Vazha-Pshavela 150
Vazha-Pshavela 150 Vazha-Pshavela 150
140 gvelis mWameli~ `yvelas ise aqvs gulSia_ belads vin mohklavs winasa, Tavsa da marjvenas masWris Sin miva saxeliani~. `ivane kotoraSvilis ambavi~ ivanes “ mas ara hqonda wesada mtrisad moeWra marjvena; an ki sad daeteoda mas ergeboda ramdena?!~ 2. aqve aRvniSnavT, rom marjvena mklavis mokveTis adaTi sxva qarTveli mwerlebis nawarmoebebSic aisaxa: magaliTad, k. gamsaxurdias `xogais mindiaSi~, m. javaxiSvilis `TeTr sayeloSi~. 3. mag.: `vedebis~ mixedviT, pirveladamiani puruSa Seswires Rmer- Tebs da am msxverplSewirvis Sedegad gaCnda yvelaferi _sulieri arsebebic da arasulierebic; maT Soris himnebi, simRerebi da saleqso sazomebic. iranelTa warmodgeniT, haiomartis danawevrebis Sedegad gaCnda samyaros sxvadasxva elementi: xorcisa da Zvlebisgan _ miwa, sisxlisgan _ wyali, Tmebisgan mcenareebi, mzerisgan _cecxli, sunTqvisgan _ qari. aseTive gadmocemebia `edas~ imirze, rabinTa wignebis adamze, Zvelegviptur ptaxze da a. S. (miTebi 1982). 4. saxlis (sasaxlis, samlocvelos) kedlebze iaraRisa da moWrili xelebis (Tavebis) dakidebis tradicia dasturdeba msoflios sxvadasxva xalxebSi. am mxriv sainteresoa berZnuli masala. amaze ix. canava r. dasax. wigni. 5. xelis gamosaxulebis amuletebad gamoyenebis faqti mTel kavkasiaSia cnobili. amas safondo masalac adasturebs. unda aRiniSnos, rom kavkasiaSi amuletebad ufro xSirad gaSlili xelis gamosaxulebebs iyenebdnen. cnobilia, rom gaSlili xelis mtevani simtkicisa da siZlieris niSnad iyo miCneuli. misi gamosaxulebebi mravlad aris dafiqsirebuli saqarTvelos sxvadasxva kuTxeSi. xelis mtevani aucilebeli elementi iyo xevsurul ornamentSi. mas xeze kveTdnen da atandnen Tixis Selesilobaze; darbazis boZebze, kidobnebze, saxlis an cixe-koSkebis kedlebze.saqarTvelos samuzeumo fondSi daculia liTonis uamravi xelis gamosaxuleba. (xizaniSvili 2007:339-342).
6. vaJa-fSavelas Semoqmedebis mimarTebaze antikur dramasTan ix. agreTve: (Cxenkeli 1989). 7. micvalebulis sulis mosaxsenebel ritualze Tavad vaJafSavela mogviTxrobs Tavis eTnografiul werilebSi: `winandels velur mdgomareobis adamians egona, rom suli, meore `me~ kacisa ara kvdeboda, rom saiqiosac igive moTxovnileba sma-Wamisa hqonda, rogorc saaqaos... rogorc es Cveuleba, ise mravali sxva, erTnairs ganaTlebis simaRleze mdgomare uwindelsa da exlandels xalxsac erTmaneTs amsgavsebs, miuxedavad erTtomobisa, mibaZvisa, erTisa da meorisagan gadmoRebisa. gadmoReba Cveulebisa aq arafers SuaSia. es ufro imis bralia, rom kacTa naTesaobis goneba erTnairad muSaobda, erTnairad hgrZnobda. TavisTvis Semwyvdeulni, rogorc amerikis veluri kaci, ise afrikisa, cal-calke daSorebulad mcxovrebni cal-calke hfiqroben, magram erTnairad ki, agreTve iqceoda fSavelic (aqve aRvniSnav, rom eTnografiul sakiTxebze msjelobisas vaJa-fSavela xSirad imowmebs spenseris, tailoris da sxvaTa naSromebs. r.c.). 