27.02.2013 Views

Ludwig Feuerbach e la natura non umana. Ricostruzione

Ludwig Feuerbach e la natura non umana. Ricostruzione

Ludwig Feuerbach e la natura non umana. Ricostruzione

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

AL CUORE DEL CRISTIANESIMO: LA TRINITÀ 55<br />

glio è vero figlio, <strong>la</strong> generazione è a Dio applicata in senso proprio-<br />

Di S. Agostino per es. cita:<br />

Si ergo Filius alterius est substantiae quam Pater, monstrum gene­<br />

ra v i t Pater. Quando enim creatura i. e. mulier parit quod <strong>non</strong> est homo, mon­<br />

strum dicitur.<br />

e ancora dello stesso:<br />

Numquid ego, qui alios parere facio, ipse <strong>non</strong> pariam? dicit Dominus 66 .<br />

È impossibile che sia privo di fecondità colui che è <strong>la</strong> fonte di ogni fe­<br />

condità, <strong>non</strong> può <strong>non</strong> essere padre in senso proprio il padre di tutti i<br />

viventi. Un passo riportato dal Damasceno lo afferma esplicitamente:<br />

Impossibile est Deum fecunditate <strong>natura</strong>li destitutum esse dice­<br />

re ... fecunditas in eo sita est, ut ex ipso, h. e. e propria substantia secundum<br />

<strong>natura</strong>m simile generat.<br />

A questo proposito <strong>Feuerbach</strong> annota anche l'affermazione di Atanasio<br />

secondo cui « se Dio <strong>non</strong> avesse <strong>la</strong> forza di generare, <strong>non</strong> avrebbe nep­<br />

pure quel<strong>la</strong> di creare » 67 .<br />

Se però il termine ' figlio ', ' generare ' sono usati in senso proprio,<br />

questo <strong>non</strong> significa che avvenga <strong>la</strong> stessa cosa come nell'uomo. Ci sona<br />

infatti molte forme di generazione; Gregorio Nisseno ne aveva distinto<br />

per es. quattro:<br />

1. quel<strong>la</strong> che consiste in arte e materia, come per le case;<br />

2. quel<strong>la</strong> che riguarda ciò che proviene da <strong>natura</strong> e materia, come<br />

per gli esseri animati;<br />

3. quel<strong>la</strong> che deriva dall'emanazione del<strong>la</strong> materia, come per i<br />

raggi del sole;<br />

4. <strong>la</strong> produzione spirituale, in cui il principio è sì senza mate­<br />

ria e corpo, ma l'effetto cade sotto i sensi e avviene median­<br />

te il corpo, come quando lo spirito proferisce parole 68 .<br />

66 Ivi, 23r [cfr. T. D., II, 1. V, e. VII, § III, p. 516 e § VII, p. 519. Sul<br />

senso proprio del<strong>la</strong> generazione in Dio verte tutto il cap. VII, qui attentamente<br />

studiato].<br />

67 Ivi, 23 V [cfr. T. D., II, 1. V, e. VI, § Vili, p. 512).<br />

68 Ivi, 23'" [cfr. T. D., II, 1. V, e. VI, § XI, pp. 513-14]. L'elenco è riportata,<br />

da <strong>Feuerbach</strong> in tedesco.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!