qarTulSi Semosuli sparsuli leqsikaa.pdf
qarTulSi Semosuli sparsuli leqsikaa.pdf qarTulSi Semosuli sparsuli leqsikaa.pdf
Zveli qarTuli enis leqsikonis mixedviT sarangi niSnavs — laSqris meTaurs [abulaZe 1973]. sarangi, garkveuli fonetikur-semantikuri cvlilebiT, momdinareobs sparsuli samxedro terminidan ﮓﻨهﺮﺳ [sarhang]. misi mniSvnelobaa — mebrZoli, laSqris meTauri...[rubinCiki 1983]. igi Sedgeba ori wevrisgan: 1. ﺮﺳ [sar] — Tavi da ﮓﻨه [hang] — laSqari. sityvasityviT — laSqris meTauri. sarangi jer kidev `vefxistyaosanSi~ gvxvdeba (`Sors uarebdes sarangni, xelTa aqvs maT abjaria,~ [rusTaveli 1966; 1460/2/] Semdegi mniSvnelobiT — wesrigis damcveli [abulaZe 1967]. siabandi siabandi // siafandi: — `iSkilbazebis damxmare kaci~ [griSaSvili 1997]. iSkilbazi ki amave leqsikonSi asea axsnili — oinbazi, matyuara... (ix. iSkilbazi). siabandi // siafandi Jargonuli terminia, `ixmareba `tyuilisa~ da `matyuaras~ mniSvnelobiT [bregaZe 2005]. sparsul enaSi aris kompoziti ﺪﻨﺑ ﻩﺎﻴﺳ [siyâhband], romlis mniSvnelobebia: saubr. qurdbacaca, jibgiri; matyuara, TaRliTi; Suleri kompozitis wevrebia — ﻩ ﺎﻴﺳ [siyâh — Savi da ﺪﻨﺑ [band] — ﻦﺘﺴﺑ [bastan] — `Sekvra~... zmnis awmyo drois fuZe. qarTuli siabandi // siafandi da sparsuli ﺪﻨﺑ ﻩﺎﻴﺳ [siyâhban], garkveuli semantikuri da fonetikuri cvlilebiT, erTi da igive leqsemebia. simqaSi simqaSi —`oqromWedlebis iaraRi; mavTulis gamosawevi; brtyelpiriani maSa. simis gamomwevi (imer. qa- Cva), qaSi (spars.)~ [griSaSvili 1997]. 84
simqaSi analogiuri mniSvnelobis mqone Semdegi sparsuli rTuli siytyvaa — ﺶﮑﻤﻴﺳ [sīmkeš // sīmkaš]. CvenTvis saintereso leqsikuri erTeuli Sedgeba ori elementisgan — ﻢﻴﺳ [sīm] — simi, mavTuli da ﺶﮐ [keš // kaš] — نﺪﻴﺸﮐ [kešīdan // kašīdan] — `gaweva~... zmnis awmyo drois fuZe. sityvasityviT — simis gasaqaCi. siraCxana siraCxana // sirajxana — `qarulad naTargmn m. gorkis `dedaSi~ siraCxana yvelgan naxmaria, rogorc Rvinis gamyidavi mikitani, maSin rodesac siraCxana adgilia, sadac sul gansakuTrebuli sirajebi arian da RviniT vaWroben. iyo avlabris TavdaRmarTSi meRvineTa kuTxe, meRvineTa ubani. `oTaxi TiTqmis droebiT sirajxanad gadaiqca~ (`kreb.~ 1871w. #111, gv. 27; gogoli, gv. 387. `Питейныи дом~)~...