30.01.2013 Views

Shota Rustaveli Institute of Georgian Literature

Shota Rustaveli Institute of Georgian Literature

Shota Rustaveli Institute of Georgian Literature

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

peterburgTan. 1864 wels Tbilisidan samxreTisaken agebulma telegrafis xazma Tbilisi jer<br />

erevanTan, xolo Semdeg julfasTan daakavSira. amis Semdeg depeSebi gacvales Teiranma da<br />

Tbilisma. 1868 w. `simensma~ eqspluataciaSi gadasca telegrafis xazi Tbilissa da baqos Soris.<br />

gansakuTrebuli mniSvneloba hqonda 1870 wels v. simensis mier agebul im droisaTvis<br />

ms<strong>of</strong>lioSi yvelaze grZeli saxmeleTo telegrafis xazs, romelsac indo-evropis telegrafi<br />

uwodes. am xazs dasawyisi londonSi hqonda, gadioda berlinze, varSavaze, odesaze, qerCis<br />

srutis gavliT krasnodars aRwevda, Semdeg Savi zRvisaken uxvevda, soxumze, quTaisze da<br />

Tbilisze gavliT indoeTisaken miemarTeboda (karbelaSvili 1974: 43).<br />

i. WavWavaZe, rodesac sazRvargareTis qveynebis axali istoriis, imdroindeli<br />

saerTaSoriso urTierTobebis Sesaxeb Rrma Sinaarsis, mecnierulad argumentirebul<br />

werilebs beWdavda, misi naazrevis ZiriTadi wyaro indoevropuli telegrafiT miRebuli<br />

ms<strong>of</strong>lios cnobili sainformacio saagentoebis mier gadmocemuli cnobebi iyo.<br />

`axali drois~ damsaxureba iyo isic, rom XIX saukunis 70-iani wlebidan qarTuli<br />

perioduli presa momravlda, ∗ ramac saSualeba misca i. WavWavaZes da sxva qarTvel moRvaweebs<br />

ufro meti yuradReba daeTmoT sazRvarzed mimdinare movlenebis gaSuqebisaTvis. amasTanave<br />

Seiqmna garkveuli sirTuleebic. Tu aqamde qarTuli periodikis mesveurebi korespondentebis<br />

naklebobas uCiodnen, axla sxva dabrkoleba gaCnda — mkiTxvelTa didi nawili moumzadebeli<br />

iyo `seriozuli~ werilebisaTvis. axali drois, axali cxovrebis, axali sagnebisa da<br />

movlenebis aRmniSvneli sityvebi maTTvis gaugebari, Zneli misaxvedri iyo. dakvirvebuli<br />

mkiTxveli SeamCnevs, roca i. WavWavaZe periodul presaSi sazRvargareTis qveynebis istoriis<br />

sakiTxebs, maT sagareo Tu saSinao politikas ganixilavs, mkiTxvelisaTvis ufro gasagebi rom<br />

gaxados, xSirad Tavis werilebSi iyenebs moxdenil aforizmebs, kalamburebs, andazebsa da a. S.<br />

(baluevi 1971: 247). ∗∗<br />

axali drois saerTaSoriso urTierTobebis sakvanZo sakiTxebisa da ucxo qveynebis<br />

istoriis problematuri kiTxvebis qarTuli periodikis furclebze gaSuqeba, maTi gacnoba<br />

qarTveli sazogadoebisaTvis carizmis koloniuri politikis winaaRmdeg brZolis<br />

optimaluri gzebis Ziebis saSualebac iyo. amitom mefis ruseTis cenzura amgvari Sinaarsis<br />

werilebis mimarT gansakuTrebul yuradebas da simkacres iCenda. am mxriv i. WavWavaZes da mis<br />

mier daarsebul iverias~ didi dabrkolebebis gadalaxva uxdeboda. miuxedavad imisa, rom s.<br />

mesxis wyalobiT, qarTuli periodikis organoebma (jer gaz. `droebam~, Semdeg sxvbmac)<br />

sacenzuro komitetisagan garkveuli SeRavaTebi miiRes. ∗<br />

ilias mdidari literaturul-publicisturi memkvidreoba did masalas iZleva<br />

sazRvargareTis qveynebis ara mxolod axali drois istoriuli faqtebisa da movlenebis<br />

SefasebisaTvis, aramed ms<strong>of</strong>lio istoriuli procesebis, istoriisb filos<strong>of</strong>iis zogadi<br />

problemebis Sesaxebac.<br />

ilia aRiarebs, rom buneba garkveul kanonzomierebebs emorCileba, rom buvneba<br />

ganuwyvetel moZraobaSia, igi warmoSobisa da mospobis mudmiv procesSia. amitom adamiani<br />

bunebas ki ar unda daupirispirdes, aramed man bunebis kanonebis Sesabamisad unda imoqmedos.<br />

i. WavWavaZem mravali naSromi miuZRvna sazogadoebrivi cxovrebisa da istoiiis<br />

ganviTarebis sakiTxebs: sazogadoebis ganviTarebis formebi, geografiuli garemos roli,<br />

pirovnebis roli istoriaSi, y<strong>of</strong>ierebisa da cnobierebis urTierTdamokidebulebis<br />

sakiTxebi... aseTia im problemebis arasruli nusxa, romlebic misi interesebis sferos<br />

Seadgenda. igi Tavis zogad filos<strong>of</strong>iur koncefciebze dayrdnobiT ganixilavda ms<strong>of</strong>lioSi<br />

mimdinare istoriul proesebs, maT Soris, axali istoriis sakiTxebs.<br />

imdroindeli saqarTvelos interesebidan gamomdinare, ilia gansakuTrebul yuradRebas<br />

iCenda kolonizatorebis winaaRmdeg aziis, afrikis, amerikisa da evropis Cagruli xalxebis<br />

gamanTavisuflebeli brZolebis mimarT.<br />

∗ 1871 wels, qarTul enaze, xuTi perioduli gamocema arsebobda (`droeba~, `mnaTobi~,<br />

`ciskari~, `krebuli~, `sas<strong>of</strong>lo gazeTi~), maSin, roca sul cota xnis win erTi<br />

Jurnalic ki sanatreli iyo.<br />

∗∗ aseTi mdgomareoba iyo XIX s. 60-iani wlebis ruseTSic.<br />

∗ 1870 wels s. mesxma TxovniT mimarTa kavkasiaSi mefisnacvlis mTavar sammarTvelos<br />

imisaTvis, rom gaz. @droebis~ politikuri gany<strong>of</strong>ilebis gafarToebis ufleba miecaT<br />

misTvis da daerToT neba imisa, rom rusuli periodikidan TviTon amoerCia<br />

politikuri cnobebi da ganemarta isini (aqamde @droebas~ SeeZlo sami rusuli<br />

gazeTidan @russki invalid~, `severnaia poCta~ da `kavkaz~-idan gadmoebeWda mxolod<br />

politikuri cnobebi). s. mesxs misces imis ufleba, rom `droebis~ redaqciisaTvis<br />

Tavis Sexedulebisamebr rusuli gazeTebidan amoerCia masalebi da ganemartTa isini<br />

im pirobiT, Tu es ganmartebebi cenzuris moTxovneba daakmay<strong>of</strong>ilebda. ix. sscia, f.<br />

480, anaw. 1, saq. 172, f. 4.<br />

76

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!