23.12.2012 Views

qarTuli folklori - Reso Kiknadze

qarTuli folklori - Reso Kiknadze

qarTuli folklori - Reso Kiknadze

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

zRapris genezisis problema Zalze rTulia, SeiZleba iTqvas, am etapze<br />

gadauWreli. e. w. <strong>folklori</strong>stTa Crdilouri skolam (skandinavia,<br />

fineTi) aTwleulebi Sealia am sagans, magram amaod. zRapris samSoblo<br />

kvlav dafarulia. magram arsebobda ki erTi adgili, sadac Caisaxa<br />

pirveli zRapari? zRapari Caisaxa Tu zRapris embrioni, romelmac Semdeg<br />

Camoyalibda zRaprad? sad, romel qveyanaSi, romel xalxSi? an ra mizniT?<br />

ra yofiTi funqcia hqonda mas Tavdapirvelad da a. S. amocanas is<br />

arTulebs, rom zRapari, rogorc zepirsityvieri teqsti, ascda<br />

damwerlobas: iSviaTad Tu gamxdara zRapari werilobiTi kulturis<br />

kuTvnileba. Tobidan Taobas zepirad gadacemuli icvlida saxes da<br />

ikargeboda kidec. is saxe zRaprebisa, romelTac moicavs `saZiebeli~<br />

SedarebiT gvian aris Camoyalibebuli. TiTebze CamosaTvlelia zRaprebi,<br />

romlebic damwerlobis interesis sferoSi moxvdnen. magaliTisTvis<br />

davasaxelebT asurul-babilonur (aqadur) zRapars Cven mier<br />

saxeldebuli `cxovelTa eposis~ repertuaridan _ `gveli da arwivi<br />

daZmobildnen...~ [Suamd:138] da Zvelegviptur vrcel moTxrobas ori Zmis<br />

Sesaxeb [vikentievi], romelic jadosnuri zRapris motivebs da<br />

struqturas avlens. magram gagviWirdeba imis Tqma, rom samSoblo<br />

cxovelTa eposisa SuamdinareTia, jadosnuris zRaprisa ki _ Zveli<br />

egvipte.<br />

XIX s-is samociani wlebidan germaneli mecnieris Teodor benfeis (1809-<br />

1881) gamokvlevebis gavleniT [kokiara:320-322], karga xans miRebuli iyo<br />

azri, rom zRaprebi da, sazogadod, xalxuri narativebi (igavebi da sxva)<br />

indoeTidan gavrcelda mTels dedamiwis zurgze. maTi wyaro ki iyo<br />

induri cxovelTa igavarakebis kompoziciuri krebuli `panCatantra~,<br />

romelic Cv. w. III-IV saukuneebSi Seiqmna sanskritze. sxvadasxva<br />

saukuneebSi es induri literaturuli nawarmoebi sxvadasxva enebze<br />

iTargmneboda da paralelurad xalxSi vrceldeboda, iZenda ra xalxur<br />

variantebs. mere kvlav literaturul saxes iRebda, raTa kvlav<br />

<strong>folklori</strong>zacia ganecada. da ase moedo mTels axlo aRmosavleTsa da<br />

evropas. es enebia falauri (saSualo sparsuli), siriuli, arabuli,<br />

sparsuli, berZnuli, ebrauli, slavuri, Turquli, espanuri, laTinuri,<br />

franguli, italiuri, germanuli, inglisuri... aRnusxulia eqvsasamde<br />

Targmani 60 enaze. TiToeulma am enam moaxdina induridan wamosuli<br />

cxovelTa igav-arakebis adaptacia. qarTul literaturaSi `panCatantra~<br />

`qilila da damanas~ saxiT movida (XVII-XVIII ss.), romelmac, Tavis mxriv,<br />

igavTa folkloruli variantebi warmoSva. am Teorias `moxetiale<br />

siuJetebis~, orientaluri (aRmosavluri), an `sesxebis~ Teoria ewoda.<br />

miuxedavad imisa, rom `sesxebis~ Teoriam bevri igav-arakuli siuJetis<br />

warmoSobas (pirvelwyaros) mohfina Suqi, mainc <strong>folklori</strong>stika veRar<br />

dakmayofilda `moxetiale siuJetTa~ Teoriis calmxrivi gagebiT, kerZod,<br />

maTi eqskluziurad induri warmoSobiT. zRapari ar daiyvaneba igavebze<br />

da sazRapro siuJetebi igavTa siuJetebze. droTa viTarebaSi aqtualoba<br />

dakarga zRaparis, rogorc Janris, samSoblos Ziebam da mTavari<br />

yuradReba mieqca mis struqturas (amaze ukve gvqonda zemoT saubari).<br />

70

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!