvis,rom Camoyalibdes<br />

de<strong>da</strong>miwis ze<strong>da</strong>pirze erTmaneTTan Serwymuli eqvswaxnagovani<br />

fiWebi kosmosuri aparatis bortuli<br />

antena un<strong>da</strong> iyos didi. nax. 5.16-ze mocemulia<br />

eqvskuTxa (gegsagonaluri) fiWebis Serwymis (er-<br />

Tobliobis) fragmenti <strong>da</strong> maTi Sesabamisi garemocva,<br />

wertilebSi, sa<strong>da</strong>c signalis Sesustebis done<br />

(centrTan Se<strong>da</strong>rebiT) Seadgens 4 <strong>da</strong> 3 db-s.<br />

nax. 5.16. eqvskuTxa fiWebis erToblioba<br />

Tanamgzavris mimoxilvis qve<strong>da</strong> zonaSi fiWuri<br />

struqturis gamoyeneba ganapirobebs sixSireebis<br />

mravaljerad gamoyenebas. fiWis forma <strong>da</strong> zoma<br />

ganisazRvreba antenis mimarTulobis diagramis erTi<br />

sxiviT.<br />

182<br />

nax. 5.17. fiWis formireba erTeuli sxiviT<br />

nax. 5.17-ze warmodgenilia momsaxurebis zonis<br />

fragmenti antenis mimarTulobis diagramis siganiT<br />

1,1 0 , romlis sxivic skanirebas axdens adgilis<br />

kuTxiT 14 0 ekvatori<strong>da</strong>n CrdiloeT polusisaken.<br />

de<strong>da</strong>miwis ze<strong>da</strong>pirze sxivis ga<strong>da</strong>adgilebisas iqmneba<br />

600 <strong>da</strong>n 19200 km-mde zomis fiWebi. bortuli saanteno<br />

sistemis konstruqciuli ga<strong>da</strong>wyvetilebebis<br />

gasamartiveblad <strong>da</strong> regionebis momsaxurebaSi zedmetobis<br />

SemcirebisaTvis gamoiyeneba Tanamgzavris<br />

mimoxilvis qve<strong>da</strong> zonis kontinentebis <strong>da</strong> okeaneebis<br />

<strong>da</strong>yofa <strong>da</strong> maTTvis sxva<strong>da</strong>sxva zomis fiWebis<br />

Camoyalibeba. xmeleTis zemoT yalibdeba mimarTulobis<br />

diagrama 1 0 siganiT, xolo okeanis zemoT _<br />

3 0 -iT.<br />

183


nax. 5.18. xmeleTis, atlantikis <strong>da</strong> wynari<br />

okeaneebis akvatoriis Tanamgzavrsqve<strong>da</strong> fiWuri<br />

struqtura<br />

nax. 5.18-ze warmodgenilia atlantikis <strong>da</strong> wynari<br />

okeaneebis akvatoriebis fiWuri struqtura.<br />

a) sixSireebis mravaljeradi gamoyeneba<br />

arxebis <strong>da</strong>yofisaTvis<br />

mravaljeradi gamoyenebadi sixSireebis ricxvi<br />

GEO-s sistemaSi <strong>da</strong>mokidebulia interferenciuli<br />

xelSeSlebis <strong>da</strong>saSveb doneze, romelic warmoiqmneba<br />

im sxivebs Soris, romlebic Serwymul fiWebs<br />

emsaxureba. am sxivebis Sesabamisi fiWebi aRiniSneba<br />

asoebiT A-<strong>da</strong>n G-mde. sixSiruli diapazonis gamoyenebis<br />

efeqturoba <strong>telekomunikaciis</strong> sistemaSi<br />

<strong>da</strong>mokidebulia SeRwevis meTodze, sixSiruli arxebis<br />

ricxvze, romelic, Tavis mxriv, ganisazRvreba<br />

moTxovnebiT, romlebsac <strong>telekomunikaciis</strong> xarisxs<br />

uyeneben.<br />

184<br />

sistemaSi SeiZleba gamoviyenoT arxebis droiTi<br />

<strong>da</strong>yofis meTodi 7 droiTi kadris gamoyenebiT, Sesabamisad<br />

fiWebisaTvis indeqsiT A-<strong>da</strong>n G-mde.<br />

amasTan, arxebis droiTi <strong>da</strong> sixSiruli <strong>da</strong>yofis<br />

safuZvelze SeiZleba uzrunvelyofil iqnas <strong>telekomunikaciis</strong><br />

maRali saimedoba.<br />

b) bortuli antenis SemuSavebis teqnkuri<br />

aspeqtebi<br />

pir<strong>da</strong>pir <strong>da</strong> uku radioxazebSi gamoiyeneba L<br />