[griSaSvili 1997]. sirajxana (siraCxana n.b.) — (Zv.) sirajis duqani, Rvinis savaWro [q e g l 1986]. sirajxana // siraCxana sparsuli kompozitia da Sedgeba sami elementisgan _ arab.spars. ﻩﺮﻴﺷ [ŝire] _ 1. wveni; 2. Rvino; 3. alkoholuri sasmeli... Ci (ci) Turq. xeloba-profesiis mawarmoebeli sufiqsi da ﻪﻧﺎﺧ [xâna/e/] _ saxli, mTlianobaSi _ samikitno. (ix. barTaia 2002). gasaTvaliswinebelia isic, rom TbilisSi iyo sarajxana _ ﻪﻧﺎﺧ جاﺮﺳ [sarrajxâna/e/] _ meunagiris saxli (arab. spars. جاﺮﺳ [sarraj] _ unagiri, ﻪﻧﺎﺧ spars. [xâna/e/] _ saxli), romelic, SesaZlebelia, axali SinaarsiT (samikitno) datvirTuliyo. siraji siraji — `biTumaT Rvinoebis gamyidavi duqanSi. samikitno mikitani ki Rvinosac hyidis da `Rvinos Sesatanebel~ sauzmesac~. (Siraj) meRvine, biTumiT movaWre~ [griSaSvili 1997]. 85
- Page 33 and 34: iTuridan wrmoebuli biTuroba qarTuli
- Page 35 and 36: givrad qaRaldis TamaSoba Semovida (
- Page 37 and 38: `qalaquri leqsikonis~ avtori sworad
- Page 39 and 40: dagazuli dagazuli — `dakawruli~ [
- Page 41 and 42: fonetikuri procesi aseTi iqneba: da
- Page 43 and 44: Tuli sityvis pirveli elementia مد
- Page 45 and 46: Semdegi semantikuri datvirTviT —
- Page 47 and 48: dilxori momdinarea Semdegi sparsuli
- Page 49 and 50: Tuli sityvis pirveli komponentia و
- Page 51 and 52: aRvniSnavT, rom CvenTvis xelmisawvd
- Page 53 and 54: sparsul enaSi aris leqsema ﮏﺷر
- Page 55 and 56: zizmzimi — CoCqoli, Jriamuli, zri
- Page 57 and 58: T ط , ت Talari Talari — 1. vazi
- Page 59 and 60: Tarsi Tarsi — `Tarsi saqme! Tarsi
- Page 61 and 62: meti sizustiT aris ganmartebuli es
- Page 63 and 64: kisadari Semdegi sparsuli rTuli sit
- Page 65 and 66: [va] — kavS. da da mesame — ت
- Page 67 and 68: maza — sanukvari saWmeli sanukvar
- Page 69 and 70: Cangali sparsulad iwereba da ikiTxe
- Page 71 and 72: marTlac, sparsul enaSi aris Txzuli
- Page 73 and 74: warmoqmnili sityvis pirveli element
- Page 75 and 76: elementisgan — دﺮﻧ [nard]
- Page 77 and 78: niazi niazi — `interesi. `wawalma
- Page 79 and 80: ojaxqori Txzuli sityvaa — رﻮآ
- Page 81 and 82: asti anlogiuri formisa da Sinaarsis
- Page 83: arab. spars. خﻼﺳ [sallâx] —
- Page 87 and 88: farebeli; kedelze Camosakidi moqarg
- Page 89 and 90: sabas ganmartebiT tarxuna-s tegani
- Page 91 and 92: fandi fandi — `toli. Sesaferi. `s
- Page 93 and 94: farfari farfari — `imosebi zariTa
- Page 95 and 96: aSkaraa, rom fexambari modis ﺮﺒ
- Page 97 and 98: gamoxatuli emblema~. `visaca gsurs
- Page 99 and 100: fiSqari fiSqari — `Rvinis dalali,
- Page 101 and 102: qalanTari sparsuli warmoqmnili sity
- Page 103 and 104: qargali — [sp.] xelosani, romelma
- Page 105 and 106: ﺶﮐ ﻪﻨﺷﺎﭘ [pâšnakaš
- Page 107 and 108: amdenadac qarTulSi labialuri da vel
