30.01.2013 Views

Shota Rustaveli Institute of Georgian Literature

Shota Rustaveli Institute of Georgian Literature

Shota Rustaveli Institute of Georgian Literature

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

qarTuli realizmis lideris, ilia WavWavaZis naazrevSi, igi mkveTrad gamoxatul sistemad<br />

Camoyalibda da samoqmedo lozungis _ `mamuli, ena, sarwmunoeba~ _ saxe miiRo.<br />

ilia WavWavaZe gacilebiT mets moiTxovda sakuTari Txzulebebisgan, vidre es erTi<br />

mwerlis Semoqmedeba iyo: igi ara martivad `wamkiTxvelT~, aramed Tanamoazreebsa da<br />

gulSematkivrebs, Sesabamisad, saimedo dasayrdens eZiebda qarTul sazogadoebaSi. mas ar<br />

sWirdeboda seiris macqerali mkiTxveli, romelic ramdenime saaTiT Seiqcevda Tavs kiTxviT<br />

da dascildeboda. dasustebuli, modunebuli, `gulgrilobis morevSi~ CaZiruli saqarTvelos<br />

Wirisufals kargad hqonda Segnebuli TanamebrZolTa gamoWedvis aucilebloba. aseT dros<br />

swored rom saukeTeso mokavSired moCanda oratoruli pragmatikis literaturuli<br />

modifikacia avtoris rolis aqcentirebiTa da mkiTxvelTan gaZlierebuli kontaqtiT. iliac<br />

siamovnebiT daeyrdno mas da jiutad Seudga mkiTxvelis `moTvinierebas~.<br />

ilia Riad iwvevs dialogSi Tavis mkiTxvels: uyveba, usabuTebs, uxsnis, ganumartavs,<br />

ekiTxeba, pasuxobs, anu mouRlelad da Tavdauzogavad esaubreba Tavis ers. ilias oratoruli<br />

pragmatikis mTavari berketi zneobriobaa, vinaidan mSvenivrad uwyis: `molaparakis zneobas<br />

udidesi zemoqmedebiTi Zala aqvs msmenelebze, romelTac sityviT aRtaceba SeuZliaT~<br />

(aristotele 1981: 36). mas gacnobierebuli aqvs, rom: `sityva, mimarTuli msmenelebisadmi,<br />

gamiznulia an imisaTvis, rom oratorma msmenelTa keTilganwyobileba moipovos, an imisTvis,<br />

rom maTSi brazi gamoiwvios, an maTi yuradReba miipyros, anda piriqiT. radgan msmenelis<br />

yuradRebis mipyroba yovelTvis araa sasurveli, amitom bevri oratori cdilobs msmeneli<br />

gaacinos. yovelive es ki iwvevs imis ukeT gagebas, rasac urCeven da agreTve imas, rom oratori<br />

zneobrivad wminda pirovnebad moCandes. radgan ufro metad aseT oratorebs usmenen xolme.<br />

msmenelebi TanaugrZnoben dids, Taviseburs, sakvirvels, sasiamovnos~ (aristotele 1981: 198).<br />

iliac yvela saSualebiT cdilobs mkiTxvelis yuradRebis mipyrobas da ndobis mopovebas.<br />

saetapo mniSvnelobis mqone TxzulebebSi _ `mgzavris werilebi~, `oTaraanT qvrivi~ da `kaciaadamiani?!~_<br />

sadac igi mTelis ZaliTa da energiT utevs `qarTul sakiTxavs~ da ara marto mas,<br />

ilia maqsimalurad aaqtiurebs kontaqts mkiTxvelTan. avtorisa da mkiTxvelis urTierTobis<br />

fiqsacia teqstSi avtoris mkiTxvelisadmi regularul mimarTvebSi xorcieldeba.<br />

TxzulebaSi `mgzavris werilebi~ igi mTavari personaJis piriT gadmoicema:<br />

`oTxi weliwadi iyo, rac me ruseTSi vimy<strong>of</strong>ebodi da Cemi qveyana ar menaxa. oTxi weliwadi!<br />

