qarTuli folklori - Reso Kiknadze
qarTuli folklori - Reso Kiknadze qarTuli folklori - Reso Kiknadze
amocnobasTan erTad unda amovicnoT zRapris mTavari gmiris raoba, rac mis konkretul, zRapridan zRapramde cvalebad gamoxatulebaTa ukan imaleba. an ras niSnavs zRaparSi “Sin” da “gareT”? marTalia, mTavari gmiris mizani Sindabrunebaa mopovebul saganTan erTad, riTac sruldeba, xSir SemTxvevaSi, mamis davaleba, magram zRapris mTavari Sinaarsi (ara mizani) gareTyofnaa anu Sinyofnis antiTezisi. yvelaferi, rac ki zRapris samyaroSi xdeba, mowodebulia imisaTvis, rom Sinyofna erTi safexuriT amaRldes, saboloo gansruleba hpovos. magram rac xdeba, yvelaferi gareT xdeba. da Tu araferi xdeba, droc ar miedineba. garesamyaro ki mTlianad drouli ganzomilebisaa, mTlianad droJamis morCilebaSia. es is adgilia, sadac mimdinareobs gmiris, SesaZloa, biologiuri zrdisa da sulier-inteleqtualuri aRzrdis procesi, romelic mTavrdeba saxlis zRurblTan, anu gmiri savsebiT da absoluturad momwifebuli ubrundeba Tavis Sinas da Tavisi dabrunebiT gardaqmnis mas. mTavari gmiri _ yaribi anu Raribi (rusTvelis `igi ucxo da Raribi~), upovari, gamoucdeli, ucxo samyaroSi, sadac mas mravali, yovel xisZiras Casafrebuli xifaTi emuqreba,. dabrkolebebiT aris avsebuli misi gza. misi gasvlisTanave, Sinas zRurbls miRma Tavs iCens mavne, antagonisti, romelic swored imisTvis gamoCndeba, rom daabrkolos, ukan daxios miznisaken winmimavali gmiri. magram sadac mavnea, iq aris Semwec da mCuqebelic, romelTa gareSe zRapris gmirs gardauvali daRupva elis. gareT xdeba unarebis manifestacia, Tandayolil TvisebaTa gamomzeureba, ZalTa aqtivizacia, rasac Sin ver moaxerxebda, amis saWiroebac ar gaCndeboda. gansacdeli, gamocda, cda elis mas saxlis zRurbls iqiT, gzaze, ara saxlSi... vin aris zRapris gmiri? is yaribia, mgzavria, Tavis qveyanas moSorebuli, da es iwvevs misdami TanarZnobas. mas sWirdeba gzis maswavlebeli, Semwe da mCuqebeli da isinic ar daayovneben... is idumalis maZiebelia; is dgas gzajvaredinze da irCevs im gzas, romelic ukan ardabrunebas iuwyeba. magram swored am gzas mihyavs igi miznamde, sxva gzebi fuWia, misi ori Zma rom daadgeba. es “sikvdilis gza” “sicocxlis gza” aRmoCndeba. am gzaze aRmoaCens is im idumals, romlis saZieblad gamovida saxlidan. is auqmebs warweras gzajvaredinze. is ndobiTa da rwmeniT aris savse da es amarjvebinebs mas. is rwmeniTa da ndobiT iRebs jadosnur nivTs da ar gamocdis mas, vidre gasaWirSi ar Cavardeba. es aris rwmena codnamde. is arafers moelis gaweuli samsaxurisTvis, is xelgaSlilia da gascems ukanasknels, Zvirad mopovebulsac, romelic, SesaZloa, misi xetialis mizans Seadgens, gascems ara imis gamo, rom aswilad migebis molodini aqvs. sixarbe da angariSianoba Sors aris misgan da Tu vinme amarTlebs paradoqsul devizs “rasaca gascem, Senia”, zRapris gmiri amarTlebs. da, sabolood, Tu vikiTxavT, riT imarjvebs zRapris gmiri, pasuxi aseTi iqneba: is imarjvebs im usazRvro sikeTiT, TvinierebiT, 52
