30.01.2013 Views

Shota Rustaveli Institute of Georgian Literature

Shota Rustaveli Institute of Georgian Literature

Shota Rustaveli Institute of Georgian Literature

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

ganxilvis safuZvelze. ilias aRniSnuli werili miCneulia erTgvar monaxazad im gamokvlevisa,<br />

romelic mwerals Cafiqrebuli hqonia axali qarTuli mwerlobis Sesaxeb.<br />

ilia WavWavaZis azriT, am mxriv daviT guramiSvilma `scada TiTqmis pirvelad<br />

zogierTTagan rasakvirvelia, evropeizmis Semotana qarTuli leqsis gamoTqmaSi; aleqsandre<br />

WavWavaZe, romelic ufro xSirad cdilobda mag. evropeizmis ganvrcelebasa, magram magasac<br />

aqvs figuraluri leqsi; gr. orbeliani, gamgrZelebeli evropeizmisa; n. baraTaSvili,<br />

brwyinvale warmomadgeneli evropeizmisa; exlandeli mwerlebi, romelnic baZaven mag.<br />

evropiul gamoTqmasa, magram TavianTi azrebis mimarTulebiT, ideebiT, Zvelebsa hgvanan~<br />

(WavWavaZe 1953: 457; Srd.: WumburiZe 1974: 183). zemoT motanil SexedulebebTan dakavSirebiT,<br />

savsebiT marTebulad aris miTiTebuli isic, rom aq saqme gvaqvs `qarTuli literaturis<br />

istoriis mTliani procesis gaazrebasTan~, rom `ilia pirveli Seecada aRedgina erovnuli<br />

literaturis TandaTanobiTi ganviTarebisa da momwifebis procesi~ (WumburiZe 1974: 182),<br />

magram es TavisTavad sagulisxmo daskvnebi, iq sadac `axali literaturis~, misi gagebis da<br />

sakuTriv `evropeizmis~ iliaseul interpretacias exeba avtori, Tavis arsebiT nawilSi mainc<br />

saWiroebs garkveul axsnas, radgan yvelasaTvis savsebiT naTeli SeiZleba ar iyos gamoTqma<br />

ilias mxriv `evropeizmis~ cnebis `farTod gagebis~ Sesaxeb, Tuki mas ar daerTo ganmarteba, ra<br />

igulisxmeba `farTod gagebul~ `evropeizmis~ cnebaSi.<br />

`evropeizmis~ problemas qarTul literaturaSi, rogorc cnobilia, specialuri<br />

monografia miuZRvna daviT laSqaraZem (laSqaraZe 1977:); masSi detaluradaa gadmocemuli da<br />

dasistemebuli ilia WavWavaZis literaturul-kritikul naazrevSi `evropeizmis~ xsenebis<br />

yvela SemTxeva Tu nagulisxmevi Sinaarsi.<br />

mocemul SemTxevaSi arsebiTi mniSvneloba ara aqvs imis garkvevas, iliamde vin moimarjva<br />

es cneba qarTul mwerlobaSi. 1 mTavari isaa, Tu ra SinaarsiT itvirTeba is TviT iliasagan da<br />

ramdenad uaxlovdeba didi mwerali am cnebis gagebis Tanamedrove modifikaciebs. amasTan,<br />

savsebiT cxadi araa, Tu ra igulisxmeba `erovnuli literaturis~ `erovnul safuZvelze<br />

ganviTarebaSi~, `erovnuli sulis~ gamoxatvis ukmarisobasa da imaSi, Tu ratom iTvleba<br />

`xalxis sulieri cxovrebis siRrmeSi Caxedva~ maincdamainc `evropeizmis~ niSnad. aqedan<br />

gamomdinare, arc isaa mTlad naTeli mxolod erovnuli Tematikis gaZlierebis gamo, ratom<br />