8. axali mkvdris patronebi akeTebdnen `rigebs~ saxlSi, ipatiJebdnen mokeTeebs... mkvdris patroni `rigis~ anu wirvis dros umaspin- Zldeba guluxvad. daxocili saklavebi anu cxvrebi mzaddeba dids qvabSi. imasTan erTad aris rZe, erbo da fafa, an flavi... am sazogado purisWamamde mkvdris patroni satirals gamoitans da micvalebulis cxens daayenebs satirlis pirzed. yvelani Cveulebrivad itireben...rodesac tirili gaTavdeba, xalxi `dajdeba~, dasxdeba rigzed. erT-erTi maspinZlis amorCeuli dadis, moxarSuli xorci uWiravs xelSi xonCiT da arigebs xorcis naWrebs (wiloba). meore arigebs purs, mesame moayolebs wvnians xis jamebiT~. (vaJa-fSavela 1964:94-97). 9. vaJa-fSavela Tavis eTnografiul werilSi `laSaris jvris dReoba anu laSaroba~ wers: `...sisxls Zala aqvs (kulti sisxlisa), sisxli viTa aiazma, unda esxuros Tasebs, saxato avejeulobas. xevisberma unda xelmxari `gainaTlos` sisxliTve, mudam weliwads jer TviTon unda daklas sakuTari saklavi xatSi da imisi sisxli 141
- Page 89 and 90: xierdeba drois sivrcul suraTSi, rom
- Page 91 and 92: dasawyisSia da vaJas surs, gzis das
- Page 93 and 94: procesis uwyvetobaSi da realuri pla
- Page 95 and 96: mulirebel intencias _ misi ganviTar
- Page 97 and 98: konotacia da swored misi saSualebiT
- Page 99 and 100: Tan mis daZmobilebas _ SemTxveviTob
- Page 101 and 102: avsebis Semdeg. am avsebis dinamika
- Page 103 and 104: aluda da mucali ibrZvian da tyviebs
- Page 105 and 106: identobis saTaveebis wvdomacaa, rad
- Page 107 and 108: amgvari sazrisiT _ logosiT _ xsnis
- Page 109 and 110: xilul dapirispirebaSi, bunebis uazr
- Page 111 and 112: mas unda moecva Tavis TavSi materia
- Page 113 and 114: dimitri benaSvili wers: `bunebis ka
- Page 115 and 116: damowmebani: benaSvili 1961: benaSv
- Page 117 and 118: ulebebis, miTologiuri warmodgenebis
- Page 119 and 120: amocanad aRiarebulia zomierebis gan
- Page 121 and 122: xidze marTali uvneblad gadis, codvi
- Page 123 and 124: teqstidan amovardnil vaJas Tanamedr
- Page 125 and 126: damowmebani: mandelStami 1922: Mand
- Page 127 and 128: marTalia, Soridan miwevs dawyeba, m
- Page 129 and 130: aludas sofelSi (da yvela sxva TemSi
- Page 131 and 132: arsebobs; meore mxriv, gvaqvs ~sisx
- Page 133 and 134: marjvenis mokveTa. man `bevr qists
- Page 135 and 136: ebuli nawilebia. aluda kargad arCev
- Page 137 and 138: gaanalizebuli masala da vaJa-fSavel
- Page 139: aluda: `wesi ar aris mtris mokvla,
- Page 143 and 144: damowmebani: vaJa-fSavela 1960: vaJ
- Page 145 and 146: odesme mis cxovrebaSi dadgeba wami,
- Page 147 and 148: qajTi, macilTi kvalada, Sigvea ferf
- Page 149 and 150: vad. eSmaks surs adamianis sulis xe
- Page 151 and 152: amiran arabuli mTis, arwivisa da ar
- Page 153 and 154: lea. `mTis mwvervalis~ sakanTielo s
- Page 155 and 156: RmerTTan am grZnobis xidiTa~... sag
- Page 157 and 158: im myar, mdgrad, maradiul fenomenTa
- Page 159 and 160: es xiblavs Semoqmeds. amitomac ambo
- Page 161 and 162: daWrili arwivis raobisa Tu vinaobis
