30.01.2013 Views

Shota Rustaveli Institute of Georgian Literature

Shota Rustaveli Institute of Georgian Literature

Shota Rustaveli Institute of Georgian Literature

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

niSnis matarebeli `axali literaturisa da kulturis~, Tanamedrove, anu sakuTriv `axali<br />

adamianis~ gageba. 1<br />

amTaviTve unda aRiniSnos, rom ranairi relatiuric ar unda iyos `axali droisa~ da, mis<br />

kvalobaze `axali adamianis~, rogorc aseTis, gaCenis konkretul-istoriuli, qronologiuri<br />

CarCos Sesaxeb msjeloba, is mainc renesansis, anu humanizmis epoqas ukavSirdeba: mis arsebiT<br />

Taviseburebad miiCneven, `zogadad rom vTqvaT, individualizms da protests pirovnebis<br />

damonebis winaaRmdeg~ (jivelegovi 1908: 23-25).<br />

grZnobaTa individualizacia, pirovnebis uaRresad intimur gancdaTa socialuri<br />

Rirebulebis aRiareba aris adamianis, rogorc socialuri fenomenis, avtonomiurobis piroba.<br />

es momenti iZens gadamwyvet mniSvnelobas axali drois xelovnebisTvis, romelsac qalaqur<br />

y<strong>of</strong>as ukavSireben (a. jivelegovi, a. losevi) da Tvlian, rom esaa `adreuli qalaquri<br />

kulturis produqti~ (losevi 1978:).<br />

calkeuli individumis grZnobaTa sacialuri Sinaarsi mainc mogviano xanaSi iqna<br />

aRiarebuli, roca `Невольно бросается в глаза субьективистически-индивидуалистическая жажда<br />

жизненных ощущений независимо от их религиозных или моральных ценnостей, хотя эти последние здесь<br />

формально не только не отрицаются, но часто и выдвигаются на первый план~ (losevi 1978: 57).<br />

`axali adamiani, gasetis azriT, revoluciuria siaxlis TvalsazrisiT. is ara hgavs wina<br />

saukunis adamianebs, axali adamiani warmoSva liberalurma demokratiam, cdiseulma<br />

bunebismetyvelebam da industrializaciam~ (kodua 1976: 165). axali drois niSani adamianSi,<br />

subieqturi sawyisis gamoRviZebasa da mgrZnobiarobis gaRrmavebasTan erTad,<br />

TviTanalizisken miswrafebac aris. rogorc miuTiTeben: `mgrZnobiareba, sinaze WeSmaritad<br />

axali epoqis niSania~ da amitomac garkveviT aRniSnaven: `axalma xelovnebam arsebiTad<br />

aRmoaCina axali adamiani~ (goguaZe 1980: 177). esaa evropis erovnebaTa kulturuli<br />

TviTgamorkvevisa da adamianis bunebriv uflebaTa garkvevis xana, rac `axal dros~ erTgvarad<br />

mijnavs adreuli humanizmis epoqisagan. axali drois xelovnebisa da literaturis specifikur<br />

Tvisebad Cveni saukunis zogierTi moazrovne, swored y<strong>of</strong>iTi masalisa da mecnieruli,<br />

analizuri interesebis moWarbebis gamo, Semdeg moments saxavs: `XIX saukunis manZilze<br />

mxatvruli procesebi siwmindiT ar gamoirCevoda, xelovanT minimumamde dahyavdaT mxatvruli<br />

elementebi~ (gaseti 1957: 450). rogorc gadmogvcemen (gaseti, `goia~), `axali xelovneba,<br />

filosifiis msgavsad, `ganmcxadebeli misiis suliT iqmneba da `inteleqtis SuadRes~<br />

warmoadgens. misi funqcia sicocxlisa da y<strong>of</strong>ierebis sadumlos axsnaSi, `y<strong>of</strong>ierebis<br />

