Vazha-Pshavela 150
Vazha-Pshavela 150 Vazha-Pshavela 150
er Tavis droze deklarirebuli im dakvirvebis kvaldakval, romlis mixedviTac `vaJa Tavisi msoflio gagebiT goeTes msoflmxedvelobas uaxlovdeba~ (gamsaxurdia, 1959: 173), germanist l. TeTruaSvilis monografiaSic (TeTruaSvili 1982: 6) vpoulobT, imave goeTesa da vaJas ideur-msoflmxedvelobriv dam- TxvevaTa safuZvelze, bunebis orsaxovnebis moCvenebiTi xasiaTis damadasturebel argumentebs: erTi mxrivaa, goeTes `Taurfenomenisa~ da `erTia yovelis~ (germ.Einheit des Alles; hen kai pan) rwmena; meore mxriv, vaJas mier uwyvet, mudmivmoqmed kanonzomierebebs, maradiul wrebrunvas damorCilebuli bunebis cikluri monacvleoba, romelic, rogorc s. danelia ityoda, `vaimareli brZenis msgavsad Carglel geniosSic~ (danelia 2008: 25). ∗ `bunebis keTil da borot saqmeebTan Tanabari damokidebulebis unars~ avlens. es unari ki `imave bunebis maorganizebeli da ganmsazRvreli ZaliTaa ganpirobebuli. goeTesTanac bunebisa da RvTaebis damTxveva maTi identobis SemoqmedebiTi transformaciiT miiRweva..., anu ikveTeba, rom RmerTi samyaros garsia, CarCoa, romlis `Sinaarsobrivi faqtori bunebaa~. am ukanasknelis proporciulobis, balansirebis diad niWs, vaJas azriT, adamianma, Sesabamisad ki sazogadoebamac, unda mibaZos (TeTruaSvili 1982: 46). sagulisxmoa, rom g. asaTiani baraTaSvilis `sulis amboxis~ ideis analizisas, miuTiTebda, rom Tu `meranis~ avtori xsnas bedis samZRvris gadalaxvaSi, e. i. trascendentur samyaroSi xedavs, vaJa misgan gansxvavebiT, harmoniis miRwevis SesaZleblobad bunebis obieqtur kanonzomierebaTa aqtiur Secnobasa da misi wesrigisadmi erTgulebas miiCnevs. igive damokidebuleba mJRavndeba xelovnebisadmi, romlis umaRles ∗ s. danelia iqve SeniSnavs: `goeTe vaimarSi cxovrobda da aRmosavleTis qveynebSi is mxolod ocnebiT mogzaurobda, vaJam ki Tavisi sicocxle aRmosavleTis karebTan gaatara. goeTe germaniis geniosia, vaJa saqarTvelos geniosia. oRond Cven umniSvnelo xalxi varT jer da Cvens genioss msoflio ar icnobs~. 118
amocanad aRiarebulia zomierebis gancda, is, rom mxatvarma `bunebis kanons ar umtyunos~, `wres ar gadavides~ (asaTiani 1982: 118). Tavis mxriv, aqedan (urTierTmbrZaneblobis, urTierTmonobis principidan) iRebs saTaves bunebis mibaZviT `adamianis mier sakuTari Tavis damdablebiT miRweuli simaRle~, vaJaseuli adamianurobis koncepti, romelic mis msoflmxedvelobriv arCevans gamoxatavs da romelic sagangebod gaanaliza m. kvaWantiraZem werilSi `adamianis koncepti vaJa-fSavelasa da rediard kiplingis poetur SemoqmedebaSi~ (kvaWantiraZe 2011) erT-erTma saukeTeso vaJalogma Tamaz Cxenkelma vaJas filosofiuri TvalTaxedvis Tanmimdevroba, siRrme da originaloba, upirveles yovlisa, mis mier miTologiuri da fSav-xevsuruli folkloruli masalis aTvisebis xarisxs daukavSira. bunebrivia, keTilisa da borotis ambivalenturoba, maT Soris brZolis TavisTavad universaluri kanoni saTanadod mTis xalxis warmodgenebSic aisaxa. vaJam am warmodgenebis filosofiuri