qarTulSi Semosuli sparsuli leqsikaa.pdf
qarTulSi Semosuli sparsuli leqsikaa.pdf qarTulSi Semosuli sparsuli leqsikaa.pdf
Saqardani Saqardani — `saSaqre~ [griSaSvili 1997]. Saqardani sparsuli sufiqsiani saxelia — نادﺮﮑﺷ [šakardân] — saSaqre, romlis komponentebia ﺮﮑﺷ [šâkar] — Saqari da ZiriTadad WurWlis saxelebis mawarmoebeli sufiqsi ناد [dân]. Saqardani ara, magram jer kidev `vefxistyaosanSi~ gvxvdeba Saqari: `xma Saqris-ferad gauxda vardsa, xSir-xSirad pobilsa~ [rusTveli 1966; 1336/4]. Saxi es sityva `qalaqur leqsikonSi~ asea ganmartebuli — spars. xexilis toti. gadat. CvenSi amboben: Saxs ar itexso, e. i. isev farTifurTobso. `Zeni xarT haosqarTlosis, nu gaitexamT Saxsao~ (hazira, `beladi~, 1904 w. gv. 15)... Saxad — yoCaRaT, kargad, Snoianad, lazaTianad, Tamamad. `Tqven Saxad iyaviT~ (`cn~. f.~ damat., 1903 w. 102)... Saxiani — `alioni, malioni, galaqtion xmalioni, koxta aris, Saxiani, RmerTo im dros nu momaswref, yofiliyo qaliani~ (xalx.)... amis mere leqsikonis avtori wers, rom misTvis wigni miuZRvniaT Semdegi warweriT — `i. griSaSvils, romelmac Semayvara qarT. leqsi da Saxiani qarTuli ena~... [griSaSvili 1997]. Sax-i — (saub.) eSxi, lazaTi. Saxs ar gaitexs (saub.) igivea, rac ixtibars ar gaitexs [q e g l 1986]. Saxiani (gur) eSxiani [Rlonti 1984]. xatovan Tqmas Saxs ar itexs T. saxokia aseT axsnas aZlevs: `sparseTis Sahis saxeli Zvelad, sparseTis Zlierebis dros, mTel aRmosavleTSi sinonimi iyo Zlevamosilebis, simdidris, simSvenieris, keTildReobis, sve-svianobis, gulmagrobis, SemmarTeblobis, Tavmoyvareobisa. amitom iyo, rom qarTulSi `Saxs ar itexs~ iqca gamomxatvelad adamianis mier gulmagrad yofnisa, mtrisTvis dauTmoblobisa, roca ama Tu im banovans Saxs 114
vuwodebT, amiT gvinda misi uaRresi simSveniere sacnaur vqnaT yvelasaTvis~ [saxokia 1989]. rogorc `qalaquri leqsikoni~ miuTiTebs, Saxi sparsuli sityvaa, romelic sparsulad iwereba da ikiTxeba ase — خﺎﺷ [šâx]. misi mniSvnelobebia: 1. rqa; 2. ﻪﺧﺎﺷ [šâxe] toti; 3. wamonazardi...[rubinCiki 1983] ramdenadac `qalaqur leqsikonSi~ `Saxi~ niSnavs `yoCaRs~, `kargs~, `Snoians~... igi am sityvis erT-erTi sparsuli mniSvnelobis — rqa semantikur ganviTarebas unda warmoadgendes da mis jadosnur ZalasTan dakav- Sirebul uZveles rwmena warmodgenebs unda ukavSirdebodes. rac Seexeba T. saxokias mier Saxis gaigivebas SahTan igi am ori sxvadasxva leqsikuri erTeulis bgerobrivi urTierTmsgavsebidan unda gamomdinareobdes. SevniSnavT, rom Cven xelT arsebuli sparsuli lesikonebis mixedviT, am sityvas qarTulis msgavsi gadataniTi mniSvnelobebi (Saxiani, Saxis gatexva) ar gaaCnia. Saxini Saxini — `Tavmomwone~ (griSaSvili 1997). CvenTvis saintereso leqsikuri erTeuli fonetikurad axlos dgas sparsul leqsemasTan — ﻦﻴهﺎﺷ [šâhīn] — Sevardeni, romelic Sinaarsobrivad SeiZleba `TavmowonebasTan~ asociirdebodes. Sahini, yru napralovan TanxmovanTa (h —> x) monacvleobiT, saxecvlili forma Cans sityvisa — Sahin. Saxsei-vaxsei Saxsei-vaxsei — `Semoklebulad warm. sityvidan `Sax-husein, vai, husein~. am sityvas imeorebs yoveli kaci, roca Tavs ibegvams jinjiliT~ [griSaSvili 1997]. 115
- Page 63 and 64: kisadari Semdegi sparsuli rTuli sit
- Page 65 and 66: [va] — kavS. da da mesame — ت
- Page 67 and 68: maza — sanukvari saWmeli sanukvar
- Page 69 and 70: Cangali sparsulad iwereba da ikiTxe
- Page 71 and 72: marTlac, sparsul enaSi aris Txzuli
- Page 73 and 74: warmoqmnili sityvis pirveli element
- Page 75 and 76: elementisgan — دﺮﻧ [nard]
- Page 77 and 78: niazi niazi — `interesi. `wawalma
- Page 79 and 80: ojaxqori Txzuli sityvaa — رﻮآ
- Page 81 and 82: asti anlogiuri formisa da Sinaarsis
- Page 83 and 84: arab. spars. خﻼﺳ [sallâx] —
- Page 85 and 86: simqaSi analogiuri mniSvnelobis mqo