ieroglifTa gaSifvraSi~ mdgomareobs: `xelovnebis nawarmoebi sicocxlisa da y<strong>of</strong>ierebis<br />

saidumlos gvimJRavnebs~ (WavWavaZe 1973: 144-145). `axali xelovneba — esa xelovneba<br />

xelovanTaTvis~ (gaseti 1957: 450) imitomac, rom axali drois xelovani, mwerali, arsebiTad<br />

xedvis sxvadasxva, xSirad gansxvavebuli wertilebidan cdilobs dainaxos adamiani da samyaro.<br />

aRniSnulis sailustraciod ixseneben faqts, Tu rogor uyurebs da asaxavs, magaliTad,<br />

momakvdavs coli, eqimi, reportiori da xelovani.<br />

am avtoris dakvirvebiT, `adamianis agonia TiToeul maTgans gansakuTrebul aspeqtSi<br />

esaxeba da es aspeqtebi imdenad gansxvavdeba, rom maTi saerTo safuZvlis daZebna Wirs~ (gaseti<br />

1957: 451). aqedan iRebs saTaves stilizebisaken gansakuTrebuli miswrafeba, rac hqmnis<br />

aucileblobas asaxvis TaviseburebaTa msgavsebiT erTmaneTTan daaxloebuli mwerlebi,<br />

xelovanebi garkeul dajgufebebad Camoyalibdnen da bolos, isev mkvlevar-mecnierTaTvis<br />

mosaxerxeblad, efeqturad CaiTvalos maTi gaerTianeba mxatvrul mimdinareobaTa niSniT.<br />

ase rom, axali drois da, mis kvalobaze, axali xelovnebis, axali literaturis erT-erTi<br />

Tavisebureba isicaa, rom mweralma da xelovanma sxvadasxva rakursiT dainaxos da dagvanaxos<br />

adamiani, sinamdvile, rac erTgvar biZgs aZlevs mkvlevrebs gamoyon da ilaparakon calkeul<br />

mxatvrul-literaturul `izm~-ze: iqneba es sentimentalizmi, romantizmi, realizmi,<br />

naturalizmi da sxv.<br />

yovelive zemoaRniSnulis gaxseneba mxolod imisTvis dagvWirda, rom mis fonze ufro<br />

gamoikveTos, Tu qarTuli sinamdvilis magaliTze, rogor esmis ilias `axali drois~, `axali<br />

literaturis~ Sinaarsi da farglebi.<br />

qarTvel mkvlevarTa naSromebSi (jumber WumburiZe, daviT laSqaraZe, revaz siraZe...)<br />

sxvadasxva aspeqtiT gaSuqebulia `evropeizmis~ gamovlenis formebi da ilia WavWavaZis<br />

damokidebuleba am sakiTxisadmi. ase magaliTad, jumber WumburiZe wers: `sayuradReboa, rom i.<br />

WavWavaZe axali qarTuli mwerlobis dasawyiss `evropeizmis~ Semotanas ukavSirebs da aseT<br />

tendencias ukve d. guramiSvilis SemoqmedebaSi xedavs. cneba `evropeizmisa~ ilias farTod<br />

esmis. mwerlis gagebiT, es ar gulisxobs mxolod formalur-mxatvrul Taviseburebebs, aramed<br />

evropuli literaturis tendenciebTan, saerTod ki evropul-rusul kulturasTan kavSirs<br />

gamoxatavs. es iyo qarTul niadagze, evropul aspeqtSi warmodgenili axali azrovneba,<br />

ganwyobilebebi, mxatvruli xedva, Tematika, weris manera~ (WumburiZe 1974: 184). es daskvna<br />

gamotanilia i. WavWavaZis daumTavrebeli statiis _ `ciskari~ 1857 wlidan _ 1862 wlamdina~ _<br />

1 am sakiTxis daxasiaTebisas ZiriTadad veyrdnobiT Semdeg Sromas, Философский энсиклоредический словарь, 2-е<br />

издание, М., 1989, gv. 139.<br />

38

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!