da mxatvrul-esTetikuri gaazreba moaxdina, anu, Tu isev T. Cxenkels davesesxebiT, aRniSnuli masala ,,gamoiyena” imitom, rom misi `daZleva~ SeZlo (Cxenkeli 1989: 221) anu, rogorc a. gawerelia aRniSnavda, `folkloruli masala inertuli mdgomareobidan gamoiyvanao~ (gawerelia 1965: 172). naklebad cnobil poemaSi `kopala~ (da, cxadia, sxvaganac) T. Cxenkelma miTologiuri warmodgenebiT nasazrdoebi samganzomilebiani samyaros suraTi dainaxa, zesknelis, qveynisa da qvesknelis saxiT, Tanac ise, rom maTi simbolur-metaforuli Sesatyvisebic warmogvidgina; `poemaSi ganxmuli sami skneli _ zeca, qveyana da qveskneli _ kacobriuli cxovrebis sam elements _ RmerTs, adamiansa da diabolur Zalebs gulisxmobs~. amgvari sivrcobrivi dasaz- Rvris TviT principSi proecirdeba vaJaseuli samyaros harmoniulobis, amasTan ki socialuri harmoniis sistema, romlis mixedviT, adamiani-kacobrioba, erTi mxriv, RmerTi-RvTisSvilebis, igive RvTaebrivi Zalebis, xolo, meore mxriv, eSmauri ele- 119
- Page 67 and 68: mokveTis erT konkretul adaTSi daeWv
- Page 69 and 70: Semdeg sicocxle, aRarc iyo Cemi yof
- Page 71 and 72: TavTan marto darCena. gogoTurisgan
- Page 73 and 74: tipebi individTa sizmrebSi vlindeba
- Page 75 and 76: moweva, aseve RirebulebaTa im siste
- Page 77 and 78: uecrad SuaRamisas, cas janRi daefar
- Page 79 and 80: wlebidan (i. WavWavaZe, a. wereTeli
- Page 81 and 82: moxseniebul saxels iraneli erisTavi
- Page 83 and 84: manana kvaWantiraZe Sexvedris konce
- Page 85 and 86: yofa _ stumrisadmi joyolas am ucnau
- Page 87 and 88: mosaubris cnobierebis reprezentacia
- Page 89 and 90: xierdeba drois sivrcul suraTSi, rom
- Page 91 and 92: dasawyisSia da vaJas surs, gzis das
- Page 93 and 94: procesis uwyvetobaSi da realuri pla
- Page 95 and 96: mulirebel intencias _ misi ganviTar
- Page 97 and 98: konotacia da swored misi saSualebiT
- Page 99 and 100: Tan mis daZmobilebas _ SemTxveviTob
- Page 101 and 102: avsebis Semdeg. am avsebis dinamika
- Page 103 and 104: aluda da mucali ibrZvian da tyviebs
- Page 105 and 106: identobis saTaveebis wvdomacaa, rad
- Page 107 and 108: amgvari sazrisiT _ logosiT _ xsnis
- Page 109 and 110: xilul dapirispirebaSi, bunebis uazr
- Page 111 and 112: mas unda moecva Tavis TavSi materia
- Page 113 and 114: dimitri benaSvili wers: `bunebis ka
- Page 115 and 116: damowmebani: benaSvili 1961: benaSv
- Page 117: ulebebis, miTologiuri warmodgenebis
- Page 121 and 122: xidze marTali uvneblad gadis, codvi
- Page 123 and 124: teqstidan amovardnil vaJas Tanamedr
- Page 125 and 126: damowmebani: mandelStami 1922: Mand
- Page 127 and 128: marTalia, Soridan miwevs dawyeba, m
- Page 129 and 130: aludas sofelSi (da yvela sxva TemSi
- Page 131 and 132: arsebobs; meore mxriv, gvaqvs ~sisx
- Page 133 and 134: marjvenis mokveTa. man `bevr qists
- Page 135 and 136: ebuli nawilebia. aluda kargad arCev
- Page 137 and 138: gaanalizebuli masala da vaJa-fSavel
