qarTuli folklori - Reso Kiknadze
qarTuli folklori - Reso Kiknadze qarTuli folklori - Reso Kiknadze
jaWvi, rogorc sagani, sabediswero xdeba amiranisTvis. is ambivalenturia: jaWviT aris is dabmuli da jaWviTve cdilobs gaTavisuflebas. sxva TqmulebaSi (megrulSi) monadires mwyemsi enacvleba, romelsac jaWvi miaqvs amiranis dasaxsnelad. mwyemss monadireebi SeSlilad CaTvlian da amiranisTvis gamzadebuli jaWviT Sekraven. amis Semdeg mwyemsi wyevlis monadireebs. yazbegis kldeze, ambobs Tqmuleba, hkidia es jaWvi, unda vifiqroT, ara amiranis gaTavisuflebis simbolod, aramed imis niSnad, rom es saSualeba ver gaaTavisuflebs mas. xalxis SefasebiT, Tu amirans gaTavisufleba uweria, unda gaTavisufldes gardaqmnili amirani da ara iseTi, rogoric miajaWves. aseTi amiranis aSveba araTu kacobriobis, aramed mTeli bunebis gamanadgurebelic aris. vaJas leqss `amirani~ amgvari SeniSvna axlavs: `fSavlebis warmodgeniT, rodesac amirani aRdgeba, maSin bunebaSic areuloba moxdeba~. xalxi, romelmac misi Tqmuleba Seinaxa, imitomac ekideba TanagrZnobiT mijaWvul gmirs, rom igi masSi sakuTar Tavs – codvaTa sakrvelebiT dabmuls, xedavs da gaTavisuflebas elis. es monadire xalxis warmomadgenelia. ara mxolod monadirea pasuxismgebeli, aramed TiToeuli Cvengani pirovnulad monawileobs misi satanjvelis gaxangrZlivebaSi. amiranis sasjeli Cveni sasjelia. xalxis Tvalsazrisi dasjili amiranis bedze mkafiod Cans erT moxevur TqmulebaSi. rodesac gamarjvebebiT gabudayebulma amiranma qriste RmerTTanac Sejibreba moindoma, RmerTma is amisTvis myinvarwveris ferdobze miajaWvao. amiT undoda esargebla amiranis dauZinebel mters gveleSaps, myinvaris wveridan gadmococda da dabmul amirans SeWmas upirebda. magram misi es ganzraxva wm. giorgis gaugia da swrafad iqve gaCenila. wmindans gvele- SapisaTvis TiTis daqneviT uTqvams: `SeCerdi, amirani codvebis mosananieblad davabi da ara Sen gasaZRomado, mandve gaqvavdio~. am sityvebiT gveleSapi iqve gaqvavebula [makalaTia:242]. vinc amas ambobs, mas ar gaumetebia amirani samudamo satanjvelisTvis, jojoxeTisTvis. es gveleSapi jojoxeTs atarebs Tavis TavSi, is modis, rom sabolood STanTqas amiranis sicocxle. magram amirani unda gadarCes da igi mismave sakuTarma Zalam unda gadaarCinos. Tumca misi mxsneli Zala ar iqneba fizikuri Zala, aramed Zala sinanulisa, raSic unda STainTqas misi urCoba da ampartavneba. eposis Semnaxveli xalxic ase fiqrobs. is ar gansjis amirans, mxolod elodeba mis moqcevas. is TanaugrZnobs mas, mis tanjvas, is ar gansjis, radgan `ukanaskneli sja mxolod RmerTs ekuTvnis, adamians ki arasodes ar SeuZlia gansajos RvTis qmnileba, rogorc sabolood daRupuli da amitomac unda uyvardes masSi xsnis potencia~ [berdiaevi:48]. amiranSi ki aris xsnis potencia, SesaZlebloba gaTavisuflebisa sakuTari Zalmomreobisagan. sasinanulod amirans micemuli aqvs vada. sasinanulo droJami mas ar warTmevia. es igrZnoba moxeur TqmulebaSi – misi azri saerTo suliskveTebis gamomxatvelia. xalxis sulma mSobliur landSaftSic ki – 96