SeiZleba CaiTvalos daviT guramiSvili `evropeizmis~ pirvel Semomtanad. amasTan<br />

dakavSirebiT, qarTuli literaturis mkvlevarni (menabde 1973; caiSvili 1986; siraZe 1980)<br />

xSirad ixseneben daviT guramiSvilis Sesaxeb ilia WavWavaZis mosazrebas misi cnobili<br />

werilidan: `ra mizezia, rom kritika ara gvaqvs~: `daviT guramiSvilis... didaqtikuri poezia<br />

pirs ar Seircxvens Tund lukrecis, virgilis da horacios didaqtikur poezias dauyeneT<br />

piris-pir, da romlis sawrmunoebrivi RaRadeba daviT winaswarmetyvelis fsalmunebis<br />

simaRlemdea asuli~ (WavWavaZe 1953: 153).<br />

literaturaTmcodneobis Tanamedrove etapze, axla, roca saguldagulo dakvirvebis<br />

sagnadaa qceuli `daviTianis~ filos<strong>of</strong>iuri wyaroebi, poetis mimarTeba antikur samyarosTan,<br />

kerZod `filos<strong>of</strong>os epikuris~ memkvidreobasTan (mosia 1986: 83-90) da SemoqmedebiT naTesaoba<br />

qristianul kulturasTan, sagangebod ki `daviT-fsalmunis avtorTan (mosia 1986: 97-101),<br />

SeiZleba erTgvarad ganzogaddes adre Catarebul StudiaTa Sedegebi da gadauWarbeblad<br />

iTqvas: ilia WavWavaZe qarTul sinamdvileSi pirveli moazrovnea, romelsac savsebiT<br />

gacnobierebuli aqvs `axali drois~, `axali adamianis~ da masTan mimarTebaSi `evropeizmis~,<br />

rogorc kulturul-istoriuli movlenis, problema. rasakvirvelia, CvenSi iliamdec<br />

grZnobdnen am sakiTxis aqtualobas, rogorc Cans, iyenebdnen kidec `axali drois~ gamomxatvel<br />

sayrden cnebas _ `evropeizms~, magram naTlad ar hqondaT warmodgenili misi raoba.<br />

`axali drois~ da, mis kvalobazed, `evropeizmis~ obieqtis _ `axali adamianis~ ZiriTad<br />

maxasiaTeblad ki iTvleba pirovnebis bunebriv uflebaTa da erovnebis kulturuli<br />

TviTgamorkvevisken swrafva. es ki bunebrivad ukavSirdeba `Tanamedroe adamianis~ gagebas.<br />

xolo iungis mixedviT, `Tanamedroveoba qronologiuri movlena ki ar aris, aramed<br />

kulturul-fsiqologiuri. iyo Tanamedrove adamani _ upirveles yovlisa niSnavs gesmodes<br />

awmyo, rac SeiZleba naklebad imy<strong>of</strong>ebode aracnobieris tyveobaSi, SegeZlos momavlis TvaliT<br />

Sexedo da Seafaso Seni dro~ (ix.: yiasaSvili 1988: 24).<br />

aqedan gamomdinare, `rodesac laparakia Tanamedrove adamianze, mis mrwamsze, am mrwamsSi<br />

igulisxmeba mecniereba ara misi Sinaarsis, aramed mecnierebisadmi ndobis, misdami imedis<br />

TvalsazrisiT~ (kodua 1978: 160); ramdenadac esaa azrovnebisa da sinamdvilisadmi imgvari<br />

damokidebuleba, romelic gulisxmobs berZnul-romaul da bibliis kulturul samyaros<br />

memkvidreobas, romelsac axali drois gadasxvaferebul garemoSi erTvis adamianis, rogorc<br />

socialuri ujredisadmi, gamaxvilebuli interesi, rac Rrma fsiqologizmsa da adamianTa<br />

urTierTdamokidebulebaSia gamJRavnebuli, maSin SeiZleba iTqvas, rom ilia WavWavaZe Tavisi<br />

Rrma inteleqtiT da araCveulebrivi intuiciiT unisonSia `evropeizmis~ gagebis Tanamedrove<br />

interpretaciebTan. is aRiarebs mecnierebisa da xelovnebis yovlisSemZle Zalas (ix. misi<br />

1<br />

avtoris azriT, 1852 wels `evropeizmi~ pirvelad gamoiyena m. TumaniSvilma, ix.<br />

laSqaraZe 1977: 27.<br />

39

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!