qarTulSi Semosuli sparsuli leqsikaa.pdf
qarTulSi Semosuli sparsuli leqsikaa.pdf qarTulSi Semosuli sparsuli leqsikaa.pdf
sparsul enaSi aris Txzuli sityva ﺮﻴﮔ ﻩﺎﮔ [gâhgīr] Semdegi mniSvnelobebiT: 1) oCani, veluri (cxeni); 2. Jiniani, jiuti, Wirveuli, gauwonasworebeli [rubin- Ciki 1983]. gaqiri Sedgeba ori komponentisgan — ﻩﺎﮔ [gâh] — adgili da ﺮﻴﮔ [gīr], romelic aris ﻦﺘﻓﺮﮔ [gereftan] — `aReba~, `daWera~ zmnis awmyo drois fuZe, sityvasityviT — adgilis daWera anu gajiuteba. naTelia, rom gaqiri qarTulSi sparsulidan aris Semosuli. fonetikuri procesi aseTi Cans: gahgir —> gahqir —> gaqir. gonio gonio — `durglebis iaraRia; sworkuTxovani saxazavi~ [griSaSvili 1997]. gonio —sworkuTxa saxazavi, — mkuTxavi; ixmareba sadurglo-smSeneblo saqmeSi swori kuTxeebis gamosyvanad [q e g l 1986]. aseTive semantikuri datvirTviTa da mcire fonetikuri sxvaobiT sparsul enaSi aris leqsikuri erTeuli ﺎﻴﻧﻮﮔ [gūnīâ] — 1. kuTxedi, gonio; 2. Sveuli [rubinCiki 1983]. aSkaraa, gonio momdinareobs sparsuli sityvidan — ﺎﻴﻧﻮﮔ [gūnīâ]. gorxana gorxana — `1. TaTrebis sasaflao. ras niSnavs qar- Tuli `goroxi~? arxeolog d. p. furcelaZisaTvis miundviaT, gamoikvlios Zveli sasaflao gorxanebi da qalaqebi kaxeTSi~ (`iv~., 1886w.112). 2. sasaflao. `warmoadgines `xanuma~... avtorisaTvis Teatraluri xelovneba sityvebis qanaobas aris nacvalebi. sad amoukiTxavs avtors an romel scenaze unaxavs, rom erTmaneTs ded-mamis gorxanas aginebdnen da sxva bevrs amgvars?~ (i.kavTeli, `Teatri~, 1886 w. 7)~ [griSaSvili 1997]. 36
`qalaquri leqsikonis~ avtori sworad ganmartavs am sityvas, oRond misTvis bundovania misi warmomavloba. gorxanas igi akavSirebs qarTul sityvasTan — goroxi, Tumca amaSi TviTonve epareba eWvi da ganmartebisTvis kiTxviTi niSani dausvams. `gorxanas~ araferi aqvs saerTo qarTul enobriv samyarosTan. igi momdinareobs sparsuli kompozitidan — ﻪﻧﺎﺧ رﻮﮔ [gūrxâna/e/] — akldama [dehxoda 1372], romlis pirveli elementia رﻮﮔ [gūr] — saflavi, meore — ﻪﻧﺎﺧ [xâna/e/]. sparsuli kompoziti ﻪﻧﺎﺧ رﻮﮔ [gūrxâna/e/], mcire fonetikuri cvlilebiT (gurxana —> gorxana), sparsulidan Cans Semosuli qarTulSi. gulnara gulnara — `erTgvari yvavilia, romelic pirwavardnil broweuls Camohgavs~ [griSaSvili 1997]. gulnara momdinareobs sparsuli Txzuli sityvidan — رﺎﻨﻠﮔ [gōlnâr] — broweulis yvavili. kompozitis pirveli wevria — ﻞﮔ [gōl] — yvavili, meore — رﺎﻧ [nâr] — broweuli. gumani gumani _ `1. eWvad aRebuli azri, 2. eWvnarevi. meeqvse grZnoba. winaTgrZnoba~ [griSaSvili 1997]. guman-i — [sp.] azri, fiqri, varaudi, eWvi...[q e g l 1986]. aseTive semantikuri datvirTvis mqone sityva sparsulad iwereba da ikiTxeba ase: نﺎﻤﮔ [gamân // gomân]. gurzi gurzi – 1. sabrZolveli iaraRi: xelSi dasaWeri, TavburTiani... 2. dasartymeli iaraRi... [griSaSvili 1997]. 37
- Page 1 and 2: qarTulSi Semosuli sparsuli leqsika
- Page 3 and 4: ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilis
- Page 5 and 6: winasityvaoba cnobilia, Tu ra didi
- Page 7: sul ganxilulia 468 leqsikuri erTeul
- Page 11 and 12: a ا abiabrueben abiabrueben — `a
- Page 13 and 14: avara — [sp.] usaqmod moxetiale.