mTadqceul gveleSapSi – amoikiTxa, rom cas sabolood ar gauwiravs adamiani, rom ca mis mxarezea. `amiraniani~ ar aris dasrulebuli, misi droJami ar amowurula. siuJeturi dro emTxveva realur dros, romelic jer kidev miedineba. amirani kacobriobis istoriis yovel awmyoSia, is yvela epoqis Tanamedrovea. blez paskali (1623-1662) werda, rom adamians ornairi gansacdeli emuqreba: is SeiZleba Cavardes sasowarkveTilebaSi Tavisi uZlurebis gamo da SeiZleba gaampartavndes sakuTar Tavze gadametebuli warmodgenis gamo. amirani moicva sasowarkveTilebam uZlevel ambri arabTan Sexvedrisas da _ hubrisma, roca warmoidgina, rom misi momrevi amqveynad da arc qveynis gareT aravin iyo. ambri arabis winaSe Tavis uZlurebaSi darwmunebuli, ormoci dRe da ormoci Rame glovobda. misma naTliam, macxovarma ieso qristem, Seibrala igi da uzomo Zala mianiWa. magram roca amirans qveyanaze aravin darCa mourevneli, mas daeufla hubrisi da Tavad macxovari gamoiwvia orTabrZolaSi. gaampartavnebulma imis damarcxeba moindoma, vinc Zala mianiWa. es iyo udidesi hubrisis gamovlineba, risTvisac amirani kldeze mijaWviT dasaja RmerTma. SeiZleboda hubrisis gardaqmnili saxe dagvenaxa erT fragmentSi, sadac amirani wmida cxovelis uneblie mkvlelad gvevlineba: mTas iremi wamogvixta, casa swvdeba rqani misi, amiranma ro esrola, moido marjvena mxarsao, mivida, bevri itira, ro jvari naxa rqasao [Ciqovani 1981:21]. aSkaraa, rom es fragmenti im vrceli baladiseburi teqstis nawilia, romelic amgvarad iwyeba: `sanadirod wamovidnen amiran da Zmani misni... mTas iremi wamouxtaT, oqro iyo rqani misni, ucxo mTaze koSki naxes, anagebi brolis qvisi~ da a.S. (ix. VI epizodi). am baladis arc erT variantSi jvari ar gvxvdeba, arc is Cans, rom es oqrosrqiani iremi raimeTi niSnulia. `amiranma boZali hkra, wiTlad dasWra mxari misi~, da am qmedebas ar mohyveba tragikuli Sedegi. magram raki mas Tundac erT, unikalur variantSi, miewereba jvriani irmis mokvla, igi ar unda ugelebelvyoT, unda CavTvaloT amiranis ganwirulebis momaswaveblad am ZvelTaZveli miTologemis saSualebiT. jer kidev agamemnonia gaxveuli am miTologemaSi: TqmulebiT, mas mouklavs artemisis wmida Sveli, rac misi tragikuli daRupvis mizezi gamxdara. mogvianebiT igive mizezi mouswrafebs sicocxles bizantiuri xanis berZen gmirs _ digenis (`orgzis Sobil~) akritass. misi mokluli irmis rqebs Soris jvari da beWebs Soris yovladwmida RvTismSoblis xati aRmoCnda da manac, rogorc zemoT moyvanil fragmentSi amiranma, gamoiglova Tavi: `samasi daTvi movkali da samocdaori lomi da, aha, bedisweram wmida irems 97
- Page 45 and 46: drois dinebisgan gariyvas `kalevala
- Page 47 and 48: kavSirSi ar arian stumrobis ZiriTad
- Page 49 and 50: erTi safexuriT amaRldes, saboloo ga
