qarTulSi Semosuli sparsuli leqsikaa.pdf
qarTulSi Semosuli sparsuli leqsikaa.pdf qarTulSi Semosuli sparsuli leqsikaa.pdf
1997 wels, saarqivo maslaze dayrdnobiT, filologiis doqtorma rusudan kusraSvilma gamoaqveyna saqarTvelos saxalxo poetis ioseb griSaSvilis (1889-1965) `qalaquri leqsikoni~, romelic mdidaria aRmosavluri, kerZod, sparsuli leqsikiT. aRniSnuli leqsikoni ar aris Semofargluli romelime epoqiT, magram masSi gansakuTrebiT areklili Cans sefianTa xanis (XVI-XVIII ss.) sparsul-qarTul enobriv urTierTobaTa kvali, romelic Tbilisur metyvelebaSi sakmaod daleqila. winamdebare wigni pirveli cdaa `qalaquri leqsikonis~ mixedviT sparsuli leqsikis warmoCenisa. naSromi mravalmxriv iqneba saintereso, rogorc qarTulsparsuli enobrivi urTierTobebiT dainteresebul pirTaTvis, ise, zogadad, enaTmecnier-mkvlevarTaTvis. « ﯼﺮﻬﺷ ﮓﻨهﺮﻓ» بﺎﺘﮐ دﻮﺟﻮﻣ ﯼﻮﻴﺷرﺁ ﻊﺑﺎﻨﻣ سﺎﺳا ﺮﺑ 1997 لﺎﺳ رد رﻮﺴﻓوﺮﭘ ﺶﺷﻮﮐ ﺎﺑ ( 1965- 1889) ﯽﻠﻳﻮﺷوﺎﺸﻳﺮﮔ ﺐﺳﻮﻳ ﯽﺟﺮﮔ رﻮﻬﺸﻣ ﺮﻋﺎﺷ ﻒﻴﻟﺎﺗ ﻪﺑ و ﯽﻗﺮﺷ تﺎﻐﻟ ظﺎﺤﻟ زا رﻮﮐﺬﻣ ﮓﻨهﺮﻓ . ﺪﺷ ﺮﺸﺘﻨﻣ و پﺎﭼ ﯽﻠﻳﻮﺷاﺮﺳﻮﮐ نادﻮﺳور ﻦﻳا رد ﻪﺘﻓر رﺎﮐ ﻪﺑ تﺎﻐﻟ ﺎﺗﺪﻤﻋ ﺪﻨﭼ ﺮه . ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻣ ﯽﻨﻏ رﺎﻴﺴﺑ ﯽﺳرﺎﻓ تﺎﻐﻟ صﻮﺼﺧ رﺎﺘﻔﮔ رد ﻪﮐ ،ﻪﻳﻮﻔﺻ ﺮﺼﻋ رد ﯽﻧﺎﺑز و ﯼﻮﻐﻟ تﺎﻃﺎﺒﺗرا ﻩرود ﻪﺑ صﻮﺼﺧ ﻪﺑ ،ﮓﻨهﺮﻓ ﻩﺪﺸﻧ دوﺪﺤﻣ صﺎﺧ ﻩرود نﺁ ﻪﺑ ﺎﻬﻨﺗ ﯽﻟو دﻮﺷ ﯽﻣ طﻮﺑﺮﻣ دﻮﺑ ﻪﺘﻓﺮﮔ ترﻮﺻ ﺲﻴﻠﻔﺗ . ﺖﺳا ﮓﻨهﺮﻓ» رد ﯽﺳرﺎﻓ تﺎﻐﻟ نﺪﻧﺎﻳﺎﻤﻧ ﻪﻨﻴﻣز رد ﻪﮐ ،ﺮﺿﺎﺣ بﺎﺘﮐ ،ﺖﺳا ﺪﻴﻣا ﻪﺑ ناﺪﻨﻣ ﻪﻗﻼﻋ ﯼرادﺮﺑ ﻩﺮﻬﺑ و ﻩدﺎﻔﺘﺳا ﺖﻬﺟ ، ﻩﺪﺷ ﻦﻳوﺪﺗ رﺎﺑ ﻦﻴﻟوا ﯼاﺮﺑ « ﯼﺮﻬﺷ . ددﺮﮔ ﻊﻗاو ﺪﻴﻔﻣ ﯽﺳﺎﻨﺷ نﺎﺑز ﺎﻣﻮﻤﻋ و ﯽﺟﺮﮔ و ﯽﺳرﺎﻓ ﯽﻧﺎﺑز ﻂﺑاور ﻞﺋﺎﺴﻣ redaqtori prof. lili JorJoliani recenzentebi: prof. fati anTaZe, prof. manana kvaWaZe filologiis doqt. qeTevan megreliSvili © Tbilisis universitetis gamomcemloba, 2010 ISBN 978-9941-13-180-6 4
winasityvaoba cnobilia, Tu ra didi Rvawli miuZRvis saxalxo poet ioseb griSaSvils (1889-1965) Zveli Tbilisis istoriis, kulturisa da yofis Seswavlis saqmeSi. am mxriv mis mier gaweuli Sromis gvirgvinad iqca poetis sicocxleSive gamoqveynebuli da ganZad qceuli `Zveli Tbilisis literaturuli bohema~ Tu sxva wignebi. magram irkveva, rom poetsa da mkvlevars `qalaquri leqsikonis~ saxiT momavali TaobebisTvis dautovebia aranaklebi ganZi, romelic, saarqivo masalaze dayrdnobiT, 1997 wels gamoaqveyna filologiis doqtorma rusudan kusraSvilma. isic cnobilia, Tu rogori mravalmxrivi da mWidro iyo urTierTobani qarTvel da iranel xalxebs Soris sefianTa xanaSi (XVI—XVIII ss.). am urTierTobebma sparsul nasesxobaTa siWarbiT, STambeWdavi asaxva pova qarTul enaSi, gansakuTrebiT ki Tbilisur metyvelebaSi. `qalaquri leqsikoni~ romelime epoqiT ar Semoifargleba, magram masSi gansakuTrebiT areklili Cans sefianTa xanis sparsul-qarTul enobriv urTierTobaTa kvali, romelic Tbilisur metyvelebaSi sakmaod daleqila. amis dasturia is, rom garkveuli nawili `qalaqur leqsikonSi~ Sesuli sityvebisa qarTul werilobiT ZeglebSi XVI saukunemde ar dasturdeba. qarTulSi Semosuli iranuli leqsikis (Zveli, sa- Sualo, axali) Seswavlis saqmeSi udidesi Sroma aqvs 5