- Page 87 and 88: farebeli; kedelze Camosakidi moqarg
- Page 89 and 90: sabas ganmartebiT tarxuna-s tegani
- Page 91 and 92: fandi fandi — `toli. Sesaferi. `s
- Page 93 and 94: farfari farfari — `imosebi zariTa
- Page 95 and 96: aSkaraa, rom fexambari modis ﺮﺒ
- Page 97 and 98: gamoxatuli emblema~. `visaca gsurs
- Page 99 and 100: fiSqari fiSqari — `Rvinis dalali,
- Page 101 and 102: qalanTari sparsuli warmoqmnili sity
- Page 103 and 104: qargali — [sp.] xelosani, romelma
- Page 105 and 106: ﺶﮐ ﻪﻨﺷﺎﭘ [pâšnakaš
- Page 107 and 108: amdenadac qarTulSi labialuri da vel
- Page 109 and 110: tikuri varianti — gufTa da miTiTe
- Page 111 and 112: SevniSnavT, rom `qalaqur leqsikonSi
- Page 113: Samaia — [sp.] Tevzi kobrisebrTa
- Page 117 and 118: Silaflavi `qalaqur leqsikonSi~ es s
- Page 119 and 120: C چ Cadri Cadri — `TeTri wamosas
- Page 121 and 122: Cara sparsulad iwereba da ikiTxeba
- Page 123 and 124: sawev-gadmosawevi iaraRi~) CvenTvis
- Page 125 and 126: es sityva Sedgeba ori elementisagan
- Page 127 and 128: xamxalaTi xamxalaTi — `axali, ubr
- Page 129 and 130: xatqeSi aris sparsuli kompoziti —
- Page 131 and 132: xuruSi xuruSi — `1. flavis yovelg
- Page 133 and 134: jamadari jamadari — `mosamsaxurea
- Page 135 and 136: jomard-i — [sp.] (Zv.) guladi yoC
- Page 137 and 138: arabul-sparsuli lqsika ﯽﺳرﺎ
- Page 139 and 140: a ا abanozi abanozi — `magari da
- Page 141 and 142: ambali momdinare Cans arabul-sparsu
- Page 143 and 144: es polisemanti sityva qarTulSi mono
- Page 145 and 146: am sityvis erT-erTi ganmarteba —
- Page 147 and 148: azazi xom ar iqneba? bazazi — far
- Page 149 and 150: d د davriSi davriSi — `saca unda
- Page 151 and 152: daxli — winidan daxuruli grZeli v
- Page 153 and 154: e eqiaTi eqiaT — `zRapari. `Caere
- Page 155 and 156: zinaTi // zineTi arabul-sparsuli Se
- Page 157 and 158: Triaq-i — [sp.] igivea, rac opium
- Page 159 and 160: qarTuli da Turquli iStas fonetikuri
- Page 161 and 162: arabul-sparsulSi aris leqsema ﺐ
- Page 163 and 164: 2. arena; 3. adgili, sadac quCis ms
vuwodebT, amiT gvinda misi uaRresi simSveniere sacnaur<br />
vqnaT yvelasaTvis~ [saxokia 1989].<br />
rogorc `qalaquri leqsikoni~ miuTiTebs, Saxi<br />
<strong>sparsuli</strong> sityvaa, romelic sparsulad iwereba da<br />
ikiTxeba ase — خﺎﺷ [šâx]. misi mniSvnelobebia: 1. rqa;<br />
2. ﻪﺧﺎﺷ [šâxe] toti; 3. wamonazardi...[rubinCiki 1983]<br />
ramdenadac `qalaqur leqsikonSi~ `Saxi~ niSnavs<br />
`yoCaRs~, `kargs~, `Snoians~... igi am sityvis erT-erTi<br />
<strong>sparsuli</strong> mniSvnelobis — rqa semantikur ganviTarebas<br />
unda warmoadgendes da mis jadosnur ZalasTan dakav-<br />
Sirebul uZveles rwmena warmodgenebs unda ukavSirdebodes.<br />
rac Seexeba T. saxokias mier Saxis gaigivebas SahTan<br />
igi am ori sxvadasxva leqsikuri erTeulis bgerobrivi<br />
urTierTmsgavsebidan unda gamomdinareobdes.<br />
SevniSnavT, rom Cven xelT arsebuli <strong>sparsuli</strong> lesikonebis<br />
mixedviT, am sityvas qarTulis msgavsi gadataniTi<br />
mniSvnelobebi (Saxiani, Saxis gatexva) ar gaaCnia.<br />
Saxini<br />
Saxini — `Tavmomwone~ (griSaSvili 1997).<br />
CvenTvis saintereso leqsikuri erTeuli fonetikurad<br />
axlos dgas sparsul leqsemasTan — ﻦﻴهﺎﺷ [šâhīn] —<br />
Sevardeni, romelic Sinaarsobrivad SeiZleba `TavmowonebasTan~<br />
asociirdebodes.<br />
Sahini, yru napralovan TanxmovanTa (h —> x) monacvleobiT,<br />
saxecvlili forma Cans sityvisa — Sahin.<br />
Saxsei-vaxsei<br />
Saxsei-vaxsei — `Semoklebulad warm. sityvidan<br />
`Sax-husein, vai, husein~. am sityvas imeorebs yoveli<br />
kaci, roca Tavs ibegvams jinjiliT~ [griSaSvili 1997].<br />
115