Shota Rustaveli Institute of Georgian Literature
Shota Rustaveli Institute of Georgian Literature
Shota Rustaveli Institute of Georgian Literature
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
energiuli moRvaweobiT amtkicebda Tavis erTgulebas ilia WavWavaZis xelmZRvanelobiT<br />
warmarTuli moZraobisadmi. igi aqtiurad iyo Cabmuli kulturul-saganmanaTleblo<br />
saqmianobaSi (samcxe-javaxeTSi moRvaweobisas gansakuTrebiT didi kvali daamCnia man<br />
ganaTlebis saqmes), publicistikaSi, farmacevtul sferoSi, aseve, mogvianebiT ekonomikur<br />
saqmianobaSic... is mwuxarebas gamoTqvamda Tanamedrove saqarTvelos (mometebulad samcxejavaxeTis)<br />
dacemis gamo da qarTvel xalxs mouwodebda aqtiuri Sromisken, ganaTlebisken,<br />
kulturis Zeglebis, sakuTari erovnuli interesebis dacvisken da a. S 1 . amis praqtikul<br />
magaliTs ki TviTonac iZleoda.<br />
ilia WavWavaZisa da mis did TanamoRvaweTa ideebi 1880-1890-ian wlebSi warmatebiT<br />
vrceldeboda samcxe-javaxeTis inteligenciaSi, Tumca cnobebi iliasa da adgilobriv<br />
moRvaweebs Soris piradi kavSirebis Sesaxeb iSviaTad Segvxvda imdroindel dokumentebSi,<br />
aseve, specialur samecniero literaturaSi. amgvari urTierTobidan gansakuTrebiT<br />
aRsaniSnavia ivane gvaramaZis urTierToba ilia WavWavaZesTan 1890-iani wlebis Sua xanebSi.<br />
ilia, rogorc Cans, icnobda ivanes, rogorc patriot moRvawes, mis SemoqmedebiT da<br />
pedagogiur saqmianobas, rogorc `iveriis~ publicists, sadac i. gvaramaZe xSirad aqveynebda<br />
Tavis statiebsa da werilebs. rogorc i. gvaramaZe gadmogvcems, 1895 wels is piradad<br />
Sexvedria ilias, miulocavs misTvis mis mowinaaRmdege dasze gamarjveba da Tavisi<br />
gulistkivili gauziarebia qarTuli enis Seviwroebis gamo. iliam ki daamSvida ivane gvaramaZe.<br />
ivanes xelawerSi vkiTxulobT: `1895 w. rogorme SeviZel naxva iliasi daRamebisa, miuloce<br />
gamarjveba Tavis mowinaaRmdege mwerlebzed, gulian gadamkocna, iyvnen masTan orni Cemi<br />
ucnobni pirni, hqondaT sja mwerlebzeda, samduravi vTqvi qarTuli enis Sesaxeb, rom<br />
swunobdnen zogi erTni da ucxo enebs etrfian. gamierTa guli da manugeSa, qarTulsac<br />
eSveleba amas iqiT Caigonebeno~ 2 .<br />
ilias TanagrZnobiT gamxnevebulma ivane gvaramaZem 1896 wlis 20 marts Sehbeda mas<br />
werili, rogorc `iveriis~ redaqtors 3 . aq man Sewuxeba gamoTqva imaze, rom ar daibeWda gazeTSi<br />
axalcixis qarTul biblioTekaSi wakiTxuli samgloviaro sityva gabriel episkoposis Sesaxeb.<br />
amasTanave aqve man mwuxarebiT aRniSna samcxe-javaxeTSi Seqmnili mZime mdgomareoba, wamyvani<br />
erovnuli moRvawis aryola; aseve man ilias auwya Tavisi didi survili aqauri qarTvelebis<br />
erovnuli gam<strong>of</strong>xizlebisa da sinanulic gamoxata, rom ar gaaCnda saamisod nay<strong>of</strong>ieri<br />
moRvaweobis saSualeba. `dRemdis velodi mis dabeWdas (gabriel episkoposis Sesaxeb<br />
