30.01.2013 Views

Shota Rustaveli Institute of Georgian Literature

Shota Rustaveli Institute of Georgian Literature

Shota Rustaveli Institute of Georgian Literature

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

ilia da misi mkiTxveli<br />

irma ratiani<br />

mxatvruli teqsti xangrZlivobis sam tips iTvaliswinebs: Seqmnis process, romelic<br />

mimdinareobs realuri dro-sivrculi parametrebis farglebSi da teqstis mekavSired avtors<br />

moiazrebs, mxatvrul kontinuums, rac gulisxmobs konkretuli teqstisaTvis niSandoblivi<br />

individualuri mxatvruli qronotopuli modelis formirebas, da aRqmis process, romelic,<br />

agreTve, xorcieldeba realuri dro-sivrcis konteqstSi, mxolod teqstis mekavSired<br />

amjerad gvevlineba mkiTxveli. Sesabamisad, literaturuli nawarmoebi sami temporaluri -<br />

modelis farglebSi funqcionirebs _ avtoriseuli, mxatvruli da mkiTxveliseuli<br />

modelebisa, sadac avtoriseuli da mkiTxveliseuli temporaluri modelebi esadageba<br />

literaturuli teqstis garegan formas da mxatvruli temporaluri modelis gaazrebisa da<br />

aRqmis sxvadasxva poziciebad gvevlineba. am poziciaTa struqturuli urTierTmimarTebis<br />

daregulirebis mizniT, specialur literaturaSi SemuSavebulia fizikuri da mxatvruli<br />

metrikis cnebebi. fizikuri metrika, TumcaRa, TavisTavad, aRniSnavs Txrobisa da aRqmis<br />

xangrZlivobebs, magram mudmivad ganixilavs maT moTxrobilis xangrZlivobasTan, anu<br />

`mxatvrul metrikasTan~ mimarTebaSi: avtori mogviTxrobs konkretul ambavs garkveuli<br />

drois ganmavlobaSi da, aseve garkveuli drois ganmavlobaSi, mis monaTxrobs aRiqvams<br />

mkiTxveli, anu nawarmoebSi fiqsirebuli mxatvrul-siuJeturi movlena warmoadgens rogorc<br />

avtoris, ise mkiTxvelis intenciis sagans, magram gansxvavebuli perspeqtividan. ibadeba<br />

kiTxva: ramdenad SesaZlebelia avtorisa da mkiTxvelis kontaqtis dadgena teqstis<br />

konkretul monakveTTan mimarTebaSi da am kontaqtis ra Teoriuli da kompoziciuri formebi<br />

arsebobs?<br />

miuxedavad imisa, rom Txrobis xangrZlivoba avtoris prerogativaa, xolo aRqmisa _<br />

mkiTxvelis, urTierToba maT Soris imTaviTve gansazRvrulia: aRqmis drois xangrZlivoba<br />

pirdapir damokidebulebaSia Txrobis drois xangrZlivobasTan.<br />

aRqmis drois xangrZlivoba, tipologiuri TvalsazrisiT, or pozicias ganasxvavebs:<br />

kiTxvis xangrZlivobasa da wakiTxulis cnobierebaSi fiqsaciis xangrZlivobas. aqedan, Tu<br />

kiTxvis xangrZlivoba subieqtisagan damoukidebeli, gareSe mizezebiT ganisazRvreba _<br />

SesaZlebelia kiTxvis Seneleba an aCqareba, wakiTxulisaken mibruneba, Sesveneba kiTxvis<br />

procesSi da sxva, _ wakiTxulis cnobierebaSi fiqsacia, piriqiT, sruliad erTgvarovani<br />

xangrZlivobiT xasiaTdeba: igi Seesabameba Txrobis xangrZlivobas da wakiTxuli masala<br />

urRvev mTlianobaSi aRiqmeba. aRqmis mTlianoba ganpirobebulia ara marto wakiTxulis<br />

calkeuli detalebis Tanmimdevruli, mwyobri ganlagebiT, aramed maTi organuli<br />

gamTlianebiT. sxvagvarad rom vTqvaT, es aris mudmivi Serwymis procesi, rodesac avtori<br />

teqstis farglebSi iwvevs mkiTxvelis warmosaxvas, xolo mkiTxveli, aseve teqstis farglebSi,<br />

pasuxobs avtoris gamowvevas. Sesabamisad, mkiTxvelisa da avtoris kontaqti individualuri<br />

Teoriuli modelis saxes iZens konkretuli literaturuli epoqis, stilis, problematikisa<br />

da meTodologiis farglebSi: literaturis ganviTarebis nebismieri etapis, rogorc<br />

tipologiurad da struqturulad mowesrigebuli movlenis, konteqstSi avtorisa da<br />

mkiTxvelis urTierTmimarTeba konkretuli literaturuli sistemisaTvis niSandoblivi<br />

stilistur da meTodologiur kanonebs emorCileba. gamonakliss am TvalsazrisiT arc me-19<br />

saukunis realisturi literatura warmoadgens.<br />

realizmis literaturuli skola xazgasmuli yuradRebiT moekida avtorisa da<br />

mkiTxvelis urTierTmimarTebis sakiTxs. marTalia, mogvianebiT, me-20 saukunis<br />

literaturulma kritikam araerTxel gadasinja `avtoris~ problema literaturaSi da,<br />

rbilad rom vTqvaT, minimalurad Seafasa misi roli teqstSi (t. elioti, r. barti, J. Jeneti da<br />

sxv.), me-19 saukunis literaturuli tradicia ver Tavsdeba am inovaciuri gaazrebis<br />

farglebSi: realisturi literaturis wiaRSi avtori da avtoriseuli qronotopi gvevlineba<br />

Txrobis kompoziciuri da dro-sivrculi orientaciis RerZad. cxadia, aqtualuria<br />

mkiTxvelisa da mkiTxveliseuli qronotopis _ individualuri recefciis procesis _<br />

funqciac, magram, umeteswilad, is regulirebulia avtoris mier: avtori mimarTavs mkiTxvels,<br />

uxsnis, ganumartavs, ekiTxeba, pasuxobs, umtkicebs, anu, sakmaod mwired utovebs, izeris<br />

termini rom moviSvelioT, `bundovan adgilebs~ Tu `teqstualur gaurkvevlobebs~, romlebic<br />

unda Seavsos an TavsatexebiviT amoxsnas mkiTxvelma. cnobilia, rom kiTxvis aqti mudmivad<br />

gaxsnili perspeqtivaa, romelic, erTi mxriv, iTvaliswinebs konteqstualur modifikaciebs,<br />

xolo, meore mxriv, xels uwyobs mkiTxvelis maqsimaluri fleqsiurobisa da transformaciis<br />

unaris realizebas. anu sxvadasxva istoriuli da sociokulturuli konteqstis mkiTxveli<br />

sxvadasxvagvarad erTveba teqstSi da aRqmis procesi individualuri aqtis saxes iZens. me-19<br />

saukunis realisturi literatura, romelic ostaturad iyenebs teqsts social-erovnuli,<br />

eTikuri da filos<strong>of</strong>iuri xasiaTis problemebis gaxmianebis tribunad, TiTqos xelovnurad<br />

arRvevs recefciis am logikas. realisti mwerali cdilobs mkiTxvelis `dayoliebas~, misi<br />

11

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!