diapazoni. 1 0 -iani mimarTulobis diagramis gaangariSebuli<br />

farTisaTvis L diapazonis bortuli<br />

antenis zoma Seadgens <strong>da</strong>axloebiT 14 m-s. ufro<br />

viwro sxivebisaTvis (0,5 0 <strong>da</strong> naklebi) antenis zoma<br />

mkveTrad izrdeba <strong>da</strong> aWarbebs praqtikuli<br />

realizaciis saSualebebs uaxloesi momavlisaTvis.<br />

185


literatura<br />

1. g. murjikneli, T. vekua, a. robitaSvili.<br />

<strong>mobiluri</strong> fiWuri telekomunikacia. principebi<br />

<strong>da</strong> <strong>sistemebi</strong>. Tb., i/m `momavli<strong>da</strong>n~, 2006 w.,<br />

121 gv. il.<br />

2. personaluri <strong>telekomunikaciis</strong> fiWuri <strong>da</strong><br />

<strong>Tanamgzavruli</strong> <strong>sistemebi</strong> /n. TamazaSvilis, g.<br />

gabeskiria, n. goTua, T. vekua, T. kvinikaZe, i.<br />

kubecia, n. nozaZe, b. Rvinjilia, n. TamazaSvilis<br />

re<strong>da</strong>qciiT. Tb., gamomcemloba `codna 2000~.<br />

3. CDMA: прошлое, настояшее/Под ред. Л.Е. Варакина и<br />

Ю.С Шинакова. ­ М.: МАС, 2003. ­ 608 с.<br />

2. Варакин Л.Е. Системы связи с шумоподобными<br />

сигналами. ­ М.: Радио и связь, 1985.<br />

3. Rappoport T.S. Wireless Communications (Prinnciples end<br />

Practice). - New-York: IEEE Press, 1996. - 641 p.<br />

4. Lee William C.Y/ Overview of Cellular CDMA//IEEE Transactions<br />

on Vehicular Technology.- May 1991. -Vol. 40. - #2.<br />

5. Мохаммед Абдул Карим Аль­Сураби, Шинаков Ю.С.<br />

Асимптотическая оценка емкости сотовых систем связи<br />

с технологией CDMA//Радиотехника. ­ 2005. №10.<br />

6. Lee William C.Y. Mobile Communications Design<br />

Fun<strong>da</strong>mentals. Second Edition. - 1993/<br />

7. mokle cnobari <strong>telekomunikaciis</strong> Tanamedrove<br />

meTodebsa <strong>da</strong> sistemebSi. s. esakias re<strong>da</strong>qciiT.<br />

Tbilisi, 1998, `de<strong>da</strong>ena~.<br />

8. Громаков Ю.А. Современные технологии подвижной связи<br />

// Радио, № 5. 1997. С. 58­61.<br />

9. Ламекин В.Ф. Сотовая связь. ­ Ростов­на­Дону.: Феникс,<br />

1997.­172с.<br />

10. mokle cnobari <strong>telekomunikaciis</strong> Tanamedrove<br />

teqnologiebSi. l. adeiSvili, a. robitaSvili,<br />

186<br />

v. abulaZe, g. murjikneli, T. vekua, Tb. 2005,<br />

`cotne~.<br />

11. Громаков Ю. А. Стандарты и системи подвижной<br />

радиосвязи. М. Эеко­Трендз. 1997. 238с.<br />

12. Варакин Л.Е. и др. Интелектуалъная сеть: концепция и<br />

архитектура // Электросвязь. №1.1992.<br />

13. Chirte D., Closkey J. VSAT Networks architactures, Protocol<br />

and Management//IEEE Comms. #7. 1998.<br />

14. Варакин Л. Е. Интеллектуальная сеть: еволюция сетей и<br />

услуг связи.1992 № 1.<br />

187


ibeWdeba avtorTa mier warmodgenili saxiT<br />

ga<strong>da</strong>eca warmoebas 28.05.2009. xelmowerilia <strong>da</strong>sabeW<strong>da</strong>d<br />

15.06.2009. qaRaldis zoma 60X84 1/16. pirobiTi nabeWdi Tabaxi 12.<br />

tiraJi 100 egz.<br />

sagamomcemlo saxli `teqnikuri universiteti~, Tbilisi,<br />

kostavas 77<br />

gamomcemloba `momavli<strong>da</strong>n~,<br />

q. Tbilisi, 26 maisis moe<strong>da</strong>ni #1

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!