- Page 109 and 110: tikuri varianti — gufTa da miTiTe
- Page 111 and 112: SevniSnavT, rom `qalaqur leqsikonSi
- Page 113 and 114: Samaia — [sp.] Tevzi kobrisebrTa
- Page 115 and 116: vuwodebT, amiT gvinda misi uaRresi
- Page 117 and 118: Silaflavi `qalaqur leqsikonSi~ es s
- Page 119 and 120: C چ Cadri Cadri — `TeTri wamosas
- Page 121 and 122: Cara sparsulad iwereba da ikiTxeba
- Page 123 and 124: sawev-gadmosawevi iaraRi~) CvenTvis
- Page 125 and 126: es sityva Sedgeba ori elementisagan
- Page 127 and 128: xamxalaTi xamxalaTi — `axali, ubr
- Page 129 and 130: xatqeSi aris sparsuli kompoziti —
- Page 131 and 132: xuruSi xuruSi — `1. flavis yovelg
- Page 133 and 134: jamadari jamadari — `mosamsaxurea
simqaSi analogiuri mniSvnelobis mqone Semdegi<br />
<strong>sparsuli</strong> rTuli siytyvaa — ﺶﮑﻤﻴﺳ [sīmkeš // sīmkaš].<br />
CvenTvis saintereso leqsikuri erTeuli Sedgeba<br />
ori elementisgan — ﻢﻴﺳ [sīm] — simi, mavTuli da ﺶﮐ [keš //<br />
kaš] — نﺪﻴﺸﮐ [kešīdan // kašīdan] — `gaweva~... zmnis awmyo<br />
drois fuZe. sityvasityviT — simis gasaqaCi.<br />
siraCxana<br />
siraCxana // sirajxana — `qarulad naTargmn m. gorkis<br />
`dedaSi~ siraCxana yvelgan naxmaria, rogorc Rvinis<br />
gamyidavi mikitani, maSin rodesac siraCxana adgilia,<br />
sadac sul gansakuTrebuli sirajebi arian da RviniT<br />
vaWroben. iyo avlabris TavdaRmarTSi meRvineTa kuTxe,<br />
meRvineTa ubani. `oTaxi TiTqmis droebiT sirajxanad<br />
gadaiqca~ (`kreb.~ 1871w. #111, gv. 27; gogoli, gv. 387.<br />
`Питейныи дом~)~...[griSaSvili 1997].<br />
sirajxana (siraCxana n.b.) — (Zv.) sirajis duqani,<br />
Rvinis savaWro [q e g l 1986].<br />
sirajxana // siraCxana <strong>sparsuli</strong> kompozitia da<br />
Sedgeba sami elementisgan _ arab.spars. ﻩﺮﻴﺷ [ŝire] _<br />
1. wveni; 2. Rvino; 3. alkoholuri sasmeli... Ci (ci) Turq.<br />
xeloba-profesiis mawarmoebeli sufiqsi da ﻪﻧﺎﺧ<br />
[xâna/e/] _ saxli, mTlianobaSi _ samikitno. (ix. barTaia<br />
2002).<br />
gasaTvaliswinebelia isic, rom TbilisSi iyo sarajxana<br />
_ ﻪﻧﺎﺧ جاﺮﺳ [sarrajxâna/e/] _ meunagiris saxli (arab.<br />
spars. جاﺮﺳ [sarraj] _ unagiri, ﻪﻧﺎﺧ spars. [xâna/e/] _<br />
saxli), romelic, SesaZlebelia, axali SinaarsiT (samikitno)<br />
datvirTuliyo.<br />
siraji<br />
siraji — `biTumaT Rvinoebis gamyidavi duqanSi. samikitno<br />
mikitani ki Rvinosac hyidis da `Rvinos Sesatanebel~<br />
sauzmesac~. (Siraj) meRvine, biTumiT movaWre~<br />
[griSaSvili 1997].<br />
85