- Page 1 and 2: qarTulSi Semosuli sparsuli leqsika
- Page 3: ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilis
- Page 7: sul ganxilulia 468 leqsikuri erTeul
- Page 11 and 12: a ا abiabrueben abiabrueben — `a
- Page 13 and 14: avara — [sp.] usaqmod moxetiale.
- Page 15 and 16: ambarCa — farRuli, maniaki [Cubin
- Page 17 and 18: aSkaraa, rom qarTuli da sparsuli an
- Page 19 and 20: asxabadi `qalaqur leqsikonSi~ asxab
- Page 21 and 22: aqandaz-i — [sp.] patara niCabi n
- Page 23 and 24: ﺮﻴﮔدﺎﺑ [bâdgīr] — II
- Page 25 and 26: andi — 1. wvrili Toki an Tasma ri
- Page 27 and 28: asta basta — `am sityvas TuluxCeb
- Page 29 and 30: esas (`sadao mflobeloba~) mesamed s
- Page 31 and 32: eCara momdinareobs sparsuli warmoqm
- Page 33 and 34: iTuridan wrmoebuli biTuroba qarTuli
- Page 35 and 36: givrad qaRaldis TamaSoba Semovida (
- Page 37 and 38: `qalaquri leqsikonis~ avtori sworad
- Page 39 and 40: dagazuli dagazuli — `dakawruli~ [
- Page 41 and 42: fonetikuri procesi aseTi iqneba: da
- Page 43 and 44: Tuli sityvis pirveli elementia مد
- Page 45 and 46: Semdegi semantikuri datvirTviT —
- Page 47 and 48: dilxori momdinarea Semdegi sparsuli
- Page 49 and 50: Tuli sityvis pirveli komponentia و
- Page 51 and 52: aRvniSnavT, rom CvenTvis xelmisawvd
- Page 53 and 54: sparsul enaSi aris leqsema ﮏﺷر
winasityvaoba<br />
cnobilia, Tu ra didi Rvawli miuZRvis saxalxo<br />
poet ioseb griSaSvils (1889-1965) Zveli Tbilisis istoriis,<br />
kulturisa da yofis Seswavlis saqmeSi. am<br />
mxriv mis mier gaweuli Sromis gvirgvinad iqca poetis<br />
sicocxleSive gamoqveynebuli da ganZad qceuli `Zveli<br />
Tbilisis literaturuli bohema~ Tu sxva wignebi.<br />
magram irkveva, rom poetsa da mkvlevars `qalaquri<br />
leqsikonis~ saxiT momavali TaobebisTvis dautovebia<br />
aranaklebi ganZi, romelic, saarqivo masalaze dayrdnobiT,<br />
1997 wels gamoaqveyna filologiis doqtorma<br />
rusudan kusraSvilma.<br />
isic cnobilia, Tu rogori mravalmxrivi da mWidro<br />
iyo urTierTobani qarTvel da iranel xalxebs Soris<br />
sefianTa xanaSi (XVI—XVIII ss.). am urTierTobebma<br />
sparsul nasesxobaTa siWarbiT, STambeWdavi asaxva pova<br />
qarTul enaSi, gansakuTrebiT ki Tbilisur metyvelebaSi.<br />
`qalaquri leqsikoni~ romelime epoqiT ar Semoifargleba,<br />
magram masSi gansakuTrebiT areklili Cans<br />
sefianTa xanis sparsul-qarTul enobriv urTierTobaTa<br />
kvali, romelic Tbilisur metyvelebaSi sakmaod<br />
daleqila.<br />
amis dasturia is, rom garkveuli nawili `qalaqur<br />
leqsikonSi~ Sesuli sityvebisa qarTul werilobiT<br />
ZeglebSi XVI saukunemde ar dasturdeba.<br />
<strong>qarTulSi</strong> <strong>Semosuli</strong> iranuli leqsikis (Zveli, sa-<br />
Sualo, axali) Seswavlis saqmeSi udidesi Sroma aqvs<br />
5