morCilebiT, udrtvinvelobiT, yvela am arapraqtikuli Tandayolili TvisebebiT, romlebic saxlidan gamohyva mas. maTi ZaliT misken mimarTuli yoveli boroteba sasikeTod Semoubrundeba. da, sabolood, zRapris gmiri axorcielebs soflis Zlevas, acxadebs am Zlevis saidumlos. zRapris samyaros bunebis gasarkvevad unda gairkves zRapris droisa da sivrcis xasiaTi. zRapris mSrali, sqematuri dasawyisi: "erTxel erT qveyanaSi iyo erTi xelmwife" gvimxels mis xasiaTs. ra qveyanaa es qveyana? arc saqarTvelo, arc ruseTi, arc romelime konkretuli qveyana. mas ara aqvs konkretuli eTnikuri saxe. yovlad warmoudgenelia zRapris ambavi xdebodex sadme konkretul adgilas da konkretul droSi, sadac odesme mainc zRapris msmeneli moxvedriliyo an momavalSi moxvdes. misken misasvleli gzebi moWrilia. zRapari am mxriv udroo da uadgilo adgilia (atopos, atopia). Tu zRapris dasawyisSi qveynis miTiTeba da droJamis daTariReba gvxvdeba, igi zRapruli cnobierebis Sesustebis, zRapris Janris gadagvarebis mizeziT unda avxsnaT. am ganusazRvrelobiT zRapari gansxvavdeba miTosisgan, legendisgan an Tqmulebisgan, romelTa moqmedebis asparezi toponimizebulia, dro _ gansazRvruli. is Cveni droa, Tundac uxsovari iyos. SeiZleba moinaxos miTosis (legendis, Tqmulebis) moqmedebis adgili, SeiZleba gaxsenebul iqnas moqmedebis dro. warsulSi momxdari ambavi kvals tovebs miwaze tbis an borcvis, nangrevis, xevisa, kldisa Tu gamoqvabulis, an, Tundac, gaqvavebuli Tu qvadqceuli gveleSapis saxiT, zraprisgan gansxvavebiT, romelsac xilul sinamdvileSi ara aqvs tvifari. Tqmulebis dros gavixsenebT, ramdenadac is warsulia, magram zRapris dros ver gavixsenebT, ramdenadac is msmenelis drois paraleluria da arasodes gadakveTavs mas. zRaparSi gamavali dro da mTxrobel-msmenelis dro gansxvavebul ganzomilebaSi arseboben, isini acdenili arian erTmaneTs, ar ebmian, ar agrZeleben erTmaneTs. ukeTes SemTxvevaSi, isini paralelurad miedinebian da ar kveTen erTmaneTs. zRapris dro ar aris warsuli dro realuri drois mimarT. is hermetuli, Caketili droa, mas aqvs dasawyisi, romelic udroobidan modis da dasasruli, romelic maradiulobSi gadadis. “dResac bednierad cxovroben” an “dResac qorwili grZeldeba” _ mianiSnebs am maradiulobaze. zRapris am gangrZobil qorwilSi rac xdeba, is aRwera-gadmocemas ar eqvemdebareba. wuTisoflis sityvebi, romelTac mTxrobeli am momentamde (qorwilamde) iyenebda, aq aRar gamodgeba. zRapris dasasruls, roca mTxrobeli Tavisi personiT alaparakdeba, TiTqos xdeba garRveva zRapris hermetul droSi, TiTqos paraleluri mdinarebebi ori droisa _ zRaprisa da misi mTxrobelmsmenelisa erTvian erTmaneTs, roca mTxrobeli ambobs, mec iq viyavi, iqidan movdivaro. magram aravis sjera, rom zRapris mTxrobeli Tvissave monaTxrobSi, zRaparSi, gamonagonSi imyofeboda. mTxroblis bolo replika kidev ufro warmoaCens zRapris gansxvavebul droJamulsivrcul samyaros. 53
- Page 1 and 2: ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilis
