fizikis kursi

fizikis kursi fizikis kursi

01.03.2013 Views

energiis Senaxvis kanoni da drois erTgvarovneba sxeulebis (nawilakebis) sruli meqanikuri energia konservatorul ZalTa velSi gamoisaxeba Semdegnairad: sadac W + k p p = W + W W gare , k W _ sistemis kinetikuri energiaa p W _ sxeulebis (nawilakebis) urTierTqmedebis energia erTmaneTTan, k W g _ nawilakebis (sxeulebis) urTierTqmedebis potenciuri energia gare sxeulebTan. davuSvaT, sistemaSi Semaval sxeulebze garda konservatoruli Zalebisa, moqmedeben agreTve arakonservatoruli Zalebic. arakonservatoruli Zalebis muSaoba tolia sruli energiis cvlilebis: dA = dW , sadac dA - arakonservatoruli Zalebis muSaobaa, dW − sruli energiis cvlileba. rodesac dA = 0 , dW = 0 da miviRebT: k p p W + W + W = const p Tu sistema Caketilia, W = 0 da energiis Senaxvis kanoni miiRebs k p saxes W = W + W = const gare da gamoiTqmeba: Caketilis sistemis sruli meqanikuri energia mudmivi sididea _ ar icvleba droSi. energiis mudmivobis kanoni bunebis fundamentaluri kanonia, dakavSirebulia drois erTgvarovnebasTan. magaliTad, Tavisufali vardnis dros simZimis ZalTa velSi, sxeulis siCqare da Tavisufali vardnis xangrZlivoba damokidebulia sxeulis sawyis siCqareze da ara im drois momentze, roca is iwyebs vardnas (diliT Tu saRamos). impulsis Senaxvis kanoni da sivrcis erTgvarovneba sxeulebis (nawilakebis) sistemis moZraobis gantolebas, romelzec moqmedeben gareSe Zalebi, aqvs saxe 49 gare

d p dt = 50 ∑ sadac p sistemis impulsia, ∑ gare i Zalebis tolqmedi. ∑ gare i F gare i F - sistemaze momqmedi gareSe Tu sistema Caketilia, F = 0, p = const , rac warmoadgens impulsis Senaxvis kanons, romelic Semdegnairad gamoiTqmeba: Caketili sistemis impulsi mudmivi sididea. impulsis mudmivobis kanoni bunebis fundamentaluri kanonia. is Sedegia sivrcis erTgvarovnebis, rac dakavSirebulia im faqtTan, rom Caketili sistemis fizikuri Tvisebebi da misi moZraobis kanonebi ar aris damokidebuli koordinatTa sistemis saTavis mdebareobis arCevaze. reaqtiuli moZraoba impulsis mudmivobis kanonis damtkicebas teqnikaSi warmoadgens reaqtiuli moZraoba. sxeulis moZraobas, romelic aRiZvreba misgan gamotyorcnili nawilakebis reaqciis xarjze, reaqtiuli moZraoba ewodeba. gamotyorcnili nawilakebis (gazebis) nakadis reaqciis Zala sxeuls (raketas) aniWebs aCqarebas, romelic mimarTulia gamotyorcnili gazebis moZraobis sawinaaRmdegod. meSCerskis mier miRebuli cvladi masis sxeulis moZraobis gantolebaa: sadac F - gareSe Zalaa, xolo Tu F = 0, vRebulobT m a = F + dv dm m = −u , dt dt saidanac reaqtiuli moZraobis siCqare Fn dm F n = −u -s reaqtiuli Zala ewodeba. dt dm v = −u∫ = −u ln m + c m sawyisi pirobebis gamoyenebiT C = u lnm0 ( m0 − sastarto masaa), da

energiis Senaxvis kanoni da drois erTgvarovneba<br />

sxeulebis (nawilakebis) sruli meqanikuri energia konservatorul<br />

ZalTa velSi gamoisaxeba Semdegnairad:<br />

sadac<br />

W +<br />

k p p<br />

= W + W W gare ,<br />

k<br />

W _ sistemis kinetikuri energiaa<br />

p<br />

W _ sxeulebis (nawilakebis) urTierTqmedebis energia erTmaneTTan,<br />

k<br />

W g _ nawilakebis (sxeulebis) urTierTqmedebis potenciuri energia<br />

gare sxeulebTan.<br />

davuSvaT, sistemaSi Semaval sxeulebze garda konservatoruli<br />

Zalebisa, moqmedeben agreTve arakonservatoruli Zalebic.<br />

arakonservatoruli Zalebis muSaoba tolia sruli energiis cvlilebis:<br />

dA = dW ,<br />

sadac dA - arakonservatoruli Zalebis muSaobaa,<br />

dW − sruli energiis cvlileba.<br />

rodesac dA = 0 , dW = 0 da miviRebT:<br />

k p p<br />

W + W + W = const<br />

p<br />

Tu sistema Caketilia, W = 0 da energiis Senaxvis kanoni miiRebs<br />

k p<br />

saxes W = W + W = const<br />

gare<br />

da gamoiTqmeba: Caketilis sistemis sruli meqanikuri energia<br />

mudmivi sididea _ ar icvleba droSi.<br />

energiis mudmivobis kanoni bunebis fundamentaluri kanonia,<br />

dakavSirebulia drois erTgvarovnebasTan. magaliTad, Tavisufali<br />

vardnis dros simZimis ZalTa velSi, sxeulis siCqare da Tavisufali<br />

vardnis xangrZlivoba damokidebulia sxeulis sawyis siCqareze da ara im<br />

drois momentze, roca is iwyebs vardnas (diliT Tu saRamos).<br />

impulsis Senaxvis kanoni da sivrcis erTgvarovneba<br />

sxeulebis (nawilakebis) sistemis moZraobis gantolebas, romelzec<br />

moqmedeben gareSe Zalebi, aqvs saxe<br />

49<br />

gare

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!