23.12.2012 Views

qarTuli folklori - Reso Kiknadze

qarTuli folklori - Reso Kiknadze

qarTuli folklori - Reso Kiknadze

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

periodul ganaxlebas ganicdis zepirsityvieri teqstebi; Zveli gadadis,<br />

mis nacvlad axali mkvidrdeba. `xalxs is moswons, rac axalia~, amboben<br />

`odiseaSi~ Zveli miTebis momRerlis demodokes msmenelni. da is Zveli,<br />

romelic ukan ixevs, gadis xalxis mexsierebis sawieridan, Tu asoniSnebiT<br />

ar iqna Cawerili, samudamo daviwyebisTvis aris ganwiruli. arc<br />

erTi zemoxsenebuli xalxuri eposis xsenebac ki ar iqneboda, rom maT<br />

Caweraze ar ezrunaT. Seqmnidan orasi wlis Semdeg Cawerili iqna<br />

`simRera Cems sidze~ (Semonaxulia erTaderTi 1307 wlis xelnaweriT);<br />

CaweriT gadaurCa drois dinebisgan gariyvas `kalevala~, irlandiuri Tu<br />

islandiuri sagebi, epikuri ciklebi digenis akritasze; damwerlobam<br />

gadaarCina rusuli bilinebi, romlebic maTi pirvelCaweridan asi wlis<br />

Semdeg xalxis xsovnaSi ukve waSlili iyo.<br />

dasanania, rom saqarTveloSi, uZvelesi damwerlobis qveyanaSi, XIX<br />

saukunis meore naxevramde ar ucdiaT xalxuri eposebis Cawera. Cvens<br />

werilobiT ZeglebSi maTi arsebobis mxolod fragmentuli kvali<br />

SeiZleba davadasturoT. im xanamde, roca maTi Caweris interesi gaCnda,<br />

<strong>qarTuli</strong> xalxuri eposi arasrulyofili, fragmentuli, SeiZleba iTqvas,<br />

dakninebuli saxiT iyo moRweuli. ra saxe hqonda mas klasikur, epikuri<br />

Semoqmedebis apogeaSi, CvenTvis samudamod ucnobi rCeba. magram, rogorc<br />

odisevsi ambobs sakuTar Tavze, `am galewili bzidanac Cans, ra TavTavic<br />

viyavio~, igive SegviZlia vTqvaT am epikur teqstebze, romelTa analizs<br />

vTavazobT mkiTxvels winamdebare wignSi.<br />

es sami eposi gansxvavdeba erTmaneTisgan. TiToeuli maTgani<br />

warmoadgens epikuri Semoqmedebis gansakuTrebul saxeobas. isini<br />

ganekuTvnebian qarTveli xalxis kulturuli cxovrebis, qveynis istoriis<br />

sxvadasxva periods, Seiqmnen gansxvavebul kulturul fenebSi.<br />

problematuria `amiranianis~ Seqmna-Camoyalibebis xana, magram Cven<br />

SegviZlia zustad ganvsazRvroT `arsenas leqsis~ Seqmna-gavrcelebis<br />

periodi. amirani miTologiur samyaroSi moqmedi personaJia, romlis<br />

asparezi sakacobrioa. arsena ki realuri pirovnebaa, masze SeTxzuli<br />

`Sairsityvebis~ Tanamedrove. magram rac unda sxvaobdes maTi `sknelebi~,<br />

maT Soris arsebiTi msgavsebaa, ris Cvenebasac cdilobs avtori. SeiZleba<br />

iTqvas, rom amirani xalxuri eposis ania (alfa) anu dasabami, rogorc paradigma<br />

da arqetipi, arsena ki _ hoe (omega), misi ukanaskneli variacia.<br />

asec SegveZlo gveTqva: `amiraniani~ da `arsenas leqsi~ erT epikur, magram<br />

sxvadasxva siRrmis dinebas ekuTvnian; `mas Jams~, magram ar viciT, rodis<br />

gaWril saerTo kalapotSi miedinebian. msgavseba siRrmiseulia,<br />

gansxvaveba _ epoqaluri. ver vpovebT sxva xalxur eposs, sadac ise<br />

mkveTrad iyos gacxadebuli adamianis amaRlebisa da dacemis egzistencialuri<br />

drama, rogorc es `amiraniansa~ da `arsenas leqsSia~.<br />

da mesame, Cveni ganxilvis sagania romantikuli eposi _ poema<br />

`eTeriani~, romelic adamianis bunebis sxva siRrmeebs swvdeba. aq<br />

namdvilad `sxvaa adamiani~, ara epoqalurad sxva, aramed adamianis sxva<br />

tipi, _ aseT sxvas vxvdebiT imave epoqis `vefxistyaosanSi~. aq siyvaruli<br />

73

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!