- Page 51 and 52: 2. gamstumrebeli. misi moqmedebis w
- Page 53 and 54: morCilebiT, udrtvinvelobiT, yvela a
- Page 55 and 56: qristianuli esqatologiis merve dRe,
- Page 57 and 58: cxovrebisTvis, Tavad ki ganudgnen a
- Page 59 and 60: mimarTac moraluri kategoriebis miye
- Page 61 and 62: krilovis arakSi (Однажды л
- Page 63 and 64: simboluria, arasodes gamoxatavs mTl
- Page 65 and 66: erTaderTi racionaluri azri, romelic
- Page 67 and 68: arsebobs qarTul novelistur zRaprebS
- Page 69 and 70: msoflio zRaprebs Soris saerTo ara m
- Page 71 and 72: magram ramdenadac siuJetebis sesxeb
- Page 73 and 74: periodul ganaxlebas ganicdis zepirs
- Page 75 and 76: warmoSobisaa. ar viciT, ra erqva mT
- Page 77 and 78: moipovebs sacoles, VIII. Cadis qves
- Page 79 and 80: II. gadagdeba. amirani gadagdebuli
- Page 81 and 82: III-a. rZeSi ganbana. es epizodi mx
- Page 83 and 84: VI. ukanaskneli devi da camcumis ko
- Page 85 and 86: TiamaTis mier marduqis STanTqma da
- Page 87 and 88: sinaTleze unda gaiyvanos - mzeTunax
- Page 89 and 90: avSvobaze, mis idumalebriv warmoSob
- Page 91 and 92: ganuyrelad da Semweoba gauwies yama
- Page 93 and 94: XIV. mijaWva. amiranis sasjelis adg
- Page 95: XVI. gaTavisuflebis mcdelobani. Tan
- Page 99 and 100: saidumlos argamxelas (rom zevss mis
- Page 101 and 102: gaapo klde, romlis wiaRSi `samudamo
- Page 103 and 104: Ciqovani 1959: Ciqovani m., qarTuli
- Page 105 and 106: amgvarad ismis kiTxvebi: romelia `e
- Page 107 and 108: nawili 1. eqspozicia (ambavi qorwil
- Page 109 and 110: IV. abesalomis fici. V. qorwili. wr
- Page 111 and 112: abesalomis deda, iseve rogorc deda
- Page 113 and 114: ogorc RvTis bavSvebi, ar ekuTvnian
- Page 115 and 116: socialur dapirispirebas, romelsac g
- Page 117 and 118: Tumca igi sxva gziT cdilobs caTaswo
- Page 119 and 120: eSmaki. abesalomi ar aris eSmakis t
- Page 121 and 122: P.S. Tavis dasawyisSi naxsenebi iyo
- Page 123 and 124: arsebiTi gansxvavebebic arsebobs (i
- Page 125 and 126: Strixebi mainc erTimeores emTxveva.
- Page 127 and 128: aq unda SeiniSnos, rom motacebis mi
- Page 129 and 130: a Zalam unda moabrunos Tavisuflebis
- Page 131 and 132: RmerTi jer kidev masTan aris, jer k
- Page 133 and 134: sityviTa da saqmiT, amas `leqsis~ b
- Page 135 and 136: moyvare da xalxisagan Seyvarebuli,
- Page 137 and 138: cixeSi Casves. ramdenime wlis Semde
- Page 139 and 140: kvla ar Camideniao. Tu mamiklavs, r
- Page 141 and 142: gilgameSiani: gilgameSiani, Zveli S
- Page 143 and 144: mekvleTa, doRis dalocvisas; jvarSi
- Page 145 and 146: xucesis, rogorc Suamavlis roli, kar
jaWvi, rogorc sagani, sabediswero xdeba amiranisTvis. is<br />
ambivalenturia: jaWviT aris is dabmuli da jaWviTve cdilobs<br />
gaTavisuflebas. sxva TqmulebaSi (megrulSi) monadires mwyemsi enacvleba,<br />
romelsac jaWvi miaqvs amiranis dasaxsnelad. mwyemss monadireebi<br />
