Shota Rustaveli Institute of Georgian Literature
Shota Rustaveli Institute of Georgian Literature
Shota Rustaveli Institute of Georgian Literature
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
adamiania, `vaJkaci saxelovania~, romelic am qveynadve ewafeba ukvdavebis wyaros. znesruli<br />
adamianis, `marTali sulisa da wrfeli gulis~ Semcvel mrwamss ki siyvaruli cxovelhy<strong>of</strong>s.<br />
mxolod aseT saxelovan vaJkacs aqvs bazaleTis tbaSi Casvlis RvTiuri ufleba da<br />
Zalmosileba; mxolod mas SeuZlia mieaxlos da xeli Seaxos udides siwmindes, `did saunjes~.<br />
Tamar mefis epoqis Semdeg oqros akvnis `yrma~ saukuneTa manZilze elis am misiiT aRWurvil<br />
gmirs, raTa kvlav aRdges da gamobrwyindes. `vaJkaci saxelovani~ qristes siyvarulsa da<br />
sarwmunoebas ganuaxlebs saukuno cxovrebis damviwyebel ers.<br />
g.qiqoZe aRniSnavs, rom `misi (ilias — n. g.) patriotizmi asketuri xasiaTisa iyo.<br />
samSoblos samsaxuri mas ise hqonda warmodgenili rogorc msxverplT Sewirva~ (qiqoZe 1985:<br />
339). aseTive unda iyos ilias `vaJkaci saxelovani~, `oqros akvnis~ pirveli mimaaxlebeli da<br />
`damwvdomi~:<br />
rom win waruZRves WeSmariteba<br />
ukan rCes kvali ganaTebuli.<br />
(`qarTlis dedas~)<br />
amrigad, `bazaleTis tbis~ guldasmiT wakiTxva gviCvenebs im erovnuli gmiris saxesa da<br />
RvTaebriv misias, romelsac, ilias TqmiT, mTeli eri Sehnatris. igi `vaJkaci saxelovania~,<br />
oqros akvnis pirveli mimaaxlebeli da `damwvdomi~, bazaleTis tbis Ziridan `ymis~ amomyvani.<br />
tradiciuli mosazreba ki leqsSi ugulebely<strong>of</strong>s erovnuli gmiris saxes da mas oqros akvnis<br />
`yrmas~ uTavsebs, masSi moiazrebs. leqsSi ki ilia garkveviT gamohy<strong>of</strong>s da ganasxvavebs am or<br />
saxe-xats, `vaJkacsa saxelovansa~ da `yrmas~, maT adgilsa (eris wiaRs da bazaleTis tbis<br />
walkots) da daniSnulebas. amdenad, maTi gaigiveba, urTierTCanacvleba mizanSeuwonlad<br />
migvaCnia.<br />
leqsSi gmiris saxesTan erTad Semodis sasurveli dedis xati:<br />
Tu ese aris, neta mas,<br />
dedasa saxeldebulsa<br />
vinc im yrmas pirvel miawvdis<br />
Tvis ZuZus madliT cxebulsa.<br />
es deda `saxeldebulia~ da amdenad is ar SeiZleba iyos konkretuli pirovneba, realuri<br />
adamiani, ise viT `yrma~. amis Tqmis safuZvels qmnis is, rom kacobrioba bibliur evas<br />
sayovelTao dedad saxelsdebs. `dabadebaSi~ pirveladamianTa saxeldebasTan dakavSirebiT<br />
ikiTxeba: `da uwoda adam saxeli colsa TÂssa: cxovrebaÁ. rameTu igi ars deda yovelTa<br />
macxovrebelTa~ (dab. 3,20).<br />
pirveldedis — evas saxes axal aRTqmaSi RvTismSoblis xati iTavsebs: `kurTxeul xar Sen<br />
dedaTa Soris, da kurTxeul ars nay<strong>of</strong>i muclisa Senisa, rameTu macxovari gviSev sulTa<br />
CvenTa~ (`locva RvTismSoblisa~).<br />
`ikonografiuli tradiciis Tanaxmad, `deda-RvTismSobeli~ mravalsaxovania: `dedaaRmzrdeli~<br />
(`alma mater~), `deda-gzismkvlevi~ (`odgitria~), `deda-moalerse~ (`eleusa~) da a.<br />
S.~ _ aRniSnavs r. siraZe (siraZe 1987: 102).<br />
bazaleTis walkotiT aRmdgar `yrmas~ `madliT cxebuli~ masazrdoebeli deda sWirdeba.<br />
aq gvaxsendeba `ninos cxovrebaSi~ daba `bodidan~ mcxeTis `sions~ mimavali, mdinare aragvTan<br />
my<strong>of</strong>i soji ded<strong>of</strong>lis mimarT Tqmuli: `xolo ded<strong>of</strong>ali tiriliT iareboda kidesa<br />
mdinarisasa, viTarca yrmaÁ ZuZuÁsTvis dedisa TÂsisa, egreT surviel iyo xilvisaTÂs<br />
sasurvelisa TÂsisa~ (~ninos cxovreba~ 1963: 99). es epizodi Tavad iZleva simbolur wakiTxvas:<br />
axladmoqceuli ded<strong>of</strong>ali soji — qristes, `yrmis~ savane iswrafvis deda-masazrdoebelTan _<br />
`sionTan~ Sexvedras da `saxlSi~ misvlas, rogorc yrma — dedis ZuZusken.<br />
`bazxaleTis tbis~ `saxeldebuli deda~ RvTismSoblis _ `deda-aRmzrdelis~<br />
analogiidan momdinare `deda-masazrdoeblis~ mxatvruli saxea. imavdroulad igi SesaZloa<br />
simboluri datvirTviT warmoCndes, `dedav RvTisao! es qveyana Seni xvedria~ (WavWavaZe 1983:<br />
121), _ ambobs ilia da saqarTvelos `jvarcmuli RvTisTvis TviT jvarcmul da wamebul~<br />
(WavWavaZe 1983: 117) miwad saxavs. amdenad, mxatvrul saxeSi _ `deda saxeldebuli~<br />
SesaZlebelia saqarTvelo — qveyana da eri moviazroT. mamulis xsnas erTi pirovnebis,<br />
wiamZRoli gmiris znesruloba ver ganapirobebs. mTelma qveyanam unda Seisisxlxorcos,<br />
erovnuli Rirsebebi rwmenad aqcios, `sacnobelni ege yurni gulisa da gonebisa~ `ganhmartos~<br />
(ioane sabanisZe 1963: 49) da `saxelovani vaJkacis~ sityva sakuTar sulis Zaxilad esmas:<br />
`ganiRÂZe didebao Cemo, ganiRÂZe fsalmuniTa da ebniTa~ (fsalm. 50,9). imavdroulad,<br />
TiToeulma adamianma sakuTari Tavi qristes `monad da megobrad~ unda Seicnos, `monad amis<br />
gamo rameTu `patiosanTa sisxliTa misiTa syidul xarT~ Tquen, xolo megobrad amisTÂs,<br />
rameTu misni Seqmnulni varT da dabadebulni da siyvaruliTa misiTa naTel gÂRebies~<br />
(WavWavaZe 1983: 49).<br />
saqarTvelom, uZvelesi droidan `dedad wmidaTa~ saxeldebulma qveyanam, RvTis mimarT<br />
erTxel ukve dadebuli aRTqma unda ganaaxlos, raTa Tavad ganaxldes. `SeiwynareT karavsa<br />
20