qarTuli folklori - Reso Kiknadze
qarTuli folklori - Reso Kiknadze
qarTuli folklori - Reso Kiknadze
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
gagrZeldeba. am xanis saTaveSi ki dgas ara Tamari, samoTxis meufe,<br />
aramed misi naSieri, akrZalvis darRvevis Sedegi, romliTac iwyeba<br />
istoriuli periodi Tavisi bedukuRmarTobebiTa da katastrofebiT.<br />
Tamari istoriis gareSe dgas, is araistoriuli, miTologiuri, ufro<br />
metic kosmogoniuri figuraa, droisa da sivrcis miRma myofi, saidanac<br />
dasabams iRebs pirveli variantis Tanaxmad mTeli yofiereba, xolo<br />
meore variantiT _ kerZo qveyana saqarTvelo, romlis pirveli mefe mzis<br />
sxivisgan aris Casaxuli da irmis rZiT aris gamokvebili. es miTologema<br />
ki Zalze Zvelia da, SesaZloa, universaluric iyos. misi pirveli<br />
werilobiTi dadastureba Sumerul eposSia, sadac uruqis mefe enmerqari<br />
moxseniebulia rogorc mzis Svili da mTianeTSi furiremis ZuZunawovi.<br />
<strong>qarTuli</strong> Tqmuleba laSas dabadebisa da aRzrdis Sesaxeb savsebiT<br />
asaxavs am universalias, rasac nawilobriv `istoriaTa da azmaTa~<br />
teqstic amowmebs, roca laSas saxels `naTels~ ukavSirebs. am motivs<br />
transformirebuli saxiT kidev SevxvdebiT.<br />
farnavazis sizmari<br />
meore mefe, romelic CarTulia miTologiur rkalSi, farnavazia,<br />
istoriulad saqarTvelos (qarTlis) pirveli mefe. Tumca is<br />
qronologiurad pirvelia, magram masze saubari Tamaris Semdeg gvixdeba.<br />
misi miTosic kosmogoniuria, magram viwro gagebiT: miTosi exeba<br />
realobis (sinamdvilis) erT-erTi realiis _ mefobis warmoSobas.<br />
leonti mrovelis `mefeTa cxovrebaSi~ Semonaxulia unikaluri<br />
teqsti, romelic ori nawilisgan Sedgeba: sizmrisgan da cxadisgan.<br />
laparakia farnavazis sizmarze, romelsac aSkara miTologiuri<br />
datvirTva aqvs.<br />
es teqsti SemTxveviT ar uZRvis win farnavazis cxovrebas. igi<br />
fuZemdebluria, rogorc yoveli miTologiuri teqsti. TiToeuli realia<br />
da qmedeba, romelTac masSi vxvdebiT, erT mizans emsaxureba _ imis<br />
Cvenebas, Tu rogor gaxda farnavazi, mcxeTeli mamasaxlisis Zmiswuli,<br />
mefed. mefoba, mamasaxlisobisgan gansxvavebiT, sakraluria anu misi<br />
daweseba adamianis nebaze ar aris damokidebuli. ra aris es realiebi,<br />
romelTa erToblioba mefobis institutis sakralur warmoSobaze<br />
migvaniSnebs?<br />
pirvel rigSi, mze, romlis cvari qvesknelidan mzis mierve<br />
gamoxsnilma farnavazma icxo saxeze. es iyo misi mefed cxebis ritualis<br />
sizmriseuli xati: farnavazma Tavisi mefed cxebis scena ixila sizmrad.<br />
aq isic aRsaniSnavia, rom mamasaxlisis naTesavi, romelic Tavad ar iyo<br />
mamasaxlisi, axal statusSi ibadeba, risTvisac igi jer unda mokvdes.<br />
kvdeba Cveulebrivi adamiani da ibadeba mefe. mzis cvari erTsa da imave<br />
dros misi ganmacocxlebelic (ix. jadosnuri zRapris `mzis piris<br />
nabani~, romelic dRisiT mkvdar ufliswuls acocxlebs) aris da mefed<br />
mqcevelic (miTosuri warmodgeniT, ramac `vefxistyaosanSi~ aisaxa: mefe<br />
mzis wilia).<br />
iremi, romelic ciuri mzis monacvlea miwaze. miTosurad isini<br />
gaigivebulni arian erTmaneTTan. ara metaforulad, aramed srulad: iremi<br />
aris mze. rogorc mziuri cxoveli, igi ufliswulTa mkvebavi unda iyos.<br />
38