- Page 163 and 164: xolo manamde: `...xalxi beriZeze im
- Page 165 and 166: arwivis wasvla da gauCinareba `Cvra
- Page 167 and 168: qro droSa, qari rom aRar sZravs; vi
- Page 169 and 170: ainer kirSi vaJa-fSavelas Sesaxeb l
- Page 171 and 172: diebSi) yvelaze ukeT axerxebs imas,
- Page 173 and 174: magram vaJa-fSavelas, viTarca WeSma
- Page 175 and 176: erTmniSvenlovnad dadebiT gmirad ari
- Page 177 and 178: `berdia Sekrebs xevsurebs, raTa maT
- Page 179 and 180: kvlav dialeqtizmebis sakiTxisaTvis
- Page 181 and 182: Cndeba kiTxva: Tu dialeqturi metyve
- Page 183 and 184: visTan Camoyalibebula. TviT vaJa ki
- Page 185 and 186: mive done warmodgenilia erTimeoreze
- Page 187 and 188: Torem versifikaciulad araferi daSav
- Page 189 and 190: damokidebulebis TvalsazrisiT sxvaob
6. vaJa-fSavelas Semoqmedebis mimarTebaze antikur dramasTan ix.<br />
agreTve: (Cxenkeli 1989).<br />
7. micvalebulis sulis mosaxsenebel ritualze Tavad vaJafSavela<br />
mogviTxrobs Tavis eTnografiul werilebSi: `winandels<br />
velur mdgomareobis adamians egona, rom suli, meore `me~ kacisa<br />
ara kvdeboda, rom saiqiosac igive moTxovnileba sma-Wamisa hqonda,<br />
rogorc saaqaos... rogorc es Cveuleba, ise mravali sxva, erTnairs<br />
ganaTlebis simaRleze mdgomare uwindelsa da exlandels xalxsac<br />
erTmaneTs amsgavsebs, miuxedavad erTtomobisa, mibaZvisa, erTisa<br />
da meorisagan gadmoRebisa. gadmoReba Cveulebisa aq arafers SuaSia.<br />
es ufro imis bralia, rom kacTa naTesaobis goneba erTnairad<br />
muSaobda, erTnairad hgrZnobda. TavisTvis Semwyvdeulni, rogorc<br />
amerikis veluri kaci, ise afrikisa, cal-calke daSorebulad<br />
mcxovrebni cal-calke hfiqroben, magram erTnairad ki, agreTve<br />
iqceoda fSavelic (aqve aRvniSnav, rom eTnografiul sakiTxebze<br />
msjelobisas vaJa-fSavela xSirad imowmebs spenseris, tailoris da<br />
sxvaTa naSromebs. r.c.).<br />
8. axali mkvdris patronebi akeTebdnen `rigebs~ saxlSi, ipatiJebdnen<br />
mokeTeebs... mkvdris patroni `rigis~ anu wirvis dros umaspin-<br />
Zldeba guluxvad. daxocili saklavebi anu cxvrebi mzaddeba dids<br />
qvabSi. imasTan erTad aris rZe, erbo da fafa, an flavi... am sazogado<br />
purisWamamde mkvdris patroni satirals gamoitans da micvalebulis<br />
cxens daayenebs satirlis pirzed. yvelani Cveulebrivad<br />
itireben...rodesac tirili gaTavdeba, xalxi `dajdeba~, dasxdeba<br />
rigzed. erT-erTi maspinZlis amorCeuli dadis, moxarSuli xorci<br />
uWiravs xelSi xonCiT da arigebs xorcis naWrebs (wiloba). meore<br />
arigebs purs, mesame moayolebs wvnians xis jamebiT~. (vaJa-fSavela<br />
1964:94-97).<br />
9. vaJa-fSavela Tavis eTnografiul werilSi `laSaris jvris<br />
dReoba anu laSaroba~ wers: `...sisxls Zala aqvs (kulti sisxlisa),<br />
sisxli viTa aiazma, unda esxuros Tasebs, saxato avejeulobas. xevisberma<br />
unda xelmxari `gainaTlos` sisxliTve, mudam weliwads<br />
jer TviTon unda daklas sakuTari saklavi xatSi da imisi sisxli<br />
141