- Page 3 and 4: winasityva vidre adamiani Tavis naf
- Page 5 and 6: Tanamedrove folklori mxolod mxolod
- Page 7 and 8: misi pirvelSemqmneli am sityvaSi, r
- Page 9 and 10: mxolod imgvari erTianoba, romelic w
- Page 11 and 12: gardaTqmisTvis. Tvalis Zala da unar
- Page 13 and 14: gamokveTilad, imgvari formiT, rogor
- Page 15 and 16: a aris tradicia? tradicia (gadmocem
- Page 17 and 18: mowesrigebisaken. folkloris Janruli
- Page 19 and 20: piruku _ mxolod variantebis saxiT a
- Page 21 and 22: ac Seexeba koleqtiurobas da tradici
- Page 23 and 24: kompetencias, magram misi dRevandla
- Page 25 and 26: iseve udevs safuZvlad xalxur ritual
- Page 27 and 28: mudmiv molodinSia, zepirsityviereba
- Page 29 and 30: dReebamde. ama Tu im xalxis damwerl
- Page 31 and 32: samyaros sityvieri suraTia, misi si
- Page 33 and 34: adamiansa da RmerTs Soris. msxverpl
- Page 35 and 36: miTosi miwier samoTxeze farTod aris
- Page 37 and 38: saistorio Txzulebas `istoriani da a
- Page 39 and 40: igiveobrivni arian ara mxolod iremi
- Page 41 and 42: kultis daarsebis miTosi am wris teq
- Page 43 and 44: oCiauri 1939: oCiauri aleqsi, xevsu
- Page 45 and 46: drois dinebisgan gariyvas `kalevala
- Page 47 and 48: kavSirSi ar arian stumrobis ZiriTad
- Page 49 and 50: erTi safexuriT amaRldes, saboloo ga
- Page 51: 2. gamstumrebeli. misi moqmedebis w
- Page 55 and 56: qristianuli esqatologiis merve dRe,
- Page 57 and 58: cxovrebisTvis, Tavad ki ganudgnen a
- Page 59 and 60: mimarTac moraluri kategoriebis miye
- Page 61 and 62: krilovis arakSi (Однажды л
- Page 63 and 64: simboluria, arasodes gamoxatavs mTl
- Page 65 and 66: erTaderTi racionaluri azri, romelic
- Page 67 and 68: arsebobs qarTul novelistur zRaprebS
- Page 69 and 70: msoflio zRaprebs Soris saerTo ara m
- Page 71 and 72: magram ramdenadac siuJetebis sesxeb
- Page 73 and 74: periodul ganaxlebas ganicdis zepirs
- Page 75 and 76: warmoSobisaa. ar viciT, ra erqva mT
- Page 77 and 78: moipovebs sacoles, VIII. Cadis qves
- Page 79 and 80: II. gadagdeba. amirani gadagdebuli
- Page 81 and 82: III-a. rZeSi ganbana. es epizodi mx
- Page 83 and 84: VI. ukanaskneli devi da camcumis ko
- Page 85 and 86: TiamaTis mier marduqis STanTqma da
- Page 87 and 88: sinaTleze unda gaiyvanos - mzeTunax
- Page 89 and 90: avSvobaze, mis idumalebriv warmoSob
- Page 91 and 92: ganuyrelad da Semweoba gauwies yama
- Page 93 and 94: XIV. mijaWva. amiranis sasjelis adg
- Page 95 and 96: XVI. gaTavisuflebis mcdelobani. Tan
- Page 97 and 98: mTadqceul gveleSapSi - amoikiTxa, r
- Page 99 and 100: saidumlos argamxelas (rom zevss mis
- Page 101 and 102: gaapo klde, romlis wiaRSi `samudamo
amocnobasTan erTad unda amovicnoT zRapris mTavari gmiris raoba, rac<br />
mis konkretul, zRapridan zRapramde cvalebad gamoxatulebaTa ukan<br />
imaleba. an ras niSnavs zRaparSi “Sin” da “gareT”?<br />
