qarTulSi Semosuli sparsuli leqsikaa.pdf
qarTulSi Semosuli sparsuli leqsikaa.pdf qarTulSi Semosuli sparsuli leqsikaa.pdf
gaweuli akademikos mzia andronikaSvils, magram mis mier etimologizebuli sityvebi moicavs qarTul saliteraturo ZeglebSi XVI saukunemde dadasturebul leqsikur erTeulebs da rogorc Tavad mecnieri aRniSnavs — `sparsuli warmomavlobis leqsika kidev ufro meti raodenobiT gvxvdeba XVI saukunis Semdegdroindel, e.w. aRorZinebis epoqis ZeglebSi; misi Seswavla momavlis saqmea.~ [andronikaSvili 1996; 12]. aRniSnul periodSi leqsika Semodioda rogorc zepiri, ise werilobiTi gziT. aqve erT garemoebas unda mieqces yuradReba: am drois qarTul literaturaSi sparsuli leqsika xSirad uTargmneladac aris gadmosuli, rasac akademikosi daviT kobiZe `ucnaurobad~ miiCnevs [kobiZe 1978; 129]. aRniSnuli periodis qarTul-sparsul enobriv urTierTobebs Tavis sadisertacio naSromSi yuradReba miaqcia aleqsandre WuluxaZem [WuluxaZe 2008; 88]. ukve saukuneebia, rac arabuli leqsika qceulia sparsuli leqsikuri fondis organul nawilad. bunebrivia, mas gverds ver avuvlidiT da am rigis sityvebi, uaRresad pirobiTad, arabul-sparsuli leqsikis saxelwodebiT, naSromSi calke gamovyaviT, radgan maTi da, saerTod, arabuli leqsikis didi nawili swored sparsulis gziT aris Semosuli qarTulSi. naSromSi aseve calkea gamoyofili Turqul—sparsuli leqsika, Tumca am tipis erTeulebi mcire raodenobiT dadasturda. TiTqmis yvela is arabuli leqsikuri erTeuli, romelic saerToa sparsul-qarTulisTvis, aseve saerTo aRmoCnda Turqul-qarTulis- Tvis. saWiroebis SemTxvevaSi mogvyavs maTi Turquli variantebic. leqsikonSi gvxvdeba saerTo sparsul-somxuri sityvebic, romelTa moZraobis dadgena orive mimar- TulebiT erTnairad sainteresoa. 6
sul ganxilulia 468 leqsikuri erTeuli, aqedan uSualod sparsulia — 297, arabul-sparsuli — 156 da Turqul-sparsuli — 16. qalaquri metyvelebis leqsikidan nawilma saliteraturo enisken gaikafa gza, nawili calkeuli kilokavebisa da Jargonis sakuTreba gaxda, xolo nawili qarTuli enis leqsikuri fondis arqivs Cabarda. vfiqrobT, mocemuli masala mravalmxriv iqneba saintereso rogorc qarTul-sparsul enobriv urTierTobaTa, ise, zogadad — enTmecnierebis problemebiT dainteresebul mkvlevrebisTvis. ra Tqma unda, aRorZinebis xanisa Tu mas Semdeg, qarTulSi Semosuli sparsuli leqsika mxolod `qalaquri leqsikoniT~ ar Semoifargleba da igi momavalSi specialistTa farTo dainteresebis sagnad iqceva. sparsuli leqsikonebidan ZiriTadad vsargeblobdiT dehxodasa [dehxoda 1372] da moinis [moini 1375], agreTve bolo xanebSi gamocemuli sxva da sxava sparsuli leqsikonebiT. sayuradRebo SeniSvnebisa da rCevebisTvis madlierebis grZnobas gamovxatavT fati anTaZis, lili Jor- Jolianisa da aleqsandre WuluxaZis mimarT. 7 prof. nomad barTaia Tbilisi, 2010
- Page 1 and 2: qarTulSi Semosuli sparsuli leqsika
- Page 3 and 4: ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilis
- Page 5: winasityvaoba cnobilia, Tu ra didi
- Page 11 and 12: a ا abiabrueben abiabrueben — `a
- Page 13 and 14: avara — [sp.] usaqmod moxetiale.
- Page 15 and 16: ambarCa — farRuli, maniaki [Cubin
- Page 17 and 18: aSkaraa, rom qarTuli da sparsuli an
- Page 19 and 20: asxabadi `qalaqur leqsikonSi~ asxab
- Page 21 and 22: aqandaz-i — [sp.] patara niCabi n
- Page 23 and 24: ﺮﻴﮔدﺎﺑ [bâdgīr] — II
- Page 25 and 26: andi — 1. wvrili Toki an Tasma ri
- Page 27 and 28: asta basta — `am sityvas TuluxCeb
- Page 29 and 30: esas (`sadao mflobeloba~) mesamed s
- Page 31 and 32: eCara momdinareobs sparsuli warmoqm
- Page 33 and 34: iTuridan wrmoebuli biTuroba qarTuli
- Page 35 and 36: givrad qaRaldis TamaSoba Semovida (
- Page 37 and 38: `qalaquri leqsikonis~ avtori sworad
- Page 39 and 40: dagazuli dagazuli — `dakawruli~ [
- Page 41 and 42: fonetikuri procesi aseTi iqneba: da
- Page 43 and 44: Tuli sityvis pirveli elementia مد
- Page 45 and 46: Semdegi semantikuri datvirTviT —
- Page 47 and 48: dilxori momdinarea Semdegi sparsuli
- Page 49 and 50: Tuli sityvis pirveli komponentia و
- Page 51 and 52: aRvniSnavT, rom CvenTvis xelmisawvd
- Page 53 and 54: sparsul enaSi aris leqsema ﮏﺷر
- Page 55 and 56: zizmzimi — CoCqoli, Jriamuli, zri
sul ganxilulia 468 leqsikuri erTeuli, aqedan<br />
uSualod <strong>sparsuli</strong>a — 297, arabul-<strong>sparsuli</strong> — 156 da<br />
Turqul-<strong>sparsuli</strong> — 16.<br />
qalaquri metyvelebis leqsikidan nawilma saliteraturo<br />
enisken gaikafa gza, nawili calkeuli kilokavebisa<br />
da Jargonis sakuTreba gaxda, xolo nawili<br />
qarTuli enis leqsikuri fondis arqivs Cabarda.<br />
vfiqrobT, mocemuli masala mravalmxriv iqneba<br />
saintereso rogorc qarTul-sparsul enobriv urTierTobaTa,<br />
ise, zogadad — enTmecnierebis problemebiT<br />
dainteresebul mkvlevrebisTvis.<br />
ra Tqma unda, aRorZinebis xanisa Tu mas Semdeg,<br />
<strong>qarTulSi</strong> <strong>Semosuli</strong> <strong>sparsuli</strong> leqsika mxolod `qalaquri<br />
leqsikoniT~ ar Semoifargleba da igi momavalSi<br />
specialistTa farTo dainteresebis sagnad iqceva.<br />
<strong>sparsuli</strong> leqsikonebidan ZiriTadad vsargeblobdiT<br />
dehxodasa [dehxoda 1372] da moinis [moini 1375],<br />
agreTve bolo xanebSi gamocemuli sxva da sxava <strong>sparsuli</strong><br />
leqsikonebiT.<br />
sayuradRebo SeniSvnebisa da rCevebisTvis madlierebis<br />
grZnobas gamovxatavT fati anTaZis, lili Jor-<br />
Jolianisa da aleqsandre WuluxaZis mimarT.<br />
7<br />
prof. nomad barTaia<br />
Tbilisi, 2010