. . ici, mkiTxvelo, es oTxi weliwadi ra oTxi weliwadia!..~ (WavWavaZe 1950: 10).<br />

aRniSnuli mimarTva `mgzavris werilebis~ konceptualur laitmotivs warmoadgens: mas<br />

efuZneba Txzulebis Sinaarsobrivi da kompoziciuri piramida. saxezea mkacrad motivirebuli<br />

ritorikuli dialogi mkiTxvelTan, romelic adgens avtorisa da mkiTxvelis urTierTobis<br />

CarCos da gansazRvravs am urTierTobis xasiaTs naraciis procesSi. Semdgomi Txrobisas<br />

msgavsi tipis mkveTri mimarTva mkiTxvelisadmi Tumca ar fiqsirdeba, magram mZafrad<br />

SeigrZnoba emociuri qveteqstebis meSveobiT. gamonakliss warmoadgens nawarmoebis daskvniTi,<br />

merve Tavi, sadac avtorisa da mkiTxvelis kontaqti teqstis doneze kvlavac aqtiur formas<br />

iZens _ avtori amTavrebs saubars Tavis dakvirvebul mkiTxvelTan da ajamebs naraciis<br />

Sedegebs:<br />

`me, gakvriT, rogorc mgzavri, vixseneb mas, rac misgan gamigonia. Cemi cda marto imaSia,<br />

rom imis azrisaTvis imisive feri SemerCia da imis sityvisaTvis imisive kilo. Tu es Sevasrule,<br />

Cemi ganzraxvac Semisrulebia~ (WavWavaZe 1950: 30).<br />

TxzulebaSi `oTaraanT qvrivi~ avtoris erTaderTi pirdapiri mimarTva mkiTxvelisadmi<br />

giorgis personaJs ukavSirdeba, rac warmoaCens mkiTxvelis mier giorgis personaJis gaazrebis<br />

mniSvnelobas avtorisaTvis:<br />

`giorgi ki rogorc CemTvis, mkiTxvelo, ise imaTTvis gamocana iyo~ (WavWavaZe 1950: 295).<br />

mwerali TiTqos Tavazianad epatiJeba mkiTxvels Tavisufali interpretaciis samyaroSi,<br />

magram es `Tavisufleba~ maqsimaluradaa marTuli: ilia nabij-nabij xsnis `deda-Svilobisa~ da<br />

`xidCatexilobis~ problemaTa epicentrSi moqceuli personaJis gamocanas teqstSi da<br />

mkiTxvelsac Tan iaxlebs.<br />

CvenTvis saintereso mesame Txzuleba `kacia-adamiani?!~, gamorCeulad uxvadaa<br />

datvirTuli mkiTxvelisadmi mimarTvebiT. rogorc Cans, Txzulebis problematikis<br />

maqsimaluri eqsponirebiT frTaSesxmulma iliam zedmiwevniT kargad moirgo oratoris<br />

tribuna. mkiTxvelisaTvis gankuTvnili ritorikuli mimarTvebi, SekiTxvebi Tu SeZaxilebi<br />

klasikuri ritorikis stilSia Sesrulebuli da literaturuli ritorikis brwyinvale nimuSs<br />

warmoadgens:<br />

`ar gegonoT, mkiTxvelno, rom es saxli ekuTvnodes erTs vismes Raribsa da mis-gamo iyos<br />

egre gulSeutkivrad Tavminebebuli~ (WavWavaZe 1950: 127); `es qoneba, ymebidan dawyebuli<br />

cxenamdina da miwamdina, imis xelSi, _ vinc gamoyeneba icis, _ kai lukma aris. maS raRad sdgas<br />

egre cudad? mkiTxavs gakvirvebuli mkiTxveli. imitom rom qarTvelia, _ mogigebT sruliad<br />

darwmunebuli, rom kai sabuTi giTxariT~ (WavWavaZe 1950: 128); `mkiTxvelo xom ar mogewyina? . .<br />

magram es unda icode, Sen, mkiTxvelo, rom me amisa qvemore xelis momwereli mkiTxvelis<br />

gasarTvelad ar vwer am uxeiro moTxrobasa. me minda am moTxrobam Caafiqros mkiTxveli da, Tu<br />

moiwyens, amis gamo moiwyinos, imitom rom fiqri da mowyena gauyrelni da-Zmani arian. me minda,<br />

13

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!