fizikis kursi

fizikis kursi fizikis kursi

01.03.2013 Views

Zalur vels erTgvarovani ewodeba, Tu velis nebismier wertilebSi nawilakze momqmedi Zalebi erTnairia sididiT da mimarTulebiT. ⎛ dF ⎞ droSi ucvlel-mudmiv vels ⎜ = 0⎟ ⎝ dt ⎠ ⎛ dF ⎞ cvlads ⎜ ≠ 0⎟ − ⎝ dt ⎠ arastacionaruli. disipatiuri Zalebi 39 stacionaruli ewodeba, xolo Zalebs ewodebaT disipatiuri, Tu maTi Sesrulebuli muSaoba, Caketil sistemaSi nebismieri moZraobisas uaryofiTia. aseTia winaaRmdegobis, xaxunis Zala. aseTi Zalebis sidide damokidebulia rogorc sxeulebis konfiguraciaze, aseve sxeulebis fardobiT siCqareze. isini yovelTvis mimarTulia nawilakebis (sxeulebis) siCqaris sawinaaRmdegod da iwveven maT damuxruWebas. potenciuri energia sxeulebis (nawilakebis) sistemis potenciuri energia ganisazRvreba maTi urTierTmdebareobiT da damokidebulia sxeulebs (wertilebs) Soris momqmedi konservatoruli Zalebis xasiaTze. ganmartebis Tanaxmad, is warmoadgens wertilTa koordinatebis funqcias u = u( x, y, z) . Tu Cven velis yovel wertils SevusabamebT aseT funqcias u(x,y,z) = u(r), maSin velis Zalebis mier Sesrulebuli muSaoba toli iqneba am funqciis Semcirebis. aseT funqcias uwodeben da utoleben potenciur energias. amgvarad, sxeulis (nawilakis) gadaadgilebisas X RerZis gaswvriv X 1 wertilidan X 2 –Si, Sesrulebuli muSaoba Cveni ganmartebis Tanaxmad, iqneba x2 p p A12 = ∫ F( x) dx = −( W ( x2) −W ( x1) ) x 1 potencialuri energia _ sxeulis (nawilakebis) urTierTqmedebis energiaa konservatorul velTan. is damokidebulia am velSi nawilakis mdebareobaze.

Zala da potenciuri energia davuSvaT, urTierTqmedebis konservatoruli F Zalis moqmedebiT nivTieri wertili asrulebs dr gadaadgilebas, F Zalis Sesrulebuli muSaoba Caiwereba dA = 40 ( Fd r meores mxriv, potenciuri energia Semcirdeba imave sididiT. amitom p ( Fdr) = Fdrcosα = Frdr = −dW , ( Fr = F cosα ) p p dW Frdr = −dW da Fr = − dr e.i. Zalis gegmili dr mimarTulebaze udris potenciuri energiis warmoebuls imave mimarTulebiT. skalaruli W funqciis warmoebuls im mimarTulebiT, romliskenac warmoebuli udidesia, am funqciis gradienti ewodeba _ grad W. funqciis gradienti aris veqtori, romlis gaswvriv am funqciis zrdis siCqare maqsimaluria da sididiT tolia am mimarTulebiT funqciis cvlilebisa manZilis erTeulze, veqtorulad: ) p F = −gradW niSani minusi aCvenebs, rom Zala mimarTulia potencialuri energiis Semcirebis mimarTulebiT. simbolo (ortebi). p p p p ∂W ∂W ∂W grad W = i + i + k ∂x ∂y ∂z p gradW -Ti aRniSnulia jami: sadac i , j, k − koordinatTa RerZebis erTeulovani veqtorebia w funqciis gradientis gegmilebi RerZebze konservatoruli p ∂W Zalebis SemTxvevaSi iqnebian , ∂x dagegmilebiT miviRebT: F x ∂W = − ∂x p , F x ∂W = − ∂y p , F x ∂ p W ∂y ∂W = − ∂z p ∂W , ∂z p , amitom F −gradW p = RerZebze

Zala da potenciuri energia<br />

davuSvaT, urTierTqmedebis konservatoruli F Zalis moqmedebiT<br />

nivTieri wertili asrulebs dr gadaadgilebas, F Zalis Sesrulebuli<br />

muSaoba Caiwereba<br />

dA =<br />

40<br />

( Fd<br />

r<br />

meores mxriv, potenciuri energia Semcirdeba imave sididiT.<br />

amitom<br />

p<br />

( Fdr) = Fdrcosα<br />

= Frdr<br />

= −dW<br />

, ( Fr = F cosα<br />

)<br />

p<br />

p<br />

dW<br />

Frdr = −dW<br />

da Fr = −<br />

dr<br />

e.i. Zalis gegmili dr mimarTulebaze udris potenciuri energiis<br />

warmoebuls imave mimarTulebiT. skalaruli W funqciis warmoebuls im<br />

mimarTulebiT, romliskenac warmoebuli udidesia, am funqciis gradienti<br />

ewodeba _ grad W.<br />

funqciis gradienti aris veqtori, romlis gaswvriv am funqciis<br />

zrdis siCqare maqsimaluria da sididiT tolia am mimarTulebiT<br />

funqciis cvlilebisa manZilis erTeulze, veqtorulad:<br />

)<br />

p<br />

F = −gradW<br />

niSani minusi aCvenebs, rom Zala mimarTulia potencialuri<br />

energiis Semcirebis mimarTulebiT. simbolo<br />

(ortebi).<br />

p<br />

p<br />

p<br />

p ∂W<br />

∂W<br />

∂W<br />

grad W = i + i + k<br />

∂x<br />

∂y<br />

∂z<br />

p<br />

gradW -Ti aRniSnulia jami:<br />

sadac i , j,<br />

k − koordinatTa RerZebis erTeulovani veqtorebia<br />

w funqciis gradientis gegmilebi RerZebze konservatoruli<br />

p<br />

∂W<br />

Zalebis SemTxvevaSi iqnebian ,<br />

∂x<br />

dagegmilebiT miviRebT:<br />

F x<br />

∂W<br />

= −<br />

∂x<br />

p<br />

,<br />

F x<br />

∂W<br />

= −<br />

∂y<br />

p<br />

,<br />

F x<br />

∂ p<br />

W<br />

∂y<br />

∂W<br />

= −<br />

∂z<br />

p<br />

∂W<br />

,<br />

∂z<br />

p<br />

,<br />

amitom<br />

F −gradW<br />

p<br />

= RerZebze

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!