- Page 15 and 16: ambarCa — farRuli, maniaki [Cubin
- Page 17 and 18: aSkaraa, rom qarTuli da sparsuli an
- Page 19 and 20: asxabadi `qalaqur leqsikonSi~ asxab
- Page 21 and 22: aqandaz-i — [sp.] patara niCabi n
- Page 23 and 24: ﺮﻴﮔدﺎﺑ [bâdgīr] — II
- Page 25 and 26: andi — 1. wvrili Toki an Tasma ri
- Page 27 and 28: asta basta — `am sityvas TuluxCeb
- Page 29 and 30: esas (`sadao mflobeloba~) mesamed s
- Page 31 and 32: eCara momdinareobs sparsuli warmoqm
- Page 33 and 34: iTuridan wrmoebuli biTuroba qarTuli
- Page 35: givrad qaRaldis TamaSoba Semovida (
- Page 39 and 40: dagazuli dagazuli — `dakawruli~ [
- Page 41 and 42: fonetikuri procesi aseTi iqneba: da
- Page 43 and 44: Tuli sityvis pirveli elementia مد
- Page 45 and 46: Semdegi semantikuri datvirTviT —
- Page 47 and 48: dilxori momdinarea Semdegi sparsuli
- Page 49 and 50: Tuli sityvis pirveli komponentia و
- Page 51 and 52: aRvniSnavT, rom CvenTvis xelmisawvd
- Page 53 and 54: sparsul enaSi aris leqsema ﮏﺷر
- Page 55 and 56: zizmzimi — CoCqoli, Jriamuli, zri
- Page 57 and 58: T ط , ت Talari Talari — 1. vazi
- Page 59 and 60: Tarsi Tarsi — `Tarsi saqme! Tarsi
- Page 61 and 62: meti sizustiT aris ganmartebuli es
- Page 63 and 64: kisadari Semdegi sparsuli rTuli sit
- Page 65 and 66: [va] — kavS. da da mesame — ت
- Page 67 and 68: maza — sanukvari saWmeli sanukvar
- Page 69 and 70: Cangali sparsulad iwereba da ikiTxe
- Page 71 and 72: marTlac, sparsul enaSi aris Txzuli
- Page 73 and 74: warmoqmnili sityvis pirveli element
- Page 75 and 76: elementisgan — دﺮﻧ [nard]
- Page 77 and 78: niazi niazi — `interesi. `wawalma
- Page 79 and 80: ojaxqori Txzuli sityvaa — رﻮآ
- Page 81 and 82: asti anlogiuri formisa da Sinaarsis
- Page 83 and 84: arab. spars. خﻼﺳ [sallâx] —
- Page 85 and 86: simqaSi analogiuri mniSvnelobis mqo
`qalaquri leqsikonis~ avtori sworad ganmartavs<br />
am sityvas, oRond misTvis bundovania misi warmomavloba.<br />
gorxanas igi akavSirebs qarTul sityvasTan —<br />
goroxi, Tumca amaSi TviTonve epareba eWvi da ganmartebisTvis<br />
kiTxviTi niSani dausvams.<br />
`gorxanas~ araferi aqvs saerTo qarTul enobriv<br />
samyarosTan. igi momdinareobs <strong>sparsuli</strong> kompozitidan<br />
— ﻪﻧﺎﺧ رﻮﮔ [gūrxâna/e/] — akldama [dehxoda 1372], romlis<br />
pirveli elementia رﻮﮔ [gūr] — saflavi, meore — ﻪﻧﺎﺧ<br />
[xâna/e/].<br />
<strong>sparsuli</strong> kompoziti ﻪﻧﺎﺧ رﻮﮔ [gūrxâna/e/], mcire fonetikuri<br />
cvlilebiT (gurxana —> gorxana), <strong>sparsuli</strong>dan<br />
Cans <strong>Semosuli</strong> <strong>qarTulSi</strong>.<br />
gulnara<br />
gulnara — `erTgvari yvavilia, romelic pirwavardnil<br />
broweuls Camohgavs~ [griSaSvili 1997].<br />
gulnara momdinareobs <strong>sparsuli</strong> Txzuli sityvidan<br />
— رﺎﻨﻠﮔ [gōlnâr] — broweulis yvavili.<br />
kompozitis pirveli wevria — ﻞﮔ [gōl] — yvavili, meore<br />
— رﺎﻧ [nâr] — broweuli.<br />
gumani<br />
gumani _ `1. eWvad aRebuli azri, 2. eWvnarevi. meeqvse<br />
grZnoba. winaTgrZnoba~ [griSaSvili 1997].<br />
guman-i — [sp.] azri, fiqri, varaudi, eWvi...[q e g l<br />
1986].<br />
aseTive semantikuri datvirTvis mqone sityva<br />
sparsulad iwereba da ikiTxeba ase: نﺎﻤﮔ [gamân //<br />
gomân].<br />
gurzi<br />
gurzi – 1. sabrZolveli iaraRi: xelSi dasaWeri,<br />
TavburTiani... 2. dasartymeli iaraRi... [griSaSvili<br />
1997].<br />
37