30.01.2013 Views

Shota Rustaveli Institute of Georgian Literature

Shota Rustaveli Institute of Georgian Literature

Shota Rustaveli Institute of Georgian Literature

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

elene gogiaSvili<br />

qarTuli folklori erovnul-ganmaTavisuflebeli moZraobis<br />

ideologiur samsaxurSi<br />

erovnuli kulturuli memkvidreoba umniSvnelovanes rols TamaSobda imperiebSi<br />

Semavali patara qveynebisTvis maT ganmaTavisuflebel moZraobebSi.<br />

sakuTari tradiciebis dacva Zlieri iaraRia identobis SesanarCuneblad. tradiciisken<br />

mibrunebis fenomeni SeiZleba politikur elfersac atarebdes. istoria mdidari wyaroa<br />

saimisod, rom Sesabamisi faqtebi politikur programad iqnas SemoTavazebuli. istoriul<br />

dokumentebTan erTad eris siZvelis suraTis Sesaqmnelad warmatebiT gamoiyeneba<br />

folkloruli wyaroebi: xalxuri gadmocemebi, sagmiro Tqmulebebi da baladebi, legendebi,<br />

memoratebi, romlebic nacionalur istoriul gmirebs ukavSirdebian.<br />

folklori erovnuli TviTmy<strong>of</strong>adobis gamovlenis TvalsaCino saSualebaa, magram<br />

amasTan erTad didia misi gaqrobis saSiSroebac, Tu is droulad ar iqna dafiqsirebuli.<br />

folklorisadmi interesis gaZlierebas yvela qveyanaSi Tavisi mizezi hqonda. dasavleT<br />

evropaSi zepirsityviereba romantizmis STagonebis wyarod iqca. centralur evropaSi<br />

zRaprebis Sekrebas Zmebi grimebis moRvaweobam misca biZgi. berZnebis, bulgarelebis,<br />

serbebisa da balkaneTis sxva xalxebSi, romlebic Turqebis mier iyvnen dapyrobili,<br />

folklorisadmi interesis gaRviZebas ganmaTavisuflebelma moZraobam Seuwyo xeli (Stegheri<br />

2005: 2-11). rusuli folkloruli masalis Sekreba samecniero mizniT daiwyo.<br />

aRmosavleT evropis xalxebis erovnul-ganmaTavisuflebeli moZraoba inspirirebuli<br />

iyo iohan gotfrid herderis (1744-1803) „ideebiT kacobriobis istoriis filos<strong>of</strong>iisaTvis“,<br />

ramac slavi xalxebis e. w. erovnul xelaxla dabadebas Seasxa frTebi. herderi xalxur<br />

poeziaSi xalxis sulis WeSmarit gamoxatulebas xedavda. igi miiCnevda, rom eris tradiciebSi<br />

areklilia eris Tvisebebi, romlebic bunebrivi cvlilebebisa da sulieri idealebis Sedegad<br />

Camoyalibdnen (pr<strong>of</strong>anova 1999: 219). Volksgeist niSnavda xalxis suls [germaneli mecnieri h.<br />

bauzingeri miiCnevs, rom es sxva enebze es sityva „nacionalur sulad“ unda iTargmnebodes _ e.<br />

g.] da miznad isaxavda axali politikuri reJimis xedvas, romelSic sxvadasxva xalxebi<br />

erTaderTobas miaRwevdnen da sxva xalxebs gamoey<strong>of</strong>odnen (bauzingeri 1992: 74).<br />

„folksgaistis“ idea folkloristebisTvis gamowvevad da stimulad iqca. maT yvelafris<br />

Segroveba daiwyes, rasac xalxur siZveled miiCnevdnen, rom axali erovnuli koncefciisTvis<br />

SeewyoT xeli.<br />

me-19 saukune: folklori da erovnuli ideologia<br />

saqarTveloSi folklorisadmi interesi gaCnda ara romantizmis epoqaSi, rogorc es<br />

evropaSi moxda, aramed mogvianebiT, me-19 saukunis 60-ian wlebSi. zepiri kulturuli<br />

memkvidreobis mniSvneloba, folkloris mxatvruli, SemecnebiTi da istoriuli Rirebuleba<br />

saTanado doneze manamde ver gaacnobiera qarTulma sazogadoebriobam, sanam samoRvaweo<br />

asparezze ilia WavWavaZe ar gamoCnda.<br />

kavkasia, rogorc ruseTis imperiis urTulesi regioni, me-19 saukunis 40-iani wlebidanve<br />

iyo eTnografiuli Seswavlis obieqti. mis kvlevas rusi mecnierebis mier mkveTrad<br />

gamoxatuli imperialisturi mimarTuleba hqonda (jagodniSvili 2004: 136).<br />

maSin, roca carizmis politika folklorul da eTnografiul aRwerebs<br />

administraciuli dazvervis saSualebad iyenebda, qarTuli folklori erovnulganmaTavisuflebeli<br />

moZraobis erT-erTi iaraRi gaxda. xalxuri Semoqmedebis — rogorc<br />

zepirsityvierebis, ise musikaluri folkloris _ nimuSebis Sekrebas am epoqis udidesi<br />

moRvaweebi moTaveobdnen: i. gogebaSvili, r. erisTavi, al. yazbegi, p. umikaSvili, T.<br />

razikaSvili da sxvebi (Ciqovani 1960: 138-179). ilia WavWavaZem ki eTnografiuli da<br />

folkloruli masalis Sekrebis garda maTi mecnierulad Seswavlis aucileblobis sakiTxi<br />

dasva. werilSi „xalxis zne-CveulebaTa Seswavlis Sesaxeb“ vkiTxulobT:<br />

„xalxis cxovreba yovelmxriv da harmoniulad unda SeviswavloT; imis yovelgvari<br />

gonebiTi nawarmoebi unda SevkriboT [...]. erTis romelisame sagnis amoCemeba, imisi ‚modad‘<br />

daweseba da sxva sagnebis daviwyeba _ kargi arasdros ar y<strong>of</strong>ila da arc CvenTvis iqneba.<br />

saxalxo poezia kargia, magram roca marto imisi Sekreba izidavs mTelis inteligenciis<br />

yuradRebas, roca es Sekreba ‚modad‘ xdeba, maSin saWiroa, rom sxva sagnebisakenac miixedos<br />

ganaTlebulma sazogadoebam. saWiroa, rom Cvenma naswavlma sazogadoebam erTad Tavi<br />

moiyaros, moilaparakos, aswon-daswonos yoveliferi am sagnis Sesaxeb da programa Seadginos<br />

xalxis zne-CveulebaTa SeswavlisaTvis. Tu yvelgan amas misdeven, gana CvenTvis ki dro ar<br />

aris?“ (WavWavaZe 1987: 164). faqtobrivad, am werilSi ilia WavWavaZem axalgazrda mecnierebis<br />

_ folkloristikis programa warmoadgina, romliTac qarTvel mecnierebs momavalSi unda<br />

exelmZRvanelaT.<br />

44

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!