Shota Rustaveli Institute of Georgian Literature
Shota Rustaveli Institute of Georgian Literature
Shota Rustaveli Institute of Georgian Literature
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
miuxedavad imisa, rom `mcire moTxrobaSi~ dawvrilebiTaa aRwerili ruseTis qalaqebi da<br />
s<strong>of</strong>lebi, xalxi, tradiciebi, zne-Cveulebebi da RirsSesaniSnaobani, mTel Txzulebas gasdevs<br />
avtoris ukiduresad sevdiani da sasowarkveTili ganwyoba. g.ratiSvili gvacnobs mogzaurobis<br />
mizezebs, Tu ram aiZula batoniSvilebi daetovebinaT saqarTvelo, rogor moxvda TviTon<br />
avtori ruseTSi da rogor ganicada ucxoeTSi y<strong>of</strong>na, ram gadaawyvetina memuarebis wera da sxv.<br />
mogzaurobis aRwera misTvis iyo `mizezi... mxiarul hy<strong>of</strong>isa~ da `ganmdevneli sevdisa~,<br />
amasTanave, gamiznuli iyo `gansaRviZeblad gonebisa~.<br />
nostalgiuri ganwyoba saerTod axlavs `mcired moTxrobas~. g. ratiSvilis sityviT:<br />
`davagdeT Cveni areni, gvxvda dReni gasamwareni~, `dadga dRe mwuxarebisa~, rom igi `cruman<br />
s<strong>of</strong>elman uwyalod dasaja~, `xelni magrad Seukra~, `ucxos Temsa~ gadakarga, anda _ `visdami<br />
mogviyvana Cven mwuxarebisa saxlad da sevdisa sadgurad~. aqedan gamomdinare, g. ratiSvili<br />
svams kiTxvas: `viT iqmnebis da viT moxdebis saqme Cvenni bednierad da anu ubedurad~ _ es iyo<br />
misi safiqrali da sawuxari. xolo rodesac moskovSi, aleqsandre pirvelis mefed kurTxevis<br />
ceremonialze Casul batoniSvilebsa da maTi amalis wevrebs 12 seqtembris manifesti gaacnes,<br />
g. ratiSvili mwuxarebiT werda: `daibeWda manifesti da gamoxda brZaneba ese, viTa arRa<br />
iqmnebis mefoba saqarTvelosa memkvidreTa mefeTa mier, aramed iqmnebian brZanebasa qveSe<br />
rosiisasa da dapyrobil kanoniTa maTTaebr, romel aw yovelive TiToeulad scnaT<br />
warkiTxviTa amiT, xolo Cven aramciredi mwuxareba miviReT momlodineTa sixarulisa wil da<br />
ukanasknel ganagos RmerTman, viTa iqmnebis~ (Saduri 1962:259) da iqve: `mefobisa wil<br />
saqarTveloisa miviReT lenti ese wiTeli annasi da ara uwyiT Cven da varT gankvirvebul,<br />
rameTu rai vyaviT nacvlad amissa mefobisa damkargavTa da ojaxisa gamaubedurebelTa~<br />
(Saduri 1962: 263-264).<br />
ase miiRes, _ g. ratiSvilis TqmiT, _ qarTvelma batoniSvilebma `mefobisa wil<br />
saqarTveloisa... lenti wiTeli annasi~ da sxva da sxva... ai, am suliskveTebiTaa dawerili g.<br />
ratiSvilis `mciredi moTxroba~, ase Wvretda TviTmxilveli mwerali Tavisi samSoblos<br />
momavals.<br />
vfqrobT, i. WavWavaZis daintereseba g. ratiSvilis `mciredi moTxrobiT~ SemTxveviTi ar<br />
unda iyos. `is naambobi uintereso ar ari~ _ werda ilia mravalmniSvnelovnad, radgan g.<br />
ratiSvilis mier saukunis dasawyisSi gamoTqmuli mosazrebebi Tu varaudebi gacilebiT ufro<br />
mwvaved aRiqmeboda XIX s. 60-iani wlebis saqarTveloSi. sagulisxmoa, rom TviTon iliamac igive<br />