warmoTqmuli samgloviaro sityvis _ g. m.) da ar daibeWda, miT rom Cvensken sxva ara vin aris<br />
sazogado saqarTvelos Wir-lxinis gulSematkivari, rom mudam Tanaziar iyos yovels<br />
SemTxvevaSi momaval Tavobis samagaliTod. me xom moxucebul var da vera mirgia ra<br />
samSoblosaTvis da axla raRas vargeb? TiTo orola Tu krints vhsZram, imasac imisTvis, rom<br />
egeb gaiRviZon Cveni mxaris Rrmad miZinebulTa da Tavs uSvelon rame, keTili mwyemsi hsWiriaT<br />
da sad aris?<br />
mander saqarTvelos yovel mxriTgan wardgnen arCeulni pirni TavianT sazogadoebisagan<br />
da axalcixiTgan da javaxeTidgan ara vin gaCnda pativ sacemlad. didi xania me es mawuxebs da<br />
mklavs saSinlad guls, rom samesxeTo ase didad dacemulia da xelis mxlebeli da<br />
aRmadginebeli ki ara vin ara hyavT. gana dasaviwyia gansvenebuli gabriel episkoposisTana kaci<br />
visganme, merme Cveneburis qristianebisgan, rom ramdeni Rvawli miuZRvian win dResac misgan<br />
dawyobili!~<br />
marTalia, ilias XIX saukunis bolos xSiri urTierToba ar hqonda samcxe-javaxeTis<br />
qarTvel moRvaweebTan, magram igi erkveoda mxareSi mimdinare movlenebSi, mkvidri<br />
qarTvelobis mZime mdgomareobaSi da mcdelobas ar aklebda aqauri qarTvelobis ganaTlebis,<br />
maTSi erovnuli interesebis dacvisa da maTSi erovnuli TviTSegnebis amaRlebis saqmes. misi<br />
xelmZRvanelobiT moqmedi `qarTvelTa Soris wera-kiTxvis gamavrcelebeli sazogadoeba~<br />
aqtiurad moRvaweobda mosaxleobaSi qarTuli wignebis gasavrceleblad 4 , saxalxo<br />
biblioTekebis Sesaqmnelad samcxe-javaxeTSic. `sazogadoebam~ 1895 da 1897 wlebSi gaxsna<br />
saxalxo biblioTeka axalcixesa da udeSi adgilobrivi inteligenciis TanamonawileobiT, 1903<br />
wels ki xizabavraSic cdilobda igives 5 . `sazogadoeba~ da adgilobrivi moRvaweebi Zal-Rones<br />
ar iSurebdnen maTi nay<strong>of</strong>ieri saqmianobisaTvis.<br />
adgilobrivi inteligenciac kargad icnobda ilias Semoqmedeba-moRvaweobas da Tavis<br />
mxriv popularizebas uwevdnen mas. axalcixis biblioTekaSi TvalsaCino adgilze iyo<br />
gamokruli ilias foto 6 , biblioTekaze mzrunvelni ki xels uwyobdnen ilias wignebis xalxSi<br />
1 gaz. `iveria~, 1893, 227, 230, 233; 1894, 259, 260 265, 266; 1897, 46; ilia alxaziSvili, buneba da cxovreba (mgzavris<br />
dRiuridan), Tb., 1897; ilia alxaziSvili, javaxuri legendebi, Tb., 1978.<br />
2 g. leoniZis sax. literaturuli muzeumi, 10589-x, ivane gvaramaZe, ilia grigolis Ze WavWavaZe, gv. 35.<br />
3 baTumis saxelmwifo universiteti (saqarTvelos istoriis kaTedra), saistorio macne, 8, 2000, baTumi, giorgi<br />
maisuraZe, ivane gvaramaZis werili iliasadmi, gv. 75-78; ak. k. kekeliZis sax. xelnawerTa insituti, ilia WavWavaZis<br />
fondi 479.<br />
4 gaz. `droeba~, 1882, 87; sscsa, f. 481, aRw. 2, saq. 64; sscsa, f. 481, aRw. 1, saq. 537, f. 15-17.<br />
5 sscsa, f. 481, aRw. 1, saq. 4491; iveria, 1904, 210.<br />
6 iveria, 1901, 47.<br />
53