Shota Rustaveli Institute of Georgian Literature
Shota Rustaveli Institute of Georgian Literature
Shota Rustaveli Institute of Georgian Literature
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
ilia da misi mkiTxveli<br />
irma ratiani<br />
mxatvruli teqsti xangrZlivobis sam tips iTvaliswinebs: Seqmnis process, romelic<br />
mimdinareobs realuri dro-sivrculi parametrebis farglebSi da teqstis mekavSired avtors<br />
moiazrebs, mxatvrul kontinuums, rac gulisxmobs konkretuli teqstisaTvis niSandoblivi<br />
individualuri mxatvruli qronotopuli modelis formirebas, da aRqmis process, romelic,<br />
agreTve, xorcieldeba realuri dro-sivrcis konteqstSi, mxolod teqstis mekavSired<br />
amjerad gvevlineba mkiTxveli. Sesabamisad, literaturuli nawarmoebi sami temporaluri -<br />
modelis farglebSi funqcionirebs _ avtoriseuli, mxatvruli da mkiTxveliseuli<br />
modelebisa, sadac avtoriseuli da mkiTxveliseuli temporaluri modelebi esadageba<br />
literaturuli teqstis garegan formas da mxatvruli temporaluri modelis gaazrebisa da<br />
aRqmis sxvadasxva poziciebad gvevlineba. am poziciaTa struqturuli urTierTmimarTebis<br />
daregulirebis mizniT, specialur literaturaSi SemuSavebulia fizikuri da mxatvruli<br />
metrikis cnebebi. fizikuri metrika, TumcaRa, TavisTavad, aRniSnavs Txrobisa da aRqmis<br />
xangrZlivobebs, magram mudmivad ganixilavs maT moTxrobilis xangrZlivobasTan, anu<br />
`mxatvrul metrikasTan~ mimarTebaSi: avtori mogviTxrobs konkretul ambavs garkveuli<br />
drois ganmavlobaSi da, aseve garkveuli drois ganmavlobaSi, mis monaTxrobs aRiqvams<br />
mkiTxveli, anu nawarmoebSi fiqsirebuli mxatvrul-siuJeturi movlena warmoadgens rogorc<br />
avtoris, ise mkiTxvelis intenciis sagans, magram gansxvavebuli perspeqtividan. ibadeba<br />
kiTxva: ramdenad SesaZlebelia avtorisa da mkiTxvelis kontaqtis dadgena teqstis<br />
konkretul monakveTTan mimarTebaSi da am kontaqtis ra Teoriuli da kompoziciuri formebi<br />
arsebobs?<br />
miuxedavad imisa, rom Txrobis xangrZlivoba avtoris prerogativaa, xolo aRqmisa _<br />
mkiTxvelis, urTierToba maT Soris imTaviTve gansazRvrulia: aRqmis drois xangrZlivoba<br />
pirdapir damokidebulebaSia Txrobis drois xangrZlivobasTan.<br />
aRqmis drois xangrZlivoba, tipologiuri TvalsazrisiT, or pozicias ganasxvavebs:<br />
kiTxvis xangrZlivobasa da wakiTxulis cnobierebaSi fiqsaciis xangrZlivobas. aqedan, Tu<br />
kiTxvis xangrZlivoba subieqtisagan damoukidebeli, gareSe mizezebiT ganisazRvreba _<br />
SesaZlebelia kiTxvis Seneleba an aCqareba, wakiTxulisaken mibruneba, Sesveneba kiTxvis<br />
procesSi da sxva, _ wakiTxulis cnobierebaSi fiqsacia, piriqiT, sruliad erTgvarovani<br />
xangrZlivobiT xasiaTdeba: igi Seesabameba Txrobis xangrZlivobas da wakiTxuli masala<br />
urRvev mTlianobaSi aRiqmeba. aRqmis mTlianoba ganpirobebulia ara marto wakiTxulis<br />
calkeuli detalebis Tanmimdevruli, mwyobri ganlagebiT, aramed maTi organuli<br />
gamTlianebiT. sxvagvarad rom vTqvaT, es aris mudmivi Serwymis procesi, rodesac avtori<br />
teqstis farglebSi iwvevs mkiTxvelis warmosaxvas, xolo mkiTxveli, aseve teqstis farglebSi,<br />
pasuxobs avtoris gamowvevas. Sesabamisad, mkiTxvelisa da avtoris kontaqti individualuri<br />
Teoriuli modelis saxes iZens konkretuli literaturuli epoqis, stilis, problematikisa<br />
da meTodologiis farglebSi: literaturis ganviTarebis nebismieri etapis, rogorc<br />
tipologiurad da struqturulad mowesrigebuli movlenis, konteqstSi avtorisa da<br />
mkiTxvelis urTierTmimarTeba konkretuli literaturuli sistemisaTvis niSandoblivi<br />
stilistur da meTodologiur kanonebs emorCileba. gamonakliss am TvalsazrisiT arc me-19<br />
saukunis realisturi literatura warmoadgens.<br />
realizmis literaturuli skola xazgasmuli yuradRebiT moekida avtorisa da<br />
mkiTxvelis urTierTmimarTebis sakiTxs. marTalia, mogvianebiT, me-20 saukunis<br />
literaturulma kritikam araerTxel gadasinja `avtoris~ problema literaturaSi da,<br />
rbilad rom vTqvaT, minimalurad Seafasa misi roli teqstSi (t. elioti, r. barti, J. Jeneti da<br />
sxv.), me-19 saukunis literaturuli tradicia ver Tavsdeba am inovaciuri gaazrebis<br />
farglebSi: realisturi literaturis wiaRSi avtori da avtoriseuli qronotopi gvevlineba<br />
Txrobis kompoziciuri da dro-sivrculi orientaciis RerZad. cxadia, aqtualuria<br />
mkiTxvelisa da mkiTxveliseuli qronotopis _ individualuri recefciis procesis _<br />
funqciac, magram, umeteswilad, is regulirebulia avtoris mier: avtori mimarTavs mkiTxvels,<br />
uxsnis, ganumartavs, ekiTxeba, pasuxobs, umtkicebs, anu, sakmaod mwired utovebs, izeris<br />
termini rom moviSvelioT, `bundovan adgilebs~ Tu `teqstualur gaurkvevlobebs~, romlebic<br />
unda Seavsos an TavsatexebiviT amoxsnas mkiTxvelma. cnobilia, rom kiTxvis aqti mudmivad<br />
gaxsnili perspeqtivaa, romelic, erTi mxriv, iTvaliswinebs konteqstualur modifikaciebs,<br />
xolo, meore mxriv, xels uwyobs mkiTxvelis maqsimaluri fleqsiurobisa da transformaciis<br />
unaris realizebas. anu sxvadasxva istoriuli da sociokulturuli konteqstis mkiTxveli<br />
sxvadasxvagvarad erTveba teqstSi da aRqmis procesi individualuri aqtis saxes iZens. me-19<br />
saukunis realisturi literatura, romelic ostaturad iyenebs teqsts social-erovnuli,<br />
eTikuri da filos<strong>of</strong>iuri xasiaTis problemebis gaxmianebis tribunad, TiTqos xelovnurad<br />
arRvevs recefciis am logikas. realisti mwerali cdilobs mkiTxvelis `dayoliebas~, misi<br />
11