- Page 139 and 140: aluda: `wesi ar aris mtris mokvla,
- Page 141 and 142: 6. vaJa-fSavelas Semoqmedebis mimar
- Page 143 and 144: damowmebani: vaJa-fSavela 1960: vaJ
- Page 145 and 146: odesme mis cxovrebaSi dadgeba wami,
- Page 147 and 148: qajTi, macilTi kvalada, Sigvea ferf
- Page 149 and 150: vad. eSmaks surs adamianis sulis xe
- Page 151 and 152: amiran arabuli mTis, arwivisa da ar
- Page 153 and 154: lea. `mTis mwvervalis~ sakanTielo s
- Page 155 and 156: RmerTTan am grZnobis xidiTa~... sag
- Page 157 and 158: im myar, mdgrad, maradiul fenomenTa
- Page 159 and 160: es xiblavs Semoqmeds. amitomac ambo
- Page 161 and 162: daWrili arwivis raobisa Tu vinaobis
- Page 163 and 164: xolo manamde: `...xalxi beriZeze im
- Page 165 and 166: arwivis wasvla da gauCinareba `Cvra
- Page 167 and 168: qro droSa, qari rom aRar sZravs; vi
amocanad aRiarebulia zomierebis gancda, is, rom mxatvarma<br />
`bunebis kanons ar umtyunos~, `wres ar gadavides~ (asaTiani<br />
1982: 118). Tavis mxriv, aqedan (urTierTmbrZaneblobis, urTierTmonobis<br />
principidan) iRebs saTaves bunebis mibaZviT `adamianis<br />
mier sakuTari Tavis damdablebiT miRweuli simaRle~, vaJaseuli<br />
adamianurobis koncepti, romelic mis msoflmxedvelobriv<br />
arCevans gamoxatavs da romelic sagangebod gaanaliza m.<br />
kvaWantiraZem werilSi `adamianis koncepti vaJa-fSavelasa da<br />
rediard kiplingis poetur SemoqmedebaSi~ (kvaWantiraZe 2011)<br />
erT-erTma saukeTeso vaJalogma Tamaz Cxenkelma vaJas filosofiuri<br />
TvalTaxedvis Tanmimdevroba, siRrme da originaloba,<br />
upirveles yovlisa, mis mier miTologiuri da fSav-xevsuruli<br />
folkloruli masalis aTvisebis xarisxs daukavSira.<br />
bunebrivia, keTilisa da borotis ambivalenturoba, maT Soris<br />
brZolis TavisTavad universaluri kanoni saTanadod mTis xalxis<br />
warmodgenebSic aisaxa. vaJam am warmodgenebis filosofiuri<br />
da mxatvrul-esTetikuri gaazreba moaxdina, anu, Tu isev<br />
T. Cxenkels davesesxebiT, aRniSnuli masala ,,gamoiyena” imitom,<br />
rom misi `daZleva~ SeZlo (Cxenkeli 1989: 221) anu, rogorc a.<br />
gawerelia aRniSnavda, `folkloruli masala inertuli mdgomareobidan<br />
gamoiyvanao~ (gawerelia 1965: 172). naklebad cnobil<br />
poemaSi `kopala~ (da, cxadia, sxvaganac) T. Cxenkelma miTologiuri<br />
warmodgenebiT nasazrdoebi samganzomilebiani samyaros<br />
suraTi dainaxa, zesknelis, qveynisa da qvesknelis saxiT, Tanac<br />
ise, rom maTi simbolur-metaforuli Sesatyvisebic warmogvidgina;<br />
`poemaSi ganxmuli sami skneli _ zeca, qveyana da qveskneli<br />
_ kacobriuli cxovrebis sam elements _ RmerTs, adamiansa da<br />
diabolur Zalebs gulisxmobs~. amgvari sivrcobrivi dasaz-<br />
Rvris TviT principSi proecirdeba vaJaseuli samyaros harmoniulobis,<br />
amasTan ki socialuri harmoniis sistema, romlis mixedviT,<br />
adamiani-kacobrioba, erTi mxriv, RmerTi-RvTisSvilebis,<br />
igive RvTaebrivi Zalebis, xolo, meore mxriv, eSmauri ele-<br />
119