fizikis kursi

fizikis kursi fizikis kursi

01.03.2013 Views

Sesavali fizikis sagani, misi kavSiri teqnikasTan fizika aris mecniereba, romelic Seiswavlis materiis moZraobis umartives da uzogades formebs da maT urTierTgardaqmnas. cnobilia materiis ori saxe: nivTiereba da veli. materiis pirvel saxes _ nivTierebas miekuTvnebian atomebi, molekulebi da maTgan agebuli sxeulebi. materiis meore saxes qmnian gravitaciuli, eleqtromagnituri da sxva velebi. adre fiqrobdnen, rom nivTierebas diskretuli agebuleba aqvs, veli ki uwyvetia. Semdgom aRmoCnda, rom materiis orive saxes erTdroulad axasiaTebs rogorc diskretuloba, ise uwyvetoba _ rac materiis ZiriTadi Tvisebaa. nebismieri movlena, materiis yoveli cvlileba warmoebs sivrcesa da droSi. sivrce da dro materiis arsebobis formebia. fizika SeiZleba gavyoT or nawilad _ klasikurad da kvanturad. klasikuri fizika Seiswavlis sinaTlis siCqaresTan SedarebiT mcire siCqareebis mqone makroskopiuli sxeulebis moZraobas. sinaTlis siCqaresTan maxlobeli siCqareebis mqone makroskopuli sxeulebis moZraobis kanonebs Seiswavlis relativisturi fizika. mikroskopiuli sxeulebis (atomebis da elementaruli nawilakebis) moZraobis Sesaswavlad klasikuri fizika (meqanika) ar gamodgeba, is icvleba kvanturi meqanikiT. fizikis aRmoCenebis safuZvelze warmoiSva da ganviTarda teqnikis mravali dargi. Tavis mxriv teqnika xels uwyobs fizikis ganviTarebas, aiaraRebs ra fizikas axali, srulyofili xelsawyoebiT da danadgarebiT. amgvarad, praqtikul moTxovnebs mivyavarT axal fizikur aRmoCenebamde da es aRmoCenebi xels uwyobs teqnikis winsvlas. fizika _ eqsperimentaluri mecnierebaa. eqsperimentaluri dakvirvebebi, gazomvebi da winaswar gamoTqmuli Teoriebi sabolood daiyvanebian fizikur sidideebsa da ricxvebs Soris urTierTdamokidebulebebze. amitom fizikis enaa maTematika. 5

fizikuri sidideebi, ganzomileba, erTeulTa sistemebi fizikuri sididis erTeuli ewodeba pirobiT SerCeul fizikur sidides, romelsac gaaCnia gansaxilveli obieqtis fizikuri Tvisebebi. erTeulTa sistema ewodeba fizikur sidideTa erTeulebis erTobliobas, romlebic SeirCevian dadgenili wesiT. mocemuli sistemis ZiriTadi erTeulebi ewodebaT sxvadasxvagvari fizikuri sidideebis erTeulebs, romlebic nebismierad airCevian am sistemis Sedgenisas, erTeulTa sistemas ewodeba absoluturi, Tu misi ZiriTadi erTeulebia sigrZis, masis da drois erTeulebi. warmoebuli erTeulebi iseT erTeulebs ewodebaT, romlebic dadgenilebi arian mocemuli sistemis sxva erTeulebiT fizikuri kanonebis safuZvelze da warmoadgenen ZiriTadi erTeulebis ganzomilebaTa xarisxebis namravls. fizikuri sidideebis ganzomileba ewodeba gamosaxulebas, romelic axasiaTebs fizikuri sididis kavSirs mocemuli sistemis ZiriTad erTeulebTan. es gamosaxuleba warmoadgens erTwevrs ZiriTadi erTeulebis simboloebis namravlis saxiT Sesabamis xarisxebSi. sidides ewodeba uganzomilebo (ganyenebuli), Tu mis ganzomilebaSi yvela ZiriTadi sidideebi Sedian nulovan xarisxebSi. magaliTad, Tanabarwrfivi moZraobis siCqarisTvis s v = , t ganzomileba Caiwereba dim −1 = LT , sididis erTeuli [v] = m . wm-1 . fizikuri sidideebis ZiriTadi erTeulebis garda SeiZleba gamoviyenoT jeradi da wiladi erTeulebi, romlebic miiRebian ZiriTadi erTeulebis 10-is romelime xarisxSi gamravlebiT an gayofiT. mamravlebi da TavsarTebi aTis jeradi da wilobrivi erTeulebis misaRebad (maTi dasaxelebebi) mocemulia cxrilSi 1. 1960 wels zoma-wonis I generalurma konferenciam miiRo dadgenileba erTeulTa saerTaSoriso (SI) sistemis SemoRebis Sesaxeb., 1971 wlidan zoma-wonis XIX konferenciaze miiRes axali ZiriTadi (meSvide) erTeuli moli da ori damatebiTi erTeuli radiani da steradiani. 6

