30.01.2013 Views

Shota Rustaveli Institute of Georgian Literature

Shota Rustaveli Institute of Georgian Literature

Shota Rustaveli Institute of Georgian Literature

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

ilia WavWavaZe da qarTuli musikis sakiTxebi<br />

manana SilakaZe<br />

ilia WavWavaZe — didi qarTveli mwerali, farTo masStabisa da diapazonis moazrovne,<br />

sazogado moRvawe, humanisti, qarTuli eklesiis mier wmindanad Seracxuli — ilia marTali,<br />

romlis interesebi da enciklopediuri codna vrcel speqtrs moicavda, SeuZlebeli iyo ar<br />

dafiqrebuliyo erovnuli kulturis iseT fenomenze, rogoricaa qarTuli musika, xalxuri<br />

mravalxmiani simRera. misi gancda da aRqma qarTuli xalxuri simRerisa, mosazrebani mis<br />

Sesaxeb, damokidebuleba musikisadmi rogorc xelovnebis dargisadmi, aisaxa rogorc mis<br />

mxatvrul SemoqmedebaSi, aseve publicistikaSi.<br />

ilia WavWavaZis poeziaSi gvxvdeba nimuSebi, saidanac Cans, rom musika, simRera mas<br />

warmoudgenia rogorc adamianuri emociebis gamoxatvis forma (magaliTisaTvis SeiZleba<br />

davasaxeloT leqsebi „mefandure“, „muSa“, adgilebi poemidan „ramdenime suraTi anu epizodi<br />

yaCaRis cxovrebidam“, moTxrobidan „oTaraanT qvrivi“ da sxva). moviyvan nawyvets leqsidan<br />

„mefanture“:<br />

„egreT damRerda brma mefanture Tvis martiv fanturs,<br />

egreT iglovda sevdiT, kvnesiTa sayvarel warsuls,<br />

magram mxolod mTa, naRvliT mzirali, mas yurs ugdebda<br />

da Camafiqrvel mwuxare xmiT bans gamoscemda“ da sxv.<br />

es leqsi dawerilia 1860 wlis 12 seqtembers, pavlovskSi. brma „mefanture“ _ rafsodi<br />

warmodgenilia rogorc momswre warsul droebaTa. es leqsi aRZravs asociaciebs lelT<br />

RuniasTanac („iglovda sevdiT, kvnesiTa sayvarel warsuls“) da ufro SoreulTanac (brmaa<br />

mefanture), magram amis analizi Cems kompetencias Sordeba.<br />

SegaxsenebT yvelasTvis kargad nacnob striqonebs „kako yaCaRidan“ (WavWavaZe 1987: 209):<br />

„samSoblos casa bnelad gaSlili [...]<br />

mxolod ki erTgan uremi mZime<br />

miWrialebda, gzas aRviZebda,<br />

da naRvlianad maszed meurme,<br />

mwuxars simReras daRuRunebda.<br />

RuRuni igi CamrCenia guls,<br />

mwuxare aris viT glovis zari...“ da a. S.<br />

aq gadmocemulia araCveulebrivi, momxiblavi Ramis suraTi s<strong>of</strong>lad. TiTqos ismis kidec<br />

urmis Wrialis fonze meurmis „urmuli“. aq musika aris emociis gamoxatvis idealuri forma.<br />

aqve ar SeiZleba ar gagvaxsendes erTi adgili „oTaraanT qvrividan“, arCilisa da kesos<br />

dialogSi Catexili xidis gacnobierebas rom asaxavs: „Cven raca varT, gakeTebulni varT, isini<br />

ki _ Seqmnilni [...] aba imaTs simReras uyure: erTi grZeli kvnesaa da mainc simReras eZaxian,<br />

Cveni simRera kvnesa ar aris da mainc lxena ver dagvirqmevia“ (WavWavaZe 1988: 302-303).<br />

magaliTebis moyvana kidev SeiZleboda.<br />

ilia WavWavaZis damokidebuleba simRerisadmi kargad unda y<strong>of</strong>iliyo misi<br />

TanamedroveebisaTvis cnobili. SemTxveviTi ar iqneboda is faqti, rom ilias duSeTSi y<strong>of</strong>nis<br />

dros mis pativsacemad qalaqidan (Tbilisidan) damkvrelebi hyoliaT miwveuli. amis Sesaxeb<br />

ilia werda Tavis meuRles (werili daTariRebulia 1873 wlis 4 maisiT): „...duSeTSi pirveli<br />

maisidan sul sadilebs gvimarTaven. sazandrebic daibares qalaqidan da vidre me waval, im<br />

dromde sazandrebi aq eyolebaT...“ (WavWavaZe 1979: 282). rogorc Cans, ilia kmay<strong>of</strong>ili iyo amiT,<br />

raki werilSi es faqti aRuniSnavi ar datova.<br />

ilia WavWavaZis seriozuli nafiqri qarTuli xalxuri musikis fenomenis, ms<strong>of</strong>lio<br />

musikalur kulturaSi misi adgilis, qarTuli mravalxmianobis TviTmy<strong>of</strong>adobis Sesaxeb aisaxa<br />

patara moculobis, magram Tavisi mniSvnelobiT did da RrmaSinaarsian werilSi „qarTuli<br />

xalxuri musika“ (WavWavaZe 1991: 275-282). am werilis mniSvnelobis Sesaxeb yuradReba<br />

gamaxvilebulia l. minaSvilis monografiaSi (minaSvili 1986: 71, 85-86). aRniSnuli werili<br />

pirvelad gamoqveynda gazeT „iveriaSi“, 1886 wlis 18 da 19 noembris nomrebSi ( 250, 251)<br />

meTauris saxiT. ilia WavWavaZe gamoexmaura qarTuli kulturis istoriaSi iseTi didi<br />

mniSvnelobis movlenas, rogoric iyo lado aRniaSvilis qarTuli xalxuri simRerebis<br />

Semsrulebeli gundis pirveli koncerti, 1886 wlis 15 noembers rom gaimarTa. (gundis<br />

lotbari iyo Cexi musikosi ioseb ratili,. igi saqarTveloSi didxans moRvaweobda, aqve<br />

gardaicvala. dakrZalulia didubis sazogado moRvaweTa panTeonSi).<br />

gundi asrulebda sxvaxvadasxva, maT Soris i. ratilis damuSavebul simRerebs. am gundis<br />

istoriuli mniSvneloba imaSi mdgomareobda, rom pirvelad, sajarod, scenaze Sesrulda<br />

79

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!