SeSlilad CaTvlian da amiranisTvis gamzadebuli jaWviT Sekraven. amis<br />
Semdeg mwyemsi wyevlis monadireebs. yazbegis kldeze, ambobs Tqmuleba,<br />
hkidia es jaWvi, unda vifiqroT, ara amiranis gaTavisuflebis simbolod,<br />
aramed imis niSnad, rom es saSualeba ver gaaTavisuflebs mas.<br />
xalxis SefasebiT, Tu amirans gaTavisufleba uweria, unda<br />
gaTavisufldes gardaqmnili amirani da ara iseTi, rogoric miajaWves.<br />
aseTi amiranis aSveba araTu kacobriobis, aramed mTeli bunebis<br />
gamanadgurebelic aris. vaJas leqss `amirani~ amgvari SeniSvna axlavs:<br />
`fSavlebis warmodgeniT, rodesac amirani aRdgeba, maSin bunebaSic<br />
areuloba moxdeba~. xalxi, romelmac misi Tqmuleba Seinaxa, imitomac<br />
ekideba TanagrZnobiT mijaWvul gmirs, rom igi masSi sakuTar Tavs –<br />
codvaTa sakrvelebiT dabmuls, xedavs da gaTavisuflebas elis. es<br />
monadire xalxis warmomadgenelia. ara mxolod monadirea pasuxismgebeli,<br />
aramed TiToeuli Cvengani pirovnulad monawileobs misi satanjvelis<br />
gaxangrZlivebaSi. amiranis sasjeli Cveni sasjelia. xalxis Tvalsazrisi<br />
dasjili amiranis bedze mkafiod Cans erT moxevur TqmulebaSi. rodesac<br />
gamarjvebebiT gabudayebulma amiranma qriste RmerTTanac Sejibreba<br />
moindoma, RmerTma is amisTvis myinvarwveris ferdobze miajaWvao. amiT<br />
undoda esargebla amiranis dauZinebel mters gveleSaps, myinvaris<br />
wveridan gadmococda da dabmul amirans SeWmas upirebda. magram misi es<br />
ganzraxva wm. giorgis gaugia da swrafad iqve gaCenila. wmindans gvele-<br />
SapisaTvis TiTis daqneviT uTqvams: `SeCerdi, amirani codvebis<br />
mosananieblad davabi da ara Sen gasaZRomado, mandve gaqvavdio~. am<br />
sityvebiT gveleSapi iqve gaqvavebula [makalaTia:242].<br />
vinc amas ambobs, mas ar gaumetebia amirani samudamo satanjvelisTvis,<br />
jojoxeTisTvis. es gveleSapi jojoxeTs atarebs Tavis TavSi,<br />
is modis, rom sabolood STanTqas amiranis sicocxle. magram amirani<br />
unda gadarCes da igi mismave sakuTarma Zalam unda gadaarCinos. Tumca<br />
misi mxsneli Zala ar iqneba fizikuri Zala, aramed Zala sinanulisa,<br />
raSic unda STainTqas misi urCoba da ampartavneba. eposis Semnaxveli<br />
xalxic ase fiqrobs. is ar gansjis amirans, mxolod elodeba mis<br />
moqcevas. is TanaugrZnobs mas, mis tanjvas, is ar gansjis, radgan<br />
`ukanaskneli sja mxolod RmerTs ekuTvnis, adamians ki arasodes ar<br />
SeuZlia gansajos RvTis qmnileba, rogorc sabolood daRupuli da<br />
amitomac unda uyvardes masSi xsnis potencia~ [berdiaevi:48]. amiranSi ki<br />
aris xsnis potencia, SesaZlebloba gaTavisuflebisa sakuTari<br />
Zalmomreobisagan.<br />
sasinanulod amirans micemuli aqvs vada. sasinanulo droJami mas<br />
ar warTmevia. es igrZnoba moxeur TqmulebaSi – misi azri saerTo<br />
suliskveTebis gamomxatvelia. xalxis sulma mSobliur landSaftSic ki –<br />
96