fizikuri sidideebi, ganzomileba, erTeulTa sistemebi<br />

fizikuri sididis erTeuli ewodeba pirobiT SerCeul fizikur<br />

sidides, romelsac gaaCnia gansaxilveli obieqtis fizikuri Tvisebebi.<br />

erTeulTa sistema ewodeba fizikur sidideTa erTeulebis erTobliobas,<br />

romlebic SeirCevian dadgenili wesiT. mocemuli sistemis ZiriTadi<br />

erTeulebi ewodebaT sxvadasxvagvari fizikuri sidideebis erTeulebs,<br />

romlebic nebismierad airCevian am sistemis Sedgenisas, erTeulTa<br />

sistemas ewodeba absoluturi, Tu misi ZiriTadi erTeulebia sigrZis,<br />

masis da drois erTeulebi.<br />

warmoebuli erTeulebi iseT erTeulebs ewodebaT, romlebic<br />

dadgenilebi arian mocemuli sistemis sxva erTeulebiT fizikuri<br />

kanonebis safuZvelze da warmoadgenen ZiriTadi erTeulebis<br />

ganzomilebaTa xarisxebis namravls.<br />

fizikuri sidideebis ganzomileba ewodeba gamosaxulebas, romelic<br />

axasiaTebs fizikuri sididis kavSirs mocemuli sistemis ZiriTad<br />

erTeulebTan. es gamosaxuleba warmoadgens erTwevrs ZiriTadi<br />

erTeulebis simboloebis namravlis saxiT Sesabamis xarisxebSi. sidides<br />

ewodeba uganzomilebo (ganyenebuli), Tu mis ganzomilebaSi yvela<br />

ZiriTadi sidideebi Sedian nulovan xarisxebSi. magaliTad,<br />

Tanabarwrfivi moZraobis siCqarisTvis<br />

s<br />

v = ,<br />

t<br />

ganzomileba Caiwereba<br />

dim<br />

−1<br />

= LT , sididis erTeuli [v] = m . wm-1 .<br />

fizikuri sidideebis ZiriTadi erTeulebis garda SeiZleba<br />

gamoviyenoT jeradi da wiladi erTeulebi, romlebic miiRebian ZiriTadi<br />

erTeulebis 10-is romelime xarisxSi gamravlebiT an gayofiT. mamravlebi<br />

da TavsarTebi aTis jeradi da wilobrivi erTeulebis misaRebad (maTi<br />

dasaxelebebi) mocemulia cxrilSi 1.<br />

1960 wels zoma-wonis I generalurma konferenciam miiRo<br />

dadgenileba erTeulTa saerTaSoriso (SI) sistemis SemoRebis Sesaxeb.,<br />

1971 wlidan zoma-wonis XIX konferenciaze miiRes axali ZiriTadi<br />

(meSvide) erTeuli moli da ori damatebiTi erTeuli radiani da<br />

steradiani.<br />

6

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!