marTalia, mTavari gmiris mizani Sindabrunebaa mopovebul saganTan<br />
erTad, riTac sruldeba, xSir SemTxvevaSi, mamis davaleba, magram<br />
zRapris mTavari Sinaarsi (ara mizani) gareTyofnaa anu Sinyofnis<br />
antiTezisi. yvelaferi, rac ki zRapris samyaroSi xdeba, mowodebulia<br />
imisaTvis, rom Sinyofna erTi safexuriT amaRldes, saboloo gansruleba<br />
hpovos. magram rac xdeba, yvelaferi gareT xdeba. da Tu araferi xdeba,<br />
droc ar miedineba. garesamyaro ki mTlianad drouli ganzomilebisaa,<br />
mTlianad droJamis morCilebaSia. es is adgilia, sadac mimdinareobs<br />
gmiris, SesaZloa, biologiuri zrdisa da sulier-inteleqtualuri<br />
aRzrdis procesi, romelic mTavrdeba saxlis zRurblTan, anu gmiri<br />
savsebiT da absoluturad momwifebuli ubrundeba Tavis Sinas da Tavisi<br />
dabrunebiT gardaqmnis mas.<br />
mTavari gmiri _ yaribi anu Raribi (rusTvelis `igi ucxo da<br />
Raribi~), upovari, gamoucdeli, ucxo samyaroSi, sadac mas mravali,<br />
yovel xisZiras Casafrebuli xifaTi emuqreba,. dabrkolebebiT aris<br />
avsebuli misi gza. misi gasvlisTanave, Sinas zRurbls miRma Tavs iCens<br />
mavne, antagonisti, romelic swored imisTvis gamoCndeba, rom<br />
daabrkolos, ukan daxios miznisaken winmimavali gmiri. magram sadac<br />
mavnea, iq aris Semwec da mCuqebelic, romelTa gareSe zRapris gmirs<br />
gardauvali daRupva elis.<br />
gareT xdeba unarebis manifestacia, Tandayolil TvisebaTa<br />
gamomzeureba, ZalTa aqtivizacia, rasac Sin ver moaxerxebda, amis<br />
saWiroebac ar gaCndeboda. gansacdeli, gamocda, cda elis mas saxlis<br />
zRurbls iqiT, gzaze, ara saxlSi...<br />
vin aris zRapris gmiri?<br />
is yaribia, mgzavria, Tavis qveyanas moSorebuli, da es iwvevs<br />
misdami TanarZnobas. mas sWirdeba gzis maswavlebeli, Semwe da mCuqebeli<br />
da isinic ar daayovneben...<br />
is idumalis maZiebelia; is dgas gzajvaredinze da irCevs im gzas,<br />
romelic ukan ardabrunebas iuwyeba. magram swored am gzas mihyavs igi<br />
miznamde, sxva gzebi fuWia, misi ori Zma rom daadgeba. es “sikvdilis gza”<br />
“sicocxlis gza” aRmoCndeba. am gzaze aRmoaCens is im idumals, romlis<br />
saZieblad gamovida saxlidan. is auqmebs warweras gzajvaredinze.<br />
is ndobiTa da rwmeniT aris savse da es amarjvebinebs mas. is<br />
rwmeniTa da ndobiT iRebs jadosnur nivTs da ar gamocdis mas, vidre<br />
gasaWirSi ar Cavardeba. es aris rwmena codnamde.<br />
is arafers moelis gaweuli samsaxurisTvis, is xelgaSlilia da<br />
gascems ukanasknels, Zvirad mopovebulsac, romelic, SesaZloa, misi<br />
xetialis mizans Seadgens, gascems ara imis gamo, rom aswilad migebis<br />
molodini aqvs. sixarbe da angariSianoba Sors aris misgan da Tu vinme<br />
amarTlebs paradoqsul devizs “rasaca gascem, Senia”, zRapris gmiri<br />
amarTlebs.<br />
da, sabolood, Tu vikiTxavT, riT imarjvebs zRapris gmiri, pasuxi<br />
aseTi iqneba: is imarjvebs im usazRvro sikeTiT, TvinierebiT,<br />
52