30.01.2013 Views

Shota Rustaveli Institute of Georgian Literature

Shota Rustaveli Institute of Georgian Literature

Shota Rustaveli Institute of Georgian Literature

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

gabriel ratiSvilis `mciredi moTxrobidan~<br />

ilia WavWavaZis `mgzavris werilebamde~<br />

darejan menabde<br />

1863 wels, `saqarTvelos moambis~ XI-XII nomrebSi, ilia WavWavaZem gamoaqveyna gabriel<br />

ratiSvilis samogzauro-memuaruli Janris Txzuleba `mciredi ram moTxroba rosiisa~. g.<br />

ratiSvili (1771-daaxl. 1825) qarTuli literaturis e. w. gardamavali xanis saintereso poeti,<br />

prozaikosi da memuaristia. misimisi biografia naklebadaa cnobili da arc mis Semoqmedebaze<br />

gvaqvs sruli warmodgena.<br />

g. ratiSvilis literaturuli memkvidreoba cnobilia erTi mozrdili krebuliT (S #<br />

2910), romelic avtograful xelnaweradaa miCneuli (ruxaZe 1966; qarTul xelnawerTa<br />

aRweriloba 1965). misi Sedgeniloba aseTia:<br />

1. mciredi raime moTxroba rosiisa (1r-92v).<br />

2. [kalendaruli cnobebi] (92v-104v).<br />

3. [gabriel ratiSvilis leqsebi] (105r-119r).<br />

4. [svimon ratiSvilis leqsi] (119r).<br />

5. [baraTebi]: `megobarTan misaweri baraTi~, `samRvdeloTa Tana misaweri~, `batonTan da<br />

batonis SvilTan misaweri baraTi~, `dasTan misaweri baraTi ars ese~, `samZimris baraTi ars ese~,<br />

`qalTan misaweri baraTi ars ese~ (120v-133v) (qarTul xelnawerTa aRweriloba 1965).<br />

`saqarTvelos moambeSi~ daibeWda am Txzulebis pirveli (arasruli) publikacia,<br />

romelsac iliam aseTi SeniSvna daurTo: `es werili ekuTvnis T. gab. ratiSvils, romelic Cven<br />

mefis Svilebs Tana xlebia, roca isini gadausaxlebiaT ruseTSi. rac unaxavs tfilisidam<br />

peterburgamde, rac gadaxdenia, yvelafers gviambobs, _ da is naambobi uintereso ar ari~<br />

(`saqarTvelos moambe~ 1863). i. WavWavaZem Txzulebis beWdva ki daiwyo, magram Jurnalis<br />

daxurvis gamo veRar daasrula. igi mxolod 1962 wels gamoaqveyna v. Sadurma krebulSi<br />

`qarTveli mwerlebi ruseTis Sesaxeb~ (Saduri 1962: 156-301). gamomcemelma `mciredi moTxroba~<br />

mcireodeni SemoklebiT dabeWda — gamotovebulia aleqsandre pirvelis manifesti da platon<br />

moskovelis sityva (Saduri 1962: 254; 260). `mciredi moTxroba~ ZiriTadad prozauli teqstia,<br />

romelSic CarTulia ramdenime aTeuli leqsi. Txzuleba 1801-1802 wlebSi unda iyos dawerili.<br />

g. ratiSvili farTo sazogadoebisaTvis arcTu kargad nacnobi avtoria, amitom,<br />

SevecdebiT avxsnaT, Tu ratom unda dainteresebuliyo i. WavWavaZe am TxzulebiT.<br />

g. ratiSvili XIX s. damdegs ioane batoniSvils adiutantad axlda ruseTSi, iyo<br />

peterburgsa da moskovSi, daeswro imperator aleqsandre I-is kurTxevas da axali imperatoris<br />

mier 1801 wlis 12 seqtembris cnobili manifestis gamocxadebas. misi marSruti iyo: Tbilisi,<br />

mcxeTa, larsi, mozdoki, moskovi, sanqt-peterburgi da ukan: moskovi, caricini, astraxani,<br />

mozdoki, vladikavkazi, larsi, stefanwminda... mis TxzulebaSi Txroba iwyeba Tbilisidan<br />

gamgzavrebiT (7.III.1801), mTavrdeba g. ratiSvilis samSobloSi, sakuTar mamulSi (zogi cnobiT,<br />

s<strong>of</strong>. qsovrisi) dabrunebiT. Txzulebis faqtobrivi masala uTuod drois am monakveTSi<br />

daiwera, misi literaturuli gaformeba, damTavreba da saboloo redaqtireba ki avtoris<br />

dabrunebisTanave, cocxali STabeWdilebiT moxda. safiqrebelia, g. ratiSvili mogzaurobisas<br />

werda dRiurs, romelSic Sehqonda STabeWdilebebi da dakvirvebebi. sxvagvarad<br />

warmoudgenelia iseTi detalizacia, iseTi dawvrilebiTi aRweriloba faqtebisa da<br />

movlenebisa, rogoric `mciredi moTxrobis~ TiTqmis yovel gverdze gvxvdeba. miuxedavad<br />

mokrZalebuli saTaurisa, is srulebiTac araa `mciredi moTxroba~, piriqiT, es aris vrceli,<br />

leqsCarTuli aRweriloba qarTveli mwerlis ruseTSi mogzaurobisa, vrceli Txroba<br />

ruseTze, Zvirfasi saistorio wyaro, romelSic uxvadaa cnobebi ruseTis imdroindel<br />

saxelmwifoebriv-politikur cxovrebaze, socialur-ekonomikur mdgomareobaze,<br />

saqarTvelo-ruseTis urTierTobaze da sxv.<br />

g. ratiSvilis saxiT Cven winaSea Zveli qarTuli literaturis tradiciebze aRzrdili da<br />

erovnul satkivarze Rrmad dafiqrebuli memuaristi, romelic gvacnobs Tavisi mogzaurobis<br />

mizezebs, gvixsnis, Tu ram aiZula batoniSvilebi, XIX saukunis damdegs daetovebinaT<br />

saqarTvelo, rogor moxvda ruseTSi da rogor ganicada ucxoeTSi y<strong>of</strong>na, ram gadaawyvetina<br />

memuarebis wera da sxv.<br />

`mciredi raime moTxroba rossiisa~ mravalmxriv mniSvnelovani Txzulebaa. Tavis<br />

winamorbed memuaristTagan (g. gelovani, v. orbeliani da sxv.) gansxvavebiT, g. ratiSvils<br />

politikuri alRoc hqonda gamaxvilebuli. man igrZno ruseTis mxridan mosalodneli<br />

safrTxe, tragizmi arsebuli viTarebisa da es yovelive STambeWdavad gadmosca kidec Tavis<br />

TxzulebaSi.<br />

g. ratiSvili imiTacaa mniSvnelovani, rom es aris erTaderTi avtori, uSualod momswre<br />

da monawile aleqsandre I-is manifestis gamocxadebisa. mwerali, romelmac mTeli sicxadiT<br />

dainaxa mosalodneli istoriuli movlenebi.<br />

135

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!