gza _ `vladikavkasidam tfilisamde~ _ airCia imisaTvis, raTa qarTveli sazogadoebisaTvis<br />
Tavisi samoqmedo programa gaecno.<br />
peterburgidan dabrunebuli 24 wlis ilia WavWavaZe imave gziT brundeba samSobloSi,<br />
romelic Tavis droze gaiara g. ratiSvilma — vladikavkazi, larsi, stefanwminda, fasanauri...<br />
modis da fiqrobs Tavisi samSoblos warsulze, awmyosa da momavalze, fiqrobs: `... rogor<br />
Seveyrebi me Cems qveyanas da rogor Semeyreba igi me~, aqvs sruliad konkretuli mizani:<br />
`...SeviZleb ki, rom mas RviZli sityva vuTxra... im sityviT vasmino, rom aris mravali qveynebi,<br />
Cvenzed ufro ubedurad gaCenilni, magram ufro bednierad mcxovrebni; da is TiToeuli<br />
naperwkali, romelic ar SeiZleba rom yovels kacSi ara Jolavdes, erT did cecxlad<br />
Sevagrovo Cemis qveynis gaciebulis gulis gasaTboblad~ (WavWavaZe 1980: 14).<br />
gzas, romelic mweralma unda gaiaros, rasakvirvelia, Tavisi datvirTva aqvs (ratiani<br />
2006: 64-67; 74; 82-88; 121-123; 154-156). am gzaze unda naxos man `iamSCiki~ da moxeve lelT Runia,<br />
Tvali Seavlos Tergsa da myinvars, inatros Tavisi qveynis wiaRSi `adamiani, romelsac ZilSiac<br />
ara sZinavs, qveynis ubedurobiT gul-aRtyinebulsa~ da Sewuxdes imis fiqriT, rom `warxda,<br />
moisra qveyanai~...<br />
i. WavWavaZis `mgzavris werilebs~ g. ratiSvilis `mcire moTxrobisgan~ samoci weli<br />
aSorebs. Tu movlenebis ganviTarebiT dabneuli g. ratiSvili Tavis TxzulebaSi SiSiTa da<br />
eWviT kiTxulobs: `ra moxdeba da anu amisa Semdgomad viTa iqnebis...~, imave peterburgidan<br />
momavali 24 wlis i. WavWavaZe, acnobierebs ra saxelmwifoebriobadakargul saqarTveloSi<br />
Seqmnil sazogadoebriv-politikur viTarebas, kiTxvas pirdapir svams: `rodemdis? ox,<br />
rodemdis, rodemdis?.. Cemo sayvarelo miwa-wyalo, momec amis pasuxi~.<br />
da kidev erTi:<br />
rogorc zemoT ukve aRvniSneT, g. ratiSvilis TxzulebaSi CarTulia aleqsandre<br />
pirvelis manifestis teqsti, romelic, rogorc minaweridan Cans, dednidan uTargmnia vasil<br />
maTes Ze Cilaevs (WilaZes). es is vasil Cilaevia, romelic miamagres ruseTSi Casul qarTvelebs<br />
Tarjimnad (`preoCikad~). igi batoniSvilebTan erTad eswreboda aleqsandre I-is mefed<br />
kurTxevas, manifestis gamocxadebas da Semdegac araerTxel Cans TxzulebaSi. es aris<br />
aleqsandre I-is 1801 wlis 12 seqtembris manifestis pirveli Targmani, romelic v. Cilaevs<br />
Seusrulebia ruseTSi my<strong>of</strong>i batoniSvilebisaTvis dokumentis gacnobis mizniT. aq aris erTi<br />
saintereso detali: `manifesti aleqsandre I-isa saqarTvelos ruseTTan SeerTebis Sesaxeb~<br />
rusul enaze orjer gamoica, rusul-qarTuli paraleluri teqsti pirvelad daibeWda<br />
moskovSi, 1801 wels, saidanac igi gadmoRebuli aqvs platon ioselians. vasil maTes Ze<br />
Cilaeviseuli Targmani ki aqamde am bolo dromde ar gamoqveynebula. igi zemoxsenebuli<br />
<strong>of</strong>icialuri Targmanisagan gansxvavdeba frazeologiur-leqsikuri wyobiTa da<br />
136